26
Gipuzkoako Haur eta Gazteen Sustapenerako Sistema Sistema de Promoción Infantil y Juvenil de Gipuzkoa mesanotxean 07 Haur eta gazteria politiken monografikoa 2010eko Maiatza Haurrak, nerabeak eta gazteak sustatzeko zerbitzuen ebaluaketa

Haurrak, nerabeak eta gazteak sustatzeko zerbitzuen ebaluaketa

Embed Size (px)

DESCRIPTION

Mesanotxean 7. zenbaki honetan haurrak, nerabeak eta gazteak sustatzeko zerbitzuen ebaluaketaren gaia jorratzen dugu.

Citation preview

Page 1: Haurrak, nerabeak eta gazteak sustatzeko zerbitzuen ebaluaketa

Gipuzkoako Haur eta Gazteen Sustapenerako SistemaSistema de Promoción Infantil y Juvenil de Gipuzkoa

mesano

txean07

Haur eta gazteria politiken monografikoa 2010eko Maiatza

Haurrak, nerabeak eta gazteak sustatzeko zerbitzuen ebaluaketa

Page 2: Haurrak, nerabeak eta gazteak sustatzeko zerbitzuen ebaluaketa

"Mesanotxean" izenburupean Gipuzkoako Foru Aldundiak kaleratzen duen e-GAZTEMIRA buletin elektronikoaren monografikoen bilduma da. BertanGipuzkoako haur eta gazteria politikekin zerikusia duen gairen bat jorratzenda hiru hilabetean behin.

Eginkizun horretarako, "Gazte faktoria berritzegunea" izeneko enpresarenlaguntza teknikoa dugu "Mesanotxean" bildumaren edukiak prestatzekoorduan, GFAko Haur, Nerabe eta Gazteen Zerbitzuaren zuzendaritzapean.

Page 3: Haurrak, nerabeak eta gazteak sustatzeko zerbitzuen ebaluaketa

0707mesanotxean

Haurrak, nerabeak eta gazteak sustatzeko zerbitzuen ebaluaketaHaur eta gazteria politiken monografikoa 2010eko Maiatza

Gipuzkoako Haur eta Gazteen Sustapenerako SistemaSistema de Promoción Infantil y Juvenil de Gipuzkoa

Page 4: Haurrak, nerabeak eta gazteak sustatzeko zerbitzuen ebaluaketa

Izenburua: Haurrak, nerabeak eta gazteak sustatzeko zerbitzuen ebaluaketa

Egileak: Haur eta Gazteen Zuzendaritza Nagusia. Gizarte Politikako Departamentua. Gipuzkoako Foru Aldundia

Gazte Faktoria: Joxe Jimenez eta Olatz Miranda (edukien laguntzailea)

Bilduma: Mesanotxean. Haur eta Gazteria politiken monografikoa

Bildumaren koordinazioa: Edorta Bergua (GFA) eta Joxe Jimenez (Gazte Faktoria)

Diseinua eta maketazioa: Gazte Faktoria Berritzegunea eta IPAR Komunikazio Grafikoa

Hizkuntz aholkularitza: Maramara Taldea

© Haur eta Gazteen Zuzendaritza Nagusia. Gizarte Politikako Departamentua

Gipuzkoako Foru Aldundia

Argitaraldia: 2010eko Maiatza

mesanotxean 07

Page 5: Haurrak, nerabeak eta gazteak sustatzeko zerbitzuen ebaluaketa

Aurk

ibid

eaOinarrizko dokumentua:

Ebaluazioaren erronkaorrialde4/12

Proposamenen dokumentua:Haurrak, nerabeak eta gazteak sustatzeko

zerbitzuen ebaluazioaorrialde14/19

TresnakGaiari buruzko gehiago jakiteko… orrialde20/22

Haurrak, nerabeak eta gazteak sustatzeko

zerbitzuen ebaluaketa

mesanotxean07

2010eko Maiatza

Page 6: Haurrak, nerabeak eta gazteak sustatzeko zerbitzuen ebaluaketa

Oinarrizko dokumentua:Ebaluazioaren erronka

mesanotxean 07 Haurrak, nerabeak eta gazteak sustatzeko zerbitzuen ebaluaketa 2010eko Maiatza

Page 7: Haurrak, nerabeak eta gazteak sustatzeko zerbitzuen ebaluaketa

5

Haur eta gazteria politiken monografikoa

Hil honetako monografikoan, haurtzaro eta gazteria politiketako bi aditu ospetsu el-karrizketatu ditugu, zerbitzuen eta programen ebaluazioko alderdi ukiezinetan sakon-tzeko asmoz. Domingo Comas eta Jaume Funes Donostian izan ziren duela gutxi,Gipuzkoako Foru Aldundiko Haurren eta Gazteen Zuzendaritza Nagusiak Gaztematika(Haur eta Gazteen Sustapenerako Sistema) publikoki aurkezteko maiatzaren 13an an-tolatu zuen ekitaldian parte hartzeko. Haiekin egoteko eta haurrei, nerabeei eta gazteeizuzendutako zerbitzuak ebaluatzeko moduari buruz dituzten ideiak eta proposamenakezagutzeko aukera izan dugu.

