ESTRATEGIAS DIDÁCTICAS POR COMPETENCIAS.doc

  • Upload
    toros20

  • View
    221

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

  • 8/10/2019 ESTRATEGIAS DIDCTICAS POR COMPETENCIAS.doc

    1/195

    ESTRATEGIAS DIDCTICAS POR COMPETENCIAS

    Diseos efcientes de intervencin pedaggica

    Patricia ro!a "es#s $e!%s&'e(

  • 8/10/2019 ESTRATEGIAS DIDCTICAS POR COMPETENCIAS.doc

    2/195

    Diseo de portada) Ise!a Tre*o

    + Centro de Investigacin Ed'cativa ,

    Capacitacin Instit'ciona! S-C-

    ./00 M12ico D--

    ciecicapacitacion34ot5ai!-co5 666-ciecicapacitacion-co5

    Escocia .780/9 Par&'e San Andr1s

    Co,oac%n D-- /:/:/

    Te!s- ;

  • 8/10/2019 ESTRATEGIAS DIDCTICAS POR COMPETENCIAS.doc

    3/195

    Derec4os e2c!'sivos reservados para todos !os paBses-

    Pro4iida s' reprod'ccin tota! o parcia! para 'so privado

    o co!ectivo en c'a!&'ier 5edio i5preso o e!ectrnico de ac'erdo a

    !as !e,es-

    IMPRESO EN MEICO

  • 8/10/2019 ESTRATEGIAS DIDCTICAS POR COMPETENCIAS.doc

    4/195

    INDICE

    PRESENTACIFN--

    -7

    HOJE I)

    I5p!icaciones de! diseo de sit'aciones did%cticas por co5petencias

    KPor &'1 se *'stifca e! enLo&'e por co5petencias----------------------------------0:

    Ha p!aneacin de sit'aciones did%cticas por co5petencias07

    Hos nive!es operativos en e! diseo de sit'aciones did%cticas--.0

    HOJE II

    Estrategias did%cticas para e! desarro!!o de co5petencias para !a vida

    Aprendi(a*e asado en pro!e5as.@

    E! 51todo decasos-9.

  • 8/10/2019 ESTRATEGIAS DIDCTICAS POR COMPETENCIAS.doc

    5/195

    E!pro,ecto-97

    E! aprendi(a*ecooperativo-:7

    HOJE III

    Estrategias did%cticas para 5ovi!i(ar conoci5ientos

    PortaLo!io deevidencias--?:

    Mapa5enta!?>

    Mapa

    concept'a!-->/

    $ideo ocorto5etra*e->9

    Progra5a de radioesco!ar->>

    Deate->7

  • 8/10/2019 ESTRATEGIAS DIDCTICAS POR COMPETENCIAS.doc

    6/195

    Carte!-@9

    HOJE :

    Otras a!ternativas 5etodo!gicas via!es para e! desarro!!o de

    co5petencias

    T1cnicas !#dicas para !a Lor5acin de e&'ipos@@

    "'ego , desarro!!o de co5petencias en !a esc'e!a-0/0

    CONCHJSIONES

    IHIOGRAIA

  • 8/10/2019 ESTRATEGIAS DIDCTICAS POR COMPETENCIAS.doc

    7/195

  • 8/10/2019 ESTRATEGIAS DIDCTICAS POR COMPETENCIAS.doc

    8/195

    PRESENTACIFN

    Ha aportacin especBfca a !a ed'cacin &'e se pretende 4acer con este

    !iro es de corte 5etodo!gico centrada %sica5ente en !as a!ternativas

    did%cticas para traa*ar de ac'erdo a! enLo&'e por co5petencias- Hos

    a'tores de !a ora 4e5os recorrido e! paBs rea!i(ando actividades de

    capacitacin a docentes de pr%ctica5ente todos !os nive!es , 5oda!idades

    ed'cativas en ese peregrinar 4e5os captado 'na preoc'pacin co5#n en

    !os 5aestros de todas !as !atit'des) c5o aterri(ar a nive! de a'!a !os

    post'!ados de !as teorBas &'e dan s'stento a !as reLor5as &'e se est%n

    i5p!e5entando en !a ed'cacin act'a!-

    Ha gran 5a,orBa de !os 5aestros Lrente a gr'po saen de !as ondades de!

    traa*o en e&'ipos tienen c!aro &'e para !ograr aprendi(a*es signifcativos

    se dee partir de !o &'e e! a!'5no ,a conoce 5'c4os conocen con re!ativa

    proL'ndidad !os post'!ados de! constr'ctivis5o socia! saen &'e e!

    5aestro dee ser 'n 5ediador efciente &'e rinda apo,o ,

    aco5paa5iento a !os a!'5nos para &'e transiten de 'na (ona de

    desarro!!o rea! a 'na (ona de desarro!!o pr2i5o en fn se conoce 5'c4o

    de teorBa , e2iste e! convenci5iento de &'e !as circ'nstancias de! 5'ndo

    en !a act'a!idad i5p!ican 'na transLor5acin a Londo de !os siste5as

    ed'cativos-

    Sin e5argo 4a, !ag'nas 5etodo!gicas 5', evidentes &'e deen ser

    res'e!tas ,a por&'e de !o contrario se corre e! riesgo de &'e e5piece a

    privar 'na sensacin de Lracaso pre5at'ro de !as reLor5as ed'cativas-

    Ante e!!o nos 4e5os dado a !a tarea de disear este 5an'a! pr%ctico co5o

  • 8/10/2019 ESTRATEGIAS DIDCTICAS POR COMPETENCIAS.doc

    9/195

    apo,o a! traa*o cotidiano de! 5aestro inc!',endo ade5%s de !as

    ree2iones , !a inLor5acin &'e considera5os necesaria 'na descripcin

    p'nt'a! de !as principa!es estrategias did%cticas &'e se s'gieren traa*ar en

    e! enLo&'e por co5petencias desde !as 5%s co5p!e*as , estr'ct'radas

    co5o son) e! pro,ecto e! 51todo de caso e! aprendi(a*e asado en

    pro!e5as , e! aprendi(a*e cooperativo 4asta a&'e!!as 5%s senci!!as pero

    5', reco5enda!es para e! traa*o cotidiano en e! a'!a co5o e! 'so de!

    portaLo!ios de evidencias !a e!aoracin de organi(adores gr%fcos

    carte!es e2posiciones etc-

    Hos rec'rsos &'e a&'B se oLrecen 4an sido p'estos en pr%ctica en varios

    conte2tos , s' i5pacto 4a sido eva!'ado , enri&'ecido con aportaciones de

    proLesores &'e 4an proado !a eLectividad de dic4as estrategias did%cticas-

    E! !iro consta de c'atro !o&'es en cada 'no se desarro!!a 'n aspecto

    re!evante , diLerenciado de !as 5etodo!ogBas vinc'!adas a! desarro!!o de !as

    co5petencias-

    En e! !o&'e 0 se da 'na panor%5ica genera! de! !as co5petencias , s'

    *'stifcacin en e! conte2to act'a! se oLrecen ade5%s !as defniciones 5%s

    diL'ndidas , aceptadas de !a co5petencia , s's co5ponentes , se oLrecen

    a! docente s'gerencias 5', precisas para disear sit'aciones de

    aprendi(a*e en donde se considere e! 'so de !as principa!es estrategias

    did%cticas para e! desarro!!o de !as co5petencias en e! a'!a-

    E! !o&'e . est% integrado por !a descripcin deta!!ada , !a e2p!icacin paso

    a paso de a&'e!!as estrategias did%cticas co5p!e*as &'e i5p!ican traa*o de

  • 8/10/2019 ESTRATEGIAS DIDCTICAS POR COMPETENCIAS.doc

    10/195

    e&'ipo 5%s estr'ct'rado , tratan de !ograr propsitos &'e aarcan

    contenidos de 5%s de 'na asignat'ra , re&'ieren de !a 5ovi!i(acin de

    5#!tip!es rec'rsos por parte de !os ed'candos en s'5a a trav1s de estas

    estrategias did%cticas se pro5'eve e! desarro!!o de co5petencias para !a

    vida-

    En e! !o&'e 9 se inc!',e e! desarro!!o de a!ternativas de traa*o via!es

    para traa*ar 5ediante e! enLo&'e de !as co5petencias pero son 5enos

    estr'ct'radas , Lacti!es de ap!icar en periodos de tie5po 5%s cortos este

    tipo de estrategias de aprendi(a*e 5ovi!i(an conoci5ientos , son

    reco5enda!es para e! traa*o diario- Co5o 'na aportacin adiciona! en

    este apartado se inc!',en ta5i1n a!g'nas 4erra5ientas de ca!ifcacin

    con indicadores &'e son propios de cada 'na de !as a!ternativas

    5etodo!gicas en'nciadas , &'e con !igeras 5odifcaciones p'eden ser

    #ti!es a !os docentes por&'e pr%ctica5ente son gen1ricas de cada

    estrategia-

    E! !o&'e : rinda a !os docentes a!g'nas s'gerencias de t1cnicas !#dicas ,

    estrategias co5p!e5entarias &'e en !a e2periencia docente 4an

    de5ostrado s's ondades , a! ig'a! &'e !as anteriores son reco5enda!es

    por e! inter1s &'e s'scitan en !os a!'5nos , e! a!to i5pacto &'e tienen en

    e! !ogro de aprendi(a*e en !os a!'5nos-

  • 8/10/2019 ESTRATEGIAS DIDCTICAS POR COMPETENCIAS.doc

    11/195

  • 8/10/2019 ESTRATEGIAS DIDCTICAS POR COMPETENCIAS.doc

    12/195

  • 8/10/2019 ESTRATEGIAS DIDCTICAS POR COMPETENCIAS.doc

    13/195

    !o&'e

    0

    I5p!icaciones de! diseo de sit'aciones

    did%cticas por co5petencias

  • 8/10/2019 ESTRATEGIAS DIDCTICAS POR COMPETENCIAS.doc

    14/195

  • 8/10/2019 ESTRATEGIAS DIDCTICAS POR COMPETENCIAS.doc

    15/195

    KPor &'1 se *'stifca e! enLo&'e por co5petencias

    Ha din%5ica de !a vida act'a! r%pida , ca5iante 4a 4ec4o necesario &'e

    !os siste5as ed'cativos de! 5'ndo rep!antearan !a Lor5a en &'e se estaa

    !!evando a cao e! proceso Lor5ativo de !as n'evas generaciones de

    5anera &'e no se sig'iera con !a tradicin encic!opedista de tras5itir o

    constr'ir conoci5ientos dado &'e estos por sB 5is5os no c'5p!en con !a

    fna!idad de 4acer &'e !os ed'candos res'e!van !os retos &'e !es depara !a

    vida cotidiana- e5os sido testigos a partir de esa necesidad de !a p'esta

    en pr%ctica de reLor5as ed'cativas en pr%ctica5ente todos !os nive!es ,

    5oda!idades ed'cativas c',a caracterBstica principa! es !a adopcin de!

    enLo&'e por co5petencias-

    KPor &'1 'na ed'cacin por co5petencias Ha resp'esta a esta preg'nta

    p'ede encontrarse en 5#!tip!es L'entes casi todos !os progra5as

    ed'cativos inician e2p!icando esa necesidad , en genera! coinciden en

    sea!ar !a cantidad i5presionante de inLor5acin &'e se genera cada dBa ,

    &'e circ'!a a trav1s de !os 5edios digita!es !o &'e i5posii!ita a c'a!&'ier

    persona a do5inar!a !o &'e crea !a necesidad entonces de Lor5ar

    individ'os &'e sean capaces no de asi5i!ar conoci5ientos sino de

    5ovi!i(ar!os en !a reso!'cin de pro!e5as especBfcos &'e se presentan en

    sit'aciones concretas a! 5is5o tie5po &'e ponen en *'ego 4ai!idades

    destre(as , actit'des &'e no se p'eden desvinc'!ar de !a accin dado &'e

    Lor5an parte de 'n 5is5o con*'nto de acciones si5'!t%neas-

    Pero 'n 5ovi5iento de !a ed'cacin en c'a!&'ier sentido no est% !ire de

    riesgos otras reLor5as &'e se 4an operado con anterioridad 4an caBdo en

  • 8/10/2019 ESTRATEGIAS DIDCTICAS POR COMPETENCIAS.doc

    16/195

    si5p!es si5'!aciones deido a &'e no se 4an p!anteado de 5anera

    integra! 4an 4ec4o 1nLasis so!a5ente en aspectos 5etodo!gicos sin

    proL'ndi(ar en !as creencias , actit'des de &'ienes tienen !a tarea de

    poner!as en pr%ctica , e! res'!tado 4a sido &'e se ca5ia e! disc'rso , se

    adoptan a!g'nas pa!aras , Lrases de ac'erdo a !a teorBa &'e est% de 5oda

    , se sig'e ca,endo en !os 5is5os vicios de sie5pre !o &'e no a,'da en

    nada a! !ogro de ca5ios estr'ct'ra!es &'e generen avances en e! tan

    ansiado !ogro de !a ca!idad ed'cativa-

    Jna visin integradora a! te5a de !as co5petencias

    $arios son !os a'tores &'e se 4an especia!i(ado en e! te5a citado ,

    5#!tip!es ta5i1n son !as L'entes de cons'!ta a !as &'e se p'ede rec'rrir

    para dar 'na idea certera de !o &'e son !as co5petencias c'%!es son s's

    co5ponentes c5o se desarro!!an , otras tantas apreciaciones a!

    respecto- En !o persona! 5e 4a de*ado 'na grata i5presin e! e*ercicio de

    an%!isis , sBntesis &'e 4acen Qava!a , Arna'd ;.//@= a! reto5ar !as

    defniciones de co5petencia &'e 4acen a!g'nos de !os a'tores 5%s

    reconocidos , organi(aciones con a'toridad sore e! te5a , ana!i(ar !os

    p'ntos co5'nes , !os co5p!e5entarios de cada 'na de !as defniciones-

    Entre !as citas &'e 4acen !os a'tores 5encionados !!a5an especia!5ente !a

    atencin !as sig'ientes)

