Upload
others
View
60
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
ÍÝÃÄÑÝÍ ¯ÍÄÝÑÒÍÈÉ ÁÀÉÃÓÓËËÀÃÛÍ ÕªÃÆËÈÉÍ ÕªÒªËÁªÐÈÉÍ ÑÀÍÕ¯¯ÆÈËÒÝÝÐ ÕÝÂËÝÂ.
Áîëîâñðóóëæ, ýìõòãýñýí:Õÿíàí òîõèîëäóóëñàí:
Õîëáîî áàðèõ:¯íäýñíèé Ñòàòèñòèêèéí ÕîðîîÌîíãîë óëñ, Óëààíáààòàð 14200Çàñãèéí ãàçðûí III áàéð
Ìýäýýëëèéí ¿éë÷èëãýý
Óòàñ: 1900-1212Ôàêñ: (976-11)-329271È-ìýéë: [email protected]Âýá ñàéò: www.1212.mn
Ø. Ñýðæõ¿¿, Ë. ÍÿìáàòÁ. Ýðäýíýñ¿ðýí, Ñ. Àëòàíöýöýã
Õ¯Í ÀÌ, ÍÈÉÃÝÌ 01
ÃÀÐ×ÈÃ
ªÌÍªÕ ¯Ã 6
ÀÉÌÃÈÉÍ ÒÀÍÈËÖÓÓËÃÀ 8
Õ¯Í ÀÌ, ÍÈÉÃÝÌ 11
1. Õ¯Í ÀÌ 12
2. ÍÈÉÃÌÈÉÍ ÇÀÐÈÌ ¯Ç¯¯ËÝËÒ¯¯Ä 21
3. ÁÎËÎÂÑÐÎË, ÑÎ¨Ë 26
4. ÝЯ¯Ë ÌÝÍÄ 32
5. ÍÈÉÃÌÈÉÍ ÄÀÀÒÃÀË 35
6. ÃÝÌÒ ÕÝÐÝÃ, د¯Õ 36
ÝÄÈÉÍ ÇÀÑÀÃ 39
7. ÄÎÒÎÎÄÛÍ ÍÈÉÒ Á¯ÒÝÝÃÄÝÕ¯¯Í 40
8. ժЪÍê ÎÐÓÓËÀËÒ 42
9. ÕÝÐÝÃËÝÝÍÈÉ ¯ÍÝ 43
10. ÁÀÍÊ, ÑÀÍÕ¯¯, ÄÀÀÒÃÀË 46
11. ÒªÐÈÉÍ ÑÀÍÕ¯¯ 49
12. ժĪª ÀÆ ÀÕÓÉ 51
ÌÀË ÀÆ ÀÕÓÉ 51
ÃÀÇÀÐ ÒÀÐÈÀËÀÍ 68
13. ÀÂÒÎ ÒÝÝÂÝÐ, ÕÀÐÈËÖÀÀ ÕÎËÁÎÎ 71
14. ÁÀÐÈËÃÀ, ÍÈÉÒÈÉÍ ÀÆ ÀÕÓÉ 73
15. ÁÀÉÃÀËÜ ÎÐ×ÈÍ 75
16. ÃÀÇÐÛÍ ÍÝÃÄÌÝË ÑÀÍ 78
ÕÀÂÑÐÀËÒ-1 (ñóìààð)
ÕÀÂÑÐÀËÒ-2 (áàãààð)
¯ÍÄÝÑÍÈÉ ÑÒÀÒÈÑÒÈÊÈÉÍ ÕÎÐÎÎ - ÒӨВ ÀÉÌÀÃ02
Õ¯ÑÍÝÃÒÈÉÍ ÆÀÃÑÀÀËÒ
ХҮСНЭГТ 1.1 АЙМГИЙН ХҮН АМ, хот, хөдөөгөөр, мянган хүн 12ХҮСНЭГТ 1.2 СУМДЫН ХҮН АМЫН ТОО 13ХҮСНЭГТ 1.3 ДУНДАЖ ХЭМЖЭЭНИЙ СУМ, БАГ 14ХҮСНЭГТ 1.4 ХАМГИЙН ОЛОН ХҮН АМ, ТОМ НУТАГ ДЭВСГЭРТЭЙ СУМ, БАГ 15ХҮСНЭГТ 1.5 СУМДЫН ӨРХИЙН ТОО 16ХҮСНЭГТ 1.6 ХҮН АМЫН НЯГТРАЛ 17ХҮСНЭГТ 1.7 ХҮН АМ ЗҮЙН АЧААЛАЛ, ХҮЙСИЙН ХАРЬЦАА, сумдаар 19ХҮСНЭГТ 1.8 ХҮН АМЫН ЕРДИЙН ХӨДӨЛГӨӨНИЙ ҮЗҮҮЛЭЛТ 20ХҮСНЭГТ 2.1 ӨНЧИН ХҮҮХДИЙН ТОО 21ХҮСНЭГТ 2.2 ӨНЧИН ХҮҮХДИЙН ТОО ТОГТМОЛ БУУРСАН СУМ, БАГ 22ХҮСНЭГТ 2.3 ӨРХ ТОЛГОЙЛСОН ЭХИЙН ТОО 22ХҮСНЭГТ 2.4 ӨРХ ТОЛГОЙЛСОН ЭХ ТОГТМОЛ БУУРСАН СУМ, БАГ 23ХҮСНЭГТ 2.5 ӨРХ ТОЛГОЙЛСОН ЭХ ТОГТМОЛ ӨССӨН СУМ, БАГ 23ХҮСНЭГТ 2.6 ГАНЦААР АМЬДАРЧ БУЙ АХМАД НАСТАНГУУДЫН ТОО 24ХҮСНЭГТ 2.7 ХӨГЖЛИЙН БЭРХШЭЭЛТЭЙ ХҮНИЙ ТОО 25ХҮСНЭГТ 2.8 ХӨГЖЛИЙН БЭРХШЭЭЛТЭЙ ИРГЭДИЙН ТОО ХАМГИЙН ИХ БУУРСАН, ӨССӨН БАГ 25ХҮСНЭГТ 3.1 АЙМГИЙН БОЛОВСРОЛЫН БАЙГУУЛЛАГЫН ҮНДСЭН ҮЗҮҮЛЭЛТ 27ХҮСНЭГТ 3.2 2013-2014 ОНЫ ХИЧЭЭЛИЙН ЖИЛИЙН БОЛОВСРОЛЫН БАЙГУУЛЛАГА, СУРАЛЦАГЧДЫН ТОО 28ХҮСНЭГТ 3.3 2013-2014 ОНЫ ХИЧЭЭЛИЙН ЖИЛИЙН НИЙТ ҮНДСЭН БАГШИЙН ТОО, НЭГ БАГШИЙН АЧААЛАЛ 29ХҮСНЭГТ 3.4 АЙМГИЙН СОЁЛЫНБАЙГУУЛЛАГЫН ЗАРИМ ҮЗҮҮЛЭЛТ 31ХҮСНЭГТ 4.1 АЙМГИЙН ЭРҮҮЛ МЭНДИЙН САЛБАРЫН ЗАРИМ ҮЗҮҮЛЭЛТ 33ХҮСНЭГТ 4.2 АМЬД ТӨРСӨН ХҮҮХЭД БА НЯЛХСЫН ЭНДЭГДЭЛ 33ХҮСНЭГТ 4.3 НАС БАРСАН ХҮН, зонхилох өвчний ангиллаар 33ХҮСНЭГТ 4.4 СУМДЫН ИХ ЭМЧ, СУВИЛАГЧДЫН ТОО, АЧААЛАЛ, 2013 34ХҮСНЭГТ 4.5 ХАЛДВАРТ ӨВЧНӨӨР ӨВЧЛӨГЧИД, өвчний төрлөөр 35ХҮСНЭГТ 5.1 АЙМГИЙН НИЙГМИЙН ДААТГАЛЫН ҮЗҮҮЛЭЛТ 35ХҮСНЭГТ 6.1 БҮРТГЭГДСЭН ГЭМТ ХЭРЭГ, төрлөөр 36ХҮСНЭГТ 6.2 ХОХИРОГЧ ИРГЭД 37ХҮСНЭГТ 6.3 ГЭМТ ХЭРГИЙН УЛМААС УЧИРСАН ХОХИРОЛ БА НӨХӨН ТӨЛҮҮЛЭЛТ, сая төгрөг 38ХҮСНЭГТ 6.4 БҮРТГЭГДСЭН НИЙТ ГЭМТ ХЭРЭГ, сумаар 38ХҮСНЭГТ 7.1 НИЙТ ҮЙЛДВЭРЛЭЛТ, ДОТООДЫН НИЙТ БҮТЭЭГДЭХҮҮН оны үнээр, тэрбум төг 40ХҮСНЭГТ 7.2 ДОТООДЫН НИЙТ БҮТЭЭГДЭХҮҮНД АЙМАГ БОЛОН САЛБАРУУДЫН ЭЗЛЭХ ХУВЬ 41ХҮСНЭГТ 8.1 ХӨРӨНГӨ ОРУУЛАЛТ, сая төгрөг 42ХҮСНЭГТ 9.1 ИНФЛЯЦИЙН 2013 ОНЫ ӨСӨЛТӨД ҮЗҮҮЛСЭН БҮЛГҮҮДИЙН НӨЛӨӨЛӨЛ 44ХҮСНЭГТ 9.2 ӨРГӨН ХЭРЭГЛЭЭНИЙ ЗАРИМ БАРАА, ҮЙЛЧИЛГЭЭНИЙ ДУНДАЖ ҮНЭ, сумаар, 2013 44ХҮСНЭГТ 10.1 ХАДГАЛАМЖ, ЗЭЭЛИЙН ҮЗҮҮЛЭЛТҮҮД, тэрбум төгрөг 47ХҮСНЭГТ 10.2 ХАДГАЛАМЖ, сумаар, сая төгрөг 47ХҮСНЭГТ 10.3 МАЛЫН ИНДЕКСЖҮҮЛСЭН ДААТГАЛД ХАМРАГДСАН МАЛ БҮХИЙ ӨРХ, ДААТГУУЛСАН МАЛЫН ТОО 48ХҮСНЭГТ 10.4 МАЛЫН ДААТГАЛД ХАМРАГДСАН БАЙДАЛ, сумаар 48ХҮСНЭГТ 11.1 АЙМГИЙН ТӨСВИЙН НИЙТ ОРЛОГО, ЗАРЛАГА, сая төг 50ХҮСНЭГТ 12.1 МАЛЧИН ӨРХ, МАЛЧДЫН ТОО 52ХҮСНЭГТ 12.2 МАЛЧИН ӨРХИЙН ЗАРИМ ҮЗҮҮЛЭЛТ, 52
Õ¯Í ÀÌ, ÍÈÉÃÝÌ 03
ХҮСНЭГТ 12.3 АЙМГИЙН МАЛЫН ТОО, мянган толгой 53ХҮСНЭГТ 12.4 СУМДЫГ НИЙТ МАЛЫН ТООГООР БАЙР ЭЗЛҮҮЛБЭЛ 55ХҮСНЭГТ 12.5 СУМДЫН СҮРГИЙН БҮТЭЦ 57ХҮСНЭГТ 12.6 ХЭЭЛТЭГЧ МАЛЫН ТОО 60ХҮСНЭГТ 12.7 СҮРЭГТ ХЭЭЛТЭГЧ МАЛЫН ЭЗЛЭХ ХУВЬ 61ХҮСНЭГТ 12.8 СУМДЫГ 2013 ОНЫ НИЙТ ХЭЭЛТЭГЧИЙН ТООГООР БАЙР ЭЗЛҮҮЛБЭЛ 61ХҮСНЭГТ 12.9 БОЙЖУУЛСАН ТӨЛИЙН ТОО, сумаар, 2013 62ХҮСНЭГТ 12.10 СУМДЫН 2013 ОНД 100 ЭХЭЭС БОЙЖУУЛСАН ТӨЛ 63ХҮСНЭГТ 12.11 СУМ, БАГИЙН ДУНДАЖ ҮЗҮҮЛЭЛТ, 2013 64ХҮСНЭГТ 12.12 УЛСЫН НИЙТ 330 СУМЫН ДОТОР ЭЗЛЭХ БАЙР, 2013 оны байдлаар 64ХҮСНЭГТ 12.13 ХАМГИЙН ОЛОН МАЛТАЙ СУМ, 2013 65ХҮСНЭГТ 12.14 ХАМГИЙН ОЛОН МАЛТАЙ БАГ, 2013 66ХҮСНЭГТ 12.15 ТЭЖЭЭВЭР АМЬТДЫН ТОО, толгой 66ХҮСНЭГТ 12.16 ХАШАА, ХУДГИЙН ТОО 66ХҮСНЭГТ 12.17 БЭЛЧЭЭРИЙН ДААЦ, ТЭЖЭЭЛИЙН ХҮРЭЛЦЭЭ 67ХҮСНЭГТ 12.18 ТАРИАЛСАН ТАЛБАЙ, га 68ХҮСНЭГТ 12.19 