Click here to load reader
Upload
limodre
View
279
Download
4
Embed Size (px)
Citation preview
A lingua das bolboretas
1
A lingua das bolboretas
2
A lingua das bolboretas. FICHA TÉCNICA
‐ Ano: 1999 .
‐Duración: 95 minutos
Director: José Luis Cuerda.
Guión: Rafael Azcona, José Luis Cuerda, Manuel Rivas.
Fotografía: Javier G. Salmones.
Música: Alejandro Amenábar.
Intérpretes:
Fernando Fernán Gómez (Don Gregorio); Manuel Lozano (Moncho); Uxía Blanco (Rosa); Gonzalo Uriarte (Ramón); Alexis de los Santos (Andrés); Jesús Castejón (D. Avelino); Guillermo Toledo (O’lis); Elena Fernández (Carmiña); Tamar Novas (Roque); Tatán (Roque Padre); Celso Parada (Macías); Tucho Lagares (Alcalde).
SIPNOSE
Don Gregorio ensinará a Moncho con dedicación e paciencia toda a súa sabedoría en canto aos coñecementos, a literatura, a natureza, e ata as mulleres. Pero o trasfondo da ameaza política subsistirá sempre, especialmente cando Don Gregorio é atacado por ser considerado un inimigo do réxime fascista. Así se irá abrindo entre estes dous amigos unha brecha, traída pola forza do contexto que os rodea. A política e a guerra interpóñense entre as persoas e desembocan, indefectiblemente, na traxedia.
O DIRECTOR:
José Luís Cuerda
1947. Director, guionista e productor de cine
Tras realizar varios cortometrajes en 1982 dirixiu o seu primeiro longametraxe, Pares e nones. Coa súa seguinte película O bosque animado (1987) inaugurou na súa carreira unha nova etapa caracterizada por un humor surrealista con profundo sabor español. Só dous anos despois
A lingua das bolboretas
3
chegaría o que sería o seu gran éxito de taquilla e o traballo que o consagraría como realizador, Amanece que non é pouco, 1988, que xunto a mediametraxe para televisión Total, en 1983, e o longo Así no ceo como na terra, en 1995, conforma un tríptico cun elemento en común: o humor absurdo. En 1991 realizou A viuda do capitán Estrada, en 1993, Tocando fondo, en 1999 fixo A lingua das bolboretas, en 2000 Primeiro amor, e en 2006, A educación das fadas.
O AUTOR DO LIBRO:
Manuel Rivas
O xornalista e escritor Manuel Rivas naceu na Coruña en 1957. Comezou a escribir na seu adolescencia e colaborou en distintos medios de comunicación .Tamén fundou diversas revistasvliterarias de curta vida. É socio fundador de Greenpeace e ten un posto na xunta directiva da organización. É considerado o escritor máis sobresaliente da literatura galega actual, na que destaca a súa maestría no uso da lingua, a autenticidad das súas historias e o compromiso social e político. Cultiva distintos xéneros literarios como a novela, o ensaio e a poesía, pero onde parece que se sente máis cómodo é co relato. Os dezaseis relatos breves de Que me queres, amor? foron considerados pola crítica como unha xoia literaria, algúns dos cales (e entre eles, "A lingua das bolboretas")merecerían figurar nas antologías universais do conto. O libro ten como eixe central a incomunicación persoal nas relacións humanas, onde a soidade e a dor conviven co humor e a tenrura.
O GUIONISTA:
Rafael Azcona
Logroño, 24 de outubro de 1926 ‐ Madrid, 24 de marzo de 2008
Chegou a Madrid na véspera do seu 25 aniversario. Os seus primeiros pasos deunos como poeta, pero pronto se decatou da súa incapacidade para a poesía e adicouse ao humor.
En xullo de 1952 publicou por primeira vez en «La Codorniz», a histórica revista de humor gráfico e literario que burlou ao franquismo e a censura. «Atópome estupendamente facendo esas cousas: tirarlle da barba á severidad, á tristeza, á melancolía e á estupidez é unha delicia». Rafael escribiu artigos, contos, chistes e inventou ao seu popular personaxe «O repelente neno Vicente», crítico coa moral da época.
Rafael compaxinou a súa produción en «La Codorniz» coa escritura de novelas. A primeira é «Cando o touro chámase Felipe». Logo seguiron «Os mortos non se tocan, nene», «Os ilusos» e «Os europeos», entre outras. Catro delas asinadas co pseudónimo de Jack O'Relly. Onde demostra as condicións que o definirán como guionista: o tratamento coral, a soidade e o aparente caos dentro da meticulosa
A lingua das bolboretas
4
planificación da obra. Non volveu escribir novelas desde 1960 aínda que si as corrixiu e reeditou.