    En e! pro,ecto DeSeCo ;Defnicin , Se!eccin de Co5petencias= rea!i(ado

    por !a OCDE se defne co5petencia co5o !a 4ai!idad de c'5p!ir con 12ito

  • 8/10/2019 ESTRATEGIAS DIDCTICAS POR COMPETENCIAS.doc

    17/195

    !as e2igencias co5p!e*as 5ediante !a 5ovi!i(acin de !os prerre&'isitos

    psicosocia!es- De 5odo &'e se enLati(an !os res'!tados &'e e! individ'o

    consig'e a trav1s de !a accin se!eccin o Lor5a de co5portarse seg#n !as

    e2igencias- ;OCDE .//.=

    Ha defnicin anterior se centra especBfca5ente en defnir a !as

    co5petencias co5o 'na 4ai!idad para c'5p!ir con 12ito e2igencias

    co5p!e*as , sin dar deta!!es 5etodo!gicos o conte2t'a!es se pasa a !os

    rec'rsos por 5edio de !os c'a!es se pone de 5anifesto 'na co5petencia

    entre !os c'a!es 5enciona co5porta5ientos 5otivaciones va!ores

    4ai!idades , conoci5ientos-

    Por s' parte Monereo ;.//

  • 8/10/2019 ESTRATEGIAS DIDCTICAS POR COMPETENCIAS.doc

    18/195

    4'5ano , a'n&'e no !o 5enciona e2p!Bcita5ente se p'ede ded'cir &'e !os

    co5ponentes concept'a!es procedi5enta!es , actit'dina!es est%n

    presentes en !as estrategias de !as &'e e! individ'o ec4a 5ano para

    encontrar , operar !a so!'cin &'e se 'sca-

    Perreno'd ;.//0= a5p!Ba , proL'ndi(a !as defniciones anteriores- Para 1!

    co5petencia es !a aptit'd para enLrentar efca(5ente 'na La5i!ia de

    sit'aciones an%!ogas 5ovi!i(ando a conciencia , de 5anera a !a ve( r%pida

    pertinente , creativa 5#!tip!es rec'rsos cognitivos) saeres capacidades

    5icro co5petencias inLor5aciones va!ores actit'des es&'e5as de

    percepcin de eva!'acin , de ra(ona5iento-

    Para este a'tor e! 1nLasis se centra en !a 5ovi!i(acin de rec'rsos con !os

    &'e c'enta e! individ'o !os c'a!es co5ina de 5odo pertinente en

    sit'aciones diversas &'e re&'ieren de s' intervencin-

    A partir de! an%!isis rea!i(ado de 1sta , otras defniciones Qava!a , Arna'd

    ;.//@= !ogran 'na interesante defnicin de co5petencia &'e se en'nciarBa

    de !a sig'iente 5anera) Es !a capacidad o 4ai!idad de eLect'ar tareas o

    4acer Lrente a sit'aciones diversas de Lor5a efca( en 'n conte2to

    deter5inado- U para e!!o es necesario 5ovi!i(ar actit'des 4ai!idades ,

    conoci5ientos a! 5is5o tie5po , de 5anera interre!acionada-V

    Tras!adando !o anterior a! %5ito ed'cativo &'edan c!aros a!g'nos

    aspectos &'e !!a5an especia!5ente !a atencin , &'e son s'5a5ente

    i5portantes para e! an%!isis vea5os)

  • 8/10/2019 ESTRATEGIAS DIDCTICAS POR COMPETENCIAS.doc

    19/195

    a= Has co5petencias son acciones efcaces Lrente a sit'aciones ,

    pro!e5as de distinto tipo &'e o!igan a 'ti!i(ar !os rec'rsos de &'e

    se dispone-

    = Para dar resp'esta !os pro!e5as &'e p!antean dic4as sit'aciones es

    necesario estar disp'estos a reso!ver!os con 'na intencin defnida

    es decir con 'nas actit'des deter5inadas-

    c= Jna ve( 5ostrados !a disposicin , e! sentido para !a reso!'cin de

    !os pro!e5as p!anteados con 'nas actit'des deter5inadas es

    necesario do5inar !os procedi5ientos 4ai!idades , destre(as &'e

    i5p!ica !a accin &'e se dee !!evar a cao-

    d= Para &'e dic4as 4ai!idades !!eg'en a 'en fn deen rea!i(arse

    sore 'nos o*etos de conoci5iento es decir 'nos 4ec4os 'nos

    conceptos , 'nos siste5as concept'a!es -

    e= Todo e!!o dee rea!i(arse de Lor5a interre!acionada) !a accin

    i5p!ica 'na integracin de actit'des procedi5ientos ,

    conoci5ientos-

    Ha esencia de !os e!e5entos en'nciados anterior5ente est%n

    conte5p!ados , enri&'ecidos en !a defnicin &'e 4ace ro!a ;./0/= a!

    afr5ar &'e Lrente a 'na necesidad es !a capacidad de! individ'o para

    5ovi!i(ar s's rec'rsos ;concept'a!es procedi5enta!es , actit'dina!es= en

    'na so!a e24iicin &'e !a res'e!va en t1r5inos de 'n criterio de ca!idad o

    e2igencia , se 5anifesta a trav1s de indicadores eva!'a!esV

    De !a defnicin anterior destacar1 dos aspectos especia!5ente re!evantes

    para !os fnes de este !iro) pri5ero &'e 'na co5petencia se pone en *'ego

  • 8/10/2019 ESTRATEGIAS DIDCTICAS POR COMPETENCIAS.doc

    20/195

    c'ando e! individ'o tiene 'na necesidad &'e !o o!iga a 5ovi!i(ar s's

    rec'rsos de 5anera &'e si no se parte de este co5ponente no se re&'iere

    evidenciar !as co5petencias- E! seg'ndo aspecto a considerar de !a

    defnicin anterior es &'e !a citada 5ovi!i(acin de rec'rsos concept'a!es

    procedi5enta!es o actit'dina!es se da en 'na so!a e24iicin es decir no

    se trata de ec4ar 5ano de conoci5ientos 4ai!idades o actit'des de

    5anera ais!ada para reso!ver e! pro!e5a generado por !a necesidad de!

    individ'o sino &'e en 'na 5is5a accin est%n presentes !os tres tipos de

    contenidos-

    A partir de! conoci5iento de !os co5ponentes de! enLo&'e por

    co5petencias se deen adoptar 5etodo!ogBas acordes a esta Lor5a de

    traa*o e! propsito de este !iro es precisa5ente rindar a !os docentes

    4erra5ientas pr%cticas &'e per5itan diversifcar !as opciones de traa*o de

    ac'erdo a! s'stento terico de !os p!anes , progra5as de est'dio vigentes

    en !a ed'cacin act'a!-

    HA PHANEACIFN DE SITJACIONES DIDCTICAS POR COMPETENCIAS

    E! e!e5ento c!ave para e! desarro!!o de co5petencias es !a necesidad sin

    este co5ponente si5p!e5ente no 4a, 5ovi!i(acin de conoci5ientos

    4ai!idades ni 5aniLestacin de actit'des- Has necesidades ed'cativas

    dentro de !a esca!a de A- Mas!o6 pertenecen a! tercero , c'arto nive! !o

    c'a! signifca &'e no son necesidades %sicas &'e de no ser satisLec4as

    ponen en pe!igro !a vida de !as personas- Se trata p'es de necesidades

  • 8/10/2019 ESTRATEGIAS DIDCTICAS POR COMPETENCIAS.doc

    21/195

    socia!es) de re!acin pertenencia !ogro aceptacin participacin etc- Por

    !o &'e e! diseo de sit'aciones did%cticas desde e! enLo&'e por

    co5petencias por parte de! docente dee conte5p!ar este 4ec4o ,

    enLocarse a !a generacin de necesidades en !os a!'5nos para &'e estos a

    s' ve( 5ovi!icen s's rec'rsos para reso!ver!a-

    KC5o se crea 'na necesidad ed'cativa

    Antes &'e nada dee5os to5ar en c'enta &'e c'ando se parte de 'na

    necesidad se detona e! inter1s por&'e 'no de s's eLectos es cierto

    dese&'i!irio &'e 'sca resta!ecerse , e! inter1s por s' parte es 'n

    detonante de !a 5otivacin pa!ara &'e signifca 5ovi5iento p'es viene

    de! !atin 5ot'sV &'e signifca 5ovido o de 5otio &'e signifca

    5ovi5iento- Ha 5otivacin p'ede defnirse co5o e! sea!a5iento o 1nLasis

    &'e se desc're en 'na persona 4acia 'n deter5inado 5edio de satisLacer

    'na necesidad creando o a'5entando con e!!o e! i5p'!so necesario para

    &'e ponga en ora ese 5edio o esa accin o ien para &'e de*e de

    4acer!o-

    Dada !a nat'ra!e(a socia! de! ser 4'5ano asta con p!antear 'n reto 'n

    nive! de !ogro 'na actividad &'e se dee rea!i(ar de ac'erdo a ciertos

    criterios de e2igencia acorde a! inter1s o a !a necesidad de !as personas , a

    partir de a4B se 5ovi!i(an !os rec'rsos con &'e !a persona c'enta , con e!!o

    se va avan(ando en e! desarro!!o de ciertas co5petencias-

  • 8/10/2019 ESTRATEGIAS DIDCTICAS POR COMPETENCIAS.doc

    22/195

    Jna de !as L'nciones pri5ordia!es de! docente es precisa5ente e! diseo

    de sit'aciones did%cticas , para e!!o dee to5ar en c'enta a!g'nas

    consideraciones &'e son esencia!es co5o !as sig'ientes)

    0- Has sit'aciones did%ctica dee estar diseadas para aonar ,

    pro5over a 'n perf! de egreso previa5ente defnido para

    evidenciar 'na o varias co5petencias apegadas a 'n p!an de

    est'dios ,Wo progra5a

    .- Se dee verifcar &'e genere necesidades en e! est'diante , en e!

    gr'po

    9- Dee pensarse co5o actividad en vivo , en 'na so!a e24iicin

    :- P!anteada preLerente5ente en e&'ipo o en pares

    - Hos indicadores se orientan a! proceso , a! prod'cto

    @- Especifca Lor5as c'a!itativas de eva!'acin

    7- Especifca 'na 4erra5ienta de ca!ifcacin

    0/- Se defne 'n criterio de !ogro para dec!arar !a co5petencia !ograda

    o en proceso

    Hos nive!es operativos en e! diseo de sit'aciones did%cticas

    aciendo 'na c!asifcacin de !os nive!es de operatividad &'e !as

    sit'aciones did%cticas !!a5adas ta5i1n diseos c'a!itativos o

    si5p!e5ente actividades p'eden presentar tene5os)

  • 8/10/2019 ESTRATEGIAS DIDCTICAS POR COMPETENCIAS.doc

    23/195

  • 8/10/2019 ESTRATEGIAS DIDCTICAS POR COMPETENCIAS.doc

    24/195

  • 8/10/2019 ESTRATEGIAS DIDCTICAS POR COMPETENCIAS.doc

    25/195

    'na so!a e24iicin , con criterios de e2igencia previa5ente defnidos ta!

    co5o !o 5arca e! concepto operativo de !a co5petencia citado !Bneas

    arria-

    Representativas de este nive! son !os diseos o Lor5as c'a!itativas ta!es

    co5o

    - PortaLo!io

    - Mapa 5enta!

    - Mapa concept'a!

    - $ideo o corto5etra*e

    - Progra5a radioLnico

    - Peridico esco!ar o noticiero

    - Deate

    - Carte!

    Sit'acin did%ctica de nive! operativo 9

    Estas actividades p'eden representan por s' estr'ct'ra , 5etodo!ogBa !as

    i5p!icaciones de! enLo&'e por co5petencias especia!5ente de !as

    co5petencias para !a vida !a p!aneacin , diseo de sit'aciones did%cticas

    de este nive! re&'ieren de 'n do5inio concept'a! procedi5enta! ,

    actit'dina! evidencia!e por parte de !os docentes re&'ieren ta5i1n de

    !a participacin co!aorativa de !os a!'5nos , en s' oport'nidad de !os

    padres de La5i!ia nos reLeri5os a !os pro,ectos transversa!es a !a

    c'rrBc'!a &'e co5pro5eten en s's Lases de diseo desarro!!o , cierre a

  • 8/10/2019 ESTRATEGIAS DIDCTICAS POR COMPETENCIAS.doc

    26/195

    5%s de 'n docente , 5%s de 'na asignat'ra-

  • 8/10/2019 ESTRATEGIAS DIDCTICAS POR COMPETENCIAS.doc

    27/195

    E*e5p!o de este tipo de sit'aciones es e! pro,ecto 5is5o &'e por s's

    caracterBsticas s' 5etodo!ogBa , s' estr'ct'ra did%ctica tiene !a posii!idad

    de acercar a! est'diante a sit'aciones !o 5%s cercanas a !a vida rea! a!

    conte2to cotidiano &'e tarde o te5prano tendr% &'e enLrentar en s' vida

    ad'!ta- C'ando se disea 'n pro,ecto co5o sit'acin did%ctica se p'ede

    garanti(ar en cierta 5edida &'e toda circ'nstancia difc'!tad arrera

    inconveniente 5a! entendido actit'des de !os integrantes !i5itaciones de

    rec'rsos van a res'!tar 'na e2periencia de aprendi(a*e !o 5%s cercano a

    !as sit'aciones de !a vida rea! de a4B s' va!or ed'cativo- Ha te5%tica !os

    conceptos , !a inLor5acin re&'erida para s' desarro!!o son so!a5ente 'na

    parte de! 5is5o 'na tercera parte !a concept'a! !as otras dos terceras

    partes se distri',en e&'itativa5ente entre !os procedi5ientos , !as

    actit'des !as tres conLor5an !a co5petencia-

    Hos pro,ectos vinc'!an !a teorBa con !a pr%ctica , se asan en e! aprendi(a*e

    a partir de !a accin e! pensa5iento de varios tericos de !a ed'cacin

    con',en en esta afr5acin De6e, "- ;0@7?= !iera! &'e deLendBa e!

