6. A

LEA

2005

ko

ab

en

du

a

Bergarako Udaleko Gizarte Ongizateko Prebentziorako Zerbitzua

GURASOENDAKO ALDIZKARIAaurrera begira

Bergarako Udala

22 // AAUURRRREERRAA BBEEGGIIRRAA

a u r k i b i d e a :

4-5 orrialdeak: 0- 5 urtera GURASO ETA SEME-ALABEN ARTEKO

KOMUNIKAZIO ONURAGARRIANuria Galende

Psikologian Lizentziatua

6-7 orrialdeak: 6- 11 urteraOLENTZEROREN BURUHAUSTEAK

Ana CarpinteroPedagogoa

8-9 orrialdeak: GURASOEN GALDERAKJose Ramon Fernandez

10-11 orrialdeak: 12- 18 urteraGURASOEN ARTEKO GATAZKAK,...Etxadi. Familiaren Psikologiako

Unibertsitate Zentroa

Laguntzaileak:

• Bergarako Udal Euskara Zerbitzua

• Bergarako Udal Artxiboa

• Bergarako Udaleko Hezitzailea

• Bergarako Udal Kirol Zerbitzua

• Aranzadi ikastola

• Mariaren Lagundia ikastola

• San Martín ikastola

• Ipintza institutua

• Berrigara

• Lea Artibaiko Amankomunazgoa

• Jardun Euskera Elkartea.

• Xipizaro Ludoteka

Maketazio eta inpresioa: KOH diseinu grafikoaeta inpresio digitala

Egilea: Bergarako Udala

Gizarte Ongizateko

Prebentziorako zerbitzua

San Martin Agirre plaza, 1

20570 Bergara

Tlf: 943779126 • Faxa: 943779182

E-maila: aloidi@bergara.net

Babesleak:

GURASOENDAKO ALDIZKARIAaurrera begira

Bergarako Udala

Oharra: Gurasoen galderak atalean zure zalantzak erantzunak izatea nahi baduzu, lasai egin.Prebentziorako Zerbitzura zuzendu zaitez, telefonoz deitu edota E-maila idatzi eta erantzunahurrengo atalean argitaratuko dugu. • Tlf.: 943779126 • E-malia: aloidi@bergara.net.

AAUURRRREERRAA BBEEGGIIRRAA // 33

SARRERA

GIZARTE ESKUHARTZE PROGRAMA INGURUNE IREKIAN. KALE HEZIKETA.

Bergarako udalak, Gizarte Ongizate departamenduaren bitartez, ikasturte berriarekin bateraKale Heziketa programa jarri du martxan. Programa hau aspaldiko kontua da nahiz eta asko-rentzat gauza berria izan. Bergara, programa martxan jartzen duen Gipuzkoako hemezortzi-garren udalerria dugu.

Kale Hezitzaileen lana 11-17 urte bitarteko gazte eta nerabeei zuzendua dago.

Jakina da, neska mutikoek, nerabezaroan nortasun propioa eraikitzen hasten direla eta kale-an lagunekin denbora asko igarotzen dutela kalea izanik, beraien sozializazio gune garran-tzitsuena. Bestalde, adin tarte honetan dauden baliabideak ez dira oso ugariak eta daude-nak ez dira beraien behar eta eskaeretara erabat egokitzen. Guzti hori dela eta, gazteekinegiten den lanaz gain, programa honen bitartez hauekin eskumena duten komunitateko zer-bitzu eta baliabide desberdinekin lana egitea bilatzen da, familian eta eskolan, zegoen hu-tsunea beteaz. Hau da, orain arte gazteekin burutzen zen esku hartzea familiatik eta eskola-tik bideratzen zen, kaleko gunera iritsi gabe.

Hori guztia dela eta, programa honekin ondoko hau nahi dugu:• Kalean bertan esku hartzea.• Esku hartze horretan gazte eta nerabeekin zerikusia duten herriko baliabideen elkarlanabide ratzea.• Esku hartzea osotasunean bideratzea.Kale - hezitzaileek gazte eta nerabeei gizarteratze prozesuan sostengua emango diete etaberaien erreferente izango dira. Kale Hezitzaileen egiteko nagusienak honako hauek izango dira besteak beste:• Bergarako errealitate sozialaren ikerketa eta analisia egitea, gazte eta nerabeen gaitasu-nak, zailtasunak, egoerak ea ezagutuz.• Jasotako zailtasun, hutsune… gainditzeko heziketarako jarraibideak eskainiz.• Gazte eta nerabeak baliabide normalizatuetan parte hartzera sustatuz. • Beren interes eta ekimenak gauzatzen laguntzea, beren espektatiba, motibazioa eta tre-betasunak kontuan izanik.• Aisialdiko jarduerak sustatzea: komunitateko baliabideak aprobetxatuz kalea eta aisialdiabera heziketa leku eta ekintza bihurtuz.

Ahozko hizkuntza da gizakiok berez-ko dugun ahalmenetako bat, gauregun milaka hizkuntza existitzeakondo erakusten digun bezala. Gizakitalde batek, besteengandik erabatbananduta egonda ere, hizkuntzabat izango du beti.

Gainera, gure espeziearen berariaz-ko ahalmena izateaz gain, gaitasunhau txiki-txikitatik bereganatzendugu. Jaio eta aste gutxira, haurtxo-ek beste pertsona batzuen ahotsaentzutea maite dute oso, eta 6 hila-beterekin, gutxi gorabehera, hizkun-tzaren fonema guztiak berezi ditza-kete (ez bakarrik bere hizkuntzare-

nak, baizik eta gizakiok dugun edo-zein hizkuntzarenak ere). Benetanharrigarria da haurren gaitasun hau,baina, denboraren poderioan galdezakete, batez ere hizkuntza jakinbateko hotsak entzuteko aukera ezbadute; hori dela eta, haurtzaroa dahizkuntzak eta hizkuntzen ahoskeraikasteko garairik hoberena, garaihorretan haurrak, biologikoki, malgu-malguak direlako, beren neuronengarapen mailari esker.