СУМДЫН 2013 ОНД ТАРИАЛСАН ТАЛБАЙ, га 69ХҮСНЭГТ 12.20 ХУРААСАН УРГАЦ, тонн 69ХҮСНЭГТ 12.21 СУМДЫН ХУРААСАН УРГАЦ, тонн 70ХҮСНЭГТ 12.22 ГА-ГИЙН УРГАЦ 70ХҮСНЭГТ 13.1 АВТО ТЭЭВРИЙН САЛБАРЫН ҮЗҮҮЛЭЛТ 72ХҮСНЭГТ 13.2 АЙМГИЙН ХАРИЛЦАА ХОЛБООНЫ САЛБАРЫН 72ХҮСНЭГТ 14.1 БАРИЛГА УГСРАЛТ, ИХ ЗАСВАРЫН АЖИЛ, сая төгрөг 74ХҮСНЭГТ 14.2 АЙМГИЙН НИЙТИЙН АЖ АХУЙН ҮЙЛЧИЛГЭЭ 74ХҮСНЭГТ 15.1 СУМДЫН 2010-2013 ОНЫ АГААРЫН ДУНДАЖ ТЕМПЕРАТУР, °С 76ХҮСНЭГТ 15.2 СУМДЫН 2010-2013 ОНЫ ХУР ТУНАДАСНЫ НИЙЛБЭР 77ХҮСНЭГТ 16.1 АЙМГИЙН ГАЗРЫН НЭГДМЭЛ САНГИЙН АНГИЛАЛ, 2013 79ХҮСНЭГТ 16.2 СУМДЫН ГАЗРЫН НЭГДМЭЛ САНГИЙН АНГИЛАЛ, мянган га, 2013 80ХҮСНЭГТ 16.3 ХӨДӨӨ АЖ АХУЙН ГАЗАР, мянган га, 2013 81ХҮСНЭГТ 16.4 УЛСЫН ТУСГАЙ ХЭРЭГЦЭЭНИЙ ГАЗАР, мянган га, 2013 82ХҮСНЭГТ 16.5 ОЙН САНГИЙН ГАЗАР, мянган га, 2013 82
¯ÍÄÝÑÍÈÉ ÑÒÀÒÈÑÒÈÊÈÉÍ ÕÎÐÎÎ - ÒӨВ ÀÉÌÀÃ04
ÇÓÐÃÈÉÍ ÆÀÃÑÀÀËÒ
ЗУРАГ 1. АЙМГИЙН ЗАСАГ ЗАХИРГААНЫ НЭГЖ,БАЙГАЛИЙН БҮСҮҮДЭД ХАМРАГДАХ БАЙДАЛ 09ЗУРАГ 1.1 СУМДЫН ХҮН АМЫН ТОО 14ЗУРАГ 1.2 НЭГ ӨРХИЙН АМ БҮЛИЙН ТОО 18ЗУРАГ 1.3 ХҮН АМЫН НАС, ХҮЙСИЙН СУВАРГА, 2010, 2013 он 18ЗУРАГ 2.1 ӨНЧИН ХҮҮХДИЙН ТООНЫ ӨӨРЧЛӨЛТ 21ЗУРАГ 3.1 СУРГУУЛИЙН ӨМНӨХ БОЛОВСРОЛЫН БАЙГУУЛЛАГЫН ҮНДСЭН БАГШИЙН АЧААЛАЛ (нэг үндсэн багшид ногдох хүүхдийн тоо, 2013) 30ЗУРАГ 3.2 ЕБС-ИЙН ҮНДСЭН БАГШИЙН АЧААЛАЛ 30ЗУРАГ 4.1 НАС БАРСАН ШАЛТГААН, зонхилох өвчний ангиллаар, %, 2010-2013 он 34ЗУРАГ 6.1 ГЭМТ ХЭРГИЙН АНГИЛАЛ, 2010-2013 оны дүнгээр 37ЗУРАГ 6.2 ГЭМТ ХЭРГИЙН УЛМААС ӨМЧИД УЧИРСАН ХОХИРЛЫН БҮТЭЦ 37ЗУРАГ. 9.1 АЙМГИЙН ХЭРЭГЛЭЭНИЙ ҮНИЙН СУДАЛГААНД ХАМРАГДСАН СУМД 45ЗУРАГ 11.1 АЙМГИЙН ТӨСВИЙН ТЭНЦЭЛ, тэрбум төгрөг 50ЗУРАГ 11.2 АЙМГИЙН ТӨСВИЙН НИЙТ ЗАРЛАГЫН БҮТЭЦ 50ЗУРАГ 12.1 МАЛЧИН ӨРХ, МАЛЧДЫН ТООНЫ ӨӨРЧЛӨЛТ 52ЗУРАГ 12.2 АЙМГИЙН МАЛЫН ТООНЫ ӨӨРЧЛӨЛТ, мян.толгой 53ЗУРАГ 12.3 СУМДЫН НИЙТ МАЛЫН ТООНЫ БҮЛЭГЛЭЛТ 56ЗУРАГ 12.4 АЙМГИЙН МАЛ АЖ АХУЙН ГОЛ САЛБАР- ҮХРИЙН БАЙРШИЛ, сумаар 58ЗУРАГ 12.5 АЙМГИЙН ХОНИНЫ БАЙРШИЛ, сумаар 58ЗУРАГ 12.6 АЙМГИЙН ЯМААНЫ БАЙРШИЛ, сумаар 59ЗУРАГ 12.7 АЙМГИЙН АДУУНЫ БАЙРШИЛ, сумаар 59ЗУРАГ 12.8 ТЭМЭЭНИЙ АЖ АХУЙН БАЙРШИЛ, сумаар 60ЗУРАГ 12.9 АЙМГИЙН НИЙТ МАЛД СУМДЫН ЭЗЛЭХ ХУВЬ, 2013 оны байдлаар 65ЗУРАГ 12.10 СУМДЫН БЭЛЧЭЭРИЙН АЧААЛАЛ 67
Õ¯Í ÀÌ, ÍÈÉÃÝÌ 05
ÕÀÂÑÐÀËÒ Õ¯ÑÍÝÃÒÈÉÍ ÆÀÃÑÀÀËÒ
ÕÀÂÑÐÀËÒ -1 (ñóìààð)ÕÀÂÑÐÀËÒ 1.1 ÑÓÌÛÍ ÍÓÒÀà ÄÝÂÑÃÝÐ, ªÐÕ, Õ¯Í ÀÌÛÍ ÌÝÄÝÝËÝËÕÀÂÑÐÀËÒ 2.1 ÑÓÌÛÍ Õ¯Í ÀÌÛÍ ÍÈÉÃÌÈÉÍ ÇÀÐÈÌ ¯Ç¯¯ËÝËÒ¯¯ÄÕÀÂÑÐÀËÒ 3.1 ÑÓÌÛÍ ÁÎËÎÂÑÐÎËÛÍ ÁÀÉÃÓÓËËÀÃÛÍ ¯Ç¯¯ËÝËÒ¯¯ÄÕÀÂÑÐÀËÒ 3.2 ÑÓÌÛÍ ÑΨËÛÍ ÁÀÉÃÓÓËËÀÃÛÍ ¯Ç¯¯ËÝËÒ¯¯ÄÕÀÂÑÐÀËÒ 4.1 ÑÓÌÛÍ ÝЯ¯Ë ÌÝÍÄÈÉÍ ÁÀÉÃÓÓËËÀÃÛÍ ¯Ç¯¯ËÝËÒ¯¯ÄÕÀÂÑÐÀËÒ 6.1 ÑÓÌÛÍ ÃÝÌÒ ÕÝÐÃÈÉÍ ¯Ç¯¯ËÝËÒ¯¯ÄÕÀÂÑÐÀËÒ 9.1 ÑÓÄÀËÃÀÀÍÄ ÑÎÍÃÎÃÄÑÎÍ ÑÓÌÛÍ ÁÀÐÀÀÍÛ ÄÓÍÄÀÆ ¯ÍÝ, òºãðºãÕÀÂÑÐÀËÒ 10.1 ÑÓÌÛÍ ÕÀÄÃÀËÀÌÆ, ÇÝÝËÈÉÍ ¯Ç¯¯ËÝËÒ, ñàÿ òºãÕÀÂÑÐÀËÒ 12.1.1 ÌÀË×ÈÍ ªÐÕ, ÌÀË×ÈÄÕÀÂÑÐÀËÒ 12.1.2 ÑÓÌÛÍ ÌÀË ÀÆ ÀÕÓÉÍ ¯Ç¯¯ËÝËÒ¯¯ÄÕÀÂÑÐÀËÒ 12.1.3 ÒÀÐÈÀËÑÀÍ ÒÀËÁÀÉ, ãà-ãààðÕÀÂÑÐÀËÒ 12.1.4 ÕÓÐÀÀÑÀÍ ÓÐÃÀÖ, òí-îîðÕÀÂÑÐÀËÒ 13.1 ÃÀÐ ÓÒÀÑ ÕÝÐÝÃËÝÃ×ÄÈÉÍ ÒÎÎÕÀÂÑÐÀËÒ 14.1 ÑÓÌÛÍ ÍÈÉÒÈÉÍ ÀÆ ÀÕÓÉÍ ¯ÉË×ÈËÃÝÝÕÀÂÑÐÀËÒ 17.1 ÀÆ ÀÕÓÉÍ ÍÝÃÆ, ÁÀÉÃÓÓËËÀÃÛÍ ÒÎÎËËÎÃÎ
ÕÀÂÑÐÀËÒ-2 (áàãààð)ÕÀÂÑÐÀËÒ 1.2 ÁÀÃÈÉÍ ªÐÕ, Õ¯Í ÀÌÛÍ ÌÝÄÝÝËÝËÕÀÂÑÐÀËÒ 2.2 ÁÀÃÈÉÍ Õ¯Í ÀÌÛÍ ÍÈÉÃÌÈÉÍ ÇÀÐÈÌ ¯Ç¯¯ËÝËÒ¯¯ÄÕÀÂÑÐÀËÒ 12.2.1 ÁÀÃÈÉÍ ÌÀË ÀÆ ÀÕÓÉÍ ¯Ç¯¯ËÝËÒ¯¯ÄÕÀÂÑÐÀËÒ 12.2.2 ÁÀÃÈÉÍ ÌÀË×ÈÍ ªÐÕ, ÌÀË×ÄÛÍ ÒÎÎÕÀÂÑÐÀËÒ 12.2.3 ÁÀÃÈÉÍ ÌÀË×ÈÍ ªÐÕÈÉÍ ÇÀÐÈÌ ¯Ç¯¯ËÝËÒ¯¯ÄÕÀÂÑÐÀËÒ 12.2.4 ÁÀÃÈÉÍ ÕÀØÀÀ, ÕÓÄÃÈÉÍ ÒÎÎ, 2012 îíû òîîëëîãî
ÒÎÂ×ÈËÑÎÍ ¯Ã
ББСБ Банê бус санхүүгийн байгууллагаБНМАУ Бүгд Найрамдах Монгол Ард УлсДНБ Дотоодын нийт бүтээгдэхүүнМИД Малын индåêсæүүлсэн даатгал ҮСХ Үндэсний Статистиêийн ХорооХЗХоршоо Хадгаламæ зээлийн хоршоо ХҮИ Хэрэглээний үнийн индåêсЭМЯ Эрүүл Мэндийн Яам
ÒÝÌÄÝÃËÝÃÝÝÍÈÉ ÒÀÉËÁÀÐ
( ... ) мэдээлэл байхгүй(0.0) маш бага тоо( - ) гүйöэтгэл байхгүй
¯ÍÄÝÑÍÈÉ ÑÒÀÒÈÑÒÈÊÈÉÍ ÕÎÐÎÎ - ÒӨВ ÀÉÌÀÃ06
ªÌÍªÕ ¯Ã
Ìîíãîë Óëñûí Çàñãèéí ãàçàð áîëîí Íýãäñýí ¿íäýñòíèé áàéãóóëëàãà õîîðîíäûí 2012-2016 îíû õàìòûí àæèëëàãààíû ñòðàòåãèéí áàðèìò áè÷ãèéí “Çàñàãëàë áà õ¿íèé ýðõ”-èéí àñóóäëààð òàâèãäñàí òýðã¿¿ëýõ ÷èãëýëèéí õ¿ðýýíä òºâ, îðîí íóòãèéí çàñàã çàõèðãààíû ò¿âøèíä áàðèìò íîòîëãîîíä ñóóðèëñàí òºëºâëºãºº, òºñºâ áîëîâñðóóëàõ, õÿíàëò øèíæèëãýý, ¿íýëãýý õèéõ ÷àäàâõè äýýøèëñýí áàéõ çîðèëòûã äýâø¿¿ëýí, “Ìîíãîë Óëñûí õºãæëèéí áîäëîãî, òºëºâëºëòèéí òîãòîëöîîã áýõæ¿¿ëýõ” ÌÎÍ/13/201 òºñëèéã õàìòðàí õýðýãæ¿¿ëæ áàéíà. ¯íäýñíèé ñòàòèñòèêèéí õîðîî óã òºñëèéí “Îðîí íóòãèéí ñòàòèñòèêèéí ÷àäàâõèéã áýõæ¿¿ëýõ íü” á¿ðýëäýõ¿¿í õýñãèéã õýðýãæ¿¿ëæ áóé þì.