    principio de De5ocracia es HiertadV 0 estr'ct'r para s' esc'e!a 'n

    5odo de actividad por parte de! nio &'e reprod'ce 'n tipo de traa*o

    rea!i(ado en !a vida socia! o para!e!o a 1!V . Piaget "- ;07>@= esta!ece &'e

    es a trav1s de !a e2periencia directa , !a accin de! nio sore !os o*etos

    concretos en 'n inicio , sore !os conceptos astractos , Lor5a!es en

    etapas posteriores !o va constr',endo e! conoci5iento 4aci1ndo!o

    0 Xirt4 A-G- ;077?= "o4n De6e, as ed'cator- Xi!e,- N-U-

    . I ide5-

  • 8/10/2019 ESTRATEGIAS DIDCTICAS POR COMPETENCIAS.doc

    28/195

    evo!'cionar- H!ega a !a 5is5a es&'ina de convergencia H- $igotsY, ;07@9= 9

    a! afr5ar &'e e! aprendi(a*e co5o todos !os procesos psico!gicos

    s'periores est%n 5ediados socia!5ente 4istrica5ente deter5inados ,

    s'rgen de !a actividad pr%ctica , co!aorativa- E! pro,ecto transverso

    rec'pera fe!5ente estas pre5isas

    9 $igotsY, H- ;07@9= Pensa5iento , Heng'a*e- Paids- arce!ona-

    Dentro de !as sit'aciones de aprendi(a*e de nive! operativo 9 entrarBan

    5etodo!ogBas co5o !as sig'ientes)

    8 Aprendi(a*e asado en pro!e5as ;AP=

    8 M1todo de casos

    8 E! pro,ecto

    8 E! aprendi(a*e cooperativo

    En !os !o&'es . , 9 de este !iro se desarro!!an con deta!!e !as estrategias

    did%cticas en'nciadas 5i5as &'e son reco5enda!es para e! diseo de

    sit'aciones did%cticas de nive! operativos . , 9- Considera5os &'e !as

    sit'aciones de nive! operativo 0 son 5%s conocidas , practicadas por !os

    docentes por !o &'e e! 1nLasis &'isi5os poner!o es !as dos #!ti5as-

  • 8/10/2019 ESTRATEGIAS DIDCTICAS POR COMPETENCIAS.doc

    29/195

  • 8/10/2019 ESTRATEGIAS DIDCTICAS POR COMPETENCIAS.doc

    30/195

    !o&'e

    .

    Estrategias did%cticas para e! desarro!!o

    de co5petencias para !a vida

  • 8/10/2019 ESTRATEGIAS DIDCTICAS POR COMPETENCIAS.doc

    31/195

  • 8/10/2019 ESTRATEGIAS DIDCTICAS POR COMPETENCIAS.doc

    32/195

  • 8/10/2019 ESTRATEGIAS DIDCTICAS POR COMPETENCIAS.doc

    33/195

    0- Diseo de! pro!e5a-8 Consiste en p!antear 'na sit'acin

    pro!e5%tica para ser res'e!ta por !os a!'5nos de 5anera

    cooperativa- E! pro!e5a dee ser en !a 5edida de !o posi!e

    to5ado de! 5is5o conte2to en donde se desenv'e!ven !os

    ed'candos de 5anera &'e !e enc'entren sentido , signifcado a !o

    &'e est%n 4aciendo s' co5p!e*idad dee ser congr'ente con !a

    edad de !os a!'5nos-

    .- Hect'ra , an%!isis de! pro!e5a p!anteado-8 Con este paso se 'sca

    &'e !os a!'5nos entiendan e! en'nciado , !o &'e se !es de5anda- Es

    necesario &'e todos !os 5ie5ros de! e&'ipo co5prendan e!

    pro!e5a en este escenario e! pape! de! proLesor pasa a ser e! de

    5ediador , !e corresponde estar atento a !as disc'siones de !os

    gr'pos , si a!g#n te5a concreto re&'iere atencin especia!

    disc'tir!o con todos !os gr'pos en co5#n-

    9- Rea!i(ar 'na !!'via de ideas-8 En este p'nto se 'sca Lo5entar a!

    5%2i5o e! pensa5iento e2i!e , son aceptadas todas !as ideas se

    reco5ienda ap!icar !a t1cnica ta! , co5o !o propone s' creador

    Osorn-

    E! procedi5iento genera!5ente consta de c'atro Lases)

    a= E! gr'po de traa*o aporta ideas sin considerar si son o no via!es

    'enas pertinentes etc1tera- E! Laci!itador incita a !os participantes

    a dar ideas anotando todas !as aportaciones- No est% per5itida

    ning'na Lor5a de crBtica- Esta Lase p'ede d'rar a!rededor de ./

    5in'tos-

  • 8/10/2019 ESTRATEGIAS DIDCTICAS POR COMPETENCIAS.doc

    34/195

    = E! gr'po se divide en e&'ipos &'e c!asifcan , organi(an !as ideas-

    c= Hos e&'ipos eva!#an !a organi(acin , c!asifcacin de !as ideas

    aportando s'gerencias para !a 5e*ora-

    d= En 'na sesin p!enaria se consideran !as ideas creativas , s's

    posii!idades de i5p!e5entacin para !a reso!'cin de! pro!e5a

    p!anteado-

    :- En!istar !o conocido , !o desconocido de! pro!e5a-8 En este p'nto

    !os a!'5nos 4ar%n 'n inventario de !o &'e conocen , p'eden 'ti!i(ar

    para reso!ver !a sit'acin pro!e5%tica , de a&'e!!o &'e desconocen

    , &'e se convierte por !o tanto en 5otivo de indagacin con !o &'e

    se propicia !a 5ovi!i(acin de rec'rsos concept'a!es a! 'scar

    inLor5acin &'e per5ita avan(ar en !a consec'cin de !os fnes

    p!anteados-

  • 8/10/2019 ESTRATEGIAS DIDCTICAS POR COMPETENCIAS.doc

    35/195

    !!egar a !a so!'cin de! pro!e5a sino e! proceso 5is5o en e! &'e

    !os a!'5nos interact#an , ponen en *'ego !o &'e conocen !o &'e

    saen 4acer , !as actit'des &'e adoptan todo por s'p'esto a*o !a

    t'torBa oservacin , seg'i5iento de! docente en s' pape! de

    5ediador o t'tor de s's a!'5nos-

    >- Co5'nicacin de res'!tados-8 Este es otro 5o5ento i5portante

    &'e consiste en &'e !os 5ie5ros de! e&'ipo o 'n representante de!

    5is5o da a conocer e! procedi5iento &'e !!evaron a cao para

    reso!ver e! pro!e5a !as difc'!tades &'e t'vieron !as aportaciones

    de s's co5paeros , !os res'!tados &'e ot'vieron- Esta Lase no

    dee o5itirse por ning#n 5otivo por&'e representa !a 5ovi!i(acin

    de !as 4ai!idades necesarias para !a co5'nicacin !as c'a!es son de

    gran re!evancia en e! conte2to socia! en e! &'e se desenv'e!ven !os

    ed'candos-

    @- Eva!'acin-8 Desde e! enLo&'e por co5petencias es conveniente

    ec4ar 5ano de a!g'na de !as tres 4erra5ientas de ca!ifcacin

    reco5enda!es) !a !ista de verifcacin !a esca!a esti5ativa o !a

    r#rica- Hos indicadores &'e se inc!',an en !as 5is5as deen

    aarcar !o concept'a! !o procedi5enta! , !o actit'dina!- A

    contin'acin se 4ace 'n !istado de indicadores &'e p'eden 'ti!i(arse

    para eva!'ar tanto e! prod'cto otenido co5o e! proceso &'e se

    !!ev a cao-

  • 8/10/2019 ESTRATEGIAS DIDCTICAS POR COMPETENCIAS.doc

    36/195

  • 8/10/2019 ESTRATEGIAS DIDCTICAS POR COMPETENCIAS.doc

    37/195

    5ovi!i(ando rec'rsos , co5o consec'encia desarro!!ar co5petencias en !os

    a!'5nos-

    Jna de !as fna!idades &'e c'5p!e e! 51todo de casos es !a de apro2i5ar a!

    individ'o a !as condiciones de !a vida rea! para preparar!o desarro!!ando

    ta!entos !atentes de visin a'toridad co5'nicacin , !idera(go &'e !os

    capacite para re!acionarse con !os de5%s a! desarro!!ar !as co5petencias

    para !a vida &'e 4o, dBa son !a fna!idad de !a ed'cacin , est% e2p!Bcita en

    !os p!anes de est'dio de !a ed'cacin %sica , de! nive! 5edio s'perior-

    De esta 5anera a trav1s de! an%!isis de 'n caso , !as acciones &'e se

    derivan para s' reso!'cin se contri',e a! desarro!!o de co5petencia en !a

    5edida en &'e vinc'!a a! participante con 4ec4os rea!es , !e per5iten

    desarro!!ar s' propio an%!isis , adoptar 'na so!'cin &'e considere

    adec'ada-

    Co5ponentes %sicos para e!aorar 'n caso)

    8 Jna 4istoria c!ara co4erente , organi(ada &'e invo!'cre inte!ect'a!

    , aLectiva5ente a! est'diante , !o cond'(ca necesaria5ente a to5ar

    decisiones-

    8 Jna introd'ccin &'e enganc4e a! !ector con !a sit'acin o

    persona!es de! caso-

    8 Jna seccin reve &'e e2ponga e! conte2to en &'e se 'ica e! caso ,

    per5ita s' vBnc'!o con e! contenido discip!inario , c'rric'!ar con !os

    conceptos o ideas centra!es por traa*ar-

  • 8/10/2019 ESTRATEGIAS DIDCTICAS POR COMPETENCIAS.doc

    38/195

  • 8/10/2019 ESTRATEGIAS DIDCTICAS POR COMPETENCIAS.doc

    39/195

  • 8/10/2019 ESTRATEGIAS DIDCTICAS POR COMPETENCIAS.doc

    40/195

    deida5ente redactado de ac'erdo a !os co5ponentes en!istados

    !Bneas atr%s-

    9- E! docente 5ediador-8 'ien dee 'scar &'e !os a!'5nos

    desarro!!en s's co5petencias a trav1s de !a #s&'eda de

    inLor5acin e interca5io de p'ntos de vista- A!go &'e no dee

    pasar desaperciido es &'e e! 5aestro es 'n ser 4'5ano &'e tiene

    s's propia 4istoria de vida , se desenv'e!ve en 'n entorno socia!

    deter5inado por !o &'e a! ig'a! &'e e! resto de !a sociedad es

    aLectado por e! entorno econ5ico socia! c'!t'ra!- Por !o &'e no se

    dee partir de !a idea de &'e es e! &'e sae 5%s , 5e*or todo !o

    re!acionado con 'n caso deter5inado sino e! &'e c'5p!e 'na

    L'ncin de 5ediacin &'e entre otras cosas dee conte5p!ar e!

    proporcionar !os e!e5entos &'e sirvan de e*e artic'!ador de !a

    disc'sin 5antener e! orden de! procedi5iento de reso!'cin de !os

    casos tratar de orientar !a disc'sin tratando de &'e 4a,a ree2in

    , an%!isis 5%s o 5enos proL'ndo a fn de evitar posiciones

    si5p!istas 5otivar !a participacin , esti5'!ar p!antea5iento de

    tesis novedosas 5oderar en !as disc'siones &'e se presenten a fn

    de &'e 4a,a 'n 'so adec'ado de! tie5po 5antener e! inter1s de !os

    participantes en e! te5a proc'rando crear 'n a5iente din%5ico ,

    agrada!e-

    :- Has co5petencias a desarro!!ar-8 No se dee o!vidar &'e !a fna!idad

    de !a disc'sin de 'na sit'acin deter5inada p!anteada de 5anera

    narrativa co5o 'n caso tiene co5o fna!idad ser !a ap'esta L'erte

    de! docente para &'e !os a!'5nos desarro!!en !as co5petencias &'e

  • 8/10/2019 ESTRATEGIAS DIDCTICAS POR COMPETENCIAS.doc

    41/195

    5arca e! p!an , !os progra5as de! nive! ed'cativo en &'e se traa*e

    de a4B &'e se p'eda , dea ec4ar 5ano de conoci5ientos de !as

    distintas asignat'ras de 4ai!idades ad&'iridas , por s'p'esto de

    actit'des , va!ores &'e se ponen en *'ego d'rante !as disc'siones ,

    !a necesaria ree2in &'e s',ace d'rante todo e! proceso-

    Procedi5iento para e! traa*o de! 51todo de caso en c!ase

    Ha sesin en !a &'e e! caso va a ser e! e*e detonador para !a 5ovi!i(acin de

    rec'rsos &'e per5itan desarro!!ar co5petencias en !os a!'5nos dee

    p!antearse en t1r5inos de inicio desarro!!o , cierre 'na s'gerencia a!

    respecto es !a sig'iente)

    a= Inicio

    En este pri5er 5o5ento se Lor5an !os e&'ipos de 5anera a!eatoria

    , se !es da a conocer e! caso &'e deen reso!ver de preLerencia en

    'na o 5%s 4o*as i5presas seg#n !a e2tensin de !a redaccin a!

