Embed Size (px)
Citation preview
Eraikinak
Etxeak pausoz pauso. D:02
Eraikuntzako bestelako teknikak. D:08
Material egokiaren bila. D:12
L. Peña Gantxegi: arkitekturaren maisua. D:16
Arkitektura iruditan. D:20
Arkitektura bioklimatikoa. D:29
Eraikin publikoak: instalazio bereziak. D:33
Javier Madrazo:“Bizi-kalitatean eragin nahi dugu”. D:38
Arkitekturak alde eta irudi ugari izan ditzake.Horietako batzuk (etxeak eraikitzeko bideak,teknikak, materialak, berezitasunak) ira-kurgai dituzu ondorengo orrialdeetan; bes-te batzuk, aldiz, (arkitekturaren historianzehar egindako hainbat eraikin biltzendituen argazki-bildumaren bidez) ikusgaidituzu. Horrekin batera, arkitekturaren etaeraikuntzaren hainbat alorretan lanean aridiren zenbait pertsonaren iritziak irakur-tzeko aukera izango duzu. Guztia helburubakar batekin: eraikuntzaz apur bat gehia-go jakitea. On dagizula!
EraikinakEraikinak
Lehenengo pausoak, noski, arkitektura-estudioanematen dira. Lursaila erosi ondoren, hara jotzen duetxebizitzak eraiki nahi dituen sustatzaileak eta, arki-tektoak, segidan, udalaren araudietara. Izan ere, herri-tik herrira aldatu egiten dira bete beharreko baldin-tzak: etxebizitzen gehienezko malda, zabalera, lursailbakoitzean eraiki daitekeen perimetroa, teilatuarenmakurdura, gehienezko etxebizitza-kopurua... Bal-dintza horiek guztiak kontuan hartuta, arkitektoakxehetasun-estudioa egin eta aurkezten du, hau da,eraikina fisikoki kokatzen du; hori onartutakoan has-ten da proiektua zehazten.
Denok dakigu ez dela komenietxea teilatutik eraikitzen hastea.Hortik aurrera, arkitektoek,adarreko ingeniariek etajubilatuek dakite zein direnegin beharreko urratsak.
Etxeakpausoz pauso
D: 02 EL H U YA R. 2002 AZ A R OA
EraikinakD:Dosierra
Eider Carton Virto. Elhuyar
Europan hormigoi armatua da etxebizitza gehienen oinarrizko osagaia.
Eraikinak
E. C
ART
ON
Etxeen diseinu-lanak bi proiektu nagusitan banatzendira: oinarrizko proiektua eta exekuzio-proiektua.Lehen pausoa oinplanoa, aurretiko bistak eta sekzio-ak zehaztea izaten da. Ondoren, exekuzio-proiektuaneraikinaren egitura, gizakiaren hezurdura litzatekee-na, zehazten da; zimenduak, zutabeak, habeak etasolairuak non kokatu behar diren eta nolakoak izan-go diren kalkulatzen da. Horiek eutsiko diete etxearieta, beraz, fin egin behar da lan.
ZimenduakZimenduen zeregina eraikinaren kargari eutsi eta kar-ga hori lurrera transmititzea da. Gutxi asko, lurpeansartzen dira eta, gaur egun, hormigoizkoak izan ohidira.
Arkitektoak eraikinaren kargen eta lurraren ezauga-rrien arabera erabakitzen du nolako zimenduak jarri-ko dituen. Ondo trinkotu gabeko lurrek, lur harea-tsuek edo maila freatikoa oso goian dutenek, esatera-ko, kargei eusteko gaitasun txikia dute eta eraikitze-ko txarrak izaten dira. Horrelako kasuetan, arkitekto-ak badaki ezingo dituela zimenduak zapata tradizio-nalekin egin eta piloteak sartu beharko dituela hon-doraino.
Fase horretan, arkitektoek geologoekin batera egi-ten dute lan, proiektu guztietan nahitaezkoa baita sai-laren azterketa geoteknikoa egitea.
Mordoxka bat dokumentuDena dela, gizakiaren hezurduraren inguruan zainak,ehunak eta organoak dauden bezala, eraikinaren egitu-raren inguruan hainbat hodi eta zuntz daude: insta-lazio-elektrikoarenak, saneamenduarenak, berokuntza--sistemarenak... Exekuzio-proiektuan, beraz, egitura-ren planoekin batera, instalazio horien guztien plano-ak ere egiten dira. Eta gainera, segurtasun- eta osasun--azterketak, egin beharreko lan guztiak jasotzen dituenmemoria eta baldintza teknikoen orriak. Azken horie-tan, erabiliko diren materialak eta horien ezaugarriakzehazten dira. Guztiak aztertu eta onartutakoan pasa-tuko da etxebizitza paperetik errealitate izatera.
Ondo trinkotu gabekolurrak, lur hareatsuakedo maila freatikoaoso goian dutenakeraikitzeko txarrakizaten dira.
Zimenduen zeregina eraikinaren kargari eutsi eta karga
hori lurrera transmititzea da. Gutxi asko,lurpean sartzen
dira eta, gaur egun, hormigoizkoak izan ohi dira. Zapa-
tekin egiten dira edo, lurra biguna bada,piloteekin.
Zapatak lineal tradizionalak (etzanak),lineal sakonak
(zutikakoak) edo losa modukoak izan daitezke.Edono-
lakoak direla ere, hormigoi hutsezkoak edo hormigoi
armatuzkoak izan daitezke, hau da, barruan altzairuz-
ko armadurak dituztenak. Zapatak egiteko kondizio
egokirik ez dagoenean piloteak erabiltzen dira; luzera
zein zabalera desberdinekoak izaten dira, jasan behar-
ko duten kargaren eta inguruko lurraren arabera.Zapa-
tak bezala,hormigoi hutsezkoak edo armatuzkoak izan
daitezke; baita egurrezkoak eta altzairuzkoak ere, erai-
kinaren arabera. Lurrean zuloa egin eta hormigoia
botata, hormigoia presioz injektatuta edo aurrez egin
eta lurrean mailuekin sartuta egin daitezke.
Zapata eta piloteen gainean zutabeak edo hormak
jartzen dira, eta,behar denean,euste-hormak ere egi-
ten dira zapaten gainean, hormigoizkoak edo adrei-
luzkoak.
Zimenduak egiteko,zapatak edo piloteak
Iturriza kalea, 9 bis 1. eskuina • 48003 BILBO • Tel. 944 223 735 - 944 223 101
O2@6K?O2@6K?f?W2@@?
?W2@@@@@@@@@6Ke?O2@@?O2@@@@@@6KeO&@@@?
W&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@?O2@@@@@@@@@@@@@@@@5?
7@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@?
@@6K?O2@@?
W2@@@@@@@@@@@@@@@@@(Y?hf?J@@(Me?I4@@@@@@@@@@@@?
@@@@@@@@5?
?W&@@@@0?4@@@@@@@@@@(Y?7@@Y?g@@@@@@@@@@@?
?O2@@?
@@@@@@@@H?
W&@@@@f?I4@@@@@@0Y??@@@@@f?J@@@@(Y@@@@@?
@@@@@?
@@@@
?W&@@@@@hI40M?@@@@@fO&@@@0Y?@@@@@?
?W2@@6X?
3@@@@?
@@@@
?7@@@@@@?@@@@@eW2@@@(M?e@@@@@?
?O26X??W2@@?eO&@@@@)X
N@@@@?
@@@@
J@@@@@@@?O2@?@@0M??O&@@@@Hf3@@@@?
O2@?
@@@@)KO&@@@?W2@@@@@@@)X?W2@?
?@@@@?
@@@@
7@@@@@@@@@@5fO2@@@@6X?O2@@@@@@?fN@@@@?
?@@@@@@?
@@@@@@@@@@@W&@@@@@@@@@)X7@@?
?@@@@?
@@@@
@@@@@@@@@@@YeO2@@@@@@@)X?@@@@?@@@@?f?@@@@?
W&K?
W2@@?@@@@@5?
@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@)X??J@@5?
?@@@@?
@@@@g?O2@@6X?3@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@)X
?J@@@@?@@@@?W26K?@@@@?
?W&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@6K?
?W&@@5?3@@@@H?
3@@@@@@@@@@@@@@@V'@@@@@@)XW&@@H?
?@@@@?W2@6K??O2@@6X?fW2@@@@@@@@f?W2@@@@@1?
N@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@1?@@@@@?@@@@?7@@@@@@@@L
?7@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@6K?
?7@@(Y?N@@@@
N@@@@?@@@@@@@@@@?V'@@@@@@)X??W&@@@
O26Kf?@@@@?gW2@@@6X?e7@@@@@@@@@@@1?e?W&@@@@@@@@@f?7@@@@@@@L?@@@@@@@@@@@@@@@?@?@@@@@@@
?N@@@@?@@@@?@@@@@@@@@1
J@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@
?@@@H?e@@@@
?3@@5?@@@@@@@@@@eV'@@@@@@)XhW26Xe?7@@@@@@e@@@6?2@6X?eW2@@@@@?e?@@@@?f?O&@@@@@1?e@@@@@@@@@@@@@?e?7@@@@@@@@@@fJ@@@@@@@@1?3@@@@@@@@@@@@@@@@@@W@@@@@
@@@@?@@@@?@@@(Y@@@@@
7@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@L?
?@@@f3@@@
?V40Y?@@@@@@@@@@e?V4@@@@@@)X?f?O&@@)X?J@@@@@@@?J@@@@@@@@1??W&@@@@@@Le?@@@@Lf@@@@@@@@@?e3@@@@@@@@@@@@?e?@@@f@@@@e?W&@(MI'@@@@?V'@@@@@@(?'@@@@@@@@@Y@@@@
@@@@?@@@@??I(Y?@@@@@
@@0Mf?W@@@@@@@@@??I'@@@@@1?
?@@@O@K?
@@@@@@@@@@f?I'@@@@@)Xe?W2@@@@@)T&@@@@@@@?@@@@@@@@@@?W&@@@@@@@1e?@@@@1e?J@@(M?@@@@LeN@@@@?e?@@@@?eJ@@@f@@@@e?7@(Y??N@@@@V4@@@@(Y?V+Y@@@@@@@?@@@@
@@@@?@@@@?f?@@@@@
W&@@(Y@@@@@?eV'@@@@@L
7@@@?O2@@6X?gO2@@@@@@
@@@@@@@@@@gV'@@@@@1eW&@@@@@@@@<?@@@@e?N@@@@@@@@5?7@@?I'@@@@e?@@@@@e?7@(Y??@@@@1e?@@@@?e?@@@@?e7@@@f@@@@e?@@He?J@@@@?I40Y?f@@@@@@@@@@@@
@@@@?@@@@?f?@@@@@
?W&@@(Y?@@?@@?e?V'@@@@1
W26Kf3@@@?O2@@@6Xf?W2@@@@@)XfW2@@@@@@@@@@@@@@@@@@g?V'@@@@@e7@@@?@@@@5e@@@@f@@@@@@@0YJ@@5??N@@@@e?3@@@@e?@@He?@@@@@e?@@@@?e?@@@@?e@@@@f@@@@L??@@?eO&@@@@
@0M??@@@@@@5@@@@?@@@@?f?@@@@@
?7@@@He@@@@@?fV'@@@@?W-XeW2@6?2@6KO&@@@@?eN@@@@@@@@@@1fW&@@@@@@@)X??W&@@@@@@@@5
@@@@@?@@@@hV'@@@@e@@@@?@@@(Ye@@@@f3@@@@?e?7@(Y??J@@@@e?N@@@@e?@@?eJ@@@@@e?@@@@Le?@@@@?e@@@@f@@@@1??@@?O2@@@@@@
?@@@@@@H@@@@?@@@@LfJ@@@@@e?W26X?hf
J@@@5?e@@@@@?f?N@@@@gW2@@6Xe@@@6?&@)KO&@@@@@@@@@@@@@@?e?@@@@@@@@@@@L??W&@@@@@@@@@1??7@@f@@(Y@@@@@?@@@@L?g?V'@@@e@@@@?@@(Y?e@@@@fN@@@@?e?@@HeW&@@@@f@@@@e?@@??O&@@@@@e?@@@@1e?@@@@?e@@@@f@@@@@??3@@@@@@@@@@
?O26K?hJ@@@@@5?@@@@@@@@@)K??O&@@@@@eW&@@)Xhf
7@@@H?e@@@@@?g@@@@L?e?O&@@@@1e@@@@@@@@@@@@@@@@@@@V'@@@@?e?@@@@?I'@@@@1??7@@@??I'@@@@??@@@L?e@@@@@@@?@@@@1?hN@@@e@@@@@@(Yf@@@@f?@@@@?e?@@??O&@@@@@f@@@@e?@@@@@@@@@@@e?@@@@@e?@@@@Le@@@@f@@@@@??N@@@@e@@@@
W2@@@@@@@6K?e?O&@@@@(Y?eW2@6X?h@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@e7@@@@1hf
@@@@L?e@@@@@?g@@@@1??W2@@@@@@@L?@@@@@@@@@?@@@@@@@@@?N@@@@?e?@@@@??V'@@@@L?@@@5?eN@@@@L?@@@)X?J@@)X3@@@@?@@@@@?h?@@@e@@@@@(Y?f@@@@f?@@@@?e?3@@@@@@@@@@f@@@@e?3@@@@(Y@@@@e?@@@@@e?@@@@1e@@@@L?e@@@@@??J@@@@?J@@@@L??W2@@@
?W&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@(Ye?W&@@@)Xg?J@@@@@@@@@@@@@@@@@@@5e@@@@@@hf
@@@@)Ke@@@@@?g@@@@@??7@@@@@@@@(?@@@@@@@@5?@@@@@@@@@??@@@@?e?@@@@?eV'@@@1?@@@H?e?3@@@1?@@@@)?&@@@)X?N@@@@?@@@@@?h?@@@e@@@@(Yg@@@@f?@@@@?e?N@@@@(Y@@@@f@@@@f@@@(YJ@@@@e?@@@@@e?@@@@@L?3@@@)X?J@@@@@L?7@@@@W&@@@@1?W&@@@@L?