Ìîíãîë Óëñûí áîäëîãî áîëîâñðóóëàëò, òºëºâëºëò, òºñºâëºëòèéí ýðõ ç¿éí îð÷íûã øèíý÷ëýõ, òºñâèéí õºðºí㺠îðóóëàëòûí óäèðäëàãà, õÿíàëò øèíæèëãýýíèé òîãòîëöîîã ¿íäýñíèé áîëîí îðîí íóòãèéí ò¿âøèíä ñàéæðóóëàõ, èë¿¿ óÿëäààòàé, çîõèöóóëàëòòàé áîëãîõ çîðèëãî íü ñòàòèñòèêèéí ìýäýýëëèéã çºâ àøèãëàõ õýðýãöýýã òºëºâëºã÷äèéí ºìíº ãàðãàæ èðëýý.
¯ÑÕ íü ñòàòèñòèêèéí àëáàíû 90 æèëèéí îé, 2014 îíûã îðîí íóòãèéí ñòàòèñòèêèéí àëáàäûí ÷àäàâõèéã áýõæ¿¿ëæ, àíõäàã÷ ìýäýýëëèéí ÷àíàðò àõèö äýâøèë ãàðãàõ æèë áîëãîõ çîðèëòûí õ¿ðýýíä àëáàí ¸ñíû áîëîí çàõèðãààíû ñòàòèñòèêèéí ìýäýýëëýýñ îðîí íóòãèéí ò¿âøèíä ãàðãàõ áîëîìæòîé ¿ç¿¿ëýëò¿¿äèéã ñîíãîí àâ÷, ñóì, áàãèéí ò¿âøèíä çàäëàí áîëîâñðóóëæ, àéìàã, íèéñëýëèéí ìýäýýëëèéí ëàâëàõ íîì áîëãîí õýâëýí íèéòýëæ, õýðýãëýã÷ òà á¿õýíäýý õ¿ðòýýæ áàéíà. Ëàâëàõ íü îðîí íóòãèéí òºëºâëºã÷äèéí ìýäýýëëèéí îëäîö õ¿ðòýýìæèéã íýìýãä¿¿ëæ, ºðãºæ¿¿ëýõèéí çýðýãöýý, ñóì, áàãèéí ¿ç¿¿ëýëòèéã àéìàã, óëñûí äóíäàæ ¿ç¿¿ëýëòòýé çýðýãö¿¿ëæ õàðüöóóëàëò õèéõ áîëîìæèéã îëãîæ áóé þì.
Ìýäýýëëèéí ëàâëàõ íü õ¿í àì, íèéãýì áîëîí ýäèéí çàñàã ãýñýí ¿íäñýí á¿ðýëäýõ¿¿íòýé áºãººä äîòðîî äýä ñàëáàðò õóâààãäàæ áàéíà. Õîëáîãäîõ ñàëáàð á¿ðèéí ºìíº ñòàòèñòèêèéí ¿ç¿¿ëýëò¿¿äèéã òîîöîõ òîâ÷ àðãà ç¿éí òàéëáàð îðóóëæ, òàíèëöóóëãûã õ¿ñíýãò, äèàãðàììûí õàìò õèéæ, ñóì, áàãààð õàðóóëñàí ¿ç¿¿ëýëò á¿õèé õ¿ñíýãò¿¿ä õàâñàðãàâ. Ýíýõ¿¿ ìýäýýëëèéí ëàâëàõ íîìîíä òóñãàãäàæ áóé á¿õ ¿ç¿¿ëýëòèéã áàã, õîðîî õ¿ðòýë çàäàëæ õèéõ ýðìýëçýë çîðèëãî òàâüñàí áîëîâ÷ ºíººäðèéí íºõöºëä òóñãàéëñàí òîîëëîãî ÿâóóëäàã õ¿í àì, õºäºº àæ àõóéãààñ áóñàä ñàëáàðò òýð á¿ð ìýäýýëëèéã çàäàëæ õàðóóëàõ áîëîìæ õàðààõàí á¿ðäýýã¿é áàéíà. Ãýâ÷ ñòàòèñòèêèéí àëáàíä áàéãàà òîîëëîãûí ä¿í, ìýäýýëýëä ¿íäýñëýí íèéãýì, ýäèéí çàñãèéí íýëýýä ¿ç¿¿ëýëòèéã ñóì, áàãààð áýëòãýæ îðóóëëàà.
Ìàíàé îðíû äóíäàæ õýìæýýíèé ñóì, áàã ãýæ þó áîëîõ, òýäãýýð íü õýäýí õ¿í àìòàé, ÿìàð õýìæýýíèé íóòàã äýâñãýðòýé, õýäýí ìàë÷èí, õè÷íýýí ìàë ñ¿ðýã ºñãºí ¿ðæ¿¿ëäýã, òýð÷ëýí õàìãèéí òîì áîëîí õàìãèéí áàãà ãýãäýõ ñóì, áàãèéí ¿ç¿¿ëýëòòýé ººðñäèéí ñóì, áàãèéí ¿ç¿¿ëýëòèéã çýðýãö¿¿ëæ ¿çýõ áîëîìæèéã òà á¿ãäýä îëãîæ áàéíà. Àéìãóóäûí ñóì, áàã á¿ð óëñàä ìàëûíõàà íèéò òîî áîëîí òºð뺺ð õýää¿ãýýð áàéðàíä îðäîã áîëîõûã õàðóóëàâ.
ªðõ, õ¿í àì, ºí÷èí õ¿¿õýä, ºðõ òîëãîéëñîí ýõ÷¿¿ä çýðýã íèéãìèéí çàðèì ¿ç¿¿ëýëò ñóì, áàãààð, áîëîâñðîë, ýð¿¿ë ìýíä, ãýìò õýðýã, ãîë íýð òºðëèéí áàðààíû ¿íý, õàäãàëàìæ, çýýë, òºñâèéí îðëîãî, çàðëàãà, äààòãàë, áàðèëãà óãñðàëò ñóìààð, ìàë÷èí ºðõ, ìàë÷äûí òîî, òýäíèé íèéãýì, ñî¸ëûí çàðèì ¿ç¿¿ëýëò, íèéò ìàë, õýýëòýã÷ ìàë, áîéæóóëñàí òºëèéí òîî ñóì, áàãààð, õàøàà, õóäàã, òàðèàëñàí òàëáàé, õóðààñàí óðãàöûí õýìæýýã ñóìààð õàâñðàëò õ¿ñíýãòýä òóñãàæ õàðóóëëàà.
Òàíèëöóóëãà, õàâñðàëò õ¿ñíýãòèéí ìýäýýëëèéã àøèãëàí óëñ, àéìàã, ñóì, á¿ñ íóòàãò ººðñäèéí ýçëýõ áàéð ñóóðèéã òîäîðõîéëæ, îðîí íóòãèéí öààøäûí õºãæëèéí òºëºâëºëòºä íýãýí òóëãóóð ýõ ñóðâàëæ áîëãîí àøèãëàãäàíà ãýæ íàéäàæ áàéíà.
Õ¯Í ÀÌ, ÍÈÉÃÝÌ 07
Õ¿í àìûí ¿ç¿¿ëýëòèéã òîîëëîãî ÿâàãäñàí 1989, 2000, 2010 îíóóä áîëîí 2012, 2013 îíû ìýäýýëëýýð, õºäºº àæ àõóéí ñàëáàðûã 1990, 2000, 2010, 2012, 2013 îíóóäûí òîîëëîãûí ä¿íã ¿íäýñëýí ãàðãàæ, áóñàä ñàëáàðûí ¿ç¿¿ëýëòèéã 2010-2013 îíîîð õàðóóëñàí áîëíî. Ñóì á¿ðèéí ìàëûí òîîã òºð뺺ð, 24 æèë äàðààëñàí 1990-2013 îíóóäààð áýëòãýæ îðóóëàâ.
Àéìãèéí ìýäýýëëèéí ëàâëàõ íü îðîí íóòãèéí óäèðäëàãà, òºëºâëºã÷äèéí àæèëä ¿íýòýé ìýäýýëëèéí ýõ ¿¿ñâýð áîëíî ãýäýãò èòãýëòýé áàéíà.
ÌÎÍÃÎË ÓËÑÛͯÍÄÝÑÍÈÉ ÑÒÀÒÈÑÒÈÊÈÉÍ ÕÎÐÎÎÍÛ ÄÀÐÃÀ Ñ.ÌÝÍÄÑÀÉÕÀÍ
¯ÍÄÝÑÍÈÉ ÑÒÀÒÈÑÒÈÊÈÉÍ ÕÎÐÎÎ - ÒӨВ ÀÉÌÀÃ08
ТӨВ ÀÉÌÃÈÉÍ ТÀÍÈËÖÓÓËÃÀ
Àéìãèéí òîâ÷ ò¿¿õ. Төв аймаг нь 1921 оны ардын хувьсгалаас өмнө Түшээт хан аймагт багтаæ байв.
1923 оны 10-р сарын 19-ний Засгийн газрын 38-р тогтоолоор Халхын дөрвөн аймгийг хаадын нэрээр нэрлэæ байсныг өөрчилæ, уулсын нэрээр нэрлэх болсноор Түшээт хан аймгийг Богд хан уулын аймаг гэæ нэрлэх болсон. Богд хан уулын аймаг нь Онгийн голоор савлан зүүн талаараа Хэнтийн нуруу хүрч, хойт талаараа Зөвлөлт Орос Улс, өмнөт талаараа Хятад улсын хилд тулæ, Монгол улсын нутгийн бараг дөрөвний нэгийг хамарсан нутагтай байсан.
