Upload
others
View
8
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
ILUSIOA
BALIOAKSARETUZ
ELKA
RLA
NA
ERAL
DAKE
TA
ONDORIOAK
EKINTZA
ALIA
NTZA
K
ME
ZUA
K
PRENTSA TW
FB
HAIZEA
ZORIA ALDE
GALDERA
BERRIAK
INSPIRAZIOA
ErabakigarriaIturria
Mugatzailea
PutreBuitre
BELDURRA
PREPOTENTZIA
DISTANTZIA
PUBLIKO HEGALARIA
COMPLEMENTARIA
Y NECESARIA
ARBOLES
AMPLIARMIRADA
INDARRA
OZTOPOAK
ENERGIAGOGOAK
BESTE MENDI-OINARRIAK
EZ HORREN FUNTSEZKOAK BAINA BADAUDENAK
- ETA BERE IBAIAK -
elkarbizitza
KOLOREAK
EKINTZA BALORE
HORIEKIN ELIKATZEA
lurreratzea
PUBLIKOA
BEGIRATZEN DU /
EZ DA BUSTITZEN
arrantza kainabera
IDEIENAUKERAKETA
PUBLIKOA
LANTALDEA
PUBL
IKO
A G
AUR
ETA
LAN
TALD
EA B
IHAR
TIBURCIO zailada LAGUNAK
BUSTINAHI EZ
DUENpublikoa
REFLEXIONPOST
PUBLIKOA
DIFERITUAK
etorkizunerako
haziakJAIOTZA
PUBLICO AL QUE
LE HA CALADO
SABOTEATZAILEADESENFOKATZAILEA
#ElkarlanKulturakKultura Kontsumo Arduratsuaren ikuspegitikCultura desde el Consumo Responsable
saretuz Donostiako Kontsumo Kontziente, Arduratsu eta Eraldatzaile SareaRed de Consumo Consciente, Responsable y Transformador de Donostia
1
Aitortu - Ez merkataritzarako - Partekatu baimen beraren arabera 3.0
Material hau libre kopiatzeko, banatzeko eta jakinarazteko baimena ematen da, betiere haren egilea aipatzen bada eta merkataritza helburuetarako erabiltzen ez bada. Dokumentuan aldaketarik egiten bada, beste era bateko dokumentua sor tzeko edo horretan oinarrituta beste obra bat egiten bada, hau bezalako lizentzia eskuratuta baino ezin da banatu. Lizentzia osoa: http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/3.0/es/
Zuzendaritza teknikoa Saretuz Sarea. Donostiako Kontsumo Kontziente, Arduratsu eta Eraldatzailea.
Argitalpenaren koordinazioa Saretuz Sarea.
#ElkarlanKulturak
Zergatik hitz egiten dugu #Elkarlankulturak honetaz?
“Sarea egitea erdigunea hustutzea eta muturrekoen adimena eta autonomia aitortzea da. Sarea egitea beste pertsonak elkar harremanetan jartzea, ezezagunekin eta ezberdinekin elkarlanean aritzea da. Sarea egitea
prozesuak, ez soili emaitzak, partekatzea eta gainontzekoen ekarpenak aitortzea da. Sarea egitea, azken f inean, eskuzabala izatea da, baina ez soilik zure soka berdinekoekin, %99arekin baizik.”
Marga Padilla
Saretuz sarean 2016 ur tean zehar “elkarlaneko kulturaren” inguruan eta kontsumoarekin duen
erlazioaren inguruan lanean jardun gara. Beste hainbat kolektiboren iritzia jakin nahi genuen, Saretik sustatzen ari ginen kultura motaren inguruan arakatu, eta benetan nahi genuen hori ordezkatzen zuela azter tu. Hori horrela izanda, hirian antzekoak ziren alternatiba kulturalak azter tu genituen eta poliki-poliki Saretuz-etik zein motatako gizar tea sustatzen ari garen, zein diren gizar te horretako protagonistak bezalako galderei erantzuna ematen joan ginen, baita nagusi den kontsumismotik eta ekoizpen eta kontsumo globaleko eredutik (bidegabekeria eta desberdinkeria sor tzailea) haratago doazen alternatiba asko eta asko horiek nola eman ditzakegun ikustera ere.
Zentzu honetan, Mapasaretuz.eus (mugikorreko aplikazioa eta web orria) gure lorpen handietako bat izan dela uste dugu; emakume eta gizonen kontsumo ohiturak eraldatzearen aldeko gure apustua irizpidez irizpide biltzen dituen aukeren kale-izendegi bat, Donostiako antzekoak diren denda eta zerbitzuak ikustera emanez. Kale-izendegiak, beraz, per tsonen eta naturaren eskubideak errespetatzen dituen kontsumo alternatibak eskaintzen ditu.
Gutxienez, Mapasaretuz-en azaltzen diren zerbitzuekin eta dendekin sare-lana eta elkarren ar teko lankidetza f inkatu dugula uste dugu, baita sareko kolektibo aktiboekin ere. Era berean, gure ekintzen berrikuntzan sakontzea lor tu dugu eta ondorioz, sor tzen dugun eraginean. Bi norabideko gure intzidentziak, sare barrura eta kanpora, elkarlaneko lanaren bidean jarreren eta por taeren eraldaketa sustatu du eta Donostian kontsumo kultura kontziente, arduratsu eta eraldatzaile baten bidean aurrera egitea sustatu du.
Hala ere, bidean hainbat galdera sor tu zaizkigu: “baina, zein kultura mota sustatu nahi dugu benetan?”, “2011 ur tetik aurrera burutzen ari garen lana, sustatzen dugun kultura motarentzat ekarpen baliotsua da”, “Argi dugu, kontsumo motak alda dadin eta per tsonek beste per tsonekin eta ingurumenarekin kontsumo arduratsuko irizpideak barnera ditzaten nahi dugu, baina, sor tzen dugun kultura hori askea al da?”.
Saretuz bezala, praktikan jarri nahi ditugun balore hauek, kontsumo ohituretan eta bizitza ereduetan eraldaketa
2
lor dezaten, adin, jatorri eta behar desberdinak dituzten emakume eta gizonen inklusioa eta berdintasunaren alde egin behar dutela par tekatzen dugu, tokiko errealitatean eta existitzen den interdependentzia globalean oinarritu behar dute, elkarlaneko lana balioan jarriz, lan horren emaitzak garapen komunitarioari gehitzea egingo diola bermatuz, eta garrantzitsuena, eskubideak dituzten per tsona subjektu politikoak izateak duen garrantzia.
Prozesu honetan per tsona protagonistak, proposatzen, kudeatzen, zuzentzen, lor tzen eta erabakitzen duten horiek izango dira, eraldaketaren premisatik sakontasunean eragitea eta berritzea lor tuko duten per tsonak.
Berdintasuna, eraldaketa eta lankidetza, Saretuz-en sustatu nahi dugun identitate kulturalaren par te dira eta Mapasaretuz-eko zerbitzuek eta dendek, nolabait, identitate hori bera par tekatzen dutela uste dugu.
Hasieran aipatzen genuen bezala, 2016 ur tean zehar, “elkarlaneko kulturaren” inguruko gure posizionamenduan aurrera egiteko hainbat ate jo ditugu eta kolektibo eta per tsona askoren laguntza izan dugu: Altekio, Faktoria Lila, GaraiON Naturgunea, Art For Life, KA, Pink Gorilaz, Donostiako Creative Commons Nazioarteko Zine Jaialdia eta Markel Ormazabal.
