ELKARRIZKETA: ADARRA • RIENTZIA: ESKULTOREA NAIZ ......82. zenbakia. 2003ko azaroa hik hasi‚3 ‚‚5editoriala 6 kronika8 gaiaGUZTIENTZAKO ESKOLA Eskola barneratzailea 16elkarrizketa

hik hasihh

E L K A R R I Z K E T A : A D A R R A • E S P E -R I E N T Z I A : E S K U LT O R E A N A I Z •E U S K A L H E R R I A E T A A R G E N T I N A •Z E R D I O T E E T O R K I N E K ? • I R U Ñ E K OS A N D U Z E L A I I K A S T E T X E A

824 euro • 2003ko AZAROA euskal heziketarako aldizkaria

Guztientzako eskolaEskola barneratzailea

GAIA

82. zenbakia. 2003ko azaroa ❘ hik hasi ❘ ‚‚‚3

5 editoriala6 kronika

8 gaia

GUZTIENTZAKO ESKOLAEskola barneratzailea

16 elkarrizketaADARRA PEDAGOGI ERAKUNDEA

24 esperientziaEskultorea naiz

26 esperientziaKantuz Blai

29 kultura eta hizkuntza aniztasuna eskolanZer diote etorkinek? Itziar Aramaio

33 berriak

37 NazioarteaArgentina-Euskal Herria

40 Muga guztien gainetik... euskaraz!Iruñeko Sanduzelai ikastetxea

Argitaratzailea:XANGORINErrekalde hiribidea, 59. Aguila eraikina, 1. solairua. 20018 DONOSTIA GIPUZKOA. Tel: 943/ 371 408

Fax: 943/ 372 154; www.hikhasi.com; Posta Elektronikoa: [email protected]; Lege Gordailua: SS-1001/95. ISSN: 1135-4690 Erredakzio burua:Ainhoa Azpiroz.Erredakzioa: Joxe Mari Auzmendi, Ixiar Eizagirre. Erredakzio batzordea: Mikel Estonba, Mari Karmen Irastorza, Kristina Mardaraz, Josi Oiarbide, Fito

Rodriguez, Maite Saenz, Xabier Sarasua eta Arantxa Urbe. Aholkulkariak: Jaione Apalategi, Abel Ariznabarreta, Bego a Bilbao, Mariam Bilbatua, Felix BasurkoAines Duafau, Xabier Isasi, Irene Lopez-Go i, Izaskun Madariaga, Kepa Perez Urraza, Lore Erriondo, Idoia Fernandez, Amaia Vazquez, Lontxo Oihartzabal, Juanjo

Ota o eta Pruden Sudupe. Administrazioa: Arantxa Goiburu. Diseinua: TRAM¥Graf!k Maketazio, aurreinpresioa: Xangorin.Inprimategia: ANtzA S.A.L.Azaleko irudia: Hik Hasi. Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak Onetsia 2003/X /20 . Kopurua: 3.500 alehik hasiko artikuluez edonon eta edonoiz balia zaitezke. Kasu horietan iturria aipatzea eskertuko genizuke.hik hasik ez ditu bere gain hartzen bertan plazaratutako iritziak ezta bat etorri ere derrigorki haiekin.

aurkibidea8

gaiaGUZTIENTZAKO ESKOLAUrriaren 29, 30 eta 31an Guztientzako eskola bil-tzarra ospatu da Donostian. Besteak beste, eskolabarneratzailearen inguruko esperientziak eman diraezagutzera eta horietako batzuk bildu ditugu gaihonetan.

HEZKUNTZA, UNIBERTSITATE ETA IKERKETA SAILA

DEPARTAMENTO DE EDUCACION,UNIVERSIDADES E INVESTIGACION

16elkarrizketa

ADARRA PEDAGOGI ERAKUNDEA25. urteurrena aitzakitzat harturik Adarrako

lehendakariarekin eta idazkariarekin aritu garaberriketan iraganari, orainari eta geroari buruz.

hik hasiren harpidedun izan nahi dut, urtean 10 ale eta atera daitezkeen ale bereziak etxean jasoaz

Izena..........................................1. Deitura................................

2. Deitura ...............................Tel.:............................................

Helbidea .....................................................Posta Kodea................

Herria....................................Herrialdea...........................

Ikastetxea...................................Herria......................................

IFZ-NAN ......................................................................................

Aurrezki Kutxa edo Bankua

Entitatea Sukurtsala K.D. Zenbakia

Sinadura

HARPIDETZA SARIAK

(BEZ barne)

30 euro

hik hasiEuskal

heziketarakoaldizkaria

Errekalde hiribidea, 59Aguila eraikina 1. solairua

20.018 DONOSTIA. GIPUZKOA

Tel: 943/ 37 14 08Faxa: 943/ 37 21 54

hik hasikzure parte-hartzea

ezinbestekoa duharpide zaitez!

30 eur30 euro uro urteantean10 aldizkari eta prezio bereziak topaketetan eta argitaratzen ditugun gainontzeko materialetan

www.hikhasi.com


editoriala

“Guztientzako eskola” biltzarraospatu berri da Donostian. Bertan,“eskola barneratzailea” maiz aipatuda. Baina, zer eskola mota da hori?

Eskola barneratzaileak hezkun-tzarako eskubide berdintasuneanoinarrituz, ikasle guztien ikasteprozesua era aktiboan eta partehartzailean antolatu behar delaesan nahi badu, legeak eta bitarte-koak beharko dira eskola mota horisustatzeko. Baina, orokorrean, har-tzen ari diren instituzio neurriak no-rabide horretan al doaz?

Alemanian, Frantzian, Italian etaabarretan gastu publikoa murrizte-ko hartu diren erabakiek eragin zu-zena izango dute eskolan, kalterakoeragina, zoritxarrez. Eta Espainian,aurrekoen ildo beretik, Kalitate Le-gea da ezartzen ari dena.

Kalitate Legeak pedagogia atze-

rakoia indartuz, ikasleak hautatzeneta sailkatzen ditu, eta behar han-diena dutenak baztertzen ditu. Nolaegin liteke eskola barneratzailea le-gedia baztertzailea denean?

Oro har, Euskal Herritik kanpohartzen diren neurriek asko baldin-tzatzen dute gure jarduera. Jakina daMartin Ugalde kultur parkearenkontra egindako erasoak, era bateanedo bestean, euskalgintza osoa bal-dintzatzen duela; eta baita ere Paris-ko eta Madrilgo gobernuek ezartzendituzten legeek Euskal Herriko hez-kuntza baldintzatzen dutela.

Hala eta guztiz, askotan erakutsidu Herri honek iniziatiba eta irudi-mena badituela, baita lanerakoprestutasuna ere. Legeek asko la-guntzen ez badute ere, gure eskolaguztiena izateko lanean aritu gara.Zentzu horretan, sentsibilitatea era-

EEsskkoollaa bbaarrnneerraattzzaaiilleeaa,, eeuusskkaarraa bbaarrnnee??

Eskola barneratzaileakgizarte barneratzailea lor-tzen lagundu beharko luke,bigarren honek lehenengoalagundu beharko lukeen be-zala. Horretarako, gizartebarneratzailea herri proiek-tu gisa ongi zehaztuta iza-tea ezinbesteko baldintzalitzateke.

kutsi da, kontzientziazioa handi-tzen ari da, eta behar bereziak dituz-tenei laguntzeko ahalegin handiakegiten ari dira. Baina, Herri honek,Herri gisa, zehazturik al du etorki-zunari begira bere eskola barnera-tzaileak nolakoa izan behar duen?

Guk, barneratzea errazteko, hiz-kuntza gaitasunak paper garrantzi-tsua jokatzen duela uste dugu. Gauregun, Euskal Herriko ikasle guztiekfrantsesa edo gaztelania ongi daki-tela bukatzen dute derrigorrezkohezkuntza. Gutxiengo euskara mai-la, ordea, euskaraz ikasten duteneksoilik lortzen dute.

Hizkuntzen arteko desorekahandia da. Normalizazioa lortu nahibada, eta ikasleak eskubideetanberdinak izatea nahi badugu, ez aldu eskolako hizkuntzak euskaraizan behar?

azaroa

6 ❘ hik hasi ❘82. zenbakia. 2003ko azaroa

kronikaG u s t u k o a k e z d i r e n a r r a z o i e

Seaskaren eskaerekbete gabe jarraitzen dute

Protestak eginez hasi zuten urriaSeaskako irakasleek eta gurasoek etaoraindik ere hala jarraitzen dute. 93. ira-kasle postua hitzeman zitzaien arren,oraindik ez diete eman eta euren alda-rrikapenarekin sendo segitzen dute:93. lanpostua eta euskarazko irakas-kuntzarentzako legezko koadroa es-katzen dituzte.

Iazko udan Akademia Ikuskaritza-rekin 93 lanpostu hitzartu zituztenahoz, baina ez zuen hitza bete. Azkenprotestaldian 250 lagun bildu zirenBaionan, Donapaleun, DonibaneLohitzunen eta Uztaritzen, “Hitza hitz,emandako hitza errespetatu” eta “Ka-su, ikastola kexu” zioten pankartenatzean.

Parisen biltzekoak ziren FrantziakoHezkuntzarekin, baina hitzordua atze-

ratu egin da eta azaroaren 12an elkartu-ko dira. Seaskako arduradunek aditze-ra eman dutenez, elkarrekin aterabidebat atzemateko erabili nahi dute bilku-ra hori, hots, ez dute Paristik esku hutsikitzuli nahi.

Akademia Ikuskaritzako suprefe-tak azaldu izan die “estatuaren mailagorenean ez dagoela murgiltze ereduaarriskuan ezartzeko borondate politi-korik”, baina Seaskako arduradunekzalantzak dituzte. Izan ere, euren gu-txieneko eskakizunei ez erantzuteaeraso bat bezala hartzen dute.

Akademia Ikuskaritzarekin biltzeazgain, Bordeleko Errektoretzan ere bil-duak dira. Han bigarren mailarako faltaziren orduak ematea eta irakasleen for-mazioa bideratzea onartu zien errekto-reak. Lehen mailako eskaria, ordea, be-re horretan gelditu zen.

Gauzak horrela, 93. lanpostuaonartu arte eta murgiltze ereduari beharadinako bermea eman arte presioamantenduko dutela adierazi dute Seas-kako arduradunek.

Nafarroan, bestalde, hezkuntzakosindikatuek egin beharko dute presioa.Izan ere, UPNko parlamentariek Gan-beran euren iritzia ematea eragotzi die.Sindikatuok hizkuntzen inguruko de-kretuaren gainean duten kezka adiera-zi nahi zuten, Europar Batasuneko hiz-kuntzei ateak irekin baitizkie, bainaeuskararen garapena moztuz.

“Etorkinak”, “atzerritarrak”,“hizkuntza ereduak”, “dimisioa”,denak nahastu dira urriko azken

egunetan. UGT sindikatuaketorkinen integrazioa

bultzatzeko orientazio gisaHezkuntza Sailak EAEko

ikastetxeetan zabaldutako idatzibat kritikatu du, euskal

autonomia erkidegokoa ez bestehezkuntza sistematik etorritako

ikasleak “etorkin” izendatzenzituelako. Anjeles Iztueta

Hezkuntza sailburuak berehalaerantzun du zera esanez:

“migrazio fluxuak beti izan dira,kontzeptu demografiko etaestatistiko bat da hori, eta

Eusko Jaurlaritza proposatzen ariden etorkinentzako harrera

politika eta hezkuntza sistemahor kokatzen dira”.

PPk eta PSOEk zentsura moziobana aurkeztu dute Iztuetaren

jarrera gogor kritikatuz.Espainiako Hizkuntza

Akademiak, bestalde, “etorkin”hitzaren erabilpena zuzena dela

adierazi du, eta beste hainbatkomunitate autonomotan eta

liburuetan ere “etorkin” deitzenzaie beste lurralde eta

komunitateetatik etorritakoei.


k b u l t z a t a k o p r o t a g o n i s m o a

Eskola porrota baino okerragoa da porrot pertsonalaJorge Catal n

Irunberri, Biana, Lo-dosa eta Tuterako ikas-tolak egoera larrian dira

Nafarroako eremu ez euskaldune-an dauden lau ikastolak ekonomikokiegoera larrian daude, oraindik ez baitu-te aurten dagokien diru laguntzarik jasoNafarroako Gobernutik.

Pasa den martxoan onartu zen Na-farroako Parlamentuan ikastola ho-rientzako diru laguntzen legea. Horre-la, ikastola guztiek legeztatzeak eska-tzen dituen gutxieneko baldintzak betebitartean, orain arte bezala kobratzeaerabaki zen.

Praktikan, ordea, Hizkuntza Politi-karako Zuzendaritzak ez du hala joka-tu. Diru laguntzak eskuratu ahal izate-ko ohikoak baino agiri eta dokumentugehiago eskatu dizkie ikastolei, halanola, ikastetxeko instalazioen planoak,ikastetxeko arduradunak sinatutako

“Urte sabatikoa” aukeran izan-go dute datorren ikasturtetik aurre-

ra EAEko irakaskuntza publikokofuntzionarioek. Eusko Jaurlaritzak

eta EILAS, ELA eta LAB sindikatuekirailaren 25ean lortu zuten akor-

dioa eta abenduan argitaratuko da.Beraz, 2004-2005 ikasturtean eza-

rriko da martxan.Akordioaren arabera, formula

hau aukeratzen duen irakasleekbost urtetan soldataren %84 kobra-tuko dute; lau urtetan egingo dute

lan eta bosgarrena libre hartuko du-te. Hala ere, aktibo mantenduko di-

ra eta gainontzekoek dituzten es-kubide sozial eta laboralak ez

dituzte galduko.Hiru sindikatuek adierazi dute-

nez, “banaketa partzialeko urtebe-teko lan baimen” honek lan poltsairekiko du, langileria gaztetuko dueta sare publikoko irakasleen osa-

sunari on egingo dio. Jubilatzekogertu dauden irakasleei ere aukeraemango zaie, eta eskaera egin du-tenei atzera egiteko aukera eman-go zaie arrazoi justifikatuak baldinbadituzte. Dena dela, formula hau

funtzionarioentzat soilik izanen da,langile laboralak eta interinoak

kanpoan uzten dituelarik.Neurri “berritzailea” dela adiera-

zi dute sindikatuek, eta gainontze-ko lekuetan interes handiz hartu

dutela. Horrelako neurriak hezkun-tzan ez ezik, beste sektoreetara erezabaldu beharko liratekeela uste du-te, lan banaketa ekarriko lukeelako.

Behin abenduan akordioa argi-taratu ostean, urtarriletik maiatzabitartean interesa duten irakasle

funtzionarioek izena emateko auke-ra izango dute eta datorren ikastur-

tetik aurrera hasiko dira lizentziaberriarekin.

asteko irakaslanaren orria, nominen fo-tokopia konpultsatuak, familia liburu-ko inskripzioaren fotokopia konpul-tsatuak, zentroko curriculumak, ikasle-en eskola liburuetako 6. eta 7. orrialde-ak eta abar. Neurrigabeko eskakizunakdira, orain arte ez baitzaio inongo itun-peko ikastetxeri eskatu horrelakorik.Paper guztiak emanda ere, azaroanaurtengo diru laguntzen %75 baino ezluketela kobratuko adierazi dute ikas-toletako arduradunek. Nolanahi ere,oraindik ez dute zentimorik ikusi.

Aralar alderdi politikoak Luis Cam-poy Hezkuntza kontseilariaren agerral-dian eskatu du Parlamentuan, “egoeraez euskalduneko ikastolen egoera la-rriaren berri” eman dezan. IUk ikastolahoriek jasaten duten jazarpena salatudu eta hori “jasanezina” dela nabar-mendu du.

Guztira 500 ikasle eta 60 irakasle da-biltza Irunberri, Biana, Lodosa eta Tute-rako ikastoletan, eta euren etorkizunakolokan jartzen du egoera honek.

Nafarroako Gobernua ezezik, badi-rudi eguraldia ere kontra dutela ikasto-lok. Izan ere, Irunberriko ikastolak an-tolatu du aurtengo Nafarroa Oinez, etabertan behera gelditu zen eguraldi txa-rraren eraginez. Hori dela eta, EuskalHerri osoari egin diote dei eraikin berriaegiteko diru laguntza eman dezan.Oraindik ere garaiz laguntza hori emannahi duena.

GAIA


Guztientzako eskolaEskola barneratza i lea

Jendetza handia bildu zen Berritzeguneek antolatuta Donostiako Kursaalean urriaren amaieran ospatu zen “Guztientzako eskola” biltzarrean.


Pertsona Ezinduen Euro-pako urtea izendatu dute aur-tengoa. Baina 2004an ereguztiok kontuan hartuko gai-tuen gizartea ehuntzea egu-neroko lana da. Eskolan eredenek lekua izan dezagun zerzimendu jarri behar diren az-tertu dute Donostiako Kursa-alean egindako biltzarreanurriaren azken astean. Mila-tik gora profesionalek hartudute parte jardunaldiotan,goizetan bertako eta atzerri-ko adituen azalpenak entzu-naz, eta arratsaldeetan eurenesperientziak trukatuz, Eus-kadin erreferenteak direnpraktiken berri denei zabalduasmoz. Antolakuntza lana,esperientzia guztiak kubo ba-tean sartzeko lan biribila, Be-rritzeguneei zor zaie.

Jardunaldiotan aurkeztudiren ponentzia guztiak weborri honetan eskura ditzake-zue: www. hezkuntza.net.

Artikulu honetan EuskalHerriko zenbait esperientziajaso nahi izan ditugu, eskolakhaur bakoitzaren beharreierantzuna aurkitzeaz ardura-tzen direnen eskutik.

G

Ikasgelan sartuta, gure begiek errazdetektatzen dute “arazoa duen” hau-rra, “eskolan zailtasunak dituen” hau-rra, “laguntza behar duen” haurra.Geure begitan haurra da “arazoa” due-na, “zailtasuna”, “laguntza premia”duena. Zer den engainagarria begia,izatez “arazoa” eskolan baitago, ezhaurrarengan: eskolak du haur guztieierantzuteko “ahalmen urritasuna”,irakasleak du bere haur bakoitzarenaraberako eskola antolatzeko “zailta-suna”, irakasleak du beste irakasle ba-ten “laguntza premia”. Begirada alda-keta hori eskatzen du eskola barnera-tzaileak; hesiak eskolan daudela ikus-tea, ez haurrarengan. Sarri gurasoak ezdira eroso sentitzen, beti mesede eskeari diren inpresioa dute,euren haurra-rentzat espreski neurri bereziak eska-tzen ari direla iruditzen zaie, “gehiegi es-katzen ari direla eta barkatzeko”, ale-gia. Ahazten zaiguna da, eskolak berezduen ardura horixe dela, ikasle guztieierantzutea.

