GRECIA: HISTORIA E LINGUA O ALFABETO E A …centros.edu.xunta.es/epapudeourense/webantiga/departamentos/latin... · civilización doria arrasara con todo e sumira a Hélade nunha

EPAPU OURENSE GREGO 1 BACHARELATO CURSO 2008-09 1

1.- BREVE HISTORIA DA GRECIA ANTIGUA E DA SA LINGUA.

O grego pertence, coma o latn, familia de linguas indoeuropeas, que se estenden hoxe en da dende a India do leste ate o ocano Atlntico; e dende Escandinavia no norte ate o mar Mediterrneo.1

Para comprender a evolucin e divisin dialectal da lingua grega preciso facelo percorrendo e comprendendo a sa historia ao longo de varios sculos, ademais de coecendo as lugares mis salientables da sa complexa xeografa, que os gregos chamaron na sa propia lingua co nome de HLADE, de a que a partir de agora poderemos utilizar o adxectivo de helnico coma sinnimo de grego.

1.1.- As culturas PREHELNICAS en Grecia

Previas chegada dos primeiros pobos indoeuropeos, desenvolvronse nas illas do Exeo das civilizacins que non falaban grego:

1.1.1.- A civilizacin cicldica

Tamn coecida como Cultura Cicldica unha cultura da Idade de Bronce desenvolvida nas Illas Ccladas, abarcando aproximadamente el periodo del 3000 a. C.-2000 a. C. En mitade do Exeo, entre as Espradas e a illa de Creta, entre la pennsula helnica e Anatolia, est o arquiplago das Ccladas. Estas illas deben o seu nome sa disposicin aproximadamente circular (kyklos en grego significa crculo) en torno a Delos, a illa sagrada que segundo a mitoloxa veu nacer o deus Apolo. As Ccladas comprenden arredor de duascentas vinte illas, sendo as principais (ordenadas por tamao): Naxos, Andros, Paros, Tinos, Milo, Ceos, Amorgos, os, Citnos, Miconos, Siros, Santorini (antigua Thera), Serifos, Sifnos, Skinos, Anafi e outras duascentas illas menores, das que hai que destacar pola sa importancia histrica e arqueolxica a illa de Delos.

Esta civilizacin caracterzase por ser unha cultura marieira e comercial que se caracterizou pola notable homoxeneidade dos seus trazos. Un dos seus smbolos mis salientables son os dolos de mrmore, grandes e pequenos, cunha xeometra e sinxeleza que non lles resta nada da sa luminosidade e plasticidade.

1 Como o tema do indoeuropeo e a sa prolfica descendencia xa se tratou nos apuntamentos da materia de LATN I nesta primeira quincena de curso, remitmonos a eles para ampliar esta informacin.

GREGO 1 BACHARELATO 1 QUINCENA

GRECIA: HISTORIA E LINGUA O ALFABETO E A SA FONTICA


1.1.2.- A civilizacin minoica

A civilizacin minoica unha cultura prehelnica da Idade de Bronce, desenvolvida na illa de Creta entre os anos 3000 y 1200 a.C. O seu nome dbese a que o seu descubridor Sir Arthur Evans relacionou o palacio de Cnosos, o mis representativo desta cultura, co palacio do rei Minos e o mito do Minotauro.

Os cretenses construron grandes palacios e organizados nunha sociedade monrquica e de carcter comercial prosperaron creando unha potente flota que mantivo estreitas relacins comerciais coas civilizacins circundantes do Mediterrneo coma Exipto. Ese control econmico e comercial a travs do mar recibe o nome de talasocracia.

A monarqua minoica era burocrtica e centralista. A ausencia de todo tipo de construccins defensivas sorprende aos historiadores e manifesta o seu carcter pacfico. A administracin e as finanzas utilizaban un sistema de escritura silbico, que recibe o nome de LINEAL A, que anda non foi descifrada, pero que de seguro non era grego. Ese tipo de escritura consrvase ate os noso das grazas a que utilizaban como soporte taboas de arxila, que coceron debido ao incendio dos palacios nos que estaban depositadas.

O final da civilizacin minoica un misterio histrico. Hai restos arqueolxicos que denuncian unha catstrofe natural, como a explosin volcnica da illa de Tera. Os micnicos, unha civilizacin ben distinta, tomaron de ese xeito o relevo dos minoicos.

1.2.- A civilizacin minoica

A civilizacin micnica ou aquea debeu xurdir no s. XVI a.C. da fusin dos invasores indoeuropeos e as poboacins preexistentes na Hlade, coma os pelasgos no continente, e os habitantes das illas, coma os minoicos en Creta.