Hainbat idazlek esaten dute 7 urtebaino gutxiagoko haurrak egozentri-

koak direla, besteen tokian jartzekogai ez izateari egozentrismoa deitzendiotelako (gaitasun hori, izan ere,beharrezkoa da beste batekin hitzegin ahal izateko). Dena dela, etauste horren aurka, ikusi da haurrek 4urterekin jada bere hizkera moldatudezaketela beste haur txikiago ba-tzuei hitz egiten dietenean (horrek,hain zuzen, haurrak benetan beste-en tokian jar daitezkeela erakustendigu). Eurek egiten dituzten molda-ketak, geuk haurren aurrean egitenditugunen parekoak dira, hau da,esaldi laburrak eta errazak, haurrenhitzak, errepikapenak, ... erabiltzendituzte.

2 urterekin haurrek kaixo eta agurmoduko hitzak esateko gai dira,baina ez, berriz, beren kabuz (hel-duen laguntzarik gabe) elkarrizketabaten hariari jarraitzeko; hori, 4 urtedituztela lortuko dute. Jakina, horrekez du esan nahi 2 edo 3 urteko hau-rrek ezin dutela elkarrizketa bateduki. Izan ere, helduekin hitz egitendutenean, helduak dira elkarrizketagidatzen dutenak, gaia jartzen diote-nak, galderak egiten dizkiotenak,ulertzen duela frogatzen dutenak, ...(hitz batean, gauzak errazago jar-tzen dizkiote), eta, beraz, elkarrizke-

tan parte har dezakete. Beste haurtxikiago batzuekin (2 - 4 urte), ordea,zailago izango dute elkarrizketa batizatea. Horrenbestez, garbi dagohaurrek desberdin jokatzen badutehelduok beraiekin komunikatzekoerabiltzen ditugun estrategiei eskerdela, horiekin elkarrizketan partehartzen laguntzen baitiegu (aurrera-go aipatuko ditugu estrategiahoriek).

Baina, zergatik da hain garrantzitsuagurasoen eta seme-alaben arteankomunikazioa onuragarria izatea?

• zure seme-alabarentzat:

- Zainduta dagoela eta maitatzendutela sentituko du.- Zuentzat inportantea dela sentitukodu.- Arazoak dituenean seguru dagoelaeta bakarrik ez dagoela sentituko du. - Sentitzen duena eta behar duenahitzez adierazten ikasiko du.- Sentimenduak hitzez adieraziz haiekondo bideratzen ikasiko duelako.- Etorkizunean argi eta garbi hitzegingo dizu.

• Zuretzat:

- Zure seme-alabarengandik hurbila-go sentituko zara.- Zure seme-alaben beharrak ezagu-tuko dituzu.- Hazten eta heltzen laguntzen arizarela jakingo duzu.- Elkarrizketaz baliatuz, duzun porrotsentsazioa eta estresa kontrolatzenjakingo duzu.

Baina hitz egitea ez da nahikoa,haiei nola hitz egin ere jakin behardugu. Esaterako, ez da komeni haienaurrean oihurik egitea ez eta norbe-re buruaren kontrola galtzea ere.Kontrola galtzeko zorian zaudelaikusten baduzu, hobe duzu egoeratikpixka bat aldentzea. Baina, hori bai,seme-alabari emango dizkiozunazalpenak argiak izan beharko diraeta bere mailara egokituak.

Zuzen hitz egingo zaio, ez hizlariakizango bagina moduan, bainahaurtxoen hizkera ere ez dugu erabi-liko. Jende askok etxeko animaliekin

44 // AAUURRRREERRAA BBEEGGIIRRAA

GURASO ETA SEME-ALABENARTEKO KOMUNIKAZIO ONURAGARRIA

00ttiikk 55 uurrtteerraa

00ttiikk

55 uu

rrtteerraa

Nuria Galende PérezPsikologian Lizentziatua

ETXADI Familia PsikologiakoZentruko laguntzailea

erabiltzen duten doinu berean egi-ten diote berba haurrei. Haur bateklehenago ikasiko du hizkuntza hel-duei egiten zaien antzera egitenbazaio, hau da, esaten diogunaulertzen duela ikusten badu. Txakurraedo katua balitz moduan hitz egitenbadiogu, berriz, gaizki hitz egingo du.

Gainera, zuzen hitz egiteaz gain,berari interesatu ahal zaion guztiakontatuko diogu txiki-txikitatik, konta-tu nahi dioguna haurrak ulertzekoduen gaitasun mailara egokitubehar badugu ere. Adibidez, aitonahil bazaio esan egin beharko diogu;bestela, badakigu goizago edoberanduago jakingo duela, etaorduan traizionatu dugula pentsalezake.

Gogoan eduki beharko dugu ahoz-koa ez den hizkuntzak ere funtsezkopapera betetzen duela, batez ereaipatu berri ditugun egoeretan.Gorputz hizkuntzak salatu zaitzake:haurrari kontatzen diozuna ez badabenetan uste edo sentitzen ari zare-na, alperrik ari zara. Gurasoak berensentimenduak ezkutatzen saiatzenbadira ere, seme-alabek beti antze-man ahal izango dituzte sentimenduhoriek.

Horrela bada, garbi dago guraso etaseme-alaben arteko komunikazioakona izan behar duela, eta horretara-ko baliagarri izan daitezke ondokoestrategia komunikatiboak:

1) Denbora eskaintzeko prest ego-tea. Honek esan nahi du zure

seme-alabarentzako tartetxo bathartzeko prest zaudela. Etxetik kanpolan egiten baduzu ere, jakin egune-an zure seme-alabarekin bakarrikegoteko 10 minutu erabilita zuenarteko harremana indar daitekeela.