Ur te honetan gaiaren inguruan sakontzeko aukera izan dugu eta emaitza bezala, elkarlaneko kulturetan edo #Elkarlankulturak-en oinarritutako aldizkari hau aurkezten dizuegu
Testuak Fundación Cristina Enea FundazioaGabiltza Gipuzkoako Artisau BiltzarraMarkel Ormazabal
saretuzDonostiako Kontsumo Kontziente, Arduratsu eta Eraldatzaile Sarea
Red de Consumo Consciente, Responsable y Transformador de Donostia
Saretuz sarean aurrera eramandako #ElkarlanKulturak prozesuko emaitza dugu aldizkari hau.Berau Donostiako Udalaren eta Gipuzkoako Foru Aldundiaren babes ekonomikoari esker argitaratua izan da
Lankidetza BulegoaNegociado de Cooperación
Saretuz Sareko lan taldea:AntiguaOtarrak, Calcuta Ondoan, Donostiako Bidezko Merkataritza taldea, Emaús Gizar te Fundazioa, Fiare Banka Etikoa, Fundación Cristina Enea Fundazioa, Gabiltza, Goiener, Mugarik Gabe, Mugarik Gabeko Ekonomilariak, Nortlan, Oikocredit, Setem Hego Haizea, VSF Herrien Bidezko Elikadura eta Ximaurpila.
Gure eguneroko hizkeran kultura kontzeptua, musika, antzerkia, jakintza eta gisako jarduera ar tistiko eta
intelektualei erreferentzia egiteko erabiltzen da. Baina bada gehiago ere. Kulturaren 60tik gora def inizio egon daitezke, solasaldira elkar tu ginen lagunak haina, eta gehiago. Nork berea kasik, haginetako minaren antzera. Eta hala, hiriburutzaren proiektuak antropologia har tu du makulu kulturaren def initzeko. Berria egunkarian egin zioten elkarrizketan hori azaltzen saiatu zen Xabier Paya bera, DSS2016.EUko Kultur Programako zuzendaria: “Natura berez ger tatzen dena da, eta kultura, gizakiak egin duen gainerako guztia” edo “Gizatalde bat osatzeko, antolatzeko, elkar uler tzeko egon litezkeen balio, sinesmen, por taera, eta abar guztiek osatzen dutena” litzateke kultura.
Batzuentzat handiusteko erronka, ez gutxik kulturaren def inizio zabalegia izatea egotzi diote hiriburutzari. Manuel Delgado antropologoa iragarle aritu zen Koldo Mitxelena Kulturunean, 2016 Desokupatu ekimenak antolatu hitzaldian, 2015eko apirilaren 22an. “Kategoria abstraktuak hedatzen dituzte –kasu honetan kultura-, edozein esanahi har dezaketenak. Eta beraz, edozer gauza justif ikatu” esan zuen. Eta behin eta berriz edukiz hustuta erabili ondoren, badirudi Donostia 2016ren kontra ager tzea “kulturaren kontra” aritzearen parekoa dela. Logika sinplista, bai; baina oso zabaldua eta uste baino eraginkorragoa eztabaida publikoa baldintzatzeko.
Donostiako Piratak jai herrikoien aldeko mugimenduak erronkari eutsi zion hiriburutzaren hasiera ekitaldiekin batera ospatu Herri kulturen aldeko brindisean, ur tarrilaren 23an:
“Mundua uler tzeko moduaz ari da beraz -DSS.2016.EU proiektua-, mundu-ikuskerez; are, mundua bizitzeko moduaz. Edo moduez, pluralean. Ingurunera moldatzeko eta honekin harremanetan jar tzeko sistemak dira kulturak. Alegia, gure ekintzek zentzua har tzen duten testuingurua da kultura”.
“Elkarrekin bizitzeko Kultura. Hauxe da Kultur Hiriburuak zabaldu duen leloa. Kultura terminoak diferentziarekin, edota “bestearekin” harreman estua du. Besteengandik aldentzen nauen horrek egiten nau ni, besteengandik aldentzen gaituen horrek egiten gaitu gu. Hala ere, denak dira/gara errealitatearen par te. Berdintzen eta ezberdintzen elementuak aurkitu ditzakegu kultura ezberdinen ar tean; baita kultura baten barnean ere”(Donostiako Piratak, 2016).
Ordea, zabaltasun eta abstrakzioari er tzak zorroztu zizkion mugimenduak, eta def inizioa errealitate dosiaz horditu. Pluralean ari bagara bakarraz beharrean, ezin dugu kulturaz edo kulturez hitz egin boterearen aldagaia kontutan izan gabe.Kulturaren eremua
gizar teko gatazka-gune da, Josu Amezaga (1994) irakasleak adierazi bezala, eta gatazka horretan, klase menderatzaileek beren kultura hedatzen dute menderakuntza f inkatu asmoz. Hondeamakinekin batzuetan, Kor txoenean kasu; arautuz jarduera oro bestetan; kontrol mekanismo sotilekin gehienetan. Sozietateetan, antolaketa ereduak, balioak, sinesmenak edo por taerak esaterako, etengabeko gatazkan ageri dira. Feminismoa eta patriarkatua bi mundu ulerkera eta biziera kontrajarri direla ez du inork ukatzen, eta gatazka bizian daude. Ez da elkar bizitzeko aukerarik. Libreki eratu eta koordinaturiko taldeen baitan hierarkia oro ezabatzearen praktika, autogestioa alegia, eta kapitalismoa sostengatzen duten diziplina instituzioak bateraezinak diren era berean.
Hau da, nagusia den kulturaz bestelako kulturak ere
badira. Izan ere, klase menderatuek, kulturaren bitar tez egiten diote aurre menderakuntzari. Kulturaren bitar tez, kulturak sor tuz, kultura herritarrak edo popularrak. Sozietateko harremanetan mendekotasunean daudenen kulturak ditugu kultura herritarrak (Amezaga, 1994).
Hiztegietako gainontzeko hitzak bezala, kultura hitza bera ere, erabat higatua dago. Eta higadurak hautsia. Sano ondo hautsia. Josu Montero (1998) irakasle eta idazlearen esanak gurera ekarriz, kultura hitza hautsia egonik ere, hitzak ezkutatzen duen esanahia edo ideia, ordea, ez da kaltegabekoa ez eta inuzentea. Esana dugu gorago, kultura hitza kategoria uniber tsal eta mugiezin bat balitz bezala erabiltzen dugun arren, kultura ez da bat eta bakarra; kultura(k) dira, pluralean. Egoera zehatzen, jendar te ereduaren, harreman sozial eta ekoizpen-harreman jakinen araberakoa izango da kultura jakin bat. Inguru bakoitzari kultura jakin bat dagokio. Ondorioz, beharrezkoa egiten da izenaren atzetik dagokion izenondoa ezar tzea, izena bera erlatibizatzea. Gure kasuan: “kultura kapitalista”, “kultura kontsumista”, “kultura mediatizatua” eta “kultura mediatikoa”, “espekulazioa eta espektakuluaren kultura” osaerak daitezke. Kultura hegemonikoaren adierazleak denak.
