234
DOCUMENTOS ORIXINALES DEL MONESTERIU DE SAN VICENTE D’UVIÉU I. (1231 - 1238) Llectura de Celia Álvarez Arias Estudiu llingüísticu de Miguel Metzeltin Fontes de la Llingua Asturiana ACADEMIA DE LA LLINGUA ASTURIANA

Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

  • Upload
    others

  • View
    5

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

Doc

umen

tos

orix

inal

es d

el M

ones

teri

u de

San

Vic

ente

d’U

viéu

I. (

1231

-123

8)

7

C. Á

lvar

ez A

rias

/ M

. Met

zelti

n

ACADEMIADE LA LLINGUA

ASTURIANA

ACADEMIA DE LALLINGUA ASTURIANA

DOCUMENTOS ORIXINALESDEL MONESTERIU DE

SAN VICENTE D’UVIÉUI. (1231 - 1238)

Llectura de Celia Álvarez AriasEstudiu llingüísticu de Miguel Metzeltin

Fontes de laLlingua Asturiana

ACADEMIADE LA LLINGUAASTURIANA

1. DOCUMENTACIÓN DELA CATEDRAL D’UVIÉU(Sieglu XIII)Llectura de Montserrat Tuero Morís

2. DOCUMENTOS DELMONESTERIU DE BALMONTE(Sieglu XIII)Llectura de Margarita Fernández Mier

3. DOCUMENTACIÓN DELA CATEDRAL D’UVIÉU(Sieglu XIII) [2]Llectura d’Ana Isabel Fernández Rodríguez

4. DOCUMENTOSDEL MONESTERIU DE BALMONTE(Sieglos XIV y XV)Llectura de Margarita Fernández Mier

5. COLEICIÓN DIPLOMÁTICA DELMONESTERIU DE SAN SALVADORDE CORNIANA(1024 - 1499)Edición crítica, introducción ya índicesde Clara E. Prieto Entrialgo

6. DOCUMENTOS ORIXINALES DELDOMINIU LLINGÜÍSTICU ÁSTURI. (1244 - 1299)Edición de Jesús Menéndez Gómez

7. DOCUMENTOS ORIXINALES DELMONESTERIU DE SAN VICENTE D’UVIÉUI. (1231 - 1238)Llectura de Celia Álvarez AriasEstudiu llingüísticu de Miguel Metzeltin

Fontes de laLlingua Asturiana

ACADEMIADE LA LLINGUA

ASTURIANA

Page 2: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto
Page 3: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto
Page 4: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

DOCUMENTOS ORIXINALES DELMONESTERIU DE SAN VICENTE D’UVIÉU

I. (1231-1238)

Page 5: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

Fontes de la Llingua Asturiana

7

Empobina: Isabel Torrente Fernández

Page 6: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

DOCUMENTOS ORIXINALES DELMONESTERIU DE SAN VICENTE D’UVIÉU

I. (1231-1238)

Llectura de Celia Álvarez AriasEstudiu llingüísticu de Miguel Metzeltin

UviéuAcademia de la Llingua Asturiana

2008

Page 7: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

Col sofitu del Gobiernu del Principáu d’Asturies

© Academia de la Llingua Asturiana© Celia Álvarez Arias© Miguel MetzeltinAp. 574 - 33080 Uviéu (Asturies)Imprenta: Asturgraf, S.L.I.S.B.N.: 978-84-8168-460-5Depósitu Llegal: As.- 5.117-08

Page 8: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

Estudiu llingüísticu

Page 9: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto
Page 10: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

1. DEL LATÍN AL ROMANCE

A lo largo del primer siglo antes y del primer siglo después deJesucristo aparece en Roma una brillante pléyade de autores (Virgilio,Ovidio, Horacio, Tito Livio, César, Suetonio, Cicerón, Plinio el Viejoentre otros) que desarrollan y perfeccionan la lengua de los romanospara todos los mundos discursivos (épica, mitología, lírica, historio-grafía, retórica, ciencias naturales, etc.). Cicerón (De oratore, Orator) yQuintiliano (Institutio oratoria) formulan los principios de la elabora-ción lingüístico-textual que mantienen hasta hoy su validez: correccióngramatical e idiomática (latinitas), claridad (perspicuitas), adecuacióncon el tema y la situación (aptum) y flores de retórica (ornatus). Surgeasí un modelo de lengua altamente elaborado con el cual se puedenexpresar todos los problemas, también los complicados, de una mane-ra clara y matizada. El modelo es lo bastante estable y flexible comopara ser usado en la comunicación institucionalizada (administraciónpública, escuela, ejército, religión, literatura) en todas las regiones delImperio, sin grandes cambios. Este latín, llamado clásico, fue sistema-tizado y fijado en las gramáticas de Elio Donato (Ars maior y Ars minor,siglo IV) y de Prisciano (Institutiones grammaticae, siglo VI), y durantesiglos sirvió de variedad guía para las numerosas variedades coloquia-les y regionales habladas en el vasto orbis romanus.

En contraste con la estabilidad del estándar, fijado sobre todopor escrito, la lengua hablada cotidiana presenta más variaciones y, porlo tanto, más posibilidades de cambio. Algunas variaciones del latín,

9

Page 11: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

que existen también en otras lenguas, son tendenciales y por ello po-sibles bases de cambios en el sistema, como: la reducción y la elimi-nación de sonidos según la ley del mínimo esfuerzo, formaciones pa-radigmáticas analógicas en el dominio nominal y verbal, el uso deformas verbales, comparativas y adverbiales más analíticas, y por lotanto semánticamente más transparentes, el frecuente uso de pronom-bres personales y demostrativos y adverbios compuestos que remiten alcontexto comunicacional y así lo hacen presente visualmente, la super-posición de determinados casos morfológicos y de determinados tiem-pos, el frecuente anacoluto.

Si se quiere continuar utilizando una lengua estandarizada comomodelo hay que adaptarla moderadamente a los cambios de las varie-dades habladas. Sobre todo los autores cristianos de la media y tardalatinidad (San Jerónimo, h. 347-420, autor de una versión de laSagrada Escritura que se impuso poco a poco como Vulgata; SanAgustín, 354-430; etc.) integran los cambios in actu en la lenguahablada en el estándar, sin acentuarlos. De esta manera, el latín están-dar pudo seguir siendo un modelo adecuado para la comunicación entodo el Imperio. Pero como consecuencia, sobre todo entre los siglosIV y VII, de las invasiones de los bárbaros, que sacuden y devastanEuropa y el Mediterráneo, disminuyen o se interrumpen los contactosregulares entre las diferentes regiones y provincias del ImperioRomano. Una parte de la población huye de las ciudades, blanco pre-ferido de los invasores, y se establece en las antiguas villae o en anti-guos oppida (plazas fuertes) prerromanos, que se vuelven pequeñoscentros de producción, a veces fortificados, con pocos contactos entresí. La comunicación se reduce a las necesidades de la vida cotidianarural, lo que llevó a una ruralización de la lengua (los obispos del sigloIX hablan de una rustica romana lingua). Por otro lado, la continuaconversación ante todo oral con invasores y señores extranjeros malromanizados obliga a la mayoría romana autóctona a utilizar con ellosun latín hablado pidginizado, es decir, simplificado fonética, morfoló-gica, sintáctica y lexicalmente para facilitar una comunicación rápida.En cada región, más o menos aislada, el latín se transforma con ten-dencias innovadoras y conservadoras propias. El léxico utilizado enla vida diaria, que va a constituir el llamado léxico hereditario o pa-trimonial, se reduce a pocos miles de palabras. A pesar de que lasinstituciones de la Iglesia y de los nuevos reinos germanorromanos

10

Page 12: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

mantienen el latín como lengua estándar de las cancillerías y de lacomunicación internacional, la falta de autores ejemplares supraregio-nales, el abandono de las escuelas y el frecuente uso de variedades pid-ginizadas favorecen la variación sin trabas, la expresividad, el analitis-mo morfológico y sintáctico propios de la lengua hablada espontánea.Por eso, los autores y notarios de la Alta Edad Media llaman a estavariedad lingüística lingua rustica o lingua vulgaris. El historiadorGregorio de Tours (538-594), uno de los hombres más influyentes dela Galia merovingia y uno de los pocos autores importantes de esaépoca, reconoce la rusticitas de su lengua. En un documento leonés delaño 1052 se lee: «Unum vasculum argenteum miro opere celatum inmore rustice loqutionis que dicitur copa».

Con Carlomagno, el Estado franco engloba a la mayoría delas regiones cristianas de Occidente. La creación sacralizada de unnuevo Imperio (el papa León III le corona emperador en Roma el 25de diciembre de 800) obliga a Carlomagno a reorganizar la admi-nistración y la religiosidad. Para eso necesitaba colaboradores y fun-cionarios mejor instruidos que en la época y capaces de moversecomunicativamente en todo el vasto imperio. Para su formación, reclu-tó maestros, sobre todo en el extranjero, donde la cultura latina sehabía mantenido mejor que en la Galia (del reino franco vienenAngilberto, Amalario; de Italia, Pedro de Pisa, Paulino de Aquilea yPablo Diácono; de Hispania, Teodulfo; de las Islas Británicas,Alcuino), y crea numerosas escuelas, prescribiendo la institución deuna escuela en cada sede episcopal. Alcuino funda en Aquisgrán laEscuela Palatina. Los intelectuales de la corte son los promotores de unrenacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata derestablecer como estándar un latín correcto de tendencia clásica, coar-tando la variación y reintroduciendo la pronunciación grafofónica delas palabras. Alcuino mismo escribió los tratados De grammatica, Derhetorica y De dialectica y corrigió la Vulgata. Es de suponer que estarecuperación y fijación ‘definitiva’ del latín lo haya hecho incompren-sible para las masas iletradas y haya llevado a la ruptura tipológica entreel latín y los idiomas derivados de su variación, los romances. El latínestándar, de lengua abierta a la variación se hace lengua cerrada a lasinnovaciones, de lengua viva se vuelve lengua muerta. Cesáreo, obispode Arles (470-542), todavía recomendaba a sus sacerdotes que predi-casen al pueblo «pedestri sermone», con «communibus verbis». Ahora,

11

Page 13: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

si los sacerdotes quieren que sus feligreses entiendan sus homilías,deberán traducirlas.

En el año 813, los obispos reunidos en concilio en Tours, publi-can la siguiente recomendación de ‘traducción’ de las homilías, repeti-da en el concilio de Maguncia en el año 847: «Visum est unanimitatinostrae (...) ut easdem omelias quisque transferre studeat in rusticamromanam linguam aut thiotiscam, quo facilius cuncti possint intellige-re quae dicuntur». A partir de esta concienciación, las variedades occi-dentales del latín hablado regional se distancian cada vez más del están-dar clásico reconstituido, si bien éste, como lengua de la Iglesia, de laadministración y de la cultura seguirá siendo, durante mucho tiempo,la fuente más importante para la relexificación de los idiomas ‘rústicos’,para el desarrollo de su sintaxis y para la estructuración de determina-dos géneros textuales en romance (leyes, cartas, etc.).

A partir del mismo siglo aparecen textos, frases y segmentos defrases que presentan un carácter más románico que latín. Del año 842son los juramentos de Estrasburgo, con los cuales Carlos el Calvo yLuis el Germánico, nietos de Carlomagno, confirman su alianza con-tra el emperador Lotario I, su hermano. Para subrayar su importancia,fueron consignados en vernáculo por Nitardo, otro nieto deCarlomagno († 844), en su texto latino De dissensionibus filiorumLudovici Pii ad annum usque 843. Mientras que Carlos el Calvo y losjefes del ejército de Luis el Germánico pronuncian sus juramentosen alemán, Luis el Germánico y los jefes del ejército de Carlos el Calvolo hicieron en una variedad en que ya predominan los rasgos roman-ces de tipo francés. En la península italiana, en la primera mitad delsiglo IX alguien inscribe en una pared de las catacumbas romanas deCommodilla una recomendación para los sacerdotes que tipológica-mente es romance («Non dicere ille secrita a bboce» = ‘No digas lasoraciones secretas de la misa en voz alta’) y en una serie de pleitos delprincipado longobardo de Capua, de la segunda mitad del siglo X, queconciernen a la pertenencia de tierras a tres monasterios el juez, queredacta el pleito en latín, pide a los testigos que confirmen su testimo-nio con una fórmula romance. El primer documento seguro que nosconfirma la distinción consciente entre latín y romance en Italia esel epitafio de Gregorio V (991-999), de nacionalidad alemana, hijo deOtón duque de Carintia, que nos dice que este papa era capaz de

12

Page 14: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

enseñar a los fieles en tres lenguas: «Usus Francisca, Vulgari et uocelatina / Instituit populos eloquio triplici». En la Península Ibérica, enel reino de Asturias y León, los escribas de cartas notariales ya usanalguna palabra romance en el siglo IX y con bastante frecuencia en elsiglo X. Una clara conciencia de lenguas diferentes sólo aparece en elsiglo XII, cuando en un texto latino como el anónimo Poema deAlmería se pueden leer indicaciones como «turres, quae lingua nostradicunt alcazares». Pero por alusiones sabemos que existieron tambiénpoemas orales en romance. En el citado Poema de Almería se nos diceque el pueblo cantaba las gestas del Cid: «Ipse Rodericus, Meo Cidisepe vocatus, /De quo cantatur quod ab hostibus haud superatur, /Quidomuit Mauros, comites domuit quoque nostros».

2. EL LATÍN ESTÁNDAR MEDIEVAL EN LOS REINOS DE LEÓN Y CASTILLA

Si por lo menos desde los siglos XI y XII existe en la PenínsulaIbérica una poesía en romance (jarchas mozárabes, cantigas de amigogalaicoportuguesas, gestas del Cid), la narrativa escrita utiliza princi-palmente el latín, un latín escolástico. Se trata sobre todo de produc-ciones cronísticas (la Historia Compostellana de hacia 1137; laChronica Adefonsi Imperatoris sobre el rey leonés Alfonso VII, cuya partefinal está constituida por el llamado Poema de Almería, de los años1147-1149; la castellana Historia Najerense, posterior a 1174; laHistoria Roderici sobre el Cid, procedente del Oriente peninsular, dehacia 1144-1150). El relativo florecimiento de la historiografía en latínen el siglo XII parece indicar un mejor conocimiento del latín, como sepedía en el concilio de Burgos en 1080. Tal vez esto se deba a la con-ciencia cada vez más arraigada de la necesidad de celebrar la liturgiaromana, impuesta por Alfonso VI bajo influencia francesa y ultramon-tana (cfr. Primera Crónica General, cap. 872), en un latín correcto. Eneste siglo existen centros culturales donde se cultiva el latín: Palencia,donde residía a menudo la Corte castellana y sede de la primera uni-versidad a principios del siglo XIII; Toledo, donde se traducían los tex-tos árabes al latín; y Santiago, de cuya escuela catedralicia salieronmuchos notarios de la Cancillería Real. El catálogo de la biblioteca delconvento de Oña, compilado a comienzos del siglo XIII, mencionaentre otros libros: «Estos son libros de gramatiga. IIos libros de de-cretos. Priscianus. Arator. Papia. Sinonimus. Terentius. Iuuenalis.

13

Page 15: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

Virgilius. Ouidius maior. Lucanus. Salustius. Sedulius. Aurea gemma.Duo paria partium. Suma de Priscian» (Díaz y Díaz 1983: 242; loslibros de los poetas clásicos y cristianos se utilizaban en la enseñanza delas artes liberales). La obligación de tener buenos conocimientos dellatín para los clérigos se hace tajante con el Concilio de Valladolid de1228, que entre otras cosas establece que «todos Beneficiados que nonsaben fablar latin, sacados los viejos, que sean constreñidos que apren-dan, et que non les den los Beneficios fasta que sepan fablar latin»(Wright 1989: 376-377). Es probable que la nueva importancia debuenos conocimientos del latín haya llevado a la clara conciencia dellatín y del romance como lenguas diferentes. Alfonso el Sabio en susPartidas (II, IX, 4) exige de su chanceler, segundo oficial de Casa delRey, que «sepa leer e escreuir, tambien en latin, como en romance». Deser así, no por acaso los primeros textos totalmente romances de ciertaextensión surgen en los primeros decenios del siglo XIII (Disputa delalma y el cuerpo, ¿1201?; el Tratado de Cabreros entre Alfonso VIII deCastilla y Alfonso IX de León, 1206, el primer texto oficial totalmenteen romance; Poema (o Cantar) de mio Cid, ¿1207?). Bajo Fernando III,en la Cancillería Real se usa cada vez más el romance, que bajo AlfonsoX se impone también en los privilegios más solemnes.

3. EL LATÍN EVOLUCIONADO ASTURIANO

Como nos dice Alfonso el Sabio en el prólogo de la Quinta par-tida, en la vida social de una formación estatal «Nacen entre los omesmuchos enxecos, e grandes contiendas, en razon de los pleytos, e de lasposturas, que ponen los vnos con otros. E como quier que en elcomienço se fagan a plazer de amas las partes, todas las mas vegadasacaesce, que se mudan despues las voluntades, porque han a venir acontienda sobre ello. Onde (...) en esta quinta (sc. partida) diremos, detodos los debdos que crescen entre ellos por razon de postura; assicomo por emprestido, o por donadio, o por condessijo, o por dona-cion, o por compra, o por vendida, o por camio, o por loguero, o porcompañia, o por fiaduria, o por peño, o por postura, o por otro pley-to qualquiera con plazer de amas las partes; e de todas las otras cosas,que a alguna destas razones pertenescen». Para darles solidez, en lassociedades con tradiciones escriturarias, estas posturas se ponen porescrito según modelos establecidos por la tradición de las cancillerías y

14

Page 16: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

escribanías. Según el tipo de postura o de carta (donación, venta, soli-citud, etc.), para los actos más usuales se desarrollan «fórmulas», mode-los, es decir, macroestructuras más o menos fijas, que con el tiempopueden reunirse en «formularios», como el Ars notariae de RaineriusPerusinus del siglo XIII. Se trata de «métodos explícitos con los queformalizar estructuralmente los documentos de tal manera que resul-ten eficaces para el emisor e identificables e inteligibles para el recep-tor, aunando pues la necesaria validación jurídica con la imprescindi-ble funcionalidad comunicativa» (htpp://patrimoniohistorico.unex.es/documentos/intrin.htm). Estas fórmulas facilitaban la extensión dedocumentos similares, que cobraban así un aspecto muy repetitivo. Sinembargo, las fórmulas permiten varios grados de normalización segúnel documento expedido sea oficial o privado.

Textos de estas «posturas», de estas cartas públicas, aparecen enAsturias a partir de fines del siglo IX (Floriano Llorente 1968, docu-mento II). En ésta como en otras regiones, estas cartas presentan unagran unitariedad frente al paso del tiempo. En ellas se puede distinguirla macroestructura, conceptualmente más abstracta y por lo tanto ten-dencialmente muy fija, y las microestructuras con una semántica másreferencial y por lo tanto lingüísticamente más variables. Hasta la pri-mera mitad del siglo XIII, la mayoría de estos documentos tiene unropaje claramente latino, es decir, sus formas tomadas de por sí sonlatinas. Sirva de ejemplo una carta de venta del año 1238 (texto 100de nuestro corpus; L = forma latina; R = forma romance; RL = formaromance latinizada; ? = forma indecisa).

L In (1) nomine (2) dominj (3) amen (4). Equum (= aequum, 5).? e (= et, 1?).L racionabile (= rationabile, 6) est (7) ut (8) ea (9) que (=quae, 10)uenduntur (11). ne (12) obliuioni (13) tradantur (14); literis (15)confirmentur (16). Ea propter (17) ego (18) Petrus (NP 1).R gundissaluiz (NPr 1).L uxor (19) mea (20) maria (NP 2).RL fernandi (NP rl 1).L facio (21) cartam (22) uendicionis (23) uobis (24).R Doianes (NPr 2) R abad (r1).L de (25) satj (= sancti, 26) uincentj (NP 3) de (28) una (29) terra (30).R que (r 2).

15

Page 17: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

L habeo (31) in (32) uilla (33) pernominata (= praenominata, 34).R inlago (NPr 3).L in (35) illa (36).RL uega (rl 2).L in (37) lacum (38) pernominatum (= praenominatum, 39) in (40)illo (41). RL portello (rl 3).R iaz (r 3) dentro (r 4).L istos (42) terminos (43). de (44) parte (45) de (46).R suso (r 5).L per (47).R heredat (r 6).L de (48).R rouines (NPr 4).L de (49).R iuso (r 7).L per (50).R heredat (r 8).L de (51).R pedro (NPr 5) martiniz (NPr 6).L de (52).R sos (r 9).L heredes (53). de (54) una (55) fronte (56) per (57).R heredat (r 10) que (r 11) fue (r 12).L de (58).R don (r 13) alfonso (NPr 7) martiniz (NPr 8).L de (59) alia (60) fronte (61) per (62) illo (63).R rio (r 14).L de (64).R nelon (NPr 9).L Ista (65) terra (66).R per nominada (2?) que (r 15) iaz (r 16) dentro (r 17).L istos (67) terminos (68). uendimus (69) uobis (70) in (71) carta (72)concedimus (72); pro (73) accepimus (74) de (75) uos (76) in (77)precio (78); XVI. solidos (79) monete (= monetae; 80) regis (81). de(82) isto (83) precio (84); apud (85) uos (86) nichil (= nihil; 87)remansit (89) & ab (90) die (91) de (92) nostro (93) iure (94) sit (95)

16

Page 18: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

abstersa (96). in (97) sit (98) tradita (99) confirmata (100). ut (101)habeatis (102). possideatis (103) iure (104) hereditario (105) in (106)perpetuum (107); faciatis (108) de (109) de (110) illa (111) totam(112) uestram (113) uoluntatem (114). Si (115) quis (116) igitur(117) hoc (118) nostrum (119) factum (120) irrumpere (121) temp-tauerit (122). tam (123) ego (124) quam (125) aliquis (126) ex (127)progenie (128) mee (= meae, 129) uel (130) extranea (131). quisquis(132) fuerit (133). qui (134) talia (135) commisserit (136) inprimis(137) sit (138) maledictus (139). a (140) deo (141) exommunicatus(142). cum (143) iuda (NP 4) dominj (144) traditore (145); sit (146)in (147) inferno (148) dampnatus (149). & pro (150) temerario (151)ausu (152) persoluat (153) uobis (154) uel (155) pulsanti (156)uocem (157) uestram (158). quantum (159) in (160) carta (161) reso-nat (162) in (163) dupplo (= duplo, 164) uel (165) in (166) simile(167) tali (168) loco (169). in super (170) centum (171).RL morabitinos (rl 4).L parti (172) regie (= regiae, 173); aliud (174) tantum (175) exsoluat(176). & hec (= haec, 177) carta (178) stabilis (179); inuiolata (180)semper (181) permaneat (182). Facta (183) carta (184) uendicionis(185); XVIo kalendas (186).RL agustas (rl 5).L Era (= aera; 187). Ma.CCa.LXXa.VIa. Regnante (188) rex (189)dompnus (190).RL fernandus (NP rl 2).L in (191) Legione (NP 4) Gallecia (NP 5). in (192) toleto (NP 6) in(197) Castella (NP 7) in (198) Corduba (NP 8) Iohannes (NP 9) dei(199) gratia (200); episcopante (?) in (201).RL oueto (NP rl 3).R don (r 17) ramilo (NPr 10).L tenente (202) illa (203).RL popula (rl 6).L de (204).R pravia (NPr 11) don (r 18) Garcia (PNr 12).RL roderici (PN rl 4) maiorino (rl 7).L regis (205) in (206) illa (207) uoce (208). Sub (209) manu (210) sua(211);LR Alfonsus (PN rl 5) pelagij (PN rl 6).L Ego (212) petrus (PN 10).R gundissaluj (PNr 13).L uxor (213) mea (214) maria (NP 11).

17

Page 19: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

R fernandiz (NPr 14).L hanc (215) kartam (216) quam (217) fieri (218) iussimus (219).legere (220) audiuimus (221) propriis (222) manibus (223) roboraui-mus (224) signa (225) ingecimus (= iniecimus, 226) nos (227).RL deuemus (rl 8).R seer (r 19) goudores (= guaridores, r 20).L per (228) nos (229) per (230) nostras (231) bonas (232) de (233)ista (234) terra (235).R por (r 21).RL sempre (rl 9).L Qui (236) presentes (= praesentes, 237) fuerunt (238).

Siguen los nombres de los confirmantes, a veces con su función,en su mayoría en forma romance:

Don Iohan debenaias monge, Don fernan pelaiz monge, Don pelaiocapellan, Petrus martini presbiter, Doianes de sancta cruz presbi-ter, Petrus pelagij de caruallal presbiter, Petrus pelaiz presbiter, DonDiego pedriz, Suer pedriz, Don Suer rodriguiz, Ruj muniz, Garciapico, Pertus martini, Petrus garcia de lago, Iohan domenguizmaiordomo.

Hasta la lista de los presentes, podemos contar 293 unidades, delas cuales tienen forma latina 249 (238 apelativos y 11 nombrespropios), latinorromance 9, romance 35 (21 apelativos y 14 nombrespropios). Nótese además que las unidades latinas tienden a formar blo-ques. Está claro que en algunos casos forma latina y forma romancecoinciden (como en la preposición de). Está claro también que si toma-mos en consideración las grafías, hay bastantes grafismos romances(como el uso de letras consonantes sonoras para las sordas intervocáli-cas: exidos, folgueras, diuisas), y con respecto a la morfosintaxis y la sin-taxis hay bastantes construcciones latinorromances o romances, comoen el uso no estándar de los casos (v. gr.: doianes abad de satj uincentj;cartam uendicionis... de una terra; de sos heredes; de uos; Regnante rexdompnus fernandus).

Como resulta de muchos escatocolos, estas cartas eran mandadasescribir por el iniciador de la postura (v. gr. el vendedor) y antes de serconfirmadas eran leídas y los iniciadores escuchan la lectura:

18

Page 20: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

Ego dompna Maria garsie cum marito meo dompno aluaro ¬ cumnostris filiis Guter aluariz ¬ pero aluariz uobis Iohanni abbati ¬conuentui sancti vincencij hanc kartam uendicionis quam fieri iussi-mus ¬ legere audiuimus propriis manibus roborauimus ¬ confirmaui-mus ¬ signa iniecimus (texto 2).

Ego dompna maRia martini cum iam dictis filiis ¬ filiabus mieis.uobis Iohanni abbati ¬ conuentui Sancti Uincencii ouetensi hanc kar-tam uendicionis quam fieri iussi ¬ legere audiui propriis manibusrouoraui ¬ confirmaui ¬ confirmaui (sic) ¬ signa ego ¬ omnes miei filiiiniecimus. (texto 3).

Ego dompna toda garcia cum iam dictis filiis ¬ filiabus meis ¬ egodompna Maior garcia, cum consensu ¬ otorgamiento mee abbatisseuobis iam dictis abbati ¬ conuentui Sancti Uincencii hanc karta uen-dicionis quam fieri iussimus ¬ legere audiuimus. propriis manibusroborauimus ¬ confirmauimus ¬ signa iniecimus (texto 4).

Ego, dompna agnes, uestra feligres uobis dompno Iohannj abbatj ¬conuentui sanctj vincencij ouetensi. hanc kartam donationis quamfierj iussi ¬ legere audio proprijs manibus roboro ¬ confirmo ¬ signumapponi facio (texto 5).

Ego gonzaluo alfonso ¬ uxor mea domna beatrice cum filios ¬ filiasnostras istam kartam legere audiuimus. manus nostras roboramus ¬signa iniecimus (texto 6).

Morfológicamente, lo que los presentes escuchaban era funda-mentalmente latín. Un latín que, como en la misa, entendían sólo enparte, según la descripción que nos da el canciller de la Sorbona JeanCharlier de Gerson (1363-1429) para París casi dos siglos más tarde:«C’est grande consolacion d’oïr parler de Dieu ez des choses divines, etn’est temps perdu, jassoit ce que on ne entent pas tout, comme les sim-ples gens oyent a proffit le service de l’église en latin combien que nel’entendent mie» (Zink 1972: 12-13). Un latín que en la pronuncia-ción tenía cierto acento asturiano o francés.

A propósito de la lengua de esos textos han sido emitidas variasopiniones. Algunos ven en ellos documentos latinos con interferenciasromances, otros piensan que son textos con una ligera pátina de lati-nidad sobre una base romance (Wright 1989: 361). Wright opina quese podrían leer en voz alta en romance y que los escribanos no habíanaprendido latín sino sólo ciertas fórmulas (Wright 1989: 356-361).En sus Orígenes del español (1926), Ramón Menéndez Pidal había

19

Page 21: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

propuesto una solución más original: «La corte y la región leonesa esinteresante en especial, porque hallamos en ella tres tipos de lengua.Dos de ellos son como en todas partes; de un lado ese romance corrien-te (...) hablado por todos en su conversación diaria, y de otra parte unbajo latín o latín escolástico, escrito por los cronistas, los legisladores,los hagiógrafos y demás gente erudita. Pero hallamos además un tercertipo, un latín vulgar, ese latín popular que no se solía escribir ya enotras partes y que en el reino asturleonés fué mucho más usado, a juz-gar por sus frecuentes manifestaciones, entre los notarios del reinodurante los siglos X y XI» (Menéndez Pidal 1964: §95).

Según el punto de vista adoptado —del historiador que quieredescifrar textos en latín medieval, del romanista que busca romanismosen textos latinos o latinizantes, del romanista interesado en la pronun-ciación de los textos medievales, del historiador de la lengua que obser-va los tipos de lengua utilizados en los textos— todas estas visiones sonheurísticamente aceptables. Es una realidad que en los países románi-cos, antes de la plena imposición del romance, existen textos de mor-fosintaxis mezclada, como en Francia el fragmento de Jonás (siglo X) oen Castilla el Fuero de Valfermoso de las Monjas (1189). Es una realidadtambién que se pueden leer textos más antiguos con pronunciaciónmás reciente (v. gr. la Primera crónica general en pronunciación actual,lo que no cambia su estructura morfosintáctica ni su léxico). Otropunto de vista sería uno más gramatical: la lengua de nuestros textosconsistiría en la superposición de dos sistemas gramaticales distintos(uno latino con una sintaxis dominada por sistemas flexivos nomina-les, pronominales y verbales y uno romance con una sintaxis articula-da por serializaciones tendenciales, clíticos, deícticos y preposiciones).

Por lo dicho y demostrado hasta aquí se puede afirmar que, entrelos siglos IX y XIII en los reinos de Asturias y León y de Castilla se usabaun romance regional (surgido del latín hablado con ruptura tipológi-ca, usado sobre todo en la conversación y en la poesía popular), unlatín escolástico (latín estándar restablecido por la reforma carolingia,usado sobre todo para los textos más literarios) y un latín administra-tivo. Este último era un latín oral y sobre todo escrito usado en laadministración, regional e interregional, por varios motivos no estric-tamente estándar y de lenta evolución hacia el romance, como el fran-cés antiguo evoluciona lentamente a través del francés medio (moyen

20

Page 22: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

français) hacia el francés moderno. Considero que las cartas públicasasturianas entre fines del siglo IX y la primera mitad del siglo XIII estánredactadas en este latín que denomino latinorromance asturiano.

4. NUESTRO CORPUS

Nuestro corpus consta de 104 textos notariales, todos referentesa Asturias, casi siempre al convento de San Vicente de Oviedo, expe-didos entre enero de 1231 y octubre de 1238: 87 actos de venta, 10actos de donación y 7 actos diversos (arrendamiento, beneficio, cam-bio). Casi todos son originales. Dos (texto 10, no original, y texto 96)están claramente en asturiano, por lo tanto los excluimos de nuestroanálisis. Muchos contienen romanismos como los que ejemplificamosen el parágrafo anterior. Algunos pocos están en un asturiano ligera-mente latinizado (textos 26, 52, 89).

La macroestructura de los textos corresponde al formulariousado en la diplomática general del Occidente europeo: protocolocon invocación de la divinidad, intitulación y dirección del emisory del destinatario; texto con preámbulo, notificación, disposición ysanción; escatocolo con datación y validación con suscripciones (cfr.Pratesi 1979: 67-79; htpp://patrimoniohistorico.unex.es/documen-tos/intrin.htm). Como particularidades formales de nuestros documen-tos podemos citar:

� El emisor y el destinatario aparecen como sujeto y objeto indirectoen la disposición.

� La notificación (fórmula con la que se afirma que todos los intere-sados deben conocer el contenido dispositivo del documento) apareceraramente.

� La exposición, que indica los motivos y los antecedentes que justi-fican el contenido de la disposición, falta.

� La sanción, que contiene las medidas tomadas para garantizar ellibre uso del objeto vendido por parte del comprador y las penas espi-rituales y económicas impuestas a los que no respeten lo pactado, com-prende en nuestros textos también las obligaciones de garantía contra-ídas por el vendedor. El orden sintagmático puede ser <obligación +sanción> o <sanción + obligación>.

21

Page 23: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

5. EL CAMPO DE TENSIÓN DEL LATINORROMANCE ASTURIANO

El latinorromance asturiano es una lengua en paulatina evo-lución, en la cual actúan al mismo tiempo factores conservadores yfactores innovadores. Los actores quieren que su acción tenga seguri-dad. Ésta le es conferida por una macroestructura reconocible comofija y por fórmulas de sacralización, también fijas, puestas al principioy al final del acto. Como la base para estos actos desde antiguo es la-tina, los notarios tienden a mantener el latín y a rechazar formas nolatinas. Tanto más que probablemente aprendían los formularios dememoria, como sugiere el proemio de la Ars notariae de RaineriusPerusinus: «De his, que ab (h)ominibus aguntur, pro utili et com-pendiosa sociorum honorablium eruditione sive doctrina quedam spe-cialiter primo de contractibus et pactis, secundo de iudiciis, tertio devoluntatibus ultimis, in quibus tribus predictis artis notarie cognitiotota consistit, ego Rainerius Perusinus notare perduxi, ut eorundemiure ordinandorum scientia vivatius ipsorum animis inhereat et memo-rie facilius commendentur» (Wahrmund 1962: 1). Por otro lado esnecesario que los oyentes no sólo perciban la validez sacralizada del for-mulario, sino que también reconozcan los elementos referenciales desu venta o donación, con sus términos y sus partes, elementos referen-ciales, elementos más concretos cuya denominación parcialmente yasólo se conocía en forma romance y en los cuales había que insistir deíc-ticamente. A la persistencia del formulario se opone la necesidad de cla-ridad referencial.

La mayoría de los textos de nuestro corpus representan actos deventa. Teniendo presente el formulario europeo general y comparandolos actos entre sí, podemos establecer el siguiente formulario latinorro-mance asturiano:

A1 Invocación de la divinidad : In nomine Domini amen.

A2 Motivación ideal de la acción jurídica: Equum ¬ racionabile est utea que uenduntur ne obliuioni tradantur litteris confirmentur.

A3 Acto de venta y descripción de los términos del objeto vendido: Eapropter ego... facimus cartam vendicionis uobis... de illa X que est intali termino...

A4 Repetición del acto de venta con la descripción de las partes del objetovendido: Uendimus uobis X cum totis suis directuris...

22

Page 24: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

A5 Reconocimiento del precio: Bibimus uinum per precio quod accepi-mus... Hoc precium fuit placibile inter nos ¬ uos de precio apud uosnichil remansit.A6 Destinación de la posible plusvalía: Si magis ualet X... quam preciumsit dimissum.A7 Transmisión de los derechos: Ita ut ab hac die deinceps de nostro iuresit abstersa ¬ in uestro iure sit tradita ¬ confirmata ut habeatis ¬ pos-sideatis … faciatis inde totam uestram uoluntatem…A8 Garantización contra posibles infractores: Si contrariam uenerituobis super X... nos saluabimus ¬ guaribimus uobis X per nos ¬ peromnia bona nostra ... Si quis contrariauerit uobis super hoc... sit male-dictus ¬ cum Iuda traditore pectet uobis... (o: Si quis hanc cartamfrangere uoluerit...).A9 Datación: Facta karta... Regnante Rege...A 10 Confirmación: Hanc kartam uendicionis quam fieri iussimuslegere ¬ audiuimus. ¬ manus nostras rouorauimus ¬ signa iniecimus...Qui presentes fuerunt X confirmat...A11 Indicación del notario: X notuit...

Todas las partes son muy o bastante estables excepto A3, quecontiene la descripción de los términos del objeto vendido, y A4, quecontiene la descripción de las partes del objeto vendido. En estas dospartes aparecen más fácilmente los romanismos y también los anaco-lutos como:

Ego gonzaluo alfonso ¬ uxor mea domna beatrice ¬ filios nostros Orracagonzaluiz ¬ Maria gonzaluiz ¬ Maiore gonzaluiz ¬ Iohanna ¬ petro ¬Iohanne facimus cartam uendicionis uobis don alfonso fernandiz pres-bitero de nostro orto quam habemus in sub castello in tali termino; suaporta per quam intramus est in fronte muro castelli regis. ¬ uia publicainter muro. ¬ ista porta de isto orto ¬ de alia parte est casa de donAparicio. ¬ orto de mulier de petro aimar ¬ de suos filios. ¬ affronta inlosa de albergueria noua de confratres de sancta Maria de Rocamador; ¬torna de alia parte per losa de fernando alfonso canonigo de tebrega (sic)¬ per casas de fernando uermudiz ¬ uadit al portale qui prius diximus alcamino. (texto 6, a.1231; palabras como muro, don Aparicio, losa, fer-nando alfonso, canonigo, portale, camino eran tan frecuentes en la lenguahablada que se deslizan insensiblemente en una descripción concreta).

uendimus uobis cum istos dos quinnones; de .IIII. pumares in illa sortede auarero delos mellores [in] ibi escollierdes fazer cinco quinnones deistos .IIII. pumares ermunes. (texto 35, a.1233).

23

Page 25: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

de la nostra heredat de Loreda tota ab integritate. Domitum et indo-mitum controzios (= espacio cerrado para huertos) aramios (= camposdejados en barbecho) molneras (= molinos) prados rozas (= tierrasroturadas) montes felgueras (= terreno con helechos) fontes. (texto 21,a.1233; las eventuales etimologías latinas de controzios (< ?), aramios(< ARAR), molneras (< MOLINARIA), rozas (< *RUPTIARE), felgueras(< *FILICARIA) no eran reconocibles, el plural bastaba como pátina lati-nizante).

Nostra parte de controzios. tectos. terras laboratorias ¬ pro laborare.fontes. montes exidos prados paszones. felgarias. roszas. diuisas. arbo-ribus. aquis aquarum. sicut nobis pertinet (texto 32, a.1233).

Ego dompna Maria garsia cum marito meo... facimus kartam uendi-cionis uobis Iohanni abbati ¬ toto conuentui sancti uincencii de ouetode illa nostra hereditate quam habemus in colunga ke lamant la leracum sua ecclesa ¬ cum omnibus suis directuris quantum mi quadratdompne Marie garsie inter meos germanos uidelicet de tota illa sesmaillas duas tercias partes integras (texto 2; quantum e illas duas terciaspartes integras no están sintácticamente claramente integrados).

Una gran variación de formas tiene que ofrecer evidentemente laconfirmación (A10) por la continua variación de los nombres de losconfirmantes y la continua indecisión del notario entre forma latina yforma romance. El cambio lingüístico de estos textos es muy paulati-no y se produce tanto en el nivel textual como en el del sistema gra-matical. El latinorromance asturiano es una lengua en lento movi-miento, como todas las lenguas usadas para ciertos géneros textuales.A lo largo del siglo XIII va a ser sustituido como sistema gramatical porel correspondiente sistema romance, pero sus estructuras textuales per-sistirán todavía mucho tiempo.

6. PERMANENCIA Y MOVIMIENTO TEXTUALES

6.1. La invocación y el preámbulo

La invocación que abre el texto lo garantiza sacralizándolo.Como según San Pablo todo acto de fe debe cumplirse en el nombrede Dios (Epistula ad Colossenses 3, 17), invocando a la divinidad, elvendedor o el donante se declara fiel. La invocación está en nuestrocorpus invariablemente en latín: «In nomine domini amen», rara-

24

Page 26: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

mente «In dei nomine amen» (textos 94, 96, 97). En las cartas másantiguas publicadas por Floriano 1968 predomina la fórmula «In deinomine» (cfr. v. gr. textos 2-10, 12-17, etc.), aunque a veces aparecetambién la fórmula de nuestros documentos «In nomine Domini»(v gr. texto 18, 974). La última serialización corresponde más alductus romance (complemento del nombre en segundo lugar). Enlos documentos del monasterio de Balmonte del siglo XIII sigue pre-dominando la secuencia latina «In nomine domini amen» sobre lasecuencia «In dei nomine amen». Sólo hacia finales del siglo aparecela correspondiente secuencia romance (sin artículo) «In nome dedios amen» (texto 95, 1285) / «In nomme de dios amen» (texto 108,1290) (Fernández 1995, passim). Pese a la importancia de la fijeza dela invocación, gracias a la concepción trinitaria de la divinidad, no esimposible cierto desarrollo variacional, como se encuentra en otrosdocumentos:

– In nomine Domini nostri Ihesu Christi. (Floriano, texto 34, a.1042).

– In nomine Patris, et Filii, et Spiritus Sancti, amen. (Floriano, texto292, a.1169).

– In nomine Patris, et Filii uidelicet, et Spiritus Sancti, qui est uerusDeus in Trinitate, et Trinus in unitate, et omnia queque sunt uniuer-sa creauit celestia, terrestria, et cunta illi sine cessatione deseruiuntper preceptum quod non preteribit, et gloriatur in misericordia, etuiuit et regnat per nunquam finendam secula secolorum, amen.(Floriano, texto 37, a.1045).

Constantemente latina, en un latín estándar y sin variación esredactado en nuestro corpus el preámbulo con la motivación ideal dela acción jurídica:

– cartas de venta: Equum ¬ rationabile / racionabile est ut ea que uen-duntur. ne obliuioni tradantur litteris confirmentur (v. gr. textos 1,2, 3, 4, etc.).

– cartas de donación: Equum ¬ rationabile est ut ea que donantur neobliuioni tradantur. litteris confirmentur (v. gr. 15, 37, etc.).

El mismo preámbulo de las cartas de venta se encuentra ya enalgunos documentos de la segunda mitad del siglo XII (Floriano, v. gr.textos 290, a.1168; texto 323, a.1178; texto 360, a.1195).

25

Page 27: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

6.2. Acto de venta, plusvalía, transmisión de derechos

Bastante persistencia en el ductus léxico y sintáctico mantienentambién las indicaciones del acto de venta, de la destinación de la plus-valía, del traspaso de derechos y de las sanciones. Para expresar el actode venta, en nuestro corpus se usan alternativamente los enunciados<><Ea propter... facio / facimus kartam venditionis de...> (el más fre-cuente) y <Ea propter... vendimus...>. Las formulaciones del siglo X sonsintácticamente algo más complicadas:

– Placuit nobis atque conuenit uolumtas ut uinderemus uobis, sicut etuendimus, hereditatem... (Floriano, texto 19, a.978).

– Placuit nobis adque conuenit, nullius quoque egentis inperio nequesuadentis articulo, set propria et spontanea nobis euenit uolumtas,ut facerem tibi Auriolo, sicuti et facimus carta de terra... (Floriano,texto 22, a.980).

A lo largo del siglo XII se estereotipa el enunciado <Ea prop-ter...facio / facimus kartam venditionis de...> (cfr. v.gr. Floriano, texto225, a.1147; texto 360, a. 1195). El enunciado es romanceado literal-mente en los documentos del siglo XIII: «facemos carta de uendicion...de todo nosso heredamiento» (Fernández, texto 57, a.1259),«Vendemos... quanta heredat...» (Fernández, texto 65, a.1261).

El valor del objeto vendido puede resultar a posteriori más altoque el precio por él recibido. A partir del siglo XI aparece a este propó-sito una cláusula de renuncia a la plusvalía por parte del vendedor:

– Et sit super est hereditas quam pretio ad uos dimittimus eum(Floriano, texto 86, a.1082).

– et si super est ereditas quam precium, dimittimus eum (Floriano,texto 210, a.1142).

– et si super est hereditas quod precium tibi nos dimittimus eam(Floriano, texto 292, a.1169).

– et si plus ualet hereditas quam precium, sit uobis dimissum(Floriano, texto 323, a.1178).

En nuestro corpus, el predominante verbo superesse de la locu-ción <si super est> del siglo XII es substituido por el verbo valere:

26

Page 28: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

– ¬ si magis ualet illa casa cum suas directuras quam precium; sitdimissum (texto 1).

– ¬ si magis ualent istas hereditates predictas quantum nos in illashabemus uel habere debemus quam hoc precium nos dimittimusmonasterio Sancti vincencii pro nostro Anniuersario (texto 2).

– ¬ si magis ista hereditas quam hoc precium ualet sit dimissum proanimabus nostris (texto 3).

– ¬ quantum de magis ualent istas hereditates quam hoc precium sitdimissum pro animabus nostris (texto 4).

– Et si magis ualet illo orto quam precium; sit dimissum (texto 9).

Este verbo pasa a los actos de venta en asturiano del siglo XIII yXIV, que además actualizan substantivos (este precio, el decho preçio) yverbos (yo uos quito):

– & se esta heredat mays ual que este precio por equi seia quita(Fernández, texto 59, a.1260).

– Et quanto mays ual quel decho preçio. yo uos quito la mayora &douos la en pura donaçion (Fernández, texto 97, a.1286).

– Et quanto mays ual este preçio damos espresamiente en pura dona-cion por amor de dios & por nostras almas (Fernández, texto 121,a.1310).

La transmisión expresa de los derechos del vendedor sobre elobjeto vendido al comprador es indicada en los textos del siglo X parael vendedor por la forma pasiva del verbo abradere, substituido en lossiglos XI y XII por el verbo abstergere, en los dos casos con uso metafó-rico; para el comprador, por los verbos tradere, dare, confirmare:

– Ita ut ex presenti die et tempore de meo iure abrasum in uestro iureet dominio sit confirmatum (Floriano, texto 14, a.950).

– Ita de odie die de nostro iure abrasum in uestro iure traditum et con-firmatum per anc scriptura taxatum est (Floriano, texto 17, a.971).

– Ita de odie die uel tempore de iuri nostro tultum iurique uestrodatum adque confirmatum (Floriano, texto 61, a.1058).

– Ita ut ex presenti die ex tempore de iuri meo absterso et in uestro sittradito adque confirmato (Floriano, texto 112, a. 1094).

– Ita de odie die de nostro iure ipsa uilla sit abstersa et in uestro domi-nio sit tradita adque confirmata (Floriano, texto 179, a.1131).

27

Page 29: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

– Ita ut ab hac die ¬ deinceps de nostro iure sit abstersa tota illa medie-tas hereditatis sicut scriptum est et in uestro iure sit tradita et con-firmata (Floriano, texto 323, a.1178).

En nuestro corpus se mantienen los verbos abstergere, tradere,confirmare (los más frecuentes), pero empieza a aparecer también unasecuencia con semantismo locativo <ser fuera de... ser dado / metidoen...>:

– Ita ut ab hac die ¬ dejnceps. de nostro iure sit abstersum ¬ in uestroiure sit traditum ¬ confirmatum (texto 9, a.1232).

– Ita ut ab hac die ¬ deinceps de meo iure sit abstersa ¬ in iure SanctiUincencij sit tradita ¬ confirmata (texto 16, a.1233).

– de nostro iur sedeat fora ¬ en uostro iur sedeat (texto 60, a.1235).– ab hac die ¬ deinceps de nostro iure sit abstersa ¬ in uestro iure sit

tradita (texto 68, 1236).– de hue endelantre denostro iur sea fuera. ¬ in uestro iur sea metuda

(texto 83, 1236).– desde isti dia en delante sea de meo jur fora; in uestro jure sea dada

(texto 99, 1238).

La nueva secuencia se impone en los textos asturianos del sigloXIII:

– asi que desdesti dia endelantre esti heredamiento del nostro jur seafora & en uostro jur sea otorgada & confirmada (Fernández, texto63, a.1261).

– assi que desti dia endelantre esti heredamiento del nostro jur seafora. & en uostro jur sea ortorgado & confirmado (Fernández, texto65, a.1261).

– assi que desde esti dia endelantre seia del mio jur fora & en uostrojur & enna uostra possession dada & confirmada (Fernández, texto80, a.1270).

En cambio, para indicar el derecho como tal, persiste a lo largode los siglos el término <iure / jur>.

Análogas persistencias y movimientos desde el siglo X hasta elsiglo XIII se pueden observar en la expresión de las sanciones.

28

Page 30: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

6.3. Sinonimia

Un cierto movimiento se produce en una serie textual tam-bién por el uso de sinónimos intertextuales e intratextuales. La sino-nimia puede tener como motivación la sustitución de palabras caídasen desuso, el deseo de innovación, la evitación de repeticiones o lanecesidad de matizar un concepto. Acabamos de ver cómo a lo largode los siglos la expresión del acto de renunciar a un derecho pasade abradere a abstergere y después a ser fuera de. La familia genealógicaes indicada en los documentos de los siglo XI y XII por los lexemas genso progenies:

– Et si aliquis homo... tam ego quam filius gens propinquis, longin-quis uel extraneis (Floriano, texto 145, a.1114).

– Et si aliquiz omo…aut nos, aut filiis, aut ermanos, aut gens nostra,aut extranea (Floriano, texto157, a.1119).

– Si quis…tam ego quam aliquis ex mea progenie siue ab extranea(Floriano, texto 196, a.1137).

Los escribanos de nuestro corpus utilizan corrientemente la pala-bra progenies, v. gr.:

– Si quis... tam ego quam aliquis ex progenie mea uel extranea (texto 1).– Si quis... tam nos quam aliquis de progenie nostra uel extranea

(texto 46).

En los textos asturianos aparecen también gente y progenia, perose impone linaje:

– se alguno quier de nostra gente quier de otra strana (Fernández,texto 59, a.1260).

– Se daquien... assi yo como alguno de mia progenia o destranna(Fernández, texto 66, a.1262; otros ejemplos en Menéndez 2007,passim).

– si nos o outro de nostro lignage (Fernández, texto 37, a.1253).– & si algun de nostros fillos o outri del nostro lignage o de alleno

(Fernández, texto 39, a.1253).– & ssi alguno de nostro linnage ode otro estranno (Fernández, texto

104, a.1289).

29

Page 31: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

Judas es tildado en los textos tanto de nuestro corpus como de lacolección de Floriano a veces de proditore y a veces de traditore. En elmismo texto se usan como sinónimos interfrasales uxor y mulier:

– ego Petro Pelaiz. ¬ uxor mea Marina Martiniz ¬ et filio meo Iohanquod habeo de alia uxore quam habui primo qui est finata... intercasa de domna Orraca frera mulier qui fuit de Petro Cacho. ¬ intercasa de Iohan Burges ¬ de Maria Iustiz mulier qui fuit de michaeltuso. (texto 17).

Algunos de estos lexemas, como proditor y uxor, desaparecen delsistema romance, pese a su frecuencia en los textos latinorromances.Esto vale en particular para ciertas conjunciones, como la disyuntivavel y la final ut, no obstante su uso regular en el sistema textual latino-rromance. El sinónimo de vel es aut, de escaso uso en nuestro corpusy antes, pero que se impone como o en los textos romances:

– Et si aliquiz omo a disrumpendum uenerit uel uenerimus aut nos,aut filiis, aut ermanos, aut gens nostra, aut extranea (Floriano,texto157, a.1119).

– de nostra parte aut de uestra uel de extranea (texto 8).

En lugar de la final ut en los documentos del Balmonte aparecela composición analítica assi que:

– ita ut ex presenti die et tempore de meo iure habrasum in tuo iureet dominio sit translatum et quicquid ex inde agere, facer uel iudi-care uolueris sit tibi concessa potestas (Floriano, texto 2, a. 887).

– Ita ut abhac die ¬ deinceps de meo iure sit abstersa. ¬ in uestro iuresit tradita. ¬ confirmata. ut habeatis ¬ possideatis iure hereditario. ¬faciatis inde totam uestram uoluntatem (texto 1).

– Assi que deste die de hue endelantre del mio jur seian fora. & ennouostro jur foran entrados & conffirmados. ayades & possiades jur &propriedat & ffagades dellos toda uostra ueluntat por ssienpre(Fernández, texto 102, a.1288).

Sinónimos intertextuales e intratextuales ya desde Plauto(Löfstedt 1966, 2,6) son los determinantes indefinidos omnis y totus,cuya competencia continúa en los textos de nuestro corpus:

– uobis Iohanni abbati ¬ toto conuentui sancti uincencii (2).

30

Page 32: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

– cum omnibus suis directuris (2).– de tota illa sesma illas duas tercias partes integras (2).– in tota illa medietate illas duas tercias partes integras (2).– cum omnibus suis pertinenciis (2).– in totis illis nostris directuris (2).– faciatis... totam uestram uoluntatem (2).– omnia nostra bona (2).– de omni homine qui... (2).– totam illa medietatem de quanta fuit de dompno martino alfonso

(3).– cum totis suis pertinenciis (3).– ad omnes partes (3).– faciatis de illa totam uestram uoluntatem (3).– guarire... de omni homine (3).– totam illam nostram hereditatem quam habemus... (4).– cum totis suis pertinencijs qui... (4).– de tota illa sesma illam tertiam partem (4).– uendimus uobis illam nostram uocem ¬ totam nostra directuram (4).– Suer garcia... qui sunt recabdadores hie guaridores al monasterio de

san vicenti de totu omne qui esta heredat demandat allongar (4;escatocolo).

– uendimus uobis totam illam nostram directuram (4).– cum omnibus suis pertinencijs (4).– ad omnes partes (4).– faciatis de illis totam uestram uoluntatem (4).– cum omnibus suis pertinentijs (5).– quartam uel quintam partem de omnibus rebus meis (5).– omnes comparationes (5).– omnis res meas (5).– cum totis suis directuris (66, 67, 68).

Bastante frecuente en nuestro corpus es la sinonimia pareada, aveces ya con forma romance. En general el segundo término parececonfirmar y reforzar el primero:

– ut habeatis ¬ possideatis (texto 1, 2, 3, 4, etc.).– quantum habeo uel mei pertinet (2).

31

Page 33: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

– ut habeamus partem in or(ati)onibus ¬ beneficiis monasterii sanctiuincencii (texto 4).

– cum otorgamiento ¬ mandato Alysoncie abbatisse / cum consensu ¬otorgamiento mee abbatisse (texto 4).

– sicut stant populatos ¬ plantatos (texto 4).

– illam nostram uocem ¬ totam nostram directuram (texto 4).

– Ego dompna Aldoncia didaci abbatissa de villa maiore laudo ¬ con-cedo hanc uenditione (texto 4).

– beneficijs ¬ prestimonijjs que a monasterio Sancti Uincenci habeo(texto 5).

– do ¬ offero / offero ¬ dono / dono ¬ concendo (texto 5).

– in concussum ¬ in perpetuum (texto 5).

– andreo guion ¬ alfonso martiniz recipiunt peages ¬ directuras deuilla oueto (texto 6).

– nos saluabimus ¬ guaribimus uobis illo per nos (texto 6) / saluare-mus ¬ guariremus (textos 8, 11).

– per amores ¬ per plazeres quos recepimus de uobis (texto 8) / ¬ amo-res ¬ plazeres quos recepimus de uobis (texto 32) / ¬ alios amores ¬plazeres quos recepi de uobis (texto 36).

– tali pacto ¬ tale conueniencia (texto 8).

– en iur ¬ en poder (texto 11).

– debetis facere uestram morada ¬ vostra ssega in nostro solo (texto22).

– debeo guarire ¬ liberare cum uobis ab omni homine (texto 27).

Algunos de estos pareados se mantienen siglos y sólo cambian suvestido fonético:

– abeatis, possideatis (Floriano, texto 14, a.950).

– aiades & possiades (Fernández, texto 63, a.1261) / ayades & possia-des (Fernández, texto 102, a.1288).

Los pareados pueden amplificarse:

– por dios & por mia alma & por ffechos bonos. & sservicios &plazeres & amores que Recebi deuos (Fernández, texto 102,a.1288).

32

Page 34: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

7. PERMANENCIA Y MOVIMIENTO GRAMATICALES

7.1. Los pronombres personales

El acto de venta leído exige la presencia deíctica de los actores ysu identificación, lo que hace obligatorio el uso de los pronombres per-sonales de primera y segunda persona del singular y del plural, acom-pañados, en la primera mención, de los correspondientes nombres pro-pios. Según la perspectiva accional (vendedor que da una heredad,comprador que recibe una heredad, vendedor que recibe una suma dedinero), estos pronombres aparecen en posición de sujeto agente o deobjeto indirecto destinatario. La continua referencia del texto a losactores presentes lleva al uso masivo de pronombres personales (no clí-ticos) de primera y segunda persona, pese a la claridad de las desinen-cias verbales. He aquí el cuadro de estos pronombres personales usadosen los primeros cinco textos de nuestro corpus:

primera persona del singular

– Ea propter ego Marina iohannes facio (1); ego Marina iohannesfacio karta uendicionis uobis (1); que eo ouide Iohannes fernandiz(1); Isto precio fuit placibile inter me ¬ uos (1); tam ego quam ali-quis ex progenie mea (1); ego marina iohannis debeo... (1); Egodompna maria garsia cum... facimus... (2); quantum mi quadratdompne marie garsie (2); quantum habeo uel mei pertinet (2); pernostro anniuersario de me dompna maRia garsie ¬ de meo maritodompno aluaro (2); unum solum quod tenet quidam miles dedopno aluaro ¬ de me domina maria garsie (2); Ego dompna MariaMartiniz... uendimus (3); quia aduienit me maRie martini (dativo;3); Ego dompna Toda garcia cum mieis filiis... ego dompna maiorgarcia... unde ego sum soror monialis uendimus... (4); ego dompnaAgnes... do ¬ offero (5); in die obitum mej mihi anniuersarium cele-bretur (5); quas ego feci (5).

La forma sujeto inicia regularmente la disposición recibiendo asíuna especial evidencia. Para la función de objeto indirecto hay vacila-ciones (mi, mei, me, mihi). me / mi antepuesto al verbo conjugado yapodría ser clítico, cuyo uso no es ajeno a nuestros textos, pero aparecemás bien en el escatocolo:

– de metermilo in mano (texto 24; escatocolo).

33

Page 35: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

– que mi diesse la casa ¬ mi la uendiesse, ca casa hyera de paz ¬ que lopagasse ego in pace. Esto todo fiz ego. (texto 68; escatocolo).

– tota mia parte que me pertinet (texto 70).

En otros textos se hallan también ejemplos para la función deobjeto directo:

– Ego petrus micaelis rogatu ipsius mulieris ad hoc quod dictumest de me: tam me quam mea bona obligo ad cumplendum (texto82).

En asturiano medieval se podía distinguir entre mi objeto indi-recto y me objeto directo (cfr. García Arias 2003: 6.2.1.1.).

segunda persona del singular

No se usa en nuestro corpus, raramente se halla la forma para lafunción de objeto indirecto en otros textos:

– Placuit mihi adquer conuenit nullius que cogentis imperio nequesuadentis articulo sed propra mihi accessit uoluntas ut uinderem tibiiam dicto Indisclo diacono, meam hereditatem (Floriano, texto 2,a.887).

– insuper pro temporali damno pariat tibi uel uici tue C solidos piris-si argenti (Floriano, texto 291, a.1168).

– Ego Xemena aluitiz, una pariter cum…facimus tibi GundisaluoIohannes kartam uendicionis de hereditate mea (Floriano, texto292, a.1169).

En vez de la forma singular se puede usar vos:

– Ego, Micael Micaeliz ¬ uxor mea, Maria Bona, facimus cartam uen-dicionis uobis germano meo don Martino presbitero. de mea here-ditate (texto 32).

primera persona del plural

En función de sujeto siempre se usa nos, en función de objetoindirecto alternan nobis y ad nos, con preposiciones se puede encontrartambién nobis en vez de nos:

34

Page 36: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

– ego marina iohannis debeo aguarire de omni homine per nos ¬ peromnia bona mea (1); quantum nos in illas habemus (2); quantumad nos uel ad quis nos hereditauerimus quem nos hereditamus intotis illis directuris (2); tam nos quam aliquis ex progenie nostra (2);obligamus nos ¬ omnia nostra bona (2); hoc precium fuit placibileinter nos ¬ uos (3); tam nos quam aliquis exprogenie nostra (3);obligamus nos ¬ omnia bona nostra (3); pertinencijs qui ad nos per-tinent (4); hoc precium fuit placibile inter nos ¬ uos (4); nos abbasconuentus concedimus hoc uobis (4); nos iam dicte domine uendi-mus… (4); quanto ad nos pertinet (texto 51); quod inter nobis ¬uobis bene complacuit (texto 63); infinem de istos XXX.I. anno uosdebetis dare nobis ista carta qui partimus cumuosco. ad nos o aquinostras bonas fiari (texto 67).

segunda persona del plural

Es con la primera persona del singular el pronombre personalmás frecuente:

– ego Marina iohannes facio karta uendicionis uobis (1); Vendo uobisistam meam casam sicut determinatam (1); pro precio quod accepide vos (1); Isto precio fuit placibile inter me ¬ uos (1); pro tempo-rali dampno persoluat uobis uel pulsanti uocem uestram quantumin kartam resonat in duplo (1); Ego dompna maria garsia cum...facimus kartam uendicionis uobis Iohanni abbati (2); uendimusuobis pro precio quod accepimus de uobis (2); damus uobis inde illakarta (2); persoluat uobis... quantum uobis corruperit (2); uendimusuobis Iohanni abbati ¬ conuentui Sancti uicenti (3); uendimusuobis iam dictis abbati ¬ conuentui sancti uincencii de oueto (3);quod accepimus de uobis (3); hoc precium fuit placibile inter nos ¬uos (3); de hoc precio apud uos nichil remansit (3); persoluatuobis... quantum in karta ista... (3); uendimus uobis Iohanni abba-ti ¬ conuentui sancti uincencii de oueto (4); uendimus uobis illamnostram uocem (4); uendimus uobis totam illam nostram directu-ram (4); totum uendimus uobis iam dictis (4); pro precio quod acce-pimus de uobis (4); hoc precium fuit placibile inter nos ¬ uos (4);de hoc precio apud uos nichil remansit (4); nos abbas conuentusconcedimus hoc uobis (4); permittimus uobis dicere singulas missasde conuentu pro uobis animabus (4); roboramus uobis ex inde karta(4); persoluat uobis... quantum in karta resonat in duplo (4); do ¬offero... uobis Iohanni eiusdem loci abbati (5); Istam... uobis faciodonationem (5); dono uobis potestatem (5); duplatum uobis perso-luant quidquid (5).

35

Page 37: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

La forma de dativo vobis se mantiene bien, pero en su lugarpuede aparecer también la forma preposicional transmitida a los textosromances:

– facimus kartam uendicionis... de una nostra hereditate... ad uos...dimittimus uobis (texto 23).

– yo Pedro gonzaluiz... vendo auos abbat don frola... quanta heredatyo he (Fernández, texto 53, a.1259).

Con algunas preposiciones el uso del caso es vacilante:

– debeo guarire ¬ liberare cum uobis ab omni homine (texto 27).– infinem de istos XXX.I. anno uos debetis dare nobis ista carta qui

partimus cumuosco. ad nos o aqui nostras bonas fiari (texto 67).– de isto precio apud uobis nichil remansit (texto 63).

Como pronombres de tercera persona o de no persona se utili-zan en nuestro corpus hic, is, iste y con más frecuencia ille, todos confunción anafórica intratextual:

– nos abbas conuentus concedimus hoc uobis (texto 4).– si contrariam uenerit uobis super hoc; nos uolo saluaremus (texto

91).– per guarire semper eis (= a ellos) istam hereditate (texto 2).– possideatis eas (sc. hereditates) iure hereditario (texto 4).– ut habeatis eam (sc. hereditas) uos ¬ successores uestri in perpetuo

possidendam (texto 48).– si alguno de nos istud contrariauerit (texto 67).– quantum nos in illas (sc. hereditates) habemus (texto 2).– faciatis de illam (sc. kartam) totam uestram uoluntatem (texto 2).– faciatis de illa (sc. hereditate) totam uestram uoluntatem (texto 3).– faciatis de illis (sc. hereditates) totam uestram uoluntatem (texto 4).– habemus illo (sc. nostro orto) de patrimonio nostro (texto 6).– faciatis de illa totam uestram uoluntatem (texto 15).– ¬ ego, Iohannes Petri pernominatus, compre ad Dominico Iohannis,

meo tio predicto; ipsam predictam medietatem de ipso orto, quamsibj uendiera ¬ dedi illj pro ea duas uacas ¬ do illam medietatem deipso orto ad monasterium Sancti Vincencij (texto 25).