2) Entzuten jakitea.Komunikaziorako oinarrizko gaita-

suna da, komunikazioa egon dadinhitz egiten jakitea baino zerbaitgehiago behar da eta. Zuk zeuk ditu-zun ideiez eta sentimenduez hitz egi-ten hasi aurretik, haurrari berari gal-detu berak pentsatzen duenaz etasentitzen duenaz. Haurrak kontatunahi dizuna berebiziko garrantziadauka berarentzat, zuretzat hala ezbada ere. Horrexegatik, adi egonbeharko duzu. Haurrak adi zaudelaeta esaten ari dena entzuten diozula

ikusten badu, bera ere zuri entzutekoprest egongo da.

3) Enpatia eta maitasuna erakus-tea. Haurrarekin sintonizatu eta

haren lekuan jartzea, bere sentimen-duak ulertzen dituzula eta zuretzatinportanteak direla erakutsiko diozu,nahiz eta batzutan berarekin ados ezegon.

4) Eredu ona izatea. Haurrek,hobeto ikasteko, gurasoek esaten

dutena eta egiten dutena imitatzendute. Beraz, gurasoek sentimenduakadierazteko elkarrizketa erabiltzenbadute, eta ez oihuak, haurrak ere,azkenean, gauza bera egingo duetorkizunean, sentimendu biziakadierazteko biderik hoberena hitzakerabiltzea dela ikasiko baitu.

5) Baikorra izatea. Haurrak gaizkihitz egiten badu, ez zaio lotsa sen-

tiarazi behar honen moduko esaldiakesanaz : “barre egingo dizute, han-dia zara eta”. Zaila izango da hau-rrarentzat seguru sentitzea eta aurre-ra egitea etengabe umiliatzenbaduzue.

6) Haurrek komunikatzeko egitendituzten ahaleginez konturatzea.

Haurrek komunikatzeko ahalegine-tan bidaltzen dizkiguten seinaleakantzematea, nahiz eta seinale horiekapalak izan, elkarrizketa baterakobidea izan daitezke eta.

7) Haien hitzak edo esaldiak inter-pretatzea, bai esan duena errepi-

katzeko eskatuz (nola? zer esanduzu?), edo esan duena guk geukzuzen esanaz, nola esan behar duenikas dezan. Esaterako, haurrak gazte-leraz “wico” dionean, “está rico”esango diogu. Modu berean, akat-sak zuzenduko dizkiogu (gazteleraz“poní” dionean esaterako), horrega-tik ez diogu barrerik egingo, horrelaez baitu ikasiko nola esan behar den.

8) Haurrak elkarrizketetan partehartzera bultzatu, haiek erantzu-

teko moduko galderak eginaz edotxanda heltzen zaienean galderakerantzuteko behar besteko denboraemanaz (batzutan uste dugu elkarriz-keta bat izateko gai ez direla etagehienetan erantzuteko behar bes-teko denbora ematen ez zaielakoizaten da, helduek baino denboragehiago behar izaten dute eta).

Jakina, 8 estrategi horiek ez dira erre-zeta magikoak, baina orientaziomoduan erabiliz gero eta egunerokobizimoduan aplikatzen badira (estra-tegia hauek familia bakoitzarenezaugarri eta baldintzetara egokitu-ta), oso baliagarriak izan daitezkekomunikaziorako gaitasuna hobetze-ko, ez bakarrik haurrena, gurasoenaere bai, eta, azken batean, familiakogiroa hobetzeko ere.

Bibliografia:

Dolto, F. (1998). ¿Cómo educar anuestros hijos? Reflexiones sobre lacomprensión y la comunicaciónentre padres e hijos.

Henderson, P. (1998). Cómo educaren la primera infancia. Barcelona:Médici.

Pérez Pereira, M. (2000). Desarrollodel lenguaje. En J. Palacios, A.Marchesi y C. Coll. Desarrollo psico-lógico y educación (pp. 227-256).Madrid: Alianza.

El lenguaje verbal es unacapacidad de la especie

humana que se adquiere aedades muy tempranas.Desde muy pequeños, losniños/as muestran una clarapredilección por escucharhablar a otras personas y unaasombrosa capacidad paradiscriminar sonidos de cual-quier lengua.Estos y otros motivos nosdemuestran la importancia deuna buena comunicacióndesde el momento del naci-miento, que tiene efectospositivos no sólo en el desarro-llo del niño/a, sino también enel bienestar de sus propiospadres, y en el ambiente fami-liar en general.Para conseguir esa comunica-ción positiva, existen una seriede estrategias que, si bien escierto que no son recetasmágicas, pueden ser de granutilidad si se toman en cuentade modo orientativo.

AAUURRRREERRAA BBEEGGIIRRAA // 55

GGUURRAASSOO EETTAA SSEEMMEE--AALLAABBEENN AARRTTEEKKOO KKOOMMUUNN II KKAAZZ IIOO OONNUURRAAGGAARRRR IIAA

00ttii

kk 55

uurrttee

rraa

Urtero legez, heldu dira gaztainak,hotza, oporrak, gabonak, opariak...eta nahiko erraza bada honetazohartzea, erakusleihoak, iragarkiak,...lan bikaina egiten dute gure kontsu-mismoa ahalik eta gehien bultzatzeko.