Os aqueos son os protagonistas das grandes epopeas de Homero (Ilada e Odisea) os aqueos son os antepasados directos dos gregos. Constituan unha sociedade guerreira que se instalou en palacios solidamente fortificados con muros ciclpeos, coma Micenas (da que reciben o nome), Tirinto ou Pilos. Asumiron parte dos progresos de civilizacins mis evolucionadas s que dominaron e coas que se fusionaron, coma a minoica.


Tras conquistar Creta, os aqueos continuaron a sa expansin polo Mediterrneo, pero esta vez de xeito blico. A sa campaa mis salientable foi o seu asedio a cidade de Troia, co fin de controlar o paso dos navos polo estreito do Helesponto cara ao Mar Negro. Esa mtica batalla o argumento central da Ilada homrica.

Os micnicos son considerados os antepasados directos dos gregos porque xa utilizan o estadio mis antigo desa lingua, que quedou rexistrada en taboas similares s minoicas, con sistema silabrico, pero escritas noutra lingua, a chamada LINEAL B, pero que si puido ser descifrada polos britnicos Chadwick y Ventris. O contido destas taboas non era mis que a contabilidade da burocracia palaciana, dos productos, das reses, dos alimentos..., etc.

Cara ao 1100 a.C. os estados micnicos acabaron desintegrndose debido invasin dunha nova vaga de pobos gregos, os dorios, cun maior poder blico debido a que xa controlaban a metalurxia do ferro, mentres que os aqueos anda utilizaban o bronce, moito mis feble.

1.3.- A poca Escura (1100-800 a.C.)

O seu mesmo nome indicativo do problema que se presenta, e que a falta completa de restos arqueolxicos, e rastro algn de escrita durante 400 anos. Coma se a civilizacin doria arrasara con todo e sumira a Hlade nunha especie de nova prehistoria. evidente que esta tese, que a sustentada pola historiografa tradicional, moi discutible, sobre todo tendo en conta no que atinxe ao noso tema concreto, a lingua, que xusto despois, na etapa seguinte dse o gran paso do sistema silabrico micnico ao alfabtico, e que se compoen os dous grandes fitos que inauguran a literatura occidental: os poemas homricos. Tal revolucin non pode xurdir dunha etapa tan subdesenvolvida.

A explicacin mis sostible que esta etapa NON EXISTA, dicir, que haxa un erro de datacin e que tras o colapso micnico, os dorios retomen a sa civilizacin, impoan o seu sistema poltico e se dea paso a Idade Arcaica. Pero, en que consiste ese erro? Explicarmolo brevemente. A cronoloxa da Historia Antiga realizase tomando como referencia a das dinastas exipcias, que posuan documentacin escrita completa e con solucin de continuidade, pero hai historiadores que defenden a idea de que se cometeu un erro de 400 anos ao utilizar cada civilizacin sistemas de contabilidade anual astronomicamente diferentes: o exipcios o sistema stico, baseado na posicin da estrela Sirio, mentres que os gregos utilizaban un sistema solar/lunar. Todo iso producira un desfase de entre 250 a 300 anos, que sobraran na cronoloxa grega e que anularan a tese da existencia da poca Escura, unha poca sen rastro de civilizacin algunha, porque evidentemente non existiu nunca.

1.4.- A poca Arcaica (800-500 a.C.)

Anda sostendo esta teora para comprendermos os feitos lingsticos, manteremos a cronoloxa tradicional porque a que aparece anda hoxe en manuais e enciclopedias, e non facelo provocara posibles e frecuentes confusins hora do estudio.

As perturbacins causadas polos dorios, xunto coa inestabilidade reinante na Hlade provocaron grandes desprazamentos de poboacin por todo o mar Exeo, tanto nas costas e illas actualmente gregas, coma na costa da pennsula de Anatolia, que hoxe en


da pertence a Turqua. De tal xeito que a colonizacin da costa de Asia Menor provocou que o mar Exeo quedase constitudo coma una mar interior da Hlade.

Este xodo de tribos acabou fixando o mapa tnico-lingstico dos pobos gregos:

Os eolios asentronse nas rexins de Tesalia, Beocia e a illa de Lesbos.

Os xonios na tica, a gran illa de Eubea, o arquiplago das Ccladase a faixa central costeira de Anatolia.

Os dorios no Noroeste, na pennsula do Peloponeso, as illas de Creta e Rodas e a franxa sur das costas asiticas.