W&@@@@@@@@@@@@@@@@@@@0Y?e?7@@@@@,e?@e?7@@@@@@@@@@@@@(Y@@@(Ye@@@@@5hf
@@@@@@@@@@@@@?g@@@@@??@@@@?@@@(Y?@@@@@@@0Y?3@@@@V@Me?@@@@?e?@@@@?e?N@@@@?@@@f?N@@@@?3@@@@@@@@@@)X?@@@@?@@@@5?h?@@@e3@@@h@@@@f?@@@@?e?J@@@(Y?@@@@f@@@@e?7@@@YO&@@@@L??@@@@@e?@@@@@1?N@@@@)?&@@@@@1?@@@@@@@@@@@@?7@@@@@1?
7@@@@@@@@@@@@@@@@@@0M?f?@@@@@(Yg?@@0M?eI4@@@@(Y?3@(Y?e?I'@(Yhf
3@@@@@@@@@@@@?g@@@@5??@@@@?@@(Ye3@@@@?fN@@@@?f?@@@@?e?@@@@?f@@@@?@@@L?f@@@@?N@@@@@@@@@@@1J@@@@?@@@@heJ@@5eN@@@)Xg@@@@L?e?@@@@?e?7@@@Ye@@@@L?e@@@@e?@@@@@@@@@@@1??@@@@@e?@@@@@@??@@@@@@@@@@@@5?3@@@@@@@@@@5?@@@@@@@?
@@(Mf?I4@@@@@(MheI'@(Y??I40Y??V+YgV+Y?hf
V'@@@@@@@@@@@?g@@@@H??@@@@@@(Y?eN@@@@?f?@@@@?f?@@@@?e?@@@@?f@@@5?@@@1?f@@@@e3@@@(MI'@@@@7@@@@?@@@@)KO)X?e?W&@@He?@@@@)K?f@@@@)Ke?@@@@Le?@@@@@@@@@@@1?e@@@@@@?@@@@@@@@@@@5??@@@@@e?@@@@@@??3@@@@@@@@@@(Y?V4@@@0?'@@(Y??I'@@@@?
@0Y?hI4@0Y?he?V+Y
?V'@@@(Y@@@@@?g@@@@e?@@@@@(Yf?@@@@?f?@@@@?f?@@@@?e?@@@@?f@@@H?@@@@Lf@@@@eV4@0Y??N@@@@3@@@@?@@@@@@@@)KeW&@@5?e?@@@@@@@@@@?@@@@@@6X?@@@@1e?@@@@@@@@@@@@?e@@@@@5?3@@@@(Y@@@(Y??@@@@@e?@@@(Me?V4@@@@(Y@@(Y?hV40YfN@@@@?
?@@@H?@@@@@Lf?J@@@@e?@@@@(Y?f?@@@@?f?@@@@?f?@@@@Le?@@@@Lf@@@??@@@@)K?e@@@5h?J@@@5N@@@@@@@@@@@@@@@6?&@@(Y?e?3@@@@@@@@5?@@@@@@@(?@@@@@e?3@@@@@@@@@@@?e3@@@0Y?V4@@0Y?@@0Ye?@@@@@e?@@0Y?f?I4@0Y?@0Y
J@@@5?
?W&@@5e@@@@@1f?7@@@5e?@@@@Hg?@@@@?f?@@@@?f?@@@@1e?@@@@)X?e@@5??@@@@@@6K?@@@H?W2@@@@6?&@@(Y?@@@@@@@@@@@@@@@@@@@0Yf?V'@@@@@@0Y?@@@@@@(Y?@@@@5e?V4@@0MI4@0MfV40M
?W&@@(Y?
W&@@@Ye@@@@@@fJ@@@(Ye?@@@@Lg?@@@@?f?@@@@Lf?@@@@@L??@@@@@)?2@@@H??3@@@@@@@@@@5??7@@@@@@@@@(Y??@@@@@@@@@@V'@@@@@0MhV4@@@0M?e?I4@@0Y??@@@0Y
W&@@@H
?W&@@@@@6X@@@@@5e?O&@@(Y?e?@@@@)X?f?@@@@?f?@@@@@f?@@@@@1??3@@@@@@@@@5e?V'@@@@@@@@(Y??@@@@@@@@@(Y?@@@@@@@@@@?V4@@0M
7@@@@?
W&@@@@@@@@@@@@@Y?O2@@@(Yf?3@@@@)KO2@@?@@@@?f?@@@@?f?@@@@@@??V'@@@@@@@(YfV4@@@@@@(Ye?@@@@@@@@0Y??@@@@@@@@@@?
@@0M
7@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@(Y?f?N@@@@@@@@@H?@@@@Lf?@@@@1f?3@@@@5?eV4@@@@@0Y?gI4@@@0Y?e?@M??@@@@@@@@@@?
?J@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@(Yh3@@@@@@@@??@@@@1f?@@@@@f?V4@@0Y?fI'@(M?
?@@@@@@@@@@?
?7@@@0MI4@@@@@@@@@@@@0Y?hV4@@@@(Me?@@@@@f?3@@@@?V+Y
?@@@@@@@@@@?
?@@0M?fI4@@@@@@0M?I40Y?e?@@0M?f?V40M?
?@@@@@@@@@@L
I@M?
?@@@@@@@@@@@
50 urte eraispenetako teknikak lantzenLangile kualifikatuak
Makinaria bereziaMota guztietako eraispenakHormigoi-ebaketa diskoekin
D: 04 EL H U YA R. 2002 EK A I N A
D:Dosierra EraikinakEraikinak
Orduantxe hasten da topografoaren lana. Topogra-foak lurzoruaren gainean markatzen du arkitektoakpaperean egindakoa, eta sokez baliatzen da obrakolangileei egituraren elementu bakoitza non joangoden adierazteko.
Armadurak, zutabeak etasabaiakZimenduak finkatu ondoren, etxebizitzaren oinarriaegiten da. Horretarako, habeen bidez zapatak edopiloteak elkarrekin lotzen dira eta, hurrengo pausoan,perimetroa hormigoiz estaltzen da. Guztia ez da estal-tzen, ordea; zimenduetako altzairuzko ziriak bistanuzten dira, bertan ahokatuko baitira gero zutabeenarmadurak izango diren ziriak.
Zimenduenak bezalaxe, zutabeen euskarriak erealtzairuzko ziriak izan ohi dira. Zutabe karratuek lauziri izaten dituzte eta zutabe borobilek, berriz, gutxie-nez sei. Eta esan bezala, zimenduetako zirietan aho-katzen dira. Behin ziri guztiak kokatu eta armadurakosatutakoan, zutabe-forma emateko, enkofratu egiten
dira; hau da, zurez inguratu eta hormigoiz betetzendira, baina ez erabat. Zirien goiko puntak bistan utzibehar dira, hortxe ahokatuko baitira hurrengo solai-ruko zutabeen armadurak.
Gehienetan zutabeek solairuen altuera bera izatendute eta obran bertan egiten dira. Dena den, solairugutxiko edo bakarreko eraikinetan aurrez egindakozutabeak ere erabiltzen dira. Horrelakoetan, zutabe-ak zimenduetan utzitako zuloan ahokatzen dira, bai-na karga handiak jasan beharko badituzte, zutabearenarmadurari itsatsitako altzairuzko plakak ere erabil-tzen dira indar gehiago egiteko. Aurrez egindakozutabeak erabiltzen badira, gehienez lau solairukoeraikinak egin daitezke.
Zutabeak amaituta, habeen armadurak jartzen dira.Zutabeena bezala, habeen barra-kopurua eta lodieraaldatu egingo da eutsi behar dioten kargaren arabe-ra; baina habeen kasuan ez da enkofraturik egiten,normalean sabai barnean txertatuta egoten baitira.
Dena dela, habeen erresistentzia ez da nahikoa izatensabaiaren pisuari eusteko, etxebizitzaren kargaz gain,sabaiak altzarien eta bizilagunen gainkargari eutsi beharbaitio. Hala izango dela ziurtatzeko, solairu bakoitze-ko habeak elkarrekin lotzen dira altzairuzko zirien
EL H U YA R. 2002 AZ A R OA
Topografoak, sokenbidez, lurzoruarengainean markatzendie langileeiegituraren elementubakoitza.
Zimenduenakbezalaxe, zutabeen
euskarriak erealtzairuzko ziriak
izan ohi dira.Zutabe karratuek
lau ziri izatendituzte eta zutabe
biribilek, berriz,gutxienez sei.
Lurra nolakoa den jakiteko, arkitektoekgeologoekin batera egiten dute lan.Proiektu guztietan nahitaezkoa da sailarenazterketa geoteknikoa egitea.
E. C
ART
ON
E. C
ART
ON
bidez, sare moduko armadura horizontal bat osatu arte.Gero hormigoia botatzen da, betiere zutabeen ziriakagerian utzita, horietatik abiatuko baita hurrengo solai-ruaren eraikuntza. Solairu guztiak berdin egiten dira,teilatua barne.
ParetakEgitura amaitutakoan, igeltseroek ekiten diote lanari.Eraikina janzten hasi aurretik paretak egin behar dira,bai kanpokoak eta bai barrukoak. Hori bai, ez da gau-za bera eraikinaren kanpoko paretak egitea edo barru-koak egitea; barrukoetan ere, ez da gauza bera etxe
Kanpoko paretetaneta etxe artekomehelineetan aire--ganbera utzi ohi da,lodiera berekopareta trinkoekbaino hobetoisolatzen baitute.
@?e?@?e?
?)X?@)
?@e??@?@?
W&?@?&@?
@?e?@?e?@?e?
?@??@??@?
@@?@@N@?@??@?@@
@@@@??@@@L@0?4@
?O2@@@@@@6K?hf@@@0MI40?4@@@@@@he
?W2@@@@@@@@@?@@@@@@@6Kh?7@?@@@@@@@@?@@?@@@@@@@?g?@@?@@@@@@@@@@@?@@@0?4@?g?W2@@6KO2@@@@@@@@@@@6?2@@6X?f
W&@@@@@@@(M?f?I'@@@@@?@)Xf&0?4@@@@0YhV4@@@@?@@)f
?W26T-T2(?hf?'6?2@@6X?e?&@@0R40Y?hf?V4@@@@@)?e
?W2@@@@@(? ?'@@@@@6X??&0?4@@0Y? ?V4@@@@@)??@@6KO@? ?@KO2@@??@@@@@5? ?3@@@@@??@@@@0Y? ?V4@@@@?@@@@@@?@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@?@@@@@@@@@@@@ @@@@@@
@@@@6X @@@@@@@@@@@)f?@?@ @@@@@@@@@@@@h@? @@@@@@@@@??@ @V'@@@@@@??@?@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@?@?V4@@?@@@@6X? ?@@@@@@??@@@@@)? ?@0?4@@?@@?@@6X? ?W2@@@@@e@@?@@@)? ?&@0?4@@e?'@@@?@6K?hf?O2@@@@@(?e?V4@@?(R4@hf@@@@0?40Y?e'@@@@@@@@6K?f?O2@@@6?2@@(fV'@@?@@?@@@@@@@@@@@@@@@@@@(Yf?V4@?@@?@?4@@@@@@@0MI40?40Y?f?@@@@@6?)T-T26?2@6?2@@@?gI4@@@@@0R4@@@@@@@@0Mh?@@@@@@@@@@@@@@?he?I4@@@@@@0M?hf
Obretako materialak ondo antolatuta eta babestuta egonbehar du.