Izugarriak dira garai honetan izatenditugun buruhausteak, gehien batgutxi gora behera 6 urtetik nerabe-zarora arteko seme-alabak ditugu-nontzat, zergatik? Gaztetxoagoakdiren haurren kasuan telebistak, ira-garkiak,... beraiengan duten eraginaurriagoa da eta gainera errazagoakdira gure interesen arabera moldat-zeko, bestalde, nerabezaroan dau-den gaztetxoen kasuan heldutasu-nerako bidean daudenez bestearazo batzuk izaten dituztelako.Beraz, adin tarte honetako gizakitxo-ak etxean ditugunok lan handia iza-ten dugu beraien beharrak asetu,zoriontasuna lortu, gure baloreekinbat etorri eta heziketa egoki bateskaintzearekin, eskerrak, oparietaz

Olentzero arduratzen dela bestela...Baina zeintzuk dira Olentzerok kon-tuan hartzen dituen irizpideak?

Ze opari mota eginbeharko genuke?Argi dago helduok eta haurrek“opari” gisa ulertzen duguna ezber-dina dela. Guretzat, oparia, datazehatz baterako erosten dena da(bertan jostailuak, liburuak, barrukoarropak egon daitezkeelarik) bainahaurrentzat opariak izaera ludikoaizan behar du bestela ez da opariaizango, horregatik barruko arropak,zapatak,... ez dira opariak. Honek du,bakarrik jostailuak oparituko dizkie-gula esan nahi du? Ez, baina senti-mendu hauek ezagutuz orekatuegingo ditugula.

Adin bakoitzak bere jos-tailua du?

Zalantzarik gabe, bai. Jostailuen fun-tzioetako bat haurren garapenabideratzea da eta oparitzen zaienaberaien adinerako egokia izateabehar beharrezkoa da.

- 5,6,7 urte; eraikuntza jolasak, kon-tzentrazioa eta arreta eskatzenduten jolasak eta koordinazioa etaabilezi bereziak eskatzen dutenakdituzte gustukoen.

- 7tik gorakoak; arau eta talde jola-sak behar izaten dituzte, beraiengizarteratze prozesua burutzeko etaberaien nahi, kezka, eta zalantzakazalarazteko.

Jostailu bat oparitzerako-an zer izan behar dugukontuan?Lehenik eta behin, jakin haurrakjostailua ondo pasatzeko erabiltzen

77 // AAUURRRREERRAA BBEEGGIIRRAA

6tik 11 urtera

6tik

11 urtera

OLENTZEROREN BURUHAUSTEAKAna Carpintero

Pedagogoa

duela, baina honetaz gain, haurra-ren garapen integrala bideratzenda, hau da, haurraren garapenosoa; intelektuala, afektiboa, sozia-la,... eta hau da guretzat funtsezko-ena.

Jostailuak erosterako orduan, ani-tzak eta gure seme-alaben gustue-kin bat etortzea ezinbestekoa da,honela ez bada, erakargarritasunagalduko dute, eta erakargarritasu-nik gabe ez dago erabilerarik. Bestalde, badaude galdera batzukgeure buruari egitekoak:• Jostailua egokia da haurrarenadinerako? • Behin baino gehiagotan jolaste-ko aukera emango dio? • Iraupen luzekoa izango da? • Modu ezberdinetan erabili ahal-ko du? • Beste lagunekin erabili ahalkodu? • Ziurra da? • Indarkeri edota sexismo ereduakez errepikatzen laguntzen du?

Galdera hauek, lagungarriak izandaitezkeen irizpide batzuk baino ezdira.

Garai honetan, izugarria da gureseme-alabek jasotzen duten oparikopurua, baina, guraso hobeakgara opari gehiago erosteaga-tik?gure maitasuna opari kopurua-ren arabera neurtzen da?Zalantzarik gabe ez, denbora labu-rrean jostailu kopuru altua biltzeakapritxo jarrerak, asper jarrerak etagutxieste jarrerak sor ditzake. Askozegokiagoa eta bere garapenera-ko onuragarriagoa, jostailuak gutxi-naka jasotzea. Honela etekin han-diagoa aterako dio jostailu guztieieta ez du saturazio sentsaziorikizango.

Beste alde batetik, baina honekinlotuaz gaur egun hainbeste kezka-tzen gaituen kontsumismoa dago.Kontsumismoa gaur egungo gizar-tearen gaitz handi bat da bainabadirudi bakarrik gabonetan etaoparien aurrean gogoratzen dugu-la zer nolako jarrera kontsumistakditugun. Kontsumismoak kezkatzenbagaitu ardura hori urte guztiarenzehar izan behar dugu eta modukontziente batean gure seme-ala-bei diruaren eta gauza materialen

balorea zein den irakatsi. Ezin dutenahi duten guztia izan hau ez baitaonuragarria beraien garapenerakogainera honela ez ditugu gehiagomaitatuko, kontrakoa, balorehonen garrantziaz ohartzen lagun-duz gero, gehiago maite ditugulaeta pertsona hobeak izango direlafrogatuko diegu.

Jostailuren bat saihestubehar da? Jostailusexistak, belikoak...Ez dago jostailu sexistarik, jostailubat sexista bihurtzen duena, ema-ten zaion erabilera da. Jostailu belikoekin kontu handiaizan behar dugu, ikerketa batzuenarabera jostailu mota honen erabi-lerak katarsi funtzioa betetzen du,hau da, jolasaren bitartez haurrakenergia eta agresibitatea askatzendituela. Beste teoria batzuk berriz,jostailu mota honen erabilerakjarrera erasotzaileak sor ditzakeeladiote. Beraz, mota honetako jostai-luak kaltegarriak ez diren arren,hauen erosketa eta erabilera ahaliketa gehien eragoztea da niregomendioa.