Богд хан уулын аймаг энэ уудам нутаг дээр 61.6 мянган хүн ам, 502.8 мянган толгой мал, 21 хошуу, 82 сум, 1227 арван гэрийн захиргаатайгаар зохион байгуулагдаæ, Лүн сумын нутагт Өвөр долоод гэдэг газар том, æиæиг 7 гэр барьæ төвлөæээ. Төв аймгийн анхны даргаар Дархан чин ван Пунöагöэрэн (1923-1924) сонгогдон аæиллаæ байсан.
1931 оноос Төв аймаг гэæ нэрлэгдэх болæээ. Аймгийн захиргаа нь 1931-1942 онд Улаанбаатарт хавсрагдаæ байснаа, 1942 оны 2-р сарын 17-ны өдрийн 17-р тогтоолоор Төв аймгийн төвийг нийслэл Улаанбаатар хотоос нүүлгэн, Богд хан уулын өвөр Зуунмодны амны сэрүүн дэнæид төвлөрүүлæээ. Нэг сарын дотор хэдхэн машин, 800 гаруй åрдийн хөсгөөр гүйöэтгэсэн их нүүдлээр 1942 оны 3-р сарын 13-ны өдөр ирæ, хэдэн эсгий гэр барьæ одоогийн төв, урьд Манзушир хутагтын зуны өргөө байсан сэрүүн дэнæид ийнхүү суурьшин төвлөрчээ. 1966 онд БНМАУ-ын АИХ-ын тэргүүлэгчдийн зарлигаар Төв аймгийн төвийг орон нутгийн хот болгон Зуунмод гэæ нэрлэæээ. Монгол улсын Их хурлын 2003.01.02-ны өдрийн 01 тоот тогтоолоор Зуунмод хотыг “Төвийн бүсийн тулгуур төв”-өөр баталсан билээ.
Íóòàã äýâñãýð, çàñàã çàõèðãààíû íýãæ. Тус аймаг нь Монгол орны эдийн засгийн Төв бүсийн төв хэсэгт оршдог 74.0 мянган êм2 нутагтай, 27 сум, 97 багтай, 88.4 мянган хүн амтай. Хүн ам, нутаг дэвсгэрийн хэмæээгээр манай томоохон аймгийн тоонд орно. Аймгийн хойд, зүүн ба төв хэсгийн 18 сум Ойт хээрийн байгалийн бүсэд, өмнө ба баруун хэсгийн 9 сум Тал хээрийн бүсэд хамрагдана. Аймгийн нийт нутгийн 76.1 хувийг бэлчээр, 15.1 хувийг тусгай хэрэгöээний газар, 7.4 хувийг ойн талбай эзэлдэг.
Тахийн нутаг Хустайн нуруу
Õ¯Í ÀÌ, ÍÈÉÃÝÌ 09
Зураг 1. АЙМГИЙН ЗАСАГ ЗАХИРГААНЫ НЭГЖ, БАЙГАЛИЙН БҮСҮҮДЭД ХАМРАГДАХ БАЙДАЛ
Бàéãàль, ãàçàð ç¿éí íөõцөл, ýäèéí çàñãèéí бîлîìæ. Аймгийн ихэнх нутаг нь далайн түвшнээс дээш 1200-1500 мåтр өргөгдсөн Хэнтийн нуруу (оргил нь Асралт хайрхан, 2800 м), Тосон Заамар, Зоргол хайрхан зэрэг уулархаг гадаргуутай. Газар зүйн байршлаар Хангай, Хэнтийн уулархаг болон Дорнод Монголын талархаг муæид хамаарна. Нутгийн хойд хэсгийн уулын өргөн хөндийнүүд газар тариаланд тохиромæтой хүрэн, хар хүрэн хөрстэй, өмнөд хэсэг нь гүвээ толгод бүхий тал хээрийн хүрэн, öайвар хүрэн, бор хөрстэй газар юм.
Хэрлэн, Туул зэрэг том, æиæиг 30 гаруй голтой. Жанчивлан, Цайдам, Цахир зэрэг нууруудтай.
Мал аæ ахуйг нийт сумдад өсгөн үрæүүлэх, газар тариаланг хойд ба төв хэсгийн сумдад эрхлэн хөгæүүлэх бүрэн боломæтой юм. Газрын дээрх усны их нөөöтэй, нүүрс, шатдаг занар, хүлэр, алт, уран зэрэг ашигт малтмалын нөөö бүхий орд газруудтай.
Нийслэл Улаанбаатар хот аймгийн нутгийн төв хэсэгт оршдог тул том зах зээлд ойрхон, дэд бүтэö хамгийн сайн хөгæсөн онöлогтой болно. Хөдөө аæ ахуй бол аймгийн эдийн засгийн үндсэн салбар юм. 2013 оны байдлаар 371.7 тэрбум төгрөгийн дотоодын нийт бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэсний 65.9 хувь нь хөдөө аæ ахуйд, 3.7 хувь нь худалдаа, үйлчилгээнд, 12.7 хувь нь аæ үйлдвэр, барилгад, 11.0 хувь нь бусад үйлчилгээний салбарт ногдоæ байна. Улсын дотоодын нийт бүтээгдэхүүний 1.9 хувийг тус аймаг үйлдвэрлэдэг.
Аймгийн бүх сум эрчим хүчний нэгдсэн сүлæээнд бүрэн хамрагдаæ, нийслэлээс 50 êм алслагдсан аймгийн төв Зуунмод хот хатуу хучилттай хар замаар Улаанбаатар хот болон Мандалговьтой шууд холбогдсон байна.
Àéìãèéí ñòàòèñòèêèéí àлбà. БНМАУ-ын Ардын Их Хурлын Тэргүүлэгчдийн 1960 оны 4 дүгээр сарын 8-ны өдрийн зарилгаар БНМАУ-ын Сайд нарын Зөвлөлийн дэргэдэх Тоо бүртгэлийн улсын төв газрыг байгуулан, аймаг, хотын 19 товчоо, сумдын 389 байöаагчтай статистиêийн бүхэл бүтэн öогö алба Монгол Улсын түүхэнд анх удаа
¯ÍÄÝÑÍÈÉ ÑÒÀÒÈÑÒÈÊÈÉÍ ÕÎÐÎÎ - ÒӨВ ÀÉÌÀÃ10
Статистиêийн хэлтсийн хамт олон, өвөр эгнээнд зүүн гар талаас: мэргэæилтэн С.Батбаяр, судлаач Д.Нансалмаа, зөвлөх мэргэæилтэн бөгөөд судлаач Д.Аюуш, С.Дуламсүрэн, гэрээт мэргэæилтэн
Г.Баасандорæ, арын эгнээнд зүүн гар талаас: мэргэæилтэн С.Эрдэнэтуяа, улсын байöаагч-мэргэæилтэн Д.Одгэрэл, хэлтсийн дарга Ж.Отгончулуун, улсын байöаагч-ахлах мэргэæилтэн
Д.Бямбасүрэн, мэргэæилтэн Ш.Ариунаа.
бүрэлдэн тогтсон юм. Энэхүү шийдвэрийн дагуу Төв аймгийн тоо бүртгэлийн товчоо нь 1960 онд анх Ө.Хаянхярваа даргатай, тоо бүртгэгчээр Р.Дамдинсүрэн, Б.Лувсан-Ёндон, Д.Цэрэнхүү, С.Дашням нарын бүрэлдэхүүнтэй анх байгуулагдан аæиллаæ байæээ. Аймгийн статистиêийн албаны даргаар Ө.Хаянхярваа, Д.Цэрэнхүү, Л.Наöагдорæ, С,Түвшин, Д.Аюуш, Л.Ган-Өлзий, П.Цэрэн нар аæиллаæ байсан бөгөөд 2000 оноос эхлэн Ж.Отгончулуун хэлтсийн даргаар аæиллаæ байна.
Аймгийн статистиêийн хэлтэс нь орон нутгийн хэмæээнд статистиêийн мэдээллийг öуглуулах, боловсруулах, орон нутгийн нийгэм, эдийн засгийн хөгæлийн асуудлаар танилöуулга, судалгаа бэлтгэæ тархаах үндсэн чиг үүрэгтэй, 10 аæилтантайгаар үйл аæиллагаагаа явуулдаг. Үндсэн 5 аæилтан, гэрээт 2 аæилтан, өрхийн нийгэм, эдийн засгийн болон аæиллах хүчний судалгааны гэрээт судлаач 3 аæилладаг. Үндсэн аæилтнуудын 40 хувь нь статистиêч, эдийн засагч мэргэæилтэй
Õ¯Í ÀÌ, ÍÈÉÃÝÌ
Õ¯Í ÀÌ
ÍÈÉÃÌÈÉÍ ÇÀÐÈÌ ¯Ç¯¯ËÝËÒ¯¯Ä
ÁÎËÎÂÑÐÎË, ÑΨË
ÝЯ¯Ë ÌÝÍÄ
ÍÈÉÃÌÈÉÍ ÄÀÀÒÃÀË
ÃÝÌÒ ÕÝÐÝÃ, د¯Õ
¯ÍÄÝÑÍÈÉ ÑÒÀÒÈÑÒÈÊÈÉÍ ÕÎÐÎÎ - ÒӨВ ÀÉÌÀÃ12
1. Õ¯Í ÀÌ
Хүн амын статистиêийн мэдээллийн үндсэн эх үүсвэр нь 10 æил тутамд явуулдаг хүн ам, орон сууöны тооллого, хүн амын åрдийн болон шилæих хөдөлгөөний æил бүрийн мэдээ, тайлан болно.
Хүн ам Тухайн засаг захиргааны нэгæийн нутаг дэвсгэрт байгаа бүх хүнийг хэлнэ.
Хүн амын нягтрал Нэгæ газар нутагт ногдох хүн амын тоогоор тодорхойлогдоно.
Хүн ам зүйн ачаалал Хөдөлмөрийн насны 100 хүнд ногдох 15 наснаас доош, 65 наснаас дээш насны тэæээгдэгчийн тоо.
Ердийн öэвэр өсөлт Төрөлт, нас баралтын абсолют зөрүүгээр тодорхойлно.
Хотын хүн ам Улаанбаатар хот, аймгийн төв, тосгонд оршин суугаа хүн амыг хамруулна.
Хөдөөгийн хүн ам Сумын төв, хөдөө амьдарч байгаа хүн амыг хамруулна.
Өрх Нэг орон байранд хамт амьдардаг, нэгдмэл төсөвтэй, хүнс, амьдралын наад захын хэрэгöээгээ хамтран хангадаг хэсэг бүлэг хүмүүсийг хэлнэ.
Төрөлт Хувь хүн, хосууд, хүн төрөлхтний дунд явагдаæ байгаа нөхөн үрæихүйн бодит үзэгдэл бөгөөд амьд төрсөн хүүхдийн тоогоор хэмæигдэнэ.
Дундаæ наслалт Насны бүлэг дэх нас баралтын êоэффиöиåнтийг үндэслэн тооöсон тухайн хүний öаашид амьдрах дундаæ хугаöаагаар тодорхойлогддог.
Гэрлэлт 18 насанд хүрсэн эрэгтэй, эмэгтэй хүмүүс сайн дурын, чөлөөтэй, тэгш эрхийн үндсэн дээр гэр бүл болох зорилгоор төрийн эрх бүхий байгууллагад бүртгүүлэхийг хэлнэ.
Гэр бүл Гэрлэлтийн үр дүнд буй болсон амины болон эд хөрөнгийн эрх үүргээр холбогдсон хамтын амьдрал бүхий хүмүүсийг гэр бүл гэæ хэлнэ.
Гэрлэлт öуöлалт гэрлэлтийн эрх зүйн харилöаа дуусгавар болох өөрөөр хэлбэл төрийн эрх бүхий байгууллагад бүртгүүлæ гэр бүл болсон хосууд энэ харилöаагаа öуöлахыг хэлнэ.
Үрчлэлт Бусдын хүүхдийг холбогдох хуулийн дагуу өөрийн хүүхэд болгон тэæээæ өсгөх явö юм.