Elkarbizitzarako tresna gisa def initzen da kultura hiriburutza proiektuan. Kultur eredu ezberdinak elkarrekin bizi ahal dira egitasmo honen arabera: “Esango nuke saiatu garela kultur eredu askoren proiektuak egon daitezen. Ereduetara mugatzea zaila
4
Badirudi Donostia 2016ren kontra agertzea “kulturaren kontra” aritzearen parekoa dela. Logika sinplista, bai; baina oso zabaldua eta uste baino eraginkorragoa eztabaida publikoa baldintzatzeko.
da, hemen lan egiteko molde asko ez direlako kultur eredu hegemonikoarenak, baizik bestelakoak” (Paya, 2015).Eta ez da harritzekoa. Kultura herritarrak menperatuen
kulturak izanagatik ere, menderakuntzarekiko harremanean osatzen dira. Eta ondorioz, harremana dagoen heinean, elkar trukea ere badago. Bestela esanda, kultura hegemonikoarekiko gatazkan elkar trukeak suer tatzen dira (Amezaga, 1994); kultura nagusi edo menderatzaileak ez baititu beti ezberdintasunak ukatzen. Maiz, eta nagusigoa mantentze aldera, berretsi ere egiten ditu. DSS2016.EU egitasmoaren egitarau anitza ikustea besterik ez dago.
Manuel Delgadok laburbildu zituen ideia hauek denak: “En estas ocasiones todas las instancias con algún tipo de vínculo institucional o empresarial pueden estar convencidas de que es posible obtener algún tipo de ventaja o benef icio, con lo que se impone el principio de que no conviene quedarse fuera del repar to del pastel. Eso vale incluso para sectores críticos, que pueden encontrar una opor tunidad para obtener sopor te para sus iniciativas. De hecho, va a ser imposible escapar de la gravitación de un evento como el que se prepara: todo lo que se haga el año de la Capitalidad Cultural irá a parar directamente a su agenda, lo quieran o no quienes impulsen esas iniciativas abducidas, por decirlo así.”
Hitzen ondoezari tira eginez, “popular” hitzak ere
3
KONTSUMOAREN KULTURATIKKULTURAREN KONTSUMORA
Kultura Kontsumo Arduratsuaren ikuspegitik solasaldia, 2016ko maiatzaren 26a. Ixiar García, Pink Gorillas, Ttala Lizarraga, Festival Internacional de Cine Creative Commons de Donostia eta Jokin Telleria, Kultura Alternatiboa, elkarteko lagunak mahaiaren inguruan elkartu, eta, “zer da kultura?” galdetu genion elkarri. Ekaina ate joka genuen, helduak ginen kasik urtearen ekuatorera; eta ondorioz, baita 2016arekin egokitu diguten Europako Kultura Hiriburu egitasmoaren erdibidera ere. Kulturaren hiriburu omen gara, edo ginen, kultura hitzarekin bete eta galgatu ditugu aho-belarriak, baina zer da Kultura?
Markel Ormazabal
higatze semantiko eta interesatua pairatu du. Antzina, “popular” edo herrikoia hitzak, “herriak egindakoa” adierazten zuen. Gaur egun, ordea, “popular” edo “pop” hitzekin “herriaren kontsumorako egina” uler tzen dugu. Gaur egun, herria ez da kultura(ren) sor tzaile; herria subjektu pasiboa da, kontsumitzailea, ikuslea, erabiltzailea. Kontsumoaren kultura gailendu da. Guzia egina heltzen zaigu, aurrefabrikatua, prest kontsumitua izan dadin. Solasaldiaren izenburuan aurkitzen dugu esandakoaren baieztapena, Kultura Kontsumo Arduratsuaren ikuspegitik, izenburuak gauzatua den errealitate gisa dauka baieztapena.“Nik uste bateragarriak direla proiektu kulturalaren bidez gai izatea garapen per tsonala ahalbideratzeko eta erakargarriak izateko, baita saltzeko ere” esan zuen Eneko Goia egungo Donostiako alkateak, 2015eko udal hauteskundeen atarian. Kontsumitzen delako saltzen da kultura. Kultura eta kontsumoa. Edo kontsumitzen den kultura.
Kultura kontsumorako gai bilakatu da. Kulturaren merkantilizazioa eman da, bizitza bera bere osotasunean merkantilizatu dugunez. Bestela esanda, kultura eta sormena ustiatu beharreko baliabide bilakatu dira hirien ar teko merkatu globaleko lehian. Argi dio Forum d`Avignon-ek argitaratu zuen “2014 Manifestua: Europar gune sor tzaile berri bat” agirian: “Kulturak lagundu egiten du hirien garapen ekonomikoa sustatzen, berrikuntza eta sormen maila areagotu egiten du, eta erabakigarria ger tatzen da erakargarri eta lehiakor tasun globalari aurre egiteko”. Kapitala eta inber tsoreak erakar tzeko baliabide edo
amua da kultura. Bereizgarria den hori, tokian tokiko berezitasuna, errazagoa da saltzen (erosia delako da errazagoa saltzen), eta berezitasun nahikorik ez dela ebatzi ezkero, berezitasuna sor tu eta eraiki egingo da. Herri txikieneko alkatea ere ahalegina egiten ari da bere herrian Guggenheim bat izateko. Herri eta hiri guztiak saiatzen dira handiagoak izaten, erakargarriak izaten. Hitzez eta publizitatez kultura sor tzeko, garatzeko, saiatzeko…eraiki diren kultur-azpiegiturak ez ote diren lehiakor tasunaren izenean salgaiaren marka puztu eta apaintzeko espazioak, horixe egin beharreko gogoeta. Hona hemen,arestian aipatu hitzen sokari tiraka Eneko Goiak kulturaz eta zehatzean Tabakaleraz diona:“( ) amesten segitzen dut AHTaren geltokia ber tan izatearekin eta autobusen estazioan erabat integratzearekin. Hala ger tatuko balitz, baliabide kultural moduan lehiatzeko ahalmen nabarmena emango liokeela iruditzen zait, beste modu batera nekez lor tuko lukeen protagonismoa izango luke.”
5 6
AMEZAGA ALBIZU, Josu (1994). Herri kultura: euskal kultura eta kultura popularrak. Euskal Herriko Uniber tsitatea.
AHTren aurkako Donostiako taldea (2014). 2016ko Europako Kultura Hiriburutza auzitan txostena.
Berria (2015-11-29) Xabier Paya elkarrizketa: “Jaialdiak izango dira, baina aldatu nahi dena ikusten ez den zerbait da”.
DEBORD, Guy (1967). La société du spectacle.
Donostiako Piratak (2016). “2016an ere DONO$TIA eta €ULTURA ABORDATU!”.
E. ILLESCAS, Jon (2015). La Dictadura del Videoclip. Industria musical y sueños prefabricados. Barcelona: El Viejo Topo.
Montero, Josu (1998). “La cultura como instrumento de normalización, inclusión, cohesión y control social”. Ediciones E.Z. = E.Z. Argitaraldiak.
