1

Gipuzkoako Foru

Aldundiaren egoitza-

harreraren esparru-

programa

2012

2

AURKIBIDEA

1. Aurkezpena

2. Lege-esparrua

3. Egoitza-harreraren definizioa

4. Egoitza-harreraren eginkizunak eta helburuak

5. Egoitza-baliabideen motak sarean

6. Hartzaileak

7. Baliabide materialak: azpiegiturak eta ekipamenduak

8. Giza baliabideak

9. Antolamendua eta kudeaketa

10. Esku-hartzearen prozesua eta faseak

11. Egoitza-harreraren ebaluazioa

12. Egoitzako arretaren printzipioak eta irizpideak

3

1. AURKEZPENA

Hogei urte baino gehiago bete dira Harrerako eta Adopzioko gaietan Kode Zibila aldatu

eta haurrak babesteko esku-hartze esparru berria ezarri zuen 21/87 Legea, ondoren

adingabearen babes juridikoari buruzko 1/1996 Lege Organikoak zabaldu eta aberastu

zuena, agertu zenetik. Araudi-esparru berri horrek haustura nabarmena ekarri zuen

ordura arte adingabeak babesteko egin ohi ziren esku-hartzeekin alderatuz gero,

normalean ongintzako ikuspegi batean oinarrituz eta babesik gabeko haurrak

instituzionalizatu nahian egiten baitziren gisa horretako esku-hartzeak. Legeria

berriaren abiapuntuan, aitzitik, neska-mutiko guztiek familia baten barruan hazi eta

garatzeko duten eskubidea zegoen beste ezeren aurretik. Helburu horrekin, araudi-

esparruak guraso-mailako trebetasun eskasak dituzten familiei edo krisi-egoeran

dauden familiei laguntzeko programei ematen die lehentasuna, seme-alabek euren

gurasoekin batera egindako bizikidetza babestu eta sustatzeko asmoarekin. Bizikidetza

hori ezinezkoa denean eta neska edo mutikoa bere familiatik aldendu beharra

gertatzen denean, neska-mutiko horiek familia-testuinguru normalizatzaileen barruan

kokatzeko premia ezartzen du lege-esparru berriak, familiako harrerak eskaintzen

dituen mota desberdinak, are adopzioa ere, baliatuz.

Planteamendu horiek aski garbiak diruditen arren, egoitza-harreraren erabilera

gehiegizkoak jarraitzen du izaten Estatuko erakunde publikoek garatu izan duten

haurrak babesteko sistemaren ezaugarrietako bat, erabilera-tasa hori oso-oso altua

baita Europar Batasuneko beste herrialdeetan gertatzen denarekin alderatuz gero. Eta

aldi berean, gure inguruan espezifikoak eta bereziak diren zenbait gertaera ere

kontuan hartu behar dira, esate baterako bakarrik dauden adingabeen etorrera ezin

ugariagoa, edo euren gurasoen kontra erasoak egiten dituzten nerabeak babesteko

duela gutxi aldarrikatu diren neurriak, gertaera horiek azal baitezakete, neurri handi

batean bederen, zifra horiek zergatik diren hain altuak.

Ikuspegi horretatik, esparru-programa honek funtsezko bi abiapuntutan dauka bere

oinarria. Lehenik eta behin, lege-esparruarekin bat etorriz eta adingabekoen interes

gorena errespetatuz, argi eta garbi utzi behar da familia-harrerak izan behar duela bere

familiatik aldendu beharra daukaten neska-mutikorik txikienentzat aplikatu beharreko

neurria. Atxikimendu eta lotura-mailako premiak, giro lasai eta egonkorra lortzeko

beharra, erreferentzia-irudi gutxi baina sendoekin, horiek guztiak nekez lor daitezke

babeseko etxe eta egoitzetan. Bigarrenik, egoitza-harrerak artatu beharreko xede-

populazio aski zabala izan dezakeela onartzen da, azken hamabost urteotan ikaragarri

aldatu diren profilak dauzkaten neska-mutiko koskortuz eta nerabez osatua baitago

batik bat. Horientzako prestatutako harrerako etxebizitzek eta babeseko egoitza-

zentroek ingurune seguru eta babeslea, abagune sozializatzailez eta hezitzailez

betetakoa eskaintzeko gai den proposamena izan behar dute, gazteen gizarte eta

heziketa-mailako premia guztiak modu integralean aseko dituen ingurunea, hain zuzen

ere. Egunetik egunera gehiago agertzen ari diren profil emergente horiek ebaluatu eta

4

beharrizan horiei egiazki erantzuna emango dieten programak sortu behar ditu

egoitza-harrerak. Horren ondorioz, portaera eta osasun mentaleko arazo —eta baita

adikzio edo zaletasun— larriak ere dituzten haur eta nerabe gero eta gehiago iristen

direnez, ezinbestekoa da egoitza-harreraren barruan eginkizun terapeutiko eta

errehabilitatzailea ere kontuan hartzea, etxebizitza eta egoitza espezializatuetan

gauzatzen dena. Era berean, egoitza-harreran artatutako biztanleriaren barruan

bakarrik dauden adingabeen kopurua gero eta ugariagoa denez azken garaiotan,

beharrezkoa da biztanleria-mota horren premia bereziei aipamena egitea ere.

Esparru Programa honek egoitza-harrera modu planifikatu, kontrolatu eta ebaluatuan

egin behar dela onartzen du, elkarren artean oso diferenteak diren premiak eta

beharrizanak dituzten neska, mutiko eta nerabeen arretan ahalik eta kalitate-mailarik

handiena ziurtatzeko, eta egunetik egunera handiagoak eta espezializatuagoak diren

arreta-eskaerak asetzeko. Esparru Programa da, hain zuzen ere, planteamendu horren

gakoetako bat, eta egoitza-harrera bezala ulertzen dena definitzea, eta baliabide

horren esku hartzeko oinarrizko prozesuak, bere irizpideak, helburuak, eginkizunak eta

funtsezko osagaiak ezartzea izango lirateke programa horren xede nagusiak, hasi

alderdi materialetatik eta giza baliabiderik egokienak finkatzeraino. Eta hori guztia gaur

egun Gipuzkoako Foru Aldundiaren lurraldean dagoen errealitatea kontuan hartuz.

Prozesuei dagokienez, garrantzi berezia hartzen du esku-hartze maila diferenteen

eginkizunak argitzeak, batetik, eta egoitza-baliabideetako teknikarien eta Foru

Aldundiko zerbitzuetako teknikarien arteko koordinazioa ezartzeak eta hobetzeak,

bestetik. Egoitza-harreraren funtzionamendua ebaluatzeko orduan, horiek izan ohi dira

sarrienik hobetu beharrean gertatzen diren alderdiak, eta beraz, espero izatekoa da

dokumentu honetan ematen diren zehaztapenek prozesu horiek hobetzen lagunduko

dutela.

Esparru Programa honekin ahalegin berezia egin da, berebat, kalitateko estandar-sail

bat ezartzeko, egoitza-harrerako baliabideak eta babeseko lekuak martxan jarri eta

horiei eusteko, eta baita prozesuaren kalitatea ebaluatzeko ere gida moduan

baliagarriak izango diren jarduketako printzipioak eta irizpideak proposatuz, era

horretan funtzionamenduan kalitateko mailarik altuenak lortzea xede edo helburu

orokorra izan dadin.

5

2.- LEGE-ESPARRUA

Lurraldeko maila diferenteetan egoitza-harrerako lanari eragiten dioten araudi

desberdinak aztertuko dira jarraian. Araudi orokorrenak aipatuko dira aurrena, eta

haurren babesari eta egoitza-harrerari dagozkion araudi autonomiko bereziagoak

zehaztuko dira segidan.

2.1. Europako Nazioarteko Araudia

– Haurren Eskubideen Deklarazioa, 1959ko azaroaren 20koa.

– Hagako Hitzarmena, 1961eko urriaren 5ekoa, adingabekoen babesari dagokionez

agintarien eskumenak eta aplikatzekoa den legea ezartzen dituena.

– Nazio Batuen Adierazpena, 1986ko abenduaren 3koa, haurren ongizateari eta

babesari buruzko printzipio sozial eta juridikoak ezartzen dituena, aipamen berezia

eginez adopzioari eta zaintzako etxeetan ezartzeari dagozkien alderdiei, nazio-

mailan bezala baita nazioarteko mailan ere.

– Haurren Eskubideei buruzko Hitzarmena, Nazio Batuen Erakundearen 1989ko

azaroaren 20ko Batzar Nagusiarena, New York-en egina.

– Haurren Eskubideen Europako Gutuna, A3-0172/92, Europako Parlamentuaren

1992ko uztailaren 8ko ebazpena.

2.2. Estatuko Araudia

– Konstituzioa.

– Kode Zibila.

– 21/1987 Legea, azaroaren 11koa, adopzio-gaiei dagokienez Kode Zibileko eta

Prozedura Zibilaren Legeko hainbat artikulu aldatzen dituena.

– 30/1992 Legea, azaroaren 26koa, Administrazio Publikoen Araubide Juridikoari eta

Administrazio Prozedura Erkideari buruzkoa.

– 1/1996 Lege Organikoa, urtarrilaren 15ekoa, Adingabearen Babes Juridikoari

buruzkoa eta Kode Zibila eta Prozedura Zibilaren Legea partzialki aldatzen dituena.

– 15/1999 Lege Organikoa, abenduaren 13koa, Datu Pertsonalen Babesari buruzkoa.

– 1/2000 Legea, urtarrilaren 7koa, Prozedura Zibilari buruzkoa.

– 4/2000 Lege Organikoa, urtarrilaren 11koa, Espainian dauden atzerritarren

eskubideei eta askatasunei, eta horien gizarteratzeari buruzkoa.

– 5/2000 Lege Organikoa, urtarrilaren 12koa, adingabekoen erantzukizun penala

arautzen duena.

– 42/2003 Legea, azaroaren 21ekoa, haurrek euren aitona-amonekiko dituzten

familia-harremanei dagokienez Kode Zibila eta Prozedura Zibilaren Legea aldatzen

dituena.

6

– 1174/2004 Errege Dekretua, uztailaren 30ekoa, adingabekoen erantzukizun penala

arautzen duen urtarrilaren 12ko 5/2000 Lege Organikoa onartzen duena.

– 2393/2004 Errege Dekretua, abenduaren 30ekoa, Espainian dauden atzerritarren

eskubideei eta askatasunei, eta horien gizarteratzeari buruzko urtarrilaren 11ko

4/2000 Lege Organikoaren Erregelamendua onartzen duena.

2.3. Araudi autonomikoa

– Autonomia Estatutua, abenduaren 18ko 3/1979 Lege Organikoak onartua.

– 27/1983 Legea, azaroaren 25ekoa, Autonomia Erkidego Osorako Erakundeen eta

Lurralde Historikoetako Foruzko Jardute Erakundeen arteko Harremanei buruzkoa.

– 209/1985 Dekretua, uztailaren 2koa, adingabekoen babesari, tutoretzari eta

gizarteratzeari dagokionez Autonomia Erkidego Osorako Erakundeetatik

Gipuzkoako Lurralde Historikora zerbitzuak eskualdatzekoa.

– 12/2008 Legea, abenduaren 5ekoa, Gizarte Zerbitzuei buruzkoa.

– 64/2000 Dekretua, apirilaren 6koa, zeinaren bidez onartu baita Euskal Autonomia

Erkidegoko gizarte-zerbitzuen erabiltzaileen eta profesionalen eskubide eta

betebeharren gutuna, eta iradokizunen eta kexen araubidea.

– 155/2001 Dekretua, uztailaren 30ekoa, gizarte-zerbitzuen alorreko egitekoak

zehaztekoa.

– 2/2004 Legea, otsailaren 25ekoa, Datu Pertsonaletarako Jabetza Publikoko

Fitxategiei eta Datuak Babesteko Euskal Bulegoa Sortzeari buruzkoa.

– 3/2005 Legea, otsailaren 18koa, haurrak eta nerabeak zaindu eta babesteari

buruzkoa.

– 131/2008 Dekretua, uztailaren 8koa, gizarte-babesik gabeko egoeran dauden haur

eta nerabeentzako egoitza-harrerako baliabideak arautzen dituena.

2.4. Foru Araudia

– 45/1985 Foru Dekretua, ekainaren 25ekoa, adingabekoen babesari, tutoretzari eta

gizarteratzeari dagokionez Autonomia Erkidego Osorako Erakundeetatik

Gipuzkoako Lurralde Historikora zerbitzuak eskualdatzekoa.

– 35/1999 Foru Dekretua, martxoaren 23koa, adingabekoen babesa, garapen

pertsonala eta gizarteratzea eta gizarte-arriskuan dauden pertsona edo

familiartekoentzako laguntzak sustatzera bideratutako diru-laguntzak ematea

arautzen duena.

– 4/2001 Foru Dekretua, urtarrilaren 30ekoa, Gipuzkoako Lurralde Historikoan

gizarte-zerbitzuen sistema antolatzen duena.

– 4/2011 Foru Dekretua, ekainaren 30ekoa, Gizarte Politikako Departamentuaren

egitura organiko nahiz funtzionalari buruzkoa.

2.5 Haurrak eta nerabeak babestu eta zaintzeari buruzko otsailaren 18ko

3/2005 Legea

7

Haurrak eta nerabeak babestu eta zaintzeari buruzko otsailaren 18ko 3/2005 Legeak

definitu ditu Euskadiko Autonomia Erkidegoan neska, mutiko eta nerabeen zaintza eta

babesari buruzko jarduketa-printzipioak eta eskumenen nahiz erakundeen esparrua.

Legearen zioen azalpenean adierazten den bezala, helburu hirukoitza du Legeak:

a) Euskadiko Autonomia Erkidegoko neska, mutiko eta nerabeei, bai bertako

egoiliarrei zein pasadizokoak direnei, Konstituzioak, Haurren Eskubideei buruzko Nazio

Batuen Hitzarmenak, Haurren Eskubideen Europako Gutunak eta ordenamendu

juridikoak, oro har, aitortzen dizkieten eskubideak egikaritzeko aukera bermatzea.

b) Haurren eta nerabeen ongizatea eta eskubideak sustatzeko jarduerak, eta

baita horien zaintza eta babesera bideratutako esku-hartzeak ere, zein eremu eta

esparrutan egin behar diren ezartzea, familia-giroan eta gizartearen eremuan behar

bezala garatuko direla ziurtatzeko.

c) Arrisku edo babesgabeziako egoeran aurkitzen diren neska, mutiko eta

nerabeen eremuan jarduketa-printzipioak eta eskumenen nahiz erakundeen esparrua,

hala nola baita arau-hausle adingabekoekin eduki beharreko esku-hartzea ere

definitzea.

Administrazioak arrisku eta babesgabeziako egoeretan aurrera eraman beharreko

ekintza babeslea arautzen du Legeak, bere III. tituluko II. atalaren barruan, eta baita

egoera horietan aurkitzen diren adingabekoen inguruan har daitezkeen haur-

babeserako neurri diferenteak ere, arreta berezia eskainiz adingabekoa familia-gunetik

aldentzea dakarten neurriei, nola diren: familiako harrera (VI. atala), egoitza-harrera

(VII. atala) eta adopzioa (VIII. atala).

V. atalean luze-zabal arautzen da egoitza-harrera (zehazkiago esateko, 75. artikulutik

80.era bitartekoetan), neurri horren inguruan kalitate-bermeak ezarriz, eta

horretarako zerbitzu eta zentroen baimen, erregistro, homologazio, ikuskaritza eta

ebaluaziorako prozedurak finkatzen dira, egoitza-zentroek bete behar dituzten

baldintza materialak, funtzionalak eta pertsonal edo langileei buruzkoak arautzeko

ardura eta erantzukizuna eta baita bertako neska, mutiko eta nerabe egoiliarren

eskubideen eta betebehar edo obligazioen aldarrikapena ere Erkidegoko

Administrazioari esleituz. Alderdi horiek guztiak gerora garatuak izan dira jarraian

aipatzen den gizarte-babesik gabeko egoeran aurkitzen diren haur eta nerabeak

egoitza-harreran hartzeko baliabideak arautzen dituen uztailaren 8ko 131/2008

Dekretuan.

3) Gizarte-babesik gabeko egoeran aurkitzen diren haur eta nerabeak egoitza-

harreran hartzeko baliabideak arautzen dituen uztailaren 8ko 131/2008 Dekretua

Eusko Jaurlaritzak egoitza-harrera arautzeko xedatutako Dekretu hau da gisa horietako

baliabideak arautzen dituen lege-esparrua, eta eremu edo alor horretan eskumenak

8

edo erantzukizunak dituzten Administrazio, erakunde eta langile guztiek kontuan hartu

eta bete beharrekoa da. Arau zabal eta guztiz zehatza da, Esparru Programa honetan

nekez laburbil daitekeena, dokumentu hau bertan agertzen diren arau eta

zehaztapenetara aski ongi egokitzen den arren.

Arauak bost titulu dauzka: titulu horietako lehena xedapen orokorrei buruzkoa da, eta

bertan egoitza-harreraren kontzeptua zedarritu eta definitzen da, tipologia bikoitza

ezarriz: bertan artatzen diren neska, mutiko eta nerabeen arretan erabiliko diren

programa-motak, batetik, eta erabili eta baliatu ahal izango diren egoitza-baliabideen

motak, bestetik. Egoitza horietan artatutako adingabekoen, eta baita beren egitekoa

etxebizitza eta egoitza horietan betetzen duten profesionalen eskubideak nahiz

obligazioak jasotzen ditu II. tituluak. Baliabide horiek bete beharko dituzten baldintza

materialak arautzen ditu III. tituluak, IV. tituluak betebehar funtzionalak ezartzen

dituen bitartean, baldintza horien artean hartuz arretaren oinarrizko fase eta osagaien

erregulazioa, arreta-guneen, esku hartzeko pauta edo ereduen, antolamenduaren

nahiz kudeaketaren erregulazioa, eta baita bizikidetza-arauena ere. Azkeneko atal

horrek neurri zuzentzaileei buruzko eta euste fisikoko neurriak aplikatzeko aukerari

buruzko araudi erabat garrantzitsua biltzen du. V. titulua, azkenik, bere lana baliabide

horietan betetzen duten langileei buruzkoa da, eta kualifikazioko gutxieneko

baldintzen, kategorien eta ratioen inguruko alderdiak jorratu eta jasotzen dituen

araudia ezartzen da bertan.

Esparru Programa honek aipatu araudia onartzen du, eta programa hori hartuko da

kontuan dokumentu honetan zehazki ezarria ez dagoen edozein alderdi erabakitzeko.

Bere lana egoitza-harreren eremuan egiten duten langile guztiek ezagutu eta

errespetatu beharko dute arau erregulatzaile hori. Horrez gain, Esparru Programa hau

gizarte eta heziketa-mailako esku-hartzearen ikuspegitik lantzen da, alderdi praktikoak

eta baita tresna bidezkoak ere zehaztuz, baina planteamendu juridiko zorrotzago edo

planteamendu arau-emaile hertsiagoetan arreta berezirik jarri gabe, horrelakoak

aipatu Dekretu horretan kontsultatu beharko baitira zuzenean.

9

3. EGOITZA-HARRERAREN DEFINIZIOA

Egoitza-harrera “ordezko zaintza-neurri bat da, Administrazioak edo epaileak

erabakitakoa, eta beharrizan material eta afektiboak nahiz hezkuntza arlokoak

familiaren baitan —aldi baterako behintzat— bete ezin dituzten haur eta nerabeei

egoitza batean arreta integrala ematea da bere helburua” (131/2008 Dekretua). Beren

etxeetan jarraitzeko aukerarik ez duten adingabekoei zuzendutako babes-neurri bat

da, beraz, eta horri esker beren premia eta beharrizanak gogobeteko moduan aseko

dituen egoitza eta bizikidetzarako leku bat eskaintzen zaie adingabekoei. Neurri hori

funtsezko bi ezaugarritan dago oinarritua: bere izaera instrumentala, batetik, helburu

egonkor eta normalizatua begiesten duen Kasu Plan baten zerbitzura baitago; eta

tenporalitatea edo behin-behinekotasuna, bestetik, denbora mugagabeko edo

egonaldi oso luzeko ordezko etxe baten premian dauden adingabekoak familia-

harrerara edo are adopziora bideratu beharko bailirateke, ahal den bezain laster.

Horrela, bada, egoitza-harrerako baliabideak, bere modalitate desberdinetan, gizarte-

baliabide egokia gertatzen dira familiaren ordezko bizikidetza-giro baten premian

dauden adingabekoentzat.

Eta normalizazioaren oinarrizko printzipioari jarraituz, egoitza-harrerako baliabideak

familiaren antzeko bizikidetza-giro bat sortzen saiatuko dira, bakoitza bere aukera eta

ahalbideen barruan, eremuak, jarduerak, arauak eta harreman pertsonalak banatzeko

arauzko eredu sozialak errespetatuz betiere.

Ildo beretik, gizarte-baliabide komunitarioak erabiliko dira artatutako neska-mutikoen

premiak eta beharrizanak estaltzeko, eskola-mailari dagokionez bezala baita

osasunaren, aisiaren edo denbora librearen ikuspegitik ere, etxe barruan gizarte-

integrazioarentzat oztopo edo traba gerta daitezkeen zerbitzu edo jarduerak erabiltzea

baztertuz.

Egoitza-harrerako baliabideek, adingabekoen heziketaren eta garapenaren ardura bere

gain hartzen duten heinean, ebaluazioko sistema egokiak ezarriko dituzte neska,

mutiko edo nerabe bakoitzaren premiak eta beharrizanak zehatz-mehatz ezagutzeko,

eta Esku hartzeko Heziketa Programa baten bidez lortu beharreko lehentasunezko

helburuak finkatzeko.

Artatutako biztanlerian azken urteotan gertatu diren aldaketei eta baita horretan

arituko diren profesionalen profilei ere erreparatuz egoitza-harrerarako proposatzen

den arreta-eredua, esku-hartze sendo eta indibidualizatua da, gizarte-trebetasunen,

ezagutzako trebetasunen edo autonomia pertsonaleko trebetasunen eremuan hain

ohizkoak diren garapeneko atzerapen jakin batzuen edo portaerako arazoen kasuan

10

prebentzio-mailako nahiz errehabilitazio-mailako estrategiak aurrera eramateko gai

dena.

Egoitza babesleku soil bezala ulertzen duen kontzeptua gainditu beharra dago

ezinbestean, horren ordez heziketarako eta terapiarako eredu bat proposatuz: bertan

profesionalek estrategia eta baliabide ugari erabiliko dituzte beren ardurapean dauden

neska, mutiko edo nerabeen garapena ahalik eta gehien potentziatu eta indartzeko.

Egoitza-harrerak programak ebaluatzeko sistema bat ere edukiko du, etxebizitzan edo

zentroan egindako egonaldiak neska, mutiko edo nerabe bakoitzaren garapenaren gain

eduki duen eragina baloratu ahal izateko, bai helburuak betetzeari dagokionez eta

baita jasotako heziketak epe luzera eduki dituen ondorioei dagokienez ere.

Egoitzen esparruan adingabeko pertsonekin egindako esku-hartzeek Foru Aldundiko

Haurren zerbitzuko arduradunek prestatutako Kasu Plana izango dute beti

erreferentzia eta gida moduan. Egoitzan sartzeko prozedurak, jarraipen-prozedurak,

bajak eta espedienteei, gorabehera bereziei eta bestelako puntu garrantzitsuei

buruzko alderdiak Foru Aldundiak landutako arauetan eta protokoloetan ezarritakoari

jarraituz egingo dira.

11

4.- EGOITZA-HARRERAREN EGINKIZUNAK ETA

HELBURUAK

Egoitzek garai batean bete izan zuten eginkizuna alde batera utzita, haurrak babesteko

neurri eta esku-hartzeen sare koherente baten barruan sartuak egotea da gaur egun

gisa horretako gizarte-baliabideen ezaugarri nagusietako bat. Egoitza-harrerako

baliabideen erabilerak (horien modalitate desberdinetan) duen oinarrizko printzipioa

da kasuaren ebaluazio egokia eta zorrotza egin ostean erabakitzen dela zer-nolako

baliabide erabili, eta beste era bateko esku-hartzeen komenigarritasuna edo

bideragarritasuna baztertu ondoren, egoitza-harrera hautatzen dela aukera guztietan

onena bezala.

Beraz, egoitza-baliabide batean egindako sarrera edo ingresu guztiek Kasu Plan zehatz

bati erantzutea planteatzen da abiapuntu gisa, eta plan horren helburuak argi eta garbi

ezarria egon behar du, heziketa-lanerako oinarrizko gida eta orientazio izateko. Kasu

bakoitzak hurrengo orientazioetako bat jaso beharko du, jarraian adierazten den

eginkizun edo funtzio nagusiarekin batera:

1. Adingabea banantzea, itzultzeko aurreikuspenarekin (familia berriz

elkartzea): neska, mutikoa edo nerabea, familiako etxebizitzatik banandu edo

aldentzearen beharra erabaki den kasuetan, gerora itzultzeko aurreikuspenarekin

baldin bada ere, familia-harrera erabili beharko litzateke batik bat, baina aukera hori

ezinezkoa denean egoitza-harrerak familiako etxea ordezteko eta adingabekoarentzat

bizikidetza, babes eta heziketako lekua izateko helburua betetzen du. Dena den,

egoitza-harrera moduan landu daitezkeen helburu orokorrei berehala familia-girora

itzultzera zuzendutako xedeak edo helburuak gehitu behar zaizkie, azken horiei

lehentasuna emanez gainera. Kasu horietan, familiekin egin beharreko lana

ezinbesteko eginkizuna da, bai harrerako etxebizitzak edo egoitza-zentroak berak

egiten duena eta baita, kasua izanez gero, familiekin esku hartzen espezializatuak

dauden taldeek garatuko dutena ere, beharrezkoa izanik beti alderdien artean

koordinazio estua egotea. Egoitza-harrerak irauten duen bitartean landu beharreko

funtsezko beste eginkizun bat neska, mutikoa edo nerabea familia-girora itzultzeko

prestatzea izango da, egoitza-baliabidearekiko deslotu eta berriro ere bere familia-

girora itzultzeko prozesuarekin.

2. Behin betiko banantzea edo bereiztea: familia-giroa eta horrek sortutako

egoera atzeraezina denean eta neskak, mutikoak edo nerabeak neurri alternatibo

egonkor bat behar duenean, egoitza-baliabideak aldi baterako harrera-funtzioa bete

dezake, zubi gisakoa, bien bitartean beste familia batean txertatzeko aukerak zehatz-

mehatz eta arreta handiz aztertzeko modua edukitzeko horrela. Kasu honetan, helburu

orokorrei beste helburu espezifikoago batzuk gehitu beharko zaizkie: aldez aurretik,

gabeziak edo tratu txarrak direla medio adingabekoa jasandako kalteetatik

12

errekuperatzeko helburua, edo baita harrera edo adopzioaren bidez bere

etorkizunerako oso garrantzitsua izan daitekeen alternatiba edo aukerarako

prestatzeko helburua ere.

3. Independentziarako prestaketa: ikusiz familia berriro elkartzeko dauden

zailtasunak, adingabekoak beste familia-giro batean txertatu nahi ez duenean edo ezin

duenean, eta lan-mundura hurbiltzeko adinetik hurbil dagoenean, funtsezko helburu

moduan helduen bizimodurako prestatzeko asmoa duen beste programa hau plantea

daiteke. Kasu honetan lan-munduan txertatzeko edo ikasketekin jarraitzeko helburuak,

eta independentzia nahiz erantzukizuneko trebetasunak bihurtzen dira baliabideetan

egin beharreko lanaren ardatz nagusi. Adingabekoari bizimodu independenterako

prestakuntza-aukerak bilatu eta eskaintzea, eta autonomia-azturak indartu eta

sendotzea izango da baliabideen egitekoa.

4. Errehabilitazioa eta tratamendua: bere gurasoen kontroletik kanpo dauden

eta portaera-arazo larriak dauzkaten nerabeen kasuan —izanik kasu horien formarik

larriena gurasoen kontrako indarkeria-arazoak—, eta tratu txarren egoerarik ez

dagoenean, zaila gertatzen da aurreko kasuetan bezalako Kasu Plan bat ezartzea.

Babesgabeziako profil berri horien aurrean beharrezkoa da familiako etxebizitzan

bizikidetza berrezartzeko aukera emango duen gizarte eta heziketa-mailako,

terapeutika nahiz errehabilitazio-mailako esku-hartzea egitera bideratua egongo

litzatekeen Kasu Plan berri bat.

Edonola izanik ere, egoitza-harrerak terapeutika eta errehabilitazioko helburua eduki

behar du kasu guztietan, euren familietatik bereizi edo bananduak izan behar duten

neska, mutiko eta nerabeek jasan dituzten kalteak eta esperientzia traumatikoak

kontuan hartzen baditugu. Esku-hartze horiek edozein egoitza-baliabideren barruko

beste ekintza bat gehiago balira gara daitezke, edota baita tratamendu intentsiboago

baterako diseinatutako baliabide espezifikoen bidez ere, Programa Espezializatuaren

barruan sartzen direnen kasuan gertatzen den bezala.

Helburuei dagokienez, adingabeko guztiek jasotzeko eskubidea duten eta araubidez

familia-giroan garatzen den heziketa-mailako ekintza sozializatzailea egikaritzea eta

aurrera eramatea da egoitza-baliabideen funtsezko xedea. Horrelako familia-girorik ez

dagoenean, babeserako egoitza-baliabideak bilakatzen dira adingabekoaren

heziketarako eta garapenerako euskarri nagusia. Dena den, xede edo helburu hori

behar bezala betetzeko, kontuan hartu beharko dira lau helburu orokor nagusi:

1.- Adingabekoaren garapen eta hazkunde pertsonala ahalik eta gehien

indartzea, bere alderdi nagusietan (intelektuala, afektiboa, soziala eta

osasunari dagokiona). Horri esker, egoitza-baliabide batean egindako

egonaldiak familia-egoera desegoki batek eragindako narriadura saihesteaz

gain, adingabekoak eduki ditzakeen trastorno edo atzerapen posibleak

gainditzen ere lagun dezake.

13

2.- Adingabekoak sozializazioko giro edo ingurune nagusietan (eskolan,

komunitatean edo, horrela gertatuz gero baita lan-munduan ere)

integratzea, gizarte-baliabide normalizatuen erabilera areagotuz. Neska,

mutiko edo nerabearen familia-giroarekin harremanak edukitzeko modurik

egokiena zein den kasu bakoitzean erabakiko da.

3.- Adingabekoentzat segurtasun eta babeseko ingurune bat eratzea, bertan

erantzukizuneko eta harreman positiboko heziketa-eredu baliagarrietan

oinarritutako ikaskuntza-esperientziak sortu ahal izateko.

4.- Ezarritako Kasu Plana lortzeko bidean ekarpen egokiak egitea, plan horretako

helburuak modu ahalik eta bizkorrenean eta egokienean lortzeko modua

eman dezaketen ekintza eta esku-hartzeei lehentasuna emanez heziketa-

programa indibidualetan (HPIetan).

14

5.- EGOITZA-BALIABIDEEN MOTAK SAREAN

Adingabekoak babesteko asmoarekin bideratu ohi diren arreta eta laguntzako egoitza-

baliabideen barruan, eskainitako baliabideak neska, mutiko eta nerabeek dauzkaten

arazoen askotarikotasunari eta espezifikotasunari ahalik eta modurik onenean

egokitzeko aukera sail bat ezartzen da. Baliabide horiek artatutako biztanleriaren

premietara egokitu ahal izateko, jarraian zehazten diren programa sail bat elkar

artikulatu eta lotu beharko da.

EGOITZA-HARRERAKO PROGRAMAK

1. Programa orokorrak.

1.1. Larrialdiko Harrera Programa: ingresu edo sarrera urgentea eskatzen

duten neska, mutiko eta nerabeei bideratua dago. Programa honen helburu nagusiak

hurrengoak dira: adingabekoei beren premia eta beharrizanen berehalako babesa

eskaintzea eta esku-hartze globaleko plan bat ezartzeko kasuaren balorazioa egitea.

Bere behin-behinekotasuna eta egonkortasunik eza direla medio, benetan

beharrezkoak diren kasuetan soilik aplikatu beharko da, eta ahalik eta denbora

laburrenean gainera, 60 egunez gehienez ere. Programa hau larrialdiko etxebizitza edo

egoitza espezifikoetan garatu ahal izango da, edo adingabeko jakin batzuekin bestelako

edozein baliabide-motatan erabili ahal izango da bestela (haur txikiak, oinarrizko

programak edo programa espezializatuak). Bestetik, ezaugarri eta beharrizan oso

espezifikoak dituzten adingabekoen talde jakin batentzat larrialdiko arreta edo

laguntzaren premia maiz samar eman beharra gertatzen denean, talde horrentzat

larrialdiko harrerako pisu edo egoitza-zentro bereziak sortu ahal izango dira. Gaur

egun, adibidez, ezinbestekoak gertatzen dira bakarrik dauden adingabekoentzako

lehen harrerako egoitzak.

1.2. Oinarrizko Programa: bertan hartutako adingabekoen heziketa-mailako

premiak eta bizikidetzako beharrizanak berez artatzeko modua ematen duen programa

da. Programa hau da egoitza-baliabide guztien abiapuntua eta programa horri beste

programa espezifikoago batzuk gehi dakizkioke, bertan artatutako neska, mutiko eta

nerabeen premien eta adinen arabera. Oinarrizko programaren barruan sartzen diren

prestazio esklusiboko egoitza-baliabideak etxebizitza egonkorrak izan ohi dira, 4-18

urte bitarteko neska, mutiko eta nerabeei zuzenduak, kasu bakoitzaren arabera

iraupen diferenteko harrera eskaintzen dutenak, eta pisu edo unitate bakoitzeko

gehienez ere 10 adingabekorentzako edukiera duten etxebizitza edo egoitza-

zentroetan gertatzen direnak.

1.3. Haur txikien Arretarako Oinarrizko Programa: 0-3 urte bitarteko neska-

mutikoei zuzendua; egonaldiak iraupen oso laburrekoak izan ohi dira, haurra familia-

15

giro batean kokatu ahal izateko ezinbestekoa den denbora besterik ez. Programa hori

iraungi beharrekotzat jotzen da, eta familia-harrerako baliabideen aldetik adin

horietako neska-mutiko guztiei erantzuna ematea lortu bitartean soilik mantenduko

da.

1.4. Emantzipazioko Programa: 16 urtetik gorako nerabeei zuzendutako

zerbitzua da, beren pertsona-mailako, gizarte-mailako eta laneko autonomia-prozesua

errazteko. Etxebizitza horien gehienezko edukiera 8 plazakoa izango da.

Autokudeaketako erregimenean funtzionatu ahal izango dute, hezitzaile baten

etengabeko gainbegiradapean, izan ere egiturari eta bertako egoiliarrei emandako

laguntza eta jarraipena antolatzea izango baita teknikariaren lana. Etxebizitza

espezifiko batean egingo da zerbitzu hori, edo baita egoitza baten barruan, ahalik eta

autokudeaketa-mailarik handieneko unitate berezi batean ere, betiere heziketa-

mailako teknikari batek gainbegiratuta.

1.5. Emantzipaziora prestatzeko Programa. Bizimodu independentea egiteko

oinarrizko trebetasun batzuk eskatzen dituen emantzipazioko programara iritsi aurreko

pauso moduan, trantsizio hori erraztuko duen prestakuntzako programa bat landu

daiteke 14 urtetik aurrera. Programa hori adin horretako nerabeen kasuan aplika

daiteke, edozein motatako pisu edo zentroren batean aurkitzen direla ere.

2. Programa espezializatuak

2.1. Portaerako arazoak dituzten nerabeen arretarako programa

espezializatua: oinarrizko programan artatuak izatea ezinezkoa egiten duten portaera

bereziki disruptiboak dituzten hamahiru urtetik aurrerako nerabeekin landu daitezkeen

baliabide espezifikoak dira. Bere helburu nagusia nerabeari gizarte eta heziketa-

mailako orientazioa eta izaera terapeutikoa duen esku-hartze intentsiboa, integrala eta

konpentsaziozkoa eskaintzea da. Programa horiek modu espezifikoan garatuko dira

beti, bere eginkizun eta helburu nagusira egokitutako lekuetan eta beharrezko

baliabide materialez eta giza baliabideez hornituta. Bere helburua tratamendu

intentsiboa lortzea denez, programaren iraupena esku-hartze horren xedeak

erdiesteko ezinbestekoa den laburrena izango da. Bertan artatutako adingabekoen

gehienezko kopurua 12koa izango da unitate bakoitzean.

2.2. Portaerako arazo larriak dituzten nerabeen laguntza intentsiborako

programa espezializatua: Bai gazteentzat beraientzat edo beste hirugarren

batzuentzat kalte edo galera larriak ekar ditzaketen edo beren garapen integrala

arriskuan jar dezaketen portaera larriki disruptiboak edo gizartearen kontrakoak, behin

eta berriz errepikatzen direnak, dituzten 13 eta 18 urte bitarteko nerabeei zuzendua,

edozein dela ere horien jatorria, portaera-arazoak dituzten nerabeentzat aurreko

atalean aurreikusitako programa espezializatuaren esparruan artatzea bideraezina dela

irizten denean.

16

EGOITZA-HARRERAKO BALIABIDEEN TIPOLOGIA

Egoitza-harrerako baliabideak era honetan sailkatzen dira:

1) Egoitza-zentroak: 11tik 24 plazara bitarteko edukiera duten bizikidetza

guneak, etengabeko zuzkidura dutenak, bertan artatutako neska, mutiko eta nerabeen

kopuru, adina eta ezaugarrietara egokitutako heziketako behar adina langilez

hornituak. Portaerako arazo larriak dituzten nerabeen laguntza intentsiboko programa

espezializatuaren aplikaziora bideratzen direnean, egoitza-zentroek 10 plaza izango

dituzte gehienez ere, eta eraikin independente batean kokatuak egon beharko dute,

lekua bestelako etxebizitza edo ekipamenduekin partekatu gabe, eta zentro horien

egitura arkitektonikoa eta diseinua aurrez definitutako esku-hartzearen ezaugarrietara

egokitu eta moldatuko dira. Zehazkiago esateko, zentro horiek isolamendu-neurriak

hartzeko bereziki diseinatu eta bideratutako eremu bat eduki ahal izango dute,

131/2008 Dekretuaren 101. artikuluko 5. atalean begietsitako terminoetan.