Jostailuak baloreak lan-tzen dituzte?Zeintzuk?Aurretik aipatu dugunez, jostailubakoitzak bere funtzioa du etaedozein jostailu eta jolasaren bidezbalore ezberdinak lantzen dira, ba-tzuk positiboak eta beste batzuknegatiboak. Ezaguna da jostailueta jolasek duten garrantzia etaduten balore hezitzailea, ugariakbaitira hauen bidez lantzen direnbalore eta arloak; errespetua, ber-dintasuna, komunikazioa, sozializa-zioa, afektibitatea, psikomotrizita-tea, hizkuntza eta abar luze bat.Hau honela izanda, ezin dugu pen-tsatu gure gizartean hain hedatuadagoen “jolastea denbora galtzeada” baieztapena egia denik.Jolasari behar duen garrantziaeman behar zaio baina ahaztugabe jostailua tresna dela etagarrantzitsuena jolasa dela etagehiago beraiekin jolasten badugu.

AAUURRRREERRAA BBEEGGIIRRAA // 88

OLENTZEROREN BURUHAUSTEAK

6tik

11 urtera

Es realmente recomenda-ble, que a la hora de plan-

tearnos la compra de regalosnavideños nos sentemos ypensemos un poco. En ¿qué?

El tipo de regalos que haga-mos condicionara la respues-ta de nuestros/as hijos/as. Yaque para ellos/as los regalosnormalmente tienen quetener un componente lúdico,por ello hay que saber equili-brar. Por otro lado es indis-pensable que tengamos encuenta la edad de los/lasniños/as. A los/las niño/as de5-6 y 7 años los juego deconstrucción, atención, ycoordinación son los que másles atraen, a los mayores de 7años los juegos de reglas yque se realizan en grupos.

A la hora de comprar unjuguete hay que tener encuenta que ayude a favore-cer su desarrollo integral, ypara ello los juguetes debenser variados, adecuados a suedad, que posibiliten diferen-tes usos, que sean seguros,que les den opción de jugarcon sus amigos/as, que noreproduzcan roles sexistas niviolentos...

Para finalizar recordar que esno necesario ni recomenda-ble llenar la casa de juguetesya que esto además de noser práctico para ellos/as escontraproducente para susvalores.

Sin más saber que el jugueteno es más que una herra-mienta y que lo realmenteimportante es el juego, ysobre todo si jugamos conellos/as.

Bibliografia: www.aisia.netwww.kometak.comwww.guiadeljuguete.comwww.somospadres.comwww.solohijos.com

1100 // AAUURRRREERRAA BBEEGGIIRRAA

1) 8 urteko seme bat daukat etasexualitateaz galderak egiten hasi

da. Eskolan ere, nik uste, gaia trata-tzen hasiak dira baina ez dakit nola,ez eta zer azaltzen dieten ere.Horrexegatik, neuk ere ez dakit zerkontatu gai honen inguruan. Zer egindezaket?

Guraso gehienok, seme-alaba bateksexuaz galderaren bat egiten digu-nean, zalantza bat baino gehiagoizaten dugu. Egoera ez da bat ereerosoa, beldurragatik edo ezjakinta-sunagatik ez baitakigu zer egin etazer erantzun; horrelakoetan, gehie-netan, galdera saihesten dugu.

Haurrarekin hitz egiten hasi aurretik,ama eta aita ados egon behar diraesango diotenarekin, haien arteanadostasunik ez badago haurra, batezere haurra txikia bada, nahastu egindaiteke. Bestetik, gurasoek ideiakgarbi izan behar dituzte, horrela segur-tasuna transmititu ahal izango diotehaurrari, eta, gainera, ideia horiekazaldu beharko dizkiote, ideia horiekbereganatu behar dituela gehiegierrepikatu gabe. Sexua etxean tratat-zen diren beste gai batzuen antzekoadela erakutsiko diote pixkanaka-pix-kanaka. Haien artean konfiantzakogiroa eta elkar ulertzekoa sortu behar-ko dute, elkarrizketa objektiboak etazintzoak bultzatzeko. Hau da, haurrakbere galderak etxean ondo hartzendirela igarri behar du, eta horrelabeste batzuk egingo ditu.

Haurrei egia esan behar zaie beti; ezdugu fabularik erabiliko ez eta zehaz-tasunik gabeko erantzunik edo arrun-keriarik ere. Gauza bakoitzari dago-kion izena emango diogu (“zakila”,“bagina”...), bere burua identifika-tzen laguntzeko eta etorkizuneangauzak nahas ez ditzan.

Galdera bat egiten duenean, natu-raltasunaz eta modu errazean eran-tzun, konplikatu gabe. Baina erantzu-na eman baino lehen, eskatu iezaio-zu gaiaz uste duena azaltzeko.Horrela elkarrizketan parte hartzenduela sentituko du.

Galderari erantzun egin behar zaio,

nahiz eta onartu erantzuna zein denez dakizula; izan ere, erantzun batematen badiozu ez du pentsatukobere galdera saihesten duzunik, bai-zik eta erantzuna beranduagoemango diozula, eta, jakina, eran-tzun egokia bilatu.

Erantzuna ematerakoan, ez ahaztuhaurrak daukan adina, erantzunaharen araberakoa izan beharkobaita. Alperrik antisorgailuez hitz egi-tea hiru urteko haur batekin, ulertuere ez du egingo eta. Zehatza izan,galdetzen dizuna baino ez erantzuneta ez zaitez saiatu oraindik eskatu ezdizun informazioa ematen.

Sei eta zortzi urte bitarteko haurrekbadakite oso ondo zeintzuk dirensexu bien artean dauden funtsezkodesberdintasunak, eta sexualitatea-ren barru-barruko beste alderdi ba-tzuk ere ezagutzen dituzte, hala nolazer den sexualitatea eta haurraknondik datozen. Agian, sexuaz zeri-kusia duten beste gai batzuei buruzhitz egiteko unea heldu zaizue.Esaterako, laster bere gorputzeangertatuko diren aldaketez hitzenegin dezakezue, aldaketa horiek zer-bait naturala balitz moduan bizi di-tzan eta horien gainean izan ditzake-en beldurrak uxa ditzan, IHESarengaixotasunaz, zergatik aitak ezindiren haurdun geratu, eta haur batnola hazten den emakumearen gor-putzaren barruan.