Ikasgela barruan horma asko dau-de, ordea, aniztasunari mugak jartzendizkiotenak: testu liburuekiko morron-tza, denei modu berean irakatsi eta mo-du berean ebaluatzeko joera, errealita-tea puskatan egitea ikasgai zurrunetan,irakasleak bere ardura laguntzailearenbizkar uztea... Baina mugarik handienageure baitan daukaguna da, ezberdin-tasuna ulertzeko dugun modua da he-sirik handiena: ezberdintasunak ikas-taldearentzat frenu gisa ikusten dira,martxa oztopatzaile, arazo sortzaile gi-sa. Aldiz, ikerketek frogatzen dute esko-lan emaitza hobeak lortzen dituztelaahalmen ezberdinetako haurrez osatu-tako ikastaldeek, mailaren arabera osa-tutako taldeek baino; eta emaitzatan ho-bekuntza hori jasotzen dute bai eskolanzailtasun gehien dituztenek, eta baita es-kolan arrakasta gehien dutenek ere.

Aniztasunari erantzuteko gakoa,ikasleari egokitutako eskola etengabebirsortzea da, ikasleari prefabrikatuta-ko eskola horretara egokitzeko exijitubeharrean. Eskolaren etengabeko mol-daketa horrek irakasle guztien elkarla-na eskatzen du,eskolak komunitate gi-sa funtzionatzea, irakasle bakoitza beregelan isolatuta egon gabe. Zorionez,Euskal Herriko eskolek urte asko dara-mate ahalmen ezberdineko haurrei atezabalik eta komunitate gisa funtziona-tzen. Datozen orriotan esperientzia ho-rietako batzuk bildu ditugu. Elkarrizke-tatan etengabe errepikatu dizkigutenesaldiak hauexek izan dira: “haurra-ren araberakoa da hori dena, ez dagoorokortzerik. Kasua ikusi behar da”.Haurrarengandik abiatze hori zeinenargi duten “ezberdinak direnekin” lanegiten dutenek, eta zeinen erraz ahantzdakiekeen irakasle arruntei, gelan haurbakoitza dela ezberdina ikusten ez du-tenean.

Eskola barneratzaileakaniztasunaren komunitate


Txikitasunaren abantailak ondoezagutzen dituzte Inmak eta Milak. Ze-gama bezalako herri txiki batek kaleaikasteko leku bihurtzeko aukera emandie. Aitxuri eskola txikia izateak, berriz(85 haur eta 11 irakasle ditu), ikasle ba-koitzaren jarraipena egiteko eta irakas-le guztiak inplikatzeko ahalmena duberekin. Psikomotrizitatea dute hain-bat arazoren ukendu. Haur eta LehenHezkuntzako talde guztiek astean biorduko psikomotrizitate saioa dute Mi-lak gidatuta, tutoreek kanpoko beha-tzailearen lana egin artean.

Biziaz ikasiInma eta Milari ikasle batekin izan-

dako esperientziak eman dizkie ezber-dintasunari erantzuteko klabeak. Ikas-le horrek 9 urte zituenean, gelakideencurriculuma alde batera utzi eta proze-durazko helburuetan zentratu beharizan zuten. Sentimenduak adieraztea,komunikazioa, autonomia, gauza be-rriei aurre egiten jakitea, iniziatiba har-tzea eta gisako prozedurak izan zituz-ten langai. Inma eta Milarentzat psiko-motrizitatea izan zen erlaxazioa, komu-nikazioa eta sentimenduen adierazpe-na lantzeko errezeta. Baina, psikomo-trizitatean egindako lorpen txiki bakoi-

tza eguneroko errealitatera eraman be-har zuten gero eta irakasle guztien in-plikazioa eskatzen zuen horrek. Ikas-gai bakoitzak ikasle horri zer esperien-tzia, zer prozedura lantzeko balio zie-zaiokeen aztertu zuten; berdin egin zu-ten zentroko gainerako eremuekin ere.

Ikaslearen eguneroko bizitza esko-laz gain herrian eta etxean gauzatzendenez, esparru horietan autonomo iza-teko errekurtsoak landu zituzten. Ira-kasleak herriko denda eta zerbitzuekinharremanetan jarri eta erosketak egitenirakasten zioten haurrari, edo patxadazegoten zuku bat hartu bitartean. Gura-soekin, berriz, jolasen bidez harremanalantzeari eman zioten garrantzia.

Denen inplikazioaIrakasle talde osoaren inplikazioa

dute Aitxurin. Inma astero biltzen da tu-tore bakoitzarekin, eta ikasgelan landubeharrekoa egokitu egiten dute ikasle-aren ezaugarrietara, irudiekin errefor-tzua eskainiz edo bestelako bitarteko-en bidez. Arreta hori ez dute jartzenurritasun jakin bat duten ikasleengansoilik; berdin egiten dute, esaterako,irakurtzen ikastea besteei baino gehia-xeago kostatzen ari zaion ikaslearekinere. Jarraipena egiteko tarteka ikasge-

lara sartzen da Inma eta, beharrak eska-tzen duenean, ikaslea bakarka ere har-tzen du.

Irakasle klaustroan nork bere ikasletaldea nola doan azaltzen du eta arazo-ak bideratzen dira.Hartara, gainerakoirakasleek badakite nola lagundu egu-neroko bizitzan, eta beste ikastalde ba-ten tutore izaten direnerako ere jadaezagutzen dute talde horren bilakaera.

GurasoakHaurrak behar bereziak dituenean,

gurasoen ohiko erreakzioa errealitatehori ukatzea omen da; “etxean ederkiegiten du, bada!” esaldia behin bainogehiagotan entzuna diete gurasoei.

Etxean lantzeko gauzarik garrantzi-tsuetako bat, eguneroko ardura txikiezgain, gurasoekiko harremana da. Hau-rrarekin jolasteko aholkatzen diete gu-rasoei. Haur Hezkuntzan dauden arte-an gurasoek jolasaren garrantzia onar-tzen dute; baina, behin haurra batuke-tak eta irakurketa lantzen hasten dene-an, guraso askoren kezka eduki akade-mikoetara pasatzen da, eta jolasaren bi-dez lantzen diren alorrak jada ez zaizkiehain garrantzitsuak iruditzen.

Beste ikasleakIkaskideek kontziente izan behar

dute nork bere zailtasunak dituela etadenok garela ezberdinak. Horri buruzasko hitz egiten diete tutoreek ikasleei,txikitatik. Kontziente ez badira, arris-kua baitago “zer mantso irakurtzenduzun!” bezalakoak botatzeko, sor-tzen duten minaz jabetu gabe.

Ikasgela barruan lan kooperatibo-ek berebiziko pisua hartzen dute. Zail-tasunak dituenari protagonismoa ema-tea garrantzitsua da, bai bere autoesti-muarentzat eta baita ikaskideak abe-rasteko ere. Asko da ikaskideek taldelanetik jasotzen dutena eta kontzientedira, halako balorazioak egiten baituz-te: “zenbat ikasi dugun. Gainera de-nok gainditu dugu azterketa”.

Adimen urritasunaZegamako Aitxuri herri eskola

Mila ALUSTIZA Inma OTAEGI Psikomotrista eta tutorea 3. mailan Hezkuntza Bereziko hezitzailea eta ikasketa burua


AutismoaGAUTENA

Marijo GONZALEZGAUTENAko Hezkuntza Zerbitzuko arduraduna

GAUTENA Gipuzkoako elkarteada, gurasoek sortu zutena orain 25 urte,autismo izaerako gorabeherak dituz-ten pertsonen beharrei erantzuteko.Hasierako garaietan hezkuntza zentrobereziak ireki arren, GAUTENAk betiizan du argi zentro berezietatik ateraegin behar zirela haurrak eta eredu bar-neratzailerantz jo. Jada badira 20 urteeskola arrunten barruan ikasgelak irekizituztela arreta handia eskatzen dutenikasleei erantzuteko. Egun, Gipuzkoan64 ikasle daude halako gelatan. Badirabeste bederatzi ikasle, denbora gehie-na ikasgela arruntean ematen dutenaketa une puntualetan doazenak gela be-rezira.

Gela egonkorrak Autismo izaerako gorabeherak di-

tuen ikasleentzat dira, printzipioz, gelaegonkorrak, eta arreta handia beharduten ikasleei erantzuteko sortuak di-ra. Oso gela txikiak dira. Batez bestebost ikasle izaten dituzte, eta horiekinlau profesionalek jarduten dute: irakas-leak, hezitzaileak, eta bi horiek tarte li-brea dutenetan txanda hartzen dietenbeste bi zaintzailek. Beraz, ikasle ba-koitzari ematen zaion arreta oso indibi-dualizatua da. Ikasle bakoitzak bereneurrira egindako programa indibi-

duala izaten du, eta programa horretanesku hartzen dute ikasle horrekin ha-rremanetan dauden hezitzaile guztiek(irakasleek, aisialdiko begiraleek, psi-kologoek, gurasoek...).

Baina zentro arruntak dituen onu-rak ere bere egin nahi ditu ikasgelaegonkorrak. Horregatik, ikasgelaegonkorreko haur bakoitzak bere erre-ferentzia ikasgela arrunta du, eta asteanordu batzuetan bertara joaten da. Alde-rantzizko integrazioa ere egiten dute;alegia, batzuetan erreferentzia taldeadela gela egonkorrera etortzen dena.Ateak zabal-zabalik dituzte, beraz, gelaegonkorrek.

Erreferentzia ikasgelaErreferentzia ikasgelan helburu na-

gusia trebetasun sozialak lantzea izatenda: talde handi baten barruan egotenikastea edo irakasleari ez ezik ikaskide-ei ere laguntza eskatzen ikastea, esate-rako. Alor soziala lantzeko ikasgaiegokienak zein diren aztertzen dute,kasu bakoitza kontuan izanda. Marijokdionez, “nahiz eta askotan soinketabezalako ikasgaiak egokienak irudi-tzen zaizkigun harremanak lantzeko,praktikan ikasleak ez dira eroso senti-tzen horietan, oso ikasgai libreak dire-lako. Soinketan taldeko jolasak egitendira eta ikasleok ez dituzte arauakulertzen. Gusturago egon ohi dira ikas-gai egituratuagoetan”. Izatez, jolas or-dua omen da askotan eskolan dagoenunerik ez-integratzaileena, haur bakoi-tzak bere gustuko jolasera egiten due-lako hanka, eta jolas horien arauakulertzen ez dituztenak taldetxoetatikkanpora gelditzen direlako.

Haur batzuk bakarrik joaten diraerreferentzia ikasgelara, euren lan ego-kitua daramatela. Halakoetan gakoaizaten da ikasle horrek bere lana ahaliketa modu autonomoenean egitea.Gehiengoa, berriz, gela egonkorreko

laguntzailearekin joaten da erreferen-tzia ikasgelara. Irakasle arruntak haurhori ere kontuan har dezan saiatzen di-ra; beretzat fotokopia bat gehiago egindezala (nahiz agian ez duen azalpenajarraituko), edo ikasle hori ere lan taldebatean sar dezala (nahiz agian ez duenulertuko zein den egitekoa). Gainera-ko ikasleek ere ikus dezaten partaidebat gehiago dela.

Alderantzizko integrazioaAlderantzizko integrazioa ikasgela

egonkorrean edo jolastokian egitendute, eta une horiek ikasle guztientzaterakargarriak izaten saiatzen dira. Jola-sak dira, jakina, “guztien gustuko plate-ra”. Merkatuko mahai jolas ia guztiakegokitu dituzte, Marijok dionez, “jarriarte ez baikara ohartzen joko arau-tuak noraino diren konplexuak! Okaxume batean ere, jakin behar duzutxanda errespetatzen, dadoa irakur-tzen, laukiak kontatzen, lauki bakoi-tzeko marrazkia interpretatzen...”.Gaitasun sozialak lantzeko jolasek du-ten garrantzia nabarmena da, besteeki-ko komunikazioan jartzen baikaituzte,arau jakin batzuren baitan.

Alderantzizko integrazioaren hel-burua da gelakideek ikastea nola ko-munikatu daitezkeen autismo izaerakogorabeherak dituen lagun horrekin, etagainera jabe daitezela ikaskide horigauza asko egiteko gai dela, ziur askiberegandik espero ez zituzten gauzaasko egiteko gai dela, hain zuzen. Au-rreiritzien aldaketa hori nabaritu izandu Marijok, ikasleek esperientziarenhasieran eta bukaeran egiten dituzteninkestatan. Hasieran ikaskideek hala-ko aurreiritziak izan ohi dituzte: “uler-tzen ez den hizkuntza bat mintzatzendute”edo “ez dute hitz egiten”. Ikasge-lan harremanetan jartzen direnean has-ten dira, benetan, ikasle hori nor denezagutzen.


Gasteizko Samaniego ikastetxean318 gaztetxok B eta D ereduetan ikas-ten dute. Etorkin askok jotzen du berta-ra. Ikastetxearen beste nortasun ezau-garria entzumen urritasuna duten ikas-leei ematen dieten erantzuna da. Argaz-kiko profesional taldeak 13 eta 17 urtebitarteko lau ikaslerekin egiten du lan.Ikasleok gela arruntean ahalik etagehien egon daitezen saiatzen dira; be-ti ez da posible izaten, ordea, ikaskide-en martxa jarraitzea. Hargatik gelaarrunteko eta gela bereziko jardunatxandatzen dute.

Hesiak gaindituzEntzumen urritasuna duten ikasle-

ak bakarrik joaten dira defenda daitez-keen ikasgaietara, alegia, laguntzaile-rik gabe. Beste ikasgai batzuetan zeinumintzairako irakaslea izaten dute albo-an, azalpenak itzultzeko. Ikasle taldeosoarekin, berriz, ikaskideokin nolakomunikatu behar duten lantzen dute.Horman zintzilikaturik dute bai alfabe-to daktilologikoa eta baita jarraitu be-harreko komunikazio pauten zerrenda

ere. Tutoretzako denbora zati bat zeinumintzaira ikasteari eta entzumen urrita-suna dutenen mundua ezagutzeari es-kaintzen diote. Irakasleekin ere lantzendute hori guztia, eta ikasturtean zeharhitzaldiak antolatzen dituzte entzumenurritasuna duten pertsonek euren es-perientzia konta dezaten.

Asko dira, ordea, eskolako dinami-kan aurki daitezkeen hesiak. Irakasle-ek diktaketak egiteko duten ohitura dabata, edo jolas orduen zein suteen abi-sua emateko txirrina erabiltzea. Beste-tik, eskolak filmak ikusteko programabatean parte hartzen du, baina azpititu-ludun filmik ez dute eskaintzen. An-tzerkietara edo hitzaldietara joaten di-renean ere hesiok agertzen dira.

Lanketa bereziaGela berezian gehien kostatzen zaiz-

kien ikasgaiak sakontzen dituzte, baitakomunikazio gaitasuna landu ere. Ikaslebatzuek etxetik dakarte zeinu mintzaira;beste batzuk ikastetxean ikasi dute, etabada ahozko hizkuntzan mintzatzen de-nik ere. Motibazioak garrantzia izugarria

du beste hizkuntza bat ikasterakoan.Ikasle bat, esaterako, gorren komunitate-an bizi da eta ez du ezer jakin nahi entzu-leen munduaz; zaila da berekin entzume-na, intonazioa edota ezpain irakurketalantzea. Ahozko hizkuntza darabilenikasleari, berriz, ez zaio interesatzen zei-nu hizkuntza ikasterik.

Logopedak intonazioa lantzen la-guntzen die ordenagailu programa be-rezi baten bidez. Beste aparailu batek,berriz, mikrofonotik sartutako soinuaanplifikatu egiten du entzungailuetan,eta ikasle bakoitzak egokien entzun de-zakeen frekuentzia zein den aurkitzendu. Hala, gero hitzok egokiago ahozka-tuko dituela espero dute. Teknologiaberriek , ordea, milioiak balio dituzte, etaformazio izugarria eskatzen dute.Aparailuok erabiltzen ikasteko, esatera-ko, irakasleak Balkanetatik ekarri behardira. Beak Donostiako irakasle bati es-katu behar izan dio oinarrizko nozioakirakasteko, eta bere kasa ari da aparai-luak eskaintzen dituen aukerak ikasten,izugarri irakurriz eta praktikan frogatuz.

Hezkuntza Sailetik baliabideak osopixkanaka iristen direla diote. Faltansumatzen dute, esaterako, entzumenurritasuna duen helduaren irudia: hel-du horrek irakatsiko lieke ikasleei zei-nu mintzaira, eta erreferente garrantzi-tsua izango litzateke ikasleontzat. Profilhonetako irakasleak jada sartu omendituzte Espainaiar estatuko hainbatikastetxetan. Euskadin entzumen urri-tasuna duen heldu asko dago egokiprestatua, irakasgintza formazioa jasoduena. Baina, oraindik gure ikastetxee-tan irakasle horiek falta dira.

AutoestimuaHaurren autoestimuan eragin zuze-

na izaten du gurasoekin duten komuni-kazioak. Haurrak txikiak direnean, fa-milian sortutako zeinu gutxi batzurekinkomunika omen daitezke. Baina,behin adin batetik aurrera elkarrizketasakonagoak behar dituzte, eta funtsez-koa omen da gurasoek zeinu hizkuntzaikastea. Bestela haurra isolatuta sentidaiteke etxean, eta horrek autoestimuahondoratzen du.

Entzumen urritasunaGasteizko Samaniego ikastetxea

Irantzu IBARRARAN Ana BARRONZeinu hizkuntzako irakaslea Zeinu hizkuntzako irakaslea

Itziar MUGARZA Bea MARTINEZ DE ITURRARANZeinu hizkuntzako irakaslea Logopeda


Nortasun handikoa, jakin-min bizi-koa, irakurzalea... halaxe deskribatzendigute esperientzia honetako subjek-tua. Ahozko komunikazioan halakogaitasuna du, non irakasleei askotanahaztu egiten zaien entzuteko zailtasu-nak dituenik, eta hori “traba” ere bada,jarraitu beharreko komunikazio pau-tak ahaztu egiten baitzaizkie askotan.Esperientzia honek ikastalde osoari as-ko eman dio, kalitatezko espresioa lan-tzea ekarri baitu.

Hasierako urratsakEskolan hasi zenean gorreria sako-

na zuen haurrak. Bere gurasoak hasiakziren keinu hizkuntza ikasten. Oso nes-ka bizia, argia, jakin-min handikoa zentxikitatik, gurasoekiko komunikazioari esker. Informazio asko emateaz ardu-ratu dira beti etxean, eta gaur egun ereikaskideek baino gehiago jarraitzenomen ditu aktualitateko albisteak,etxean jakin-mina auspotu diotelakobeti.

Karmelek, zuzendariak, gogoan di-tu eskolako klaustroak izan zituen bile-

rak, nola komunikatu aztertzeko; ira-kasle denek izango baitzuten harrema-na haurrarekin. Keinu hizkuntza beharzuten ikasgelako lanerako, eta bestepertsona bat ekarri zuten egun erdiz la-gun zezan. Irakasle hura talde osoaren-tzat zen, ez espreski entzumen urritasu-na zuen haurrarentzat. Blancak baduesperientzia lan horretan, eta bere hi-tzetan, “ikasgelako dinamika asko al-datzen da, baina aldaketa hori ikaskideguztien hoberako izaten da. Nik beste es-kola batean jarduten dut irakasleakesana zeinu hizkuntzarekin erreforza-tzen, eta euskarri bisual hori laguntzahandia da beste haur batentzat ere,etorkina denarentzat eta hainbat gauzaulertzekozailtasunak dituenarentzat”.