36

Page 38: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

La locución preposicional <de + ille> alterna con el adverbio pro-nominal inde (como en asturiano, cfr. García Arias 2003: 5.8.):

– faciatis inde totam uestram uoluntatem (texto 1).– istud pactum... damus uobis inde illa karta (texto 2).– roboramus uobis ex inde karta per iam dicto precio (texto 4).– faciatis inde (sc. de esta heredad) totam uestram uoluntatem (texto

11).– faciatis inde totam uestram uoluntatem (texto 18).– quantum ad nos pertinet inde (texto 73).

7.2. Los demostrativos y los pronombres relativos

Los objetos vendidos y comprados son objetos concretos (here-dades, tierras, casas, etc.) que los actores conocen y por lo tanto en laacción se pueden definir y se definirán demostrativamente. El demos-trativo más usado es ille, que tiene la función de re-presentar, de pre-sentar de nuevo a los ojos de los actores los objetos traspasados y losobjetos que los delimitan (aquellos que veis o podéis imaginar presen-tes). Ille tiene en estos casos por lo tanto valor deíctico y no de artícu-lo. Esta interpretación vale tanto para nuestros textos como los decolecciones anteriores. La función «re-presentativa» se usa en la des-cripción de los términos del objeto vendido o donado, pero de mane-ra vacilante. Sirva de ejemplo la siguiente descripción de términos:

– vendimus uobis dompno iohanni secundo abbatj sanctj vincenciiouetensi ¬ uestro conuentui medietatem de illas casas que fuerunt deRoderico dominicj ¬ de maria martiniz. que stant ante sanctammariam de la corte. ¬ ex una parte iacent inter monasterium SanctjVincencii iam dictj ¬ illas casas que fuerunt de dominica obispa.quas comparaunt elas duquesas. ¬ in fronte stat illa casa de Martinoguillelmiz ¬ illa alia casa que fuit de Roderico pelaiz marito de domi-nica obispa. (texto 45).

Una vez introducido el objeto traspasado o el precio establecido,el texto puede referirse a ellos con el uso anafórico intratextual de losadjetivos pronominales hic, iste, ipse, ille, siendo éste último el másfrecuente. El uso anafórico se acerca a la función de un artículo deter-minado:

37

Page 39: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

– ego Marina iohannes facio karta uendicionis uobis... de illa meacasaque eo ouide Iohannes fernandiz... Vendo uobis istam meamcasam sicut determinatam... si magis ualet illa casa... (texto 1).

– Hanc predictam hereditatem... uendimus uobis... pro precio quodaccepimus de uobis... hoc precium fuit placibile inter nos uos (tex-to 3).

– ego, Iohannes Petri... uendi ad Dominico Iohannis... illa medieta-tem de illo orto que stat circa Foncalada... ¬ ego, Iohannes Petri per-nominatus, compre ad Dominico Iohannis, meo tio predicto, ipsampredictam medietatem de ipso orto, quam sibj uendiera, ¬ dedi illjpro ea duas uacas ¬ do illam medietatem de ipso orto ad monaste-rium Sancti Vincencij (texto 25).

En presencia de un adjetivo posesivo es raro el uso de un demos-trativo. En la disposición de los cinco primeros textos de nuestro cor-pus encontramos las siguientes combinaciones:

– de illa mea casa que (texto 1).– de sua mulier (1).– de Dominico iohannis, suo iermano (1).– Vendo uobis istam meam casam sicut determinatam (1).– totas suas directuras (1).– Ita ut abhac die ¬ deinceps de meo iure sit abstersa (1).– in uestro iure sit tradita. ¬ confirmata ut habeatis ¬ possideatis iure

ereditario. ¬ faciatis inde totam uestram uoluntatem (1).– cum marito meo dompno Aluaro (2).– cum nostris filiis Guter aluariz ¬ petrus aluariz (2).– kartam uendicionis... de illa nostra hereditate quam habemus (2).– cum sua ecclesa (2).– cum omnibus suis directuris (2).– inter meos germanos (2).– per suos terminos antiquos (2).– cum omnibus suis pertinenciis (2).– nostram directuras potueritis inuenire (2).– per nostro Anniuersario (2).– de meo marito dompno aluaro (2).– ad suam mortem (2).– in totis illis nostris directuris (2).

38

Page 40: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

– de nostro iure sit abstersa (2).– per nostra anima (2).– faciatis... totam uestram uoluntatem (2).– cum filiis meis Monino aluariz... (3).– cum meis filiabus Toda aluariz... (3).– uendimus... illa nostram hereditatem de pintoria (3).– inter alios meos germanos (3).– cum totis suis pertinenciis (3).– per ubi.es suam directuram potuertis inuenire (3).– pro animabus nostris ¬ parentum nostrorum (3).– de nostro iure sit astersa (3).– faciatis de illa totam uestram uoluntatem (3).– cum mieis filiis… (4).– totam illam nostram hereditatem quam habemus (4).– cum sua ecclesia (4).– cum totis suis pertinencijs qui… (4).– uendimus uobis illam nostram uocem ¬ totam nostra directuram (4).– uendimus uobis totam illam nostram directuram (4).– cum omnibus suis pertinencijs (4).– per ubicumque uestram directuram potueritis inuenire (4).– pro animabus nostris (4).– pro uobis animabus (4).– in die obitum uestri (4).– de nostro iure sint asterse (4).– faciatis de illis totam uestram uoluntatem (4).– pro remedio anime mee ¬ parentum meorum (5).– cum omnibus suis pertinentijs (5).– in die obitum mej (5).– quartam uel quintam partem de omnibus rebus meis (5).– monasterio uestro (5).– de mia matre de mj (75).

Una vez anunciado el objeto que se vende hay que describir susituación, lo que se hace con una estructura subordinada del tipo:<vendedor + vender + a comprador + objeto + enlace relativo + estar /tener...>. Para este enlace relativo y los demás de nuestros textos son

39

Page 41: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

usados los tres géneros masculino, femenino y neutro y los casos nomi-nativo, acusativo y ablativo, pero muchas veces la concordancia no escorrecta; aparece también el relativo fosilizado que / ke:

– de illa mea casa que eo ouide Iohannes fernandiz (texto 1).– de illa mea casa (…) questat inter casam de pedro monago de caes

(…) (incorrecto, 1).– de lantre est casam ¬ orta qui fo de pedro infanzon (incorrecto, 1).– pro precio quod accepi de vos (incorrecto, 1).– de illa nostra hereditate quam habemus in colunga ke lamant la

lera (2).– pro precio quod accepimus de uobis (2).– unum solum quod tenet quidam miles (2).– quantum ad nos uel ad quis nos hereditauerimus ¬ quem nos here-

ditamus in totis illis nostris directuris (2).– istud pactum quod cum illo milite habemus (2).– per istis .C. morabetinos. ¬ pro nostra anima de quibus bene ¬ in

pace fuimus pacati (2).– ea die quam kartam istam roborauimus (2).– de omni homine qui eos ibi contrariare uoluerit (2).– totam illam medietatem de quanta fuit de dompno martino alfonso

qui aduienit me maRie martini ¬ meo germano pelagio martini (3).– pro precio quod accepimus de uobis (3).– totam illam nostram hereditatem quam habemus in valle de colun-

ga (4).– cum totis suis pertinencijs qui ad nos pertinent (4).– pro precio quod accepimus de uobis (4).– illam meam hereditatem de varzena qui est in alfoz de gozon (5).– pro multis beneficijs ¬ prestimonijs que a monasterio Sancti

Uincenci habeo (5).– pro .C. morabetinos quos... accepi (5).– omnes comparationes... quas ego feci (5).– et filio meo Iohan quod habeo de alia uxore quam habui primo (17).

Una vez aparece también el adjetivo relativo cuius en funciónpronominal:

– mariti mei, cuius consilio hanc donacionem facio (texto 15).

40

Page 42: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

7.3. Orden sintáctico y declinación de los sustantivos

Los diferentes actos de un proceso de venta están icónicamentelo bastante claros (A + vender + a B + cierto objeto, A + recibir + de B+ cierto dinero, cierto objeto + tener ciertos términos, cierto objeto +tener ciertas partes, A + deber garantizar venta, C + incurrir en ciertaspenas tec.) como para ser expresados mediante verbos cuya semánticay pragmática define los actantes sin necesidad real de marcar la funciónde estos con morfemas casuales. El orden sintáctico puede calcar elorden de la acción, las especificaciones pueden ser expresadas con pre-posiciones semánticamente adecuadas:

– facio karta uendicionis uobis (...) de illa mea casa (texto 1).– Vendo uobis istam meam casam sicut determinatam (1).– bibo Vinum pro precio quod accepi de vos .VIII. morabetinos

monete Regis (1).– Ego dompna Maria Martiniz cum... uendimus uobis Iohanni abba-

ti ¬ conuentui Sancti uicenti illa nostra hereditatem de pintoria...Hanc predictam hereditatem cum totis suis pertinenciis... uendimusuobis... pro precio quod... (3).

El examen del uso de las declinaciones en nuestro corpus pre-senta las siguientes tendencias:

• En posición de sujeto aparecen tanto formas nominativas comoformas acusativas (cfr. Stotz 1998: IX §9):

– nos abbas ¬ conuentus concedimus hoc uobis (texto 4).– nos iam dicte domine uendimus predictas hereditates (4).– de lantre est casam (1).– si magis ualent istas hereditates predictas (2).– nostros germanos habent in alia parte sua entrega (8).– Ego, Gonzaluo Pedriz ¬ uxor mea Maria Dominici ¬ filios nostros...

facimus cartam uendicionis... (35).

• En posición de objeto directo se mantienen bastante bien lasformas acusativas:

– faciatis inde totam uestram uoluntatem (1).– has predictas hereditates... incessum ¬ regressum... uendimus uobis (2).

41

Page 43: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

– damus uobis inde illa karta (2).– faciatis de illa totam uestram uoluntatem (3).– Ego domina Toda garcia cum... uendimus uobis... totam illa nostra

hereditatem (4).– uendimus uobis illam nostram uocem (4).– vendimus uobis illo orto (9).

• En posición de objeto indirecto se mantienen bastante bien lasformas dativas, pero existe cierta competencia con la preposi-ción ad:

– Et parti regie aliut tantum exsoluat (1).– facimus kartam uendicionis uobis Iohanni abbati ¬ toto conuentui

sancti uincencii de oueto (2).– dimittimus monasterio sancti uincencii (2).– in super obligamus nos omnia ¬ nostra bona monasterio sancti uin-

cencii (2).– Ego dompna Maria Martiniz cum... uendimus uobis Iohanni abba-

ti ¬ conuentui Sancti uicenti illa nostra hereditatem de pintoria (3).– ego dompna Agnes... do ¬ offero monasterio Sanctj vincencii oue-

tense ¬ uobis Iohanni... abbati illam meam hereditatem de varzenaqui... (5).

– contradictoribus... perpetum infliggo maledictionem (5).– omnis reas meas tam mobiles quam inmobiles. dono ¬ concendo

monasterio uestro (5).– otorgo ipsam hereditatem ad monasterium iure ereditario imperpe-

tuum possidendam (37).– facimus carta adecclesia sanctae MaRie (84).

Si aparecen más términos que habría que poner en dativo,lleva la marca flexiva sólo el primero:

– ego Petro Pelaiz cum ermana Maria Pelaiz uobis Petro Rodriguiz ¬uxor uestra Maria Suariz (24).

• Se mantiene el genitivo atributivo en dependencia de otro sus-tantivo, pero a veces en competencia con la preposición de:

– karta uendicionis (texto 1).– Orta sancto iohannes de illa albergueria (1).

42

Page 44: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

– VIII. morabetinos monete Regis (1).– cum Iude domini proditore (1).– .CC. soldos monete regis (1).– kartam uendicionis (2).– toto conuentui sancti uincencii de oueto (2).– de tota illa sesma illas duas tercias partes integras (de partitivo, 2).– .C. morabetinos regalis monete (2).– monasterio sancti uincencii (2).– per nostro Anniuersario de me dompna maRia garsie ¬ de meo

marito dompno aluaro (2).– In hac etiam ereditate predicta de illa Lera (2).– in diebus uite (2).– in iure sancti uincencii (2).– cum iude domini traditore (2).– morabetinos monete regis (2).– conuentui Sancti uicenti (3).– illa nostram hereditatem de pintoria (3).– conunetui sancti uincencii de oueto (3).– pro animabus nostris ¬ parentum nostrorum (3).– in iure sancti uincencii (3).– cum otorgamiento ¬ mandato Alysoncie abbatisse (4).– uobis Iohanni abbati ¬ conuentui sancti uincencii de oueto (4).– de tota illa sesma illam tertiam partem (4).– de istis predictis hereditatibus uendimus uobis totam illa nostram

directuram (4).– ut habeamus partem in or(ati)onibus beneficiis monasterii sancti

uincencii (4).– permittimus uobis dicere singulas missas de conuentu (4).– in die obitum uestri (4).– in iure sancti uincencii (4).– cum Iuda domini proditore (4).– pro remedio anime mee ¬ parentum meorum (5).– offero monasterio Sanctj vincencii (5).– uobis Iohanni eiusdem loci abbatj (5).– illam meam hereditatem de varzena (5).– qui est in alfoz de gozon (5).

43

Page 45: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

– in die obitum mej (5).– a monasterio Sancti Uincenci (5).– in tempore maxime neccecitatis (5).– pie deuotionis affectu (5).– dono uobis potestatem quartam uel quintam partem de omnibus

rebus meis (5).– monacho Sancti Uincencij (33).– illa casa de Petro Martini Lobeto (33).– illa casa de magistro Nicholao canonico (33).– De ista casa iam dicta... uendo ego uobis... medietatem (33).– cum suo directo de illo exido (33).– VII morabetinos legionensis monete (33).– istam medietatem de ista casa (33).– Ego... cum assensu uxoris mee iam dicte Aldoncia iohannis ¬ filio-

rum nostrorum hanc kartam... legere audiui (37).– vnde scire facimus omnibus presentem paginam inscripturis; quod

uos iam dictj abbas ¬ conventus habebatis illam medietatem istarumhereditatum de Munione guzalujz nostro tyo (42).

– ob remedium animarum nostrarum ¬ nostrum parentum (49).– cum auxilio uestrorum consanguineorum (49).– de illas nostras heredades que habemus de auolorum ¬ parentorum

nostrorum (59).– pro animabus nostris ipsorum auuorum ¬ parentum nostrorum (73).

Régimen de las preposiciones

Nuestros textos siguen manteniendo una variedad bastantegrande de preposiciones distintas semántica y pragmáticamente;rigen sus casos tradicionales, pero cum y de pueden regir tambiénel acusativo, el uso de los casos con in no corresponde siempre ala tradición gramatical, el caso regido por per no resulta muy claro:

ab: abhac die (1); ab hac die (2); sit... a deo excomunicatus (2); ab hacdie (3); uendimus uobis ab integritate pro precio quod accepimus (4);ab hac die (4); pro multis beneficijs ¬ prestimonijs que a monasterioSancti Uincenci habeo (5); pro .C. morabetinos quos a sepe dictomonasterio accepi (5); omnes comparationes ab integritate quas egofeci (5).

44

Page 46: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

ad: ad omnes partes (2); ad suam mortem debet remanere liberumquantum ad nos uel ad quis nos hereditauerimus (2); cum totis suispertinenciis intus foras ad omnes partes (3); pertinencijs qui ad nospertinent (4); ad omnes partes (4); ue(n)do ad uos... illam meam here-ditatem (23); quanta ad me pertinet (23).

apud: de precio apud uos; nichil remansit (1); de hoc precio apud uosnichil remansit (3); de hoc precio apud uos nichil remansit (4); de pre-cio apud uos nichil remansit (32).

cum: cum totas suas directuras (1); cum suas directuras (1); cum Iudedomini proditore (1); cum marito meo dompno Aluaro (2); cum nos-tris filiis (2); cum sua eccles(i)a (2); cum omnibus suis directuris (2);cum omnibus suis pertinenciis fontibus montibus exitibus pratis pas-cuis felgariis molinariis piscationibus (2); cum illa ecclesa (2); cum illomilite (2); cum filiis meis (3); cum meis filiabus (3); cum totis suis per-tinenciis (3); cum mieis filiis (4); cum otorgamiento mandatoAlysonciae abbatisse (4); cum sua ecclesia (4); cum totis suis pertinen-cijs (4); cum omnibus suis pertinencijs (4); cum fontibus. montibusexitibus pratis pascuis felgariis molinariis piscacionibus (4); cumomnibus suis pertinentijs (5); cum filios filias nostras (6); cum filijs ¬filiabus nostris (13); cum suas fronteras de ambas partes (13); cumfilios nostros (13); cum suas directuras (23); con nostros ermanus ¬con nostros heredes (64).

de: facio karta uendicionis uobis...de illa mea casa (1); de sua mulier(1); pro precio quod accepi de vos (1); de precio apud uos; nichilremansit (1); de meo iure (1); kartam uendicionis...de illa nostra here-ditate (2); de tota illa sesma illas duas tercias partes integras (2); proprecio quod accepimus de uobis (2); per nostro Anniuersario de medompna maRia garsie, de meo marito dompno aluaro (2); In hac etiamereditate predicta de illa Lera (2); unum solum quod tenet quidammiles de dompno aluaro de me dompna maria garsie per prestamo indiebus uite (2); de nostro iure sit abstersa (2); per istis .C. morabeti-nos...de quibus bene in pace fuimus pacati (2); faciatis de illam totamuestra uoluntatem (2); de quanta fuit de dompno martino alfonso (3);conuentui sancti uincencii de oueto (3); pro precio quod accepimus deuobis (3); de hoc precio apud uos nichil remansit (3); de nostro iure sitabstersa (3); faciatis de illa totam uestram uoluntatem (3); de tota illasesma illam tertiam partem (4); de istis predictis hereditatibus (4); acce-pimus de uobis (4); de hoc precio apud uos nichil remansit (4); diceresingulas missas de conuentu (4); de nostro iure sint absterse (4); facia-tis de illis totam uestram uoluntatem (4); quartam uel quintam partemde omnibus rebus meis (5); que habeo deauolorum ¬ deparentorummeorum (79); quod comparauimus de filios de petro arango (84).

45

Page 47: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

ex: aliquis ex progenie mea (1); aliquis ex progenie nostra (2); aliquisexprogenie nostra uel estranea (3).

in: in uestro iure sit tradita (1); sit in inferno dampnatus (1); quantumin kartam resonat (1); persoluat…in duplo (1); in simili tali loco (1);in tota illa meditate (2); in hac ereditate (2); quantum nos in illashabemus (2); In hac etiam ereditate predicta de illa Lera (2); unumsolum quod tenet quidam miles de dompno aluaro de me dompnamaria garsie per prestamo in diebus uite (2); in totis illis nostris direc-turis (2); in iure sancti uincencii sit tradita (2); de quibus bene in pacefuimus pacati (2); in perpetuum (2); unam bonam equam preciatamin .C. solidos alios .C. solidos in denarios legionenses (3); in iure sanc-ti uincencii sit tradita (3); in ualle de colunga (4); habemus...in illosualles (4); ut habeamus partem in or(ati)onbus beneficiis monasteriisancti uincencii (4); in die obitum uestri (4); in iure sancti uincenciisint tradite (4); illam meam hereditatem de varzena qui est in alfoz degozon (5); in perpetumm (5); in die obitum mej (5); in tempore maxi-me nececitatis (5); in concussum in perpetuum (5).

inter: inter casam de pedro monago de caes. inter casa de don saluadorpresbiter (1); Isto precio fuit placibile inter me ¬ uos (1); inter meosgermanos (2); pro partida inter alios meos germanos (3); fuit placibi-le inter nos ¬ uos (3); hoc precium fuit placibile inter nos ¬ uos (4).

ob: hoc facio ob remedium anime mee (37); ob remedium animarumnostrarum ¬ nostrum parentum (49).

per: debeo aguarire de omni homine per nos per omnia bona mea (1); pereuum (1); per suos terminos antiquos (2); per nostro Anniuersario (2);unum solum quod tenet quidam miles de dompno aluaro de me domp-na maria garsie per prestamo in diebus uite fue per karta partida (2); peristis .C. morabetinos per nostra anima (2); per iam dicto precio (4).

pro: pro precio quod accepi de vos (1); pro temporali dampno (1);uendimus uobis pro precio quod… (2); pro partida inter alios meosgermanos (3); sit dimissum pro animabus nostris (3); pro precio quodaccepimus (4); pro animabus nostris (4); missas de conuentu pro uobisanimabus (4); pro remedio animee mee (5); pro multis beneficijs (5);pro .C. morabetinos quos... accepi (5).

usque in: usque imperpetuum (3); usque in perpetuum (4).

7.4. El sistema verbal

Los actos de venta y donación y las descripciones de los térmi-nos se expresan con el presente de indicativo:

46

Page 48: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

– ego dompna Agnes... do ¬ offero monasterio Sanctj vincencii... illammeam hereditatem de varzena qui est in alfoz de gozon (5).

– ego, Dominica Petriz... facio kartam uendicionis uobis... de illa casaque stat in illa Nozeda (texto 33).

Lo vendido puede contener partes trabajadas y otras por traba-jar. Para indicar estos dos momentos se usan participios e infinitivospreposicionales, formas continuadas por los textos asturianos:

– abrutum ¬ pro arrumpere domitum ¬ pro domare (texto 24).– terris laboratis ¬ laborandis (27).– terras laboratorias ¬ pro laborare (32).– terras laboratorias ¬ pro laborare domitum ¬ pro domare (36).– de auere ganato ¬ pro ganare (39).– terras lauradas ¬ por laurar (51).– tierras lauradias. & por laurar. domado & por domar (Fernández,

texto 50, a.1258).

Para indicar el precio recibido se emplea el pretérito indefinido:

– totum uendimus uobis iam dictis ab integritate pro precio quodaccepimus.de uobis .La.morabetinos legionensis monete. hoc pre-cium fuit placibile inter nos ¬ uos. de hoc precio apud uos nichilremansit (texto 4).

La transmisión de derechos viene indicada por presentes de sub-juntivo; la forma pasiva es en este caso normalmente analítica:

– Ita ut ab hac die ¬ deinceps de nostro iure sint absterse ¬ in iuresancti uincencii sint tradite ¬ confirmate ut habeatis ¬ possideatiseas iure hereditario ¬ faciatis de illis totam uestram uoluntatemusque in perpetuum. (texto 4).

La posibilidad de que alguien infrinja lo convenido se introducepor un verbo en futuro perfecto de indicativo que rige un infinitivo omás raramente ad + gerundivo:

– Siquis hoc nostrum factum inflingere temptauerit (texto 4).– si quis de successoribus meis istam meam spontaneam donatio-

nem... attemptauerit reuocare (5).

47

Page 49: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

– Siquis tam contra hunc nostrum factum ad disrumpendum uenerit(21).

Esta última construcción es muy frecuente en los documentosmás antiguos:

– Si quis contra hanc scripturam uinditionis aliquis ad inrumpendumuenerit uel uenero (Floriano, texto 2, a.887).

El futuro perfecto de indicativo pasa como forma —hoy des-aparecida— al romance, pero es reinterpretado como un subjuntivo(cfr. Bastardas 1953: §58; frecuentes ejemplos asturianos en Fernández1995 y Menéndez 2007):

– Se dal quien esta mia donacion quissier corromper o quebrantar(Fernández, texto 108, a.1290).

Las penas conminadas a los infractores se expresan por presentesde subjuntivo; también en este caso, la forma pasiva es normalmenteanalítica:

– sit maledictus a deo ¬ excomunicatus ¬ cum Iuda domini proditorein inferno dampnatus; per temporali dampno persoluat uobis,uel pulsanti uocem uestram, quantum in karta resonat in duplo(texto 4).

Las obligaciones de garantía de que se hace cargo el vendedor seexpresan con un verbo deóntico que rige un infinitivo tendencialmen-te preposicional (cfr. Väänänen 1963: 325) o un verbo con el signifi-cado ‘garantizar’ en futuro de indicativo:

verbo deóntico

– in super obligamus nos ¬ omnia nostra bona monasterio sancti uin-cencii per guarire semper eis istam hereditate de omni homine quieos ibi contrariare uoluerit (texto 2).

– Nos in super obligamus totas nostras bonas mosterio (sic) iam dictoper garire ¬ saluare eis istam hereditatem (7).

– Et in super, obligo me ¬ omnia bona mea pro guarire semper istashereditates ad Sanctum Vincencium de omni homine cum directo(20).

48

Page 50: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

– obligo me ¬ omnia mea bona uobis ¬ monasterio uestro por pagaristam iam dictam rendam ¬ pro saluare totum istud pactum supe-rius nomnatus (22).

– Addimus etiam quod nos iam dictj Petrus thomas ¬ maria rodriguizobligamus nos ¬ omnia bona nostra monasterio sanctj uincencii. prosaluare eisdem; istas casas de toto homine (45).

– Et nos iam dictos otorgamus per nos ¬ per nostras bonas de sempregerir ista uendicione (59).

– obligamus nos ¬ omnia bona nostra... quod nos pagemus uobis...iam dictam rendam (22).

– obligo me omnia mea acquisita ¬ adquirenda ad saluandam istamvenditionem monasterio Sancti vincencij (38).

futuro de indicativo

– si contrariam uenerit uobis super illo, nos saluabimus ¬ guaribimusuobis illo per nos ¬ per omnia bona nostra (6).

– si contrariam uenerit uobis super illa nos saluaremus ¬ guariremusuobis illam per nos ¬ per omnia bona nostra (8).

En este último caso alternan los futuros latinos con los futurosrománicos:

– saluabimus ¬ guaribimus (9).– saluabo ¬ guaribo uobis illud (13).– sauabimus (sic) ¬ guaribimus (18).– saluabo ¬ guaribo uobis illud (30).– saluaremus ¬ guariremus uobis illud (11).– nos saluaremus ¬ guariremus uobis illam (50).– nos uolo salauremus ¬ guariremus (51), etc.

8. LA ASTURIANIDAD DE LOS TEXTOS

Como todas las lenguas de gran expansión, el latín ha sido unalengua muy policéntrica. Si por un lado los modelos diplomáticos tex-tuales y gramaticales circulan por la red policéntrica, por otro lado cadacentro elabora sus modelos regionales, que se manifiestan sobre todoen el léxico y en el ductus frasal. Cada centro y cada región tiene sus

49

Page 51: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

instituciones y productos, sus animales y sus plantas característicos, loque se refleja en las denominaciones correspondientes.

Típicos para el noroeste ibérico y en particular para Asturias sonlos graneros sobre columnas (hórreos: orrios, texto 97, < lat. horreum);los pequeños espacios cerrados junto a una casa, generalmente desti-nados a huerto (controcios: controzios, texto 56; de illo controzio, texto82; de isto controzio, texto 95, etc., etimología incierta, cfr. Floriano1950: 336-338); los pequeños huertos cerrados (llosas: losa, texto 6; <prerromano LAUSA o lat. CLAUSA, cfr. Floriano 1950: 319); los terrenosllanos abonados para ciertos cultivos o para trillar cereales (eros: inloqum nominatum elero de rociada ela tercia de illa quarta deillo ero,texto 77, < lat. AREA?, Floriano 1950: 338); cierto tipo de mojones(finsos: per suos finsos, texto 39; per illos fisos ¬ per illas arcas, texto 59;petrefixum, texto 61, a.1058, de Floriano 1968; < lat. FIXUM, cfr.García Arias 2003: 4.5.6. y redacción latina del Fuero Juzgo, X, III,iiQui...terminos fixos fuerit ausus evellere); los terrenos abundantes dehelechos que se aprovechan para camas del ganado (felgueras: felgariis,texto 2, 3, etc. < lat. FILIX + ARIA, cfr. Floriano 1950: 418); ciertos ter-neros (reciellos: dos boes et duas uacas et XII recellos, texto 22; cfr. GarcíaLarragueta 1962: 66; étimo incierto, cfr. José Pedro Machado,Dicionário etimológico da língua portuguesa, s.v. rexelo); cierto tipo dehogazas (regueifas: Per tali pacto quod persoluas per unum queque annumuna reguefa, texto 98, también regefas en Fernández, texto 26, a.1245;arabismo).

La variación estilística regional en el ductus frasal y en la selec-ción de geosinónimos se puede observar bien si comparamos por ejem-plo cómo se formulan el acto de venta, la descripción de los términosy las garantías en los documentos de venta asturianos y oscenses(Durán Gudiol) de casi la misma época.

Los asturianos se presentan primero a sí mismos antes de decla-rar que hacen un documento de venta, mientras que los aragonesesintroducen primero el acto de venta:

– ego Marina iohannes facio karta uendicionis uobis... de illa mea casaque eo ouide Iohannes fernandiz (texto 1).

– Ego Iohannes martiniz ¬ uxor mea Maria dominici facimus cartamuendicionis uobis... de nostro orto quam habemus (texto 9).

50

Page 52: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

– ego, Dominica Petriz... facio kartam uendicionis uobis... de illa casaque stat in illa Nozeda (texto 33).

Aragón

– Hec est carta auctoritate venditionis quam facio ego Garcia Prevetro(Durán, texto 754, a.1212).

– Hec est carta venditionis quam facimus ego domna SaniaFigaraualas filia qui fui de don Pero Maza... ad vos... (Durán,texto757, a.1212).

– Hec est carta venditionis quam facio ego Iohan de Alamazon vobis...(Durán, texto 758, a. 1212).

En Asturias las propiedades se limitan declarando los términoscon sus límites anterior y posterior (frontes) y sus costados (partes; cfr.Floriano 1950: 353), según un esquema que ya encontramos en tierrasfrancas en el siglo VIII (con frontes y latera; cfr. Bourgain 2005: 168-170), mientras que en Aragón las affrontationes se hacen por los pun-tos cardinales:

– nostro orto... in tali termino; sua porta per quam intramus est infronte muro castelli regis. ¬ uia publica inter muro. ¬ ista porta deisto orto ¬ de alia parte est casa de don Aparicio. ¬ orto de mulierde petro aimar ¬ de suos filios. affronta in losa de albergueria nouade confratres de sancta Maria de Rocamador; ¬ torna de ali parteper losa de fernando alfonso canonigo de tebrega ¬ per casas de fer-nando uermudiz ¬ uadit al portale qui prius diximus al camino(texto 6).

– nostro orto... ¬ est in tali termino. inter orto de marcos. ¬ inter illo-de iohannes salsa. ¬ detras est carcauado ¬ in fronte est camino anti-quo de illa pedrera (texto 9).

– de illa media nostra casa que esta circa casa que est de don fernanuermudiz que fuit de la frera. ¬ alia parte casa de Guillen de la fonte¬ de domna Marinna martiniz que conpraron de gonzalo iohannis.¬ in fronte illa albergueria de domna velasquida ¬ la uia que ua porasancta Maria del campo (texto 11).

– unum ortalem quem habemus in Osca ad portam de Sircata, queaffrontat in oriente et ab aquilone in rivo de Ysola, in occidente inorto de Franca de Habentes, in meridie in muro terre. Sicut iste iamdicte affrontationes continent ortalem predicrum ab utraque parte...(Durán, texto 755, a.1212).

51

Page 53: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

– Isto campo habet affrontacione de oriente la zequia vicinal, de occi-dente campo de Iohan de la coquina, ex parte meridie via publicaqui vadit ad illo mont, ex parte aquilone campo de Inria (Durán,texto 761, a.1213).

– illo uno campo affrontat in oriente in illas pennas, in occidente inilla alhandega, in meridie in campo de Matheo de Oloron, in aqui-lone in campo de Iohan Bruco (Durán, texto 769, a.1213).

Para garantizar la venta, los asturianos obligan sus bienes, mien-tras que los aragonenses dan fianzas de personas:

– in super obligamus nos ¬ omnia nostra bona monasterio sancti uin-cencii per guarire semper eis istam hereditate de omni homine quieos ibi contrariare uoluerit (texto 2).

– Nos in super obligamus totas nostras bonas mosterio (sic) iam dictopro guarire ¬ saluare eis istam hereditatem (7).

– ¬ in super, obligo me ¬ omnia bona mea pro guarire semper istashereditates ad Sanctum Vincencium de omni homine cum directo(20).

– Dono vobis fidançam de salvetate de donativo predicto secundumusum terre don Petro de Pueio et meipsum cum eo aboltas (Durán,texto 754, a.1212).

– Idcirco ego Iohan de Alamazon dono vobis Ramon et uxori vestreMartine fidanza de salvetat de predicto campo secundum usum terreDominicus de Alamazon et meipsum aboltas (texto 758, a.1212).

– Dono vobis fidanzas de salvetate de campos predictos de totis homi-nibus et feminis secundum ususm Osce don Alfons Martin et donStephan Cappetit et meipsum cum eis aboltas (Durán, texto 769,a.1213).

Miguel Metzeltin

52

Page 54: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

Bibliografía

BASTARDAS PARERA, Juan (1953): Particularidades sintácticas del latín medie-val. (Cartularios españoles de los siglos VIII al XI). Barcelona / Madrid,Escuela de Filología.

BOURGAIN, Pascale (2005) : Le latin médiéval. Turnhout, Brepols.DÍAZ Y DÍAZ, Manuel Cecilio (1983): Códices visigóticos en la monarquía leo-

nesa. León, Centro de Estudios e Investigación «San Isidro».DURÁN GUDIOL, Antonio (1965 / 1969): Colección diplomática de la catedral

de Huesca. Zaragoza, Escuela de Estudios Pirenaicos.FERNÁNDEZ MIER, Margarita (ed.) (1995): Documentos del Monesteriu de

Balmonte. Uviéu, Academia de la Llingua Asturiana.FLORIANO, Antonio C. (1950): El libro registro de Corias. (Segunda parte).

Uviéu, Instituto de Estudios Asturianos.FLORIANO LLORENTE, Pedro (ed.) (1968): Colección diplomática del mo-

nasterio de San Vicente de Oviedo. Uviéu, Instituto de Estudios Astu-rianos.

GARCÍA ARIAS, Xosé Lluis (2003): Gramática histórica de la lengua asturiana,Uviéu, Academia de la Llingua Asturiana.

GARCÍA LARRAGUETA, Santos Agustín (1962): «Sancta Ovetensis». La catedralde Oviedo, centro de vida urbana y rural en los siglos XI al XIII. Madrid,Escuela de Estudios Medievales.

LÖFSTEDT, Einar (1966): Philologischer Kommentar zur PeregrinatioAetheriae. Untersuchungen zur Geschichte der lateinischen Sprache.Darmstadt, Wissenschaftliche Buchgesellschaft.

MENÉNDEZ, Jesús (2007): Edición filolóxica de los documentos del sieglu XIII delMonesteriu de Santa Ma de la Vega d’Uviéu, conservaos nel realMonesteriu de San Pelayo d’Uviéu, en Lletres Asturianes 96: 95-117.

53

Page 55: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

MENÉNDEZ PIDAL, Ramón (1964): Orígenes del español. Estado lingüístico dela penísula ibérica hasta el siglo X. Madrid, Espasa-Calpe. [5ª ed.].

METZELTIN, Miguel (2004): Las lenguas románicas estándar. Historia de suformación y de su uso. Uviéu, Academia de la Llingua Asturiana.

PRATESI, A. (1979): Genesi e forme del documento medievale. Roma, Jouvence.STOTZ, Peter (1998): Handbuch zur lateinischen Sprache des Mittelalters.

Formenlehre, Syntax und Stilistik. München, Beck.VÄÄNÄNEN, Veikko (1963): Introduction au latin vulgaire. Paris, Klincksieck.WAHRMUND, Ludwig (1962):Die Ars notariae des Rainerius Perusinus. Aalen,

Scientia.WRIGHT, Roger (1989): Latín tardío y romance temprano en España y la

Francia carolingia. Madrid, Gredos.ZINK, Michel (1972): La pastourelle. Poésie et folklore au Moyen Age. Paris,

Bordas.htpp://patrimoniohistorico.unex.es/documentos/intrin.htm (25.01.2008)

54

Page 56: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

Coleición documental(1231-1238)

Page 57: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto
Page 58: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

1

1231, xineru.

Marina Iohannes viende a Petrus Pelagii, capellán de San Xuan, laso casa n’Uviéu, delantre de la güerta de l’alberguería de San Xuan, porocho maravedinos.

A. AMSP (FSV, carp. XXXV, nu 1034). Pergamín orixinal. Midíes 350*128mm. Bona conservación, con delles manches y un rotu nel crismón.

ED.: Alonso Rodríguez (1989: 184-185, nu 12).

(Crismón)a In nomine domini amen. Equum ¬ racionabile est utea queuenduntur. ne obliuioni tradantur. litteris confirmentur. Eapropter ego Marina iohannes facio karta uendicionis /2 uobis Petruspelagii capellanus de sancti Iohannis de illa mea casa que eo ouideiohannes fernandiz ¬ de sua mulier dominica iohannis questat intercasam de pedro monago de caes. /3 ¬ inter casa de don Saluador pres-biter ¬ de Dominico iohannis suo iermano. ¬ de tras est Ortam sanc-to iohannes de illa albergueria. ¬ de lantre est casam ¬ orta qui fo depedro infanzon /4 ¬ illo camino publico. Vendo uobis istam meamcasam sicut de terminatam cum totas suas directuras ¬ bibo Vinum proprecio quod accepi de uos .VIII. Morabetinos monete Regis. /5 Isto pre-cio fuit placibile inter me ¬ uos. ¬ de precio apud uos; nichil reman-sit. Et si magis ualet illa casa cum suas directuras quam precium; sitdimissum. Ita /6 ut abhac die ¬ deinceps de meo iure sit abstersa. ¬inuestro iure sit tradita. ¬ confirmata. ut habeatis ¬ possideatis iure

57

Page 59: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

hereditario. ¬ faciatis inde totam uestram /7 uoluntatem ¬ ego Marinaiohannis debeo aguarire de omni homine per nos ¬ peromnia bonamea. Siquis igitur hoc meum factum infringere temptauerit tam egoquam aliquis /8 exprogenie mea uel extranea. inprimis sit maledictusadeo ¬ excomunicatus. ¬ cum Iuda domini proditore; sit in infernodampnatus. Et protemporali dampno persoluat uobis uel /9 pulsantiuocem uestram quantum in .kartam. resonat in duplo in simili taliloco. ¬ in super .CC. solidos monete regis. Et parti regie; aliut tantumexsoluat ¬ carta plenam obtineat ro/10bur per euum. Facta karta menseIenuarii. ERa .Mª.CCª.LXª.VIIII. Regnante regie. fredenando inlegione ¬incastelle. Iohannes dei gratia episcopo in oueto. Ramiro frolez. ¬ /11

didacus frolez tenente oueto. Garcia roderici carnota maiorino dedomno regi. /12

(Columna 1ª) Martin iohannis fusero confirmat./ Pedro domini-ci filio de dominico diez. confirmat./ Pedro andres. confirmat. /13

(Columna 2ª) Qui presentes fuerunt. Gonsalo martiniz carnice-ro. Don Christouale T. confirmant./ Michael confirmat.

(Ente dambes columnes) (Signu)b.

a Crismón de nueve llinies.b Cruz puntiada inxerta en flor tetrapétala adornada con cuatro puntes d’estrella.

1 domini: domine Alonso || 2 casam: casas Alonso || 3 casam: casas Alonso || 6 facia-tis: faciadis Alonso || 8 extranea: estranea Alonso || Iude: Iuda Alonso || 9 aliut: aliudAlonso || 10 frolaz: frolez Alonso || 13 Christoualo: Xpistoualo Alonso.

2

1231, xineru.

Maria Garsia, col so home y colos sos fíos vienden al abá y alconventu de San Vicente dos tercios de la tierra de La Llera en Colunga,cola so ilesia, y tamién delles posesiones en Torbiella, en Los Valles y enPanizales, por cien maravedinos.

58

Page 60: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

A. AMSP (FSV, carp. XIII, nu 383). Pergamín orixinal. Midíes 312*123mm. Bona conservación.

(Crismón)a In nomine domini amen. Equum ¬ rationabile est utea que uenduntur ne obliuioni tradantur litteris confirmentur. Ea prop-ter Ego dompna Maria garsia cum marito meo /2 dompno Aluaro ¬cum nostris filiis Guter aluariz ¬ petrus aluariz facimus kartam uendi-cionis uobis Iohanni abbati ¬ toto conuentui Sancti Vincencii de ouetode illa nostra /3 hereditate quam habemus in colunga ke lamant la leracum sua ecclesa ¬ cum omnibus suis directuris quantum mihi quadratdompne Marie garsie inter meos germanos uidelicet /4 de tota illa sesmaillas duas tercias partes integras. ¬ similiter quantum habeo uel mihipertinet intoruella. ¬ in illos ualles. ¬ in panizales uidelicet in tota illamedietate /5 illas duas tercias partes integras. Has predictas hereditatesper suos terminos antiquos cum omnibus suis pertinenciis fontibusmontibus exitibus pratis pascuis felgariis moli/6nariis piscationibusincessum ¬ regressum ad omnes partes ¬ cum illa ecclesia per ubicum-que in hac hereditate nostram directuram potueritis inuenire uendimusuobis pro precio /7 quod accepimus de uobis .C. morabetinos regalismonete. ¬ si magis ualent istas hereditates predictas quantum nos inillas habemus uel habere debemus quam hoc precium /8 nos dimittimusmonasterio Sancti vincencii pro nostro Anniuersario de me dompnaMaRia garsie ¬ de meo marito dompno aluaro. In hac etiam heredita-te predicta de illa /9 Lera est unum solum quod tenet quidam miles dedopno aluaro ¬ de me dompna Maria garsie pro prestamo in diebusuite sue per karta partida ¬ ad suam mortem debet remanere libe/10rum¬ quitum ad nos uel ad quos nos hereditauerimus ¬ quem nos heredi-tamus in totis illis nostris directuris similiter uendimus ibi istud pactumquod cum illo milite habemus ¬ damus uobis inde /11 illa karta. Ita utab hac die ¬ deinceps de nostro iure sit abstersa ¬ in iure sancti vin-cencii sit tradita ¬ confirmata pro istis .C. morabetinos. ¬ pro nostraanima de quibus bene ¬ in pace fuimus pacati /12 ea die quam kartamistam roborauimus habeatis possideatis ¬ faciatis de illam totam ues-tram uoluntatem usque inperpetuum. Siquis igitur hoc nostrum factuminfringere temptauerit tam nos quam aliquis /13 ex progenie nostrauel extranea sit maledictus a deo ¬ excomunicatus. ¬ cum iuda dominitraditore sit in inferno dampnatus. Et pro temporali dampno persoluatuobis uel pulsanti uocem uestram /14 quantum uobis corruperit induplo ¬ in simili tali loco ¬ insuper .CC. morabetinos monete regis ¬

59

Page 61: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

parti Regie aliud tantum exsoluat. ¬ kartam plenum robur obtineat pereuum Et in super obli/15gamus nos ¬ omnia nostra bona monasteriosancti vincencij per guarire semper eis istam hereditate de omnihomine qui eos ibi contrariare uoluerit. Facta karta Mense Ianuarij /16

Sub eRa .Mª.CCª.LXª.VIIIIª. Regnante Rege dompno fredenando inlegione ¬ in Castella. Garcia roderici carnota maiorino in uoce regisin totis asturijs. Iohanne episcopo in /17 oueto. Ego dompna Mariagarsie cum marito meo dompno aluaro ¬ cum nostris filiis Guteraluariz ¬ pero aluariz uobis Iohanni abbati ¬ conuentui sancti vin-cencij hanc kartam uendi/18cionis quam fieri iussimus ¬ legere audiui-mus propriis manibus roborauimus ¬ confirmauimus ¬ signa iniecimus(Signos)b. Qui presentes fuerunt. Petrus martini de sancto cucufatepresbiter. /19 Michael dominici presbiter. Petrus petri presbiter. Petrusportella. ysidorus petri. petrus criado. Petrus pelagii de illo abbate.Dominicus petri clericus de sebraio. Pelagius fernandi de c faro /20

diaconus ¬ alios bonos homines de concilio ouetensi. Petrus(Signu)d notuit. Coram testibus. Petrus testis. Iohannes testis. Martinustestis.

a Crismón de siete llinies.b Cuatro círculos cruciaos per una raya.c sebr: tachao.d Cruz inxerta en flor tetrapétala adornada con cuatro puntes d’estrella.

3

1231, marzu.

Maria Martiniz colos sos fíos viende al abá y al conventu deSan Vicente lo que-y pertenez en Pintoria por cien sueldos, y otros cien endineros lleoneses.

A. AMSP (FSV, carp. XVIII, nu 532). Pergamín orixinal. Midíes 259*133mm. Bona conservación.

ED.: Alonso Rodríguez (1989: 181-182, nu 10).

60

Page 62: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

(Crismón) Ina nomine domini amen. Equum ¬ racionabile est utea que uenduntur ne obliuioni tradantur litteris confirmentur. Ea prop-ter Ego dompna Mariab Martiniz, cum filiis meis Monino /2 aluariz.Fernando aluariz. Ordonio aluariz. ¬ Petro Aluariz. ¬ cum meis filiabusToda aluariz. Taresa aluariz. MaRia aluariz. Maiore aluariz. ¬ Aldonzaaluariz uendi/3mus uobis Iohanni abbati ¬ conuentui Sancti uicenti illanostram hereditatem de pintoria uidelicet totam illam medietatem dequanta fuit de dompno martino alfonso quia aduienit me /4 maRiemartini ¬ meo germano pelagio martini pro partida inter alios meosgermanos. Hanc predictam hereditatem cum totis suis pertinenciis intus¬ foras ad omnes partes per ubi.es /5 suam directuram potuertis inueni-re uendimus uobis iam dictis abbati ¬ conuentui sancti uincencii deoueto pro precio quod accepimus de uobis unam bonam equam precia-tam in .C. /6 solidos ¬ alios .C. solidos in denarios legionenses. hoc pre-cium fuit placibile inter nos ¬ uos ¬ de hoc precio apud uos nichilremansit. ¬ si magis ista hereditas quam hoc precium ualet /7 sit dimis-sum pro animabus nostris ¬ parentum nostrorum. Ita ut ab hac die ¬deinceps de nostro iure sit abstersa ¬ in iure sancti uincencii sit tradita¬ confirmata habeatis ¬ pos/8sideatis eam iure hereditario ¬ faciatis deilla totam uestram uoluntatem usque imperpetuum. Siquis qui hoc nos-trum factum infringere temptauerit tam nos quam aliquis exprogenie /9

nostra uel extranea sit maledictus a deo ¬ excomunicatus ¬ cum iudadomini proditore sit in inferno dampnatus. Et per temporali dampnopersoluat uobis uel pulsanti uocem /10 uestram quantum in karta istaresonat in duplo ¬ in simili tali loco ¬ in super pectet .Lª. morabetinos;¬ parti regie aliud tantum exsoluat ¬ karta ista plenum obtineat pereuum. /11 Et in super obligamus nos ¬ omnia bona nostra pro guariresemper monasterio sancti uincencij istam hereditatem de omni hominecum directo. Facta karta uenditionis eRa .Mª.CCª.LXª.VIIIIª. /12 mensemarcij. regnante rege dompno fernando in legione ¬ in castella. Iohannedei gratia episcopo in oueto. Garcia roderici carnota maiorino Regis.Dompno Ramiro /13 ¬ Dompno Didaco tenentibus ouetum. Ego dom-pna maRia martini cum iam dictis filiis ¬ filiabus mieis. uobis Iohanniabbati ¬ conuentui Sancti Uincencii ouetensi hanc kartam uendi/14cionisquam fieri iussi ¬ legere audiui propriis manibus rouoraui ¬ confirmaui¬ confirmaui (sic) ¬ signa ego ¬ omnes miei filii iniecimus. (Signos)b /15

(Columna 1ª) Qui presentes fuerunt Didacus gundisalui decoanca miles confirmat./ Aluarus didaci de trubia miles. Pelagius

61

Page 63: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

iohannis de otura miles confirmant./ Pelagius duraniz presbiter. Pelagiuscosin. Rodericus aramiriz confirmant./ Martinus iohannis zapatero.Petrus artero de tinegio confirmant. /16

(Columna 2ª) Fernandus alfonsi prior. Iohannes martini deobona. Dominicus uega. Alfonsus pelagii./ Garcia petriz. Petrus ferre-ra. monachi sancti uincencii ¬ alii plures. confirmant./17

Petrus. (Signu)c notuit.

a Crismón de diez llinies.b Diez círculos cruciaos per una raya.c Cruz inxerta en flor tetrapétala adornada con cuatro puntes d’estrella.

10 tantum: tamen Alonso || 11 nos: uos Alonso || 14 iussi: omite Alonso || ego et miei:omite et Alonso || 15 artero: arcero Alonso.

4

1231, mayu.

Toda Garcia y los sos fíos, y Maior Garcia, monxa en Villamayor,vienden al abá y al conventu de San Vicente el terciu que-yos pertenez enLa Llera, nel valle de Colunga, cola so ilesia, y tamién delles posesionesen Faro, en Los Valles, nos montes de Torbiella y en Panizales, por cin-cuenta maravedinos.

A. AMSP (FSV, carp. XVI, nu 465). Pergamín orixinal. Midíes 238*126mm. Bona conservación.

ED.: Alonso Rodríguez (1989: 182-184, nu 11).

(Crismón)a In nomine domini amen. Equum ¬ racionabile est utea que uenduntur ne obliuioni tradantur litteris confirmentur. Ea prop-ter Ego dompna Toda garcia cum mieis filiis .S. fernando aluariz /2

Ordonio aluariz Aldoncia aluariz Maria aluariz ¬ petro gutterriz. ¬ egodompna maior garcia sancti monialis cum otorgamiento ¬ mandatoAlysoncie abbatisse /3 uille maioris unde ego sum soror ¬ monialis uen-dimus uobis Iohanni abbati ¬ conuentui sancti uincencii de oueto

62

Page 64: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

totam illam nostram hereditatem quam habemus in ualle de colunga /4

loco nonmato la Lera cum sua ecclesia ¬ cum totis suis pertinencijs quiad nos pertinent uel pertinere debent, uidelicet de tota illa sesma illamtertiam partem ¬ si magis /5 ibi habere debemus uendimus uobis illamnostram uocem ¬ totam nostram directuram. ¬ similiter uendimusquantum habemus uel habere debemus in faro. ¬ in illos ualles ¬ inillos montes /6 de toruella. ¬ in Panizales de istis predictis hereditatibusuendimus uobis totam illam nostram directuram cum omnibus suis per-tinencijs sicut stant populatos ¬ plantatos cum /7 fontibus. montibusexitibus pratis pascuis felgariis molinariis piscacionibus intus ¬ foras adomnes partes partes (sic) per ubicumque uestram directuram potueritisinuenire /8 totum uendimus uobis iam dictis ab integritate pro precioquod accepimus de uobis .Lª. morabetinos legionensis monete. hoc pre-cium fuit placibile inter nos ¬ uos. ¬ de hoc precio apud uos /9 nichilremansit. ¬ quantum de magis ualent istas hereditates quam hoc pre-cium sit dimissum pro animabus nostris ut habeamus partem in oroni-bus ¬ beneficiis monasterii sancti uincencii. ¬ nos /10 abbas ¬ conuen-tus concedimus hoc uobis ¬ in super permittimus uobis dicere singulasmissas de conuentu pro uobis animabus in die obitum uestri. ¬ nos iamdicte domine uendimus pre/11dictas hereditates ¬ roboramus uobis exinde karta per iam dicto precio. Ita ut ab hac die ¬ deinceps de nostroiure sint absterse ¬ in iure sancti uincencii sint tradite ¬ confirmate uthabeatis /12 ¬ possideatis eas iure hereditario ¬ faciatis de illis totamuestram uoluntatem usque in perpetuum. Siquis qui hoc nostrum fac-tum inflingere temptauerit, sit maledictus a deo ¬ excomunicatus ¬cum Iuda domini /13 proditore sit in inferno dampnatus; ¬ per tempo-rali dampno persoluat uobis, uel pulsanti uocem uestram, quantum inkarta resonat in duplo ¬ in simili tali loco, ¬ in super pectet C mora-betinos ¬ parti /14 regie aliud tantum exoluat; ¬ karta plenum obtineatrobur per euum. Facta karta sub Era Mª.CCª.LXª.VIIIIª. mense maii reg-nante rege dompno Fernando in legione ¬ in castella. /15 Iohanne deigratia episcopo in oueto. garcia roderici carnota maiorino regis in totisasturiis. Ego dompna toda garcia cum iam dictis filiis ¬ filiabus meis ¬ego dompna Maior garcia, /16 cum consensu ¬ otorgamiento mee abba-tisse uobis iam dictis abbati ¬ conuentui Sancti Uincencii hanc kartauendicionis quam fieri iussimus ¬ legere audiuimus. propriis manibusroborauimus ¬ con/17firmauimus ¬ signa iniecimus (Signos)b. Egodompna Aldoncia didaci abbatissa de villa maiore laudo ¬ concedohanc uenditione qui fecit dompna maior garcia. /18

63

Page 65: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

(Columna 1ª) Qui presentes fuerunt: aluarus sancii. garcia alua-riz. Pelagius de porto conf. / Fernandus iohannis. Didacus petri presbi-ter. Dominicus iohannis presbiter. Petrus petri presbiter confirmat. /Garcia didaci diaconus. petrus aluariz. petrus dominici. Gonzalo fer-nandiz confirmat. / Suer garcia. Petrus diaz. michael pelagii. aluarussancis ¬ Garcia aluariz confirmat/ qui sunt recabdadores hie guaridoresal monasterio de san vicenti de totu / omne qui esta heredat demandatallongar. per se ¬ per omnia bona de illos. uidelicet qui fuerint de partede dompna Toda garcia uel de suis filiis. Istis fuerunt presentibus in /illa hereditate ¬ aliis pluribus. /19

(Columna 2ª) Hac karta fuit prius roborata in capitulo Sancti /vincencii a dompna maiore moniali. / Presentibus; abbate ¬ monachis¬ Maior gu/terri priorissa ville maioris; ¬ aliis. Sancia Pelagii quondamabbatissa Sancti Pelagii. ¬ aliis pluribus. /20

(Columna 3ª) Coram testes: Petrus testis / Iohannes testis /Martinus testis. /21

(Ente 2ª y 3ª columna) Petrus (Signu)c notuit.

a Crismón de diez llinies.b Siete cruces inxertes en círculos.c Cruz inxerta en flor tetrapétala adornada con cuatro puntes d’estrella.

5

1231, ochobre 18.

Agnes dona pola so alma al monesteriu y al abá de San Vicente laso posesión en Bárzana, nel alfoz de Gozón, cola condición de que-y faganuna misa en cada cabudañu de la so muerte.

A. AMSP (FSV, carp. XIV, nu 393). Pergamín orixinal. Midíes 383*192 mm.Dellos rotos nel borde izquierdu.

ED.: Alonso Rodríguez (1989: 186-188, nu 14).

64

Page 66: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

(Crismón)a In nomine dominj Amen. Equum ¬ rationabile est utea que fuint uel donantur ne obliuioni tradantur. litteris confirmentur.Ea propter ego dompna Agnes /2 pro remedio anime mee ¬ parentummeorum do ¬ offero monasterio Sanctj vincencii ouetense ¬ uobisIohanni eiusdem loci abbatj illam meam hereditatem de /3 varzena quiest in alfoz de gozon cum omnibus suis pertinentijs. iure hereditario inperpetuum possidendam. Talj uidelicet adiecta conditione quod unc-quocque /4 anno in die obitum mej mihi anniuersarium celebreturb.Istam preterea uobis facio donationem pro multis beneficijs ¬ presti-monijs que a monasterio Sancti Uincenci habeo /5 ¬ habui. ¬ pro .C.morabetinos quos a sepe dicto monasterio accepi in tempore maximeneccecitatis (sic) unde que quid pie deuotionis affectu monasterio iamdicto offero ¬ dono in con/6cussum ¬ in perpetuum stabile esse des-idero. contradictoribus si qui fuerint quod absit perpetuam infligomaledictionem ¬ duplatum uobis persoluant quidquid corrumperint ¬.C. aureos obti/7mos exsoluere compellantur. Preterea dono uobispotestatem quartam uel quintam partem de omnibus rebus meis uen-dicandi monasterio uestro prefecturam. ¬ in super omnes comparatio-nes ab /8 integritate quas ego feci; ¬ omnis res meas tam mobiles quaminmobiles. dono ¬ concendo monasterio uestro. si quis de successoribusmeis istam meam spontaneam donationem ausu te/9merario attemp-tauerint reuocare. Facta karta donationis XVº kalendas nouembris, subEra Mª.CCª.LXª.VIIIIª. regnante Rege fredenando legione ¬ castella.Iohanne /10 dei gratia episcopo in oueto. Garcia carnota maiorino regis.Ego, dompna agnes, uestra feligres uobis dompno Iohannj abbatj ¬conuentui sanctj vincencij ouetensi. hanc kartam /11 donationisquam fierj iussi ¬ legere audio proprijs manibus roboro ¬ confirmo ¬signum apponi facio (Signos)c. Qui presentes fuerunt: Fredenandus gar-sie miles /12

(Columna 1ª) Aluarus pescado, miles. pelagius petri miles con-firmant. / Martinus pelagij presbiter de pintoria confirmat. / fernandusmartiniz presbiter confirmat. / Fernandus pelagij presbiter confirmat. /Didacus dominici confirmat. petrus peliz carpentarius confirmat. / pela-gius iohannis suus sobrinus confirmat. / Qui presentes fuerunt quanMaria fernandiz roborauit: / pelagius diaz presbiter de nembro confir-mat. dominicus monago de bonella presbiter confirmat. / Martinus fal-queru confirmat. / Martinus guillelmizd confirmat. / Petrus rodriguizconfirmat. / dompnus marchus presbiter confirmat. /13

65

Page 67: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

(Columna 2ª)e Qui presentes fuerunt quando aldonza fernandizconfirmauit: / Petrus fernandiz de lamero presbiter confirmat. / Ioanouequiz de zrezas presbiter confirmat. / martinus martiniz de agonespresbiter confirmat. / Garcia pedriz de corias miles confirmat. / Pelagiusgondisaluj de corias miles confirmat. / Menendus rodriguiz de calenesmiles confirmat. / Fernan dotyri (sic) miles confirmat. / Ioan guilielmizde la pobla confirmat. /14

(Columna 3ª)f Presentibus; Adefonso priore sanctj vincencij ¬Fernando Peliz / monacho sanctj vincencij; ¬ presentibus petro ordonij,in presencia dompne Agnetis, matris sue ¬ sororis / sue Marie fernandiz¬ Marie rodriguiz. ¬ aliorum/ multorum hominum qui ibi fuerunt. /15

(Derecha, arriba) Adefonsus (Signu)g monachus notuit.

a Crismón de cinco llinies.b De tali a celebretur el documentu ta sorrayáu.c Dos círculos cruciaos per una raya.d Guillelmiz: caltién marca d’abreviación, pero a la pallabra nun-y falta nenguna lletra.e Debaxo del signu, a la izquierda.f Debaxo del signu, a la derecha.g Cruz inxerta en flor tetrapétala adornada con cuatro puntes d’estrella, con rayos salien-do d’elles.

13 rouorauit: rouorauerunt Alonso || confirmauit: confirmat Alonso || Lamero:Lamno Alonso || 14 et Maria Rodriguiz omite Alonso.

6

1231, payares 12.

Gonzaluo Alfonso y la so muyer colos sos fíos vienden a AlfonsoFernandiz, presbíteru, el güertu que tienen en Socastiello xunto a la muriadel castiellu del rei, por quince maravedinos.

A. AMSP (FSV, carp. XXXIII, nu 966). Pergamín orixinal. Midíes 345*91mm. Bona conservación.

ED.: Alonso Rodríguez (1989: 185-186, nu 13).

66

Page 68: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

(Crismón) Ina nomine domini amen. Equum ¬ racionabile est utea que uenduntur ne obliuioni tradantur litteris confirmentur. Egogonzaluo alfonso ¬ uxor mea domna beatrice ¬ filios nostros Orraca /2

gonzaluiz ¬ Maria gonzaluiz ¬ Maiore gonzaluiz ¬ Iohanna ¬ petro ¬Iohanne facimus cartam uendicionis uobis don alfonso fernandiz pres-bitero de nostro orto quam habemus in sub castello /3 in tali termino;sua porta per quam intramus est in fronte muro castelli regis. ¬ uiapublica inter muro. ¬ ista porta de isto orto ¬ de alia parte est casa dedon Aparicio. ¬ orto de mulier /4 de petro aimar ¬ de suos filios. ¬affronta in losa de albergueria noua de confratres de sancta Maria deRocamador; ¬ torna de alia parte per losa de fernando alfonso canoni-go de tebrega (sic) ¬ per /5 casas de fernando uermudiz ¬ uadit al por-tale qui prius diximus al camino. ¬ habemus illo de patrimonio nostro¬ de compra de nostras ermanas filias de martinus fernandiz pro precio/6 quod accepimus de uobis .XV. morabetinos monete regis. Hoc pre-cium fuit placibile inter nos ¬ uos ¬ de precio apud uos nichil reman-sit; ¬ si magis ualet hereditas quam precium /7 sit dimissum. Ita ut abdie ¬ deinceps de nostro iure sit abstersum ¬ in uestro iure sit abster-sum ¬ in uestro iure sit traditum ¬ confirmatum. habeatis ¬ possidea-tis iure hereditario /8 ¬ faciatis inde totam uestram uoluntatem usqueimperpetuum. ¬ si contrariam uenerit uobis super illo, nos saluabimus¬ guaribimus uobis illo per nos ¬ per omnia bona nostra. ¬ qui in nos-tro successerit. /9 similiter. Siquis contrariauerit uobis super hoc tamnos quam aliquis. ex progenie nostra uel extranea sit maledictus cumIudas traditore sit in jnferno dampnatus. ¬ pro temporali dampno per-soluat uobis uel pulsanti /10 uocem uestram quantum in kartam resonatin duplo in simili tali loco ¬ in super .CCCos. solidos monete regis; ¬parti Regie aliud tantum exsoluat. Facta karta .XIIes. dies de mensenouember Era /11 Mª.CCª.LXª.VIIIIª. regnante rege Fernando in legione.castella. ¬ toleto. Iohanns ouetensis episcopus. Garcia carnota maiori-no in uoce regis in totis asturijs. ramirus froles ¬ diago /12 frolez. tenen-tes oueto. andreo guion ¬ alfonso martiniz recipiunt peages ¬ directu-ras de uilla oueto. Ego gonzaluo alfonso ¬ uxor mea domna beatricecum filios ¬ /13 filias nostras istam kartam legere audiuimus. manus nos-tras roboramus ¬ signa iniecimus (Signos)b. Qui presentes fuerunt.Roderico gonzaluiz. presbiter. Iohannes petriz presbiter. /14 alfonso illa-niz. Fernan menendiz de illa nozeda. Petro petriz de illa nozeda. zapa-tero. fernan fernandiz pedrero. gonzaluo pelaiz. correero. cidi fernaniohannis /15 pedro iohannis correero. micael martiniz correero.

67

Page 69: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

Martinus isidriz. iohannes fernandiz. iohan delgado. petrus piqueros.Ioan dominici pargaminador. /16 Petro cacida presbiter. pelagius roderi-ci, so ermano. Petro bono presbiter [notuit] (Signu)c. Coram testes:Petrus testis. Iohannes testis. Martinus testis.

a In: inicial adornada de cinco llinies. N mayúscula adornada. Crismón d’ocho llinies.b Ocho cruces inxertes en círculos.c Cruz lobulada, cortada pel estremu inferior, pel borde del pergamín.

2 cartam: catam Alonso || 4 Tebrega: Teberga Alonso || 7 et in uestro iure sit abster-sum omite Alonso.

7

1232, xineru 31.

Gundisaluus Garsie y la so muyer Sancia Petri vienden al abá y alconventu de San Vicente lo que-yos pertenez na villa de Bárzana, nel alfozde Gozón, cola so posesión de Peñella, por cien maravedinos.

A. AMSP (FSV, carp. XVII, nu 487). Pergamín orixinal. Midíes 311*184mm. Bona conservación.

ED.: Alonso Rodríguez (1989: 188-189, nu 15).