MAPA DOS DIALECTOS GREGOS Xnico tico Arcadio-chipriota

Drico Elico Grego do Noroeste

Os dialectos xonio e tico estn moi prximos, xa que gran parte dos xonios procedan precisamente da rexin de Atenas.

Produciuse ademais un feito de relevancia literaria e cultural e foi que cada xnero literario, por convencin, utilizou un ou outro dialecto, en funcin da procedencia dos mellores escritores de determinado xnero. Por esta razn autores como Pndaro ou beocios, non escribiu en eolio, senn en dorio, que era o dilecto para compoer a lrica coral.


Pero o feito lingstico mis sobresante deste perodo a adaptacin que os gregos fixeron do alfabeto fenicio creando as un sistema de escritura que solucionaba os problemas que poda ocasionar o sistema silbico. O alfabeto grego atribuu un signo para son da lingua creando as o primeiro sistema de escritura fontico das linguas occidentais, e do que naceran todos os posteriores. Esta transformacin tivo lugar no sculo VIII a.C., sendo os habitantes de Rodas os primeiros en utilizalos en torno ao ano 900 a.C.

Nese mesmo sculo se datan os poemas atribudos a Homero, que se supn que era un aedo cego, ou cantor de poemas picos, procedente da illa de Quos. Estas obras que inician a literatura occidental son os grandes cantos picos da Ilada e a Odisea, que narran o final da guerra de Troia, e os avatares do regreso do rei Ulises sa terra, taca, nunha longa viaxe de dez anos. Estn escritas en xnico, pero mesturando artificialmente trazos de eolio, e algns arcasmos procedentes do antigo grego dos aqueos.

Esta poca Arcaica na que os gregos constiten o seu sistema de organizacin poltica bsico que a polis, cidades estado independentes e autrquicas, que se aliaban ou pelexaban polo territorio en funcin dos seus propios intereses. Sendo un mesmo pobo xerado de distintas etnias superpostas, e compartindo cultura, lingua e costumes, os gregos sentan que formaban unha certa unidade, pero cada cidade-estado ou polis defenda o seu. A organizacin sociopoltica das polis ser explicado mis polo mido en temas posteriores.

A superpoboacin e a falta de riqueza e de terras obrigou aos gregos a ir mis al do Exeo, e nunha segunda vaga de emigracins, varias polis enviaron expedicins cara ao outro extremo do Mediterrneo para fundar colonias. Chegaron ate as costas da pennsula Ibrica fundando cidades como Emporion, pero onde se instalaron fundamentalmente foi en Sicilia e no sur da actual Italia creando un conxunto de colonias gregas que recibe o nome de Magna Grecia. A polis nai (metrpole) non s trasladaba poboacin, con ela emigraron a lingua, a cultura, os deuses, os costumes...

Desta poca das colonizacins se datan os poemas de lrica mondica lricos de Safo de Lesbos e Alceo, escritos en eolio. Fronte ao narrador annimo e impersoal da pica, o individuo cobra voz e fala de si mesmo, das sas emocins e sentimentos.

1.5.- A poca Clsica (500-323 a.C.)

Esta poca, como o seu mesmo nome indica e central na evolucin da cultura grega antiga. Das polis, con dous modos ben distintos de afrontar o seu destino sern as protagonistas deste perodo: Atenas e Esparta.

A primeira ser o berce do sistema democrtico. E ser tamn primordial o seu peso literario, cientfico e filosfico, xa que no seu dialecto, o tico escribiranse as mellores pxinas do teatro e da filosofa gregas. En tico escribirn as sas traxedias Esquilo, Sfocles e Eurpides. Aristfanes as sas comedias, e Platn e Aristteles os seus tratados. Tamn os historigrafos coma Xenofonte ou Tucdides utilizarn o dialecto da tica.

Este dialecto tico o que consideramos GREGO CLSICO, que a lingua da que estudiaremos neste curso a sa gramtica, e os seus textos.


Os feitos histricos mis salientables deste perodo foron:

- as Guerras Mdicas, que reciben ese nome porque enfrontaron a persas (medos) contra gregos. O Imperio Persa posuan todo Oriente Medio e o sur leste de Europa, e ansiaban os territorios gregos. As das polis mis poderosas, Atenas e Esparta acaudillan a outras polis menores da sa rea de influencia e defndense da invasin, vencendo en das batallas primordiais e xa mticas: a de Maratn no primeiro intento persa, e finalmente nas Termpilas, Platea e Salamina.