Batzuek sormenerako eta kultur jarduerak nahiz kultur jarduerekin saiatzeko espazioa ikusten duten lekuan, beste batzuek azpiegitura handiagoekin eta l e h i a ko r t a s u n a r e k in lotzen (eta amesten) dute.Kultura egin egiten da,
edo kultura kontsumitu
BIBLIOGRAFIA
Herri txikieneko alkatea ere ahalegina egiten ari da bere herrian Guggenheim bat izateko. Herri eta hiri guztiak saiatzen dira handiagoak izaten, erakargarriak izaten.
egiten da? Kontsumo-gai baldin bada, posible ote kontsumo arduratsurik? Klase menderatzaileak bere kontrola gauzatzen du kultura industriaren bitar tez, lehiakor tasuna, berehalako hedonismoa eta kontsumismoa sustatuz.Kulturaren bidez klase menderatzaileari onuragarri zaion diskur tsoa ezar tzen da. Diskur tso hau, gainera, zentzuduna edo zentzuzko diskur tso bezala aurkeztuko da.
Kontsumoan eta kontsumitzean datza, Jon E. Illescasen (2015) iritzian, gaur eguneko menderakuntzak. Ohiko publizitatearekin galgatua eta gogaiturik ager tzen da publikoa, eta ondorioz, “product placement” esaten zaion estrategia ikus-entzunezkoen industria osora hedatu den metodo bilakatu da. Zineman, nahiz telebistan eta bideoklipetan.Espektakulua eta kontsumoa, merkatua alegia, dominazio sistemaren ikur.
60ko hamarkadaz gerora masa kulturak izan duen bilakaerak baieztatzen du, espektakulua irudikapenaren autonomizatze prozesu gisa har tuz, Guy Debord pentsalariak 1967an egin azterketaren egokitasuna. Inoizko ingurune zatikatu eta barreiatuan, itxurazko bateratze eredu baten erakusgarri da espektakulua. Geroz eta atomizatuago ageri den sozietatean, espektakuluak jarrera eta nor tasunak bateratzen ditu. Sakabanaketan bateratu, ordea. Irudikapenaren planoan erreparatzen ditu sozietatearen puskak, txatalak; adiskidetze sozialaren irudi (edukiz) hutsa erakutsiz. Espektakulua ger takari honen ezar tze erabatekoa da: merkantzia giza-bizitza ororen erdigunean ezar tzea, per tsonen ar teko harreman eta bizitza beraren merkantilizazio erabatekoa.
“Espektakulua egungo sozietatearen ekoizpen nagusia da” idatzi zuen Debordek (1967). Eta guk krispetekin batera kontsumitzen dugu espektakuluaren kultura.
ESPE
RIE
NTZ
IAID
ENTI
FIKAT
ZEA
SEN
TSA
ZIO
ESA
NG
UR
ATSU
AK
(esp
erie
ntzia
ren
inte
rpre
tazio
anal
isia)
ESPE
RIE
NTZ
IAR
END
ESKR
IBA
PEN
A
ERRO
NK
AK
Gau
zatz
en d
uen
pert
sona
da.
.....e
raku
ndea
ord
ezka
tzen
du
.Es
perie
ntzia
... i
zan
da.
Espe
rient
zia ..
.(e)n
koka
tzen
da.
Espe
rient
zia ..
.(a)n
gert
atu
da.
Hitz
gak
oak.
Her
ri za
har
andr
e be
rri
Biar
ritz
2016
Emak
umea
k / K
ultu
ra /
Berd
inta
suna
/ Ko
oper
azio
a / S
orku
ntza
Don
ostia
ko C
reat
ive
Com
mon
s N
azio
arte
ko Z
inem
aldi
a
Don
ostia
2016
Zin
ea /
Aud
iobi
sual
a / C
reat
ive
Com
mon
s / K
ultu
ra /
Kultu
ra a
skea
/ Pr
ocom
una
/ So
ziopo
litik
oa /
Ekol
ogia
soz
iala
eta
pol
itika
/ A
rkite
ktur
a et
a ur
bani
smoa
/ Be
rdin
tasu
na
100K
A
Don
ostia
2016
100K
A /
KA
/ O
inar
rizko
Kul
tura
/ Ku
ltura
al
tern
atib
oa /
Sare
a /
Kons
tela
zioa
/ El
kart
asun
a / A
rtea
Zein
izan
dira
esp
erie
ntzia
hone
tako
kid
e?
Zer
sent
itu d
ut?
Zerg
atik
izan
da
esan
gura
tsua
nire
tzat
?(ik
asku
ntza
k)
Zert
an s
akon
du d
ut n
ireez
agut
za, a
urre
tiko
espe
rient
zia
bati
dago
kion
ez (
alde
rdi
posit
iboa
k, ne
gatib
oak,
neut
roak
)?
DSS
2016
, Silv
ia P
iris
eta
Mon
ika
plaz
aola
. Sor
tzai
le e
ta a
ktor
eak
Gal
der
Pere
z et
a A
ne S
an M
igue
l
Jend
eak
izan
zuen
jarr
erak
eta
har
rem
anak
gi
ro o
na e
ta s
entim
endu
pos
itibo
ak s
orta
razi
zitu
en, e
ta h
orre
k es
perie
ntzia
n ze
har
gust
ora
egot
ea e
karr
i zue
n.
Ekip
oko
tald
ekid
eak
eta
pert
sona
din
amiza
tzai
leen
ar
teko
sin
toni
a, e
ta ta
ldea
n ze
goen
ani
ztas
unak
la
gund
u eg
in d
u ek
intz
a ab
eras
garr
ia iz
ater
a.
Pert
sona
des
berd
inak
esk
aini
ditu
zten
iritz
i et
a es
perie
ntzia
des
berd
inak
. Par
taid
een
kom
unik
azio
aren
arr
akas
ta e
ta p
arta
idet
za
gero
eta
han
diag
oa iz
an d
ela.
Cam
po c
reat
ivo
cero
Jend
eak
part
e ha
rtu
zuel
a , b
ai m
ahai
ingu
rura
go
nbid
atua
k ze
uden
ak, e
ta b
ai p
ublik
o be
zala
ze
uden
ak e
re. G
onbi
datu
ak h
aien
esp
erie
ntzia
k ko
npar
titu
zitu
zten
,ber
az, e
kint
za g
uztia
n ze
har
giro
ona
ant
zem
an iz
an z
en.
Ekin
tzan
par
te h
artu
dut
en p
rofe
siona
len
espe
rient
ziak
eta
ekin
tzan
par
te h
artu
dut
en
pert
sone
n ar
teko
elk
ar -
elik
adur
a ek
intz
a es
angu
rats
ua iz
atek
o os
o on
urag
arria
izan
da.
Espe
rient
zia h
au, l
au u
rtee
tan
zeha
r an
tola
tu
dene
z, ge
ro e
ta je
nde
gehi
ago
espe
rient
ziet
an
part
e ha
rtze
n du
tela
, eta
kom
unik
azio
aren
al
detik
, gur
e es
perie
ntzi
a ge
ro e
ta g
ehia
go
ezag
utze
n du
tela
esa
n da
iteke
.
Oin
arriz
ko k
ultu
ra e
taku
ltura
alte
rnat
iboa
sust
atze
ko p
lata
form
a
Jend
e ge
hiag
o pr
oiek
tua
ezag
utze
n du
ela
naba
ritu
da
, eta
hau
, KA
ren
pre
sent
zia
hand
itu e
gin
dela
ko d
io.
Jend
e as
kok
KA
-ren
eza
guer
a zu
zena
izat
ea.
Art
iste
i em
anal
diak
lort
zea.
KA
-ren
sar
ea
hand
itu d
elak
o, e
ta 1
00K,
KA
, art
ista
eta
era
gile
de
sber
dina
k ze
rbai
t apo
rtat
u du
tela
ko.