Argi eta garbi geratu behar dasexualitatearen gaineko elkarrizketaez dela hemen bukatzen. Kontuanhartzen badugu haurren garapensexualaren aurrean ditugun jokaereketa jarrerek eragina dutela haurrekberen buruan eta beren sexualitate-an izango duten konfiantzan, jabetu-ko gara heziketa sexuala heziketarenbeste alderdi bat dela eta naturalta-sunaz eta aurreiritzirik gabe tratatubeharko dela.

2) 18 urteko neska gazte baten aitanaiz eta uste dut nire alaba sexu

harremanak izaten hasi dela. Zalantzabi dauzkat: alde batetik, ez dakitdauzkadan dudak argitzeko berarizuzenean galdetu behar diodan alaez, eta, gainera, hala egitekotan, ezdakit nola egin; bestetik, uste dudanaegia bada, ez dakit zer egin horrenaurrean.

Egia da, bai, sexuaz hitz egitea ez dabat ere erosoa, ez gurasoentzat ezseme-alabentzat, baina ezin dasaihestu eta egin beharreko gauzabat da.

Gurasook nahiko gutxi kontrolatzendugu gure seme-alaben jokaerasexuala, eta horri aurre egin behardiogu. Horretarako, jakin behar duguhaiengan eragina izateko beharrez-koa dela haiekin etengabe hitz egitea.

Dena dela, gai batzuk “delikatuak”dira eta zaila da etxekoekin gai horiekera naturalean tratatzea. Horren adi-bidea, seme-alaba batek, helduokmoduan, harreman sexualak izan di-tzakeela. Harreman horiek, onardezagun, gertatu gertatzen dira etaahalik eta era naturalenean eginbeharko diegu aurre.

Adin honetan badirudi gazteek ezdutela gure informazioren beharrik iza-ten, baina bai, berriz gure laguntza,konfiantza eta errespetua.

Zure alabarekin gai honetaz hitz egi-nez gero, ahal bada ez iezaiozu ser-moirik bota, ez eta hitzaldi luzerik ere.Kasu egiozu. Hitz egitea iritziak edoarauak azaltzea baino zerbait gehia-go da, saiatu zaitez bere munduaulertzen. Ez hartu erreferentzi gisa zuk

Jose Ramon Fernandez (Psikologoa, Psikologia konduktualeko kabinetea)

c/ Ramon Maria Lili 2 BERGARA. Tlf: 943765939

GURASOEN GALDERAK

GURASOEN GALDERAK

-

zeuk bere adinean pentsatzen zenue-na edo egiten zenuena, ez baitubalio, orduko eta oraingo esperien-tziak eta garapen psiko-fisikoa ezindira konparatu eta. Jakinarazi iezaiozuberarengan konfiantza duzula etaberak ere zuregan konfiantza edukidezakeela.

Garrantzitsuena ez da jakitea harre-man sexualik izan duen ala ez (hala-korik eduki ez badu, edukiko ditu eta),adin horretan izan ditzakeen arazoeiaurre egiten laguntzea baizik, halanola hauei: nahi ez diren haurdunal-diak eta sexu bidezko gaixotasunak.Ziurta ezazu erabil ditzakeen antisor-gailuak eta sexu bidezko gaixotasu-nak prebenitzeko segurtasun neurriakezagutzen dituela. Gaiaz behar bes-teko informazioa ez badauka, familiaplangintzarako zentro batera edobere ginekologoarengana joatekoesan ahal diozu.

3) Tengo un hijo de 2 años ymuchas veces duerme con noso-

tros. Tengo dudas sobre si estoyactuando correctamente y hastacuando podemos seguir permitiendoque duerma en nuestra cama, cuan-do sé que respecto a este tema,como en otros muchos, hay opinio-nes que se contradicen, y eso no meayuda a posicionarme.

Los niños pequeños se sienten agusto en la cama de sus padres. Estácaliente, acogedora y tiene compa-ñía. Evidentemente la mayoría de losniños prefieren esto a dormir en supropia cama en un cuarto tranquilo,donde se pueden sentir solos yabandonados.Algunas familias juntan la cuna a laparte de la cama de los padres yotras prefieren dormir todos juntos enla misma cama, pero también hayparejas que no lo soportan.

Meter al niño en la cama de lospadres no es una cuestión médica,sino personal y cultural (es habitualen muchas culturas, incluso en lasque lo quieren ocultar) y tampoco esobligatorio ni imprescindible, ni parala lactancia ni para la formación dela personalidad. A la gente que le vabien, perfecto y a la que no le vabien, que no lo haga. No existe unaverdad universal sobre cómo ha dedormir el niño. Lo único que importaes que la forma de dormir escogida

sea una decisión conjunta de lapareja (no del niño) y no cause dis-torsiones en el medio familiar ysocial.

Si queréis evitar que lo convierta enun hábito o para romper este hábito,si ya está establecido, deben ser fir-mes. Primero le informaran de que éltiene su propia cama y que a partirde ahora dormirá solo. Luego, cadavez que intente meterse en la vues-tra devolverle a su cama sin dema-siadas contemplaciones. Podéis utili-zar la táctica de los apretujones(empujarle, dejándole cada vezmenos espacio en la cama, apretu-jarle sin hacerle daño, roncar, etc.).Habrá que darle recompensas pordormir solo y elogiarle y ser afectuo-so. Expresarle lo orgulloso que estáisde él y que es «un chico mayor» queya duerme solo en su cama y pres-tarle una atención especial, siendocariñosos con él durante el día.