E. C
ART
ON
D: 06 EL H U YA R. 2002 EK A I N A
D:Dosierra
Guztia nahi bezala joanez gero, igeltseroak laneanhasten diren garai berean hasten dira beste gremioakere. Lehenengo etxe bakoitzeko saneamendua, siste-ma elektrikoa eta berokuntza-sistema antolatu behardira eta, gero, lauza eta baldosak jarri, lurra zurez esta-li, sukaldeko tresnak ipini, paretak margotu eta denagarbitu. Lehen aipatu ez den arren, eraikinaren sanea-mendu-sistema orokorra oinarriarekin batera egitenda, maila freatikoa oinarria baino gorago dagoeneanizan ezik.
Obra azken fasean dagoenean, arkitektoak obra--amaierako planoak egiten ditu. Plano horietan arki-tektoak eraikuntza-prozesuan egin diren aldaketa guz-tiak jasotzen ditu, oso ohikoa baita paperetik erreali-taterako bidean ustekabekoak gertatzea, eta arkitek-toen elkargora eramaten ditu obraren argazkiekinbatera. Ikuskapen guztiak gaindituz gero, bizigarri-tasun-zelula ematen zaio etxeari, eta jabeari, berriz,giltzak.
Zoriak zure alde egin badu, bi urtean gertatuko dahori, kontra aritu bada, aldiz...
baten barrukoak egitea edo etxeen artekoak. Materialaberdina izan daiteke, baina ez lodiera, estaldura, iso-lamendua…
Adreiluak zein blokeak ez dira jarri behar ilara batekojunturak goiko edo behekoaren junturekin bat egitekomoduan, txandatuta geratzeko moduan baizik. Horikontuan izanda egingo den irudia beharren araberakoaizango da (estetikoa, praktikoa, ekonomikoa…).
Bestetik, kanpoko paretetan askotan eta etxe artekomehelineetan batzuetan, aire-ganbera uzten da, lodie-ra bereko pareta trinkoek baino hobeto isolatzen bai-tute. Gelen edo egoitzen arteko paretak, ordea, mehe-agoak eta adreilu-geruza bakarrekoak izaten dira(azken urteotan pladurra ere gero eta gehiago erabil-tzen da). Dena den, barruko paretak nagusiak edokarga-hormak badira sendoagoak izaten dira eta, nos-ki, ez dira pladurrezkoak izaten.
EL H U YA R. 2002 AZ A R OA
Saneamendu-sistemaorokorraoinarriarekin bateraegiten da, mailafreatikoa oinarriabaino goragodagoenean izan ezik.
Obra azken fasean dagoenean, arkitektoakobra-amaierako planoak egiten ditu, oso ohikoabaita paperetik errealitaterako bideanustekabekoak gertatzea.
E. C
ART
ON
E. C
ART
ONAdreiluak zein
blokeak ez dirajarri behar ilara
bateko junturakgoiko edo
behekoarenjunturekin bat
egiteko moduan,txandatuta
geratzekomoduan baizik.
lan egiteko eraikitakoa puskatzea eskatzen du (adibi-dez, pareta egin eta, ondoren, zulatu beharra hodiaketa jartzeko).
Horrelako obretan, tokian bertan egindako edokamioietan ekarritako hormigoia erabiltzen da erai-kinaren egitura eta zoruetako zein teilatuetako plakakegiteko. Barruko paretak adreiluzkoak izaten dira, etakanpokoak berriz, adreilu edo hormigoizko blokeekineginak. Ondoren, pareta horiek zarpeatu eta margo-tu egiten dira. Baina hori guztia xehetasun gehiago-rekin azaldu dugu aurreko artikuluan.
Hemen beste bide bat hartuko dugu. Izan ere, kan-poko paretak, baldosekin edo zurezko, altzairuzko,burdinazko, beirazko edo hormigoizko plakekin estaldaitezke. Eta horrek aurrez egindako osagaien mun-dura hurbiltzen gaitu, obra lehorrera, alegia. Kanpo--estalki horiez gain, aurrez egindako osagai edo egi-turak ere erabil baitaitezke. Badira kamioietan ga-rraiatutako habe, zutabe eta plaka handiekin eginda-ko eraikinak.
Gure inguruan etxebizitzakeraikitzeko ohikoena etaerabiliena eraikitzeko modutradizionala da, hau da,hormigoi armatua, adreilu,bloke edo harriak, horma nagusiaketa zeramika edo arbelezko teilakerabiltzen dituena. Obra hezederitzon motako obra da.
Oro har, materialak egokiak baldin badira, eraikiniraunkorrak eta solidoak egiten dira horrela; bainaeraikitzeko modu geldo xamarra da eta obrako zenbait
Eraikuntzakobestelakoteknikak
D: 08 EL H U YA R. 2002 AZ A R OA
D:Dosierra EraikinakEraikinak
Eneko Imaz Amiano. Elhuyar
Obra hezea daEuskal Herrian
gehienerabiltzen den
eraikuntza--mota. Hau da,
obran bertanegindako
hormigoiaerabiltzen
duena.
ART
XIBO
KOA
ART
XIBO
KOA
Eraikin aurrefabrikatuakGure inguruan, gehien bat, pabiloi industrialak egi-ten dira modu horretan, baina etxebizitzak ere egindaitezke; bai familia bakarrekoak, duplexak, elkarriitsatsiak baita hainbat solairutakoak ere. EuskalHerrian, hormigoizko habe, zutabe eta pareta aurre-fabrikatuekin egindako etxebizitza gehienak familia
bakarreko etxeak dira. Teknika horrek azkarragoa etaobran azalera gutxiago behar izatearen abantailakditu, besteak beste, baina askotan aurrez egindakohormigoizko osagaiak egiten dituzten enpresen neu-rrietara egokitu beharra izaten da.
D: 09EL H U YA R. 181. Z K .
Hainbat solairutako eraikinetan, zutabeak solairubatekoak izaten dira eta zulo zein koskak eginak iza-ten dituzte habeak txertatzeko; baita zutabeei pare-ta izango diren hormigoizko plakak eranstekoak ere.Askotan, itsasteko gune horietako tarteak obran ber-tan egindako hormigoiarekin estaltzen edo ixten dirabero-galera eta horrelakorik egon ez dadin.
Dena den, aurretik esan bezala, gehien bat pabiloiindustrialak edo bestelako eraikuntzak (zubiak, esa-terako) egiten dira teknika horrekin.
Eraikinetan gero eta gehiago erabiltzen da material aurrefabrikatua. Irudian, adibidez, altzairuzko profilaketa hormigoizko plaka aurrefabrikatuak ikus daitezke. Obran bertan egindako hormigoia hutsuneakestaltzeko da soilik.
HA
PKE
/ TR
IUM
F
Euskal Herrian,materialaurrefabrikatuekinegindako etxebizitzagehienak familiabakarrekoak dira.
Zutabe, habe, horma, zoru eta teilatuak egindaitezke material aurrefabrikatuekin.
VAN
GU
ARD
EraikuntzaarrazionalizatuakEuropan nagusiki obra hezea edo eraikuntza tradi-zionala deritzona erabiltzen den arren (asko jota,aurrez egindako zenbait osagai dituen eraikitzekomodua erabiltzen da), mundu osora begiratzen badu-gu, zurezko egitura duten etxebizitzak dira gehien egi-ten direnak, sistema arrazionalizatu deritzonaz egin-dakoak, alegia. Eredu eta konplexutasun-maila ugaridago, baina, behar bada, ezagunenak AEBetako etxeakizango dira.
Hormigoizko oinarriaren gainean zurezko egituraegiten da eta, ondoren, egitura hori kanpotik etabarrutik plakekin estaltzen da. Plakak material asko-takoak izan daitezke, baina ohikoena kanpotik zurez-koak eta barrutik zurezkoak edo igeltsuzkoak izateada. Kanpoko eta barruko plaken artean isolatzaile ter-mikoa, hidrofugoa eta ur-lurrunaren kontrakoa jar-tzen dira. Azken urteetan eraikuntza horien aldaerabat ere indarra hartzen ari da: altzairuzko egituraduena. Bata zein bestea kanpotik harrizko edo adrei-luzko paretekin estal daitezke. Eraikin arinak etaazkar egitekoak dira eta zainduz gero nahiko urteirauten dute.
Bestalde, badago eraikuntza tradizionalean gero etagehiago erabiltzen ari den material aurrefabrikatu bat:kartoi-igeltsua edo pladurra, alegia. Batez ere eraikinenbarruko pareta eta sabaiak estaltzeko eta paretak egite-ko erabiltzen da. Igeltsu-itxurako plakak dira, oinarriankartoi-zuntzez eta igeltsuz eginak (badituzte osagai
gehiago ere). Altzairuzko egitura batean txertatzen dira,edo, bestela, ohiko hormari itsasten. Horma bera egi-teko erabiltzen denean, bi geruza jartzen dira, eta altzai-ruzko perfil edo egiturari lotuta eta bi geruzen arteanhutsunea uzten da (hutsunean isolamendurako mate-riala sartzen da eraginkortasuna handiagotzeko). Den-tsitate handia dutenez, oso egokiak dira zarataren etahezetasunaren isolamendu ona lortzeko.
D: 10 EL H U YA R. 2002 AZ A R OA
D:Dosierra EraikinakEraikinak
Mundu osorabegiratzen badugu,zurezko egituraduten etxebizitzakdira gehien egitendirenak.
Gure inguruan ez da batere ohikoa, baina toki askotan hormigoia, gehienez ere, eraikinaren oinarriaegiteko erabiltzen da; gainerako egitura guztia zurezkoa (edo altzairuzkoa) izaten da, baita hormak egitekoplakak ere.
ART
XIBO
KOA
ART
XIBO
KOA
EraikinakEraikinak
Gizakiak, bere beharrei erantzuteko, gai naturaletanedo artifizialetan oinarrituta sortu izan ditu materia-lak. Material bakoitzak bere abantaila eta desaban-tailak ditu, eta azken horietan oinarrituta egin da,harritik eta zuretik abiatuta gaur egungo hormigoi etakartoi-igeltsurainoko bidea. Hala ere, oraindik ez daasmatu eraikuntzarako material ezin hoberik eta,beraz, aukera egiterakoan, lehenik eta behin, lehen-tasunak finkatu behar dira.
Eraikinaren barne- eta kanpo--egituren lehen zirriborroak egineta hurrengo lana ideia gauzatzekomaterial egokiaren bila hastea da.Horretarako, materialen ezaugarrinagusiak ezagutzea bezaingarrantzitsua da lehentasunakfinkatzea.
Materialegokiaren bila
D: 12 EL H U YA R. 2002 AZ A R OA
EraikinakD:Dosierra
Joana Mendiburu Garaiar. Elhuyar
Greko eta erromatarrek eraikitzeko material gogorra lortu zuten puzlarria karearekin nahasita, eta gauregun oraindik zutik dauden eraikin handiak egin zituzten.
Eraikinak
ART
XIBO
KOA
Oinarrizko materialak,baina teknika garatuak Harriaren aroa, kobrearena, burdinarena… gizateria-ren historia materialen bilakaerari lotuta dago. Azkenfinean, materialek garaian garaiko behar, bizimodu etajakintzaren berri ematen dute.
Gizaki primitiboak erraz lortu eta asko landu gabekomaterialak erabili zituen: erroekin oratutako buztinaeta harria. Baina uste baino argiagoa zen eta beraksortu zuen, buztina eta lastoa nahastuz, lehen mate-rial aurrefabrikatua. Buztina lehortzean pitzadurarikez sortzeko gehitzen ziren lastozko zuntzak eta, gauregun, materialak aldatu badira ere, teknika berarekinegiten da hormigoi armatua.
Gerora, K.a. 8.000 eta 10.000 urte bitartean, zerami-karen teknologia eraikuntzara aplikatu zen, 900 ºCinguruan buztinezko adreiluak egiteko. Hasieran,adreiluak buztinarekin itsasten ziren, baina iragazko-rra denez, itsasgarri iragazgaitzen baten bila hasiziren. Zibilizazioaren sehaska izan zen Asia Txikian,esaterako, asfaltoa erabili zen aglomeratzaile gisa.
Harria trikuharriak egiteko erabili zen lehen aldiz.Gizakiak tamaina eta forma egokiko harriak erabilizituen hasieran. Lantzeko teknikak eta tresnak gara-tzearekin batera, ordea, harriak bata bestearen gai-nean pausatuz, zutabeetan oinarritzen ziren tamainahandiagoko eraikuntzak egiten hasi zen. Grekoek pie-za bakarreko harriarekin elkartzen zituzten zutabe-ak, eta erromatarrek, eraikuntzan argi gehiago sarzedin, arkuak egin zituzten.