Norabide aldaketa3 urterekin inplantea egin zioten

ikasleari, eta harrez gero asko aldatu dahaurraren egoera eta baita eskolarenantolaketa ere. Egun Blancarekin en-tzuten “ikasten” ari da, soinuaren dis-kriminazioa egiten ikasten ari da. Soi-nuen diskriminazioan aurreratu ahala,

urrats handiak ematen ditu ahoskatzejardunean. Ikasgelan dinamika arruntajarraitzen du, eta ordu gutxitan izatendu irakasle bat alboan. Ikasgela U for-man antolatzen dute, denak aurpegiz-aurpegi egon daitezen. Irakasleak osokontuan izan behar ditu ondo ahoska-tzea eta keinu bidezko espresioa, me-sedegarri delarik ikaskide guztientzat.Gainerako ikasleek ere espresio pautahoriek jarraitu behar dituzte, nahiz sa-rritan gogorarazi egin behar izatenzaien.

Nortasuna langaiInplantearekin asko aldatzen da

egoera pertsonala, eta Blancak dionez,“askori geratzen zaio jada ez dela go-rra sentitzen”. Horrek beste “arazo” ba-tzuk dakartza. Ikasle honen kasuan,keinu hizkuntzaren aurka erreakziona-tu zuen; irakasleek komunikazioa kei-nu bidez erreforzatzea “itsusi” iruditzenzitzaion. Nahiz ahozko komunikazio-an oso ondo moldatu, keinu hizkuntzajakiteak badu bere garrantzia; esatera-ko, entzumen urritasuna duten bestepertsonekin komunikatu ahal izateko.Harreman horiek behar ditu, gainera,erreferente bezala bere buruaren irudiafinkatzeko. Eskolan bere antzeko ego-era bizi dutenen erreferentzia falta bai-tzaio, eta hori gabe berea kasu bakarradela sentitzeko arriskua du. Hargatik,ARANSGIk antolatzen dituen bazkarie-tan edo txangoetan parte hartzen du.

Bere mugak zein diren jabetzen etaonartzen laguntzea ere bada Blancarenlana, ikasgelaz kanpo komunikazioalantzen duten bitartean. Eguneroko bi-zitzan lagunekin eta bere buruarekin di-tuen gatazka txikiak gainditzeari ga-rrantzia handia ematen diote. Zoraga-rria omen da haurrak duen ikasnahia;baina batzuetan bere mugak onartzenjakin behar du. Euskaraz bikain molda-tzen da, eta inor baino irakurzaleagoada. Gaztelanian egin dituen aurrera-pausoek harrituta ditu denak. Ingelesaikasteko amorratzen dago, baina ira-kasleek baretu behar izan dute, pausobakoitza bere garaian eman behar baita.

Entzumen urritasunaZaldibiko Lardizabal eskola

Blanca HERNANDEZ Karmele GAZTA AGAARANSGIko aditua Lardizabal herri eskolako zuzendaria

Nekane ARRUABARRENATutorea


Komunikatzeko tresnak sortzea daHaztegiko profesional talde honen jar-dun amaigabea. Izan ere, esperientziahonetako subjektuak ez du ahoz hitzegiten, nahiz ulermena eta adimenaoso garatuak izan. Bestetik gorputza-ren mugimendua kontrolatzeko zailta-sunak ditu. Ikasleari hitza ematea daHaztegikoen borroka.

Komunikazio beharrei eran-tzunez

Haurrak 2 urte zituen ikastolara eto-rri zenean eta berehala sartu zen gelaarruntean, laguntzailearekin. Lehenhelburua eskolan gustura sentitzeaizan zen, bai haurra eta baita bere gela-kideak ere. 3 urte zituenerako beste be-har bat ere sortu zen: haurrak zer eginnahi zuen aukeratu ahal izatea. Horre-tarako, laguntzaileak argazkitan era-kusten zion ekintza bakoitza, eta hau-rrak begiradarekin seinalatzen zuenegin nahi zuen hura. Gerora, irakaslea-ren azalpenak ulertzen zituen edo ez ja-kitea izan zen kezka; irakasleak azaldu-takoaz galderak egin beharko zizkion,

eta haurrak erantzuna emateko moduaaurkitu behar zuten. SPC sistemara jozuten: ikasgaiari buruzko kontzeptuklabe bakoitzak bere irudia zuen, gai-nean hitza idatzirik zuela. Hala, irakas-leak egindako galderen erantzuna au-kera zezakeen irudiotan, begiradarenbidez.

Adinean aurrera egin ahala, mailapertsonaleko komunikazioan gauzakonplexuagoak adierazteko tresna be-har zuen haurrak. Taula bat eraiki zu-ten, irudi txikitan adieraziz egunerokobizitzan beharko zituen aditz, izen, ad-jetibo eta abarrak. Laguntzaileak hatza-rekin banaka seinalatzen zizkion auke-rak, eta haurrak “a” esanez adieraztenzuen aukera horri “bai” esaten ziola.

Egungo tresnakIkasgaiak lantzeko ordenagailua

tresna garrantzitsua du, “eskaneatzeautomatikoa”ri esker. Eskaneatze auto-matikoarekin kurtsoreak banaka sei-nalatzen ditu pantailako aukerak, etahaurrak nahi duen hura seinalatzenduenean, okotzarekin klikatzen du

“konmutadorea” (xagu berezi bat da).Beraz, haurra bera bakarrik gai da orde-nagailua erabiltzeko. Sistema horrenbidez ariketa piloa egin ditzake; esate-rako, kontzeptuak lotzea edo erantzunzuzena hautatzea.

Komunikazio pertsonalerako era-biltzen duen sistema, berriz, “Minspe-ak” izenekoa da. Taula batean 32 irudiditu eta irudiak binaka konbinatuz1.000 esaldi edo hitz esan ditzake (bereaitaren ahotsa sartu diote aparailuari).Makinak banaka-banaka seinalatzenditu irudiak, eta haurrak nahi duenahautatzeko okotzarekin klikatzen dukonmutadorea.

Informatika ikasgaiak fun-tzio bat du

Informatika ikasgaiari zentzua etaerabilgarritasuna eman diote Haztegiikastolan: ikasleei Power Point progra-ma erabiltzen irakasten diete, eurek sordezaten haur horrentzako materiala.Ikasleek, beste ikasgaietan lantzen aridiren gaiak Power Pointean azaltzendituzte, irudiz eta soinuz baliatuta. Ho-rrela, batetik ikasleek izugarri sakon-tzen dute beste ikas arloetan, eta PowerPoint menperatzera iristen dira. Beste-tik, urritasun fisikoa duen haurra DBH1 eta 2ra iristen denerako, jada ikas-gaien materiala prestatua izango du.Material hori, gainera, ikasle guztienmesedetan egina da, edozein liburubaino dinamikoagoa eta erakargarria-goa baita.

Etorkizuna zuri-beltzeanIkasgai edo arlo guztiak egokitzea

posible dela frogatu dute euren espe-rientziaz, eta horrek aurrera begira ziur-tasuna eta lanerako gogoa ematen die.Bestetik, informatikako aurrerapeneiesker, laster haurrak ikastolan landuta-koa etxeko ordenagailuan jarraitu ahalizango duela ikusten dute.

Denbora da, ordea, euren etsaia:programak euskaratu edo eurek sortubehar izaten baitituzte. Garestiak dira,gainera, teknologia aparailu berriak.Amorru gehien sortzen diena, berriz,zera da: posible dela teknologia aurre-rapen asko eta asko egoera horietaraegokitzea, eta aldiz, ez dela halakorikegiten. Haserre daude, ikusiz, hizkun-tza bitartekoak nola arraio ez daudengaratuagoak.

Urritasun fisikoaLegazpiko Haztegi ikastola

Maria Jesus PEREZ DE ARENAZA Arantxa SEGUROLAKoordinatzailea Tutorea

Koldo MAIZ Itsaso MENDINUETATeknologiako irakaslea Irakasle laguntzailea


Ladixek orain 6 urte Seaskara jozuen bere bi nahiei erantzuteko siste-ma asmatzerik ba ote zen galdezka: adi-men urritasuna zuen haurra euskarazeskolatzea zen nahi bat, eta bestea gelaarruntaren barruan izatea.

Amaia Aholkulari Pedagogikoa da.Irakasleei laguntzen die ikasgela ba-rruan haur bakoitzaren neurriko hezi-keta prestatzen.

Elebitasuna eta gela arrun-ta amets

Behar bereziak dituzten 12 haurrekeuskaraz ikasten dute egun Seaskakoikastoletan, ikasgela arrunten barruan.Ladixek ez zuen halakorik irudikatuorain 6 urte: “Frantses estatuan zegoenaukera bakarra gela berezi batzuenazen; bertan adin eta ahalmen urritasunezberdinetako haurrak egoten ziren,eta gela ikastetxe arruntean integratutaegon ohi zen. Gure haurrarentzat ba-nakako eskolatzea nahi genuen, bainaikasgela arrunt bateko partaide izanda,ez gela berezi batean”.

Bigarren hesia euskaraz eskolatunahi izatea zen: “Erotzat hartu nindu-ten. Zentro berezietako psikologo, logo-

peda eta psikometristen diskurtso ofi-ziala da adimen urritasuna dutenakezin direla elebidun izan. Nahi horidugun gurasoei leporatzen digute ezdugula onartzen gure haurraren urri-tasuna. Eta ez da hori kasua, badakigugure haurra nolakoa den; den bezalaonartzea baita baldintza zure haurra-ren alde borrokatu ahal izateko”. Hirufamilia baino ez ziren hasiera hartanhaurra euskaraz eskolatu nahi zutenak,eta “aditu” denek ezinezkoa zela esatenzieten. A zer lasaitua hartu zutena He-goaldean euren begiz ikusi zuteneanelebitasuna posible zela.

Seaskako Integrazio Ba-tzordea

Integrazio Batzordea 1999an sortuzen, eta bere lan ildo garrantzitsuenakhiru dira: bata familiei sostengu moralaematea da.Beste lan ildoa Seaska mailangogoeta bultzatzea da, gai horri buruzkokoadro filosofiko edo politiko bat finka-tzeke baitzegoen Seaskan. Egun, koa-dro hori zehaztu berritan,errealitateannola aplikatu ari dira lantzen.

Lan ildorik astunena eta larriena,berriz, hezitzaile bereziak ordaintzeko

dirua biltzea da. Frantses estatuak AVSizeneko postuak sortu ditu (“Auxiliairede Vie Scolaire” edo “Eskola Bizitzara-ko Laguntzailea”). Baina eskatu adinapostu ez ditu ematen Estatuak, eta hu-tsune hori Integrazio Batzordeak betebehar izaten du, hezitzaileak bere diruzordainduz. Bestetik, AVS posturako ezda formazio berezirik eskatzen; irakas-leari laguntzeko figura da, batez eremotrizitate arazoei erantzuteko pentsa-tua. Hegoaldeko esperientziak ikusita,hezitzaile bereziaren figura da bilatzendutena Integrazio Batzordean, motrizi-tate beharrei soilik erantzun beharrean,adimen mailan ere haurrarengan zen-tratutako lanketa egin dezan.

Irakasle arruntaren ardura”Irakaslea da haurraren benetako

arduraduna”, hori argi du Amaiak.“Hezitzaileak, aholkulari pedagogiko-ak eta abarrak irakasleari bere ardurabetetzen laguntzen diogunak gara.Baina, azken ardura irakaslearenada”. Amaiak irakasle bakoitzari lagun-tzen dio ikasgelaren barruan haurrarenneurrira egindako proiektua diseina-tzen. Beldurra izaten da irakasleen ohi-ko erreakzioa halako erronka berri ba-ten aurrean, bere buruarengan ziurta-sunik eza, bakardade sentsazioa. Fun-tsezkoa da irakasle talde osoa inplika-tzea, erabakiak eta irudipenak norekinkontrastatu eduki ahal izateko. Amaiakdioenez, “ikastola batean haur batonartzen delarik, irakasle talde osoakonartu du, denak daude inplikatuta.Eta bihar haur horrek beste irakasle batizango duenez, irakasle guztiek izanbehar dute bere urratsen berri”.

Haurraren beharrei ikasgela ba-rruan erantzutea da oinarria, nahiz ka-suak eskatzen duenean ikasgelatik ir-ten. Irakasleak, ikusita zer talde dueneta haur horrek zer lanketa eskatzenduen, zehaztu egiten du zer behar izan-go dituen proiektua aurrera ateratzeko.Kasu gehienetan AVS edo hezitzaile batbehar izaten dute. Irakaslearen hasiera-ko beldurrek amaieran zapore gozoaizan ohi dute, Amaiak dioenez; halakoesperientzia batek asko ematen du-eta.

SeaskaIrakasle arruntaren arduraeta gurasoen borroka

Ladix ARROSAGARAISeaskako Integrazio Batzordeko gurasoa

Amaia COLINASeaskako Aholkulari Pedagogikoa


AdarraPedagogi Erakundea

EGezurra da idealak ez direla

existitzen; onak direla eta edukiegin behar direla pentsatzenjarraitzen dugu. Ez da gauza beramodu batera edo bestera lanegitea, ez eskolarentzat, ez irakasletaldearentzat eta ez ikasleentzat




E

Adarra Pedagogi Erakundeak2003. urtean ospatu du bere 25. ur-teurrena. Erakunde horren sorreratrantsizio garaian kokatzen da, beraz.Nolako giroa bizi zen une haietan hez-kuntzaren alorrean?

Bi garai bereizi beharko genituzke:Francoren diktaduraren garaia eta ha-ren heriotzaren ondorengoa. Lehenen-go etapan hainbat taldek ziharduen la-nean, proposamenak eta alternatibakprestatzen, baina isilpean eta ezku-tuan. Franco hil ondoren kaleratu zirenaurretik egosten ari ziren ideiak eta tal-deak.

Zentzu horretan, Euskal Herrianirakaskuntzako profesionalek osatuta-ko zenbait talde zeuden, eta batez ere bihutsune betenahianze-

bil-tzan:sindikaturik ezaeta maila politikoan sortzen ari zen es-kola publikoaren alternatibarekin ko-herentea zen lerro edo ideia pedagogi-korik eza. Talde horiek, hausnarketaketa eztabaidak egiteaz gain, irakas-leentzako hainbat ekintza, ikastaro etajardunaldi antolatzen zituzten. EuskalHerriko talderik esanguratsuetako batGordailu izan zen, besteak beste,irakasleentzako udako jardunaldiakantolatzen zituena.

Bizkaian Asociación de MaestrosCatólicos izeneko erakunde bat zego-en. Gu bertako bazkide egin ginen etairakasle ikasketak bukatzen ari zirenedo bukatu berriak zituen beste askoere bai. Erakunde horretaz baliatu gi-nen gure artean elkartzeko eta gurekezka pedagogikoez hitz egiteko. Ez zi-

Euskal irakaskuntzanurte batzuk daramatzanedonork ezagutuko duAdarra Pedagogi Era-kundea. 70eko hamarka-daren amaieran sortuzen eta 80ko hamarka-dan izan zuen loraldia.Pedagogi berrikuntza-ren inguruko hausnarke-tak eta lanak eskola el-karte osoari luzatzenzizkion Adarrak eta bereahotsa Euskal Herrikoeskola guztietan entzu-ten zen. Erreferentziagarrantzitsua bilakatuzen, eta horren lekukodira udako jardunaldiaketa argitalpenak.90eko hamarkadan

bere presentzia publi-koa apaldu egin bazenere, lanean jarraituzuen, eta aurten 25 urtebete ditu. Hausnarketabat egin ondoren, orain-dik bere lekua eta zere-gina badituen erakun-dea dela erabaki zutenbazkideek eta bultza-tzaileek, eta Adarrak au-rrera jarraitu du. Bego-a Lasa lehendakariaketa Trini Rubio idazka-riak halaxe erakutsi di-gute.

Orain delaurtebete kolektibo bezalazentzurik ba ote genuenhausnartu genuen etabaietz ikusi genuen.

Zentzua ikusten diogumodu libre batean

(inolako baldintzarikgabe) elkartzeko,

hausnartzeko,kontrastatzeko,

analizatzeko, gaitzesteko,proposamenak egitekoleku bat izateari. Gure

artean eztabaidatuondoren, benetan leku

horren beharra etahorrelako bat bultzatzekogogoa bagenituela ikusi

genuen


tzaigun gustatzen orduko eskola, alda-tu egin nahi genuen, eta horretarakobildu beharra geneukan. Horrela, taldehorrek babesa eman zigun eta han sor-tu ziren irakasleen lehen aldarrikape-nak, bai pedagogikoak eta bai sindika-lak. Hortik sortu zen STEE-EILAS sindi-katua eta hark hartu zuen gai sindikalenardura. Une hartan arlo pedagogikokomilitantzia eta arlo sindikalekoa oso lo-tuta zeuden eta ideologikoki gure era-kundea oso pluralista izan da beti. El-kartean gelditu ginenon ardurak peda-gogiari lotuagoak zeudenez, arlo horilantzen jarraitu genuen.

Horrela, 1973an antolatu genituenlehen jardunaldiak Bilboko apezpiku-tzan eta poliziak zapuztu egin zituen.1974an, 75ean eta 76an Bilboko Erre-kalde auzoko ikastetxe publiko bateanegin genituen eta 300-400 irakasle arte-an bildu ginen bertan.

Gipuzkoako Lizentziatuen Kole-gioak ere berrikuntza pedagogikoabultzatu zuen eta erreferentzia bilakatuzen Batxilergoko irakasleentzat. Ara-ban Freineten inguruko talde bat zego-en eta hura bihurtu zen berrikuntzarenlehen plataforma. Nafarroaren kasuanbi mugimendu esanguratsu zeuden:Asociación Católica de Maestros (Biz-kaikoaren antzeko eboluzioa izan zue-na) eta Freinet taldea.

Talde horien artean harremanik baal zegoen?

Nahiz eta ikuspegi desberdina izan,talde guztiek hainbat puntu zituztenkomunean eta euren planteamenduenarteko gerturatze bat sortu zen. Horre-la, 1977an denek elkarrekin antolatuta-ko lehen jardunaldiak egin ziren Leioaneta hainbat helburu planteatu ziren. Le-hendabizi, Arabako, Bizkaiko, Gipuz-koako eta Nafarroako maila guztietakoirakasleen topagune bat bideratzea, es-perientzia metodologikoak eta didakti-koak trukatzeko; bigarrenik, euskal es-kolaren helburuekin bat zetorren ildopedagogikoan sakontzea; eta hiruga-rrenik, irakasleen artean zegoen kezkazabaltzea, hezkuntza sistema sakone-an aldatzeko gai izango zen mugimen-

dupe-dagogi-ko baten oi-narriak jarri ahalizateko.

Jardunaldi haietan talde pedagogi-ko bat sortzeko beharra ikusi zen etahortik eratu zen Adarra. Orduan,1977an erabaki zen Adarra sortzea eta1978an estatutuak erregistroan entre-gatu ziren, nahiz eta asko kostatu. Izanere, Euskal Herri osorako estatutuak zi-tuen eta Madrilen onartu behar ziren.Han geldituta egon ziren, baina azke-nean lortu genuen.