2) Harrerako etxebizitzak edo pisuak: etxebizitza arruntetan kokatutako

bizikidetza guneak, gehienez ere 10 plazako edukiera izango dutenak. Etxe funtzional

moduan egituratzen dira, eta horietan ezinbestekoa da bertan artatutako neska,

mutiko eta nerabeen kopuru, adina eta ezaugarrietara egokitutako heziketako

langileen etengabeko presentzia.

3) Emantzipaziorako prestatzeko zentroak: 9 eta 30 plaza bitarteko edukiera

duten bizikidetza guneak, heziketako langileen etengabeko presentziarekin, laguntza

eta heziketa-mailako zerbitzua eskaintzen dutenak, eta 14 urtetik gorako nerabeei

zuzenduak, bizimodu autonomoa egiteko beharrezkoak diren trebetasun pertsonalak

eta sozialak eskuratzeko prozesua errazteko eta baita etorkizunean lan-munduan

sartzera bideratutako lanbide-heziketako prozesua bultzatzeko ere. Bere

ezaugarriengatik, zentro hauek dira emantzipaziorako prestakuntza-programa

aplikatzeko baliabiderik egokiena. Emantzipaziorako prestatzeko zentroak hurrengo

atalean definitutako emantzipazioko etxebizitza edo pisuetara sartzeko eman

beharreko aurreko pausoa izan daitezke.

4) Emantzipazioko etxebizitzak edo pisuak: etxebizitza arruntetan kokatutako

bizitegi edo egoitza-ekipamenduak, 16 urtetik gorako nerabeei zuzendutako laguntza

eta heziketa-mailako zerbitzua eskaintzen dutenak, gazte horien autonomia pertsonal,

sozial eta laboraleko prozesua errazteko asmoarekin. Pisu horiek egoitza-zentroekin

lotuak egon daitezke, edo horietatik gertu kokatuak bestela, haien laguntzako egitura

jaso ahal izateko. Etxebizitza horien gehienezko edukiera 8 plazakoa izango da.

Autokudeaketako erregimenean funtzionatu ahal izango dute, hezitzaile baten

etengabeko gainbegirada teknikoarekin, izanik teknikari horren eginkizuna egiturari

eta bertako egoiliarrei eman beharreko laguntza eta jarraipena antolatzea. Bertan

artatutako pertsonen premia eta beharrizanak edo emantzipazioko programak berak

horrela gomendatuz gero, egiturak heziketako beste teknikari batzuen laguntza ere

izango luke.

17

6. HARTZAILEAK

Oro har, beren babesgabeziako egoera dela medio zaintzako neurriren baten premian

dauden 18 urtetik beherako pertsona guztiak izan daitezke egoitza-baliabide

desberdinen erabiltzaileak. Eta zehazkiago esateko, familia-gunearekiko banaketa edo

bereizketa-egoeran aurkitzen diren eta familia-harrerako neurriak erabiltzea ezinezkoa

den edo gomendatzeko modukoa ez den adingabekoen kasuan ulertzen da erabili

behar direla batez ere egoitza eta bizitegi-mailako neurriak. Aipatu zaintzako neurri

hori gerta daiteke babesgabezia-kasu baten ondorioz tutoretza bat hartu delako, edo

baita etorkizuneko babesgabezia-egoera bat saihesteko familien beraien eskariz

egindako esku-hartze moduan ere. Azken kasu horretan, zaintzak familiari laguntzeko

helburu prebentiboa dauka, besterik gabe, eta adingabekoaren tutoretza familiak

gordetzen du. Aurrekoez gain, posible da era berean, legeak adierazten duen bezala,

zaintza epaileen erabakiz hartua izatea ere.

Zenbait kasutan egoitza-harrerak bereziki erraztu dezake adingabeko batzuekin

aurrera eraman beharreko esku-hartzea. Izan daitezke familia-harrerari uko egiten

dioten nerabeak, edo baita aurrez izandako gabezia-esperientzien ondorioz

harremanetarako zailtasunak dituzten nerabeak, horrek familia batera berehala

egokitzeko prozesua oztopatu egingo bailuke.

Beste alde batetik, talde-giroko bizikidetzak heziketan duen garrantzia eta zeregina

bereziki garrantzitsua gertatzen da nerabezaroan, eta baita bizimodu

independenterako prestakuntzaren beharra ere, eta alderdi horiek guztiak funtsezkoak

dira zalantzarik gabe harrera-etxeetan eta egoitzetan egin beharreko lanaren barruan.

Hainbat anai-arreba batera harreraren premian suertatzen direnean ere, egoera

horrek egoitza-neurri bat hartzera eraman gaitzake.

Haur, Nerabe eta Gazteen Zerbitzuko babeserako edozein atalen aldetik egin ohi den

aurre-balorazioaren ondotik, egoitza-baliabidea tentu handiz aukeratu behar da,

neska, mutiko edo nerabe bakoitzaren ezaugarri berezietara hobekien egokitzen den

aukera edo baliabidea bilatuz betiere, eta ondorengo kasuotan baliabide espezializatu

bat esleituz:

– Adingabekoek portaera-arazo larriak dituztenean, eta bai beraien burua eta baita

beste batzuena ere arrisku larrian jartzen dutenean, horrek programa espezializatu

batera bideratzeko aukera kontuan hartzera eramango gintuzkeelarik.

– Adingabekoek egoitza-baliabidearen barruan bizikidetza normalaz gozatzea

ezinezkoa egiten dien arazo psikiatriko larriak dituztenean, adingabeko horientzat

baliabide espezifikoago bat lortu beharko bailitzateke osasun mental publiko edo

pribatuko sarean.

– Adingabekoek aldez aurretik desintoxikazio eta psikoterapiako lan bat egitea

eskatzen duen droga-mendetasun motaren bat dutenean.

18

Kasuek desgaitasun larriak erakusten dituztenean, horien premia eta beharrizanak

egoitza-baliabideetan behar bezala artatuak izan daitezkeen ala ez baloratuko da beste

ezeren aurretik, edota desgaitasuna duten pertsonentzat jarritako zerbitzu-sarearen

barruan arreta espezifikoagoa behar ote duten bestela.

Artatu beharreko adingabekoen artean adin, egoera eta arazoen aldetik

desberdintasun handiak agertzen direnez, oso garrantzitsua da babeseko baliabideen

sareak beharrezkoak diren baliabide komunitario guztiak erabiltzea adingabekoen

premia eta beharrizan diferenteak modu egokian estaltzeko: haurtzaindegiak, eguneko

zentroak, desgaitasunak dituzten pertsonentzako zentro espezifikoak, zentro

okupazionalak, osasun mentaleko unitate terapeutikoak edo neska, mutiko eta

nerabeen premiak estaltzeko modua eskain dezakeen beste edozein.

Arreta eta laguntza hori, definizioz, hemezortzi urtetik beherako pertsonekin egiten

den arren, egoitza-harrerak helduen bizimodura prestatzeko mekanismoak ezarri eta

martxan jarri beharko ditu, hala nola jarraipeneko jarduketak, laguntzak eta baita

harrera bukatu ostean hemezortzi urte bete eta independizatu beharra daukaten

gazteentzako programa espezifikoak ere. Artatutako pertsonaren eta Foru Aldundiaren

artean egindako hitzarmenari esker, eta emantzipazioko programa baten barruan, 18

urtetik gorako pertsona gazteek ere egoitza-baliabideak erabili ahal izango dituzte,

baldin eta adin-nagusitasunaren aurretik babes-sareko baliabide bateko egoiliarrak

izan baziren. Gazte horiek egoitza-harrerako sarean egin ahal izango duten egonaldia

18 hilabetekoa izango da, gehienez ere, eta muga hori gainditzeko arrazoi egokiak

beharko dira ezinbestean, pertsonaren premia indibidualei eta egonaldi hori luzatzeak,

baliabide berean bizi diren gainerako egoiliarrentzat eduki dezakeen eraginari

erreparatuz batik bat.

Egoitza-harreran artatutako biztanleriaren barruan kasu berezia osatzen dute bakarrik,

akonpainamendurik gabe alegia, dauden adingabekoek, bai azken urteotan kopuruan

izan duten hazkundeagatik eta baita euren egoerak dauzkan berezitasunengatik ere.

Horregatik, egoitza-harrerako sarean adingabeko horien arreta behar bezalakoa izan

dadin kontuan hartu beharreko irizpide espezifiko batzuk ematen dira jarraian.

Bakarrik dauden adingabekoak honela izan dira definituak: 18 urtez azpiko neska,

mutiko eta nerabeak, proiektu migratzaile bati bakarrik edo laguntzarekin ekin

diotenak, beren jatorriko herrialdetik kanpora eta legez edo ohituraz beraien ardura

eduki ohi duten pertsonengandik bananduak aurkitzen direnak, eta helburuko

herrialdera asilo-eskaera baten bidez edo modu irregularrean heldu direnak.

Adingabeko pertsona horiek erronka ikaragarria izan dira azken urteotan autonomia-

erkidego ia guztietako adingabekoen babeserako zerbitzuentzat. Bat baino gehiago

dira zailtasun eta oztopo horien arrazoiak.

Lehenik eta behin, neska, mutiko eta nerabe horien babesgabeziako egoera ulertzeko

arrazoi nagusi moduan, proiektu migratzaile bat egin eta ustez aukera gehiago

eskaintzen dituen herrialde diferente batean bizimodu berri bati heltzeko gogoa edo

nahia aipatu behar da. Talde honek planteatzen duen eskaera nagusia bizikidetzaren

19

eta ostatuaren aldetik dituen premiak estaltzearena da, eta baita prestakuntza jaso

ondoren gizartean nahiz lan-munduan txertatzeko gogoa ere, azken finean. Dena den,

tutoretzapeko adingabekoak diren heinean, jaso beharreko arretak haratago doaz, eta

arreta horien artean sartzen da bere premia eta beharrizan guztien estaldura, oraindik

ere garapen bidean dauden pertsonak direnez, eta heziketa integral horrek alderdi

guztiak hartzen ditu bere baitan, intelektualak, afektiboak nahiz instrumentalak.

Babes-sistemak talde hori behar bezala artatzeko izan dituen zailtasunak ulertzeko

hainbat arrazoi eta kausa aipa daitezke. Alde batetik, autonomia-erkidego

desberdinetan haurrak babesteko sistemak eraikiz joan ziren, gurasoek beren gain

hartu behar zituzten heziketa eta babeseko obligazioak behar bezala ez betetzeagatik

sortutako babesgabeziako egoerei aurre egiteko batik bat. Sistema horrek familiekin

egin beharreko lanari eman zion lehentasuna adingabekoaren banantzea saihesteko,

eta banantze hori gertatzen zen kasuetan, familia-harrera edo aldi baterako egoitza-

baliabide bateko egonaldia izan ohi ziren aukera lehenetsiak, behin betiko

konponbidea lortu arte. Legeek familia berriro elkartzea ezartzen dute lehentasunezko

irizpide gisa, irtenbide hori posible den kasu guztietan, edo ordezko familia bat bilatzea

bestela, harreraren edo adopzioaren bidetik, adingabekoek familia-giroan bizitzeko

duten eskubidea gauzatu ahal izateko. Ikuspegi horretatik, argi eta garbi geratzen da

lege-esparru hori ez dela nahikoa bakarrik edo akonpainamendurik gabe dauden

neska, mutiko eta nerabeen premiei erantzuteko, izan ere familia berriro elkartzea ez

baita normalean posible izaten, eta sarritan adingabekoak ez baitu hori nahi izaten ere

eta, bestetik, harrera eta adopzioko aukerak oso txikiak izaten baitira. Talde honen

premietara gehien hurbiltzen den babeseko esku-hartze mota independentziako eta

bizimodu heldurako trantsizioan laguntzako proiektuena da, erreferentziako familiarik

gabeko proiektuak hain zuzen ere, adin-nagusitasuna iritsi arte bizimodu heldu

autonomoa lortzeko bidea jorratzen dutenak.

Lege-esparruak bakarrik dauden adingabekoek dauzkaten premia hain espezifiko

horiek bete eta estaltzeko zailtasun handiak zituen bezala, esku-hartzeetan erabili ohi

diren baliabideak ere ez daude adingabekoak artatzeko prestatuak. Egoitza-harrerako

baliabideen kasuan, bakarrik dauden adingabekoen aurreneko kasuak etortzen hasi

zirenean, lehen harrerako baliabideak bezala esaten direnetan artatu ohi zituzten,

urgentzia edo larrialdiko kasuak sartu ohi diren lekuetan hain zuzen ere. Aukera

horietan, erabili beharreko baliabide edo esku-hartzerik egokiena aukeratzeko

ebaluazio bat egiten da. Eta autonomia-erkidego askotan lehen harrerako egoitza

horiek kolapso izugarria jasan zuten, gero eta neska, mutiko eta nerabe gehiago iristen

baitziren horietara eta sarean ez baitzegoen bertara bideratzeko behar adina baliabide

egoki. Neska, mutiko eta nerabe hauek zituzten ezaugarriak, beren zailtasun linguistiko

nahiz kulturalak eta euren arteko profilen desberdintasunak zirela medio, oso zaila izan

zen irtenbide egokiak bilatzea. Lehen harrerako baliabideak egonaldi iraunkorreko

bizileku bilakatu dira sarritan bakarrik dauden adingabekoentzat. Gisa horretako

nerabeak hartzeko bizikidetzako etxe egonkorrak irekiz joan diren autonomia-

erkidegoetan, nerabe horiek elkarrekin batera bizi dira normalean, baina ez lurralde

horretakoak bertakoak diren beste adingabekoekin batera, eta kasu horietan, bakarrik

zeuden adingabeko gero eta gehiago etortzeak baliabideen kopuru handia ireki eta

20

martxan jartzea ekarri zuen. Baina askotan ezinezkoa zen baliabide horietarako behar

adina langile edukitzea eta baliabide horiek zituzten premia berezietara behar adina

egokitutako heziketa-proiektuak prestatzea ere.

Bakarrik edo akonpainamendurik gabe dauden adingabeko pertsonen arretak daukan

beste hirugarren arazo edo zailtasun bat adingabeko horien etorreren kopuruak

autonomia-erkidego batetik bestera eta baita denboran zehar ere izan dituen

gorabehera izugarriak dira. Gipuzkoara etorriz, 2008. urtean erregistratuak zeuden

harrerako kasuak 100 inguru ziren bitartean, 2009an, berriz, 220tik gora ziren. Antzeko

gorabeherak ikusi izan dira beste autonomia-erkidego batzuetan ere, eta izugarrizko

arazoa planteatzen dute adingabeko horien arreta epe ertain eta luzera planifikatzeko

orduan.

Nolanahi dela ere, bakarrik dauden adingabekoen arretak, egoera hori aurreikusi ez

zuen babes-sistema bati planteatzen dizkion berezitasun eta zailtasun guztien gainetik

ere, babesgabeziako egoeran dagoen beste edozein adingabekoren kasuan

planteatuko litzatekeen arretaren araubide beretik joan behar du. Eta horren barruan

sartzen da tutoretza onartzea, egoera babesgabeziatzat jotzen bada, eta baita

adingabekoak dituen babes eta heziketa integraleko premiak betetzea ere.

Babes-sistemaren barruan neska-mutikorik txikienak familia baten barruan hartuak

izateko aukera ere begietsi beharko litzateke, dela gure lurraldean bizi arren umearen

jatorri kultural berekoak diren familietan, dela bestelako familietan ere. Dena den,

kasurik gehienetan haurren premia eta beharrizanak estaltzeko egoitza-harrerako

sarera jo beharko da, eta horretarako beharrezkoa da esku hartzeko printzipio sail bat

planteatzea:

Bakarrik dauden adingabekoentzako lehen harrerako baliabide espezifikoak:

pertsona horien hasierako ebaluazioa oso konplexua izan ohi da normalean. Lehenik

eta behin, pertsona horien inguruko informazioa eta, sarri askotan, baita

dokumentazio ofiziala ere eskasak izaten direnez, beharrezkoa gertatzen da benetan

adingabekoak direla eta, beraz, babesgabeziako egoeran dagoen adingabeko pertsona

bati dagokion tratamendua jasotzeko eskubidea dutela egiaztatzea. Bigarrenik,

adingabeko horien jatorriko herrialdeak eta erreferentzia kulturalak hain diferenteak

izanik, beharrezkoa gertatzen da, ahal izanez gero bederen, lehen harrerako egoitza

horiek atzerriko hizkuntza eta ohiturak ondo ezagutuko dituzten langilez hornitzea.

Horixe baita ebaluazioan sakontzeko aukera eskainiko duen harremana eta gerora

heziketa-lan arrakastatsua emango duen lotura lortzeko modu bakarra. Gainera,

nerabe hauen etorrera-kopuruetan izaten diren gorabehera handiak kontuan hartuz

gero, lehen harrerako baliabide hauek gainerako etxeek baino edukiera-marjina askoz

ere zabalagoak eduki beharko lituzkete.

Kasu-plan indibiduala lantzea. Lehen harrerako tresna hauetan ebaluazio

indibidualizatua egin beharko da kasu bakoitzean, babesaren premian dagoen beste

21

edozein adingabekorentzat egin ohi den bezala kasu-plan bat diseinatu eta formulatu

ahal izateko, bere premia espezifikoen ebaluaziotik abiatuz betiere eta bakarrik dagoen

adingabeko pertsonaren tratamendu generikoa edo orokorra kontuan hartzeko

aukerarik gabe. Kasurik gehienetan emantzipazioko plan bat izango da seguruenik

aukeratutakoa, bizimodu heldurako trantsizioan laguntza edo akonpainamendua

egiteko modua emango diena. Eta kasu horietan nerabeen egoitza-baliabideetara

bideratuak izan beharko dute, bertan independentziako trebetasunak landu ahal

izateko, bai mintzaira eta kulturaren aldetik eta baita lan-munduari begira ere heziketa

eta trebakuntza lantzen diren bitartean. Independentziako trebetasunen maila

beharrezkotzat jotzen den punturaino iristen denean, nerabe horiek emantzipazioko

etxeetara bideratuak izan beharko dute, bertan bizimodu heldurako prestatuko dituen

autokudeaketa egikaritu ahal izan dezaten.

Oso gutxitan gertatzen den arren, bakarrik dauden adingabeko horiek oraindik ere

gazteagoak izango balira, 12 urtez azpitik baleude batez ere, harrera bidezko familia-

giroko integrazioaren aukera ere baloratu behar litzateke.

Egoitza-baliabideetan egin ohi den bizimoduak eskatzen dituen gutxieneko

trebetasunak lehen harreratik bertatik eskuratu eta landu behar lirateke, bizikidetzako

tresna horietan egindako txertaketak arrakasta izateko aukera ahalik eta gehien izan

dezan.

Beste alde batetik, komenigarria eta desiragarria litzateke ezen bakarrik dauden

adingabeko pertsona horiek, euren emantzipazioko kasua lurraldekoak bertakoak diren

beste nerabe batzuen antzekoa denez, bizikidetza denek elkarrekin egin zezatela,

jatorriz atzerritarrak nahiz bertakoak diren nerabez osatutako eremu mistoak

sortzeraino. Hala ere, nerabeek beraiek bizikidetzako esperientzia horiek elkarrekin

bizitzeko duten motibazioaren beraren baitan legoke eremu mistoak sortzeko irizpide

hori, eta horregatik ez da komeni egoera ez alde batera ezta bestera ere behartzea.

Baliabide espezializatuen erabilera: Egoitza-harrerako sarean artatua izaten den beste

edozein neraberen kasuan gerta daitekeen bezala, dauzkaten premia eta beharrizanei

erreparatuz, etxe berean egindako bizikidetzak, mesedegarria izan ordez arrisku larria

dakarrenean bai nerabeentzat edo baita besteentzat ere, beren portaerako

arazoengatik nahiz adikzio edo osasun mentaleko beste edozein asaldu edo

nahasmenengatik, nerabe horiek programa espezializatuko baliabideetan artatuak izan

behar dute. Lehen harrerako baliabideetan kasu horiek detektatzeko eta nerabearen

premia espezifikoak finkatzeko ebaluazio egokia egin beharko da, behar bezala

artatuko dituen baliabidera bideratuak izateko. Garrantzi handikoa da, jatorriz

bertakoak diren adingabeko pertsonen kasuan gertatzen den bezalaxe, arreta askoz

ere espezializatuagoa jaso beharra daukaten edo egonaldia baliabide horietan egiteak

mesederik edo onurarik jasotzeko gutxienezko trebetasunik ez daukaten nerabeak

emantzipazioko pisuetara ez bideratzea. Arreta hori estaltzeko lehendik dauden

programa espezializatuak erabili ahal izango dira, eta beraz bakarrik dauden

adingabeko pertsonen eta bertako adingabekoen artean bizikidetza mistoko eremuak

sortuko dira horrela, edo bestela baliabide espezifikoak ireki beharko dira lehenengo

22

taldearentzat, horrelakoen premia duten adingabekoen kopurua handia denean, eta

baliabide horren beharra justifikatua dagoenean.

Bestela esanda, bakarrik edo akonpainamendurik gabe dauden adingabekoei ematen

zaien arreta, babes-neurriak eskaintzen zaizkien gainerako neska, mutiko eta nerabeek

dituzten eskubide berdinekin eta planteamendu berdinetatik abiatuz planteatzen da.

Ezarritako prozesua berdin-berdin jarraitu behar da: ebaluazio indibidualizatu egokia

aurrena, nerabearen premia espezifikoetara egokitutako kasu-plan bat landu eta

prestatzea jarraian, eta premia horiek hobekien bete ahal izango diren egoitza-

baliabidera bideratzea azkenik. Lehen harrerako prozesua da adingabeko pertsona

horien arretak duen berezitasunik garrantzitsuena: dokumentazioa jasotzeko unea,

nerabe bakoitzaren egoera zer-nolakoa den egiaztatzea eta nerabe horiek bizi duten

errealitatea ezin hobeto ezagutu behar duen pertsonalaren eskutik egindako

ebaluazioa. Ebaluazio horretatik abiatuz, kasu-planak eta dagozkion baliabideen

erabilerak gainerako adingabekoentzat baliatzen diren prozesuaren pauta berdinak

jarraituz egiten dira eta, beraz, Esparru Programa honetan izaera orokorrarekin

planteatzen diren kalitateko arretaren irizpide berberak aplikatu behar zaizkie kasu

horiei ere.

7. EGITURA FISIKOA: KOKAPENA, ETXEBIZITZA ETA

EKIPAMENDUA

Egoitza-harrerak familiaren etxea denbora jakin baterako ordeztuko duen bizikidetza-

giro bat sortzea esan nahi duela kontuan hartuz, harrera horren itxura fisikoaren

diseinua eta haurraren nahiz nerabearen heziketarako ahalik eta aukera gehien

eskainiko dituen eremu eroso, bero eta goxoa sortzera iristeko modua, funtsezko

gakoak dira prozesu honetan. Ondorengoak dira egoitza-baliabide batek bete behar

dituen baldintza eta ezaugarri nagusiak:

Kokapena eta baliabideak

Egoitza-baliabideen lokalizazioa edo kokapena ingurune egokietan ezarri beharko da,

neska, mutiko edo nerabeen heziketa eta integrazioko lana aurrera eramateko

beharrezkoak diren baliabide eta aukera guztiak —eskolatzea, prestakuntza, osasuna,

aisia eta entretenimendua— eskaintzen dituzten herri edo hirietan. Alde batera utzi

eta saihestu beharko lirateke baliabide komunitario gutxi dauzkaten herriak eta baita

auzotarren artean gatazka edo arriskurako osagaiak dauzkaten zonak ere, horietan

adingabekoa erraz sar baitaiteke arrisku-taldeetan. Inguruak eta irispideak ere

seguruak, eta ongi argiztatuak izan beharko dute.

Aurrera eraman beharreko programa egoitza-harrerako oinarrizko programa ez

denean, arreta berezia jarri beharko zaie inguruneak bete beharreko premia eta

beharrizan zehatzei. Zailtasun eta konplexutasun bereziko kasua da, adibidez,

portaera-arazo larriak dituzten nerabeentzako prestatutako programa

23

espezializatuena, horrelakoak ingurune irekiagoetan kokatu behar baitira, tailerrak,

baserriak edo askotariko jarduerak egin ahal izateko aire zabaleko eremuak antolatuz

horietan. Emantzipazioko pisuen kasuan, berriz, garrantzitsua da enplegua bilatzeko

erraztasun handiagoko herrietan edo lanbide-prestakuntzarako aukera eta eskaintza

gehien duten zonetan kokatzea horrelakoak.

Diseinu arkitektonikoa

Orokorrean, egoitza-harrerako baliabideek, beraien tamaina eta ezaugarrien arabera,

indarrean dagoen legerian ezarriak dauden baldintzak bete beharko dituzte sanitate,

hirigintza, arkitektura, segurtasun eta higieneko gaiei dagokienez, eta horien artean

sartzen dira era berean soinu eta zaraten kontrako babesa, baldintza termikoak,

suteen aurkako babesa eta kanpoko nahiz barneko irisgarritasuna.

Eraikuntzak ingurune familiarra, abegitsua eta erosoa eskaini behar dio bertan

artatutako nerabeari, eta debekatuak geratzen dira etxebizitza baten itxura eta

ezaugarrietatik kanpo geratzen diren eta ingurunetik banantzen dituzten egiturak

(murruak, burdinsareak, etab.) edo baita instituzio itxien ezaugarri diren eremu

zabalak edo pasabide luzeak ere. Errotuluak eta izendapenak ere debekatuak daude,

baliabideari izaera eta itxura instituzionala ematen diotelako.

Neska, mutiko eta nerabeentzat unitate desberdinak dauzkaten baliabideen kasuan,

unitate bakoitzak eremu independente bat eratu beharko du, gisa horretako

etxebizitzetan gaur egun ohizkoak diren eredu kulturalei erantzungo dieten eremu eta

egontoki ezaugarri guztiekin (logelak, egongela, bainugelak eta baita sukaldea ere, ahal

izanez gero). Garrantzitsua da erabilera berezietarako egontokiak —ikasketa-aretoak

edo telebista ikustekoak, esaterako— saihestea, eredu tradizionalak, hain arauzkoak ez

direnak, irudikatzen baitituzte.

Eta programa espezializatuek nerabearen euspena bideratzeko neurri fisikoak eta

bestelako berezitasun batzuk ere galda ditzaketen arren, eskakizun horrek ez du, inolaz

ere, egoitza-baliabide horren barruko eremuak eta diseinu orokorra etxebizitza

abegitsu eta familiar batek edukiko lituzkeenen ahalik eta antzekoenak izatetik

salbuesten.

Irisgarritasuna sustatzeko abenduaren 4ko 20/1997 Legea indarrean sartu ostean

eraikiak edo zaharberrituak izan diren egoitza-harrerako baliabideek lege horretan eta

hori garatzeko araudian aurreikusitako betebehar eta baldintzak bete beharko dituzte.

Harrerako pisuek eta baita emantzipaziokoek ere, desgaitasunen bat duen neska,

mutiko edo neraberen bat hartzen dutenean, indarrean dagoen irisgarritasuneko

araudian gurpil-aulkien erabiltzaileak diren edo mugikortasun murriztua duten

pertsonentzat eta baita desgaitasun sentsorial edo psikikoa duten pertsonentzat ere

gordetako etxebizitzei buruz ezarritako egokitzapen guztiak eduki eta baldintza guztiak

bete beharko dituzte. Nolanahi ere, egoitza-harrerako baliabideen sarean,

babesgabeziako egoeran dauden eta mugikortasun mugatua edo komunikatzeko

24

zailtasunak dituzten edo mendekotasun-egoeran aurkitzen diren neska, mutiko edo

nerabeen premiei erantzuteko aski izango diren behar adina plaza egokitu egongo

direla bermatuko da beti.

Gelak

Gelak erabilera indibidualekoak izango dira, edo erabilera bikoitzekoak bestela,

gehienez ere. Aldi baterako izanik, gela hirukoitzak ere prestatuko lirateke, baldin eta

anai-arrebaz osatutako talde bat etxebizitza edo unitate berean mantentzeko ahalegin

berezia egitea ezinbestekoa denean. Baina egoitza-baliabide guztietan gela indibidual

bat egongo da gutxienez.

Gela horiek gure gizartean ohizkoa den ereduaren edo arauaren arabera itxuratuko

dira, eta bertan haurrak edo nerabeak ikasteko nahiz aisiarako balia ditzakeen eremu

propioak eratuko dira. Neska, mutiko edo nerabe bakoitzak bere mahaia izango du,

tiradera eta guzti, aulkia, apalak bertan eskolako materiala edo irakurgaiak jartzeko,

eta baita musika-aparatua, jolasak eta aisiarako beste tresna eta gailuak jartzeko

eremua ere. Aurrekoaz gain, gelan bertan bere arropa armairu batean gordetzeko

adina leku izango du, eta nerabeen kasuan baita bere objektu pertsonalak giltzapean

gorde ahal izateko lekua ere.

Etxebizitza edo egoitzako gela eta leku guztiak zabalak eta argitsuak izango dira, baina

logelak batez ere. Logela guztiek aireztapen naturala izango dute eta azaleraz ez dira 9

m2

baino txikiagoak izango erabilera bakarrekoak, ezta 12 m2

baino txikiagoak ere gela

bikoitzak.

Logelak inoiz ez dira beste egontoki edo areto batzuetara iragateko

nahitaezko pasabideetan kokatuko.

Bainugelak eta komunak

Egoitza-baliabideek artatutako neska, mutiko eta nerabeen taldeak dauzkan premia

eta beharrizanak, eta baita bertan diharduten langileenak ere, asetzeko adina

bainugela eta zerbitzu izango dituzte.

Egoitza-zentroek ondorengo zerbitzuak eduki beharko dituzte, gutxienez:

– Zona komunetan: konketa bat eta komun bat 8 neska, mutiko edo nerabez

osatutako talde bakoitzeko, eta langileentzako gordetako konketa bat eta

komun bat

– Logelen zonan: komun bat, konketa bat eta dutxa bat 4 neska, mutiko edo

nerabez osatutako talde bakoitzeko

– 0tik 3 urtera bitarteko neska-mutikoak artatzen dituzten egoitza-zentroek,

aurrekoez gainera bainuontzi garaiarekin, aldatzeko mahaiarekin eta

armairu batekin hornitutako beste areto bat ere eduki beharko dute

haurrak aldatzeko

25

Harrerako pisuek bainugela bat edukiko dute, gutxienez, bertan artatutako 5 neska,

mutiko edo nerabez osatutako talde bakoitzeko. Emantzipazioko pisuek, berriz,

bainugela bat izango dute, gutxienez, 4 nerabeko talde bakoitzeko.

Nerabeen kasuan, bainugelak kisketa bat eduki beharko du, norberaren intimitatea

errespetatuz erabili ahal izateko, baina hala ere beti egongo da desblokeatzeko

kanpoko gailu bat, larrialdi edo emergentzia-kasuetan erabiltzeko prestatua.

Ekipamendua, altzariak eta dekorazioa

Altzariei, ekipamenduari eta dekorazioari dagokienez, erosotasuna eta konforta dira

jarraitu beharreko printzipio nagusiak, sendotasunaren edo nesken, mutikoen eta/edo

nerabeen beraien interesez kanpoko beste irizpide batzuen gainetik. Kolorearen

aldetik, dekorazioa eta altzariak adingabeko pertsonen adinera eta horien premietara

egokituko dira, eta baita familia-giroko etxebizitza baten kasurako arau edo eredutzat

jotzen diren joera eta modetara ere. Bereziki zainduko dira apaingarri gisako osagaiak,

esate baterako gortinak, tapiz eta alfonbrak, edo logelei kolorea eta berotasuna

ematen dieten maindire, ohazal eta ohe-jokoak ere.

Garrantzi handikoa da neska, mutiko eta nerabeek egoitzako baliabidea osatzen duten

zati diferenteen dekorazioan parte hartzea. Logeletan, bakoitzak bere eremu

propioaren dekorazioa pertsonalizatzeko askatasuna izango du, instalazioak egoera

onean mantentzeko arauak errespetatuz betiere.

Egoitza-baliabide guztiak garbi eta itxura ordenatuan mantendu behar dira. Heziketa-

taldeak ahalegin berezia egin beharko du baliabidea abegitsua, txukuna eta bertan bizi

direnen gustukoa gerta dadin, eta horretarako euren ekarpenak egitera animatuko

ditu neska, mutil eta/edo nerabe guztiak, osagai eta eremu komunak zaintzeko eta

ordena eta garbitasunerako gustua aldarrikatuz eta erakutsiz eguneroko portaerarekin.

Egoitza-baliabideek kanpoko eremuak edo lorategiak dauzkatenean, behar bezain

garbi eta txukun mantendu beharko dira horiek ere, inolako osagai hondatu edo

arriskutsurik gabe. Edozein matxura edo jabetzako ondasunetan, barruan bezala baita

kanpoan ere, gertatutako kalte edo hutsune guztiak ahalik eta bizkorren konpondu

beharko dira.

Egoitza-baliabideek bertan bizi diren adingabekoen eta langileen ongizaterako

beharrezkoak diren klimatizazioko eta aire girotuko mekanismoak edukiko dituzte.

Beste dependentzia eta esparru batzuk

Heziketa-taldearen aretoa kudeaketa eta administrazioko eginkizunetara bideratuko

da, hala nola baita elkarrizketa eta jarraipeneko lanetara ere. Barruan giltzarekin

26

itxitako artxibategiak egongo dira, bertan gordetako dokumentazioa

konfidentzialtasunez tratatzeko.

Botikina garrantzi berezia hartzen duen eremua da, asko izaten baitira era guztietako

tratamendu farmakologikoaren premian gertatzen diren neska, mutiko eta nerabeak,

eta edozein lesio edo istripu gertatuz gero ezinbesteko lekua bilakatzen da.

Adingabekoek mugatua izango dute bertarako sarbidea.

Sukaldea alikatatua egongo da sabairaino, beharrezko tresna eta menajeko

ekipamendu guztiez hornitua, eta hurrengo ekipamendua edukiko du barruan:

despentsa, hozteko eta izozteko tresneria egokia, eta elikagaiak prestatzeko

beharrezkoa den ekipamendua, batez ere sukalde-suak eta labea. Arropa garbitu eta

lehortzeko beharrezkoa den ekipamendua ere sukaldearen barruan kokatua egon ahal

izango da pisuen kasuan, baina egoitzetan, ordea, instalazio horiek elkarrengandik

bananduak egon behar dute. Ekipamendu horiek guztiak baliabide-motara egokituko

dira beti, diseinuan eta ezaugarrietan. Egoitzen kasuan, errespetatzeko modukoak

izango dira jantoki kolektiboen baldintza sanitarioen inguruan indarrean dauden araudi

eta legeak, egoitzei aplikatzekoak diren heinean.

Suteen kontrako babes-neurriak

Egoitza-harrerako baliabideek suteen kontrako ondorengo babes-neurriak hartu behar

dituzte:

a) Dekorazioan eta altzariei dagokienez, betiere suari erresistentzia-bermerik

handiena jartzen dioten irtenbideak hautatuko dira, baina baldintza hori ingurune

abegitsua eta goxoa sortzeko beharrarekin konbinatu eta bateratuz. Sorkuntza berriko

baliabideek, eraikuntza aldetik, indarrean dagoen araudian aginduzkotzat jotzen diren

suaren kontrako erresistentzia-ezaugarriak dituzten materialekin eginak izango dira.

b) Egoitza-harrerako baliabideek suteen kontrako larrialdiko plan bat landu eta

praktikan jarri beharko dute, dagokien zerbitzu teknikoen laguntzarekin. Plan horretan

hurrengo puntuak hartuko dira kontuan:

– Suteak sor ez daitezen beharrezkoak diren prebentzioko neurriak.

– Sute bat deklaratzean langileek, eta baita neska, mutiko eta nerabeek

jarraitu beharreko jarduketen sekuentzia definitzea.

– Eraikina hustu eta ebakuatzeko bide eta moduen zehaztapena.

– Prestatutako plan hori, idatziz, neska, mutiko eta nerabeei, batetik, eta

langileei, bestetik, zabaldu eta jakinaraztea, eta sute bat gertatuz gero

berehala egin beharreko jarduketen laburpen bat, erraz ulertzeko modukoa,

hurrengo leku hauetan jartzea: zentroko langileek normalean okupatzen

dituzten lokalak, arrisku handiko zonak, neska, mutiko eta nerabeen

logelak, egongelak, pasabide eta korridoreak eta atariak.

27

c) Egoitza-harrerako baliabideak kudeatzen dituzten erakundeek bertako

langileak trebatu beharko dituzte, prebentzioko nahiz detekzioko alderdietan, bai

sutearen kontra jarduteko arauetan eta baita etxebizitzaren edo egoitzaren ebakuazio-

planean ere, suteen kontrako larrialdiko planari jarraituz, eta bi urtez behingo

maiztasunarekin ebakuazio-simulakro bat egin beharko da.

d) Suteen kontrako larrialdiko plana etxebizitza edo egoitza kokatua dagoeneko

eremuko suteak itzaltzeko zerbitzura bidaliko da, eta baita gizarte-ongizatean eta

babes zibilean Eusko Jaurlaritzaren barruan eskudunak diren organo eta sailetara ere.

Egoitza-harrerako baliabideek aplikatzeko modukoa den indarrean dagoen araudian

aurreikusitako instalazioak eduki beharko dituzte, eta edonola izanik ere ondorengoak

ezinbestekoak dira:

– Seinaleztapena.

– Larrialdiko argiztapena, egoitzen kasuan.

– Su-itzalgailu eramangarrien hornidura.

– Detekzio eta alarmako instalazioak.

Aurreko alderdi guztiak betetzeaz gain, suteen kontrako segurtasun-sistemen

mantentzea ere bermatu beharko da, bai prebentzioaren aldetik, eta baita detekzio,

itzaltze eta ebakuazioaren aldetik ere, eta alderdi horiek kontrolatzeko egindako

ikusketen erregistroa egunera eramango da.