En 1958 colaborou co director italiano Marco Ferreri na adaptación da súa novela O pisito. Así se introduciu no mundo do cine, que xa nunca abandonaría. Segundo contou Ferreri: «Eu convencín a Azcona de que se fixese guionista e Azcona persuadiume a min de que me dedicase á dirección». «O pisito» (1958) foi o seu primeiro guión para cine co que iniciaría o seu primeiro gran tándem creativo.
A filmografía de Azcona está unida a catro directores en catro etapas do seu traballo: Marco Ferreri, Luís García Berlanga, Carlos Saura e José Luís García Sánchez. O feito de traballar con poucos directores (estes catro dirixiron a metade das súas 97 guiones para o cine) deulle a posibilidade de ser un dos guionistas máis persoais do cine español.
Foi recompensado co Premio Nacional de Cinematografía en 1981 e cinco Goyas como mellor guionista, O bosque animado (1988), Ai, Carmela! (1991) BelleÉpoque (1993), Tirano Bandeiras (1994) e A lingua das bolboretas (2000), ademais do Goya de Honor en 1998. Recibiu a Medalla de Ouro de Belas Artes.
1‐ACTIVIDADES PREVIAS AO VISIONADO DA PELÍCULA
1.1‐Xustificación da elección desta película:
• Coñecemento do contexto histórico da Guerra Civil.
• Sinsentido da guerra (a miores unha guerra civil)
1.2‐O contexto histórico
A película que imos ver sitúase no momento do estoupido da Guerra Civil Española. Cómpre que antes de comezar aclaremos algúns conceptos respondendo ás seguintes cuestións:
Que é unha República?
Que é unha ditadura?
Que bandos se forman durante a II república española?
Que é unha guerra civil? Por que se denomina así?
Cantos anos dura a II república?
2‐FICHA DE ACTIVIDADES INDIVIDUAIS
2.1 O tema.
Cal é a mensaxe principal que transmite a película?
A lingua das bolboretas
5
Elabora un esquema cos temas secundarios observados ao longo da proxección.
Expón a película algún tema que che chamara especialmente a atención
2.2 O argumento.
O filme narra a historia dun mestre de escola e a súa relación con un dos alumnos nun pobo de Galicia durante os últimos días da II República. Fai un breve resumo argumental de menos de 15 liñas.
2.3 As personaxes.
Que personaxes teñen especial importancia no desenvolvemento da película? Caracterízaos a partir do que recordes da proxección. Que trazos da súa interpretación che chamaron máis a atención?
2.4 O espazo.
En que lugares se desenvolve a acción? Que ambientes, rurais ou urbanos, naturais ou interiores, son os máis habituais?
2.5 O desenlace
Análise do desenlace. O relato termina coas seguintes palabras: "Grítalle ti tamén, Monchiño, grítalle ti tamén"(...) Pero o convoy era xa unha nube de po de lonxe e eu, no medio da Alameda, cos puños pechados, só fun capaz de murmurar con rabia: "¡Sapo! ¡Tilonorrinco! ¡Iris!". Reflexiona achega delas e establece: Por que Moncho sente rabia? Por que só é capaz de vocear nomes dos animais que don Gregorio lle ensinou? Que crees que o autor quere apuntar con iso? Complicidade, odio…
3‐ACTIVIDADES COMPLEMENTARIAS DE AULA (POSTA EN COMÚN).
1‐A película comeza, durante a lectura dos créditos, cunha sucesión de fotografías de época, en branco e negro, a última das cales serve para un encadenado co que comeza o filme.
Analizade o contido da última foto; explica para que creedes que serve este mecanismo cinematográfico e da a túa opinión sobre el.
2‐Cal é a perspectiva narrativa que adopta a película? desde os ollos de quen se nos mostran os feitos? Que confire esta mirada ao ton do filme?
4‐Nuha escena o cura mantén con don Gregorio unha batalla verbal, por medio de citas en latín.
Na taberna, Ramón e outros republicanos escoitan na radio e comentan as incidencias políticas, cando O'Lis irrompe bebido.
Partindo destas escenas e algunha outra que recordes, facede unha cronografía (descrición dunha
A lingua das bolboretas
6
época) do momento histórico en que ocorren os feitos narrados, tendo en conta tanto aspectos políticos como sociais, tales como quen goberna; papel social de homes e mulleres; educación dos nenos; usos e costumes; celebración das festividades, etc.
5‐Na película o papel da escola e o mestre son fundamentais. Reflexionemos un pouco sobre iso.
5.1‐Á saída de misa, o cura dille a don Gregorio, referíndose a Moncho: "Ir á escola e torcérselle o interese foi todo un "Como interpretades esta afirmación?