Zergatik ezarri zitzaion Adarraizena?

Euskaldunek antzina batak bestearideitzeko erabiltzen zuten komunika-zio tresna adarra zenez eta guk ere elka-rri deitu nahi genionez eta bildu nahigenuenez, hortik sortu zen. Ideia etaizena, biak gustatu zitzaizkigun.

Zein zen sorrerako helburu nagu-sia?

Elkartzea, esperientziak trukatzeaeta eskola aldatzea. Batez ere azken ho-ri: eskola aldatzea. Garai hartako esko-lak orduko beharrei ez ziela erantzutenikusten genuen eta aldatu egin nahi ge-nuen. Orduko pedagogia tradizionalaalde batera utzi eta haurrarengan zen-tratutako eskola nahi genuen. Antola-keta ere aldatu nahi genuen, aurrera-pausoak baino atzerapausoak baitze-kartzan. Eskolak ez zion gizartearierantzuten.

Zein aldaketa aldarrikatzen zeni-tuzten zehazki?

Lehenengoeta behin “hezi” egin nahi genuen, eta ez“irakatsi soilik”. Gure dokumentuetan“heziketa” hitza agertzen da, hau da,guretzat eskola irakastea eta eduki ba-tzuk ematea baino zerbait gehiago zen.

Haurrarengan, bere psikologian,interesetan, ingurunean eta errespe-tuan zentratutako eskola nahi genuen.Haurrak bere nortasuna garatzea zengarrantzitsuena, eta irakasleok lagun-tza eman behar genion. Haurrak ekin-tzen antolaketan eta bitartekoen sozia-lizazioan parte hartzearen aldekoak gi-nen, bere autogestioa ahalik eta gehiengaratu ahal izateko.

Desberdintasun guztiak (sexua,gaitasunak, klase soziala, arraza, ideo-logia…) alde batera uztea eta hezkide-tza bultzatzea aldarrikatzen genuen.Zentzu horretan, gela “bereziak” ken-tzea, eskola doakoa izatea eta ideologi-koki plurala izatea eskatzen genuen.

Dena dela, gure ezaugarri bat zeraizan da: aldaketak bilatzea, baina betialternatibak eta proposamenak bila-tuz, ez kritikatuz soilik. Kritikan soilikgelditu gabe bideak bilatuz jardun garabeti: aldaketak zein printzipiori jarraitubehar zion eta zein esperientziatan oi-narritu behar genuen proposatuz.

Orain, urte hauek guztiak pasatu-ta, helburu haiek bete direla uste alduzue?

Gauza asko aldatu dira, ikaragarri.Adibidez, garai hartan guraso elkarteakez ziren existitzen. Are gehiago, gelako


E

gurasoak biltzea debekatua zegoen.Guri ikastetxeko zuzendariak berakdebekatu zigun. Pentsa gauzak zenbataldatu diren! Baina gizartea ere aldatuegin da eta berrikuntza pedagogikora-ko mugimenduek ere aldatu egin behardutela iruditzen zaigu. Uste dugu Ada-rraren nahiz pedagogi berrikuntzarakoestatu espainiarreko beste mugimendubatzuen sorrerak gizarte jakin bati eran-tzuten ziola: gizarte industrialari. Gauregun bestelako gizarte batean bizi gara,informazioaren gizartean, eta pedago-gi berrikuntzarako mugimenduek al-datu egin behar dute.

Eskolako gauzak asko aldatu dira,baina gizartea ere aldatu egin da eta ba-dirudi gizartea beti atzetik doala. Garaihartan uste genuen egoera politikoa-ren eraginez zihoala eskola atzetik, bai-na badirudi eskolaren patua beti alda-keta sozialen atzetik joatea dela.

Adarraren udako jardunaldiekarrakasta itzela izan zuten. Zergatik?Zer eskaini zuten?

Kontuan izan behar dugu garai har-tan jardunaldi haiek zirela zeuden ba-karrak; gauza berriak ikastera joan zin-tezkeen leku bakarra zen, hausnartzeraeta eztabaidatzera joan zintezkeen tokibakarra, hezkuntzarekin lotutakogaiak lantzen ziren leku bakarra. Mota

guztietako ikastaroak zeuden, hasi es-kolaren funtzioari edo paperari buruz-ko hausnarketetatik eta saskigintzaraarte. Alde batetik, edukia lantzen zen:Euskal Herriko historia, zeramika, irratilantegia, psikomotrizitatea, matemati-ka, filosofia… Eta bestetik, eduki ho-riek irakasteko metodologia eta didak-tika: nola irakatsi gai horiek, gela nolaantolatu talde txikitan, nola irakatsi ira-kurtzen…

Irakasleen etengabeko prestakun-tza pedagogiako mugimenduen es-kuetan zegoen. Abuztuko azken aste-an egiten ziren jardunaldiak, ikasturteahasi aurretik eta Euskal Herriko hiribu-ruetan nahiz herrietan txandakatuz an-tolatzen ziren. Hasieran, 1977an, 1.000lagun bildu ginen Leioan, eta 1980anDonostian egin ziren jardunaldietan3.000. Hurrengo urteetan kopurua jais-ten joan zen eta beste jardunaldi motabatzuk antolatzen hasi ginen.

Zer dela eta utzi zenioten udakojardunaldiak antolatzeari 80ko ha-markadaren bukaeran?

Jardunaldietara etortzen zen jendekopurua gutxituz joan zen, baina horrekez gintuen kezkatzen, logikoki beste es-kaintza batzuk sortu zirelako baitzen.

Pixkanaka-pixkanaka gauzak alda-tuz joan ziren, ordea: Eusko Jaurlaritza

Elkartzea,esperientziaktrukatzea eta

eskola aldatzeaziren gure helburu

nagusiak, batez ereazken hori: eskola

aldatzea. Ezzitzaigun gustatzen

orduko eskola,aldatu egin nahi

genuen, etahorretarako bildubeharra geneukan



sortu zen, hezkuntza eskuduntzak lor-tu zituen, errekurtsoen zentroak sortuziren, irakasleen zentroak ere bai… Lo-gikoki, instituzioak prestakuntza berengain hartzen hasi ziren. Izan ere, irakas-leen etengabeko prestakuntzak ez duzertan irakasleen erantzukizuna izan,instituzioena da erantzukizun hori. Mo-du horretan, eskaintza instituzionalahandituz zihoan neurrian, gurea txiki-tuz joan zen. Zeren, ez baitzuen zentzu-rik biek eskaintza bertsuak egiten ja-rraitzeak. Guk ideiak ematen eta eskae-rak egiten genituen, baina eskaintzagutxituz joan ginen, nahiz eta Irapresteta Garatu deialdietan ikastaroakeman. Horrekin batera eztabaidetaneta hausnarketetan zentratu ginen,hots, instituzioek egiten ez zituztengauzetan. Aldaketa horrek, noski, gurepresentzia publikoa ere gutxitu eginzuen. Administrazioak bere egitekoabete ahala, gure ahotsa gutxiago entzunda eta barruko lanari garrantzi gehiagoeman diogu kanpokoari baino.

Adarraren presentzia publikoa gu-txitzeak eraginik izan al zuen bazki-deen kopuruan?

Bai, baina ez horrek bakarrik. Zen-bait gairen inguruan jarrera jakin bathartu izanak ere bai, eta oro har, gizarte-ko mugimenduen beherakadak erebai. 750 bazkide izatera iritsi ginen, etagaur egun 300 gara.

Hasieran ibilbidea Bizkaian hasi etaEuskal Herri osora zabaldu bazen, den-borarekin berriro Bizkaira mugatu da.Oraindik ere lau lurraldeetan ditugubazkideak, baina besteetan Bizkaianbaino askoz gutxiago.

Berrikuntza pedagogikorako mu-gimendu guztiei gertatu zaien bezala,garai batean denok gauza guztietanizena emanda geunden, eta gaur egun,aldiz, gurea bezalako erakunde batekobazkide izatea eta parte hartzea gainbe-heran dago. Dena dela, 30-40 lagunekonukleoa biltzen gara, eta ez da gutxi.

Zer eskaintzen du gaur egun Ada-rrak? Zentzurik ba al du?

Orain dela urtebete egin genuenhausnarketa hori, hau da, kolektibo be-

zala ea zentzurik ba ote genuen edotaelkartu gintuzten zioek jada ez zeuka-ten zentzurik. Berrikuntza pedagogi-koko espazioak beste elkarte edo insti-tuzio batzuek ez ote zituzten betetzeneta gu egitekorik gabe ote geundenhausnartu genuen. Azkenean, ondoriobat atera genuen: zentzua ikusten ge-niola modu libre batean (inolako bal-dintzarik gabe) elkartzeko, hausnar-tzeko, kontrastatzeko, analizatzeko,gaitzesteko, proposamenak egiteko…leku bat izateari. Gure artean eztabai-datu ondoren, benetan horrelako lekubat izateko beharra eta gogoa bageni-tuela ikusi genuen.

Beste modu batera esanda, gauregun administrazioak ikastaroak etahausnarketarako guneak eskaintzenditu, baina guk leku baten beharra su-matzen dugu nolabait libreago hausnardezagun. Eta horregatik ondorioztatudugu Adarrak zentzua izaten jarraitzenduela. Hori ikusirik, Adarraren ekin-tzak birplanteatu egin ditugu. Oraingohezkuntza helburuak zein diren eta gi-zarte honetan zeri erantzun behar dio-gun planteatu dugu, eta mundu guztia-ren ahoak betetzen dituzten hainbathezkuntza printzipio ahoa betetzetikpraktikan egia bihurtzen ahalegindubehar dugula ikusi dugu. Inork ez duukatzen heziketa behar dela, heziketakkultur aniztasunean oinarritu beharduela, ulerkorra izan behar duela, des-berdintasunak gainditu behar ditue-

la… Gai horiek guztiak printzipioendeklarazio hutsean gelditzen dira etahori behin eta berriz nabarmendu be-har dugula ikusten dugu.

Planteamendu berri horretatikabiatuta, zer daukazue orain eskuartean?

Erakundearen antolaketa berrizta-tu dugu eta orain aurrerapausoak ema-teko formak eta formulak bilatzen arigara. Esate baterako, Adarrako lan tal-deak aldatu egin dira, nahiz eta histori-ko batzuek jarraitu (Haur Hezkuntza,irakasleak ijitoekin…). Matematika,hizkuntza, teknologia, zehar lerroak,natura eta ikasgai desberdinen inguru-ko lan taldeak desagertu egin dira etabeste berri batzuk sortu: desberdinta-sunak gaindituz, etorkinak eskolan…Beste elkarte batzuekin batera ere egi-ten dugu lan.

Barne hausnarketa eta hezkuntzaelkarte osoari bideratutako hausnarke-ta konbinatuko ditugu kezka sortzendiguten gaien inguruan, besteak beste:nola landu kanpotik datorren ikaslea-ren harrera, nola landu ikasle ijitoeneskolatzea, nola landu 0-3 zikloa bene-tan hezitzailea izan dadin… Kanpoanhorren guztiaren inguruko hausnarketaegiteko aukerarik ez dugu topatzen, etahorixe da Adarrak eskaintzen duena.

Ikasturte honetan landuko ditugungaiak hauek izango dira: eskola eta in-gurunea, eskolako jolaslekuak eta hez-


kuntza eta immigrazioa. Eta gai horieninguruan deialdiak zabaltzeko asmoadaukagu. Ekintza horiek bultzatzeare-kin batera, beste lan mota batzuk ereegiten ditugu eta harremanak ditugueta bildu egiten gara BerrikuntzarakoMugimenduen Federazioarekin, ijito-en elkarteekin, eta zenbait unibertsita-terekin eta giza erakunderekin.

Nola ikusten duzue irakasleen mu-gimendua gaur egun?

Hor gai larri bat dago. Irakasleonbatez besteko adina 47 urtekoa da etahori gure sektorean soilik gertatzen da.Jende gaztea ere badago, baina oso gu-txi. Ondorioz, Adarran orain dela 25 ur-te hasi zen jende bera gaude gaur egun.Horrek arazo bat ekarriko du: denokbatera jubilatuko garela, hots, bat-bate-an jende asko jubilatuko dela.

Gainera, irakaskuntzan sartzen di-ren gazte gehienak egoera ez egonko-rrean daude eta Musika, Ingelesa, He-ziketa Fisikoa eta horrelako ikasgaie-tan. Klaustroetan jende gazte gutxi da-go eta gazteak sartzea beharrezkoa da;hori da gure erronka. Guk Asociaciónde Maestros Católicos erakundeko ira-kasleak “zaharrak” ikusten genitueneta agian gu ere hala ikusiko gaituzteoraingo gazteek. Bada, kontraste horiikusteko gogoz gaude eta txanda ema-teko prest.

Nola definituko zenukete 70ekohamarkadaren amaierako irakasleaeta gaur egungoa?

Garai hartan ilusio handia zegoeneta inplikazioa handia zen eskoletan.Ez zen lana soilik, gehiago baizik. Eus-kararen alde borrokatzen zenean, edoirakurketa-idazketa beste metodologiabatekin egitearen alde edo musika ira-kastearen alde egiten zenean, ez zen la-na eta kito, banoa. Irakasle ikuspuntu-tik ez ezik, pertsona ginen neurrian ereinplikatzen ginen; ez profesional izate-agatik soilik, inplikazioa handiagoazen. Hori zen ezaugarrietako bat.

Garaia ere halakoa zen. Inplikazio-az gain, militantzia zegoen. Batzuekmilitantzia politikoa zuten, beste ba-tzuek sindikala eta beste batzuek peda-gogikoa. Beste modu bateko militan-tzia zen, baina militantzia zen.

Eta idealak zeuden. Idealak fun-tsezkoak ziren. Gezurra da idealak ezdirela existitzen, ideologiak ez direlaexistitzen eta dena berdina dela. Idea-lak onak direla pentsatzen jarraitzendugu, idealak eduki egin behar direla,ideologiak existitzen direla eta dena ezdela berdina. Ez da gauza bera modubatera edo bestera lan egitea, ez eskola-rentzat, ez irakasle taldearentzat eta ezikasleentzat. Ez dira emaitza berak ate-ratzen.

Garai hartako faktore politikoa ereoso garrantzitsua izan zen. Denok dik-

EMundu

guztiaren ahoakbetetzen dituztenhainbat hezkuntza

printzipio ahoabetetzetik praktikan

egia bihurtzenahalegindu behardugula ikusi dugu.

Inork ez du ukatzenheziketa behar dela,

heziketak kulturaniztasunean oinarritubehar duela, ulerkorra

izan behar duela,desberdintasunak

gainditu behardituela



taduraren aurka bilduta geunden, alda-tu behar zen helburu komun eta baka-rra zen. Bakoitzak bere lekutik aldatzenzuen, eta guk eskolatik eta alderdi pe-dagogikotik.

Desberdintasunak gainditu nahibaldin badira, ez da gauza bera era ba-tera edo bestera lan egitea. Ez du denakbalio. Ideologien nahasketa hori eta in-plikazio hori da azken finean aurreraateratzen de-na. Eta

gauregun erebadago, baina ez orduan bezainorokortua edo zabaldua.

Adarra sortu zenean 70eko Hez-kuntzako Lege Orokorra zegoen inda-rrean. Ondotik etorri ziren LOGSE etaLODE. Nola bizi izan ditu Adarrak alda-keta horiek?

Adarra oso inplikatuta egon da al-daketa horietan. 70eko legea egindazegoen, baina estutzen aritu ginen,etengabe gauzak planteatzen. Esatebaterako, “programas renovados” dire-lakoetan Adarrako jende asko jardunzen.

Zer izan ziren “programas renova-dos” horiek?

Hezkuntza programak eta orain cu-rriculum deitzen diren horiek 80ko ha-markadara egokitzeko saiakerak izanziren. 70eko legea bere garaian iraul-tzailea izan zela uste zen, baina ez zenizan eta egokitu beharra zegoen. Ho-rrela, zikloak aldatzen hasi ziren eta, ge-ro, OHOko 2. etapa. Planteamendu be-rriak sortu ziren eta hor Adarra inplika-tu zen.

Gero aldaketa orokorragoa plante-atu zen eta hori guztia egituratzeko sor-tu zen LOGSE. Maila curricularrean,hizkuntzen arloan eta abar betidanikegin izan ziren aldarrikapenak bildu zi-tuen LOGSEk. Horrek ez du esan nahigero praktikan ezarri zirenik, baina ja-so, jaso ziren.

Nola baliosten duzue LOGSErenezarpena?

Oso kasu gutxitan eraman da prak-tikara metodologia. Haur eta LehenHezkuntzan zenbait gauza egin dira,baina Bigarren Hezkuntzan oso gutxi.Aldaketek eskatzen zuten inbertsiorikez zen egin, edo behar zena baino gu-txiago, eta horrek mugatu zuen bereezarpena.

Zer iritzi duzue Kalitate Legeariburuz?

Inongo planteamendurik gabekolegea da. Adarran aztertu genuen eta ezdauka ez planteamendurik, ez irizpide-rik, ez inongo oinarririk. Atzerapausohandia da alderdi guztietan, eta gaine-ra, ez dauka inolako oinarririk esatendutena esateko edo proposatu nahi du-tenerako. Gure iritzia argi geratu zenEuskadiko Eskola Kontseiluaren bile-retan eta txostenean parte hartu genue-nean.

Zer uste duzue, praktikan aurreraeramango dela edo orain artekoarieusteko aukera egongo dela?

Hori ez da inoiz jakiten. Guk prakti-kara eramango ez duten esperantzadaukagu. Aldaketa praktikoak osomantso joaten dira eskolan; lehendabi-zi legeak eta araudiak aldatzen dira etaeguneroko praktika gehiago kostatzenda.

Beste kasu batzuetan oztopoa iza-ten da legea aldatu ondoren eskolarihainbeste kostatzea. Ea oraingoan al-derantziz izaten den eta hoberako den.Ea eskolak aldaketa horiei erresisten-tzia erakusten dien. Gainera, EAEn Eus-ko Jaurlaritza legearen aurka agertu daeta, beraz, gutxieneko araudiak bete di-tzan espero dugu.

Ka-litate Lege-ak planteatzen duen gauzetako batibilbideena eta ikasleen sailkapena-rena da. Zer iritzi duzue horren ingu-ruan?

Legea praktikara ez eramatea espe-ro dugula esaten dugunean, kontzientegara gure komunitatean jada badaude-la ibilbideak, nahiz eta ezkutuan izan.Ez zaie horrela deitzen, baina bere ga-raian gizarte osoaren euskalduntzeaerrazteko sortu ziren hizkuntza ere-duak gaur egun kasu askotan bereizke-ta sozialerako faktore bilakatzen dira,ez baitute helburua lortzen. Zentzu ho-rretan, A, B eta D ereduen ordez behin-goz komunitate osoa euskalduntzekobalioko duen eredu komun bat aldarri-katzen dugu. Bestela, zenbait ikasle,bere maila sozialaren eta jatorriarenarabera, zentro edo eredu konkretu ba-tzuetan pilatzen dira eta horrek bereiz-ketari bide ematen dio. Ikasle etorkinasko A ereduan pilatzen ari da, eta ez daez eredu bakarra ez ikasle horientzakoeredua.