(Crismón)a In nomine dominj amen. Equum ¬ racionabile est utea que uenduntur ne obliuioni tradantur litteris confirmentur. Eapropter Ego Gundisaluus garsie cum uxore mea Sancia petri vendimusuobis /2 dompno Iohanni abbati Sancti vincenti ouetensi ¬ uestroconuentuj illam nostram hereditate de uarzena que est in alfoz de gau-zon. cum illa hereditate de pennella ¬ cum omnibus suis pertinentjissicut /3 hodie nos ipsam uirificamus. uidelicet de illa quarta de tota ipsauilla de varzena illam terciam integram. ¬ de alia quarta de ipa (sic) uillade varzena in uno quinto ¬ in medio de alio quinto /4 illam terciam par-tem. Hanc hereditatem cum illa hereditate de pennella ¬ cum suis per-tinentjis omnibus. Ego Gundisaluus garsie cum uxore mea dompnaSancia petri uendimus uobis iam /5 dictis abbati ¬ conuentui Sanctjvincenti Ouetensi pro precio quod accepimus de uobis .C. morabetinos.

68

Page 70: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

Hoc precium fuit placabile inter nos ¬ uos. ¬ de hoc precio apud uosnichil remansit. ¬ simagis /6 ualet ista hereditas quam precium sitdimissum pro animabus nostris. Ita ut ab hac die ¬ deinceps de nostroiure sit abstersa ¬ in iure sanctj vincencij sit tradita ¬ confirmata. vthabeat /7 ¬ possideat monasterium iam dictum ipsam hereditatem ¬faciat de ipsa totam suam uoluntatem. Siquis autem contra hoc nostrumfactum uenire persumpserit; perpetua maledictione dampnatus /8 sit. ¬pro persumpcione sola pectet duplatum quantum corrumperit. ¬ insuper aureos .C. ¬ parti regie aliud tantum exoluere compellatur. Nosin super obligamus totas nostras bonas mosterio (sic) /9 iam dicto proguarire ¬ saluare eis istam hereditatem. Facta. karta. uendicionis pri-die kalendas. februarij. sub eRa .Mª.CCª.LXXª. Regnante rege dompnofredenando; Legione ¬ castella. Iohanne dei /10 gratia episcopo inOueto. Garcia carnota maiorino regis. Ego Gundisaluus garsie cumuxore mea Sancia petri hanc .kartam. vendicionis quam fieri iussimus¬ legere audiuimus propriis manibus robo /11ramus ¬ signa apponi faci-mus (Signos)b. Qui presentes fuerunt in capitulo sancti vincencii /12

(Columna 1ª) Dompnus Gondisaluus petri canonico. testes. /dompnus fredenandus petri de la paz. canonicus. testes. / dompnusmenendus fredenadi (sic) miles testes. / pelagius didaci presbiter testes. /Iohannes monacus presbiter de iuolla testes / fredenandus sancij testes. /¬ alij plures confirmant. /13

(Columna 2ª) Coram testes: / Petrus testis; / Iohannes testis /Martinus testis. /14

(Ente les dos columnes) Iohannes (Signu)c notuit.

a Crismón d’ocho llinies.b Cuatro círculos cruciaos per una raya de dos en dos.c Cruz inxerta en flor tetrapétala, con rayos saliendo d’ella, adornada con cuatro puntesd’estrella.

69

Page 71: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

8

1232, marzu.

Fernan Roderici de Solis, cola so muyer Maria Boiso, empeñen aMaria Martiniz el sestu de la villa pernomada Salceo, en Xixón y la casaque tienen por setenta maravedinos a ocho sueldos el maravedín, quetienen que devolver na fiesta de San Martín pa recuperar la so posesión.

A. AMSP (FSV, carp. XXVIII, nu 825). Pergamín orixinal. Midíes 145*169mm. Bona conservación, con delles manches.-Carta partida por ABC.

ED.: Alonso Rodríguez (1989: 189-190, nu 16).

AB CD EFG

Notum sit omnibus per hoc scriptum. quod ego don FernandRoderici de Solis ¬ uxor mea domna /2 Maria boiso auos domna Mariamartiniz. mittimus impignus nostra hereditate quam habemus /3 inalfoz de gigione in uilla pernomnata Salzedo cum totis suis directurisjntus ¬ foris Sesma /4 parte de ipsa uilla ¬ de illa casa quia nos tenemusea in nostro iure ¬ possidemus. ¬ nostros /5 germanos habent in aliaparte sua entrega per ista; ¬ mittimus uobis eam pro /6 setatenta mora-betinos monete regis. ad VIII. solidos el morabeti. de quibus nos sumuspagadus /7 de uobis bene ¬ pacifice illa (sic) die quo ista carta partiui-mus cum uosco ¬ quicquid inde /8 habueritis non sit uobis tenudo perusura. nec per male. sit ubis dimissum in donacione /9 per amores ¬ perplazeres quos recepimus de uobis unde fuimus. ¬ si contrariam uenerituobis /10 super illa nos saluaremus ¬ guariremus uobis illam per nos ¬per omnia bona nostra. tam /11 de propinquos. quam de extraneos. ¬ denos similiter. ¬ non debemus facere uobis contrariam super illa /12 nequeper iudicium seculi neque per ecclesa per bona fide sine malo ingenio ¬iuramus /13 uobis istud super sanctos euangelios dei tali pacto ¬ taleconueniencia inter nos ¬ uos /14 quod quando dederimus uobis uestrossetaenta morabetinos ad festum san martini tercia /15 die ante festum.uel tercia die post festum. in tanto termjno quod non sit scatima /16

tomeris illo ¬ nostra hereditate. ¬ casa sit solia de uobis uel de qui illamtenuerit /17 inter nos ¬ uos totum sit fideliter de ambas partes ¬ suitamoneta for aba/18tuda. de moneta debet esse qui tantum ualeat sicut

70

Page 72: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

ista ualet hodie. Siquis /19 contrariauerit istud sicut scriptum est tamnos quam uos de nostra parte aut de uestra /20 uel de extranea sit male-dictus. ¬ periuratus ¬ periurata ¬ pectet ad quem contra/21riam fecerit.C. morabetinos bonos ¬ directos ¬ ad partem regis aliud tan/22tum. ¬istud es[t] otorgatum de ambas partes sicut scriptum est. ¬ in istos III

/23 annos primeros non debemus sacare ista hereditate. Facta kartamense marcij. era Mª.CCª.LXXª. Qui presentes fuerunt: Martino mona-co. /24 Dominico monaco. petrus garcia de aguera. fernan pelaiz odri-na. /25 Iohannes sobrino. presbiter. fernan iohannis. ¬ roderico gonza-luiz de fontaniel/26las. Iohan dominici de somonte. Pele petriz de villar.Petrus nieto. /27 Iohannes isidriz. petro lorera. Pele iohannis de cortinamiles. Dia /28 fernandiz. pelagius. capellanus. micael pelagii. ¬ alij.Petrus bonus presbiter notuit.

8 tenudo: temido Alonso || 12 iudicium: inducium Alonso || 13 euangelios: euuange-lios Alonso || 14 dederimus: deberimus Alonso || uestros: uestras Alonso || 17 suita:susta Alonso || moneta: monete Alonso || 21 partem: patem Alonso || 23 presentes:praesentes Alonso || 27 lorera: loreda Alonso || 28 presbiter: por Alonso.

9

1232, abril 27.

Iohannes Martiniz y la so muyer Maria Dominici vienden aSebastiano y a la so muyer el güertu que tienen en foru por ventiochosueldos.

A. AMSP (FSV, carp. XXXIII, nu 967). Pergamín orixinal. Midíes 356*100mm. Bona conservación.

ED.: Alonso Rodríguez (1989: 190-191, nu 17).

(Crismón)a In nomine domini amen. Equum ¬ racionabile est utea que uenduntur. ne obliuionj tradantur; litteris confirmentur. EgoIohannes martiniz ¬ uxor mea Maria dominici /2 facimus Cartam uen-dicionis uobis don Sebastiano ¬ uxor uestra Maria gonzaluiz. de nostroOrto quam habemus aforo de incenso .VI. denarios adfestum pasca

71

Page 73: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

apetro paiz de /3 mercado. ¬ est in tali termino. inter Orto de Marcos.¬ inter illo de Iohannes salsa. ¬ detras est carcauado. ¬ in fronte estcamino antiquo de illa pedrera. vendimus uobis illo /4 Orto cum totissuis directuris sicut nos habemus ¬ possidemus ¬ bibimus uinum proprecio quod accepimus de uobis .XX. ¬ VIII. solidos monete Regis. Hocprecium fuit pla/5cibile inter nos ¬ uos. ¬ de precio apud uos; nichilremansit. Et si magis ualet illo orto quam precium; sit dimissum. Ita utabhac die ¬ deinceps de nostro iure sit /6 abstersum. ¬ in uestro iure sittraditum ¬ confirmatum. ut habeatis ¬ possideatis iure hereditario. ¬faciatis inde totam uestram uoluntatem usque imperpetuum. Et si con-trariam /7 uenerit uobis super illud; nos saluabimus ¬ guaribimus uobisillud cum directo per nos ¬ per omnia bona nostra. Siquis igitur hocnostrum factum infringere temptauerit. tam nos quam aliquis de /8 pro-genie nostra uel extranea. sit maledictus ¬ excomunicatus ¬ cum judastraditore sit ininferno dampnatus. Et pro temporali dampno persoluatuobis uel pulsanti uocem uestram quantum /9 in karta resonat in duploin simili tali loco. ¬ in super; C. solidos monete Regis. ¬ parti Regiealiud tantum exsoluat. Facta karta IIII dies ante kalendas Maias. ERa.Mª.CCª.LXXª. Regnante Rege /10 fernando in legione. Castella. toleto. ¬badalloz. Iohannes ouetensis episcopus. Garcia carnota maiorino inuoce Regis in totis asturijs. Ramirus frolez ¬ Didacus frolez. tenentesoueto. /11 Andreo guion ¬ Alfonsus martiniz recipiunt peages ¬ direc-turas de illa uilla. Ego Iohannes martiniz ¬ uxor mea Maria dominiciistam kartam legere audiuimus. manus nostras roborauimus ¬ /12 con-firmauimus. ¬ signa iniecimus. (Signos)b. Qui presentes fuerunt;Iohannes iohanniz alfaiat. Iohannes dominici. filio de dominico ver-mudiz. /13 Petro martiniz. filio de Michael. micaeliz pellitero. Pelepetriz uillaio. Alfonsus gonzaluiz. Isidoro petriz pellitero /14 Martinopetriz presbiter. ¬ alios bonos homines. /15

(Esquina inferior derecha) Coram testibus: Petrus testis / Petrustestis / Iohannes testis. /16

(Derecha) Petrus bonus presbiter (Signu)c notuit.

a Crismón de seis llinies.b Dos cruces inxertes en círculos, col brazu horizontal común.c Cruz inxerta en flor tetrapétala adornada con cuatro puntes d’estrella dobles, de les quesalen rayos.

72

Page 74: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

2 denarios: denarium Alonso || 3 illo: isto Alonso || 6 imperpetuum: imperpetuamAlonso || 10 froles: frolez Alonso || 11 dominici: dimici Alonso || 12 alfaiat: alfaitAlonso.

10

1232, agostu.

Pedro Alfonso, abá de San Salvador de Fontes, con otorgamientu delos padrones y herederos de Fontes, viende a Pele Periz y a la so muyer tolesposesiones que tien el monesteriu en Villar de la Marina y en Tazones porsesenta y cinco maravedinos.

A. AMSP (FSV, carp. XXXIX, nu 1146). Pergamín orixinal. Midíes 275*266mm. Un rotu na parte central izquierda, que supon pérdida de testu.

ED.: Alonso Rodríguez (1989: 191-193, nu 18). (Publicáu como nu 1040).

(Crismón) Ina nomine domini amen. Equum ¬ racionabile est utea que uenduntur ne obliuioni tradantur litteris confirmentur.Eapropter /2 ego don pedro alfonso Abbat de sant saluador de fontescon otorgamiento de los padrones ye de los herederos de Fontes /3 dessimijsmo logar nompnados. don Fernan casada con sos fillos. domnaMaria beltran con sos fillos nompnados. don alfonso gonzaluiz. /4 ¬don Monnio alfonso. ¬ domna Sancha alfonsso. ¬ domna Tharesaalfonso; ye domna velasquida por si ¬ por sos fillos ye fillos de /5 Aluargonzaluiz de Lodenna. nompnados don Fernan aluariz ¬ domnaMencia aluariz; ye fillos de don Pedro gonzaluiz de lugas /6 nompnadosdon Alfonso periz ¬ don Sancho periz. ¬ fillos de don Aluar pedriz.Nietos de don Pedro gonzaluiz de Lugas. ¬ /7 yo don Pedro alfonsoabbat de sant Saluador de fontes per otorgamiento destos padrones ¬destos herederos sobredechos /8 ¬ per antellos. ¬ por bien del logar defontes. fago karta de uendicion auos pele periz ye a uestra mullerdomna Orraca garcia. viendo /9 auos quanta heredat ha sant Saluadorde fontes ho auer deue. en logares nompnados. en villar de la Marinnahu laman her de fon/10tes ¬ her martin. ye enestazones. con quantosderechos hy ha sant Saluador de fontes ho auer deue. ¬ con todas suaspertenencias ha /11 monte ye a ualle per hu quier quellj hy pertenez

73

Page 75: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

enestos logares ia dechos ho aperteneszer deue. Controzios. corrales.terras lauradas. /12 ¬ por laurar. domado ¬ por domar. fontes. montes.felgueras. Molneras. Rozas. diuisas. piscationes. ¬ Rios. p>ra<dos. pas-cos. lantado. /13 entradas ye salidas dientro ye fora a monte ye aualle.ye esto uos uiendo por precio que recibi de uos conuien a saber .LXª.V.Morabetinos. /14 de bonos dineros Leoneses. deque yo fui bien pagadode uos el dia que uos yo esta carta roure. per ante los herederos ye perante los padro/15nes de sant saluador de fontes. ye estas heredadessobredechas viendo yo Abbat don Pedro alfonso auos pele periz ¬ a ues-tra muller domna Orraca garcia. por comprar un Breuiaro ye un psal-terio; pora en sant Saluador de fontes deque yeramos /16 en gran min-qua de guisa [que] non podian seruir elas horas. ¬ por comprar bestiasye ganado pora poblar el monesterio que yera /17 desbaratado pormalo[s .....]ros que gastaron ye ermaron el logar. Ye yo abbat don pedroalfonso sobredecho con elos padrones ye /18 con elos herederos[sobred]echos. otorgamos per nos ¬ per todas nostras bonas ¬ per losheredamientos ¬ per las bonas de Fontes guarir estas /19 heredades ia[de]chas auos pele periz ye auestra muller domna Orraca garcia. yeauestros fillos ¬ a toda uestra generacion. qui de /20 uos uenier. nos yequien de pus nos uenier. Si daquien esta nostra vendicion quisiessequebrantar hocorromperc tam bien nos como otri /21 daquien baron homuller de nostro linnage ho destranna qual quier que fos sea malditode dios ye escomungado. ye con judas el traidor /22 sea perdudo eninfierno. ye pol temporal danno peche auos ho al qui uestra uoz teuier.quanto enesta carta cunta en doblo en tales /23 logares commo estos hoen mellores. ¬ de maes .C. Morabetinos bonos ye derechos ye ala partedel Re. otro tanto peche. ye esta /24 carta ye esta vendicion. sea firmeye ualiosa por siempre a todos tiempos. Facta karta en mes de Agosto.Era .Mª.CCª./25LXXª. Regnante el Re don fernando. en leon. ¬ en cas-tiella. so maordomo don Garcia rodriguiz. Obispo deannes en Ouiedo./26 don Pele periz. teniente maliayo. so merion Fernan yannes. ¬ yo donpedro alfonso abbat de fontes per otorgamiento de los /27 herederos ¬de los padrones de sant Saluador de fontes rouro ye confirmo estacarta. ¬ quanto en ella sie scripto. ¬ nompnado. /28 Qui presentes fue-runt; don Tello. Ruy martiniz de lozaza. Garcia diez ¬ Pedro diez deBerzenna. Ruy periz de berzenna. Suer /29 martiniz de la pinnera. Iohandiez de Soto. Pele alfonso de bezanes. Lope gonzaluiz presbiter.Domingo elyas cappellan de fontes. /30 Rodrigo aluariz de la vega.Iohan martiniz de Rouredo. Pedro eanes dela riba. Pedro diez de

74

Page 76: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

Labares. Alfonso rodriguiz /31 de valle. Pedro martiniz de bitienes. peleperiz de Sancti annes. Fernan isidriz ¬ Pedro gonzaluiz. de Oualla. donPedro rodriguiz /32 dela Pobladura. Garcia gonzaluiz de Meres. Iohanperiz del cornu. /33

(Nel centru la ringlera) Domingo periz presbiter. de Francu /34

(Debaxo) Et aliorum multorum qui uiderunt ¬ audierunt(Espaciu)d Petrus notuit (Signu)e Coram testes./ Petrus testis. / Iohannestestis. / Martinus testis.

a In: inicial adornada. Crismón de siete llinies.b prados: la pallabra nun tien signu d’abreviatura; reconstruimos el desarrollu que paezmás acertáu.c corromper: c paez correxir una z.d Espaciu d’ocho lletres.e Cruz puntiada inxerta en flor tetrapétala adornada con dos puntes dobles d’estrella.

4 sancha alfonsso: sancha alfonso Alonso || 7 sobredechos: sobredichos Alonso || 11ye: ya Alonso || 16 minqua: nunqua Alonso || 17 malos: male Alonso || sobredecho:sobredicho Alonso || 18 ia: ra Alonso || 21 escomungado: escomulgado Alonso || 25maordomo: meordomo Alonso || 27 lozaza: loraza Alonso || 29 bezones: bozanesAlonso || 30 labanes: labares Alonso || 33 multorum: omite Alonso.

11

1232, setiembre.

Gonzaluo Alfonso cola so muyer y los sos fíos vienden a AlfonsoFernandiz, presbíteru, la metá d’una casa enfrente de l’alberguería deVelasquida por ventiocho llibres.

A. AMSP (FSV, carp. XXXV, nu 1035). Pergamín orixinal. Midíes 244*157mm. Bona conservación, con delles manches.

ED.: Alonso Rodríguez (1989: 194-195, nu 19).

INa nomine domini amen. Equum ¬ racionabile est ut ea queuenduntur ne obliuioni tradantur; litteris confirmentur. Eapropter ego

75

Page 77: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

Gonzaluob /2 alfonso ¬ uxor mea dompna beatriz cum filios nostros.facimus cartam uendicionis uobis alfonso fernandiz presbiter. de illamedia nostra casa /3 que esta circa casa que est de don fernan uermudizque fuit dela frera. ¬ alia parte casa de guillen dela fonte ¬ de domnamarinna mar/4tiniz que conpraron de gonzaluo iohannis. ¬ in fronteilla albergueria de domna uelasquida; ¬ la uia que ua pora sancta mariadel campo. /5 ista casa iam dicta compro Gonzaluo alfonso cum suamulier domna beatriz; al archidiacono don gonzaluo ¬ adon martinpetri canonigo. que hierant uicarios de uen/6dela ¬ de dala. pro animasdel frere iohan martiniz ¬ dela frera domna Orraca. ¬ istos uicarios iamdictos teueron esta casa iam dicta en iur ¬ en /7 poder. ¬ la uenderonami gonzaluo alfonso ¬ amia mulier domna beatriz ¬ per omnes bonos.¬ ista casa iam dicta uos uendo hio gonzaluo alfonso con mia /8 mulier;a uos alfonso fernandiz pro precio quod accepimus de uobis .XXVIII.libras monete regis. Isto precio fuit placibile; inter nos ¬ uos. ¬ de pre-cio apud uos /9 nichil remansit. Et si magis ista media casa; quam pre-cium sit dimissum. Ita ut abhac die ¬ de inceps de nostro iure sit abs-tersa ¬ in uestro iure sit /10 tradita ¬ confirmata. ut habeatis ¬ poside-atis iure hereditario. ¬ faciatis inde totam uestram uoluntatem usqueimperpetuum. Et si contrariam uenerit /11 uobis super hoc; nos saluare-mus ¬ guariremus uobis illum de omni homine cum directo per nos ¬per omnia bona nostra omni tempore. Siquis igitur hoc nostrum /12 fac-tum in fringere temptauerit. tam nos quam aliquis de progenie nostrauel extranea. imprimis sit maledictus ¬ excomunicatus adeo. ¬ cumiuda domini tra/13ditore; sit in inferno dampnatus. Et pro temporalidampno persoluat uobis uel pulsanti uocem uestram quantum incartaresonat in duplo in simili tali lo/14co ¬ in super .C. Morabitinos bonos¬ directos. Et parti regie aliud tantum exsoluat. Facta karta mense sep-tembre. ERA .Mª.CCª.LXXª. Regnan/15te rege fernando incastella. ¬ tho-leto in legione. ¬ gallecie. Tenente oueto. don ramilo frolaz; ¬ dondiego frolaz. recibidores peages ¬ /16 directuras dela uilla. don alyasrosello ¬ ionion de la nozeda. Iohannis I. episcopo in oueto. Ego gon-zaluo alfonso cummia mulier domna beatriz /17 ¬ con nostros fillos.hanc kartam quam fieri iussimus ¬ legere audiuimus propriis manibusuestris roborauimus ¬ confirmauimus ¬ si/18gnum iniesimus (Signos)c.Qui presentes fuerunt. (Signu)d Ion iohannis. Giral estesteuaniz /19

Don bartolomeo moro. Iohan roderici. Miguel alberguero. Donbartholomeo hostiero. Ioan petriz. alberguero. Nicholaio fernandiz/20 Dominico isydriz. miguel esteuaniz zacorta. Gonzaluo iohannis

76

Page 78: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

presbiter. uilicidi Pele dogio. Menendo pelaiz. Miguel annes /21 sala-mon. Boniel. dominico roderici frenero. /22

(Esquina inferior derecha) Coram testes / Petrus testis / Iohannestestis / Martinus testis

a Espaciu de cuatro llinies reserváu pal crismón, que nun ta trazáu. In: i mayúscula ador-nada, n mayúscula.b Na edición de Alonso d’esti documentu, Gonzaluo apaez sistemáticamente comoGonzaulo. Pa evitar repeticiones indícase únicamente nesta nota.c Seis cruces inxertes en círculos, col brazu horizontal común.d Cruz inxerta en flor tetrapétala con cuatro puntes d’estrella. Danos la impresión de quefoi trazada primero d’escribir el testu, que s’asitia alredor d’ella. El signu corta la lliniasiguiente ente uilicidi y Pele.

1 domini: domino Alonso || confirmentur: confirmatur Alonso || 3 guillen: guillermiAlonso || 6 teveron: teveront Alonso || 7 et per homnes bonos: omite per Alonso || 8uos: nos Alonso || 13 resonat: resonant Alonso || 14 tantum: tentum Alonso.

12

1232, setiembre 8.

Elena viende a Alfonso Iohannis y a la so muyer el güertu que tienenfrente del camín que va p’Avilés por doce maravedinos.

A. AMSP (FSV, carp. XXXIII, nu 968). Pergamín orixinal. Midíes 337*115mm. Bona conservación.

(Crismón)a Innomine domini amen. Ego domna Elena facioCartam uendicionis uobis alfonso iohannis ¬ uxor uestra Orraca gon-zaluiz de illo meo Orto /2 que stat intali termino de una parte est ortode Pele ronco ¬ galleco. ¬ de alia parte est orto de dominica alfonso. ¬infronte est uia publica que uadit /3 adabilles ¬ ad alias partes. vendouobis isto orto ¬ bibo uinum pro precio quod accepi de uobis uidelicet.XII. morabetinos monete Regis. Hoc precium fuit /4 placibile inter me¬ uos. ¬ de precio apud uos nichil remansit. ¬ si magis ualet illo orto

77

Page 79: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

quam precium sit dimissum. Ita ut abhac die ¬ dein/5ceps de meo iuresit abstersum. ¬ in uestro iure sit traditum ¬ confirmatum. habeatis ¬possideatis iure hereditario. ¬ faciatis inde totam uestram /6 uolunta-tem usque in perpetuum. Et si contrariam uenerit uobis super illud. egosaluabo ¬ guaribo uobisb illud cum directo per me ¬ per omnia bonamea. Siquis /7 contrariauerit uobis super hoc. tam ego quam aliquis deprogenie nostra uel extranea sit maledictus cum judas traditore. Et protemporali dampno persoluat uobis /8 uel pulsanti uocem uestram quan-tum in karta resonat. induplo in simili tali loco. ¬ in super .CC. solidosmonete regis. Et parti regie aliud tantum exsoluat. /9 Facta karta in dienatiuitatis beate MaRie mense Setember. ERa .Mª.CCª.LXXª. RegnanteRege fernando in legione. castella. toleto. ¬ badalloz. Iohannes /10 oue-tensis episcopus. Garcia carnota maiorino in uoce Regis in totis asturijs.Orraca diaz abbatissa Sancti pelagij. Ego domna Elena istam kartamlegere audiui /11 manus meas roborauj ¬ signum inieci (Signu)c. Vbiroborauit domna Allonza filia de domna elena. /12

(Columna 1ª) Qui presentes fuerunt; Petro lorenciz / Petro mi-caeliz carauedan / Iohan petriz pellitero. didaco roderici. pellitero. /13

(Columna 2ª) Rodericus Petriz. alfonso roderici. Dominico rode-rici / Dominico. abbat. ¬ Petro bono. Michael. de nembro. presbiter /dominico geruas / Marcos fenandiz (sic) / petronco. Petrus bonus pres-biter (Signu)d notuit. / Michael. socriado. Petro torcorro. /14

(Columna 3ª) Petro pollana confirmat./ Iohan micaelliz de vaque-ros. confirmat./ Dominico abbas capellano Sancti pelagij. habuit illosdenarios del foro/ ¬ crebantauit paneriella de uino super portam. /15

(Derecha) Coram testibus: Petrus testis. Iohannes testis. Martinustestis.

a Crismón de siete llinies.b uobis: b paez correxir o.c Cruz inxerta nun círculu.d Cruz inxerta en flor tetrapétala sobre cuatro puntes d’estrella, de les que salen rayos.

78

Page 80: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

13

1232, ochobre 21.

Iohannes Dominici cola so muyer y los sos fíos vienden al abá yal monesteriu de San Vicente una suerte nel valle de Lobares por catorcesueldos.

A. AMSP (FSV, carp. XXII, nu 652). Pergamín orixinal. Midíes 201*131mm. Manches d’humedá na parte derecha.

ED.: Alonso Rodríguez (1989: 196-197, nu 21).

(Crismón)a In nomine domini Amen. Equum ¬ racionabile est utea que venduntur ne obliuioni tradantur litteris confirmentur. Ea prop-ter ego iohannes do/2minici. cum uxore mea Maria pelaiz. ¬ cum filijs¬ filiabus nostris. Martino. ¬ petro. Maria. ¬ Marinna. vendimus uobisdompno iohanni abbati /3 sancti vincenci ouetensis. ¬ uestro moneste-rio. unam sortem que iacet in ualle de lobares iusta illam sortem de filijsde vermudo iohanes de sant /4 clodio ¬ aliam partem iacet illam sor-tem que est de sancta Maria dela vega. istam sortem sic determinatamcum suas fronteras de /5 ambas partes. arruptum ¬ pro arrumpere. ven-dimus uobis pro precio quod accepimus de uobis. .XIIIIorci. solidos mone-te regis. hoc precium fuit placibile /6 inter nos ¬ uos. ¬ de hoc precioapud uos nichil remanssit. ¬ si magis ualet ista hereditas quam hoc pre-cium sit dimissum pro animabus nostris. /7 Ita ut abac die ¬ deincepsde nostro iure sit abstersa ¬ in iure uestro sit tradita ¬ confirmata iurehereditario in perpetuum possidenda. Siquis igitur hoc nostrum /8 fac-tum in fringere temptauerit; in primis sit maledictus ¬ cum iuda tradi-tore domini in inferno dampnatus ¬ reddat uobis uel pulsantj uocem /9

uestram duplatum quantum corruperit. ¬ in super .L. solidos. ¬ partiregie aliud tantum exsoluat. ¬ carta in suo robore permaneat. Factacarta .XIIº. kalendas /10 Nouembris. Era .Mª.CCª.LXXª. Regnante regefernando in legionem. ¬ castella. cum uxore sua dompna Beatrice. epis-copo dompno iohanne in Oueto. /11 Maiorino regis in asturias. Garciacarnota. don Ramiro ¬ petrus ponz. tenentes ouetum. Ego iohannesdominici cum uxore mea. Maria pelaiz. /12 ¬ cum filios nostros iam dic-tos. hanc cartam quam fierj iussimus ¬ legere audiuimus propriis mani-bus roborauimus. ¬ signa iniecimus (Signos)b /13 Qui presentes fuerunt.Iohannes aprilis. Iohannes dominici. monachi. petrus micaheliz

79

Page 81: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

presbiter. dominicus martinj. Petrus martini de oliuares. Iohannes petri/14 ¬ alfonsus petri. filij eius. Martinus iohannis. Martinus roderici.iohannes dominici. ¬ alij plures. (Signu)c /15

(Derecha) Coram testes. / petrus testis. / Iohannes testis. /Martinus testis.

a In: inicial mayúscula adornada. Crismón de seis llinies.b Cuatro círculos cruciaos per una raya.c Cruz inxerta en flor tetrapétala adornada con cuatro pétalos pequeños dientro de pun-tes d’estrella.

2 nostris: nostriis Alonso || 5 XIIIorci: XIIII Alonso || 6 animabus: onimabus Alonso ||7 abac: abc Alonso || 9 dupplatum: dupplantum Alonso || tantum: tamen Alonso ||suo: sua Alonso || permaneat: permaneta Alonso.

14

1232, payares 12.

Sancius Roderici y la so hermana vienden al abá y al conventude San Vicente mediu quintu de la villa pernomada Castiello, nel valle deXixón, por sesenta y dos sueldos.

A. AMSP (FSV, carp. XVI, nu 479). Pergamín orixinal. Midíes 279*143mm. Bona conservación, con dalguna mancha na parte derecha.

ED.: Alonso Rodríguez (1989: 195-196, nu 20).

(Crismón)a In nomine dominj amen. Equum ¬ racionabile est utea que uenduntur ne obliuionj tradantur litteris confirmentur.Eapropter ego Sancius rodericj /2 cum iermana mea Sancia rodericj faci-mus kartam uenditionis uobis Iohannj abbatj ¬conuentuj sanctj vin-cenci ouetensi de heredjtateb nostra quam habemus /3 in valle de gigionuilla nominata incastello. que fuit de Roderico mantega. videlicet de illaquinta illam medietatem integram. hanc supra/4dictam hereditatemcum omnibus suis adiacentijs. ¬ prestantijs. vendimus vobis supradictisabbatj ¬ conuentuj sanctj vincenti pro precio quod accepimus de uobis

80

Page 82: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

/5 .LXª.II. solidos regalis monete. hoc precium fuit placibile inter nos ¬uos ¬ de hoc precio apud uos nichil remansit. ¬ si magis ualet [ista] /6

hereditas quam hoc precium; sit dimissum pro animabus nostris. ¬parentum nostrorum. ¬ pro anima de nostro auolo Suario rodericj. ¬pro matre nostra Maria suariz. Ita ut /7 ab hac die ¬ deinceps de nostroiure sit abstersa. ¬ in uestro iure sit tradita ¬ confirmata iure heredita-rio a uobis ¬ successoribus uestris. in perpetuum possidenda. /8 Si quisigitur contra hoc nostrum factum uenire persumpserit; iram dej omni-potentis ¬ regiam indignationem incurrat. ¬ pro temerario ausu per-soluat uobis uel pulsanti uocem /9 uestram dupplatum quantum corru-perit. ¬ in super .C. morabetinos. ¬ partj regie aliud tantum exsoluat.¬ karta firma ¬ stabilis in suo robore perseueret. Facta kartavendi/10tionis Era .Mª.CCª.LXXª. XIIu. die nouembris Regnante rege fer-nando Castella ¬ toleto. legione. ¬ gallecia. Iohanne dej gratia episco-po in oueto. Garcia carnota maiori/11no regis. pelagio petri. tenentegigion. Ego Sancius roderjcj ¬ ego Sancia rodericj hanc kartam quamfieri iussimus ¬ legere audiuimus proprijs manibus roborauimus ¬ /12

signa iniecimus .(Signos)c. Qui presentes fuerunt; /13

(Columna 1ª) Michael dominjcj. capellanus sanctij petri confir-mat / petrus monachus. confirmat. / Garcia aluarjz. confirmat. / Petrusguterriz miles. confirmat. / Monion garsie. confirmat. / Gonzaluo pelizconfirmat. /14

(Columna 2ª) Martinus iohannis confirmat. Didacus petrj. con-firmat. / Guterrius petri confirmat. pelagius iohannis confirmat/Martinus peliz confirmat. / Aluarus garcie confirmat. /15

(Columna 3ª) Petrus dominicj. confirmat. / Dominicus petrj.confirmat / petrus iohanis confirmat / Micael pelaiz confirmat. /16

(Columna 4ª) Coram testibus / Iohannes testis / Petrus testis /Martinus testis /17

(Ente 3ª y 4ª columna) Adefonsus (Signu)c notauit.

a Crismón de cinco llinies.b heredjtate: j paez correxir e.c Dos círculos cruciaos per rayes.d Cruz inxerta en flor tetrapétala adornada con cuatro puntes d’estrella dobles.

81

Page 83: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

7 successoribus: sucussoribus Alonso || 8 indignationem: indisgnationem Alonso ||incurrat: incurrant Alonso || 9 dupplatum: dupplantum Alonso || tantum: tam Alonso|| 13 sanctij: sanctj Alonso || 15 petrus iohannis confirmat: repite Alonso.

15

1233.

Maior Garcia y el so home donen al abá y al conventu de San Vi-cente lo que-yos pertenez na villa de Pintoria, nel valle de la ribera delNalón.

A. AMSP (FSV, carp. XIV, nu 402). Pergamín orixinal. Midíes 250*115 mm.Bona conservación.

ED.: Alonso Rodríguez (1989b: 175, nu 42).

(Crismón)a In nomine domini amen. Equum ¬ racionabile est utea que donantur ne obliuioni tradantur litteris confirmentur. Ea prop-ter ego dompna maior garcia cum /2 marito meo menendo fernandizfacimus cartam donacionis uobis Iohanni abbati ¬ toto conuentujSancti vincencij de illa mea hereditate quam ego /3 dompna maiorhabeo de auis ¬ parentibus meis in territorio asturiensi in ualle de illaribera de nelon in uilla pernominata pintoria ¬ in re/4fogios ¬ inalijspartibus per ubique ad me pertinet uel pertinere debet totam illammeam directuram que ad me inter meos heredes pertinet in predictis /5

locis totum ego do ¬ offero deo ¬ monasterio Sancti uincencij proanima mea ¬ mariti mei cuius consilio hanc donacionem facio ¬ proanimabus pa/6rentum meorum ¬ pro quodam prestimonio quod donatmonasterium marito meo indiebus suis unde ego sum pagada uidelicetillam hereditatem quam /7 habet monasterium Sancti vincencij in espi-nosa. ¬ istam hereditatem do ego ¬ offero deo ¬ iam dicto monasterioita ut ab hac die ¬ deinceps de iu/8re meo sit abstersa ¬ in iure sanctivincencij sit tradita ¬ confirmata ut habeatis eam iure hereditario ¬faciatis de illa totam uestram uoluntatem /9 imperpetuum. Siquis igiturhanc meam donacionem infringere temptauerit tam ego quam aliquisex progenie mea uel extranea sit maledictus ¬ excomunicatus /10 Etpro temporali dampno persoluat uobis uel pulsanti uocem uestram

82

Page 84: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

quantum in karta ista resonat. Et in super pectet .CC. solidos moneteregis. ¬ parti Regie /11 aliud tantum exsoluat. Facta karta donacionis.Sub era .Mª.CCª.LXXª.Iª. Regnante rege dompno fernando in castella ¬in legione. Iohanne dei /12 gratia episcopo inoueto. Garcia rodriguizcarnota maiorino in uoce regis in totis asturijs. Ego dompna maior gar-cia cum marito meo me/13nendo fernandiz, uobis Iohanni abbati ¬conuentuj sancti vincencij hanc cartam donacionis quam fieri iussi ¬legere audiui proprijs manibus ro/14boraujmus ¬ confirmauimus ¬ signainiecimus (Signos)b. Qui presentes fuerunt; Alfonsus pelagij. ¬ Iohannesabril monachic /15 Iohannes monago capellan de sancta cruce. Thomasmartiniz canonigo. ¬ alij plures. /16

(Esquina inferior derecha) Coram testes: Petrus testis / Martinustestis / Iohannes testis. /17

(Derecha) Petrus (Signu)d notuit.

a Crismón de siete llinies.b Dos círculos cruciaos per una raya.c Saltu de llinia; dende equí, la escritura ta nun módulu más pequeñu.d Cruz inscrita en flor tetrapétala adornada cuatro puntes d’estrella.

2 Iohanni: Iohannis Alonso || 4 pertinere: pertiner Alonso || 7 do: omite Alonso || 9temptauerit: tempatauerit Alonso || 11 regnante: reganante Alonso || 15 canonigo:can. Alonso.

16

1233, xineru.

Alvarus Rodriguiz viende al abá y al conventu de San Vicente lacuarta parte d’un quintu na villa de Castiello, en Xixón, por ventiochosueldos.

A. AMSP (FSV, carp. XVII, nu 481). Pergamín orixinal. Midíes 258*115mm. Bona conservación.

ED.: Alonso Rodríguez (1989b: 163-164, nu 31).

83

Page 85: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

(Crismón) Ina nomine domini amen. Equum ¬ racionabile est utea que uenduntur ne obliuioni tradantur litteris confirmentur. Eapropter ego aluarus rodriguiz facio kartam uendicionis /2 uobis Iohanniabbati Sancti vincentij uestroque conuentui de illa mea hereditate quamego habeo in Gigione in uilla nominata castello. ¬ ista hereditas fuit deRodrigomantega /3 ¬ pertinet inter meos fratres de illa una quinta deilla; illa quarta. istam hereditatem scilicet istam quartam partem de illaquinta de illa hereditate que fuit de dompno Rodrigo /4 uendo egouobis iam dictis cum totis suis pertinencijs intus ¬ foras ad omnes par-tes proprecio quod accepi de uobis .XXª.VIII. solidos legionensis monete.¬ de hoc precio apud uos /5 nichil remansit. ¬ si magis predicta here-ditas quam hoc precium. sit dimissum pro anima mea ¬ parentummeorum. Ita ut ab hac die ¬ deinceps de meo iure sit abster/6sa ¬ iniure Sancti vincencij sit tradita ¬ confirmata. ut habeatis eam ¬ possi-deatis ¬ faciatis de totam uestram uoluntatem usque imperpetuum.Siquis igitur hoc meum factum /7 infringere temptauerit tamego quamaliquis, ex progenie mea uel extranea sit maledictus a deo ¬ excomuni-catus ¬ cum iuda domini proditore sit in inferno dampnatus. Et /8 pro-temerario ausu persoluat uobis uel pulsanti uocem uestram quantumcorruperit in duplo ¬ in simili tali loco. Et in super .C. morabetinosmonete Regis ¬ parti regie ali/9ud tantum persoluat. ¬ karta plenumobtineat robur per euum. Facta karta Sub ERa .Mª.CCª.LXXª.Iª. mensejanuarij. Regnante Rege dompno fernando cum uxore sua reginadompna Bea/10trice in castella ¬ in legione. Iohanne dei gratia episcopoin oueto. Garcia rodriguiz carnota maiorino Regis in totis asturijs.Dompno pelagio petri tenente Gigionem. Ego aluarus /11 roderici car-tam istam uendicionis quam uobis abbati ¬ conuentui Sancti vincenciifieri iussi ¬ legere audiui; proprijs manibus roborauj ¬ confirmaui ¬signum inieci. (Signu)b /12 Et nos sancius roderici ¬ sancia roderici ¬ egoaluarus roderici promittimus uobis abbati ¬ conuentui Sancti vincencijquod si germana nostra extra terram suam ubi modo est uel infra mor-tua /13 fuerit ¬ nobis hereditauerit quod demus uobis partem suam protanto precio pro quanto dedimus unam de nostris. Qui presentes fue-runt huic uendicioni ¬ huic pacto; Michael dominici capellanus /14

Garcia aluariz presbiter. Iohannes iohannis presbiter. Petrus monacuspresbiter. Petrus uasallo presbiterc confirmant /15 Petrus gutterriz miles.Munio garsie miles. Gundisaluus pelagii miles. Martinus iohannismilesd confirmant. /16 Didacus petri ¬ Guterrus petri milites. Petrusiohannis miles. Michael pelaiz. Iohannes dominici ¬ Sancius dominicie

84

Page 86: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

confirmant /17 Petrus pelagij ¬ Iohannes pelagij. Petrus dominici ¬Dominicus petri. ¬ alij multi boni homines qui uiderunt ¬ audierunttotum istudf confirmant /18

(Esquina inferior derecha) Coram testes. petrus testis / Martinustestis / Iohannes testis. /19

(Derecha) Petrus (Signu)g notuit.

a In: inicial adornada. Crismón d’ocho llinies.b Círculu cruciáu per una raya.c En cada llinia de confirmantes sepártense los sos nomes de los de la pallabra confirmantpor un espaciu canceláu per una raya. Nesta primera llinia, l’espaciu ye equivalente aunes 40 lletres.d Espaciu equivalente a unes 28 lletres (ver nota c).e Espaciu equivalente a unes 22 lletres (ver nota c).f Espaciu equivalente a unes 16 lletres (ver nota c).g Cruz inscrita en flor tetrapétala adornada con cuatro puntes d’estrella, de les que salenrayos.

4 cum totis suis...: omite cum Alonso || 9 tantum: tatum Alonso || 13 capellanus: cape-llaus Alonso || 14 uasallo: uassallo Alonso.

17

1233, xineru 6.

Petro Pelaiz y la so muyer Marina Martiniz, y el so fíu, que tuvod’otra muyer anterior, vienden a Illana Andres media casa en Socastiellupor dieciocho maravedinos.

A. AMSP (FSV, carp. XXXV, nu 1036). Pergamín orixinal. Midíes 330*122mm. Bona conservación, con pequeños rotos.

ED.: Alonso Rodríguez (1989b: 162-163, nu 30).

(Crismón) Ina nomine domini amen. Equum ¬ racionabile est utea que uenduntur. ne obliuioni tradantur. litteris confirmentur.Eapropter ego petro pelaiz ¬ uxor mea marina /2 martiniz ¬ filio meo

85

Page 87: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

Iohan quod habeo de alia uxore quam habui primo qui est finata. faci-mus cartam uendicionis uobis domna Illana andres. de una media casa/3 quam habemus de comparacione quam ego Petrus pelaiz carpenterosupradictus feci cum illa alia muliere de quam habui isto filio Iohan. ¬comparauimus illam de domna maiore de sancto /4 claudio. ¬ de filiosuo martino martiniz clerico. qui uendiderunt nobis illam per Cartaroborata per concilio ¬ per uinum bibitum ¬ per maiorino de uilla. ¬stat in sub castiello in tali /5 termino inter casa de domna Orraca freramulier qui fuit de petro cacho. ¬ inter casa de Iohan burges ¬ de mariaiustiz mulier qui fuit de michael tuso. ¬ detras /6 suo exido usque adi-llo de Stefanus chicot. ¬ infronte Rua publica ¬ plasza. ¬ ultra illa plazaest casa de bartolomeus carnicero. ¬ de petro sanclodio. que stant /7 adpedem muro castelli Regis. Inista casa determinata habeatis uos medie-tate. ¬ nos illa alia medietate. vendimus uobis ista nostra medietate deista casa /8 determinata cum totis suis directuris de terra usque ad celum¬ bibimus vinum pro precio quod accepimus de uobis Xª. ¬ VIII. mora-betinos monete Regis. Isto precio fuit placibile /9 inter nos ¬ uos. ¬ deprecio apud uos nichil remansit. ¬ si magis ualet illa casa quam pre-cium sit dimissum. Ita ut ab hac die ¬ deinceps de nostro iure sit foras.¬ in uestro iure /10 sit tradita ¬ confirmata. habeatis ¬ possideatis iurehereditario ¬ faciatis inde totam uestram uoluntatem usque imperpe-tuum. Et si contrariam uenerit uobis super illa. nos sauabimus ¬gua/11ribimus uobis illam cum directo per nos ¬ per omnia bona nostra.Siquisb contrariauerit uobis super hoc; tam nos quam aliquis de proge-nie nostra uel extranea sit maledictus cum judas traditore. /12 Et protemporali dampno persoluat uobis uel pulsanti uocem uestramquantum in karta resonat in duplo in simili tali loco. ¬ in super C.morabetinos bonos ¬ directos. ¬ ad Regem aliud /13 tantum exsoluat.Et carta plenum obtineat robur pereuum. Facta. karta .VI. dies demense ianuario ERa MªCCª.LXXª.Iª. Regnante Rege fernando in /14

legione. castella. ¬ toleto. Iohannes ouetensis episcopo. Garcia carnotamaiorino in uoce Regis. Ramirus frolez ¬ didacus frolez. tenentesoueto. Elias ro/15sello recipit peages ¬ directuras de uilla. Ego Petropelaiz carpentero ¬ uxor mea marina martiniz. ¬ filio meo Iohan.istam /16 kartam legere audiuimus manus nostras roborauimus ¬ signainiecimus. (Signos)c (Espaciu)d Qui presentes fuerunt; fernan uermudiz.Andreo guion. Iohan iohanniz /17 don Aparicio. Petro petriz. Petroiohan alcaide. Alfons martiniz alcaide. Gonzaluo martiniz carnicero.Nicolao fernandiz. Gonzaluo pelagii. Martin enclaua/18do presbiter.

86

Page 88: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

Suer fernandiz presbiter. Pele petriz presbiter. Dominicus mazina. Petroiohannis sarrapicon. Micael martiniz clerico. Boniel iudeo. ¬ aliosomnes. /19

(Esquina inferior derecha) Coram testes. Petrus testis. Iohannestestis. Martinus testis. /20

(Debaxo) Petrus bonus presbiter (Signu)e notuit.

a In: inicial adornada de dos llinies. Crismón de nueve llinies.b Siquis: inicial adornada de gran módulu.c Tres cruces inscrites en círculos.d Espaciu en blanco de siete lletres.e Cruz inscrita en flor tetrapétala, adornada con cuatro puntes d’estrella.

3 carpentero: carpetero Alonso || 5 iustiz: iustriz Alonso || 6 ultra: untra Alonso || 14ouetensis: outensis Alonso || 17 Petro Iohan: omite Petro Alonso.

18

1233, xineru 28.

Petro Iohannes y la so muyer, y Martino Iohannes, hermanu d’él,vienden a Iohan Lorenciz y a la so muyer una tierra en Cellagú por ventisueldos.

A. AMSP (FSV, carp. XXXIII, nu 972). Pergamín orixinal. Midíes 226*120mm. Bona conservación.

ED.: Alonso Rodríguez (1989b: 153-154, nu 22).

(Crismón) Ina nomine Domini amen. Ego Petro iohannis ¬ uxormea maria iohannis. ¬ ego Martino iohannis ambos germanos. /2 faci-mus cartam uendicionis uobis don Iohan lorenciz ¬ uxor uestra mariafernandiz de una terra labora/3toria in Cellagut. ennas lamas. De unaparte est illa de maria iohannis ¬ de petro martiniz. ¬ /4 de iuso est demaria pelaiz. ¬ encima est de petro micaeliz clerico ¬ de Rodericopelaiz. ¬ de alia par/5te est de Illana petriz. vendimus uobis ista terradeterminata cum totis suis directuris proprecio quod accepimus /6 de

87

Page 89: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

uobis .XX. soldos monete Regis. Hocb precium fuit placibile inter nos ¬uos. ¬ de precio apud uos nichil /7 remansit. ¬ si magis ualet hereditasquam precium; sit dimissum. Ita ut abhac die ¬ deinceps de nostro /8

iure sit foras. ¬ in uestro iure sit tradita ¬ confirmata. ut habeatis ¬possideatis iure hereditario. ¬ /9 faciatis inde totam uestram uolunta-tem usque imperpetuum. Siquisc contrariauerit uobis super hoc. tamenos (sic) quam /10 aliquis de progenie nostra uel extranea. sit maledic-tus cum judas traditore. ¬ pro temporali dampno persoluat uobis /11 uelpulsanti uocem uestram quantum in karta resonat in duplo in similitali loco. ¬ insuper .CC. solidos monete Re/12gis. ¬ parti regie aliudtantum exsoluat. Facta. karta .IIII. dies ante kalendas februarij. Era.Mª.CCª.LXXª.Iª. /13 Regnante Rege fernando in legione. castella. ¬ tole-do. Iohannes ouetensis episcopo. Garcia roderici maiorino in /14 uoceRegis. Concilio de Oueto tenente de nora anora. Nicolao guion uica-rio in illa terra. Ego /15 Petro iohannis ¬ uxor mea maria iohannis. ¬ego martino iohannis. istam kartam legere audiuimus manus nostrasrobo/16rauimus ¬ signa iniecimus (Signos)d /17 Qui presentes fuerunt;Christoual petriz. Pele moniz. Dominico petriz. Dominico dominici. /18

Petro micaeliz. Petro caluo. Martinus martiniz. Roderico pelaiz. /19

Iohan dominici. Iohan petriz. ¬ alios bonos omnes. (Espaciu)e Petrusbonus presbiter notuit (Signu)f /20

(Esquina inferior derecha) Coram testes / Petrus testis / Iohannestestis / Martinus testis.

a In: inicial adornada de tres llinies. Crismón de diez llinies.b Hoc: inicial adornada de gran módulu.c Siquis: inicial adornada de gran módulu.d Tres cruces inscrites en círculos.e Espaciu de seis lletres.f Cruz inscrita en flor tetrapétala adornada con cuatro puntes d’estrella dobles, de les quesalen rayinos.

3 martiniz: marmtiniz Alonso || 11 quantum: quamtum Alonso || tali: tati Alonso || 17Christoual: Xpistoual Alonso || 19 omnes: omnis Alonso.

88

Page 90: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

19

1233, marzu.

Garcia Gonzalviz cola so muyer vienden al abá y al conventude San Vicente una tierra en Mieres, en Duró, por dos maravedinos.

A. AMSP (FSV, carp. XIX, nu 554). Pergamín orixinal. Midíes 260*132 mm.Bona conservación.

ED.: Alonso Rodríguez (1989b: 156-157, nu 25). (Como carp. XXXIII, nu 965).

(Crismón)a In nomine domini amen. Equum ¬ racionabile est utea que uenduntur ne obliuioni tradantur litteris confirmentur. Eapropter Ego Garcia gonzaluiz cum uxore /2 mea xemena martiniz, faci-mus kartam uendicionis uobis, Iohanni abbati ¬ conuentui SanctiVincencij de oueto de una terra quam habemus in mieres in /3 loco quidicitur Duro cabo una terra de dela ponte ¬ de illa alia parte iacet aliaterra de filijs de petro marrana. ¬ de fronte el camino del Re /4 ¬ de illaalia parte affronta en heredat que fuit de Suer martiniz de ista terra sicdeterminata uendimus iam dictis abbati ¬ conuentui illammedi/5etatem cum suis directuris pro precio quod accepimus de uobis.II. morabetinos. monete regis. ¬ damus uobis illam cartam per quamnos eam comparauimus de dompno /6 Stephano martiniz ¬ de uxoresua dompna ignes pro tanto precio. Et istud precium fuit similiter pla-cibile inter nos ¬ uos ¬ si magis ualet /7 illa hereditas quam istud pre-cium; sit dimissum monasterio; pro animabus nostris. Ita ut ab hac die¬ deinceps de nostro iure sit abstersa; ¬ in iure Sancti Vin/8centij sittradita ¬ confirmata ut habeatis eam ¬ possideatis iure hereditario ¬faciatis de illa quicquid uobis placuerit imperpetuum. Siquis igiturhanc nostram /9 uendicionem infringere temptauerit tam nos quam ali-quis ex progenie nostra uel extranea; sit maledictus ¬ excomunicatus adeo ¬ cum iuda ipsius tra/10ditore sit in inferno dampnatus. Et protemerario ausu persoluat uobis uel pulsanti uocem uestram quantum inkarta resonat in duplo ¬ de magis pectet /11 uobis .C. morabetinos ¬parti Regie alios tantum; exsoluat. Facta karta mense marcij. ERaMªCCª.LXXªIª. Regnante Rege dompno fernando in castella ¬ inlegio/12ne. Iohanne dei gratia episcopo in oueto. Garcia roderici carno-ta maiorino in uoce regis in totis asturijs. Et eodem dompno Garciaroderici tenente lena. /13 Ego Garcia gonzaluiz cum uxore mea xemena

89

Page 91: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

martiniz uobis iohanni abbati ¬ conuentu Sancti uincencij hanc kar-tam uendicionis quam fieri iussimus /14 ¬ legere audiuimus proprijsmanibus roborauimus ¬ confirmauimus; ¬ signa iniecimus (Signos)b /15

Qui presentes fuerunt; fernandus pelaiz iudex. Iohannes pelaiz mestrode illa ponte (Espaciu)c confirmant. /16 Martinus pelaiz capellanus.Saluador pelaiz. fernandus martiniz ¬ petrus martiniz frater eius(Espaciu)d confirmant. /17

(Esquina inferior derecha) Coram testes. Petrus / testis. Martinustestis / Iohannes testis. /18

(Derecha) Petrus (Signu)e notuit

a Crismón de seis llinies.b Dos círculos cruciaos per una raya.c Espaciu de seis lletres, canceláu per una raya.d Espaciu de tres lletres, canceláu per una raya.e Cruz inscrita en flor tetrapétala adornada con cuatro puntes d’estrella, de les que salenrayos.

1 uenduntur: omite Alonso || 2 sancti: san Alonso || 4 alia: omite Alonso || 13 kartam:karta Alonso.

20

1233, marzu.

Suer Alvariz viende al abá y al conventu de San Vicente la metá dela ilesia de Santiago d’Ambás, nel valle de Carreño, cola metá de tolesheredaes que-y pertenecen, y un cuartu de la vega d’Ambás, menos lestierres que donó a la so hermana, por cientu dieciocho maravedinos.

A. AMSP (FSV, carp. XVI, nu 459). Pergamín orixinal. Midíes 295*162mm. Grandes manches que nun afecten al testu.

ED.: Alonso Rodríguez (1989b: 155-156, nu 24).

(Crismón)a In nomine domini amen. Equum ¬ racionabile est utea que uenduntur ne obliuioni tradantur litteris confirmentur. Eapropter ego Suer aluariz /2 facio kartam uendicionis uobis Iohanni IIº.

90

Page 92: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

abbati ¬ conuentui sancti vincentij de Oueto de illa mea hereditatequam ego de auis ¬ de parentibus meis /3 in territorio asturiensi in vallede carrenno loco nominato Sancto Iacobo de ambas habeo. uendouobis medietatem de ista ecclesia Sancti Iacobi de ambas /4 cum medie-tate de tota illa hereditate que ad ipsam ecclesiam pertinet uel pertine-re debet. ¬ uendo uobis similiter illam quartam de illa uega de ambasexcepto /5 illo solo ¬ illis terrulis quas iam dedi Sorori mee marie alua-riz. medietatem de ista ecclesia iam dicta cum medietate omnium sua-rum hereditatum ¬ cum me/6dietate de omnibus pertinencijs suis ¬illam quartam de illa uega de ambas excepta illa donacione quam supe-rius diximus uendo uobis iam dictis abbati ¬ con/7uentui Sancti uin-centij pro .C. ¬ XVIII. morabetinosb legionensis monete. hoc preciumfuit placibile inter me ¬ uos ¬ de hoc precio apud uos nichil remansit.Et /8 si magis ualent iste hereditates quam hoc precium sit dimissumpro anima mea ¬ patris mei ¬ parentum meorum. Ita ut ab hac die ¬deinceps de iure /9 meo sint absterse. ¬ in iure Sancti vincencij sint tra-dite ¬ confirmate ut habeatis ¬ possideatis eas iure hereditario ¬ facia-tis de illis totam uestram uo/10luntatem usque imperpetuum. ¬ in superobligo me ¬ omnia bona mea pro guarire semper istas hereditates adSanctum vincencium de omni homine cum directo. /11 Siquis igiturhanc meam uendicionem infringere temptauerit tam aliquis ex proge-nie mea uel extranea quam ego; sit maledictus a deo ¬ excomunicatus¬ cum Iuda domini pro/12ditore sit in inferno dampnatus. Et pro teme-rario ausu persoluat uobis uel pulsanti uocem uestram quantum uobiscorruperit in duplo ¬ in simili tali loco ¬ in super .CC. morabetinosb /13

¬ parti Regie aliud tantum exsoluat. Et karta plenum obtineat roburper euum. Facta karta uendicionis Sub eRa .Mª.CCª.LXXª.Iª. mensemarcij. Regnante Re/14ge dompno fernando cum regina dompnaBeatrice in castella ¬ in legione. Iohanne dei gratia episcopo in oueto.Garcia roderici carnota maiorino Regis in totis /15 asturijs. Petro ponztenente carrenno. Ego Suer aluariz uobis abbati ¬ conuentui Sancti vin-cencij hanc kartam uendicionis quam fieri iussi ¬ legere audiui proprijs/16 manibus roboraui ¬ confirmaui ¬ signum inieci. Qui presentes fue-runt; apud Sanctum Iacobum de ambas misi ego abbatem Sancti /17

vincencij in ecclesiam ¬ in hereditates; Gutter garcia. Garcia iohannisde rouledo. fernandus pelagii. fernandus ruuio milites confirmant. /18

fernandus martiniz de tamon. Dompnus Benedictus presbiter pelagiuspetri iudex ¬ alij plures confirmant.c /19 Qui presentes fuerunt. apudOuetum quando rouorauj hanc kartam abbas ¬ comuentus sancti

91

Page 93: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

vincencij confirmant. /20 pelagius diaz presbiter. pelagius clerigo. petruslaurencij. dominicus petri picadu confirmant. /21 pelagius quesada. fer-nandus floraz. ¬ alij plures confirmant. /22

(Esquina inferior derecha) Coram testes. Petrus testis / Martinustestis. / Iohannes testis. /23

(Derecha) Petrus notuit (Signu)d

a In: inicial adornada de dos llinies. Crismón de diez llinies.b La pallabra apaez abreviada como mbr.c La pallabra confirmant ta alliniada en toles llinies, sacante la primera; ente los confir-mantes y ella hai un espaciu canceláu per un raya.d Cruz inscrita en flor tetrapétala adornada con cuatro puntes d’estrella.

1 confirmentur: confirmantur Alonso || 2 IIº: secundo Alonso || uincentij: vincencijAlonso || 3 Sancti: San Alonso || 5 medietate: medietatem Alonso || 6 medietate: medi-tate Alonso || 7 XVIII: XVIIII Alonso || 10 omni: omnia Alonso || Sancti: San Alonso|| 17 uincencij: uincencijs Alonso || 19 kartam: karta Alonso.

21

1233, marzu.

Diego Petriz y la so muyer vienden a Petro Petriz, presbíteru, y a la sosocia Marina Petriz, lo que-yos pertenez en La Llorea por cincuenta sueldos.

A. AMSP (FSV, carp. XVIII, nu 838). Pergamín orixinal. Midíes 152*138mm. Bona conservación.

ED.: Alonso Rodríguez (1989b: 154-155, nu 23).

(Crismón)a In nomine dominj amen. Equum ¬ racionabile estut ea que uenduntur ne obliuioni tradantur /2 litteris confirmenturEa propter ego Diego petriz ¬ uxor mea Sancha guterriz. facimus car-tam /3 uendicionis uobis Petro petriz presbiter ¬ socia uestra marinapetriz. de la nostra heredat. de /4 loreda tota ab integritate. Domitum¬ indomitum controzios aramios molneras /5 prados rozas montes

92

Page 94: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

felgueras fontes. uendimus uobis totum ab integritate atque /6 in cartaconcedimus proquo accepimus de uobis in precio; Lª. soldos moneteregalis. ¬ de /7 isto precio apud uos nichil remansit. ¬ si ista hereditassuper ualet quam precio; sit dimissa /8 quia inter nos ¬ uos bene com-placuit. ¬ abhac die de nostro iure sit abstersa. ¬ in uestro iure /9 sit tra-dita ¬ confirmata ut habeatis ¬ possideatis ¬ faciatis de illa totam ues-tram /10 uoluntatem. Siquis tam contra hunc nostrum factum ad dis-rumpendum uenerit tam de nostris quam /11 de extraneis quisquis fue-rit qui talia commisserit imprimis sit maledictus adeo ¬ excommonica-tus. /12 ¬ insuper pariat uobis Me solidos monete regis ¬ parti regie aliuttantum exsoluat. Facta /13 karta mense marcij. Era .Mª.CCª.LXXª.Iª.Regnante rege don fernando en castella /14 en tholedo en Leon enGallecia. Iohannes dei gratia episcopante in oueto. Garcia rodriguiz /15

carnota maiorino regis inuoce. Ego Diego petriz ¬ uxor mea Sanchaguterriz uobis /16 petro petriz presbiter ¬ socia uestra marina petriz hanccartam quam fieri iussimus legere audi/17uimus propriis manibus robo-rauimus. ¬ signa iniecimus. (Signos)b ¬ ego Diego petriz ¬ uxor mea /18

sancha guterriz debemus guerir esta heredat semper per nostras bonas.c /19

(Columna) Qui presentes fuerunt; / Diego suariz presbiter con-firmat. / Ruj gonzaluiz confirmat. / Alfonso gonzaluiz confirmat. /Petro rodriguiz confirmat. / Fernan martiniz confirmat. / Petro Pelaizde annio confirmat. / Fernan guterriz confirmat. / Pele casua confirmat.Iohan montesion confirmat. /20

(Derecha) Coram testibus / Petrus testisd / Pelagius testis /Iohannes testis. /21

(Centru) (Signu)e Alfonsus gonzaluiz / quj notauit.

a Crismón de diez llinies.b Dos círculos cruciaos per una raya.c Esta llinia ta centrada nel pergamín y separtada de la columna de presentes y del signudel escribanu con rayes.d testis: esta pallabra ta alliniada en toles ringleres, col fastial de la s común.e Cruz puntiada inscrita en flor tetrapétala, adornada con puntes d’estrella triples.

1 Equum: equuum Alonso || 10 tam: tamen Alonso || 11 excommonicatus: excon-municatus Alonso || 18 heredat: et Alonso || semper: seper Alonso || 19 montesino:montesion Alonso.

93

Page 95: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

22

1233, abril 24.

L’abá y el conventu de San Vicente entreguen en mampostoria aBartolomeo Migaeliz, clérigu, la so posesión de Baíña cola metá de lailesia de Santa Olaya, cola condición de dar mientres viva cinco modios debon trigu o escanda na fiesta de San Martín.

A. AMSP (FSV, carp. XL, nu 1185). Pergamín duldosu. Midíes 115*130mm. Bona conservación.- Carta partida por ABC.

ED.: Alonso Rodríguez (1989b: 158-159, nu 27).

A BCD EFG HI KLM

In nomine Dominj amen. Sciant omnes presentes ¬ posteri. quodego. Iohannes abbas ¬ totus conuentus Sanctj /2 vincencii damus uobisBartolomeo migaeliz clerico illam nostram hereditatem de vaynna cumomnibus /3 suis pertinentijs ¬ cum medietate de illa ecclesia de sanctaeulalia. Tali pacto quod unoquoque anno /4 detis nobis in uita uestra adfestum sancti martini; vº modios de bono trigo aut de bona escan/5daper quartam d[i]re[..]am de Oueto; in corral de sancto vincencii ¬ uosdebetis sedere bonus uassa/6llus hutilis ¬ fidelis abbas ¬ monasteriosanctj vincencij. ¬ allegare istam hereditatem ¬ aliquo modo /7 nonpermittere ipsam alienari. ¬ debetis seruire nobis. ¬ recipere nos ¬prouidere nobis quando uolu/8erimus uisitare quomo tenetis iam dictamhereditatem populatam. Ego dompnus Bartholomeus lau/9do ¬ conce-do quantum in ista karta resonat. ¬ obligo me ¬ omnia mea bona.uobis ¬ monasterio uestro /10 por pagar istam iam dictam rendam ¬ prosaluare totum istud pactum superius nominatus. Et ego /11 Michael mar-tiniz pater eius ¬ ego Maria peliz mater eius. obligamus nos ¬ omniabona nostra monasterio sanctj vincenci. pro filio nostro dompnoBartolomeo. quod nos pagemus uobis abbatj ¬ mo/12nasterio uestro iamdictam rendam ¬ faciamus saluari totum pactum quod est superiusnominatus. Ego Iohannes /13 abbas ¬ totus conuentus sanctj uincencidamus uobis dompno Bartolomeo clerico medietatem de illa dicta /14

nostra ecclesia. sancta eulalia de uaynna pro capellania ¬ uos dompnusBartholomeus debetis facere /15 uestram moradam ¬ uostra ssega in

94

Page 96: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

nostro solo de ista ecclesia. cum omnibus bonis uestris. ¬ modo in /16

principio, debetis ibi mittere dos boes ¬ duas uacas ¬ XII recellos. ¬quando de morte aut /17 de uita inde exientis, debetis nobis ibj dimitte-re medietatem de quanto habeatis. ¬ hoc debet esse /18 bona fide. ¬ debe-tis laurare ¬ arrumpere ¬ facere quantum bonum ibi facere potueritis. ¬siruere /19 nobis sicut est usus terre. Ego dompnus Bartholomeus. Reddodeus ¬ uobis gratias pro quanta mercede /20 mihi facitis. ¬ otorgo me prouassallo abbas ¬ quantum in karta resonat permitto per me ¬ /21 peromnia mea bona omnj tempore seruaturum. Quod si non seruarem estaemission ¬ demora /22 sit super me ¬ super omnia mea bona. Factakarta VIIIº kalendas maij eRa .Mª.CCª.LXXª.Iª. /23 Qui presentes fuerunttotum conuentum Sancti vincencii ¬ confirmant. ysidorus peliz de ollo-niego /24 ¬ dompnus pelagius duranus de goruielles. pelagius guerra.