Behaketa-sistemak

Larrialdiko harrera-programak aplikatzera edota portaerako arazoak dituzten nerabeei

arretako programa espezializatuak eskaintzera bideratutako egoitza-baliabideetan,

hurrengo behaketa-neurriak ezarri ahal izango dira, baliabide horietan sumatutako

premia eta beharrizanen arabera:

a) Segurtasuneko sistema bat ezarriko da zentroan sartu ahal izateko.

b) Larrialdi edo emergentziako kasuetan, dela gaixotasunagatik, suteagatik,

bertako egoiliarren matxinadagatik edo baita irteera eta sarrerako segurtasun-

sistemaren akatsengatik, zentroko langileei beharrezkoa gertatzen den laguntza

espezializatura berehala iristeko modua emango dien sistema bat ezarriko da.

c) Lankidetzako akordio espezifiko bat hitzartuko da larrialdiko zerbitzuekin,

krisi-egoeretarako.

d) Zentroan isolamendu-areto bat dagoenean, larrialdi-kasuetan bertara

sartzeko eta/edo areto hori berehala ebakuatzeko modua emango duen sistemaren

bat egon beharko du.

28

Egoitza-baliabideek, aurrekoez gain, beste sistema hauek ere edukiko dituzte:

telefonoa, telealarma-zerbitzua edo alarmako beste tresna eta gailu batzuk, zentroan

bertan artatutako pertsonen edo baita zentroko langileen bizitzarako edo osotasun

fisikorako arriskuko egoerak gertatzen direnean laguntza berehala eskatu ahal izateko.

29

8.- GIZA BALIABIDEAK

Egoitza-harrerako baliabideetan diharduen langile-plantilla, bai kopuruaren eta

sexuaren aldetik, eta baita prestakuntza eta esperientziaren ikuspegitik ere, bertan

aplikatzen diren egoitza-harrerako programaren edo programen esparruan esleituak

dauzkaten eginkizunak aurrera eramateko aski den profesionalen talde batek osatua

egongo da, esku-hartzeko eremu desberdinetan neska, mutiko eta nerabeen premiei

eta beharrizanei modu egoki eta eraginkorrean erantzun ahal izateko.

Jarraian zehazten dira langile horien kategoriak, bai erantzukizuneko lanpostuei eta

baita zuzeneko esku-hartzeari dagozkionak ere, eta lanpostu horien egiteko nagusiak.

8.1. Zuzendaria

Erakundearen edo elkartearen pertsona arduraduna, eta horrez gain harrera-pisu jakin

baten edo egoitza-zentro baten arduraduna ere izan daiteke aldi berean. Egoitza-

harrerako baliabide bateko zuzendariak eta baita bertako pertsona arduradunak ere

erdi-mailako edo goi-mailako unibertsitate titulua eduki beharko dute, gizarte-

zientzien, hezkuntza-zientzien edo portaera-zientzien arloetakoren batean.

Foru Aldundiak, egoitza-harrerako baliabidearen izaera eta bertan ezartzen diren

programen arabera, egokitzat jotzen dituen kualifikazio, trebakuntza eta esperientzia-

mailako baldintza gehigarriak ezarri ahal izango ditu.

Bere egitekoak hauek dira:

a) Adingabekoen legezko zaintza bere gain hartzea.

- Legezko zaintza hori eta baita Gipuzkoako Lurralde Historikoan egoitza-

harrerako esparru programa ere behar bezala betetzen direla bermatzea.

- Bere ardurapeko adingabeko pertsonen oinarrizko premia eta beharrizan

guztiak (materialak, heziketa-mailakoak eta intelektualak, sanitarioak,

emozionalak, sozialak, etab.) estaliak daudela bermatzea.

- Neska, mutiko eta nerabeei ingurune segurua, mantentzailea, babeslea,

hezitzailea eta aldi berean baita konpontzailea ere eskainiko zaiela ziurtatzea.

- Legezko eskubideak —dokumentazioa, laguntza edo akonpainamendua eta

legezko ordezkaritza— errespetatuak izan daitezen arduratzea.

- Zerbitzu desberdinak ezagutu eta horien aurrean bere burua aurkeztea,

koordinazioko egitekoa harrera-baliabidearen arduraduna den pertsonari

eskuordetuz.

- Foru Aginduak betearaztea.

30

b) Plan ekonomikoa prestatu, kontrolatu eta horren jarraipena egitea. Harrera-

baliabiderako funtsak zuzkitu eta hornitzea.

- Hitzarmenaren xede diren zerbitzuen zuzeneko kudeaketa eta prestazioa egitea.

- Zentroan artatutako adingabeko pertsonen zerrenda hilero Gipuzkoako Foru

Aldundian (GFAn) aurkeztea.

- Profesionalen zerrenda hilero GFAn aurkeztea, zerrenda horretan gertatutako

aldaketak eta horien arrazoiak adieraziz.

c) Lan-kontratazioa bideratzea.

- Langileak (hezitzaileak nahiz zerbitzuetako langileak) hitzarmen/kontratuetan

ezarritako irizpideen eta ezaugarrien arabera eta harrerako baliabideek

dauzkaten premien arabera hautatzea.

- Bajak eta/edo oporraldiak direla medio beharrezko ordezkoen kontratazioa

kudeatzea.

d) Harrera-baliabideko giza baliabideak eta baliabide materialak kudeatzea, jarduera

profesionala aurrera eraman ahal izateko baldintzak erraztuz.

- Giza baliabideek beren lana modu egokian bete ahal izango dutela bermatzea.

- Langileen eginkizunak eta zereginak definitu eta antolatzea.

- Lana kalitatez egin dadin arduratzea.

- Langileei esleitutako zereginak aurrera eramateko beharrezkoak diren baliabide

material eta ekonomikoak hornitzea.

- Eraikina eta bertako egiturak gainbegiratu, zaindu eta mantentzea.

- Larrialdiko eta segurtasuneko sistemen eta eraikineko aparatuen aldian behingo

ikuskapena gainbegiratzea.

- Langileek egindako eskaerak eta planteatutako ekimenak jaso eta horiei kasu

egitea.

- Egoitza-baliabideko teknikari eta profesionalen artean sor daitezkeen

gatazketan esku hartu eta erabakiak hartzea.

e) Zentroak bere Proiektua, Harrerako Egoitza Protokoloak, Memoria eta Barne

Araudia dituela, eta zentroko langile guztiek araudi horiek guztiak betetzen dituztela

bermatzea.

- Heziketako esku-hartzea egokia izan dadin arduratzea.

- Proiektu Pedagogikoa bete dadin arduratzea.

- Zentroko araudia errespetatu eta bete dadin arduratzea.

- Egoitza Harreraren Ebaluazio eta Erregistro Sistema (SERAR bezala ezagutzen

dena) ezagutu eta horri jarraitzea.

- Barruko prozedurak aurrera eraman daitezen arduratzea.

31

- Foru Aldundiaren irizpideak eta orientazioak bete daitezen arduratzea.

- Harrera-baliabidearen funtzionamenduari buruzko dokumentazio guztia landu

eta Haur, Nerabe eta Gazteen zerbitzura bidaltzea.

e) Baliabidearen eraginkortasuna ebaluatzea.

- Baliabidearen funtzionamendua ebaluatzea, bai egitura-mailan eta baita

langileen mailan ere, erakundeak emandako zerbitzuen inguruan egindako

jarduerak biltzen dituen urteko memoria baten bidez.

- Zentroko Heziketa Proiektua bete dadin eta urtero proiektu hori berriro landu

dadin arduratzea.

- Zerbitzuan kalitateari buruzko Kudeaketa Planak landu eta bultzatzea, sei hileko

maiztasunarekin.

- Teknikari profesionalen eginkizunak eta praktikak etengabe eta modu jarraituan

ebaluatzea, aldez aurretik ezarritako kalitateko irizpideetan oinarrituz.

f) Langileak gainbegiratzea eta horien trebakuntza planifikatzea.

- Bertan ari diren pertsona profesionalei beren lanaren eta elkarte barruko

funtzionamenduaren kanpoko gainbegirada teknikoa bermatzea.

- Edozein argitalpen-proiektu, lankidetzako jardunaldi nahiz batzarren berri edo

kanpora begira garrantzia izan dezakeen beste jarduera guztien berri GFAri

garaiz jakinaraztea, baldin eta jarduera horretan GFArekin sinatutako

hitzarmenean aurreikusitako jarduerak islatzen badira, eta horretarako

beharrezkoa izango da Foru Aldundiaren adostasuna.

- Langileei Aldundiak antolatutako prestakuntzako ikastaroetara joateko aukerak

eman eta laguntzea.

- Aldundiak proposatutako ikerketetan lankidetza eskaintzea.

- Pertsona erabiltzaileen arreta egokia bermatzeko bidezkoak diren barne-

prestakuntzako saioak antolatzea.

g) Erakundeak dauzkan ezaugarrien arabera, zuzendariaren edo beste instantzia

batzuen (lehendakari, ahalordedun nahiz kudeatzailearen) ardurakoak izango dira

beste eginkizun batzuk, esate baterako:

- Hitzarmenak GFArekin sinatzea. Eta, horrekin, bere gain hartutako obligazioak

beteko direla bermatuko du, eta baita eskainitako zerbitzuen kalitatea ere.

- Erakundearen legezko ordezkaria izatea.

- Funtzionamendu ekonomiko-administratiboa kontrolatzea: gastuaren

justifikazioa egingo du.

- Sarreren eta gastuen kudeaketa ekonomikoa egitea; zergak, plangintza

ekonomikoa eta inbertsioko eskaerak aurkeztuko ditu, eta elkartearen barne-

ekonomiaren kudeaketaz arduratuko da.

- Langile eta teknikariak kontratatzea, eta horien barruan sartzen da baita

gainbegiralearen figura ere.

32

8.2 Baliabidearen arduraduna

Egoitza-baliabide jakin eta zehatz batean ardurak eta erantzukizunak dituen heziketako

langilea. Bere egitekoak hauek dira:

a) Zentroak bere Proiektua eta Harrerako Egoitza Protokoloak dituela, eta zentroko

langile guztiek araudi horiek guztiak betetzen dituztela bermatzea.

- Proiektu Pedagogikoa bete dadin arduratzea.

- Zentroko araudia errespetatu eta bete dadin arduratzea.

- Egoitza Harrerako Protokoloak ezagutu eta jarraitzea.

- Egoitza Harreraren Ebaluazio eta Erregistro Sistema (SERAR bezala ezagutzen

dena) ezagutu eta horri jarraitzea.

- Barruko prozedurak aurrera eraman daitezen arduratzea.

- Foru Aldundiaren irizpideak eta orientazioak bete daitezen arduratzea.

- Sei hilean behin bere ardurapeko harrera-pisuko edo egoitza-baliabideko

kudeaketa-planak GFAra bidaltzea.

- Gertaera larri eta oso larriengatiko heziketa-neurri zuzentzaileen aplikazioa

baimentzea.

- Euspen fisikoko nahiz isolamenduko neurrien aplikazioa baimentzea.

b) Taldearen barne-koordinazioa aurrera eramatea.

- Heziketa-funtzioa aurrera eramateko teknika eta trebetasun egokiak sendotu

eta indartzea.

- Dokumentazioaren jarraipena dinamizatu eta bizkortzea.

- Heziketa-lanaren eguneroko jardunean sortzen diren gatazkak eta zailtasunak

jaso, landu eta zuzendaritzari helaraztea, eta horiek konpontzeko alternatibak

proposatzea.

- Heziketa-lanerako premiak identifikatu eta hobekuntzak proposatzea.

c) Heziketa-taldeari laguntza emozionala eskaintzea.

- Entzute eta parte hartzeko giroa sortzea.

- Langileei erabakiak hartzeko unean laguntza ematea.

- Erakunde desberdinen eta heziketa-taldearen arteko informazio-kanala bideratu

eta erraztea.

d) Bertan artatutako adingabekoekin eta horien familiekin izandako heziketako esku-

hartzea bermatu eta gainbegiratzea, kasu bakoitzarentzat prozesu ahalik eta onena

saiatuz.

• Neska, mutiko edo nerabearen ingresua gertatzen denean:

33

- Adingabeko pertsonak eta euren familiak antolatu eta artatzea,

harrerako baliabidearekin izandako lehenengo harremanetan.

- Neska, mutiko edo nerabeari bere egoera pertsonal eta legalaren

berri ematea.

• Neska, mutiko edo nerabearen egonaldiak irauten duen bitartean:

- Harrerako Baliabideen atalak ezarritako bilera desberdinetara

joatea: sareko bilerak, sarrera nahiz irteerakoak, zuzendaritzako

bilerak.

- Neska, mutikoa edo nerabea joaten den lekuetako (ikastetxe,

terapia psikologiko, etab.etako) profesionalak ezagutu eta horien

aurrean bere burua aurkeztea.

- Familiaren eta egoitza-baliabidearen parte-hartzea eta lankidetza

erraztea.

- Egoitza-baliabideak ezagutu eta kasuaren premien arabera

mobilizatzea; adingabeko pertsonak gizarteratzeko inguruan

dauden baliabide egokiak (kiroldegia, liburutegia, aisialdiko

taldeak...) zein diren antzeman, horiekin harremanak izan eta

negoziatzea.

- Adingabekoaren familiarekin lanean egon daitezkeen

baliabideekiko koordinazioa bideratzea.

- Kasu Plana betetzea ahalbidetuko duten laguntza eta babes

guztiak ematea.

- Egoitza-harreran hartua dagoen adingabekoari Foru Aginduek

araututakoez bestelako salbuespenezko bisitaldiak eta irteerak

ezagutzera eman eta eskatzea.

- Adingabeko pertsonak gainbegiratu eta Justizia, Osasun edo

Hezkuntzako administrazioekin izan ditzaketen harremanetan

horiei laguntzea, baldin eta salbuespen moduan, hezitzaile

tutoreaz gain bere presentzia ere gomendagarritzat joko balitz.

- Adingabeko pertsonei GFArekin dauzkaten elkarrizketa edo

hitzorduetara laguntzea, eta egiten den itzulketan ere presente

egotea, baldin eta salbuespenez bere presentzia

gomendagarritzat joko balitz.

- Foru Aldundiaren irizpideak eta orientazioak bete daitezen

arduratzea.

- Neska, mutiko edo nerabeentzat prebentzio-mailan

egituratutako programen aplikazioa ahalbidetzea (sexu-heziketa,

trebetasun sozialak, droga eta alkohol-kontsumoa, etab.).

e) Harreran hartutako adingabekoei buruzko dokumentazioa eta eskaerak kudeatzea.

34

- Hezitzaile tutoreari eta heziketako taldeari Kasu Plana transmititzea (ikus

Egoitza Harreran sartzeko eta Egonaldia egiteko Protokoloa).

- Adingabeko pertsonekin eta horien familiekin lotutako txostenak gainbegiratu

eta sinatzea, eta jarraian GFAra bidaltzea.

- Adingabeko pertsonen txosten garrantzitsuak prozesuan esku hartzen duten

gainerako profesionalei bidaltzea.

- Gerta daitezkeen gorabeherak Egoitza Harrerako atalari jakinaraztea.

f) Heziketako taldearen barruan, adingabekoen artean, heziketako langileen eta bertan

artatutako pertsonen edo horien familien artean, eta egoitza-baliabidearen eta beste

batzuen artean (komunitatea, ikastetxea,...) gerta daitezkeen gatazketan bitartekari

izatea.

- Aparteko gorabehera edo gertakarien aurrean, bera da erabakiak hartzeko

arduraduna.

- Egoitza-baliabidean sortzen diren premiak detektatu eta zuzendariari

helaraztea, eta baita horri dagozkion jarduera egokiak ahalbidetzea ere.

g) Asteko plangintza arreta emateko dauden aukera eta ahalbideetara egokitu dadin

saiatzea.

- Baliabideko eguneroko martxa antolatzea, eguneko zereginen eta eguneroko

gastuaren banaketa kontrolatuz.

- Heziketa-taldeak astez aste adingabeko pertsonarekiko egiten duen heziketako

jarraipena kontrolatu eta bermatzea.

8.3 Hezitzailea

Neska, mutiko eta nerabeekin, eguneroko bizikidetza-giroan eta komunitate-

inguruneko normalizaziorako baliabideak eta bitartekoak erabiliz, heziketa-lana egiten

duen profesional espezifikoa, unibertsitateko maila ertaineko titulazioaren jabe dena.

Bera da egoitza-harrerako zerbitzuan erreferentziako oinarrizko langilea.

Hezitzaileek Gizarte Heziketako diplomatura bat eduki beharko dute, edo Hezkuntza

Zientzietako edo Gizarte Zientzietako lizentziatura bat bestela, betiere aldez aurretik

Gizarte Hezitzaileen Euskadiko Elkargoak luzatutako gaikuntza lortu badute. Bere

egitekoak hauek dira:

a) Gipuzkoan adingabeko pertsonen arreta arautzen duten dokumentuen (Esparru

Programa, Protokoloak eta SERAR) irizpideak ezagutu eta jarraitzea, hala nola baita

bere erakundearen barne-dokumentuak ere (Zentroko Heziketa Proiektua, Barne

Araudia, arauak, norberaren eta gainerakoen eginkizunak, zereginak eta ardurak,

etab.), horietan islatutako funtzionamenduko irizpideak onartu eta praktikara

eramatea, eta edozein kasutan:

35

- Erreferentziako araudi horren arabera esku hartzea.

- Neska, mutiko edo nerabeen eboluzioa behatu eta horren jarraipena egitea,

euren proiektu pertsonalak erdietsi edo eskuratzeko bidean laguntza eskainiz.

b) Adingabeko pertsonei zainketak ematea eta beren oinarrizko premia materialak —

etxea, higienea, elikadura, janzkera edo segurtasuna— estaltzea, neska, mutiko eta

nerabeen adina eta horien ezaugarriak kontuan hartuz ahalik eta autonomia-mailarik

handiena lortzen saiatzeko.

- Adingabeko pertsonei elkarrizketetara joaten laguntzea.

- Adingabeko pertsonak zaindu eta babestea, egoitza-baliabidearen barruan

bezala baita hortik kanpora ere.

- Adingabeko pertsonek arropa eta oinetakoei dagokienez dauzkaten premiak

antzematea, eta horiek erostera joaten laguntzea.

- Adingabekoak sanitateko eta higieneko alderdietan gainbegiratu eta laguntzea.

- Adingabeko pertsonei beren jardueretarako behar duten eskolako nahiz eskolaz

kanpoko material guztia ematea.

c) Adingabekoen oinarrizko premia eta beharrizan emozionalak bete daitezen saiatzea,

neska, mutiko eta nerabeen gaitasun eta ahalmen pertsonalen erabateko garapena

estimulatuz eta indartuz, euren eboluzio-prozesuan identifikazio egokia erraztuko

dieten erreferentziako ereduak eskainiz.

- Adingabeko pertsonekiko harremana heziketako esku-hartze baten moduan

bideratzea.

- Norberaren balorazioa eta autokontzeptu positiboa sustatzea.

- Eguneroko bizimoduan erantzukizunak hartzea sustatzea.

- Autokontrolaren garapena lantzea.

- Autoestimua indartu eta bultzatzea.

- Adingabeko pertsonekiko eredu lasaitzaile bilakatzea, haiei kezka edo

urduritasuna ekar diezaieketen egoera guztietan, eta euren bulkadak

bideratzea.

- Autonomia sustatzea.

- Nerabeei bizimodu heldurako trantsizioa egokia izateko eta, hala egokituz gero,

bizimodu autonomoari ekiteko beharrezkoak diren bitarteko eta gaitasun

guztiak eskaintzea.

- Adingabeko pertsonen garapen pertsonala, eta baita pertsonen arteko garapena

ere, erraztuko duen dinamika positiboari eustea.

- Adingabeko pertsonen desberdintasun pertsonalak, kulturalak eta erlijiosoak

onartu eta ideia horiekiko errespetua sustatzea.

d) Bisita-erregimena bete dadin saiatzea, Foru Aginduan ezarritakoaren bidetik:

- Neska, mutiko edo nerabeari laguntzea eta hura agurtzea familiarekin doanean,

eta itzultzerakoan berriro ere hura hartzea.

36

- Neskak, mutikoak edo nerabeak duen portaera eta jarrerari buruz aldian behin

bere senideekin hitz egitea, egoitzara egindako bisitetan.

- Adingabeko pertsonak bisiten aurrean edo baita bisita horietatik itzultzean duen

erantzuna behatzea.

- Familiari, eta baita neska, mutiko edo nerabeari ere argibideak eta orientazioa

eskaintzea.

- Familia, eta baita neska, mutiko edo nerabea ere gaitasun eta trebetasunez

hornitzea, elkarren arteko harremanak hobetzeko eta sor daitezkeen gatazka

posibleak konpontzeko.

Bisitak “laguntza” edo “akonpainamenduarekin” gertatu beharrekoak balira:

- Familia-sistemako kide desberdinentzat erreferentziako eredu izatea bisitetan.

- Guraso-sistemari lagundu eta aholkularitza ematea, dagozkien eginkizun eta

zereginetan.

- Elkarrizketa indartzea eta akordio, muga eta arau-sail bat ezartzea familia-

sistema osatzen duten azpisistema desberdinen artean.

- Balio egokiak transmititzen laguntzea.

- Ezarritako helburuak lortzeko lan egitea.

- Adingabeko pertsonentzat kaltegarriak gerta daitezkeen mezuak eta/edo

jarrerak neutralizatzea.

- Adingabeko pertsonen osotasun fisiko nahiz emozionala gorde eta babestea,

jarrera negatiboak birbideratzeko modurik ez dagoenean bisitak etetera

iristeraino.

e) Gizarteratzea sustatzea, bizikidetzako eremu edo esparru desberdinetan.

- Adingabeko pertsona kulturan eta bizitza sozialean txertatzen saiatzea.

- Komunitateak dituen baliabideak ezagutu eta adingabeko pertsonen premia eta

beharrizanen arabera mobilizatzea.

- Informazioa eta ikaskuntzarako, prestakuntzarako eta/edo lanerako sarbideak

eskaintzea.

- Adingabeko pertsonek egoitza-baliabidearen barruan aurrera eramandako

jardueren jarraipena eta kontrola egitea, eta komunitatean (auzoan, inguruan,

…) bizikidetza ona izan dadin saiatzea.

- Adingabeko pertsonei gizarte-mailako jarrerak eta trebetasunak eskuratu eta

garatzen laguntzea, egoitza-baliabidearen barruan nahiz kanpoan bizikidetza

erraztu dezaketen heinean.

- Adingabeko pertsonengan parte-hartzea eta atxikimendua eta kide izateko

sentimendua sustatzea.

- Denbora librea neska, mutiko edo nerabearekin batera programatzea.

37

f) Adingabeko pertsonari ezarritako bizikidetzako arauak eta balioak, bere eskubideak

nahiz obligazioak azaldu eta transmititzea.

- Arauak bete behar direla azaldu eta horretan saiatzea.

- Gizarte-mailako balioak eta arauak transmititzea, hitzezko mezuen eta horiei

buruzko jarreren artean koherentziari eusten saiatuz.

g) Heziketako taldearen koordinazioan parte hartzea.

- Txanda-aldaketetan gertatutakoari buruzko informazioa helaraztea.

- Heziketako taldearen bileretara joan eta horietan parte hartzea, irizpideak

partekatu eta bateratzeko nahiz taldekideen esku-hartzeei eta lan globalari

koherentzia emateko eremu gisa hartuta.

8.4. Hezitzaile tutorea

Hezitzaileak bere-bereak edo propioak dituen egitekoez gain, neska, mutiko eta nerabe

jakin batzuen erreferente edo tutore moduan, hurrengo zeregin eta egitekoak bete

beharko ditu:

a) Esleitutako adingabeko pertsonaren arreta indibidualizatua eta berezitua

bermatzea, pertsona horrekiko hurbiltze-giro bat sortuz aldi berean.

- Egoitza-baliabidean esleitu zaion adingabeko pertsonaren sarrera edo ingresua

prestatzea (ikusi Harrerako Protokoloa).

- Adingabeko pertsona harrerako prozesu horretan partaide eta protagonista

bilakaraztea, adingabekoaren interesak kontuan hartuz betiere berari dagozkion

proposamen eta erabaki guztietan.

- Adingabeko pertsonarentzat erreferentzia gisa aritzea, entzuna eta bere

zailtasun, premia eta desiretan lagundua izan den norbait dela senti dezan, eta

ahal dela bere eskaerak bideratuz.

- Aldi berean autoritate, maitasun eta interesekoa izango den lotura mantentzea

adingabeko pertsonarekin.

- Negoziatzaile eta bitartekari gisa aritzea, gizartearen eskakizunen eta

adingabeko pertsonaren premia eta beharrizanen artean oreka bilatzeko.

b) Bere erreferentziapekoa den adingabeko pertsonarekin egindako esku-hartzearen

jarraipen estua egitea, prozesuaren koherentzia bermatuz.

- Egoitza Harrerako atalak kasuaren jarraipena egiteko ezarritako bilera

desberdinetara joatea (sareko bilerak, sarrera nahiz irteerakoak, …).

- Behaketako Protokoloa landu eta bere tutoretzapean dauden adingabeko

pertsonen SERAR sistemaz arduratzea, bertan emandako ohar eta argibideak

jarraituz.

38

- Adingabeko pertsona egoitza-baliabidean sartzen denean azterketa mediko bat

egitea, bere osasunari buruzko dosier bat osatuz (jasandako gaixotasunak,

hartutako tratamenduak, txertoen jarraipena, etab.), eta txosten horrek

SERAReko Osasunaren Metaketa Erregistroan izango du bere jarraipena.

- Behaketa-aldiak irauten duen bitartean adingabekoari ebaluazio diagnostiko

psikologiko bat egin diezaioten eskatzea.

- Neska, mutiko edo nerabeari egoitza-baliabidean indarrean dauden arauen,

eskubideen eta betebeharren berri ematea.

- Banakako Heziketako Esku-hartze Plana aurrera eramatea (PEI bezala ezagutzen

dena). Adingabeko pertsona artatu eta gainbegiratzea, bere eboluzioaren une

bakoitzaren arabera landu beharreko eremu desberdinetan.

- Esku-hartzea aurrez egindako plangintzara egokitzen dela bermatzea, eta bertan

egokiak eta beharrezkoak diren aldaketak sustatzea.

- Foru Aginduak errespeta daitezen saiatzea eta Kasu Plana aldarazteko

proposamenak aktibatzea, plan hori ahalik eta modurik egokienean garatzeko.

- Plangintza eta ebaluazioko prozesuan neska, mutiko edo nerabearen parte-

hartzea sustatzea eta baita familiarena ere, bakoitzaren ahalmen eta

posibilitateen arabera.

- Esku-hartzearen ebaluazioa egitea, eta ea “Kasu Planean” ezarritakoarekin bat

datorren ikustea, proposamen-txostenak, kasuaren berrikuspenak, gorabeheren

txostenak, tratamendu psikologiko nahiz psikiatrikoaren eskaerak, etab. landuz.

- Tutoretzako lana aurrera eramatea, adingabeko pertsonarekin asteroko

tutoretza-saioak eginez.

- Astez aste adingabeko pertsonaren jarrera diferenteak baloratzea, eta

horretarako eremukako eguneroko jarraipen-orriak erabiliko dira.

- Esku-hartzearen inguruan aldaketak egiteko beharrezkoa den informazio

garrantzitsu guztia baduela egiaztatzea, eta aldaketa-prozesu hori gidatzea.

- Neska, mutiko eta/edo nerabeari eta baita horien familiei ere eragingo dieten

erabakiak hartzen laguntzea.

- Egoitza-baliabideak adingabeko pertsonaren eta horren familiaren arretaren

mesedetan erabiltzea.

- Neska, mutikoa edo nerabea joaten den lekuetako (ikastetxe, terapia

psikologiko, etab.etako) profesionalak ezagutu eta horien aurrean bere burua

aurkeztea.

- Kasuan esku hartzen duten figura profesional desberdinekin (gurasoak, eskola-

eremuko erreferentziak, arlo terapeutikoa nahiz sanitarioa, gizarte-zerbitzuak,

denbora librea edo senideak besterik gabe) harremanetan jartzea.

- Beste pertsona profesional batzuen (terapeuta, gizarte-zerbitzu, familian esku

hartzeko talde, etab.en.) txostenak eskatu eta jasotzea.

- Adingabeko pertsonei justizia, osasun, heziketa eta gainerako administrazioekin

dituzten harremanetan laguntzea.

- Adingabeko pertsonei GFArekin dauzkaten elkarrizketa edo hitzorduetara

laguntzea, eta egiten den itzulketan ere presente egotea.

39

c) Neska, mutiko eta/edo nerabearen familiaren jarraipena egitea.

- Neskak, mutikoak eta/edo nerabeak bere familiarekin duen harremana erraztu

eta bideratzea, posible eta komenigarri den heinean.

- Gurasoek beren semea edo alaba familiatik banantzea eta egoitza-zentroan

ingresatzea eragin duen arazoaren kontzientzia har dezaten bultzatzea, arazo

hori aztertzen lagunduz. Familiari semearen edo alabaren berri aldian behin

ematea, eta familiak adingabekoaren inguruan ematen dion informazioa biltzea.

- Familiari telefono-deiak egin, eta aldian behin haiekin biltzea.

- Adingabeko pertsonari bere historia baloratzen laguntzea, atxikimendua eta

kide izatearen sentimendua sortuz.

- Egoitza-baliabideak ezagutu eta familiaren premien arabera mobilizatzea.

Adingabekoaren familiarekin lanean egon daitezkeen baliabideekiko

koordinazioa bideratzea.

- Familiari bere seme-alaben heziketa eta sozializazioko eginkizunean laguntzea,

gainbegiratutako bisiten, elkarrizketen eta harreman telefonikoen bidez.

- Oporraldien plangintza, jarraipena eta ebaluazioa neska, mutiko eta/edo

nerabearekin eta familiarekin batera egitea.

- Neska, mutiko eta/edo nerabearentzat lagungarriak izan daitezkeen alternatibak

baloratu eta eskatzea, gomendagarriak diren heinean, laguntzako familiak edo

akonpainamendu eta aisiarako boluntariotzako programak esaterako.

- Denbora-epe laburrean etxera itzultzerik aurreikusten ez baldin bada harrerako

familia bat eskatzea, adingabeko pertsonaren garapen ebolutiborako baliabide

egokitzat jotzen bada betiere.

- Neska, mutikoa eta/edo nerabea familia-harrerarako prestatzea, baldin eta

GFAk eta heziketa-taldeak proposatu eta onartutako alternatiba hori bada.

- Familia berriro elkartzea ahalbidetzeko beharrezko laguntza eskaintzea, esku-

hartzearen azken helburua aukera hori baldin bada betiere.

- Bisita-erregimenaren jarraipena egitea, Foru Aginduan ezarritakoaren arabera,

elkarraldi horietan adingabeko pertsonari laguntzen nahiz harrera egiten saiatuz

betiere, batez ere bisita horiek “akonpainamenduarekin” egitekoak baldin

badira. Eta hori posible ez balitz, bisita horien inguruko ahalik eta informazio

gehien bildu beharko du.

- Familiarekin jarraipeneko bilerak egitea aldian behin, eta baita telefono-deiak

ere.

40

d) Adingabeko pertsonen egoitza-harrerako prozesuan laguntza edo akonpainamendua

eskaintzea.

- Epe luzera komunitate-mailako laguntzak sortu eta gara daitezen eta baita Kasu

Plana betetzeko beharrezkoak diren harremanak ezartzen laguntzea.

- Adingabeko pertsonei Egoitza Harrerako prozedura guztien berri ematea.

- Kasu bakoitzean markatutako orientazioa —dela familia berriro elkartzea, beste

familia batera trasladatzea edo baita nerabearen autonomia eta deslotura ere—

lortzea ahalbidetuko duen lana gidatzea.

8.5 Hezitzaile laguntzailea (integrazioko teknikaria)

Heziketako teknikari laguntzailea heziketa-taldeko kidea da, hezitzaile nagusiaren

eginkizunak osatzen dituena. Heziketako taldeetan laguntzaileen kopuruak ezingo du

izan hezitzaileen gehi laguntzaileen batura osoaren herena baino handiagoa. Hezitzaile

laguntzailearen lanaldia gaueko txandetakoa izango da batik bat, hezitzaileen heziketa-

lanaren osagarri eta indargarri moduan.

Bere lanbide-prestakuntzaren edo trebakuntza akademikoaren titulazioa gizarte-

integrazioko goi-mailako teknikariaren mailakoa edo antzekoa izango da. Bere

egitekoak hauek dira:

a) Gipuzkoan adingabeko pertsonen arreta arautzen duten dokumentuen (Esparru

Programa eta Protokoloen) irizpideak ezagutu eta jarraitzea, hala nola baita bere

erakundearen barne-dokumentuak ere (Zentroko Heziketa Proiektua, Barne Araudia,

arauak, norberaren eta gainerakoen eginkizunak, zereginak eta ardurak, etab.),

horietan islatutako funtzionamenduko irizpideak onartu eta praktikara eramatea, eta

edozein kasutan:

- Erreferentziako araudi horren arabera esku hartzea.

- Neska, mutiko eta nerabeen eboluzioa behatu eta horren jarraipena egitea,

euren proiektu pertsonalak erdietsi edo eskuratzeko bidean laguntza eskainiz.

b) Adingabeko pertsonari zainketak ematea eta bere oinarrizko premia materialak —

etxea, higienea, elikadura, janzkera edo segurtasuna— estaltzea, bere adina eta

ezaugarriak kontuan hartuz ahalik eta autonomia-mailarik handiena lortzen saiatzeko,

baina betiere hezitzaile tutoreen orientazioa kontuan hartuz.

41

- Adingabeko pertsonei elkarrizketetara joaten laguntzea.

- Adingabeko pertsonak zaindu eta babestea, egoitza-baliabidearen barruan

bezala baita hortik kanpora ere.

- Adingabeko pertsonek arropa eta oinetakoei dagokienez dauzkaten premiak

antzematea, eta horiek erostera joaten laguntzea.

- Adingabekoak sanitateko eta higieneko alderdietan gainbegiratu eta laguntzea.

- Adingabeko pertsonei beren jardueretarako behar duten eskolako nahiz eskolaz

kanpoko material guztia ematea.

c) Adingabeko pertsonaren oinarrizko premia eta beharrizan emozionalak bete

daitezen saiatzea, adingabekoaren gaitasun eta ahalmen pertsonalen erabateko

garapena estimulatuz eta indartuz, bere eboluzio-prozesuan identifikazio egokia

erraztuko dioten erreferentziako ereduak eskainiz, eta horretarako hezitzailearekin edo

hezitzaile tutorearekin koordinatu beharko du.

- Neska, mutiko eta/edo nerabeekiko harremana heziketako esku-hartze baten

moduan bideratzea.

- Norberaren balorazioa eta autokontzeptu positiboa sustatzea.

- Eguneroko bizimoduan erantzukizunak hartzea sustatzea.

- Autokontrolaren garapena lantzea.

- Autoestimua indartu eta bultzatzea.

- Adingabeko pertsonekiko eredu lasaitzaile bilakatzea, haiei kezka edo

urduritasuna ekar diezaieketen egoera guztietan, eta euren bulkadak

bideratzea.

- Autonomia sustatzea.

- Nerabeei bizimodu heldurako trantsizioa egokia izateko eta, hala egokituz gero,

bizimodu autonomoari ekiteko beharrezkoak diren bitarteko eta gaitasun

guztiak eskaintzea.

- Adingabeko pertsonen garapen pertsonala, eta baita pertsonen arteko garapena

ere, erraztuko duen dinamika positiboari eustea.

- Adingabeko pertsonen desberdintasun pertsonalak, kulturalak eta erlijiosoak

onartu eta ideia horiekiko errespetua sustatzea.

d) Gizarteratzea sustatzea, bizikidetzako eremu edo esparru desberdinetan,

hezitzailearen edo hezitzaile tutorearen orientazioak jarraituz.

42

- Adingabeko pertsona kulturan eta bizitza sozialean txertatzen saiatzea.

- Komunitateak dituen baliabideak ezagutu eta adingabeko pertsonen premia eta

beharrizanen arabera mobilizatzea.

- Informazioa eta ikaskuntzarako, prestakuntzarako eta/edo lanerako sarbideak

eskaintzea.

- Adingabeko pertsonek egoitza-baliabidearen barruan aurrera eramandako

jardueren jarraipena eta kontrola egitea, eta komunitatean (auzoan,

inguruan,…) bizikidetza ona izan dadin saiatzea.

- Adingabeko pertsonei gizarte-mailako jarrerak eta trebetasunak eskuratu eta

garatzen laguntzea, egoitza-baliabidearen barruan nahiz kanpoan bizikidetza

erraztu dezaketen heinean.

- Adingabeko pertsonengan parte-hartzea eta atxikimendua eta kide izateko

sentimendua sustatzea.

- Denbora librea neska, mutiko edo nerabearekin batera programatzea.

e) Adingabeko pertsonari ezarritako bizikidetzako arauak eta balioak, bere eskubideak

nahiz obligazioak azaldu eta transmititzea.

- Arauak bete behar direla azaldu eta horretan saiatzea.

- Gizarte-mailako balioak eta arauak transmititzea, hitzezko mezuen eta horiei

buruzko jarreren artean koherentziari eusten saiatuz.

f) Heziketako taldearen koordinazioan parte hartzea.

- Txanda-aldaketetan gertatutakoari buruzko informazioa helaraztea.

- Heziketako taldearen bileretara joan eta horietan parte hartzea, irizpideak

partekatu eta bateratzeko, eta taldeko pertsona profesionalen esku-hartzeei eta

lan globalari koherentzia emateko eremu gisa hartuta.

g) Egoitza-baliabidean gauez artatutako adingabeko pertsonen arreta egokia

bermatzea.

- Bere lanak irauten duen bitartean esna mantentzea, ager daitekeen edozein

gorabehera edo gertakariri aurre egin eta erantzuteko.

- Gauean sor daitekeen edozein premiari erantzun egokia eman ahal izatea

(larrialdi medikoak, ihesaldiak eta Ertzaintzari egindako jakinarazpenak,

deskontrolak, 112ra egindako deiak, ingresu psikiatrikoak, etab.).

8.6. Laguntza teknikoko profesionalak

Heziketako lanaren osagarri gisa, beste profesional batzuk ere aritu ahal izango dira

laguntza moduan, eta adingabeko pertsonekin aurrera eraman beharreko esku-

hartzean beren ezagutza espezifikoak eskainiko dizkiote heziketa-taldeari eta

zuzendaritzako taldeari.