    5is5o tie5po se !es dan !os criterios de e2igencia &'e se deen

    c'5p!ir , se esta!ecen con e2actit'd e! tie5po &'e tienen para !as

    disc'siones !a conc!'sin fna! , !a 4ora en &'e inicia !a sesin

    p!enaria para dar a conocer !os res'!tados &'e cada e&'ipo ot'vo-

    = Desarro!!o

  • 8/10/2019 ESTRATEGIAS DIDCTICAS POR COMPETENCIAS.doc

    42/195

    Es e! 5o5ento en &'e !os a!'5nos ana!i(an e! caso interca5ian

    p'ntos de vista 'scan inLor5acin , e!aoran conc!'siones- E!

    pape! de! 5aestro por s' parte d'rante esta Lase va a consistir en

  • 8/10/2019 ESTRATEGIAS DIDCTICAS POR COMPETENCIAS.doc

    43/195

    acercarse a !os e&'ipos para Lor5'!ar preg'ntas va!idas e

    inte!igentes &'e g'Ben , proL'ndicen !as ree2iones &'e va,an

    4aciendo !os e&'ipos e2p!icar d'das &'e tengan !os a!'5nos , si e!

    caso !o a5erita e2presar s's propias opiniones o re!atar s's

    e2periencias-

    c= Cierre

    Consiste %sica5ente en !a co5'nicacin de res'!tados por parte de

    !os e&'ipos dando a conocer a! gr'po !a Lor5a en &'e se dio !a

    disc'sin a! interior , !as conc!'siones &'e ot'vieron resa!tando s'

    4'o o no consenso entre !os integrantes de! e&'ipo-

    Co5o se p'ede ver e! 51todo de caso es 'na a!ternativa via!e para

    desarro!!ar co5petencias para !a vida en !os a!'5nos especBfca5ente en

    !o reLerente a! 5ane*o de sit'aciones ,a &'e es 'n 51todo activo ,

    participativo e intenta esti5'!ar en e! est'diante entre otras cosas !a

    4ai!idad para encontrar signifcados , re!aciones !a capacidad para

    Lor5arse , e5itir *'icios , e! ta!ento para inLor5ar a otros s' posicin-

    Ha eva!'acin en e! 51todo de casos

    Este proceso no p'ede La!tar , va enLocado %sica5ente en dos aspectos)

    !a eva!'acin de! caso en sB en s' Lor5a s' redaccin , s' contenido , por

    otra parte !a eva!'acin de !a p'esta en pr%ctica de! caso a! interior de !os

    e&'ipos , de! gr'po- A contin'acin se inc!',en dos s'gerencias para

  • 8/10/2019 ESTRATEGIAS DIDCTICAS POR COMPETENCIAS.doc

    44/195

    eva!'ar a5as sit'aciones)

  • 8/10/2019 ESTRATEGIAS DIDCTICAS POR COMPETENCIAS.doc

    45/195

    Hista de verifcacin para eva!'ar !a e!aoracin de 'n caso

    INDICADORES

    SI

    NO

    KM'estra c!aridad , 'ide( en !a narrativa 5ediante !a c'a! se

    e2pone e! caso

    KP!antea e! o*etivo &'e se persig'e de 5anera precisa

    KConsidera e! inter1s de !os a!'5nos , es por !o tanto 5otivante

    para e!!os

    KPresenta inLor5acin s'fciente para s'scitar e! an%!isis , !a

  • 8/10/2019 ESTRATEGIAS DIDCTICAS POR COMPETENCIAS.doc

    46/195

    disc'sin

    KConsidera sit'aciones rea!es o via!es de &'e s'cedan en !a

    vida rea!

    KOcasiona po!15ica por !as sit'aciones &'e p!antea

    KTiene 'na e2tensin acorde a! caso &'e p!antea

    Hista de verifcacin para eva!'ar !a p'esta en pr%ctica de 'n caso a!

  • 8/10/2019 ESTRATEGIAS DIDCTICAS POR COMPETENCIAS.doc

    47/195

    interior de !os e&'ipos de traa*o-

    INDICADORES

    SI

    NO

    KParticipan activa5ente todos !os integrantes de! e&'ipo en e!

    an%!isis inicia! de! caso dado

    KE2presan p'ntos de vista ien L'nda5entados &'e a,'dan a

    reso!ver !a sit'acin p!anteada

    KDefenden s's p'ntos de vista , opiniones con arg'5entos

    v%!idos

    KE2presan s's ideas con c!aridad , 'ide( a! interior de !os

  • 8/10/2019 ESTRATEGIAS DIDCTICAS POR COMPETENCIAS.doc

    48/195

    e&'ipos

    KCo!aoran de 5anera activa en !a #s&'eda de so!'ciones

    KCons'!tan L'entes de inLor5acin &'e a,'den a c!arifcar e!

    caso ana!i(ado

    KCo5'nican ante e! gr'po e! procedi5iento seg'ido , !os

    res'!tados otenidos con c!aridad

  • 8/10/2019 ESTRATEGIAS DIDCTICAS POR COMPETENCIAS.doc

    49/195

  • 8/10/2019 ESTRATEGIAS DIDCTICAS POR COMPETENCIAS.doc

    50/195

  • 8/10/2019 ESTRATEGIAS DIDCTICAS POR COMPETENCIAS.doc

    51/195

    se dedican 5etdica5ente a !a e*ec'cin de 'n traa*o g!oa!i(ado ,

    escogido !ire5ente por e!!os 5is5os- ;Qaa!a) .//@=

    De este 5odo tienen !a posii!idad de e!aorar 'n pro,ecto en co5#n , de

    e*ec'tar!o sinti1ndose protagonistas en todo e! proceso , esti5'!ando !a

    iniciativa responsa!e de cada 'no en e! seno de! gr'po-

    ases de 'n pro,ecto)

    Has Lases &'e co5prende 'n pro,ecto seg#n e! p!antea5iento de

    Zi!patricY citado por Qaa!a son c'atro)

    0- Intencin) En esta pri5era Lase !os c4icos , c4icas coordinados ,

    dirigidos por e! 5aestro deaten sore !os diLerentes pro,ectos

    prop'estos escogen e! o*eto o 5onta*e &'e &'ieren rea!i(ar , !a

    5anera de organi(arse ;gr'po8c!ase gr'pos red'cidos

    individ'a!5ente=- Precisan , c!arifcan !as caracterBsticas genera!es

    de !o &'e &'ieren 4acer asB co5o !os o*etivos &'e pretenden

    a!can(ar-

    .- Preparacin) Ha seg'nda Lase consiste en disear e! o*eto o

    5onta*e- Es e! 5o5ento de defnir con !a 5%2i5a precisin e!

    pro,ecto &'e se &'iere rea!i(ar- Para co5p!e5entar esta Lase se

    re&'erir% !a p!anifcacin , progra5acin de !os diLerentes 5edios

    &'e se 'ti!i(ar%n !os 5ateria!es , !as inLor5aciones indispensa!es

    para !a rea!i(acin , !os pasos , e! tie5po previstos-

  • 8/10/2019 ESTRATEGIAS DIDCTICAS POR COMPETENCIAS.doc

    52/195

    9- E*ec'cin) Jna ve( diseado e! pro,ecto !os 5edios , e! proceso a

    seg'ir se iniciar% e! traa*o seg#n e! p!an esta!ecido- Has t1cnicas ,

    estrategias de !as diLerentes %reas de aprendi(a*e ;escriir contar

    5edir di'*ar 5ontar etc-= se 'ti!i(ar%n en L'ncin de !as

    necesidades de e!aoracin de! pro,ecto-

    :- Eva!'acin) Jna ve( acaado e! o*eto o 5onta*e ser% e! 5o5ento

    de co5proar !a efcacia , !a va!ide( de! prod'cto rea!i(ado- A!

    5is5o tie5po se ana!i(ar% e! proceso seg'ido , !a participacin de

    !os c4icos , c4icas-

    KPor &'1 e! 51todo de pro,ectos es 'na opcin via!e en !a ed'cacin

    act'a!

    Has ra(ones &'e se esgri5en para traa*ar a partir de! 51todo de pro,ectos

    son !as sig'ientes)

    8 Posii!ita !a actividad co!ectiva con 'n propsito rea! , dentro de 'n

    a5iente nat'ra!- Por !o tanto e! pro,ecto dee inc!'ir actividades en

    co5#n en e&'ipo , e! traa*o en co5'nidad- Pretende Lo5entar e! espBrit'

    de iniciativa a! 5is5o tie5po &'e !a co!aoracin en 'n pro,ecto co!ectivo-

    8 $inc'!a !as actividades esco!ares a !a vida rea! intentando &'e se pare(can

    a! 5%2i5o- Se da i5portancia a !os i5p'!sos de !as acciones de !as

    intenciones propsitos o fna!idades de !a accin En e! pro,ecto interviene

    todo tipo de actividades 5an'a!es inte!ect'a!es est1ticas socia!es etc-

  • 8/10/2019 ESTRATEGIAS DIDCTICAS POR COMPETENCIAS.doc

    53/195

    8 Convierte a! traa*o esco!ar en a!go a't1ntica5ente ed'cativo ,a &'e !o

    e!aoran !os propios a!'5nos- Potencia !a capacidad de iniciativa de!

    a!'5no , e! respeto a !a persona!idad de !os c4icos , c4icas- Per5ite !a

    adec'acin de! traa*o a !os nive!es de desarro!!o individ'a!-

    8 avorece !a concepcin de !a rea!idad co5o 4ec4o pro!e5%tico &'e 4a,

    &'e reso!ver , responde a! principio de integracin , de tota!idad !o c'a!

    da !'gar a !a ensean(a g!oa!i(ada es decir no e2isten asignat'ras

    ais!adas sino &'e !os pro,ectos inc!',en todos !os aspectos de!

    aprendi(a*e) !ect'ra escrit'ra c%!c'!o e2presin p!%stica etc- ;Qaa!a

    .//@=

    Otra visin de! traa*o por pro,ectos

    Jna e2periencia interesante , c!ara5ente p!anteada es !a &'e rea!i(a

    Ant'nes ;.//>= en e !iro tit'!ado) Jn 51todo para !a ensean(a %sica) e!

    pro,ecto en e! c'a! se dan aportaciones 5', precisas sore !os aspectos

    concept'a!es , procedi5enta!es &'e se re&'ieren para e! traa*o con esta

    opcin 5etodo!gica a contin'acin se oLrece 'n e2tracto de esta L'ente

    e! c'a! para &'e sea 5%s atractivo a! !ector se desarro!!a en Lor5a de

    preg'ntas &'e son 5', Lrec'entes entre !os docentes , &'e en !a L'ente

    i!iogr%fca citada se enc'entra 'na resp'esta te2t'a!-

    $ea5os)

  • 8/10/2019 ESTRATEGIAS DIDCTICAS POR COMPETENCIAS.doc

    54/195

    K'1 es 'n pro,ecto

    Jn pro,ecto es 'na investigacin desarro!!ada con proL'ndidad sore 'n

    te5a o tpico &'e se considera interesante- Esa investigacin p'ede ser

    desarro!!ada por 'n pe&'eo gr'po de a!'5nos otras veces por !a c!ase

    entera , en a!g'nas circ'nstancias e2cepciona!es por 'n #nico a!'5no

    por 5%s de 'na c!ase o por 'n gr'po constit'ido por a!'5nos de diLerentes

    c!ases-

    Ha esencia , !a c!ave de! 12ito de 'n pro,ecto reside en 'n esL'er(o de

    investigacin de!ierada5ente dirigido a encontrar resp'estas

    convincentes para preg'ntas sore 'n te5a e!aoradas por !os a!'5nos

    proLesores proLesores , a!'5nos *'ntos , event'a!5ente L'ncionarios de

    !a esc'e!a padres , personas de !a co5'nidad e!egidas co5o

    representantes-

    K'1 re!acin e2iste entre e! pro,ecto , !as asignat'ras o !os contenidos

    discip!inares

    En a!g'nas pocas esc'e!as de! 5'ndo !os pro,ectos s'stit',en !as

    asignat'ras convenciona!es de 'n c'rso c'ando est%n presentes de 5odo

    interdiscip!inario en e! te5a e!egido- Por e*e5p!o) 'n pro,ecto &'e

    presente co5o e*e te5%tico [!a Tierra[ [!as p!antas[ [!as estaciones de!

    ao[ ' otros te5as 5%s genera!es aarca nat'ra!5ente !a GeograLBa , !a

    istoria seg'ra5ente !as Ciencias ;en e! an%!isis de !os e!e5entos

    constit',entes de! p!aneta co5o e! s'e!o e! aire e! ag'a , !a isLera=

  • 8/10/2019 ESTRATEGIAS DIDCTICAS POR COMPETENCIAS.doc

    55/195

    pero ta5i1n Heng'a naciona!- s' sBntesis en 'na Heng'a e2tran*era !a

    Mate5%tica ;en e! est'dio de !a esLera , en c%!c'!os , otras operaciones

    derivadas de !as Lor5as geo51tricas presentes en !a fg'ra de! p!aneta= ,

    en 5'c4as otras %reas de est'dio-

    Por otra parte !a Lor5a 5%s convenciona! de e5p!ear 'n pro,ecto co5o

    5edio de est'dio es considerar!o co5o 'n co5p!e5ento de !os e!e5entos

    siste5%ticos de 'na o de a!g'nas 5aterias- No dee ser presentado a !os

    a!'5nos co5o 'n evento e2cepciona! desarro!!ado en 'na ' otra ocasin

    sino co5o 'n co5ponente &'e integra 'na !Bnea de est'dio , &'e est%

    c!ara5ente defnido co5o parte de! pro,ecto pedaggico de !a esc'e!a-

    E5p!eados para e2p!orar conceptos , contenidos !os pro,ectos se prestan

    ta5i1n a progra5as de servicios co5'nitarios ca5paas de so!idaridad

    deLensa de 5etas eco!gicas via*es de !a esc'e!a e2periencias de

    !aoratorio , 'na infnidad de otras actividades e2trac'rric'!ares-

    KC'%! es e! pape! de! proLesor en e! traa*o por pro,ectos

    Hos proLesores deen poner a disposicin de !os a!'5nos !os !iros

    LotograLBas diapositivas revistas , otros 5ateria!es re!acionados con e!

    te5a est'diado- Esta L'ncin !os pro5'eve co5o verdaderos agentes

    div'!gadores de !eng'a*es 5#!tip!es p'esto &'e 5'estran a !os a!'5nos

    &'e !as preg'ntas , !os saeres &'e contienen s's resp'estas p'eden ser

    e2presadas a trav1s de te2tos gr%fcos pint'ras 5apas di'*os 5#sicas

    5ovi5ientos corpora!es , otros- Otro ro! i5portante &'e representa e!