- Atenas despunta trala victoria coma potencia hexemnica, creando a liga martima tico-dlica, con sede na illa cicldica de Delos, para defender de posibles novos ataques os territorios gregos mis febles e prximos a Persia, as cidades de Asia Menor.

- O imperialismo ateniense provocou a desconfianza de outras polis coma Esparta, Corinto, ou Mgara, que acabou xerando un conflicto que enfrontou a gregos contra gregos na chamada Guerra do Peloponeso. Este enfrontamento, que acabou vencendo o bando espartano cos seus aliados supuxo o inicio da decadencia da perdedora: Atenas, e o principio dunha etapa de declive onde tomaron o seu relevo Esparta no Peloponeso, e Tebas no continente.

- Pero os reis macednicos do norte da pennsula balcnica xa estaban preparados para aproveitar esa debilidade na que quedaran as polis gregas na sas loitas, as que ao mando de Filipo II de Macedonia, o territorio grego quedou baixo o dominio da dinasta macednica. Tralo asasinato do rei Filipo II, ser o seu fillo Alexandre Magno quen realice outro gran fito histrico, a creacin do Imperio Helenstico.

- Alexandre Magno derrotou aos persas e ampliou os seus territorios paulatinamente ao longo dos seus 33 anos de corta vida ate Afganistn, a India e Exipto. Esta fazaa histrica ten ademais una compoente cultural e lingstico importantsimo, xa que expandiu a cultura grega por vastsimos territorios, nos que ademais se fusionou coas culturas dos pobos conquistados. Naceron grades e importantsimas cidades de inspiracin grega, coma Alexandra, fundada polo propio rei co seu propio nome, e constitundose na poca posterior no centro cultural de occidente, onde existiu a primeira gran biblioteca do mundo.2

Mapa do IMPERIO ALEXANDRINO

2 http://es.wikipedia.org/wiki/Biblioteca_de_Alejandr%C3%ADa


1.6.- A poca Helenstica (323 - 31 a.C.)

Esta poca abrcana das datas primordiais. A da prematura morte de Alexandre Magno, e a cada do territorio helenstico en mans de Roma, pasando a ser unha mis das provincias do Imperio.

morte de Alexandre o seu imperio, tras loitas de poder entre os seus xenerais queda dividido en tres grandes reinos: Exipto (baixo a dinasta dos Ptolomeos), Asia (ao mando dos Selecidas) e Macedonia-Grecia (ao cargo dos Antignidas)

Atenas perdeu a sa posicin preponderante e central na cultura grega, xa que se impuxo un modelo socioeconmico de grandes urbes (Alexandra, Prgamo, feso, Antioqua...) mis populosas que a antiga polis, de carcter cosmopolita e dende as que irradiaba o poder poltico, social, econmico e cultural.

O grego pasou a ser a lingua franca, vehculo de comunicacin de tan vasto territorio, e foi quen de levar a cultura grega a lugares ben lonxe. Pero ese grego sufriu unha transformacin fundamental: en troques da divisin dialectal que caracterizara pocas pasadas, xestouse a koin dilektos ( ), ou grego comn; unha variante panhelnica do grego que preservou as caractersticas bsicas do gramtica do tico, pero simplificndoa, e co vocabulario que contaba con elementos xnicos e dorios e estranxeirismos doutras linguas do territorio do antigo imperio alexandrino. Toda a intensa actividade cientfica e intelectual que se desenvolveu nesta poca utilizou como instrumento de comunicacin a .

Nesta poca algns fillogos exipcios e orientais helenizados xa tian dificultades para comprender os textos escritos na sriptio continua sen separar palabras nen marcar acentos e signos de puntuacin. Foi por iso que na na Alexandra dos Ptolomeos os gramticos idearon un sistema de acentos, espritus e signos de puntuacin para facilitar o seu labor.

1.7.- A poca Romana (31 a.C. 395 d.C.)

Grecia foi conquistada polos romanos e asumida coma provincia do Imperio, co nome de Acaia, no ano 146 a.C. O ltimo dos reinos helensticos que conquistou Roma foi Exipto, no 31 a.C., sendo a famosa Cleopatra a sa raa.

O grego continuou tendo un importante prestixio durante o dominio romano. Falbase na zona oriental do Imperio, e era considerado unha lingua de cultura que calquera romano patricio preparado deba coecer. De a que se lle ensinase aos nenos coma segunda lingua, e que case todas as familias acomodadas contasen cun mestre de letras, ou un preceptor para os rapaces que fose de orixe grega: o pedagogo () De feito, os romanos foron conscientes da superioridade cultural e cientfica do pobo que conquistaran, e non tiveron reparos en asumir como seu todo ese legado cultural, que inclua a relixin, a literatura..., etc. Parte dos literatos romanos escribiron algunha das sas obras en grego, coma Plutarco, Luciano, Plotino, ou novelistas coma Heliodoro.