Hala ere, greko eta erromatarrek eraikuntzan lortuzuten teknikarik garatuena karearena izan zen. Diru-dienez, karea eraikuntzan baliagarria izan zitekeelakasualitatez aurkitu zuten, baina aurkikuntza hori ezzen alferrik galdu.
E. I
MA
Z A
MIA
NO
Trikuharriak harriaren erresistentzia handiaren lekuko dira.Gizakiak tamaina eta forma egokiko harriak erabili zituenlantzeko tresna eta teknikak garatu arte.
Lurrean egindako zuloetan suari piztuta eutsiz ohar-tu ziren, nonbait, karea eraikuntzarako baliagarri izanzitekeela. Karea oso tenperatura altuan berotu etaurarekin nahastuta, airearekin kontaktuan oso mate-rial gogorra lortzen zela ikusi zuten. Baina prozesualuzea zen, hilabete batzuetakoa.
Arazo hori konpontzeko, puzolarriarekin nahasi zutenkarea, silizioan aberatsa den hauts bolkanikoarekinalegia. Silizioak uraren presentzian karearekin erre-akzionatzen du eta, airearen beharrik gabe, gogortuegiten da. Teknika hori oso ongi menderatzen zutenerromatarrek, baina, 476an, erromatarren inperioadesegin zenean, teknika galdu egin zen.
Zura etaaltzairua diraeraikuntzan gehienerabiltzen direnmaterialak.
D: 014 EL H U YA R. 2002 EK A I N A
D:Dosierra EraikinakEraikinak
Zura da eraikuntzetan aspalditik erabiltzen den bes-te material bat. Haren abantaila nagusiak erresisten-tzia handia, arina izatea eta berrerabil daitekeenmaterial naturala izatea dira. Desabantailak, berriz,ingurumen latzetan duen iraupen laburra eta erre-tzeko arriskua dira. Gaur egun, lehen desabantailazuzen daiteke tratamendu egokiekin, baina bigarre-na ezin da erabat hobetu. Gainera, dimentsioak etaformak mugatuta daude enborraren arabera, nahizzurezko lamina finak elkarri lotuta oso forma era-kargarriak lor daitezkeen.
Altzairuaren etahormigoiaren iraultza XIX. mendetik lekora, altzairua eta, ondotik, hormi-goia erabiltzeak eraikuntzen ikusmoldea erabat alda-tu zuen. Bi material horiek dimentsio handiko piezamonolitikoak egitea eta elementu desberdinak bata-sun bat osatzeko moduan lotzea ahalbidetu zuten.
Eraikuntzarako materialak aukeratzerakoan prezioari,
pisuari,moldatzeko eskaintzen duen erraztasunari,sor-
tzen duen poluzioari edota eskaintzen duen isolamen-
du termiko eta akustikoari errepara dakioke. Hala ere,
hanka sartzeko arriskurik gabe esan daiteke materiala-
ren ezaugarri nagusietako bat erresistentzia dela.
Bi erresistentzia-mota desberdintzen dira: konpre-
siokoa eta tentsiokoa.Lehena indarraren arabera mate-
rialari sortzen zaizkion deformazioei dagokie eta biga-
rrena materialari sortzen zaizkion faila edo hausturei.
Normalean, materialaren ezaugarriak definitzeko,
konpresio- eta tentsio-proba batzuk egiten dira. Proba
horietan oinarrituta, indar-deformazio deritzen kurbak
egiten dira.Entsegu horietan,abiadura, indarraren irau-
pena eta errepikapena, esaterako, ez dira kontuan har-
tzen, baina materialari buruzko informazio fidagarria
lortzen da.
Informazio horrez gain, materialaren ezaugarri ez-
-estruktural batzuk ere hartu behar dira kontuan. Adi-
bidez, zubiak eraikitzean, ez da komeni erresistentzia
makal eta pisu handiko materialak erabiltzea, erresis-
tentziaren zati bat materialaren beraren pisua jasatera
bideratzen baita.
Nola definitumaterialarenezaugarriak
Altzairua da eraikinetan erabiltzen den materialetanerresistentzia, zurruntasun eta harikortasun —hotze-an deformatua edo tenkatua izateko gaitasuna— one-nak eskaintzen dituena. Gainera, altzairuarekin egin-dako forma konplexuko piezak oso erraz elkar dai-tezke, batere hausturarik gabe. Horrela, altzairuzko bipieza batzen diren gunea ez da puntu ahul bat, harriz-ko piezekin elkargunea bai ordea.
Altzairua eraikuntzako lehen materiala bihurtzen arizen une berean, Joseph Aspdin britainiarrak, kareanoinarrituta, “Portland harria” bezain gogorra denmaterial berri bat patentatu zuen, zementua. 1824anjaio zen zementua edo, hobeto esan, birjaio egin zen.Izan ere, zementua sortzeko, Britainia Handiko Par-lamentuak John Milton eta J. Smeaton ingeniariakobra erromatarrak ikertzera bidali zituen 1755ean, etagaldutako teknika zaharrean oinarrituta sortu zuenzementua Joseph Aspdin-ek.
Hasieran harri eta adreiluak batzeko kola gisa erabilizen eta, XIX. mendearen erditik aurrera (harearekin,urarekin eta harri-kozkorrekin nahasita), hormigoiasortu zen.
D: 14 EL H U YA R. 2002 AZ A R OA
ART
XIBO
KOA
Hormigoi armatuarekin dimentsio handikokurbadun piezak egiten dira. Jörn Utzonarkitektoak eta Ove Arup ingeniariak egindakoSydney-ko Opera (1959-1973) da horren erakusle.
Bi ingeniaribritainiarrek obraerromatarrei buruzegindako ikerketanoinarrituta sortu zenzementua 1824an.
Hormigoia material egokia da diru asko gastatu gabekonpresio-erresistentzia handia lortzeko. Gainera,likidoa forma emango dioten moldeetan sartutadimentsio handiko piezak egiten dira. Baina nahikoerraz zatitu edo pitzatzen da.
Materialen eboluzioaren ardatza, horien desabantai-lak izan dira, akats horiek konpondu nahian sortu bai-tira material berriak. Horrela, sortu zuen XIX. men-dearen erdialdean, hormigoi armatua Joseph Monierfrantziarrak.
Hormigoi armatua zementuzko piezen fabrikazioanburdinezko armaturak sartuta sortu zen. Geroztik,hormigoi armatuaren teknikek asko eboluzionatudute, batez ere, François Hennebique-ek egindakoekarpenei esker. Bera izan zen, 1896an, lauza nerbio-duna diseinatu eta arte-obra bat egiteko erabiltzenlehena. Geroztik, arkitekto, ingeniari eta sustatzaileguztiek ongi ikasi dute hormigoi armatuak eskaintzendituen abantailez baliatzen. Gaur egun, hormigoiarmatua erabiltzen da eraikinen oinarria egiteko.
Hala ere, hormigoi armatuak eraikuntzarako materialegokia izateagatik, herentzian alderdi ilun bat ere jasodu. Zementuaren eta altzairuaren inguruan egin zirenaurrerapen teknikoei esker, arkitektoek eskultoreen
antzeko kontzepzio askatasuna lortu zuten. Haatik,sustatzaileek soka motzean lotuta eduki dituzte arki-tektoak, eta 1950 eta 1960ko hamarkadetan egin zirenprezio oneko etxebizitzetako lehengai izan zen. Arauindustrialei jarraiki, etxe karratu eta estetikarik gabe-ak egin ziren eta, horrela, hormigoiak irudi negatiboabereganatu zuen. Arkitektoei dagokie, orain, irudihori aldatzeko, irudimena lantzea.
Altzairua daeraikuntzan erabiltzenden materialetanerresistentzia,zurruntasun etaharikortasun onenakeskaintzen dituena.
HOL-ATZO H O L E T A A L T Z A R I E N T R A T A M E N D U A
S.L.PITZADURA, PIPI eta HEZETASUNAREN AURKAKO TRATAMENDUA
URTAKI 30 - ADUNA (Telefonoa 943 - 693063)
Altzairuzko hainbat pieza batuta lortzen denosotasuna trenbideetako zubi eta biaduktuak etaarte-lanak egiteko baliatu zen lehenik.Gustave Eiffel ingeniari frantziarrak horrela eginzuen Eiffel dorrea, 1889ko erakusketaunibertsalerako.
ART
XIBO
KOA
EraikinakEraikinak
ra–, eta Mutriku dotorean –gurasoak hangoak nituen–emandako urteek ere… badirudi guztiak nolabait arki-tektura ikastera bideratu ninduela. Toki horiek guz-tiak ikaragarri atsegin nituen.
Geroago, Donostian batxilergoko ikasketak bukatu-ta errebalida egitera joan behar izan nuen Vallado-lid-era. Trena Burgosen geratu zen, eta lagun bat etabiok katedrala ikustera joan ginen. Trenera itzulita,paisaia hark ikusteak gogaitu egin ninduen, atzera era-gin zidan, Madrilera lehen aldiz joan nintzenean beza-la. Donostiaren ondoan itsusi-itsusia iruditu zitzaidan.Horrek guztiak arkitektura ikasteko bidean jarri nin-duen seguruenik.
Gasteizko Foruen Enparantza,Donostiako Haizearen Orraziarenplaza,Trinitate Plaza, Oreretakoudaletxea, Donostiako Amara Plazahotela, Zarauzko Vista Alegredorrea, Mutrikuko Imanolenaetxea… Luis Peña Gantxegikegindako lanen zerrendak ez duamaierarik. Batzuk gustukoak izandaitezke, beste batzuk ez hainbeste,baina dudarik ez dago DonostiakoArkitektura Eskolaren sortzaileakarrastoa utziko duela.
Zergatik arkitekto?Arrazoi bat baino gehiago dago horretarako. Lehenik,etxeko giroa kontuan hartzekoa da, ni arkitekto izateaondo ikusten zuten eta. Oñatin bertan ere arkitektobat bizi zen, eta hori oso bitxia zen, orduan arkitek-toak hirietan bizi zirelako. Hura gertu izateak, eza-gutzeak ere lagunduko zuen seguruenik erabakia har-tzen. Oñatiko elizaren, unibertsitatearen eta plaza-ren edertasunak, haurtzaroan Markinan egin nuendenborak –San Miguel Arretxinagakoa, Munibe par-kea eta Xemeingo eliza neogotikoa ezagutzeko auke-
Luis Peña Gantxegi:arkitekturarenmaisua
D: 16 EL H U YA R. 2002 AZ A R OA
EraikinakD:Dosierra
Beñardo Kortabarria Olabarria. Elhuyar
Eraikinak
B. K
ORT
ABA
RRIA
Madrilen arkitektura ikasi eta gero, bereha-la hasi zinen lanean?Bai, hemen Donostian. Udaletxean ere aritu nintzen,ia bi urtez, baina ez zitzaidan batere gustatu eta utziegin nuen. Lan itsusia zen, desatsegina eta interesikgabekoa.
Bai?Beno, gaizki egindako proiektu asko aurkezten ziren,txarrak arkitekturaren ikuspegitik, jabetze- eta orde-nantza-arazo ugarirekin… ez zen arkitekto-lana egi-tea, kontrol-lana baizik; baimenak ematea eta kentzea.
EHUren katedratiko emeritua zara gauregun.Eskolak ematen ere aritu izan zara,zermoduz?Egia esan, ez zait gehiegi gustatzen, bokaziorik ez dau-kat. Kontua da Bartzelonan irakasle nengoela, eskolakematen, eta hona ekarri nahi genituen arkitektura-ikas-ketak. Donostiako Arkitektura Eskolaren sortzaileaizan nintzenez, gerora lanean jarraitu izan dut, batezere irakasle egokiak ekarri ahal izateko eta abar.
Artea, matematika, gustu ona, eraikuntza,irudimena, diseinua… zer da arkitektura?Beno, bada eztabaida hori ez dugu konponduko ezzuk, ez nik ez eta beste inork ere. Arkitektura artearen
barruan sartzen bada, arkitekturak ezin du zerikusirikizan matematikarekin eta eraikuntzarekin; bizitza pro-pioa duen zerbait da. Baina hori ez da horrela, arki-tekturak behar-beharrezkoa baitu gauzatzea. Gauza-tzen ez bada, hor daude alegiazko proiektu bikainak.Txillidaren Tindayako proiektua adibide ona izan dai-teke. Han mendia hustea planteatzen da, baina gerobeste kontu bat da horrek zutik iraungo duen, inge-niariek kalkuluak egingo dituzten edo ez, edo arki-tektoren batek behin betiko forma eman ahal izangodion. Eskultura baino gehiago arkitektura da hori, etahor ikusten dugu diziplinak nahastuta agertzen zaiz-kigula.