  • 8/10/2019 ESTRATEGIAS DIDCTICAS POR COMPETENCIAS.doc

    56/195

    proLesor es e! de [interrogador[ recogiendo d'das propiciando

    in&'iet'des proponiendo pro!e5as , s'giriendo desaLBos- En e!

    c'5p!i5iento de esta 5isin e! proLesor dee de5ostrar s' arg'cia en

    ind'cir a! a!'5no a e!aorar s's propias preg'ntas co5o 'n investigador

    !as 4arBa 5ientras investiga s' te5a -

    Constit',e 'na ins'stit'i!e L'ncin de! proLesor ;traa*ando o no con

    pro,ectos= ser 'n decodifcador de sB5o!os es decir 'n proLesiona! &'e

    interpreta te2tos ana!i(a gr%fcos e2p!ora 5apas ana!i(a LotograLBas

    inventa i!'straciones , por fn e2p!icita a! a!'5no !os 5ensa*es oc'!tos de

    !os diLerentes sB5o!os presentes en !os 5#!tip!es !eng'a*es- En 'n

    pro,ecto esa L'ncin ad&'iere prerrogativas a#n 5%s vivas , din%5icas

    &'e en c!ases convenciona!es-

    KC'%! es e! ro! de !os a!'5nos en e! traa*o por pro,ectos

    Hos a!'5nos tienen 'n pape! 5', especBfco , protagnico d'rante !a

    rea!i(acin de 'n pro,ecto a!g'nas actividades re!evantes &'e !es

    corresponde 4acer son !as sig'ientes)

    8 Investigar a!g'nos de !os aspectos especBfcos contenidos en e!

    pro,ecto ;&'e 4a,an sido designados por e! proLesor , co5paeros=

    en !iros revistas diarios , sore todo rea!i(ando entrevistas-

    8 Escriir di'*ar !eer anotar datos , perciir !os distintos !eng'a*es

    posi!es ;te2tos di'*os pint'ras diagra5as gr%fcos

  • 8/10/2019 ESTRATEGIAS DIDCTICAS POR COMPETENCIAS.doc

    57/195

    dra5ati(aciones 5i5o etc-= para !a e2presin de s's

    desc'ri5ientos-

    8 E2p!orar con c!aridad , do5inio integra! s's diLerentes 4ai!idades

    operatorias ;ver descriir ana!i(ar sinteti(ar co5parar ded'cir

    c!asifcar criticar etc-=-

    8 Perciir &'e todo pro,ecto presenta etapas c!ara5ente defnidas

    reconocer esas etapas perciir en &'1 p'nto se enc'entra en cada

    etapa , co5prender e! o*etivo especBfco de s' tarea en e!

    5o5ento en &'e !a e*ec'ta , ta5i1n e! o*etivo fna! de! pro,ecto-

    KC5o se 4ace !a e!eccin de !os te5as en 'n pro,ecto KHo 4ace e!

    5aestro Ho 4acen !os a!'5nos KA5os participan

    Ha i5p!e5entacin de !os pro,ectos dee per5itir a !os a!'5nos

    concentrar s' energBa en !a #s&'eda de te5as re!evantes pero es esencia!

    &'e 1stos est1n inc!'idos en !os pro,ectos pedaggicos disp'estos por !os

    proLesores para a!can(ar !os o*etivos ed'cativos prop'estos- Estos te5as

    conceptos conoci5ientos , 4ai!idades p'eden ser [4i!vanados[ de 'n

    5odo gen1rico por e! e&'ipo docente co5o 'na actividad &'e precede a !a

    i5p!e5entacin de !os pro,ectos- Ho idea! es 'n t1r5ino 5edio entre !os

    te5as &'e !os a!'5nos proponen , s' posii!idad de insercin ,

    conte2t'a!i(acin en !os contenidos necesarios , adec'ados a !a edad de

    a&'1!!os esta!ecidos por !os proLesores-

  • 8/10/2019 ESTRATEGIAS DIDCTICAS POR COMPETENCIAS.doc

    58/195

    Jn e!e5ento i5portante en e! traa*o con pro,ectos es proponer tit'!as

    esti5'!antes intrigantes , s'gestivos- M'c4os pro,ectos &'e p'di5os

    aco5paar tenBan !os sig'ientes no5res) [H!orar --- Kpor &'1[ [E!

    5ecanis5o de! a5or[ [KC5o L'nciona[ [Todo sore e! ca5a!en ,

    otros ani5a!es raros[ entre otros-

    KC'%!es son !as etapas de 'n pro,ecto

    Ce!so Ant'nes ;.//>= propone tres etapas !as c'a!es est%n citadas a

    contin'acin)

    Pri5era etapa) apert'ra de! pro,ecto

    En esta etapa proLesores a!'5nos , event'a!5ente otras personas de !a

    co5'nidad esco!ar especia!5ente invitadas rea!i(an !a se!eccin de

    preg'ntas , !a defnicin de! e*e te5%tico &'e ser% investigado- Para esta

    Lase es posi!e e! 'so de diLerentes criterios de !os c'a!es e! 5%s

    i5portante es proponer 'n te5a Bnti5a5ente re!acionado con !a

    e2periencia diaria de !os a!'5nos- Ta5i1n es interesante &'e a!g'nos de

    !os a!'5nos est1n La5i!iari(ados con e! te5a , deseen saer 5%s sore 1!

    Lor5'!ando preg'ntas &'e sean #ti!es para 'na se!eccin fna! de

    c'estiones sore e! te5a-

  • 8/10/2019 ESTRATEGIAS DIDCTICAS POR COMPETENCIAS.doc

    59/195

    E! seg'ndo criterio es &'e e! e*e te5%tico dee conte5p!ar !a posii!idad de

    integrar 'na gran variedad de 5aterias inc!'idas !as discip!inas artBsticas

    Ed'cacin Bsica , c'ando sea posi!e 'na !eng'a e2tran*era-

    E! tercer criterio i5p!ica &'e e! te5a dee ser s'fciente5ente a5p!io para

    conte5p!ar d'das , &'e e2i*a por !o 5enos 'na se5ana de actividades

    con !a posii!idad de e2tenderse inc!'so a 'n 5es entero o a 'n i5estre-

    Con !a e!eccin de! te5a , de !as preg'ntas seg#n !os criterios

    presentados !os proLesores invo!'crados deen tra(ar 'n 5apa

    concept'aL9 acerca de !as !Bneas genera!es de! pro,ecto en todas s's

    etapas , pasos asB co5o e! te5a centra! , !os s'te5as o te5as

    sec'ndarios de ese pro,ecto- Es aso!'ta5ente esencia! e inc!'so

    i5prescindi!e en esa pri5era etapa &'e !os proLesores verif&'en &'e

    toda !a inLor5acin re'nida para !a investigacin est1 sie5pre re!acionada

    con !os saeres , con !as e2periencias de !os a!'5nos- E! verdadero

    aprendi(a*e sie5pre oc'rre a trav1s de !a incorporacin de n'evos

    conoci5ientos &'e interaccionan con !os &'e e! a!'5no ,a posee-

    Seg'nda etapa) e! traa*o pr%ctico

    Ha Lase dos representa !a verdadera [a!5a[ de! pro,ecto- Consiste en !a

    investigacin directa 5ediante e! 'so de te2tos !a rea!i(acin de visitas ,

    entrevistas e! envBo de cartas , todo !o &'e per5ita a !os a!'5nos e!aorar

    s's conc!'siones- Para e!!o considerar%n s's oservaciones , eva!'ar%n !os

    procedi5ientos con !os &'e act#an e*ercitar%n s's 4ai!idades ,

  • 8/10/2019 ESTRATEGIAS DIDCTICAS POR COMPETENCIAS.doc

    60/195

    constr'ir%n 5ode!os &'e !es per5itan disc'tir e2p!icar dra5ati(ar ,

    e2poner s's n'evos conoci5ientos-

    Tercera etapa) !a c'!5inacin 8 presentacin

    Es!a etapa en !a &'e se prepara !a presentacin de !os res'!tados de !as

    investigaciones- Contiene ensa,os s'rgidos a partir de !as c4ar!as

    e2posicin de o*etos representaciones dra5%ticas coros pane!es

    graaciones en a'dio o en video ' otros rec'rsos de! !eng'a*e con !os &'e

    se presentar%n !os conoci5ientos e!aorados- Conc!'ida !a presentacin e!

    proLesor co5'nica e! res'!tado de !a eva!'acin considerando sie5pre

    co5o par%5etro e! progreso a!can(ado por !os a!'5nos , !a apro2i5acin

    !ograda en re!acin con !os o*etivos inicia!5ente prop'estos o si 1stos

    L'eron a!can(ados o s'perados-

  • 8/10/2019 ESTRATEGIAS DIDCTICAS POR COMPETENCIAS.doc

    61/195

  • 8/10/2019 ESTRATEGIAS DIDCTICAS POR COMPETENCIAS.doc

    62/195

    EH APRENDIQA"E COOPERATI$O COMO E"E TRANS$ERSAH

    DE HA METODOHOG\A EN HA EDJCACIFN POR

    COMPETENCIAS

    Co5o nos p'di5os dar c'enta !as tres a!ternativas 5etodo!gicas

    e2p!icadas anterior5ente tienen co5o e!e5ento co5#n e! traa*o en

    e&'ipo !o c'a! no es Lort'ito ni parte de 'na cas'a!idad sino &'e to5an

    co5o ase e! constr'ctivis5o socia! co5o e! s'stento terico de! enLo&'e

    &'e est% presente en !os progra5as de !as asignat'ras de pr%ctica5ente

    todos !os nive!es ed'cativos-

    Jno de !os post'!ados %sicos de esta teorBa es &'e so!o en 'n conte2to

    socia! se !ogra aprendi(a*e signifcativo- Es decir contrario a !o &'e est%

    i5p!Bcito en !a teorBa de Piaget no es e! siste5a cognitivo !o &'e estr'ct'ra

    signifcados sino !a interaccin socia!- E! interca5io socia! genera

    representaciones interpsico!gicas &'e event'a!5ente se 4an de

    transLor5ar en representaciones intrapsico!gicas siendo estas #!ti5as !as

    estr'ct'ras de !as &'e 4a!aa Piaget-

    E! constr'ctivis5o socia! no niega nada de !as s'posiciones de!

    constr'ctivis5o psico!gico sin e5argo considera &'e est% inco5p!eto-

    Ho &'e pasa en !a 5ente de! individ'o es L'nda5enta!5ente 'n ree*o de

    !o &'e paso en !a interaccin socia!- E! origen de todo conoci5iento no es

    entonces !a 5ente 4'5ana sino 'na sociedad dentro de 'na c'!t'ra

    dentro de 'na 1poca 4istrica- E! !eng'a*e es !a 4erra5ienta c'!t'ra! de

    aprendi(a*e por e2ce!encia- E! individ'o constr',e s' conoci5iento por &'e

    es capa( de !eer escriir , preg'ntar a otros , preg'ntarse a si 5is5o

  • 8/10/2019 ESTRATEGIAS DIDCTICAS POR COMPETENCIAS.doc

    63/195

  • 8/10/2019 ESTRATEGIAS DIDCTICAS POR COMPETENCIAS.doc

    64/195

  • 8/10/2019 ESTRATEGIAS DIDCTICAS POR COMPETENCIAS.doc

    65/195

    todos en con*'nto- Ha re!acin de 'n verdadero e&'ipo es 'na re!acin

    co5p!eta &'e i5p!ica ac'erdos 5etas , responsai!idades-

    Hos 5ie5ros de 'n e&'ipo dee tener verdaderos 5otivos para traa*ar

    *'ntos , !as principa!es 5otivaciones en e! traa*o son si5i!ares a !as

    5otivaciones individ'a!es) e! deseo de seg'ridad e! de 'na oport'nidad ,

    e! ver reconocidos !os 51ritos propios- Ha diLerencia entre e! p!ano

    individ'a! , e! cooperativo estria en &'e en este #!ti5o conte2to !as

    5otivaciones se v'e!ven eLectivas c'ando se 5antienen en perLecto

    e&'i!irio psico!gico con !a co5prensin de &'e e! 'en L'nciona5iento

    de! e&'ipo garanti(a !os deseos o 5otivaciones persona!es de cada

    5ie5ro-

    Tene5os &'e entender!o) !a din%5ica de! 5'ndo act'a! re&'iere de !a

    con*'ncin de esL'er(os p'es son !os e&'ipos !os &'e est%n transLor5ando

    a !as organi(aciones todas !as decisiones i5portantes se to5an de esa

    5anera c'ando !os e&'ipos act#an de Lor5a artic'!ada se transLor5an en

    'n 5icrocos5os &'e aprende a trav1s de !a organi(acin-

    Hos e&'ipos en e! traa*o esco!ar

    Ha e2periencia nos 4a enseado &'e !os e&'ipos de traa*o no deen ser

    5a,ores de cinco personas ni 5enores de c'atro entre c'atro , cinco

    integrantes es e! n#5ero idea! para &'e e! 5aestro p'eda percatarse de !as

    participaciones individ'a!es &'e se dan en 'n traa*o cooperativo- e5os

    aprendido ta5i1n &'e !as reg!as de !a c!ase deen ser perLecta5ente

  • 8/10/2019 ESTRATEGIAS DIDCTICAS POR COMPETENCIAS.doc

    66/195

  • 8/10/2019 ESTRATEGIAS DIDCTICAS POR COMPETENCIAS.doc

    67/195

    provec4oso &'e per5ita enri&'ecer e! traa*o de todos- E! e&'ipo idea! es

    a&'1! &'e sea e! 5%s adec'ado para a!can(ar !os o*etivos de !a 5anera

    5%s efciente dentro de! entorno en &'e se enc'entre-

    Es cada dBa 5%s Lrec'ente &'e dentro de !as organi(aciones &'e aprenden

    se constit',an e&'ipos de traa*o para rea!i(ar 'na deter5inada tarea-

    Estos e&'ipos deen con*'gar !as diLerentes 4ai!idades de s's 5ie5ros ,

    cada 'no dee tener 'n !Bder idea! &'e estar% personifcado por &'ien sea

    capa( de !!evar a !os otros a !a consec'cin de !os propsitos p!anteados de

    ante5ano- En !a 5etodo!ogBa de traa*o &'e esta5os co5partiendo !os

    e&'ipos d'ran !o &'e tarde e! pro!e5a en reso!verse o !a tarea en

    e*ec'tarse-

    Es i5portante disting'ir &'e no todo !o &'e se ca!ifca co5o traa*o en

    e&'ipo !o es en rea!idad- De 4ec4o no se p'ede 4a!ar de traa*o en

    e&'ipo c'ando 5'c4as personas traa*an en !o 5is5o , co5piten entre sB

    evitan !as responsai!idades &'e deen as'5ir pas%ndose !os as'ntos de

    'no a otro o c'ando se L'er(a 'na 4o5ogeneidad en !os individ'os para

    acatar ciega5ente !as disposiciones de 'n La!so !Bder- a, cosas &'e nadie

    p'ede 4acer por !as personas es decir &'e e!!as deen 4acer so!as por

    e*e5p!o) pensar to5ar decisiones c'5p!ir con ciertas responsai!idad

    concentrarse etc1tera-

    Traa*o en e&'ipo p'es no es sino e! traa*o individ'a! &'e se con*'ga con

    otros en aras de 'n fn co5#n- Es 'na actit'd de servicio 4acia 'n espBrit'