43

Profesional horien egitekoak hauek dira.

Psikologoa:

- Neska, mutiko eta/edo nerabeen ebaluazio psikologikoko zereginak egingo ditu,

aurrez kasuaren azterketan egin izan diren ebaluazioak osatzeko beharrezkoak

gertatzen diren alderdietan, hezitzaileek beren eguneroko lana ahalik eta

hobekien enfokatu eta bidera dezaten batez ere.

- Laguntza psikologikoa eta terapeutikoa eskainiko du, osasun mentaleko zerbitzu

espezifikoak edo bereziak eskatu ez arren, laguntza osagarria eskatzen duten

kasuetan.

- Osasun Mentaleko Zerbitzuekin egindako jarduketak koordinatuko ditu, zerbitzu

horiek publikoak nahiz pribatuak direla ere.

- Hezitzaileei ebaluazioko zein esku-hartzeko tresna eta baliabideak eskainiko

dizkie, kasu bakoitzaren premia eta beharrizanetara hobeto egokitu ahal

izateko.

- Laguntza emango dio heziketako taldeari kasuen ebaluazioko prozesuetan,

adingabeko pertsonen programa indibidualetan eta baita premiak detektatzeko

orduan ere.

- Bere lankidetza eskainiko du egoitza-baliabideko ebaluazio-prozesuetan,

emaitzei dagokienez bezala baita prozesuei dagokienez ere.

Gizarte-langilea (horrelakorik balego):

- Familia-giroko ebaluazio osagarriak egingo ditu.

- Adingabeko pertsonentzako beharrezko baliabideak kudeatuko ditu eta gizarte-

baliabideen zerrenda (erakundeak, lan-mundukoak, akademikoak,

prestakuntzakoak, aisiakoak, etab.) landu eta egunera mantenduko du,

adingabekoaren gizarteratzea errazteko.

- Jarduketak Oinarrizko Gizarte Zerbitzuekin koordinatuko ditu.

- Pertsona erabiltzaileek gizarteratzeko eta lan-munduan sartzeko egin beharreko

ikaskuntza sustatuko du.

- Harremana mantenduko du adingabekoa bideratzen duten baliabideekin eta

familiekin, horiek guztiak prozesuan parte har dezaten eta gizarteratzeko fasean

jarraitutasuna ziurtatzeko.

Psikiatrian espezializatua dagoen medikua (horrelakorik balego):

- Erreferentziako hezitzaileek artatutako pertsonen eta horien familien arazoen

aurrean egin beharreko jarduketak koordinatuko ditu, zentroko

arduradunarekin batera, batez ere arazo horiek portaerako trastornoekin,

44

nahasmen mentalekin, nortasunaren trastornoekin, edo substantzia toxikoen

gehiegizko kontsumoekin lotuak daudenean.

- Bera izango da erreferentziako pertsona eta solaskidea, bi zentroek osasun

mentaleko sistemarekin izan beharreko harremanean, baldin eta harreran

hartutako adingabekoek tratamenduren bat jaso behar badute bertan.

- Medikuek adingabeko pertsonei agindutako medikazio psikiatrikoa

gainbegiratuko du, tratamendu horrek irauten duen bitartean eta adingabekoak

egoitza-baliabidean hartua egoten jarraitzen duen bitartean.

- Argibide eta laguntza teknikoak emango dizkio heziketako taldeari egoitza-

baliabidean egin beharreko jarduketa orokorrak —eguneroko bizimoduko

jarduerak, zeregin okupazionalak, gizarteratzeko jarduerak, tutoretzak,

asanblada eta batzarrak, bisiten gainbegiratzea, familiei eskainitako laguntza,

etab.— diseinatu eta antolatzeko.

- Prestakuntzako ekintzak antolatu eta emango ditu baliabideko langileentzat,

bertan artatutako adingabeko pertsonen eta horien familien problematika

bereziarekin lotuak dauden ekintzak hain zuzen ere.

- Talde-jarduera espezifikoak antolatu eta bultzatuko ditu baliabidean hartutako

adingabekoentzat, horiek dauzkaten arazoekin lotuak daudenak: talde-

dinamikak, tailerrak, ikasgela tematikoak, etab.

Irakaslea:

- Heziketako programak eta jarduerak diseinatu eta emango ditu artatutako

adingabeko pertsonentzat, horien eskolatze-mailari, gaitasunei eta premia

espezifikoei lotuak betiere.

- Orientazio teknikoa emango dio heziketako taldeari adingabeko pertsonen

eskola-giroan eta prestakuntza-giroan proposatzen diren jardueretan.

- Heziketa-taldearekin batera arituko da baliabidean hartutako adingabeko

pertsona bakoitzak prestakuntza nahiz lanbidearen alorretan edo lan-munduan

dituen gaitasunak, motibazioak eta interesak detektatzeko.

- Baliabidean artatutako adingabeko pertsonek eskolatzeko sistema

normalizatura iristeko modua emango dieten oinarrizko trebetasunak eskura

ditzaten saiatuko da, edo hori ezinezkoa balitz, baliabidetik irteterakoan

gizarteratzeko edo lan-munduan sartzeko gutxieneko aukera bermatuko duten

beste sistema alternatibo batzuetara.

- Bera izango da, hain zuzen ere, erreferentziako pertsona eta solaskidea egoitza-

baliabideak eskola-sistemarekin eta lan-orientazioko edo lana bilatzeko

zerbitzuekin izango dituen harremanetan.

Gainbegiralea

45

- Gainbegiralea kanpoko profesionala izango da beti, erakundearen barruan beste

egitekorik ez duena. Eta horrez gain, gainbegiratzen duen erakundeko pertsona

erabiltzaileekin ez du harreman profesionalik ezta pertsonalik ere izango.

- Gainbegiratzeak prestakuntza zehatza eskatzen du, lan horretan parte hartzen

duten profesionalen artean koherentzia teknikoa lortzeko eta lantaldeko kide

guztien aldetik funtzionamenduko irizpide egokiak eta homogeneoak onartzeko,

betiere GFAk ezarritako irizpideekin bat etorriko direnak.

- Laguntza edo akonpainamendu erregularra izango da zuzeneko arretaz

arduratzen den heziketako taldearentzat, izan ere, artatutako adingabeko

pertsonei eta horien familiei zer gertatzen zaien, eta horrek guztiak beraiengan

pertsona gisa eta profesional gisa sortzen duena ulertzen laguntzeaz gain,

adingabekoekiko harremanak modurik egokienean bideratzeko gakoak ere

aurkitzen lagundu beharko baitie.

- Zuzendaritzako taldearentzat ere laguntza edo akonpainamendu erregularra

izango da, jarduteko erakunde eta testuinguru desberdinetan talde horren

egitekoak definitu, antolatu eta betetzeko modu berezia aurkitzen laguntzeko.

Gainbegiratze-lan horren planifikazioa, bere helburuak zehaztuz, eta baita metodologia

eta denboraren araberako egutegia ere, Gipuzkoako Foru Aldundian entregatu

beharko da urtero, Egoitza Harrerako atalak bere oniritzia eman dezan.

8.7. Administrazio eta zerbitzuetako langileak. Etxeko laguntzailea

Harrerako egoitza-baliabide bakoitzak izango ditu administrazioko eta zerbitzu

orokorretako bere langile propioak (sukalde, garbiketa nahiz mantentze-lanetarako),

baliabide bakoitzaren izaeraren, aplikatzen dituen programen motaren eta bertako

egituraren tamainaren arabera beharrezkoak diren langileen kopurua osatzeraino.

Egoitza-baliabideetako erreferentziako figura gisa (emantzipazioko pisuetan izan ezik)

Etxeko laguntzailearen figura aipa daiteke, ondorengo egitekoekin:

a) Eguneroko menuak osatzea, menu horiek orekatuak eta bertan artatutako

pertsonen premia dietetikoetara egokituak izan daitezen saiatuz, adingabekoen eta

profesionalen taldearen iradokizunak kontuan hartuz betiere.

b) Erosketa egitea.

c) Janarien kontserbazio egokia mantentzea.

d) Sukaldeko tresnak egoera onean eta leku seguruan gorde daitezen zaintzea,

alferrikako arriskuak saihestuz.

e) Etxeko edo egoitzako garbiketa-lanak egitea, eta bertan hartutako pertsonen arropa

garbitu eta lisatzea.

46

8.8. Boluntariotza eta ikasketa nahiz lanbide-mailako praktikak

Egoitza-baliabideetan pertsona boluntarioek ere jardun ahal izango dute

Boluntariotzako Erakundeen bitartez, baldin eta aldez aurretik lankidetza-akordioren

bat sinatu bada erakunde horiekin, baina inola ere ez da onartuko izaera indibidualeko

lankidetza pertsonalik.

Harrerako egoitza-baliabideetan beren lankidetza ematen duten pertsona boluntarioek

Boluntariotzako Legean ezarritako baldintzak bete beharko dituzte, eta horien jarduna

profesionalekiko lankidetzakoa izango da, adingabekoen heziketa-prozesua aberaste

aldera, baina inolaz ere heziketako taldearen egitekoak eta zereginak osatu edo

ordezteko asmorik gabe.

Ikasketa nahiz lanbide-mailako praktikak egiten ari diren pertsonek ere baimena izango

dute harrerako egoitza-baliabideetan jarduteko.

Boluntariotzako nahiz praktiketako langile guztiek behar bezala baimenduak egon

beharko dute eta esleitzen zaizkien ardurak eta eginkizun delikatuak ondo ezagutu

beharko dituzte. Harrerako baliabide bakoitzaren Funtzionamenduko Araudi edo

Erregelamenduan argi eta garbi adierazi beharko dira pertsona horiek euren lankidetza

ematen hasi aurretik ezagutu beharreko alderdi nagusiak. Dena den, figura horiek

laguntzako osagai moduan arituko dira beti, zeregin eta une jakin batzuetan, eta

heziketako langileak falta direnean inolaz ere ezingo dute pisuaren edo egoitzaren

ardura edo erantzukizuna beren gain hartu.

8.9. Langileen ratioak

Harrerako egoitza-baliabideak mantentzeko eta horietan etxeko lanak egiteko

beharrezkoak diren langileez gain, horietan lortu beharreko gutxieneko

langile/pertsona erabiltzaile ratioa, teknikariei eta heziketako langileei soilik

dagokienean, harrerako egoitza-baliabidearen motaren eta bertan aplikatutako

programa-motaren araberakoa izango da.

Heziketako taldea.

Heziketa-taldeari dagozkion ratioak adingabeko 8 pertsonaz osatutako talde bakoitzari

begira ezartzen dira, direla gehienez ere edukiera hori duen pisu batean artatutako

adingabekoak, direla egoitza-zentro bateko unitate batean bizi direnak.

Hurrengo ratioak aplikatuko dira:

47

- Egunez, hezitzaile baten presentzia bermatu beharko da neska, mutiko edo

neraberik egon ez arren ere.

- Egunez, eta artatutako adingabekoak bertan daudela, presentziazko ondorengo

ratio hauek bermatu beharko dira:

– Larrialdiko harrera-programa: hezitzaile bat 3 neska, mutiko edo

nerabez osatutako talde bakoitzeko, baldin eta larrialdiko harrera

hori bereziki programa jakin hori aplikatzera bideratutako harrerako

egoitza-baliabide batean edo harrerako egoitza-baliabideko modulu

batean ematen bada betiere.

– Oinarrizko programa: hezitzaile bat 4 neska, mutiko edo nerabez

osatutako talde bakoitzeko.

– Portaera-arazoak dituzten nerabeentzako arretako programa

espezializatua: hezitzaile bat 3 nerabez osatutako talde bakoitzeko.

– Portaerako arazo larriak dituzten nerabeentzako laguntza

intentsiboko programa espezializatua: hezitzaile bat 2 nerabez

osatutako talde bakoitzeko.

– Haur txikien arretarako programa: hezitzaile bat eta heziketako

laguntzaile bat bertan artatutako 6 neska-mutikok osatzen duten

talde bakoitzeko, ahal den neurrian bederen, neska edo mutiko

bakoitza beti erreferentziako pertsona berek artatua izateko

moduan antolatuz langileen txandak.

Harrerako egoitza-baliabideek, gainera, komenigarritzat jotzen diren laguntzako beste

langile osagarri batzuk ere eduki ahal izango dituzte, bertan hartutako biztanleriaren

premiei eta ezaugarriei erreparatuz, baldin eta osagarri horiek hezitzaileen eta

heziketako laguntzaileen batura osoaren herena gainditzen ez badute.

Gauez, berriz, presentziazko hurrengo ratio hauek aplikatuko dira:

- Larrialdiko harrera-programa: hezitzaile bat 3 neska, mutiko edo nerabez

osatutako talde bakoitzeko, baldin eta larrialdiko harrera hori bereziki

programa jakin hori aplikatzera bideratutako harrerako egoitza-baliabide

batean edo harrerako egoitza-baliabideko modulu batean ematen bada

betiere.

- Oinarrizko arreta-programa: heziketako laguntzaile bat pisu bakoitzeko, edo

heziketako laguntzaile bat modulu bakoitzeko egoitza-zentroen kasuan, baldin

eta larrialdiko egoera batean hezitzaile bat edo teknikari bat esku hartzeko

prest egongo dela bermatzen bada betiere.

- Haur txikien arretarako programa: hezitzaile bat eta heziketako laguntzaile bat

bertan artatutako 6 neska edo mutikoz osatutako talde bakoitzeko.

- Portaera-arazoak dituzten nerabeentzako arretako programa espezializatua:

hezitzaile eta heziketako laguntzaile bana, unitate bakoitzeko.

- Portaerako arazo larriak dituzten nerabeentzako laguntza intentsiboko

programa espezializatua: hezitzaile bat eta heziketako laguntzaile bat 5 nerabez

osatutako talde bakoitzeko.

48

Emantzipazioko pisuen kasuan, bi hezitzailek eta heziketako laguntzaile batek

osatutako taldeak jarri beharko dira gutxienez.

8.10. Langileen hautaketa

Haurrak eta nerabeak babestu eta zaintzeari buruzko otsailaren 18ko 3/2005 Legearen

48.j) artikuluarekin bat eta funtzio publikoa arautu eta eraentzen duen araudiaren

esparruan, pertsona profesionalen egokitasuna bermatuko duten langileak hautatzeko

prozedurak diseinatuko dira, neska, mutiko eta nerabeen interes gorena zaindu eta

beraien eskubideak babesteko. Izaera bereko neurriak hartuko dira baita harrerako

egoitza-baliabide publikoetan adingabeko pertsonen arretan esku hartzen duten

pertsona boluntarioak hautatzeko ere.

Era berean, eta Haurrak eta nerabeak babestu eta zaintzeari buruzko otsailaren 18ko

3/2005 Legearen 106. artikuluarekin bat, erakunde pribatuekin sinatutako lankidetzako

akordioen barruan, beren eskumenen esparruan eta baimena nahiz homologazioa

emateko eta ikuskatzeko esleituak dauzkaten eginkizunak betetze aldera, harrerako

egoitza-baliabideetan neska, mutiko eta nerabeei ematen zaien arretan esku hartzen

duten langileak, bai profesionalak eta baita boluntarioak ere, egiten dituzten lanak eta

zereginak betetzeko egokienak izan daitezen saiatuko dira administrazio publikoak.

Langileak hautatzeko prozedurak hautagaien kualifikazio akademikoa, esperientzia eta

ezaugarri pertsonalak baloratzeko aukera eman beharko du, eta baita egoitza

bakoitzean ezartzen den harrerako programaren arabera gaitasun horiek lanpostuei

dagozkien eginkizunak betetzeko egokiak diren ala ez esateko modua ere. Hautatutako

pertsonak probaldi jakin bat bete beharko du eta epe horretan langileen artean

esperientzia handia duen beste batek gainbegiratuko du berak egindako lana; probaldi

hori behar bezala gainditzeak lanpostua bereganatzeko aukera emango dio

hautagaiari.

8.11. Langileen prestakuntza

Azken hamarkada hauetan aldaketa ugari gertatu dira haurrak babesteko egoitza-

baliabideetan, eta aldaketa horien artean nabarmentzeko modukoa da bertan

artatutako neska, mutiko eta nerabeen profiletan ikusten dena: egunetik egunera

arreta-premia gehiago eta zailtasun gehiago dituzte adingabekoek, portaera eta

osasun mentaleko arazoak direla medio. Aldaketa horiek, heziketako langileen

gutxieneko prestakuntza espezifikoa osatu behar duten hainbat alderdiri buruzko

ezagutza gero eta gehiago eskatzen dizkiete egoitza-baliabideetako zuzeneko arretako

langileei.

Horregatik, harrerako egoitza-baliabideek langileak trebatu eta prestatzeko plan bat

eduki beharko dute, hasierako prestakuntza eta etengabekoa ere barruan hartuko

49

dituen plana, hain zuzen ere. Hasierako prestakuntzari dagokionez, hurrengo edukiak

hartu beharko dira kontuan gutxienez:

- Gizarte-zerbitzuen sistema, lehen mailako arretako gizarte-zerbitzuen

funtzioak eta baita haurren babesean espezializatuak dauden zerbitzuenak

ere.

- Haurren babesa arautzen duten lege eta arauen multzoa, eta EAEko

131/2008 Dekretua batez ere.

- Haurren babesgabeziako egoerak: tratu txarren motak eta esperientzia

horren ondorioak.

- Haurren babesgabezian esku hartzeko prozesua: faseak eta erabakiak

hartzeko irizpideak.

- Egoitzako laguntza eta arretan jarduteko printzipioak.

- Haurtzaroaren eta nerabezaroaren psikologia ebolutiboa: etapa

desberdinetako premiak eta beharrizanak.

- Garapeneko trastorno eta nahasmen nagusiak haurtzaroan eta

nerabezaroan.

- Artatutako biztanleria-motaren ezaugarri nagusiak.

- Neska, mutiko eta nerabeetan premiak ebaluatzeko teknikak: elkarrizketa,

behaketa, dokumentazioa jasotzea.

- Heziketa-lana programatzeko teknikak eta jardueren planifikazioa.

- Portaerako arazoak dituzten neska, mutiko eta nerabeekin lan egiteko

teknikak, eta harrerako egoitzetan gatazka-egoerei aurre hartzeko teknikak.

- Nerabeekin independentziako gaitasun eta trebetasunak lantzeko teknikak

eta tresnak.

- Talde-lanerako teknikak.

- Beste kultura batzuetatik datozen adingabeko pertsonekin egin beharreko

lana.

- Heziketa afektibo eta sexualerako teknikak, neska, mutiko eta nerabeetan.

- Krisi-egoeretan esku hartzeko prozedurak.

- Prestakuntza espezifikoa, sexu-abusuari dagokionez.

- Dokumentazioa landu eta kontserbatzea.

- Harrerako egoitza-programen tipologia desberdinei lotua dagoen

heziketako beste edozein alderdi.

- Neska, mutiko eta nerabeekin harremanak edukitzeko trebetasunak:

portaeren aurresangarritasuna, autonomia eta erantzukizuneko

trebetasunak irakasteko estrategiak eta teknikak, portaerak aldarazteko

estrategiak eta teknikak, portaera desegokiei aurre hartzeko eta portaera

horien ugaltzea saihesteko teknikak, bizikidetzako arau-esparrua ezagutzea,

baliabide-komunitatea osatzen duten kideen eskubideak eta erantzukizunak

ezagutzea, portaera positiboak indartu eta sendotzea.

- Osasunerako heziketa, haur-gaixotasunen prebentzioa eta kontrola,

gaixotasun infekto-kutsakorren prebentzioa, droga-mendetasunen

prebentzioa, istripuen prebentzioa eta lehen sorospenak.

50

- Pertsonen immobilizazio fisikoko eta isolamenduko neurriak behar bezala

aplikatzea.

- Janarien prestaketa eta manipulazioa, bere egitekoen artean elikagaiak

prestatzea ere sartzen den langileen kasuan.

- Programaren eta bere heziketa-lana betetzen dueneko baliabidearen

dokumentazio teknikoa, eta horren barruan hurrengoak sartuko dira

gutxienez:

– Egoitza-harrerako esparru programa.

– Harrerako egoitza-baliabidearen heziketa-proiektua.

– Barne-araudia.

– Neska, mutiko eta nerabeen eskubideak eta obligazioak, eta baita

bertako teknikari eta profesionalenak ere.

– Harrerako egoitza-atalaren jarduteko protokoloak.

– Praktika onen eskuliburua.

– SERAR programa.

– Bertan diharduten figura profesional desberdinen rolak eta egitekoak.

– Profesionalak familiarekiko duen egitekoa eta erantzukizuna.

– Larrialdi-kasuetan jarduteko pautak eta irizpideak.

Etengabeko prestakuntza, aldiz, zerbitzuko premia eta beharrizan ebolutiboetara

egokituko da lehenik eta behin; langileen prestakuntzako beharretara eta, ahal izanez

gero, baita langileen gustu eta lehentasunetara bigarrenik; eta haurrak eta nerabeak

babesteko eta artatzeko lurraldeko zerbitzu espezializatuek harrerako egoitza-

baliabideetarako ezarritako helburuetara azkenik.

Hurrengo eduki hauek hartuko ditu bere barruan:

- Hasierako prestakuntza eguneratzea.

- Langilearen egitekoekin lotutako ezagutza bereziak.

- Talde-laneko eta lanbide arteko koordinazioko gaitasunak eta trebetasunak.

51

9. ANTOLAMENDUA ETA KUDEAKETA

Egoitza-baliabidearen tamainaren eta tipologiaren arabera, antolamendu-mailako

premiak oso diferenteak dira, baina hala ere, zenbait elementu edo osagai komunak

direnez, kasu guztietan agertzen dira.

9.1. Erantzukizuna eta parte-hartzea

Egoitza-baliabide bakoitzaren barruko funtzionamendua eta harremanak antolatzeko,

eta baita erakundeen eta GFAren arteko harremanei dagokienez ere, ezinbestekoa da

erreferentziako figura batzuk ezartzea, instantzia bien artean gauzak argi uzteko eta

bataren nahiz bestearen erantzukizunak zehatz-mehatz definitzeko:

- Erakundearen zuzendaria: berak ordezkatzen du erakundea.

- Egoitza-baliabidearen arduraduna: harrerako pisu edo egoitza-zentro jakin

bateko funtzionamenduaren inguruan erantzukizuna duen heziketako langilea.

- Hezitzailea edo hezitzaile tutorea: heziketa-mailako oinarrizko figura, neska,

mutiko edo nerabe jakin batentzat erreferentzia gisa izendatua izan daitekeena,

eta heziketako programa indibidualaren erantzulea izango dena.

- Heziketako taldea: baliabideko heziketa-mailako profesional guztiak egongo

dira partaidetzako organo horretan ordezkatuak, baita erakundearen

zuzendaria eta/edo arduraduna, eta laguntza teknikoko profesionalak ere,

horrelakorik balego.

Pertsona horien guztien egitekoak Esparru Programa honetako giza baliabideen

atalean zehaztu dira aurretik.

Dena den, edozein egoitza-baliabideren antolamenduan adingabeko pertsonen

partaidetza-maila ahalik eta handiena sustatu beharko da betiere, horien adina eta

gaitasun-irizpideak kontuan hartuz, eta baita adingabekoen familiena ere, Kasu Planak

horretarako aukera ematen duen egoeretan.

9.2. Lanen plangintza

Langileen laneko ordutegiei dagokienez (zuzeneko langileena bezala baita

zerbitzuetako langileena ere), oso kontuan hartu beharko da faktore horrek erabat

baldintzatzen dituela harrerako baliabidearen heziketako ahalmenak eta, beraz, baita

adingabeko pertsonek jasoko duten arretaren kalitatea ere.

Laneko txandak neska, mutil eta nerabeen arreta egokia bermatzeko moduan antolatu

beharko dira, batetik, baina baita pertsona profesionalek bere lana baldintza egoki eta

bidezkoetan betetzeko aukera izateko moduan ere, bestetik. Era berean, eta ahal den

52

neurrian, bertan diharduten profesionalek euren bizitza pertsonala eta familiarra

laneko premia eta beharrizanekin bateratzeko modua ere eskaini beharko luke

antolamendu horrek, Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako otsailaren 18ko

4/2005 Legeak aurreikusitakoaren bidetik.

Ordutegien plangintzak duen garrantziari begira, hurrengo irizpideak hartu beharko

dira kontuan:

- Eskolako ordutegia dela medio, egoitza-baliabideetako heziketarako denbora

bazkaldu eta afaltzeko orduen artean kontzentratzen da, eta beraz, ordu-tarte

horri dagozkion txandak indartu beharko dira, eta horiei eman beharko zaie

lehentasuna, heziketako unitate bakoitzean bi hezitzaileren presentzia

gutxienez ziurtatua egon dadin une horietan.

- Goizetan, berriz, beharrezkoa izan daiteke hezitzaileren baten presentzia,

izapideren bat edo medikuari bisita egitea, edo antzekoren bat egin behar

duten adingabeko pertsonei laguntzeko. Ordu-tarte hori, gainera, programazio

edo ebaluazioko lana bideratzeko gorde daiteke sarritan. Azken finean,

zuzeneko arretara jarriak dauden langileen presentzia ezinbestekoa den

kopurura mugatuko da denbora-tarte horretan.

- Hezitzailea lanaldi oso luzeetan eta jarraian atseden-eguneko tarte luzeak

txandakatuz aritzera behartzen duten errotazio intentsiboak saihestuko ditu

txanden diseinuak, sistema horren ondorioz adingabeko pertsonekin ezarri ohi

den erlazioa intermitentea edo aldizkakoa izaten baita, tartean hainbat

egunetako absentziak tartekatuz. Txandak neska, mutiko eta nerabeen premia

eta beharrizanen arabera diseinatu behar dira, ahalik eta langileen

jarraitutasun eta egonkortasunik handienean oinarrituz, eta GFAren

oniritziarekin betiere.

- Txanda batetik besterako atseden eta ordezte-denborak, hezitzaileenak eta

baita zuzeneko arretako beste langile batzuenak ere, hogeita hamar

minutukoak izango dira gutxienez, euren arteko harremanean bi profesionalek

(sartzen denak eta irtetera doanak, alegia) gerta daitezkeen gorabehera

posibleen, bukatu gabe geratutako zereginen, eta bestelako puntuen inguruko

informazioa trukatzeko adina denbora izan dezaten.

- Aste bakoitzean bilerak egiteko denbora ere ezarri beharko da heziketa-taldea

osatzen dutenentzat laneko ordutegiaren barruan: ordubete edo bi ordukoa

izango da, kasu guztien jarraipena egiteko, eta koordinazio eta eraginkortasunik

handiena lortzeko beharrezkoa den beste edozein gai tratatzeko.

- Gaueko txandan lan egiten duten profesionalek ezinbestean esleituko zaizkien

arreta eta administrazioko lanak betetzen emango dute beren lanaldia.

9.3. Egoitza-zentroen egituraketa

Adingabeko pertsonen kopuru handia hartzen duten egoitza-baliabideetan, berriz,

bizikidetzako unitatea izeneko egiturak osatzen du heziketako jardueraren

antolamendua.

53

Unitate horiek egituratzeko irizpideak ondorengoak izango dira:

- Unitate bakoitzak bere bizikidetzako eremu propioa izango du, edozein pisu

edo etxebizitzak duen antzeko banaketarekin (gelak, bainugelak, egongela, eta

ahal izanez gero baita sukaldea ere).

- Talde horiek sexu bietako adingabeko pertsonak bildu behar dituzte, kasu

zehatz eta jakin batzuetako arazoek horrelakorik ez egitea aholkatzen dutenean

izan ezik. Anai-arrebek elkarrekin egon beharko lukete, irizpide orokor moduan,

batera egote hori senideetakoren baten interesen kontra gertatzen ez bada

noski.

- Unitate bakoitzak bere hezitzaile arduradunak eta espezifikoak izango ditu,

neskek, mutikoek eta nerabeek erreferentziako figura jakin batzuk edukitzea

lortzeko kasu guztietan. Unitate horretan, neska, mutiko edo nerabe bakoitzak

bere hezitzaile edo hezitzaile tutore propioa izango du.

- Nerabeentzako bizikidetzako unitate bereziak edo espezifikoak antolatu

beharko dira, hamabost urtetik aurrera batez ere; unitate horiekin nerabeak

gerora independente izateko modua bilatzen da, bertan bizimodu

autonomoagoa egin eta independentziarako prestakuntza espezifikoa jasotzeko

modua izan dezaten. Horri esker, jarraian emantzipazioko pisu batera

pasatzekotan, nerabeak beharrezkoak diren oinarrizko gaitasunak eskuratuak

izango ditu jadanik.

9.4. Heziketa-lanaren oinarrizko metodologia

Neska, mutiko edo nerabe bakoitzarekin egin beharreko lan pertsonala, Heziketa

Programa Indibidualean (PEI izenekoan) biltzen den esku hartzeko sekuentzia batean

oinarritzen da. Jarraian sekuentzia horren fase nagusiak azaltzen dira:

- Hasierako ebaluazioa: Neska, mutiko eta/edo nerabe bakoitzari azterketa bat

egingo zaio aldez aurretik, eta azterketa horrek esango du ea egoitza-

baliabidean ingresatzea den neurririk egokiena eta bere interesentzat mesede

gehien ekarriko diona. Azterketa horren ondorioz, ebaluazio-sail bat egingo dira

adingabekoaren inguruan, pertsona horren premia zehatzak ezagutzeko

oinarrizko abiapuntu bihurtuko direnak. Edozein kasutan, eta behin harrera

egin ondoren, adingabekoaren beharrizanen ebaluazioa osatu beharko da, eta

ebaluazio fisikoa eta psikologikoa egingo zaizkio batez ere. Ingresua, bestalde,

hartutako neurriaren helburuak eta iraupena ezarriko dituen Kasu Planarekin

batera joango da, adingabekoa aurreikusitako programa batera atxikiz.

Hasierako ebaluazioa osatzeko, heziketa-taldeak neska, mutiko eta/edo

nerabearen egoeraren ebaluazioa egingo du, egonaldiaren lehenengo bi

hilabeteetan (behaketa-aldia), eguneroko harremanaren testuinguruan

elkarrizketa edo behaketaren moduko tresnak erabiliz horretarako. Eta puntu

honetara iritsita, adingabeko pertsona bakoitzaren ezaugarrietara egokitutako

HPI bat egiteko moduan egongo dira hezitzaileak.

54

- Programazioa: adingabeko pertsona bakoitzak bere hezitzaileak edo hezitzaile

tutoreak, egoitza-baliabideko gainerako profesionalen lankidetzarekin eta

neska, mutiko eta nerabeen adina eta garapen-maila kontuan hartuz,

adingabekoen parte-hartzearekin, talde-lanean landutako HPI propioa eduki

beharko du. Lortu beharreko lehentasunezko helburuak, garatu beharreko

estrategiak, erabili beharreko bitartekoak eta baliabideak, eta baita emaitzak

baloratzeko modua ere zehaztuko dira programa horretan. Beraz, kasu

bakoitzaren egoeran gertatuko diren aldaketetara egokituz eta moldatuz

joateko adina malgutasun eduki beharko du programa horrek. Aldian behin

berrikusi eta eguneratuko da programa, eta gainerako dokumentazioarekin

batera artxibatu eta gordeko da.

- Esku-hartzea: bertan diharduten pertsona profesionalek eguneroko

bizikidetzan oinarrituz eta komunitateko baliabideak erabiliz garatzen dute

normalean esku-hartzea. Zuzeneko arretara jarritako langilea bere estrategiak

aurrera eramateko heziketa-eremuak bilatzen saiatu eta ahaleginduko da kasu

bakoitzean. Arreta berezia jarri beharko du neska, mutiko edo nerabe

bakoitzarekin harreman indibidual egokia lortu ahal izateko, baina zenbait

ikaskuntza eskuratzeko taldeko jarduerak osagarri ezin hobea izan daitezkeela

ahaztu gabe inondik inora. Harremanerako espazio edo eremu horiek modu

indibidualizatuan bilatzea izan ohi da profesionalen zailtasunik handienetako

bat, baina baita lortu beharreko helburu nagusietakoa ere aldi berean. Oso

garrantzitsua da adingabekoarekin jarduera jakin bat partekatzea, eskolako

lanetan laguntzea, garraioko joan-etorriak, medikuari egindako bisitak, eta

antzeko egoerak aprobetxatzea lan horretarako. Zuzeneko esku-hartzeari

dagokionez, laguntzako teknika espezifikoetan behar adina prestatuak egon

beharko dute profesionalek, bai heziketako giro beroa sortzeko batetik eta ager

daitezkeen egoera zailak eta gatazkak konpondu ahal izateko ere, bestetik.

Egoitza-baliabide espezifiko batzuetan, edo neska, mutiko eta nerabe jakin

batzuekin beharrezkoa izango da helburu prebentiboa, terapeutikoa edo are

errehabilitaziokoa duten esku-hartzeak programatzea, kasu bakoitzaren premia

errealak estali ahal izateko.

- Balorazioa: Hasieran ebaluazio bat egiten denez, eta jarraian esku hartzeko

prozesu bat martxan jartzen denez, amaieran ezinbestekoa izango da lortutako

helburuen balorazioa egitea. Hilero ebaluazio bat egitea gomendatzen da,

ebaluatu nahi dugun adingabeko pertsonak bere eguneroko bizi-giroan

baliatzen dituen ebaluazio eta erregistroko tresna eta bitartekoetatik abiatuz.

Helburu horri begira, kasuak funtsezko zenbait alderditan zer-nolako eboluzioa

daraman erregistratzeko modua emango dion ebaluazio-sistema bat eduki

beharko du hezitzaileek. Sistema horrek legez ezarritako jarraipen-txostenak

egiteko modua emango du, adingabeko pertsona bakoitzari dagozkion

gorabehera nagusiak, eta baita proposatutako helburuetan egindako

aurrerapausoak ere, laburbiltzeko modua egongo baita txosten horietan.

Ebaluazioa adingabekoaren hezitzaileak edo hezitzaile tutoreak egingo du,

55

baina heziketa-taldeko gainerako kideen lana ere baliatuz. Prozesua pisuaren

arduradunak gainbegiratuko du une oro, eta ahal dela neskak, mutikoak edo

nerabeak eta baita familiak ere hartuko dute parte.

Oinarrizko metodologia horren garapena errazteko Egoitza Harrerako Erregistro eta

Ebaluazioko Sistema (SERAR) erabiliko da, izan ere sistema hori aplikatu beharko baita

nahitaez GFAren sare osoan.

9.5. Kudeaketa, plangintza eta ebaluaziorako euskarri dokumentalak

Jarduera eta esku-hartze desberdinen plangintzan eta programazioan oinarrituz beteko

dute beren lana egoitza-baliabideek, bertan erabiltzen den programa-motaren eta

bertan artatzen diren pertsona adingabekoen arabera. Plangintza hori hurrengo

euskarri dokumental hauetan oinarritzen da:

- Zentroko heziketa-proiektua. Egoitza Harrerako Esparru Programan oinarritua

dagoen dokumentu honek definitzen eta deskribatzen du egoitza bakoitzaren

identitatea eta nortasuna, bere helburuak eta zereginak zehaztuz, eta baita

bertan artatutako biztanleria, plazak, lanaren eta heziketaren antolamendua,

eta pisu edo egoitza bakoitzeko kudeaketako eta laneko eredua identifikatzeko

modua eman dezaketen gainerako alderdi guztiak ere.

- Barne-araudia. Dokumentu honen helburua funtzionamenduko zenbait alderdi

eta batez ere bizikidetzaren erregulazioarekin lotutako arau jakin batzuk

zehaztea da, horiek guztiak ezagutzea eta behar bezala betetzea oso

garrantzitsua baita bai zentroko langileentzat eta baita adingabekoentzat ere.

- Kudeaketako sei hileko plana. Plan horiek seihileko bakoitzeko egoeraren

analisia jasotzen dute, epe laburreko helburuak eta esku hartzeko lehentasunak

ezarriz egoitza-baliabidea hobetzeko asmoarekin betiere, bai adingabekoekin

izandako lorpenei dagokienez eta baita laneko metodologian eta

antolamenduan egindako aurrerapausoei dagokienez ere. Arestian aipatutako

analisiaren ondorioa izaki, hobekuntzako ekintzak sustatu behar ditu, eta

jardueren programa, aurrekontua eta hori guztia aurrera eramateko ardura

duten pertsonak zehaztuko dira bertan.

- Urteko memoria. Urteko memoriak erakunde bakoitzaren kudeaketaren berri

ematen du, eta urtean zehar egindako jarduera nagusiak eta lortutako

estaldura-mailako nahiz ahaleginen mailako adierazle garrantzitsuenak azaldu

beharko lukete memoria horretan.

- Urteko mantentze-plana. Egoitza-baliabide bakoitzak kokatua dagoen eremuan

dauden etxebizitza-premiei aurre egiteko planifikatutako ekintzen multzoa

hartzen du plan horrek, alderdi materialei (egitura fisikoa, ekipamendua,

56

altzariak, dekorazioa, etab.ei) dagokienez. Aurrekontu ekonomikoa ere sartuko

da plan horretan.

- Kanpo-gainbegiraketako urteko plana. Erakundeaz kanpoko profesional baten

aldetik zentroko profesionalen taldeari eskainitako akonpainamendu edo

laguntzako eta prestakuntzako jardueren urteko aurreikuspena hartzen du

dokumentu horrek, baliabideko funtzionamendu-irizpideetan eta pertsona

erabiltzaileei eskainitako arretan koherentzia teknikoa lortzeko helburuarekin.

- Profesionalen zerrenda: Egoitza-baliabide bakoitzeko profesionalen hileroko

zerrenda, eta bertan izen-deiturak, kategoria profesionala, enpresan alta eta

baja emandako datak eta aldi baterako laneko ezgaitasunak zehaztuko dira.

- Erakundeetatik egindako bisiten txostena: Fiskaltzako, Arartekoaren bulegoko,

Osasun Ikuskaritzako edo beste erakunderen bateko profesionalek aldizka edo

noizean behin egiten dituzten bisiten laburpen bat jasotzen da txosten

horretan.