Txillida artista da, baina proiektu horretan arkitektoere izan nahi du; Oteiza ere bide horietatik ibili izanda. Eta batzuetan artista horiek ez dira asetzen berenlanarekin, eraikuntzak edo matematikak apur batlanen forma aldarazten dutelako. Arkitekturak artea-rekin zerikusi handia du, baina gizartearekin nolabai-teko konpromisoa duen artearekin.
Arkitekturakartearekin zerikusihandia du, bainagizartearekinnolabaitekokonpromisoa duenartearekin.
Luis Peña Gantxegi (Oñati, 1926-03-29). Ikasketak zire-
la eta haurtzaroa Oñati,Markina eta Mutriku artean iga-
ro zuen. Donostian batxilergoa bukatu ostean, Madri-
len arkitektura ikasi zuen. 1959an bukatu zituen ikas-
ketak,eta berehala lanean hasi zen Donostian.1976an
Bartzelonako arkitektura-eskolan zegoen eta urte bat
geroago, 1977an, Donostiako Arkitektura Eskola sortu
eta gidatu zuen.1988an unibertsitateko katedra esku-
ratu eta 1991tik irakasle emeritua da. Euskal Herrian
nahitaez zein toki bisitatu beharko liratekeen galde-
tzean dudarik ez du egin: hiriburuak,“ondo egin zena
eta —batez ere kanpoaldeko auzoetan— gaizki egiten
ari dena ikusteko”.
Peña Gantxegirenibilbidea
zenbaterainobabesten dugu
natura?
D: 018 EL H U YA R. 2002 EK A I N A
D:Dosierra EraikinakEraikinak
rial, ez edozein material edozein tokitan… baina era-bili behar dira industriak aurrera egin dezan.
Material eta teknika berriek,aukera berriakeskaintzen dituzte?Bai, aukerak eskaintzen dituzte eta emaitzak ematenari dira. Dena den, badaude teknikak –ikuspegi artis-tikotik– modu ezegokian erabiltzen dituztenak ere.Donostiako zezen-plaza, adibidez, teknikoki lan bikai-na da, baina beste alderdi batzuk zalantzan jar dai-tezke.
Ingurua aipatu duzunez. Arkitektoek betihartu behar dute kontuan?Oinarrizkoa da hori. Egon diren arkitekto onenentzat–Gaudi, Frank Lloyd Wright, Le Corbusier, eta Lud-wig Mies van der Rohe– ezinbestekoa izan da. Gaudikduen naturaren ikuspegia izan ez balu ezingo zukeen,adibidez, Güell parkea egin; edo Frank Lloyd Wright-ek hori kontuan hartu ez bazuen, nekez egingo zuen ur-jauziaren etxea. Begira, bere aita –pret à porter-arenasmatzailea– aberats-aberats horietakoa zen, eta seme-ari eman zion etxea egiteko enkargua. Kilometro karra-tu ugariko lur-sailak zituen eta Frank Lloyd Wright-ektokirik zailena aukeratu zuen, natura gutxien hondatzen
Hari horretatik tiraka,gaur egungo arkitek-turak erantzuten die gizartearen beharrei?Hau da, beste modu batera galdetuta, gauregun, badirudi, arkitekturak funtzio esteti-koa baino ez duela betetzen.Atentzioa ema-teaz gain, beste zerbait bilatzen al da?Horrelako kritikak sarritan entzuten dira, arkitektoakgizartea ahaztu egin dutela eta eurentzako gauzak egi-ten saiatzen direla, egiten dutena hurbilago dagoelaartetik gizarteari eskaini behar zaion zerbitzutik bai-no. Neurri batean egia da hori, arkitektura espazioa-ren artetzat dute gaur egungo arkitekto askok. Ger-tatzen dena zera da: oso zaila dela ondo egindako erai-kinak, praktikoak… eta, aldi berean, artistikoak iza-tea. Izan ere, formazio ona edukitzeak asko laguntzendu, baina eraikuntza menperatzea edo egituretanberrikuntzak irudikatzea zaila da.
Une honetan eraikuntzan aurrera egiten ari da. Mate-rial berriak dauzkagu, eta erabili egin behar ditugu,material horiek gaur egungo industriak eskaintzendituelako, baina irizpide garbiekin: ez edozein mate-
D: 18 EL H U YA R. 2002 AZ A R OA
Arkitekturaespazioaren artetzatdute gaur egungoarkitekto askok.
Zarauzko Vista Alegre etxea, Peña Gantxegirenustez “porrot soziala”.
Haizearen Orraziko plaza, arkitekto oñatiarrarenlan ezagunenetakoa.
A.
GA
LARR
AG
A
P. R
EIN
A
D: 019EL H U YA R. 177. Z K .
zuena eta, aldi berean, naturak berak janzten zuenetxea. Berdin esan daiteke Le Corbusierri buruz ere,nahiz eta itxuraz serioagoa dirudien. Eta zer esanLudwig Mies van der Roheren kristalezko etxe ospe-tsuei buruz, paisaian sartu eta ateratzen diren eraiki-nak.
Orain, zu zeu, zein lanetan ari zara?Esku artean notario batentzako txaletaren proiektuadaukat. Proiektu itzela da, aurrekontu handikoa, bai-na ez dut aurkitu nork eraiki. Jendeak ez du horrela-ko lanik nahi, pisuak egin nahi ditu, 500-600 etxebi-zitza, txalet adosatuak –asko badira, hobe– eta abar.Santanderren dudan lagun arkitekto batekin harre-manetan jarri naiz, ea han eraikitzailerik aurkitzendugun, han hemen baino txalet gehiago egiten da eta.
Zeuk egin dituzun lanetatik, zein nabar-menduko zenuke?Oraindik asko atsegin dut Mutrikuko Imanolenaetxea, nahiz eta barrutik hondatuta dagoen. Bestal-de, badut frustrazio bat, porrot soziala izan zelako.
Gaizki bukatu zen, gerora aldatu egin zuten, pisu batzegoen tokian egun hiru daude… Zarauzko Vista Ale-gre dorrea, liburuxka honetan duzun hau.
Liburuxkan ikusi dut Donostiako HaizearenOrrazia zurea ere badela. Jende gehienakuste du Eduardo Txillidarena dela.Eskulturak, noski, ez dira nireak. Gainerakoan bada-go bai, nire parte handi bat, hasiera-hasieratik gaine-ra; baina Eduardorekin elkarlanean egindako lana da,eta ez du merezi eztabaidatzen hastea zenbaterainoden batena eta zenbateraino bestearena.
Plaza horretan nabaria da inguruarekin lor-tu den integrazioa. Plazaren formaren era-gina baino gehiago, baliteke materialarenaukeraketaren ondorioa izatea.Materialakhainbesteko garrantzia dauka sentsaziohori emateko?Bai, garrantzitsua da. Zimurrak, kolorea… elemen-tu horiek oso pentsatuta daude. Begi bistan dirudie-na baino konplexuagoa da kontua, nahiz eta errazadirudien. Adibidez, mendi-magalarekiko integrazioa.Ura biltzeko sistema asmatu, harria mendi-magalirregularrarekin bildu –errekarriak erabilita– eta, aldiberean, mendia plaza azpira sartu eta uharterainodoan sentsazioa nola transmititu pentsatu behar izangenuen. Gauza horiek guztiak ondo egiten badiraigarri egiten da, eta gaizki egiten badira are eta gehia-go nabaritzen da. Guztiak balio du, poliki-polikibatzen dira gauzak eta gero emaitza ikusten dela esannahi dut.
Material etateknika berriekaukerak eskaintzendituzte, baina moduegokian erabiltzenbadira.
Mutrikuko“Imanolena”txaleta,Peña Gantxegikoraindik osogustuko duenetxebizitza.
L. A
RRIZ
ABA
LAG
A
EraikinakEraikinakD:Dosierra
ART
XIBO
KOA
ART
XIBO
KOA
ART
XIBO
KOA
ART
XIBO
KOA
ART
XIBO
KOA
ART
XIBO
KOA
ART
XIBO
KOA
600 metro
500 metro
400 metro
300 metro
200 metro
100 metro
*antenarik gabe
Estatu Batuetako airekoarmadaren akademiako kapera.Walter Netsch, Skidmore Owings etaMerrill arkitektoen lana (1956-62), Colorado.
Granadako Alhambra, 1338-1390. Arabiararkitekturaren erakusgarri bikainenetakoa.
National Center forAtmosferic Research,Boulder (Colorado).I.M. Pei arkitektoarendiseinua da. 1961 eta1967 urteen arteanegin zen.
New York TvdorreaNew York609 m/487 m*2004 Proiektua
Union SquareHong Kong480 m2005 Eraikitzen
Suyong BaydorreaPusan462 m2010 Proiektua
Shangai WorldFinancial CenterShangai460 m2007 Proiektua Chongqing
dorreaChongqing 516 m /457 m*------ Proiektua
Ur-jauziaren etxea, Frank Lloyd Wrightarkitektoaren lana. Naturaren etaarkitekturaren ezkontza, eraikina
ingurura ezin hobeto egokitua baitago.Pennsylvaniako Ohiopyle herrian.1934 urtean hasi ziren eraikitzen.
Eraikinak. Arkitektura iruditanEraikinak. Arkitektura iruditan
ART
XIBO
KOA
ART
XIBO
KOA
ART
XIBO
KOA
ART
XIBO
KOA
ART
XIBO
KOA
ART
XIBO
KOA
ART
XIBO
KOA
ART
XIBO
KOA
Notre Dame du Haut, Le Corbusierarkitektoaren lan ezagunenetakoa.Frantziako Ronchamp-en eraiki zen
1955. urtean.
Housing in Camden.Etxebizitza bitxi hauekNicholas Grimshawarkitektoarenak dira.1989az geroztik ikusdaitezke Londresen,ibaiaren ondoan.
Durham-eko katedrala,Ingalaterrako Durhamen.1093. urtean hasi zeneraikitzen eta 1280anbukatu. Arkitektoarenberririk ez dago.
Watts Towers. SimonRodila arkitektoak
1921 eta 1955 urteenartean eraiki zituenegitura bitxi hauek
Los Angelesko auzobatean. Eraikinaren
estetikak AntonioGaudiren lana
gogorarazten du.
Baltimore-Ohio trenbideko geltokiak.Frank Furness arkitektoarenagindupean eraiki ziren 1886. urtean.
CN dorreaToronto553 m /455 m*1976 Eraikia
Lotte WorlddorreaPusan465 m /450 m*2005 Proiektua
TaipeiFinancialCenterTaipei508 m /448 m*2003 Eraikitzen
Sears dorreaChicago527 m /441 m*1974Eraikia Asia Plaza
Kaohsiung446 m /431 m*2008Proiektua
2 InternacionalFinance CenterHong Kong420 m2003Eraikitzen
Dullesaireportua,Chantilly hirian(Virginia).1958 eta 1962 urteen arteanegin zen arren,gaur egungoaireportuetanikusdaitezkeendiseinuen antzhandia du.Eero Saarinenarkitektoarenlana da.
Florentziakokatedrala,
Arnolfo di Cambioarkitektoaren lana.
1296. urtean hasiziren katedrala
eraikitzeko lanaketa ia 200 urte
geroago bukatuziren, 1462an.
Hiri osoan ikusdaitezkeen altxor
arkitektonikoenarteko bat da.
600 metro
500 metro
400 metro
300 metro
200 metro
100 metro
*antenarik gabe
D:Dosierra
Experience Music Project,Frank Ghery-rena. Seattle-n dago eta1999 eta 2000 urteetan eraiki zen.
1 WorldTrade CenterNew York526 m/417 m*1972Suntsitua
2 WorldTrade CenterNew York415 m1973Suntsitua
PetronasdorreakKuala Lumpur452 m/400 m*1997Eraikia
Jin MaodorreaShanghai420 m/395 m*1998Eraikia Parkhaven
dorreaRotterdam501 m/392 m*2008Proiektua
ART
XIBO
KOA
ART
XIBO
KOA
ART
XIBO
KOA
Eraikinak. Arkitektura iruditanEraikinak. Arkitektura iruditan
Gizako piramideak, egiptoarren arkitekturaerraldoiaren erakusgarriak.
K. a. 2600-2480 urteen artean eraiki ziren.
Food Theater Cafe, Londres.Daniel Libeskind arkitektoaren lana,2001ean eraikia.
Globe Theater, Londresen 1613-1614 urteetan eraikia.Arkitektoaren berririk ez dago, baina bai han antzeztuziren Shakespeare idazlearen lanena.
Himeji gaztelua, izen berekohirian kokatua, Japonian1601-1614 urteen artean
eraiki zen. Japoniako arkitekturatradizionalari jarraituz egina.