Õ¿í àì, өðõ. Аймгийн хүн амын тоо 2013 онд 85.9 мянга болæ, 2012 оныхоос 1.0 хувь буюу 0.9 мянган хүнээр буурчээ.
ХҮСНЭГТ 1.1 АЙМГИЙН ХҮН АМ, хот, хөдөөгөөр, мянган хүн
Сум 1989 2000 2010 2012 2013 2013/2012 %
Сумын нутаг дэвсгэр, хүн ам, өрхийн мэдээлэл хавсралт 1.1-д Багийн хүн ам, өрхийн мэдээлэл хавсралт 1.2-т
99.3
16.2
83.1
16.3
83.7
85.4
13.6
71.8
15.9
84.1
86.8
15.2
71.6
17.5
82.5
85.9
14.9
71.0
17.4
82.6
99.0
100.6
101.3
99.4
100.1
Бүгд
Үүнээс: Хотын
Хөдөөгийн
Эзлэх хувь: Хотын
Хөдөөгийн
100.1
22.5
77.6
22.5
77.5
Õ¯Í ÀÌ, ÍÈÉÃÝÌ 13
Аймгийн хүн амын 82.6 хувь нь хөдөөгийн, 17.4 хувь нь хотын хүн ам байна. Зуунмод сумын хүн амын тоо 15.4 мянга, хөдөөгийн сумдаас Батсүмбэрийн хүн ам 6.8, Жаргалантын хүн ам 6.3, Заамарын хүн ам 5.3, Борнуурын хүн ам 5.0 мянгад хүрч, аймгийнхаа том сумдын тоонд орæ байна. 2013 оны байдлаар Заамар сумын хүн ам 1989 оныхоос 1.5 дахин, Батсүмбэр сумын хүн ам 1.3 дахин өсчээ.
ХҮСНЭГТ 1.2 СУМДЫН ХҮН АМЫН ТОО
Сум 1989 2000 2010 2012* 2013* 2013/2012 %
* Тухайн æилийн суурин хүн ам, ХА-3 мэдээгээр
Зуунмод
Батсүмбэр
Жаргалант
Заамар
Борнуур
Эрдэнэсант
Баянчандмань
Эрдэнэ
Алтанбулаг
Бүрэн
Угтаал
Лүн
Цээл
Баян-Өнæүүл
Баян
Мөнгөнморьт
Өндөрширээт
Сэргэлэн
Сүмбэр
Баянöогт
Баянöагаан
Баянæаргалан
Дэлгэрхаан
Аргалант
Баянхангай
Баяндэлгэр
Архуст
АЙМГИЙН ДҮН
14837
6537
5513
6342
4206
5494
3458
3110
3702
3473
3534
3697
3671
2503
3193
2569
2265
2005
1982
2430
2724
1789
2470
1988
1710
2058
2008
99268
13339
6913
5657
6568
4368
4051
3740
3809
2420
2777
2314
2418
2561
1511
1963
2152
1686
2631
1756
1739
1401
1378
1371
1371
1253
1477
1214
83838
15273
6772
6306
5133
4825
4420
3603
3762
3006
3029
2583
2586
2509
2031
2024
2065
1844
1846
1819
1812
1712
1558
1339
1566
1404
1345
1238
87410
15397
6823
6314
5334
5046
4381
3823
3696
3084
2991
2594
2591
2466
2011
1996
1983
1869
1866
1844
1812
1715
1570
1565
1561
1401
1386
1280
88399
100.8
100.8
100.1
103.9
104.6
99.1
106.1
98.2
102.6
98.7
100.4
100.2
98.3
99.0
98.6
96.0
101.4
101.1
101.4
100.0
100.2
100.8
116.9
99.7
99.8
103.0
103.4
1.78
15851
5140
5153
3494
4310
5013
4644
4382
3170
2928
4880
2762
3168
2617
1781
2160
2176
2463
1959
3684
2309
1433
1938
2323
2198
2885
2252
100088
¯ÍÄÝÑÍÈÉ ÑÒÀÒÈÑÒÈÊÈÉÍ ÕÎÐÎÎ - ÒӨВ ÀÉÌÀÃ14
ЗУРАГ 1.1 СУМДЫН ХҮН АМЫН ТОО
Дóíäàæ бîлîí õàìãèéí òîì бàãà ñóì, бàã. Улсын хэмæээгээр нэг сум дундаæаар 3.0 мянган хүн амтай, 4.7 мянган êм2 нутаг дэвсгэртэй байгаа бол Төв аймагт сум дундаæаар 2.7 хүнтэй, 2.7 мянган êм2 нутаг дэвсгэртэй байна.
2013 оны байдлаар улсын дундаæаар нэг баг 0.6 мянган хүн амтай, 1.0 мянган êм2 нутагтай байхад Төв аймагт энэ үзүүлэлт 0.8 мянган хүнтэй, 0.8 мянган êм2 нутаг дэвсгэртэй байна.
ХҮСНЭГТ 1.3 ДУНДАЖ ХЭМЖЭЭНИЙ СУМ, БАГ
Нэг сумын дундаæ Нэг багийн дундаæ
Улс Төв аймаг Улс Төв аймаг
Хүний тоо, мянга* 3.0 2.7 0.6 0.8
Нутаг дэвсгэр, мянган êм2 4.7 2.7 1.0 0.8
* Хөдөөгийн хүн амаар тооöсон
Улсын хэмæээнд хамгийн олон хүн амтай сум бол 25.7 мянган хүнтэй Сэлэнгэ аймгийн Мандал, хамгийн öөөн хүнтэй сум нь 945 хүнтэй Завхан аймгийн Асгат сум болно. Тус аймгийн хамгийн олон хүн амтай сум бол 6823 хүнтэй Батсүмбэр (аймгийн төвийн сумыг тооöоогүй), хамгийн öөөн хүнтэй сум нь 1280 хүнтэй Архуст сум юм.
Улсын хэмæээнд Дорнод аймгийн Халхгол сум 28.1 мянган êм2 буюу хамгийн том нутагтай, Дархан-Уул аймгийн Шарынгол сум 96 êм2 буюу хамгийн бага нутагтайд орно. Төв аймагт 8039 êм2 нутагтай Эрдэнэ сум хамгийн том нутагтай бол, 349 êм2 нутагтай Сүмбэр сум хамгийн бага нутагтайд тооöогдоно.
Õ¯Í ÀÌ, ÍÈÉÃÝÌ 15
ХҮСНЭГТ 1.4 ХАМГИЙН ОЛОН ХҮН АМ, ТОМ НУТАГ ДЭВСГЭРТЭЙ СУМ, БАГ
Үзүүлэлт Улсын хэмæээнд Баянхонгор аймаг
25.6 6.8
0.9 1.3
28.7 8.0
0.1 0.3
6.2 2.7
0.1 0.3
Улсын хэмæээнд Дорноговь аймгийн Замын-Үүд сумын 2-р баг хамгийн олон буюу 6161 хүн амтай, Өмнөговь аймгийн Ханбогд сумын Хайрхан баг хамгийн öөөн буюу 93 хүн амтай байна. Аймгийн төвийн багуудыг оруулахгүйгээр авч үзэхэд Батсүмбэр сумын Мандал баг 738 өрхийн 2668 хүн амтай, аймгийнхаа хамгийн том баг бол Баянöагаан сумын Баян-айраг баг 311 хүнтэй, хамгийн бага баг болæ байна.
Өðõ. 2013 онд аймгийн нийт өрхийн тоо 27.3 мянга болæ, өмнөх оныхоос 1.9 хувиар өссөн байна. Аймгийн дундаæаар нэг өрхийн хүн ам 3.24 байгаа бөгөөд Баяндэлгэр, Мөнгөнморьт зэрэг 15 суманд аймгийн дундаæаас öөөн буюу 2.6-3.2 хүн, Бүрэн, Батсүмбэр зэрэг 12 суманд аймгийн дундаæаас олон буюу 3.3-3.5 хүнтэй байгаа юм.
Хамгийн олон хүнтэй сум, хүний тоо, мянга
Хамгийн öөөн хүнтэй сум, хүний тоо, мянга
Хамгийн том нутагтай сум, мян.êм2
Хамгийн бага нутагтай сум, мян.êм2
Хамгийн олон хүнтэй баг, хүний тоо, мянга
Хамгийн öөөн хүнтэй баг, хүний тоо, мянга
Сэлэнгэ аймгийн Мандал
Завхан аймгийн Асгат
Дорнод аймгийн Халхгол
Дархан-Уул аймгийн Шарын гол
Дорноговь, Замын-Үүдийн 2-р баг
Өмнөговь, Ханбогдын Хайрхан баг
Батсүмбэр
Архуст
Эрдэнэ
Сүмбэр
Батсүмбэр сумын Мандал баг
Баянöагаан сумын Баян-Айраг баг
¯ÍÄÝÑÍÈÉ ÑÒÀÒÈÑÒÈÊÈÉÍ ÕÎÐÎÎ - ÒӨВ ÀÉÌÀÃ16
ХҮСНЭГТ 1.5 СУМДЫН ӨРХИЙН ТОО
Сум2013 оны
нийт өрхийн тоо
Нэг өрхийн ам бүлийн тоо2013/2012 %
2010 2012 2013
Õ¿í àìûí íÿãòðàл. Нэг 1 êм2 нутаг дэвсгэрт улсын дундаæаар 1.9 хүн амьдардаг бол тус аймагт 1.2 хүн ногдоæ байна. Баянöагаан суманд бусдаас хамгийн öөөн буюу 1 êм2 нутаг дэвсгэрт 0.26 хүн, Мөнгөнморьт суманд 0.30 хүн ногдоæ байхад, бусад сумдад 0.42-5.28 хүн ногдоæ байна. Аймгийн төв-Зуунмод суманд 803 хүн ногдоæ байна.