Dokumentu horiek guztiak Gipuzkoako Foru Aldundiko Gizarte Politikako

Departamentura bidali beharko dira, Egoitza Harrerako atalak ezarritako

aldizkakotasun, formatu eta edukiarekin, atal horrexek baitu, hain zuzen ere, horiek

onartzeko edo onartuak izateko egin beharreko aldaketak eskatzeko ardura edo

erantzukizuna.

Egoitzako harrera arautu eta eraentzen duen 131/2008 Dekretuak egoitza-

baliabidearen funtzionamenduko datu orokorrei buruzko informazioko erregistro-sail

bat ezartzen du, gainera. Erregistro horiek guztiak txukun antolatuak egon behar dute,

eguneratuak, segurtasuneko baldintzak bete beharko dituzte eta egoitza-

baliabideetako jarduera kontrolatzeko eta gainbegiratzeko eskumenak dituen edozein

erakunderen (GFA, Epailetza, Fiskaltza, Arartekoa, etab.en) eskura egon beharko dute.

Ondorengoak dira erregistro horiek:

a) Pertsona erabiltzaileen erregistroa

b) Pertsona profesionalen erregistroa

c) Eguneroko funtzionamenduko erregistroa

d) Gorabeheren erregistroa

e) Kexen erregistroa

f) Iradokizunen erregistroa

g) Ezarritako neurrien erregistroa

h) Heziketako neurri zuzentzaileen aplikazioko erregistroa, portaera oso larriak

gertatzen diren kasuetan

i) Bisiten erregistroa

j) Medikamentuak emateko erregistroa

k) Diruaren eta baliozko gauzen gordailuen erregistroa

l) Menuen erregistroa

m) Erregistro pertsonalen eta gauza pertsonalen jardueren erregistroa

57

n) Adingabekoen epaitegian irekitako espedienteen erregistroa, eta alor horretan

ezarritako neurriak

o) Administrazio-eremuko zehapen-espedienteen erregistroa

p) Baimenik gabeko absentzien erregistroa

9.6. Euskarri dokumentalak, kasuetan esku hartzeko

Kasu batean egin beharreko esku-hartzearen plangintza, garapen eta ebaluaziorako

ezinbestekoak diren dokumentu guztiak landu eta gordeko direla ziurtatu beharko da.

Dokumentazio horren prestaketa premiazko lana izateaz gain, aukera egokia da

eguneroko praktikatik zertxobait urruntzeko, eta horrek kasu bakoitzaren martxari

buruzko gogoeta egiteko modua ematen du. Ondorengoak dira kontuan hartu

beharreko alderdiak:

Espediente Indibiduala: Neska, mutiko edo nerabe bakoitzari eskainiko zaion

arreta planifikatzeko beharrezkoa den dokumentazio guztia gordeko da,

adingabekoaren historiarekin batera. Espediente indibidual horretan hurrengo

dokumentu hauek sartuko dira, gutxienez:

– Babes-neurriak arrazoitzen dituen txostena eta Kasu Plana.

– Neska, mutiko edo nerabearen dokumentu pertsonalak: legalak, familiarrak,

sanitarioak eta eskola-mailakoak.

– Adingabeko pertsonak eta/edo bere familiak parte hartu duten edo une

horretan parte hartzen ari diren programei buruzko txostenak (esku-hartze

familiarra, laguntza psikoterapeutikoa, txosten psikiatrikoak, etab.).

– Egoitza Harrerako Ebaluazio eta Erregistroko Sistema (SERAR): Adingabekoak

Egoitza Harrerako egonaldian izandako txosten guztiak, jarraipenekoak,

irteerakoak, HPIak eta erregistro metatuak, eta baita Bizitza Liburua ere,

horrelakorik balego. – GFAra bideratutako proposamen-txosten guztiak: gorabeherak, arau-urratze

edo portaera larri nahiz oso larrien ondorioz sortutako heziketako

espedienteak, etab. – Garrantzitsutzat jotzen den beste edozein txosten.

Dokumentazioa antolatzea: Dokumentazio hori antolatu eta kudeatzeko sistema bat

ezarriko da, bertara sartzeko baldintzak arautzen diren bitartean, profesional guztiek

ezagutuko dituzten antolamendu-mailako irizpideekin. Horrez gain irizpideak argi eta

garbi markatuko dira; zer-nolako informazioa erregistratu behar den, noiz, nola, non

eta nork egin behar duen jakin ahal izateko. Hezitzaile tutorea arduratuko da

dokumentazio-sistema egunera mantentzeaz.

Datuen babesa eta konfidentzialtasuna: Informazio konfidentziala gordetzen duten

artxiboak itxita egongo dira. Eta informazio hori euskarri informatikoan gordetzen

denean, baimenik gabekoei bertara sartzea eragotziko dieten mekanismo egokiak

58

ezarriko dira. Argi eta garbi adieraziko da zein pertsonek duten sarbidea informazio

horretara, zein artxibotara, zein xede eta helbururekin eta zein baldintzatan espresuki

adieraziz: egoitza-baliabideko langileak, Haurrak Babesteko Zerbitzuko langileak,

kanpoko profesionalak, familia eta neska, mutikoa edo nerabea (baldin eta horientzat

interesgarria gertatzen bada). Prozedura horiek indarrean dagoen legedira egokituko

dira beti. Dena den, konfidentzialtasuna mantentzeko obligazio hori adingabeko

pertsonaren interesaren mendean egongo da, eta horren barruan sartzen da heziketa-

taldeko edozein profesionalek bere lanbidea betetzen ari den bitartean artatutako

adingabekoei eta horien familiei buruz ezagutu duen eta zabal dezakeen idatzizko

nahiz ahozko informazio oro.

Neskak, mutikoak edo nerabeak egoitza-baliabidean edukitako egonaldian zehar,

onartua izan den unetik irteera iritsi arte alegia, behaketa eta ebaluazioko lana egin

beharko da, bestela esanda adingabekoaren egoera eta eboluzioa ezagutzeko

informazio esanguratsua jaso eta baloratzeko prozesu sistematiko bat jarri beharko da

martxan, esku-hartzea bere premia eta beharrizanetara egokitzeko. Ebaluazioa

egitearekin batera, beharrezkoa eta bidezkoa da berorren emaitzak neska, mutiko edo

nerabeari eta egokia bada, baita familiari ere itzultzea.

SERAR (Egoitza Harrerako Ebaluazio eta Erregistroko Sistema): hau izango da kasu

bakoitzeko erregistro eta programazioko tresna. Aurreneko behaketa eta ebaluazioko

egitekoak, helburuen programa zehatz eta xehatua, kasuan egindako aurrerapausoen

etengabeko balorazioa eta jarraipeneko txostenen eredua integratzen dira sistema

horretan. Jarraipeneko txosten hori izango da kasua berrikusteko oinarria.

Proposamen-txostenak: Edozein arrazoi dela medio, kasuari dagokion jarraipeneko

txostenean sartu gabeko proposamenen bat geratu denean, eta heziketa-taldearen

iritziz horren aurkezpena eta azterketa hurrengo aldizkako txostena aurkeztu arte

atzeratzea kaltegarria izan daitekeenean, proposamen-txostenak aurkeztuko dira.

9.7. Kudeaketa ekonomikoa

Kudeaketa ekonomikoko mekanismoak egoitza-baliabideen berezitasunetara egokitu

beharko dira, eta horrela, adingabeko pertsona bakar bat ere ez da geratuko

baliabideren batera sartzeko aukerarik gabe, edo bere premia edo beharrizanen bat

estali gabe, aurrekontu-faltagatik. Egoitza-baliabideek mekanismo bizkor eta malguak

eduki behar dituzte, aldizkako gastuei edo baita premiazko gastuei ere aurre egin ahal

izateko.

Gastuen aldetik, bestalde, adingabeko pertsonek ez lukete ohizkoak ez diren erosteko

prozeduren mendean egon behar (ez litzaieke faktura formalik eskatu beharko gastu

oso txikiak justifikatzeko, adibidez). Normalizazioa da, beste ezeren aurretik, kontu

hauetan jarraitu beharreko printzipio nagusia.

59

10.- EGOITZA-HARRERAKO ESKU-HARTZEAREN

PROZESUA

Atal honetan esku hartzeko prozesuaren faseak ezarriko dira, horietako bakoitzean

aurrera eraman beharreko jarduera nagusiak zehaztuz.

10.1. Egoitza-harrerako ingresua

Egoitza-harrerako neurria, ebaluazio zabal eta ulerkorraren ostean eta esku-hartzearen

planifikazioa egin ondoren hartuko da, baldin eta neska, mutiko edo nerabearen eta

baita horren familiaren premia eta beharrizanei erantzuteko baliabiderik egokiena dela

erabakitzen bada.

Egoitza-harreran sartzeko pausoak hurrengoak izango lirateke:

a) Kasu Plana lantzea eta Programa eta Baliabideak esleitzea.

Egoitza Harrerako batzorde teknikoak, Babeseko beste bi ataletatik (Haurren

Babeseko Sarrerako ataletik eta Familia Harrerako eta Adopzioko ataletik)

etorritako informazioa irakurri eta aztertu ondoren, Kasu Plana landu eta

prestatuko du, bertan hainbat puntu adieraziz: neska, mutiko edo nerabea zein

Programatan sartuko den, baita ingresua harrerako zein pisu eta egoitzatan egingo

den, kasuaren orientazio orokorra zer-nolakoa izango den eta zenbateko

baliabideak izango dituen, eta bisiten erregimena baimenduz. Horretarako zenbait

alderdi eduki beharko dira kontuan, esaterako:

– Kasuaren xede edo helburu orokorra.

– Adingabeko pertsonaren ezaugarriak (adina, sexua).

– Ea babes-neurrien premian dauden anai-arrebarik badagoen, eta horiek guztiak

elkarrekin mantentzea egokia den ala ez.

– Kasuaren premia espezifikoak, bai adingabeko pertsonarenak eta baita horren

familiarenak ere, eta familiarekiko eta/edo jatorrizko lurraldearekiko

hurbiltasuna mantentzearen edo ez mantentzearen komenigarritasuna.

– Bisiten erregimena.

– Baimentzen diren baliabideak (esku-hartze psikologikoa, esku-hartze familiarra,

etab.).

– Epeak eta tenporalitatea.

– Harrerako egoitza-baliabideak une horretan duen egoera (artatutako kasuen

kopurua, kasuen ezaugarriak eta premiak, zentroaren egonkortasuna, etab.).

Eta alderdi horien guztien arabera, zehaztu eta erabakiko da kasuaren

orientazioa:

60

– Adingabekoa banantzea, itzultzeko aurreikuspenarekin (familia berriz

elkartzea).

– Behin betiko banatzea, integrazio egonkorra eskainiz ordezko familia batean

(familia-harrera sinplea, iraunkorra nahiz adopzio-aurrekoa) edo babeseko

beste baliabideren batean, desgaitasun edo mendekotasuneko egoeretan.

– Independentziarako prestatzea.

– Tratamendu espezializatua eta errehabilitazioa.

Era berean, eta jasotako informazioaren arabera, programa eta egoitza-harrerako

baliabide egokiak esleituko zaizkio adingabekoari, esparru-programa honen 4. atalean

adierazitakoari jarraituz.

b) Sareko bilera egitea.

Sareko bilera funtsezko tresna da, haurrak babesteko sistema osatzen duten atal eta

zerbitzu desberdinen bitartez aurrera eraman nahi den esku-hartzearen jarraitutasuna

eta koherentzia bermatu ahal izateko. Bilera horren helburuak ondorengoak dira:

- Ordura arte parte hartu duten pertsona profesional guztien artean kasuaren

uneko egoeraren inguruko informazioa partekatzea, eta baita Kasu Plan berriari

buruzko informazioa eta plan hori aurrera eramateko kontuan hartu beharreko

orientazioei buruzkoa ere.

- Adingabekoaren ingresua egiteko, edo baliabidez aldatzeko data eta jarduera

zehatzak erabaki eta adostea.

Sareko bilera-motak izan daitezke ingresu edo sarrerakoa, baliabide-egoitzaz

aldatzekoa, Familia Harrerara bideratzekoa, Familia Harrerara atxikitzekoa edo baita

irteerakoa ere.

Deialdiaren prozesua horrela egingo da:

- Kasua bere gain hartzen duen teknikariak hurrengo profesionalak deituko ditu

bilerara: kasua eraman duen erreferentziako teknikaria eta Kasu Plan berrian

parte hartzen duten baliabideetako teknikariak eta ordezkariak. Kasua Familia

Harrerara bideratua izan bada, Familia Harrera eta Adopzioko Ataleko (SAFAko)

erreferentziako teknikaria ere deituko du.

- Ordura arte kasua eraman duen teknikariak bilera-deialdiaren berri emango die

une horretara arte esku hartu duten baliabide eta programetako profesional

esanguratsu guztiei.

- Sareko bilerak asteazkenetan egingo dira, eta beraz Egoitza Harrerako baliabide

guztiek bilera horietara joateko erabateko aukera eta baimena izango dute,

alde batera utzita bilerara zer-nolako epearekin deituak izan diren

Bileran parte hartuko dute:

61

- Orientazioa egin eta prestatuko duen atalak: kasuaren erreferentzia izan diren

teknikariak, batetik, eta baita esku hartu duen baliabide bakoitzaren ordezkari

gisa arituko den pertsona ere, bestetik.

- Harreraz arduratuko den atalak: behin aldaketa egin ondoren kasuaren

erreferentzia izango diren teknikariak, batetik, eta baita esku hartuko duen

baliabide bakoitzaren ordezkari gisa arituko den pertsona ere, bestetik.

- Familia Harrera eta Adopzioko atalak: Kasu Plana Familia Harrerara bideratzen

bada, adingabekoaren zaintza hasiera batean Egoitza harreraren bidez

gauzatuko bada ere, Familia Harrera eta Adopzioko atalari (SAFAri) ere luzatuko

zaio deialdia.

- Haurren Babeseko Sarrerako atalak(SAPI):

- GFAko erreferentziako teknikariak (SAPIk egoki irizten dienean).

- EZIAko erreferentziako teknikariak.

- Kasuan esku hartu duten baliabideetako (larrialdiko harrera-zentroak,

CAU, Osatu, Gizalan edo Izan erakundeetako) profesionalak eta neska,

mutiko eta nerabeen eta/edo horien familien terapeutak.

- Familia berriro elkartzen denean, Kasu Plan berrian aktibatu diren

baliabideetako (HPI, Elkargoak, osasun mentaleko zentroak, esku-hartze

familiarreko programak, etab.eko) profesionalak.

- Familiaren jatorriko Udaletxeko Gizarte Langileak bertan parte

hartzearen komenientzia, kasu bakoitzean baloratuko da.

- Familia Harrera eta Adopzioko atalak (SAFA):

- GFAko erreferentziako teknikariak (SAFAk egoki irizten dienean).

- Kasua Familia Harrerara bideratzekoa denean, LAUKAko erreferentziako

teknikaria, familiak hautatu eta prestatzeko programaren barruan.

- Atxikitze bidean dagoen kasua denean, LAUKAko erreferentziako

teknikaria(k), kasuaren ardura eta koordinazioa daraman Laguntza

Teknikoko programaren barruan.

- Familia harrera profesionalizatuko kasua denean, ARCEko eta LAUKAko

erreferentziako teknikaria(k), kasuaren koordinazioa daraman Laguntza

Teknikoko programaren barruan.

- Profesionales de los recursos que han intervenido en el caso: Gizalan,

Izan, Avanvida, Gure Amets…

- Kasu Plan berrian aktibatu diren baliabideetako (HPI, Elkargoak, osasun

mentaleko zentroak, esku-hartze familiarreko programak, etab.eko)

profesionalak.

- Familiaren jatorriko Udaletxeko Gizarte Langileak bertan parte

hartzearen komenientzia, kasu bakoitzean baloratuko da.

- Egoitza Harrerako atalak (SAR):

- Jarraipeneko teknikaria.

- SATeko teknikaria.

- Egoitza-baliabideko arduraduna eta erreferentziako hezitzailea.

62

- Kasuan esku hartu duten baliabideetako (Gizalan, Izan, Avanvida, Gure

Amets, etab.eko) profesionalak.

- Kasu Plan berrian aktibatu diren baliabideetako profesionalak (HPI,

psikoterapeuta, Elkargoak, osasun mentaleko zentroak, esku-hartze

familiarreko programak, etab.).

- Bileraren edukia zer-nolakoa den kontu, familiaren jatorriko Udaletxeko

Gizarte Langileak bertan parte hartzearen komenientzia, kasu

bakoitzean baloratuko da.

Bilera behar bezala egiteko, ezinbestekoa da kasuari harrera egin behar dioten

profesional guztiek deialdiarekin batera jaso dituzten txostenak aldez aurretik lantzea,

era horretan bilerara joango diren pertsona guztiek kasua ondo ezagutuko baitute, eta

ezagutza hori bilerarako abiapuntu egokia izango da.

Kasua bere gain hartzen duen teknikariak zuzendu behar du sareko bilera,

hasierako aurkezpenak eginez eta hitza dagokion profesionalari emanez kasu

bakoitzean. Bera izango da bileran jorratu beharreko informazio-mota

kontrolatzeaz arduratuko dena, eta baita gai bakoitzari zenbat denbora

eskainiko zaion erabakiko duena ere. Garrantzi handikoa da teknikari horrek

argi edukitzea zeintzuk diren bileraren helburuak, batetik, eta baita bileran zein

alderdiri buruzko informazioa jaso edo zein alderdi zehaztu behar diren ondo

identifikatuak edukitzea ere, bestetik.

Sareko bilera ez da erabakiak hartzeko foro bat: Kasu Plana aldez aurretik

hitzartu baita zegokion batzorde teknikoan. Une horretan eskura dagoen

informazio garrantzitsua laburbiltzeko, Kasu Plana azaldu eta esplikatzeko, eta

data eta jarduketa zehatzak hitzartzeko berariaz prestatutako ekitaldia da

sareko bilera.

Sareko bilerak gehienez ere ordubeteko iraupena izatea gomendatzen

da, era honetan banatuta:

- 20 minutu uneko egoeraz aritzeko

- 20 minutu Kasu Plana azaltzeko

- 20 minutu data eta jarduketa zehatzak hitzartzeko

Oharrak

Salbuespen gisa, informazio garrantzitsu berria sortuko balitz, ordura arte kasua

aurrera eraman duen teknikariak aurkeztuko du, dagokion proposamenarekin

batera, bere ataleko Batzordean. Bestela esanda, informazio berriak ez dira

sareko bileretan planteatzen, kasu bakoitzari dagokion batzordean baizik.

Salbuespen gisa, Jarraipeneko teknikariak beste mota bateko sareko bilerak

egiteko premia planteatzeko aukera izango du, izanik bilera horien helburu

bakarra kasu berean inplikatuak dauden heziketako talde edo esku hartzeko

baliabide desberdinen artean parte hartzeko irizpideak bateratzea eta

koordinazioa hobetzea. Kasu horretan, bilera deitzen duen teknikariak gidatu

63

beharko du sareko bilera, eta berak ezarriko ditu profesional desberdinen esku

hartzeko irizpideak bateratzeko oinarriak.

Adingabekoaren zaintza zein modutan (zaintzaren modalitatea, programa,

baliabidea, bisiten erregimena, neurriaren iraupenaren aurreikuspena, etab.)

egingo den ezartzen duen Kasu Plana, kasua hartzen duen zerbitzu-atalak

landuko du beti (alegia, SAR edo SAFA zerbitzuak). Zerbitzu horixe izango da

zaintzaz arduratuko den atala eta, horregatik, baita informazio hori familiei

helaraziko diena ere. Horrela, eta kasua bideratzen duen atalak landutako

txosten eta Kasu Planetan ere zaintza egikaritzeko moduari buruzko

orientazioak jasotzen diren arren, atal horretako profesionalek familiei ezin

diete ziurtatu —eta ez liekete ziurtatu beharko— kasua hartuko duen atalak

orientazio horiek bere gain hartu eta onartuko dituenik.

c) Harrerako prozesua

Egoitza-baliabidean sartzeko unea, ingresua alegia, da egoitza-harrerako prozesuaren

unerik garrantzitsuenetako bat, eta horrekin batera baita esperientziarik

zirraragarrienetakoa ere abegian hartutako neska, mutiko eta nerabeentzako.

Hausturako unea izaten da, sarritan familia-girotik urruntzea eta/edo lotura afektiboak

galtzea dakarrena, identitate edo nortasunaren eta erreferentziako ingurunearen

ezaugarriak galtzen dira, eta horrez gain deserrotzea, beldurra, banatzeko neurria

eragin duen egoera ukatzeko eta/edo norbere burua erruduntzat jotzeko joerarekin.

Prozesu honen helburu orokorrak hauek dira:

– Neska, mutiko edo nerabeari eta horren familiari ordutik aurrera abegian

hartuko duen leku fisikoa, eta aurrerantzean bere gela propioa izango dena

erakustea.

– Hurbilketa graduala, pixkanakakoa, izan dadin saiatzea, une horrek berekin

daramatzan beldurrak eta segurtasunik ezak gutxituz era horretan.

– Adingabekoari egoitza-baliabidearen funtzionamendu orokorra azaltzea.

– Lehen une horietan bai familiari eta baita neska-mutikoari edo nerabeari sor

dakizkiokeen zalantzei erantzutea.

Harrerako prozesua neska, mutiko edo nerabe bakoitzarentzat, eta baita horren

familiarentzat ere, modurik egokienean ari dela gertatzen bermatu beharko dute

egoitza-harrerako baliabideek, eta edozein kasutan hurrengo irizpideei jarraituz

betiere:

- Giro egokia lortzen saiatu behar da, neskari, mutikoari edo nerabeari

familia-girotik aldentzeak eta testuinguru berrira egokitzeak ekarri ohi

dituen sentimendu eta emozioei aurre egiteko segurtasuna eta

laguntza eskainiko dien giroa, hain zuzen ere.

- Lasaitasun-une bat bilatu beharko da, baldintzarik onenak gertatzen

diren momentuan, adingabeko pertsona horrek hezitzaileen aldetik

64

eta antzeko beste profesionalen aldetik atentziorik eta arretarik onena

jaso dezan.

- Gainerako adingabeko egoiliarrak prestatu egingo dira, ingresua ahalik

eta lasaiena eta ulerkorrena izan dadin.

- Harrerako unean funtsezkoa da hezitzailearen edo hezitzaile

tutorearen abegirako joera edo jarrera berezia, profesional horrek

egingo baitio adingabekoari egoitza-baliabidean egokitzeko modua

erraztuko dion laguntza edo akonpainamendua. Lekua eta bertako

usadioak erakusteaz gain, egoitzako gainerako kideak eta hezitzaileak

aurkeztuko dizkio, eta segurtasuna eta konfiantza transmititzen

saiatuko da, beste ezeren aurretik.

- Egoitzan egindako lehen egunetan, bertako funtzionamendu

orokorraren berri (arauak, eskubideak, betebeharrak, kexa eta

iradokizunen protokoloa) emateko unerik egokiena zein izan ote

daitekeen baloratuko da.

- Erraztasunak emango zaizkio adingabekoari, neskak, mutikoak edo

nerabeak espazio fisiko hori bereganatu eta bere-berea balitz bezala

bizi dezan, eremu hori pertsonalizatzeko modua eskainiz (dekorazioa,

banaketa, kolorea hautatzeko eta pintatzeko prozesuan parte

hartzeko aukera).

Sarrera edo ingresuaren prestaketa

Adingabeko pertsonari eta bere familiari jakinaraztea

Kasua Egoitza Harrerako atalera bideratzen duen atalak edo baliabideak jakinaraziko

dio adingabeko pertsonari eta baita horren familiari ere hartu eta erabakitako neurria,

hala nola baita bisitak egiteko eta sarrera edo ingresurako hitzartutako datak ere. Une

hau funtsezkotzat jotzen da esku-hartzearen barruan, adingabekoaren parte-hartzea

eta inplikazioa eskatzen baitu, bakoitzak ahal duen neurrian. Adingabeko pertsonak

bere bizitzaren inguruko erabakietan iritzia emateko aukera izango duela bermatu

beharko da, eta horrekin batera laguntza eskaintzen diogula hartzen diren erabakiak

ulertu eta onartzeko bezala, baita erabaki horiek sor diezaioketen ezinegona baretzeko

ere.

Egoitzako Harreran adingabeko pertsonarentzat eta horren familiarentzat

erreferentzia izango den SATeko teknikaria familiarekin bilduko da, xede hauek

lortzeko:

- Egoitzako Harreran egingo den esku-hartzea, bestela esanda Kasu

Planaren edukia, zertan den azaltzeko.

- Diputazioan bere erreferentziako profesional gisa aurkezteko, eta

berarekin telefono bidezko harremana nola egin azaltzeko.

- Berandu baino lehen, posta ziurtatuaren bidez, Egoitzako Harreran

65

egin beharreko ingresua eta baita horren baldintzak ere ezartzen

dituen Foru Agindua bere etxean jasoko duela jakinarazteko.

Harrera edo abegiaren prestaketa

Egoitza Harrerako baliabidean diharduten profesionalek neska-mutikoaren edo

nerabearen harrera eta abegiko prozesua errazteko neurri egokiak hartu beharko

dituzte. Eta horretarako:

a) Gainerako egoiliarrak kide berriaren etorrerarako prestatuko dituzte; b) Neskak, mutikoak edo nerabeak, sarrera edo ingresuaren unean behar

bezalako laguntza eduki dezan saiatuko dira;

c) Nahi dituen objektu pertsonalak berekin ekartzen utziko diote;

d) Adingabekoaren iraganari egingo diote erreferentzia, identitate-galeraren

sentimendua saihesteko;

e) Etorkizunari ere egingo diote aipamena, adingabekoak harrera-egoitzako

baliabidean izango duen egonaldia aldi baterako soilik izango dela gogoratuz;

f) Egokitzapeneko aldi bat aurreikusiko dute, eta bertan egoera ulertzen eta

horrek sortzen dizkion sentimenduak eta gatazkak adierazten lagunduko diote

adingabekoari.

Ingresuaren edo trasladoaren aurreko bisitak

Adingabeko pertsonak ingresuaren aurretik ezagutuko du baliabidea, eta beretzat

erreferentziakoak diren pertsonen eta senideren baten edo pertsona esanguratsu

baten laguntza izango du beti bertara egindako bisitetan, legezko egoerak horretarako

aukerarik ematen badu eta bere intereserako kaltegarritzat jotzen ez bada. Gutxienez

bi bisita egingo dira egoitza-baliabidera.

Bisita horien helburuak:

- Zentroa ezagutzea, non kokatua dagoen, bertako heziketa-taldea,

pertsona arduraduna eta baita bere erreferentziako hezitzailea ere.

- Baliabideko eta gelako bere kideak ezagutzea.

- Egoitza-baliabideko oinarrizko araudia, bizikidetzako funtsezko

ereduak eta pautak, eta bere eskubideak eta betebeharrak ezagutzea.

- Adingabeko pertsonak eta horren familiak familia-gunetik banantzeko

arrazoien eta helburuen inguruan behar duten informazio guztia

jasotzea, baita bertan emango dela estimatzen den egonaldiaren

iraupena eta familia-ingurunean egingo diren esku-hartzeak ere.

- Umeak eta/edo nerabeak aurreneko bisitan ezagutuko du Aldundian

duen erreferentziako bere profesionala.

Ingresua Programa Espezializatuko baliabide batean gertatzen denean, ahal dela

66

prozedura orokorra errespetatzen saiatuko dira, bere esku dauzkaten bide guztiak

erabiliz. Hori ezinezkoa gertatzen den salbuespenezko kasuetan bakarrik, ingresua

aldez aurreko bisitarik gabe egin ahal izango da. Premiazko edo larrialdiko ingresua

beharrezkoa denean era berean jokatu ahal izango da.

Familiak egindako bisitak gainbegiratzea

Adingabeko pertsona ez bada jadanik bere familia-gunearekin batera bizi, baina bere

familiartekoren batek bisitatzen badu, lehenengo 2 bisitak gainbegiradarekin egingo

dira, bai kasuaren jatorriko baliabideko edo ataleko profesionalen eskutik, edo baita

kasua hartu berri dueneko profesionalen eskutik ere.

Administrazioko izapideak eta jakinarazpenak

- Ingresuaren jakinarazpena: Ingresu edo sarreraren aurretik, adingabeko

pertsonaren jatorriko atalari dagokion profesionalak, egoitza-baliabidean egin

beharreko ingresuaren berri emango die ikastetxeari, aisiako jarduerei nahiz

eskolaz kanpokoei, medikuari, psikologoari, psikiatrari, eta beste hainbati.

Banku-helbideratzeak eta bekak: Adingabeko pertsonaren jatorriko egoitza-

baliabideak edo atalak egin beharreko ordainketei buruzko (ikastetxe, jangela,

eskolaz kanpoko jarduera, etab.) eta jaso daitezkeen beken inguruko informazio

guztia helaraziko dio egoitza-baliabide berriari.

- Erroldatzea: Egoitza-baliabideak helbide berrian erroldatuko du harreran

hartutako adingabeko pertsona.

- Proba medikoak: Ezingo da inolako proba medikorik egin adingabeko pertsona

bat Egoitza Harrerako sareko ezein baliabidetan sartzeko baldintza edo

obligazio moduan, hori egitea justifikatuko duen gomendio medikorik ez

badago behintzat.

Ingresua edo sarrera

Ingresua sareko bileraren osteko 15 eguneko epearen barruan egingo da gehienez ere,

eta aparteko xehetasunak edo gertaera bereziak izango dira epe hori atzeratzeko

baldintza bakarra.

Ingresuaren egunean, neska, mutiko edo nerabea gutxienez erreferentziako

profesionalak lagunduta joango da, eta horrez gain, ahal dela eta egoki denean, bere

familiako pertsona baten edo gehiagoren laguntzarekin. Egun horretan bere gauzak

eramango ditu adingabekoak, eta erreferentziako bere hezitzaileak lagunduko dio,

maleta desegiteko.

Behaketa eta jarraipeneko aldia

67

Behaketa-alditzat jotzen dira gutxi gorabehera ingresuaren osteko aurreneko bi

hilabeteak. Adingabeko pertsonak bai bere familiarekiko, edo baita datorren baliabide

edo abegiko familiarekiko banantze-prozesu egokia egin dezala da etapa horren

helburua.

Esleitutako egoitza-baliabidearen egokitasuna eta neska, mutikoa edo nerabea bertan

nola moldatzen den baloratzeko, bere erreferentzia izan den pertsona profesionalak

hainbat dei egingo dizkio behaketa-aldi horrek irauten duen bitartean, bere egoeraz

interesatzeko. Horrez gain, SATeko teknikariak elkarrizketa bat izango du

adingabekoarekin ingresua egin eta hilabetera.

Etapa honetako heziketako esku-hartzea Kasu Plana kontuan hartuz programatuko da,

eta SERAR metodologiak ezarritako pauta eta irizpideei jarraituz betiere.

10.2. Egoitza-harrerako egonaldia

Neskak, mutikoak edo nerabeak egoitza-baliabidean ingresua edo sarrera egiten

duenetik irteerako prozesua aktibatzen den unera arteko denbora hartzen du aldi

honek.

Egonaldiak irauten duen bitartean garrantzi berezia hartzen du sare osoan neska,

mutiko eta nerabeen mesedetan aurrera eramandako jarduketa koordinatuak. Horrela,

nabarmentzeko modukoak dira Haurtzaroko Tekniketatik hasi eta SATetik, heziketako

taldeetatik, oinarrizko gizarte-zerbitzuetatik eta beste hainbat arlotatik egindakoak,

esku hartzeko prozesuan kasu egin beharreko askotariko egoerei erantzuna emateko

eskatzen diren eta/edo martxan jartzen diren baliabide guztien parte-hartzea, azken

finean. Sistemak kasu bakoitzaren eboluzio positiboa erraztuko duten baldintzak jarri

beharko ditu.

Kasuaren esku-hartzean beharrezkoa ikusten da maila desberdinetan aritzea, praktika

egokia bermatzeko, eta adingabekoarekin egingo den esku-hartzea arrakastatsua izan

dadin saiatzeko. Horrela, esku-hartzea neskaren, mutikoaren edo nerabearen premiak

asetzen zentratuko da, batetik, eta familiari bere beharrizanetan laguntzen, bestetik.

Ikuspegi sistemiko batek aukera emango dio profesionalari neska-mutikoa edo

nerabea eta baita horren familia ere gauza eta ondasunen sistemei begira hartzeko,

eta horrek kanpotik esku hartuko duten teknikarien ikuspegiaren fokua zabaltzeko

modua ematen du, jarduketaren barruan ikuspegi globalizatzaileari bere lekua eskainiz.

Esku-hartzea oinarrizko ardatz batzuen gainean eraikiko da:

– Heziketako taldeen diziplinartekotasunari esker, profesional bakoitzak sortzen

diren egoera eta arazoen inguruan duen ikuspegia aberastu egingo da, eta

68

horrek alternatiba berriak eta irtenbide edo konponbide berriak bilatzeko

modua emango dio taldeari.

– Esku-hartze profesional desberdinek oso kontuan eduki beharko dute neska,

mutiko edo nerabearen talde bateko kide izateko mikrosistemen krisia. Hortik

sortzen da, hain zuzen ere, sareko lanaren garrantzia, neska, mutiko eta

nerabeentzat eta horien familientzat esanguratsuak diren mikrosistemen

artean elkartrukeak erraztu eta ahalbidetuko dituen sistema baten moduan,

sistema horretan kideak arazoak konpontzen lan egin baitezekate, laguntza

eskaintzen dien sarearen beraren elkarreraginak sumatu eta hartzen dituzten

bitartean.

– Bioetikaren printzipioak:

– Kalterik ez egin, neska bati, mutiko bati edo nerabe bati, eta baita familiari

ere, fisikoki, psikikoki edo sozialki kalterik ez egiteko obligazioa bezala

ulertua.

– Justizia. Ez diskriminatzeko obligazioa, abiapuntu gisa pertsona guztiek

begirune eta errespetu bera merezi dugula pentsatuz.

– Autonomia. Neskaren, mutikoaren edo nerabearen, eta baita familiaren

ere, balioak eta nahiak errespetatzeko obligazioa, posible den neurrian.

– Ongintza. Ongia egiteko obligazioa edo gainerako pertsonei euren

premietan laguntzeko obligazioa, laguntza hori hurkoek bere borondatez

eskatu edo onartzen dutenean.

Egoitza Harrerako programetatik lehentasunezkotzat jotzen da Sistema osoak

partaidetzako filosofia edukitzea, aldaketa-prozesuak adingabeko pertsonen eta horien

familien onarpenetik eta inplikaziotik bultza daitezen, bai sistemaren beraren

funtzionamendutik eta baita bertan parte hartzen duten profesionalen aldetik ere.

Partaidetza horretatik abiatuz, eta laneko filosofia, metodologia, etab. bateratuak

onartuz sare osoaren lana koherentea izatea lortuko da, lan horren kalitatea eta neska,

mutiko edo nerabeen, horien familien eta profesionalen ongizatea gehituz aldi berean.

Edonola izanik ere, egoitza-harreran egindako egonaldian jasotako arretari dagozkion

alderdi guztiak esparru-programa honetan begiesten diren kalitateko estandarren

arabera erregulatu eta eraenduko dira beti.

10.3. Egoitza-harrerako irteera

Irteera edo egresua esaten zaio neska, mutikoa edo nerabea egoitza-harrerako baliabidetik

irteten den uneari.

Harrerako baliabidetik irtetea prozesu baten emaitza moduan ulertu behar da: prozesu hori

adingabekoa egoitzako harreran sartzen den unean bertan hasten da, eta esku-hartzeak

irauten duen denbora osoan landu eta planifikatu behar da. Prozesuaren orientazioa Kasu

Planean egongo da jasoa, aurreikuspenen arabera, eta plan hori ondoz ondoko jarraipen-

69

txostenetan ebaluatuko da. Beraz, prozesu baten emaitza da, eta gertatu aurretik aurreikusia

eta landua dagoen prozesuaren emaitza.

Prozesu horrek lan jarraitua eskatzen du aurrez:

a) Neska, mutiko edo nerabearekin.

b) Familiarekin.

c) Beste baliabide profesional eta komunitario batzuekin.

a) Neska, mutiko edo nerabearekin:

– Hurrengo etapan egokitzeko modua emango dioten harreman eta

sozializazioko trebetasunak eskuratzen lagunduz.

– Bere errealitate pertsonal, familiar eta sozialaz kontzientzia hartzen lagunduz:

aukerak, mugapenak, etab.

– Berari dagozkion erabakietan partaide izan dadin animatuz, eta entzunaldiko

izapidean izango duen parte-hartzea sustatuz.

b) Familiarekin:

– Familiarekin lan egitea, euren seme-alabari laguntza eta mantenua emateko,

eta adingabekoaz kargu egiteko dituzten ahalmen eta mugapenez benetan

kontziente izan daitezen.

– Egoitza-baliabidearekin lankidetzako dinamika bat sortzea, ahal duten neurrian

euren seme-alaben bizitzan inplika daitezen.

– Euren seme-alabarekin harremanak izateko trebetasunak eskuratzen laguntzea,

elkarren artean ahalik eta harreman onena egon dadin, maila kuantitatiboan

bezala baita maila kualitatiboan ere.

– Euren seme-alabari dagokion edozertan (informazioa, erabakiak hartzea, etab.)

inplikatu eta partaide izatea.

– Euren seme-alabentzat beharrezkoak diren arretako eta bizitzako baliabideak

onartzeko prestatzea, bai familiak eskain ditzakeenak osatzeko bai horiek

ordezteko ere.

c) Beste baliabide profesional eta komunitario batzuekin:

Esku-hartze osoan zehar saiatu beharko da neska, mutiko eta nerabeei, eta horien familiei,

ahalik eta arretarik onena eskaintzeko, eta baita eboluzio positiboa ekarriko duen laguntza

emateko ere. Horrek egoitza-baliabidetik lana egitea eskatuko du, noski, baina baita egoitzako

harrera-sarearen barruan nahiz sareaz kanpo beste pertsona profesional batzuen lankidetza

ere, esku-hartzea aberastu eta helburuak lortzen lagunduko dutenak.