Aur
retik
o es
perie
ntzi
a ba
ti da
goki
onez
, ar
tiste
i eta
art
eari
leku
geh
iago
em
an e
ta
espe
rient
zian
jend
e ge
hiag
ok p
arte
har
tzen
du
tela
.
Zer
ez li
tzat
eke
gald
u be
har
etor
kizu
nean
jarr
aitz
eko?
Zerk
ez
dio
lagu
ndu
nire
ik
asku
ntza
ri?
Jend
eak
sort
utak
o gi
ro o
na e
ta p
arte
hart
zaile
a.
DSS
2016
ko a
rdur
adun
ak, p
roze
su b
at
erai
kitz
eko
idei
arg
i bat
ekin
zet
ozen
, ber
az,
araz
o ba
t iza
n ze
n, z
aila
zel
ako
espe
rient
zian
part
e ha
rtze
n du
ten
pert
sone
n pe
rfila
k ed
o ja
rrer
ak ik
usita
hai
ek d
uten
beh
arre
tatik
ze
rbai
t sor
tu a
hal i
zate
a.
Den
bora
n, g
ure
ekin
tza
aurr
era
jarr
aitz
ea,
eta
orai
n ar
te lo
rtu
dugu
na ik
usita
, hau
da,
je
nde
gehi
ago
ekin
tzan
par
te h
artz
ea.
Doh
ako
ekin
tza
bat i
zand
a, e
kint
zak
anto
latz
eko
gara
ian
erre
kurt
so e
kono
mik
oak
lort
zeko
ara
zoak
izat
en d
itugu
.
KA
ren
pre
sent
zia
egot
en ja
rrai
tzea
, hau
da,
K
A r
en s
area
han
ditz
en ja
rrai
tzea
.
Ant
olak
etar
ako
jend
ea lo
rtze
a za
ila iz
an d
ela,
ba
ita e
re je
ndea
KA
ule
rtze
ko z
ailta
suna
k da
udel
a, e
ta o
ndor
ioz
plat
afor
man
alta
em
atek
o za
itasu
nak
ere
egon
dire
la.
Lort
utak
o es
perie
ntzia
tik a
biat
uz,
zein
err
onka
pla
ntea
tzen
ditu
t ep
e m
otze
ra (
2tik
6 h
ilabe
tera
) pr
ozes
uan
aurr
era
egite
ko?
Jend
eak
orai
n ar
te, e
sper
ient
zieta
n pa
rte
hart
zen
jarr
aitz
ea, e
ta je
nde
gehi
ago
anim
atze
a et
a je
ndea
ren
giro
ona
eta
inpl
ikaz
ioa
izate
n ja
rrai
tzea
. Ku
ltura
ri be
har
duen
leku
a em
atea
.
Gur
ekin
lan
egin
dut
en s
area
k m
ante
ntze
n ja
rrai
tzea
,hau
da
, Cris
tina
Enea
, Att
ac, E
kolo
gist
ak M
artx
an, S
etem
H
egoh
aize
a, M
edea
k, D
SS20
16...
Espe
rient
ziet
an
gonb
idat
zen
ditu
gun
pert
sona
k, p
arte
har
tzen
jarr
aitz
ea
eta
jend
eak
gure
lane
an in
plik
atze
a.
Ekin
tzak
ant
olat
zeko
gar
aian
, jen
de g
ehia
go p
arte
ha
rtze
a, K
A z
er d
en je
ndea
k ul
ertz
eko
asm
oare
kin
lank
eta
bat e
gin
eta
KA
sar
ean
jend
e ge
hiag
o pa
rte
izate
a.
IKA
SKU
NTZ
AK
BER
RES
KUR
ATU
ZIx
iar
Gar
cia
Pink
Gor
ilas
Ttal
a Li
zarr
aga
Cin
eCC
dono
stia
Joki
n Te
lleria
KA
-Kul
tura
Alte
rnat
iboa
7 8
Artisautzako sektorea Donostiako Kontsumo Arduratsuko Saretuz Sarean barneratzen
da, ar tisauen tailerrek egiten duten ekarpena eta garatzen duten lana gizar tearen aurrean komunikatzeko, sustatzeko eta balioan jar tzeko helburuarekin, beraien ekintzaren Enpresa Gizar te Erantzukizunari dagokionez. Era berean, ar tisautza tailer hauen ar tean, beraien balio kateari aplikagarri diren gizar te erantzukizuneko jarduera irizpideak: diseinuan, ekoizpenean, merkaturatzean, komunikazioan, etab.
Ar tisautza eta gizar te erantzukizuna estuki erlazionatuta dauden bi kontzeptu dira. Ar tisautza sozial mailan arduratsua da tokiko garapenaren gainean eragin positiboa duelako, gizar te kohesioa sustatzen duelako eta per tsonen eta inguruaren gainean eragin negatiboak gutxitzen dituelako.Enpresa Gizar te Erantzukizuna kontzeptuak
jasotzen dituen alderdiak (ingurumena, kontsumitzailearen eskubideak, lan eskubideak, zuzenbide zibilak, eskubide zibilak, komunitateen eskubideak, herri indigenen eskubideak, eskubide ekonomikoak, kulturalak, ustelkeriaren prebentzioa…), Nazio Batuen giza eskubideen nazioar teko araudian jasota daude por tzentaje handi batean, baina gainera, Enpresa Gizar te Erantzukizuna Garapen Jasangarria kontzeptuarekin estuki erlazionatuta dago, egungo giza behar eta espektatibak eta bere ingurune f isikoa asetu eta errespetatzen dituen garapen ekonomiko, sozial eta kulturala bezala def initu daiteke, eta beraien beharrak asetzeko etorkizuneko belaunaldien gaitasunak estutasunean jar tzen ez dituena.
Adierazi behar da ere, erantzukizuna existitzen dela nahiz eta enpresen aldetik modu boluntarioan onar tua izan ala ez, hain zuzen ere, enpresen ekintzek besteengan eragiten duten ondorioak dituztelako, beraz, gizar te erantzukizunaren irismena enpresa/tailer baten jarduerak baino haratago doa, bere gizar te ospea zaintzeko. Ar tisautzak lanbide ugari multzokatzen ditu
eta eguneroko bizitzan par te har tzen duen, gure etxebizitzako edo lantokiko edozein objektu, ar tisau moduan fabrikatu daitekeela esan daiteke.Ar tisau produktuez
hitz egiten dugunean,
objektu edo zerbitzu bat ekoizte hutsa baino haratago doa.
Hauetaz ari gara:
Per tsonen interesak, bizitza erritmoa errespetatzen eta beraien norberaren garapenarekin seguruagoak eta bateragarriagoak diren baldintzetan lan egiten laguntzen duen, barne kudeaketa maila altu bat aurkezten duten ar tisau enpresa txikiak.
Tokiko ohitura, jakintza eta kultura susper tzea, mendeetako antzinatasuna duten lanbide tradizionalak kontserbatzen eta erreskatatzen dituztelako. Honek ez du esan nahi, ar tisautza iraganera atzera egitea denik, aurrerapen teknologikoei eta ezagutzari ez ditu inola ere ukatzen, ezta eboluzioari ere. Ar tisautza bera, teknologia berrien berritzeko, berrikuntzako eta aplikazioko ahalmen handi bat duen jarduera sektore bat da.