АЙМГИЙН ДҮН
Баяндэлгэр
Мөнгөнморьт
Сэргэлэн
Баянöогт
Баянöагаан
Эрдэнэ
Аргалант
Баянхангай
Өндөрширээт
Дэлгэрхаан
Архуст
Баян
Баянчандмань
Алтанбулаг
Баянæаргалан
Лүн
Баян-Өнæүүл
Эрдэнэсант
Жаргалант
Борнуур
Сүмбэр
Зуунмод
Угтаал
Цээл
Заамар
Батсүмбэр
Бүрэн
27277
540
723
672
644
595
1278
530
462
598
499
405
630
1196
958
486
789
607
1307
1880
1495
545
4546
765
725
1561
1994
847
3.40
3.11
3.10
3.13
3.30
3.27
3.13
3.20
3.49
3.17
3.39
3.45
3.45
3.42
3.24
3.57
3.28
3.43
3.36
3.37
3.52
3.67
3.51
3.30
3.58
3.48
3.50
3.58
3.26
2.61
2.77
2.75
2.91
2.97
2.92
3.00
3.05
3.09
3.14
3.18
3.12
3.19
3.24
3.29
3.29
3.37
3.46
3.38
3.39
3.41
3.36
3.77
3.45
3.32
3.47
3.61
3.24
2.57
2.74
2.78
2.81
2.88
2.89
2.95
3.03
3.13
3.14
3.16
3.17
3.20
3.22
3.23
3.28
3.31
3.35
3.36
3.38
3.38
3.39
3.39
3.40
3.42
3.42
3.53
99.3
98.5
99.1
100.9
96.6
97.0
99.1
98.2
99.6
101.0
100.0
99.3
101.6
100.3
99.5
98.3
99.8
98.4
96.9
99.4
99.6
99.3
100.8
90.1
98.6
102.8
98.5
97.8
Õ¯Í ÀÌ, ÍÈÉÃÝÌ 17
ХҮСНЭГТ 1.6 ХҮН АМЫН НЯГТРАЛ
СумНутаг
дэвсгэр, êм2, 2013
Хүн амын нягтрал (1 êм2 нутаг дэвсгэрт ногдох хүн ам) 2013/2012 %
2010 2012 2013
АЙМГИЙН ДҮН
Зуунмод
Баянчандмань
Сүмбэр
Борнуур
Жаргалант
Батсүмбэр
Заамар
Угтаал
Архуст
Цээл
Эрдэнэсант
Баянхангай
Аргалант
Баянöогт
Лүн
Бүрэн
Дэлгэрхаан
Өндөрширээт
Баян
Баянæаргалан
Баяндэлгэр
Алтанбулаг
Сэргэлэн
Эрдэнэ
Баян-Өнæүүл
Мөнгөнморьт
Баянöагаан
74042.4
19.2
613.2
349.3
1146.9
1868.0
2431.2
2812.1
1547.9
829.3
1656.2
3024.1
1007.3
1126.4
1472.0
2529.6
3757.3
2168.0
2712.4
2905.3
2376.5
2146.6
5653.0
3865.7
8039.3
4791.0
6720.6
6474.2
1.13
695.46
6.10
5.03
3.81
3.03
2.84
2.34
1.49
1.46
1.55
1.34
1.24
1.22
1.18
0.96
0.74
0.63
0.62
0.68
0.58
0.69
0.43
0.68
0.47
0.32
0.32
0.22
1.18
796.30
5.88
5.21
4.21
3.38
2.79
1.83
1.67
1.49
1.51
1.46
1.39
1.39
1.23
1.02
0.81
0.62
0.68
0.70
0.66
0.63
0.53
0.48
0.47
0.42
0.31
0.26
1.19
802.76
6.24
5.28
4.40
3.38
2.81
1.90
1.68
1.54
1.49
1.45
1.39
1.39
1.23
1.02
0.80
0.72
0.69
0.69
0.66
0.65
0.55
0.48
0.46
0.42
0.30
0.26
101.1
100.8
106.1
101.4
104.6
100.1
100.8
103.9
100.4
103.4
98.3
99.1
99.8
99.7
100.0
100.2
98.7
116.9
101.4
98.6
100.8
103.0
102.6
101.1
98.2
99.0
96.0
100.2
¯ÍÄÝÑÍÈÉ ÑÒÀÒÈÑÒÈÊÈÉÍ ÕÎÐÎÎ - ÒӨВ ÀÉÌÀÃ18
ЗУРАГ 1.2 НЭГ ӨРХИЙН АМ БҮЛИЙН ТОО
Õ¿í àìûí íàñ, õ¿éñíèé б¿òýц. 2013 оны байдлаар Төв аймгийн хүн амын 51.0 хувь буюу 45.0 мянга нь эрэгтэй, 49.0 хувь буюу 43.4 мянга нь эмэгтэй байна. Хүн амыг насны бүлгээр авч үзвэл 27.8 хувийг 15 хүртэлх насны хүүхэд, 67.5 хувийг 20-59 насны хүн ам, 4.7 хувийг 65 ба түүнээс дээш насны өндөр настнууд эзэлæ байна. Хүн амын нас хүйсийн суваргыг аæиглахад 2010 онд насны бүтэö залуу байсан бол 2013 онд идэрших хандлагатай байна.
ЗУРАГ 1.3 ХҮН АМЫН НАС, ХҮЙСИЙН СУВАРГА, 2010, 2013 он
Õ¯Í ÀÌ, ÍÈÉÃÝÌ 19
ХҮСНЭГТ 1.7 ХҮН АМ ЗҮЙН АЧААЛАЛ, ХҮЙСИЙН ХАРЬЦАА, сумдаар
Сум
2010 2012 2013
Хүн ам зүйн ачаалал
Хүйсийн харьöаа
Хүн ам зүйн ачаалал
Хүйсийн харьöаа
Хүн ам зүйн ачаалал
Хүйсийн харьöаа
Õ¿í àìûí еðäèéí õөäөлãөөí. 2013 онд тус аймагт 1240 хүүхэд төрæ, 567 хүн нас барæ, хүн амын öэвэр өсөлт 673 хүн байв. 2013 онд хүн амын öэвэр өсөлт өмнөх æилээс 61.3 хувиар буурсан нь тус аймагт төрөлт багассантай холбоотой байна.
Төрсөн эхчүүдийн 83.8 хувь нь гэр бүлтэй байгаа нь улсын дундаæаас 2.0 пунêтээр доогуур байна. Нийт 466 хос 2013 онд гэрлэлтээ бүртгүүлæ, 85 гэр бүл гэрлэлтээ öуöлуулæ, 57 хүүхэд үрчлэгдæээ. Өмнөх æилийнхээс гэрлэлт 22.3 хувь, гэр бүл öуöлалт 80.9 хувь өсч, харин хүүхэд үрчлэлт 6.6 хувь буурсан байна. 1000 хүн тутамд 7.9 гэрлэлт, 1.4 öуöлалт, 0.7 үрчлэлт ногдоæ байна.
Аймгийн хүн амын дундаæ наслалт 2007 онд 68.3, 2009 онд 69.8, 2011 онд 70.3, 2013 онд 71.5 нас болов.
Аймгийн хүн ам зүйн ачаалал буюу 2013 оны хөдөлмөрийн насны 100 хүнд тэæээлгэгч 54 хүн ногдоæ, хүйсийн харьöаа 100 эмэгтэйд 104 эрэгтэй ногдоæ байна. Сумдаар авч үзвэл Баян суманд 100 эмэгтэйд 92 эрэгтэй, Зуунмод суманд 94, Борнуур суманд 99 эрэгтэй, бусад сумдад 101-124 эрэгтэй ногдоæ байна.
ТӨВ АЙМАГ
Зуунмод
Алтанбулаг
Аргалант
Архуст
Батсүмбэр
Баян
Баяндэлгэр
Баянæаргалан
Баян-Өнæүүл
Баянхангай
Баянöагаан
Баянöогт
Баянчандмана
Борнуур
Бүрэн
Дэлгэрхаан
Жаргалант
Заамар
Лүн
Мөнгөнморьт
Өндөрширээт
Сүмбэр
Сэргэлэн
Угтаалöайдам
Цээл
Эрдэнэ
Эрдэнэсант
55.9
50.9
53.0
57.9
53.9
62.2
55.7
49.9
51.4
54.8
62.9
52.4
58.1
54.0
59.2
65.1
65.4
58.9
49.2
58.7
53.3
59.1
55.8
56.0
62.2
53.0
56.4
59.7
109.1
97.5
117.4
116.9
117.2
105.0
99.5
124.8
120.1
119.0
111.3
114.5
121.5
112.4
106.8
106.8
108.0
110.6
117.0
111.4
117.2
117.3
107.1
118.2
108.7
115.8
106.6
104.9
52.3
47.4
48.1
49.4
51.5
61.1
53.8
46.8
49.5
51.8
55.7
48.7
52.9
53.3
51.3
56.9
57.3
55.5
54.3
52.1
49.2
52.8
53.5
50.0
58.6
50.1
55.5
49.8
104.0
95.3
108.9
114.8
106.3
103.1
92.9
119.1
101.8
117.0
102.3
107.0
124.0
105.7
100.6
100.2
105.1
103.6
104.8
104.6
118.3
107.9
107.4
116.7
104.8
104.8
106.3
103.8
53.7
50.0
48.6
51.1
51.7
61.9
54.6
47.8
50.0
51.3
56.5
47.8
53.7
55.1
53.0
56.7
62.2
56.9
56.7
51.4
49.0
54.1
54.7
51.1
61.2
51.6
55.8
50.9
103.9
94.4
108.0
116.8
108.1
103.4
92.3
117.2
101.8
114.9
106.6
108.9
124.3
107.9
98.8
100.6
107.0
103.6
103.3
105.0
119.6
106.7
107.2
116.7
106.0
104.8
106.9
104.4
¯ÍÄÝÑÍÈÉ ÑÒÀÒÈÑÒÈÊÈÉÍ ÕÎÐÎÎ - ÒӨВ ÀÉÌÀÃ20
ХҮСНЭГТ 1.8 ХҮН АМЫН ЕРДИЙН ХӨДӨЛГӨӨНИЙ ҮЗҮҮЛЭЛТ
Үзүүлэлт 1989 2000 2010 2012 2013 2013/2012 %
Төрсөн хүүхдийн тоо
Нас барсан хүний тоо
Ердийн öэвэр өсөлт
Гэрлэлт
Цуöлалт
Үрчлэгдсэн хүүхдийн тоо
1000 хүнд ногдох: Төрөлт
Нас баралт
Цэвэр өсөлт
Гэрлэлт
Цуöлалт
Үрчлэлт
3750
869
2881
735
18
128
37.1
8.6
28.5
7.3
0.2
1.3
1969
627
1342
531
5
53
20.0
6.4
13.6
5.3
0.05
0.5
2000
641
1359
283
79
79
22.4
7.2
15.2
4.8
1.3
0.9
2237
500
1737
381
47
61
25.9
5.8
20.1
6.4
0.8
0.7
1240
567
673
466
85
57
14.4
6.6
7.8
7.9
1.4
0.7
55.4
113.4
38.7
122.3
180.9
93.4
Õ¯Í ÀÌ, ÍÈÉÃÝÌ 21
2. ÍÈÉÃÌÈÉÍ ÇÀÐÈÌ ¯Ç¯¯ËÝËТ¯¯Д
Өрх толгойлсон эмэгтэйчүүд
Өрх толгойлон амьдарч байгаа эмэгтэйчүүдийг хүүхэдтэй эсэхийг харгалзахгүйгээр хамруулна..
Бүтэн ба хагас өнчин хүүхэд
Эöэг, эх нь хоёулаа нас барсан хүүхдийг бүтэн өнчинд, эöэг, эх хоёрын аль нэг нь нас барсан хүүхдийг хагас өнчинд тооöно.
Энэ бүлэгт өнчин хүүхэд, өрх толгойлсон эхийн үзүүлэлтийг сум, багийн түвшинд бэлтгэæ орууллаа.
Өí÷èí õ¿¿õýä. Төв аймагт өнчин хүүхдийн тоо 2013 оны эöсийн байдлаар 1127 болæ, 2012 оныхоос 3.3 хувь буурсан байна. 2013 онд нийт өнчин хүүхдийн 9.7 хувь нь бүтэн өнчин, 90.3 хувь нь хагас өнчин хүүхэд байна.
ХҮСНЭГТ 2.1 ӨНЧИН ХҮҮХДИЙН ТОО
Сум 2010 2011 2012 2013 2013/2012 %
Сумын нийгмийн зарим үзүүлэлтүүд хавсралт 2.1-д Багийн нийгмийн зарим үзүүлэлтүүд хавсралт 2.2-т
ЗУРАГ 2.1 ӨНЧИН ХҮҮХДИЙН ТООНЫ ӨӨРЧЛӨЛТ
1200
1000
600
400
200
0
800
1400
1600
2010
1255
143 127 123 109
10631042
1018
2011 2012 2013
Бүтэн өнчин Хагас өнчин
Бүгд
Үүнээс: Бүтэн өнчин
Хагас өнчин
Эзлэх хувь: Бүтэн өнчин
Хагас өнчин
1398
143
1255
10.2
89.8
1190
127
1063
10.7
89.3
1165
123
1042
10.6
89.4
1127
109
1018
9.7
90.3
96.7
88.6
97.7
Өí÷èí õ¿¿õäèéí òîî òîãòìîл бóóðñàí ñóì, бàã. 2010 оноос 2013 оны хооронд Баянöогт, Бүрэн, Лүн сумын өнчин хүүхэд тогтмол буурч ирсэн бөгөөд Аргалант сумын Аргалын уул, Батсүмбэр сумын Цогт-Өндөр, Баян сумын Цавчир, Дэлгэрхаан сумын Давст, Жаргалант сумын Өгөөмөр, Заамар сумын Төмстэй, Цээл сумын Хүүлэй хан багуудын өнчин хүүхэд мөн тогтмол буурсан байна. Харин Алтанбулаг сумын Сумт багийн өнчин хүүхэд тогтмол өссөн байна.