Horrek guztiak bi mailatako lana eskatzen du: lehen maila batean, neska, mutiko edo

nerabearekin, edo baita familiarekin ere egitekoren bat duten edo eduki dezaketen

komunitate-eremuko beste pertsona profesionalekin (udaletxeetako gizarte-langileekin, kale-

hezitzaileekin, aisia eta denbora libreko begiraleekin, eskolako tutoreekin, etab.) lana

70

koordinatzea eta laneko sare bat eratzea. Bigarren mailako lanak, aldiz, kasuarekin lan egiten

lagun dezaketen baliabide eta maila guztiak (psikoterapiak, esku-hartze familiarreko

programak, osasun mentalekoak, droga-mendekotasunak tratatzekoak, etab.) eskatzea esan

nahi du, eta baita neska, mutiko edo nerabeek, eta baita horien familiek ere, bere inguruneko

komunitate-mailako eta gizartean parte hartzeko baliabideekin (aisiako elkarteak,

autolaguntzako taldeak, gizarte-zerbitzuak, etab.) izan ditzaketen harremanak erraztu eta

bideratzea ere.

Zentrotik irtetea ekarriko duten arrazoiak

– Adingabeko pertsonak eta/edo familiak esku-hartzearen hasieran ezarri eta

Kasu Planean edota ondoz ondoko jarraipeneko txostenetan jasotako

helburuak lortu dituztela egiaztatzea.

– Egoitza-harrerako neurria eragin zuten arrazoiak partzialki bada ere gaindituak

izan direla egiaztatzea, eta familia berriro elkartzea egokitzat edo posibletzat

jotzea, sistema osatu edo horri lagunduko dioten beste baliabide batzuekin

batera.

– Egoitza-harrerako esku-hartzeak familiako harreraren edo adopzioaren aurreko

pauso bezala lortu beharreko helburuak bete direla egiaztatzea.

– Kasuaren premia eta beharrizanak eraginda, Programa, Orientazioa edo Neurria

aldatzea gomendatzeko modukoa izatea.

Irteera-motak

Egoitza-harreratik irtetea (egresua ere esaten zaio) adingabekoa beste bizitzako giro

batean sartzera doanean gertatzen da. Irteera izan daiteke:

– Adingabekoaren familia propiora, neska, mutikoa edo nerabea aurrez

familia-girotik banantzera eta ondoren babeseko egoitza-baliabide batean

ingresatzera behartu zuten baldintzak gainditu badira eta berriro ere familia

elkartzea posible bada.

– Familia-harrera edo adopziora, berriro ere familia elkartzea ezinezkoa edo

desegokia denean, eta adingabeko pertsonarentzat ordezko familia-giro bat

(familia zabala, arrotza eta/edo izaera profesionalizatukoa)

mesedegarriagoa gertatzen denean.

– Beste egoitza-baliabide batera trasladatzea, bai egoitza-harrerako

sistemaren barruan edo baita sistemaz kanpo ere, adingabekoaren

ezaugarri eta premiei erantzun hobea eman ahal izateko.

– Adingabekoak adin-nagusitasuna lortzen duenean, helduen gizarteratzeko

baliabideetan sartzea, dela emantzipazioko baliabide batera, erabateko

autonomia lortzeko bidean aurrerapausoak ematen jarraitzeko, dela

bizimodu independentera, horretarako aski baliabide ekonomiko baditu

edo laguntzei esker bizitzeko modua badu, bere eguneroko jardunean

behar adinako autonomia lortu ondoren betiere.

Irteera eskatzeko jarraitu beharreko prozedura

71

– Hasieran Kasu Planean eta ondoren gutxienez sei hilean behin egingo diren

jarraipeneko txostenetan markatutako Kasu Orientazioaren aldizkako

berrikuspena egingo da, txostenak etengabe doituz eta garatuz doan prozesura

eta horren xehetasunetara egokituz eta moldatuz.

– Irteera gertatzeko beharrezkoak diren aipatutako baldintzak ematen diren ala

ez hezitzaile tutoreak baloratuko du, heziketako taldearekin batera, erabaki

horiek prozesuan esku hartzen duten gainerako profesionalekin kontrastatuz

betiere.

– Txostena irteeraren aldekoa izango balitz, kasuaren ardura duen hezitzaile

tutoreak egin beharko du Irteerako txostena edo Jarraipeneko txostena (azken

dokumentu hori denboran zehar aurrekoarekin batera gertatuko balitz).

Kasu guztietan kontuan hartu beharreko alderdiak

Irteerako egoera bakoitzak irteerako programa indibidual bana eragingo du, bere

helburuekin, bere faseekin, bere baliabideekin eta denboraren araberako egutegiarekin.

Jarraian, programa hori garatzeko irizpide batzuk zehazten dira:

– Irteera gertaera positibotzat hartu behar da beti alderdi guztien aldetik,

hobekuntza-prozesuaren adierazle bat bailitzan.

– Igurikimen sakonak eta sentimendu gogorrak, anbibalenteak edo bikoitzak

kasurik gehienetan eragiten ditu (desira nahiz beldurrak, poza irabazten

denagatik, baina baita tristura ere atzean uzten denagatik, etab.) Hori guztia

behar bezala landu beharra dago, alderdi guztiek (adingabekoek, familiak,

profesionalek) modu onean asimilatu eta bereganatu dezaten. Ondo

programatutako pauso progresiboz osatua egon behar du.

– Ezinbestekoa da ukitutako pertsonak (neska, mutiko edo nerabeak batez ere,

eta baita horien familia) prozesuaren onarpenean eta erabakiak hartzeko

unean inplikatuak egotea. Familia beti jakinaren gainean eduki behar da.

– Prozesuan parte hartzen duten pertsona profesional guztiak inplikatuko dituen

plan bat prestatuko da, prozesuak irauten duen bitartean koordinatutako

ekintza guztiak bermatzeko.

– Sare sozialarekin eta sare profesionalarekin lan egin behar da, irteerako unean

neskak, mutikoak edo nerabeak bere familia, prestakuntza eta lanbide nahiz

gizarte-mailako integrazioan ahalik eta laguntza eta erraztasun gehien eduki

dezan.

– Adingabeko pertsonak bere gauza eta objektu guztiak (ondasunak, argazki-

bildumak, bizitzako liburua, etab.) berekin eraman eta dokumentazioa ere

egunera edukiko ditu, beharrezkoa duen guztia (laguntzak, dokumentazioa,

premiazko laguntza-baliabideak aktibatuak egotea, etab.) kudeatzeaz gain. Era

berean, egoera berri horretan babesa bermatzeko beharrezkoak diren baliabide

guztiak eskura edukiko ditu familiak ere.

– Irteerari ekin aurretik plan bat egin beharko da, eta bertan aurreikusiak egongo

dira neskak, mutikoak edo nerabeak atzean uzten duen egoitza-baliabideko

72

heziketa-taldearekiko egin beharreko harremanak: modua, uneak, iraupena,

epeak, etab.

– Garrantzitsua da despedida edo agurreko erritual bat egitea.

– SERAR sistema, adingabeko pertsonarekin batera trasladatuko da egoitza-

harrerako beste baliabide batera joaten bada, aurreko baliabidean egonaldiak

iraun duen bitartean pilatutako lan eta informazio guztia berekin hartuta.

Edonola izanik ere, informazio hori guztia transmititzeko modua GFAk ezarriko

du irteera-mota desberdinetan.

Hala ere, eta neska, mutikoa edo nerabea zer-nolako ingurune edo girotara pasatzera

doan kontu, alderdi espezifiko batzuei erreparatu beharko zaie:

Familia berriro elkartzea

Egoitza-harrerako prozesua aurrera doan bitartean ezinbestekoa da familia neskaren,

mutikoaren edo nerabearen bizitzan inplikatuz joatea, ahal den moduan, eta bereziki

kasuaren orientazioa berriro familiara itzultzea denean, eta inplikazio horren maiztasuna eta

baita parte hartzeko eremuak ere gehitzen joatea, seme-alabaren eguneroko bizimoduko

alderdi guztiak estaltzeraino. Horretarako, ondorengo irizpideak kontuan hartuz lan egin

beharko da:

– Heziketako taldearen aldetik igurikimen errealistak, errealitateari doitutakoak

alegia, landuko dira adingabekoarekin eta horren familiarekin: bi alderdiak zein

egoeratan dauden azalduko zaie, eguneroko bizikidetzan izan dezakeen

eragina, zer espero dezaketen eta zer ez, etab. argi eta garbi adieraziz.

– Plangintza xehatua eta negoziatua prestatuko da gurasoekin eta seme edo

alabarekin, hurbiltzerako xedeak eta epeak ezarriz aldi berean.

– Neska, mutikoa edo nerabea familia-giroko eremu komunitarioan ere

integratzea lortzeko pausoak emango dira pixkana-pixkana: eskola, lagun eta

adiskideen taldea, aisia eta denbora libreko baliabideak, ekipamenduak

(kiroldegia, liburutegia, ludoteka edo haur-txokoa, gazte-lekua, ingurune irekiko

programak, etab.) ezagutu eta erabiltzea. Neskak, mutikoak edo nerabeak

ezagutu ditzala laguntzako baliabideak eta horietara iristeko modua.

– Euskarri eta laguntza eman diezaieketen zerbitzu profesionalekin (gizarte-

langileak, kaleko hezitzaileak, eskolako tutorea eta/edo orientatzailea,

etab.ekin) koordinazioan aritzea.

– Esku-hartze familiar bat abian jartzea, elkarrengana moldatzea errazteko

beharrezkotzat jotzen bada.

– Neskak, mutikoak edo nerabeak familiako etxea bere egin dezan saiatzea, etxe

barruan bere premia eta beharrizanetara egokitutako eremu bat prestatuz,

bere ondasunak eta gauzak bertara eramanez edo dekorazioa bere gustuetara

moldatuz.

Familiako Harrera edo Adopzioa

73

Kasu hauetan, familia-harrerarako edo adopziorako trantsizio moduan prestaketako lan

espezifikoa egin beharko da aldez aurretik, eta beharrezkoak diren alderdi guztiak landu eta

jorratuko dira bertan (informazioa, laguntza, alderdi emozionalak, etab.). Neska, mutikoa edo

nerabea berriro ere familiaren etxera ezin itzul daitekeela uste denean aplikatuko litzateke

neurri hau, bere familia-guneaz bestelako familia-giro batean egindako bizikidetza, dela aldi

baterakoa dela behin betikoa, beretzat mesedegarria izan daitekeela pentsatzen denean.

Prozesu hori egokia izan dadin, ondorengo puntuak hartu beharko dira kontuan:

– Beharrezkoa da familiaren hautaketa egokia egitea, neska-mutikoaren

ezaugarrien eta premien arabera (lan hori Familiako Harrera atalaren

eskumena da).

– Garrantzi handikoa da familia-leialtasunaren kontzeptua maneiatzerakoan sor

daitezkeen sentimenduak lantzea.

– Garrantzitsua da, era berean, bi alderdiek dituzten igurikimenak lantzea: izan

daitezela errealistak, izan ditzaketen mugak ondo ezagutu eta muga horiek

eguneroko bizimoduan ekar dezaketena onar dezatela.

– Familia biologikoak eta abegi-familiak egoera den bezala onartu eta elkarren

lehian aritu ez daitezen saiatzea.

Independentziarako prestatzea

Egoitza-harreratik irten ondoren hartuko dituen familia-girorik ez duten nerabeentzat dago

pentsatua, edo baita familiaren etxera berriro itzultzea nerabearen garapen pertsonalarentzat

ez dela mesedegarria izango uste den kasuetarako ere.

Bide horixe landu beharko litzateke adin-nagusitasunarekin berriro ere familiara itzultzeko

aukera egon arren, familiak estaldura partziala besterik eskaini ezin dionean nerabeari, eta

beraz gazteak bere bizimoduaz erantzukizunez arduratzeko adina autonomia eta heldutasun

eduki beharko luke.

Gaztearen autonomia lantzeak izan behar du adingabekoak egoitza-harreran egingo duen

egonaldi osoan jorratu beharreko ildoetako bat, gaztearen adinaren eta gaitasunen arabera

betiere, baina lan hori areagotu egin beharko litzateke 16 urtetik aurrera, bizimodu

independenterako prestatzeko asmotan, berriro familiara itzultzea ezinezkoa den kasuetan

edo baita gaztearen ezaugarri pertsonalak nahiz sarrerako adina direla medio, edo

baliabideak porrot egin duelako, familiako harrera-baliabiderik ez dagoelako.

Autonomia-programa hori egoitzako harrera-baliabideetan aurkitzen diren nerabe guztiekin

landu beharko da, bakoitzaren heziketako plan indibidualetik abiatuz, neska-mutikoak

hurrengoak bezalako gaietan prestatzeko:

– Eguneroko bizimoduan aritzeko: norbere burua zaintzeko trebetasunak,

higienearen eta osasunaren mailan, erosketak egin, otordu sinpleak prestatu,

etxea txukun eta ondo antolatua eduki, etab.

– Bizilekua edo ostatua lortzea eta auzokideen arteko portaera-arauak betetzea.

74

– Diruaren kudeaketa eta dokumentazioarekin lotutako izapideak egitea:

antolamendu ekonomikoa, bankuak, dokumentuak eta agiriak berritzea,

erroldatzea, etab.

– Herritarren eskubideak eta betebeharrak ezagutzea.

– Pertsona eta taldeekin harremanak (elkarrizketa, argibideak eskatu, kritikak

egin eta onartu, enpatia, arrazoibide morala, autokontrola, talde-presioarekiko

erresistentzia, etab.) izateko trebetasunak.

– Bere bizimodu eta portaerekiko ardura izatea.

– Enplegua bilatzeko gaitasunak edukitzea eta xede horretarako baliabideak

(INEM, Langai, etab.) ezagutzea eta erabiltzen jakitea.

– Enpleguari eustea.

– Komunikabideak erabiltzea.

– Baliabide komunitarioak ezagutzea: instituzionalak (gizarte-zerbitzuak,

ogasuna, osasunekoak, heziketa eta lan-mailakoak, ...) eta sozio-komunitarioak:

gazte-lekua, kiroldegia, liburutegiak, aisiako eta gizarte-partaidetzako taldeak,

etab.

Aipatu berri diren independentziarako oinarrizko gaitasunak lortu ahal izateko, bizitzako

trebetasunen Umbrella programaren aplikazioa ezartzen da, GFAren egoitza-harrerako

sarearen barruan.

Horrez gain, garrantzitsua da gazteekin egin beharreko lanean gizarteratzeko oinarrizko

trebetasunak garatzen laguntzen dieten Gizarte Ongizateko edo Gizarteko Trebetasunen

programa espezifikoak ere jorratzea, batetik, eta familiaren egoeraren ezagutza pertsonala

lantzea eta igurikimen pertsonalak eta lanekoak nerabeen gaitasun eta trebetasunetara doitu

eta egokitzea, bestetik.

Azkeneko fasea zubi moduko egoera bat izango da, eta bertan harrerako pisu edo

etxebizitzarekiko loturak askatzen eta maila pertsonalean gazteari orientazioa eta babesa

ematen dion heziketako taldearen laguntzatik pixkanaka askatzen hasiko da nerabea, lan-

munduan sartzeko prozesua prestatzen joateko eta beste pertsona profesional batzuekin eta

sare sozialekin loturak martxan jartzen hasteko. Baina landuko diren trebetasunak egunero

erabiliz, ikaskuntza egokia lortzeko eta komunitatearekiko etengabeko elkarreraginean

aritzeko aukera ere izango du aldi berean nerabeak.

Bizimodu independentea egiten hasiko badira, aldez aurretik eskatuak eta hitzartuak eduki

beharko dituzte loturak hausteko laguntzak, horrelakorik behar badute bederen, eta ondo

ezagutu beharko dituzte eskura eduki eta erabil ditzaketen laguntzako baliabideak (gizarte-

zerbitzuak, bekak, ...).

Gaur egungo gure gizarte honetan nerabeek adin-nagusitasunetik hurbileko adinetan

bizimodu independentea egin ahal izateko dituzten zailtasunak ikusita, gutxi dira aukera hori

aurrera eramateko modua emango dieten baldintzak (ekonomikoak, laboralak nahiz

autonomia pertsonalekoak) lortzen dituztenak. Egoitza-harreran egon diren gazteen kasuan,

gainera, beharrezkoa gerta daiteke emantzipazioko zubi moduko baliabide batera pasatzea,

bertan alderdi horiek guztiak lantzen jarraitu ahal izateko behin adin-nagusitasunera iritsita

ere, horretarako kanpoko laguntzaren premia badute.

75

Programa aldaketa

Neskak, mutikoak edo nerabeak dauzkan premiei erantzun hobea emateko beharrezkoa

denean soilik planteatu beharko da programa-aldaketaren egoera hori. Abiapuntuko filosofia

gisa, behar-beharrezkoak ez diren aldaketak baztertu egin beharko dira, aldaketa horiek

dakartzaten lotura-hausturengatik, eta neskak, mutikoak edo nerabeak bere historiaren

jarraitutasunaren pertzepzioa gal ez dezan, beste lotura berri batzuk sortzeko ekar dezaketen

kalteagatik.

Ezinbestekoa da gaztea aldaketarako prestatzea, eta horretarako azalpen oinarrituak eta

sinpleak emango zaizkio, bere adinerako nahiz ulermenerako egokiak, erabakitzeko prozesuan

izan dezakeen partaidetza sustatuz. Trasladoan parte hartuko duten egoitza-baliabideen

arteko koordinazioa ziurtatu eta jarduteko prozedura orokorra egituratu beharko da,

baliabide bakoitzean erabiltzen diren heziketako irizpideen aplikazioan eta/edo

interpretazioan desberdintasunik egon ez dadin.

Trasladoak suposatzen duen mozketa emozionala ahal den neurrian gutxitzen saiatu beharko

dugu, mozketa hori bat-batean gerta ez dadin, modu programatuan eta ondoz ondoko faseak

eta pausoak betez baizik: profesionalen koordinazioa, inplikatutako alderdiek neurria

onartzea, baliabide berriari buruzko informazioa ematea, espazio berria (zentroa, eremu

komunitarioa) fisikoki ezagutzea. Zubiak eta trantsizioko egoerak ezarriko dira, egoitza-

baliabide zaharreko eta berriko profesionalak batera arituko diren uneak, laguntzak eta

akonpainamenduak eskainiz, adingabeko pertsonak segurtasuna lortu eta egoitza-baliabide

berriarekiko lotura positiboa martxan jar dezan. Garrantzi handikoa da baliabide berriarekiko

egokitzapena erraztea, bertan artatutako pertsonek jakin dezaten badela sare bat, euren

garapen pertsonaleko prozesua babestu eta horri jarraipena ematen diona, nerabeak

jatorriko egoitza-baliabidean egindako ikaskuntzak modu positiboan aprobetxatuko dituena.

Aurreko egoitza-baliabidera egin beharreko bisitak eta nerabearentzat esanguratsuak izan

diren profesionalekiko elkarraldiak ere programatu beharko dira, aurreneko hilabeteetan

batez ere. Oso garrantzitsua da, era berean, SERAR sistemari dagokion dokumentazioa (kopia

bat) neska, mutiko edo nerabearekin batera iristea bere destinoko baliabide berrira.

76

11.- EGOITZA-HARRERAREN EBALUAZIOA

Egoitza-harrerako Esparru Programa ez litzateke osoa izango, baldin eta esku-

hartzearen emaitzen irismena zer-nolakoa izan den eta hemen proposatutako

prozedura eta ekimenak errealitatera behar adinako kalitate-bermearekin zein

neurritan eramaten diren jakiteko erabiliko den metodologia azalduko ez bagenu.

Egoitza-baliabideak ebaluatzeko, programen ebaluazioaren bi helburu nagusiak barne

hartzen dituen metodo bat erabiliko da: esku-hartzeen eraginkortasuna baloratzeko

modua ematen duen emaitzen ebaluazioa, batetik, eta programaren

funtzionamenduaren egokitasuna detektatzera eta dauden akats eta hutsuneak

zuzentzera bideratua dagoen prestakuntzazko ebaluazioa, bestetik.

Emaitzen ebaluazioa

Askotariko hurbilpenak balia daitezke emaitzaren kontzeptura iristeko. Aurrenekoa,

eta baita sinpleena ere, zera da, emaitza onak helburuak edo xedeak lortzearekin

batera ulertu behar direla. Horrek beste puntu batera eramango gintuzke, ea egoitzako

harrerak adingabeko pertsonak erabat garatzea eta gizarteko giro eta ingurune

desberdinetan behar bezala egokitzea lortzen duen ala ez galdetzera alegia.

Integrazioko helburuen irismena zer-nolakoa den jakiteko, berriz, heziketa-plan

indibidualen bidezko ebaluazio xehatua egitea proposatzen da, plan horietan baitaude

ezarriak esku-hartzearen helburuak hain zuzen ere, SERAR sistemak eskaintzen

dizkigun tresnak erabiliz.

Hala ere, emaitzez hitz egiten denean, adingabekoaren egonaldiak irauten duen

bitartean helburuak lortzea baino zabalagoa den beste kontzepturen bat ere sartu

beharko litzateke tartean. Izan ere, emaitza benetan eta egiazki ebaluatzeko

ezinbestekoa izango baita adingabeko pertsonak egoitza-baliabidea utzi eta ondoren

gertatutako gizarteratze-prozesuaren inguruko jarraipena egitea. Bestela esanda,

egoitza-baliabidean egindako egonaldiaren emaitza, garapen pertsonaleko helburuak

lortzeaz gain, adingabekoa berriro familiara itzultzea, beste familia-giro batera

egokitzea edo emantzipazio pertsonala izan beharko bailuke, eta alderdi horiek epe

ertain edo epe luzeko perspektiba batetik aztertu behar dira betiere. Ebaluazio horrek

egoitza-baliabideko egonaldiaren ostean jarraipena egiteko konpromisoa eskatzen du,

adingabeko pertsona baliabidetik irten eta hiru, sei, bederatzi eta hamabi hilabeteko

tarteetan, gutxienez, egin beharko litzatekeena. Emaitza horrek Esku Hartzeko Plan

Globalaren helburuak lortzearekin du zerikusia, eta baita neska, mutiko edo

nerabeekin eta horien familiekin egindako lanaren eragina neurtzearekin ere.

Prozesuaren ebaluazioa

77

Programaren emaitzak aztertu eta izandako eraginak ikertzeaz gain, beharrezkoa da

aztertzea baita ere zein modutan ari den funtzionatzen edo zer-nola ematen dituen

bere zerbitzuak. Helburuak zein mailatan lortzen diren alde batera utzita ere,

programa batek aurreikusia eta planifikatua zegoen moduan funtzionatu behar du

nahitaez. Eta Esparru Programa honen kasuan, egoitza-baliabideak dokumentu

honetan ezartzen diren estandarretara eta irizpideetara (ikusi hurrengo atala)

egokitzen diren ala ez jakitea izango da prozesuaren ebaluazioaren funtsa. Adingabeko

pertsonetan izandako emaitzak aztertu eta ikertzea baino gehiago, egoitza-

baliabideetako funtzionamendua aztertzea da kontua.

Funtzionamenduaren ebaluaziorako, bi estrategia proposatzen dira: barne-

ebaluaziokoa da bata, GFAk koordinatua, eta estrategia horren arabera egoitza-

baliabideek autoebaluazioari ekin beharko liokete, urteroko maiztasunarekin gehienez

ere. Beste estrategia kanpo-ebaluaziokoa litzateke, balorazioko lan hori erakundeez

kanpoko talde bati enkargatuz bost urtean behin. Programen ebaluazioa programa

horien kudeaketaren zati bat bailitzan egin behar da beti, eta beraz baliabideen

arduradunek berek barne-ebaluazioak egin beharko dituzte, urtean behingo

maiztasunarekin gutxienez, eta prozesu horietan langile guztiek, eta baita baliabidean

hartutako neska, mutiko eta nerabeek ere parte hartuko dute. Langileen eta

adingabeko pertsonen gogobetetasun-maila, esku-hartzeko helburuetan erdietsitako

lorpenak, eta baliabideak artatutako pertsonen premietara noraino egokitzen diren,

horiek izango lirateke balantzean kontuan hartu beharreko funtsezko pautak. Garrantzi

handikoa da, gainera, kalitatearen eta ebaluazioaren kultura hori heziketa-

proiektuetan ere sartzea.

Ebaluazio integrala eta etengabeko ebaluazioa

Balorazioa alderdi bien gainean, emaitzen eta prozesuaren gainean alegia, egitearen

garrantzia —era horretako ebaluazioari integrala edo osokoa esaten zaio—, lortutako

emaitzen eta ematen ari den zerbitzu-motaren artean azalpeneko loturak ezarri ahal

izatean dago. Estrategia-mota horrek lana egiteko moduari buruzko eta espero

daitezkeen emaitza-motari buruzko erabaki zehatzak hartzeko aukera emango du eta,

beraz, baita zuzendu eta hobetu beharrekoa zuzentzeko aukera ere.

Hemen ezartzen den ebaluazioa, bestalde, betidanik ikuspegi puntual eta zeharkako

batetik egin izan diren beste balorazio-klase batzuetatik aldentzen da. Zenbait kasutan

programen ebaluazioa aukerako praktika edo jardunbidetzat jo izan da, unean uneko

egoera eta zirkunstantzien arabera eta eskura dauden baliabide eta bitartekoen

arabera aldian behin egikaritu daitekeen aukera puntual baten moduan. Baina datuak

jaso eta interpretatzeko lanaren jarraitutasun historikoa da, hain zuzen ere, arazoari

zentzua ematen diona, datuen interpretazioari koherentzia emanez lan hori errazten

duena. Eboluziozko konparazioa eta esperientziaren metaketa dira baliozko ezagutza

lortzeko modua ematen diguten tresnak. Hemen proposatzen den planteamenduak

ebaluazioko jarduera etengabe, integral eta konplexua aurrera eraman ahal izateko

oinarriak jarri nahi lituzke.

78

Hurrengo atalean GFAko sarea osatzen duten egoitza-baliabideetako ebaluazioa

egiteko kalitate-estandarrak garatzen dira xehetasun osoz, baliabideen plangintza

egiteko gida moduan eta ebaluazioetarako irizpide gisa balio dezaten aldi berean.

79

12. KALITATEZKO ARRETARAKO ESTANDARRAK

Esparru Programa honek kalitateko estandar batzuk ezartzen ditu egoitza-harrerako

lanaren garapenerako, eta sareko egoitza-baliabide guztiek nahitaez bete beharko

dituzte estandar horiek. Egoitza-baliabideetako heziketako proiektuak antolatzeko

irizpide gisa ere funtzionatu beharko dute estandar horiek, eta baliabideak aldian

behin ebaluatzeko, kanpoko ebaluazioan bezala baita barrutik egindakoan ere, irizpide

horiexek erabiliko dira. Estandar bakoitzean definizio bat agertuko da, estandar horren

garrantzia justifikatzeko arrazoiekin eta bere praktikako adierazle batzuekin batera.

Egoitza-baliabide batek irizpide horietakoren bat bete ezin duenean, baliabidearen

beraren espezifikotasunagatik edo beste arrazoiren batengatik, ezintasun horren

justifikazio egokia aurkeztu beharko du bere heziketako proiektuan, GFAk onar dezan.

Kalitateko estandar horiek neska, mutiko eta nerabeei eskainitako arretaren hainbat

alderdi estaltzen dituzte. Bai baliabide materialak eta baita giza baliabideak ere

egokitzeko irizpideak ezarri dira jadanik Esparru Programa honen dagokion atalean eta

ez dira irizpide hauetan agertuko.

1. SEGURTASUNA, BABESA ETA HARREMANA

2. INDIBIDUALTASUNA

3. ESKUBIDEAK ERRESPETATZEA

4. OINARRIZKO PREMIAK

5. IKASKETAK ETA PRESTAKUNTZA

6. OSASUNA ETA BIZI-ESTILOAK

7. NORMALIZAZIOA ETA INTEGRAZIOA

8. GARAPENA ETA AUTONOMIA

9. NESKA, MUTIKO ETA NERABEEN PARTE-HARTZEA

10. AISIA ETA DENBORA LIBREA

11. PIZGARRIAK ETA ZEHAPENAK

12: PROFESIONALEN ARTEKO KOORDINAZIOA

13. FAMILIEI BERRIRO ELKARTZEKO EMANDAKO LAGUNTZA

80

1. ESTANDARRA: SEGURTASUNA, BABESA ETA HARREMANA

E1. Neska, mutiko eta nerabeentzako giro seguru eta babeslea eskaini beharko dute

egoitza-baliabideek, helburu edo xede nagusi moduan, bizikidetzako ingurune lasai

bilakatzeko eta helduekiko nahiz beren kideekiko lotura afektiboak eta laguntzazkoak

ezarri eta sustatzeko gai izango dena. Langileen eta neska, mutiko eta nerabeen arteko

harremanak elkar errespetuan eta onarpenean oinarrituko dira.

Garrantzia

Egoitza-harrerako neurri bat beharrezkoa gertatzen denean, etxeko indarkeria nahiz

zainketen edo maitasunaren falta izan ohi dira normalean horretarako arrazoiak. Eta

segurtasun eta babeseko giro hori edozein neska, mutiko eta/edo neraberentzat

beharrezko baldintza edo egoera den arren, ia ezinbestekoa bihurtzen da bortxakeria

eta babesgabezia lehendik ere ezagutu eta bizi izan dituzten adingabeko pertsonen

kasuetan. Horrexegatik, giro eroso eta seguru hori bermatuko duten neurriak indartu

eta areagotu beharko dituzte egoitza-baliabideek, etxeei segurtasun, konfiantza eta

babeseko giro hori ematen dieten alderdi guzti-guztiak xehetasun osoz programatuz.

Praktikako adierazleak

1. SEGURTASUNA, BABESA ETA HARREMANA

1.1. Segurtasun fisikoa ingurunean

1.1.1. Egoitza-baliabideek arrazoizko eta arauzko segurtasun-neurri guztiak

eduki beharko dituzte, eta neurri horiek haur txikienekin eduki behar dira

kontuan batez ere, etxeko istripuak saihestuz.

1.1.2. Neurri bereziak hartuko dira puntu jakin batzuetan: leihoetarako

irteera-guneak, entxufeak, eskailerak, garbiketako materialak edo

produktu kimikoak, eta sukaldeko tresna eta aparatuak, batez ere.

1.1.3. Egoitza-baliabide guztiek suteen kontrako segurtasun-neurri egokiak

eduki beharko dituzte, eta bertan diharduten langileek prestakuntza

jasoko dute neurri horiek nola erabili eta kasu horietan nola jokatu behar

den jakiteko. Bestetik, gai hau bereziki landuko da neska, mutiko eta

nerabeen taldearekin.

1.2. Kideen arteko abusuzko harremanei aurre hartzea

1.2.1. Neska, mutiko eta nerabe batzuek biolentziarekin edo

agresibitatearekin lotutako portaera-arazoak izan ohi dituzte. Kasu

horietan, gerta daiteke horiekin batera bizi diren beste neska edo mutiko

batzuk, beren etxeetan tratu txarrak jasateagatik babestuak izan direnak,

berriro ere mehatxuak edo erasoak jasateko arriskuan egotea. Egoitza-

baliabideek neska, mutiko eta nerabeen artean gertatzen diren

harremanen kontrola bermatu beharko dute, gisa horretako egoerarik

gertatu ez dadin.

81

1.2.2. Arreta berezia jarri beharko zaie egoera horiei, gauez edo asteburuetan

batez ere, egoitza-baliabideetako langileen kopurua jaitsi egiten baita une

horietan.

1.2.3. Egoitza-baliabideek aurreikusiak eta planifikatuak eduki beharko dituzte

bullying edo gehiegizko jazarpenari aurre hartzeko ekintzak: neska, mutiko

edo nerabe guztiek hezitzaileei edo lagun diezaieketen beste pertsona

batzuei beren arazoak kontatzeko adina konfiantza eta segurtasun

badutela bermatzea, bullying-aren gaia taldearekin modu irekian lantzea

eta arazo horren detekzioari arreta berezia eskaintzea bezalakoak sartzen

dira ekintza horien artean.

1.3. Abusuzko edo gehiegikeriazko harremanei aurre hartzea, langileen aldetik

1.3.1. Egoitza-baliabideek langileak hautatzeko mekanismo egokiak izango

dituzte, neska, mutiko eta/edo nerabeekiko tratuan desegokia izan

daitekeen pertsonarik ez dela lanpostu horretara iritsiko aldez aurretik

bermatu ahal izateko.

1.3.2. Arreta berezia jarriko zaio baliabidean sartu berriak diren langileen

behaketako faseari, langile horien probako aldietan, bai eskaini behar

zaien laguntza eta orientazioari begira, eta baita heziketa-lanarekin

bateraezinak izan daitezkeen jarrera edo portaerak detektatzeko ere.

1.3.3. Neska, mutiko eta nerabe guztiek erakundeko edo baliabideko

arduradunekin, batetik, eta beren kasuaren ardura duen teknikariekin,

bestetik, harremanetan jartzeko modua ezagutzen dutela bermatu

beharko dute egoitza-baliabideek, adingabekoek eduki ditzaketen kexak

hezitzaileen aurrean aurkezteaz gain, tratu desegokia hartzen ari direla

uste dutenean kanpoko pertsonei bere egoeraren berri emateko modua

ere izan dezaten.

1.3.4. Etxe bakoitzeko heziketa-taldeek, bertako zuzendari edo

koordinatzaileez gain, baliabideko edozein pertsonaren aldetik neska,

mutiko edo nerabeen kontrakoak izan daitezkeen praktikak sumatu bezain

pronto, praktika desegoki horiei arreta berezia jartzeko konpromisoa bere

gain hartu beharko dute.

1.4. Bizikidetza segurua eta aginteari eustea

1.4.1. Zuzeneko arretan aritzen diren langile guztiek neska, mutiko eta

nerabeen portaerei muga seguru eta sendoen barruan eusteko adina

trebetasun edo gaitasun izango dute.

1.4.2. Portaera egokiaren eta desegokiaren arteko mugak argi eta garbi

zehaztuak egon behar dute, eta denek berdin ulertuko dituzte.

Adingabeko pertsonek ere parte-hartze aktiboa izango dute definizio eta

zehaztapen horretan.

1.4.3. Langile guztiek arreta berezia jarri beharko dute portaera desegokien

detekzioan, eta aldaketa positiboak ahalbidetuko dituen erantzun sendo

eta egokiari eutsiko diote.

82

1.4.4. Egoitza-baliabideetako arduradunek eta langileek autoritate edo

aginteari eutsiko diote modu arrazoizkoan, baina inolako zalantzarik utzi

gabe aldi berean.

1.5. Jarraipeneko kontrola, irteeretan eta bisitetan

1.5.1. Hezitzaileen ezinbesteko eta funtsezko egitekotzat hartuko da neska,

mutiko eta nerabeekin elkarrizketak eta solasaldiak edukitzea, euren

etxean ematen duten denborari buruz (asteburuak, oporraldiak, etab.) eta

baita familia barruko harremanei buruz ere, diskrezio osoarekin eta

adingabeko pertsonek euren intimitatearen inguruan ezarri nahi dituzten

mugak errespetatuz betiere. Garrantzitsua da pertsona profesional

guztien artean kontrola eta segurtasuna bermatzea adingabeko pertsonak

bere familiarekin dituen harremanetan, eta asteburuko edo oporretako

irteeretan batez ere.

1.6. Afektu-mailako estaldura

1.6.1. Neska, mutiko eta/edo nerabeen premiak aldatu egiten dira kasu

batetik bestera, eta baita adingabekoak garapeneko zein fasetan aurkitzen

diren kontuan hartuz ere. Hala ere, afektibitatea ezinbesteko osagaia da

adingabekoaren eguneroko heziketako harremanean, garapeneko etapa

desberdinetan eduki ditzakeen adierazteko eta harremanak egiteko forma

ugari eta diferente guztiekin. Neska, mutikoa edo nerabea inolako

baldintzarik gabe, den bezala, onartzea eta banakako eta gertuko lanean

jarritako arreta, goxotasuna eta ardura, horiek izango dira harremanerako

oinarri nagusiak.

1.6.2. Baliabideek bermatu beharko dute ezen neska, mutiko eta nerabeekin

harremanak ezartzeko kontratatzen dituzten langileek badituztela lan

horretarako beharrezkoak diren gaitasun eta trebetasunak.

1.7. Abokatutza soziala

1.7.1. Haur eta nerabeekin lanean ari diren profesionalek, arreta eta laguntza

ematen dieten neska, mutiko eta nerabeen eskubideak babesteko

konpromiso pertsonala onartu behar dute. Egoitza-baliabideen kasuan,

aldiz, abokatutza sozialaren kontzeptuak adingabeko pertsonen

eskubideak eta interesak defendatzea esan nahi du bidegabeko edozein

egoeraren aurrean.

83

2. ESTANDARRA: INDIBIDUALTASUNA

E2. Harrera eta babeseko baliabideetan hartutako neska, mutiko eta nerabe guztiek

indibidualtasunean oinarritutrako tratamendua jasoko dute, adingabeko bakoitzaren

alderdi pertsonal edo bereizgarrienak, eta bereziki pertsona bakar moduan dauzkan

premia eta beharrizanak kontuan hartuz betiere.

Garrantzia

Adingabeko pertsonei zuzendutako garai bateko erakundeen funtzionamendua

hobekien deskribatzen duen ezaugarria taldeari bideratutako lana da. Erakunde

horietan egiten ziren jarduera guztiak, hasi oinarrizkoenetatik (elikadura edo garbiketa,

esate baterako) eta konplexuenetaraino —ikasketak edo lanbide baten ikaskuntza,

adibidez—, talde edo kolektibo handietan egiten ziren, egoitza-inguruneak ideia

horretara egokituz, eta baliabideak ideia horren haritik eraikiz. Indibidualtasunaren

errespetuaren printzipioak heziketako lanean neska, mutiko edo nerabe bakoitzaren

ezaugarri propioak eta bakarrak aitortzeko premia aldarrikatzen du. Edo beste era

batera esanda, arreta indibidualizatua lehenesten da taldeko jarduera eta

erregulazioen gainetik, edo egoitza-baliabideetako antolamendu-premien gainetik,

azken finean neska, mutiko eta nerabeen ezaugarrietara egokitu behar baitira premia

horiek, eta ez alderantziz.