Domingo Comasek eta Jaume Funesek zuzenean hartu dute parte Gaztematika disei-natzeko prozesuan. Domingo txosten bat egiteaz arduratu zen prozesuaren lehen fa-sean, haurren eta gazteen sustapenerako sistema diseinatzeko erreferentzia gisa erabilizutena. Jaume, berriz, nerabeentzako balio anitzeko zerbitzuaren eredua zehazteko pro-zesuan laguntzen ari da.

ELKARRIZKETA DOMINGO COMASI

Zientzia Politikoetan eta Soziologian doktorea. Gizarte esku-hartzeko programak iker-tzen, ikuskatzen eta ebaluatzen espezializatua. Argitalpen ugariren egilea da, eta ho-rien artean bat nabarmendu nahiko genuke, aztergai dugun gaiarekin harreman zuzenaduelako: Manual de evaluación para políticas, planes, programas y actividades de ju-ventud, 2008an argitaratua.

Zer da zuretzat ebaluazioa?

Oinarrizko ideia honako hau litzateke: ebaluaziorik gabe, Gaztematika ez dago itxita.Ebaluazioak zerbitzuen sistema berrelikatzen du. Berrikuntzari irekita dagoen sistemada, eta, ondorioz, berrikuntza horrek beharrezko du ebaluazioa, ebaluazioak informazioasor dezan. Hain zuzen ere informazio hori da sistema aldatzen eta hobetzen laguntzenduena. Lehenengo elementua, beraz, ebaluazioa Gaztematikari estu-estuki lotuta dago-ela ulertzea da.

Beste elementu garrantzitsu bat da sistemak bere ibilbidea hasten duen unean hasibehar dela ebaluazioa; hau da, dena hasieratik ebaluatu behar da. Ebaluazioa ez da expost facto egin beharreko gauza bat; aitzitik, planifikatu egin behar da, eta prozesuaabian jartzen den une berean hasi. Ondorioz, adierazleek, prozedurek eta ebaluazioaegiteko beharrezko diren baliabideek hasiera-hasieratik egon behar dute zehaztuta.

Gaztematikari dagokionez, hiru ebaluazio mota ezberdin egon behar dira:

• Sistemaren beraren ebaluazioa. Ebaluazio kualitatiboa eta parte-hartzailea. Ezta-baida foroak tresna egoki gisa, eta zenbait datu kuantitatibo, ebaluazio hori objek-tibatzeko.

• Udalerri mailako ebaluazioa. Udalerriaren ikuspegitik abiatuta. Udalerriko eragileekprozesu hori partekatu eta haren inguruan eztabaidatu behar dute.

Page 8: Haurrak, nerabeak eta gazteak sustatzeko zerbitzuen ebaluaketa

6

mesanotxean 07 Haurrak, nerabeak eta gazteak sustatzeko zerbitzuen ebaluaketa 2010eko Maiatza

• Baterako irizpideei erantzuten dieten programen ebaluazioa, hainbat udalerrik egi-ten dutena. Modu formalagoan eginiko ebaluazioa. Adibidez: zer eskaintzen digugazte informazioak? Ia ikerketa prozesu bat dela esan dezakegu. Gazte informazioahobetzeko balio du.

Hortaz, hiru ebaluazio mota desberdin daude, eta bakoitzak bere hartzaileak ditu. Le-henengoak sistema bera izango luke hartzaile, baita Foru Aldundiko politikariak eta tek-nikariak ere. Bigarrenak udalak, eta hirugarrenak, Gaztematika zerbitzuetako teknikariak,modu globalagoan.

Zehazki zein ebaluazio tresna erabil ditzakegu zerbitzuetan?

Tresnei buruz galdetzen didatenean, beti gauza bera erantzuten dut: egiten dakigunada egokiena. Hau da, norberak erabiltzen dituen tresnak erabili behar dira. Kasu hone-tan, ez da pertsona, taldea baizik. Egia da beti jo daitekeela kanpoko aholkulariengana,baina, nire ustez, kanpoko aholkulariek ez dute jendeak dagoeneko ezagutzen eta era-biltzen duenetik askoz urrunago joan behar.