LOGSEren kasuan, erabat ezartzerairitsi ez zenez, birplanteaketa bat egite-ak zentzurik ez zuela aipatu dugu,nahiz eta PPkoek hori egin. Ereduenkasuan, ostera, alderantzizkoa gerta-tzen da. Emaitzak badaude eta bada ga-raia aldaketak egiteko.

Ereduek berrikuspen bat behar du-te. Helburua biztanleria guztia euskal-duntzea da, eta hori ez dela lortzen iku-si da. Ondotik, zenbait hausnarketaegin da, baina prozesua mantso doa.Gainera, ereduak beste interes batzuenikur bihurtzen dira eta ez heziketakoak,hain justu. Horrek dena gelditu egitendu. Gai honek asko kezkatzen gaitu.


Esperientzia

hainbat alderdi lantzeko parada ema-ten du. Eta halaxe egiaztatu dute egin-dako ekintzen bitartez.

Lehendabiziko lana hondakinakexistitzen direla jabearaztea izan zen,askok ez baitzekiten etxean hondaki-nak pilatzen direnik, eta are gutxiagohoriekin zer egiten den. Horrela, gelanmateriala biltzeari ekin zioten, “gure es-kolan gurasoen partaidetza oso han-dia izaten denez, material mota mu-gatu egin genuen, bestela izugarri pila-tuko baitzen” argitu digu Isabel Gar-mendia irakasleak. “Tetra-brik on-tziak, komuneko paperen tutuak, plas-tikozko botilak eta kartoizko kaxakekartzeko esan genien, ez bestelako-rik”. Etxetik eramandako hondakinen-tzako txoko bat antolatu zuten eta ma-terial horrekin jolasten eta esperimen-tatzen aritu ziren: materiala puskatu ga-be eta puskatuta, banaka eta taldeka,material batekin eta bat baino gehiago-rekin… Ondoren, hondakinekin ba-koitzak eskultura bana egin zuen. “Ma-teriala manipulatzen jarraitzen zutenbitartean bakoitzak eskultura bat eginbeharko zuela esan genien eta zeregingo zuten pentsatzen joateko” azal-du digu Jon Cambronero irakasleak.“Astebete eman zitzaien pentsatzeko:zer egin, zer neurritakoa, zer materia-lez, nola lotu piezak elkarrekin, zerizenburu jarri, banaka edo norbaite-kin egingo zuten… Oso motibatuta etailusio handiz aritu ziren, gero erakus-keta bat antolatu behar baikenuen”.

Eskultorea naiz , horixe esa-nez bukatu zuten iazko ikastur-tea Donostiako Intxaurrondo He-goa ikastetxeko haurrek. Zazpiastean zehar aurrera eramanzuten proiektua izan zen horrenerantzule.

Ikastetxeko hiru irakaslek “Nolalandu ingurumena Haur Hezkuntzan”izeneko ikastaroa egin zuten CEIDAneta horren ondotik bi ideia zituzten bu-ruan: alde batetik, eguneroko bizitzansortzen diren hondakinez ohartarazinahi zituzten ikasleak; eta bestetik, zen-bait hondakin mota berrerabiliz eskul-turak eginarazi nahi zizkieten. Horrela,ideia bi horiek garatzeko prestatu zutenproiektu hau.

Intxaurrondo Hegoa ikastetxean182 ikasle dabiltza, Haur Hezkuntzatikhasi eta Lehen Hezkuntzako 2. maila-raino. Iaz, ordea, 1. mailaraino zeudeneta guztiek hartu zuten parte proiek-tuan: 2, 3, 4, 5 eta 6 urtekoek. Noski,adin bakoitzaren berezitasunak kon-tuan hartu zituzten ekintzak plantea-tzeko garaian.

Denak laneanIngurumena, hondakinak, berrera-

bilpena, birziklatzea… elementu ho-riek eskulturaren edo artearen bitartezlantzea egokia zela ikusi zuten irakasle-ek. Izan ere, haurrei ondo pasatzekoeta gozatzeko aukera emateaz gain,

Eskultorea naiz


“Materialaren eraldaketa: hondaki-netik eskulturara” izenburua jarri ge-nion erakusketari” dio Lolik. “Kontuhandiz prestatu zuten dena, eskulturabakoitzari bere txartela jarriz, eskulturaegiteko jarraitu zituzten pausoak hormairudian jarriz, eskultura jartzeko tokiabilatuz eta gurasoei erakusketa ikusteraetortzeko gonbidapenak idatziz”.

Beste ekintzetako bat antzerkia izanzen. 4 eta 5 urteko haurrek antzerkia pres-tatu zuten 3 urteko haurrentzat. “Ipuinbaten bidez zaborren gaia landu ge-nuen eta beraiek lurrera zaborrik ez du-tela botatzen adierazi zuten. Eurenanai-arreba txikiek, ordea, batzuetanbotatzen omen dute, txikiak direlako. Or-duan, txikiei irakasteko, antzerki bat egi-tea proposatu nien eta oso gustura onartuzuten ideia”azaldu digu Isabelek.

Kaleko eskulturakAldi berean, gelatik at ere ibili ziren

eskulturak ikusiz. “Intxaurrondo au-zoan eskultura asko daude, baina as-kotan ez gara ohartzen hor daudenikere” dio Jonek. “Haurrei ere gauza be-ra gertatzen zaie. Ez zekiten eskultura-rik zegoenik ere”. Horregatik, aurki-kuntza bat izan zen eurentzat auzokoeskulturak ikustera joatea, behatzea,ukitzea, auzoko planoan kokatzea, fi-txak osatzea, egileak ezagutzea, argaz-kiak ateratzea, zer materialez eginakdauden ohartzea… Irteeran bertanzein aurretik eta ondoren landu zituz-ten horiek denak.

Auzotik atera eta Txillida-lekura erejoan ziren egun batean. Bertan haurreibideratutako ekintzak egin ohi dituzte,baina inoiz ez ziren hain haur txikiekinjardun. “Ez ginen haur guztiekin joan,5 eta 6 urtekoekin baino ez, eta oso es-perientzia polita izan zen, haurrak osogustura ibili ziren” baieztatu digu Isa-belek. “Ordubete luzeegia izango zelakomentatu ziguten, baina azkeneanordu eta erdi egon ginen, eta planifika-tuta genituen ekintza guztiak egin ga-be gelditu ginen, gainera!”. Haurren-tzat izugarria izan omen zen eskulturahandien inguruan ibiltzea, ukitzea etasoinuak entzutea.

Nola bukatu?Prozesua bukatzeko nolabait es-

kulturekin zer egin erabaki behar zu-ten, eta ez zela gauza erraza izan diotehiru irakasleek. “Batzuek oso bereakegin zituzten eskulturak eta ez zituztenbota nahi. Horregatik, etxera eramanzituzten. Beste lan batzuen materialabirziklatzeko ontzietara bota genueneta beste batzuekin denda bat antolatuzuten eta elkarri saltzen aritu ziren”.Gurasoek ere komentatzen omen duteorain etxean ezer ezin dela bota, denakbalio omen du.

Dudarik gabe, haurrak buru-belarriaritu dira materiala biltzen eta materialhorrekin esperimentatzen, ikasten etagozatzen. Hala dio 3 urteko haurrekinaritu zen Loli Goienetxe irakasleak.“Lasaitasuna nabaritzen zitzaien hau-rrei. Saioak egin ahala, isiltasun eta la-saitasun gehiago nabaritzen zen, beste-en lanekiko errespetu handiagoa, etamateriala hobeto zaintzen dute”.

Era berean, eskulturari, ingurume-nari, berrerabilpenari eta birziklatzeariburuzko gauzak ikasteaz gain, bestehainbat elementu ere landu dituztelaazpimarratu digu Jonek. “Neurketakegin zituzten materialekin, eta pisua,formak, neurriak eta abar ikusi etamanipulatu ere bai. Matematikako,plastikako eta hizkuntzako elementuugari landu genituen”.

Isabelek dioenez haurrek zuzene-an bizitako eta esperimentatutako pro-zesu bat izan da. “Material ezezagune-kin kontaktuan jarri dira eta sorpresaizan da zenbait materialekin gauzakegin daitezkeela ikustea. Eta horrezgain, gozatu egin dute”. •


Gasteizko Ikasbidea ikastolanmusika irakaslea da I aki Lasa.DBHko plaza utzi eta Lehen Hez-kuntzara etorri zen Iaki, jabetzenbaitzen kantua txiki-txikitatik lan-du behar zela, eta lan horri norbai-tek heldu beharko ziola. KantuzBlai izeneko txapelketa asmatuzuen, kanturako motibazio iturrieta urteko lanaren erakusleihoizan zedin. Bederatzi aldiz egin du-te Kantuz Blai , eta euren espe-rientziaz busti gaitezen, hitz-jasanaritu gara Iakirekin..

Zer jaialdi mota da “KantuzBlai”?

Aste Santuko oporren aurretik egi-ten dugun kantaldia da. Lehen Hez-kuntzako ikasleek hartzen dute parte.1. zikloko gela bakoitzak bi abesti kan-tatzen ditu. 2. eta 3. zikloetan, berriz, ge-len arteko lehia dago. Urtero txapel be-ra dago jokoan, zein gelatara joango.

Zertarako da “Kantuz Blai”?Batetik, motibazioa indartzen

duen ekintza da. Bestetik, egindakolana erakusteko modu bat da jaialdia.Emaitza hori prozesu baten ondorioda. Abiapuntua ez da kantaldi bat egi-tea; kontua ez da lau abesti aukeratueta “igo agertokira” esatea. Haur ho-riek lehendik ez baldin badute abeste-ko ohiturarik, oso zaila da ongi atera-tzea. Perfekzioa ere ez dugu bilatzen,ezta gutxiagorik ere. Ongi pasatzekojaialdi bat da. Baina agertokian ongipasatzeko ere, aurretik abesteko ohi-tura bat behar duzu, urte osoan erekantagintza lantzea behar duzu.

Bestetik, bakarlarien, bikoteen eta tal-de txikien arteko lehiaketak ere badau-de. Bakarlariak gutxi izaten dira, eta bi-koterik ez zen izan iaz.

Aurreko ikasturtean 430 haur pasaziren agertoki gainetik. Ez da inor geldi-tzen oholtzara igo gabe. Hori da gelenarteko lehiaketaren helburua: haurguztiek parte hartzea. Guztira 50 abestiinguru abesten dituzte ordu eta erdikoemanaldian; abesti zaharrak diragehienbat, eta iaz maitasunaren ingu-rukoak denak, gai monografiko gisahorixe hartu baikenuen jaialdiari osota-suna emateko.

Zergatik planteatzen duzuelehia moduan?

Lehia pixka bat beharrezkoa delaoso garbi dut. Lehiarik ez dagoen le-kuetan, denborarekin erori egiten dirahalako jaialdiak. Gainera, euskaldunoigustatu egiten zaigu jokatzea. Lehia be-har da; edonola ere, saiatzen gara pixkabat leuntzen, noski. Esaterako, jaialdiosteko askaria Lehen Hezkuntza guz-tiari eskaintzen zaio, ez 1. zikloari soi-lik. Bikoteei-eta ematen dizkiegun sa-riak ere oso apalak dira.

Txapela jokoan denean desilusio-ak ere hartzen dira, ustez oso ondokantatu dutelako eta ez dutelako iraba-zi. Baina bizitzan askotan tokatukozaie galtzea, eta hori ere gelan landuegin behar da. Traumarik ere ez da sor-tzen horrekin.

Esperientzia

Kantuz Blai


tzarik gabe. Baina jaialdiak bere mailaedukitzea garrantzitsua da. Eta oso nor-mala da “a cappela” kantatzera irten,eta tonu batean hasi eta bi beherago bu-katzea. Bestetik, entzuten dagoenamusikarik gabe nekatu ere egiten da,eta kontuan izan 8-9 urteko haurrak ereordu eta erdiz egoten direla eserita.

Lan handia egin duzu 130 abesti,euskarri musikal eta guzti, zintetaneta CDetan biltzen. Halako materia-lik ez al dago eskura?

Ahalegin guztiak egin ditut, ahalnuen toki guztietatik, euskarri musika-la lortzeko. Baina Euskal Herrian ez da-go. Abesti zaharrekin Oskorriren PubIbiltaria erabiltzen dugu (zazpi diskoatera dituzte); hortik aukeraketa bategin eta abesti bakoitza bi aldiz graba-tzen dut, batean hitzarekin, eta jarraianeuskarri musikala huts-hutsean.

Abesti berrietan, aldiz, euskarri mu-sikala lortzeko modurik ez dago. Kara-okerako bideo batetik jaitsi nuen behinmusika; Interneten ere badago zerbait,baina besterik ez dago. Euskal Telebis-tan badituzte abesti berriagoak, haurreiatsegin zaizkienak, baina deitzen duzueta badirudi kontratu bat dutela ez dakitnorekin eta ezin dela ezer atera handik.

Iparraldean Agorrila diskoetxeakatera zuen “Haurrak” konpaktua oso

polita da. 14 abesti biltzen ditu euskarrimusikalarekin. Bide hori da bultzatunahi nukeena, euskararen ingurukoabestiekin, zehazki. “Jalgi hadi plaza-ra”, “Guk euskaraz” eta halako abes-tiekin konpaktu bat egin behar genuke,azkar baino lehen. Imanol Urbietariere esana diot, bere abestiak euskarrimusikalarekin grabatu beharko geni-tuzkeela.

Zer garrantzia du euskarri musi-kalarekin abesteak?

Euskarri musikala soilik jarrita, hi-tzik gabe, haurrak ahalegina egin behardu melodia sartzeko. Lanketa hori ber-din egin daiteke “a cappela” ere, bainamusikak beti ere asko laguntzen du.Konturatuta nago Haur Hezkuntzan “acappela” ahotsez asko abesten dutenhaurrek, Lehen Hezkuntzan lehen egu-netik abesten dutela. Zintan abestia hi-tzarekin jarrita abesten dutenei, berriz,tonua hartzea kosta egiten zaie, etaabestu heinean ere tonua galdu egitendute. Hori egiaztatuta dago.

Karaokea da modan dagoena...Niri Karaokea ez zait batere gusta-

tzen; gureari “Kantaokea”deitzen diot.Karaokean badirudi pantailan ereduaikusi egin behar duzula eta letra iraku-rri. “Kantaokean”, berriz, zerorrek eka-

Eta nola lantzen duzue kantagin-tza urtean zehar?

Urtean zehar kantu zaharrak eta be-rriak lantzen ditugu. Kantu zaharrakeuskararekin lotura duten abestiak di-ra. Bertsogintzarekin, bertso neurrie-kin eta doinuekin lotuta daude. Elkarargitaletxearen liburuen metodoa era-biltzen dugu eta urtean 6-7 abesti zaharikasten dituzte.

Abesti berriek, aldiz, musikarekinzerikusi zuzenagoa dute. Imanol Ur-bietarenak izaten dira gehienak, jarrai-tzaile amorratua naiz eta.

Urtean zehar batez beste 14 abestiikasten dituzte. Horrek esan nahi du,sei urte pasa ondoren, Lehen Hezkun-tzaren amaieran, abesti mordoxkakooinarria dutela.

Ikasturtean zehar haurrek kan-tua ez dute musika gelan soilik lan-tzen, ezta?

Halaxe da. Hemengo irakasleekinakordio batera iritsi nintzen, musika ge-lan lantzen diren abestiak eurek ere ge-lan abes ditzaten. Musikan astean hiruordu laurdeneko saioa besterik ez du-gu. Nik antolatzen dut Kantuz Blai, bai-na gero gela bakoitzean irakasleak erelantzen du, inplikazio handia dago. Etaeskerrak horri.

Gauza bat ikasi dut: zu konbentzitu-ta bazaude zerbait garrantzitsua dela,hasi egin behar duzu egiten. Itxarotenbazaude, “hau egin behar genuke”esa-nez beti, oso zaila da zure lankideakkonbentzitzea. Behin ikusten dutene-an egiten ari zarena, agian orduan gus-tatuko zaie ideia.

Kantuz Blai jaialdian zer abestuaukeran ematen al zaie haurrei?

Bai. Kantuz Blairako 130 abesti in-guru daude zintetan grabatuta eta pres-tatuta, eta orain CDetan biltzen ari naiz.Material horretatik aukeratzen dutezein abestu. Zinta bakoitzak alde bate-tik abestia dauka eta bestetik euskarrimusikala. Abesterakoan garrantziahandia du musikaren laguntzak. Kan-tuz Blain nahi duenak “a cappela” ereabes dezake, musikaren inolako lagun-


rri be-har duzu hitza

burura. Hemen haurrek ikasi dituzte seieta zortzi bertso buruz, eurentzat erabatberriak zirenak, eta gainera ezagutzenez zuten euskara batean (abestietakoabertsolarien hizkera baita, gelan erabil-tzen ez duten hizkera). Horrek beti uz-ten du zerbait.

Buruan hartutako abesti batekzer uzten du norberarengan?

Asko irakurtzen duen pertsona batigero antzeman egiten zaiola esaten da,irakurtzen duen horretatik zerbait gel-ditzen zaiolako. Abesti zaharrak-eta as-ko abesten dituen bati ere, ez ote zaiogeldituko zerbait idazteko edo hitz egi-terako orduan? Nik baietz uste dut.Abestietan bertsoa dago, eta bertsoa ezda prosa. Bertsoan, neurria oso muga-tua denez, bi hitzekin perpausa handibat egiten da. Bi hitz horiek esanahihandikoak dira beti, pisu handikoak,aberatsak. Bi hitz horiek ikasten baditu-zu, zure euskara aberastu egiten duzu.

Bestela ere, kantatzeak berez dau-ka garrantzia, haurrekin lantzeko. Mu-sikan egin daitekeen gauzarik abera-tsena kantatzea da, musikaren aldetikbegiratuta ere kantuan gauza asko jo-rratzen dituzu. Eta hizkuntza aldetikbegiratuz gero, zer esanik ez. Bai nor-beraren euskara aberasteko, eta baitaeuskal giroa lantzeko ere.

Euskararen inguruko abestiaklantzeko CD bat atera behar litzate-keela esana duzu. Zer garrantzia du-te euskararen inguruko abestiek?

Gaur egun haurrak euskara ikasi,ikasten du. Erabilera da huts egitenduena. Eta euskara erabiltzeko, hau-rrak herria maite behar du. Guk ere gaz-

tetan euskararekiko lotura “Ikusi men-dizaleak” abestuz hartu genuen, edo“Hara nun diran” eta halako kantue-kin. Gure aurrekoek ere Euskal Herriariabesten zioten, eta euskarari. Gaurkohaurrek ere abestu egin behar dute, he-rria maitatzeko era bat da. Eta herria mai-tatu gutxienez egin behar dute, euskarazegin ahal izateko. Oso zaila da herriamaitatzen ez duen batek euskararekikozaletasuna izatea (politikoren batzukizango dira halakoak, baina beste inte-res batzuekin jotzen dute euskarara).