North BunddorreaShanghai388 m------Proiektua
Empire StateNew York443 m/381 m*1931Eraikia
OstankinodorreaMosku537 m/380 m*1967Eraikia Oriental Pearl
dorreaShanghai468 m/370 m*1994Eraikia Millenium
dorreaFrankfurt369 m2006Proiektua
MetropolisInternationalBangkok359 m-------Proiektua
Eden project. Nicholas Grimshaawarkitekto britainiarrak eraikitakobi negutegi erraldoietanmunduko gune klimatikoakbiltzen dira. 2001ean ireki zen.
ART
XIBO
KOA
ART
XIBO
KOA
ART
XIBO
KOA
ART
XIBO
KOA
ART
XIBO
KOA
400 metro
300 metro
200 metro
100 metro
*antenarik gabe
D:Dosierra
Hysolar Research Building,Stuttgart (1986-1986).
Gunter Behnischarkitektoaren lana.
Vitra Design Museum,Alemaniako Weil-am-Rheim hirian.
Frank Gehry, 1990.Teotihuacan, izen bereko tokian, Mexikon.
200 eta 800 urteen artean eraikia.Arkitektoaren berririk ez dago.
Tokyo International Forum.Eraikin modernoa (1989-1996).
Rafael Vinaroly arkitektoaren diseinua.
Price Tower, Bartlesville(Oklahoma). Frank
Lloyd-en lana, 1952-56.
Guell parkea (Bartzelona,1900-1914) eta SagradaFamilia (Bartzelona, 1882--1926), Antonio Gaudiarkitekto katalanarenlanaren erakusgarribikainak.
Rakyat PlazaKuala Lumpur382 m/350 m*------Proiektua
600 metro
500 metro
T & C dorreaKaohsiung378 m/347 m*1997Eraikia
Aon CenterChicago346 m1993Eraikia
John HancockCenterChicago450 m/343 m*1969Eraikia
Trump dorreaChicago389 m/343 m*2006Proiektua
Menara KualLumpurKuala Lumpur421 m/340 m1996Eraikia
ART
XIBO
KOA
ART
XIBO
KOA
ART
XIBO
KOA
ART
XIBO
KOA
ART
XIBO
KOA
ART
XIBO
KOA
ART
XIBO
KOA
ART
XIBO
KOA
Eraikinak. Arkitektura iruditanEraikinak. Arkitektura iruditan
UnitarianMeeting
House,Madison,
Wisconsin(1947-1951).
Frank LloydWright
arkitektoarenlana.
Palm House, Londresko Kewparkean. Decimus Burton eta
Richard Turner arkitektoenlana (1844-48). Burdinezko eta
kristalezko eraikina.
Hagia Sophia,Turkiako Istanbulen,arkitekturaren klasikoetariko bat.532 eta 537 urteen artean eraikia.
Isidoro eta Anthemio arkitektoen lana da.
Guggenheim museoa. Bilboko titaniozko eraikindistiratsua. Frank Ghery arkitektoaren diseinua.1997an bukatu zen.
China WorldTrade CenterBeijing333 m------Proiektua
Shung HingSquareShenzhen384 m/325 m*1996Eraikia
CITIC PlazaGuangzhou391 m/321 m*1997Eraikia
Lopez CenterMakati City320 m-------Proiektua
Nina dorreaHong Kong319 m2003Eraikitzen
Borj-e MiladTeheran435 m/315 m*2003Eraikitzen
Habitat 67. Kanadako Montreal hirian 1967an eraikitako etxebizitza-blokea.Moshe Safdie arkitektoak diseinatutako bitxikeria.
GU
GG
ENH
EIM
MU
SEO
A
GU
GG
ENH
EIM
MU
SEO
A
ART
XIBO
KOA
ART
XIBO
KOA
ART
XIBO
KOA
ART
XIBO
KOA
ART
XIBO
KOA
MilwaukeeArt Museum.2001ean ireki zen.Valentziako museoan bezala,honetan eresabaia mugituegin daiteke.Bistan denez,Santiago Calatravarena da.
600 metro
500 metro
400 metro
300 metro
200 metro
100 metro
*antenarik gabe
D:Dosierra
Jantar Mantar,Indiako Jaipurren.1726-1734 urteenartean eraiki zen,
Sawai Jai Singhmaharajaren
aginduz.
Meteora. Hamalaugarren mendeko monjeekeraiki zituzten monasterio ikusgarri hauekGreziako Kalanbaka tontorrean.
Erromakokoliseoaerromatarrenarkitekturareneredua da.70 eta 82urteen arteaneraiki zuten.Arkitektoarenberririk ezdago.
Emiratesdorrea 1Dubai355 m/311 m*2000Eraikia
Librarydorrea Los Angeles310 m1990Eraikia
MenaraTelekomKuala Lumpur310 m2000Eraikia
Central PlazaHong Kong374 m/309 m*1992Eraikia
Baiyokedorrea 2Bangkok343 m/309 m*1998Eraikia
JP MorganChase dorreHouston305 m1982Eraikia
P. R
EIN
A
Kursaal Jauregia.Jose Rafael Moneo
arkitekto tuterarrakdiseinatutako eraikina,
1999ko abuztuaninauguratu zen.Kristalezko etaaltzairuzko bi
kuboengatik sarigarrantzitsuak jaso
ditu Moneok .
ART
XIBO
KOA
ART
XIBO
KOA
ART
XIBO
KOA
ART
XIBO
KOA
ART
XIBO
KOA
Eraikinak. Arkitektura iruditanEraikinak. Arkitektura iruditan
Valentziako Zientzia Museoa.Santiago Calatrava arkitektoarenestilo bitxia biltzen duen lanikusgarriena izan daiteke
Segoviako alkazarra. 1000. urtean hasiziren eraikitzen, eta 1410-1455 urteenartean bukatu zela diote adituek.
Bank of ChinaHong Kong368 m/305 m*1989Eraikia
London BrigdedorreaLondres310 m/303 m*2008Proiektua
Eiffel dorreaParis324 m/300 m*1889Eraikia
Avic PlazaShenzhen312 m2003Eraikitzen
RyugyongHotelaPyongyang300 m1998Eraikia
FirstCanadianPlaceToronto355 m/298 m*1975Eraikia
Machu Pichu. Peruko Andeetako leku sakratua. Uste denez,1500 urtearen inguruan eraiki zuten.
Pisako katedrala(1063-1350) batetiketa Veneziako SanMarkos katedrala
(1050 urtean gutxigorabehera) bestetik.Eraikin biek Italiakoarkitekturak garai
batean bizi izan zuenaberastasuna
irudikatzen lagundezakete.
Munich-eko estadio olinpikoa.1972ko jokoak zirela eta,Gunter Behnisc arkitektoakdiseinatutako kirol-instalazioa.
ART
XIBO
KOA
ART
XIBO
KOA
ART
XIBO
KOA
ART
XIBO
KOA
ART
XIBO
KOA
ART
XIBO
KOA
ART
XIBO
KOA
ART
XIBO
KOA
400 metro
300 metro
200 metro
100 metro
*antenarik gabe
D:Dosierra
Stahl etxea.Los Angeles, 1960.Hiri gaineanzintzilik dagoenaltzairuzko etakristalezko etxea.Pierre Koenigarkitektoarendiseinua da.
Taj Mahal,Agra, India,(1630-1653).Shah Jananenperadorearenaginduzegindakoeraikina.
Taos herria.Mexikoko herri--arkitekturarenerakusgarria.Uste denez,1500 urtetikaurreraeraikitakoherria da.
Taliesin West.Frank LloydWrightarkitektoakArizonakoScottsdalehirian 1937urteanegindako lanada. Uraren etaarkitekturarenartekonahastebitxia da.
Stonehenge, Ingalaterrako Salisburyn.Adituek diotenez, K. a. 2750 eta 1500 urteen artean
egindako monumentu megalitikoa da.
Partenoia (Atenas,K. a. 477-438) eta
Epidauros-en antzokia(Epidavros, K. a. 300)
greziarren arkitekturarenaltxorretako bi dira.
600 metro
500 metro
KingdomCenterRiyadh2982002Eraikina
EurekadorreaMelbourne297m2004Eraikitzen
Wells FargoPlazaHouston296 m1983Eraikia
LandmarkdorreaYokohama295 m1993Eraikia
EuropaturmFrankfurt331 m/295 m*1978Eraikia
South WackeDriveChicago292 m*1990Eraikia
ART
XIBO
KOA
ART
XIBO
KOA
ART
XIBO
KOA
ART
XIBO
KOA
ART
XIBO
KOA
ART
XIBO
KOA
ART
XIBO
KOA
ART
XIBO
KOA
Eraikinak. Arkitektura iruditanEraikinak. Arkitektura iruditan
ART
XIBO
KOA
D: 29EL H U YA R. 181. Z K .
Ekonomiaren garapenarekin osolotuta doa eraikuntzen beharra.Gero eta etxebizitza, fabrika,bulego... gehiago behar dira,eta etengabe eraikitzen damunduko zoko guztietan.Hala ere, gutxitan hartzen dakontuan eraikuntza batekingurumenean zenbaterainokoinpaktua duen.
Arkitekturabioklimatikoa
Olatz Orobengoa Guridi. Elhuyar
Ildo horretatik, arkitekto bat baino gehiago hasi daeraikuntzen diseinua zaintzen, ingurumenari ahaliketa min gutxien egiteko. Horri eraikuntza jasanga-rria deitzen diote batzuek. Eraikin bat modu jasan-garrian eraikitzeko, faktore asko hartu behar dirakontuan, esaterako: materialak, eraiki behar dentokiko ezaugarriak, eraikitzeko teknikak, eraikinarenkokapena eta energia-kontsumoa. Azken faktorehorri helduko diogu artikulu honetan, energia--kontsumo minimoa daukaten etxeei, etxe bioklima-tikoei hain zuzen.
D: 030 EL H U YA R. 2002 EK A I N A
D:Dosierra
Etxebizitza bioklimatikoaren energia-iturri garran-tzitsuena Eguzkia da. Edozein lekutan errazen aurkieta aprobetxa daitekeen energia da, merkea, garbia etaagortzen ez dena. Etxe bioklimatikoen diseinuakeguzki-energia ahalik eta gehien aprobetxatzeko hel-burua du. Energia hori erabiltzen da etxea berotzeko,argiztatzeko eta ura berotzeko.
Etxea diseinatzerako orduan, ongi aztertu behar diraeraiki behar den tokiko klima, Eguzkiaren ibilbideaeta beroaren transmisio-moduak. Horretaz gain, erai-ki behar den lekuko orografia, haizearen norabideohikoenak, landaredia... kontuan hartzen diren fakto-reak dira guztiak.
Arkitektura bioklimatikoa aztertu eta bultzatzen dute-nen esanean, etxebizitza batek eragin dezakeen inpak-turik gogorrenetakoa erabiliko den denbora-tarteguztian izango duen energia-kontsumoa da. Etenga-be behar da energia eta, eskaera hori betetzeko, erre-gai fosilak erabiltzen dira oraindik ere. Elektrizitateasortzeko erabiltzen diren prozesuek CO2aren pro-dukzioa asko areagotzen dute, eta hori saihestekomodu egokiena energia-gastua gutxitzea da; etahorretan egiten du ahalegina arkitektura bioklimati-koak.
Arkitektura bioklimatikoa:eguzki-energiarenaprobetxamenduaBaina nola definitzen da arkitektura bioklimatikoa?Ingurumenera moldatutako arkitektura da, inguru-menean ahalik eta inpaktu txikiena sortzen saiatzendena, eta energia-kontsumoa jaistearekin poluziogutxiago sortzeko helburua duena. Hori guztia disei-nuaren eta material-aukeraketa egokiaren bidez lor-tu nahi da, ingurumenak eskaintzen duen guztia apro-betxatuz.
Etxebizitza bioklimatikoa energetikoki autonomoa da,eta hori lortzeko ezinbestekoa da diseinu egokia iza-tea. Diseinuarekin etxebizitzaren kontrol termiko era-ginkor bat izatea lortzen da: eraikuntza bera da ener-gia hartu, gorde eta banatzen duena, bai udan bai etaneguan ere.
EL H U YA R. 2002 AZ A R OA
Etxebizitzabioklimatikoarenenergia-iturrigarrantzitsuenaEguzkia da.
EraikinakEraikinak
Aire beroakigotzeko duen
joeraaprobetxatuz,
etxea egokiairezta daiteke
energia gastatugabe.
% 39berotze- eta
hozte-sistemak
% 28ur beroa
% 21etxetresnaelektrikoak
% 12argiztapena
Etxebizitzakoenergia-
-kontsumoa.
Argiztapenegokiarekinetxearenberoketa--gastuak askogutxitzendira.