    co!ectivo en e! &'e todos !os 5ie5ros deciden por s' propia vo!'ntad

    por&'e est%n convencidos de e!!o , s'ordinan parte de s's intereses

  • 8/10/2019 ESTRATEGIAS DIDCTICAS POR COMPETENCIAS.doc

    68/195

    partic'!ares a 'n o*etivo 5a,or) !a 5eta co5partida- Es decir e! traa*o

    en e&'ipo se convierte en 'n fn en sB 5is5o por&'e !os 5ie5ros est%n

    convencidos de &'e es !a 5e*or 5anera de conseg'ir e! fn de! pro,ecto- Si

    'na persona es capa( de !ograr grandes cosas 'n e&'ipo p'ede 4acer todo

    !o &'e se proponga- E! traa*o en e&'ipo es de gran 'ti!idad deido a &'e

    Lo5enta !a co!aoracin entre !os 5ie5ros de 'n gr'po , propicia a !a ve(

    !a interre!acin creativa con !as aportaciones de !as individ'a!idades &'e se

    co5p!e5entan en e! traa*o-

    Traa*o en e&'ipo , aprendi(a*e cooperativo

    erreiro ;.//@= 4a 4ec4o va!iosas aportaciones a !a ed'cacin en A51rica

    Hatina a trav1s de s's est'dios sore e! aprendi(a*e cooperativo a!g'nas

    ideas i5portantes &'e !o 4an 4ec4o fg'rar en !a escena ed'cativa de !as

    pr%cticas cotidianas de !as esc'e!as , &'e !os docentes deerBan to5ar en

    c'enta son !as &'e est%n p'!icadas es !a revista Magister en e! sitio 6e

    de !a Red Hatinoa5ericana Ta!ento A-C- ;666-redta!ento-co5=

    A contin'acin va5os a estr'ct'rar !as ideas de este a'tor por 5edio de

    preg'ntas generadoras c',as resp'estas se enc'entran en !a L'ente citada-

    K'1 es e! aprendi(a*e cooperativo

    Es 'na Lor5a de organi(ar e! proceso de ensean(a en e! sa!n de c!ase &'e

    conte5p!a co5o aspecto esencia! e! traa*o de !os a!'5nos en pe&'eos

  • 8/10/2019 ESTRATEGIAS DIDCTICAS POR COMPETENCIAS.doc

    69/195

  • 8/10/2019 ESTRATEGIAS DIDCTICAS POR COMPETENCIAS.doc

    70/195

    gr'pos- E! aprendi(a*e cooperativo es 5'c4o 5%s &'e aprendi(a*e gr'pa!-

    E! 5odo de organi(ar , traa*ar con e! gr'po de! sa!n en s' tota!idad co5o

    con !os e&'ipos &'e se Lor5an en e! 5is5o es !o &'e disting'e a esta

    a!ternativa did%ctica de! si5p!e aprendi(a*e gr'pa!-

    K'1 diLerencia 4a, entre gr'po , e&'ipo

    En !a !iterat'ra pedaggica e2isten tres posiciones con re!acin a !os

    t1r5inos gr'pos , e&'ipos)

    0- Para 5'c4os a'tores gr'po , e&'ipo es e! 5is5o concepto , por

    tanto e5p!ean indistinta5ente 'na &'e otra pa!ara-

    .- Para otros si5p!e5ente e! gr'po es c'antitativa5ente 5a,or &'e e!

    e&'ipo- Jn gr'po por e*e5p!o e! de! sa!n de c!ase p'ede tener

    varios e&'ipos-

    9- U para 'n considera!e n#5ero de a'tores e! gr'po est% Lor5ado

    por 'n n#5ero considera!e de 5ie5ros 5ientras &'e e! e&'ipo es

    'n pe&'eo gr'po &'e ade5%s viven , sienten 'n con*'nto de

    rasgos co5o son 'na identidad propia e! senti5iento de

    pertenecBa e! !idera(go co5partido !a responsai!idad individ'a! en

    L'ncin de !a responsai!idad de! e&'ipo- U todo esto dado !a

    interdependencia socia! positiva en &'e da o dee dar a! interior de

    estos pe&'eos gr'pos-

  • 8/10/2019 ESTRATEGIAS DIDCTICAS POR COMPETENCIAS.doc

    71/195

    KC'%! es !a diLerencia entre !o e&'ipos Lor5a!es , !os inLor5a!es

    E! 5aestro traa*a en e! sa!n con 'n gr'po de ed'candos , s' !aor

    proLesiona! co5o 5ediador se rea!i(a con todo e! gr'po , con !os e&'ipos

    &'e se constit',a en e! 5is5o- A veces esos e&'ipos son inLor5a!es en

    otras oport'nidades Lor5a!es Pero sie5pre en dependencia de !as

    L'nciones &'e se c'5p!i5entan , !as estrategias did%cticas &'e se e5p!ean

    para e! !ogro de !os o*etivos ed'cativos p!anteados-

    Hos e&'ipos inLor5a!es ta5i1n !!a5ados 4eterog1neos se caracteri(an

    por s' corta e2istencia- Se organi(an para e! c'5p!i5iento de 'na tarea

    p'nt'a! &'e e2ige poco tie5po s' rea!i(acin-

    Hos !!a5ados e&'ipos inLor5a!es p'eden ser de dos o 5%s 5ie5ros no

    pa't%ndose e! n#5ero 5%2i5o de co5ponentes a'n&'e sie5pre deen

    ser co5o e&'ipos &'e son pe&'eos gr'posV-

    C'ando nos inicia5os en !a ap!icacin de! aprendi(a*e cooperativo o ien

    en c'a!&'ier 5o5ento &'e sea necesario por !a L'ncin a c'5p!i5entarse

    , !a estrategia &'e se e5p!ea pode5os si5p!e5ente orientar !a Lor5acin

    de e&'ipos de dos pare*as o inas con e! co5paero 5%s pr2i5o e! de !a

    derec4a o e! sentado a !a i(&'ierda- Este es 'n e*e5p!o de gr'po inLor5a!-

    Hos gr'pos inLor5a!es p'eden co5o p!antea5os antes ser de 5%s

    5ie5ros , s's co5ponentes se!eccionarse o no de 5odo a!eatorio ien

    de 5odo tradiciona! de en'5erarse de! 'no a! tanto ien e5p!eando

    c'a!&'ier otro procedi5iento de agr'pacin a! a(ar-

  • 8/10/2019 ESTRATEGIAS DIDCTICAS POR COMPETENCIAS.doc

    72/195

    E! otro tipo de pe&'eo gr'po es e! e&'ipo ase- Ta5i1n conocidos co5o

    e&'ipos 4o5og1neos- Hos gr'pos ases se constit',en para &'e vivencien

    'na e2periencia de aprendi(a*e &'e !es va aportar de 5odo intencionado

    ade5%s de conoci5ientos e! desarro!!o de 4ai!idades , e! aprendi(a*e de

    actit'des , va!ores &'e de otro 5odo no se propicia en e! sa!n de c!ase-

    Hos e&'ipos ase por !o anterior se caracteri(an por tener 'na d'racin a!

    5enos de 'na se5ana , c'ando 5%s tres o c'atro- A'n&'e esto est% en

    dependencia por s'p'esto de 'n con*'nto de varia!es co5o son e! nive!

    e! tie5po , !a Lrec'encia de !a 5ateria en e! 4orario esco!ar etc- Pero !o

    &'e 4a, &'e c'5p!ir es &'e no sea de 'na vida tan corta &'e no per5ita e!

    desarro!!o de !as 4ai!idades socia!es &'e se 'scan desarro!!ar ni tan !argo

    &'e no a'spicien e! contin'o desp!ieg'e de !as potencia!idades de !os

    ed'candos-

    Hos e&'ipos ases deen ser Lor5ados sie5pre a!eatoria5ente para e!

    c'5p!i5iento de 'na tarea &'e pondr% en *'ego e! esL'er(o individ'a! , de!

    gr'po en s' tota!idad- U &'e e2igir% &'e cada 'no de s's integrantes

    contri',a con s' parte a !a rea!i(acin de !a actividad-

    K'1 s'gerencias dee to5ar en c'enta e! 5aestro para Lor5ar e&'ipos

    de aprendi(a*e cooperativo &'e rea!5ente L'ncionen

    E! n#5ero de co5ponentes de 'n 'en e&'ipo ase es a n'estra opinin

    tres a'n&'e para a!g'nas actividades p'diera ser c'atro -A&'B !as

    s'gerencias c!aves son)

  • 8/10/2019 ESTRATEGIAS DIDCTICAS POR COMPETENCIAS.doc

    73/195

    a= C'%nto 5%s pe&'eo e! e&'ipo 5e*or ,

    = Mientras 5enos tie5po disponi!e tenga5os 5%s pe&'eo dee

    ser e! e&'ipo

    A4ora ien sie5pre &'e dado !os o*etivos de! c'rso se re&'iera &'e !os

    a!'5nos conLronten ideas disc'tan sore 'n tpico deter5inado

    entonces se *'stifca 'n n#5ero 5a,or de co5ponentes de! e&'ipo por

    e*e5p!o < ?-

    K'1 r'tinas o entrena5ientos son necesarios para &'e !os e&'ipos se

    integren rea!5ente a! traa*o , aprendan 'nos a!'5nos de otros

    En !a Lor5acin de e&'ipos %sicos 4a, acciones &'e deen rea!i(arse

    sie5pre , &'e en 'n principio e2igen por s'p'esto 5%s tie5po insistencia

    , 5onitoreo constante de n'estra parte para &'e se c'5p!an-

    Poco a poco !os ed'cando van incorporando esas acciones co5o parte de

    'na r'tina de traa*o en e&'ipo , !a interiori(an no tan so!o por repeticin

    d'rante e! c'rso sino ta5i1n por convenci5iento de &'e de ese 5odo se

    traa*a 5e*or , se otienen 'enos res'!tados &'e se ven reco5pensados

    de 'na , otra Lor5a-

    Ha r'tina en !a Lor5acin de e&'ipos ase &'e interiori(adas se ap!ican

    ade5%s en !a Lor5acin de !os e&'ipos inLor5a!es con ciertas variaciones

    co5prende !as sig'ientes acciones)

  • 8/10/2019 ESTRATEGIAS DIDCTICAS POR COMPETENCIAS.doc

    74/195

    0- Se!eccin a!eatoria de !os 5ie5ros de! e&'ipo , disposicin Lrente a

    Lrente- En cBrc'!o de si!!as o sentados en 5esa 'nos Lrente a otros-

    Jicarse a cierta distancia !o 5%s posi!e de !os restantes e&'ipos-

    .- Constr'ccin de !a identidad de! e&'ipo)

    8 Jn 5in'to para conocerse 5e*or !os 5ie5ros de! e&'ipo &'i1nes

    so5os &'1 nos g'sta 4acer

    8 #s&'eda de! no5re de! e&'ipo) 'n t1r5ino reve sonoro

    agrada!e , signifcativo

    8 Se!eccin de 'n !e5a de ac'erdo a! no5re de! e&'ipo

    8 Diseo de 'n !ogo o se!eccin de 'na 5ascota o ien sB5o!o

    gr%fco de! e&'ipo to5ando en consideracin e! !e5a , e! no5re

    de! e&'ipo-

    8 ConLeccin de! gaLete e! 5%s !!a5ativo posi!e de cada 'no de !os

    5ie5ros de! e&'ipo

    8 Ponerse de ac'erdo para 4acer 'na reve presentacin de! e&'ipo

    de 'n 5in'to ante e! gr'po de !a c!ase e5p!eando rec'rsos &'e

    !!a5en !a atencin co5o 'n poe5a 'na cancin 'na dan(a en !a

    &'e todos participen-

    9- Distri'cin de !a responsai!idad)