Todos eles utilizaron xa a , verdadeira lingua de cultura, na que foron redactados textos tan importantes na historia da humanidade coma os textos da Biblia do Novo Testamento.


1.8.- A poca bizantina (395 1453)

Foi o emperador Constantino quen trasladou a capital do imperio ate Constantinopla, ou Bizancio no 330, pero coa divisin do Imperio feita por Teodosio, entre Arcadio e Honorio, queda constitudo como tal o Imperio Bizantino, o herdeiro da parte oriental do Imperio Romano.

Tras a invasin dos pobos brbaros no Imperio Romano Occidental, Bizancio quedou como herdeira da cultura romana, pero falando en grego. Ser o grego medieval ou bizantino.

O Imperio bizantino foi reducindo o seu territorio paulatinamente, e as relacins con Occidente foron mis ben tensas, chegando a producirse a escisin da Igrexa Ortodoxa.

Tiveron que sufrir as invasins normandas, rabes ou blgaras, polo oeste, sur e norte, respectivamente. Contaron coa axuda de Cidade de Venecia, que a cambio de beneficios comerciais e de instalar as sas bases en illas e cidades do Peloponeso, apoiaron a Bizancio.

A nivel lingstico o feito mis salientable a creacin do alfabeto de grafas minsculas en torno ao s.IX. d.C. A forma das letras tal e como se imprimen agora nos libros convencional e data da Idade Media.

1.9.- O Imperio Otomano (1453 s.XIX)

Os turcos, no seu intento por conquistar Europa, invaden os Balcns e chegan mesmo ate as portas da cidade de Viena, en Austria, onde son contidos polas tropas occidentais.

Pero Grecia non se libera da dominacin turca ate o ano TA E TAL. Os gregos carecern dun Estado que defenda e utilice a sa lingua, de xeito que comeza para a lingua grega un perodo de Sculos escuros, similar, salvando as distancias, ao que sufriu a lingua galega. dicir, o grego non se utilizar no seu territorio coma lingua vehicular da cultura e do poder poltico, o seu uso restrinxirase ao mbito coloquial e familiar.

Paradoxicamente, durante este perodo o grego clsico e a sa literatura de creacin e cientfica son redescubertos nos pases do occidente europeo a travs do humanismo. Os grandes fillogos e sabios renacentistas italianos estudian e expanden o saber que emana dos manuscritos que traen os exiliados do Bizancio conquistado polos turcos.

Despois do Renacemento, tamn o Sculo das Luces e a sa Ilustracin poern os seus ollos na cultura e saber gregos, e por suposto, na sa lingua, sendo o sculo XIX a poca na que xurdirn os primeiros estudios filolxicos sobre a Grecia clsica e o helenismo, e cando se acometan, tras a creacin do novo estado grego libre as primeiras escavacins arqueolxicas na busca dos vestixios do pasado.

1.10.- A Grecia actual

O Estado grego actual nace cando axudados polas potencias europeas como Rusia, Francia e Gran Bretaa nas primeiras dcadas do sculo XIX, os gregos loitan pola sa independencia e en 1832 Turqua vese obrigada a recoecer o Estado grego e as potencias aliadas a Grecia lle escollen un rei na persoa de Otn de Baviera.


Tralo intento de instaurar unha monarqua absoluta, Otn vese obrigado a exiliarse e substitudo por un novo rei dans: Guillerme de Dinamarca, co nome real de Jorge I. Sucdense entn unhas convulsas reviravoltas no poder, con perdodos de repblica, coma instaurado polo plebiscito de 1924, e de monarqua, ate que o Estado grego asume o seu actual estatus de Repblica parlamentaria pertencente a UE.

Durante este perodo, e no eido que nos atinxe cando o grego recupera o seu lugar como idioma oficial dun pobo. Pero co a dificultade engadida de ser unha lingua minusvalorada por sculos. Mantendo o paralelismo co galego, a lingua grega ter que asumir e recuperar un carcter e uns usos para os que non fora utilizada durante varios sculos sen case literatura escrita, e sen un uso coma lingua de cultura.