¯ÍÄÝÑÍÈÉ ÑÒÀÒÈÑÒÈÊÈÉÍ ÕÎÐÎÎ - ÒӨВ ÀÉÌÀÃ22
ХҮСНЭГТ 2.2 ӨНЧИН ХҮҮХДИЙН ТОО ТОГТМОЛ БУУРСАН СУМ, БАГ
Сум, багӨнчин хүүхэд Хувь
2010 2011 2012 2013 2011/2010 2012/2011 2013/2012
Ñóì: Баянöогт
Бүрэн
Лүн
Бàã: Аргалантын Аргалын уул
Батсүмбэрийн Цогт-Өндөр
Баянгийн Цавчир
Дэлгэрхааны Давст
Жаргалантын Өгөөмөр
Заамарын Төмстэй
Цээлийн Хүүлэй хан
Өðõ òîлãîéлñîí ýõ. Төв аймгийн өрх толгойлсон эх 2013 оны эöсийн байдлаар 2348 болæ өмнөх оныхоос 10.8 хувь буюу 284-аар буурсан байна. Өрх толгойлсон эмэгтэйчүүдийн 66.4 хувь нь 3 хүртэл гишүүдтэй, 26.1 хувь нь 3-5 хүртэлх гишүүдтэй, 7.5 хувь нь 6 ба түүнээс дээш ам бүлтэй байна.
ХҮСНЭГТ 2.3 ӨРХ ТОЛГОЙЛСОН ЭХИЙН ТОО
Үзүүлэлт 2010 2011 2012 20132013/2012
хувь (+ , -)
Өðõ òîлãîéлñîí ýõèéí òîî бóóðñàí ñóì, бàã. Батсүмбэр, Баянöогт, Угтаалöайдам сумын өрх толгойлсон эх 2010 оноос 2013 оны хооронд тогтмол буурч байсан ба Баян-Өнæүүл сумын Цээл, Заамар сумын Тосон, Сэргэлэн сумын Хайрхан, Эрдэнэсант сумын Буянт багуудын өрх толгойлсон эх мөн тогтмол буурсан байна.
37
49
51
22
20
22
16
33
5
9
Өðõ òîлãîéлñîí ýõ
Үүнээс: 3 хүртэлх гишүүдтэй
3-5 хүртэл гишүүдтэй
6 ба түүнээс гишүүдтэй
Ýçлýõ õóâь: 3 хүртэлх гишүүдтэй
3-5 хүртэл гишүүдтэй
6 ба түүнээс гишүүдтэй
2723
1589
894
240
58.4
32.8
8.8
2763
1770
822
171
64.1
29.8
6.2
2632
1702
775
155
64.7
29.4
5.9
2348
1558
614
176
66.4
26.1
7.5
89.2
91.5
79.2
113.5
-284
-144
-161
21
27
35
49
19
15
21
15
32
3
6
25
33
45
17
13
19
12
31
2
2
21
27
35
15
12
16
10
30
0
0
73.0
71.4
96.1
86.4
75.0
95.5
93.8
97.0
60.0
66.7
92.6
94.3
91.8
89.5
86.7
90.5
80.0
96.9
66.7
33.3
84.0
81.8
77.8
88.2
92.3
84.2
83.3
96.8
0.0
0.0
Õ¯Í ÀÌ, ÍÈÉÃÝÌ 23
ХҮСНЭГТ 2.4 ӨРХ ТОЛГОЙЛСОН ЭХ ТОГТМОЛ БУУРСАН СУМ, БАГ
Сум, багӨрх толгойлсон эх Хувь
2010 2011 2012 2013 2011/2010 2012/2011 2013/2012
Ñóì: Батсүмбэр
Баянöогт
Угтаалöайдам
Бàã: Баян-Өнæүүлийн Цээл
Заамарын Тосон
Сэргэлэнгийн Хайрхан
Эрдэнэсантийн Буянт
Өðõ òîлãîéлñîí ýõèéí òîî өññөí ñóì, бàã. 2010 оноос 2013 оны хооронд Алтанбулаг, Мөнгөнморьт сумын өрх толгойлсон эх тогтмол өсч байсан бөгөөд Зуунмод сумын Баянхошуу, Алтанбулаг сумын Замт, Мөнгөнморьт сумын Байдлаг, Өндөрширээт сумын Сант багуудын өрх толгойлсон эх мөн тогтмол өссөн байна.
ХҮСНЭГТ 2.5 ӨРХ ТОЛГОЙЛСОН ЭХ ТОГТМОЛ ӨССӨН СУМ, БАГ
Сум, багӨрх толгойлсон эх Хувь
2010 2011 2012 2013 2011/2010 2012/2011 2013/2012
Ñóì: Алтанбулаг
Мөнгөнморьт
Бàã: Зуунмодын Баянхошуу
Алтанбулагийн Замт
Мөнгөнморьт Байдлаг
Өндөрширээт Сант
2013 оны байдлаар Зуунмод сумын Номт, Ланс, Баянхошуу, Наöагдорæ, Заамар сумын Төв багууд нь хамгийн олон буюу 3 ба түүнээс дээш гишүүдтэй өрх толгойлсон эхтэй баг байна.
Өðõ ¿¿ñãýí ãàíц бèеýð àìьäàð÷ бóé àõìàä íàñòàí. 2010-2013 онд ганö биåэр амьдарч буй 55-аас дээш насны эмэгтэй, 60-аас дээш насны эрэгтэйчүүдийн тоо 400 хүнээр нэмэгдэæ, 1666 болсон байна.
167
93
119
18
37
19
27
75
33
64
13
12
10
108
75
66
17
15
18
111
81
68
23
20
19
121
85
76
25
28
21
144.0
227.3
103.1
130.8
125.0
180.0
102.8
108.0
103.0
135.3
133.3
105.6
109.0
104.9
111.8
108.7
140.0
110.5
166
84
86
11
19
14
24
128
74
41
8
17
13
19
127
69
30
6
14
11
17
99.4
90.3
72.3
61.1
51.4
73.7
88.9
77.1
88.1
47.7
72.7
89.5
92.9
79.2
99.2
93.2
73.2
75.0
82.4
84.6
89.5
¯ÍÄÝÑÍÈÉ ÑÒÀÒÈÑÒÈÊÈÉÍ ÕÎÐÎÎ - ÒӨВ ÀÉÌÀÃ24
ХҮСНЭГТ 2.6 ГАНЦААР АМЬДАРЧ БУЙ АХМАД НАСТАНГУУДЫН ТОО
Сум 2010 2011 2012 2013 2013/2012
Õөãæлèéí бýðõøýýлòýé èðãýä. 2013 оны байдлаар хөгæлийн бэрхшээлтэй иргэдийн тоо 2699 байгаа нь өмнөх оныхоос 7.9 хувиар буюу 197-оор өссөн байна. Хөгæлийн бэрхшээлтэй иргэдийн 11.3 хувь нь харааны, 18.2 хувь нь хөдөлгөөний бэрхшээлтэй хүмүүс байна..
АЙМГИЙН ДҮН
Аргалант
Дэлгэрхаан
Баян-Өнæүүл
Архуст
Эрдэнэ
Угтаал
Сэргэлэн
Цээл
Баянöогт
Мөнгөнморьт
Зуунмод
Жаргалант
Өндөрширээт
Сүмбэр
Эрдэнэсант
Баянчандмань
Заамар
Лүн
Баянöагаан
Баянхангай
Алтанбулаг
Батсүмбэр
Баян
Бүрэн
Баяндэлгэр
Баянæаргалан
Борнуур
1266
0
0
31
35
133
79
43
40
54
47
145
67
37
36
58
59
53
41
32
14
31
71
12
42
19
22
65
1304
0
31
10
27
69
38
21
33
43
45
170
96
33
38
119
74
52
32
5
28
42
65
74
39
24
25
71
1378
56
32
12
29
52
17
22
35
59
51
150
102
34
43
79
38
76
37
47
26
65
62
67
55
15
47
70
1666
0
28
2
4
83
54
36
38
54
48
155
75
43
44
74
80
82
65
52
25
59
138
25
101
46
61
194
120.9
0.0
87.5
16.7
13.8
159.6
317.6
163.6
108.6
91.5
94.1
103.3
73.5
126.5
102.3
93.7
210.5
107.9
175.7
110.6
96.2
90.8
222.6
37.3
183.6
306.7
129.8
277.1
Õ¯Í ÀÌ, ÍÈÉÃÝÌ 25
ХҮСНЭГТ 2.7 ХӨГЖЛИЙН БЭРХШЭЭЛТЭЙ ХҮНИЙ ТОО
Үзүүлэлт 2010 2011 2012 20132013/2012
Хувь (+ , -)
2010-2013 онуудад Жаргалант сумын Загдал, Архуст сумын Ноён шанд багт хөгæлийн бэрхшээлтэй иргэдийн тоо тогтмол буурсаар ирæээ. Харин Мөнгөнморьт сумын Жаргалант, Баянчанмань сумын Чандмань, Сэргэлэн сумын Эрдэнэ-Уул, Баянöагаан сумын Алтат багт хөгæлийн бэрхшээлтэй иргэдийн тоо 1.7-3.6 дахин өссөн байна.
ХҮСНЭГТ 2.8 ХӨГЖЛИЙН БЭРХШЭЭЛТЭЙ ИРГЭДИЙН ТОО ХАМГИЙН ИХ БУУРСАН, ӨССӨН БАГ
Баг 2010 2011 2012 2013 2013/2010 %
2797
222
435
198
1942
7.9
15.6
7.1
69.4
54
25
65
15
33
12
5
45
26
47
23
44
16
10
17
22
25
34
29
10
9
13
7
25
26
60
23
18
24.1
28.0
38.5
173.3
181.8
191.7
360.0
2739
226
431
247
1835
8.3
15.7
9.0
67.0
2502
262
472
226
1542
10.5
18.9
9.0
61.6
2699
305
492
114
1788
11.3
18.2
4.2
66.2
107.9
116.4
104.2
50.4
116.0
197
43
20
-112
246
Бүгд
¯¿íýýñ: Харааны бэрхшээлтэй
Хөдөлгөөний бэрхшээлтэй
Хавсарсан
Бусад
Б¿ãä ä¿íä ýçлýõ õóâь:
¯¿íýýñ: Харааны бэрхшээлтэй
Хөдөлгөөний бэрхшээлтэй
Хавсарсан
Бусад
Õàìãèéí èõ бóóðñàí:
Жаргалант, Загдал
Архуст, Ноён шанд
Жаргалант, Баянбулаг
Õàìãèéí èõ өññөí:
Мөнгөнморьт, Жаргалант
Баянчандмань, Чандмань
Сэргэлэн, Эрдэнэ-Уул
Баянöагаан, Алтат
¯ÍÄÝÑÍÈÉ ÑÒÀÒÈÑÒÈÊÈÉÍ ÕÎÐÎÎ - ÒӨВ ÀÉÌÀÃ26
3. БÎËÎВÑÐÎË, ÑΨË
Ерөнхий боловсрол болон дээд боловсролын мэдээллийг Боловсрол, шинæлэх ухааны яам, мэргэæлийн боловсролын мэдээллийг Хөдөлмөрийн яам нэгтгэн Үндэсний статистиêийн хороонд ирүүлдэг.
Боловсрол Өргөн утгаар нь мэдлэг, хандлага, ур чадвар олæ авах, зан чанарын болон төлөвшлийн хувьд нийгэмд хүлээн зөвшөөрөгдсөн, үнэлэгдсэн байр суурьтай болох насан туршийн үйл аæиллагаа гэæ тодорхойлæ болно. Хувь хүний түвшинд буюу явöуу утгаар авч үзвэл боловсрол нь хүний өөрийгөө боловсруулæ хөгæүүлэхийн тулд ухамсартайгаар хийæ байгаа танин мэдэх үйл аæиллагаа, түүний үр дүн гэæ тодорхойлæ болно. Нийгмийн түвшинд боловсролыг иргэдийн сурч боловсрох, хөгæих эрхээ эдлэхэд нь төр, нийгмийн зүгээс дэмæлэг үзүүлæ байгаа үйлчилгээ, түүний үр дүн гэæ тодорхойлæ болно.