ABCDEFGHIKLM: PDCEFONIRLM Alonso || 3 unoquoque: uncquoque Alonso ||dire..am: d.re.bam Alonso || 7 uoluerimus: noluerimus Alonso || 9 resonat: resonantAlonso.

23

1233, mayu.

Maria Petri colos sos fíos y fíes viende a Pelagio Peliz y a la so muyerles sos posesiones en Villar, nel valle de Maliayo, por cinco maravedinos.

A. AMSP (FSV, carp. XXXI, nu 922). Pergamín orixinal. Midíes 376*125mm. Bona conservación, con delles manches.

(Crismón)a In nomine Domini amen. Notum sit homnibus (sic)hominibus, tam presentibus quam futuris. Ego maria petri cumfiliosmeos ¬ cum filias meas facimus kartam uendicionis ¬ textum firmita-tis /2 de una nostra hereditate propria quam habemus de auis. ¬ paren-tibus nostris in territorio asturiense. in ualle que uocitant in maliaio. inuilla pernominata en uillar ad uos pelagio peliz /3 ¬ uxor uestra domnaorraca. uendimus uobis ¬ damus firmiter illa sesma de villar integracum suas directuras quantas ad nos pertineret per ubiqumque fuerit.

95

Page 97: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

intus ¬ foris pro precium quod accipi/4mus de uobis v. morabetinos demoneta rex; ¬ si magis uallet (sic) dimittimus uobis ¬ de hodie die sitin uestro Iure roborata ¬ confirmata ¬ faciatis de ila totam uestramuoluntatem in /5 perpetuum. (Espaciu)b quod ego Sancia pelaiz. filia depele farinna de Eras ue<n>do ad uos pelagio petri ¬ uxor uestra domnaorraca illam meam hereditatem quam habeo in villar de illa ma/6rinna.illam meam porcionem quanta ad me pertinet per ubicumque fueritintus ¬ foris. pro precium quam fuit placibile inter nos ¬ uos XXII

morabetinos. quanta oui de meo marito Goncaluo petri ¬ de /7 meosIII uilios que oui delli qui moriront desque el morio. que oui por meosarras ¬ por meos derechos. de meo marito Goncaluo petri ¬ por meosfilios que ouic delli quimor/8riront ¬ furont III desque morio so pader.d

¬ desti precio so pagada ¬ de hodie die sit in usestro (sic) iure robora-ta ¬ confirmata in perpetuum. ¬ sit magis ualet dimjtto uobis ¬ fa/9cia-tis de illa totam uestram uoluntatem. ¬ de mi quita. ¬ en uestro iureentrada. Ego maria petri con meos filios ¬ con filias meas. ¬ Ego san-cia pelaiz filia de pele farinna deras /10 Ego mari petri, filia de petro ara-gon ¬ de domna aragunti illam hereditatem nostram quanta nos habe-mus en uillar uendemus ad uos pele petri quanta ad nos pertinece perubicumque fuerit nostra /11 directura intus ¬ foris. Siquis igitur hocnostrum factum intringere tentauerie tam de progenie nostra quam deextranea in primis sit maledictus ¬ excomunicatus. ¬ cum Iu/12da tra-ditore inferno damnatus. ¬ pro temporali damno pectet uos .C. mora-betinos. ¬ ad parti regie aliud tantum. facta karta in mensse maio in era.Mª.CCLXXI Regnan/13te Re federnandus in legione ¬ in castella.Iohannes, episcopo ioueto. (sic) miorino rege Garcia rodriz. Pelagiopetri tenente Gigion ¬ maliaio. fernan Ioannes maiorino eius Pe/14lagiopetri maiorino in asturias in uocem rex (Espaciu)f (Signu)g Ego mariapetri filia de petro arango ¬ de domna aragunti ¬ ego sancia pelaiz filia/15 de pele farina deras con nostros filio et con nostras filias, hanc kar-tam quam fieri Iussi ¬ legere audiuimus manibus nostras roborauimuset confirmauimus ¬ sinum ingeci.h /16 Qui presentes fueron. pele pelizcapellan de sancta maria de S[.... arioias] Marcius martiniz filio demartin peliz de Arioias. pelepelaiz. pedro petriz filio de petro gutieriztestes. /17 [.....] fernandus martiniz. Iohan pelaiz [..]io uicario qui laroueras pele pelaiz de aroias Alfonsso garcia de sariego.

a Crismón de cinco llinies.b Espaciu equivalente a unes seis lletres, canceláu per una raya.

96

Page 98: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

c Tachada, d.d Tachao ¬ sobr.e Lletra tachada.f Espaciu equivalente a unes 28 lletres, canceláu per una raya.g Estrella de cuatro puntes, inscrita en cruz patiada con aura que semeya’l brillu. Debaxo:Iacobus notuit.h Ingeci: geci apaez debaxo la ringlera.

24

1233, mayu.

Petro Pelaiz cola so hermana vienden a Petro Rodriguiz y a la somuyer lo que-yos pertenez nel valle de Nora a Nora, nes villes de Rulat,Pedruño y Nalama, por dos maravedinos.

A. AMSP (FSV. carp. XXXI. nu 971). Pergamín orixinal. Midíes 286*100mm. Bona conservación, con delles manches que desvanecen la tinta.

ED.: Alonso Rodríguez (1989b: 160-161, nu 28).

(Crismón)a In nomine domini amen. Equum ¬ racionabile est utea que uenduntur ne obliuioni tradantur. litt<e>ris confirmentur. Eapropter ego petro pelaiz cum ermana /2 maria pelaiz uobis petro rodri-guiz ¬ uxor uestra maria suariz facimus cartam uendicioniz (sic) de illanostra hereditate que nos habemus de auis ¬ de pare<n>/3tibusb uestrisintus asturienssi in ualle de illa nora anora, in uillas pernominatas inuila rulat. ¬ in pedruno. ¬ in nalama. controzios ¬ plantado ¬ heredi-tate /4 pauco ¬ multo intus ¬ foris abrutum ¬ pro arrumpere domitum¬ pro domare fontes montes exidos felgueras quantum nos ibi habe-mus ¬ ad nos pertinerit /5 nostros fratres ¬ heredes pro precium quodnos accepimus de uobis .II. morabetinos monete regis. hoc precium fuitplacibile inter nos ¬ uos ¬ de precio apud uos nichil reman/6sit. Et simagis ualet hereditas. quam hoc precium sit dimissum. Ita ut ab hacdie ¬ deinceps de nostro iure sit abstersa ¬ in uestro iure sit tradita ¬confimata /7 [habeatis] possideatis ¬ faciatis de illa totam uestramuoluntatem. Siquis contrariauerit uobis super hoc tam nos quam aliquisex progenie nostra uel extranea quisquis fuerit qui /8 tali comisserit in

97

Page 99: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

primis sit maledictus. ¬ excommunicatus cum diabolo ¬ angelis eius. sitin inferno dampnatus. Et pro temporali damno persoluat uobis uel pul-santi uocem uestram /9 quantum in carta resonat in duplo in simili taliloco ¬ in super CCC soldos monete regis. Et parti regie aliud tantumexsoluat. facta carta mense mayo. Era Mª./10CCªLXXª.Iª. Regnante regefredenando in legione ¬ gallecia. Iohannes dei gratia episcopo in oueto.Garcia roderici maiorino in uoce regis. bartholome pe/11nna maiorinode nora anora. Ego petro pelaiz cum mea ermana maria pelaiz. hanccartam quam fieri iusi ¬ legere audiui propriis manibus nostris roboraui¬ /12 confirmaui. ¬ signum iniecimus (Signos)c Qui presentes fueruntpetro petriz presbiter ¬ capellano. donnabril presbiter Petro iohannes.Fernan iohannes de ranezes testis. /13

(Derecha) Petro iohannes de ribero maiordo testis / del abbat. Ioanmilon. Suerrodriguiz / Coram testes / Petrus testis / Iohannes testis /14

(Izquierda) Ego Maria pelaiz dia petro rodriguiz / illa mea racio-ne de illo controzio de felechas. qui iaz in locum predictum inzima deuila upar/timos con sancti vincencij ¬ con roderico martiniz/ por queme escuso de las costas de partir illa heredat de felechas. / ¬ rodericomar[tin. uiga]rio de metermilo in mano. /15

(Centru) Suer Fernandiz (Signu)d presbiter notuit.

a Crismón de seis llinies.b Parentibus: Nun se pue lleer la marca d’abreviación.c Dos círculos cruciaos per una raya.d Cruz puntiada inscrita en flor tetrapétala, adornada con cuatro puntes d’estrella.

3 asturienssi: asturienssum Alonso || rulat: ralat Alonso || nalama: malama Alonso || 4pertinerit: pertinetium Alonso || 5 morabetinos: morabitinos Alonso || 6 ut: omiteAlonso || 8 tali: talio Alonso || comiserit: comiserit Alonso || excommunicatus: exco-municatus Alonso || pulsanti: punsanti Alonso || 10 regnante: reganantem Alonso || 11penna: perna Alonso.

98

Page 100: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

25

1233, xunu.

Iohannes Petri, pelleyeru, da al monesteriu de San Vicente la metád’un güertu xunto a La Foncalada (Uviéu), que recompró por dos vaquesal so tíu. El monesteriu devuélve-y con esta donación los tres sueldos quedonare la so muyer pola so casa de La Noceda.

A. AMSP (FSV, carp. XXXIII, nu 969). Pergamín orixinal. Midíes 210*90mm. Bona conservación, con delles manches.

ED.: Alonso Rodríguez (1989b: 161, nu 29).

Ina nomine domini amen. equum ¬ racionabile ut ea que fuit neobliuioni tradantur litteris confirmentur. ea propter notus sit omnibusper hoc scriptum quod /2 ego iohannes petri pellitero genro de iohannediaz fregon uendi ad dominico iohannis meotio illam medietatem deillo orto que stat circa foncala/3da qui erat meo quia alia medietas estde sancto vincencio quam dedit ad sancto vincencio iohannes diaz meosogro pro sua anima qui erat suo monge /4 ¬ mea mulier dompnaaldonza dedit ad suam mortem ad sancto vincencio .III. solidos pro suoaniuersario per illam suam casam de la nozeda. ¬ ego /5 iohannes petripernominatus compre ad dominico iohannis meo tio predicto; ipsampredictam medietatem de ipso orto quam sibj uendiera ¬ dedi illj proea /6 duas uacas. ¬ do illam medietatem de ipso orto ad monasteriumsancti vincencij iure hereditario imperpetuum. Ita ut ab hac dieade/7lante de meo iure sit abstersa ¬ in iure monasterij sancti vincencijsit tradita ¬ confirmita iure hereditario. habeat uendat faciat /8 ipsoorto totam suam uoluntatem. ¬ isto orto stat circa fontecalada. ¬ circaillo orto de fernan pinoliz. ¬ nos Iohannes abbat ¬ /9 conuentus sanctivincentij quitamus uobis predicto iohannes petriz illos tres soldos quoshabebamus per illam uestram casam de la nozeda quos dedit nobis /10

uestra mulier dompna aldonza pro suo aniuersario. ¬ istud facimus proilla medietate predicto de illo orto quam uobis datis pro /11 illos tressolidos de illo aniuersario. ¬ ego dominicus iohannis predictus vna confilia mea dominica ¬ cum genro meo domingo brulla /12 otorgamusquanto in hac carta resonat hy. ego iohannes petriz ¬ nos .Iohannes.abas ¬ conuentus sancti vincencij similiter otorgamus /13 quantum in

99

Page 101: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

hic carta resonat tam ex nostra parte quam ex alia. facta karta sub EraEra (sic) Mª.CCª.LXXIª. mense Iunij. /14 qui presentes fuerunt fernanrodriguiz de solis miles. monio uaorjo miles. Diego gonzaluiz miles.iohannes /15 martiniz de uillar miles. Iohannes aluo. petro petriz orto-lano. Esteuan esidriz clerico sancti pelagij. /16

(Debaxo, nel centru) petrus (Signu)b notuit

a El documentu nun tien crismón, pero na trescripción d’Alonso Rodríguez, quiciabes porerrata d’edición, indícase la so existencia.b Cruz puntiada.

1 fuit: fiun Alonso || 3 qui: que Alonso || dedit: debit Alonso || 5 pernommatus: pre-nominatus Alonso || medietatem: medietetem Alonso || 6 monasterium: monaste-rrium Alonso || 7 confirmita: confirmata Alonso || 9 quos: quas Alonso || 12 Iohannes:Iohan Alonso || 13 hic: hac Alonso || Era: omite una Alonso.

26

1233, xunetu 3.

Petro Ruvio de San Vicente y Petro Gervas, capellán de SantaMaría de Nozana, faen pautu poles cases que tienen en La Noceda contraSanta María de la Vega.

A. AMSP (FSV, carp. XXXV, nu 1037). Pergamín orixinal. Midíes 214*125mm. Bona conservación, con delles manches.-Carta partida por ABC.

ED.: Alonso Rodríguez (1989b: 164-165, nu 32).

ABCD EFGHI KLa

In nomine domini amen. Notum sit presentibus ¬ futuris quodPetro ruuio de sancto vincenti ¬ petro geruas; capellan /2 de sanctamaRia de Noszana. habent pactum ¬ conuenienciam inter se super suascasas quas habent unus circa alios /3 parede in medium in illa nozeda adexiente dela uilla contra sancta maRia de la vega. inter casa de domini-co /4 martiniz ¬ inter casa de mulier de Iohan roderici. ¬ Rua publica

100

Page 102: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

infronte. ¬ illa parede de inter /5 ambos est per medium de ambas lascasas. ¬ petro ruuio debet continere illas paredes ¬ Petro geruas mittere/6 canales ¬ sacar las aquas sempre. Et petro ruuio alzo soberado ¬ perplazer de petro geruas. ¬ petro ruuio fecit ei amore /7 de sua terra detrasubi fecit illo muro del cellero. uno palmo de terra in amplo. ¬ cum istaterra dedit ei magis .III. /8 solidos monete regis ¬ doblauit illas tellas ubicae laqua. ¬ propter hoc semper petro geruas ¬ qui ipsa sua casa ouier/9 sempre debet recipere illas aquas ¬ sacare eas. Et si petro geruas ¬ quiipsa sua casa ouier. quisierit alzar soberado; /10 uiguet ¬ laboret super illapesladoria de petro ruuio. ¬ semper petro Geruas ¬ sua casa colligat ¬saquet illas aquas /11 quod dampno non ueniat a las casas per illas aquas;usque imperpetuum. Qui isto contrariauerit pectet adquem contrariaue-rit .CC. solidos /12 ¬ admaiorinum ¬ adiusticias de terra; aliud tantum ¬emendet dampnum quod fecerit. Et ego petrus ruuio. ¬ ego /13 petrusgeruas; otorgamus ¬ confirmamus totum istud sicut scriptum est. ¬petro ruujo semper mittere illas tellas. /14 Facta Karta III die de menseIulio ERa Mª.CCª.LXXª.Iª. Qui presentes fuerunt; Petrus martiniz ¬ mar-tiniz confirmat. /15 martiniz germanos presbiteros. Petrus lorenciz;Fernan menendiz. Elias. Petrus fernandiz alfaiat /16 Gonzaluo petriz.Diago roderici. Fernan petriz ¬ alios omnes bonos. /17

(Debaxo, nel centru) Petrus bonus presbiter notuit (Signu)b

a Al revés y en sentíu inversu al de la escritura.b Cruz inscrita en flor tetrapétala.

27

1233, xunetu 25.

Aldoncia Fernandi viende a Roderico Didaci, deán d’Uviéu, loque-y pertenez nel alfoz de Pravia, en Benás, por sesenta maravedinos.

A. AMSP (FSV, carp. XXXVII, nu 1092). Pergamín orixinal. Midíes 342*234mm. Bona conservación, con delles manches.

ED.: Alonso Rodríguez (1989b: 166-167, nu 34).

101

Page 103: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

(Crismón)a In nomine domini amen. Equum ¬ rationabile estut ea que uenduntur ne obliuioni tradantur litteris confirmentur.Ea propter ego Aldoncia Fernan/2di filia de fernando didaci ¬ deAndrequina munionis. facio kartam uenditionis uobis Roderico di-daci decano Ouetense. de mea hereditate quam habeo /3 de auis ¬de parentibus meis ¬ de patre meo interritorio asturiense in alfoz deprauia; in loco pernominato; venas. vendo eam uobis ab integritate.cum omnibus /4 pertinencijs ¬ directuris suis. ¬ cum hominibus demuros qui ad dictam hereditatem uel ad uocem illius pertineret ¬cum hereditatibus que ad illam similiter pertineret /5 Cum aquis fon-tibus riuulis pascuis felgarijs montibus pratis terris laboratis ¬ laboran-dis intus ¬ foris quantum adme pertinet cum omni iure suo ubicum-que potuerit /6 inueniri; pro precio quod accepi de uobis LXª morabe-tinos monete Regie. ¬ hoc precium fuit placibile inter me ¬ uos. ¬de precio apud uos nichil remansit ¬ si super est /7 hereditas quamprecium. sit dimissum. Ita ut ab hac die. ¬ deinceps de meo iure sitabstersa ¬ in uestro iure sit tradita ¬ confirmata. ut habeatis ¬ posside-atis eam iure hereditario usque /8 imperpetuum. ¬ faciatis de ipsa here-ditate totam uestram uoluntatem. Et ego aldoncia fernandi debeo gua-rire ¬ liberare cum uobis ab omni homine. toto tempore. ¬ ad hocimplendum /9 obligo me ¬ omnia bona mea, tam mobilia; quam inmo-bilia. Siquis igitur hoc meum factum infringere temptauerit. tam ego.quam aliquis de progenie mea uel extranea. sit maledictus a deo /10 ¬excomunicatus ¬ cum iuda domini traditore ininferno dampnatus. ¬pro temporali dampno persoluat uobis uel pulsanti uocem uestramquantum in karta resonat duplatum ¬ in super CCCos morabetinos, /11

¬ parti regie aliud tantum; exsoluat. Facta karta; VIIIº. kalendas augus-ti. ERa .Mª.CCª.LXXª.Iª. Regnante rege Fernando. in Legione. ¬Castella. Garcia roderici carnota maiorino /12 eius. Iohanne Episcopo inOueto. Ego aldoncia fernandi hanc kartam quam fieri iussi. ¬ legereaudiui. confirmaui ¬ proprijs manibus roboraui ¬ signum ingessi(Signu)b /13

(Columna 1ª) Iohannes Episcopus Ouetensis. / Fernandus alfonsiarchidiaconus. / Rodericus. martini de magianes canonicus. /Gonzaluus ordonij miles. / Alfonsus dominici Capellanus episcopi. /Arias petri subdiaconus. / Nicholaus iohannis diaconus. / Petrus bonusclericus. / Alfonsus petri diaconus. / Stephanus garsie clericus. / Sueriusalfonsi / Fernandus iohannis presbiter. /14

102

Page 104: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

(Columna 2ª) Guter fernandi de Ondes confirmat. / Petrusmenendi miles de salzedo confirmat. / Pelagio suarij miles confirmat. /Suario usuriz confirmat. / Menendo martini monaco confirmat/Iohannes gonsalui reuexone confirmat. / Laurencius monacus confir-mat. / Martinus petri clerico decani confirmat./ Petro asturiano con-firmat./ veremundo petri confirmat. / Petro martini de cermonno con-firmat. / Roderico sebastiani clerico confirmat. / Laurencio iohanniconfirmat. /15

(Columna 3ª) Coram testibus / Petrus testis / Iohannes testis /Martinus testis. /16

(Nel centru) Nicholaus (Signu)c notuit.

a In: inicial de gran módulu. Crismón de seis llinies.b Tres cruces inscrites en círculos, col brazu horizontal común.c Cruz griega patiada, inscrita en flor tetrapétala adornada con cuatro puntes d’estrella,de les que salen rayos.

28

1233, agostu.

Dominicus Martiniz de Paxío cola so muyer vienden al abá y alconventu de San Vicente la suerte que tienen en Sorribos, en Mieres, porcuatro maravedinos.

A. AMSP (FSV, carp. XIX, nu 553). Pergamín orixinal. Midíes 237*135 mm.Bona conservación.

ED.: Alonso Rodríguez (1989b: 157-158, nu 26).

(Crismón) Ina nomine Domini amen. Equum ¬ racionabile est utea que uenduntur ne obliuioni tradantur; litteris confirmentur. Eapropter /2 ego Dominicus martiniz de pagio cum uxore mea marinna-martiniz facio kartam uendiciones de illa mea sorte quam /3 ego habeode meo heredamiento in so ribos en mieres. Illam uidelicet que iacet circaillam terram de martin magas /4 una parte ¬ de alia parte iacet illa

103

Page 105: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

lantada de sancto iohannes; ¬ affrontat del un cabo en otra terra desancto iohannes; ¬ de alio /5 in illa terra de petro iohannis ¬ de suis ger-manis. Istam terram sic determinatam que iacet inter istas suprascriptasuendo ego uobis /6 abbatj ¬ conuentuj sancti vincencij de oueto pro.IIIIor. morabetinos ¬ medio monete legionensis. Hoc precium fuit pla-cibile inter /7 me ¬ uos ¬ de hoc precio apud uos nichil remansit ¬ simagis ualet ista hereditas quam hoc precium sit dimissum. Ita /8 ut abhac die ¬ deinceps de meo iure sit abstersa ¬ in iure sancti uincencij sittradita ¬ confirmata. ut habeat ¬ possideat /9 ¬ faciat de illa quicquidsibi placuerit imperpetuum. Siquis igitur hoc meum factum infringeretemptauerit tam ego quam aliquis ex progenie /10 mea uel extranea sitmaledictus ¬ excomunicatus. ¬ pectet quantum uobis corruperit induplo ¬ parti Regie aliud tantum. ¬ karta /11 ista robur obtineat pereuum. Facta karta uendicionis Sub ERA .Mª.CCª.LXXª.Iª. menseaugusti. Regnante rege dompno fernando /12 in castella ¬ in legione.Iohanne dei gratia episcopo in oueto. Garcia roderici carnota maiorinoregis in totis asturijs; ¬ tenente /13 lena. Ego Dominicus martiniz ¬ uxormea maRinna martiniz uobis Iohanni abbatj .IIº. ¬ conuentus Sanctivincencij hanc kartam uendicio/14nis quam fieri iussimus ¬ legereaudiuimus; proprijs manibus roborauimus ¬ confirmauimus ¬ signainiecimus. (Signos)b /15 Qui presentes fuerunt in mieres. Iohannes abbas.¬ alfonsus peliz. ¬ Iohannes abril ¬ fernandus diaz. ¬ Petrus iohannis.monachi Sancti uincencij. /16 petrus martiniz. ¬ fernandus martiniz demieres. Martinus gonzaluiz de naon presbiter. Garcia gonzaluiz /17 Donbaron. ¬ sui filii petrus. ¬ martinus. Iohannes pelaiz de oueto ¬ alij plu-res. /18

(Esquina inferior derecha) Coram testibus Petrus testis / Martinustestis / Iohannes testis /19

(Derecha) Petrus (Signu)c notuit

a In: inicial adornada de dos llinies. Crismón de siete llinies.b Dos círculos cruciaos per una raya.c Cruz inxerta en flor tetrapétala adornada con cuatro puntes d’estrella.

1 racionabile: racionablile Alonso || ne: no Alonso || 2 uendiciones: uendicionis Alonso|| 3 magas: magas ex Alonso || 4 affrontat: affrontal Alonso || 8 ab: omite Alonso || 10aliud: omite Alonso || tantum: tam Alonso || 13 san: sancti Alonso || 14 proprijs mani-bus... signa iniecimus: omite Alonso.

104

Page 106: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

29

1233, agostu 4.

L’abá y el conventu de San Vicente dan a Michael Martiniz d’Uxoun terciu de lo que tenía llantao en Samartín de Turón.

A. AMSP (FSV, carp. XXXI, nu 907). Pergamín orixinal. Bona conserva-ción.- Carta partida por ABC.

ED.: Alonso Rodríguez (1989b: 165-166, nu 33).

ABCDEFGa

In nomine domini amen. Notum sit omnibus per hoc scriptumquod ego .Iohannes. abbas ¬ totus /2 conuentus sancti uincencii damusuobis michaelj martiniz de uxo illam tertiam partem de quanto /3 lan-tado habebatis in Sancto martino de turon. cum fezo uestro auolo pedroiohannis /4 ¬ de quanto lanto dominico iohannis que uos tenedes ¬post uocem uestram se manda. ¬ nostrum /5 monasterium habeat sem-per illas duas terras in saluo. ¬ de isto die in antea non debetis /6 ibi decon[..]o magis lantare fine uestro bien plac[..]o. Et quanto lantadomodo ibi habeatis /7 debetis leuare uos ¬ succesores uestri illam terciam.¬ si uendere uoluetis uel dare /8 pro animabus uestris uobis debetis uen-dere pro precium bonorum hominum uel dare. ¬ non ab aliam /9

partem. Ego michael martiniz cum uxore mea Maria petri laudo ¬ con-cedo quantum in /10 hac karta resonat ¬ facio hoc pactum pro me ¬ promartino peliz. pro dominico petri /11 ¬ pro martino iohannis. ¬ pro suacunnada. Maria amiga qui me facerunt uicarium /12 pro parare istudpactum pro me ¬ pro se. Facta karta .IIIIº. die augusti. era.Mª.CCª.LXXª.Iª. /13 presentibus. Fernandus. peliz. Iudice. adefonso peliz.monacho. Fernandus didacj monacho pelagio mi/14chaeliz maiorinoregis. petro martin de colombello. Stephano peliz. pelagio peliz /15 Ruipeliz. de elones. Garcia nicola. Martin peliz. Archipresbitero martiniohannis de villa lana Gonzaluo iohannis ¬ petro iohannis de mieresb.

a Al revés y en sentíu inversu al de la escritura.b En mieres la e paez correxir r. Esta llinia ta escrita en tinta más escuro.

ABCDEFG: CDEQCAP Alonso.

105

Page 107: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

30

1233, agostu 23.

Iohan Fernandiz viende a Guillelme y a la so muyer, hermana d’él,la metá d’un güertu asitiáu n’Uviéu, xunto al camín antiguu y la llosa delobispu, por catorce maravedinos.

A. AMSP (FSV, carp. XXXIII, nu 970). Pergamín orixinal. Midíes 358*93mm. Bona conservación, con delles manches.

ED.: Alonso Rodríguez (1989b: 167-168, nu 35).

(Crismón) Ina nomine domini amen. Ego Iohan fernandiz faciocartam uendicionis. uobis don Guillelme ¬ uxor uestra maria suarizquermana mea. de illo meo Orto que /2 que (sic) stat in tali termino: deuna parte est orto de Pele moro. ¬ de alia parte est orto de don marti-no aemar. ¬ detras est losa de domno Episcopo. ¬ infronte camino anti-quo. /3 Inisto orto determinato habeo illa medietate de parte matrismee. ¬ uos habetis illa alia medietate. Uendo uobis ista medietate deisto orto determinato cum suis fruc/4tibus ¬ arboribus quia tanto estmeo medietate de totum ab integritate ¬ bibo uobis uinum pro precioquod accepi de uobis .XIIII. morabetinos monete regis. Hoc precium fuitplacibile /5 inter me ¬ uos ¬ de precio apud uos nichil remansit. ¬ simagis ualet isto medio orto quam precium; sit dimissum. Ita ut abhacdie ¬ deinceps de meo iure sit abstersum. /6 ¬ in uestro iure sit tradi-tum ¬ confirmatum. ut habeatis ¬ possideatis iure hereditario. ¬ facia-tis inde totam uestram uoluntatem usque insecula seculorum. Et si con-trariam uenerit uobis super illo; /7 ego saluabo ¬ guaribo. uobis illudcum directo per me ¬ per omnia bona mea de omni homine a todostiempus. Siquis contrariauerit uobis super hoc. tam ego quam aliquis deprogenie mea uel extra/8nea. sit maledictus cum judas traditore ¬ protemporali dampno persoluat uobis uel pulsanti uocem uestra quantumin karta resonat in duplo in simili tali loco. ¬ in super .XXXª. morabe-tinos. bonos /9 ¬ directos. ¬ parti Regie aliud tantum exsoluat. Factakarta in vigilia sancti Bartolomei apostoli mense agosto. ERA.Mª.CCª.LXXª.Iª. Regnante Rege fernando in Legioneb. castella ¬ toleto./10 Iohannes ouetensis episcopus. Garcia carnota maiorino in uoceRegis. Ramirus frolaz tenente oueto. Fortunio maiordomo episcopi.Petro petriz tenente losa de episcopo ¬ recipit in /11 censos de illos ortos.

106

Page 108: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

Ego Iohan fernandiz hanc kartam. legere audiuj proprijs manibus meisroborauj ¬ signum inieci. (Signu)c /12 Qui presentes fuerunt; Giral vaca.Petro ordonniz pellitero. Petro iohan. Iohan petriz filio Pero agulla.Petro petriz de episcopo. Dominico pelaiz zatiporra /13 fernan gonzaluizfilio de gonzaluo casaprin. Petro garabanno. ¬ alios. (Espaciu)d Petrusbonus presbiter notuit (Signu)e Coram testibus; Petrus bonus testis /Martinus testis / Iohannes testis

a In: inicial adornada de dos llinies. Crismón de siete llinies.b Legione: la última lletra ta borrada y escrito enriba e.c Cruz inscrita nun círculu.d Espaciu en blanco d’unes cuatro lletres.e Cruz inscrita en flor tetrapétala adornada con cuatro puntes d’estrella.

31

1233, setiembre.

Sancius Roderici viende al abá y al conventu de San Vicente’l terciuqu’heredó de la so hermana en Xixón, na villa de Castiello, por diezsueldos.

A. AMSP (FSV, carp. XVI, nu 480). Pergamín orixinal. Midíes 349*100mm. Bona conservación.

ED.: Alonso Rodríguez (1989b: 170-171, nu 38).

(Crismón) Ina nomine dominj amen. Equum ¬ racionabile est utea que uenduntur ne obliuioni tradantur litteris confirmentur. Ea prop-ter Sancius rodericj facio kartam uendicionis uobis Iohanni abbatj ¬con/2uentui Sancti Vincentij illam meam hereditatem quam ego habeoin Gigione in uilla nominata castello. uidelicet terciam parte de totoillo quinnone quam habebat mea germana orraca roderjci /3 in illahereditate que fuit de Roy mantega .. ista mea germana mortua est sinefilio ¬ hereditauit me ¬ alios duas (sic) meos germanos ¬ suos in totasua parte. hanc predictam terciam /4 partem cum suis pertinencijs dejam dicta hereditate uendo ego uobis iam dictis abbatj ¬ conuentuj proprecio quod accepi de uobis .X. soldos monete regis. ¬ si magis ualet

107

Page 109: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

hereditas quam hoc precium /5 sit dimissum. ita ut ab hac die, faciatisde illa uestram uoluntatem imp<er>p<e>tuum. Siquis igitur hoc meumfactum infringere temptauerit sit maledictus ¬ excomunicatus. ¬ /6

pectet uobis uel uocem uestram pulsanti quantum corruperit in duplo¬ in simili loco. ¬ insuper .C. soldos. ¬ parti regie aliud tantum exso-luat. Karta mannere perhenniter suo statu /7 Facta karta uendicionisERa Mª.CCª.LXXª.Iª. mense septembris. Regnante rege dompno fernan-do in castella ¬ in legione Iohanne dei gratia episcopo in Oueto. Garciacarnota ma/8iorino in uoce regis in totis asturijs. Dompno pelagio petritenente Gigion. Ego sancius rodericib uobis abbatj ¬ conuentuj sanctivincentij de oueto. hanc kartam uendicionis /9 quam fieri iussi ¬ lege-re audiuj proprijs manibus roborauj ¬ confirmaui. ¬ signumc iniecj.(Signos)d Qui presentes fuerunt. Michael dominici capellanus /10 Garciasancij presbiter. Didacus petri frere. Iohan peliz maiorinus domni pela-gij. petrus petriz alcaide. Miguel pelaiz. petrus pelaiz confirmant. /11

petrus maior. ¬ alij plures. qui fuerunt presentes in sancto petro de uer-nozes cum istis hic positis ¬ ibi ista karta fuit roborata. confirmant. /12

(Esquina inferior derecha) Coram testibus Petrus testis / Iohannestestis / Martinus testis /13

(Derecha) Petrus (Signu)e notuit.

a In: inicial adornada de tres llinies. Crismón de seis llinies.b Roderici: i final corrixe y.c Signum: n corrixe u.d Dos cruces inscrites en círculos.e Cruz inscrita en flor tetrapétala adornada con cuatro puntes d’estrella.

32

1233, setiembre.

Micael Micaeliz y la so muyer vienden al so hermanu Martino, pres-bíteru, la so posesión na villa de Nembro (Gozón), por ocho sueldos.

A. AMSP (FSV, carp. XXVIII, nu 839). Pergamín orixinal. Midíes 355*113mm. Bona conservación.

ED.: Alonso Rodríguez (1989b: 169-170, nu 37).

108

Page 110: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

(Crismón) Ina nomine domini amen. Equum ¬ racionabile est utea que uenduntur. ne obliuioni tradantur; litteris confirmentur. EgoMicael micaeliz ¬ uxor mea /2 maria bona facimus cartam uendicionisuobis germano meo don Martino presbitero. de mea hereditate quamhabeo de auis ¬ de parentibus /3 meis in uilla nominata Nembro locumfinitum; Martin. Nostra parte de controzios. tectos. terras laboratorias¬ pro laborare. fontes. montes exidos /4 prados paszones. felgarias. ros-zas. diuisas. arboribus. aquis aquarum. sicut nobis pertinet inter nostrosfratres ¬ heredes. totum uendemus uobis pro precio quod accepimus deuobis /5 VIII. solidos monete Regis. ¬ amores ¬ plazeres quos recepimusde uobis unde sumus pagados. Isto precio fuit placibile inter nos ¬ uos.¬ de /6 precio apud uos nichil remansit. ¬ si magis ualet hereditasquam precium; sit dimissum. Ita ut ab hac die ¬ deinceps de nostro iuresit /7 foras. ¬ in uestro iure sit tradita ¬ confirmata. ut habeatis ¬ pos-sideatis iure hereditario. ¬ faciatis inde totam uestram uoluntatemusque /8 in secula seculorum. Siquisb contrariauerit uobis super hoc.tam nos quam aliquis de progenie nostra uel extranea. sit maledictuscum Iudas traditore. Et pro /9 temporali dampno persoluat uobis uelpulsanti uocem uestram quantum in karta resonat in duplo in similitali loco. ¬ insuper .C. soldos monete Regis /10 Et parti regie aliud tan-tum exsoluat. Facta karta mense September. Era Mª.CCª.LXXª.Iª.Regnante Rege fernando in legione. castella. ¬ toledo. /11 Iohannesouetensis episcopo. Garcia carnota maiorino in uoce Regis. Ego micaelmicaeliz ¬ uxor mea maria bona hanc kartam quam fieri iussimus ¬legere /12 audiuimus manus nostras roborauimus ¬ signa iniecimus.(Signos)c /13 Qui presentes fuerunt. Iohannes de vidallan presbiter.Marcos. Micael filio de pele pelaiz /14 Gonzaluo filio de orraca. Mariadominici mulier de Roderico petriz. Gontro martiniz /15 Maria isidriz.Maria uerueo ¬ alios. /16

(Esquina inferior derecha) Coram testibus Petrus testis Iohannestestis / Martinus testis. /17

(Derecha) Petrus bonus presbiter (Signu)d notuit.

a In: inicial adornada de dos llinies. Crismón de siete llinies.b Siquis: inicial adornada de gran módulu.c Dos círculos cruciaos per una raya.d Cruz inscrita en flor cuatripétala, adornada con cuatro puntes d’estrella.

109

Page 111: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

33

1233, setiembre 5.

Dominica Petriz col so fíu viende a Iohannes Abril, monxu de SanVicente, una casa en La Noceda cerca de Santa María de la Vega, por sietemaravedinos.

A. AMSP (FSV, carp. XXII, nu 653). Pergamín orixinal. Midíes 312*114mm. Bona conservación, con delles manches d’humedá.

ED.: Alonso Rodríguez (1989b: 168-169, nu 36).

(Crismón) Ina nomine domini amen. Equum ¬ racionabile est utea que uenduntur ne obliuioni tradantur litteris confirmentur. Ea prop-ter [ego Dominica] petriz cum filio meo. Iohanne /2 facio kartam uen-dicionis uobis dompno Iohanni abril monacho sancti vincencij de illacasa que stat in illa nozeda circa Sanctam [Maria de illa] vega ex unaparte de super stat /3 illa casa de petro martini lobeto ¬ ex alia partedeorsum stat illa casa de magistro Nicholao canonico de ista casa iamdicta sic determinata que stat inter istas ambas supra/4dictas uendo egouobis iam dicto medietatem integram cum suo directo de illo exido ¬cum totis suis pertinencijs pro precio quod accepi de uobis .VII. mora-betinos legionensis monete. hoc preci/5um fuit placibile inter me ¬ uos.¬ de hoc precio apud uos nichil remansit. Et si magis ualet ista casaquam hoc precium sit dimissum. Ita ut, ab hac die ¬ deinceps de iuremeo /6 sit abstersa ¬ in iure uestro sit tradita ¬ confirmata ut habeatis¬ possideatis eam iure hereditario ¬ faciatis de illa totam uestramuoluntatem imperpetuum Et ego obligo me /7 ¬ omnia bona mea proguarire uobis uel ei qui in loco uestrj uenerit istam medietatem de istacasa quam uobis uendidi de omni homine qui in eam uenerit cumdirecto. ¬ hanc uen/8dicionem facio pro necessitate quam habeo. ¬ uthabeam adiutorium ad istum filium meum Iohannem qui est paruulusnutriendum. Siquis igitur hoc meum factum infringere temptauerittam ego quam aliquis /9 ex progenie mea uel extranea; sit maledictus ¬excomunicatus ¬ cum Iudas in inferno dampnatus. ¬ pro temporalidampno persoluat uobis uel pulsantj uocem uestram quantum uobiscorruperit in /10 duplo ¬ in simili loco. Et in super pectet C solidos. ¬parti regie aliud tantum exsoluat. Et karta plenum obtineat robur pereuum. Facta karta Vº die septembris ERA .Mª.CCª.LXXª.Iª. /11 Regnante

110

Page 112: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

rege dompno fernando in castella ¬ in legione. Iohanne dei gratia epis-copo in oueto. Garcia roderici carnota maiorino in uoce regis in oueto¬ in totis asturijs. Dompno /12 Ramiro froilaz tenente oueto. EgoDominica petriz cum filio meo Iohanne hanc kartam uendicionisquam fieri iussimus ¬ legere audiuimus proprijs manibus roborauimus¬ confirmauimus /13 ¬ signum iniecimus. (Signos)b Qui presentes fue-runt. Garcia petriz monacus. Sancius fernandiz de cerdenno. Domi-nicus petriz qui fregit pinellam uinj in porta ¬ tenebat claues Sanctivincencij. /14 Dominicus martiniz pennereru. Iohannes iohannis. pelefranco. Martinus domenguiz. petrus lobeto. Iohannes petriz. Iohannesfeliz. petrus caboso de uoues. /15

(Esquina inferior derecha) Coram testes; Petrus testis / Martinustestis / Iohannes testis /16

(Debaxo, derecha) Petrus notuit (Signu)c

a In: inicial adornada de dos llinies. Crismón de siete llinies.b Dos círculos cruciaos per una raya.c Cruz inscrita en flor tetrapétala, adornada con cuatro puntes d’estrella.

34

1233, setiembre 8.

Maria Galleca viende a Stefano Mauro, callóndrigu, media casa narúa Gascona, na feligresía de San Xuan, por doce maravedinos.

A. AMSP (FSV, carp. XXXV, nu 1038). Pergamín orixinal. Midíes 360*100mm. Bona conservación, cola tinta un poco escayío nel final de les dosllinies primeres.

ED.: Alonso Rodríguez (1989b: 171-172, nu 39).

(Crismón) Ina nomine domini amen. Ego Maria galleca facioCartam uendicionis uobis dompno Stefano mauro canonico. demedietate de una Casa quam habeo in illa Rua que /2 dizent Gasconain feligresia sancti Iohannis. in tali termino. inter Casa de fernando

111

Page 113: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

gonzaluiz ¬ inter casa de sancto Vincencio. ¬ infronte Rua publica ¬casa de Sebastiano. /3 De ista Casa determinaata medietate abjntegrita-te vendo uobis cum totis suis directuris de terra usque ad celum ¬ bebouinum pro precio quod accepi uobis .XII. morabetinos monete /4 Regis.Isto precio fuit placibile inter me ¬ uos ¬ de precio apud uos nichilremansit. ¬ si magis ualet ista media Casa quam precium; sit dimissum.Ita ut ab hac die /5 ¬ deinceps de meo iure sit foras. ¬ in uestro iure sittradita ¬ confirmata habeatis ¬ possideatis iure hereditario. ¬ faciatisinde totam uestram uoluntatem usque imperpetuum. Siquis /6 contra-riauerit uobis super hoc. tam ego quam aliquis de progenie mea uelextranea. sit maledictus cum Iudas traditore. Et pro temporali dampnopersoluat uobis uel pulsanti uocem uestram quantum /7 in karta resonatin duplo in simili tali loco. ¬ in super Lª. morabetinos bonos ¬ direc-tos. Et parti regie aliud tantum exsoluat. ¬ carta in suo robore perma-nente. Facta karta in uespera /8 sancti micaelis mense September. ERAMª.CCª.LXXª.Iª. Regnante Rege fernando cum Regina uxore sua domnaBeatrice in Legione. Castella. ¬ toleto. Iohannes ouetensis episcopo.Garcia /9 carnota maiorino in uoce Regis. Ramirus frolez tenenteOueto. Alfonso martiniz recipit peages ¬ directuras de uilla. Ego mariagalleca hanc kartam quam fieri /10 iussi ¬ legere audiui proprijs manibusmeis roboraui ¬ signum inieci. (Signu)b Et si contrariam uenerit uobissuper illa ego saluabo ¬ guaribo uobis illam cum directo /11 per me ¬ peromnia bona mea toto tempore. Qui presentes fuerunt; Petro vaxel cano-nico. Martinus garciaz canonico. Martinus sariego presbiter. don sanciode latores presbiter. /12 Martinus de don lucas presbiter. Iohan alfonso deUillaxit presbiter Dominico capellano Sancti Pelagij habuit denarios delforo. Pele lorenciz /13 Don Osorio. Martino martiniz de Sancta eulalia.Iohannes petriz ortolano. Dominico gonzaluiz carnicero. Dominicopetriz de pinnanna. /14 Aparicio pelaiz lagnero. Iohannes peliz murera.¬ alij multi. (Espaciu)c Petrus bonus presbiter notuit (Signu)d /15

(Esquina derecha) Coram testibus; / Petrus testis / Iohannes testis/ Martinus testis

a Crismón de siete llinies.b Cruz inscrita nun círculu.c Espaciu d’unes trenta y cinco lletres.d Cruz inscrita en flor tetrapétala, adornada con cuatro puntes d’estrella, de les que salenrayos.

112

Page 114: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

35

1233, ochobre.

Gonzalvo Pedriz cola so muyer y los sos fíos vienden a Iohan Loren-ciz y a la so muyer la parte que-yos pertenez na tierra de Cortina, dos qui-ñones de cuatro pumares na suerte d’Avarero, por un güe.

A. AMSP (FSV, carp. XXXIX, nu 1142). Pergamín orixinal. Midíes 283*155mm. Rotures na parte central del pergamín, con pérdida de testu.

ED.: Alonso Rodríguez (1989b: 172-173, nu 40).

(Crismón)a In nomine domini Amen. Ego gonzaluo pedriz ¬ uxormea maria dominici ¬ filios nostros; maria. ¬ Petro ¬ marina. Facimus/2 cartam uendicionis uobis don Iohan lorenciz ¬ uxor uestra Maria fer-nandiz nostra parte quam habemus in illa terra de /3 cortina qui est intali termino de una parte est terra del omedo ¬ de maria garcia. ¬ dealia parte terra de filios de /4 Roderico garcia. ¬ de alia parte terra depetro roderici. ¬ de dominico rodericj. ¬ de filios de iohan garcia ¬ dePele garcia. ¬ de alia parte /5 afronta in illa carrera de la barrosa. ¬ dealia parte tiense cum illa terra de omnes de pinnera. ¬ de alia parte estilla terra de sancto /6 iohannes. In medietate de ista terra determinatasunt .V. quinnones ¬ illos duos de illos sunt nostros. illo uno de nostraherederia /7 ¬ illo alio quinnone sacauimus de palacio qui erat de meagermana; eluira petriz qui finauit. ¬ per isto auemos los dos quinnonesde /8 medietate de ista terra supradicta. Et uendimus uobis cum istosdos quinnones; de .IIII. pumares in illa sorte de auarero delos mellores/9 [in] ibi escollierdes fazer cinco quinnones de istos .IIII. pumaresermunes. ¬ de istos cino (sic) quinnones. vendimus uobis illos duos /10

[quinno]nes. Illos .II. quinnones de medietate de illa terra supradicta ¬istos .II. quinnones de istos pumares sicut dictum est vendimus uobispro /11 [precio] quod accepimus de uobis uno boue directo. Isto preciofuit placibile inter nos ¬ uos. ¬ de precio apud uos nichil remansit. [¬si ma]/12gis ualet hereditas ¬ istos quinnones de istos pumares sicutsupradictum est quam precium sit dimissum. Ita ut ab hac die ¬ dein-ceps /13 de nostro iure sit foras. ¬ in uestro iure sit traditum ¬ confir-matum. ut habeatis ¬ possideatis iure hereditario ¬ faciatis inde totamuestram uolunta/14tem usque imperpetuum. Siquis contrariauerit uobissuper hoc; tam nos quam aliquis de progenie nostra uel extranea sit

113

Page 115: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

maledictus cum Iudas traditore. ¬ peche /15 uobis uel pulsantj uocemuestram quantum in karta resonat in duplo in simili tali loco. ¬ insuper; CCC soldos monete regis. ¬ partj regie aliud /16 tantum exsoluat.Facta karta mense octobre. era MªCCLXXª.Iª. Regnante rege fernando inleon. Castella. ¬ tholeto. Iohannes ouetensis /17 episcopo. Garcia carno-ta maiorino in uoce regis. Iohannes abbas IIusb Sancti vicencij. EgoGonzaluo petriz ¬ uxor mea maria dominici /18 ¬ filios nostros maria.¬ Pedro. ¬ marina. hanc kartam quam fieri iussimus ¬ legere audiui-mus manus nostras roborauimus ¬ signa iniecimus (Signos)c /19 Q<u>ipresentes fuerunt. Iohan petri capellan ¬ tenedor del mense. Pedro gar-ciaz. Sancho garciaz. Isidoro fernandiz. Isidoro pedriz. /20 Dominicorodericj. Iohan petriz. Martino caluo. ¬ dominico. Christoualo petriz ¬alios omnes bonos. /21

(Derecha, debaxo) Petrus bonus notuit (Signu)d /22

(Esquina inferior derecha) Petrus testis / Iohannes testis / Martinustestis.e

a Crismón de seis llinies.b secundus: apaez el signu d’abreviación de us en cuenta d’eses dos lletres sobrelliniaes,que ye la forma más común.c Cinco cruces inscrites en círculos, col brazu horizontal común.d Cruz inscrita en flor tetrapétala, adornada con cuatro puntes d’estrella.e En toles ringleres de la columna hai un espaciu d’unes quince lletres ente’l nome y testis.

36

[1233].

Sancia García viende a Alvaro Suariz y a la so muyer la parteque-y pertenez na villa de Pintoria, por cien sueldos.

A. AMSP (FSV, carp. XXXI, nu 859). Pergamín orixinal. Midíes 321*139mm. Regular conservación: gran mancha d’humedá con dellos furacos naparte central, con pérdida de varies llinies.

ED.: Alonso Rodríguez (1989b: 173-174, nu 41).

114

Page 116: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

(Crismón) Ina nomine domini amen. Equum ¬ racionabile est utea que uenduntur ne obliuioni tradantur litteris confirmentur.Eapropter ego domna Sancia garcia /2 filia de garcia maszaneda ¬ dedomna Orraca Alfonso clara mente ¬ spontanea uoluntate facioCartam uendicionis uobis don Aluaro suariz /3 meo primo quermano¬ uxor uestra Domna Sancia petriz. de mea hereditate quam habeo deauis ¬ de parentibus meis super flumen Nilonis in uilla /4 nominataPintoria. Controzios. terras laboratorias ¬ pro laborare domitum ¬ prodomare. fontibus montibus exitibus pratis pascuis. felgarias. roszas /5

deuisas. arboribus. aquis aquarum. intus ¬ foris. sicut mihi pertinetinter meos freres ¬ heredes. ¬ non habeo filio nec filia. uendo uobisillam pro precio quod accepi de uobis /6 C solidos monete Regis. ¬ aliosamores ¬ plazeres quos recepide uobis unde sum pagada. Hoc preciumfuit placibile inter me ¬ uos. ¬ de precio /7 apud uos nichil remansit.Et si magis ualet hereditas quam precium; sit dimissum. Ita ut abhacdie ¬ deinceps de meo iure sit abster/8sa ¬ in uestro iure sit tradita ¬confirmata. ut habeatis ¬ possideatis iure hereditario. ¬ faciatis indetotam uestram uoluntatem usque imper/9petuum. ¬ ista hereditate egoibo in partida cum filios de don martino alfonso de qualla. ¬ uendoillam cum marito Alfonso pelaiz /10 Siquis contrariauerit uobis superhoc. tam nos quam aliquis de progenie nostra uel extranea. sit male-dictus cum iudas traditore. Et pro temporali /11 dampno persoluat uobisuel pulsanti uocem [uestram quantum in karta resonat in] duplo insimili tali loco. [¬] in super quingentos [solidos monete regis Q..] /12

parti [regie aliud tantum exsoluat, ¬ carta ................ ............. ...................... reg]/13nante Rege fernando in legione ¬ castella [............ ................ ....... tenen]/14te ualle trubia. Ego Sancia garcia [cum marito meoistam cartam quam legere audiuimus manus] nostras roborauimus ¬signa iniecimus. (Signos)b /15 Qui presentes fuerunt: Suer ordoniz. Suerdia[z] de [.araca]. Alfonsus martiniz de godos /16 Guterrio sanciz detrubia ¬ de pentenno. Gonzaluuo diaz quermano de suer ordonnizPelagius mania de grado. frere de uillampnat. Alfons peliz de cabrales.fernan petriz de candamo. /17 Martinus suariz de oueto. Petro gonzaluizde latores. ¬ alij. /18

(Esquina inferior derecha) Coram testibus / Petrus testis / Iohannestestis / Martinus testis /19

(Centru derecha) Petrus bonus presbiter notuit (Signu)c

115

Page 117: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

a In: inicial adornada de dos llinies. Crismón de diez llinies.b Dos círculos cruciaos per una raya.c Cruz inscrita en flor tetrapétala adornada con cuatro puntes d’estrella, de les que salenrayos.

2 garcia: gracia Alonso || Nilonis: Nolonis Alonso || 4 controzios: controizos Alonso ||5 deuisas: diuisas Alonso || 6 alios: alio Alonso || 8 et possideatis: omite Alonso || 16Pelagius: Pelagia Alonso || Mania: Monia Alonso.

37

1234.

Petro Gundisalui, cola so muyer Alisoncie Iohannis, donen poles sosalmes al monesteriu de San Vicente la so posesión na villa de Muñera, enLlaviana; pola robla d’esta carta reciben del monesteriu venti sueldos.

A. AMSP (FSV, carp. XIV, nu 408). Pergamín orixinal. Midíes 210*144 mm.Bona conservación, con delles manches.

ED.: Alonso Rodríguez (1991b: 55-56, nu 55).

(Crismón)a In nomine Domini amen. Equum ¬ racionabile est utea que donantur ne obliuioni tradantur litteris confirmentur. Ea /2

propter ego petro gundisaluj cum otorgamento uxoris mee alisoncieiohannis do ¬ offero deo ¬ monasterio sancti /3 vincencij de ouetoquantam hereditatem habeo uel habere debeo in illa uilla de munnera,qui est in lauia/4na. ¬ hoc facio ob remedium anime mee ¬ parentummeorum quod semper deseruiat ipsi monasterio pro animabus /5 nostris.¬ in roboracione istius karte accepi ab abbate Sancti vincencij .XX. soli-dos ¬ otorgo ipsam hereditatem /6 ad monasterium iure hereditarioimperpetuum possidendam ¬ hoc facio de quanto ad me pertinet /7

integre inter meos coheredes intus ¬ foras ad omnes partes per ubi-cumque se ipsius hereditatis mea directuram ex/8tendit. Siquis igiturhanc meam donacionem infringere temptauerit tam ego quam aliquisex progenie mea uel /9 extranea; iram dei omnipotentis incurrat. Et protemporali dampno persoluat uobis monachis uel uocem uestram /10 pul-santi quantum corruperit in duplo ¬ in simili tali loco. ¬ insuper pariat

116

Page 118: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

.CC. solidos. ¬ parti regie alios tantum /11 exsoluat. karta nichil ominusin suo robore duratura. Facta karta ERa .Mª.CCª.LXXª.Iª. Regnante rege/12 dompno fernando cum regina dompna Beatrize in Castella ¬ inLegione. Iohanne dei gratia episcopo in Oueto. /13 Garcia roderici car-nota maiorino Regis in totis asturijs. Dompno Ordonio tenente lauia-na. /14 Ego petrus gundisaluj de felechas. miles cum assensu uxoris meeiam dicte Aldoncia iohannis ¬ filiorum nostrorum /15 hanc kartamquam fieri iussi ¬ legere audiui proprijs manibus roborauj ¬ confirmauj¬ signum iniecj. /16 Qui presentes fuerunt; abbas Iohannes .IIus. ¬conuentus Sancti vincencij. /17

(Esquina inferior derecha) Coram testes. Petrus testis / Iohannestestis / Martinus testis. /18

(Derecha) Petrus notuit (Signu)b

a Crismón de seis lletres.b Cruz inscrita en flor tetrapétala adornada con cuatro puntes d’estrella.

2 petro: petrus Alonso || 5 vincencij: vencencij Alonso || 12 Beatrize: Batrice Alonso ||14 iohannis: iohanis Alonso || 16 presentes: praesentes Alonso.

38

1234.

Maria Buyso colos sos fíos y fíes, viende al abá y al conventu deSan Vicente un terciu de Salceo, nel valle de Xixón, con toles sos perte-nencies menos el patronatu de la ilesia de San Xuan de Cenero por cientodiez maravedinos, de los que yá recibiere cuarenta a la muerte del so home.

A. AMSP (FSV, carp. XVII, nu 482). Pergamín duldosu (pudiera ser unacopia del nu 483). Midíes 360*174 mm. Bona conservación.

ED.: Alonso Rodríguez (1991: 89-90, nu 52).

IN nomine dominj amen. Equum ¬ racionabile est ut ea queuenduntur ne obliuionj tradantur litteris confirmentur. Eea (sic)

117

Page 119: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

propter ego Maria buyso cum filijs ¬ filiabus meis. ¬ Fernandi rodericide solis /2 facio uobis dompno Iohannj. secundo abbati ¬ conuentujsancti vincencij Ouetensi kartam uendicionis de illa tercia de salzedoque est en ualle de Gigion ab integritate cum omnibus pertinencijs suis./3 excepta illa uoce de illo patronatu. de illa ecclesia sancti Iohannis deCennero. Hanc hereditatem iam dictam cum omnibus pertinencijs suisvendo uobis iam dictis abbati ¬ conuentuj pro precio quod ac/4cepi deuobis in tempore maxime neccesitatis; uidelicet .C.X. morabetinos. Quodprecium. vtrique parti bene complacuit ¬ de hoc precio apud uos nichilremansit. Et si magis ualet ista hereditas /5 quam hoc precium. sit ibidimissum pro anima dilecctisimij mariti mej fernandi roderici ¬ promea. Notum in super facio vniuersis presentem paginam inspecturisquod ego iam dicta. Maria buyso obligo /6 me ¬ omnia mea adquisita¬ adquirenda ad saluandam istam venditionem monasterio Sancti vin-cencij Ovetensi ¬ expressius atque nominatim mitto uobis in cautionem.ad saluandam iam dictam uenditionem /7 Sanctam martama in valle deCarrennjob. Ambas Sanctum iacobum. ¬ totas meas arras. de istosmorabetinos quadraginta accepi ad opus exequiarum iam dicti maritimej ¬ ad eiusdem debita persol/8uenda. de alijs .LXXta. qui super sunt.abbas ¬ conuentus Sanctj vincencij iam dictam hereditatem apignoreextraxerunt. Itaque ista hereditas ab hac die ¬ deinceps de meo iure sitabs/9terssa ¬ in iure monasterio sancti vincencij sit tradita ¬ confirmata¬ totam de ipsa suam faciant uoluntatem. Siquis igitur contra hoc meumfactum venire persumpserit. sit maledictus a /10 deo ¬ in super reddatuobis dupplatum quantum corruperit. ¬ in super; C. morabetinos ¬ partiregie aliud tantum exsoluat. ¬ karta semper plenam obtineat firmitatem.Ego maria buyso hanc kartam quam /11 fieri iussi ¬ legere audivj pro-priis manibus roboro ¬ confirmo, ¬ signum fieri facio. Facta carta uen-ditionis, eram .Mª.CCª.LXXª.IIª. regnante el Rey don fernando legionem.

a Rodríguez Alonso llee Sanctibene martinj, y nuna nota al pie reconoz la dificultá de lallectura. Según la nuesa interpretación, la primera pallabra del topónimu ye Sanctam,pero la segunda ye duldosa: pudiere ser Martam o Mariam, y nel documentu nu 41 llée-se Sanctam martham. De los topónimos de la zona que se consultaron, cerca d’Ambás taSanta María de Llogrezana y la ilesia d’El Valle ta dedicada a Santa Olaya.b carrennjo: j corrixe y.

1 confirmentur: confirmetur Alonso || Eea: Ea Alonso || roderici: rodera Alonso || 2dompno: donpno Alonso || salzedo: salzado Alonso || 4 neccesitatis: noccitatis Alonso

118

Page 120: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

|| remansit: remansis Alonso || 5 obligo: obliga Alonso || 6 vincencij: vecencij Alonso ||Ovetensi: Outensi Alonso || cautionem: cauttem Alonso || 7 Sanctam martam:Sanctibene martinj Alonso || 8 de alijs LXXta: do alijs XXX Alonso || vincencij: ven-cencij Alonso || extraxerunt: exqaxerunt Alonso || 10 tantum: tam Alonso || 11 mani-bus: manibij Alonso.

39

1234, abril 15.

Petro Lorenciz dona un cuartu de la so casa, xunto a l’albergueríanueva de San Vicente, a Dominica Moniz, la so segunda muyer.

A. AMSP (FSV, carp. XXXV, nu 1040). Pergamín orixinal. Midíes 335*102mm. Bona conservación.

ED.: Alonso Rodríguez (1991: 79-80, nu 45).

(Crismón) Ina nomine domini Amen. Equum ¬ racionabile est utea que dantur. ne obliuioni tradantur. litteris confirmentur. Eapropterego Petro lorenciz non peruini nec pro metum /2 neque perturbatumsensum. sano. ¬ in meo sensu ¬ in mea memoria accesit mihi uolun-tas bona ¬ facio cartam donacionis uobis dominica moniz uxore mealegi/3tima. Inilla casa in quam ego ¬ uos habitamus que est en tali ter-mino inter casa de maria martiniz mulier qui fuit de Iohannes petriz.¬ de suos filios. ¬ inter illas casas /4 nouas de albergueria Sancti vin-cencij. ¬ so exido detras usque ad tueros delas figares ¬ per suos finsos.¬ in illo muro habet ista nostra casa medietate. ¬ in fronte camino /5

que discurrit de Oueto pro al ponton de mercado. ¬ casa de filios debocayo. Inista casa determinata habeo illa medietate. ¬ illa alia medie-tate est de filios meos /6 quos habeo de alia muliere. ¬ de ista medieta-te que est mea; do uobis la medietate quia quando ego accepi uos prouxore legitima feci uobis carta de arras de medietate de /7 hereditate ¬de auere ganato ¬ pro ganare foras inde partem non dedi uobis in istacasa. ¬ agora do uobis quarta parte de tota ista casa. ¬ illa alia quartaremanet mihi. ¬ ad filios meos. /8 de alia uxore remanesceret illas aliasII quartas que est tantum como isto meo ¬ uestro. Do uobis ista quarta

119

Page 121: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

de tota ista casa determinata cum so exido ¬ cum totis suis directurisde terra usque /9 ad celum ¬ bibo uinum. Ita ut ab hac die ¬ deincepsde meo iure sit foras. ¬ in uestro iure sit tradita ¬ confirmata ut habe-atis ¬ possideatis iure hereditario. detis. uendatis adquem /10 quisieritis¬ faciatis de illa totam uestram uoluntatem usque imperpetuum. ¬si ego finauero ante que uos ¬ filio aut filia habueritis de alio ho-mine; non habeat partem in illa. pro in alias partes faci /11 faciatis deilla totam uestram uoluntatem. de illa sine omni contradictione. Siquiscontrariauerit uobis super hoc. tam ego quam aliquis de progenie meauel extranea. sit maledictus cum iudas traditore. ¬ pro temporalidampno /12 persoluat uobis uel pulsanti uocem uestram quantum inkarta resonat in duplo in simili tali loco. ¬ in super .C. morabetinosbonos ¬ directos. ¬ parti regie aliud tantum exsoluat. Et karta in suorobore /13 permanente. Facta karta mense aprilius medietate. ERa.Mª.CCª.LXXª.IIª. regnante Rege fernando in legione castella ¬ toleto.cum Regina uxore sua domna beatrice. Iohannes ouetensis episcopus /14

Iohannes IIus abbas Sancti Vincencij. Garcia Carnota maiorino in uoceRegis. Ramirus frolaz tenente Oueto. Alfonso Martiniz recipit peages¬ directuras de villa. Ego Petro loren/15ciz hanc kartam quam fieri iussi¬ legere audiui proprijs manibus meis roboraui ¬ signum inieci.(Signu)b /16 Qui presentes fuerunt; prior don Alfonso. don fernan gute-rriz so prior. don Iohannes dominici armario. don dominico uegamonge; marcos martiniz capellan. Gonzaluo peliz qui fo frere.Dominicus martiniz /17 Martinus iohannis. Petro micaeliz carauedan.Dominicus petri. Sancio fernandiz. Diago roderici. Alfonso gonzaluiz.¬ alii. /18

(Debaxo, derecha) Petrus Bonus presbiter notuit (Signu)c /19

(Esquina inferior derecha) Coram testes. Petrus testis. Iohannestestis. Martinus testis.

a In: inicial adornada de gran módulu. Crismón de nueve llinies.b Cruz inscrita nun círculu.c Cruz inscrita en flor tetrapétala adornada con cuatro puntes d’estrella.

1 uini: uim Alonso || 2 donacionis: donancionis Alonso || 4 nouas: nuoas Alonso ||Sancti: San Alonso || 11 omni: ait Alonso || 13 aprilius: aprile Alonso || domna: domi-na Alonso || Iohannes: Iohannis Alonso || 14 recipit: recepit Alonso || 16 presentes:praesentes Alonso || 17 caravedan: caravedam Alonso.

120

Page 122: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

40

1234, mayu.