Creedes que representa a opinión deste sacerdote en concreto ou naquel momento podería ser a de toda a institución? E na actualidade como son as relacións entre a Escola Pública e a Igrexa?
5.2‐Os pais de Moncho conversan: ‐ "O mestre é moi boa persoa", "Os mestres non gañan o que terían que gañar. Eles son a luz da nosa República".
Explicade o significado das últimas palabras de Ramón. Establecede unha comparación coa opinión que actualmente pensades que a sociedade en xeral ten de profesores e mestres. E vós que opinades deles e do seu papel social?
5.3‐Na súa xubilación, o mestre afirma: " Si conseguimos que unha xeración, só unha xeración creza libre en España, xa ninguén poderá (...) roubarlles ese tesouro". Por que pensades que don Avelino se vai da sala cando don Gregorio di isto? Explicade o que quere dicir tal afirmación e valorádea.
5.4‐Don Gregorio explica e todos os mozos alborotan. Tras mandalos calar e vendo que non lle fan caso, opta por calarse el e mirar pola fiestra. Cal é a reacción dos nenos? Na nosa escola actual ocorrería o mesmo? Si non é así a que creedes que se debe o cambio?
5.5‐Consultade unha biografía de Antonio Machado e, tras ler o seu coñecido poema "Retrato", tratade de entresacar o que del hai na figura de don Gregorio.
Mi infancia son recuerdos de un patio de Sevilla,
Y un huerto claro donde madura el limonero.
Mi juventud, veinte años en tierra de Castilla;
mi historia, algunos casos que recordar no quiero.
Ni un seductor Mañara, ni un Bradomín he sido
‐ya conocéis mi torpe aliño indumentario‐,
mas recibí la flecha que me asignó Cupido,
y amé cuanto ellas puedan tener de hospitalario.
Hay en mis venas gotas de sangre jacobina,
A lingua das bolboretas
7
pero mi verso brota de manantial sereno;
y, más que un hombre al uso que sabe su doctrina,
soy, en el buen sentido de la palabra, bueno.
Adoro la hermosura, y en la moderna estética corté
las viejas rosas del huerto de Ronsard;
mas no amo los afeites de la actual cosmética,
ni soy un ave de esas del nuevo gay‐trinar.
Desdeño las romanzas de los tenores huecos
y el coro de los grillos que cantan a la luna.
A distinguir me paro las voces de los ecos,
y escucho solamente, entre las voces, una.
¿Soy clásico o romántico? No sé. Dejar quisiera
mi verso, como deja el capitán su espada famosa
por la mano viril que la blandiera,
no por el docto oficio del forjador preciada.
Converso con el hombre que siempre va conmigo
‐quien habla solo espera hablar a Dios un día‐
mi soliloquio es plática con ese buen amigo
que me enseñó el secreto de la filantropía.
Y al cabo, nada os debo; debéisme cuanto he escrito.
A mi trabajo acudo, con mi dinero pago
el traje que me cubre y la mansión que habito
,el pan que me alimenta y el lecho en donde yago.
Y cuando llegue el día del último viaje,
y esté al partir la nave que nunca ha de tornar,
me encontraréis a bordo ligero de equipaje,
A lingua das bolboretas
8
casi desnudo, como los hijos de la mar
5.6‐ Na acción docente de don Gregorio aprécianse claramente algúns dos postulados da Institución Libre de Ensino (1876‐ 1936), na que, por certo, estudaron os irmáns Machado, especialmente os seguintes: neutralidad relixiosa; alumnos como protagonistas da súa aprendizaxe, estimulados polo profesor; ensínase a aprender a facer as cousas, convertendo a aula nun taller; fomento das relacións familiares cos alumnos; potenciación da educación integral, tanto intelectual como física; supresión de castigos físicos e libros de texto; extensión do aula á vida, etc. Explicade como e cando se reflicten na película estas renovadoras ideas.
4‐ ASPECTOS TÉCNICOS
"Cordo logra captar a esencia dos contos de Manuel Rivas de forma magistral, administrando con paciencia os sucintos acontecementos das amargamente belas historias do escritor galego. A transposición en imaxes non só iguala o orixinal senón que o dota dunha irrenunciable hermandad na que cine e literatura míranse fronte a fronte con envidiable igualdade. A Galicia granítica construída no silencio das miradas (xa sexan estas sinceras, viles ou furtivas) e no xesto tallante e a palabra descarnada convértese en luz da man de Cordo, conseguindo planos dunha beleza próxima aos cadros de Vermeer que Rivas tanto admira."
5‐CONCLUSIÓNS
Posta en común e elaboración individual dunha recensión da película.