ART
XIBO
KOA
ART
XIBO
KOA
Baina nola aprobetxa daitekeeguzki-energia?Eguzkiaren bidez etxe osoa berotzea da helburu nagu-sia, horretan kontsumitzen baita energia gehien.Eguzkiak ematen duen energia egoki aprobetxatuzgero, ez dago berotze- edo hozte-sistemarik erabil-tzeko inolako beharrik. Horretarako, etxearen orien-tazioa, isolamendua, aireztatzea eta landaredia dirakontuan hartu beharreko faktore garrantzitsuenak.
Orientazioari begira, bi aukera daude: etxebizitzakogelarik erabilienak eta ateak hegoaldera begira izateaedo hegoaldeko horman beirazko berotegi bat eraiki-tzea, Eguzkiaren berotasun guztia hor pilatzeko. Biaukerekin, Eguzkiaren argia eta berotasuna zuzene-an aprobetxatu ahal izango dira egunaren zati handibatean. Iparraldera begira, berriz, gutxi erabiltzendiren gelak egongo dira edo ahalik eta irekiunegutxien, beroak hortik ihes egin ez dezan.
Etxea energetikokiautonomoa izatekoezinbestekoa dadiseinu egokiaizatea.
Kanariar Irletan eraikitzeko diseinatutako etxea.Gela guztiak iparraldera begira daude, gehiegiberotu ez daitezen.
Lau dira, funtsean,VUSA-k zeharkaparte hartzen duenjarduera-eremuak:
1. Industri nabeak2. Herri-lanak3. Urbanizazioak4. Etxebizitzak
Valeriano Urrutikoetxea, S.A.Carretera Bilbao-Galdakao. Polig. Irubide, parcela nº 5. 1ª planta. 48.960 GALDAKAO (Bizkaia
Tel.: 94 457 18 90 • Fax: 94 457 17 98 • http://www.vusagaldakao.com • e-mail: [email protected]
ART
XIBO
KOA
D: 032 EL H U YA R. 2002 EK A I N A
D:Dosierra
erabiltzailearen beharren arabera zabal edo itxi dai-tezke. Horrela, etxea asko berotzen denean, tenpera-tura jaisteko aire-korronteak sortzea lortuko da.
Etxe-inguruko landarediak ere lagun dezake etxearenegonkortasun termikoan. Eguzkiak gehien jotzenduen lekuetan zuhaitz edo zuhaixka hostogalkorraklandatuz gero, lan bikoitza beteko dute landareek.Alde batetik, udan itzala eman eta giroa freskatukodute; beste aldetik, neguan hostoak galtzen dituzte-nez, eguzki-izpi denak pasatzen utziko dute eta argiz-tapen egokia lortuko da.
Bai neguan eta bai udan eguzki-izpien norabidea erekontuan hartuko da. Udan izpiak askoz ere perpen-dikularragoak dira; ez dira leihoetatik zuzenean sar-tzen eta zati handi bat islatu egiten da. Beraz, etxeaez da hainbeste berotuko. Neguan, berriz, Eguzkiabeherago dagoenez, izpiak zuzenago sartzen diraleihoetatik, eta gehiago aprobetxatzen dira.
Eta errealitatean zer?Aipatutako guztia eta gehiago duen etxebizitza, hasie-ran garestiagoa bada ere, luzarora begira errentagarriasuertatzen da, ohiko etxebizitza batek kontsumitzenduen energiaren % 70 aurreztera hel daitekeelako.
Hala ere, gaur egun eta inguru hauetan, oso gutxikdute etxebizitza bat eraikitzeko aukera, eta gehienekdagoenarekin konformatu beharra dute. Hori, alabai-na, ez da aitzakia daukagun etxebizitzan aldaketarik ezegiteko. Dagoena ‘bioklimatikoago’ bilakatzeko auke-ra ugari daude.
Klima, etxebizitzaren kokapena eta energia-gastuhandiena nondik datorren aztertuz, energia aurrez-teko zein neurri hartu behar diren jakin daiteke: etxe-bizitza hobeto isolatu, Eguzkiaren argia hobeto apro-betxatu etxea berotzeko edo argiztatzeko, etab.
Gainera, etxearen isolamenduak oso ona izan behardu, egunean zehar pilatzen den berotasuna gauez galez dadin. Isolatzeko mota askotako materialak erabildaitezke, eta etxebizitza jasangarria eraiki nahi bada,materialek ere halakoak izan beharko dute: birzikla-tuak, edo gutxienez birziklagarriak.
Neguan goxo-goxo etaudan freskoUdan, neguan ez bezala, Eguzkia ordu asko egoten dazeruan, eta, hain ondo isolatutako etxe batean, nahibaino bero gehiago pila daiteke. Hori gerta ez dadin,oso garrantzitsua da aireztatze-sistema eta etxe ingu-ruko landaredi egokiak aukeratzea.
Aireztatzea ahal den neurrian energia gastatu gabeegitea lortu behar da, energia aurreztea baita, azkenfinean, helburua. Horretarako, aire beroak gorantzigotzeko duen joera aprobetxa daiteke, adibidez.
Airea freskoagoa den lekuetan irekiuneak zabal dai-tezke, udan aire freskoa barrura sar dadin. Era bere-an, etxearen goiko zatian, sabaian eta teilatuan aireberoak ihes egin dezan beste irekiune batzuk zabaldaitezke. Horrela, etxearen azpialdetik sartzen denaire freskoak barruko aire beroa gorantz mugiarazi-ko du, eta etxea aireztatzen lagunduko du. Irekiuneak
EL H U YA R. 2002 AZ A R OA
Luzarora begiraerrentagarria daetxebizitzabioklimatikoa.
Etxearen behar energetikoak asetzeko aukera batpanel fotovoltaikoak jartzea da.
70eko hamarkadan AEBetan eraikitako etxebizitzabioklimatikoa.
ART
XIBO
KOA
ART
XIBO
KOA
ART
XIBO
KOA
D: 33EL H U YA R. 181. Z K .
Zerk egiten du arrakastatsu lekupubliko bat? Zergatik biltzen dajendea maiz toki batean eta ezhainbestetan beste batean?Erantzutea erraza balitz, hiriakatseginagoak izango lirateke…ala ez? Argi dago, diru-eskasiakmugatzen ditu aukerak; baina,beharbada, hori aitzakia besterikez da eta diseinu atseginagoak etaoriginalagoak erraz egin daitezke.
Eraikin publikoen kasuan, neurri handi batean, fun-tzionalitateak agintzen du. Autobus-geltoki bat disei-natzean, adibidez, lehentasuna garraioaren ezauga-rriek finkatzen dute. Baina ezaugarri horiek kontuanhartuta, eraikin publikoek esperimentatzeko aukeraeskaintzen diote arkitektoari, bai material berrien etabai diseinuaren ikuspuntutik.
Askotan esperimentu horiek ekitaldi handietarakoeraikin merkeak egiteko modu bakarra izaten dira,hain zuzen ere. Estadio sabaidunak adibide onak dira:sabai handiak eta argitsuak egiteko egitura arinak eta,era berean, erresistenteak behar dira. Osakako Era-kusketa Unibertsalerako, lehen sabai pneumatikoerraldoia eraiki zen 1970ean. Antzeko beste egiturabatzuk ere asmatu dira geroztik instalazio bereziakeraiki ahal izateko.
Eraikin publikoak: instalaziobereziak
Gillermo Roa Zubia. Elhuyar
Eraikin publikoak instalazio bereziak dira, diseinua-ren, tamainaren eta beste hainbat ezaugarriren ikus-puntutik. Normalean, espazio handia izaten dute(45.000 metro karratuko planta izatera irits daitezke);lurrazalean edo lurpean egon daitezke; batzuk arginaturala izateko diseinatu behar dira, beste batzuk,ordea, erabat ilunak izateko. Horrez gain, den-deneksegurtasunerako eta mantenurako instalazioak izanbehar dituzte.
Kyotoko tren-geltokia.
eusteko ahulegia bada, habeak beste solairu sendoagobati transferitzen dio. Zimenduen kasuan, eraikun-tza oraindik konplexuagoa izan daiteke, eraikinarenazpikoaren araberakoa da eta; adibidez, lurzoruakberak ezin badio eraikin osoaren kargari eutsi, zimen-du 'flotatzaileak' edo beste sistema batzuk behar iza-ten dira.
Kanpoko estalkiari dagokionez, berriz, teilatu lauaketa pareta gardenak oso erabiliak dira eraikin-motahorietan. Teilatu laua instalatzeak hainbat zailtasungainditzea esan nahi du, ezaugarri bereziak eskatzenbaititu; adibidez, teilatuari eusteko teknikak eta euri--ura drainatzeko sistemak oso bereziak izaten dirahorrelako egituretan. Hala eta guztiz ere, oinplanohandiko eraikinentzat irtenbide eraginkorra izaten dateilatu laua. Eraikinaren zati hori erabat funtzionalaizateko diseinatuta dago, eta normalean estetikari ezdio aparteko ekarpenik gehitzen.
Kristalak, ordea, estetika zaintzeko eta giroak sortze-ko aukera asko eskaintzen ditu; batzuetan kristala, gar-dena izan ordez, koloreztatua da. Baina, estetikak etaargiaren erabilerak aginduta bada ere, beste faktoreasko hartzen ditu kontuan diseinatzaileak. Egiturahoriek beroaren transmisioarekin zerikusi handia
Instalazio bereziak ez dira diseinatzeko errazak. Bes-teak beste, hiriaren antolamenduan distortsioa sortzendute, eta, eraikuntzaren ikuspuntutik, ikerketa--esparru askoren parte hartzea eskatzen dute (itxurazbatzuek elkarrekin zerikusirik izan gabe). Gaur egun,ordenagailuaren bidezko diseinua eta simulazioa diraazpimarragarriak. Metodo numerikoen bitartez,kupulak material berriez egin daitezkeen ala ez kal-kulatzen da eraikitzen hasi baino lehen.
Funtzional izateko eraikita Tamaina eta espazio handiak behar badituzte ere, erai-kin publiko gehienak ez dira altuak izaten. Baina erai-kin horiei eusten dieten egiturek etxebizitzek izatendituztenek baino karga handiagoak dituzte. Horrega-tik, karga hori ondo banatzen duen zimendu- etahabe-sistemak izan behar dituzte. Solairu bat kargari
D: 34 EL H U YA R. 2002 AZ A R OA
D:Dosierra
Gaur egun,ordenagailuarenbidezko diseinuaeta simulazioa diraazpimarragarriak.
EraikinakEraikinak
Como-kolorategi
botanikoa.
Londresko Imax zinema.
ART
XIBO
KOA
ART
XIBO
KOA
dute: eraikin publikoetan bero-iturri garrantzitsuasartzen den jendea da, eta jendetzak sortutako beroaeraikina berotzeko adinakoa izan daiteke. Klimahotzetan lagungarri suerta daiteke, baina klima bero-etan arazo-iturria izaten da. Kristal tindatuak eguz-kiarentzat traba izateko aukera eskaintzen du.
Metalezko paretak ere ohikoak dira. Nolanahi ere, hai-zearen nahiz euriaren eraginari aurre egiteko, teknolo-gia behar-beharrezkoa da. Adibide adierazgarria ez badaere, Bilboko Guggenheim museoak horren erabileraren
ondorioa jaso du: kanpoaldeko titaniozko xaflak her-doiltzen hasi zirela ohartu, eta garbitze-sistema kon-plexuak prestatzeari ekin behar izan zitzaion.
Gora eta beheraEraikin publikoetako zerbitzuek ere aparteko lan--esparrua osatzen dute. Alde batetik, segurtasun--sistemak jende askori ahalik eta azkarren ateratzenutzi behar dio, eta suari eta keari aurre egin behar die.Bestetik, eraikinak berak 'garraiobide' (igogailu eta
Eraikin publikoetanbero-iturrigarrantzitsuasartzen den jendeada.
Milangotren--geltokia.
TEUSA TECPROPASA EUSKADI, S.A. enpresa 1985ean sor-tu zen, fatxada eta monumentuak zaharberritzen jardutekoasmoz. Aitzindaria izan zen sektorean eta, horregatik, iker-keta asko egin behar izan zituen inguruko eraikuntza--material nagusien (hareharria eta hormigoia) patologienberri izateko eta kasu bakoitzerako tratamendu bereziakgaratzeko. Gainera, zaharberritzean espezializatutakolangile- eta teknikari-taldea osatu behar izan zuen.
Gaur egun ikerketa- eta trebakuntza-lan horretan jarrai-tzen dugu, eta etengabeko harremana dugu sektorearekinzerikusia duten laborategi, ingeniaritza eta enpresekin.
Egindako lanaren emaitza gisa, 1990ean K-7 enpresa--izendapena lortu genuen, eta ISO 9.002 kalitate-ziurtagi-ria lortu berri dugu.