O proceso de normativizacin do grego foi complicado:

- houbo partidarios de utilizar unha normativa mis prxima ao clasicismo do grego antigo, unha normativa mis purista, que por iso recibiu o nome de katharesa, que tia o inconveniente de non ser facilmente comprensible, por alonxarse demasiado de grego comn.

- a dimotik foi a outra opcin, moito mis realista e apegada ao grego comn e popular que se usaba na actualidade.

Esta ltima foi a opcin que resultou vencedora, sobre todo por contar co apoio de gran parte da intelectualidade e dos literatos da poca. A moderna literatura grega nace neste contextos, tendo, entre outros moitos, como mis internacionalmente recoecidos os nomes de: Kostandins Kavfis, e os dous Premios Nobel, os poetas Giorgio Seferis e Odysseus Elytis.

Giorgios Seferis Odysseus Elytis

A EXPLICACIN DESTA PARTE DO TEMA COMPLEMNTASE CUN MAPA CONCEPTUAL QUE SE PODE DECARGAR DA MESMA PXINA WEB


Exemplos de textos gregos

Texto de grego clsico sculo V a.C. Apologa de Scrates de Xenofonte

Texto de grego moderno - sculo XX - Poema de Kostandins Kavfis

.

Texto de grego moderno sculo XXI entrada de ATENAS na wikipedia

, ,

.

:

, .

, .

. . , 1929

N MSMO LUGAR

Ambente da casa, dos locais, do barrio

que vexo e por onde camio: anos e anos.

Dinte forma en alegra e en tristezas:

con tantas circunstancias, con tantas cousas.

E todo enteiro troccheste en sentimento, para min.

, . () , . . , - . . .

Atenas a capital da Prefectura de Atenas, na rexin de tica e Grecia. Situada na zona central de Grecia un slido centro econmico, cultural e administrativo do pas. O seu nombre o da deusa Athena, que foi a protectora da cidade. Atenas hoxe unha cidade moderna e famoa, como nos tempos antigos, que era unha poderosa cidade-estado, sendo un importante centro da civilizacin considerado o berce histrico das cidades en Europa. coecida en todo o mundo polos seus monumentos histricos gardados ao longo dos sculos. A sa histrica cidade portuaria o porto do Pireo.

. : . ' , : .

Parcme xusto recordar a Scrates e como, unha vez que foi citado a xuizo, deliberou sobre a sa defensa e sobre o final da sa vida. certo que tamn outros escribiron sobre isto e que todos captaron a sa capacidade discursiva; razn pola cal evidente que ese o xeito en que realmente Scrates se expresou. Sen embargo, non chegaron a clarificar o seguinte, o feito de que considerou que ao cabo para si mis preferible era a morte c vida. De modo que a sa capacidade discursiva d a impresin de ser considerablemente insensata.


2.- O ALFABETO GREGO E OS SEUS SIGNOS DIACRTICOS

2.1.- O alfabeto grego.

MAISCULA minscula nome pronuncia

/ -

alfa

beta

gamma

delta

psilon

dseta

eta

teta/zeta

iota

kappa

lambda

mi

ni

xi

micron

pi

rho

sigma

tau

psilon

fi

ji

psi

omega

a

b

g+a/o/u gu+e/i

d

e breve

ds

e longo

z

i

k

l

m

n

ks

o breve

p

r

s

t

u francesa

f

j castel

ps

o longo


- o psilon soa como o u francs, dicir, para pronuncialo hai que poer os beizos coa forma de pronuncia do noso u, pero a lingua no interior da boca como para pronunciar un i.

- os ditongos soan igual cs nosos, ags que equivale ao noso u.

- o sigma pose das grafas minsculas, a primeira -- sase no interior da palabra, e a segunda no final .

- o gamma cando vai seguido doutra consoante de pronuncia gutural , , , , pronnciase como n.

= nguelos (mensaxeiro)

= ncra (ncora)

= sfncs (esfinxe)

- o lambda dobre soa como un ele xeminado: = l-los (mar)

- as consoantes , , non se pronunciaban exactamente como os nosos f, z e o j casteln, pero en grego eran oclusivas aspiradas. De feito nas transcripcins latinas escribanse como ph-, th-, ch-.

O alfabeto grego foi o primeiro alfabeto europeo. O orixinal contaba s con letras maisculas. O alfabeto minsculo de procedencia bizantina. Del derivan outros dous fundamentais:

- o alfabeto latino, ou abecedario, que procede da cidade de Cumas (cerca de Npoles) na Magna Grecia, e que sendo un dialecto local acadou gran difusin xa que foi adaptado para o seu uso coa lingua latina. Coincide sobre todo nas maisculas, o que evidencia que ao principio s se usaba este tipo de grafas. A travs da evolucin esta hoxe o que utilizan todas as linguas romnicas y a maior parte do resto de linguas indoeuropeas, ou mesmo preindoeuropeas, coma o euskera (basco), o magiar (hngaro) ou o suomi (fins).