Bederatzi aldiz egina duzue Kan-tuz Blai. Zerk asebetetzen zaitugehien?

Talde osoak, gela osoak, nola abes-ten duen ikusteak. Talde txiki batek on-do abestea ez da hain zaila. Nik badakitnor diren afinatzen dakitenak, ahotsabegiratzen baitiet banaka-banaka. 7 ur-teko haurrak noduluekin harrapatuizan ditudalako egiten dut hori, etxeangaraiz jakin dezaten. Ahotsaren arabe-ra, erraza nuke taldeak osatzea. Bainahelburua abestea da. Eta horrek asebe-tetzen nau gehien: ikusteak gela osobatek zer afinazio maila duen, nolaabesten duen eta abestiak nola ikastendituzten denek.

Beste erronka berririk ba al duzu?Badut ideia bat, eta irrikaz nago

gauzatzeko: kantu maratoi bat egingonuke, alegia, isilunerik ez duen ordu

beteko emanaldia. 5 eta 6 urtekoekinhasi eta 3. ziklora arte, mailaz mailatxandakatuz izango litzateke maratoia,baina, tartean isilunerik egon gabe, be-ti soinua ahoan dugula. Horretara kon-prometitzen naiz.

Ikastetxeetan kantua lantzenda, baina eskola barrurako geldi-tzen den zerbait da. Nola eman ja-rraipena, nola atera eskolatik?

Orain 5 urte Imanol Urbietari ome-naldia egin genion. 3.000 haur elkartugenituen Mendizorrotzan, eta Urbieta-ren abestiekin ordubeteko saioa egingenuen. Hainbat eskolaren artean osa-tu genuen emanaldia. Hori urtero egi-tea litzateke aberasgarria: ikastola ba-rruan lantzen duzuna gero beste ikaste-txeekin batera jartzen baituzu agerto-kian. Jakina, horrek antolakuntza etadedikazio handia eskatzen du.

Euskal Herriko Kantu Txapelke-tan ere badago halako zerbait egitekoaukera. Baina, berez, txapelketa ho-rretara joaten direnak maila batetikgorakoak dira denak: musikarien se-me-alabak, musika ikasten ari dire-nak, ikastetxetik hautatutako talde-txoak... Beharbada ez da hain garran-tzitsua maila gorenari begira soilikegitea gauzak, eta aberasgarriagoa dajaialdi bat osatzea parte hartze zabala-goarekin, urtean zehar egindako lanabesteekin elkartuz. Hori lor daitekeenzerbait da. •


1 Artikulu hau, argitaratu aurretik, GARAIPEN taldekoek (Emakume etorkinen elkartea) irakurria eta onartua izan da.2 Ikasle horien ia erdia, %48, iberoamerikarra da; %23 afrikarra; %21 europarra; %6 asiarra; eta %3, beste lurralde batzuetakoak

Datuek adierazten dutenez(Eusko Jaurlaritza, 2002), azkenurteotan, EAEan, ikasle etorki-nen matrikulazio tasa % 40 ari daurtero igotzen. 1995-1996 ikas-turtean 1.942 ikasle etorkin zeu-den bitartean, 2001-2002 ikas-turtean 5.415 zeuden. Gaur egun,EAEko ikasleria guztiaren % 1,8dira

2

.

Bilakaera hori dela eta, nahiz etaoraindik kopurua handia ez izan, urte-tik urtera bikoizten doanez, euskal ira-kaskuntzaren hainbat sektorek eta gi-zarteko eragileek hainbat jardunaldi,

hitzaldi, mintegi... martxan jarri berri di-tuzte egoera honi ahalik eta ongienerantzun gogoz.

Baina, jarri ote gara inoiz pentsa-tzen proiektu horietan guraso etorki-nen hitza, iritzia… kontuan hartzen oteden? Hau da, guraso horiek, beraienhaurren integrazio bai linguistikoari,bai kulturalari begira, zein hutsuneikusten dituzte gure ikastetxeetan?Zein da egoera horri buruz beraiek du-ten iritzia? Zer aldarrikatzen dute? Zeindira beraien proposamenak egoera ho-ni aurre egiteko?... Izan ere, argi dago,kezka honi erantzun egokia bilatu nahibadiogu, etorkinen beraien iritzia, la-guntza eta elkarlana beharrezko ditu-gula.

Galdera horietako batzuei, behinikbehin, erantzun gogoz, Garaipentalde-ko (Emakume etorkinen elkartea) or-dezkari den Victoria Mendozarekin bil-du ginen.

Elkarrizketa aurrera zihoan ahala,hainbat puntu atera ziren mahai gaine-ra. Guk, hobe beharrez, solasaldi harihari orden apur bat jartze aldera, elka-rrizketa hartan aipatu ziren puntuak bitaldetan banatu ditugu. Alde batetik,beraien iritziz, haur etorkinen integra-zioari begira (bai linguistikoari, bai kul-turalari), EAEan aurkitzen dituzten hu-

tsuneak; eta bestetik, helburu hori lor-tzeko, beraien ustez, denon artean, el-karlanean, landu beharko genituzkeenarloak.

Lehen atalari helduz, Victoria Men-dozak ondorengo zazpi puntuak azpi-marratzen ditu:

1. EAEko ikastetxeetan ez dagohaur etorkinei zuzenduriko plan espe-zifikorik, ez integrazio kulturalari, ezeta linguistikoari dagokionez. Eskolazkanpo ere, haur etorkinen integraziolinguistikoari begira dauden hezkun-tza programak (euskara ikasteari begi-ra, alegia), euskara hainbat urtetanikasteko dira.

2. Eskoletako ahalegin diseinuahaur etorkinei begira herren dago. Eus-kararen alorra, esaterako, euskara ikas-teko zailtasuna duten haurrentzat bai-no ez dagoela pentsatua azpimarra-tzen du. Hau da, euskara sekula ikasieta entzun ez duten haurrentzat -eta aregutxiago gaztelania ere inoiz ikasi etaentzun ez duten haur etorkinentzat-,ikastetxeetan ez dago ezer prestaturik.Errealitate horrek eragin zuzena duhaurraren curriculumeko beste ikasgaiguztietan, hizkuntz arazoak direla etaezin baitituzte beste ikasgaiak jarraitu.

Haur Hezkuntzan matrikulatzen di-ren haur etorkinek, zeinahi ama hiz-

Itziar ARAMAIOEuskal filologoa

kultura eta hizkuntzaaniztasuna eskolan

Zer diote etorkinek1?


dunen eta etorkinen artean landu be-harko genituzkeen arloak, beraienhaurren integrazio kultural eta linguis-tiko egokia bideratzeko? Hona hemenVictoria Mendozak aipaturikoa:

1. Etorkinen jatorrizko hezkun-tza sistema gogoan hartuz eta, gurasoetorkinen iritzi eta aholkuak alde bate-ra utzi gabe, denon artean haur etorki-nei euskara ahalik eta denbora gutxie-nean irakatsi eta kulturalki Euskadinintegratzeko proiektu pertsonaliza-tuak sortu beharko lirateke, haurra-ren adina, ama hizkuntza... kontuanizanda.

2. Ikasle etorkinei euskara etaeuskal kultura transmititzeko bitartekoegoki bat topatu beharko litzateke, gaihonekin sentsibilizatua dagoena etaikuspegi zabala duena. Lan horretara-ko, beraien ustez, pertsonarik egokie-na EAEan guztiz integratuta (bai lin-guistikoki, bai kulturalki) dagoen etor-kin bat izango litzateke.

Talde honetakoguraso etorkinek,

behinik behin,beraien haurrekeuskara ikasteaeta euskal gizar-tean bai kultural-ki bai linguistiko-

ki ongi integra-tzea nahi dute,

baina horretara-ko, euskaldunen

eta etorkinenarteko elkarlana

ezinbestekoaikusten dute.

kuntza izanik ere, euskara ikasteko ara-zorik ez dute izaten. Baina errealitateabestelakoa da Lehen Hezkuntzan eta,bereziki, Bigarren Hezkuntzan matri-kulatzen diren haur etorkinentzat. Horidela eta, kasu horietarako, ikastetxeekarreta pertsonalizatuagoa eskaintzenduten errefortzu diseinuak sortu behar-ko lituzketela uste dute, kontuan izan-da ez dela gauza bera haur etorkin ho-rien ama hizkuntza gaztelania izatea–haur iberoamerikarren kasua- edotairakasleek ezagutzen ez duten hizkun-tza bat izatea.

3. Euskal gizarteak beraien kul-turak eta ohiturak ezagutzeko egitendituzten ekitaldi guztiak pertsona ororiirekiak daude: euskaldunei, etorkineizein etorkinekiko interesa erakustenduten guztiei. Aldiz, sarri askotan, eus-kal kulturari buruzko ekimen eta ikus-kizunak etorkinentzat ez daudela zaba-lik edota prestaturik iruditzen zaie, etahorrek, bereziki beraien haurren inte-grazio kulturalari begira, oztopo bat su-posatzen du.

4. Etorkinek Euskadira iritsi arte ezdakite EAEan bi hizkuntza direla ofizia-lak: euskara eta gaztelania. Uste dutegaztelaniaz baino ez dela hitz egiten he-rrialde honetan. Bertora heltzen dire-nean ere inork ez die gai horren ingu-ruan ezer aipatzen. Harremanetan jar-tzen diren lehen elkarteek errealitatehorren berri eman beharrean eta hau-rrak zein eredutan matrikulatu erabaki-

tzea beraien esku utzi beharrean, se-me-alabak A ereduan matrikulatzerabideratzen dituzte, bereziki hirietan.Ostean, jabetzen dira, Euskadin bi hiz-kuntza direla ofizialak, eta argi dute be-raien haurrak herrialde honetan guztizintegratzeko bi hizkuntzok ongi ikas-tea ezinbestekoa dela. Guraso etorki-nek, EAEra heltzen direnean, hemengoerrealitate linguistikoaren inguruko in-formazio eza dutela salatzen dute, ho-rrek, sarriegi, beraien haurren integra-zio kultural eta linguistikoan eragin zu-zena duelarik.

5. Etorkinei ez zaie azaltzen, ezbertora heltzean, ez ostean, EAEan eus-kara jakiteak duen garrantziaz, bai inte-grazioari begira, bai eta lan munduaribegira; hau da, beraien haurrak, B ere-duan edota bereziki D ereduan matri-kulaturik izateak, gerora begira haurhorientzat duen garrantziaz.

6. Etorkinek hemengo hezkun-tza sistemaz ez dakite ezer, ez bertoko-ek ere ez etorkinen lurraldeetako hez-kuntza sistemez. Bertora heltzen dire-nean ere, eta beraien haurrak Euskadi-ko ikastetxeetan matrikulatu, inork ezdie ezer azaltzen. Bertoko ikastetxeekere ez die galdetzen nolakoa izan denordura arte beraien haurrak matrikula-turik egon diren hezkuntza sistema.Arrazoi hori dela eta, jauzi, eztabaida,arazo, denbora galtze... nabarmenaksortzen dira, hitz eginez gero, laster as-ko konponduko liratekeenak.

7. Guraso/haur etorkinen etaikastetxearen arteko lehen harremane-tarako behintzat, hizkuntza arazoakleuntzeko, ikastetxeetan bitartekari la-nak egiten ari diren pertsonak egon be-harko luketela uste dute. Izan ere, hitzegin eta elkar ulertuz gero, konponduahalko liratekeen hainbat arazo sortzendira bi aldeen artean.

Guraso etorkinen proposa-menak

Horiek izan dira Garaipen taldekokideen ustez haur etorkinen integrazio-ari begira gure ikastetxeetan daudenhutsuneak. Baina zein dira emakumeetorkinen elkarte honen iritziz euskal-


3. Etorkinak EAEra heltzen dire-nean, hemengo errealitate linguistikoaeta hezkuntza sistema azaltzeko bitar-tekari bat bilatu beharko litzateke, etor-kinak Euskadiko errealitate linguistikoeta kulturalaz jabetzen direnean argibaitute beraien haurrek euskara ikasibehar dutela. Bitartekari hori EuskalHerrian bai kulturalki bai linguistikokiguztiz integraturik dagoen guraso etor-kin bat izatea komeniko litzateke. Izanere, etorkin etorri berriengandik hurbi-lago egongo litzateke, sentsibilizatua-go legoke, eta etorkinentzat beraien-tzat ere etorkin horren esperientziaketa aholkuek pisu handiagoa izango lu-kete bertoko euskaldun batenak baino–etorkin hori, heldu zenean, beraienegoera berean baitzegoen-.

4. Guraso etorkinei hitzaldiakeman beharko litzaizkieke beraienhaurrek behintzat euskara ikas deza-ten. Hau da, EAEan euskara jakiteak di-tuen onuren berri eman behar zaie gu-raso etorkinei: lanari begira, integraziosozialari begira, EAEko errealitate kul-turala, linguistikoa, politikoa ulertze-ko... Hala, beraien seme-alabak euska-ra ikastera animatuko lituzkete eta,haur horien motibazioa gehituz gero,uste dute haur etorkinek azkarrago ika-siko luketela gure hizkuntza. Izan ere,herri euskaldunetan, haur etorkinekinez dago motibazioa landu beharrik eus-kara ikasteko, baina gune erdaldune-tan kontrako errealitatea dugu. Kasu

hauetan, haurrek ez dute ulertzen zer-gatik ikasi behar duten euskara baldineta gaztelania jakitea nahikoa badaeguneroko bizitza normaltasun osozburutzeko. Haur horientzat euskaraberaien ikasketa prozesuan oztopo batbaino ez da.

5. Ikastetxeetan didaktika kultu-ranitza landu beharko litzateke. Ez danahikoa, ikastetxe batzuetan egitenden bezala, “kultur aniztasun eguna”ospatu eta gero ikasturtean zehar gaihorren inguruko ezer ez lantzea, sarriaskotan, egun hori folklorismo hutseanerori eta kontrako efektua lortzen bai-tu. Kulturaniztasuna egunero eta zei-nahi ikasgaietan landu beharko litzate-ke. Horretarako, guraso etorkinen etabertokoen arteko elkarlana bultzatubeharko litzateke.

6. Etorkin askok euskara ikasinahiko lukete, baina diru arazoak dire-la eta, atzera egiten dute. Beraiek jabe-tuta daude euskara jakiteak herrialdehonetan duen garrantziaz, beraietakoasko eta asko Euskal Herriko egoeralinguistiko antzekoa duten herrialdee-tatik baitatoz, eta beraz, gure egoera lin-guistikoarekin sentsibilizatuta daude.Hala ere, arazoa diruan datza. Beraz,talde honetako partaideen ustez, eus-kara ikasi nahi duten etorkinek hori po-sible izan dezaten, beka sistema bat sor-tu beharko litzateke. Gainera, etorkinbatzuk euskara irakasteko ongi presta-tuz gero, ostean, etorkin horiek ondo-

rengo etorkinen euskara irakasle ego-kienak izan daitezke. (“Egin dezagunSalt solidarioa... baita helduen presta-kuntzan ere” artikuluan –Hik Hasi, 81-azaltzen ziren ideien ildoko zerbaitenbeharra ikusten dute Garaipenelkarte-koek)

7. Hezkuntza sistemak gurasoetorkinekin harreman zuzenagoakizan behako lituzke, beraien haurreibegira sortzen diren proiektuetan be-raien iritzi, uste eta nahiak kontuan izandaitezen.

8. Sarri asko, haur etorkinen kul-tura, erlijio edota ohiturak direla eta,ikastetxeetan hainbat gatazka egotendira bi aldeen artean. Guraso etorkineneta ikastetxeko arduradunen arteanhitz egingo balitz, hori ez litzateke ger-tatuko. Hau da, bi aldeen arteko komu-nikazio hobea egon beharko luke.

9. Hizkuntza eta kulturaniztasu-na haur guztiekin lantzeko eta hauretorkinek euskara ikasi eta erabilaraz-teko, eskolaz kanpoko ekintzak sortubeharko lirateke: antzerkia, eskulanak,jolasak... Aktibitate horietan gurasoetorkinek eta bertokoek parte hartu be-harko lukete.

Horiek izan dira GARAIPEN talde-ko ordezkariarekin izan nuen elkarriz-ketan mahai gainera atera ziren pun-tuak. Nik uste dut, kezka honi erantzunegoki bat eman nahi badiogu, hemen a-gertu diren proposamenak kontuanbehintzat izan beharko genituzkeela,afektatu nagusiak, beraiek baitira. Bes-talde, argi geratu da, talde honetako gu-raso etorkinek behinik behin, beraienhaurrek euskara ikastea eta euskal gi-zartean bai kulturalki, bai linguistikokiongi integratzea nahi dutela, baina ho-rretarako, euskaldunen eta etorkinenarteko elkarlana ezinbestekoa ikustendute. Orain, bi aldeen arteko elkarriz-keta serioari hasiera ematea baino ez dafalta. •

*OHARRA: Garaipen elkarteariedozein zalantza edo galdera egiteko,edonork ondorengo bi e-mailetako ba-tera idatz dezakete:

[email protected] [email protected]


HitzaldiakHitzaldiakKultura eta hizkuntza aniz-

tasuna eskolan gaiaren inguru-ko kezkei erantzunak emateko,interesgarriak gerta daitezkeenHITZALDIAK

✎ Donostiako berritzegunea:Moduluak:- Gure ikastetxean interkulturitatea- Etorkinen integrazioa helduen

hezkuntza iraunkorreanMintegiak:- Interkulturitatea ikastetxean- Etorkinak eta helduen ikastetxeakInformazioa:www.donosgune.net

✎ International Conferenceon Language, Education &Diversity

Non: HAMILTON (Zelanda Berria)Noiz: 2003ko azaroaren 26tik 29raInformazioa:http://www.led2003.ac.nz

✎ EXPOLINGUA Berlin. Morelinguistic diversity in Europe

Non: BERLINNoiz: 2003ko azaroaren 21etik 23raInformazioa:http://www.expolingua.com/en-

glish/index.en.htm

✎ Hezkuntza sistemei buruzkoelkartrukea: Euskal Herria eta ja-torrizko herriak

Non: GASTEIZNoiz: 2003ko azaroaren 29anInformazioa:Joxemi Zumalabe [email protected].: 943 275 561

✎ El fórum de les cultures. Bar-celona 2004

Non: BARTZELONAInformazioa:www.barcelona2004.org/cat

Txoko hau zeurea duzu, irakurle, eta bi aukera luzatzen dizkizugu: galderak egiteaeta erantzunak ematea.

** Historiako irakaslea naiz eta haur etorkinen kezkarekin guztiz kontzientziatua nago. Nire ikasgaian kultura etahizkuntza aniztasuna lantzea gustatuko litzaidake. Baina nola? Ba al dago material didaktikorik Historiako ikas-gaian kultur eta hizkuntza aniztasuna lantzeko?