Petrus Gonzalviz cola so muyer Maria Migueliz y los sos fíos vien-den al monesteriu de San Vicente’l cuartu de la sesta parte del eru deLa Roza por seis sueldos.

A. AMSP (FSV, carp. XXII, nu 654). Pergamín orixinal. Midíes 248*119mm. Bona conservación.

ED.: Alonso Rodríguez (1991: 87-88, nu 50).

(Crismón)a In nomine domini amen. Equum ¬ racionabile estut ea que uenduntur ne obliuioni tradantur literis confirmentur. Eapropter ego Petrus gonzaluiz cum /2 uxore mea maria migueliz. ¬cum filijs ¬ filiabus meis marchus. ¬ laurencius. ¬ sancha. ¬ maria.uobis domno ihoannj (sic) abbati ¬ conuentuj /3 Sancti vincencijde oueto facimus cartam uendicionis de illo nostro lantado quemhabemus cum sancto uincencio de illa nostra porcione scilicet quartampartem /4 de illa sesma de quanto lantado stat in illo ero dellla (sic)roza. quod est determinado de una parte per illo ero de podamia ¬dealia parte per /5 illas sortes de frola. ¬ de fronte per illo tornelo. ¬de alia fronte per illa diuisa. pro quo accipimus de uobis in precioVIos solidos ¬ dimidium. monete regis. /6 ¬ de isto precio apud uosnichil remansit. ¬ si magis ualet isto lantado quam precium quodnobis datis; totum sit dimissum predicto monasterio pro animabus /7

nostris. Ita ut ab hac die de nostro Iure sit abstersa ¬ in uestrob iure sittradita ¬ confirmata. habeatis. ¬ possideatis iure perpetuo. Siquisigitur hoc factum /8 nostrum infringere temptauerit tam de partenostra quam de extranea; in primis sit maledictus ¬ excomunicatus ¬cum Iuda Domini traditore sit /9 in inferno dampnatus ¬ pro tempo-rali dampno pectet uobis uel pulsanti uoci u<est>rec .C. solidos mone-te regis. ¬ parti regie aliud tantum persoluat /10 Facta karta sub era.Mª.CCª.LXXª.IIª. mense maij. Regnante rege domno fernando. in le-gione ¬ in castella. Iohanne episcopo in oueto. Garcia roderici /11

maiorino regis in asturias. ¬ hec carta fuit roborata ¬ confirmata incapitulo sancte marie de brannas.qui presentes fuerunt. Petrus Iohannispresbiter. /12

121

Page 123: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

(Columna) petrus michaeliz presbiter confirmat. / benedictuspresbiter confirmat / Iohannes diaz miles confirmat. / DidacusGonzaluiz miles confirmat / Iohannes petri miles confirmat /13

(Debaxo) Ego Petrus gonzaluiz ¬ uxor (Signu)d mea mariamiguliz cum filijs nostris manus /14 nostras roborauimus ¬ signainiecimus /15

(Esquina inferior derecha) Coram testes. / Petrus testis. / Iohannestestis. / Martinus testis.

a Crismón de cinco llinies.b Paez que l’escribán comió la pallabra in y corrixó sobre uestro.c uestre: apaez sin marca d’abreviación.d Cruz puntiada inscrita en flor cuatripétala, adornada con cuatro puntes d’estrella.Corta la ringlera siguiente ente signa ya iniecimus.

1 venduntur: vendentur Alonso || 2 ¬ laurencius: omite Alonso || domno: dominoAlonso || 5 diuisa: diusa Alonso || 7 in uestro: uestrrom Alonso.

41

1234, mayu 16.

Maria Buyso colos sos fíos y fíes, viende al abá y al conventu deSan Vicente’l terciu de Salceo, nel valle de Xixón, con toles sos pertenenciesmenos el patronatu de la ilesia de San Xuan de Cenero por ciento diezmaravedinos, de los que recibiere cuarenta al morrer el so home.

A. AMSP (FSV, carp. XVII, nu 483). Pergamín orixinal. Midíes 369*165mm. Bona conservación, con delles manches.

ED.: Alonso Rodríguez (1991: 90-91, nu 53).

(Crismón) INa nomine dominj amen. Equum ¬ rationabile est utea que uenduntur ne obliuioni tradantur litteris confirmentur.Eapropter ego maria buiso cum filijs ¬ filiabus meis ¬ Fernandus

122

Page 124: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

rodericj de Solys. facio /2 vobis dompno Iohanni secundo abbatj ¬conuentuj sanctj vincenti ouetensi kartam venditionis de illa sesmade salzedo que est in valle de gigion. ab integritate cum omnibuspertinencijs suis; excepta illa uoce. de illo patronato de /3 illa ecclesiasancti iohannis de cennero. Hanc hereditatem iam dictam cum omni-bus pertinencijs suis vendo uobis iam dictis abbatj ¬ conuentui pro pre-cio quod accepi de uobis in tempore maxime necesitatis; videlicet.C.X. morabetinos. Quod precium /4 vtrique parti bene complacuit ¬de hoc precio apud uos nichil remansit. Et si magis ualet ista here-ditas quam hoc precium sit ibi dimissum pro anima dilectissimi maritjmei Fernandj rodericj; ¬ pro mea. Notum insuper facio vniuersispresen/5tem paginam inspecturis quod ego iam dicta maria buisoobligo me. ¬ omnia mea adquisita ¬ adquirenda ad saluandam istamuenditionem monasterio sancti vincenti ouetensi ¬ expressius atquenominatim; mitto uobis in cautionem. ad /6 saluandam iam dictamuenditionem; sanctam martham in valle de Carrenno. Ambas.Sanctum Iacobum. ¬ totas meas arras. De istis morabetinis. quadra-ginta accepi ad opus exequiarum iam dicti maritj mei. ¬ ad eiusdemdebita persol/7uenda de alijs LXXta. qui super sunt; abbas ¬ conuentussanctj vincenti iam dictam hereditatem a pignore extraxerunt. Itaqueista hereditas ab hac die ¬ deinceps de meo jure sit abstersa ¬ in iuremonasterij sancti vincencij /8 sit tradita ¬ confirmata. ¬ totam de ipsasuam faciant voluntatem. Siquis igitur contra hoc meum factum veni-re persumpserit. sit maledictus a deo ¬ insuper reddat uobis dupplatumquantum corruperit. ¬ in super; C. morabetinos. /9 ¬ parti Regie aliudtantum exsoluat. ¬ karta semper plenam obtineat firmitatem. Egomaria buiso hanc kartam quam fieri iussi ¬ legere audiuj proprijsmanibus roboro ¬ confirmo. ¬ signum fieri facio. (Signos)b /10 Factakarta uenditionis eRa .Mª.CCª.LXXª.IIª. Regnante Rege Ferrando. legio-nem ¬ Castella. Iohanne dej gratia episcopo in oueto. Garcia rodriguizmaiorino Regis. pelagio petri tenente gigion. Qvi presentes fuerunt;apud Ouetum. /11 quando tractata fuit ista uenditio; in capitulo sanc-ti vincencii; Guterrius didacj miles. pelagius rodericj ¬ aluarus rodericide solys. petrus garcia de casaprin. Munnio vaorio. Rodericus munnionGundisaluus munnion de carrenno. fernandus cacauo /12 Qvi presentesfuerunt quando hac karta fuit roborata apud sanctum martinum delodon; Alfonsus peliz. prior sancti vincencii. Dominicus vega mona-chus. Fernandus buiso. Suer rodriguiz de vegega confirmant. Sanciusrodriguiz miles confirmat. Fernandus castannedo frater eius /13

123

Page 125: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

confirmat. Petrus lana confirmat. Martinus gonzaluiz de viganna; dearzello. Martinus monniz de uegega. Suer osoriz. Gonzaluus peliz mar-chos fernandiz de uegega. ¬ alij plures. Coram testes. Iohannes testis.Petrus testis. Martinus testis. XVIIº .kalendas. /14 jvnij. /15

(Esquina inferior derecha) Adefonsus (Signu)c notuit.

a In: inicial adornada de gran módulu. N mayúscula. Crismón de tres llinies.b Dos círculos cancelaos per rayes.c Cruz inscrita en flor tetrapétala adornada con cuatro puntes d’estrella.

1 venduntur: vendentur Alonso || 2 ouetensi: omite Alonso || 3 ¬: omite Alonso || nec-cesitatis: noccitatis Alonso || 4 presentem: praesentem Alonso || 5 quod: quos Alonso|| cautionem: cauteronem Alonso || 7 vincencij: vencencij Alonso || 8 totam de: omiteAlonso || morabetinos: morabedis Alonso || 10 presentes: praesentes Alonso || 12 hac:hanc Alonso || 13 gonzaluiz: gomez Alonso.

42

1234, xunu 6.

Pelagius Roderici cola so muyer, y Petrus Alfonsi, el so sobrín, vien-den al abá y al conventu de San Vicente la metá d’unes villes de Salines(Gozón), denomaes Solyas, Elygio y Coygio, menos una parte qu’AlfonsusRoderici donare, por setenta y cinco maravedinos.

A. AMSP (FSV, carp. XVII, nu 488). Pergamín orixinal. Midíes 256*239mm. Manches que faen desvanecer la escritura.

ED.: Alonso Rodríguez (1991: 91-93, nu 54).

(Crismón)a In nomine dominj amen. Equum ¬ rationabile est utea que uenduntur ne obliuioni tradantur litteris confirmentur.Eapropter /2 Pelagius roderici cum uxore mea vrraca petrib; ¬ ego petrusalfonsi vendimus uobis dompno Iohanni secundo abbatj ¬ uestroconuentuj sancti vincencii quantum habemus uel /3 habere debemus insalinas ¬ in solyas in elygio. ¬ in coygio. videlicet totam medietatem

124

Page 126: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

jntegram de totas hereditates superius /4 nominatas; excepta parte fer-nandi rodericj. quam idem fernandus roderjcj iam uobis dederat proanima sua. quam uos extraxistis de XXXta. /5 morabetinos. pro quibusillam tenebat Aluarus didacj de mazaneda in pignore obligatam. vndescire facimus omnibus presentem paginam inscripturis; quod uos iam/6 dictj abbas ¬ conuentus habebatis illam medietatem istarum heredi-tatum de Munione guzalujz nostro tyo. ¬ de alia medietate que fuit deSancia gon/7zaluiz; fernandus rodericj de solys in ora mortis sue man-dauit quod uos extraheretis de pignore illam suam partem de Salynas.de XXXta morabetinos ut superius /8 dictum est. ¬ quod magis ualet istahereditas; reliquit uobis pro anima sua. ¬ fecit me pelagium rodericifratrem suum vicarium quod uos mitterem in istam heredi/9tatem exparte eius. quod ¬ ego facio prout ipse mandauit. ¬ vendo uobis cumpetro alfonsi sobrino meo iam dictas hereditates cum omnibus suisperti/10nentijs ¬ cum homines de nostra criatione. pro precio quodaccepimus de uobis .LXXta.Ve. morabetinos. quod precium nobis ¬ uobisbene complacuit ¬ de hoc precio apud uos nichil reman/11sit ¬ si magisvalet ista hereditas quam hoc precium sit dimissum pro animabus nos-tris. ita ut ab hac die ¬ deinceps de nostro iure sint abstersa ¬ in iure/12 monasterij sancti vincencii sit tradita ¬ confirmata. ¬ faciatis de ipsaquidquid uestre placuerit uoluntatj. Siquis igitur contra hoc nostrumfactum infringere temptauerit; iram dej /13 incurrat ¬ uobis quantumcorruperit duplatum reddat ¬ in super auri libras .XXXta. ¬ parti Regiealiud tantum persoluere compellatur. Karta in suo robore nichilhomi-nus perma/14nente. Facta karta venditionis eRa .Mª.CCª.LXXª.IIª. VIºdie Iunij. Regnante rege Ferrandus; in Legione ¬ Castella. Iohanne dejgratia episcopo in oueto. Garsia /15 rodriguiz maiorino Regis. EgoPelagius roderici cum uxore mea Orraca petri ¬ ego petrus alfonsi hanckartam venditionis quam fieri jussimus ¬ legere audiuimus /16 proprijsmanibus roborauimus ¬ signa iniecimus (Signos)c. Homines de nostracriation sunt connuxudos Compannos de Roderico [..guiz] /17 Istos ¬alios quos ibj habemus uel adistam hereditatem pertinent uendimusuobis. atque concedimus. ¬ totam hereditatem integram quanta fuit deSancia gonzaluiz quam illa /18 que fuit de dompno Roderico guterriz.quod nobis cecidit pro partida inter nostros fratres. ¬ nos tenemus illamsaluare. omnj tempore monasterio suprascripto. Qui presentes /19 fue-runt quando hac karta fuit roborata. Addimus etiam quod in principiocarte fuit qua intraluieraris posita. videlicet cum uxore mea orracapetri: /20

125

Page 127: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

(Columna 1ª) In capitulo Sancti vincencii: totus conuentusSancti vincencii confirmant. / Aluarus rodriguiz miles confirmat.d /Aluarus diaz de Mazaneda miles confirmat. / Alfonsus gonzaluiz depinnera miles confirmat. / Garcia rodriguiz de caes miles confirmat. /fernandus prada miles confirmat. /21

(Columna 2ª) Migael fernandiz de ambas confirmat / Garciagonzaluiz de sancta cruz confirmat / petrus garcia de aguera confirmat/ Fernandus petri de lobares confirmat / Suer rodriguiz de solys con-firmat. /22

(Columna 3ª) Qui presentes fuerunt in solys quando hanc kar-tam orracca petri roborauit. / Dominicus veremudj fraere del ospital desancto iohanne confirmat / Petrus aluar confirmat / Iulianus petri pres-biter confirmat / Ioan petriz de la quintana confirmat / Ioan de dios ¬alij plures confirmant. /23

(Esquina inferior derecha) Adefonsus (Signu)e notuit.

a Crismón de cuatro llinies.b cum... petri: sobrelliniaoc Seis círculos, cancelaos de dos en dos per una raya.d La pallabra confirmat ta alliniada en tola columna de confirmantes: ente ésta y elloshai un espaciu canceláu per una raya.e Cruz inscrita en flor tetrapétala adornada con cuatro puntes d’estrella.

1 venduntur: vendentur Alonso || 5 presentem: praesentem Alonso || 13 tantum: tamAlonso || 14 venditionis: vinditionis Alonso || 16 roborauimus: roboramus Alonso ||Compannos: Ecampannas Alonso || 18 presentes: praesentes Alonso || 20 capitulo:capiella Alonso || prada: pinala Alonso.

43

1234, xunetu 12.

Petrus Martin cola so muyer y otros doce vendedores vienden alabá de San Vicente lo que-yos pertenez en Priañes por trece maravedinosy mediu; y Marina Iohannis col so home vienden al mesmu abá la so

126

Page 128: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

posesión na mesma villa, que foi de Gontro Pelaiz, por venti marave-dinos.

A. AMSP (FSV, carp. XXVI, nu 753). Pergamín orixinal. Midíes 286*159mm. Manches d’humedá qu’afecten a la escritura.

ED.: Alonso Rodríguez (1991: 82-84, nu 47).

(Crismón)a In nomine Dominj amen. Equm (sic) ¬ rationabile estut ea que venduntur ne obliuioni tradantur litteris confirmentur.Eapropter ego petrus martin cum uxore mea /2 marinna iohannis ¬cum meis sobrinis uidelicet petro pelagij ¬ cum maria dominicj. ¬marinna dominicj. ¬ cum maria pedriz. ¬ marinna pedriz. ¬ ego simi-liter martinus /3 pelagij cum uxore mea maria dominicj. ¬ cum sororemea maria pelagi. ¬ cum sobrinos meos pelagio petri. ¬ maria petri.Dominica petri ¬ Sancia /4 Petri vendimus uobis dompno iohanniabbatj ¬ conuentuj sanctj vincencii ouetensi. quantam hereditatemhabemus in prianes ab integritate. cum omnibus pertinentijs suis intus¬ foris /5 pro precio quod accepimus de uobis XIII morabetinos ¬ mediomonete regalis. hoc precium fuit placibile inter nos ¬ uos. ¬ de hocprecio apud uos nichil remansit ¬ si magis /6 ualet ista hereditas quamhoc precium sit dimissum. ita ut ab hac die ¬ deinceps de nostro Iuresit abstersa. ¬ in iure monasterij predictj sit tradita ¬ confirmata. /7

Similiter ego Marinna iohannis cum uiro meo petro martin. vendouobis iam dictis abbate ¬ conuentui sanctj vincencii quantam heredita-tem habeo uel habere debeo in eadem iam dicta uilla de prianes /8 quan-ta fuit de gontro pedriz. integra mente vendo uobis pro precio quodaccepi de uobis XXti soldos. eisdem monete. hoc precium fuit placibileinter nos ¬ uos. ¬ de hoc precio apud uos nichil /9 remansit. ita ut abhac die ¬ deinceps de nostro Iure sit abstersa ¬ in iure sancti uincenciisit tradita ¬ confirmata ut habeatis ¬ faciatis inde totam uestram uolun-tatem. addimus /10 etiam nos supradictj uenditores. quod si aliqua con-traria uobis inde uenerit; nos tenemus saluare uobis istas venditiones.Siquis igitur ex progenie nostra uel extranea contra hoc nostrum factum/11 uenire temptauerit iram dej ¬ regiam indignationem incurrat. ¬quantum corruperit. duplatum redat. ¬ in super C morabetinos uobisuel pulsanti uocem uestram. exsoluere compellatur. karta in /12 suorobore nichil hominus permanente. Facta karta venditionis era.Mª.CCª.LXXª.IIª. XIIº die Iulij. Regnante rege dompno fernando.Castella ¬ tholeto. legione ¬ Gallicia. /13 Iohanne dej gratia episcopo in

127

Page 129: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

oueto. Garcia rodriguiz maiorino regis tenente de nora nora concilioouetense. Ego petrus martin cum uxore mea marinna iohannis. ¬ cummeo sobrino /14 petro peliz. ¬ cum meas sobrinas maria dominicj ¬marinna dominicj. ¬ cum maria pedriz ¬ marinna pedriz; ¬ ego mar-tinus peliz cum uxore mea maria dominicj ¬ cum sorore mea /15 Mariapeliz ¬ cum sobrino meo pelagio petri ¬ cum meas sobrinas marinnapetri maria petri. Dominica petri. ¬ Sancia petri hanc kartam vendi-tionis quam fieri iussimus. ¬ legere /16 audiuimus proprijs manibusroboramus ¬ signa iniecimus (Signos)b Qvi presentes fuerunt /17

(Columna 1ª) [.......] didacj presbiter confirmat / pelagius clericopresbiter confirmat / martinus guillelmuz confirmat / Martinus iohan-nis zapateru confirmat /18

(Columna 2ª) petrus peliz confirmat / Ioan frances confirmat /petrus martiniz confirmat / petrus laurenciz confirmat /19

(Columna 3ª) petrus azcona confirmat; / Ioan ramondo confir-mat / Ioan Peliz de Frexno confirmat / Iohan pedriz de camaias confir-mat /20

(Derecha) Adefonsus (Signu)c notuit /21

(Esquina inferior derecha) Coram testes / Iohannes testis / Petrustestis / Martinus testis.

a Crismón de seis llinies.b Trenta círculos cancelaos de dos en dos per una raya.c Cruz inscrita en flor tetrapétala adornada con cuatro puntes d’estrella.

1 propter: prooter Alonso || 2 sobrinis: sovrinis Alonso || 5 morabetinos: marabedisAlonso || Regalis: Regale Alonso || 10 venditiones: veconditores Alonso || ex: es Alonso|| 11 duplatum: duplatam Alonso || morabetinos: marabedis Alonso || 12 hominus:hominibus Alonso || 14 dominici: domij dominicj Alonso || 15 iussimus: juissimusAlonso || 16 presentes: praesentes Alonso || 18 laurenciz: lauri Alonso.

128

Page 130: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

44

1234, xunetu 15.

Pelagius, capellán de Santuyano de Box, viende al abá de San Vi-cente dos tierres nel valle de Tudela por dos mueyos de pan, un güe y unavaca bonos y seis reciellos.

A. AMSP (FSV, carp. XXVI, nu 777). Pergamín orixinal. Midíes 322*215mm. Bona conservación, con delles manches y rotu nel borde cimeru.

ED.: Alonso Rodríguez (1991: 81-82, nu 46).

(Crismón) Ina nomine Domini amen. Equum ¬ racionabile est utea que uenduntur ne ob[liui]onj tradantur litteris confirmentur.Eapropter ego Pelagius capel/2lanus Sancto Iuliano de bos. facio Cartamuendicionis uobis domno Iohannes abbas [dei] gratia sancti VincencijIIus de duas terras laboratorias in valle /3 Tudela in tali termino. Illa unaest la Sienra quod est terra de trasposta. de Cima ¬ de fondos per losuco del Ero de sancto Vincencio. /4 ¬ de fronte contra soto per la here-dat de sancto Vincencio. ¬ de alia frontera per illa Carrera Viella. ¬ dealia parte vadit al monte /5 Et illa alia terra est de las cortinas que dizentde Pele diaz. per sos terminos. de iuso per illo Ero de don Ordonio. ¬de sursum per illa sorte/6 de don Ordonio ¬ in fronte per illo de sanc-to Vincencio. ¬ de alia parte per illo de don Ordonio. Vendo uobis istasterras determinatas /7 pro precio quod accepi de uobis .II. modios depane. illo uno de scanda ¬ illo alio de secundo per quarta directa deOueto. ¬ vno bo/8ue ¬ vna uaca bonos ¬ Recellos VI bonos. Hoc pre-cium fuit placibile inter me ¬ uos. ¬ de precio apud uos nichil re/9man-sit. ¬ si magis ualet hereditas quam precium; sit dimissum. Ita ut abhacdie ¬ deinceps de meo iure sint abstersas. ¬ /10 ¬ (sic) in uestro iure sinttraditas ¬ confirmatas ut habeatis ¬ possideatis iure hereditario. ¬faciatis inde totam uestram uolun/11tatem usque imperpetuum. Et sicontrariam uenerit uobis super hoc; ego ¬ qui inmeo successerit; salua-bimus illas uobis ¬ uestro conuentu sancti /12 Vincencij de omni homi-ne per nos ¬ per omnia bona nostra; a todos tiempos. Siquis contra-riauerit uobis super hoc. tam ego quam aliquis de proge/13nie mea uelextranea. sit maledictus cum Iudas traditore. ¬ pro temporali dampnopersoluat uobis uel pulsanti uocem uestram quantum in karta /14

129

Page 131: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

resonat in duplo in simili tali loco. ¬ in super .C. morabetinos bonos ¬directos ¬ parti Regie aliud tantum exsoluat. Et carta /15 in suo roborepermanente. facta karta mense Iulio mediante era .Mª.CCª.LXXª.IIª.Regnante rege fernando cum regina uxore sua /16 domna beatrice inLegione. castella ¬ toleto. Iohannes ouetensis episcopo. Garcia rodericimaiorino in uoce Regis. Ordonio aluariz ¬ /17 Iohannes OuetensiEpiscopo tenentes tudela. Ego Pelagius capellanus hanc kartam quamfieri iussi ¬ legere audiui manus meas roboraui ¬ signum /18 inieci(Signu)b. /19

(Columna 1ª) Qui presentes fuerunt. Dominico uega confirmatc

/ Martinus Roderici. Iohannes de bienayas confirmant/ Fernan pelaiz.Garcia petriz confirmant. / Petro martiniz de ferrera confirmat. /Fernando Diaz monacos confirmat /20

(Columna 2ª) Petro sancij de Anieues miles confirmatc / Alfonsopetriz filio eius confirmat / Gonzaluo petriz miles confirmat / Muniopetriz. Roderico aluariz miles confirmant. / Qui presentes in bos ubireceperit hista (sic) hereditate / Suer martiniz. Alfonso suariz filio eius./ Petrus peliz. Iohan petriz de fresno. Iohannes petri de bos / ¬ alij plu-res qui uiderunt ¬ audierunt. /21

(Derecha) Petrus bonus presbiter (Signu)d notuit. /22

(Esquina inferior derecha) Coram testes / Petrus testis / Iohannestestis / Martinus testis.

a In: inicial adornada de tres llinies. Crismón de diez llinies.b Cruz inscrita nun círculu.c confirmat: la pallabra ta alliniada en toles ringleres col fastial de la f común.d Cruz inxerta en flor tetrapétala adornada con cuatro puntes d’estrella, de les que salenrayos.

1 domini: domine Alonso || 2 Iohannes: Ioan Alonso || 4 ¬ de alia... carrera viella:omite Alonso || 11 contrariam: contrarias Alonso || 19 presentes: praesentes Alonso ||20 hista: ista Alonso || fresno: freno Alonso.

130

Page 132: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

45

1234, agostu 4.

Maria Roderici col so home Petro Thomas vienden al abá y alconventu de San Vicente media casa xunto a Santa María de la Corte(Uviéu), por noventa maravedinos.

A. AMSP (FSV, carp. XXII, nu 655). Pergamín orixinal. Midíes 316*170mm. Bona conservación.

ED.: Alonso Rodríguez (1991: 84-85, nu 48).

(Crismón)a In nomine dominj amen. Equum ¬ rationabile est utea que uenduntur ne obliuionj tradantur litteris confirmentur.Eapropter ego Maria rodericj cum uiro meo petro thomas /2 vendimusuobis dompno iohanni secundo abbatj sanctj vincencii ouetensi ¬ ues-tro conuentui medietatem de illas casas que fuerunt de Roderico domi-nicj ¬ de maria martiniz. que stant ante sanctam /3 mariam de la corte.¬ ex una parte iacent inter monasterium Sanctj Vincencii iam dictj ¬illas casas que fuerunt de dominica obispa. quas comparaunt elasduquesas. ¬ in fronte stat illa /4 casa de Martino guillelmiz ¬ illa aliacasa que fuit de Roderico pelaiz marito de dominica obispa. De istascasas iam dictas con suas pertinentias. ¬ cum suos exidos; de terra /5

usque ad celum ve<n>do ego Petrus thomas cum uxore mea mariarodriguiz medietatem integram uobis iam dictis abbatj ¬ conuentujsanctj vincencii pro. LXXXXta morabetinos quos recepi de uobis. Hoc /6

precium bene complacuit nobis ¬ uobis. ¬ de hoc precio apud uos nichilremansit. ¬ si magis ualent istas casa quam hoc precium sit dimissumpro animabus nostris ¬ parentum nostrorum. ita /7 quod ab hac die denostro iure sint absterse ¬ in iure uestro sint tradite ¬ confirmate. habe-atis ¬ possideatis iure hereditario ¬ faciatis de ipsis. ¬ in ipsis totam ues-tram uoluntatem. Siquis /8 igitur contra hanc nostram uenditionem uosinquietare persupserit; iram dei ¬ regiam indignationem incurrat. ¬quantum inquietare persumpserit; uobis dupplatum reddat. ¬ in superauri libras centum. ¬ parti /9 regie aliud tantum exsoluere compellatur.presentj kartula nichil hominus; in suo robore permanente. Addimusetiam quod nos iam dictj Petrus thomas ¬ maria rodriguiz obligamusnos ¬ omnia bona /10 nostra monasterio sanctj uincencii. pro saluare

131

Page 133: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

eisdem; istas casas de toto homine. ¬ debemus uobis adducere filiosnostros ad uinum bibendum; sicut est usus de Oueto. Facta kartauenditionis .IIIIº. /11 die augusti. era Mª.CCª.LXXª.IIª. Regnante rege fer-nando. legione ¬ castella. Iohanne dej gratia episcopo in oueto. Garciarodriguiz maiorino regis. Ego petrus thomas ¬ ego maria rodriguiz /12

hanc kartam venditionis quam fieri iussimus ¬ legere audivimus; pro-priis manibus roborauimus ¬ signamus (Signos)b Qvi presentes fuerunt.pelagius clerico presbiter. /13

(Columna 1ª) petrus laurenciz confirmat.c / pelagius iohannisconfirmat. / pelagius franco presbiter confirmat / Roderico petri debonellas presbiter confirmat. / Martinus franco presbiter confirmat. /Stephanus presbiter de sancto pelagio confirmat. / Don Iohaninno deilla nozeda confirmat / Gonzaluo peliz uicarius Sanctj pelagij confir-mat; / Laurencius iohannis confirmat / Martinus iohannis confirmat. /14

(Columna 2ª) Adefonsus prior sancti vincencii confirmat /Dominicus vega monachusd sancti vincencii confirmat / martinus pelizmonachus sanctj vincencii confirmat / Pelagius rodriguiz monachussanctj vincencij confirmat / Dominicus franco monachus sanctj vin-cencij confirmat / Ordonius petri de seuares presbiter confirmat / Donpedro peliz de priede presbiter confirmat / Dominicus martiniz taman-nion confirmat / Garcia pedriz coruolan confirmat. /15

(Esquina inferior derecha) Coram testes / Iohannes testis /Martinus testis. /16

(Derecha) Adefonsus (Signu)e notuit.

a Crismón de seis llinies.b Cuatro círculos cruciaos de dos en dos per rayes.c confirmat: la pallabra ta alliniada en toles ringleres col fastial de la f común.d monachus: c corrixe h.e Cruz inscrita en flor tetrapétala adornada con cuatro puntes d’estrella. De los pétalos yles puntes salen rayos.

1 rodericj: rodercj Alonso || 5 morabetinos: marabedis Alonso || 6 uos: nos Alonso || 9hominus: hominibus Alonso || 11 regis: regi Alonso || 13 Roderico: Buderico Alonso.

132

Page 134: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

46

1234, ochobre 24.

Petro Lorenciz y la so muyer Dominica Monniz faen, unu pa otru,carta de beneficiu del cuartu de casa que-yos toca a caún baxo’l moneste-riu de San Vicente, así como de la metá de toles sos posesiones.

A. AMSP (FSV, carp. XXII, nu 1039). Pergamín orixinal. Midíes 217*153mm. Bona conservación.- Carta partida por ABC.

ED.: Alonso Rodríguez (1991: 77-78, nu 43).

AB CD EF GHIKLM

In nomine domini Amen. Ego Petro lorenciz facio cartam bene-facti uobis uxore mea legitima dominica monniz. ego ¬ uos habemus /2

medietatem de la casa in qua moramus que stat sub casas nouas deSancto Vincencio. ¬ de ista medietate uos habeatis medietate pro /3

arras quas feci uobis de illa. Et illa alia medietate est mia. ¬ isto est assi;de tota la casa facese quarta parte a uos ¬ami /4 elotra quarta. ¬ ista miaquarta de ista casa ab integritate do ¬ concedo uobis illa cum totis suisdirecturis. ¬ similiter do uobis /5 mia parte del auere mobile ¬ inmobi-le ¬ preseas. ¬ ropa. ¬ ganado. vacas ¬ bestias. ¬ omnia causa que mihipertinet. ¬ si fi/6nauero ante quam uos. tantum teneo por ami. com-pleatis causas neccesarias que opus est ad mortem. ecclesia. capellanes.clericos. offer/7tas. oblaciones. ¬ missas. ¬ totum aliud sit uestrum abintegritate. habeatis ¬ possideatis iure hereditario. ¬ faciatis inde /8

totam uestram uoluntatem. detis. uendetis cuicumque uolueritis sineomni contradictione usque infinem seculi. Et ego dominica monizfa/9cio cartam benefacti uobis don petro lorenciz marito meo legitimo.de illa quarta quam habeo in illa casa in quam ego ¬ uos /10 moramusque stat sub casas nouas de sancto vincencio. ¬ similiter do uobis miaparte del auere mobile ¬ inmobile ¬ preseas. /11 ¬ ropa. ¬ ganado. vacas.¬ bestias. ¬ omnia causa que mihi pertinet. ¬ si finauero ante quam uos;tantum teneo pro ami. comple/12atis causas necessarias que opus est admortem. ecclesia. capellanos. clericos. offertas. oblaciones. ¬ missas. ¬totum aliud sit uestrum /13 abintegritate. habeatis ¬ possideatis iure

133

Page 135: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

hereditario ¬ faciatis inde totam uestram uoluntatem usque imperpe-tuum. Siquis contraria/14uerit istud. tam nos quam aliquis de progenienostra uel extranea. sit maledictus a deo ¬ excomunicatus. cum judastraditore /15 ¬ protemporali dampno persoluat adquem contrariam fece-rit; quantum in kartam resonat in duplo in simili tali loco. ¬ in super.C. /16 morabetinos bonos ¬ directos. ¬ parti Regie aliud tantum exso-luat. ¬ karta in suo robore permanente. ¬ qui te soberuiar atibi /17

dominica moniz o mal iuizo te dier nen uideat faciem domini nostriihesu Christi. Facta karta benefacti .VIII. dies ante kalendas nouembris/18 eRa .Mª.CCª.LXXª.IIª. Regnante Rege Fernando in leon. castiella. ¬toledo. cum Regina uxore sua domna beatrice. /19 Iohannes ouetensiepiscopo. Garcia roderici maiorino in uoce Regis. Ramiro frolaz tenen-te Oueto. Iohannes IIus abbas sancti /20 vincencij. Alfonso martiniz reci-pit peages ¬ directuras de villa. Ego Petro lorenciz. ¬ ego dominicamo/21niz hanc kartam benefacti quam fieri iussimus ¬ legere audiui-mus. manus nostras roborauimus ¬ signa iniecimus. (Signos)a /22 Quipresentes fuerunt; don petro uaxel canonicus ¬ archipresbiter. Dominicoroderici presbiter confirmant.b /23 Marcus martiniz presbiter ¬ capella-no. Martinus franco presbiter. Isidoro presbiter. don Iohannion. confir-mant. /24 Gonzaluo petriz. Petro asturiano. Nicolao fernandiz de la rua.confirmant. /25 ¬ don Lucas canonicus uidit partire ista karta. ¬ donMartinus clerico suo. ¬ alios omnes bonos ¬ bonas mulieres confir-mant. /26 Petrus bonus presbiter scripsit.

a Dos círculos cruciaos per una raya.b confirmat: la pallabra ta alliniada en toles ringleres col fastial de la f común.

1 ABCDEFGHIKLM: HDCDCFNIRQ Alonso || 6 offertas: osfertis Alonso || 7 ues-trum: uestram Alonso || 17 offertas: asfertas Alonso || 22 presentes: praesentes Alonso|| 25 partire: pertinet Alonso.

134

Page 136: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

47

1234, payares.

Dominica Petriz cola so fía Marina vienden a Pelagio Menendiz yal so hermanu un terciu de lo que-yos pertenez nel valle de Candamu, navilla de Xenistéu, por trenta sueldos.

A. AMSP (FSV, carp. XXIX, nu 860). Pergamín orixinal. Midíes 217*153mm. Bona conservación.

ED.: Alonso Rodríguez (1991: 78-79, nu 44).

(Crismón)a In nomine domini amen. Equum ¬ racionabile est utea que uenduntur ne obliuioni tradantur litteris confirmentur.Epropter ego Dominica petriz cum /2 filia mea marina facimus cartamuenditionis uobis pelagio menendiz cum germano uestro Suariomenendiz terciam. partem de here/3ditatem que nos habemus inuallede candamo. en uilla pernominata; engenistedo. controzio. terras aro-bores (sic) diuisas. rozas. folgueras. /4 montes. fontes. exitos. intus ¬foris. ¬ per ubicumque potuertis inuenire nostram directuram in totamistam uillam; vendimus uobis illam /5 terciam. partem pro precio quodaccepimus de uobis .XXXta. soldos de legionensi monete. Et hoc preciumfuit placabilem inter nos ¬ uobis ¬ de /6 isto precio nichil remansit ¬ simagis ualet hereditas quam hoc precium sit dimissum. Et abhac die denostro iure sit /7 abstersa. ¬ in uestro sit tradita ¬ confirmata. habeatisuos ¬ progenie uestra. Siquis contrariauerit uobis super hoc; sit male-dictus. ¬ /8 excomunicatus adeo. ¬ cum iuda domini traditore sit ininferno dampnatus. Et pro temporali dampno persoluat uobis vel pul-santi uocem /9 uestram quantum in carta resonat; in duplo. ¬ in similitali loco. ¬ in super .C. solidos ¬ parti Regie aliud tantum exsoluat. /10

¬ carta plenum robur obtineat per euum. Facta karta uedictionis inmense nouembris. Era .Mª.CCª.LXXª.IIª. Regnante /11 rex fernandus inlegione ¬ in Castella. Iohannes dei gratia episcopo in oueto. Garciaroderici carnota maiorino regis /12 in totis asturiis. Petro diaz tenentecandamo. Pelagio michaeliz maiorino eius. Ego Dominica petriz. /13

cum filia mea marina hanc cartam uendictionis quam fie iussimus. ¬legere audiuimus propriis manibus /14 roborauimus ¬ signa iniecimus.(Signos)b Qui presentes fuerunt Pelagio roderici capellan. Roderico

135

Page 137: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

menen/15diz capellan. menen garsie. ¬ monion garsie milites.Gon(Signu)csaluus presbiter notuit. /16 Petrus merchan confirmat.Martin gonsaluj confirmat. Et alij plures.

a Crismón de tres llinies.b Dos cruces inscrites en círculos; el brazu horizontal ye una raya que traviesa los doscírculos.c Cruz inscrita en flor tetrapétala adornada con cuatro puntes d’estrella.

1 racionabile: recionabile Alonso || 2 uobis: etuobis Alonso || 3 arobores: aroboesAlonso.

48

1234, avientu 12.

Didacus Gundisalui cola so muyer Elvira Pelaiz vienden al abá yal conventu de San Vicente la tierra que tienen en Brañes, denomadaSobrerriba, por siete maravedinos.

A. AMSP (FSV, carp. XXII, nu 659). Pergamín orixinal. Midíes 225*126mm. Bona conservación.

ED.: Alonso Rodríguez (1991: 86, nu 49).

(Crismón) Ina nomine domini amen. Equum ¬ racionabile est utea que uenduntur ne obliuioni tradantur litteris confirmentur. Ea prop-ter ego Didacus gun/2disalui cum uxore mea eluira pelaiz. ¬ ego Orracagundisaluj facimus kartam uendicionis uobis Iohanni abbati ¬ conuen-tui sancti vin/3cencii uendimus siquidem uobis illam nostram terramquam habemus in brannas que uocatur sobre riba cum suo lantado deuna parte ter/4minatur per illo controzio de petro michaeliz clerico ¬ exomnibus alijs partibus per hereditatem sancti vincencij istam terram sicdeter/5minatam damus uobis ¬ uendimus pro precio quod accepimus deuobis uidelicet .VII. morabetinos legionense monete ¬ si magis ualet ista/6 hereditas quam hoc precium nos dimittimus pro animabus nostris itaut ab hac die de nostro iure sit abstersa ¬ in iure sit sancti uin/7cencij

136

Page 138: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

tradita ¬ confirmata ut habeatis eam uos ¬ successores uestri in perpe-tuo possidendam. Siquis igitur hoc nostrum factum infringe/8re temp-tauerit sit maledictus a deo ¬ excomunicatus ¬ pectet uobis uel pulsan-ti uocem uestram quantum corruperit in duplo ¬ in simili /9 tali loco ¬in super .C. solidos ¬ parti regie alios tantum. Karta ista suum robur fir-miter obtinente. Facta karta. era .Mª.CCª.LXXª.IIª. /10 XXci diebus decem-bris. transactis. Regnante rege dompno fernando in castella ¬ in legio-ne. Garcia roderici carnota maiorino /11 regis intotis asturijs. Iohannedei gratia episcopo in oueto. Nos Didacus gundisaluj. ¬ eluira pelagij.¬ Orraca gundisaluj hanc kartam /12 uendicionis quam fieri iussimus ¬legere audiuimus proprijs manibus roborauimus ¬ confirmauimus ¬signa iniecimus. (Signos)b /13

(Columna) Qui presentes fuerunt. petrus iohannis capellanus debrannas. petrus michaeliz presbiter confirmantc. / Dompnus Benedictuspresbiter. Iohannes didaci miles. Petrus gundisaluj miles. Guterrusdidacj confirmant; / Iohannes dominicj maiordomus sancti vincencij inbrannas. Martinus tostin. ¬ alij plures confirmant. / Garcia petri. Petrusbenaytiz. Iohannes martinj. Iohannes petri. Iohannes monazion con-firmant. /14

(Esquina inferior derecha) Coram testes. Petrus / testis. Iohannestestis / Martinus testis. /15

(Derecha) Petrus notuit (Signu)d

a In: inicial adornada de dos llinies. Crismón d’ocho llinies.b Tres círculos cruciaos per una raya.c confirmant: la pallabra ta alliniada nesta columna, col fastial de la f común a tolesllinies.d Cruz inscrita en flor tetrapétala adornada con cuatro puntes d’estrella.

1 uenduntur: uendentur Alonso || traddantur: tradantur Alonso || 14 Petrus: omiteAlonso.

137

Page 139: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

49

1235, febreru.

Maria Gundissalvi y Sancia Gundisalvi de Feleches donen poles sosalmes al monesteriu de San Vicente, del que son feligreses, tola so posesiónde Muñera (Llaviana), cola condición de que les entierren nel monesteriu;si non hubiere abondo pa los gastos del entierru, pagaríalo’l monesteriu.

A. AMSP (FSV, carp. XIX, nu 409). Pergamín orixinal. Midíes 275*120 mm.Bona conservación, con delles lixeres manches.

ED.: Alonso Rodríguez (1991b: 88-89, nu 51).

(Crismón)a In nomine domini amen. Equum ¬ racionabile est utea que donantur ne obliuionj tradantur litteris confirmentur. Ea prop-ter nos MaRia gundissaluj Et San/2cia gundisalui de feleches ob reme-dium animarum nostrarum ¬ nostrum parentum damus ¬ offerimus deo¬ monasterio Sancti vincencij de Oueto unde sumus /3 feligresas totamillam nostram hereditatem de munnera quantam ad nos pertinet uelpertinere debet inter nostros fratres ¬ heredes intus ¬ foras ad omnes /4

partes per ubicumque se extendit nostra directura ipsius iam dicte here-ditatis de munnera ut habeant eam monachi ibidem deo seruientes ¬fa/5ciant inde suam uoluntatem imperpetuum. Nos IIº Iohannes abbas¬ conuentus Sancti vincencij recipimus uos in oronibus ¬ beneficijs nos-tris ¬ promittimus uobis /6 domne Sancie nominatim quod quandodecesseritis ¬ nobis fuerit nunciatum mittamus ad uos nostrum mona-chum qui cum auxilio uestrorum consanguineorum /7 etiam si de uestronon habeatis expensas per quas possitis deduci. nostris uos deducatexpensis cum quantocumque auxilio ad nostri monasterij sepulturam.Nos autem domna Maria gun/8disaluj. ¬ domna Sancia gundisalui sinealiqua condicione damus uobis ¬ monesterio uestro iam dictam heredi-tatem liberam ¬ pacificam iure hereditario possidendam /9 Siquis igi-tur hanc nostram donacionem infringere temptauerit tam ex progenienostra quam extranea. maledictionem dei ¬ nostram incurrat. Et pectetuobis uel pulsanti uo/10cem uestram quantum corruperit in duplo ¬ insimili loco. Et in super. CC. solidos monete regis. ¬ parti regie aliud tan-tum exsoluat. hac karta in suo semper robore duratura. /11 Facta kartadonacionis ERa .Mª.CCª.LXXª.IIIª. mense februarij. Regnante rege

138

Page 140: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

domno fernando in castella ¬ inlegione. Iohanne dei gratia episcopo inOueto. Garcia rodriguiz /12 carnota maiorino maiori Regis in totisasturijs. Ordonio aluarj tenente lauiana. Nos maria gundisaluj. ¬Sancia gundisaluj hanc kartam donationis /13 quam fieri iussimus ¬legere audiuimus roborauimus ¬ confirmauimus ¬ signa iniecimus(Signos)b. Qui presentes fuerunt. petrus gundisalui Alfonsus gundisaluj.milites /14 petrus fortunij. Aluarus alfonsi. petrus alfonsi. milites.Sancius fortunij. martinus alfonsi. petrus alfonsi diaconus. /15 petrusrodriguiz delamir miles. alfonsus rodriguiz miles. Iohannes abbas ¬conuentus Sancti vincencij ¬ alij plures. /16

(Esquina derecha) Coram testes: Petrus testis / Martinus testis/Iohannes testis. /17

(Derecha) Petrus (Signu)c notuit.

a Crismón de seis llinies.b Dos círculos cruciaos per una raya.c Cruz inscrita en flor tetrapétala, adornada con cuatro puntes d’estrella.

2 Sancti: San Alonso || 4 extendit: estendit Alonso || 5 Iohannes: Ioan Alonso || domne:domine Alonso || 6 etiam: eciam Alonso || autem: aut Alonso || 7 monesterio: monas-terio || 12 maiori: maiorino Alonso || 13 presentes. praesentes Alonso || gundisaluj:gundisaliji Alonso || 14 fortunij: furtunij || 17 Petrus testis: omite Alonso.

50

1235, febreru 23.

Nicolao Martiniz y la so muyer Marina Giraldiz vienden a Mar-tino Peliz, porcioneru, media casa col so güertu en Cimavilla (Uviéu), quecompraren a Marina y a la so familia, por veintiocho llibres.

A. AMSP (FSV, carp. XXXV, nu 1042). Pergamín orixinal. Midíes 220*165mm. Bona conservación, con delles lixeres manches.

ED.: Alonso Rodríguez (1991b: 66-68, nu 64).

139

Page 141: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

(Crismón)a In nomine domini amen. Equum ¬ racionabile est ut eaque uenduntur. ne obliuioni tradantur. litteris confirmentur. Eapropterego Nicolao martiniz /2 ¬ uxor mea Marina giraldiz. facimus Cartamvendicionis uobis don Martino peliz porcionero de una media casa cumsuo exido ¬ orto detras /3 usque suo directo est. ¬ est incima de villa alca-dafalso. intali termino. inter casa de domna Loba. ¬ inter casa de donAparicio. ¬ infronte /4 Rua publica ¬ casa que fuit de don Iohan de vega¬ habemus illa de nostra comparacione de domna marina ¬ filias suasnominatas Ma/5ria pelaiz ¬ uiro suo Iohan grimalliz. ¬ Gontro pelaiz ¬uiro suo guterrio petriz. cum filijs ¬ filiabus suis. qui uendiderunt michi¬ ista uxore /6 mea per carta roburata perconcilio ¬ per vinum bibitum¬ per maiorino de villa. vendimus uobis ista media casa cum exido ¬orto ¬ cum totis suis /7 suis (sic) directuris deterra usque ad celum ¬ bibi-mus vinum pro precio quod accepimus de uobis uidelicet .XX.VIII. librasmonete Regis. Hoc pre/8cium fuit placibile inter nos ¬ uos. ¬ de precioapud uos nichil remansit. Et si magis valet illa Casa ¬ exido ¬ orto quamprecium sit /9 dimissum. Ita ut ab hac die ¬ deinceps de nostro iure sitforas. ¬ in uestro iure sit tradita ¬ confirmata. ut habeatis ¬ possideatis/10 iure hereditario. ¬ faciatis inde totam uestram uoluntatem usque infi-nem seculi. Et si contrariam uenerit uobis super hoc. tam nos quam /11

aliquis de progenie nostra uel extranea. sit maledictus cum iudas traidor.Et pro temporali dampno persoluat uobis uel pulsanti uocem uestram /12

quantum in karta resonat induplo in simili tali loco. ¬ insuper .CC.morabetinos bonos ¬ directos. ¬ aparte Regis aliud tantum exsoluat. /13

Et carta in suo pleno robore permanente. Facta karta .XX.II. dies demense febrerio. ERa .Mª.CCª.LXXª.IIIª. Regnante rege fernando in leon.castiella. /14 ¬ toleto. cum Regina uxore sua domna beatrice. Iohannesouetensi episcopo. Garcia carnota maiorino in uoce regis. Ramirus frolaztenente oueto. /15 Alfonso martiniz Recipit peages ¬ directuras de villa.Ego Nicolao martiniz ¬ uxor mea marina giraldiz hanc karta quam fieriiussimus ¬ legere /16 audiuimus. manus nostras roborauimus ¬ signa inie-cimus (Signos)b ¬ dicimus assi ego Nicolao ¬ uxor mea Marina quod sicontrariam uenerit uobis don /17 martino peliz canonigo super ista kartasupra dicta quam uendimus uobis nos saluaremus ¬ guariremus uobisillam cum directo pernos ¬ per /18 omnia bona nostra de toto homineatodos tiempos. /19

(Columna 1ª) Qui presentes fuerunt: Sancio delatores presbiterNicolao bocher confirmant.c / Petro petriz portiella Nicolao arzello.

140

Page 142: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

Fernan benaitiz confirmant. / Martino sobracero Fernan iohannis.Petro lobo. Roi fernandiz confirmant. / Bartolomeo roderici desanctiTyrsi. Dominico padre. Iohan fontan confirmant. / Dominico sancijpellitero. Petro aparicio. Iohan ardit. Petrus sidra confirmant. /Iohannes dominici genro de loba nicola. Petro lorenciz. Martin loren-ciz confirmant. /20

(Columna 2ª) Petro corroto. Petro uerinna confirmant. / Iohanfilio de Petro bono presbiter confirmat. / Sancio fernandiz pedrero /Alfonso martiniz merino / ouo dineros del foro ¬ crebantauit panniella/ super portale. Guilled decima de uilla / filio de petro iohan. Alfonsiongiraldiz. don Aparicio de cima de villa. /21

(Esquina derecha) Petrus testis / Iohannes testis / Martinus testis. /22

(Derecha) (Signu)e / Petrus bonus presbiter notuit

a In: inicial adornada de cuatro llinies. Crismón de doce llinies.b Dos cruces inscrites en círculos.c confirmant: la pallabra ta alliniada nes dos columnes col palu de la f común a tolesllinies.d En tinta más claro.e Cruz inscrita en flor tetrapétala adornada con cuatro puntes d’estrella.

2 porcionero: porcione Alonso || 8 ¬ orto: omite ¬ Alonso || 9 nostro: uestro Alonso ||11 quantum: quantu Alonso || resonat: omite Alonso || 12 febrerio: februario Alonso ||19 bocher: bochar Alonso || petriz: petris Alonso || 20 petro: petyro Alonso || dineros:dinero Alonso.

51

1235, abril.

Alfonso Gonzalviz y la so muyer Urraca Pelaiz, coles sos fíes MariaGonzalviz, Maria, Gontro, Illana y Mariña Alfonso, vienden al abá y alconventu de San Vicente la so posesión na villa de Muñera, nel valle deLlaviana, por ocho maravedinos de moneda real.

141

Page 143: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

A. AMSP (FSV, carp. XXXV, nu 901). Pergamín orixinal. Midíes 245*175mm. Bona conservación, con delles lixeres manches.

ED.: Alonso Rodríguez (1991b: 63-64, nu 61).

(Crismón)a In nomine domini amen. Equum ¬ racionabile est utea que uenduntur ne obliuioni tradantur. litteris confirmentur. Eapropter ego Alfonso gonzal/2uiz ¬ uxor mea orraca pelaiz. ¬ cum filijsnostris maria gonzaluiz. ¬ maria alfonso. ¬gontro alfonso. ¬ illanaalfonso. ¬ marinna /3 alfonso. Facimus cartam uendicionis uobisiohanni abbati Sancti vincencij. ¬ uestro conuenti. de hereditate nostrapropria quam habemus inter nostros /4 fratres ¬ heredes in territorioasturiensi; in ualle de lauiana in uilla pernominata; munnera. quantoad nos pertinet ¬ pertinere /5 debet intus ¬ foris terras lauradas ¬ porlaurar; poblado ¬ por poblar; montes fontes pratos pascuis felguerasdiuisas arbores. /6 aquis aquarum molinarijs totam nostram directuramperubicumque inuenire potueritis. uendimus uobis proprecio quodaccepimus de uos. VIIIº. /7 morabetinos monete regis. Isto precio fuitplacibile inter nos ¬ uos. ¬ de precio apud uos nichil remansit. Et simagis valet ista hereditate iam dicte quam /8 precium. sit dimissum. Itaut abhac die ¬ de inceps de nostro iure sit abstersa ¬ in uestro iure sittradita ¬ confirmata. ut habeatis ¬ possideatis iu/9re hereditario ¬ facia-tis inde totam uestram uoluntatem usque imperpetuum. Et si contra-riam uenerit uobis super hoc nos uolo saluaremus ¬ guariremus de /10

omni homine cum directo per nos ¬ peromnia bona nostra omni tem-pore. Siquis igitur hoc nostrum factum infringere temptauerit tam nosquam aliquis exprogenie /11 nostra uel extranea imprimis sit maledictusa deo ¬ excommunicatus ¬ cum Iuda domini traditore sit ininfernodampnatus. ¬ pro temporali dampno persoluat uobis /12 uel pulsantiuocem uestram quantum in carta resonat in duplo insimili tali loco ¬in super. C. morabetinos bonos ¬ directos. ¬ parti regie aliud tantum/13 exsoluat. ¬ carta plenum obtineat robur pereuum. Facta karta menseaprilis .XI. dias andados. ERa .Mª.CCª.LXXª.IIIª. Regnante regeFernando In /14 Legione ¬ Castelle Iohannes dei gratia episcopo inOueto. Garcia roderici maiorino regis in totis asturijs. Pelagio petri.maiordomo eius. Don ordonno tenente /15 lauiana. maiordomo eiusPele giralliz. Ego alfonso gonzaluiz ¬ uxor mea orraca pelaiz cum filijsnostris. maria gonzaluiz ¬ maria alfonso. /16 ¬ gontro alfonso. ¬ illanaalfonso ¬ marinna alfonso. hanc kartam quam fieri iussimus legere

142

Page 144: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

audiuimus propriis manibus nostris roborauimus ¬ confirmauimus /17

¬ signa in iecimus (Signu)b. Qui presentes fuerunt. /18

(Columna 1ª) Pele suariz el frere de perdones. / Pedro alfonsoescudero / Rui diaz de Candamo /19

(Columna 2ª) Rui gonzaluiz monge. Petro annes de priorio /Domingo annes; monge /20

(Columna 3ª) Iohan dominici de arenas / pele dominguiz deloriana / Martin Petriz de sancti claudi /21

(Columna 4ª) Coram testes / Petrus testis / Iohannes testis /Martinus testis.

(Debaxo de les columnes 2ª y 3ª) Suer fernandiz (Signu)c presbiternotuit.

a Crismón de seis llinies.b Siete cruces inscrites en círculos col brazu horizontal únicu.c Cruz puntiada inscrita en flor cuatripétala, adornada con cuatro puntes d’estrella de lesque salen rayos.

3 vendicionis: vendiciones Alonso || 6 potueritis: potuerias Alonso || uobis: nobisAlonso || 11 excommunicatus: excomunicatus Alonso.

52

1235, mayu.

L’abá de San Vicente, arrienda a Martín, monxu, a GonzaloFernandiz y a Aparicio de Paredes tolo que tien el monesteriu na villa deParedes (Siero) por dos carros de yerba y ún de lleña, que tienen que sepagar tolos años ente San Xuan y la Virxen d’agostu.

A. AMSP (FSV, carp. XXXIX, nu 1170). Pergamín duldosu. Midíes 197*139mm. Bona conservación, con delles manches.- Carta partida por ABC.

143

Page 145: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

ABC DEF GHI KLM

Verdadera cosa hie que hio ioannes abbat de Sancti vicenti /2

arriendo ad uos don martin monago. hie aduos Gonzalo /3 fernandizhie ad uos don aparicio de paredes quanta heredat /4 el monesterio deSancti vicenti ha o auer deue en essa villa /5 de parede; por dos carrosbonos de erua; hie por uno /6 de bona lenna he que estos carros mipaguedes cada anno desde Santianes ata Sancta maRia de agosto; encorral /7 nostro de san vicentio en ouedo hie lo qui siermus nos meter/8 hie deuedes a tener esta renda; ata ses annos he si /9 dalguno de uosentremente morir los qui ficarent tengant /10 elli plecto. he si esti plec-to non cumplissedes; deuemus uos /11 ues apennorar con maiordomodel Re o nostro uigario /12 por cabo je por duplo. he por quantas costashi fezier /13 Nos Martin monago. Gonzaluo fernandi. ¬ don apariciootorgamus /14 quanto en esta karta diz; assi por uos; commo por nosfacta /15 karta mense maij. eRa MªCCªLXXªIIIª. Qui presentes fuerunt /16

Gonzalo peliz Menen gonzaliz. Alfonsus gonzaliz. Suer /17 martiniz;milites. Don aparicio capellan. ¬ Sancius /18 ordonij.

53

1235, xunu 1.

Maria Galleca viende a Dominico Petri, clérigu de San Pelayo,media casa na rúa Gascona por diez maravedinos.

A. AMSP (FSV, carp. XXXV, nu 1043). Pergamín orixinal. Midíes 167*230mm. Bona conservación, con delles manches.

ED.: Alonso Rodríguez (1991b: 68-69, nu 65).

(Crismón) INa nomine domini amen. Equum ¬ racionabile est utea que uenduntur ne obliuioni tradantur; /2 litteris confirmen-tur. Eapropter ego maria galleca facio cartam uendicionis uobis /3

don dominico petri clerico Sancti Pelagij de medietate de vna casaquam habeo /4 in illa Rua quod dizent Gasconna. in filigrisia sanctiIohannis in tali termino. inter /5 casa de fernando gonzaluiz. ¬ inter

144

Page 146: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

casa de sancto vincencio. ¬ infronte est illa /6 rua publica. ¬ illa casa desebastiano. de ista casa iam determinata. vendo /7 uobis dompno domi-nico petri illam medietatem de illa casa ab integritate de terra /8 usquead celum. cum totis suis directuris. ¬ bibo vinum de illa pro precioquod accepi de /9 vobis .X. morabitinos monete regis. Et istud preciumfuit placibile inter me ¬ uos. ¬ de /10 precio apud uos nichil remansit.Et si magis ualet ista media casa quam hoc precium /11 totum sit dimis-sum. Ita ut ab hac die ¬ deinceps de meo Iure sit foras. ¬ in vestro jure/12 sit tradita ¬ confirmata habeatis ¬ possideatis. uendatis. alienetis. ¬habeatis jure /13 hereditario. ¬ faciatis inde totam uestram uoluntatemusque imperpetuum. Siquis igitur /14 contrariauerit uobis super hoc.tam ego quam aliquis de mea progenie uel de extranea. /15 in primis sitmaledictus adeo ¬ excommunicatus ¬ cum juda domini traditore. sit inin/16ferno dampnatus. Et pro temporali dampno persoluat uobis uelpulsanti uocem uestram. /17 quantum in karta resonat in dupplo. insimili tali loco ¬ in super pectet centum morabetinos /18 bonos ¬ direc-tos. Et parti Regie aliud tantum exsoluat. Et carta in suo robore per/19manente. Facta karta. jn kalendis Iunij. ERa .Mª.CCª.LXXª.IIIª.Regnante /20 Rege fernando cum Regina vxore sua domna Beatrice inLegione. ¬ Gallecia /21 Castella ¬ Tholeto. Iohannes OuetensisEpiscopo. Garcia roderici carnota maiorino in voce /22 Regis. Sub manuillius. Pelagius petri in asturias. Ramiro frolaz. tenente Ouetum. /23

Alfonso martinj recipit peages ¬ directuras de villa Ouetj. Et ego Mariagalleca /24 hanc cartam quam fieri iussi. ¬ legere audiuj. proprijsmanibus meis roboraui. ¬ signum /25 iniecj. (Signu)b. Et si aliquamcontrariam uenerit uobis super illam. ego saluabo ¬ guaribo uobis illamcum directo per me ¬ per omnia bona mea de toto homine in omnitempore. /26

(Columna 1ª) Qui presentes fuerunt; / Marcus martini pinelpresbiter confirmat. / don Osorio confirmat. / Matheo pelaiz confirmat./ fernandus monniz maiordomus de / abbatissa sancti pelagij confirmat./ Iohannes Laurenciz confirmat. / Iohannes abbas presbiter sancti pela-gij confirmat. / Dominicus abbat presbiter frater eius confirmat. /Dominicus fernandiz confirmat. /27

(Centru) (Signu)c / Iohannes petri / diachonus notuit. /28

(Columna 2ª) Coram testes. Petrus testis. Iohannes testis. /Martinus testisd / Iohannes petri de ferreros confirmat. / Fernandus

145

Page 147: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

gonzaluiz carnicero; confirmat / Pelagio pedriz de nozana confirmat. /mesurado confirmat. / Antonino escudero confirmat. / Dominicusmartiniz mannon confirmat. / Michael puer chori confirmat. / Et alijmulti qui hoc uiderunt ¬ audierunt.

a In: inicial adornada de tres llinies. Crismón de siete llinies.b Cruz inscrita nun círculu.c Cruz patiada inxerta en flor tetrapétala adornada con cuatro puntes d’estrella.d Martinus testis: como nun cabía na ringlera, l’escribán escribiólo debaxo d’ella, separ-táu de los confirmantes per rayes.

5 casa: omite Alonso || 8 precio: preecio Alonso || 11 ut: omite Alonso || 15 sit: omiteAlonso || excommonicatus: excomonicatus Alonso || 21 Ouetensis: Outensis Alonso ||roderici: rodici Alonso || 26 presentes: praesentes Alonso || pinel: pimel Alonso || mon-niz: moniz Alonso.

54

1235, xunu 1.

Stephanus Maurus, callóndrigu, viende a Dominico Petri, clérigude San Pelayo, media casa na rúa Gascona, por diez maravedinos.

A. AMSP (FSV, carp. XXX, nu 1044). Pergamín orixinal. Midíes 170*235mm. Bona conservación, con delles manches.

ED.: Alonso Rodríguez (1991b: 69-71, nu 66).

(Crismón) Ina nomine domini amen. Equum ¬ racionabile est utea que uenduntur ne obliuionj tradantur; /2 litteris confirmentur.Eapropter ego dompnus Stephanus Maurus canonicus facio cartamuendicionis /3 vobis don dominico petri clerico Sancti pelagij demedietate de una casa quam habeo de compa/4rancia mea in illa Ruaquod dizent Gasconna. in filigrisia sancti Iohannis in tali termino. inter/5 casam de fernando gonzaluiz. ¬ inter Casa de sancto Vincencio. ¬ infronte est illa Rua publica. /6 ¬ illa casa de sebastiano. de ista Casa iamdeterminata. vendo uobis dompno dominico petri /7 illam medietatemde illa casa ab integritate de terra usque ad celum cum totis suis

146

Page 148: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

direc/8turis. ¬ bibo vinum de illa. pro precio quod accepi de vobis .X.Morabitinos monete Regis. Istud /9 precium fuit placibile inter me ¬uos. ¬ de precio apud uos nichil remansit. Et si magis ualet /10

jsta media casa quam hoc precium totum sit dimissum. Ita ut ab hacdie ¬ deinceps de meo /11 Iure sit foras. ¬ in uestro iure sit tradita ¬confirmata. habeatis ¬ possideatis. uendatis. aliene/12tis. commute-tis jure hereditario. ¬ faciatis inde totam uestram uoluntatem usquein perpetuum. /13 Siquis igitur contrariauerit uobis super hoc. tamego quam aliquis de progenie mea uel de extranea; /14 sit maledictus adeo ¬ excommunicatus. ¬ cum Iuda domini traditore; sit in infernodampnatus. /15 Et pro temporali dampno persoluat uobis uel pulsantjuocem uestram; quantum in karta resonat in /16 dupplo. in simili taliloco. ¬ insuper pectet .C. morabitinos bonos ¬ directos. Et parti Regie/17 aliud tantum exsoluat. Et carta in suo robore permanente. factakarta. In kalendas Iunij. /18 Era .Mª.CCª.LXXª.IIIª. Regnante RegeFernando cum Regina uxore sua /19 domna Beatrice in Legione.Castella. ¬ Tholeto. Iohannes episcopo in Oueto. Garcia rodericj /20

carnota maiorino in uoce regis. Sub manu illius. Pelagius petri inasturias. Ramiro /21 froliz. tenente Ouetum. Alfonsus martinj recipitpeages ¬ directuras de villa Ouetj. /22 Et ego dompnus Stephanus mau-rus canonicus hanc kartam quam fieri iussi. ¬ legere audiuj. /23 proprijsmanibus meis robrauj. ¬ signum iniecj (Signu)b Et si aliquam contra-riam uenerit uobis /24 super illam; ego saluabo ¬ guaribo uobis illamcum directo per me ¬ per omnia bona mea /25 de toto homne in omnitempore. (Signu)c Coram testes. Petrus testis. Iohannes testis. Martinustestis. /26

(Columna 1ª) Qui presentes fuerunt; / Marcus martinj pinielpresbiter confirmat. / don Osorio; confirmat. / Mateo pelaiz; confirmat./ fernandus monniz maiordomus / de abbatissa sancti pelagij; confir-mat. / Iohannes laurenciz confirmat. / Iohannes abbas presbiter sanctipelagij confirmat. / dominicus abbas presbiter frater eius confirmat /dominicus fernandiz; confirmat. Iohannes petri diachonus; notuit /27

(Columna 2ª) Iohannes petri de ferreros confirmat / fernandusgonzaluiz carnicero; confirmat. / Pelagio pedriz de nozana; confirmat./ mesurado; confirmat. / antolino escudero; confirmat / dominicusmartinj mannon; confirmat. / Michael puer chori; confirmat. / Et alijmultj. qui hoc uiderunt ¬ / audieruntd

147

Page 149: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

a In: inicial adornada de tres llinies. Crismón de siete llinies.b Cruz inscrita nun círculu.c Cruz patiada inscrita en flor tetrapétala adornada con cuatro puntes d’estrella dobles.d El espaciu hasta’l final de la ringlera ta canceláu per una raya.