    8 Destacar !as se5e*an(as entre !os co5ponentes de! e&'ipo

    8 $a!orar !a diversidad , co5p!e5entariedad posi!e entre todos

    8 Distri'irse en !as L'nciones organi(ativas a c'5p!i5entar) por

    consenso gr'pa! de &'i1n es e! coordinador , &'i1n e! re!ator ,

    &'i1n e! verifcador-

  • 8/10/2019 ESTRATEGIAS DIDCTICAS POR COMPETENCIAS.doc

    75/195

    8 Tener ien c!aro &'e 4acen &'i1n co5o parte de! c'5p!i5iento de

    s's L'nciones-

    8 Esta!ecer !as nor5as de! traa*o en e&'ipo-

    Apro2i5ada5ente c'atro cosas &'e deen tenerse ien presentes , &'e

    *'nto a !as L'nciones a c'5p!i5entar por cada 'no ser% !a ase de !a a'to

    eva!'acin , de !a eva!'acin &'e e! e&'ipo 4ace de s' L'nciona5iento-

    KC'%! es e! pape! de! 5aestro d'rante e! traa*o de !os e&'ipos

    D'rante e! traa*o en e&'ipo ien de !os inLor5a!es o 4eterog1neos o de

    !os e&'ipos ases o 4o5og1neos e! 5aestro co5o 5ediador dee

    5onitorear !a actividad de !os a!'5nos para seg#n !o &'e oserva dar !a

    a,'da necesaria s'fciente , oport'na-

    Si e! traa*o en e&'ipo se desenv'e!ve adec'ada5ente seg#n !o orientado

    e! 5aestro85ediador no interr'5pe si5p!e5ente se 5'eve con discrecin

    , en si!encio tratando de no 5o!estar-

    A veces se p'ede *'stifcar dado !o co5#n oservado en todo o en varios

    e&'ipos 'na reve intervencin 5', reve &'e precisa o corrige 'na

    orientacin-

    Ta5i1n se *'stifca &'e 'n reve tie5po antes de! periodo dado para !a

    actividad e! 5aestro85ediador rec'erde por e*e5p!o &'e so!o restan tres

    5in'tos para ter5inar-

  • 8/10/2019 ESTRATEGIAS DIDCTICAS POR COMPETENCIAS.doc

    76/195

  • 8/10/2019 ESTRATEGIAS DIDCTICAS POR COMPETENCIAS.doc

    77/195

  • 8/10/2019 ESTRATEGIAS DIDCTICAS POR COMPETENCIAS.doc

    78/195

    E! prod'cto depende de varios Lactores entre e!!os e! o !os o*etivos

    ed'cativos p!anteados !a estrategia did%ctica e5p!eada !os rec'rsos ,

    5ateria!es con &'e se c'enta e! tie5po disponi!e e! nive! , e2periencia

    de !os ed'candos , otros- Pero sie5pre dee 4aer 'na evidencia &'e se

    5'estre , sore e! c'a! se ree2ione-

    Proa!e5ente 'na evidencia 5', genera!i(ada es !a conLeccin entre

    todos , no 'no de e!!os de 'n carte! en 'na 4o*a grande de rotaLo!io &'e

    res'5a e! proceso , e! res'!tado o ien vis'a!ice 5ediante 'n 5apa '

    organi(ador de ideas !o &'e se rea!i( o co5prendi a! respecto-

    E! carte! dee conLeccionarse con p!'5ones de varios co!ores , c'idarse

    &'e c'5p!a !os e!e5entos %sicos de !a co5'nicacin de ideas) TBt'!o

    contenido vis'a! preciso dado por i5%genes , te2to 5ensa*e centra!

    e&'ipo8a'tor , Lec4a E! traa*o en pe&'eos gr'pos cooperativo es 'n

    5edio para crear 'n estado de %ni5o &'e cond'(ca a! aprendi(a*e

    signifcativo , para desarro!!ar e! nive! de co5petitividad de !os integrantes

    de! gr'po 5ediante !a cooperacin-

  • 8/10/2019 ESTRATEGIAS DIDCTICAS POR COMPETENCIAS.doc

    79/195

  • 8/10/2019 ESTRATEGIAS DIDCTICAS POR COMPETENCIAS.doc

    80/195

    !o&'e

    9

    Estrategias did%cticas para 5ovi!i(ar

    conceptos procedi5ientos , actit'des

  • 8/10/2019 ESTRATEGIAS DIDCTICAS POR COMPETENCIAS.doc

    81/195

  • 8/10/2019 ESTRATEGIAS DIDCTICAS POR COMPETENCIAS.doc

    82/195

    0- E! portaLo!io de evidencias

    K'1 es

    E! portaLo!io de evidencias se defne co5o 'n

    instr'5ento para eva!'ar e! proceso evo!'tivo de

    'na o varias co5petencias previa5ente defnidas en 'n perBodo de

    preLerencia a&'1!!as &'e son gen1ricas por e*e5p!o !as de! perf! de egreso

    o !as co5petencias discip!inares no es 'n c#5'!o de traa*os esco!ares ni

    'n arc4ivo de e*ercicios ac'5'!ados d'rante 'n periodo sin 5a,or

    precisin c'rric'!ar-

    KPara &'1 se 'ti!i(a

    Para !!evar 'n registro siste5%tico de !as evidencias previa5ente defnidas

    d'rante 'n se5estre 'n i5estre o 'n cic!o esco!ar &'e den c'enta de

    c5o va evo!'cionando c'a!itativa , c'antitativa5ente 'na o varias

    co5petencias-

    De ta! s'erte &'e si se 4a diseado para eva!'ar !a co5petencia de 'ti!i(ar

    e! !eng'a*e escrito con 'ide( , c!aridad en diLerentes conte2tos ,

    sit'aciones ;rasgo 0 de! Perf! de egreso de Ed'cacin %sica= entonces

    desde !a p!aneacin se defne &'e 1sa es !a co5petencia &'e se va a

    evidenciar en 'n tra,ecto evo!'tivo- Ade5%s dee disearse desde 'n

    inicio !a 4erra5ienta con !a &'e se va a ca!ifcar e! portaLo!ios , !os

    indicadores &'e se van a considerar para eva!'ar!o-

  • 8/10/2019 ESTRATEGIAS DIDCTICAS POR COMPETENCIAS.doc

    83/195

  • 8/10/2019 ESTRATEGIAS DIDCTICAS POR COMPETENCIAS.doc

    84/195

    KC5o se constr',e

    Defnir !a co5petencia o co5petencias a eva!'ar a trav1s de! portaLo!ios

    de evidencias preLerente5ente de! Perf! de Egreso o de !as discip!inares

    %sicas- E*e5p!o) 0- Jti!i(a e! !eng'a*e escrito con 'ide( , c!aridad en

    diLerentes conte2tos , sit'aciones

    Defnir e! procedi5iento para desarro!!ar !a estrategia en t1r5inos de

    inicio desarro!!o , cierre-

    a- Inicio -8 Se inicia con preg'ntas detonadoras sore e! 'so de!

    !eng'a*e ora! , escrito , !as inconveniencias de no poder e2presarse

    por escrito se Lor5an inas , se invita a e!aorar s's portaLo!ios

    decor%ndo!os , poni1ndo!es s's no5res de 5anera creativa se dan

    instr'cciones sore !o &'e dee aparecer cada se5ana o cada

    &'incena co5o evidencia , se entregan !os indicadores de

    eva!'acin de! portaLo!io a !os a!'5nos

    - Desarro!!o-8 Has inas decoran s's carpetas , deciden donde

    van a resg'ardar s' portaLo!io a! paso de !as se5anas van

    resg'ardando !as evidencias previa5ente defnidas en !os

    indicadores

    c- Cierre-8 Has inas presentan s's portaLo!ios a! fna! de! 5es

    se5estre o ao !ectivo apeg%ndose a !os indicadores de eva!'acin

    previa5ente defnidos- Por #!ti5o se ap!ica !a 4erra5ienta de

    ca!ifcacin ; !ista de verifcacin esca!a esti5ativa o r#rica=-

  • 8/10/2019 ESTRATEGIAS DIDCTICAS POR COMPETENCIAS.doc

    85/195

    KC5o se eva!#a

    Defnir , disear Indicadores de eva!'acin-

    a- De proceso-8 Hos indicadores de proceso corresponden a !os criterios de

    e2igencia &'e se !es pide a !as inas 5'estren a !o !argo de! proceso de

    conLor5acin de s's portaLo!ios genera!5ente de tipo procedi5enta! ,

    - De prod'cto-8 !os indicadores de prod'cto se referen a !os criterios de

    e2igencia &'e se esta!ecen previa5ente con respecto a! prod'cto &'e !os

    est'diantes van a e!aorar o a desarro!!ar , posterior5ente a presentar ,

    deLenderV Lrente a! gr'po

    Se espera &'e redacten indicadores dirigidos 4acia aspectos tanto

    concept'a!es co5o procedi5enta!es , actit'dina!es-

  • 8/10/2019 ESTRATEGIAS DIDCTICAS POR COMPETENCIAS.doc

    86/195

    erra5ienta de eva!'acin

    Indicadores

    Nive! de !ogro > en nive! M', ien , . en nive! E2ce!ente

    R

    M

    E

    Co!aora con s' par para co5p!etar e! portaLo!io

  • 8/10/2019 ESTRATEGIAS DIDCTICAS POR COMPETENCIAS.doc

    87/195

  • 8/10/2019 ESTRATEGIAS DIDCTICAS POR COMPETENCIAS.doc

    88/195

    Aparece en e! 5es de septie5re e! escrito de s'

    a'toiograLBa-

    E!aora resea de s' %ro! genea!gico Presenta e! ensa,o

    sore e! icentenario de !a Independencia

    Investiga , escrie 'na co!eccin de 0< reLranes pop'!ares

    re!acionados con contenidos de 4istoria

  • 8/10/2019 ESTRATEGIAS DIDCTICAS POR COMPETENCIAS.doc

    89/195

    COMPETENCIA HOGRADA O EN PROCESO

    Ha eva!'acin dee !!evar a !a rea!i5entacin co5entarios , decisiones

    4acia !a 5e*ora-

  • 8/10/2019 ESTRATEGIAS DIDCTICAS POR COMPETENCIAS.doc

    90/195

  • 8/10/2019 ESTRATEGIAS DIDCTICAS POR COMPETENCIAS.doc

    91/195

    .- E! 5apa 5enta!

    K'1 es

    E! 5apa 5enta! es 'na Lor5a gr%fca de e2presar !os

    pensa5ientos en L'ncin de !os conoci5ientos &'e

    4an sido a!5acenados en e! cerero s' e!aoracin considera %sica5ente

    !os sig'ientes aspectos)

    a= E! as'nto o concepto &'e es 5otivo de n'estra atencin o inter1s se

    e2presa en 'na i5agen centra!-

    = Hos principa!es te5as de! as'nto o concepto irradian !a i5agen

    centra! de Lor5a ra5ifcada-

    c= Has ra5as tienen 'na i5agen ,Wo pa!ara c!ave i5presa sore !a

    !Bnea asociada-

    d= Hos p'ntos 5enos i5portantes ta5i1n se representan co5o ra5as

    ad4eridas a !as ra5as de nive! s'perior-

    e= Has ra5as Lor5an 'na estr'ct'ra conectada

    KPara &'1 se 'ti!i(a

  • 8/10/2019 ESTRATEGIAS DIDCTICAS POR COMPETENCIAS.doc

    92/195

    Jn 5apa 5enta! es #ti! para rec'perar !os aprendi(a*es !ogrados por !os

    e&'ipos de traa*o , para evidenciar 4ai!idades , actit'des d'rante s'

    e!aoracin aarcando con e!!o !os tres ca5pos de 'na co5petencia ,a

    &'e en s' diseo participan dos o 5%s personas &'e deen ec4ar 5ano de

    !o &'e 4an constr'ido en 'n proceso previo , a! 4acer!o 'ti!i(an

    deter5inados criterios &'e son L%ci!5ente evidencia!es a! rea!i(ar e!

    traa*o-

  • 8/10/2019 ESTRATEGIAS DIDCTICAS POR COMPETENCIAS.doc

    93/195

    KC5o se constr',e

    0- E! pri5er paso para !a constr'ccin de 'n 5apa 5enta! es defnir !a

    co5petencia a eva!'ar a trav1s de este instr'5ento 5is5o &'e por s'

    versati!idad es ap!ica!e a 'na gran variedad de sit'aciones-

    E*e5p!o) Se!ecciona ana!i(a eva!#a , co5parte inLor5acin proveniente

    de diversas L'entes , aprovec4a !os rec'rsos tecno!gicos a s' a!cance para

    proL'ndi(ar , a5p!iar s's aprendi(a*es de 5anera per5anente

    Defne Procedi5iento para desarro!!ar!o en t1r5inos de inicio desarro!!o ,

    cierre

    a- Inicio -8 Se pide a !os a!'5nos &'e en inas o e&'ipos investig'en &'1 es 'n

    5apa 5enta! c5o se e!aora tipos de 5apas 5enta!es &'e e2isten , se

    entregan !os indicadores de eva!'acin de 'n 5apa 5enta!-

    - Desarro!!o-8 Has inas o e&'ipos van e!aorando es&'e5as de diagra5acin

    5enta! senci!!os sore !os tpicos &'e se van aordando en !as sesiones a

    5anera de conc!'siones otenidas con !os aprendi(a*es &'e van

    constr',endo-

    c- Cierre-8 Has inas o e&'ipos disean , presentan a! fna! de 'n proceso

    co5p!eto 'n 5apa 5enta! apeg%ndose a !os indicadores de eva!'acin &'e

    se !es dieron a conocer a! inicio , se ap!ica !a 4erra5ienta de ca!ifcacin

    &'e se considere 5%s pertinente para eva!'ar!o &'e co5o ,a se 4a dic4o

    p'ede ser !ista de verifcacin esca!a esti5ativa o r#rica-

  • 8/10/2019 ESTRATEGIAS DIDCTICAS POR COMPETENCIAS.doc

    94/195

  • 8/10/2019 ESTRATEGIAS DIDCTICAS POR COMPETENCIAS.doc

    95/195

    KC5o se eva!#a

    RJRICA

    INDICADORES

    NI$EH 0 ;ronce=

    NI$EH . ;P!ata=

    NI$EH 9 ;Oro=

    Entrega e! 5apa

    5enta! en e!

    tie5po

    esta!ecido

    Entregan e!

    5apa 5enta!

    desp'1s de !a

    Lec4a acordada

    o no !o entrega

    Ha entrega es poco

    tie5po desp'1s de

    !o acordado

    E! 5apa 5enta!

    se entrega en e!