Si estáis de acuerdo en que puededormir en vuestra cama, deberéistener en cuenta que el colchón seafirme y suficientemente amplio paralos que duerman en él (evitar los col-chones blandos, de agua y los sillo-nes o sofás), que la ropa que loscubre no sea demasiado pesada yque evitéis que duerma con vosotroscuando os sintáis muy cansados, ohayáis tomado alcohol o algún tipode sedante, pues merman vuestrasensibilidad.

Recordad que el sueño es una nece-sidad biológica pero el dormir bienes, en mi opinión, un hábito que lospadres pueden enseñar a partir deuna determinada edad (¿10-12meses, 2-3 años?), en el sentido deque el niño/a debe dormir en suhabitación, en su propia cama, y enun entorno acogedor (con suscosas), limpio, sin humos, sin ruidos ycon oscuridad.

En cualquier caso, la mejor manerade dormir es aquella que, decididaconjuntamente por la pareja, más seadecue a sus deseos y posibilidades.

4) Tengo una hija de trece años yestoy muy preocupada respecto a

su manera de vestir. Suele ir vestida deuna forma muy provocativa; enseñan-do las bragas, con tops muy ceñidos...No sé como actuar, si le debería dejar

comprarse la ropa, prohibirle determi-nadas prendas...

A estas edades aparece la urgenciapor crear una identidad propia quemarque una diferencia con el entor-no y por establecer sus propios espa-cios, al margen del control de losadultos. El paso previo a la forma-ción de su identidad (y la imagenexterior forma parte de ella) es laidentificación con su propio grupode iguales. Lo deseable, como vesti-do, hobbies, ídolos, valores, música,metas, es determinado por el con-senso del grupo, fieles a la verdadcomo ellos la ven.Al mismo tiempo que trata de ajus-tarse al grupo, el adolescente buscaademás algo que le distinga de losotros, como puede ser la imitaciónde sus ídolos. Es en esta dinámica donde tenemosque enmarcar este conflicto, por lodemás muy habitual entre padres ehijos.Para intentar entenderlos y ayudar-los en esta búsqueda de identidad,respeten sus ideas como una formade pensar más. Háganla reflexionar,buscando los argumentos base.Tiene que haber una capacidad crí-tica que le ayude a tener criterioante lo que ve y esa capacidad crí-tica debe ser estimulada. Recuerdenque este grupo de referencia queusa un lenguaje, vestimenta y ador-nos diferentes a los de los adultos y alos de los demás, es fundamentalpara afirmar su imagen y paraadquirir la seguridad y destrezasocial necesarias para el futuro, porlo que no debéis caer en el error deiniciar una competencia entre voso-tros y el grupo de amigos.Comprendan que ira adoptandodistintos modelos, siguiendo distintasmodas, y en consecuencia, diferen-tes modos de comportamiento. Nose lo eche en cara, porque está pro-bando, cogiendo lo que más legusta para conformar los que deseaser. Por otra parte, la mayoría deestas modas es pasajera, por lo queenfrentarse a una tendencia, quepuede ser provisional, es atribuirlemayor importancia y provocar quelos adolescentes se sientan reforza-dos, aunque solo fuera para mani-festar su rebeldía.

AAUURRRREERRAA BBEEGGIIRRAA // 1111

GURASOEN GALDERAK

GURASOEN GALDERAK

• Bikotean bizitzeko segurtasun eza:nerabeak pentsa dezake berari ger-tatuko zaiola gurasoei gertatu zaie-na, eta hori ezegonkortasun-faktore

bat izan daiteke bere harremane-tan. • Familiako lotura faltaren sentsazio-ak gora egiten du: nerabeak bizipenkritikoak esperimentatzen dituenadin honetan eta bakardade-senti-mendua areagotzen zaion adinhonetan, gurasoen arteko gatazkaketa bikotearen hausturak ondorioakizango ditu nerabearen oreka emo-zionalean.

• Autoestimu baxua: nerabeak bereburuaz duen irudia uste baino gehia-

go baldintzatzen dute bere gurasoektransmititzen dizkioten mezuek.Horregatik, oso garrantzitsua daseme-alabei argi uztea bikotearenhausturak ez duela zerikusirik eurekineta euren jokabidearekin.

• Jokabide arriskutsu gehiago: fami-liaren gatazka eta bikotearen haus-tura ikusteak indartu egin ditzakehaurrarengan arriskutsuak diren joka-bideak: drogak kontsumitzea edoportaera antisoziala eta txarra.Halere, ez da ez zuzena, ezta kome-

1122 // AAUURRRREERRAA BBEEGGIIRRAA

12tik - 18 urtera

12TIK - 18 URTERA

Jardun

GURASOEN ARTEKO GATAZKA,BIKOTEAREN HAUSTURA,GARAPEN PSIKOLOGIKORAKOINPLIKAZIOAK.HAURTZAROAN ETA NERABEZAROANBANAKETAREN ETA DIBORTZIOARENPROZESUARI AURRE EGITEKO JARRAIBIDEHEZITZAILEAK ETA PREBENTIBOAK.

Egileak: Arranz, E.; Manzano, A.;Martín, J.L. eta Olabarrieta, F.

(2005): ETXADI. FamiliaPsikologiarako UnibertsitateZentroa. (www. Etxadi.org)

Euskal Herriko Unibertsitatea.Psikologia Fakultatea. OinarrizkoProzesu Psikologikoen eta haienGarapenaren Departamendua.

NERABEZAROA12-18 URTE:

1. Nerabeak bikotekide-en arteko gatazkak ikus-teak dituen ondorioak ?

nigarria ere, kausa-efektu erlazioafinkatzea: dibortziatu guztien seme-alabek ez dute izaten jokabide arris-kutsua.