Bestetik, eleanitz proiektuarekin loturik, gustatuko litzaidake norbaitek azaltzea, proiektu honen arduraduneknola pentsatzen duten haur etorkinei hiru hizkuntza (euskara, gaztelania eta ingelesa) ia aldi berean irakastea, baldineta bertokoei ezin irakatsiz baldin bagaude (bereziki gune erdaldunetan). Gainera, ikusirik gizartean, oro har, indarre-an dauden hizkuntzak gaztelania eta ingelesa direla, ez ote da gune erdaldunetan (haur etorkin gehienak hiri edo gu-ne hauetan biltzen dira) euskara lehen baino egoera kaxkarragoan geratuko?

ALEX: erantzuna aldizkarira edota atal honen arduradunari bidali, mesedez. Eskerrik asko.

** Euskal Herriko ikastetxe batzuk beraien kabuz haur etorkinei euskara irakasteko material didaktikoa sortzenari dira edota jada unitate didaktiko batzuk sortuak dituzte. Ikastetxe horietako asko material horren trukaketak egi-teko prest leudeke. Zeinahi irakurlek, ikastetxek, elkartek... material didaktikoaren trukaketan parte hartu nahikobalu, jarri nirekin harremanetan: [email protected]

Goiko galderari erantzuna, proposamena, aholkua, laguntza, iradokizuna... eman nahi badiozu, hemen duzu aukera. Bimodutara egin dezakezu: galdera egiten duenarekin zuzenean harremanetan jarriz edo aldizkarira idatziz ([email protected]).

Kultura eta hizkuntza aniztasunaren inguruko kezkak, galderak eta zalantzak badituzu, idatz iezaguzu bi helbide haue-takoren batera: [email protected] edo [email protected] Hartu-emanetarako bide berri honekin, dauz-kagun kezkak denon artean eta elkarri gure esperientziak kontatuz bidera ditzakegu. Anima zaitez!

Zure izena edo ikastetxearen izenarekin batera, helbide elektronikoa jartzea eskatzen dizugu, erantzuna emateko zurekinzuzenean harremanetan jar dadin nahi duen oro.

Antzeko esperientziarik izan baduzu eta proposamenik, aholkurik edo iradokizunik baldin baduzu, erantzun iezaiezu, es-kertuko dizute eta!

Irakurleen txokoaIrakurleen txokoa

Bide eginean jarraitzen

dugu zuen ekarpenekin

eta parte-hartze

handiagoarekin aberastu

nahi dugularik.

Hik Hasi proiektua irekia

den heinean, interesa

duen edonoren parte-

hartzea gustu handiz

hartzen dugu.

Jar ezazu zure aletxoa

euskal hezkuntzaren

aldeko ekimen honetan.

Berriakazaroa


Berriak

Baikara Gipuzkoako Ikasleen Gu-raso Elkarteak antolatuta “Kulturekinelkarbiziz parte hartzen duzu!!” I. to-paketa burutu zen Donostian. Goiz ba-teko iraupena izan zuen saioan FelixEtxeberria EHUko irakasleak eskainizuen lehen hitzaldia: “Hezkuntza etaimmigrazioa”. Jarraian Trintxerpeko

Karmengo Ama ikastetxeko esperien-tzia ezagutarazi zuten bertakoek. On-doren, Madrilgo AMANI kolektibokoTinus Wijnakker-ek “Esku-hartze pro-posamen bat” hitzaldia eskaini zuen.Mahai inguru batekin eman zitzaionamaiera topaketari, eta aurrerantzeanere gaia jorratzen jarraituko dute.

Gurasoak ere kultura, hez-kuntza eta elkarbizitzariburuz hausnartzen ari dira

Lan eskaintza

Aixe-aisialdia taldeak eskolazkanpoko ekintzetan begirale moduraaritzeko begiraleak behar ditu.

Talde hau aisialdiko ekintzen ku-deaketaz arduratzen da, zentroei, gu-raso elkarteei eta begiraleei euren la-guntza eskainiz.

Eskolaz kanpoko ekintzetan eus-kararen erabilpena bultzatzea eta kali-tatea bermatzea helburu duen proiek-tua jarri dute martxan, bai baitakite es-kolaz kanpoko ekintzak tresna ga-rrantzitsua direla hizkuntzaren erre-gistro ez formalak transmititzeko.

Jardun horretarako lan poltsa osa-tu nahi du Aixe-aisialdia taldeak etahorregatik, begirale bezala lan egitekointeresa duenari edota lan hori bete-tzeko gai den edonori, lan eskaintzaegiten dio.

Informazio gehiagorako:Aixe aisialdiaDeustuko ikastolaIruña 2-B48014 Deustua-BilboTel.:699 887 846E-posta: [email protected]: Ikerne Zamakola

Donostiako Irakasle Eskolako irakasleMaritxu Aierza. Ostean, Alfonso Unze-ta Hezkuntza sailburuorde izanak hi-tzaldi bat eman zuen: “Hezkuntza esze-natokiak, irakasleen eskakizunak etaformazioa: hausnarketarako zenbaitohar”.

Jardunaldiok Irakasle Eskolako ikas-leei eta irakasleei errealitate profesionale-ra hurbiltzeko aukera eman diete.

“Erreformak eta maisu-maistrenformazioa” izenburupean antolatu zi-ren jardunaldiek hezkuntza arlokohainbat irakasle, guraso, ikasle eta inte-resatu bildu zituzten DonostiakoIrakasle Eskolan urriaren 23 eta 24an.

Lehen egunean, euskal eskolarenazken 10 urteotako ibilbidea izan zuenhizpide Luis Otanok. Ondorengo ma-hai inguruan maisu-maistrak nola ikus-ten dituzten azaldu zuten Pilar Etxanizirakasleak, Ana Eizagirre gurasoak etaNekane Agirre Hezkuntza sailburuor-de ohiak.

Bigarren egunean maisu-maistrenpremia formatiboak izan ziren aztergaieta horretaz jardun ziren Sarean-eko ki-de Andoni Lizeaga, Donostiako Berri-tzeguneko zuzendari Marisol Uria eta

Maisu-maistren egoera eta formazioa aztergai izan dira


Hezkuntza ikerlan berriak denon eskura daude

Ikasgai guztietarako:- Adierazpen plastikoa Lehen Hezkuntzan Antigua Bedialauneta [email protected] Irratia eta prentsa: ahozkotasuna curriculumean, HH eta LH Arantzazu Cruz [email protected] Balioek irakaskuntzan duten garrantzia, DBH Mª Jesus Etxabe [email protected] IKTen erabilerarako gida. IKTak eskolan... eta orain, zer? HH eta LH Bittor Txakartegi [email protected] Interneta euskarari lekua zabalduz, LH eta DBH Jose Mª BarrenaEuskara:- Ahozko komunikazioa lantzeko baliabide didaktikoak, DBH 1. zikloa Mª Angeles Aranburu - Idazle klasikoak komentatuz, Batxilergoa Miguel Jose Arregi [email protected] Ahozkotasuna irakaskuntzan, DBH 1. zikloa Sara Barandiaran- Literatura eta Lenguaren irakaskuntza Interneta erabiliz, DBH eta Batx. Mª Arantzazu Fernandez [email protected] D ereduko ikasleentzako idazketa tailerra egiteko materialak, DBH 3-4. Mª Arantzazu Saban [email protected]

Gaztelania:- Proyecto aplicado a la enseñanza del español a inmigrantes, DBH 3-4. Marta Ruiz de Garibay

Ingelesa:- Ingeles teknikoko unitate didaktikoak hezkuntza ziklo hauetarako:mekanizadoa, ingurumen kimika eta telekomunikaziorako etainformatikarako sistemak, Lanbide Heziketa Mari Jose Hernandez [email protected] English through computers, DBH 3 eta 4. Santiago Ugarte [email protected]

Hizkuntza:- Hizkuntza transferentziak euskaratik gaztelaniara Sekuentzia Didaktikoaren markoan, LH

Lourdes Etxeberria [email protected] Zientziak:- Artera hurbiltzen Giza Zientzietako beste ikasgaiekin, DBH eta DBHO Ander Alvarado [email protected]

Ingurumena:- Paperak aldatu, DBH 1. Iñaki Ogando [email protected] Lea-Artibai eskualdea ezagutuz Eneko Etxebarrieta [email protected]

Matematika:- DBHn matematika arloan teknologia berrien aplikazio didaktiko batzuei buruzko ikerketa aniztasunaren trataeran eragina duena,DBH Luis Mariano De luz de [email protected] Matematika eta Internet, DBH 4. Jesus Mari Gorroño [email protected] - Latex testu prozesatzailea, DBH Fernando Garatea [email protected]

Fisika eta Kimika:- Informazioaren eta komunikazioaren teknologiak Fisikan eta Kimikan, Batxilergoa,

Mercedes Rodriguez [email protected] Geografia eta Historia:- Hezkuntza kulturanitzerako material kurrikularrak, DBH Jesus Valencia

Artea, plastika:- Arte garaikidea Euskal Herrian Miguel Garcia [email protected] Adierazpen dramatikoa, HH eta LH Joseba Ramirez [email protected]

Helduen Hezkuntza:- Material de lecto-escritura para adultos Ezequiela Albarran [email protected] Hacia una vida saludable Rosa Maria Arrabal [email protected] Informazio eta komunikazioaren teknologia berriak Helduen Hezkuntzako ikasleentzat

Mari Jose Isla [email protected], elkarbizitza, balioak:- Gatazkaren trataera eskolan elkarkidetza harmonikoa eraikitzeko, HH, LH eta DBH

Ana Cristina Vega [email protected]:- Haur etorkinentzat ikasmaterialak prestatzen, LH Inmaculada Ortega [email protected]

Eusko Jaurlaritzak hezkuntza ikerlanak egiteko baimenak ematen ditu urtero, eta ondorioz, hainbat irakasle jarduten da gai batedo beste ikertzen. 2002-2003 ikasturteko hezkuntza ikerlanen aurkezpena egin zen Donostian eta interesa duen ororen eskuetanjarri dira bai ikerlanak eta baita egileak ere.

Hona hemen, bada, landu diren gaiak, egileak eta kontaktuak:

Argitalpenak

Bolo & BillJEAN FRANÇOIS SAURÉ

Euskarazko komiki liburuak argi-taratzen dituen argitaratzaile honenazken lana dugu hau. Bolo mutikoa-ren eta Bill zakurraren abenturaz josi-tako liburua da. Aurreko lanetan beza-la, euskara aldetik kontu handiz landuda eta ilustrazioei ere garrantzi handiaeman zaie. Emaitza liburu erakargarribezain bizi hau izan da•

Literatura eta harrikoaInma ErreaPAMIELA

Literatura femeninoari buruzko ez-tabaidak bazkalosteko ohiko gai dirairratietan. Idazleei beti egiten zaizkiengalderak dira, esaterako, literatura fe-meninoak existitzen duen, zertan ez-berdintzen den edota irakurlearen be-gitan eta sentsibilitatean ote dagoengakoa. Ohiko galderentzat nork bereerantzunak aurki ditzan, gogoetarakobide ematen digu•

Ikerkuntza psikologianNekane Balluerka eta

Xabier IsasiUEU

Liburu honen helburua Gizarte etaOsasun Zientzien eremuan edozeinikerketa modu sistematikoan egin ahalizateko irizpideak eta tresnak eskain-tzea da. Horretarako, ikerkuntza eginnahi duen ikasle edo profesionalaribere ikerketan emaitza fidagarri etabaliagarriak lortu ahal izateko kontuanhartu behar dituen alderdi nagusienakazaltzen zaizkio•

Euskaldunen kolore-unibertsoa

Txema Preziado eta AlfontsoMtz. Lizarduikoa

GAIAKKolorea da aztergai liburu honetan

eta ikuspegi anitzetatik begiratzenzaio: fenomeno fisiko, kimiko eta bio-logiko bezala, kolorearen pertzepzioaeta subjektuarengan duen eragina,kultura bakoitzean kolorea ulertzekodaude moduak eta Euskal Herrian ko-loreek duten esanahia•

Brummm!Anjel Lertxundi

ELKARLehen irakurleentzako liburu ho-

nen protagonista Niko da, eta gai na-gusia irudimena. Bera ez da inoiz as-pertzen, pospolo kaxa gorri bat autogorri bilakatuz irudimenari atea ireki-tzen baitio. Gurasoak eta pertsona hel-duak, ordea, oso mugatuak dira, osobaldar ibiltzen dira irudimenarenmunduan, dena esplikatu behar izatenzaie eta askotan alferrik izaten da aha-legina. Zer egin jende horrekin?•

Haur hezkuntzarako ikaste-txe curriculum proiektuak (0-3)

EUSKO JAURLARITZAHezkuntza Sailak EAEko udalei

hezkuntza proiektuak aurkeztekoegindako deialdietan parte hartutako-en artean Irungo, Oiartzungo eta Za-rauzko haur eskolak egon ziren, etaorain beraien curriculum proiektuak ar-gitaratu dira. Praktikan oinarritutakoakdira eta hezkuntza sistemak dituenerronka eta eskakizun askori erantzuninteresgarria emango diotenak•


Anjeles Iztueta Hezkuntza sailburuaDaniel Filmus Argentinako Hezkuntza mi-nistroarekin bildu zen Buenos Airesen u-rriaren 10ean. Biak oso gustura agertu zi-ren euren arteko elkarlanarekin. Iztueta-ren hitzetan herrialdeen artean kolabo-ratzeko modurik onena ezagutza, presta-kuntza eta esperientzia trukatzea da .

Eusko Jaurlaritzak Lanbide Heziketaeraldatzen, eguneratzen eta estrategia be-rriak garatzen lagunduko dio Argentinari;eta honek biozientzian eta teknologianekarpen interesgarria egin diezaguke. El-karlan horrez gain, Argentinako hezkun-tzaren egoeraren berri eman dio FilmusekHik Hasiri.

Zertan lagun diezaioke ArgentinakEuskal Herriari hezkuntza arloan?

Garapen bidean dauden herrialdeeta-tik, Argentina zientzietan bost Nobel sari ja-so dituen herrialde bakarra da. Gukikerketa arloan ekarpenak egin diezazkio-kegu Euskal Herriari. Truke zientifikoakegin ditzakegu, eta baita ikerketa institutueta arlo komunak sortu ere.

Gobernu aldaketarekin jendeaitxaropentsu dago. Zer esango zeniekeargentinarrei?

Aldatzen ari garen herrialdea gara.Krisi ekonomiko latza pasa dugu: BPG%20 erori zen lau urtetan soilik, eta horigerra jasan duen herrialde batean soilikgertatzen da. Gure krisiak, ordea, ezzuen zerikusirik izan ez hondamendi na-turalekin, ez gerrekin, baizik eta herrial-dea gidatu zen moduarekin, politikaekonomikoarekin. Argentinak esporta-tzen dituen produktuen %80 lehengaiakdira, eta %20 soilik da argentinarrek ma-nipulatu edo produzitutakoa. Eta hori al-datu egin behar da. Ez dugu eskulanarenedo lehengaien gehiegizko hustiapene-an oinarritutako eredua nahi, baizik etahezkuntzan, zientzian eta ezagutzan oi-narritutakoa.

Orain dela bi urteko krisiaren ondo-rioz pobrezia hedatu egin da Argenti-nan eta horrek hezkuntzan ere eragindu. Nola egin aurre horri?

Hezkuntzaren krisia hamarkadetakokontua da, ez da azken bi urteetakoa soi-lik. Noski, azken bi urteetako egoerakpobrezia areagotu egin du, baina krisiaaurretik dator.

Hori onartuta daukagu eta gogotik arigara lanean prozesu horri bueltaemateko. Ez da erraza izango, etengabe-ko ahalegina behar da, inbertsioa hobe-tzea, bere erabilera ere hobetzea…

Ikasleen ezagutza maila neurtzenduten ikerketa batzuen arabera, Ar-gentina da ikasleen artean desberdin-tasun handiena duen herrialdea; hauda, gehien dakiten ikasleek herri gara-tuetako ikasleen maila daukate, etagutxien dakitenek herri ez garatueta-koek adina dakite. Nola gutxitu daite-ke alde hori?

Bai, probintzien artean desberdinta-sun handia dago. Zenbait probintziatakoeskola publikoan ia gehienak behar-tsuak dira, gaizki elikatuta daude, fami-lian arazoak dituzte, indarkeria arazoakdituzte… Horri aurre egiteko politikakonpentsatzaileak erabili behar dira.Hezkuntza probintzietako instituzioen

ardurapean dago, baina guk nazio maila-ko Hezkuntza Ministeritzatik gehiago la-gundu behar diegu abiapuntu baxuago-tik hasten direnei eta hainbat arlotan:prestakuntzan, liburugintzan, lanerakomaterialean, teknologian…

Amerikako goi bileran eta herrialdeiberoamerikarretako Hezkuntza minis-troen bileran kanpo zorraren ehunekobat hezkuntzan inbertitzea proposatuzenuen eta UNESCOk hori ziurtatzekoagiri bat egitea eta bultzatzea. Zer e-rantzun jaso zuen zure proposamenak?

Proposamena mozio bezala onartuzen eta orain UNESCOra bidali dugu, be-rau baita prozesu hori bidera dezakeena.Oso ondo hartua izan zen etaUNESCOko zuzendari ondokoak epe la-burrean batzorde bat osatzea planteatuzuen, martxoan UNESCOko zuzendari-tzak egingo duen bilerarako txostenapresta dezan.

Aurretik ere egon dira laguntzak he-rrialde garatuen aldetik, baina akordiohoriek orokortzea nahi dugu; hots, ne-goziazio puntualetan gelditu gabe he-rrialdeen artean estrategiak estandariza-tzea nahi dugu. Bestela, gaur egungoerritmoarekin gutxieneko aurrerapenaklortuko ditugu, baina ez gure benetakohezkuntza helburuak.

Argentina eta Euskal Herria elkarlanean

Nazioartea


Nazioartea

Anjeles Iztueta Eusko Jaurla-ritzako Hezkuntza sailburuak be-rriki Argentinara egin duen bi-daian bi herrialdeen arteko lanki-detza finkatzeko urratsak emanditu. Hemengo Lanbide eskolata-ko 45 makina eraman berri dituz-te Buenos Aires, Rosario, Paraneta Rio Cuartoko zenbait eskole-tan banatzeko eta aurrerantzeanere bide horretan jarraitzeko as-moa agertu dute bi aldeek.

Eusko Jaurlaritzak Formazio Tek-nologikorako Institutu Eusko-Argenti-narra sortu zuen Argentinako LanbideHeziketari laguntzeko asmoz. Horrenharitik, aurten zazpi makina eraman di-tuzte bertara: elektroerosiorako bat etakontrol numerikoko sei. Horrez gain,38 tornu konbentzional ere eraman di-tuzte Rosario, Paraná eta Cordobakohainbat lanbide eskoletan banatzeko.

Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza Sai-leko arduradunek iaz bisitatu zituztenaipatu eskolak zer behar zituzten ikus-teko, eta behar horien araberako maki-nak eraman dituzte orain. Araba, Biz-kaia eta Gipuzkoako lanbide eskoletanerabili izan dituzten makinak dira, bai-na hemen zaharkitutak gelditu direnezargentinarrei eman dizkiete. Anjeles Iz-tueta Hezkuntza sailburuak argitu zue-nez “ez dira makina aurreratuenak,baina Argentinako enpresetara egoki-tutakoak dira, memento honetan be-har dituztenak. Izan ere, garrantzi-

tsuena enpresetako eta eskoletako ma-kinak antzekoak izatea da, hots, koor-dinatuta eta egokituta egotea, ez ba-tzuk aurreratuak egotea eta besteak ez.Horrela, Euskadin makinak berritzenditugun heinean, Argentinan ere ho-rretan laguntzen diegu; birziklaiakhorretarako bidea ematen digu”.