Praktikako adierazleak

2. INDIBIDUALTASUNA

2.1. Harrera edo abegiko protokolo xehatua

2.1.1. Egoitza-baliabideetan, adingabekoaren egokitzapena erraztu eta giro

berrian integratzea bultzatuko duen harrerako protokolo edo prozesu bat

ezarri beharko da, idatziz, neska, mutiko edo nerabe bakoitzaren

kasurako, ondoren zehatz-mehatz eta zorrozki betetzeko. Prozesu horri

esker, neskak, mutikoak edo nerabeak bere egoera behar bezala

ezagutuko du ingresuaren aurretik, arrazoiak ezagutuz, baita helburuak

eta bere adinaren eta garapenaren arabera dituen etorkizuneko aukera

edo alternatiba posibleak ere.

2.1.2. Une horretan, neska, mutiko edo nerabe bakoitza jarrera ahalik eta

hurbilen eta irekienetik tratatu behar da, segurtasuneko sentimendua eta

egokitzapena erraztuz adingabekoari, baliabiderako sarrera modurik

adeitsuenean gerta dadin bideratuko duten ekintzak aurrera eramanez,

beharrezko informazioa eskainiz, adingabeko pertsona bere kide izango

direnei eta baliabideko langileei aurkeztuz, aurreneko uneetan arreta

pertsonalerako behar adina denbora edukiz eta inguruneko baliabideak

ezagutuz.

84

2.2. Lanaren plangintza indibiduala

2.2.1. Bai babeseko zerbitzuek, horietan kasu plan esplizitu bat egongo baita,

eta baita egoitza-baliabidek ere —horietan Heziketako Programa

Indibiduala izeneko ebaluazio eta programazio indibidualeko prozesu bat

jarriko da martxan, hain zuzen ere—, neska, mutiko eta nerabe bakoitza

bere zirkunstantzia eta premia propio eta bakarren bidetik artatu edo

tratatuko dute, eta bi programazio horien helburuek eta xedeek gidatuko

dituzte ondoren egingo diren esku-hartze guztiak.

2.3. Heziketa-lanaren erantzukizuna eta erreferentzia indibiduala

2.3.1. Neska, mutiko edo nerabe bakoitzak hezitzaile bat edo hezitzaile tutore

bat edukiko du izendatua, eta profesional hori erreferentzia egonkorra eta

iraunkorra izango da neska, mutiko eta/edo nerabearentzat, horren

familiarentzat (horrela gertatuz gero) eta babeseko teknikari edo

bestelako pertsona profesionalentzat ere.

2.4. Kultura-jatorriaren errespetua eta jatorriko identitateari laguntzea

2.4.1. Neska, mutiko edo nerabe bakoitzak, jatorriko talde kultural edo etniko

bateko kide izateagatik dituen ohiturak eta sinesmenak izan behar dute,

nahitaez, bere heziketa-prozesuaren oinarrizko abiapuntua.

2.4.2. Kasu horiek dezente ugaritu daitezkeela aurreikusiz, bereziki kasu horiek

lantzeko prestatu beharko dira langileak, eta beste jatorri kultural

batzuetatik etorritako adingabeko pertsonekin lan egiteko jarriak dauden

baliabide espezifikoen kasuan, berriz, adingabeko horien premia bereziak

izango dira baliabidea diseinatzeko oinarria.

2.4.3. Tolerantzia eta aniztasunarekiko errespetua ere modu berezian landuko

dira neska, mutiko edo nerabeekin egoitza-baliabideetan.

2.4.4. Beste kultura batzuetako neska, mutiko edo nerabeekin egindako

heziketa-lanak euren jatorriko identitate edo nortasunaren alderdiak

sendotu eta indartu beharko ditu, sinesmenak, ohiturak edo elikadurako

azturak bezalakoetan, batzuk aipatzearren.

2.5. Jasandako hutsune, gabezia eta traumatismoei arreta berezia eskaintzea

2.5.1. Egoitza-harreran hartuak izateko arrazoiak gero eta maiztasun

handiagoarekin lotzen direnez adingabekoek jasandako tratu txarrekin

edo egoera traumatikoekin, esperientzia horiek adingabekoetan utzi

dituzten sekuelak eta ondorioak ebaluatzeak garrantzi berezia du. Neska,

mutiko edo nerabe guztiak sakonean ebaluatu beharko dira bere garapen

psikologikoaren inguruan, gerta daitekeen edozein arazo detektatu eta

beharrezko tratamenduetara bideratzeko (ikusi 8. estandarra).

2.5.2. Langileek tratu txar edo abusu-mota bakoitzak ekar ditzakeen ondorio

postraumatikorik usuenak ezagutu beharko dituzte, eta baita kasu

bakoitzean neska, mutiko edo nerabeari laguntzeko modurik egokiena ere.

2.5.3. Egoitza-baliabideek arreta berezia eskaini beharko diete adingabeko

pertsonek dituzten arreta profesional (mediko, psikologiko, etab.eko)

premiei.

85

86

3. ESTANDARRA: ESKUBIDEAK ERRESPETATZEA

E3. Egoitza-harrerako neska, mutiko eta nerabeei emandako arretaren jarduerako

erreferentzia nagusia adingabekoen eta baita horien familien eskubideen errespetua

izango da.

Garrantzia

Neska, mutiko eta nerabeekin egindako lanean, bere eskubideen errespetua

ezinbesteko gidalerroa izan ohi da edozein ingurunetan. Beste ezeren aurretik,

azpimarratu behar da egoitza-harreran aurkitzen diren neska, mutiko eta nerabeen

eskubideak beren familiekin bizi diren gazteek dituzten eskubide berberak direla eta,

beraz, nazioarteko erakundeek prestatu eta gure herrialdean haur guztientzat

indarrean dagoen umeen eskubideen zerrenda onartzeko modukoa da kasu hauetan

ere. Aipatu eskubide horiek babeseko baliabide-egoitzetako bizimoduari begira

aztertzen direnean, bereziki garrantzitsuak diren hainbat alderdi agertzen dira, arauen

artean sartuak izan direnak, batez ere Haurrak eta nerabeak babestu eta zaintzeari

buruzko 3/2005 Legearen 80. artikuluan eta Gizarte-babesik gabeko egoeran dauden

haur eta nerabeentzako egoitza-harrerako baliabideak arautzen dituen 131/2008

Dekretuko II. tituluan.

Estandar honetan neska, mutiko eta nerabeen, eta baita familien eskubideen

errespetuan praktika ona adierazten duten jarduera eta usadioak bakarrik

azpimarratzen dira. Erabakiak hartzeko prozesuan, eta egoitza-baliabideetako

bizimoduan eta antolamenduan parte hartzeko eskubidea beste estandar espezifiko

baten moduan aztertuko da (bederatzigarren estandarra, zehazkiago esateko),

heziketa-lanerako duen garrantziagatik.

Praktikako adierazleak

3. ESKUBIDEAK ERRESPETATZEA

3.1. Intimitatea espazioen erabileran

3.1.1. Neska, mutiko eta nerabe guztiek bainu-gelak erabiltzeko beharrezko

intimitatea izango dute, eta ixteko sistemak (kisketak, esaterako) erabili

ahal izango dituzte horietan, matxura edo larrialdi-kasuetan langileek

bakarrik kanpotik ireki ahal izango dituztenak.

3.1.2. Gelen erabilera pertsonal eta indibiduala bultzatu beharko da, eta

heziketako taldeek arreta berezia jarriko dute espazio hori behar bezala

errespetatzeko, eta bizikidetza-arau batzuk prestatuko dira gainerako

pertsona guztiek, egoiliarrek nahiz langileek, errespeta dezaten.

3.2. Komunikazioa eta konfidentzialtasuna

87

3.2.1. Agintariek familiekiko harremanei ezarritako murrizketak alde batera

utzita, neska, mutiko eta nerabeei ezingo zaie ukatu inolaz ere bere

familiekiko harremana eta komunikazioa.

3.2.2. Posta jasotzeko eskubidea, telefono-deiak eta bisitak neska, mutiko

eta/edo nerabearen intimitatea errespetatzeko moduan antolatuko dira,

komunikazio edo jakinarazpen horien edukietara adingabeko pertsonaren

baimenik gabe inork ezingo duela sartu bermatzeko modua emango duten

espazioak eta prozedurak sortuz.

3.2.3. Telefonoz kanpokoekin hitz egiteko lekuren bat egongo da, baina

konfidentzialtasuna eta adingabekoaren intimitatea gordez betiere.

3.3. Datuen konfidentzialtasuna

3.3.1. Espedientean agertzen diren datuak eta baita kasu bakoitzeko beste

dokumentuak ere behar bezala zaindu eta gordeko dira, ezinbestean

dokumentu horietarako sarbidea eskatzen duten pertsonei horietara

iristeko modua emanez.

3.3.2. Adingabeko pertsonek datu horietarako sarbidea izango dute, horrek

kalterik ekartzen ez badie behintzat.

3.3.3. Egoitza-baliabide bakoitzeko pertsona profesionalek sekretu

profesionalaren printzipio deontologikoa onartu behar dute, eta

informazio pertsonalen batera iristeko modua duten gainerako guztiei ere

(boluntarioak, praktiketan daudenak, etab.) errespetaraziko diote.

3.4. Tratu duina eta abegitsua

3.4.1. Adingabeko pertsonekiko harremana errespetuan eta maitasunean

oinarritutako jarrerarekin egingo da. Ez da onartuko ezizenak erabiltzea,

ezta neska, mutiko edo nerabeek beraiek erabili eta onartzen badituzte

ere.

3.4.2. Portaera desegokiengatiko zehapenak eta horien ondorioak Heziketako

Neurri Zuzentzaileen Protokoloan ezarritakora egokitu eta moldatuko dira.

3.5. Erreklamazioak eta iradokizunak

3.5.1. Egoitza-baliabideek ahalegin berezia egingo dute langileen aldetik nahiz

gainerako gazteen aldetik ere modu desegokian tratatua sentitzen den

edozein neska, mutiko edo neraberi, bere arazoa konfiantza osoarekin eta

erabateko konfidentzialtasunez azaltzeko modua emango dioten

prozedurak martxan jartzeko.

3.5.2. Prozedura horiek neska, mutiko eta nerabe guztiek sarrerako unean

jasotzen duten informazioaren barruan egongo dira, eta prozedura horiei

esker arazoa egoitza-baliabideko arduradunen eskuetara pasatu ahal

izango da (kasuaren arduraduna, haurrak babesteko profesionalak, etab.),

edo baita haurrak artatzeko erakundeen eskuetara ere.

3.5.3. Neska, mutiko eta nerabeek beren kasuaz arduratzen den profesionala

zein den jakin beharko dute, eta pertsona horrekin une oro harremanetan

jartzeko aukera eduki beharko dute, eta egoitza-baliabideetako gainerako

profesionalek ezingo dute inolaz ere harreman hori mugatu edo murriztu.

88

3.6. Familien eskubideak

3.6.1. Beren seme-alabekiko eskubideetan inolako muga edo murriztapenik ez

duten familiei ezingo zaie harreman hori ukatu. Harreman horietan jar

daitekeen muga bakarra egoitza-baliabideetako ordutegiak eta

antolamendua errespetatu beharrak dakarrena da.

3.6.2. Heziketako lanaren barruan sartzen da talde familiarrari bideratutako

helburuak eta xedeak lortzea ere, eta horretarako hainbat alderdi sustatu

beharko dira: familiak adingabekoetara hurbiltzea, prozesuan parte

hartzeko familiak duen motibazioa eta baita familia bera heziketako lanen

subjektu izatea ere (ikusi 13. estandarra).

89

4. ESTANDARRA: OINARRIZKO PREMIAK

E4. Neska, mutiko eta nerabe guztiek behar bezala estaliak eduki behar dituzte

premiarik oinarrizkoenak, esate baterako elikadura, arropa, edo poltsikorako dirua,

adingabekoen adin diferenteetara eta bakoitzaren zirkunstantzia pertsonaletara

egokitutako irizpide sozial normalizatzaileak erabiliz betiere.

Garrantzia

Egoitza-harreraren barruan badira behar bezala garatuak izateko gomendio eta irizpide

zehatzak eskatzen dituzten oinarrizko alderdi batzuk. Egoitza-baliabideen egitekoetako

bat horixe da, hain zuzen ere, neska, mutiko edo nerabeari oinarrizko premia eta

beharrizanak berehala estali eta beteko dizkion inguruneak osatzea. Izan ere, hain

oinarrizkoak direnez, premia horiek ondo beteta daudela pentsatzen baita sarritan,

uste hori frogatuko lukeen azterketa zehatz eta espezifikoagorik egin gabe.

Praktikako adierazleak

4. OINARRIZKO PREMIEN ESTALDURA EGOKIA

4.1. Elikadura, adinaren arabera egokitua eta irizpide dietetikoekin

4.1.1. Elikadura ondo planifikatu behar da egoitza-baliabideetan, dietetika-

mailako irizpideei jarraituz betiere, elikagaiak haurren adin desberdinetara

eta horietako bakoitzaren premietara egokituz, zona geografiko eta urte-

sasoien araberako beharrizanei ere erreparatuz.

4.1.2. Otorduak, beraz, premia eta beharrizan horien arabera planifikatu eta

garatuko dira, ahal den neurrian aurrez prestatutako platerak erabiltzea

saihestuz, edo era berean erosoagoak izan arren neska, mutiko eta

nerabeentzat ez hain gomendagarriak diren prozesuak alde batera utziz.

4.1.3. Otorduen garaiak heziketa-eremutzat hartu behar dira, horietan

oinarrizko premia hori betetzeaz gain, beste hainbat gauza ere ikasten

baitira, adibidez arauak, ohiturak eta elikagai berrien aurrean izan

beharreko jarrerak. Langileek neska, mutiko eta nerabeekin batera egin

beharko lituzkete otordu nagusiak, ahalik eta giro familiarrenean gerta

daitezen. Heziketaren barruan elikagai diferenteak dastatzen saiatuko da,

betiere oinarrizko elikagaiak jateko baldintzarekin, elikadura bariatua

baina neurriz moderatua eginez eta gozatuz

4.1.4. Neska, mutiko eta nerabeak otorduen prestaketan, erosketetan eta

planifikazioari buruzko iradokizunetan parte hartzera animatu behar dira.

4.2. Autonomiarako irizpideak elikaduran

4.2.1. Egoitza-baliabideetan, neska, mutiko eta nerabeek hozkailura inolako

trabarik gabe iristeko modua eduki behar dute, fruta, esnea eta aldez

90

aurretik erabakitzen diren bestelako produktu osasungarriak bertan

kontsumitzeko.

4.2.2. Nerabeek eta neska eta mutiko koskortuagoek aukera eduki beharko

dute sandwich-ak, gosariak eta bestelako jaki txikiak prestatzeko. Alderdi

horiek guztiak heziketako lanaren barruan sartuko dira.

4.3. Arropa

4.3.1. Harrerako etxeetan neska, mutiko eta nerabeek eguneroko egoera eta

jarduera desberdinei aurre egiteko janzki egokiak badituztela zirtatuko

beharko da.

4.3.2. Arropa gelako armairuetan egongo da, adingabeko pertsonek

erabiltzeko moduan; arroparen erabilera eta horren txukunketa eta

antolamendua heziketako lanean jorratu beharreko gaia izango da.

4.3.3. Arroparen erosketa modu normalizatuan egingo da, eta horretarako

neska, mutiko eta nerabeekin joango dira komunitatean dauden arropa-

dendetara, kontrako arrazoi sendorik ez badago bederen.

4.3.4. Arropa aukeratzea, eta horretan gastatutako aurrekontua puntu

garrantzitsuak dira heziketa-lanaren barruan, behar bezala erabakitzeko

laguntza eskatzen baitute.

4.3.5. Nerabeen kasuan, beraiek nahi izanez gero, erosketak bere kasa egiteko

aukera eman behar zaie, bai mutilei eta bai neskei ere.

4.4. Higieneko ekipamendua

4.4.1. Beren higiene eta itxura pertsonalerako beharrezkoak diren oinarrizko

produktuak eduki beharko dituzte nerabeek: bizarra mozteko tresnak,

desodoranteak, ilea zaintzeko produktuak eta kosmetiko batzuk.

4.4.2. Nesken kasuan, garrantzitsua da hilekoarekin lotutako premietarako

ekipamendu higieniko egokia edukitzea, eta puntu horren inguruan bere

gustukoak diren alternatibak aukeratzeko eta erabiltzen jakiteko adina

informazio edukitzea.

4.5. Poltsikorako dirua erabiltzea

4.5.1. Beste edozein neska, mutiko edo neraberen kasuan gertatzen den

bezala, egoitza-baliabideren batean hartuak daudenek ere diru-kopuru bat

eduki beharko dute astero, bai asteburuan edo baita beste edozein

unetan ere egin ditzaketen gastuetarako.

4.5.2. Kopuru horri beste pizgarri batzuk gehi dakizkioke, helburuak

betetzeagatik edo erantzukizun bereziak bere gain hartzeagatik. Gerta

liteke baita ere diru-kopururen bat kentzea adingabekoak egindako

kalteren bat konpontzeko zigor moduan (ikusi 11. estandarra).

4.5.3. Aurreko kasuetan bezala, dirua oinarrizko premia izateaz gain heziketa-

lanaren gai ere bihur daiteke, bai diruaren balorazioari dagokionez, eta

baita aurrezteko ohiturari, gastuak aukeratzeari eta antzeko beste puntu

batzuei dagokienez ere.

91

4.5.4. Bereziki zaindu beharreko puntua izango da neska, mutiko eta nerabeek

dirua edukitzearena eta diru hori gordetzearena, eta horretarako leku

egokiak eskainiko zaizkie, adinean aurrera doazenei batez ere.

4.6. Garraiobideak

4.6.1. Neska, mutiko eta nerabeek eduki ditzaketen jatorri geografikoak

askotarikoak direnez, eta normalean beren familiekin harreman estua

mantentzeko premia eduki ohi dutenez, adingabekoak beren helbideetara

garraiatzeko beharra ere oinarrizko premia bat bezala hartu behar da, ez

diruak edo ezta bestelako faktore batek ere baldintza ezin dezakeen

premia bezala.

4.6.2. Egoitza-baliabideek garraiobide komunitarioen erabilera lehenetsi

beharko dute ahal den neurrian, eta ibilgailu propioaren beharra dagoen

kasuetan, horietan ez da erakundearen edo egoitza-baliabidearen izena

erakutsiko duen adierazlerik edo errotulurik jarriko.

92

5. ESTANDARRA: IKASKETAK ETA PRESTAKUNTZA

E5. Neska, mutiko eta nerabe guztiek beren adinera edo bere interesetara egokitu eta

moldatuak dauden ikasketak eta trebakuntza egin beharko dituzte. Eskola-

errendimenduan arazoak agertzen direnean, beharrezko laguntza guztiak bilatu eta

sustatu beharko dira, egoitza-baliabidean bertan ikasteko ohitura egokiak landu, eta

ikaskuntza nahiz motibazioaren aldetik ager daitezkeen arazoak gainditzeko programa

eta ataza bereziak jorratzeaz gain. Lanean aritzera bideratutako trebakuntzak izango

du erabateko lehentasuna, beren ikasketekin jarraitzeko perspektibarik ez duten

adingabekoen kasuan.

Garrantzia

Garapenean zehar jasotako heziketa eta lortutako prestakuntza-maila dira

adingabekoak gizarteratzeko dituen aukeren aurresale onenetakoak. Neska, mutiko

eta/edo nerabeek ez dutenean ikasketa-maila nahikorik lortzen, edo eskolako

ikasketak garaia baino lehen uzten dituztenean, helduaroan izan ditzaketen aukerak

eta posibilitateak nabarmen murrizten dira. Horregatik, ikasketak sustatzea eta

eskolatzean eta prestakuntzan behar adinako aurrerabidea egitea eragotzi dezakeen

edozein oztoporen kontra borrokatzea lehentasunezko helburuak izango dira egoitza-

baliabideetan eta heziketako programetan. Heziketa-proiektuek argi eta garbi azaldu

beharko dituzte eskolatzera eta prestakuntzara bideratutako helburuak, jarduerak,

bitartekoak eta estrategiak, eta alderdi horrek funtsezko atala osatuko du proiektu

horien barruan.

Praktikako adierazleak

5. IKASKETAK ETA PRESTAKUNTZA

5.1. Eskolatze normalizatua

5.1.1. Beren adinagatik horrela dagokienean, adingabeko guztiak

komunitateko ikastetxeetan eskolatuak egongo dira, euren premia

partikularrak ahalik eta hobekien estaltzeko eta joan-etorrietarako

erraztasun gehien eskaintzeko irizpideei erreparatuz.

5.1.2. Ikastetxean heziketa berezia edo laguntza espezifikoak behar dituzten

neska, mutiko edo nerabeen kasuan, ikastetxeak heziketako bitarteko eta

tresna egokiak edukitzea izango da egoitza-baliabidea aukeratzeko orduan

kontuan hartu beharreko irizpidea.

5.2. Eskolako lana bultzatzea

5.2.1. Heziketa-taldeak arreta berezia jarriko dio eskolako eguneroko lanari,

eta funtzionatzeko irizpideak behar bezala planifikatuak eta xehatuak

edukiko ditu.

93

5.2.2. Eskolako lanetan emandako laguntza ahalik eta modu

indibidualizatuenean egingo da, ikasketa-aretoetan neskak, mutikoak edo

nerabeak egunean zehar bizi izan duen giro bera eratuko luketen taldeak

osatzen ibili gabe alegia. Ikasketa-prozesua, ahal dela bederen,

adingabekoen geletan egingo da, edo eginkizunak modu indibidualean

garatzeko modua emango duten lekuetan bestela.

5.2.3. Beharrezkoa gertatuz gero, eskolako indargarriak edo laguntzak bilatuko

dira, bai ikastetxearen beraren barruan, horrelakorik balego, eta baita

egoitza-baliabideko edo komunitateko laguntzako irakasleen bitartez ere.

5.3. Ikasketarako ekipamendua eta materiala

5.3.1. Egoitza-baliabideek beharrezko material guztiak emango dizkiete neska,

mutiko eta nerabe ikasle guztiei, ikastetxe bakoitzean ezarritakoari

jarraituz betiere.

5.3.2. Egoitza-baliabidean, aldiz, beharrezkoak diren laguntzako materialak

emango zaizkie adingabekoei, hiztegiak, entziklopediak eta oinarrizko

bibliografia lagungarria bilduko dituen liburutegi txiki bat esate baterako,

eta baita ordenagailua eta Internetera sartzeko modua ere.

5.4. Ikasketa-trebetasunak indartzeko jarduerak eta programak

5.4.1. Nahiko maiz gertatzen da egoitza horietan artatutako neska, mutiko eta

nerabeek eskola-errendimenduan arazoak edukitzea, arretari edo

oroimenari dagozkion trebetasunetan, edo mintzamenarekin,

idazketarekin eta irakurketarekin lotutako trastornoak bestela. Sarreran

egindako ebaluazio psikologikoak gisa horretako arazoak detektatzera

bideratuak egon behar dute eta, horrelako diagnostikoren bat egiten

bada, heziketa-taldeak errekuperazio-lanari emango dio lehentasuna,

teknikariek trastorno edo hutsune horiek tratatzeko egoki iritziko dieten

programak eta jarduerak baliatuz horretarako.

5.5. Ikasteko trebetasunak eta ohiturak

5.5.1. Egoitza-baliabideetako programazioen barruan, lehentasunen artean

ikasketa-garaian dauden adingabeko guztientzat ikasteko trebetasunak

eta ohiturak garatzeko helburua ezarriko da, eta eduki hori beharrezkoa

den kasuen heziketako plan indibidualetan sartuko da.

5.5.2. Heziketako langikeek prestakuntza berezia edukiko dute ikasteko

tekniketan, adingabekoekin teknika horiek lantzeko eta ohitura horiek

eskuratzeko giro egokiak sortzeko modua izan dezaten.

5.6. Laneko prestakuntza

5.6.1. Ikasketekin jarraitu nahi ez duten edo ezin duten nerabe koskortuagoen

kasuan, laneko prestakuntzari emango zaio lehentasuna, komunitatean

dauden gisa horretako bitartekoak baliatuz horretarako.

5.6.2. Lan egiteko adinean dauden nerabeekin, berriz, laneko bitartekoak

edukitzen saiatu beharko da, eta baita enplegua sortzen ere,

adingabekoek bertan hasteko modua izan dezaten.

94

95

6. ESTANDARRA: OSASUNA ETA BIZI-ESTILOAK

E6. Neska, mutiko eta/edo nerabe guztiek asistentzia sanitario eta terapeutiko egokia

jaso beharko dute, eta baita bizimodu-estilo eta bizitzeko ohitura osasungarriak

eskuratzeko heziketa aproposa ere, heziketa afektiboa eta sexuala multzo handi

horren barruan sartuz lehentasun osoz.

Garrantzia

Osasunaren barruan sartuko dira arreta sanitarioa, batetik, Gizarte Segurantzako

estaldurak konponduko lukeena printzipioz, eta osasunerako heziketa esaten zaiona,

bestetik. Tratamendu eta terapietako batzuk baliabide eta bitarteko pribatuak

eskatuko dituzte zenbait kasutan, atentzio psikologikoa, logopediakoa,

psikomotrizitatekoa edo are estomatologiako arreta ziurtatzeko. Osasunerako

heziketari dagokionez, berriz, arreta gutxirekin zaindutako eremua izan da hori

betidanik, egoitza-baliabideetan artatutako adingabekoak sarritan gaixotasun

garrantzitsuen arrisku-taldeen barruan aurkitzen diren arren. Aurrekoez gainera,

heziketa afektibo-sexualarekin zerikusia duten alderdiak ere, osasun soilaz haratago

doazen gaiak izanik ere, eremu honetan aurki dezakete modu erraz eta hurbilekoan

jorratzeko lekurik aproposena.

Praktikako adierazleak

6. OSASUNA ETA BIZI-ESTILOAK

6.1. Arreta sanitarioa

6.1.1. Osasun-estaldurak erabat bermatua egon beharko du adingabeko

pertsona guztientzat. Hasierako azterketa mediko osoa egin beharko da

baliabidean sartzeko unean bertan, zainketa edo tratamendua eskatzen

duen edozein arazo modu goiztiarrean detektatzeko. Era berean,

aldizkako azterketak eta jarraipen medikoak ere egin beharko zaizkie

ezinbestean adingabekoei.

6.1.2. Tratamendu osagarriak —aho-hortzetako osasunarekin lotuak,

adibidez, edo gizarte-segurantzak erabat estaltzen ez dituen beste

batzuk— behar dituen edozein neska, mutiko edo nerabek tratamendu

horiek jasotzeko eskubidea izango du.

6.1.3. Era guztietako tratamenduak (psikologikoak, psikomotrizitatekoak,

logopediakoak, etab.) behar direnean, trastorno edo akatsen bat

lehenbailehen tratatzeko modua emango duten erantzun egokiak eta

bizkorrak jarriko dira martxan. Egoitza-harreran emandako denborak

babeseko denbora izan behar du definizioz, baina baita errekuperaziokoa

ere.

6.2. Osasun-historiala eta erregistroa

96

6.2.1. Baliabidean hartutako adingabeko pertsonen kasu guztietan osasun-

historiala jaso beharko da, arreta berezia eskainiz arazo kronikoei, alergiei

edo zainketa eta babes espezifikoak behar dituzten gaixotasunei.

6.2.2. Abegiko edo harrerako aldiak irauten duen bitartean osasun-erregistroa

eguneratua mantenduko da eta bertan apuntatuko dira jarritako txertoak,

gorabeherak, gaixotasunak eta jasotako tratamendu guztiak (erregistro

hori SERARen sartuko da).

6.3. Osasunerako heziketa

6.3.1. Egoitza-baliabideek heziketa-mailako programa, arau eta irizpide

zehatzak garatuko dituzte tabakoaren kontsumoaren inguruan.

Baliabideetako langileek eredu eta erakusgarri izan beharko dute,

ingurune horietan alkoholik eta tabakorik kontsumitu gabe. Gai horiei

buruzko heziketa-lana planifikatzean erabateko lehentasuna izango du,

modu indibidualean ahal izanez gero, taldeko eztabaida moduan lantzeko

informazio-jarduerak probetxugarriagoak diren arren. Beste gai batzuk,

hala nola higiene pertsonala, elikadura, alkohol, tabako edo beste

substantzia batzuen kontsumoa eta gaixotasun infekziosoen prebentzioa,

ordea, espezifikoki landu beharko dira.

6.3.2. Heziketa afektibo-sexuala. Sexualitatea, bere ikuspegi eta aldagai

desberdinetan, lehentasunezkoa izango da neska-mutikoen heziketan, eta

batez ere nerabeen heziketan. Heziketako langileek prestakuntza sendoa

eduki beharko dute sexu-heziketaren eremuan, adingabekoekin duten

eguneroko bizikidetzaren giroan bertan eduki horiek beraiek bakarrik

landu eta jorratzeko.

6.3.3. Egoitza-baliabideek adin desberdinetara egokitutako heziketa-

programak landu eta garatuko dituzte modu sistematikoan, adingabeko

pertsonei eduki horietan inplikatzeko eta horiekin motibatzeko aukera

emango dieten tresnak eta jarduerak erabiliz horretarako.

97

7. ESTANDARRA: NORMALIZAZIOA ETA INTEGRAZIOA

E7. Egoitzako arretaren oinarria eta funtsa etxeko moduko giro goxo eta abegitsua

sortzea izango da, normalizazioko irizpideei jarraituz, bertako eremuak, ekipamenduak,

erritmoak eta errutinak edozein neska, mutiko edo nerabek bere familiarekin batera

bizi denean goza ditzakeenen antzekoak izan daitezen. Normalizazioko irizpideari

jarraituz, neskak, mutikoak edo nerabeak komunitateko jarduera eta zerbitzuetan

integratu beharko lirateke, trebetasun sozialak eskuratu eta baliabide komunitarioak

erabiltzen ikasteko.

Garrantzia

Normalizazioaren kontzeptua oso garrantzitsua gertatu da egoitzako harrera edo

abegi-sisteman. Izan ere, kontzeptu horren esanahi nagusiaren arabera, gizarte-

zerbitzuek artatutako pertsonak ez lirateke sozializazio edo gizarteratzeko bideetatik

apartatu behar, eta gainerako hiritarrek gozatzen dituzten baliabide eta bitarteko

berak erabili eta baliatu beharko lituzkete. Zentzu horretan, garai batean

adingabekoentzat sortu ohi ziren erakunde nagusiak ikuspegi horren kontrako

paradigma izan dira gehienetan, neska, mutiko eta nerabe ugarirentzat eskoletatik,

komunitatetik eta bizimodu familiar eta etxekoiago batetik aldentzen zituen bizitzeko

moduak eratzen baitziren horietan. Egoitza-baliabideak sortzeko orduan, bertan

egingo den eguneroko bizimoduaren irizpide nagusia bere familiarekin bizi den edozein

neska, mutiko edo nerabek daukan bizimodu-ereduaren ahalik eta antzekoena den

eredua irudikatzea izan behar du, ahal den punturaino. Eta horretan nabarmentzeko

moduko gaia da komunitateko gizarte-baliabideetan barrena egindako zirkulazioa

(ibilbidea???) eta horrek berekin daraman gizarteratzea.

Praktikako adierazleak

7. NORMALIZAZIOA ETA INTEGRAZIOA

7.1. Aisia eta gizarte-harremanak komunitate-giroan

7.1.1. Neska, mutiko eta nerabeek, partaide diren komunitatearen barruan,

aisiaz, kirolaz eta adiskidetasunezko harremanez gozatuko dute.

7.1.2. Komunitatearen barruan jarduerak egiteko motibatuak izango dira,

trebetasun berriak eskuratu eta aisiaz gozatzeaz gain, adiskide berriak egin

eta lotura afektiboak ezartzeko modua eduki dezaten. Egoitza-baliabideek

gisa horretako bitartekoetara sartzeko modua erraztuko diete

adingabekoei.

7.2. Adiskideak eta bisitak etxean

7.2.1. Adiskidetasuneko harremanak normalizatzeko bidean, garrantzi

handiko irizpidea da adiskideak beren etxeetan bisitatzeko aukera eta

98

baita horiek egoitza-baliabidean bisitan hartzeko aukera ere edukitzea.

Egoitza-baliabideek irizpide argiak ezarri beharko dituzte neska, mutiko

eta nerabeek beren lagun eta adiskideak ekar ditzaketela, eta baita horiek

ekartzeko modua ere zer-nolakoa den jakin dezaten, urtebetetzeak edo

bestelako egun bereziak ospatzeko batez ere. Eta hori guztia egoitza-

baliabide batzuetan garai horretan bisitak ez onartzea gomendatzen duten

egoera puntualak gerta daitezkeela ahaztu gabe.

7.3. Komunitateko baliabideak eta bitartekoak ezagutzea

7.3.1. Komunitateko denda eta establezimenduetan arropak neska, mutiko

eta nerabeekin batera erostearen garrantzia aipatu zen 4. estandarrean.

Ideia hori beste egoera batzuetara ere zabaltzeko modukoa da, eta kasu

horietan neska, mutikoa edo nerabea hezitzailearekin batera joango da

hainbat denda edo establezimendutara, saltegi horiek pixkanaka ezagutuz

joateko eta egoera horietan nola jokatu behar duen jakiteko.

7.3.2. Adingabekoaren adinak eta garapenak horretarako aukera eman ahala,

neska, mutikoa edo nerabea bera izango da bere kasa denda eta

establezimendu horietara joan eta erosketak edo izapideak egingo dituena

(bankuak, erakunde ofizialak, etab.).

7.3.3. Garraio-zerbitzuak bere kasa erabiltzen ere ikasi beharko dute

adingabekoek, beti egoitza-baliabideetako ibilgailuak erabili ordez,

baliabidea kokatua dagoen zonagatik horretarako oztopo eta zailtasun

handiak dauden kasuetan izan ezik.

7.4. Baterako heziketa edo koedukazioa etxeetan

7.4.1. Egoitza-baliabideek irizpide ireki eta malguak edukiko dituzte

koedukazio edo baterako heziketari dagokionez, eta horretarako saiatuko

dira taldeak bi sexuetako neska, mutiko edo nerabez osatzen, etxe

barruan bi sexuen arteko harremanak nolakoak izan behar duten

erakutsiko dien giroa izateko eta genero-ikuspegitik berdintasun eta elkar

ulermeneko ikaskuntza garatzeko.

7.4.2. Egoitza-baliabide batek uste badu ez duela irizpide hori aplikatu behar,

bere egoera berezia delako, edo une horretan artatzen ari den kasuistika

zehatzak horrela eraginda, behar bezala justifikatu beharko du bere

heziketako proiektuan.

7.5. Sexu bietako heziketa-ereduak

7.5.1. Egoitza-baliabideetako heziketa-taldeek gizonezkoen eta emakumeen

kopuru ahalik eta orekatuena eduki beharko dute beren osaeran, bertako

neska, mutiko eta nerabe guztien identifikazio-prozesuak eta ikasketak

ahal bezain modurik errazenean eta mesedegarrienean gerta daitezen.

7.5.2. Bereziki desegokitzat joko da egoitzako langile-taldea gizonezkoz soilik

edota emakumez bakarrik osatua egotea.

7.5.3. Administrazioak eta erakunde laguntzaileek politika bateratuak garatu

beharko dituzte, gizonezkoak nahiz emakumeak era bertsuan hurbil

99

daitezen eremu honetara, eta alor horretan sexu biek duten prestakuntza

ere antzekoa izan dadin.

7.6. Malgutasuna eta eguneroko bizimodua

7.6.1. Neskak, mutikoak eta nerabeak modu naturalean garatzeko baliatu ohi

dituzten giro familiarrek arau, ordutegi eta jarduera gutxi-asko antolatuak

eta esplizituak edukitzen dituzte normalean. Hala ere, neska, mutiko eta

nerabeek askatasun osoz erabil dezakete denboraren zati bat eta, edonola

izanik ere, beti egon ohi da malgutasun-maila bat egoera diferenteei eta

apartekoei aurre egin ahal izateko. Eta egoitza-baliabideek programazio

zorrotzagoa behar duten arren, horietan pertsona eta bitarteko

diferenteak koordinatu behar direnez, eguneroko bizimoduan ahalik eta

malgutasunik handienarekin jokatu behar da.

7.6.2. Neska, mutiko eta nerabe bakoitzak aukera izango du, arrazoizko

marjina batzuen barruan, bere garbiketa, ikasketa edo baita afaltzeko

ordutegia ere aldatzeko (adibidez, kirol-talderen batean entrenamendua

eduki ondoren etxera beranduago iristen bada), eta horrela bere bizitzan

sartzen den hautaketa eta erantzukizuneko osagaia beste kasu batzuetan

aurreikusitako erritmora egokitzea bezain garrantzitsua izango da

adingabekoarentzat.

7.7. Asteburuak

7.7.1. Kulturalki, asteburuetako denborak aste osoko jarduera eta erritmoekin

hausteko unea esan nahi du edozein pertsonarentzat, baina bereziki

neska, mutiko eta nerabeentzat. Tarte horretan neskak, mutikoek edo

nerabeek euren aukera eta hautaketa propioak egiten dituzte, beren adin

eta gustu pertsonalen arabera, lagun eta adiskideekin irteerak eginez

hainbat helburu betetzeko (paseoak, jolasak, ikuskizunak nahiz kirolak).

Asteburuan jarduera eta harreman sozialak aukeratzeko ahalmen hori, eta

aste barruko ordutegi eta erritmoak hausteko modua bermatuak egon

behar dute egoitza-baliabideetan.

7.7.2. Ezinbestekoa izango da asteburuetan behar adina langile egotea

egoitzetan, neska-mutiko txikienek ere irteteko eta entretenitzeko aukera

horiek disfrutatzen dituztela ziurtatzeko.

7.7.3. Ohetik jaikitzeko, gosaltzeko eta oheratzeko orduak ere gainerako

astegunetan ez bezalakoak izango dira asteburuetan.

100

8. ESTANDARRA: GARAPENA ETA AUTONOMIA

E8. Egoitza-baliabideetan eskainiko den arretak, bertan artatutako neska, mutiko eta

nerabeen hazkundea eta garapena modu sendoan indartuko dituen heziketa-giro bat

sortzea izango du enfoke eta helburu nagusitzat. Jarduerak, errutinak eta erritmoak

adingabekoek autonomia eta garapeneko pautak eskuratzeko behar dituzten

abaguneak ahalik eta gehien aprobetxatzera bideratuko dira, bai ikaskuntza eta

esperientzia berriak bultzatuz, eta baita garapen egokia oztopa dezaketen hutsuneak

eta defizit edo eskasiak berreskuratzeko lan espezifikoaren bidez ere.