2 Stephanus: omite Alonso || 5 inter: omite Alonso || 7 cum: omite Alonso || 8Morabitinos: Morbitos Alonso || 11 uestro: uestri Alonso || 16 Morabitinos:Morbitinos Alonso || 20 uoce: vocis Alonso || 26 presentes: praesentes Alonso || Mateo:Matheo Alonso || Iohannes abbas: omite abbas Alonso || Dominicus abbas: Dominicusabbaas Alonso.

55

1235, xunu 7.

Maria Petriz, fía de Petro Micaeliz y d’Orraca Micaeliz, dona aMaria Micaeliz y a Nicolao Petriz, los sos tíos, mediu quiñón d’una casacol so güertu xunto al monesteriu de San Vicente; y mediu quiñón d’unagüerta xunto al camín antiguu que va pa Truébano.

A. AMSP (FSV, carp. XXXV, nu 1041). Pergamín orixinal. Midíes 254*160mm. Bona conservación, con dos furacos pequeños.

ED.: Alonso Rodríguez (1991b: 71-72, nu 67).

(Crismón) Ina nomine domini Amen. Ego Maria petriz filia dePetro micaeliz ¬ de Orraca micaeliz. in meo sensu ¬ in mea memoria/2 clara mente ¬ spontanea uoluntate. facio cartam donacionis ¬ dehereditamento. uobis Maria micaeliz mea tia ¬ marito uestro /3 Nicolaopetriz meo tio. de mia parte dela casa que stat inter una Casa deMonasterio Sancti vincencij. ¬ inter casa de Isidoro /4 petriz. cum suoexido ¬ orto usque ad illo dela ferreria. ¬ infronte rua publica francis-ca. ¬ albergueria dela zapate/5ria. ¬ casa de alfonso giraldiz ¬ de soscommuneros. de tota ista Casa el medio quinto est meo. Et similiter douobis mia par/6te dela orta que stat inter Casa de petro serion ¬ intersua Orta. ¬ de alia parte est Casa de dominica del ualle. ¬ orta deOrra/7ca andreo. ¬ detras est losa de los fraeres minores que fuit defilios Iohan bona Rua. ¬ infronte est Camino antiquo que /8 uadit deOueto aparte de trobano. De ista Orta determinata el medio quinto est

148

Page 150: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

meo. Do ¬ concedo uobis el medio quinto de /9 ista casa supradicta cumtotis suis directuris de terra usque adcelum cum so exido ¬ orto detras.Et do uobis el medio quinto de /10 Orta determinata quistat circa casade petro serion quia tanto est meo directo inter meos fratres ¬ heredes.totum do ¬ concedo uobis pro /11 bene quod fecistis michi in tal ora quemultum fuit mihi opus. ¬ modo facitis mihi bene ¬ faredes secundumpotenciam uestram. ¬ amia morte /12 onrar me ¬ fer mi bien pro miaalma. De isto die sit foras de meo iure. ¬ in uestro iure entrado ¬ con-firmado. habeatis ¬ possidea/13tis iure hereditario. ¬ faciatis inde totamuestram uoluntatem usque in finem seculi. Siquis contrariauerit uobissuper hoc. tam ego quam aliquis de pro/14genie mea uel extranea. sitmaledictus cum judas traditore. ¬ peche auos oaqui uocem uestram pul-sauerit; alio tanto de casa /15 ¬ de Orto duplado insimili tali loco. ¬ insu-per; L. morabetinos bonos ¬ directos. ¬ parti Regie aliud tantum exso-luat. ¬ carta /16 insuo robore permanente. Facta karta. VII. dies de menseIunio. Era. .Mª.CCª.LXXª.IIIª. Regnante Rege fernando in leon. /17 castie-lla. ¬ toledo, cum Regina uxore sua domna Beatrice. Iohannes oueten-sis episcopo. Garcia carnota maiorino in uoce Regis. /18 Ramiro frolaztenente Oueto. Alfonso martiniz recipit directuras de uilla. Ego Mariapetriz filia de petro /19 micaeliz ¬ de Orraca micaeliz. hanc kartam quamfieri iussi ¬ legere audiui proprijs manibus meis roborauj ¬ confirmauj./20 ¬ signum inieci. (Signu)b ¬ do ¬ otorgo uobis totas mias bonas perubicumque sunt. /21 Qui presentes fuerunt; Micael petriz presbiter.fernandus uermudiz. Iohan martiniz confirmant. /22 Iohan guillelmiz ¬Petro iohan sofillo. Dominico dominici marito de duradia confirmant./23 Dominico pelaiz pita millb. Petro pelaiz de grandas. Petro mealla. /24

Steuan fernandiz. Roi petriz canonigo. Iohan dominici uigario /25 de loszapateros. Petro benaitiz. ¬ alij. /26

(Esquina derecha) Petrus testis / Martinus / testis / Iohannes / testis /27

(Debaxo) Petrus bonus (Signu)c notuit

a In: inicial adornada de tres llinies. Crismón de siete llinies.b Círculu cruciáu per una raya.c Cruz inscrita en flor tetrapétala adornada con cuatro puntes d’estrella.

1 micaeliz: michaeliz: Alonso || 4 fancisca: franciscana: Alonso || 10 fratres: fraresAlonso || 11 fecistis: fecisti Alonso || 12 contrariauerit. contrariaauerit Alonso || 19 ¬de Orraca... signum: omite Alonso || 23 Dominico: Dminico Alonso || 25 benaitiz:beneitiz Alonso.

149

Page 151: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

56

1235, xunetu 13.

Pedro Petriz, presbíteru, y Marina Petriz donen al so fíu FernandoPetriz la so posesión na villa de Lloreda (Gozón).

A. (FSV, carp. XXVIII, nu 840). Pergamín orixinal. Midíes 275*147 mm.Bona conservación.

ED.: Alonso Rodríguez (1991b: 72-73, nu 68).

(Crismón)a In nomine domini amen. Equum ¬ rationabile est utea que dantur ne obliuioni tradantur litteris confirmentur. Ea propterego Petro Petriz presbiter /2 ¬ ego marina petriz non permetum nequeperforciam. neque perturbatum sensum sed de bono coraszone ¬ debona uoluntate. tibi fernando /3 petriz. damus tibi illam nostram here-ditatemb que habemus ¬ comparamus in uilla pernominata; in loreda.damus tibi ipsa hereditate ab integritate. cum /4 totis suis directuris ¬pertinentijs. totum damus tibi fernando petriz nostro filio pro que cria-mus; ¬ pro grandem amorem que habuimus /5 tectos. controzios. terrasabrutas ¬ pro abrumpere. domitum ¬ pro domare. fontes. montes. exi-dos. prados. pascos. felgueras. diuisas. /6 roszas. arbores ¬ lantado. aquisaquarum. totum damus tibi quod habemus habeas. ¬ possideas. ¬ faciasde illa; totam tuam uoluntatem imperpetuum /7 Siquis contrariauerittibi super hoc; tam nos quam aliquis ex progenie nostra uel extranea;quisquis fuerit qui talia comiserit. im/8primis sit maledictus ¬ excomu-nicatus. cum diabolo ¬ angelis eius; sit ininferno dampnatus. Et protemporali dampno persol/9uat tibi uel pulsanti uocem tuam quantum incarta resonat induplo. insimili tali loco. ¬ insuper. quingentos solidosmonete /10 regis. Et parti regie; aliud tantum exsoluat. facta carta bene-facti IIIIcie idus Iulij. eRa MªCCªLXXªIIIª. Regnante /11 Rege fredenandointholeto. ¬ castella. ¬ legione. ¬ gallecia. ¬ asturias. Iohannes dei gra-tia; episcopo in oueto. Garcia roderici carnota; /12 maiorino in totis astu-rijs. gonsaluo garcia; maiorino in ualle de illas. Ego petro petriz presbi-ter. ¬ ego marina petriz. /13 tibi fernando petriz. nostro filio. hanc kar-tam benefacti quam fieri iussimus ¬ legere audiuimus propriis manibusnostris roborauimus /14 ¬ confirmauimus. ¬ signum iniecimus. (Signos)c.Qui presentes fuerunt; alfonsus petriz presbiter ¬ capellanus in sancta

150

Page 152: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

Maria de soto confirmat. /15 Iohannes dominiquiz presbiter confirmat./16

Iohannes Martiniz presbiter confirmat. /17 Iohannes iohanniz presbiterconfirmat. /18

(Esquina derecha) Pelagio iohannes ioglar confirmat. / Pele petrizconfirmat / Petro ermano confirmat. / Petro moro confirmat. /Iohannes petriz confirmat / Coram testes. Petrus testis. Iohannes testis./ Martinus testis. /19

(Centru) Rodericus martin(Signu)diz presbiter confirmat.

a Crismón de nueve llinies.b Sobrelliniao.c Dos círculos cancelaos per una raya.d Cruz inscrita en flor tetrapétala adornada con cuatro puntes d’estrella.

2 coraszone: corazone Alonso || 6 tuam: omite Alonso || 10 IIIIcie: tercie Alonso || 11roderici: roderico Alonso || 14 confirmauimus: infirmauimus Alonso || 19 martiniz:omite Alonso.

57

1235, ochobre

L’abá y el conventu de Valdediós permuten col abá y el conventu deSan Vicente la posesión que tienen en Contrueces (que-yos diere Gundissal-vus Fernandiz), sacante lo que comparten con Michael Bartolomeis, polaposesión que Pelayo Pedriz ufiertó a Valdediós, y que diere o vendiereprimeramente a San Vicente.

A. AMSP (FSV, carp. XIII, nu 387). Pergamín orixinal. Midíes 127*145mm. Regular conservación.- Carta partida por ABC.

ABCDE

In nomine domini amen. Notum sit omnibus presentem pagi-nam /2 inspecturis quod ego Iohannes abbas ¬ totus conuentus vallisdeus. damus /3 vobis Iohannes abbatj ¬ totj conuentuj Sancti vincencij

151

Page 153: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

ouetensi quam tam hereditatem /4 habemus in controzes quam deditnobis Gundissaluus fernandiz dictus [.....] /5 quod habeatis illam iurehereditario in perpetuum possidendam. salua illa /6 [..]itone que postafuit inter nos ¬ Michael bartolomeis. uidelicet quod debet retinere /7

illam omnibus diebus iure sue. post inter eius ¬ filij suj ad ius ¬ pro-prietatem /8 iam dictj monasterij. Sancti vincencii redituram. hoc faci-mus ad instantiam pelagij petri /9 quam nobis dedit medietatem illiushereditatis de aueo quam prius dederat. siue uen/10diderat monasterioSancti vincencii superius nominatj. si vº aliquis contra hoc factumue/11nire temptauerit iram dej omnipotentis incurrat ¬. CCtos aureosalteri partj /12 persoluat karta nichil ominus ualitura. hec karta fuit lecta¬ /13 con cessa primo a Iohanne abbate ¬ toto conuentu valle dej apudsuum mona/14sterium; ¬ pus ea ab abbate Iohanne ¬ conuentu Sanctivincencii apud suum pre sentibus iam dicto abbate valle dej ¬ quibusdam fratribus suis. eRa MªCCªLXXªIIIª. mense octobris.

58

1235, ochobre.

Orraca Gonzalviz y los sos fíos, y Didaco Goncaliz y la so muyerElvira Peláiz, colos sos fíos, vienden al abá y al conventu de San Vicentetolo que tienen en Brañes, n’El Quintanal de Podamia y n’El Quintanalde Carral; y Ioan Gonzalviz viende al mesmu monesteriu la so parte delCarral y de La Riba por quince sueldos.

A. AMSP (FSV, carp. XXII, nu 657). Pergamín orixinal. Midíes 270*94 mm.Bona conservación.

ED.: Alonso Rodríguez (1991b: 59-60, nu 58).

(Crismón)a In nomine domini amen. Equum ¬ inracionabile estut ea que uenduntur neobliuioni tradantur litteris confirmentur. Eapropter ego Orraqua /2 gonzaluiz ¬ filijs meis. ¬ ego didaco goncaliz ¬uxorj mee eluira pelaiz ¬ filijs nostris. Facimus cartam uendicionisuobis Iohanni abbati ¬ con/3uentui sancti uincencij de nostra heredi-tate ¬ denostro lantado. que abemus enbrannis locum nominatum

152

Page 154: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

elquintanal de podamia. que iacet en/4nabaragannia donga. Ellantadodel quintanal de carral. Et ego Ioan Gonzaluiz uendo uobis illa meaparte de illo lantado de carral. ¬ de illo alio de la riba abintegritateuen/5dimus uobis por precio quod accipimus de uobis XV silidos (sic)monete regis ¬ simagis ualet ista sidimissum proanimabus nostris. ¬facis de illis totam ues/6tram usque imperpetuum ¬ de nostro iure sede-at fora ¬ inuostro iue sedat. Siquis contra riauerit uobis super hoc tamego quam aliquis deprogenie me/7a uel extranea sit maledictus ¬ exco-municatus ¬ pehe .C. solidos monete regis ¬ parti regie aliut tantumexoluat. Facta carta mense. /8 octuber era. MªCCªLXXªIIIª. Regnante regedonfernando inlegione ingalecia ¬ intoleto. Iohannes dei gracia episco-po in noueto denora anora te/9nente el consilio deoueto garcia rodricimajorino de manu regis Iohannes dominicj maiorino de sancti vincen-cij enbrannis ego orraqua gonqualui /10 ¬ filiis meis ¬ ego didaco gon-disaluj ¬ uxori mea eluira pelaiz ¬ filiis nostris. hanc cartam quam fieriiussi ¬ legere audiuj manu me/11is nostris roboraui ¬ signum inieci(Signos)b. qui presentes fuerunt petrus iohannes capellanus. /12

(Columna 1ª) Fernan pepriz testis / Garcia petriz testis / pelagiouillar testis / Fernan iohanni presbiter testis /13

(Columna 2ª) Petrus gondissalui testis / didaco gondissalui testis/ Iohanni brannis testis / Gutier diez testis / Fernan lopiz testis /14

(Centru) Petrus notuit (Signu)c

a Crismón de cinco llinies.b Tres círculos cancelaos per una raya.c Cruz inscrita en flor tetrapétala adornada con cuatro pétalos más.

1 litteris: literis Alonso || 2 gonzaluiz: goncaluiz Alonso || 4 Ioan: dia Alonso || carral:corral Alonso.

153

Page 155: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

59

1235, ochobre.

Martion Gonzaluiz y Diago Gonzaluiz, coles sos muyeres y los sosfíos, vienden al abá y al conventu de San Vicente lo que tienen na villade Brañes, na roza de Tables, y la parte que tienen del eru de Rozos, pordiecisiete maravedinos y dos sueldos.

A. AMSP (FSV, carp. XXIII, nu 660). Pergamín orixinal. Bona conservación.

ED.: Alonso Rodríguez (1991b: 60-61, nu 59).

(Crismón)a In nomine domini Amen. Equum ¬ racionabile est utea que uenduntur ne obliuioni tradantur litteris confirmentur. Ea prop-ter ego martion Gonzaluiz ¬ uxori mee meor petri ¬ filijs /2 nostris. ¬Ego diago gonzaluiz ¬ uxor mea Eluira peliz ¬ filiis facimus kartamuendicionis uobis. Iohanni abbati ¬ conuentu sancti uincencii de ouetode illas nostras heredades que abemus de auolorum /3 ¬ parentorum nos-trorum in territorio Asturiensi uilla nominata brannas. locum predic-tum ela nostra roza de tablas determinada desus per illos fisos ¬ per illasarcas de petra. ¬ de ius per illa aqua /4 media del rio de nora. ¬ de fron-te per illa heredat de santj saluatoris. ¬ de alia parte per illa roza de filiosde petro peliz. ¬ uendimus uobis illa nostra parte de illo hero de rozos.conso lantado /5 sicut est determinato. de sus per illa heredat delos laza-ros de ius per illa media aqua de nora ¬ de fronte per cotarelo. ¬ de aliaparte per illa heredat que fuit de filios de Gonzaluo peliz. /6 Has here-ditates uendimus uobis pro precio quod accepimus de uobis .XVII.morabetinos ¬ .II. solidos ¬ de isto precio aput uos nichil remansit. ¬ simagis ualet hereditas quam precium sit dimissum pro anima/7bus nos-tris It ut abac die ¬ deinceps de nostro iure sit abstersa ¬ in uestro sittradita ¬ confirmata habeatis ¬ faciatis de ea quicquic fuerit uestrauoluntas Et nos iam dic/8tos otorgamus per nos ¬ per nostras bonas desemper gerir ista uendicione. Siquis igitur hoc nostrum factum infrin-gere temptauerit tam de nostra parte quam de extranea imprimis sitma/9ledictus ¬ excomunicatus ¬ cum iuda dominj sit in inferno dapna-tus. ¬ pro damno tempore pectet .CCC. solidos monete regis ¬ adpartemregis aliut tantum ¬ soluat ¬ karta ista semper /10 in suo robore obtinea.Facta karta jn era MªCCªLXXªIII. in mese octubro. Regnante rex frede-

154

Page 156: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

nandus in castella ¬ in toleto in Legione ¬ in gallecia. Iohannes dei gra-tia episcopo /11 in oueto. Garcia rodriguiz maiorino de manu regis.tenente de nora anora el concilio de ouedo. Bartolomeo martiniz uica-rio Iohannes dominicj meordomo debran/12nas de san vicentij. EgoMartino Gonzaluiz ¬ uxor mee meor petri ¬ filijs nostris ¬ Ego diaGonzaluiz ¬ uxor mee Eluira peliz ¬ filijs nostris hanc kartam quamfieri iussi/13mus ¬ legere audiuimus manus nostras roboramus ¬ signaingecimus (Signu)b /14

(Columna 1ª) Qui presentes fuerunt petrus Gonzaluiz milesconfirmat / Iohannes debrannas. miles confirmat / petrus iohannescapellanus confirmat. /15

(Columna 2ª) Gonzaluo Gartia confirmat / Gonzaluo rodriguizconfirmat / Suer petri confirmat / Dominico lopiz confirmat /16

(Centru) Iohannes (Signu)c notuit /17

(Columna 3ª) Dompnus benitos presbiter confirmat / Guter diazconfirmat / fernan lopiz confirmat/ fernan petri confirmat / Gaarciapetri confirmat. /18

(Columna 4ª) Coram testes / petrus testis / Iohannes testis /Martinus testis

a Crismón d’ocho llinies.b Tres círculos cancelaos per una raya.c Cruz inscrita en flor tetrapétala adornada con cuatro puntes d’estrella.

60

1235, ochobre.

Martino Gonzaluiz y Didaco Gondissalui, coles sos muyeres y los sosfíos, vienden al abá y al conventu de San Vicente les sos posesiones na villade Brañes, na roza de Tables, y la parte que tienen del eru de Rozos, pordiecisiete maravedinos.

155

Page 157: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

A. AMSP (FSV, carp. XXIII, nu 661). Pergamín orixinal. Midíes 387*140mm. Bona conservación, con una mancha nel lláu izquierdu.

ED.: Alonso Rodríguez (1991b: 61-63, nu 61).

(Crismón)a Innomine domini amen; Equum ¬ in racio nabileest ut ea queuenduntur neobliuionitradantur litteris confirmentur.Ea cumpropter ego martino goncaluiz ¬ uxorj mee maajor petriz ¬filiis nostris /2 ¬ dego didaco gondissaluj ¬ uxorj mee eluira pelaiz ¬filijs nostris facimus cartam uendicionis uobis Iohanni abbati ¬conuentui sancti uincencij denostra hereditate queabemus dauorum /3

¬ de parentorum nostrorum interritorio asturiense inloqum nomina-tum ¬ in brannes ¬ inloqum predictum elanostra rocia detabolasasi quomo est determinata de sus per illas ar/4quas de illa petram ¬pelos finsos ¬ dede ius per illam aquam mediam denora. delotra parteperilla hereditate de sancti saluatorj ¬ de lotra parte perella rociadfi/5lios de petrus pelaiz. ¬ illam partem deillo nostro hero de rociosconso lantado asi quomo est determinato de ius per illam aquam deno-ra de sus per illa hereditate /6 de los lazaros dalent perquotariello ¬daquent per illo hereditate quefuit defilios de gondissalui pelaizuendimus uobis por precio quod accepimus deuobis .XVII. morabi-di/7ses monete regis ¬simagis ualet ista sidimissum proanimabus nos-trisb. ¬ facis de illam totam tuam uoluntatem usque inperpetuum ¬ denostro iur sedeat fora ¬en uostro /8 iur sedeat. Eotorgamus nos iamdictos per todas nostras bonas ista hereditate iam dicta con todos suosderectos guari ¬ salur per todos tempos. Siquis conrariaue/9rit uobissuper hoc tam ego quam aliquis de progenie mea uel extranea sitmaledictus ¬ excomunicatusc ¬ pehe uobis .CCC. solidos monete regis¬ parti regie /10 aliut tantum exoluat ¬ carta remansit insuo roboret;Facta carta mense octuber. Era .Mª.CCª.LXXª.IIIª. Regnante rege fer-nando in legione e encastiella ¬ en /11 toleto Iohannes dei gratia epis-copo inoueto. Garcia rodrici carnota majorjno demanu regis. el con-silio deoueto tenente denora anora. Bartolomeo martiniz uicario /12

inilla tierra. Iohannes dominicj majorino de sancti uincentij enbrannis. Ego martino goncaluiz ¬ uxorj mee major petriz ¬ filijsnostris. Ego didaco gondissalui ¬ uxorj mee /13 eluira pelaiz ¬filiis nostris hanc cartam quam fieri iussi ¬ legere audiui manibusnostris robraui ¬ signum iniecj (Signos)d qui presentes fuerunt petrusiohannes ca/14pellanus /15

156

Page 158: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

(Columna 1ª) petrus goncaluiz. didaco goncaluiz testis / donbeneito presbiter. martino goncaluiz testis. / Gutierdiez. goncaluorodrici. testis. ¬ confirmant / fernan petriz. garcia petriz. testis ¬ con-firmant /16

(Columna 2ª) gondissalo garcia testis. / Iohannes moazion. testis./ Suer petriz. testis. / dominico lopiz. testis. /17

(Columna 3ª) Coram testes / Petrus testis. / Iohannes. testis. /Martino testis

(Nel centru) Petrus .notuit. (Signu)e

a Crismón de seis llinies.b nostris: t corrixe s.c excomunicatus: n sobrelliniada.d Cuatro círculos cruciaos per una raya.e Cruz patiada, con trazos perpendiculares nos brazos, inscrita en flor tetrapétala, ador-nada con cuatro pétalos de los que salen rayinos.

61

1235, payares.

Iohannes Fernandiz y Sancia Fernandiz vienden al abá del mo-nesteriu de San Vicente lo que-yos pertenez en Pintoria por doce marave-dinos.

A. AMSP (FSV, carp. XVIII, nu 533). Pergamín orixinal. Midíes 232*181mm. Bona conservación, con un rotu na parte inferior.

ED.: Alonso Rodríguez (1991b: 57-58, nu 57).

(Crismón)a In nomine domini amen. Equum ¬ racionabile estut ea que uenduntur ne obliuioni tradantur litteris confirmentur.Ea propter ego Iohannes fernandiz /2 ¬ ego Sancia fernandiz filios defernando monago facimus kartam uendicionis uobis Iohannj abbati

157

Page 159: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

sancti vincencij de Oveto de /3 nostra hereditate quam habemus en pin-toria fuimus quinque filij de dompno fernando ¬ leuamus nos los nos-tros quinnones ¬ las duas tercias de illo quinnone /4 de nostro germa-no Garcia fernandiz ¬ de quanta hereditate ipse comparauit de petropelaiz quod nunciauimus nos cum fagondo fernandiz nostro ger/5mano¬ uendimus uobis iam dictis totum ab integritate quicquid ad nos per-tinet en controzos en aramos hie en lantado en exidos hie entradas /6

en fontes hie en montes hie en todos los logares que a esti hereda-miento nostro pertinecent o pertinecer deuent; todo uos lo uendemosentre/7gamente pro precio quod accepimus de uobis .XIIci. morabetinosmonete regis. hoc precium placuit inter nos ¬ uos ¬ de precio apud uosnichil /8 remansit Et si magis ualet ista hereditas quam hoc precium;totum dimittimus monasterio pro animabus nostris. Ita ut ab hac die ¬deinceps /9 de iure nostro sit abstersa ¬ in iure sancti vincencij ¬ uestrosit tradita ¬ confirmata ut habeatis eam iure hereditario imperpetuum.Si/10quis igitur hanc nostram uendicionem infringere temptauerit tamnos quam aliquis ex progenie nostra uel extranea. iram omnipotentisdei incurrat /11 Et pectet uobis uel pulsanti uocem uestram quantumuobis corruperit in duplo; ¬ in simili loco. Et in super pectet .CC. soli-dos. ¬ parti Regie alios tantum exsoluat /12 karta ista in suo semperrobore duratura. Facta karta uendicionis Sub eRa .Mª.CCª.LXXª.IIIª.mense nouembris. Regnante rege dompno fernan/13do cum uxore suaRegina dompna Beatrice in castella ¬ in legione. Iohanne dei gratiaEpiscopo in Oueto. Garcia roderici carnota maiorino in uoce /14 regisin totis asturijs. Petro didaci tenente grado. Ego Iohannes fernandiz. ¬ego Sancia fernandiz uobis iam dictis abbati ¬ conuentuj Sancti vin-centij /15 hanc kartam uendicionis quam fieri iussimus ¬ legere audiui-mus proprijs manibus roborauimus ¬ confirmauimus ¬ signa iniecimus(Signos)b /16

(Columna) Qui presentes fuerunt Dominicus uega prior claus-tralis. Iohannes dominicj cantor. Iohannes bienaes cellararius confir-mant.c / Garcia petri. Dominicus franco. Iohannes martinj. ¬ Iohannespetri; monachi. ¬ petrus ferrera confirmant / Martinus iohannis decaces; presbiter Garcia dominicj qui tenebat pintoriam ex parte Sanctiuincencij. confirmant / Gundisaluus pelaiz. Petrus michaeliz de nanin.Dominicus petri. Isti omnes fuerunt in sancto vincencio. confirmant. /Et in pintoria. Aluarus suarij miles. Martinus pelagij capellanus.Iohannes peliz dictus Gago confirmant/ Iohannes dominicj. ¬

158

Page 160: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

Dominicus dominici. Petrus gran. Iohannes petriz. Petrus benaitiz. deltaranno confirmat. / Laurencius pelaiz. Pelagius petri. ¬ Iohannesiohannis. ¬ petrus iohannis filius istus qui uendidit confirmant /17

(Esquina derecha) Coram testes / Petrus testis. Martinus testis /Iohannes testis /18

(Derecha) Petrus notuit (Signu)d

a Crismón de diez llinies.b Dos círculos cruciaos per una raya.c confirmant: menos el primeru, la pallabra ta alliniada en toles ringleres, col fastial dela f común.d Cruz inscrita en flor tetrapétala adornada con cuatro puntes d’estrella.

62

1235, payares 20.

Alfonso Gonzaluiz y la so muyer Maria Petriz vienden a MartinPelaiz, porcioneru, media casa que-yos diere Petro Pelaiz pol so casamien-tu por cincuenta y seis maravedinos.

A. AMSP (FSV, carp. LXI, nu 1805). Pergamín orixinal. Midíes 402*147mm. Bona conservación.

(Crismón) Ina n<o>m<in>e domini amen. Equum ¬ racionabileest ut ea que uenduntur. ne obliuioni tradantur. litteris confirmentur.Eapropter ego Alfonso gonzaluiz ¬ uxor mea /2 Maria. petriz facimuscartam uendicionis uobis don Martino pelaiz porcionarius de illanostra media casa quam dedit nobis don Petro pelaiz presbiter inadiutorio de nostro /3 casamento ¬ est in tali termino. de una parte estcasa de filios de germana mea Maria salsa bone memorie. ¬ detras suntcasas de don Giralpando qui fuit. ¬ de /4 alia parte de susa casade Martino xira que fuit de gonzaluo delos asnos. ¬ tienda que fuit de

159

Page 161: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

Sancia saluadoriz ¬ de filio suo. ¬ infronte Rua publica. ¬ iaz sub /5 unotecto cum illa alia medietate de don petro peliz presbitero que ha inis-ta casa. ¬ est ad huc pro partire. ¬ quando quisieritis partatis illa cumillo a uestro plazer ¬ also plazer. como /6 bonos dos comunneros quiuna casa hant medio. ¬ medio. Vendimus uobis ista media casa deter-minata de cabo del portal delante indirecta linea usque ad alio cabo de/7 tras cum totis suis directuris de terra usque ad celum ¬ bibimusuinum pro precio quod accepimus de uobis .Lª.VI. morabetinos ¬ mediomonete monete (sic) regis. Hoc precium fuit placibi/8le inter nos ¬ uos.¬ de precio apud uos nichil remansit. ¬ si magis ualet ista media casaquam precium; sit dimissum. Ita ut abhac die ¬ deinceps de nostro iuresit fo/9ras. ¬ in uestro iure sit tradita ¬ confirmata. ut habeatis ¬ possi-deatis iure hereditario. ¬ faciatis inde totam uestram uoluntatem usqueimperpetuum. Et si contrariam uenerit uobis /10 super illa; nos saluabi-mus ¬ guaribimus uobis illam cum direto per nos ¬ per omnia bona nos-tra de omni homine atodos tiempus. Siquis contrariauerit uobis superhoc. tam /11 nos quam aliquis de progenie nostra uel extranea. sit male-dictus cum judas traditore. ¬ peche uobis uel pulsanti uocem uestramquantum in karta resonat in duplo in simili /12 tali loco. ¬ in super; C.morabetinos bonos ¬ directos. ¬ parti Regie aliud tantum exsoluat. Etkarta insuo robore permanente. Facta karta .XX. dies de mense nouem-ber. ERa Mª/13CCªLXXªIIIª. Regnante Rege fernando in leon. castiella. ¬toleto. Iohannes ouetensis episcopo. Garcia carnota maiorino in uoceregis in totis asturijs. Ramiro frola /14 tenente oueto. Alfonso martinizrecipit peages ¬ drecturas de villa. Ego Alfonso gonzaluiz ¬ uxor meaMari petriz. uobis don martino peliz canonicus. hanc kartam /15 quamfieri iussimus ¬ legere audiuimus manus nostras roborauimus ¬ signainiecimus. (Signos)b /16 Qui presentes fuerunt; Iohan bartolomeus cano-nicus. Fernan pacho canonicus. Dominicus iohannis canonicus.Martinus salsa presbiter. Petrus pelaiz presbiter ¬ hostiarius. Martinpetriz filio ¬ presbiter. /17 Martin nariz alcaide. Steuan salsa. Sauastianussalsa. Pele gigion. ¬ Iohannes gigion. ¬ petro fillo. cutelleros. Michael.iohannes de ventaniellas. Michael dominici de San vincencio. /18 Isidoropetriz pellitero conermano de de (sic) Michael salsa. Aluar carrizo.Alfonso martiniz merino. Garabanno. Michael ermano de Iohannesbartolome. Fernandus filius de aluar diaz /19 de mazaneda. Aluaro filiusde Roderico guterriz su uellon. Didacus filius de Ramiro frolaz.Munion filio de Aluar diaz de loriana. /20 Alfonso filio de Iohan bal-dorza. Sancio fernandiz pedrero. ¬ alios omnes bonos /21

160

Page 162: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

(Esquina derecha) Petrus testis. / Iohannes testis. / Martinus testis. /22

(Derecha) Petrus bonus notuit (Signu)c

a In: inicial de cinco llinies.b Dos círculos cruciaos per una raya.c Cruz inscrita en flor tetrapétala adornada con cuatro puntes d’estrella.

63

1235, avientu.

Martin Munniz y la so muyer Maria Petri, colos sos fíos, viendenal abá y al conventu de San Vicente tolo que tienen nes villes d’Ambás ySarracín, nel valle de Carreño, por dieciocho maravedinos.

A. AMSP (FSV, carp. XXI, nu 460). Pergamín orixinal. Midíes 203*117 mm.Bona conservación, con delles manches.

ED.: Alonso Rodríguez (1991b: 56-57, nu 56).

(Crismón)a In nomine dominj amen. Equum ¬ racionabile est utea que uenduntur ne obliuinj tradantur litteris confirmentur. EA prop-ter ego /2 Martjn munniz ¬ uxor mea Maria petri. cum filios nostrosRoderico ¬ Maria. facimus cartam uendicionis uobis Iohannes abbas /3

Sancti vincencij cum conuentu eius. uendimus uobis quanta hereditatenobis habemus in ualle de carreno in uillas per nominatas /4 ambas ¬sarrazin. Domitum ¬ indomitum controzios. aramios. molneras. pra-dos. Rozzas. montes. felgueras. fontes. lantado /5 ¬ por lantar. entradas¬ exidas. ¬ quantam pus nostra directura ibi potueritis inuenire. uen-dimus totum ab integritate atque /6 in carta concedimus. pro que acce-pimus de uobis in precio; XVIII morabetinos ¬ quarto monete regalis. ¬de isto precio apud uobis nichil remansit /7 ¬ si superualet hereditasquam precium; sit dimisa quod inter nobis ¬ uobis bene complacuit. ¬ab hac die de nostro jure sit abstersa. /8 ¬ in uestro jure sit tradita ¬ con-firmata. ut habeatis ¬ possideatis. ¬ faciatis de illa totam uestram

161

Page 163: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

uoluntatem. Siquis tamen contra /9 hunc nostrum factum irrumperetemptauerit tam nobis quam aliquis. ex progenie nostra uel extranea.quisquis fuerit qui talia commise/10rit in primis sit maledictus adeo ¬excommonicatus. ¬ in super pariat uobis uel pulsantj uocem uestramquantum in carta reso/11nat in dupplo in simili tali loquo. ¬ in superpariat uobis Me solidos monete regis. ¬ partj regie aliud tantum exso-luat. Facta /12 carta mense december. Era MªCCªLXXªIIIª. Regnante donfernando in leon. in castella. in tholeto. in gallecia. Iohannes dei gratiaepiscopante /13 in oueto. Garcia rodericj carnota maiorino regis in uoce.Ego Martjn munniz ¬ uxor mea Maria petri cum filios nostros /14

Roderico ¬ Maria. uobis Iohannes abbas Sancti Vicencij cum conuentueius. hanc cartam quam fieri jussimus. ¬ legere audiuimus. proprijs /15

manibus roborauimus; ¬ signa iniecimus (Signos)b /16

(Columna 1ª) Qui presentes fuerunt. Petro peliz de pillarno con-firmat Pele andres confirmat / Martjn martiniz confirmat Petro johan-nis confirmat Petro martiniz confirmat / Petro petriz confirmat Benaitocarrilla confirmat Pelae michaeliz confirmat /17

(Columna 2ª) Coram testibus. Petrus testis / Pelagius testisIohannes testis /18

(Ente dambes columnes) (Signu)c Alfonsus gundissaluj; notuit. /19

(Debaxo) Et ego Martin munniz ¬ uxor mea Maria petri cumfilios nostros Roderico ¬ Maria debemus guerir esta heredat semper detot omne quila demanda.

a Crismón de siete llinies.b Cuatro círculos cancelaos per una raya.c Cruz d’esllabones entellazaos, adornada con cuatro puntes d’estrella.

162

Page 164: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

64

1235, avientu.

Petrus Goncalviz colos sos fíos viende al abá y al conventu deSan Vicente la so parte de la roza de Tabolas, en Brañes, por dos marave-dinos.

A. AMSP (FSV, carp. XXII, nu 659). Pergamín orixinal. Midíes 321*75 mm.Bona conservación, con delles manches.

ED.: Alonso Rodríguez (1991b: 64-65, nu 62).

(Crismón)a Innomine domini amen. Equum ¬ in racionabile estut ea que uenduntur neobliuioni tradantur literis confirmentur. eapropter ego petrus goncaluiz /2 ¬ filiis meis. facimus cartam uendicio-nis uobis iohanni abbati ¬ conuentui sancti uincencij de illa nostrarocia de tabolas que abebimus con nostros /3 ermanus ¬ con nostrosheredes aso comodo es determinata de sus per illas arquas ¬ per illo depelagio goncaluiz de ius per illo de sancti uincencij dalent /4 per illode iohannes brannis daquent per illo de sancti saluatorj uendimusista rocia iam dicta ela media de illa ¬ la quarta. pro precio quod acce-pimus deuobis .II. mo/5rabidises monete regis ¬ si magis ualet itasidimssimus pro animabus nostris ¬ in uostru iur sedeant tradita ¬ con-firmata usque inperpetuum. /6 Siquis contrariauerit hoc meum hocalienenum (sic) inprimis sedeat maledictus ¬ exomunicatus ¬ perten-porali pehe .C. solidos. ¬ carta remansit in /7 suo robore. Facta cartamense december. era .MªCCªLXXªIIIª. regnante rege fernandus incas-tiella ¬ en leon. Iohannes dei gratia episcopo inoueto garcia /8 rodericiimajorino de manu regi de nora anora tenete (sic) elconsilio doueto.Iohannes dominici maiorino de sancti uincencij. enbrannis. Ego petrusgoncaluiz ¬ filiis /9 meis hanc cartartam (sic) roboraui ¬ confirmaui ¬signa iniecimus (Signos)b qui presentes fuerunt petrus iohannes capella-nus /10

(Columna 1ª) Iohannes monazion testis / Fernan petriz testis /dominici lopiz testis /11

(Columna 2ª) Martin tostin testis / don benito presbiter testis /garcia petriz testis /12

163

Page 165: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

(Columna 3ª) Iohannes branis. didacogondissaluic / gutier diez.fernan lopiz testis /13

(Columna 4ª) Coram testes / Petrus testis / Iohannes testis /Martino testis /14

(Nel centru) Petrus presbiter (Signu)d notuit.

a Crismón de tres llinies.b Tres círculos cancelaos per una raya.c En tinta más claro, apaez un trazu que paez el comienzu d’un testis, sin terminar.d Cruz inscrita en flor tetrapétala adornada con cuatro puntes d’estrella.

65

1235, avientu.

Christovalo Petriz y la so muyer Marina Suariz vienden a IohanLorenciz y a la so muyer Maria Fernandiz una tierra “tras lo cueto”, ymedia en La Xenra contra Ayones, en Cellagú (Uviéu), por venticuatrosueldos.

A. AMSP (FSV, carp. XXIII, nu 973). Pergamín orixinal. Midíes 292*125mm. Bona conservación, con delles manches.

ED.: Alonso Rodríguez (1991b: 65-66, nu 63).

(Crismón)a In nomine dominj Amen. Ego Christoualo petriz ¬uxor mea Marina suariz. facimus cartam uendicionis uobis don Iohanlorenciz ¬ uxor /2 uestra domna Maria fernandiz de una terra integra ¬alia terra media laboratorias. incellagute. Illa que est integra est tras/3

lo cueto. de suso est de suer petriz ¬ de sos hermanos. ¬ de iuso deomnes de Allones. Et ela media terra est in cabo dela Sienra contra /4

allones. ¬ partimus la cum dominico petriz. vendimus uobis illas proprecio quod accepimus de uobis .XX.IIII. solidos monete. Isto precio futplaci/5bile inter nos ¬ uos. ¬ de precio apud uos nichil remansit. ¬si magis ualet hereditas quam precium; sit dimissum. Ita ut ab hac die/6 ¬ deinceps de nostro iuresit foras. ¬ in uestro iure sit tradita ¬

164

Page 166: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

confirmata. ut habeatis ¬ possideatis iure hereditario. ¬ faci/7atis indetotam uestram uoluntatem usque inperpetuum. ¬ si isto auere dederi-mus uobis adisto die sesto sancti Martini qui primo uenit; recepia/8tisillo ¬ nostra hereditate sit solta de uobis. ¬ si non dedimus uobis illo; situestra illa hereditate sit uestra. Siquis contrariauerit /9 uobis super hoc;sit maledictus cum iudas traditore. ¬ peche uobis uel pulsanti uocemuestram quantum in karta resonat in duplo in simili tali lo/10co. ¬ insu-per; CCC. solidos monete Regis. ¬ parti Regie aliud tantum exsoluat.Facta karta mense december ERa. MªCCªLXXªIIIª. Regnan/11te Rege fer-nando in leon. castiella. ¬ toledo. Iohannes ouetensis episcopo. Garciacarnota maiorino in uoce Regis. Ego Christoua/12lo petriz ¬ uxor meamarina suariz. hanc kartam quam fieri iussimus ¬ legere audiuimusproprijs manibus nostris roborauimus signa iniecimus (Signos)b /13 Quipresentes fuerunt; don Iohan petriz capellan. Gonzaluo petriz. Petrodominici del paraiso. /14 Dominico petriz de uinna. Iohan petriz depandiella. Isidoro fernandiz. Petro fernandiz. /15 Martin fernandiz.Martin caluo. Iohan pega. ¬ alios. /16

(Esquina inferior derecha) Petrus testis / Iohannes testis / Martinustestis /17

(Derecha) Petrus bonus notuit (Signu)c

a Crismón de nueve llinies.b Dos círculos cancelaos per una raya.c Cruz inscrita en flor tetrapétala adornada con cuatro puntes d’estrella.

66

1236.

Gundisalvus, Bartolomeus, Illana y Maria Garsie vienden al abá yal conventu de San Vicente una tierra en Brañes (Uviéu), nel Valle delPenso, y les tres cuartes partes de los árboles que tán nella, a nun ser unpumar del que se viende un cuartu, por cuatro maravedinos.

165

Page 167: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

A. AMSP (FSV, carp. XXIII, nu 663). Pergamín orixinal. Midíes 261*97mm. Bona conservación, con mancha na parte izquierda.

ED.: Alonso Rodríguez (1992: 81-82, nu 75) (Como nu 454).

(Crismón)a In nomine domini amen. Equum ¬ racionabile est utea que uenduntur ne obliuioni tradantur litteris confirmentur. Eapropter Ego Gundisaluus garsie. Bartolomeus garsie. Illana garsie. ¬Maria garsie facimus kartam /2 uendicionis uobis Iohanni abbati ¬conuentuj sancti vincencij de una terra quam habemus in brannas inloco qui dicitur valle del penso sobrela iaz la terra uestra que compras-tes de Maior gonzaluiz ¬ de Orraca gonzaluiz ¬ de iuso /3 iaz illa terraque fuit de duran ¬ ye una parte per illa penna de espinedo; ¬ de aliaper illa hereditate que fuit de Michael adrianiz. de ista terra sic deter-minata uendimus uobis iam dictis medietatem integram ¬ tres /4 quar-tas de quantos arbores in illa stant excepto uno pumar de quo uendi-mus solam quartam; pro precio quod accepimus de uobis .IIIIor. mora-betinos legionensis monete. Hoc precium placuit nobis ¬ uobis ¬ dehoc precio apud uos nichilre/5mansit Et si magis ualet hec terra cumsuo lantado quam hoc precium; totum quicquid est dimittimus uobisita ut faciatis exinde uestram uoluntatem imperpetuum. Et insuper egoGundisaluus garsie cum fratribus meis obligo me /6 [¬] bona mea adsaluandum uobis hanc uendicionem omni tempore de quodlibet peti-tore. Siquis igitur hanc nostram uendicionem infringere uoluerit; iramomnipotentis dei incurrat ¬ pectet uobis uel pulsanti uocem uestram/7 perind[e.. .C] solidos. ¬ parti Regie aliud tantum. Karta ista in suorobore permanente. Facta karta uendicionis Sub ERa.Mª.CCª.LXXª.IIIIª. Regnante Rege dompno fernando in castella ¬ inlegione. Iohanne /8 dei gratia Episcopo in Oueto. Garsia roderici car-nota, maiorino Regis in totis asturijs. Concilio de oueto; maiorinodon Bartholomeo de Nora ad nora. Nos. Gundisaluus garsie.Bartholomeus garsie, /9 Illana garsie ¬ Maria garsie hanc kartam uen-dicionis quam fieri iussimus ¬ legere audiuimus proprijs manibusroborauimus ¬ signa iniecimus (Signos)b /10 Qui presentes fueruntpetrus Iohannis capellanus Sancte Marie de brannas. DompnusBenedictus presbiter confirmant. /11 fernandus iohannis presbiter.Iohannes didaci. petrus gundisalui ¬ Didacus gundisalui. milites con-firmant. /12 Gutierre didaci. fernandus lupi. Gundisaluus roderici ¬Fernadus roderici. ¬ alij plures confirmant. /13

166

Page 168: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

(Derecha) Petrus dominici maiordomus sancti uincencij in ipsauilla de brannasc /14 Petrus notuit (Signu)d Coram testibus. Petrus testis.Iohannes testis. Martinus testis

a Crismón de seis llinies.b Cuatro círculos cruciaos per una raya horizontal.c L’espaciu hasta’l final de la ringlera ta canceláu per una raya.d Cruz inscrita en flor tetrapétala adornada con cuatro puntes d’estrella.

6 ad: omite Alonso || 8 Bartholomeo: Barcholomeo Alonso.

67

1236, xineru 15.

Petro Pedriz y la so muyer Maria Lopiz colos sos fíos, vienden aMartino Pelaiz, presbíteru y porcioneru de San Salvador, una casa que daa la calle que va dende’l Carpio hasta San Tiso, por cientu dieciséis mara-vedinos de real moneda.

A. AMSP (FSV, carp. XXXV, nu 1045). Pergamín orixinal. Midíes 139*213mm. Bona conservación, con delles manches y un rotu nel borde cimeru.-Paez la mesma venta que los docs. 1046 y 1048.- Carta partida por ABC.

ABCDEFGa

Notum sit hominibus tam presentibus quam futuris. quod egopetro petriz ¬ uxor mea /2 Maria lopiz. con otorgamiento de filios nos-tros Alfonso. dominico. Marina. ¬ Allonza. ven/3diemus auos Martinopelaiz presbiter ¬ porcionarius ecclesie Sancti Saluatoris. illa nostra casa/4 que stat in tali termino. inter una cas[a ...] canonica que fuit de donpetro peliz canonicus. ¬ [inter] /5 casa de Iohannes peliz que fuit de gal-ter aue bona. ¬ infronte Rua publica que discurrit /6 de partes del car-pio ad ecclesia Sancti Tyrsi. ¬ vendiemus uobis ista casa iam dicta percarta /7 [ro]borata; per concilio ¬ per vinum bibitum ¬ per maiorino de

167

Page 169: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

uilla. ¬ precio nominato de ista /8 casa fuit .C. ¬ XVI. morabetinosmonete Regis. Et promaior garda ¬ maior segu/9rancia de uos; otor-gamus uos. que nos uos guarescamus ista casa iamdicta per tota /10

illa nostra hereditate de premanna cum totis suis directuris. quomohodie tenemus illam /11 ¬ isto guarimiento debemus facere uobis usquead .XXX.¬ I. anno cumplido ¬ nos debemus /12 tenere ista hereditatesicut hodie tenemus. ¬ non debemus uendere illam nec impig/13norare.nec alienare usque ad .XXXª.I. anno. quod superius diximus. ¬ infinemde istos /14 XXX.I. anno; uos debetis dare nobis ista carta qui partimuscumuosco. ad nos o aqui in /15 nostras bonas ficari Et si alguno de nosistud contrariauerit ¬ non cumpleuerit sicut /16 supra dictum est pectetalteri parti .C. morabitinos. ¬ parti Regie aliud /17 tantum exsoluat. ¬karta in suo robore permanente. ¬ pollos fillos qui non /18 sont de edadotorgamus uos perista hereditate iam dicta de uollos adu/19zer aroborar¬ otorgar quando uenerint atiempo. Facta /20 karta mense Ianuariimediante ERa Mª.CCª.LXXª.IIIIª. Qui presentes fuerunt /21 capituloSancti Saluatoris ubi fuit partita ista karta. dompnus /22 Petrus gonza-luiz thesaurario. Iohannes. bartolomei canonicus. Iohannes. /23 stefanizcanonicus. Martinus aemar. canonicus. Petrus pardo canonicus.Iohannes pelaiz /24 canonicus. Petrus uaxel canonicus. don Tello canoni-cus. Michael de casces hostiero. /25 Tomas hostiero. Pele iohannis deoliuares presbiter. Pele cle/26rigo presbiter. Iohannes. de vidallan presbi-ter. Iohannes petriz. Pele petriz /27 clerigo del coro qui sta cum PetrusPardo. Dominico Roderici de /28 la uega presbiter. Suer Fernandiz deRua gascona /29 presbiter. Dominico geruas. Sancio fernandiz. ¬ alios/30 omnes bonos. Petrus bonus presbiter notuit. Qui presentes fuerunt/31 in Sancti Michel. Michael ciprianiz capellan. Aparicio presbiter.Petro peliz de lauadera. Pele centeno. ¬ pele fernandiz. dominicopetriz. /32 Michael fernandiz de morenti. dominico micaeliz. ¬ domini-co petriz /33 Petro iordan. Petro monazion. Feliz pedriz. Petro /34 filiode pele fernandiz ¬ so hermano. Martino. ¬ /35 Sancio fernandiz. ¬fernan iohannis.¬ illo thesorero fo /36 in sancto Micael ¬ mando alcapellan que leesse ista /37 carta in ecclesia ante omnes de premannab ¬in premanna.

a Al revés y en sentíu inversu al de la escritura.b premanna: nesta primera vez qu’apaez la pallabra, la p conséñase colos dos signosd’abreviación de pre y per, suponemos que por un tracamundiu del escribán. El topó-nimu apaez como premanna les otres veces que lu atopamos nel documentu.

168

Page 170: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

68

1236, xineru 15.

Petro Pedriz y la so muyer Maria Lopiz colos sos fíos vienden aMartinus Pelaiz, porcioneru, una casa que da a la calle que va del Carpioa la ilesia de San Tiso, por cientu dieciséis maravedinos.

A. AMSP (FSV, carp. XXXV, nu 1048). Pergamín orixinal. Midíes 582*139mm. Bona conservación.- Pue ser copia del doc. 1046, con una ringlera ymedia más de testu.

(Crismón)a Innomine domini amen. Equum ¬ racionabile est utea que uenduntur ne obliuioni tradantur litteris confirmentur. Ea prop-ter ego petro pedriz ¬ uxor mea Maria lopiz cum filios nostros. Alfonso.dominico. Marina. ¬ Aldonza. facimus cartam vendicionis uobis donMartinus pelaiz /2 porcianero; de illa casa que est in tali termino. interuna casa de canonicus que fuiz de don petro peliz. canonicus. ¬ intercasa de iohan peliz que fuiz de Galter aue bona. ¬ in fronte Rua publi-ca que uadit de partes del carpio adeclesia Sancti Tyrsi. vendimus uobisista casa /3 determinata cum totis suis directuris de terra usque ad celum¬ bidimus (sic) uinum pro precio quod accepimus de uobis uidelicet .C.¬ .XVI. morabetinos monete Regis. Hoc precium fuit placibile inter nos¬ uos. ¬ de precio apud uos nichil remansit. ¬ si magis ua/4let illa casacum suas directuras quam precium; sit dimissum. Ita ut abhac die ¬deinceps de nostro iure sit abstersa. ¬ in uestro iure sit tradita ¬ confir-mata. Vt habeatis ¬ possideatis iure hereditario ¬faciatis inde totamuestram uoluntatem /5 usque imperpetuum. Et si contrariam uenerituobis super illa; nos ¬ qui in nostro recordar sauabimus ¬ guaribimusuobis illam con directo per nos ¬ per omnia bona nostra de omni homi-ne ¬ de muliere similiter omni tempore. Siquis contrariauerit uobissuper hoc /6 tam nos quam aliquis de progenie nostra uel extranea. sitmaledictus cum iudas traditore. ¬ peche uobis uel pulsanti uocem ues-tram quantum in karta resonat in duplo in simili tali loco. ¬ in super.CC. morabetinos bonos ¬ directos. Et parti Regie Aliud /7 tantum exso-luat. Et karta in suo robore permanente. Facta karta mense Ianuariusmediante. ERa .Mª.CCª.LXXª.IIIIª. Regnante Rege fernando in leon. cas-tiella ¬ toleto. Iohannes ouetensi episcopo. Garcia roderici carnotamaiorino /8 in uoce Regis in totis asturiis. Ramiro frolaz tenente oueto.

169

Page 171: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

Alfonso martiniz recipit peages ¬ directuras de uilla. Ego petro pedrit(sic) ¬ uxor mea Maria lopiz con filios nostros Alfonso. dominico.Marina. ¬ Aldonza. hanc kartam /9 uendicionis quam fieri iussimus¬ legere audiuimus manus nostras roborauimus ¬ confirmamus ¬ signainiecimus (Signos)b Qui presentes fuerunt; Petrus Bonus de broteria iuiz.Bartolomeus cambiator iuiz. Nicolaus iohannis. /10 Antolino. Sanciolabro. Gozber. Petrus fernandiz. Nicolaus fernandiz so ermano. Alfonsofernandiz miles. Petro peliz hostiero. Roy gonzaluiz presbiter. Alfonsoillaniz. Domingo petriz lobeto. Iohannes. peliz. Iohannes. Martiniz.Micael petris. Alfonso Martiniz de cima /11 de uilla. Iohannes. Martinizso ermano. Dominico abbat presbiter. Nicolao martiniz breton. Roymartiniz so ermano /12 Fernan peliz pellitero. Roderico garcia. Peleiohannis. Menendo fernandiz alfaiat. Sancio fernandiz. Fernan fernan-diz. /13 Sancio borrin. Fernan sanchiz oriz. Martin nariz alcaide.Nicolao fernandiz alcaide. Alfonso martiniz merino /14 crebrantauit illapanniella super porta.c /15

(Derecha) Petrus testis. / Iohannes testis. / Martinus testis. /16

(Nel centru) Petrus bonus (Signu)d notuit. /17

(Debaxo) Et ego Martinus peliz canonigo fui adconcello conpetro pedriz. ¬ con uxore sua Maria lopiz. Super in tercione del pagodel auere de ista casa iam dicta. /18¬ los iuzes Magister Nicolaus. Petrusbonus de broteria. Et Bartolomeus cambiador iuizes. ¬ alcaides. Petroguion. Nicolao fernandiz. ¬ Martin nariz. ¬ los iurados. ¬ los omnesbonos /19 como sehyant in concello que mi diesse la casa; ¬ mela uen-desse. ca casa iera depaz. ¬ que lu pagasse ego inpace. Esto todo fiz ego.Martinus peliz per concello. ¬ pagaui eos; ¬ uendiderunt mihi /20 lacasa. A uos Reyna ¬ sennior. Inuio besar las manos ¬ piedo uos mercet;que esta casa que yo di en sancti andree; que la quitedes por Dios ¬ poruestra anima; ¬ sempre oram por uos. ca muicto ha y bona uertut. ¬como uos fazedes otras caridades; fazet esta.

a Crismón de siete llinies.b Siete círculos cruciaos per una raya.c Ente’l fin de la llinia y el párrafu final hai una raya discontinua.d Cruz inscrita en flor tetrapétala adornada con cuatro puntes d’estrella puntiaes.

170

Page 172: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

69

1236, xineru 15.

Petro Petriz y la so muyer Maria Lopiz colos sos fíos vienden aMartinus Pelaiz, porcioneru, una casa que da a la cai que va del Carpioa la ilesia de San Tiso por cientu dieciséis maravedinos.

A. AMSP (FSV, carp. XXV, nu 1046). Pergamín orixinal. Midíes 319*225mm. Bona conservación, con con delles llixeres manches.

(Crismón) Innominea domini Amen. Equum ¬ racionabile est utea que uenduntur ne obliuioni tradantur litteris confirmentur. Ea prop-ter ego /2 petro petriz ¬ uxor mea Maria lopiz cum filios nostrosAlfonso. dominico. marina. ¬ Allonza. facimus cartam Vendicionisuobis don Martinus /3 pelaiz porcioneru; de illa nostra casa que est intali termino. inter una casa de canonigo que fuit de don pedro pelizcanonigo. ¬ inter Casa de Iohan pelaiz que fuit /4 de Galter aue bona.¬ infronte Rua publica que uadit de parres del carpio ad ecclesa Sanctityrsi. Uendimus uobis ista casa determinata cum totis /5 suis directurisde terra usque adcelum ¬ bibimus uinum per precio quod accepimus deuobis. uidelicet .C. ¬ XVI. morabetinos. monete Regis. Hoc preciumfuit placi/6bile inter nos ¬ uos. ¬ de precio apud uos nichil remansit. ¬si magis ualet illa casa con suas directuras quam precium sit dimissum.Ita ut, ab hac /7 die ¬ deinceps de nostro iure sit abstersa. ¬ in uestroiure sit tradita ¬ confirmata. ut habeatis. ¬ possideatis iure hereditario¬ faciatis inde /8 totam uestram uoluntatem usque imperpetuum. Et sicontrariam uenerit uobis super illa, nos ¬ qui in nostro recordar salua-bimus ¬ guaribimus uobis illam /9 cum directo per nos ¬ per omniabona nostra de omni homine ¬ de muliere similiter omni tempore.Siquis contrariauerit uobis super hoc tam nos quam aliquis /10 de pro-genie nostra uel extranea, sit maledictus cum judas traditore ¬ pecheuobis uel pulsanti uocem uestram quantum in kartam resonat in duploin simi/11li tali loco. ¬ in super .CC. morabetinos bonos ¬ directos. ¬parti Regie aliud tantum exsoluat. Et karta in suo robore permanente.Facta karta mense /12 ianuarii mediante, Era Mª.CCª.LXXª.IIIIª.Regnante Rege fernando in leon. castiella. ¬ toleto. Iohannes ouetensiepiscopo. Garcia roderici carnota maiori/13no in uoce regis in totis astu-riis. Ramiro frolaz tenente oueto. Alfonso martiniz recipit peages ¬

171

Page 173: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

directuras de uilla. Ego, petro petriz, /14 ¬ uxor mea Maria lopizcum filios nostros Alfonso. dominico. Marina ¬ allonza. hanc kartamuendicionis quam fieri iussimus ¬ legere audiuimus. manus nostras /15

rouorauimus ¬ firmauimus ¬ signa iniecimus. (Signos)b Qui presentesfuerunt; Petrus bonus de broteria iuiz. Bartolomeus cambiator iuiz.Nicolaus iohannis. Antolino. Sancio labro. Gozber. /16 Petrus fernan-diz. Nicolao fernandiz so ermano. Alfonso fernandiz miles. Petro pelizhostiero. Roderico gonzaluiz presbiter. Alfonsus illaniz /17 Dominicopetriz lobeto. Iohannes peliz. Iohannes martiniz. Micael petriz.Alfonsus martiniz de cima de uilla. Iohannes martiniz so ermano. /18

Dominico abbat presbiter. Nicolao martiniz breton. Rodericus martinizso ermano. Fernan peliz pellitero. Roderico garcia. Pele iohannis /19

Menendo fernandiz alfaiat. Sancio fernandiz. fernan fernandiz pedre-ro. Sancio borrin. Fernan sancij oriz. /20 Martin nariz alcaide. Nicolaofernandiz alcaide. Alfonso martiniz merino crebantauit illa paneriellasuper porta. /21

(Esquina derecha) Petrus testis; / Iohannes testis; / Martinustestis. /22

(Centru) Petrus bonus (Signu)c notuit. /23

(Debaxo) Et ego Martinus peliz canonigo fui ad concello cumpetro periz ¬ cum uxore sua Maria lopiz super intencione del pago dela uenta /24 de ista casa iam dicta. ¬ los iuizes Magister Nicolao, Petrusbonus de broteria, ¬ Bartolomeus cambiador iuizes /25 ¬ Alcaides Petroguion. Nicolao fernandiz. ¬ Martin nariz. ¬ los iurados. ¬ los omnesbonos como sehyant in concello que mi diesse la casa /26 ¬ mi la uen-diesse, ca casa hyera de paz ¬ que lo pagasse ego in pace. Esto todo fizego. Martinus Peliz per concello. ¬ pagaui eos ¬ uendiderunt.

a In: inicial adornada de tres llinies. Crismón d’once llinies.b Seis círculos cruciaos per una raya.c En tinta más claro: cruz inscrita en flor tetrapétala adornada con cuatro puntes d’estrella.

172

Page 174: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

70

1236, febreru.

Dominico Petriz viende a Iohan Lorenciz y a la so muyer cuatropumares que tien nel eru de Cortina, tres cadañegos y un ramón, por quin-ce sueldos.

A. AMSP (FSV, carp. XXXI, nu 908). Pergamín orixinal. Midíes 255*142mm. Bona conservación.

ED.: Alonso Rodríguez (1992: 83-84, nu 77).

(Crismón) Innominea domini amen. Ego dominico petriz filio depetro martiniz de uinna. Facio cartam uendicionis uobis /2 Iohan loren-ciz ¬ uxor uestra Maria fernandiz de tota mia parte de illo ero de cor-tina. qui est in tali termino. /3 de una parte est terra del omedo ¬ deMaria garcia. ¬ de alia est terra de filios de Roderico garcia. ¬ de aliapar/4te terra de petro roderici. ¬ de dominico roderici. ¬ de filios deIohan garcia. ¬ de pele garcia. ¬ de alia parte affronta in illa carre/5radela barrosa. ¬ de alia parte tenet se cum illa terra de omnes de pinne-ra. ¬ de alia parte en illo (sic) terra de sancto Iohannes. In /6 tota istaterra determinata tota mia parte que me pertinet ¬ pertinere debetuendo uobis. ¬ vendo uobis .IIII. pumares /7 de auarero. los III cadane-ses ¬ el I. ladron. Totum uendo uobis terra ¬ pumares pro precio quodaccepi de uobis .X.V. solidos /8 monete Regis. Hoc precium fuit placibi-le inter me ¬ uos. ¬ de precio apud uos nichil remansit. ¬ si magis ualet/9 hereditas ¬ pumares quam precio. sit dimissum. Ita ut abhac die ¬deinceps de meo iure sit foras. ¬ in uestro iure sit /10 traditum ¬ con-firmatum. habeatis ¬ possideatis iure hereditario. ¬ faciatis inde totamuestram uoluntatem usque imperpetuum. /11¬ si contrariam uenerituobis super hoc; ego saluabo ¬ guaribo uobis inde permi ¬ permiasbonas atodus tempus. Siquis contrariauerit uobis super hoc /12 tam egoquam aliquis de progenie mea uel extranea sit maledictus cum judastraditore. ¬ peche uobis uel pulsanti uocem uestram /13 quantum inkartam resonat induplo in simili tali loco. ¬ insuper .C. solidos mone-te regis. ¬ parti Regie aliud tantum exsoluat. Facta /14 karta mensefebrerio mediante, era Mª.CCª.LXXª.IIIIª. Regnante Rege fernando inleon. castiella. ¬ toledo. Iohannes ouetensis episcopo. /15 Garcia roderici

173

Page 175: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

maiorino in uoce Regis. Ego Dominico Petriz filio de Petro de Uinnahanc kartam quam fieri iussi ¬ legere audiui. ma/16nus meas roboraui¬ signum inieci (Signu)b /17

(Columna 1ª) Qui presentes fuerunt; Iohan Petriz capellan ¬tenedor de mense. / Petro garciaz. Sancio garciaz. Dominico roderici.Isidoro fernandiz / Isidoro petriz. Martin caluo. Christoual petriz.Iohan petriz. ¬ alios /18

(Columna 2ª) Petrus testis. / Iohannes testis. / Martinus testis. /19

(Centru) Petrus bonus notuit (Signu)c

a In: inicial adornada de dos llinies. Crismón de diez llinies.b Un círculu cruciáu per una raya.c Cruz inscrita en flor tetrapétala adornada con cuatro puntes d’estrella.

3 est: omite Alonso || 8 fuit placibile... quam precio: omite Alonso || 9 meo: omiteAlonso.

71

1236, febreru.