- o alfabeto cirlico, creado polos monxes Cirilio e Metodio, evanxelizadores dos pobos eslavos, para poder transliterar A Biblia ao blgaro. Sucedeu perto de Salnica no s.IX d.C. Hoxe en da utilizado por todas as linguas eslavas, ags o checo e o polaco.

2.2.- Os signos diacrticos.

2.2.1.- Os espritos.

Toda vogal ou ditongo iniciais de palabra teen que levar marcada a sa maneira de ser pronunciada, que pode ser aspirada ou non. Para iso serven os espritos. Cando o esprito recae nun ditongo escrbese sobre a segunda vogal. Poden ser:

- o esprito suave (): coma una comia aberta, sinala que non hai aspiracin.

- o esprito spero (): coma una comia pechada, sinala que si hai aspiracin.

A aspiracin consiste en pronuncian unha lixeira gheada antes da vocal.

A nica consoante que debe levar esprito sempre e o rho () pero hora de pronuncialo non cambia o seu son.


2.2.2.- Os acentos.

O grego non era unha lingua co acento de intensidade, dicir, os tiles non marcaban, como nas nosas linguas unha slaba mis forte, senn que era unha lingua tonal, que elevaba musicalmente a voz en determinadas slabas. Para marcar esas subidas e baixadas no ton usaban tres tipos de tiles:

- o acento cincunflexo (): que similar o til do noso , ou ben coma o portugus (^) S pode aparecer sobre vogais longas (, ) ou ditongos.

- se vai sobre a ltima slaba a palabra perispmena: (sabiamente)

- se vai sobre a penltima slaba a palabra properispmena: (corpo)

- o acento agudo (): que coma o noso til convencional. Pode ir sobre calquera tipo de vogal ou ditongo.

- se vai sobre a ltima slaba a palabra oxtona: (bo, valente)

- se vai sobre a penltima slaba a palabra paroxtona: (palabra, razn)

- se vai sobre a antepenltima slaba proparoxtona: (tirano)

- o acento grave (): que coma o acento grave francs (`) en grego s unha variante do agudo que se utiliza cando a palabra oxtona e lle segue outra palabra acentuada. Nesse caso o acento agudo escrbese como grave. Exemplo:

(fermoso) - (home fermoso)

Nos ditongos o til escrbese sobre a segunda letra, pero pronnciase a primeira vocal como a forte.

A colocacin do acento depende da cantidade da ltima slaba, pero un sistema ben complexo que non se vai esixir neste curso. Basicamente hai que saber que:

- se esta breve o acento pode ir en calquera das tres ltimas slabas.

- se esta longa, soamente nas das ltimas.

2.2.3.- Combinacin de espritus e acentos.

Ambos signos pdense combinar debido a que vogais ou ditongos iniciais de palabra necesiten levar o esprito e ademais vaian acentuados:

, , , , , , - , , , , , , - , , , , , ,

2.2.4.- Signos nas maisculas.

Cando a vocal inicial mayscula e necesita acento, esprito ou ambos, escrbese ao lado:

, , , , , / , , , , , / ,, , ,


2.3.- Os signos de puntuacin.

Existen os mesmo que para o galego, e un novo: o punto alto ( ) O que ocorre que os seus valores non son exactamente os mesmos, neste cadro temos as correspondencias:

Galego / Casteln Grego clsico

Punto ( . ) Punto ( . )

Coma ( , ) Coma ( , )

Punto alto ( ) Dous puntos ( : )

Punto e coma ( ; )

Punto e coma ( ; ) Interrogacin final ( ? )

2.4.- Outros signos ortogrficos.

- O apstrofo e a afresis: ( )serven para marcar a elisin dunha vogal ao final dunha palabra cando a seguinte tamn comeza por vogal: // (pero eu...) ou a inversa, respectivamente: // (que eu...)

- A coronis: marca a fusin de das slabas, a final dunha palabra e a inicial da seguinte, cando as das son vogais: // (as cousas boas) Parece un esprito, pero difernciase e resalta por ir en interior de palabra.