Garrantzia

Aditu gehienak ados daude eta horregatik, egoitzako harrera adingabekoarentzako

irtenbide egonkor eta iraunkorra bilatu artean erabili beharreko aldi baterako tresna

bezala hartu ohi da gaur egun. Egonaldiak murriztu egingo dira, babes-sistemak

irtenbide horiek malgutasunez aurkitzen dituen heinean. Egoitzan hartuak diren

adingabeko pertsonak gero eta arazo sozial gehiagorekin, arazo emozional edo

heldutasunezko arazo gehiagorekin iristen badira, eta horrez gain egonaldiak laburrak

badira, nahitaezko ondorio gisa pentsa daiteke ezen esku-hartzeek gutxieneko

helburuak lortzeko bide bakarra kasu bakoitzaren premiak eta beharrizanak modu

gogor eta zentratuan lantzea izango dela. Neska, mutiko edo nerabea garapen bidean

dagoen eta, beraz, kasu askotan bizimodu heldu eta independenterako trantsizio-

bidean heldutasun eta sozializazioko helburu batzuk lortzeko estimulatua, gidatua, eta

babestua izateko premia duen izaki edo subjektu bezala hartzea izan behar du

egoitzako harrera eta arreta-lanaren abiapuntua. Edozein etapa da garrantzitsua, baina

bakoitzak ditu bere eskakizun eta baldintza propioak. Beharrezkoa da heziketa-lan

gogorra egitea, garapeneko helburuek gidatua betiere, kasuak ezarria daukan xede

nagusiari begira batez ere.

Praktikako adierazleak

8. GARAPENA ETA AUTONOMIA

8.1. Heziketako esku-hartzearen intentsitatea

8.1.1. Egoitza-baliabideko arreta lan intentsibotik abiatuz planteatu beharko

da, adingabekoaren garapena eta hazkunde pertsonala sustatuko duten

behar adina jarduera-mota eta egiteko prestatuz, eta baita heziketako

taldeari kasu bakoitzaren premiak eta beharrizanak ondo baloratu eta

jarduerarik egokienak aurrera eramateko modua emango dioten tresna

eta teknikak erabiliz ere.

8.1.2. Intentsitatea ebaluazioko tresnen bilaketan gauzatzen da, lan

indibidualeko nahiz talde-laneko tekniketan, jarduera berrien

esperimentazioan, esperientzia desberdinen bilaketan, askotariko

101

jardueren eskaintzan, esku hartzeko programa berrien aplikazioan eta

emaitzen alkantzua edo irismena ebaluatzeko erakutsitako interesean.

8.1.3. Alderdi jakin batzuk lantzeko—adibidez, trebetasun sozialak, ezagutza-

mailakoak, bizimodu independenterako trebetasunak, judizio morala edo

arazoen ebazpena bezalakoak lantzeko, beste batzuen artean—, aurrez

prestatutako programak erabiltzea nahitaezko praktika egokia izango da.

8.1.4. Kontrako muturrean, bereziki desegokitzat joko dira trebetasun berriak

eskuratzeko bizikidetzako eremuak erabiltzen ez dituzten egoitza-

baliabideen heziketa-lana, edo ez ebaluazioko tresnarik ezta ikaskuntzako

programa espezifikorik ere erabiltzen ez dituztenak, horietan eskainitako

egoitzako arreta eguneroko laguntza edo akonpainamenduan oinarritzen

baita (eta azkeneko hori beharrezko alderdia izanik ere, ez da nahikoa

adingabekoei emandako arreta osoa bere gain hartzeko).

8.2. Heziketako lan errehabilitzatzailea

8.2.1. Egoitza-baliabidean artatutako neska, mutiko eta nerabeek tratu

txarrak eta muturreko gabezia-egoerak jasan dituzte zenbait kasutan, eta

oso usua da adingabeko horiek portaerako trastornoak, desorekak eta are

garapenean atzerapen gutxi-asko larriak ere edukitzea. Arazo horiek behar

bezala ebaluatzea lehentasunezko egitekoa izango da, ondoren

errehabilitazioko esku-hartze bat programatu ahal izateko, arestian 2.

estandarrean adierazi den bezala.

8.2.2. Kontuan eduki behar da defizit horietako asko heziketa eta zainketako

eredu desegokien pean egotetik datozela, eta neskak, mutikoak edo

nerabeak heziketa-eredu egokiak esperimentatzea izango da arazoen

konponbiderik onena. Arazo horietako asko pertsona hezitzaileen lan

iraunkor eta etengabeari esker bakarrik gainditzen dira, egoitza-

baliabideko giroak arrazoizko denbora-epe batean eduki dezakeen

eraginaren laguntzarekin. Neska, mutiko edo nerabe guztiek dauzkaten

arazoak (arreta-arazoak, oroimenekoak, arrazonamendu edo trebetasun

sozialen ingurukoak, etab.) errekuperatzeko bereziki egokiak diren

jarduerak eta esperientziak jaso beharko dituzte beren eguneroko

bizimoduan, aurrez egin den hasierako ebaluazioaren arabera.

8.3. Igurikimen eta erabakien inguruko lana

8.3.1. Haurrak babesteko egin ohi diren esku-hartze prozesuetan neska-

mutikoen etorkizunarentzat eta batez ere nerabeen etorkizunarentzat

garrantzitsuak diren erabakiak hartu beharra gertatzen da une jakin

batzuetan. Adingabeko horiek, norberaren adinaren eta garapenaren

arabera, parte-hartze aktiboa izan behar dute prozesu horretan, beraien

familiek bezalaxe. Eta hori lortzeko, ezinbestekoa da elkarrizketa

indibidualeko lana, adingabekoaren egoeraren arrazoiak, uneko egoera

eta bere igurikimenak eta nahiak aztertzeko. Elkarrizketa hori ez da

berehala hartu beharreko erabaki baten aurreko premia puntual bat,

hezitzaile bakoitzak aurrera eraman behar duen lanaren ezinbesteko zatia

baizik.

102

8.3.2. Adingabekoaren sarrera gertatzen denetik, eta adinaren eta kasuaren

ezaugarrien arabera, pertsona hezitzailea beharrezko diskrezio eta

zuhurtziarekin hurbilduko da adingabekoarengana, baina bere laguntza

eskainiz argi eta garbi, neskak, mutikoak edo nerabeak gertatzen zaiona

modu egokian prozesatu eta uler dezan. Eta bereziki garrantzi handikoa da

adingabeko pertsona bakoitzarekin bere etorkizunaz hitz egitea, dituen

aukera, alternatiba eta kezkez hain zuzen ere. Hezitzaileak edo hezitzaile

tutoreak bereziki zaindu beharreko alderdia da hori.

8.3.3. Egoitza-baliabideak arreta handiz programatu beharko ditu bere xedeak

eta helburuak, bere metodologia egokituz etengabe, eguneroko jardueran

arazo horiek guztiak behar bezala jorratzeko aukera emango duten lan

indibidualeko, elkarrizketako eta intimitateko aldiak txandakatu ahal

izateko.

8.4. Ardurak eta erantzukizunak gehitzea

8.4.1. Egoitzako bizimoduari egotzi izan zaion kritikarik gogorrenetakoa

bertan sortzen zen mendekotasunagatik eta pasibotasunagatik izaten zen,

horrek oztopo eta zailtasun ugari ekartzen baitzituen gizartearen

errealitateari aurre egiteko orduan. Horregatik, egoitza barruan egindako

bizikidetzan neska, mutiko edo nerabe bakoitzak, bere adinaren eta

garapenaren arabera, ardurak eta erantzukizunak hartzen joateko

konpromisoa sartu beharko litzateke.

8.4.2. Erantzukizun horiek besteekin batera bizitzeak dakartzan alderdi

desberdinekin lotuak egongo dira: garbitasuna, ordena, antolamendua,

sukaldea, erosketak eta ikasketak, beste batzuen artean. Arreta berezia

jarriko da etxeko lanak egiterakoan nesken eta mutilen artean

desberdintasunik egon ez dadin.

8.5. Independentziarako trebetasunak

8.5.1. Adingabeko pertsonak nerabezarora eta helduarora hurbilduz doazen

heinean, lehentasunezko kontua da autonomia eta independentziarako

trebetasunekin zerikusia duten helburuak ezarri eta horiek lantzea.

Kozinatzen ikastea, etxe bat aurrera eramatea, erosketak egitea,

komunitateko zerbitzuen inguruko izapideak egitea, edo norberaren

arropa zaintzea dira kontuan hartu beharreko alderdietako batzuk.

8.5.2. Egoitza-baliabideek duten egitura bera dela medio (barruko espazioen

banaketagatik edo egitekoak banatzeko moduagatik) neska eta mutiko

koskortuagoek jarduera horiek guztiak jokoan jarri eta asimila ditzakeen

talde baten barruan bizitzeko duten aukera zaildu egiten da sarritan. Hala

ere, begi-bistakoa dirudi adingabeko pertsona horietako askok bere kasa

baliatu beharko dutela gerora, eta ikaskuntza horiek gabe dezente kostako

zaiela. Esku-hartze horiek aurrera eraman ahal izateko, egoitza-

baliabideek egitura-mailako egokitzapenak egin beharko dituzte

etxebizitzetan, autonomia eta independentziako trebetasunak

eskuratzeko beharrezkoak diren bitartekoak eta irizpideak programatuz

103

nerabeak bizi diren egoitzetan, adingabekoek sukaldean aritzeko, arropa

garbitu eta lisatzeko, etab. aukera izan dezaten.

8.5.3. Eta premia horiek ez dira berariaz nerabeei bideratuak dauden egoitza-

baliabideetan bakarrik planteatuko; nerabeekin batera beste adinetako

neska-mutikoak hartzen dituzten egoitzek ere programatu beharko dituzte

batez ere autonomia hori sustatzen duten egitekoak eta erantzukizunak.

104

9. ESTANDARRA: NESKA, MUTIKO ETA NERABEEN PARTE-HARTZEA

E9. Neska, mutiko eta nerabeek heziketa-prozesuan eta egoitza-baliabideko

bizimoduaren antolamenduan izango duten partaidetza heziketa-lanaren funtsezko

osagaietako bat bezala hartu behar da. Partaidetza hori eskubide baten moduan ulertu

behar da, baina baita garapena eta ongizatea sustatzeko heziketa-mailan erabil

daitekeen estrategiarik garrantzitsuenetakoa bezala ere. Eta neska, mutiko edo

nerabeak duen adinaren eta garapen-fasearen arabera, horietako bakoitzaren kasura

egokitutako jarduerak eta partaidetzako estrategiak erabili beharko dira.

Garrantzia

Historikoki babeseko egoitza-baliabideetan abegian hartuak aurkitzen ziren neska,

mutiko eta nerabeek helduen eta erakundeen zainketekiko mendekotasun handia

garatu ohi zuten, egoitza horietan jarduteko erabili ohi zen ikuspegi paternalista eta

ongintzakoaren eraginez seguruenik. Bestetik, gaur egun bizimodu heldurako bere

trantsizioa modu bizkorrean, eta oztopo ugarirekin gainera, egin beharrean dauden

nerabeak izaten dira gero eta gehiago, eta horregatik garrantzi handikoa da arazoak

aztertu eta konpontzeko, eta erabakiak hartzeko gaitasun eta trebetasunak garatzea.

Egoitza-baliabideetako bizikidetza-eremuak aukera eta abagune ugari ematen dizkie

adingabeko pertsonei beren ideia propioak proposatu, aldaketak iradoki eta

erantzunak edo erabakiak eskatzen dituzten egoerak aztertzeko. Baina, horrez gain,

eta lege-araudiak ezarritakoa betez, beharrezkoa da babeseko prozesuan erabaki

garrantzitsuei buruz neska, mutiko eta nerabeei galdetzea, adingabekoaren adinaren

eta garapenaren arabera betiere. Nerabeen kasuan, babeseko ekintza eta gizarte eta

hezkuntza-mailako esku-hartzea profesionalen eta gazteen artean adostu eta

partekatutako akordio eta helburuetan oinarrituak egongo dira, eta horrexegatik,

parte-hartzea prozesuaren funtsezko osagai bihurtzen da.

Praktikako adierazleak

9. NESKA, MUTIKO ETA NERABEEN PARTE-HARTZEA

9.1. Etxeko bizikidetza-arauak eta antolamendua prestatzeko parte-hartze aktiboa

izatea

9.1.1. Neska, mutiko eta nerabeek bizikidetzako arauak prestatzeko lanean

parte hartuko dute, eta baita portaera desberdinei ezarri beharreko

ondorioak (pizgarriak bezala baita zigorrak edo zehapenak ere)

erabakitzeko prozesuan. Praktika hori oso garrantzitsua da, batez ere

neska, mutiko eta nerabeengan judizio morala sortu eta garatzeko, izan

ere egoitza-baliabideetan abegian hartutako biztanleek arazo

garrantzitsuak izaten baitituzte maila horretan, gurasoen aldetik eredu

egokirik jasotzeko aukerarik izan ez dutelako.

105

9.1.2. Era berean, partaidetza-eremuak sortu behar dira adingabekoentzat,

egoitza-baliabideko antolamenduaren eta bizimoduaren inguruan

iradokizunak eta proposamenak egiteko aukera izan dezaten.

9.2. Erabakiak hartzeko jarduerak

9.2.1. Neska, mutiko eta nerabeek taldean parte hartzeko eta erabakiak

hartzeko esperientziatik ikasi ahal izan dezaten, bileraz osatutako praktika

bat ezarriko da egoitzan, sor daitezkeen alderdi desberdinak eztabaidatu

eta talde-mailan proposamen eta erabaki adostuetara iritsi ahal izateko.

Zer-nolako egoitza-baliabidea den kontu, eta esku arteko heziketa-

proiektuaren arabera, itxura formalagoa eta egituratuagoa duten

batzarrak bezala uler daitezke, edo aldian behingo bilera informal moduan

bestela, baina bizikidetzarekin, araudiarekin eta jarrerekin lotutako

arazoak aztertu eta berrikusteko helburuarekin betiere.

9.3. Bere Kasu Plana, bere heziketa-plan indibiduala eta bere ebaluazioa lantzeko

prozesuan parte hartzea

9.3.1. Bere adinaren eta garapenaren arabera, neska, mutiko eta nerabeek,

eta egoitzako adingabeko guztien artean nerabeek bereziki, beraien

heziketako plan indibiduala lantzeko prozesuan parte hartu behar dute,

bai beren premia eta beharrizanak ebaluatzeko prozesuan, eta baita

helburuak programatu eta erdietsitako lorpenak baloratzeko orduan ere.

Zenbait kasutan adingabekoaren heziketa-plan indibidualeko alderdi jakin

batzuk berari jakinaraztea kalterako gerta daitekeela ere erabaki dezake

heziketako taldeak.

9.4. Kalitateko ebaluazioan parte hartzea

9.4.1. Egoitza-baliabideetan heziketa-talde bakoitzak urtero egin behar duen

barne-ebaluazioko jardueraren barruan, neska, mutiko eta nerabeek

jasotako arretaren inguruan duten gogobetetasun-maila baloratzeko

modua ere egongo da.

106

10. ESTANDARRA. AISIA ETA DENBORA LIBREA

E10. Neska, mutiko eta nerabe guztiek beren gustuko jolas, aisia eta denbora libreko

jardueretan parte hartzeko adina denbora eta bitarteko izango dituzte. Egoitza-

baliabideek bitarteko horietarako sarbidea eta denbora librea gozatzeko modua

emango duten irizpideak ezarriko dituzte beren heziketa-proiektuetan, telebista,

Internet, edo bideojokoak bezalako alderdiei dagokienez batez ere.

Garrantzia

Egoitza-baliabideetan egin ohi den lanaren barruan jolasa, aisia eta denbora librea

heziketa-jardueraren funtsezko osagaiak dira. Jarrerak, motibazioak, erantzukizunak

eta trebetasunak lantzeko lehen mailako heziketa-eremua dira horiek guztiak,

hezitzaileentzat nahiz adingabekoentzat harreman pertsonalak, afektuzkoak eta

dibertsio-mailakoak ezarri ahal izateko leku eta arrazoi garrantzitsua ere izateaz gain.

Egoitza-baliabideek irizpide eta kriterio argiak ezarri beharko dituzte denbora librearen

erabileraren eta horren heziketarako aprobetxamenduaren inguruan, teknologia

berriekin eta horiek eskaintzen dituzten heziketarako aukera guztiekin ahalik eta

etekinik handiena lortzen saiatuz. Hala ere, eguneroko bizimoduan egongo dira

bestelako espazioak eta eremuak ere, neska, mutiko eta nerabeek beren denbora nahi

duten bezala erabil dezaten, gustukoak dituzten eta disfrutatzen duten jarduerak

eginez, aldez aurretik arautu edo planifikatutako jardueren pean egon gabe une oro.

Praktikako adierazleak

10. AISIA ETA DENBORA LIBREA

10.1. Denbora libreko bitartekoetara sarbidea edukitzea

10.1.1. Neska, mutiko eta nerabe guztiek denbora libreko behar adina jarduera

egokitan parte hartzeko aukera izango dute.

10.1.2. Egoitza-baliabideek behar adina bitarteko bideratuko dituzte mota

horretako jarduerak sustatu, finantzatu eta martxan jartzeko.

10.2. Zaletasun eta trebetasunak

10.2.1. Neska, mutiko eta nerabeen interesak eta zaletasunak beren heziketa-

plan indibidualean sartu beharko dira. Adingabekoak identifikatutako

gaitasun edo trebetasun bereziak edukiz gero, horien garapena sustatuko

da, eta prestakuntza berezia jasotzeko edo zaletasun horiek praktikatzeko

modua eskaintzen duten komunitateko baliabideetarako sarbidea erraztu

eta finantzatuko zaie.

10.3. Denbora librearen plangintza eta espontaneotasuna

10.3.1. Egoitza-baliabideetan programatzen diren jarduerei dagokienez, oreka

mantenduko da prestakuntzara eta aisiara bideratutakoen eta neska,

107

mutiko eta/edo nerabe bakoitzak nahi duen bezala eta nahi duena egiteko

erabil dezakeen denbora librearen artean.

10.4. Entretenimenduko materialak

10.4.1. Egoitza-baliabideek egunkariak, liburuak eta aldizkariak jarriko dizkiete

eskura neska, mutiko eta nerabeei, adingabekoek adierazitako gustuak eta

lehentasunak kontuan hartuz betiere. Egoitza-baliabidean eguneroko

prentsa egoteak irakurketaren ohitura sustatuko du gazteen artean.

10.4.2. Jostailu, jolas, musika, film, etab.en arrazoizko kopurua ere egongo da

egoitzetan, adin diferenteetako neska-mutikoek entretenitzeko aukera

eduki dezaten.

10.4.3. Material horiek guztiak behar bezala erabili, mantendu eta zaintzea

bereziki landu beharreko puntua izango da, egoitza-baliabideetako

bizikidetzan egin beharreko heziketa-lanaren barruan.

10.5. Telebista, bideojokoak eta Internet erabiltzea

10.5.1. Egoitza-baliabideetan bitarteko horiek guztiak erabiltzeko politika argi

zehaztua egongo da, neska-mutiko txikienek koskortuagoentzat soilik

diren eduki eta jardueretara sartzeko modurik izan ez dezaten.

10.5.2. Interneterako sarbidearen kasuan, batez ere, kontrolak ezarriko dira

eduki desegokietarako sarbidea mugatu edo baztertzeko.

10.5.3. Telebistaren kasuan ordutegiak ezarriko dira, taldean nahiz bakarka

telebista ikusi ahal izateko, edukiei arreta berezia jarriz neska-mutiko

txikienen kasuan .

10.6. Irteerak, bidaiak eta bisitak

10.6.1. Egoitza-baliabideek irteerak eta bidaiak programatu beharko dituzte

aldian behin (edo baita ustekabean horrelakoei ekin ere), dela talde

txikitan edo baita modu indibidualean ere, neska, mutiko eta nerabeekin.

Irteera horiek askotarikoak izan daitezke, komunitateko baliabideren

batean edo aire zabalean merienda edo afariren bat egitea adibidez,

erakusketa edo jarduera kulturalen batera egindako bisita, edo beste

herriren bat ezagutzea esaterako.

10.6.2. Bidaia laburrak planifikatu behar dira, ahal den neurrian, kanpamendu

modukoak, edo beste herriren batean egonaldi laburrak egitea bestela,

egoitza-baliabideetan abegian hartutako neska, mutiko eta nerabeek

ingurunea eta bertako baliabideak ezagutzeko eta disfrutatzeko aukera

izan dezaten, adingabeko beste pertsonek beren familietan normalean

egin ohi duten modu berean.

108

11. ESTANDARRA. PIZGARRIAK ETA ZEHAPENAK

E11. Heziketako ereduaren oinarria portaera eta jokabide egokiak indartu eta modu

positiboan ezagutzea izango da, harreman pertsonalak eta afektiboak sendotu eta

sustatu daitezen. Portaera desegokiak edo onartezinak agertzen direnean, zigor

konstruktiboekin erantzungo dute langileek, gertatutakoarekin proportzioan doazen,

ezagunak diren eta aldez aurretik neska, mutiko eta nerabeen partaidetzarekin

ezarriak izan diren zehapenekin hain zuzen ere.

Garrantzia

Heziketako lanaren funtsezko alderdietako bat neska, mutiko eta nerabeen portaerari

eta jarrerei arreta jartzean datza, ikaskuntza berriak sustatzeko eta portaera horietan

aldaketa positiboak gerta daitezen errazteko, modu egokian erreakzionatuz eta kasu

bakoitzean ondorioak pizgarri edo zehapen moduan aplikatuz. Mekanismo horiek

erabiltzeko aukerak askotarikoak dira, elkarren artean oso diferenteak, eta horregatik

komeni da egoitza-baliabide bakoitzean gogoeta egitea irizpideak bateratzeko. Oso

garrantzitsua da heziketako langileek irizpide eta pauta berak jarraitzea beti

adingabeko pertsonekin egin beharreko lanean, eta irizpide horiek elkar errespetuko

harreman pertsonaletan oinarrituak egotea.

Praktikako adierazleak

11. PIZGARRIAK ETA ZEHAPENAK

11.1. Araututako zehapenak

11.1.1. Funtzionamenduko barne-araudian zehapen eta zigorren atal bat

egongo da, eta bertan ezarriko dira zehapen horiek aplikatzeko irizpideak

eta baita erabili ezingo diren zigorrak ere.

11.1.2. Neska, mutiko eta nerabe guztiek ezagutuko dute Araudiaren atal hori,

eta aldian behin berrikusi eta eztabaidatuko da beraiekin.

11.2. Aplika ezin daitezkeen zehapen eta zigorrak

11.2.1. Ezingo dira erabili ondoren aipatzen direnak: inolako zigor fisikorik, ezta

horien mehatxurik ere, ezta janari edo elikagaiak gabetzea, edo

familiarteko edo profesionalekiko komunikazioak ukatzea (erabaki judizial

edo administratiboen kasuan izan ezik), neska, mutiko eta/edo

nerabearen gaitasun edo portaera desegokiarekin proportziorik gabekoak

diren lanak edo gehiegizko esfortzuak egitera behartzea, adingabekoa

fisikoki eusteko gela edo aretoak erabiltzea (131/2008 Dekretuan

aurreikusitako egoitza-baliabideetan izan ezik). Eta oro har, adingabekoa

umiliatzea dakarren, neska, mutiko edo nerabeen duintasunaren

kontrakoa den, edo adinaren edo zuzendu nahi den portaeraren arabera

neurriz kanpokoa den beste edozein zigor edo zehapen.

109

11.3. Kalteak konpontzeko zigorrak eta zigor ekonomikoak

11.3.1. Portaera desegokiak kalte materialak dakartzanean, komenigarria izan

daiteke beharrezko konponketak neskak, mutikoak edo nerabeak berak

ordaintzea, bere asteko pagatik diru-kopuru bat jarriz zor duen

zenbatekoa estaltzeraino, edo aparteko lanen bat eginez bestela, eta

zenbateko jakin bat jasoko luke lan horien truke zor dituen konponketak

ordaindu ahal izateko.

11.3.2. Zigor moduan asteko pagaren zati bat kentzea proportzioan eta

neurrian erabili beharreko prozedura izango da edozein kasutan, eta

astero jaso beharreko diruaren zati txiki bat jasotzeko aukera izango du

beti adingabekoak.

11.4. Ondorio positiboak erabiltzea

11.4.1. Zigor eta zehapenei dagokienez, egoitza-baliabideetako heziketa-eredua

estimulu, egoera eta jarrera positiboak mugatu edo erretiratzera

bideratua egongo da funtsean.

11.4.2. Kasu honetan, portaera desegokiaren ondorioz, mugatu edo debekatu

egiten zaio neska, mutiko edo nerabeari jarduera edo egoera atsegin eta

erakargarrietan (telebista ikusi, irteerak, jolasetan parte hartu, etab.)

parte hartzeko aukera. Eredu honetan, heziketako taldeek zigorrak modu

eraginkorrean eta kasu bakoitzari ondo egokitutako moduan jartzeko

duten gaitasuna estu-estu lotua dago adingabeentzako eremu eta

bitarteko erakargarriak, motibatzaileak eta gozamenekoak sortu edo

antolatzeko duten gaitasunarekin.

11.5. Euste fisikoko neurriak erabiltzea

11.5.1. Ondorengoak izango dira euste fisikoa erabiltzeko arrazoi bakarrak:

neska, mutiko edo nerabeari berari edo bere inguruan dituztenei kalteak

gertatzea saihestea, edo hondamen material larririk ez gertatzea.

11.5.2. Euste fisikoa ez da nahastu behar zigor fisikoarekin inolaz ere, eta sekula

ez da horren ordez erabili behar. Adingabeko pertsona guztiei jakinarazi

behar zaie bi zigor mota horien arteko aldea, baina aldi berean erasoak,

edo beraiek eta baita bere inguruko pertsonak ere arriskuan jar ditzaketen

portaerak esku-hartze eta euspen fisikoko neurriak ekarriko dituztela

esango zaie.

11.5.3. Euste fisikoa ez da erabiliko adingabekoak zerbait egitera behartzeko

bide bezala, ezta jarraian kalterik sortzeko arriskurik gabekotzat jotzen

diren erronkazko portaera desafiatzaileei emandako erantzun moduan

ere.

11.5.4. Helburua lortzeko beharrezkoa den indar ahalik eta txikiena ezarri

beharko da eusteko neurrietan, eta neurri hori, ahal dela behintzat, bi

langilek batera jardunez hartuko da beti, segurtasuneko pertsonal edo

langile bereziak ez badira bederen.

11.5.5. Eusteko neurri edo gertakariak erregistratu egingo dira beti, gorabehera

eta egoera garrantzitsu bezala zehaztuz, SERAReko dokumentuan

apuntatzeaz gainera.

110

11.5.6. Heziketako langileek, nerabeekin dihardutenek bereziki, eusteko

egoerak eta gatazkak maneiatzeko beharrezkoa den prestakuntza jaso

beharko dute.

11.6. Pizgarriak eta indargarriak erabiltzea

11.6.1. Ondorioak aplikatzeko heziketako ereduaren oinarria portaera

positiboak aitortzea eta horiek indartzea izango da.

11.6.2. Heziketako taldeak pizgarri horiek aplikatzeko irizpide eta pauta

bateratuak ezarri beharko ditu egoitzako barne-araudian, inolako

koherentziarik ez duten praktikak saihesteko.

11.6.3. Neska, mutiko eta nerabeek ondo ezagutu beharko dituzte irizpide

horiek eta baita espero daitezkeen eta espero behar liratekeen pizgarri

eta indargarriak ere.

11.6.4. Pizgarri horien barruan, onarpen eta maitasuneko erakusgarrien

eguneroko aplikazioari eman beharko zaio lehentasuna, ikaskuntzako

eraginaz gain adingabeko pertsonen eta pertsona helduen artean

harreman eta lotura afektiboak ezartzeko modua ematen dutelako.

111

12. ESTANDARRA: PROFESIONALEN ARTEKO KOORDINAZIOA

E12. Neska, mutiko edo nerabeekin esku hartzen duten gainerako profesionalen eta

pertsonen lan bateratua eta horien guztien arteko koordinazioa izango dira egoitzako

arretaren oinarria.

Garrantzia

Babes-neurrietara atxikiak dauden adingabeko pertsonekin egindako esku-hartzean

hainbat alderdi garrantzitsuz arduratzen diren profesional ugarik hartzen dute parte.

Egoitza-baliabideen kasuan, ezinbestekoa da neska, mutiko edo nerabearen

interesetan zentratuak dauden bestelako profesional, baliabide, zerbitzu eta

pertsonekin batera koordinatutako lana. Delegazio edo ordezkaritzetan kasuaren

arduradunak diren teknikariekiko koordinazioa da eginkizun horien artean

garrantzitsuenetako bat. Era berean, garrantzi handikoa da baita ere heziketako,

osasuneko, komunitateko gizarte-zerbitzuetako eta baita arrazoiren batengatik neska,

mutiko edo nerabeari bere helburuak lortzen laguntzeko baliagarria gerta daitekeen

beste edozein motatako langile profesionalekiko koordinazioa.

Praktikako adierazleak

12. PROFESIONALEN ARTEKO KOORDINAZIOA

12.1. Diputazioko familia-zerbitzu eta haurtzaroko zerbitzuekiko koordinazioa

eta lan bateratua.

12.1.1. Hau da egoitzan egindako lanaren funtsezko ardatza, izan ere,

helburuak, estrategiak, jarduerak eta faseak nahiz denborak aldez aurretik

ezarriak dauzkan kasu plan batekin iristen baitira kasuak, zerbitzu

horietatik bideratuak izan ondoren.

12.1.2. Ezinbestekoa da bi norabidetako komunikazioa etengabea eta malgua

izatea, esku-hartzeak koherenteak izan daitezen, jarraian estrategia eta

jarduera bateratuak garatzeko. Prozeduraren jarraipena, eta egoitza-

baliabideko profesionalen eta haurtzaroko zerbitzuetako arduradunen

arteko koordinazioa gida honetako oinarrizko prozesuen atalean

ezarritakoaren bidetik egingo da.

12.2. Ikastetxeekin eta prestakuntza-zentroekin izandako lankidetza

12.2.1. Beste edozein neska, mutiko edo neraberen kasuan gertatzen den

bezala, eskola-giroaren garrantziak irakasleekin eta tutoreekin

harremanak maiz edukitzea eskatzen du. Figura horiekin egin beharreko

jarraipeneko bisitak behar adinako maiztasunarekin programatuko dira,

hilean behin gutxienez.

12.2.2. Eskola-giroan integratzeko ahalegin berezia egin beharko da, gurasoen

elkartean edo neska, mutiko edo nerabearen interesentzat

mesedegarrienak izan daitezkeen bestelako jardueretan parte hartuz.

112

12.3. Beste profesional batzuekin izandako lankidetza

12.3.1. Aski arrunta da neska, mutiko edo nerabeak tratamendu medikoak,

psikologikoak edo beste edozein motatakoak behar izatea, eta

hezitzaileen lankidetza ezinbestekoa gertatzen da tratamendu horietan

(gainerako neska, mutiko edo nerabeen kasuan gurasoen lankidetza izan

ohi den bezalaxe).

12.3.2. Hartzen diren botika edo medikazioen jarraipena, eguneroko behaketa,

erregistroak, eta antzeko beste egiteko batzuk heziketako arretara jarriak

dauden langileek figura profesional horiekin hobeto koordinatzeko egin

beharreko lanaren alderdi garrantzitsua izango dira.

12.4. Beste gizarte-zerbitzu batzuekin izandako lankidetza

12.4.1. Premia eta beharrizanak, batetik, eta laguntzak, bestetik, behar bezala

bete edo estaltzeko, nerabeei eskaini beharrekoak bereziki, litekeena da

gizarte-zerbitzu komunitario edo espezializatuetako beste prestazio sozial

berezi batzuk ere behar izatea. Adibidez, nerabeen independentzia

bultzatuko duten prestazioetarako (etxebizitza-laguntzak, gizarte-

laguntzako soldata, etab.) egoitza-baliabideetatik teknikarien eta zerbitzu

horien arteko koordinazioa eta harremana beharko dira.

12.5. Komunitatearekiko harremanak

12.5.1. Kasu askotan komenigarria izan daiteke heziketako taldeak

komunitatean funtsezkoak diren hainbat pertsonarekin harremanak

edukitzea, egoitza-baliabideetako lana eta helburuak ezagutzera emateko.

12.5.2. Auzoko biztanleekin hurbileko harremanari eusten dioten egoitza-

baliabideen kasuan, bereziki zaindu beharko dira egoitzarekiko harremana

eta berarekin izandako komunikazioa.

12.5.3. Lanean txertatzeko aukerak, neska, mutiko eta nerabeak integratu ahal

izateko elkarteak, eta komunitatearekin informazioa maiz samar trukatzea

direla medio, adingabeko pertsonei posibilitate eta aukera berriak eskaini

ahal izango zaizkie, aurreiritzi eta erreparo posibleak uxatu eta deseginez.

113

13. ESTANDARRA. FAMILIEI BERRIRO ELKARTZEKO EMANDAKO LAGUNTZA

E13. Familiak berriro elkartzen diren kasuetan, programa espezializatuen laguntza eta

esku-hartze egokia jasoko dute, helburuetan aurrera egin eta denbora-epe ahalik eta

laburrenean bere seme-alabarekiko bizikidetza berreskuratzea lortzeko. Kasu horietan

egoitza-baliabideek laguntzako eginkizunak ere egingo dituzte, eta heziketa-mailako

orientazioa emango diete familiei, kasuaren arduradunak diren teknikariekin

koordinazio estuan jardunez, norabide guztietatik eta eragile guztien aldetik familia

berriro elkartzea bultzatuz eta sustatuz.

Garrantzia

Familiak eta adingabeko pertsonak osatzen duten unitatearen gainean modu

koordinatuan lan egiteak duen garrantzia azpimarratu behar da bereziki, babeseko

teknikarien aldetik bezala, baita egoitza-baliabideen aldetik eta esku-hartze

familiarreko taldeen aldetik ere, bai kasuaren helburu nagusia familiako etxera

itzultzea denean eta baita gure nahia batez ere adingabeko pertsonaren eta bere

familiaren artean lotura osasungarri bat sortzea denean ere.

Ikuspegi horretatik, familiarekiko lankidetza eta koordinazioa beharrezkoak gertatzen

dira, eta egoitza-baliabideek zeregin garrantzitsua jokatzen dute horretan. Bisiten

bidez, deien bidez eta bestelako ohizko kontaktu edo harremanen bidez, ezinbesteko

hurbilpen eta motibazio lana egin daiteke. Eta egoitza bakoitzak izan ditzakeen

ahalbideen arabera, familiek seme-alabak zaintzeko dituzten trebetasun eta

gaitasunen hobekuntza landu daiteke, aholkularitza indibiduala erabiliz horretarako.

Praktikako adierazleak

13. FAMILIEI BERRIRO ELKARTZEKO EMANDAKO LAGUNTZA

13.1. Familien laguntza eta lankidetzako enfokea

13.1.1. Sarrerako protokolotik bertatik arreta berezia eskaini behar zaio

familiari, baliabideko arduradunekin eta hezitzailearekin edo hezitzaile

tutorearekin beharrezko loturak ezarriz.

13.1.2. Era berean, bilerak egin beharko dira aldian behin familiarekin, neska,

mutiko edo nerabeak egoitza-baliabidean egindako aurrerapausoak eta

irteeretan edukitako portaera, eta baita kasuaren arduraduna den

pertsonarekin adostutako kasuaren beste eboluzio-gai batzuk ere

ebaluatzeko.

13.2. Familiarekiko kontaktuak erraztu eta laguntzea

13.2.1. Neurri judizial edo administratiboetan ezarritakoaren bidetik betiere,

heziketako langileek familiaren eta seme-alaben arteko kontaktuak

erraztu eta sustatuko dituzte, eta hor sartuko dira ez bakarrik bisitak, baita

telefono bidezko harremanak edo bestelako kontaktuak ere.

114

13.3. Bisitak, kontaktu eta ebaluaziorako abagune gisa

13.3.1. Hezitzaileek eta langileek familiek egoitzara egindako bisitak eta

bestelako harremanak aprobetxatu beharko lituzkete, kasuaren esku-

hartzean koordinazio egokia ahalbidetuko duten loturak ezartzeko.

13.3.2. Egoitza-baliabideetara egindako bisitak gurasoen eta seme-alaben

arteko harremanak behatzeko aukera edo abagune moduan hartu

beharko dira, kasuaren eboluzioa baloratzeko, eta elkarrizketa eta

hurbilpenerako une baten moduan, berriz, familiei eskainitako laguntzari

dagokionez.

13.3.3. Bisita familiarrak hartzen dituzten egoitza-baliabideek leku eta eremu

egokiak eduki beharko dituzte horretarako, bai intimitatea eskatzen duten

bisiten kasuan eta baita gainbegiratuak izan behar duten bisiten kasuan

ere.

13.4. Familien parte-hartzea sustatzea

13.4.1. Garrantzitsua da berriro elkartzeko asmotan dauden familiak beraiei

dagokien arazoetan parte hartzea, esate baterako seme-alabei buruzko

erabakietan, asteburu eta oporraldietako planetan, eta antzekoetan.

13.4.2. Eta familia berriro ere elkartzeko prozesu horrek aurrera egiten

duenean batez ere, pixkanaka ardurak eta erantzukizunak bere gain

hartzen hasi behar dute familiek: bisita medikoak, ikastetxera egindakoak

edo arropa-erosketak, hezitzaileek lagunduta edo baita hezitzailerik gabe

ere.

13.5. Guraso-trebetasunen heziketa

13.5.1. Zenbait egoitza-baliabidetatik, eta bakoitzak dituen ahalbideen arabera,

seme-alabak zaintzeko eta hezteko beharrezkoak diren gaitasunak eta

trebetasunak eskuratzera bideratutako helburuak planteatu beharko

lirateke familiaren aldetik. Helburu horiek modu indibidualean landu

daitezke, egoitza-baliabidetik bertatik antolatutako jardueren bitartez.