Ondare Arkitektonikoa Zaharberritzeko Enpresen Euro-pako Elkartean (OAZEEE) sartu ginen 1997an, eta OndareHistorikoa Zaharberritzeko Enpresen Espainiako Elkartean(ARESPA) 2002an.
ART
XIBO
KOA
bidean topatuko dituen ateak bultzatuta irtengo da,hau da, atearen mugimenduak beti kanporanzkoaizan behar du.
Antolamendu hori sinplea da eraikin askotan, bainabeste batzuetan diseinua zaildu egiten da. Zinema--aretoen egitura oso adibide berezia da. Gaur eguneraikin bakarrean areto asko izaten dira batera, etahorietako bakoitzak instalazio berezia eskatzen du.Aretoa, soinua atera ez dadin, isolatu beharra dago;izan ere, gela osoa kaxa bat izaten da, eta barruan ger-tatzen dena barruan bakarrik entzun behar da. Disei-nua ez da sinplea: egitura horrek suari eta keari eutsibehar die, eta ureztatze- eta aireztatze-sistemak ereizan behar ditu, edozein unetan lanean hasteko prest.Gainera, kontuan hartu behar da proiekzio-gelan aze-tatozko film sukoiak metatu behar direla eta horrekarriskua areagotzen duela suteen kasuan.
Beste hainbat eraikin publikotan arazo hori larriagoada: ospitalek eta laborategiek, adibidez, biltegi han-diak behar dituzte botikak, elikagaiak, gas- eta likido--botilak eta abar gordetzeko. Segurtasunaz gain, bere-ziki garbitasuna zaindu behar da toki horietan.
Hodiak ezkutuan,hodiak bistanTutueria-sistemetan eraikin publiko baten diseina-tzailearen joera igar daiteke. Ez da arazo estetiko soi-la; diseinuaren alderdi horrek faktore asko batzenditu. Zenbat eta populazio-dentsitate handiagoa izan,orduan eta hodi-sistema konplexuagoa behar du erai-kinak. Tutuerian barne komunen, ur-iturrien etadrainatze-sistemaren hodiak daude, baina ez dirabakarrak; sistema elektrikoak eta aireztatze-sistemakhondakinak kanporatzeko hodiekin batera instalatubehar dira. Non sartzen da hori guztia?
abar) eta eskailera-sistema eraginkorrak eskaini beharditu. Jendearen banaketa oso garrantzitsua da, eraikinpubliko askotan bat-bateko jende-mugimenduak iza-ten baitira.
Mugimendu horiek kudeatzeko, pasabideen etaeskaileren antolamenduak sinplea eta garbia izanbehar du. Eraikinaren edozein puntutatik kalera aha-lik eta denbora gutxienean irten ahal izateko modu-ko diseinua eskatzen du; beti ere, ahal izanez gero,
D: 36 EL H U YA R. 2002 AZ A R OA
D:Dosierra EraikinakEraikinak
Zinema-aretoetangela kaxa bat izatenda, barruangertatzen denabarruan bakarrikentzun dadin.
Pompidou zentroa, hodiz egindako artelana.
Londresko Globe antzokia, Shakespearerengaraiko ikuskizun-gelen adibidea.
ART
XIBO
KOA
K
ART
XIBO
KOA
Arazo horretaz hitz egitean, askori Pompidou zentroaetorriko zaio gogora. Eraikin horren ezaugarri nagu-sia hodiak begi bistan izatea da, hain zuzen ere. Kasuhorretan hodi-sistema arte bihurtu da; neurri bate-an, fatxada hodi-multzo batek osatzen duela esan dai-teke. Baina eraikin funtzionaletan ere hodi sistemabistan izatea ohiko bihurtu da; izan ere, mantentze--lanetan oso lagungarri suertatzen da instalazio guz-tiak 'eskura' izatea.
Ordenagailuaren mendeEredu matematikoak gero eta indar handiagoa har-tzen ari dira diseinuan. Aipatutako guztia kontuanhartzea oso zaila da, eta, gainera, eraikina ingurunejakin batean kokatu behar da. Jendeari kokapen horre-tara gerturatzeko aukera eman behar zaio, hiriaren'bizimoduan' kaosa sortu gabe.
Eraikin batek osagai asko izan ditzake: plataformak,igogailuak, eskailerak, pasabideak, ekipo elektrikoareneta mekanikoaren pasabideak eta abar. Horietakobakoitza egiteak metodologia eta diseinu berezia eska-tzen du, eta, osagai guztiak koordinatu ahal izateko,eraikitze-sekuentzia zehatz bati jarraitu behar zaio.
Eraikitzeko, azterketa geologikoak egitea ezinbeste-koa da, ez bakarrik hasi baino lehen, baita eraikitzen
den bitartean ere, obra zutik iraungo duela ziurtatzeko.Horrekin batera, zorua eraldatzeko eta ingurugiro--inpaktua saihesteko tresneria eta metodologiak era-bili behar dira etengabe, besteak beste.
Hori guztia antolatzeak beste lan gehigarri bat ekar-tzen du: hirigintza.
D: 37EL H U YA R. 181. Z K .
Eraikin baten osagaiguztiak koordinatuahal izateko,eraikitze-sekuentziazehatz bati jarraitubehar zaio.
Espazio asko beharduten eraikinpublikoak.Txileko Santiagokogeltokia (ezkerrean)eta AEBetakomerkataritza-gunebat (eskuinean).
New Yorkeko Queens antzokia.
ART
XIBO
KOA
K
ART
XIBO
KOA
EraikinakEraikinak
Autorik gabeko hiriak, oinezkoentzakoherriak eta hiriak, auzo garbiak… modandauden kontzeptuak dira. Zer egiten ari daEusko Jaurlaritza kontzeptu horiek erreali-tate bihur daitezen?Eusko Jaurlaritzak Euskadiren Jasangarritasunarenaldeko Konpromisoa sinatu zuen iaz. Hitzarmen har-tan gure bizi-kalitatea jasangarritasunean oinarritzekobeharra nabarmendu genuen. Era berean, 2020. urte-rako ingurumena hobetzeko helburua jasotzen duenIngurumenaren Esparru Programa diseinatu zen.Etxebizitza Plan Zuzentzaile berriak helburu eta kon-promiso horiek bere egin ditu, eta irizpide hauek onar-tu ditu: eraikitako hiriari ahalik eta probetxurik han-diena ateratzea, alokairuak bultzatzea, eta gure susta-pen guztietan energia-eraginkortasun osoa lortzea.
Eraikuntza gogor ari da lanean.Etxebizitza ugari egin dira azkenurte hauetan. Horietako asko babesofizialekoak; hau da,administrazioaren baitansortutakoak. Etxebizitzak egiteazgain, luzera begirako proiektuak erebaditu Eusko JaurlaritzakoEtxebizitza eta Gizarte GaietakoSailak, Javier Madrazokontseilariaren hitzak horrenlekuko.
Hirietako planifikazioez hitz egiten denean,Eusko Jaurlaritzak izaten du nolabaitekoeraginik? Gure hirien eta lurraren planifikazioan administra-zio guztiek hartzen dute parte. Udaletan udalerrieta-ko lurrari emango zaion erabilera definitzen da, dipu-tazioek erabaki horiek gainbegiratzen dituzte eta guklurralde-ordenazioaren planifikazioa egiten dugu.2002-2005 Etxebizitza Plan Zuzentzailearen arabera,hiri-eredu berrietarantz joan nahi dugu. Hau da, bul-tzatzen diren ekimenetan, hirien garapen-plan-teamenduetan irizpide berriak ere kontuan hartzeabilatzen dugu: bizi-kalitatea, eraginkortasun energe-tikoa, jasangarritasuna, arlo soziala…
Javier Madrazo:“Bizi-kalitateaneragin nahi dugu”
D: 38 EL H U YA R. 2002 AZ A R OA
EraikinakD:Dosierra
Beñardo Kortabarria Olabarria. Elhuyar
Eraikinak
EUSK
O J
AU
RLA
RITZ
A
Eraikuntza eta ingurumena nekez ezkonduohi dira. Eremu degradatuen proiektuakbiak biltzeko ahalegina egin nahi du?Auzo degradatuak birgaitzeko Aginduak 30,5 milioieuroko aurrekontua du. Hirietako auzorik hondatue-nak berreskuratu eta eraldatu nahi ditugu, herritarguztiek inguru duin batean etxebizitza duina izatekoduten eskubideari erantzuteko. Ekimen horrek desin-dustrializazio-prozesuek zigortutako eremuen zeinhiri handietan poliki-poliki hondatu diren guneenarazoei erantzun nahi die.
Babes ofizialeko etxeak. Merkeak bai, bai-na diotenez kalitate gutxiko materiala era-biltzen da eta bukaera ez da oso fina izaten.Oinarririk gabeko salaketa da. Gure etxebizitzen etasustapen pribatuko etxeen kalitatean ez dago alderik.Kalitatez eraikitzeari eta ingurumena errespetatzearilehentasuna ematen diogu; horregatik, Eraikal pro-gramak jarraipena izango du. Eraikitze-enpresa guz-tiek kalitatearen kudeaketa, lan-segurtasunaren prin-tzipioak, eta ingurumena errespetatzea bermatu nahidugu. Etxebizitza Sailak eta bere erakundeek ahalegin han-dia egin dute hainbat kalitate-agiri lortzeko.
Birgaitze-planek ere helburu hori dute?Plan berrian Euskal Autonomia Erkidegoko hiri--ondarearen probetxua optimizatu nahi dugu; batetik,eraikinak eta etxebizitzak birgaituta, eta, bestetik, hiri--eremuak berreskuratuta. 29.000 etxebizitza ukitzeaespero dugu.Eraikinak eta etxebizitzak birgaitzeko, elementu pri-batuak zein publikoak konpontzeko subentzioakemango ditugu. Etxebizitza hutsei dagokienez, birgai-tzeko eta gero alokatzeko bideak bultzatuko ditugu.
Teknologia berriak, domotika… baduzuegai horien inguruko proiekturik?Gaur egun dauzkagun proiektuen artean, nabarmen-tzekoa da Materialen Portaera Akustikoaren datu-
-basea. Etorkizuneko etxebizitzen kalitate akustikoaziurtatzeko diseinatu dugu. Lehentasuna populazioaren bizi-kalitatea hobetzekoetxebizitzetan egin daitezkeen hobekuntzak egitea da.Estrategia horri begira hiru ardatz ditugu: nahikota-sun energetikoa, ingurumen-nahikotasuna eta era-ginkortasun akustikoa. Eguzki-energia baliatzeko sis-temak bultzatuko ditugu, baita arkitektura bioklima-tikoa garatzeko planak ere. Domotikak estrategiahorietan laguntza eskain dezake, hori gabe etxebizi-tzen automatizazioaren sistemek ez bailukete zentzu-rik izango.
Kalitatez eraikitzearieta ingurumenaerrespetatzearilehentasunaematen diogu.
D: 39EL H U YA R. 181. Z K .
Visesa Euskal Autonomia Erkidegoan babes ofizialeko
etxebizitzen gaia jorratzen duen erakundea da.1992an
sortu zen, babes ofizialeko etxebizitzak sustatzeko
ardurarekin. Erakundearen helburua merkatu librean
etxebizitzarik erosi ezin duten familiei kalitatezko etxe-
bizitza merkeak eskuratzeko aukera ematea da. Da-
goeneko 3.000 etxebizitza banatu ditu, eta epe labu-
rrean 9.800 etxebizitza eraikita edukitzeko moduan
egongo da. Guztira, Visesak 760 milioi euroko inber-
tsioa egingo du. Beraz, Euskal Autonomia Erkidegoko
etxebizitza-sustatzaile nagusia izango da. Etxebizitza
berriak erosteko aukera eskaintzeaz gain,une honetan
gero merke alokatuko diren etxebizitzak eraikitzen ari
dira.
Etxebizitzak eraikitzen dituen tokietan Visesak bule-
goak jartzen ditu, jendeak behar besteko informazioa
izan dezan. Interesatuei etxebizitzek dituzten ezauga-
rrien inguruko informazioa ematen zaie, eta, eraiki
aurretik, etxebizitza —barrutik zein kanpotik— nola-
koa den ikusteko aukera dute bezeroek. Horretarako
Visesak propio garatutako 3Dko sistema erabiltzen du.
Bulegoetara joaterik ez dutenek, berriz, erakundearen
web gunean aurki dezakete informazioa, helbide
honetan: www.visesa.com
Visesak bultzatutako etxebizitzaren bat erosi nahi
duen orok lehendabizi Etxebiden eman behar du ize-
na, etxebizitzaren euskal zerbitzuan alegia. 012 telefo-
nora deituta jaso daiteke behar beste informazio.
Babes ofizialekoetxebizitzakVisesaren eskutik