Lope Diaz y la so muyer Elvira Suariz vienden a Orraca tolo quetienen en Llaneces por diez maravedinos.

A. AMSP (FSV, carp. XXXIII, nu 974). Pergamín orixinal. Midíes 434*115mm. Bona conservación, con delles manches.

ED.: Alonso Rodríguez (1992: 77-78, nu 72).

(Crismón) Indeja nomine amen. Equum ¬ racionabile est ut eaque uenduntur nec obliuioni tradantur atque literis confirmentur.Quod nos Lope diaz ¬ uxor mea eluira suariz /2 uobis Domna orracafacimus cartam uendicionis de quantam hereditatem comparamus dearuas en laneces por .Xª. Morabetinosb uendimus nobis ad uobis proque

174

Page 176: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

accepimus deuos in precio /3 Xª morabetis ¬ de precio apud uos nichilnon remansit indebitum prodare. Ita de hodie uel tempore de nostroiure sit abbrassa ¬ in uestro sit tradita ¬ confirmata /4 ut habeatis uos¬ filios uestros atque fuerit uoluntas tempore perpetuo. Et qui hunc fac-tum nostrum adisrumpendum uenerit sit maledictus ¬ excomunicatuscum judasc /5 traditore ininferno dampnatus ¬ in super pectet incotoquingentos solidos ¬ duplet ista hereditate in tali loco uel meliori. factakarta uendicionis. Inmense februa/6rij. era Mª.CCª.LXXª.IIIIª. Regnanterex Fernandus Inlegione ¬ incastella. Iohanne episcopo ouetense.Maiorino maiore domini regis. Garsie roderici. De manu eius pelemichaeliz. /7 tenente Lena por honor. Garsie rodericj. De manu eius inlena de suso. Roy pedriz. Ego Lopediaz ¬ uxor mea eluira suariz uobisDomna orraca diaz. Ista karta /8 quam fieri iussimus cum manus nos-tras roboramus ¬ confirmamus. ¬ signum facimus (Signu)d Qui presen-tes fuerunt. Illo abbate. Martinus gundisalui de aruas /9 Illo abate deparana. Michel eleman. Roy uendonnos. Gundisaluus ptri (sic) Alfonsopeliz. Ordon peliz. Poelagius Petri /10 Gundisaluus roderici. demoreda.Alfonso peliz. dezureda. Iohan pedriz de cor nellana. Domingo cuesta.Martinus Iohanni[s] /11 Pelagius Martini. Pedro pedriz de lanezes. ¬aliorum multorum qui uiderunt ¬ audierunt. Coram testes. Petro hictestis /12 Iohannes hic testis. Pelagius hic testis /13

(Debaxo derecha) Iohannes notuite

a In: inicial adornada de dos llinies. Crismón de cinco llinies.b Morabetinos: betinos sobrelliniao.c judas: j corrixe a.d Cruz inscrita en flor tetrapétala sobre estrella de cuatro puntes.e Iohannes notuit: suscripción inscrita nuna forma de brazu con mano a la derecha.

2 quantam hereditatem: quantas hereditates Alonso || 4 habeatis: abeatis Alonso || 5duplet: duple Alonso || 6 februarii: fobruarii Alonso.

175

Page 177: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

72

1236, febreru 1.

Maria Andres y Dominica Andres, hermanes, vienden a so tíuMartino la so posesión del valle d’Eres (Gozón), na villa de Nembro, portrece sueldos.

A. AMSP (FSV, carp. XXIX, nu 842). Pergamín orixinal. Midíes 200*152mm. Bona conservación, con delles manches.

ED.: Alonso Rodríguez (1992: 82-83, nu 76).

(Crismón)a In nomine Domini amen. Ego Maria andres. ¬ egodominica andres germanas. facimus cartam uendicionis /2 qui sumusfilias de maria micheliz uobis don martino ermano de nostra matre denostra hereditate quam /3 habemus in ualle de eras. in pernominataNembro. locum finitum martin. nostra parte de controzios. terras labo-ratorias ¬ pro laborare. fontibus. montibus. exitibus. pratis. pascuis.felga/4rias. rozas. diuisas. arboribus. dientro ¬ foras atodas partes assicomo nos pertinet inter /5 nostros fratres ¬ heredes totum uendimusuobis pro precio quod accepimus de uos .XIII. solidos monete Regis. /6

Isto precio fo placibile inter nos ¬ uos ¬ de precio apud uos nichilremansit. ¬ si magis ualet here/7ditas quam precium; sit dimissum. denostro iure sit foras. ¬ in uestro iure sit tradita ¬ confirmata habeatis /8

¬ possideatis iure hereditario. ¬ faciatis inde totam uestram uoluntatemusque imperpetuum. Siquis contrariauerit /9 uobis super hoc. tam nosquam aliquis de progenie nostra uel extranea. sit maledictus cum judastradito/10re. ¬ peche uobis uel pulsanti uocem uestram quantum inkarta resonat in duplo in simili tali loco. ¬ /11 ¬insuper .C. solidosmonete Regis. ¬ parti Regie aliud tantum exsoluat. Facta karta kalen-das februarias /12 ERa .Mª.CCª.LXXª.IIIIª. Regnante Rege fernando inleon. castiella ¬ toledo. Iohannes oueten/13sis episcopo. Garcia rodericimaiorino in uoce Regis. Ramiro frolaz tenente oueto. Ego /14 Mariaandres. ¬ ego dominica andres ambas ermanas hanc kartam quam fieriiussimus de ista he/15reditate superdicta sicut fuit de nostra matreabintegritate. ¬ legere audiuimus proprijs /16 manibus nostris roboraui-mus ¬ firmauimus ¬ signa iniecimus (Signos)b /17 Qui presentes fuerunt;Pele clerico. Gonzaluo petriz dela Riba. Dominico martiniz de Sanuincenti. /18 Sancio Fernandiz pedrero. Steuan martiniz alfaiat. Petro

176

Page 178: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

gonzaluiz de cima de uilla /19 carnicero. Petro criado de Sancta Mariadelacorte. Petro periz de archidiacono Gonzaluo. ¬ alios. /20

(Debaxo, derecha) Petrus testis. / Iohannes testis. / Martinustestis. /21

(Esquina inferior derecha) Petrus bonus (Signu)c notuit.

a Crismón de cinco llinies.b Dos círculos cruciaos per una raya.c Cruz inscrita en flor tetrapétala adornada con cuatro puntes d’estrella.

2 micheliz: micaeliz Alonso || 5 nostros: nostras Alonso || 8 contrariauerit: contriaue-rit Alonso.

73

1236, marzu.

Marinna Petriz colos sos fíos vienden al abá y al monesteriu de SanVicente la so posesión de Corés en Carreño por cuatro maravedinos.

A. AMSP (FSV, carp. XVI, nu 461). Pergamín orixinal. Midíes x*x mm.Bona conservación.

ED.: Alonso Rodríguez (1992: 88-89, nu 81).

(Crismón)a In nomine dominj amen. Equum ¬ racionabile est utea que uenduntur ne obliuioni tradantur litteris confirmentur. Ea prop-ter Ego Marinna petriz cum filijs meis /2 bartholomeo ¬ laurencio faci-mus kartam uendicionis uobis abbati ¬ monasterio sancti vincentij deilla hereditate uestra de cores in carrenno inqua nos cuidauamus auer /3

derecto uendemus uos quanto derecto he quanta uoz in ipsa heredita-te habemus uel habere debemus pro precio quod accepimus de uobis.IIII. morabetinos legionensis mo/4nete. Et si magis ualet nostrum iusipsius hereditatis de cores de nostros auolos quam hoc precium quod auobis accepimus quicquid illud est totum dimittimus deo ¬ monasterio

177

Page 179: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

uestro /5 pro animabus nostris ¬ ipsorum auuorum ¬ parentum nostro-rum. Et in super obligamus nos ¬ omnia bona nostra ad elogandumuobis omnem hominem de nostra parte uenientem in ista /6 demanda¬ uolumus quod monasterium quocque IIIº prius ab alijs illam heredi-tatem habuit IIIº quantum ad nos pertinet inde uel pertinere debuitiuste habeat ¬ omnibus tem/7poribus quiete ¬ pacifice possideat. Siquisigitur hoc nostrum factum infringere temptauerit tam nos quam aliquisex progenie nostra uel extranea Iram omnipotentis dej /8 incurrat. ¬pectet uobis uel pulsanti uocem uestram quantum corruperit in duplo¬ in simili loco. ¬ insuper .C. morabetinos ¬ parti Regie aliud tantum.karta in suo robore /9 permanente. Facta karta ERa .Mª.CCª.LXXª.IIIIª.mense Marcij. Regnante Rege dompno fernando in castella ¬ in legio-ne. Iohanne dei gratia episcopo in Oueto. Don /10 Garsia roderici car-nota maiorino regis in Oueto. ¬ in totis Asturijs. ¬ fuit presens in uen-dicione ¬ roboracione istius karte. ¬ tractauit per se hoc negocium. /11

Ego marinna petri cum filijs meis Bartholomeo ¬ laurencio hanc kar-tam uendicionis quam fieri iussimus ¬ legere audiuimus proprijs mani-bus roborauimus ¬ /12 confirmauimus ¬ signa iniecimus (Signos)b Quipresentes fuerunt apud Ouetum in Sancto Iohanne de illa albergaria.Dompnus Garsia roderici /13 Aluarus pelagij Cabron. Pelagius petrimiles. ¬ iudex de carenno. Garcia fernandiz. fernandus fernandi. Petrusfernandi milites. /14 Aluarus didaci de mazaneda. Gutter roderici.Fernandus gundisalui lana. Martinus petri de sogrando iudex. pelagiusrodriguiz de abilles /15 Monion aluariz de Gigion. Gonzalo peliz deuxo. Monin coruo; ¬ alij plures de concilio ouetense. /16

(Derecha) Petrus (Signu)c notuit. / Coram testibus. / Petrus testis.Martinus testis.

a Crismón de diez llinies.b Dos círculos cruciaos per una raya.c Cruz inscrita en flor tetrapétala adornada con cuatro puntes d’estrella.

2 bartholomeo: barcholomeo Alonso || uestra: uuestra Alonso || qua: quam Alonso ||15 de uxo: uxo Alonso || coruo: corno Alonso.

178

Page 180: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

74

1236, abril.

Pelagius Domenguiz de Pintoria viende al abá y al conventu deSan Vicente la metá de tolo que tien por doce maravedinos.

A. AMSP (FSV, carp. XVIII, nu 534). Pergamín orixinal. Midíes 266*105mm. Bona conservación.

ED.: Alonso Rodríguez (1992: 78-79, nu 73) (Como nu 54).

(Crismón) Ina nomine domini amen. Equum ¬ racionabile est utea que uenduntur ne obliuioni tradantur litteris confirmentur. Eapropter Ego Pelagius domenguiz de pintoria facio kartam uendicionis/2 uobis Iohanni abbati ¬ conuentuj Sancti vincencij de Oueto demedietate de quanta hereditate ego habeo uel habere debeo inter meosfratres ¬ heredes tam de auolenga quam de compra siue de ganan/3cia¬ de mampostoria. Fuimus sex germani in ista hereditate. fernandomenguiz. Martin domenguiz. dompna Loba. Iohan domenguiz. ¬Marina Domenguiz; ¬ ego. ¬ compartiui ego medietatem /4 tertie par-tis de illo de Marinna domenguiz de sos fillos. totam istam hereditatemsic determinatam cum controzos ¬ cum tectos ¬ cum aramos ¬ cumlantado ¬ cum mampostoria uendo uobis iam dictis /5 abbati ¬conuentuj medietatem uidelicet in illa pro precio quod accepi de uobis.XII. morabetinos legionensis monete. ¬ si magis ualet ipsa hereditascum totis suis pertinencijs quas habet at /6 omnes partes cum suis here-dibus qua hoc precium; sit dimissum. ita ut ab hac die ¬ deinceps deiure meo sit abstersa ¬ in iure Sancti vincencij ¬ uestro sit tradita ¬ con-firmata ut ha/7beatis ¬ possideatis illam iure hereditario ¬ faciatis deilla totam uestram uoluntatem usque imperpetuum. Hoc facio uobispro magna necessitate famis quam patior ¬ que aliter senex uiuere /8

non possum. Siquis igitur hanc meam uendicionem infringere temp-tauerit ueniat super eum maledictio paterna ¬ iram Dei omnipotentisincurrat. Et pro temerario ausu persoluat uobis uel uocem /9 uestrampulsanti quantum corruperit induplo ¬ in tali loco ¬ in super pectet .C.morabetinos. ¬ parti regi aliud tantum. karta ista in suo semper ro-bore permanente. Facta karta mense aprilis, /10 ERa .Mª.CCª.LXXª.IIIIª.regnante rege dompno fernando in Castella ¬ in Legione. Iohanne dei

179

Page 181: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

gratia episcopo in oueto. Petro didacj tenente Grado. Garcia rodericicarnota maio/11rino in uoce Regis in totis asturijs. Ego Pelagius domen-guiz uobis abbatj ¬ monasterio Sancti vincencij hanc kartam uendicio-nis quam fieri iussi ¬ legere audiuij proprijs manibus robora/12uj ¬ con-firmauj ¬ signum iniecj. Qui presentes fuerunt; Aluarus suarij miles.Martinus iohannis de caces presbiter. Laurencius pelaiz confirmantb /13

Michael pelaiz. Iohannes dominici. Martinus pelaiz capellan de pinto-ria. Iohannes Iohannis. Iohannes Pelaiz; Gayo confirmant. /14 Gonzalopelaiz ¬ Garcia dominguiz tenedor delo de san vicentj; Petrus iohannis¬ Paschasius ioha<nn>is monachi qui recoperant istam hereditatemconfirmant. /15

(Esquina derecha) Coram testibus: Petrus testis / Martinus testis /Iohannes testis. /16

(Derecha) Petrus (Signu)c notuit.

a Crismón de siete llinies.b confirmant: la pallabra ta alliniada en toles ringleres, col fastial de la f común.c Cruz inscrita en flor tetrapétala adornada con cuatro puntes d’estrella.

2 siue: suie Alonso || 3 mampostoria: mamposteria Alonso || 4 dictis: distis Alonso.

75

1236, abril 4.

Maria Petriz col so home y los sos fíos vienden a Sancio Fernandizy a la so muyer Marina Dominici la metá de la casa que foi de los sos padres,enfrente del camín que va al Pontón de Mercado, por siete maravedinos.

A. AMSP (FSV, carp. XXXV, nu 1047). Pergamín orixinal. Midíes 339*117mm. Bona conservación, con delles manches.

ED.: Alonso Rodríguez (1992: 85-86, nu 79).

180

Page 182: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

(Crismón) Ina nomine domini amen. Ego Maria petriz cum mari-to meo Stefano martiniz ¬ filios nostros Maria. Marina. Alfonso. ¬Iohanne facimus cartam uendi/2cionis uobis Sancio fernandiz ¬ uxoruestra Marina dominici de nostra parte de la medietate de illa casa quefuit de nostro patre ¬ de nostra matre de mi Maria /3 petriz pernomma-ta Maria de dios quanto nobis pertinet in illa casa in medietate de nos-tra matre ¬ stat in tali termino: inter casas de Monasterio Sancti vin-cencio ¬ /4 inter casa de Pinnan. ¬ so exido detras ata hu so exido estusque ad orta Sancti vincenti. ¬ in fronte carrera antiqua qui uadit devilla Oueto; per ante /5 porta de la vega a ponton de Mercado. Inmedietate de ista casa determinata que nobis pertinet post parte de miamatre de mj Maria petriz /6 todo el nostro quinnon uendimus uobiscum totis suis directuris de terra usque ad celum. ¬ bibimus vinum proprecio quod accepimus de uobis .VII. morabetinos mone/7nete Regis.Hoc precium fuit placibile inter nos ¬ uos. ¬ de precio apud uos nichilremansit. ¬ si magis ualet nostro quinnon de medietate de /8 ista casadeterminata quam precium; sit dimissum. Ita ut abhac die ¬ deincepsde nostro iure sit foras. ¬ in uestro iure sit tradita ¬ confirmata. ut /9

habeatis ¬ possideatis iure hereditario ¬ faciatis inde totam uestramuoluntatem usque imperpetuum. ¬ si contrariam uenerit uobis superilla; saluaremus /10 nos ¬ guariemus uobis illam cum directo per nos ¬per omnia bona nostrab omni homine atodos tiempos. In aforo ¬ incenso habemus illam ¬ est ad pro partire istam casam /11 inter nos ¬ nos-tros ermanos cum dominica moniz. ¬ quando quisieritis partatis cumi-lla a uestro plazer ¬ also plazer sicut nos fariamus. Siquis contrariauerituobis super /12 hoc tam nos quam aliquis de progenie nostra uel extra-nea. sit maledictus cum judas traditore ¬ peche uobis uel pulsantiuocem uestram quantum in karta resonat induplo insimi/13li tali loco.¬ in super .XX. morabetinos. ¬ parti Regie aliud tantum exsoluat. Factakarta .IIII. dies de mense aprilis. ERA .Mª.CCª.LXXª.IIIIª. Regnante Regefer/14nando in leon castiella ¬ toledo. Iohannes ouetensis episcopo.Garcia roderici maiorino in uoce regis. Ramiro frolaz tenente oueto.Iohans .IIus. abbas /15 Sancti vincencij. Ego Maria petriz cum maritomeo Stefano martiniz ¬ filios nostros Maria. Marina. Alfonso. ¬Iohanne. hanc kartam quam fieri iussimus /16 ¬ legere audiuimusmanus nostras roborauimus ¬ signa iniecimus (Signos)c. Qui presentesfuerunt; Iohan fernandiz capellan Sancte Marie. /17 Isidoro presbiter.Sancio ordonniz de lugones. Dominico portero. Iohannes petriz deSancti vicenti ¬ Martin dominici. Iohannes martiniz de sancta Eulalia.

181

Page 183: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

/18 Dominico petriz peagero. Duran martiniz. Pele petriz de Sanctivicenti. ¬ Pele pelaiz. Petro seco. Dominico pinnan. Dominicus roderi-ci de tesorero. Petrus bonus notuit (Signu)d /19 Petro orella ¬ alios. /20

(Esquina derecha) Petrus testis; Iohannes testis / Martinus testis.

a Crismón de doce llinies.b A continuación de nostra apaez un espaciu raspáu.c Seis círculos cruciaos per una raya.d Cruz inscrita en flor tetrapétala adornada con cuatro puntes d’estrella dobles.

4 oueto: cueto Alonso || 5 ponton: ponto Alonso || 7 medietate: mediatate Alonso ||10 in aforo: oa Alonso || 14 IIus: secundus Alonso || 15 capellan: capellam Alonso ||Sancte: Sante Alonso.

76

1236, mayu.

Petrus Martini y los sos hermanos vienden al abá y al conventu deSan Vicente la so posesión en Bárcena, en Gozón, por cien maravedinos.

A. AMSP (FSV, carp. XVII, nu 489). Pergamín orixinal. Midíes 330*152mm. Bona conservación.

ED.: Alonso Rodríguez (1992: 84-85, nu 78).

(Crismón) Ina nomine domini amen. Equum ¬ racionabile est utea que uenduntur ne obliuioni tradantur litteris confirmentur. Ea prop-ter nos Petrus martini. Garsia martinj. Pelagius martinj. /2 Maria mar-tinj. Aldonza martini. ¬ Alfonsus petri filius de Orraca martinj nostragermana facimus kartam uendicionis uobis Iohanni abbati ¬ conuentujsancti vincentij de oueto /3 de tota illa nostra directura de illa heredita-te de varzana qui est in Gozon circa abilies quantum pertinuit uel per-tinere debuit ad patrem nostrum dompnum Martinum alfonsi /4 intersuos fratres ¬ heredes totum uendimus uobis iam dictis ab integritate

182

Page 184: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

pro precio quod accepimus de uobis .C. morabetinos legionensis mone-te. Hoc precium fuit placibile inter /5 nos ¬ uos ¬ de hoc precio apuduos nichil remansit. Et si magis ualet iam dicta hereditas cum omnibussuis pertinencijs quam hoc precium totum dimittimus pro animabus /6

nostris. Ita ut ab hac die ¬ deinceps de iure nostro sit abstersa ¬ in iureSancti vincencij ¬ uestro sit tradita ¬ confirmata ut habeatis ¬ posside-atis eam iure he/7reditario; ¬ faciatis de illa quicquid uestre insiderituoluntatj. Siquis igitur hoc nostrum factum infringere temptauerit tamnos quam aliquis ex progenie nostra uel extranea, /8 iram dei omnipo-tentis incurrat. ¬ ueniat super ipsum maledictio paterna. Et pro teme-rario ausu persoluat uobis uel pulsanti uocem uestram quantum corru-perit /9 in duplo. Et in simili loco. Et in super .CC. aureos exsoluat; ¬parti Regie aliud tantum. Karta ista suo semper robore duratura. Factakarta uendicionis /10 ERA .Mª.CCª.LXXª.IIIIª. Mense Mayy. Regnanterege dompno fernando in Castella ¬ in Legione. Iohanne dei gratiaEpiscopo in Oueto. Petro poncij tenente gozon. Gar/11cia roderici car-nota maiorino in uoce regis in Oueto ¬ in totis asturijs. Nos Petrusmartinj. Garsia martinj. Pelagius martinj. Maria martinj. Aldonzamartinj .¬ Al/12fonsus petri uobis iam dictis abbati ¬ conuentuj Sanctivincentij hanc kartam uendicionis quam fieri iussimus legere audiui-mus proprijs manibus roborauimus ¬ confirmauimus; ¬ /13 signa inieci-mus (Signos)b Qvi presentes fuerunt; Iohannes abbas ¬ conuentusSancti vincentij. confirmantc /14 ¬ de extranieis; Gundisaluus cabeza.Petrus martinj monacus de obona. confirmant /15 Dompnus Nicholausde qualla clericus. Iohannes meto. Dominicus petri. ¬ alij plures con-firmant. /16

(Esquina derecha) Coram testibus: Petrus testis / Martinus testis /Iohannes testis /17

(Centru) Petrus notuit (Signu)d

a Crismón de nueve llinies.b Seis cruces inscrites en círculos, con una raya que fai’l brazu horizontal de toes.c confirmant: la pallabra ta alliniada en toles ringleres, col fastial de la f común.d Cruz lobulada inscrita en flor tetrapétala adornada con cuatro puntes d’estrella.

3 uarzena: uarzana Alonso || 4 legionensis: legionenses Alonso || 7 insiderit: insederitAlonso || uoluntatj: uolantatj Alonso || temptauerit: tempatauerit Alonso.

183

Page 185: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

77

1236, mayu.

Maria Rodriguis viende al abá y al conventu de San Vicente la soparte del eru de Rociada, en Brañes, por cuatro sueldos y mediu.

A. AMSP (FSV, carp. XXIII, nu 662). Pergamín orixinal. Midíes 236*93mm. Delles manches d’humedá que faen borrosu’l testu. -Doc. A.

(Crismón)a Innomine dominj amen. Equum ¬ inracionabile estut ea que uenduntur ne obliuioni tradantur litteris confirmentur /2

Ea propter ego maria rodriguis facio cartam uendicionis uobisb

iohanni abbatj ¬ conuentuj sancti uincencij demia hereditate /3 quehabeo enbrannis in loqum nominatum elero de rociada ela tercia deilla quarta deillo ero. assi quomodo est determinatu de todas /4 partesper illa hereditate de sanctj uincencij uendo porprecio quod accepimusde uobis .IIII. solidos ¬ medio monete regis ¬ in iure uestro /5 tradita¬ fonfirmata (sic) usque imperpetuum. enquanto quela entrar ela-forciar esta uendicion sedeat excomunicatus ¬ peltemporal pexe /6

.C. solidos. ¬ carta remansit en suo roboret. facta carta mense maij.era .Mª.CCª.LXXª.IIIIª. regnante rege fernando en castiella ¬ in legion /7

Iohannes dei gratia episcopo enoueto garcia rodrigiz maiorjnodeman (sic) regis Iohannes monazion maiorino enbrannes desanctiuincencij. ego maria rodriguis /8 hanc cartam roboraui ¬ confirmauj ¬signa inieicj (Signos)c qui presentes fuerunt petrus iohannes capella-nus /9

(Columna 1ª) fernan lopiz. goncaluo rodrigis / fernan rodriguis.didaco petris de nora. milles. /10

(Columna 2ª) dominicj lopiz. / Martin tostin. /11

(Columna 3ª) gutier diegis / johannes dieges. /12

(Columna 4ª) petrus g[arsie] / didaco gonzaluiz /13

(Columna 5ª) Coram testes / petrus testis / Iohannes testis /Martino testis /14

184

Page 186: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

(Ente 2ª y 3ª columna) Petrus presbiter (Signu)d notuit.

a Crismón de tres llinies.b uobis: tien una marca d’abreviación que nun ye necesaria.c Tres círculos cruciaos per una raya.d Cruz inscrita en flor cuatripétala adornada con cuatro petalinos, de los que salen rayos.

3 ero: oro Alonso || determinatu: determinatii Alonso || 5 peltemporal: pettemporalAlonso.

78

1236, mayu.

Petrus Gonzalviz viende al abá de San Vicente cuatro castañales enQuotariello por cuatro sueldos.

A. AMSP (FSV, carp. XXIII, nu 662). Pergamín orixinal. Midíes 236*93mm. Delles manches d’humedá que faen borrosu’l testu. -Doc. B.

(Crismón)a jnnomine domini amen. equum ¬ inracionabile est utea que uenduntur neobliuioni tradantur litteris confirmentur. ea prop-ter ego petrus gonzaluiz facio /2 cartam uendicionis uobis iohanniabbati sancti u<i>ncencij de .IIIIª. quastannalles ens[.]tas elas quartasde illas. in loqum nominatum equ[...]a riello uendo /3 uobis proprecioquod accepimus de uobis .IIII. solidos. monete regis ¬ de mei iure sitsedeat fora ¬ enuestru iur sedeat usque inperpetuum. Siquis contra-riauerit hoc meum /4 hoc alienum in primis sedeat exc<o>municatus ¬peltemporal pehe .C. solidos monete regis ¬ carta remansit in suo robo-ret. facta carta mense maii in /5 era .Mª.CCª.LXXª.IIIIª. regnante rege fer-nando en castella ¬ enleon ¬entoleto. Iohannes dei gratia episcopoenoueto. de nora anora tenente illo consilio deoueto. garcia rodri/6cj.maiorino de manu regi. Iohannes monazion maiorino enbrannis desancti uincencij. ego petrus gonzaluiz ¬ filiis meas hanc cartam robo-raui ¬ signu inieici (Signos)b /7 qui presentes fuerunt petrus iohannescapellanus /8

185

Page 187: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

(Columna 1ª) goncaluo rodriguis / fernan lopiz. /9

(Columna 2ª) fernan lopiz. / Martin tostin /10

(Columna 3ª) dominicj lopiz. / garcia petriz /11

(Columna 4ª) gutierdiez testis / Iohannes diez testis /12

(Columna 5ª) petrus goncaluiz. / didaco goncaluiz /13

(Columna 6ª) coram testes / petrus [testis] / Iohannes [testis] /Martino [testis] /14

(Ente 2ª y 3ª columna) Petrus (Signu)c notuit

a Crismón de tres llinies.b Tres círculos cruciaos per una raya.c Cruz inscrita en flor tetrapétala adornada con cuatro pétalos, de los que salen rayos.

79

1236, mayu.

Maior Goncaluiz viende al abá y al conventu de San Vicente laposesión que tien en Brañes, nel llugar denomáu El Mediu Eru del Valle,por tres maravedinos.

A. AMSP (FSV, carp. XXIII, nu 665). Pergamín orixinal. Midíes 250*75mm. Bona conservación.

(Crismón)a Innomine dominj amen. Equum ¬ inracionabile est utea que uenduntur neobliuionj tradantur literis confirmentur. Ea prop-ter ego maior gon/2caluiz facio uobis cartam uendicionis uobis iohan-ni abbati ¬ conuentui sancti uincencij de mia hereditate quam habeoen brannes inloqum /3 nominatum elmedio ero delualle que habeodeauolorum ¬ deparentorum meorum asi qomodo est determinatude sus per illa hereditate de illos homj/4nes depodamia de ius per illa

186

Page 188: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

hereditate de nietos ¬ de filios de goncaluo petriz presbiter. ¬ lunquar-to de ilio fiere enna penna de pando elotro qubo fiere /5 enna heredita-te de filios de micael adrianiz ¬ la quarta de illo lantado de isto herojam dicto. uindo proprecio quod accepimus de uobis .III. morabidis /6

monete regis ¬ si magis ualt ita sidimissimus pro anime mee. Siquiscontrariauerit hoc meum hoh alienum inprimis sedeat maledictus ¬excomu/7nicatus epeltemporal pehe .C. solidos monete regis ¬ cartaremansit in suo roboret. facta carta mense maij. era .Mª.CCª.LXXª.IIIIª.Regnante /8 rege fernando enquastiella ¬ enleom ¬entoleto Iohannesdei gratia episcopo enoueto Garcia rodrici majorino de manu regide nora anora tenente elconsi/9lio deoueto petrus dominicj majorino desancti uincentij enbrannes. Ego maior goncaluiz hanc cartam roborauj¬signa inieici (Signos)b qui presentes fue/10runt petrus iohannes ca-pellanus /11

(Columna 1ª) Martin tostim dominicj lopiz. / abril fernandiz.Martin pelaiz / Fernandus petriz. Pelagio iullanus /12

(Columna 2ª) ¬ alios [.. /.....] homi/nes qui audet /13

(Columna 3ª) Iohan diez. gutierdiez. / petrus goncaluiz. didacogoncaluiz / Iohan petrj. fernan lopiz /14

(Columna 4ª) Suer petriz / . diez bar/tolomeo. ga/rcia. goncaluogarcia /15

(Columna 5ª) Coram testes / Petrus testis / Iohannes testis /Martino testis / Pelagio testis /16

(Ente 2ª y 3ª columna) Petrus presbiter (Signu)c notuit.

a Crismón de tres llinies.b Tres círculos cruciaos per una raya.c Cruz puntiada y patiada inscrita en flor cuatripétala, adornada con cuatro pétalosdobles de los que salen rayos.

187

Page 189: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

80

1236, xunetu 15.

Nicolao Fernandiz y la so muyer Allonza Martiniz vienden a MaiorSuariz la so casa en Socastiello, por ventisiete maravedinos.

A. AMSP (FSV, carp. XXXVI, nu 1056). Pergamín orixinal. Midíes 238*182mm. Bona conservación, con delles manches.

(Crismón)a In nomine domini amen. Ego Nicolao fernandiz ¬uxor mea Allonza martiniz. facimus cartam uendicionis /2 uobis domnaMaior suariz. dela nostra casa que habemus in sub castiello de nostracomparacione de uestra filia /3 Maria Martiniz ¬ de marito suo petroroderici aquien la diedes uos domna Maior suariz ¬ uestros filios in /4

sua partida ¬ stat in tali termino. de una parte est casa que diestes ape-tro martiniz in qua morat /5 que uos ¬ uestro marito conprastis. ¬ dealia parte est casa de Barolomeo fesolo. ¬ infronte casa de Iohan /6 bur-ges ¬ de saluador. ¬ detras affrontat in Muro castelli Regis. Vendimusvobis ista casa deter/7minata cum totis suis directuris de terra usqueadcelum ¬ bibimus uinum pro precio quod accepimus de /8 uobis.XX.VII. morabetinos ¬ medio monete Regis. Isto precio fuit placibileinter nos ¬ uos. ¬ de precio /9 apud uos nichil remansit. ¬simagis ualetilla casa quam precium; sit dimissum. Ita ut ab hac /10 die ¬ deincepsde nostro iure sit abstersa. ¬ in uestro iure sit tradita ¬confirmata uthabeatis ¬ /11 possideatis iure hereditario. faciatis inde totam uestramuoluntatem usque imperpetuum. Et si contrariam uenerit /12 uobissuper hoc; nos ¬ qui in nostro recordar saluabimus ¬ guaribimus uobisillo cum directo per nos ¬ per omnia bona nostra /13 de omni homineatodos tiempos. Siquis contrariauerit uobis super hoc. tam nos quamaliquis de progenie nostra uel extra/14nea. sit maledictus cum judas tra-ditore. ¬ peche uobis uel pulsanti uocem uestram quantum in kartaresonat in /15 duplo insimili tali loco. ¬ insuper; LX. morabetinos bonos¬ directos. ¬ parti Regie aliud tantum exsoluat /16 Facta karta menseIulio mediante. ERa .Mª.CCª.LXXª.IIIIª. Regnante Rege fernando inleon. castiella. ¬ toleto. /17 Iohannes ouetensis episcopo. Garcia rodericimaiorino inuoce Regis. Ramiro frolaz tenente Oueto. Garcia /18 pelazde Mirabyo recipit peages de villa. Ego Nicolao fernandiz ¬ uxor meaAllonza martiniz /19 hanc kartam uendicionis quam fieri iussimus ¬

188

Page 190: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

legere audiuimus. proprijs manibus roborauimus ¬ confir/20mauimus ¬signa iniecimus. (Signos)b /21 Qui presentes fuerunt; Nicolao iohanniziuiz. Nicolao uasallo. Iohannes ordonniz. /22 Petro roderici presbiter.Pelagius petriz presbiter. Petro tomas zapatero. Petro alfonso. /23 Iohannariz. Petrus iohannis. Fernan guterriz. Gonzaluo gago. Martinus deuoues. /24 Fernan teuergario. Iohannes dominici pergaminador. Alfonsosama. Petrus gonzaluiz. /25 de gasconna. Pelagius iohannis de oliuares.Bartolomeus hostiero. ¬ alij. petrus bonus notuit (Signu)c /26

(Derecha) Petrus testis. / Iohannes testis. / Martinus testis.

a Crismón de diez llinies.b Dos círculos cruciaos per una raya.c Cruz inscrita en flor tetrapétala adornada con cuatro puntes dobles d’estrella. El signuocupa cinco llinies d’altor.

81

1236, xunetu 25.

Suarius Alfonsi, fíu d’Aldoncia Garsie, y Alfonsu Pelagii, clérigu yvicariu de la mesma Aldoncia, vienden al abá y al conventu de San Vi-cente, acordies col mandáu de la difunta, lo que-y pertenecía en Bárcena,nel valle de Gozón, por ochenta maravedinos.

A. AMSP (FSV, carp. XVII, nu 499). Pergamín orixinal. Midíes 346*185mm. Bona conservación.

(Crismón)a IN nomine dominj amen. Equum ¬ rationabile est utea que uenduntur ne obliuioni tradantur litteris confirmentur.Eapropter ego Suarius alfonsi filius de aldoncia garsie. ¬ ego alfonsuspela/2gij clericus ¬ vicarius de iam dicta dompna aldoncia garsie de totosuo auere ¬ de tota sua hereditate. per mandatum ipsius ¬ beneplaci-tum quod ipsa habuit in uita sua. prout /3 ipsa in uita sua ordenauitfacimus uobis iohanni abbatj ¬ conuentui sanctj vincencii ouetensis.kartam uenditionis de illa hereditate de varzena que est in ualle de

189

Page 191: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

gozon. que fuit /4 de suo auolengo ¬ habuit ipsa per partida inter suosheredes. hanc hereditatem superius nominatam cum illa hereditate depennella. ¬ cum omnibus suis pertinentijs intus ¬ foris. videlicet /5 deilla quarta de tota ipsa uilla de uarzena illam terciam integram. ¬ de illaalia quarta de ipsa uilla de uarzena; in uno quinto. ¬ in medio de alioquinto; illam terciam partem. /6 hanc supradictam hereditatem cumilla hereditate de pennella. ¬ cum omnibus alijs igitur adiacentijs ¬ per-tinentijs Ego iam dictus Suarius alfonsi. per mandatum matris mee iamdicte aldonze garsie. ¬ /7 ego alfonsus pelagij clericus ¬ uicarius eius-dem. uendimus uobis iam dictis iohannj abbatj ¬ conuentuj sanctj vin-cencij ouetensis. pro precio quod accepimus de uobis .LXXXª.Morabetinos monete regis. Hoc precium fuit placibile /8 inter uos ¬ipsam dum uiueret. ¬ inter nos ¬ uos. ¬ de hoc pretio apud uos nichilremansit. ¬ si magis ualet illa hereditas quam hoc precium sit dimis-sum pro anima ipsius dompne aldonze. cuius fuit. ¬ /9 que desiderauitin uita sua ¬ ad mortem uendere uel conferire ipsam monasterio sanctjvincencii. ¬ quam ipsa quod obstauerat adimplere non potuit; nobismandauit quod uendemus exparte ipsius ipsam hereditatem /10 per iamdicto precio quod in uita sua uobis cum fuerit pretaxatum. ¬ nos periam dicto precio uendimus uobis ¬ concedimus iure hereditario in per-petuum possidendam. Ita ut ab hac die ¬ deinceps de nostro iure /11 sitabstersa ¬ in iure sanctj uincencii sit tradita ¬ confirmata ut habeatis ¬possideatis ¬ faciatis de ipsa totam uestram uoluntatem. Et nos Suariusalfonsi ¬ alfonsus pelagij obligamus uobis abbatj ¬ conuentuj /12 iamdictis. illas nostras casas de sabugo que stant ante illas nostras casas dedompno petro bono. ¬ex parte de illa parte stant illas casas de gonza-luo martiniz ¬ exaltera parte de sursum /13 stant illas casas de martinuermudiz. scilicet martin peon. has casas cum suo exido ¬ cum orreoi-llo. ¬ cum omnibus bonis nostris obligamus uobis pro saluare semperillam hereditatem de uarzena /14 monasterio uestro. Facta karta uendi-tionis eRa .Mª.CCª.LXXªIIIIª. VIIIIº kalendas augusti. Regnante regedompno fredenando castella. ¬ toleto. legione. ¬ gallecia. Iohanne deigratia episcopo in oueto. Garcia roderici /15 carnota maiorino regis.Ego Suarius alfonsi ¬ ego alfonsus pelagij clericus hanc kartam uendi-tionis quam fieri iussimus ¬ legere audiuimus proprijs manibus robo-rauimus ¬ signa aponi fecimus. (Signos)b /16 Addimus etiam quod siquiscontra hoc nostrum factum uenerit pectet uobis uel pulsantj uocem ues-tram duplatum quantum corruperit. ¬ partic /17 regie aliud tantumexsoluere tegatur. ¬ insuper aurilibras .C. /18

190

Page 192: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

(Columna 1ª) Qui presentes fueruntd / Dompnus petrus bonusconfirmat / Dompnus pelagius roderici. confirmat / Iohannes martinj.confirmat / Sancius iohannis eius filius. confirmat/ pelagius dela fonte.confirmat / fernandus pelaiz. confirmat /19

(Columna 2ª) Iohannes frolaz confirmat / Rui guterriz confirmat/ Martin peliz confirmat/ Martinus carambano confirmat / Gonzaluogarsie confirmat / ¬ alij plures confirmat. /20

(Columna 3ª) Coram testes. / Iohannes testis / petrus testis /Martinus testis. /21

(Ente 2ª y 3ª columna) Adefonsus (Signu)e notuit.

a Crismón de cinco llinies.b Dos círculos cruciaos con sendes rayes.c Les llinies 16 y 17 entamen a la derecha de la segunda columna.d Esta primera ringlera de la columna tien un signu asemeyáu al de confirmat.e Cruz inscrita en flor tetrapétala adornada con cuatro puntes d’estrella.

82

1236, setiembre.

Maria Ordonniz viende al abá y al conventu de San Vicente lametá de lo que-y pertenez n’Olivares por cuarenta y tres sueldos.

A. AMSP (FSV, carp. XXIII, nu 664). Pergamín orixinal. Midíes 252*157mm. Bona conservación, cola tinta dalgo descolorío na parte izquierda.

(Crismón)a In nomine domini amen. Equum ¬ racionabile est utea que uenduntur ne obliuioni tradantur litteris confirmentur. Ea prop-ter Ego /2 Maria ordonniz facio cartam uendicionis uobis Iohanniabbatj ¬ conuentui Sancti uincencij de medietate illius hereditatisque est in /3 oliuares quam tenebat Dominicus uicentiz de monasteriouestro per forum ¬ per conuenienciam uidelicet de illo controzio que

191

Page 193: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

uocitatur de faza/4mon cum terris arabilibus illa uidelicet de illo elpino¬ illa de facinas ¬ cum arboribus ¬ cum totis suis pertinencijs deista heredita/5te predicta quam tenuit Dominicus uicentiz. uendo egouobis iam dictis illam medietatem integram in qua stabamus ego ¬filius meis ¬ ipsius dominici /6 uicentiz pro precio quod accepimus deuobis .XL. ¬ .III. solidos. legionensis monete. Hoc precium placuit interme ¬ uos ¬ de hoc precio apud /7 uos nichil remansit Et si magis ualetista hereditas quam hoc precium uel ius quod nos in ea habebamus; sitdimissum. ita quod ab /8 hac die ¬ deinceps de iure quod in ea habe-bamus sit abstersa ¬ in pleno iure Sancti vincencij sit tradita ¬ confir-mata. Et quia /9 pre[..]deros filius meus nomine petrus dominicj in hacuendicione presens non est; do uobis petrum michaelis clericum deoliuares guaritorem pro eo igitur /10 faciat ipsum cumuenerit hanc uen-dicionem confirmare uel si eam impugnare uoluerit igitur omni tem-pore ipsum elonget. Ego petrus mica/11elis rogatu ipsius mulieris adhoc quod dictum est de me; tam me quam mea bona obligo ad cum-plendum. Siquis igitur hanc uendicionem meam /12 infringere temp-tauerit tam ego quam aliquis ex progenie mea uel extranea iram omni-potentis dei incurrat ¬ ueniat super eum maledictio /13 patris ¬ matris.Et pro temerario usu persoluat uobis uel pulsanti uocem uestram quan-tum uobis corruperit in duplo ¬ insimili loco. ¬ insuper /14 pectet uobis.CC. solidos ¬ parti Regie aliud tantum exsoluat. karta ista in suosem-per robore permanente. Facta karta. Sub ERa .Mª.CCª/15LXXª.IIIIª.mense septembris. Regnante Rege dompno fernando in castella ¬in legione. Iohanne dei gratia episcopo in oueto. Garcia /16 rodericicarnota maiorino regis in totis asturijs. Concilio de oueto; tenentede nora ad noram. Ego Maria ordonniz /17 hanc kartam uendicionisquam fieri iussi ¬ legere audiuj; proprijs manibus roborauj ¬ signuminieci (Signu)b /18 Qvi presentes fuerunt. Gundisaluus iohannis deoliuares. Marcius rodriguiz. Rodericus gundisaluj. Iohannes petri. /19

Michael pelagij. Pelagius iohannis presbiter. Dominicus dominici. derozada. Dominicus dominici de fondos de uilla. Suerius andres. /20

Petrus iohannis filius de iohan bono. Dominicus uelaz. Iohannes deposada. isti fuerunt omnes presentes in oliuares quando ro/21borauitistam kartam ¬ misit in illam hereditatem dompnum Iohannemdominici ¬ paschasium iohannis monachos ex presente monasterij./22 Et in monasterio fuit positum coram dompno Iohanne abbate.IIº. Iohanne de bienaes. monacho. ¬ Iohanne petri capellano depriorio. /23

192

Page 194: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

(Esquina derecha) Coram testes. / petrus testis. / Martinus testis. /Iohannes testis. /24

(Centru) Petrus. (Signu)c notuit.

a Crismón d’ocho llinies.b Círculu cruciáu per una raya.c Cruz inscrita en flor tetrapétala adornada con cuatro puntes d’estrella.

83

1236, setiembre 4.

Domingo Pedriz y Martin Pedriz, hermanos, vienden a PelagioPetri, fíu de Petro Vilar, y a la so muyer, media casa en Cimavilla (Uviéu)por trenta y dos maravedinos y dan-yos un cuartu de la mesma casa a con-dición de que-yos lu dean a los fíos de Domingo Migueliz cuando entre-guen ocho maravedinos.

A. AMSP (FSV, carp. XXXV, nu 1049). Pergamín orixinal. Midíes 208*113mm. Bona conservación, con delles manches.

(Crismón)a In nomine domini amen. Ego domingo pedriz. ¬ EgoMartjn pedriz ambos ermanos facimus kartam uendicionis vobisPelagio petrij /2 filio depetro uilar. ¬ uxior uestra Orraca garcia de illacasa que esta incima deuila tali termino deuna parte ista /3 illa alber-gueria desobre casa dalfos carro que fo. ¬ de alia parte ista illo orto dedomingo riello. ¬ infronte ista illa casa que fuit de /4 Martin negro ¬illo orto. ¬ illo orto que fuit dedomingo del carro. Ista media casa iamdicta uendemos Auos Pele pedriz ¬ uxior uestra Orraca garcia /5 de terraata cielo. conso medio orto como ua ata elorto dedomingo del carroquefo. ¬ damos uos elotro quarto desta casa nominada cumquarto /6

del orto; pertal condicion que quando uos dieren filios dedomingomigueliz daruolian .VIII. Morabetinos. queuos lies diedes isti quartodesta casa ua dechia /7 ista media casa uendemos auos conso mediohuorto. ¬cum ista enpenia sicut super dictum est pro precio quod acce-pimus deuos .XXXII. Morabetinos /8 monete regis. ¬ de isto precio apud

193

Page 195: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

uos nichil remansit. ¬ si magis ualet sit dimissum. ¬ de hue endelantredenostro iur sea fuera. ¬ in uestro iur /9 sea metuda ¬ confirmada prosiempre. ¬ nosuela guareceremus detodo omne cum directo pernos¬pernostras bonas. Siquis igitur hoc nostrum factum infringeretem/10tauerit tamnos quam aliquis denostra progienia uel extranea sitmaledictus adeo ¬excomunicatus ¬ cum iuda domini traditore sitinin-ferno dampnatus. Et protemporali /11 dampno uel pulsanti uocem ues-tram in duplo insimili tali loco. ¬ insuper .C. Morabetinos. monos ¬directos ¬ partem Regis aliud tantum exsoluat. facta karta. /12 IIII diesandados desetenbre. IN Era .Mª.CCª.LXXª.IIII. Regnante Rex fernandojnlegionem. Gallecie. Castella. Toletj. ¬ de Cordoua. Iohannes dei /13

gratia Ouetensis episcopo. Garcia rodriguiz carnota maiorino detotisasturias. Ramir frolas tenente oueto. Ego domingo pedriz. ¬ egoMartin pedriz ambos /14 mandamos fazer ista carta ¬ oimola leer ¬rouramola cum nostras manos ¬ iniecimus. (Signos)b /15 Qui presentesfuerunt. don andres. preste dela loraza confirmat. Gonzalo fernandizpreste degrasas confirmat. Iohannes fernandiz preste doles confirmat. /16

aluar pedriz decoe caualero confirmat. Rui martiniz degrasas caualeroconfirma. /17 Qui presentes fuerunt in ouiedo quando pele pedriz reci-bio ela casa in ouiedo. Pedro bono dela carnizeria. /18 Nicolayo bochiar.Iohannes martiniz gienrro de orraca menindiz. Iohannes dominguiz /19

piliteru. don johannio peniero. johanne pelaiz dauoli. Suer gonzaluizde tunion prestec. /20 domingo espiertu. gienro de marina lonza. /21

Pedro alfonso uigario departe defilios depedro garcia. ¬ de pedro /22

diaz deporenio quelia metio per mano. /23

(Derecha) Coram testes. / Iohannes testis / Fernandus testis. /Alfonsus testis /24

(Centru) (Signu)d petro alfonso notuit

a Crismón d’ocho llinies.b Tres cruces inscrites en círculos, col brazu horizontal común. Ocupen l’anchor de lallinia que falta.c preste: debaxo de la ringlera.d Cruz inscrita en flor tetrapétala adornada con cuatro puntes d’estrella triples.

194

Page 196: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

84

1236, payares 11.

Pelagius Petri y la so muyer Orraca Garcia, colos sos fíos, donen laso parte de la heredá que comparten colos sos hermanos nel alfoz deMaliayo a la ilesia de Santa María de Villar y dan al capellán pa que digamisa diaria del Espíritu Santu y de Santa María un misal, calces, dospares de vistimenta y un frontal de púrpura.

A. AMSP (FSV, carp. XVI, nu 454). Pergamín orixinal. Midíes 335*145mm. Bona conservación.

(Crismón) Ina nomine domini amen. Ego Pelagius petriz ¬ uxormea domna Orraca garcia cum filios nostros. sanos ¬ in nostro sensu ¬in nostra memoria gratias deus. uenit nobis uoluntas bona. /2 ¬ facimuscarta adecclesia sancte MarRie de villar. in alfoz de Maliao. qui est facta¬ assentada in nostra hereditate que habemus in alfoz de Maliao. qui estfacta ¬ assentada in nostra hereditate que habemus partida cum nostrosermanos filios de don petro /3 uillar ¬ de domna Marina. ¬ heredamusista ecclesia tota medietate de todos nostros dezmos de nostras hereda-des ¬ de nostros aueres. ¬ omnia bona nostra que habemus ¬ habueri-mus que for de dez/4mare medietate de illos dezmos. damus ad istaecclesia. nos ¬ filios nostros. ¬ omnis progenies nostra que de nos des-cenderint ¬ nati fuerint usque infinem seculi similiter faciant sicut nos/5 facimus. Et damus ad ista ecclesia iamdicta nostra hereditate de villarquod comparauimus de filios de petro arango ¬ de uxore sua ermana defernan gonzaluiz de grassas quod habeat /6 eam iure hereditario imper-petuum. ¬ capellano qui hy for; cotidie cantet missa de sancti spiric-tus. ¬ de sancta MaRia; usque imperpetuum. por nos. ¬ per parento-rum nostrorum. ¬ damus hy missale ¬ calze. ¬ duos /7 pares de vesti-menta. ¬ frontal de purpura qui costo el frontale .VII. morabetinos.Hoc facimus propter amorem dei ¬ sancte MaRie semper uirginis ¬omnibus sanctis. ut mercede ¬ premia eterna /8 meream inuenire antedeum patrem omnipotentem in diem iudicij quando reddet uniquiquesecundum opus suum. Siquis igitur hoc nostrum factum infringeretemptauerit. tam nos quam /9 aliquis de progenie nostra uel extranea.inprimis sit maledictus adeo ¬ excomunicatus. ¬ cum judas traditoresit in inferno dampnatus. ¬ in diem iudici non uideat faciem domini

195

Page 197: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

nostri /10 ihesu christi. Et protemporali dampno persoluat adilla ecclesiaquantum in karta resonat induplo in simili tali loco. ¬ insuper. quin-gentos Morabetinos bonos ¬ directos. auro. cuneo ¬ pondere. hoc /11

pectet ad illa ecclesia o ad qui uoce sua pulsauerit . ¬ parti Regie aliudtantum exsoluat. ¬ karta in suo robore permanente. Facta karta menseNouember ad festum Sancti Martini. ERa .Mª./12.CCª.LXXª.IIIIª.Regnante Rege fernando in leon. castella ¬ toledo. Iohannes ouetensisepiscopo. Garcia roderici maiorino in uoce Regis in totis asturijs. Egopelagius petriz ¬ uxor mea /13 domna Orraca garcia cum filios nostroshanc kartam quam fieri iussimus ¬ legere audiuimus propriis manibusnostris roborauimus ¬ confirmauimus ¬ signa iniecimus. (Signos)b /14

Qui presentes fuerunt; Petro roderici presbiter. Roderico iohannis delaRiba presbiter. Dominico petriz de soto presbiter. Don benaito delamessada; presbiter. Lope garcia de bitenes presbiter. Roderico aluarizdela vega miles confirmat.c /15 Alfonso pelaiz de labares miles. Petrodiaz miles. Petro pelaiz de boszanes Sancius petriz. ¬ dia petriz filius dedon petro uillar milites. ¬ alios omnes bonos de concello de Maliao.confirmant /16

(Derecha) Coram testes / Petrus testis / Iohannes testis / Martinustestis /17

(Centru) Petrus bonus notuit. (Signu)d

a In: inicial de dos llinies. Crismón de diez llinies.b Cuatro círculos cruciaos per una raya.c confirmat: la pallabra ta alliniada nes dos ringleres, col fastial de la f común.d Cruz inscrita en flor tetrapétala adornada con cuatro puntes d’estrella dobles.

85

1236, avientu 1.

Marina Pelaiz, fía de Pele Micaeliz, colos sos fíos viende a so tíuMartino, presbíteru, la so heredá nel alfoz d’Eres, na villa de Nembro(Gozón), por ocho sueldos.

196

Page 198: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

A. AMSP (FSV, carp. XXIX, nu 841). Pergamín orixinal. Midíes 237*161mm. Bona conservación.

(Crismón)a In nomine domini amen. Ego Marina pelaiz filia depele micaeliz cum filios meos. Maria. Martion. /2 ¬ sancia. facimus.Cartam uendiciones nobis; ad uobis meo tio don Martino presbiteroermano de meo /3 padre. de nostra hereditate quam habemus de auolo-rum ¬ parentorum nostrorum in alfoz de eras. in /4 villa pernominatanembro. locum finitum Martin. Controzios. terras laboratorias ¬ prolaborare. fontes. mon/5tes. exitibus. pratis. paszones. felgarias. rozas.diuisas. arboribus. aquis aquarum. dientro ¬ foras atodas partes /6 sicutnobis pertinet intus ¬ foris inter nostros fratres ¬ heredes uendimusuobis pro precio quod accepimus de uobis .VIII. solidos /7 monete Regis.Isto precio fuit placibile inter nos ¬ uos. ¬ de precio apud uos nichilremansit. ¬simagis ua/8let hereditas quam precium sit dimissum. Ita utabhec die ¬ deinceps de nostro iure sit foras. ¬ inuestro iure /9 sit tradi-ta ¬ confirmata. ut habeatis ¬ possideatis iure hereditario. ¬ faciatisinde totam uestram uo/10luntatem usque imperpetuum. Siquis contra-riauerit uobis super hoc. tam nos quam aliquis de progenie nostra uelextranea. sit /11 maledictus cum judas traditore. ¬ peche uobis uel pul-santi uocem uestram quantum in karta resonat induplo insimili /12 taliloco. ¬ insuper; CC. solidos monete Regis. ¬ parti Regie aliud tantumexsoluat. Facta karta kalendas decembris. ERa .Mª/13CCªLXXªIIIIª.Regnante Rege fernando in leon. castiella ¬ toledo. Iohannes ouetensisepiscopo. Garcia carnota ma/14iorino in uoce Regis in totis asturijs.Alfonso de loredo tenente obediencia de sancto vincencio. EgoMari/15na pelaiz cum filios meos supradictos hanc kartam quam fieriiussimus ¬ legere audiuimus. proprijs manibus /16 nostris roborauimus ¬confirmauimus ¬ signa iniecimus. (Signos)b /17 Qui presentes fuerunt;Iohannes fernandiz capellan. Rui petriz de ventaniellas. /18 Martinusiohannis zapatero. Dominico petriz peaiador (sic) Sancio fernandizpedrero. /19 Iohan petriz alfaiat. Pele petriz. Martinus dominici de sanc-to vincenti. /20 Micael micaeliz. Pele franco. Ioan malpica. Petro peris/21 Dominico portero. Domna benaita monniz. ¬ alios in sancta Mariadelacorte. /22

(Derecha) Petrus testis. / Iohannes testis. / Martinus testis /23

(Centru) (Signu)c / Petrus bonus notuit.

197

Page 199: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

a Crismón de seis llinies.b Cuatro círculos cruciaos per una raya.c Cruz inscrita en flor tetrapétala adornada con cuatro puntes d’estrella.

86

1236, avientu 11.

Benaito Diadici cola so muyer, Petrus Diadici colos sos fíos y otros,vienden al abá Iohannes de San Vicente un cuartu d’un controciu navillla de Lloreda de Suso, nel alfoz de Corvera, por sesenta y seis marave-dinos.

A. AMSP (FSV, carp. XVI, nu 468). Pergamín orixinal. Midíes 240*108mm. Bona conservación.

(Crismón)a In nomine domini amen. Equum ¬ racionabile est utea que uenduntur ne obliuioni tradantur litteris confirmentur. Ea prop-ter ego Benaito dia/2dici cum uxore mea Marinna petri. ¬ ego petrusdiadici; cum filijs meis Iohan pedriz. marina pedriz. Domingo pedriz.¬ Maria pedriz. ¬ ego /3 Ioan benedicti. cum uxore mea maria peliz. ¬ego Maria duraniz cum uiro meo pelagio martini. ¬ ego petrus dura-niz. ¬ ego Martinus duraniz /4 ¬ Sancia duraniz ¬ marinna duraniz.vendimus uobis dompno Iohannj abbatj. Sancti vincencii. quanta here-ditatemb habemus uel habere debemus. in illa uilla. deloreda de /5 sur-sum que est in alfoz de coruera. videlicet illam quartam de illo contru-zio ¬ de illa hereditate que ad allum controzio pertinet de queuos com-parastis illa octaua ad marina /6 petri pro .XXIII. Morabetinos. ista here-ditate iam dicta uendimus vobis pro precio quod accepimus de uobis.XL.VI. morabetinos ¬ si super ualet ista hereditas quam hoc precium sitdimissum pro animabus /7 nostris. Ita ut ab hac die ¬ de inceps de nos-tro iure sit abstersa ¬ in iure Sancti vincencii cum omnibus pertinentijssit tradita ¬ confirmata. Siquis igitur contra hoc nostrum /8 factumuenire persumpserit. reddat uobis dupplatum quantum corrumpereattemptauerit. ¬ in super pectet uobis uel pulsanti uocem uestram .C.morabetinos. ¬ parti regie ali/9ud tantum persoluere compellatur. EgoBenaito didacj cum uxore mea iam dicta. ¬ petrus diadici cum filijs

198

Page 200: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

meis iam dictis. ¬ ego iohannes benedicti cum uxore mea iam dicta. ¬ego /10 Maria duraniz cum uiro meo iam dicto. ¬ ego petrus duraniz.¬ martin duraniz. Sancia duraniz. ¬ marina duraniz hanc kartamvendicionis quam fieri iussimus /11 ¬ legere audiuimus propriismanibus roboramus. ¬ signum. iniecimus. (Signos)c Facta karta era.Mª.CCª.LXXª.IIIIª. /12 XIº. die decembris. Regnante rege ferrandus. inlegione. ¬ castella. Garsia roderici. Maiorino eius in asturias. Iohannedei gratia episcopo in oueto. Petro poncij tenente /13 coruera. Qui pre-sentes fuerunt. Gonsaluus garçie. confirmat. Petrus iohannis confirmat.Pelagius garsie confirmat. /14 Martinus garsie. confirmat. Martinus peliz.confirmat. Petrus peliz confirmat. Pelagius martiniz confirmat /15

Martinus monazion confirmat. Domingo martiniz confirmat. Petruspeliz. filius de pele andres confirmat /16 Saluador martiniz confirmat.Iohan bunu confirmat. Petrus iohannis confirmat ¬ alij plures. /17

(Derecha) Coram testibusd / Petrus testes / Iohannes testes /Martinus testes / Adefonsus notuit. /18

(Centru) (Signu)e.

a Crismón de seis llinies.b hereditatem: h con signu abreviativu innecesariu.c Doce pares de círculos cruciaos per rayes.d Les pallabres nesta columna tán separtaes per rayes, y la última lletra de cada ringlera(s o t) tien un trazu ornamental.e Cruz patiada inscrita en flor tetrapétala adornada con cuatro puntes d’estrella.

87

1236, avientu 11.

Benedictus Didaci cola so muyer, y otros, vienden al abá de San Vi-cente la so heredá en Lloreda de Suso, nel alfoz de Corvera, por sesenta yseis maravedinos.

199

Page 201: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

A. AMSP (FSV, carp. XVI, nu 469). Pergamín orixinal. Midíes 380*177mm. Delles manches, y tinta escayío en dellos puntos. El documentu tien elmesmu testu que’l nu 468, añadiendo dos llinies al final.

(Crismón)a IN nomine dominj amen. Equum ¬ rationabile est utea que uenduntur ne obliuioni tradantur litteris confirmentur.Eapropter ego Benedictus didaci cum uxore mea Marinna petri. ¬ egopetrus didaci; /2 cum filijs meis Ioan pedriz marinna pedriz. ¬ Ioanpedrizb Dominico pedriz. ¬ Maria pedriz. ¬ ego Iohan benedictj cumuxore mea maria peliz. ¬ ego Maria duraniz cum uiro meo pelagio mar-tinj. /3 ¬ ego petrus duraniz. ¬ ego martinus duraniz. ¬ Sancia duraniz.¬ Marinna duraniz. vendimus uobis dompno Iohannj abbatj. Sanctivincencii. quanta hereditatem habemus uel habere debemus; in illa /4

villa de loreda de sursum. que est in alfoz de coruera. pro precio queaccepimus de uobis .XL.VI. morabetinos. ¬ si superualet ista hereditas.quam hoc precium sit dimissum pro animabus nostris. Ita /5 ut ab hacdie ¬ deinceps de nostro iure sit abstersa ¬ in iure Sancti vincencii cumomnibus suis pertinencijs sit tradita ¬ confirmata. Siquis igitur contrahoc nostrum factum persumpserit; reddat /6 uobis dupplatum quantumcorrumpere attemptauerit. ¬insuper pectet uobis uel pulsantj uocemuestram; C. morabetinos. ¬ partj regis aliud tantum. persoluere compe-llatur. Ego Benedictus didacj cum uxore mea /7 iam dicta. ¬ petrusdidacj cum filijs mejs iam dictis. ¬ ego iohannes benedictj cum uxoremea iam dicta. ¬ ego Maria duraniz cum uiro meo iam dicto. ¬ego petrus duraniz. ¬ Martinus duraniz ¬ Mari/8nna duraniz hanckartam vendicionis. quam fieri iussimus ¬ legere audiuimus propriismanibus roboramus. ¬ signum iniecimus (Signos)c /9 Facta karta era.Mª.CCª.LXXª.IIIIª. XIº. die decembris. Regnante rege Ferrandus in legio-ne. ¬ castella. Garsia rodriguiz. Maiorino eius. in asturijs. Iohanne dejgratia episcopo in oueto. petro poncij tenente coruera. /10

(Columna 1ª) Martinus monazino confirmat / dominicus marti-niz confirmat / petrus peliz. filius de pele andres confirmat / Saluadormartiniz confirmat / Ioan bono confirmat / Petrus duraniz confirmat /petrus iohannis confirmat/ ¬ alii plures. /11

(Columna 2ª) Coram testis / Iohannes testis / petrus testis /Martinus testis /12

(Derecha) Adefonsus (Signu)d notuit. /13

200

Page 202: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

(Debaxo) Vjdelicete illam quartam de illo contruzio ¬ de illa here-ditate que de alii contruzio conuenit pertinetf de que uos comparastisilla [....]a ad Marina petri pro XXIII Morabetinos. /14 ista hereditate iamdicta uendimus uobis pro precio que accepimus de uobis .XLVI

Morabetinos.

a Crismón de seis llinies.b Ioan petriz: sorrayáu pa indicar repetición.c Doce pares de círculos cruciaos per una raya.d Cruz inscrita en flor tetrapétala adornada con cuatro puntes d’estrella; de los pétalossalen rayinos.e videlicet: enriba de la v y la c hai delles lletres sobrelliniaes que nun somos quien a lleer.f pertinet: sobrelliniáu enriba de conuenit.

88

1237.

Martinus Dominici cola so muyer y los sos fíos, y Dominicus Domi-nici cola su muyer y los sos fíos vienden al abá de San Vicente la so suertenes eríes de Truébano (Uviéu), en Facines, por diez sueldos.

A. AMSP (FSV, carp. XVIII, nu 535). Pergamín orixinal. Midíes 255*125mm. Pergamín rotu pela humedá. Dimos por bona la fecha que apaez nelreversu.

