Animen Gaua, Akerbeltz, Gaba Beltza, Arimen Gau Beltza, Katubaltz….

Ohitura zaharrak baliatuz, jai berri bat sortzen hasiak dira herrietan.

Gau Beltza urriaren 31aren bueltan ospatzen da Euskal Herrian.

Udazkenetik negurako egunak gero eta ilunagoak dira.

Europa osoan eta Euskal Herrian ere, erritu ezberdinak egin izan dira garai honi lotuta.

Urtearen heriotza, uzta bilketa, hildako senideak gogoratzea…

Barrura begira jartzen gaitu garai honek eta iluntasunak protagonismo berezia hartzen du.

“Nire anaia eta bere lagunek, kalabaza hustu eta aurpegi forma ematen zioten, bi begi eta sudurra eta ahoa zulatuz labanarekin. Gero barruan kandela jartzen zioten. Izugarrizko inpresioa egiten zuen, artasoroetatik ateratzen ikusten genituenean, uuuuu eginez.”

Villabona, Gipuzkoa.

“Gure etxean amak egiten zitun gu hagitz haurrak ginen orduan. Ba, kalabaza, edozein kalabaza, (…) Ta begiak egin, ta sudurra, ta ahoa ireki, ta barrenean kandela sartu, ta orduan ikusten ziren begiak. Eta klaro, argitasuna barrenean. Purgatorioko arimentzat zen hura, ta zuk pentsatu, purgatorioko arimak agertzen baldin baziren. Beldurra, klaro beldurra.” Lesaka, Nafarroa.

“Herrian egiten ziren bihurrikeriak ere azaldu dizkit amak: umeak jende nagusiaren etxeetara joaten ziren

(normalean herriko xelebreenetara) erremolatxa atean ipini eta oihuka

deitzen zioten. Haserre irteten zirenean umeek susto handia hartuta zutela

interpretatzen zuten eta barrez lehertzen korrika abiatzen ziren.”

Arabar Errioxa, Araba.

“Itzalitako kalabazen berpiztea” ikerketa etnografikoan jaso dituzte erritual hauen

testigantzak Jaime Altuna eta Josu Ozaita antropologoak.

Lehengo ohiturak jaso eta gaur egun ospatzen hasiak diren jaiak aztertu dituzte.

Zein ezaugarri dituzte jai hauek?

• Ikuspegi komunitariotik antolatu ohi dira

• Aurrekontu txikiekin eta eredu jasangarriak bultzatuz (kalabaza naturalak, garaiko gaztaina erreak, trapu zaharrak mozorro gisan…).

• Antolatzaileen izaera anitza: euskara elkarteak, guraso taldeak, kultur etxe eta liburutegiak, gazte-lekuak…

• Euskara ardatz, bai antolaketan eta baita ekintzetan ere.

Gau Beltza ospatu nahi?

Nola egingo dugu?

Oinarri partekatua izateko proposamena:

•  Euskaraz sortua eta euskaraz bizia izatea •  Festaren ardatza komunitatea izatea •  Gazteek erdigunea hartzea, festaren antolaketaren ardura •  Iluntasunaren jaia da, beldurrak gainditzeko bidea •  Naturarekiko lotura berreskuratzea, eredu jasangarria •  Berdintasuna sustatu, betaurreko moreak jarri jaiari •  Tokian tokira egokitua eta parte hartzailea •  Jai bakoitzak bere izena eta izaera

Zer antolatu dezakegu?

•  Eske-erronda: udazkeneko fruituak, gozokiak edo janaria eskatuz. •  Kalabazak hustu, aurpegi forma eman eta argitzeko tailerra •  Mozorro eta makilaje tailerra, arropa eta trapu zaharrekin •  Beldurrezko ibilbidea edo etxea •  Gaztain jatea edo gaztainerrea plazan •  Beldurrak idatzi eta elkarrekin sutan erretzea •  Herriko zaharrenen eta gazteenen arteko transmisio saioak •  Kultur ikuskizunak: beldurrezko ipuinak, antzerkiak,

kale animazioa…

Animatuko gara?

https://www.youtube.com/watch?v=VeSsTFpeTJ4&feature=youtu.be

gaubeltza.eus