- O iota subscrito: aparece cando un ditongo est formado por una vogal longa , , e un iota, de xeito que debaixo da vocal escrbese unha comia que marca ese iota, anda que non se pronuncie:

3.- INTRODUCIN FONTICA GREGA

O grego, ademais da complicacin engadida de utilizar un alfabeto semellante pero distinto ao noso latino, ten unha complexidade fontica importante, xa que cando comecemos a estudiar a morfoloxa verbal e nominal comprobaremos que ao unirse as desinencias, os prefixos e sufixos s races produciranse contraccins, ou supresins de consoantes debido a unha serie de regras fonticas. Por iso importante, que alomenos, dende o principio, saibamos distinguir as caractersticas fnicas dos distintos sons asociados s sas grafas.

3.1.- As vogais.

O grego ten, coma o galego, sete vogais (, , , , , , ), ou sexa, co e e o longos e e e o breves.

E ademais conta con dez ditongos todos decrecentes: , , , , , , , , este ltimo pronunciado como o noso u, mais os que forman as vogais longas en contacto co iota, marcado co iota subscrito: , , , que como xa dixemos non se pronuncia.


3.2.- As consoantes.

Se clasifican en cinco grandes grupos en funcin do seu modo e punto de articulacin: oclusivas, lquidas, nasais, silbantes e dobres.

- as oclusivas forman o grupo mis organizado, en tres tros que se diferencian polo seu punto de articulacin nos beizos (labiais), nos dentes (dentais), ou na gorxa (guturais), tendo cada unha das tres posibilidades tres modos posibles de pronuncia: xorda (as cordas vogais non vibran), sonora (as cordas vogais si vibran) e aspirada, anda que xa apuntamos que ns a pronunciaremos sen a aspiracin. Organzanse segundo este cadro:

XORDAS SONORAS ASPIRADAS

LABIAIS

DENTAIS

GUTURAIS - as lquidas son o e o , que reciben ese nome por ser as consoantes mis

prximas as vogais nas sas caractersticas fnicas.

- as nasais, que son , , e que si contamos = cando aparece diante dunha gutural, xeran un cadro de correspondencias coas anteriores oclusivas que sera o seguinte:

XORDAS SONORAS ASPIRADAS NASAIS

LABIAIS

DENTAIS

GUTURAIS (ante gutural) - a silbante que nada mis que o sigma coas sas das grafas , .

- as dobres, que xorden da fusin dunha labial + = , + = , + = , dunha dental e dunha gutural coa silbante sigma, de xeito que si ampliamos o cadro anterior obteriamos.

XORDAS SONORAS ASPIRADAS NASAIS DOBRES

LABIAIS

DENTAIS

GUTURAIS (ante gutural)

Como se pode comprobar neste ltimo cadro que conxunga 14 das consoantes gregas, s quedan fra del as das lquidas , e a silbante .


ACTIVIDADES 1.- Sinala no mapa mudo de Grecia os seguintes lugares:

- MACEDONIA - OLIMPIA - MONTE OLIMPO - DELFOS

- ILLAS CCLADAS - ESPARTA - MONTE PARNASO - TEBAS

- ILLA DE LESBOS - ATENAS - ILLA DE QUOS -TROIA

- ILLA DE CRETA - MICENAS - PELOPONESO - EPIDAURO

- ILLA DE DELOS -TICA - ILLA DE TACA - CORINTO

- ILLA DE RODAS - MARATN - ILLA DE EUBEA - CNOSSOS

2.- Ordena cronoloxicamente os seguintes episodios da lingua grega:

- MINSCULAS - LINEAL B -INDOEUROPEO - ALFABETO - DIMOTIK

3.- Razona que factores favoreceron a divisin dialectal da lingua grega.

4.- Explica que foi a e que repercusins histricas e culturais supuxo.

5.- Deletrea cada un destes sintagmas, e logo reescrbeos en maisculas:

- alumno capaz:

- a rbore grande:

- a coraza real:

- o nome antigo:

- a noite terrible:

- a acusacin vergoenta:

6.- Escribe en minsculas e transcribe os nomes destes deuses gregos:

7.- No seguinte texto localiza e fai grupos de palabras segundo os seguintes criterios:

- levan esprito suave - levan esprito spero

- son perispmenas - son properispmenas

- son oxtonas - son paroxtonas - son proparoxtonas

Los grandes dioses de Grecia. , , , ' , , , . , .

Documents

GRECIA: HISTORIA E LINGUA O ALFABETO E A …centros.edu.xunta.es/epapudeourense/webantiga/departamentos/latin... · civilización doria arrasara con todo e sumira a Hélade nunha