Berdintasun eta justizia baldintzetan oinarritutako merkataritza trukaketaren sustapena.
Bezeroarekin f inkatuta dagoen harreman per tsonalizatuak kontsumo arduratsuan eta “gauzak nola egiten diren” hezten laguntzen du.
Herri eta kultura desberdinen ar teko trukaketari ekarpena, tokikoari balio gehiago ematen dion heinean.
Artisautza ez da “erabili eta bota” kulturaren lagun. Produktuak iraun dezaten pentsatuta daude, erabilerarekin ez direlako azkar puskatzen eta hondatzen, ezta hain azkar modan pasatzen ere (baliagarriak, originalak, esklusiboak dira).
Artisau-esperientziaren bitar tez beraien tailerrak ekoizteko prestatuak egoteaz gain, konpontzeko ere prestatuak daude. Konpontzeko gaitasuna ar tisautzaren funtsezko kategoria bat da.
Erabiltzen diren materialak oro har naturalak dira eta erraz birziklatzen dira.
Produktua, ekoizten den inguruko ar tisau kultura eta tradizioan inspiratzen da, elementu tradizionalak susper tuz, tokiko kulturaren
Gizarte erantzukizunaren irismena enpresa/tailer baten jarduerak baino haratago doa, bere gizarte ospea zaintzeko.
baloreak transmitituz eta kasu askotan diseinua, materialak… eguneratzen edo birsor tzen da, baita produktuen baliagarritasuna ere.
Ondorioz, ar tisautzan presente daude tokiko kulturekin identif ikatzen gaituzten baloreak; jasangarritasunaren, tokiko jakintzaren eta materialen aldeko errespetuaren baloreak barneratzen ditu modu inplizituan eta industriala den horren aurka ager tzen da. Ar tisautzak ber tako herriko per tsonei lana ematen die eta tokiko garapenaren alde egiten du; eskaintza eskaerara erraz egokitzen da, posible den guztietan tokiko materialak erabiltzen ditu, prozesua eta produktua tokiarekin identif ikatzen dira… Beste muturrean aurkitzen da, eskulaneko kostu txikienean ekoiztea bilatzen duen subkontratazio eta deslokalizazio industria, lan baldintza ezegonkorrak eta prekarioak eraginez; gainprodukzioa eta soberakinen akumulazio arriskua, galera f inantzario eta enplegu galera larriak sor tuz; urruneko lurraldeko lehengaiak, askotan atera eta garraio jardueretan kalte nabarmenak eraginez; ekoizpena ez dago tradizioarekin erlazionatuta, ezta historia eta tokiko baliabideekin ere; kultura bateratzeko joera dago…
Egun, gizar teari transmititzeko eta aplikazioa sustatzeko testuinguru egoki batean bizi gara Gizar te Erantzukizuneko irizpideak dituzten ar tisautzako enpresen/tailerren aldetik (askotan ez dira kontziente praktikatzen ari diren horretaz, ondorioz ez dituzte transmititzen), politika publikoak geroz eta gehiago bideratzen dira gizar te eta ingurumen jasangarritasunera, egunero erosketa arduratsua eta bidezko merkataritza sustatzen duten kultura, aisialdiko eta kontsumoko joerak sor tzen direlako hiritarren ar tean. Aukera aprobetxatu behar da.
- Artisau produktuak erosi egiten dira, ez dira kontsumitzen. Irauteko eginak daude beraz, ez dute ezer “erosi, erabili, bota” adierazten dutenik, ezta “zaharkitze programatua” ere. Artisautza erosten dugunean ez dugu dirua gastatzen, beharrezkoak eta iraupenezko ondasunetan inbertitzen dugu. -
“La infatigable sostenibilidad de la artesanía “Ruben Garcia Colsa
ARTISAUTZA ETAGIZARTE ERANTZUNKIZUNA
Gabiltza Gipuzkoako Ar tisau Biltzarra
9 10
KRISI EKOLOGIKOA ETAJASANGARRITASUNERAKO KULTURA
Fundación Cristina Enea Fundazioa
XXI mende hasierako arreta eskatzen ari den gaietako bat, gizadia aurre egiten ari den
krisi ekologikoa da, planetan gizakiaren bizitzaren jarraitutasunerako mehatxu larria izanik. Komunitate zientif ikoak eta diziplina oso desberdinetatik, bere analisietan bat egiten dute eta bizitza eusteko Lurraren gaitasuna aldatu dezaketen ingurumeneko eraldaketa multzo baten inguruan behin eta berriz ohar tarazten du. Horrez gain, garai geologiko berri batean sar tzen ari garela adierazten du, Antropozeno aro berria, aurreko mendeko 50 hamarkadan hasitako garaia eta Alejandro Cearretak, Antropozenoaren gaineko Lan-Taldeko (GTA) zientif ikoetako batek, adierazi duen bezala “gizakiak egon diren unetik planetak eragina jasan du, eta zerbait berria bezala esan daiteke, planeta bere natura aldakor tasunetik ateratzen ari garela”.
Aurre egin behar diogun aldaketa global honetan hainbat faktorek bat egiten dute: mundu guztiari eragiten dion klima aldaketa, petrolioaren eta oinarrizko beste mineralen zenita, bioaniztasunaren galera edo ur geza, basoak, arrantza eta natura ondasuneko beste elementu batzuren agor tzea. Kolapso ekologiko hau duela mendeak ari da sor tzen. Ekoizteko, kontsumitzeko eta ugaltzeko moduak, azken mendeetan zehar konf iguratutako giza habitatak gure komunitateen jasanezintasunaren gunea dira, Naturaren kosmobisio kolonizatzaile baten eta Planeta osatzen duten baliabide mugatuen erauzketa eta ustiapen inf inituaren oinordekoak dira eta beste batzuen berritze gaitasunaren haustura dira. Paradigma menderatzaile hau ere krisian sar tu da; baloreak, adierazpen moduak eta errepresentazio sinbolikoa, egungo gizar tearen eguneroko bilakaera euskarritzen duten per tzepzio eta antolakuntza modu par tekatuak “zibilizazio-krisi” dei genezakeen bezala kuestionatzen dira. Ikuspegi honetatik, kultura, giza espeziearen erlazioen eta gizakiak berak naturarekin dituen sistema sozio-ekonomikoen dimentsio global bezala, funtsezko faktore bat da beharrezkoa den trantsizioa geratzeko edo azkar tzeko, eredu produktiboen eta habitat jasangarriagoen bidean. Zerbaiten aldeko edo kontrako posizioak, sinesmenak, bizipen emozionalak, kultura osatzen duten giza por taeren eta baloreen adierazpenen manifestazioak dira. Gure gizar tean egunero ger tatzen diren
ingurumen eragin edo inpaktu askoren zergatia eta sorrera diren kultura eta giza por taerak.Modu honetan, planetaren egungo egoera
sakontasunean lantzea eta bere kontserbazioan erantzukizunak onar tzeak, arazoaren dimentsio kulturala kontutan har tzea eskatzen du eta ondorioz erresilientziak, sormena eta aniztasuna, biozentrismoa, ekitatea edo etorkizuneko belaunaldien eskubideak kontutan har tzeari lotutako baloreak eraikitzea eta garatzea.