  • 8/10/2019 ESTRATEGIAS DIDCTICAS POR COMPETENCIAS.doc

    96/195

    tie5po

    esta!ecido o

    antes

    Apego a !os

    indicadores de

    prod'cto dados a

    conocer con

    anticipacin

    E! 5apa 5enta!

    carece de dos o

    5%s e!e5entos

    &'e dee

    contener de

    5anera

    o!igatoria

    E! 5apa 5enta!

    entregado no

    contiene 'no de

    !os indicadores

    so!icitados

    E! 5apa 5enta!

    se apega

    estricta5ente a

    !os indicadores de

    prod'cto dados a

    conocer

  • 8/10/2019 ESTRATEGIAS DIDCTICAS POR COMPETENCIAS.doc

    97/195

    previa5ente

    E2p!icacin ,

    deLensa ante e!

    gr'po de!

    contenido de!

    5apa 5enta!

    Ha e2p!icacin

    dada a! gr'po es

    conL'sa , no

    corresponde a!

    contenido de!

    5apa 5enta!

    a,

    correspondencia

    entre !os

    e2presado , e!

    contenido en e!

    5apa 5enta! pero

    no 4a, c!aridad en

    e! contenido

    co5p!eto

    Ho e2p!icado es

    congr'ente con

    !o representado

    en e! 5apa

    5enta! , 4a,

  • 8/10/2019 ESTRATEGIAS DIDCTICAS POR COMPETENCIAS.doc

    98/195

    c!aridad , 'ide(

    en !a e2presin

    Ha eva!'acin dee !!evar a !a rea!i5entacin co5entarios , decisiones

    4acia !a 5e*ora-

  • 8/10/2019 ESTRATEGIAS DIDCTICAS POR COMPETENCIAS.doc

    99/195

    9- Mapa concept'a!

    K'1 es

    Este instr'5ento de eva!'acin es 'n 5edio &'e

    per5ite vis'a!i(ar ideas o conceptos grafcados de

    ac'erdo a 'na re!acin *er%r&'ica &'e e2iste entre e!!os entre s's

    caracterBsticas 5%s i5portantes se enc'entran !as sig'ientes)

    a= Per5iten apreciar e! con*'nto de inLor5acin &'e contiene 'n te2to , !as

    re!aciones entre s's co5ponentes-

    = Son considerados co5o organi(adores de contenido para diversas

    actividades acad15icas , de !a vida pr%ctica-

    c= Deter5ina !a *erar&'Ba de ideas

    d= Esta!ece !as re!aciones entre e!!as-

    e= E2presa es&'e5%tica5ente !os conceptos anteriores 'scando

    re!aciones-

    KPara &'1 se 'ti!i(a

  • 8/10/2019 ESTRATEGIAS DIDCTICAS POR COMPETENCIAS.doc

    100/195

    Jn 5apa concept'a! se 'ti!i(a %sica5ente para es&'e5ati(ar !a c!aridad

    de !as constr'cciones concept'a!es &'e van 4aciendo !os a!'5nos p'esto

    &'e per5ite c!arifcar !a Lor5a en &'e se esta!ecen !as re!aciones entre !os

    contenidos concept'a!es &'e se van constr',endo !o c'a! por !a nat'ra!e(a

    5is5a de este instr'5ento 4ace 1nLasis en e! aspecto concept'a! sin

    e5argo es posi!e evidenciar a trav1s de s' e!aoracin en inas o en

    e&'ipos aspectos procedi5enta!es , actit'dina!es-

  • 8/10/2019 ESTRATEGIAS DIDCTICAS POR COMPETENCIAS.doc

    101/195

    KC5o se constr',e

    En pri5er !'gar se defne !a co5petencia a eva!'ar to5ada

    preLerente5ente de !os rasgos de! perf! de egreso de! nive!

    correspondiente-

    Defne Procedi5iento para desarro!!ar!o en t1r5inos de Inicio -8 Se pide a

    !os a!'5nos &'e en inas o e&'ipos investig'en &'1 es 'n 5apa

    concept'a! c5o se e!aora para &'1 sirve , se 4acen e*ercicios senci!!os

    representando !as ideas principa!es de a!g'nos te2tos o te5as con !os &'e

    se est1 traa*ando !'ego se entregan !os indicadores de eva!'acin de!

    5apa concept'a! a !os a!'5nos-

    Desarro!!o-8 Has inas o e&'ipos van 4aciendo e!aoraciones parcia!es o

    5apas 5enta!es senci!!os sore !as conc!'siones de !as te5%ticas &'e se

    van tratando en !as c!ases con !a participacin de todos eso va a per5itir

    ade5%s de e*ercitar ir recopi!ando prod'ctos parcia!es &'e servir%n !'ego

    de ins'5os para e! 5apa concept'a! &'e se desarro!!ar% a! fna! de!

    se5estre o cic!o esco!ar-

    Cierre-8 Has inas o e&'ipos presentan s's 5apas 5enta!es a! fna! de!

    se5estre o ao !ectivo apeg%ndose a !os indicadores de eva!'acin

    previa5ente defnidos , se ap!ica !a 4erra5ienta de ca!ifcacin ; !ista de

    verifcacin esca!a esti5ativa o r#rica=-

  • 8/10/2019 ESTRATEGIAS DIDCTICAS POR COMPETENCIAS.doc

    102/195

    KC5o se eva!#a

    Indicadores

    Nive! de !ogro para dec!arar !a co5petencia !ograda) ? de >

    SI

    NO

    Co!aora con s's co5paeros para e! diseo , e!aoracin de!

    5apa concept'a!-

    Aporta ideas sore !a disposicin , *erar&'i(acin de conceptos asB

    co5o en !a defnicin de! tipo de en!ace &'e re!aciona !os conceptos

    'ti!i(ados

    M'estra satisLaccin a! traa*ar con s' co5paero o s' e&'ipo-

  • 8/10/2019 ESTRATEGIAS DIDCTICAS POR COMPETENCIAS.doc

    103/195

    En e! 5apa concept'a! se identifcan !os conceptos c!ave de!

    contenido &'e se est% representando-

    E! concepto principa! est% co!ocado en !a parte s'perior , a partir de

    1ste se derivan !os conceptos sec'ndarios *erar&'i(ados seg#n s'

    nive! de genera!i(acin

    Todos !os conceptos est%n escritos con 5a,#sc'!as

    Hos conceptos est%n conectados con pa!aras de en!ace escritas

    con !etra 5in#sc'!a en 5edio de dos !Bneas &'e indican !a direccin

    de !a proposicin

  • 8/10/2019 ESTRATEGIAS DIDCTICAS POR COMPETENCIAS.doc

    104/195

    Ha eva!'acin dee !!evar a !a rea!i5entacin co5entarios , decisiones

    4acia !a 5e*ora-

  • 8/10/2019 ESTRATEGIAS DIDCTICAS POR COMPETENCIAS.doc

    105/195

  • 8/10/2019 ESTRATEGIAS DIDCTICAS POR COMPETENCIAS.doc

    106/195

    Defne Procedi5iento para desarro!!ar!o en t1r5inos de

  • 8/10/2019 ESTRATEGIAS DIDCTICAS POR COMPETENCIAS.doc

    107/195

  • 8/10/2019 ESTRATEGIAS DIDCTICAS POR COMPETENCIAS.doc

    108/195

  • 8/10/2019 ESTRATEGIAS DIDCTICAS POR COMPETENCIAS.doc

    109/195

    KC5o se eva!#a

    ESCAHA ESTIMATI$A PARA HA E$AHJACIFN DE JN $IDEO DIDACTICO 5arcar con'na

    Hogra e! propsito de! g'in con efcacia

    M'estra re!evancia c'rric'!ar de !os o*etivos &'e

    persig'e-

    Evidencia doc'5entacin , L'entes de

    ECEHENTE

    AHTA

    CORRECTA

  • 8/10/2019 ESTRATEGIAS DIDCTICAS POR COMPETENCIAS.doc

    110/195

    A"A

  • 8/10/2019 ESTRATEGIAS DIDCTICAS POR COMPETENCIAS.doc

    111/195

    ASPECTOS T]CNICOS EST]TICOS U EPRESI$OS

    M'estra I5%genes !ogradas

    Evidencia !os te2tos gr%fcos , ani5aciones

    Aco5paa con anda sonora ;voces 5#sica---=

    M'estra ca!idad proL'ndidad en !os contenidos

    E! g'in 5'estra estr'ct'ra , rit5o ;g'in c!aro

    sec'enciacin---=

    S' p!antea5iento a'diovis'a! 5'estra interaccin

    entre e!e5entos

  • 8/10/2019 ESTRATEGIAS DIDCTICAS POR COMPETENCIAS.doc

    112/195

    ECEHENTE

    AHTA

    CORRECTA

    A"A

  • 8/10/2019 ESTRATEGIAS DIDCTICAS POR COMPETENCIAS.doc

    113/195

  • 8/10/2019 ESTRATEGIAS DIDCTICAS POR COMPETENCIAS.doc

    114/195

    ASPECTOS PEDAGFGICOS

    Genera de 5otivacin res'!ta atractivo e interesante

    De5'estra adec'acin a! 's'ario ;contenidos

    actividades=

    Contiene p!antea5iento did%ctico ;organi(adores

    res'5en---=

    ECEHENTE

  • 8/10/2019 ESTRATEGIAS DIDCTICAS POR COMPETENCIAS.doc

    115/195

  • 8/10/2019 ESTRATEGIAS DIDCTICAS POR COMPETENCIAS.doc

    116/195

    $AHORACIFN GHOAH

    ECEHENTE

    AHTA

    CORRECTA

    A"A

  • 8/10/2019 ESTRATEGIAS DIDCTICAS POR COMPETENCIAS.doc

    117/195

  • 8/10/2019 ESTRATEGIAS DIDCTICAS POR COMPETENCIAS.doc

    118/195

  • 8/10/2019 ESTRATEGIAS DIDCTICAS POR COMPETENCIAS.doc

    119/195

    Por e*e5p!o) - Mane*a !as tecno!ogBas de !a inLor5acin , !a co5'nicacin

    para otener inLor5acin , e2presar ideas

    Defne Procedi5iento para desarro!!ar!o en t1r5inos de

    a- Inicio -8 Se pide a !os a!'5nos &'e se organicen en inas o e&'ipos , &'e

    e!aoren g'iones senci!!os &'e !es van a servir co5o ins'5os para !a

    e!aoracin de 'n progra5a de radio &'e aar&'e !os aprendi(a*es

    constr'idos a !o !argo de 'n se5estre o cic!o esco!ar en este pri5er

    5o5ento se dan a conocer !os indicadores de eva!'acin a !os &'e va a

  • 8/10/2019 ESTRATEGIAS DIDCTICAS POR COMPETENCIAS.doc

    120/195

    ser so5etido e! progra5a de radio &'e van a presentar co5o prod'cto

    fna!-

    - Desarro!!o-8 Has inas o e&'ipos van 4aciendo pr'eas senci!!as de

    a!g'nos te5as &'e se van tratando en e! gr'po !o &'e !es va a per5itir

    ade5%s de e*ercitar ir recopi!ando prod'ctos parcia!es &'e servir%n !'ego

    de ins'5os para e! progra5a de radio &'e se tras5itir% a! fna! de!

    se5estre o cic!o esco!ar-

    c- Cierre-8 Has inas o e&'ipos presentan s's progra5as de radio a! fna! de!

    se5estre o ao !ectivo apeg%ndose a !os indicadores de eva!'acin

    previa5ente defnidos , se ap!ica !a 4erra5ienta de ca!ifcacin ; !ista de

    verifcacin esca!a esti5ativa o r#rica=-

    KC5o se eva!#a

    Indicadores

    R 88 M 8E

    reg'!ar ien M', ien E2ce!ente

    Nive! de !ogro > en nive! M , . en nive! E

    R

    M

  • 8/10/2019 ESTRATEGIAS DIDCTICAS POR COMPETENCIAS.doc

    121/195

    E

    Co!aora con s's co5paeros para e! diseo de !os g'iones

    , en !a rea!i(acin de! progra5a de radio esco!ar

    Aporta ideas sore e! contenido , participa activa5ente en e!

    proceso de rea!i(acin

    Da 5'estras de satisLaccin en e! proceso de rea!i(acin de!

    progra5a de radio-

  • 8/10/2019 ESTRATEGIAS DIDCTICAS POR COMPETENCIAS.doc

    122/195

    E! sonido tiene 'ena ca!idad t1cnica es c!aro

    co5prensi!e , 'ti!i(a otros aspectos sonoros ade5%s de !as

    voces-

    Hos contenidos se presentan de Lor5a organi(ada ien

    estr'ct'rada , c!ara

    E! g'in es c!aro , est% ien estr'ct'rado-

  • 8/10/2019 ESTRATEGIAS DIDCTICAS POR COMPETENCIAS.doc

    123/195

    Ha estr'ct'ra , !a sec'encia de! progra5a res'!tan

    adec'ados a !a po!acin est'dianti! a !a &'e se dirige) a s'

    capacidad perceptiva co5prensin conoci5ientos

    previos-

  • 8/10/2019 ESTRATEGIAS DIDCTICAS POR COMPETENCIAS.doc

    124/195

    ?- Peridico , noticiero esco!ar

    K'1 es

    Es 'n instr'5ento &'e per5ite activar diversos

    rec'rsos en !os a!'5nos a! organi(ar s' e!aoracin dando c'enta de !os

    aconteci5ientos re!evantes &'e se dan en !a co5'nidad esco!ar de Lor5a

    ta! &'e se despierte e! inter1s en !a po!acin &'e es destinataria de este

    5edio de co5'nicacin &'e a! 5is5o tie5po potencia , diversifca !as

    posii!idades de e2presin de ideas por 5edio de! !eng'a*e escrito-

    KPara &'1 se 'ti!i(a

    Para posii!itar !a e2presin escrita poner en *'ego !as 4ai!idades

    organi(ativas , evidenciar actit'des a! traa*ar en e&'ipo diseando ,

    e!aorando 'n 5edio de co5'nicacin 4ec4o por , para !os a!'5no