2. Larritzeko moduko sei-naleak. • Harreman sexualean goiz hastea:arazo hori nabarmenagoa da neske-tan eta beren bizimodu sentimentalaziurtatzeko beharrarekin lotzen da.

• Segurtasun eza bikote harremane-tan: Hau ere gehiago gertatzen danesketan. Bikotean bizitzeko dutenbeldurrak bikote-aldaketak eragitenditu, batez ere etorkizunean elkarre-kin bizitzeko pausoa ematerakoan.

• Portaera txarra: mutiletan oso ohi-koa da ezaugarri hau. Familia dese-gituratzen denean, gurasoek bainoeragin gehiago dute nerabearen-gan lagunek eta berdinkideek.Horrek, era berean, eskolara ez joa-tea edo portaera antisoziala ekar-tzen du: lapurretak edo astinduak,esaterako.

3. Jarraibide hezitzaileaketa prebentiboak. (III.Blokea: banaketarenondoren)

• Indartu egin behar dira harrema-nak anai-arrebekin eta gainerakofamiliarekin: galera-sentimenduakonpentsatu egin daiteke anai-arre-bekin, osaba-izebekin, lehengusue-kin eta aiton-amonekin harremanonak izanez gero. Horiek guztiekegonkortasun-erreferentzia izangodira nerabearentzat. • Nerabeak ez du bere lagun-mul-tzoa galdu behar: gurasoek ikastetxeberera eraman behar dute seme-alaba eta lehen zituen lagun berakizan behar ditu: oso garrantzitsua dahori.

• Gazteari gauzak ez kentzea:Nerabeari utzi egin behar zaio bere-ak diren gauzak edukitzen eta lekuzaldatzen (jostailuak, liburuak, argaz-kiak), egonkortasunerako erreferen-tea baitira.

• Etorkizuna planifikatzea: gurasoekguztiz ados jarri behar dute nerabea-ren eguneroko bizimoduarekin zeri-kusia duten alderdi guztiei dagokie-nez: bisiten erregimena, gastuenfinantzaketa, eskolako errendimen-duari kontu egitea eta eskolarekinharremanetan egotea, oporrak, des-plazamenduak eta abar.

• Kooperazioan oinarritutako hez-kuntza: planifikazioaren ondorioz,gurasoek buru-belarri inplikatu behardute seme-alabak hezteko garaian.Neska/mutila aitaren kargu dagoe-nean, gehiago ziurtatzen da aitareninplikazioa bestelako kasuetanbaino.

• Nerabearen kargu ez dagoenbikotekideak ez du samurregi jokatubehar: seme-alabaren kargu ezdagoen bikoteak barkabera izatekojoera izaten du askotan bisitaldietan.Koherentea izan behar du eta bestebikotekideak ezartzen dizkion arauberak ezarri behar dizkio nerabeari.

• Ez da ordezkatu behar seme-ala-baren kargu ez dagoen bikotekidea:aitaordeak edo amaordeak ez dubere gain hartu behar aitaren edoamaren rola familia berrian. Aitzitik,harreman berri bati ekin behar diosemeordearekin edo alabaordeare-kin; nerabeak berak erabaki behardu zenbaterainoko autoritatea etaaholkularitza jaso behar duen haien-gandik. Gai honetan, funtsezkoa daprofesional baten laguntza.

Laguntza profesionala eta instituzioa-nala: hezitzailea eta prebentiboa.Garrantzitsua da jakitea nahi duena-ren esku laguntza profesionala dago-ela prozesu horren eragin negatibo-ak ahalik eta gehien murrizteko,baita berehalako, epe ertainerakoeta luzerako eraginak prebenitzekoere. Banatze-prozesuan edo gataz-kan dauden bikotekideei fase horre-tan laguntza profesionala emateaizango litzateke egokiena, batetik,baliabideak izan ditzaten prozesuariaurre egiteko eta, bestetik, familiaosoan dituen eragin negatiboak etasufrimendua saihesteko. Dibortzio-prozesua legez ebazten duten orga-no juridikoen ardura da familiari fami-lia-psikologoak eta -bitartekariakaholkatzea eta eskaintzea.

AAUURRRREERRAA BBEEGGIIRRAA // 1133

12tik -18 urtera

GURASOEN ARTEKO GATAZKAK, . . .

Los/as adolescentes puedendesarrollar un sentimiento de

inseguridad respecto al futurode su vida en pareja, tambiénpuede aumentar su sentido dedesarraigo en un momento crí-tico de la vida y puede darse laaparición de comportamientosde riesgo como el consumo dedrogas y comportamiento anti-social, siempre que hubiera unatendencia previa hacia ello.Las señales de alarma son laactividad sexual precoz, loscambios muy frecuentes depareja y los comportamientosdelictivos.

Bibliografia:

Wells, R.. Claves para que loshijos superen el divorcio de suspadres. Argitaletxea: ParramónS. A.

Bigner, J. (1998). Parent- ChildRelations. An introduction toparenting. New Jersey: Merrill,Prentice Hall.

Dolto, F. (1997). Cuando lospadres se separan. Bartzelona.Paidós: Guías para padres.

Shaffer, D. A. (2002). DesarrolloSocial y de la Personalidad.Madril: Thomson. Capítulo 11:La Familia (pp. 377 – 423)

Varios (1995). Tu hijo: padresseparados: El niño y la separa-ción, vivir en dos casas, lanueva pareja de los padres.Bartzelona: Planeta De Agostini.

Sareko baliabideak:

http://www.solohijos.com/cgi-bin/buscar.php?intro=on&pala-bra=divorcio

Copyright: Etxadi. CentroUniversitario de Psicología de laFamilia; difusión autorizada a larevista: Aurrera Begira(Bergarako OngizatekoPrebentziorako Zerbitzua)