Bigarren Mundu Gerraren ondoren, krisi ekonomiko eta milioika per tsona askoren pobreziaren testuinguru batean, kontsumo kooperatibak eta etxebizitzak sor tu ziren, hasiera batean iparramerikar sindikatuek babestuak. Kultura solidarioa eta komunitarioetatik mugimenduak sor tzen hasi ziren, kontsumitzeko modua nabarmenduz, eredu bidezkoagoak eta ekitatearen aldeko ereduen bidean, egitura ekonomikoak ere eraldatzea posible zela uste zuten, kontsumo kontziente eta kritiko bat garatuz eta balioan jarriz, bidegabekoa zen eta era berean, baliabide harrapakaria zen eredu kapitalista baten aurrean. Geroztik, mugimendu asko eta desberdinak dira bere eguneroko jardueran eta gizar te “industrialaren” analisi kritikoan, gizar te eredu menderatzailearen aurrean espazioen eta alternatiben sorrerako esperientzia desberdinak garatzen dituzte. Gure egunetan, “merkatu sozialei”, “sareak trantsizioan” edo “commons-ari” lotutako
ekimenekin erlazionatutako ekimenak ikustera ematen dira, geroz eta konplexuago, desberdinago eta globalagoa den gizar te batean. Mugimendu eta sare hauek, “existitzen denari” egiten dioten kritika horretan, bizitzaren jasangarritasuna oso egunean dagoen espazioak sor tzen eta baloreak bultzatzen dituzte, etorkizuneko belaunaldien eskubideak eta planetaren kontserbazioa kontutan izanik.Horrez gain, pintura, ar te plastikoak, literatura,
musika, jokoak, ar tisautzak, sormenezko espazioak edo “teknologia berrien” erabilera bezalako adierazpen ar tistikoen garapenak, ez dira sare, mugimendu eta ekimen hauetatik aldera batera dauden ekintzak. Gainera, elkarbizitza moduak, bizitza estiloak edo defendatzen diren postulatuekin bat egiten duten balore eta sinesmen eskala moduak sendotzeko eta esperimentatzeko balio dute.
2008 ur tean sor tu zenetik, Cristina Enea Fundazioak, ingurumenean eta jasangarritasunean informatu, formatu eta sentsibilizatzeko bere lan horretan, bere programa eta ekintzetan tresna desberdinez hornitzen saiatu da. Tresna horiek komeni den bezala ar tikulatuz, gure habitataren eta osatzen duten ekosistemen konplexutasuna uler tzea posible egin behar dute, ikuspuntu holistiko, kritiko eta proaktibo bat har tuz.Jarduera desberdinen bitar tez “ingurumen”
sentsibilizazioko aukera hauek argitu ditzaketen adibide xume batzuk, adibidez, “Hidrologikak”, “Arkitektura: Film Mintzaira (AFM)” edo “JantziAgain” izena duten proiektuak dira.
Hidrologikak duela ur teak sustatzen ari den ekimen bat da, bere helburu nagusiena, hirian lur gaineko ur
f luxu nagusia, Urumea, balioan jar tzea eta ibaiak lurraldean izan duen eragina uler tzea eta ezagutzea izanik. Jarduera desberdinak antolatzen dituzte: Ibaiaren ibilgutik eta ibaier tzetik ibilaldi gidatuak, ikastaro eta topaketa par te-har tzaileak, sormen literarioak, ikus-entzunezkoak edo musikalak. Hauek guztiak, ibaiarekin eta hirian dagoen balio sozial, kultural eta ingurumen balioarekin dagoen gure erlazio historikoaren “konstruktu” antropologiko eta autokritiko bat harituz doazen, ekintza eta ikuspegi mosaiko oso desberdina osatzen dute.
ALM, Arkitektura: lengoaia mintzaira gure garaiko kategoria handietako baten inguruan azter tu nahi duen hitzaldi, proiekzio eta tailerren ur teko ziklo bat da: Hiria. Migrazioa, ekonomia, laztasuna, desberdinkeria, klima aldaketa… bezalako beste gaiekin batera, guztia multzokatzea ezinezkoa izatea bihur tu da, Saskia Sassen-en hitzetan “…ez gara gai, ez dugu gaitasunik ger tatzen ari den negatiboa edo ezezko guztia jasotzeko”. Duela ur teak programa hau ber tako eta nazioar teko pentsalariekin (gizon zein emakumeak) topaketa multzo bat ekoizten ari da –egile hauek beraiek proposatzen dituzten f ilmen proiekzioekin osatzen dira-, hiri-politikei eta lurralde analisi geograf ikora ger turatze zuhur bat sor tzeko asmoz.Arkitektura eta f ilm mintzairak, f ilm eta jardunaldien
analisiaren bitar tez, “Europa har tzen” ari diren prozesu ekonomiko eta politiko hauek azter tzea egokia dela azpimarratzen du, baina ez hauek bakarrik, baita prozesu sinbolikoak, antropologikoa eta estetikoak ere. Ikusten denaren eta ikusten ez denaren ar tean ematen diren aldaketak, irudikatu daitekeena eta ez daitekeen hori zehazten duten aukeren baldintzetan, orainaren edozein analisirako funtsezkoak dira, baita errealitatearen nolabaiteko eraldaketan inspiratutako edozein proiekturako ere.
JantziAgain arropak eta osagarriak trukatu nahi dituzten per tsona horientzat guztientzat topaleku bat bezala sor tu zen, baita moda, joskintza, jantziak per tsonalizatu edo ehun-jarduerarekin erlazionatutako beste eskulan eta ar tearen inguruan ideiak eta ezagutzak par tekatzeko ere. Erabilitako arropa edo beste ehun-gaiak begiratzeko dugun modua berriztatzea da, jakintza par tekatua eta egite kolektiboaren bitar tez. JantziAgain-ek kontsumo arduratsu moduaren aldeko apustu egiten du, hiritarren balore eta por taeren aldaketa bat sustatzeko, objektuei eta erabilitako arropari aukera berri bat emanez. Modu horretan, hondakin batean bihur tu ordez, berriz ere baliabide batean bihur tzen da.