Боловсролын түвшин Ямар нэг шатны сургуулийг эх орондоо болон гадаадад дүүргэсэн хүний эзэмшсэн боловсролын хамгийн дээд түвшнээр тодорхойлно.
Багш Танхимын сургалт, зайны сургалт гэдгээс үл хамааран сурагчид, оюутнуудын эрдэм мэдлэг олæ авах үйл явöыг чиглүүлæ, сургах, зааварлах эрх бүхий аæлын байранд бүтэн болон хагас öагаар аæиллаæ байгаа хүнийг хэлнэ.
Суралöагч Бүх шатны сургуульд хамрагдан суралöаæ байгаа хүмүүсийг хэлнэ.
Сурагч-багшийн харьöаа
Тухайн хичээлийн æилд бүх шатны сургуулийн нэг багшид ногдоæ байгаа суралöагчийн дундаæ тоо юм.
Сургууль завсардалт Сурагч/оюутан тухайн хичээлийн æилд тухайн шатны сургуулийг төгсөлгүй сургуулиас бүрмөсөн гарсныг болон сургуулийн насны хүүхдүүд сургуульд огт оролгүй завсардсан тохиолдлуудыг хэлнэ.
Сургууль төгсөгч Тухайн хичээлийн æилд тухайн түвшний боловсролын хөтөлбөрийг бүрэн, амæилттай дүүргэсэн сурагч/оюутныг хэлнэ.
Хамран сургалтын бохир æин
Нас харгалзалгүйгээр боловсролын тухайн түвшинд суралöагчдын тоог энэ түвшний боловсрол эзэмших насны нийт хүүхдийн тоонд харьöуулæ, хувиар илэрхийлнэ.
Энэ бүлгийн боловсролын салбарын хэсэгт Төв аймгийн бүх шатны боловсролын зарим үзүүлэлтийг сумын түвшинд бэлтгэн оруулав.
Соёл, урлагийн салбар Статистиêийн мэдээллийг аймгуудын Соёл, спорт, аялал æуулчлалын газар, Нийслэлийн соёл, урлагийн газар öуглуулан боловсруулæ, Соёл, спорт, аялал æуулчлалын яам нэгтгэн Үндэсний статистиêийн хороонд ирүүлдэг.
Соёлын хэсэгт номын сан, номын сангийн суудал, номын фонд, номын сангаар үйлчлүүлэгчэд, соёлын төв, зохион байгуулсан арга хэмæээ, соёлын төвийн суудлын тоог сумын түвшинд бэлтгэн оруулав.
Õ¯Í ÀÌ, ÍÈÉÃÝÌ 27
Бîлîâñðîл. Төв аймгийн боловсролын бүх шатны сургалтын байгууллагын тоо 2013-2014 оны хичээлийн æилийн эхэнд 79 байна. Боловсролын байгууллагын тоо 2010 оныхоос бараг өөрчлөгдөөгүй боловч, нийт суралöагчдын тоо 2013-2014 оны хичээлийн æилийн эхэнд 21921 болæ, 3.4 хувиар өсчээ. Үүний дотор тåхниêийн болон мэргэæлийн сургуульд суралöагчдын тоо 407-оор, сургуулийн өмнөх боловсролын байгууллагын хүүхдийн тоо 1209-өөр нэмэгдэæ, харин åрөнхий боловсролын сургуулийн сурагчдын тоо 886-аар öөөрсөн байна.
Боловсролын бүх шатны сургалтын байгууллагыг төгсөгчдийн тоо 2012-2013 оны хичээлийн æилд 3051 болæ өмнөх оныхоос 13.1 хувь буюу 461-ээр буурсан байна. Харин боловсролын бүх шатны сургалтын байгууллагын үндсэн багшийн тоо 2013-2014 оны хичээлийн æилийн эхэнд 1047 болæ, 2010 оныхоос 1.0 хувиар өсчээ.
ХҮСНЭГТ 3.1 АЙМГИЙН БОЛОВСРОЛЫН БАЙГУУЛЛАГЫН ҮНДСЭН ҮЗҮҮЛЭЛТ
Үзүүлэлт2010-2011
2011-2012
2012-2013
2013-2014
2013-2014 /2012-2013 %
Боловсролын салбарын сумаарх дэлгэрэнгүй мэдээлэл хавсралт 3.1-д
Хамгийн олон буюу 4660 суралöагчтай сум бол Зуунмод, үүнээс åрөнхий боловсролын сургуульд 3010 сурагчтай, Заамар сум 1944 суралöагчтай, үүнээс åрөнхий боловсролын сургуульд 997 сурагчтай, Жаргалант сум 1577 суралöагчтай, үүнээс åрөнхий боловсролын сургуульд 1063 сурагчтай байна. Цөөн суралöагчтай сумууд бол Сэргэлэн, Баяндэлгэр, Баян-Өнæүүл сумд байна.
Тус аймагт 4 тåхниêийн болон мэргэæлийн сургууль байгаа нь Зуунмод, Баянчандмань, Эрдэнэ, Заамар суманд байна. Эдгээр сургуульд суралöагчдын тоо 406-470 байна.
Сургалтын байгууллагын тоо, бүгд
үүнээс: сургуулийн өмнөх
åрөнхий боловсролын
тåхниêийн болон мэргэæлийн
Суралöагчдын тоо, бүгд
үүнээс: сургуулийн өмнөх
åрөнхий боловсролын
тåхниêийн болон мэргэæлийн
Төгсөгчдийн тоо, бүгд
үүнээс: åрөнхий боловсролын
тåхниêийн болон мэргэæлийн
Үндсэн багшийн тоо, бүгд
үүнээс: сургуулийн өмнөх
åрөнхий боловсролын
тåхниêийн болон мэргэæлийн
78
43
32
3
21191
5642
14228
1321
3194
2618
576
1037
170
793
74
79
44
31
4
21375
5824
13841
1710
3512
2905
607
1058
177
789
92
78
44
31
3
21109
6502
13457
1150
3051
2525
526
1023
194
770
59
79
44
31
4
21921
6851
13342
1728
-
-
-
1047
192
760
95
101.3
100.0
100.0
133.3
103.8
105.4
99.1
150.3
-
-
-
102.3
99.0
98.7
161.0
¯ÍÄÝÑÍÈÉ ÑÒÀÒÈÑÒÈÊÈÉÍ ÕÎÐÎÎ - ÒӨВ ÀÉÌÀÃ28
ХҮСНЭГТ 3.2 2013-2014 ОНЫ ХИЧЭЭЛИЙН ЖИЛИЙН БОЛОВСРОЛЫН БАЙГУУЛЛАГА, СУРАЛЦАГЧДЫН ТОО
Сум
Бо
ловс
ро
лын
б
ай
гуул
лагы
н т
оо
, бүг
д
Ни
йт
сур
алö
агч
дын
то
о
Сур
гуул
ий
н ө
мн
өх
бо
ловс
ро
лын
б
ай
гуул
лагы
н т
оо
Хүү
хди
йн
то
о
Ер
өн
хий
бо
ловс
ро
лын
су
ргу
ули
йн
то
о
Сур
агч
дын
то
о
Тåх
ни
êий
н б
оло
н
мэр
гэæ
лий
н с
урга
лты
н
ба
йгу
улла
гын
то
о
Сур
алö
агч
дын
то
о
Сургуулийн өмнөх насны байгууллагын үндсэн багшийн ачаалал өндөртэй сумдын тоонд Баянöагаан, Борнуур, Баяндэлгэр, Өндөрширээт орæ байна. Ялангуяа Баянöагаан суманд 1 үндсэн багшид ногдох хүүхдийн тоо 108 байгаа нь мэргэæлийн багш их дутагдалтай байгааг харуулæ байна. Харин Дэлгэрхаан, Баянхангай, Жаргалант, Зуунмод, Аргалант, Лүн сумдад сургуулийн өмнөх насны байгууллагын багшийн ачаалал бага байна.
Алтанбулаг
Батсүмбэр
Баян
Баян-Өнæүүл
Баяндэлгэр
Баянæаргалан
Баянöагаан
Баянöогт
Борнуур
Бүрэн
Дэлгэрхаан
Жаргалант
Заамар
Лүн
Мөнгөнморьт
Өндөрширээт
Сэргэлэн
Угтаал
Эрдэнэ
Эрдэнэсант
Баянчандмань
Зуунмод
Сүмбэр
Цээл
Архуст
Аргалант
Баянхангай
2
7
3
2
2
2
2
2
2
2
2
5
6
2
2
2
2
2
4
2
3
10
2
2
3
2
2
460
1549
388
232
225
276
246
384
1197
735
319
1577
1944
591
381
275
208
699
1195
1076
1339
4660
463
637
235
329
301
1
6
2
1
1
1
1
1
1
1
1
4
3
1
1
1
1
1
2
1
1
5
1
1
2
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
2
1
1
1
1
1
1
1
1
4
1
1
1
1
1
336
1042
268
101
115
172
138
225
865
485
171
1063
997
375
183
166
60
444
436
787
641
3010
299
430
131
208
194
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
1
-
-
-
-
-
1
-
1
1
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
406
-
-
-
-
-
432
-
420
470
-
-
-
-
-
124
507
120
131
110
104
108
159
332
250
148
514
541
216
198
109
148
255
327
289
278
1180
164
207
104
121
107
Õ¯Í ÀÌ, ÍÈÉÃÝÌ 29
ХҮСНЭГТ 3.3 2013-2014 ОНЫ ХИЧЭЭЛИЙН ЖИЛИЙН НИЙТ ҮНДСЭН БАГШИЙН ТОО, НЭГ БАГШИЙН АЧААЛАЛ
Сум
Үн
дсэн
ба
гши
йн
то
о,
бүг
д
Үүн
ээс
сур
гуул
ий
н
өм
нө
х б
оло
вср
олы
н
ба
йгу
улла
гын
ба
гш
Нэг
үн
дсэн
ба
гши
д н
огд
ох
сур
алö
агч
дын
то
о
Ер
өн
хий
б
оло
вср
олы
н
сур
гуул
ий
н б
агш
Нэг
үн
дсэн
ба
гши
д н
огд
ох
сур
алö
агч
дын
то
о
Мэр
гэæ
лий
н
сур
галт
ын
б
ай
гуул
лагы
н б
агш
Нэг
үн
дсэн
ба
гши
д н
огд
ох
сур
алö
агч
дын
то
о
Ерөнхий боловсролын сургуулийн үндсэн багшийн ачаалал өндөртэй сумдын тоонд Сүмбэр, Батсүмбэр, Борнуур орæ байна. Харин Баян-Өнæүүл, Сэргэлэн, Баяндэлгэр, Архуст, Мөнгөнморьт, Дэлгэрхаан сумдад åрөнхий боловсролын сургуулийн багшийн ачаалал бага байна.
АЙМГИЙН ДҮН
Зуунмод
Заамар
Жаргалант
Баянчандмань
Батсүмбэр
Эрдэнэ
Эрдэнэсант
Борнуур
Бүрэн
Угтаал
Цээл
Лүн
Алтанбулаг
Баянöогт
Мөнгөнморьт
Дэлгэрхаан
Сүмбэр
Аргалант
Баян
Баянхангай
Баянæаргалан
Өндөрширээт
Архуст
Баян-Өнæүүл
Баяндэлгэр
Баянöагаан
Сэргэлэн
1047
223
89
74
74
62
50
48
47
33
31
30
28
28
21
21
20
19
19
18
18
15
15
15
15
13
11
10
192
41
16
18
7
13
7
7
6
5
6
6
7
4
4
6
6
5
4
3
4
3
2
3
3
2
1
3
760
157
54
56
35
49
24
41
41
28
25
24
21
24
17
15
14
14
15
15
14
12
13
12
12
11
10
7
95
25
19
-
32
-
19
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
36
29
34
29
40
39
47
41
55
50
43
35
31
31
40
33
25
33
30
40
27
35
55
35
44
55
108
49
18
19
18
19
18
21
18
19
21
17
18
18
18
14
13
12
12
21
14
18
14
14
13
11
8
10
14
9
18
19
21
-