Elkarlanak, ordea, badu beste al-derdi bat, formazioarena. ArgentinatikEuskal Herrira etortzen dira irakasleakmakinak erabiltzen ikastera eta presta-kuntza jasotzera, gero hara itzuli etaezagutza hori hedatzeko. Horri ere ga-rrantzi handia ematen diote alde biek.

Lanbide Heziketaren gain-behera eta errekuperatu nahia

Argentinan industrializazioa besteherrialde askotan baino lehenago ger-tatu zen, eta baita Euskal Herrian bainolehenago ere. 50eko hamarkadan Lati-noamerikako herrialderik industriali-

zatuena zen eta prozesu horrek Lanbi-de Heziketa indartsua garatzea ekarrizuen. Peronen garaian lanbide eskolaugari eta arlo askotarikoak sortu zireneta aurreratuak eta eredugarriak zirenmundu mailan.

70eko hamarkadatik aurrera, or-dea, Argentinako eredua aldatu eginzen: ekonomiaren irekiera indiskrimi-natuak herrialdearen desindustrializa-zioa ekarri zuen. 90eko hamarkadan1975. urtean zituen langileen erdiak zi-tuen. 90eko hamarkadan langabezia%4 zen eta gaur egun %20 da. Horrekizugarri eragin zuen ekonomia osoan,baina bereziki industrian, produkzioindustriala eraldatu egin baitzen.

Aldaketa artifizial horrek eta eko-nomiaren irekiera indiskriminatuakLanbide Heziketaren gainbehera eka-rri zuen. Beste hezkuntza arloak bainogarestiagoa zenez, gobernuak baztertuegin zuen.

Euskal Herriko lanbide eskoletako makinakArgentinako ikastetxetara eraman dira


Memento honetan horri bueltaeman nahian dabiltza. Batetik, LanbideHeziketarako estrategia berriak disei-natzen ari dira. Bestetik, enpresekikoharremana garatu nahi dute. Eta irakas-leen prestakuntzari ere bultzada etaikuspegi berria eman nahi diote. Goimailako Lanbide Heziketarik ez dagoArgentinan, eta hori sortzea da besteerronketako bat. Unibertsitateko ikas-ketez aparte, goi mailako institutu tek-nologikoak bultzatu nahi dituzte he-rrialdearen eredu berriak hala eskatzenduelako eta unibertsitate tradizionala-ren aurrean alternatiba bat eskainikolukeelako.

Hori guztia bideratzeko, aurrekon-tua iazkoa baino %20 handiagoa izan-go da Lanbide Heziketan orokorrean,eta Zientzia eta Teknologia arloan %90handiagoa.

Kezka nagusiakArgentinako bidaiaren barruan An-

jeles Iztuetak hitzaldi bana eman zuenBuenos Aireseko eta Rosarioko euskaletxeetan Euskal Herriko egoera politi-koaz eta hezkuntza sistemaz hitz egite-ko, eta Buenos Aireseko Hezkuntza Mi-nisteritzan bideo-hitzaldi bat ere eskai-ni zuen zehazki Lanbide Heziketaz ari-tzeko. Bertaratutakoek ez ezik, Argen-tina osoko hainbat euskal etxeetan bil-dutakoek ere izan zuten hitzaldia jarrai-tzeko aukera eta baita galderak egite-koa ere.

EAEko Lanbide Heziketatik gehienmiresten duten puntuetako bat enpre-sekiko harremana da. Hemengo lanbi-de eskolek harreman estua daukate en-presekin; ikasleek lantegietan egitendituzte praktikak eta ikasketak bukatuondoren jarraitzeko aukera izaten dutebatzuek. Argentinan, aldiz, ez dago ho-rrelako erlaziorik enpresekin eta hutsu-ne hori nabaritzen dute.

Bestalde, galderen artean eskaerakere egon ziren; hau da, aurten lau herri-tara iritsi den laguntza leku gehiagotarahedatu ote litekeen galdetzen zuten.Erantzun zehatzik eman ez arren, Hez-kuntza Sailak ahaleginak egingo ditue-la jakinarazi zuen. •

Rosarioko Escuela de EducaciónTécnica General Mariano Nicolas Sa-vio da Euskal Herritik eramandakotornu konbentzional batzuk jaso di-tuen zentroetako bat.

Eskola honetara 1.000 ikasle joa-ten dira egunez eta gaueko txandan130. 13-19 urte bitarteko ikasleak di-ra, eta %70 mutilak. Bi ikasketa motaeskaintzen dira: Ondasun eta Zerbi-tzuak (honen barruan bi adar: elek-tronika eta elektromekanika) eta Na-tur Zientziak. Ikasleen %80ak lehenarloa aukeratzen du eta gutxi dira Na-tur Zientzien hautua egiten dutenak,batez ere neskak.

Azpiegitura aldetik arazo nagusiaondo hornitutako lantegi edo taile-rren gabezia da. Oinarrizko beharrakbeteta dauzkate, baina hortik aurreraez. Duela urte dezente hobeto zeude-la diote, baina 90eko hamarkadanLanbide Heziketa erabat baztertutaegon zen hezkuntzaren barruan. Ezzen batere inbertitu eta gaur egun ins-tituzioetatik jasotzen duten diru la-guntza oso-oso txikia da: 50 euro hiruhilabetero mantenurako. Horrega-tik, Eusko Jaurlaritzatik jaso dituztenmakinak oso ondo etorriko zaizkielaaitortu dute, irakaskuntza egunera-tuagoa eskaintzeko aukera emangobaitie.

Irakasleen egoera ere ez da bate-re ona. Soldata oso baxua da eta ezdaukate inolako aholkularitzarik.Ikastaroetan edo jardunaldietan par-te hartu nahi badute, beraien poltsi-kutik ordaindu behar dute eta askokezin dute.

Oro har, gizartean dagoen giroakikasleengan ere eragina du. Irakasle-ek diotenez, ikasleek ez daukate mo-tibaziorik, axolagabetasun handiadago. “Zertarako ikasi? Zertarakoahalegindu?” galdetzen dute irtenbi-derik ikusten ez dutelako.

Dena dela, gobernu berriarekinesperantza pixka bat sortu da eta adi-adi daude denak.

Rosarioko Mariano Nicolas Saviolanbide eskolaren errealitatea


Iruñeko Sanduzelai ikastetxeaAntonio Chivite, “Txepilo”:“Lagunarteko erabilera da arazo etahor zaila du irakasleak eragitea”

ka-lekohizkuntza fal-ta dute, lagunarteko hizkera. Erregistrohori kalean ikasi behar da eta irakasleakoso zaila du eremu horretan eragitea.Irakaslea amatxoren figura izatetik fi-gura formal serio batizatera pasatzen dene-an, eta irakurtzen edobiderketak egiten iraka-tsi behar duenean, gal-du egiten du laguntasunrol hori. Irakasleak ezindio esan haurrari “hoapikutara, zerri nazka-garri hori”. Eta haurrakhorrelako esaldiak be-har ditu, bestela erdarazesango ditu eta, kaleanoso eskura baitu erda-razko erregistro osoa.

Ekintza zehatzak proposatzeko,iaz euskara lan taldea sortu zenuten.

Lan taldea irakasleen prestakuntzamodalitate bat da. Normalean lan talde-ak Berritzeguneen barruan egiten dira,hainbat eskolatako irakasleak bilduta.Baina inork ez dizunez edabe magiko-rik ematen, gure arazoen konponbide-ak gure artean aurkitu behar genituelaerabaki genuen. Eskola barruan sortugenituen lan taldeak, irakasle guztiaklau lan taldetan sartuta; horietako bateuskararen lan taldea zen. Horrela,prestakuntzan erabili beharreko den-bora euskarari eman diogu. Maila guz-tiak ordezkatzeko sei irakasle bildu gi-nen. Prestakuntzan sakondu dugu

Euskarari dagokionean, zein daSanduzelai ikastetxearen kezka na-gusia?

Ahozko erabilerak kezkatzen gaitu,batez ere ikasgelatik kanpo dagoen hu-tsuneak (jolaslekuan, lagunartean, jan-tokian… ).Eskolan ikasleek oso ondoikasten dute hizkuntza formala; gaita-suna badute azterketak egiteko. Baina

Muga guztien gainetik...euskaraz!

Iru eko Sanduzelai ikastetxepublikora inguruko guraso eus-kalzale guztiek bidaltzen duteeuren haurra, euskara hutsean i-kasteko aukera eskaintzen bai-tie. Oltza bailarako haurrak ereSanduzelaira etortzen dira, ger-tuago ez baitute D eredurik.Egun 373 ikasle eta 30 irakasleditu Sanduzelaik, Haur Hezkun-tzan eta Lehen Hezkuntzan.Ikasgelatan 25 haurretatik ba-tez beste hiru haurrek dute gura-soren bat euskalduna. Mikrokli-ma honetan 4. mailako tutoreadugu Antonio Chivite, Txepilo.Euskararen erabilera urriak kez-katuta, irakasle lan taldea sortueta ekintza bereziak prestatudituzte.


ezagutzahoriek zuzene-an praktikara eramateko, eskola osora-ko proposamenen bitartez.

Ikasleen artean euskararen erabi-lera bultzatzeko ekintza zehatz ba-tzuk tutoretzak eta jolaslekuko jola-sak izan ziren. Azal itzazu.

Txikientzat eurak baino handiago-ak izaten dira eredu, haiek imitatzen di-tuzte. Hor aukera bat ikusi genuen gurelanerako. Ikasle handienek txikientzatjolaslekuko jolasak antolatu zituzten.Ardura hartu nahi zuten ikasle handiaktaldetxotan bildu ziren, euren karguegun eta jolas zehatz batzuk hartuz. Se-kulako ilusioa egin zien ardurak hartze-ak,eta benetan kezkatu ziren txikiak jo-lastokiko ekintzatara erakartzeaz.

Beste ekintza bat tutoretza izan zen:haur handienak txikienen tutore bihur-tu ziren. Eskola guztiak hartu zuen par-te. Handien gela bakoitzari txikien gelabat zegokion. Eta gela horretan, ikaslehandi bakoitzak ikasle txiki baten ardu-ra zuen. Lehendabizi hiztegi lana egingenuen: txikiek ulertzen ez zituzten hi-tzak idatzi zituzten, eta gero tutore ba-koitzak bat-batean erantzuten zion be-re ikasleak galdetutakoari. Handiek ezzuten erantzuna aurrez prestatu behar,garrantzitsuena ez baitzen hitzaren esa-nahia jakitea, baizik eta harreman bat

sortzea bien ar-tean eta han-diek txikiei la-guntzea. Bes-te behin tuto-

retzaren bidezipuinak kontatu

zizkieten handiektxikiei, tutore bakoi-

tzak bere ikaslea era pertso-nalean hartuta.

Erabilera sustatzeko beste biekintza, kanpaina eta autokontrol fi-txa dira.

KorrikaTxikiaren bu-kaeran ikasge-la bakoitzakeuskararekikokonpromisobat hartzen du.Konpromisohori hautatze-ko, aldez au-rretik kanpai-na handi bategin genuen,pasabideetan,komunetan,jolaslekuan etajantokian ere euskaraz egin zezatenkontzientziatzeko. Mezuak eta karte-lak ikasleek sortu zituzten.

Bestetik, “Euskaraz eta kito” auto-kontrol fitxa betetzen dugu egunero.Haurrak kolore bat ematen dio eguna-ren une bakoitzari, erabili duen hizkun-tzaren arabera. Astearen bukaeran ikusiegiten dugu ea zein egoeratan egiten du-gun erdaraz eta zergatik, eta zer egin de-zakegun euskara gehiago erabiltzeko.

Helduak txikiagoentzat eredu di-rela esana duzu. Irakasleek ikasgelazkanpo eta helduen artean euskarazegiten al duzue?

Irakasleen artean euskaraz jardutendugu beti, toki guztietan. Gurasoekinhitz egiten dugunean, erdaraz gehiene-tan, saiatzen gara ikasleen aurrean ezegiten, ikasgelan giro euskalduna man-tentzeko. Garrantzitsua da hori. HaurHezkuntzan, esaterako, gurasoak erre-

zago sartzen dira ikasgela barruraino,logikoa den bezala. Baina, noizbait, bi-hiru ama ikasgela barruan gelditzen ba-dira euren kontuez hizketan, gaztela-niaz, gero irakasleei izugarri kostatzenzaie gela barruan euskal giroa jartzea.

Testu liburuei dagokienean, Nafa-rroako Gobernuak euskarazko batzukdebekatu behar omen ditu. Kontu ho-rrek zer eragin izan du zuenean?

Guk erabiltzen ditugun testu libu-ruak agian ez dira, hain justu, Nafarroa-ko Gobernuak bedeinkatutakoak. Nikuste, legez, ezin dutela liburu bat debe-

NafarroakoGobernuak ingelesa-

ren aldeko jarrerahori D ereduari kalteegiteko asmoarekin

hartu duela irudi-tzen zait. Batetik,

guri ikasleria kendueta erdal eskola

pixka bat altxatze-ko, eta bestetik

hemen euskarazkomurgiltze plana

pikutara bidaltzeko.


katu, nahiz eta Hezkuntza kontseila-riak prentsan hori esan. Honetan, baiLOGSEk eta bai onartu berria den LO-CEk diotena errespetatzen dugu, hauda: erabili beharreko testu liburua edomateriala ikastetxeetako autonomiapedagogikoari dagokio, eta horren ara-bera aukeratzen dugu.

Alde horretatik askoz larriagoa dagaztelaniako ikasgaiaren agindua, li-buruena baino. Nonbait, legez, A eta Dereduak bi eredu simetriko bezala sor-tu ziren. Legeak jartzen zuena orainagindu bihurtu du Nafarroako Gober-nuak: A ereduan 3 urterekin hasten di-renez euskara ematen, astean lau or-duz, D ereduan gaztelaniarekin gauzabera egin behar dugula agindu du.

Euskararen kontrako aginduakdatozenean, Gobernuaren aurreanzer jarrera hartu behar lukete esko-lek?

Gure eskolan aspaldian osatu ge-nuen Hezkuntza Proiektua. Bertan de-nok hartu genuen parte, bai gurasoak,bai irakasleak eta baita beste langileakere. Helburu garrantzitsu bat euskara-ren erabilera da, eta besteak ahaztu ga-be, horretarako bitartekoak finkatuta di-tugu: testu liburuen aukeraketa, gaztela-niaren ezarpen berantiarra (3. mailan)...Euskararen erabilerari begira egiten du-gu hori dena, eta esan bezala, eskola ko-munitate osoaren adostasunarekin. Gu-re ustez hala egin behar da, eta zergatiakarrazoitu. Gaztelaniari dagokionez, Na-farroan diren errealitate linguistiko ez-berdinak kontuan hartzea aldarrikatzendugu, eta, lortu beharreko helburua ber-dintsua izan arren, erritmoa eta denbo-rak ezberdinak izan daitezkeela agerra-razi nahi dugu.

Nafarroa osoan bi urtez behin egi-ten diren ebaluazioetan, gure 6. maila-ko ikasleak erdaraz ere beste edozeinikasle bezain ongi moldatzen dira. Le-gearen ezarpen malgua eskatzen dugu,besterik ez.

Onerako eta txarrerako, adminis-trazioak ezin du dena kontrolatu. Gi-zarteak nola erreakzionatuko duen etazeren aldeko apustua egingo duen, ad-ministrazioaren kontrolpetik kanporadago. Eta gizartean orokorrean euska-raren aldeko jarrera dagoela iruditzenzait.

Ingelesak ere presentzia handia-goa izango du. Zer iruditzen zaizu?

Gure paranoiak direla esango duteagian, baina ingelesaren aldeko jarrerahori D ereduari kalte egiteko asmoare-kin atera dela ikusten dugu guk. Batetik,guri ikasleria kendu eta erdal eskolakpixka bat altxatzeko, eta bestetik he-men euskarazko murgiltze plana ahalduten neurrian hankaz gora jartzeko.

Lehen ingelesa 1. edo 2. mailatik au-rrera ematen zen, eta astean hiru saioizaten ziren. Orain, 3 edo 4 urtetik has-ten da (2/4 saio) eta Lehen Hezkunzanhiru saio izatetik bost saio izatera pasa-tu da. Gehiegizkoa iruditzen zait. Guknahiko lan dugu euskararen ahozkoerabilera orokortzeko. Hirugarren hiz-kuntza ikasteko gaitasuna handiagoada elebidunengan, bai, baina lehenen-go bi hizkuntzak ongi menperatzen ba-dituzte, bestela ez. Egokiagoa litzatekeingelesa adin batetik aurrera lantzea,euskara finkatua dutenean. Esango du-te euskara finkatzeko garrantzitsuenaez dela eskaintzen zaion denbora, kali-tatea baizik; baina denbora kontua erebada. Ingelesa sartuta euskarari or-duak kentzea da egin nahi dutena. In-gelesak estatus edo ospe handia due-nez, amu horrekin euskarazko murgil-tzea ahuldu nahi dute. Gaztelaniako es-kolei ingelesak ez die kalterik egiten,alderantziz, ikasleak eurenganatzekoburu-belarri sartuko dira ingelesan. Le-hen guraso askok D eredua hautatzenzuen, “bide batez euskara ikas zezan”haurrak; orain guraso horiek galtzekoarriskua dugu. Lan zaila jartzen digute,gainera. Gurasoak erakartzeko ingele-sa hartu beharra dugu, jakinda euskara-ri neurri batean kalte egiten diola. Horere legeak malguagoa izan beharko lukeeta ingelesa era progresiboan ezarri, insti-tutuari edo unibertsitateari begira.•

Iruñea•

Arangoiti ikastolakeuskaltzaleon lagun-tza behar du

ARANGOITI ikastolari lagundu nahi badiozu, sartu zure laguntza kontu hauetakoren batean:

EUSKADIKO KUTXA 3035 0058 35 0580077630NAFARROAKO KUTXA 2054 0041 82 9130486174BASERRITARREN KUTXA 3008 0042 55 1119150728NAFARROAKO KUTXA 2054 0041 86 9134923815GIPUZKOA DONOSTIA KUTXA 2101 0381 05 0011331584SANTANDER CENTRAL HISPANO 0049 2572 24 2514210130

Naf

arro

k ge

ure

Ling

ua N

avar

roru

mea

n

ikas

teko

esk

ubid

ea d

ugul

ako.

..la

gun

deza

gun!

MILA ESKER

lagundu

duzuen guztioi

Documents

ELKARRIZKETA: ADARRA • RIENTZIA: ESKULTOREA NAIZ ......82. zenbakia. 2003ko azaroa hik hasi‚3 ‚‚5editoriala 6 kronika8 gaiaGUZTIENTZAKO ESKOLA Eskola barneratzailea 16elkarrizketa