ETORKIZUNAK ERAIKIZARE ALEAK
11 12
Gaur arratsaldez elkartu garaAntiguaotarrak FiareGeure ingurua begiratzekobatere mugarik gabeHemen emaitzak ikusi eta oso zoriontsu gaudeMundua bera bihur dezagunelkarlanerako sare
Ta sare hori saretzen doa gorantza doa demagunDenok dakigu eraldatzeazein boluntade behar dunAtsalde hontan, ekimen hontanalperrik ez gara jardunEta guk ere izan nahi dugusare horretako lagun
Nahiz beti ez izan2016aren bermeaGuk ere martxan ipini dugusorkuntzarako geneaBerriro ere deskubritutagure barruko umeaArabarrekin okupatuko duguCristina Enea
Legea eta arau-hausteekarazo asko dakarteTa belarria amalurretikegon ez dadin aparteLagun artean, auzolaneansegi dezagun jo ta keSortu genuen labirintotikirtetea lortu arte
Nere bizitzan inoiz zalantzaksortu dizkit generoakBaina Irantzuk garbi esan ditgaur ez naizela ero batNahiz eta kezkatu sarri munduanHaiek duten numeroakNormalak dira baina hala ereMaite ditut heteroak
Gizarte honetan leku askotanSortu ohi da arazoaTa atsaldean ikusi duguzein den lehenengo pausuaEsku beretik joan leizkelamendia eta itsasoaDenok baitegu zeini emanaeta zeinengandik jasoa
Gaur Altekiok ere ekarri dubere soluzioaGure amonek ondo zekitenauzolan funtzioaLortuz gero iraganarenta orainan fusioaDen iraultzarik indartsuenada reboluzioa
Inork ez daki atsalde batenhartuko duen papelaEta oso garbi ikusi dugugure aktore papelaUne batean ikusi dugueta ikasiz honelaNormala eta ez-normalagauza berdinak direla
Txintxo beteta ta kunplitutaizen emate zerrendakBakoitzak bere taldeanbete ditu zegozkion prendakDenon artetik nola sortu dengeldi ezin den kemen batziur gehiago inspiratuko gaituelaafari meriendak
Atsalde hontan jasotakoahitzetan nola kalkulaGutxienean ikasi dugunorantz zuzendu brujulaBadakizue bihotzetikaneskertzen dizuegulaUmeak bezain ederki pasaeta asko ikasi dugula
BERTSO SORTA
Doinua: Gogoratzen ezAntton Fernandez eta Oier Iurramendi
Donostia-SanSebastián
Pasaia
IntxaurrondoZaharra
Hego Intxaurrondo
Ipar Intxaurrondo
Riberas deLoiola
Pasai San PedroPasai Don
Amara Berri
Pasai A
Txomin Enea
TrintxerpeBidebieta
Antiguo
Ibaeta
IgeldoLoiola
Aiete
Altza
Amara
Egia
GrosUlia
Donostia-Amara
Herrera
Intxaurrondo
Loiola
Altza
7
5A
GI-20
GI-20
GI-20
GI-20
GI-20 GI-2
GI-20
GI-40
GI-40
Donostiako saihesbidea
Ave
GI-40 GI-40
Nafarroako etorbideaJose Elosegi Alkatea
Luga
ritz
pase
alekua
Zurriola hirib
idea
E a
Urum
ea pasealekua
Otxoki pasealekua
San Martin kalea
San Martin kalea
Kolo
n pa
sealek
ua
Mirakruz kalea
Zubieta ka
lea
Urbieta kalea
Kristobal B
alenzia
ga pasealekua
Cues
ta d
e A
ldapeta kalea
Vial Papin-M
Igeldo pasealekua
Aiet
e pa
seale
kua
Aiet
e pa
seal
ekua
Mons pasealekua
Sibilia kalea
Prim
kal
ea
Egia Kalea
Easo kalea
Laua
izeta
Pasaikoportua
ArbaizEnea
AcuartelamientoMilitar
de Loiola
Kristina-Enea parkea
Zurriola
Ulia222 m
Mendiola209 m
Atxumaitz198 m
Urgull125 m
Ametzagana
Txubillo(Igeldo)Mendia
Urumea ibaia / Río Urum
ea
Urumea ibaia / Río Urumea
Urum
ea ibaia / Río Urumea
Donostia - Santa Clara
Donostia-SanSebastián
IntxaurrondoZaharra
Hego Intxaurrondo
Ipar Intxaurrondo
Riberas deLoiola
Pasai San Pedro
Amara Berri
Añorgatxiki
Txomin Enea
TrintxerpeBidebieta
Martutene
Antiguo
Miramon
Añorga
Ibaeta
IgeldoLoiola
Aiete
Altza
Amara
Egia
GrosUlia
Astigarraga
Lugaritz
Errekalde
Loiola
Altza
Herrera
Intxaurrondo
Donostia-Amara
Anoeta
Herrera
Martutene
27
10
0
24
455
19
10
25
9
88
9A 9B
19
7
5B
AP-1AP-8
AP-1AP-8
AP-1AP-8AP-1
AP-8
AP-1AP-8
AP-1AP-8
AP-1AP-8
AP-1AP-8
AP-1AP-8
AP-1AP-8
GI-11
GI-20
GI-20
GI-20
GI-20
GI-20
GI-20
GI-20
GI-20
GI-20
GI-20
GI-20
GI-20
GI-40
GI-40
GI-41
GI-41
A-15
A-15
N-634
GI-21
GI-21
GI-21
GI-40
GI-40
GI-40
GI-2132
AP-1/AP-8
Donostiako saihesbidea - Variante de San Sebastian
Autopista del Cantábrico
Donostiako saihesbidea
Donostiako saihesbidea
Donostiako saihesbidea
Donostiako saihesbidea
Autovía N-I
AP-1/AP-8
AP-1/AP-8
AP-1/AP-8
AP-1/AP-8
Avenida de Tolosa hiribidea
GI-40 GI-40
Oriamend
i P
asealekua
Nafarroako etorbideaJose Elosegi Alkatea
Luga
ritz
pase
alekua
Zurriola hirib
idea
Urum
ea pasealekua
Otxoki pasealekua
San Martin kalea
San Martin kalea
Kolo
n pa
sealek
ua
Mirakruz kalea
Zubieta ka
lea
Urbieta kalea
GI-2132
GI-2132
Kristobal B
alenzia
ga pasealekua
Cues
ta d
e A
ldapeta kalea
Oriam
endi Pasealekua
Ori
amen
di p
asea
leku
a
Igeldo pasealekua
Aiet
e pa
seale
kua
Aiet
e pa
seal
ekua
Mons pasealekua
Ipar
ralde b
idea
Sibilia kalea
Prim
kal
ea
Egia Kalea
Easo kalea
Laua
izeta
Bidebitarteindustrialdea
ArbaizEnea
Zuatzu
AcuartelamientoMilitar
de Loiola
Kristina-Enea parkea
Zurriola
Errekalde
Santiagomendi
Atxumaitz198 m
Urgull125 m
OiokoMendia
Aritzmendi
Txubillo(Igeldo)Mendia
Ametzagana
Txoritok
Urumea ibaia / Río Urumea
Urum
ea ibaia / Río Urumea
Ori
Igara Erreka
Urumea ibaia / Río Urum
ea
Donostia - Santa Clara
5
5
10
www.mapasaretuz.eusGure app-a deskargatu!¡Descárgate nuestra app!
KulturaCultura
BerdintasunaIgualdad
PublikoaPúblico
HezkuntzaEnseñanza
LokalaLocal
Ekonomia SolidarioaEconomía Solidaria
Bidezko MerkataritzaComercio Justo
Finantza Etikoak Finanzas Éticas
BerrerabilpenaReutilización
EkologikoaEcológico
TrukeaTrueque
ArtisautzaArtesanía
Saretuz kideakParticipantes de Saretuz
EnergiaEnergía
IngurumenaMedioambiente
Software LibreaSoftware Libre
5
5
10
www.mapasaretuz.eus
12
Gaur egungo ekoizpen eta kontsumo eredua zalantzan jarri eta gure kontsumo ohiturak berriz pentsaraztera gonbidatzen gaituen Kontsumo
Kontziente, Arduratsu eta Eraldatzaile bat proposatzen dugu.
Zentzu honetan, hainbat galdera egin diezaiokegu geure buruari:
. Benetan nahi dudan hori behar al dut?
. Nola lortu dezaket behar dudan hori?
. Eta nondik datorren ba al dakit?
. Ba al dakit nolako baldintzetan, non eta nork, egin eta saltzen duen?
. Sortzeko edo konpontzeko aukerarik ba al dut?