(Crismón)a In nomine domini amen. Equum ¬ racionabile est utea que uenduntur ne obliuoni tradantur litteris confirmentur. Ea prop-ter ego Martinus dominici cum uxore mea /2 Maria roderici ¬ cum filijsnostris dominico. ¬ Maria. ¬ ego Dominicus dominici cum uxore meaDominica petri ¬ cum filijs nostris petro ¬ Maria uendimus uobis /3

Iohanni abbati .IIº. ¬ conuentuj sancti uincencij illam nostram sortemquam habemus in illas ERias de trobano loco nominato in facinas circauiam /4 publicam pro precio quod accepimus de vobis; Xª. solidos. legio-nensis monete. ¬ in roboracione istius karte; I solido. Hoc precium pla-cuit inter nos ¬ uos ¬ de hoc /5 precio apud uos nichil remansit. ¬ si

201

Page 203: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

magis ualet ista terra quam uobis uendimus quam istud precium totumdimittimus pro animabus nostris. ita ut ab hac /6 die ¬ deinceps de iurenostro sit abstersa ¬ in iure uestro sit tradita ¬ confirmata ut habeatiseam iure hereditario ¬ faciatis de illa /7 [totam uestram] uoluntatemusque imperpetuuum. Siquis igitur hanc nostram uendicionem infrin-gere uoluerit tam nos quam aliquis ex progenie nostra uel ex/8[tranea sitmaledictus ¬ excomuni]catus ¬ iram omnipotentis dei incurrat. Et protemerario ausu pectet uobis uel pulsanti uocem uestram quantumcor/9[rrumpere temptauerit in duplo in simili tali loco. ¬ in su]per [...]solidos ¬ parti regie aliud tantum exsoluat karta ista in suo robore per-manente. Facta karta Sub eRa Mª.CCª/10[.LXXª.Vª. .......... Regnante]Rege dompno fernando in castella ¬ in legione. Iohanne dei gratia epis-copo in oueto. Garcia roderici carnota maiorino in uoce /11 [regis in]oueto ¬ in asturijs. Ego Martinus dominici cum uxore mea Maria rode-rici ¬ filijs nostris Dominico ¬ Maria. ¬ ego Dominicus dominici cumuxore mea Dominica /12 petri ¬ cum filijs nostris petro ¬ Maria vobisiam dictis abbati ¬ conuentuj Sancti vincencij hanc kartam uendicionisquam fieri iussimus ¬ legere audiuimus /13 propriis manibus roboraui-mus ¬ confirmauimus ¬ signa iniecimus. (Signos)b Qui presentes fue-runt; Petrus michaelis presbiter. Pelagius iohannis presbiter /14

Dominicus iohannis. Iohannes bono. Martinus iohannis ¬ petrusiohannis. Michael pelaiz. Iohannes martinj de lobares confirmatc /15

Iohannes petri. Dompnus iohannes dominici obedencial. ¬ dompnuspaschalius monachi ¬ alij plures confirmat /16

(Derecha) Coram testes. Petrus testis. Iohannes testis / Martinustestisd /17

(Centru) Petrus notuit (Signu)e

a Crismón de seis llinies.b Ocho círculos cruciaos per una raya.c confirmat: la pallabra ta alliniada nes dos ringleres, col fastial de la f común.d Espaciu d’unes diez lletres canceláu con una raya ente Martinus y testis.e Cruz inscrita en flor tetrapétala adornada con cuatro puntes d’estrella.

202

Page 204: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

89

1237, xineru.

Los fíos de Fernan Martiniz, porteru de San Salvador: Pedro,Sancho, Iohan y Alfons Fernandiz, vienden a Domingo Petri, capellán deSan Pelayo, una casa na rúa Gascona por diecisiete maravedinos.

A. AMSP (FSV, carp. XXXV, nu 1050). Pergamín orixinal. Midíes 146*89mm, más 150 mm de la plica. Bona conservación, falta’l sellu del conceyu.

In nomine domini amen. Et quum eracionabile est ut ea que uen-duntur ne obliuioni tradantur litteris confirmentur. Eapropter nospedro fernandi /2 ¬ Sancho fernandiz. ¬ iohan fernandiz. ¬ alfons fer-nandiz. fillos de fernan martiniz ostiero de san saluador: uendemosauos /3 domingo petri capellan de san pelayo; ela nostra casa que aue-mos en ouiedo; enna rua que lamant gasconna. en tal termino. de unaparte sont /4 casas de san pelayo. ¬ delotra parte; casa de fernan gonza-luiz carnicero. ¬ enfronte casa de Sauastiano el ortolanu. ¬ esta casa /5

assi determinada con todos los derectos de terra ata cielo; uendemosAuos don domingo; por precio que recebimos de uos .XVII. /6 morabe-tinos; de dineros legionenses. ¬ si mayas ual ela casa que isti precio; seademetudo. assi que desde isti dia endelantre sea de nostro jur /7 fora. ¬en uestro iur sea dada; ¬ confirmada. quela aiades. ¬ la possiades. ¬ lauendades. ¬ fagades della toda uestra ueluntat; ata secula /8 seculorum.¬ si contraria ueniet auos sobrella; nos uola saluaremos ¬ uola guarire-mos per nos ¬ per todas nostras bonas a todo omne /9 ¬ atoda mullier;atodos tiempos. ¬ si daquien aquestj nostro fecho quisies britar tambien nos commo de nostro linnage. commo destranno; sea /10 maladic-to de dios; ¬ escomungado. ¬ con judas el traydor; en infierno damp-nado. ¬ de mayas peche Auos ho aqui uestra uoz /11 teuier .CCC. solidosde moneda del Re. ¬ aparte del Re; otro a tanto. ¬ la karta fique rou-rada; ¬ confirmada. ¬ porque alfonso fer/12nandiz nostro ermanu nonesta de presente por rourar esta karta. damos uos por recabdo a donhelyas quexada. que si uolo non adu/13xiermos desta nathal que agorafo dun anno; por rourar esta karta; qui uos dia .IIII. morabetinos. que-lli pertenescian desta uenzon desta casa. /14 ¬ nos pedro fernandiz. ¬Sancho fernandiz. ¬ Iohan fernandiz otorgamos todo esto; assi commoescripto ye. ¬ por que esta carta /15 sea mayas firme ¬ mayas creuda; nos

203

Page 205: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

Iuyzes nomnados; Maestro nicholayo. ¬ Sancho iohannes. ¬ Nicholayoiohannes; metie/16mos el seello del concello; en esta karta. Facta kartaen mes de genero. ERa .Mª.CCª.LXXª.Vª. Qui presentes fuerunt; Donandreo /17 guion. Don fernan petri. Don bartholome cambiador.Bartholome martiniz. Suer fernandiz presbiter. Petro diaz alcayde. Don/18 pedro fernandiz. Martin sobracero. Ruy martiniz escriuan delConcello notuit. Et alij plures.a

a Espaciu canceláu per una raya hasta’l final de la llinia.

90

1237, xunu.

Lorenza Martiniz viende a Petro Rodriguiz y a la so muyer, MariaSuariz, un octavu d’ocho suertes en Feleches, un octavu de dos pumares yd’una cerezal y l’octavu d’un controciu por dos maravedinos.

A. AMSP (FSV, carp. XXXIII, nu 975). Pergamín orixinal. Midíes 218*109mm. Bona conservación, con delles manches.

(Crismón)a Innomine domini amen. Equum ¬ racionabile est utea que uenduntur ne obliuioni tradantur. littris confirmentur. Ea prop-ter ego /2 lorenza Martiniz uobis petro rodriguiz. ¬ uxor uestra mariasuariz. facio carta uendicionis. de illa mea racione /3 que habeo in illasmeliores. octo sortes quia in felechas. in qui ego partee. illa octaua deillas. ¬octaua de II pumares /4 ¬deuna zerezal ¬ VIII controzio proprecioquod ego accepi de uobis .II. Morebitinos. monete regis. hoc preciumfuit /5 placibile inter me ¬ uos. ¬ de precio apud uos nichil remansit. Etsi magis ualet hereditas. quam hoc precium sit dimissum /6 Ita ut abhacdie ¬deinceps de nostro iure sit abstersa ¬inuestro iure sit tradita ¬ con-firmata. habeatis. posside/7astis. ¬ faciatis de illam totam uestramuoluntatem. Siquis contrariauerit uobis super hoc tam me quam aliquisexprogenie nostra uel extra/8nea. quis quis fuerit quitalia comisseritinprimis sit maledictus. ¬ excomunicatus. cum diabolo. ¬ angelis eiussit ininferno dampnatus /9 Et protemporali dampno persoluat. uobisuel pulsanti uocem uestram quantum in carta resonat in duplo in simi-

204

Page 206: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

li tali loco ¬ in super. /10 CCC. solidos. monete regis. Et parti regie aliudtantum exsoluat. facta karta mense. Junij. Era .Mª.CCª.LXXª.Vª.Regnante /11 rege fredenado inlegio ¬ gallecia. Iohannes dei gracia epis-copo inoueto. Garcia roderici maiorino inuoce reis. intotis /12 asturias.Ego lorenza martiniz uobis petro rodriguiz ¬ auos maria suariz. hanccartam quam fieri iussi ¬ legegere (sic) au/13diui propriis manibus meisroboraui ¬ confirmaui ¬ signum inieci (Signos)b /14 Qui presentes fue-runt Iohannes petriz testis / presbiter ¬ capellanu. Petro domen testis /guiz de ranezes. fernan iohannes testis / roderico iohannes testisc /15

(Izquierda) Martin domenguiz dela masa testis / Miguel fernan-diz de ranezes testis / martinanes de doniz testis /16

(Esquina derecha) Coram testes / Petrus testis / Iohannes testis /17

(Centru) Suer fernandiz (Signu)d presbiter notuit

a Crismón de seis llinies.b Dos cruces inscrites en círculos, col brazu horizontal común.c Esta primera columna de confirmantes entama dempués de la ringlera y ta a la derechadel signu del escribán.d Cruz puntiada inscrita nuna flor permal trazada, adornada con cuatro puntes d’estrella.

91

1237, xunu.

Maria Roderici col so fíu vienden a Petro Roderici y a la so muyerun quiñón que tienen en Feleches por dos maravedinos.

A. AMSP (FSV, carp. XXXIII, nu 976). Pergamín orixinal. Midíes 286*133mm. Bona conservación, con delles lixeres manches.

(Crismón)a In nomine domini amen. Equum ¬ racionabile est utea que uenduntur. ne obliuioni tradantur; litteris confirmentur.Eapropter ego Maria roderici con meo fillo Iohanne /2 facimus cartamuendicionis uobis Pedro roderici ¬ uxor uestra Maria suariz. de illo

205

Page 207: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

nostro quinnon que nos auemus en felechas; que fuit de pedro francomeo /3 marido. que heredo anos en illo. tam bien en heredades comoen harbores ¬ en quanto ad illi pertenescia. totum uendimus uobis.proprecio quod accepimus /4 de uobis .II. morabetinos monete regis.Isto precio fuit placibile inter nos ¬ uos. ¬ de precio apud uos nichilremansit. ¬ si magis ualet isto quinnon de /5 istas hereditates quam pre-cium; sit dimissum. Ita ut abhac die. ¬ deinceps de nostro iure sit abs-tersas. ¬ in uestro iure sit traditas ¬ confirmatas /6 ut habeatis ¬ possi-deatis iure hereditario ¬ faciatis inde totam uoluntatem usque imper-petuum. Et si contrariam uenerit uobis super hoc; nos uolo sal/7uare-mus ¬ guariremus de todo omne cum derecto per nos ¬ per omnia bonanostra omni temporte. Siquis igitur hoc nostrum factum infringeretemptauerit tam /8 nos quam aliquis de progenie nostra uel extranea sitmaledictus a deo ¬ excommunicatus. ¬ pro temporali /9 dampno per-soluat uobis uel pulsanti uocem uestram quantum in carta resonat induplo in simili tali loco ¬ insuper .C. solidos. monete regis. Et partiregie aliud tantum exsol/10uat. ¬ carta plenum obtineat robur pereuum. Facta carta mense Iunij. Era .Mª.CCª.LXXª.Vª. Regnante regefernando in legione. ¬ Castelle. Iohannes /11 dei gratia episcopo inoueto. Garcia roderici maiorino regis intotis asturijs. Maiordomo eius.alfonso pelaiz de arroyos. El concello de Oueto tenente de nora /12

anora. Maiordomo eius Bartholomeo martiniz. Ego Maria roderici conmeo fillo Iohanne hac carta quam fieri iussimus ¬ legere audiuimusproprijs ma/13nibus nostris roborauimus ¬ confirmauimus ¬ signa inie-cimus (Signos)b. Qui presentes fuerunt. Martin francho presbiter testis/14 Martimartiniz de nouaras. Petro sanchyo. Martin martiniz Ioanpetriz de lalamac testis /15 Petrus martiniz soermano testis Alfos petrizde ruidera. testis /16

(Derecha) Coram testes / petrus testis / Iohannes testis /Martinus testis /17

(Debaxo) Suer fernandiz (Signu)d presbiter notuit.

a Crismón de siete llinies.b Dos cruces inscrites en círculos, col brazu horizontal común.c lalama: escrito debaxo de la ringlera.d Cruz puntiada inscrita en flor tetrapétala adornada con cuatro puntes d’estrella ador-nada.

206

Page 208: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

92

1237, xunu 30.

Suarius, Maria y Maior Peliz, col so pá Pelagio Suarii, viendena Adefonso Peliz, prior de San Vicente, la heredá que llamen El Trecho-riu, en San Román nel alfoz de Candamu, por cientu cinco marave-dinos.

A. AMSP (FSV, carp. XVIII, nu 536). Pergamín orixinal. Midíes 310*132mm. Bona conservación.

(Crismón)a IN nomine domini amen. Equum ¬ rationabile est utea que uenduntur ne obliuionj tradantur litteris confirmentur. Ea prop-ter Ego Suarius peliz. ¬ ego Maria peliz. ¬ ego maior /2 peliz. vna cumpatre nostro pelagio suarij uendimus uobis. Adefonso peliz. priorj.Sancti vincencii. illam nostram hereditatem quam uocitant el trechorio.qui est in alfoz de candamo. in villa de sancto romano /3 hanc heredi-tatem uendimus cum omnibus pertinencijs ¬ adiacentijs suis. ¬ cumquanto nobis pertinet uel pertinere debet; in ipsa uilla de sancto roma-no; superius nominata; pro precio quod accepimus de uobis .Cm.Ve. /4

Morabetinos. legionensis monete. hoc precium fuit placibile internos ¬uos. ¬ de hoc precio apud uos nichil remansit. ¬ si magis valet istahereditas quam hoc precium; sit dimissum. pro animabus nostris. Ita /5

ut ab hac die ¬ deinceps de nostro iure sit abstersa ¬ in iure uestro sittradita ¬ confirmata. habeatis ¬ possideatis ipsam iure hereditario. ¬faciatis de ipsa totam uestram uoluntatem /6 Siquis igitur contra hocnostrum factum uenire persumpserit; In primis sit maledictus ¬ exco-municatus ¬ pectet uobis uel pulsantj uocem uestram duplatum quan-tum corrumpere attentauerit. ¬insuper. Mille /7 morabetinos purissimjauri. ¬ partj regie aliud tantum persoluere. compellatur. Facta kartauenditionis era .Mª.CCª.LXXª.Vª. IIe. kalendas Iulij. Regnante rege fer-nando In Castella ¬ toleto. legione ¬ Gallecia. ¬ corduba. /8 Iohannedej gratia episcopo in oueto. Garcia rodriguiz maiorino regis in totisasturijs. petro didacj tenente candamo; Nos iam dictj Suarius peliz.petrus peliz. Maria peliz. ¬ maior peliz. una cum pater nostro /9

pelagio suarij hanc kartam uenditionis quam fierj iussimus ¬ legereaudiuimus; proprijs manibus roboramus. ¬ signa iniecimus. (Signos)b

Qui presentes fuerunt. /10

207

Page 209: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

(Columna 1ª) Menendus garsie. miles confirmat / Munion gar-sie. miles confirmat / Suerius didaci. miles confirmat / Suerius menen-di. miles confirmat /11

(Columna 2ª) Fernandus moniz presbiter confirmat / Dompnusbenedictus presbiter confirmat / Garcia garcie presbiter confirmat /Fernandus menedj subdiaconus confirmat /12

(Columna 3ª) Coram testes / petrus testis / Iohannes testis /Martinus testis /13

(Ente 2ª y 3ª columna) Adefonsus (Signu)c notuit /14

(Debaxo) Qvi presentes fuerunt quan Maria pelagij hanc cartamroborauit; Dompnus pascasius monachus. Sancti vincencii. Fernanduspelagij. monachus Sancti vincencii. Adefonsus fernandiz. monachusSancti vincencii. petrus iohannis monachus. Sancti uincencii /15 ¬ alijplures qui fuerunt in monasterio. Sancti vincencii quam ipsa roborauit.Qvi presentes fuerunt quan Maior peliz. hanc kartam roborauit;Bartholomeus martiniz. Suer martiniz de lugones miles. Dompnus fer-nandus /16 guterriz monachus Sancti vincencii. Dominicus de vegaGarcia petri. petrus iohannis. pelagius rodriguiz. Fernandus peliz. fran-co. Alfonsus fernandiz. monachi. Sancti vincencii. pelagius clerigo. Bencipres. clerigo.

a Crismón de seis llinies.b Dos círculos cruciaos per una raya.c Cruz inscrita en flor tetrapétala adornada con cuatro puntes d’estrella. De los pétalossalen rayos.

93

1237, xunetu.

Maria Pelagii colos sos fíos viende al abá y al conventu de San Vi-cente la so suerte nes eríes de Truébano (Uviéu), en Facines, por dos mara-vedinos.

208

Page 210: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

A. AMSP (FSV, carp. XXV, nu 733). Pergamín orixinal. Midíes 239*128mm. Bona conservación, con delles lixeres manches.

(Crismón)a In nomine domini amen. Equum ¬ racionabile est utea que uenduntur ne obliuionj tradantur litteris confirmentur. Ea prop-ter Ego Maria pe/2lagij cum filijs meis Maria dominici. petro dominici.¬ Martino dominici. uendo uobis Iohanni abbati ¬ conuentuj sanctivincencij illam nostram sortem quam habeo /3 in illas eRias que dizentde trobano loco nominato enfacinas circa uiam publicam ¬ circa illasalias quas uos comparastis ibi; pro precio quod ac/4cepi de uobis; uide-licet .II. Morabetinos legionensis monete. hoc precium placuit me ¬ uos¬ de hoc precio apud uos nichil remansit ¬ si ma/5gis ualet ista terrulaquam hoc precium. sit dimissum monasterio pro animabus nostris ¬parentum nostrorum Ita ut ab hac die de iure nostro sit abs/6tersa ¬ iniure uestro sit tradita ¬ confirmata ut habeatis eam iure hereditario ¬faciatis de ipsa uestram uoluntatem usque imperpetuum. /7 Siquis igi-tur hanc nostram uendicionem infringere temptauerit; tam nos quamaliquis ex progenie nostra uel extranea iram omnipotentis dei in/8currat.Et pro temerario ausu persoluat uobis uel pulsanti uocem uestramquantum corruperit in duplo ¬ in super .C. solidos. ¬ parti Regie /9 aliostantum exsoluat. Karta ista semper in suo robore duratura. Facta kartauendicionis Sub eRa .Mª.CCª.LXXª.Vª. Mense Iulij. Regnante rege /10

dompno fernando in castella ¬ in legione. Iohanne dei gratia episcopoin oueto. Garcia carnota maiorino Regis in oueto ¬ in totis asturijs.Ego /11 Maria pelaiz iam dicta cum filijs meis maria dominici petrodominici ¬ Martino dominici vobis iam dictis abbati ¬ conuentujSancti vincencij hanc kartam /12 uendicionis quam fieri iussimus ¬ lege-re audiuimus propriis manibus roborauimus ¬ confirmauimus; ¬ signainiecimus (Signos)b /13

(Columna 1ª) Qui presentes fuerunt Petrus micaelis presbiter.pelagius iohannis presbiter. Dominicus iohannis. Iohannes bono con-firmatc / martinus iohannis ¬ petrus iohannis. Micael pelaiz. Iohannesmartiniz de lobares. Iohannes petriz confirmat / Dompnus Iohannesdominici obediencialis. ¬ paschasius iohannis monachi. ¬ alij pluresconfirmant /14

(Columna 2ª) Coram testes. petrus testis / Iohannes testis /Martinus testis /15

209

Page 211: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

(Ente dambes) Petrus notuit (Signu)d

a Crismón d’ocho llinies.b Tres círculos cruciaos per una raya.c Confirmat: la pallabra ta alliniada en toles ringleres, col fastial de la f común.d Cruz inscrita en flor tetrapétala adornada con cuatro puntes d’estrella.

94

1237, agostu.

Benedictus, monxu de San Isidoro, viende a Ysidoro Fernandi la soheredá n’Irías, en L.lena, por cinco maravedinos.

A. AMSP (FSV, carp. XXXI, nu 910). Pergamín orixinal. Midíes 250*173mm. Bona conservación, con delles lixeres manches.

(Crismón) Ina dej nomine amen. Notum sit omnibus presentibus¬ futuris. quod ego domnus benedictus frater sancti ysidorj uobis ysi-doro fer/2nandj uendo totam meam hereditatem quam habeo ex partematris matris (sic) mee xemena fernandj en lena inuilla nomina/3ta inheras. scilicet. casas solares terras prata pascua montes fontes diuisas.arbores fructuosas ¬ infructuosas /4 ¬ cum exitu ¬ ingressu ¬ cumomnibus alijs directuris ¬ pertinencijs suis. hanc hereditatem sic per-nominatam uendo uobis /5 cum omni iure ¬ in tegritate sua pro .V.Morabetinos quos michi iam dedisti ¬ ad persoluendam ex eis; apud uosnichil remansit. /6 ¬ inroboracione huius carte quantum nobis ¬ uobisplacuit dedistis Sit itaque ab hac die in antea a iure meo remota ¬ abra-sa uestroque do/7minio tradita ¬ confirmata ut faciatis exea quidquiduobis placuerit inuita ¬ inmorte. Siquis igitur contra hanc cartamuenerit uel ue/8nero sit maledictus ¬ excomunicatus ¬ cum iuda do-mini proditore in inferno dampnatus. ¬ uobis uel uoce huius cartepulsantj quantum /9 in quietauerit in simili ¬ tali loco duplatumreddat. ¬ careat uoce ¬ hec carta semper sit firma. Facta carta sub era/10 .Mª.CCª.LXXª.Vª. ¬ mense agustus. Regnante rege domno fernandoin legione ¬ in castella. Domno Iohanne episcopo in oueto. Garcia

210

Page 212: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

roderici /11 maiorino regis. Fernando pelagij sub manu eius maiorino.Ysidoro pelagij iudez de gordon. Gundisaluo fernandj alcalde. Egodomnus /12 benedictus frater sancti ysidorj. hanc cartam quam uobisfierj iussi roboro ¬ confirmo ¬ signa fago (Signu)b Qui presentes fue-runt. /13

(Columna) Domnus Martinus alfonsi archidiaconus. confirmatc /Fernandus alfonsi canonicus confirmat / Fernandus garsie arsie archi-diaconus. confirmat / Petrus uilielmij. confirmat / Iohannes pelagij spi-talero. confirmat / Domnus uincencius confirmat/ Gutterius rodericiconfirmat / Petrus gundisaluij confirmat / Petrus fernandj castellanoconfirmat / tenente terra. confirmat / Ysidoro fernandj tenente confir-mat. / uillicacionem confirmat /14

(Derecha) sub manu eius roderico / torto maiorino. /15

(Esquina derecha) Petrus. testis / Dominicus. testis / Iohannestestis /16

(Debaxo) (Signu)d Iohannes michaeliz.

a In: inicial adornada de cinco llinies, igual que’l crismón.b Signu en forma d’hache puntiada.c confirmat: la pallabra ta alliniada en toles ringleres, col fastial de la f común.d Cruz inscrita en flor tetrapétala adornada con cuatro puntes d’estrella.

95

1237, ochobre.

Marina Vicenciz col so home Iohanne Martini vienden al abá y alconventu de San Vicente la metá de la posesión que tenía en foru Domi-nicus Vicenciz n’Olivares (Uviéu), por trece sueldos.

A. AMSP (FSV, carp. XXII, nu 658). Pergamín orixinal. Midíes 227*154mm. Bona conservación.

211

Page 213: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

(Crismón) Ina nomine domini amen. Equum ¬ racionabile est utea que uenduntur ne obliuioni tradantur litteris confirmentur. Eapropter /2 ego MaRina vicenciz cum marito meo Iohanne martinj faci-mus kartam uendicionis uobis Iohanni abbatj .IIº. ¬ conuentuj /3

Sancti vincencij ouetensis de medietate illius hereditatis quam tenebatDominicus uicenciz in oliuares de monasterio uestro per forumvi/4delicet de medietate de illo controzio qui fuit de fazmon. ¬ demedietate de illis terris arabilibus que sunt in illas ERias /5 de trobanoilla uidelicet de illo espino; ¬ illa de facinas. ¬ cum totis suis arbori-bus. ¬ cum totis pertinencijs medi/6etatem de isto controzio iam dicto¬ de istis terris vendimus uobis iam dictis pro precio quod accepimusde uobis; Xm.III solidos /7 legionensis monete. Hoc precium fuit placi-bile inter nos ¬ uos ¬ de hoc precio apud uos nichil remansit. ¬ simagis /8 ualet ista hereditas quam hoc precium; sit dimissum. ita ut abhac die ¬ deinceps de iure nostro sit abstersa; ¬ in iure Sancti /9 uin-cencij sit tradita ¬ confirmata ita ut habeatis ipsam iure hereditario ¬faciatis de illa totam uestram uoluntatem. /10 usque imperpetuumSiquis igitur hanc nostram uendicionem infringere temptauerit tamego uel nos quam aliquis ex progenie nostra uel extranea /11 sit male-dictus a deo ¬ excomunicatus; ¬ cum iuda domini traditore sit in infer-no dampnatus. Et pro temerario ausu persoluat uobis uel pulsantj /12

uocem uestram quantum corruperit in duplo; ¬ in simili loco. Et insu-per pectet .C. solidos. ¬ parti Regie aliud tantum. karta in suo ro/13borepermanente Facta karta Sub ERa .MªCCªLXXªVª. mense octubris.Regnante rege dompno fernando in castella ¬ in legione /14 Iohannedei gratia episcopo in oueto. Garcia roderici carnota maiorino in uoceregis in totis asturijs. Concilio de oueto tenente de nora /15 ad noram.Ego Marinna vicentiz cum marito meo Iohanne martinj hanc kartamuendicionis quam vobis Iohanni abbati ¬ uestro conuentuj /16 fieri ius-simus ¬ legere audiuimus proprijs manibus roborauimus ¬ confirmaui-mus ¬ signa iniecimus. (Signos)b /17 Qui presentes fuerunt; Gundisaluuspetri conde; canonicus. Gundisaluus petri del dean canonicus.Rodericus petri clericus detani. confirmat c /18 Petrus didaci botu alcay-de. Iohannes martini carpenteru de uouela. Petrus iohannis. ¬Dominicus petri. apud ouetum confirmat /19 Et in oliuares; petrusmichaelis presbiter. Pelagius iohannis presbiter. Iohannes petri. alfon-sus petri. Dominicus dominici de rozada confirmat /20 Gundisaluusiohannis. Rodericus gundisaluj. Suerius andree. Dominicus uelaz. ¬alij plures confirmat. /21

212

Page 214: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

(Esquina derecha) Coram testes Petrus testis / Iohannes testis /Martinus testis /22

(Derecha) Petrus (Signu)d notuit.

a In: inicial de dos llinies. Crismón de nueve llinies.b Dos círculos cruciaos per una raya.c confirmat: la pallabra ta alliniada en toles ringleres, col fastial de la f común.d Cruz inscrita en flor tetrapétala adornada con cuatro puntes d’estrella.

96

1237, ochobre.

Maria Pelaiz dona pola so alma les sos posesiones nel alfoz dePravia, al monesteriu de San Vicente.

A. AMSP (FSV, carp. XV, nu 443). Pergamín orixinal. Midíes 130*173 mm.Regular conservación, con dellos rotos, delles manches y tinta escayío. Cartapartida por abc.

... DEF GH ...a

[In] dei nomine amen. Sabiant todos que hio domna Maria pelazhie mia [...... ......] /2 moniz [da]mos hie otorgamus nostros corpos huque quierque finemos dientro asturias [ab] /3 sepultura de San vicentide ouedo. hie offrecemos hie damos agoras en nostra sanidat por nos-tras almas ¬ de nostros parentes toda la nostra heredat que auemos en /4

B[.]inas controzos hie aramos hie exidos a fontes hie a montes rozashie pesca[to]/5rias hie omnes de seruicio quanto a nos en aquel logarpertinez o pertinecer deue /6 todo lo damus al monesterio de San uicen-ti he otra si hio domna Maria pelaiz quanto me a essi monesteriode quanta directura ame pertinez en dossal hie en co/7renna quesont en alfoz de prauia assi que de esti dia estas heredades seiant forade /8 nos quanto iur en elas auemos he damus las he otorgamus las al

213

Page 215: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

monesterio de /9 San vicenti que siempre seiant en monesterio pornostras almas ¬ de nostros parentes /10 hie aiant los monges cadaunaanno de pus mia morte de mi domna Maria /11 pelaiz IIII solidos enanniuersiario hie amihietent me en missa de conuento cada ano a /12 diade mio finamento. Nos Iohannes abbas IIº. ¬ totus conuentus sanctivincencij recipimus uos [... /13 ....] nostras feligresas hie damus uos parteen nostras orationes en uida hie en morte /14 [...................... f ]ezier enmonesterio por la maes assi commo a nos mismos /15 [.......] maes[......s] nos por debdores a uos domna Maria pelaiz que sempre /16

[....tos] dias [.......] seia abbat de San vicenti uos dio [¬] uos faga dar /17

[... peses...........]as quartas [en] Sancta eulalia de nembro ¬ quando[........] /18 [........] uestra hie con nostros monges al sone..o del mones-terio. hi[e] /19 dar aqui uos dexardes por uigario .Lª solidos pora onnrade uestra sepultura. Facta karta /20 mense octobris ERa .Mª.CCª.LXXª.Vª.Qui presentes fuerunt aluarus didaci. Rodericus al /21[uari] Rodericusgarsie milites Iohannes monago capelan de sancta eulalia de nembro.¬ /22 alfonsus roderici de loredo ¬ alij plures.

97

1237, payares.

Esidro Fernandiz cola so muyer, viende a Lope Diaz y otros la soposesión en L.lena, na villa d’Irías, por ochenta maravedinos y un quiñónde Xeras.

A. AMSP (FSV, carp. XXXI, nu 909). Pergamín orixinal. Midíes 275*143mm. Bona conservación, con delles manches.

(Crismón)a Indei nomine. Ego esidro fernandiz facio cartam uen-dicionis cum uxor mea maria sanchiz uobis lope diaz ¬ uxor /2 uestraeluira suariz ¬ fernan suariz ¬ uxor uestra eluira petriz ¬ don petro diaz¬ uxor uestra taresa suariz ¬ iohannes /3 suariz ¬ uxor uestra gontropetriz de mea hereditate quam habeo enlena in uilla nominata erias encasas orrios /4 solares ortales prados pascos exidos in monte ¬ in uillaquantum ad me pertinet totum adintegritatem uendo aduos /5 ¬ rece-pi de uos in precio ¬ roboracione .LXXXª. Morauedis ¬ uestro quinon

214

Page 216: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

de geras ¬ nichil remansit pro dare. Ita /6 quod de hac die uel temporede meo iuro sit abrasa ¬ in uestro dominio data ¬ confirmata. habeatislicenciam donandi uenden/7di faciendi de illa uestram uolumptatemtam in uita quam in morte. Siquis hanc cartam frangere uoluerit; sitmaledictus ¬ /8 excommunicatus ¬ cum iuda traditore in inferno damp-natus ¬ pectet in coto; quingentos solidos ¬ duplet hereditatem in talilo/9co uel meliorj ¬ perdat uocem. ¬ carta remaneat firma. Ego esidrofernandiz cum uxor mea maria sanchiz enesta carta /10 que mandamusfacer uendemus quanta heredat habemus en erias de mi ¬ de meosermanos compras ¬ ganancias quanto hi /11 habemus ¬ debemus habe-re cum manibus proprijs roboramus ¬ confirmamus. Facta carta in era.Mª.CCª.LXXª.Vª. Mense nouember /12 Regnante domno rege dompnusfernandi in legione ¬ in castella ¬ in alijs multis locis. Iohannes episco-po ouetense. Tenente lena don /13 garcia rodriguiz merino del re mayor.So merino Roy petriz de uilar. Qvi presentes fueruntb Alfonso pelizconfirmat. Roy petriz de /14 cornelana confirmat. petro dela uega con-firmat. Martin azaniz confirmat. Martin petriz de uilar confirmat. Roydominguiz confirmat. Martin gonzaluiz de uentosiela confirmat /15 Pelerodriguiz de erias confirmat. Domingo iohannis confirmat. Fernaniohannis confirmat. Esidro fernandiz el ferrero confirmat. Roy petriz /16

filo de petro diaz confirmat. petro coco confirmat. Et aliis multis. /17

Pelagius notuit (Signu)c

a Crismón de seis llinies.b Los confirmantes tán escritos en lletra más pequeña.c Esta ringlera y el signu tán fechos con trazu temblosu y lletres de gran módulu. El signuye una cruz patiada inscrita en flor tetrapétala adornada con cuatro puntes d’estrella.

98

1237, avientu.

Pedro Moro cola so fía Aldonza Pedriz, dan a Tharesa Pedriz, fíadel primeru, una tierra en Benás; ella tien que dar cada añu una cande-la y una reguefa a San Vicente, pela fiesta del santu.

215

Page 217: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

A. AMSP (FSV, carp. XXXVII, nu 1090). Pergamín orixinal. Midíes200*155 mm. Dellos rotos na parte izquierda, con pérdida de testu.

(Crismón)a In nomine dominj Amen. Equum errationabile est uteaque dantur. ne obliuioni tradantur; litteris confir/2mentur. Ea prop-ter ego don pedro moro unacum filia mea dompna aldonza pedriz.damus tibi filia mea /3 tharesa pedriz; una terra in locum pernominatuminuenas que iacet infra istos terminos. de suso; per terra /4 de dompnaaldonza pedriz. ¬ de filios; de eluira pelaiz. ¬ de iuso; similiter. De fron-te; per hi se de/5parte de heredat de don pedro diaz. ¬ don fernan diaz.Et de alia parte contral monte perhu se de/6parte desta heredat de istosfillos dalgo; otra si. Hanc hereditatem sicut determinata damus tibi /7

ut habeas iure heredictario inperpetuum. Per tali pacto quod persoluasb

per unum queque (sic) annum una regue/8fa. ¬ una candela ad sanctumuincentium de oueto. ad festum sancti uincencij. Damus tibi in totamnostram heredic/9tatem exidos ¬ paszones. ¬ aquas. ¬ lenna ¬ madera.Siquis igitur nostrum factum irrumpere temptauerit tam nos quam /10

aliquis exprogenie nostra uel extranea quisquis fuerit. qui talia commis-serit; in primis sit maledictus. adeo ¬ /11 [excom]municatus ¬ cum iudadomini tradictore sit ininferno dapnatus. Et pro temerario ausu perso-luat /12 [uobis u]el pulsanti uocem tuam quantum in carta resonat. indupplo. uel insimile tali loco centum morabi/13[ti]nos aureos ¬ partiregie; aliut tantum exsoluat. Et hec karta stabilis; ¬ inuiolata semper /14

permaneat. Facta karta donationis; mense dezember. Era.Mª.CCª.LXXª.Vª. Regnante rex adefonsus /15 in legione ¬ ingallecia. ¬ inasturias. Don ramil frolaz. ¬ Don diego frolaz tenente prauia /16

Dompna ygnes. ¬ don pedro menendiz tenente de manu eius. Iohannisdei gratia; episcopante in oueto. /17 Don garcia rodriguiz carnota maio-rino regis inilla uoce. Pelagius petri de manu eius. Ego don pe/18dromoro cum filia mea dompna aldoza pedriz hanc kartam quam fieri ius-simus ¬ legere audiuimus. propriis /19 manibus roborauimus. ¬ signaingecimus (Signos)c. Qui presentes fuerunt; /20 Don Ihoan (sic) el priorde sancti uincencij confirmat Iohannes dominici cantor confirmat /21

Don thomas martiniz confirmat. Pedro monago confirmat. Domingomonago confirmat. /22 Menend suariz confirmat. Garcia gonsauiz con-firmat. Et alij plures qui uiderunt /23 ¬ audierunt (Espaciu)d /24

(Derecha) Coram testes. Petrus testis / Martinus testis / Iohannestestis / Petrus martini presbiter notuit

216

Page 218: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

(Centru) (Signu)e

a Crismón de siete llinies.b persoluas: s corrixe t.c Dos círculos cruciaos per una raya.d Espaciu en blancu d’unes venticinco lletres canceláu per una raya.e Cruz inscrita en flor tetrapétala doble adornada con cuatro puntes d’estrella, tamiéndobles.

99

1238, marzu 1.

Alfonso Fernandiz, fíu de Fernan Martiniz, porteru de San Salva-dor, viende a Dominico Petri, presbíteru y capellán de San Pelayo d’Uviéu,el cuartu de la casa que tien colos sos hermanos na rúa Gascona, por ven-tisiete sueldos.

A. AMSP (FSV, carp. XXXVI, nu 1051). Pergamín orixinal. Midíes 295*118mm. Bona conservación.

(Crismón) Ina nomine dominj amen. Equum ¬ racionabile est utea que uenduntur ne obliuionj tradantur; litteris confirmentur. Eapropter ego Alfonso fernandiz. fillo de fernan Martiniz hostiero de /2

sancto saluatore non per uim neque per turbatum sensum. siue libera ¬spontanea mea uoluntate facio kartam uendicionis vobis dompnodominico petri presbitero ¬ Capellano sancti Pelagij de Oueto. /3 de illamea quarta parte de illa casa pernominata quam habei de meo patri-monio cum meos ermanos in illa Rua que lamnt Gasconna. in tali ter-mino. de una parte; sont casas de sancto pelagio. /4 ¬ de otra parte; casade fernan gonzaluiz carnicero; casa de Sebastiano el ortolano. ¬ istacasa assi determinada con todos sos directos de terra ata el cielo; uendoa uos don /5 domingo pedriz presbitero illa mea quarta de ipsa casapro precio quod recipio de vobis .XX.¬VII. solidos monete Regis ¬ simagis ualet ista quarta de ista casa supradicta quam dictum precium /6

totum sit uobis dimissum. assi que desde isti dia en delante sea demeo jur fora; in uestro jure sea dada ¬ confirmada. que la aiades. ¬ la

217

Page 219: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

possideades iure hereditario. ¬ faga/7des della toda uestra uoluntat;usque in secula seculorum. Et si pro auentura contraria uos uenier superillam; ego alfonso fernandiz debeo vobis saluare ¬ guarire illa cumdirecto. /8 per me ¬ per bonas meas in omni tempore. ¬ bibo vobisvinum de illa; per forum de villa de Oueto. Et por maior firmidump-ne; ego alfonso fernandiz otorgo per /9 istam kartam vobis dominicopetri presbitero illam uendicionem quam uobis fecerunt meos ermanosde ista casa de illas suas tres quartas; quas in ipsa casa habebat. Siquisigitur /10 hanc meam uemdicionem seu hoc meum factum infringereuel contrariare uoluerit. tam ego quam aliquis de mea progenie uel deextranea; in primis sit maledictus a deo ¬ excommunicatus /11 ¬ cumIuda traditore; sit in inferno dampnatus. ¬ pro temporali dampno per-soluat uobis uel pulsanti uocem uestram; quantum in karta resonat indupplo. in simili tali loco. ¬ insuper pectet in pena .C. /12 Morabetinos.¬ parti regie; aliud tantum exsoluat. Et hec carta firma ¬ inuiolata per-maneat semper. facta karta ¬ firmata in kalendis Marcij. Sub ERa.Mª.CCª.LXXª.VIª. Regnante /13 Rege fernando in legione ¬ Gallecia.Castella ¬ Tholeto. in Badalloz. ¬ in Corduba. cum uxore sua Reginadomna Iohanna. Iohannes episcopo in Oueto. Maiordomus RegisGarsia rodericj /14 carnota in totas asturias. Sub manu illlius. Alfonsopelaiz de Arroias. Ramiro frolaz; tenente villam ouetj. Sub manu illiushelyas rosiello. Stephanus bobo qui recipit directuras /15 deuilla Ouetj.Et ego alfonso fernandiz hanc cartam uendicionis quam fieri jussi. ¬ inconcilio legere audiui; manibus meis roboraui ¬ confirmauj. ¬ signuminieci. (Signu)b /16

(Columna 1ª) Qui presentes fuerunt; Petrus pelagij presbiter devilla Ermil confirmat / Martinus dominici presbiter confirmat. Martinuspetri presbiter de don lucas confirmat / Martinus johannis alfaiat; con-firmat. Petrus fernandiz confirmat / Gutter martiniz confirmat Roypedriz de maria mansa confirmat. /17

(Columna 2ª) Petro petriz genro de don / lope confirmat / donMarcos del / Chantre confirmat. /18

(Columna 3ª) Dominico gonzaluiz carnicero confirmat. / fernangonzaluiz carnicero confirmat. / petro martiniz fillo de Martin sariegoconfirmat. / Martin dominguiz; confirmat. Mesurado confirmat. /dominico fernandiz confirmat. Pelagio de Magistro garsia confirmat. /Iohan martiniz fillo de Martin martiniz ortolano; confirmat. /19

218

Page 220: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

(Columna 4ª) (Calderón) Pedro fernandiz alfaiat / Et ante laporta de sancto / pelagio. /20

(Columna 5ª) Coram testes / Petrus testis / Iohannes testis. /Martinus testis. /21

(Debaxo) Petro lugones; alfaiat; confirmat. Alfonso Iohannis;confirmat. Alfonso Iohannis; confirmat. Et alij multi. /22

(Centru) Iohannes petri (Signu)c diachonus notuit

a In: inicial adornada de dos llinies. Crismón d’ocho.b Cruz inscrita nun círculu, col brazu derechu termináu en voluta.c Cruz inscrita en flor tetrapétala adornada con cuatro puntes d’estrella dobles.

100

1238, xunetu 17.

Petrus Gundissalviz y la so muyer Maria Fernandi vienden al abáde San Vicente la tierra que tienen en Llagu (Sotu’l Barcu), na vega xuntoal Nalón, por dieciséis sueldos.

A. AMSP (FSV, carp. XXV, nu 734). Pergamín orixinal. Midíes 287*103mm. Bona conservación, con un rotu pequeñu.

(Crismón)a In nomine dominj amen. Equum eracionabile est ut eaque uenduntur. ne obliuioni tradantur; literis confirmentur. Ea prop-ter ego petrus gundissaluiz. ¬ uxor mea maria fernandi /2 facio cartamuendicionis uobis doianes abad de satj (sic) uincentj de una terra quehabeo in uilla pernominata inlago. inillauega in locum pernominatumin illo portello ¬ iaz dentro /3 istos terminos. de parte de suso; per here-dat de rouines. de iuso per heredat de pedro martiniz. ¬ de sos heredes.de una fronte per heredat que fue de don alfonso mar/4tiniz. ¬ de aliafronte per illo rio de nelon. Ista terra per nominada que iaz dentro istosterminos. uendimus uobis ¬ incarta concedimus; pro quo accepimus de

219

Page 221: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

uos inprecio; XVI. so/5lidos monete regis. ¬ de isto precio; apud uosnichil remansit Et ab hac die de nostro iure sit abstersa. ¬ in uestro sittradita ¬ confirmata. ut habeatis. ¬ /6 possideatis iure hereditarioinperpetuum; ¬ faciatis de illa totam uestram uoluntatem. Siquis igiturhoc nostrum factum irrumpere temptaue[r]it. tam ego quam aliquisexproge/7nie mee uel extranea. quisquis fuerit. qui talia commisserit.inprimis sit maledictus. adeo ¬ excommunicatus. ¬ cum iuda dominjtraditore; sit ininferno dampnatus. Et pro /8 temerario ausu persoluatuobis uel pulsanti uocem uestram. quantum in carta resonat. indupplouel insimile tali loco. ¬ in super centum morabitinos. ¬ parti regie;aliud /9 tantum exsoluat. Et hec carta stabilis; ¬ inuiolata semper per-maneat. Facta carta uendicionis; XVIº kalendas agustas. ERa.Mª.CCª.LXXª.VIª. Regnante rex dompnus /10 fernandus. in Legione ¬Gallecia. in toleto ¬ in Castella. ¬ in Corduba. Iohannes dei gratia;episcopante in oueto. don ramilo tenente illa popula de prauia. donGarcia roderici /11 maiorino regis in illa uoce. Sub manu sua; Alfonsuspelagij. Ego petrus gundissaluj. ¬ uxor mea maria fernandiz. hanc kar-tam quam fieri iussimus. ¬ legere audiui/12mus propriis manibus robo-rauimus; ¬ signa ingecimus (Signos)b ¬ nos deuemus seer goudores pernos ¬ per nostras bonas de ista terra por sempre. /13 Qui presentes fue-runt; Don Iohan debenaias monge confirmat. Don fernan pelaizmonge confirmat. Don pelaio capellan confirmat. /14 Petrus martinipresbiter confirmat. Doianes de sancta cruz presbiter confirmat. Petruspelagij de caruallal presbiter confirmat. Petrus pelaiz presbiter confirmat./15 Don Diego pedriz confirmat. Suer pedriz confirmat. Don Suerrodriguiz. Ruj muniz confirmat Garcia pico confirmat. Petrus martiniconfirmat. /16 Petrus garcia de lago confirmat. Iohan domenguiz maior-domo. /17

(Derecha) Coram testes petrus testis. Iohannes testis. Martinustestis. /18

(Nel centru) Petrus (Signu)c presbiter notuit.

a Crismón de seis llinies.b Dos cruces inscrites en sendos círculos.c Cruz inscrita en flor tetrapétala adornada con puntes d’estrella dobles, encima de lapallabra presbiter.

220

Page 222: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

101

1238, xunetu 17.

Suer Pedriz viende al abá de San Vicente un terciu d’una viescaente Cutellos y Casares, por dieciséis sueldos.

A. AMSP (FSV, carp. XXV, nu 735). Pergamín orixinal. Midíes 355*85 mm.Bona conservación, con delles manches.

(Crismón)a In nomine dominj amen. Equum eracionabile est ut eaque uenduntur. ne obliuioni tradantur; litteris confirmentur. Ea prop-ter ego Suer pedriz facio cartam uendicionis; uobis Doianes abad deSan /2 uincenci. de tercia de una terra que es. pumariega que ie meauiesca. entre Cutellos. ¬ Casares ¬ iaz dentre istos terminos. de suso;per una terra del re. De iuso; per una terra qui conpro el archipresbiter/3 de conpanias de pele de lago. De fronte per una terra de companasde pele gallego. ¬ de alia fronte per una terra del Re. Ista terra pernominada que iaz dentro istos terminos. sicut superius iam dictum /4

compre io de pedro gonsaluiz ¬ de sua mulier maria fernandiz ¬ deAlfonso gonsaluiz ¬ de sua mulier benaita iohannis. illa tercia partecon todo so lantado ¬ uendo illam uobis ¬ in car/5tam concedo proquoaccepi de uos inprecio. XVI solidos. ¬ de isto precio. apud uos nichilremansit Et ab hac die ista terra pernominada de meo iure sit abstersa¬ in uestro sit tradita ¬ confirmata /6 ut habeatis. ¬ possideatis iurehereditario; inperpetuum. ¬ faciatis de illa totam uestram uoluntatem.Siquis igitur hoc meum factum irrumpere temptauerit. tam ego quamaliquis exprogenie mea uel extranea. /7 quisquis fuerit. qui talia com-misserit; inprimis sit maledictus. adeo ¬ excommunicatus. ¬ cum iudadominj traditore; sit ininferna dampnatus. Et pro temerario ausu per-soluat uobis uel pulsanti uocem /8 uestram quantum incarta resonat.indupplo uel insimile tali loco. ¬ in super centum morabitinos. ¬ partiregie; aliud tantum exsoluat; Et hec carta stabilis; ¬ inuiolata semperpermanente. /9 Facta carta uednicionis; XVIº kalendas agustas. ERa.Mª.CCª.LXXª.VIª. Regnanteb rex dompnus fernandus. jn legione ¬ galle-cia. jntoleto ¬ castella. ¬ in Corduba. Don ramilo tenente /10 illa popu-la de prauia. Iohannes dei gratia; episcopante in oueto Don garciarodriguiz majorino regis in illa uoce. Sub manu sua alfonsus pelaiz.Ego Suer pedriz. hanc kartam quam fieri iussi. ¬ legere /11 audiui

221

Page 223: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

propriis manibus roboraui; ¬ signa ingeci (Signu)c Et ego suer pedrizdeuo agorir ista terra pernominada. per mi ¬ per mias bonas per sem-pre. /12 Qui presentes fuerunt. Don iohan debenayas monge confirmat.Don fernan pelaiz monge. Don pelaio capellan confirmat. Petrus mar-tini presbiter confirmat. /13 Doianes capellan de sancta cruz. Petruspelaiz presbiter confirmat. Don pedro monago confirmat. Gonsaluofernandiz confirmat. /14 Suer rodriguiz confirmat. Diego pedriz confir-mat. Iohan gonsaluiz confirmat. Suer pedriz confirmat. Suer pedrizconfirmat. Ruj moniz confirmat. Ruj moniz confirmat. Pedro garcia delago confirmat. /15

(Derecha) Coram testes petrus. testis. Iohannes testis. Martinustestis. /16

(Nel centru) Petrus (Signu)d presbiter notuit.

a Crismón d’ocho llinies.b Regnante: signu d’abreviación superfluu.c Cruz inscrita nun círculu.d Cruz inscrita en flor tetrapétala, adornada con cuatro puntes d’estrella dobles.

102

1238, agostu.

Orracha Menendiz col so fíu Petro Alvariz vienden a Suer Diaz ya la so muyer la metá de tolo que ganaron d’Alvar Diaz nel valle deCandamu, por sesenta sueldos.

A. AMSP (FSV, carp. XXIX, nu 862). Pergamín orixinal. Midíes 320*99mm. Pergamín mal conserváu, rotu y cola tinta escayío na parte derecha, quefae difícil la llectura.

(Crismón) Ina nomine dominj amen. Iustum ¬ rationabile est utquicumque sua uenduntur ne obliuioni tradantur. scripto confirmen-

222

Page 224: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

tur. Eapropter ego orr[acha menendiz] /2 una cum filio meo petro alua-riz facimus cartam uendicionis uobis suer diaz ¬ uxor uestra aldosa gar-cia de [illa medie... ..... .... de] /3 quanta ganamos de aluardiaz in uallecadamo in uilla nominata sancta maria de pandelo locum finitum[uilar in mano ..... ...... ..... in no]/4ra ¬ polano ¬ uilla pedri. contro-zios. terras laboratas ¬ pro laborare. fontibus. in omnibus. exitibus. pra-tis. pascuis felgarijs rosas. [diuisas. arbori]bus. aquis aquarum. in istas/5 uillas dientro ¬ foras atotas partes sicut fuit de aluardiaz ¬ nobis per-tinet inter nostros fratres uel heredes tota medietate uendimus uobispro precium quod accepi/6mus de uobis. sessaginta. solidos moneteregis ¬ hoc precium fuit placibile inter nos ¬ uos ¬ de precio apud uosnichil non remanssit ¬ simagis ualet he/7reditas quam precium sitdimissum. Ita ut hac die ¬ deces de nostro iure sit tradita ¬ confirmataut habeatis ¬ posideatis iure hereditario. ¬ faciatis in/8de totam uestramuoluntatem usque in finem seculi. ¬ in roborationem de distis nobis .I.solido pro nostro iantare ¬ ipsa die fuit calendas agusti. Siquis contra-riauerit /9 uobis super hoc tam nos quam aliquis de progenie nostra uelextranea sit maledictus ¬ cum iiudas domini traditore ¬ pro temporalidampno persoluat uobis uel pulsan/10ti uocem uestram quantum incharta resonat in dupplo in simili tali loco ¬ in super .CC. solidos mo-nete resgis ¬ parti regie aliud tantum exsoluat facta carta men/11seagusto. ERA .Mª.CCª.LXXª.VIª. Regnante rege fernandus in leo castella¬ tholeto. Iohanes ouetensis episcopo. Garcia carnnota maiorino inuoce re/12gis. petrus diaz tenente candamo. diego merino eius. Ego ora-cha menendiz una cum filio petro aluariz. hanc carta quam fieri iussi-mus ¬ /13 legere audiuimus propriis manibus nostris roborauimus ¬signa iniecimus. ¬ si contrariam. uenerit uobis super hoc nossalu>a<bimus ¬ guaribimus uobis /14 illam cum directo per nos ¬ peromnia bona nostra detoto homine adtotos tempos. Qui presentes fue-runt. Rodericus menendiz capellanus ¬ confiRmat. Garcigarcies pres-biter ¬ confiRmatb /15

(Izquierda) Dohanes confirmat. Rodericus confirmat; / Martinusmartiniz confirma. Gonsaluo martiniz confirmat / Roi frere confirmat./ Martinus gonsaluiz confirmat; / pelagius gonsaluiz confirma. andreohanes confirmat; /16

(Derecha) Coram testes (Espaciu)c / Petrus. testis; / Martinus.testis / Iohanes testis /17

223

Page 225: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

(Centru) Fernandus (Signu)d notuit

a In: inicial adornada de seis llinies. Crismón d’once.b confirmat: escrito debaxo de la llinia.c Espaciu hasta’l final del pergamín.d Cruz puntiada inscrita en flor tetrapétala adornada con cuatro puntes d’estrella conpuntinos.

103

1238, agostu 31.

Alfonsus Gundissalui cola so muyer vienden al abá y al monesteriude San Vicente lo que-yos pertenez en Llaviana, na villa de Muñera, porocho maravedinos.

A. AMSP (FSV, carp. XIX, nu 547). Pergamín orixinal. Midíes 190*155 mm.Bona conservación.

(Crismón)a In nomine domini amen. Et quum ¬ rationabile est utea que uenduntur ne obliuionj tradantur litteris confirmentur /2 Eapropter ego alfonsus gundissaluj cum uxore mea Orraca pelaiz faciokartam uenditionis uobis Iohannj /3 abbatj ¬ Monasterio sancti uinc-cencij de hereditate mea propria quam ego habeo in lauiana in villa queuocatur inmu/4nera uidelicet quanta fuit de fratre meo fernandi gun-dissaluj qui uendidit eam dompno ordonio al/5uarj de quo eam com-parauj. pro hereditate mea de felechas quam eidem dedj pro ipsa here-ditatem uidelicet quanta /6 fuit de fratre meo. Fernandus gundissalujb

cum totis suis pertinencijs uendo uobis jam dictis pro precio que accepj/7 de uobis .VIIII. Morabetinos. legionensis monete. hoc precium fuitplacibile inter me ¬ uos. ¬ de hoc precio apud /8 uos nichil remansit. ¬si magis ualet ista hereditas quam hoc precium sit dimissum pro ani-mabus nostris ¬ parentum /9 nostrorum. Ita ut abhac die ¬ deinceps deiure nostro sit abstersa. ¬ in iure sancti vincencij sit tradita ¬ /10 confir-mata ut habeatis eam iure herditario. ¬ faciatis de ipsa totam uestramuoluntatem usque imper/11petuum. Siquis igitur hoc factum infringere

224

Page 226: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

temptauerit iram dei omnipotentis ¬ regiam indignationem incurrat.¬ quantum cor/12ruperit duplatum ¬ insuper .Cm. morabetinos per-soluere compellatur. ¬ parti regie aliud tantum. karta presenti insuo robo/13re permanente. Facta karta pridie kalendas septembris.ERA .Mª.CCª.LXXª.VIª. Regnante rege fernando le/14gione ¬ castella.Iohanne dei gratia episcopo in Oueto. Garcia roderici carnota maiori-no regis. Ego alfon/15sus gundissaluj cum uxore mea iamdicta hanc car-tam uenditionis quam fieri iussi ¬ legere audiuj propriis /16 manibusroboro ¬ confirmo. ¬ signum facio (Signu)c. Qui presentes fuerunt;Alfonsus peliz prior. Iohannes aprilis. Iohannes bien.. /17 Gundisaluuspetri. monachj. Petrus. capellanus de sancte eulalie de colloto. Iohannespina. Martinus iohannis de caces. Martinus roderici de barredo. /18

Petrus barragan. Petrus alfonsj. Petrus martiniz de barredo.d Pedromonazion de tiranna. Petro matea /19 Dominico conde. Petro cochomiles. Don Iohanne. Guter sancij miles. Didacus martini miles. /20

Guter iohannis. Iohannes dies. Guter petriz. Pele fernandiz. Martinoiohannis de uilla uerde.

a Crismón de siete llinies.b gundissaluii: l’escribán trabucó la u por una o, y corrixólo escribiendo una u sobre-lliniada y marcando con un puntu debaxo de la lletra.c Cruz inscrita en flor tetrapétala. Puede facer les veces de signu del escribán.d Apaez una m carolina tachada y les ringleres siguientes tán trazaes por una manodistinta.

104

1238, ochobre.

Dominicus Gundisalvi cola so muyer Sancia Alfonsi, y MartinusGundisalvi colos sos fíos vienden al abá y al conventu de San Vicente laroza de Los Corrales y la braña de Carceo na villa de Brañes por ochomaravedinos.

A. AMSP (FSV, carp. XXIII, nu 666). Pergamín orixinal. Midíes 302*132mm. Bona conservación, con delles manches.

225

Page 227: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

(Crismón)a In nomine domini amen. Equum ¬ racionabile est utea que uenduntur ne obliuionj tradantur litteris confirmentur. Ea prop-ter Ego Dominicus gundisaluj cum uxore /2 mea Sancia alfonsi. ¬ egoMartinus gundisaluj cum filijs meis Iohanne martinj ¬ petro martinjfacimus kartam uendicionis vobis Iohanni abbatj ¬ conuentuj /3 Sanctivincencij de hereditate nostra propria quam habemus interritorio astu-riensi in villa quam vocitant Brannas vendimus vobis illa rosza de illoscorrales de /4 parte de suso per la sierra de illla penna delagua ¬ deiusoper illa rosza que fuit de Miguel adrianiz. ¬ dela una parte per illa roszade fillos de petro /5 menendiz ¬ exalia parte per illos terminos dela sie-rra delos corrales. Et illam Brannam de Carzedo sic determinatam. departe de suso. ¬ de iuso. ¬ de fronte /6 per illam hereditatem delos laza-ros. ¬ ex alia parte per illa sierra de penna calua. Istas hereditates sicdeterminatas vedimus uobis iam dictis pro precio quod accepi/7mus devobis .VIII. Morabetinos legionensis monete. ¬ de hoc precio apud vosnichil remansit. Et si magis valet hereditas quam hoc precium sit dimis-sum pro animabus nostris. Ita /8 ut ab hac die ¬ deinceps de iure nostrosit abstersa ¬ in iure sancti vincencij ¬ uestro sit tradita ¬ confirmata itaut habeatis eam iure hereditario ¬ faciatis de ipsa uestram /9 uolunta-tem usque imperpetuum. Et nos debemus ipsam vobis guarire de omnihomine per nos ¬ per omnia bona nostra. Siquis igitur hanc nostramuendicionem infringere temptauerit /10 tam nos quam aliquis ex proge-nie nostra uel extranea sit maledictus a deo ¬ excomunicatus ¬ cum Iudadomini traditore sit in inferno dampnatus. Et pro temerario ausu per-soluat vobis uel /11 pulsanti uocem uestram quantum in karta resonatin fuplo ¬ in simili loco ¬ insuper .C. solidos. ¬ parti Regie aliud tan-tum. karta ista nichil ominus in suo semper robore duratura. /12 Factakarta uendicionis. ERA .Mª.CCª.LXXª.VIª. Mense octubris. Regnanterege dompno fernando cum dompna Iohanna Regina in castella ¬ inlegione. Iohanne dei gratia episcopo in oueto /13 Garcia roderici carno-ta maiorino in uoce regis in totis asturijs. Concilio de oueto tenente denora ad noram. Nos Didacus gundisaluj ¬ Martinus gundisaluj /14 hanckartam uendicionis quam vobis Iohanni abbati IIº. ¬ conuentuj Sanctivincencij Ouetensis fieri iussimus ¬ legere audiuimus proprijs manibusroborauimusb ¬ signa iniecimus. (Signos)c /15 Qui presentes fuerunt.Petrus iohannis Capellanus Sancte Marie de brannas. DompnusBenedictus presbiter confirmatd /16 Iohannes didaci; milites. Gutierrusdidacj. Fernandus lupi. ¬ Gundisaluus roderici. confirmat /17 Petrusbenaiti maiorinus sancti vincencij. Garsia petri. Martinus dominici. ¬

226

Page 228: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

Aprilis fernandi confirmat. /18 Iohannes dominici. Iohannes iohannis.Pelagius nieto. ¬ Iohannes monazion. ¬ alij plures confirmat /19

(Derecha) Coram testes. Petrus testes. Martinus testes / Iohannestestes /20

(Centru) Petrus Notuit (Signu)e

a Crismón de siete llinies.b roborauimus: la pallabra tien un signu d’abreviación innecesariu.c Cinco círculos cruciaos per una raya.d confirmat: la pallabra ta alliniada en toles ringleres, col fastial de la f común.e Cruz inscrita en flor tetrapétala adornada con cuatro puntes d’estrella.

227

Page 229: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto
Page 230: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

ÍNDIZ

Estudiu llingüísticu ............................................................................ 7

1. DEL LATÍN AL ROMANCE .................................................................... 9

2. EL LATÍN ESTÁNDAR MEDIEVAL EN LOS REINOS DE LEÓN Y CASTILLA .. 13

3. EL LATÍN EVOLUCIONADO ASTURIANO ................................................ 14

4. NUESTRO CORPUS .............................................................................. 21

5. EL CAMPO DE TENSIÓN DEL LATINORROMANCE ASTURIANO ................ 22

6. PERMANENCIA Y MOVIMIENTO TEXTUALES .......................................... 24

7. PERMANENCIA Y MOVIMIENTO GRAMATICALES .................................... 33

8. LA ASTURIANIDAD DE LOS TEXTOS ...................................................... 49

Bibliografía .......................................................................................... 53

Coleición documental (1231-1238) .............................................. 55

NOTA: Los índices de documentos, d’antropónimos y de topónimos d’esti volumeasoléyense xunto colos correspondientes a los de Documentos orixinales del Monesteriude San Vicente d’Uviéu. II. (1239-1250), nel númberu 8 d’esta Coleición.

Page 231: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto
Page 232: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

Acabó d’imprentase esta edición deDocumentos orixinales del

Monesteriu de San Vicente d’Uviéu. I. (1231-1238)nos talleres d’Asturgraf en Siero

a 8 díes andaos del mes de setiembre de 2008,añu del I Conceyu Internacional d’Historia de la Llingua Asturiana

Page 233: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto
Page 234: Fontes de la C. Álvarez Arias / M. Metzeltin Llingua Asturiana · renacimiento cultural (el llamado renacimiento carolingio) que trata de restablecer como estándar un latín correcto

Doc

umen

tos

orix

inal

es d

el M

ones

teri

u de

San

Vic

ente

d’U

viéu

I. (

1231

-123

8)

7

C. Á

lvar

ez A

rias

/ M

. Met

zelti

n

ACADEMIADE LA LLINGUA

ASTURIANA

ACADEMIA DE LALLINGUA ASTURIANA

DOCUMENTOS ORIXINALESDEL MONESTERIU DE

SAN VICENTE D’UVIÉUI. (1231 - 1238)

Llectura de Celia Álvarez AriasEstudiu llingüísticu de Miguel Metzeltin

Fontes de laLlingua Asturiana

ACADEMIADE LA LLINGUAASTURIANA

1. DOCUMENTACIÓN DELA CATEDRAL D’UVIÉU(Sieglu XIII)Llectura de Montserrat Tuero Morís

2. DOCUMENTOS DELMONESTERIU DE BALMONTE(Sieglu XIII)Llectura de Margarita Fernández Mier

3. DOCUMENTACIÓN DELA CATEDRAL D’UVIÉU(Sieglu XIII) [2]Llectura d’Ana Isabel Fernández Rodríguez

4. DOCUMENTOSDEL MONESTERIU DE BALMONTE(Sieglos XIV y XV)Llectura de Margarita Fernández Mier

5. COLEICIÓN DIPLOMÁTICA DELMONESTERIU DE SAN SALVADORDE CORNIANA(1024 - 1499)Edición crítica, introducción ya índicesde Clara E. Prieto Entrialgo

6. DOCUMENTOS ORIXINALES DELDOMINIU LLINGÜÍSTICU ÁSTURI. (1244 - 1299)Edición de Jesús Menéndez Gómez

7. DOCUMENTOS ORIXINALES DELMONESTERIU DE SAN VICENTE D’UVIÉUI. (1231 - 1238)Llectura de Celia Álvarez AriasEstudiu llingüísticu de Miguel Metzeltin

Fontes de laLlingua Asturiana

ACADEMIADE LA LLINGUA

ASTURIANA