Beraz, zein tresna dira benetan onak? Ondoen erabiltzen di-tugunak. Adibidez, taldea pedagogiaren edo psikolo-giaren arlotik badator, jakintza horietan oinarritutazehaztuko ditugu tresnak. Arlo bakoitzean, tal-deak dagoeneko badauzkan gaitasunak era-bili behar dira.

Ebaluazioaren gakoa teknologiak dire-naren ustea ez da zuzena. «Meto doenmahai biribilean» kokatzen ditut teknikaguztiak1, eta tresnak pertsonen gaita-sunen arabera zehazten dira. Esku har-tzen ari den taldeak ez baldin badutresna menderatzen, baliteke ebalua -zioa primeran diseinatuta egotea, bainaezin abian jarri izatea. Beraz, ez da haingarrantzitsua teorian ebaluazio tresna ide-ala izatea, baizik eta jakintzak eta baliabi-deak izatea.

1. COMAS ARNAU, D. (2008). Manual de evaluación para políticas, planes, programas y actividades de juventud. Madril, INJUVE.

Bigarrenmailako datuak

Ekoizleak-Igorleak

“Haurrak Nerabeak Gazteak”

Estabaida-taldeak

ElkarrizketakHistorioak

InkestakBehaketa

Partehartzea

ErregistroakBerriemaile

klabeak

Page 9: Haurrak, nerabeak eta gazteak sustatzeko zerbitzuen ebaluaketa

7

Haur eta gazteria politiken monografikoa

Nola gara daitezke prozesu horiek zerbitzuetako teknikarien bidez?

Ebaluazioa gehiegi hierarkizatu da. Ez da norberaren ezagutza baino harago eginbehar, norberaren ezagutzarekin baizik (hobetzen, ebaluazioaren partaide bihurtzen,metodoak daudela erakusten…).

Ebaluatzaile ona, gaur egun, jakintzak izateaz gain, prozesuan parte hartuko duenjendearen jakintza mailara egokitzen dakiena da. Are gehiago: nire ustez, urte gutxi ba-tzuetan, prozesuetan parte hartzen ari diren profesionalek ebaluazioan modu aktiboanparte hartzeko adina jakingo dute, master bat egin izan balute bezala.

Zer eragilek egin behar dute ebaluazioa?

Hainbat eragilek, kasuan kasu. Lehenengo ebaluazio motaren kasuan, Gaztematika-ren arloan, nolabaiteko maila tekniko-administratiboa duten eragileek egin behar duteebaluazioa, argi eta garbi. Tokiko mailan, sistemako eragileez gain, gizarte esku-hartze-aren arloan kokaturiko beste eragile batzuk hartu behar dira aintzat. Eta hor tokiko el-karteak eta udala bera daude sartuta.

Programei buruzkoetan (zerbitzuak), nik partaidetza bikoitza proposatzen dut. Aldebatetik, funtsezkoa da programa horiek garatzen dituzten teknikarien parte-hartzea, eta,bestetik, erabiltzaileei beren iritziak adierazteko aukera eman behar zaie. Ez teknikarienmaila berean, baina bai iritzia emateko tarte bat behintzat.

Nola ebaluatu ukigarriak ez diren alderdiak?

Argi eta garbi, alderdi ezberdinak dira horiek, eta tresna ezberdinak erabili behar dirahorien kasuan. Ukigarria dena formalagoa izaten da, eta ezin hobeto jasota egongo li-tzateke kasuen erregistroa bezalako tresnetan. Horrelako ebaluazioen kasuan, gauzakargi edukitzea izan ohi da zailena; argitu egin behar dira kontzeptuak. Kanpoko eragilebatek, adibidez, ekarpen handia egin dezake, jendeari dauden tresnez eta dituen jakin-tzez jabetzeko aukera ematen baitio. Besteak beste, galdetegi bat edota erregistro in-formatiko bat erabili ahalko lirateke.

Eta alderdi ukiezinak aldez aurretik kodifikatuta ez dauden elementu guztiak dira; hor-taz, zaila da haiek erregistratzea. Gainera, aldaketa eragiten duten osagaiak izan ohidira. Hor, beste metodologia mota batzuk ere badaude. Esaterako, eztabaida taldea me-todologia ona litzateke. Gaur egun, asko erabiltzen da metodologia hori merkatu azter-ketetan eta publizitatean. Horretarako, baina, testuinguruak oso argi egon behar du.Eztabaida taldeak antolatzen oso trebea den jendearekin azterketa egiterik badago; az-kenean, emandako informazioa errepikakorra izan daiteke, norberak badakizkien gau-zak baitira, funtsean. Eztabaida taldeak gauza berriak ekarri behar ditu azalera, etamodu bakar bat dago horretarako: taldea zuzentzen duenak bere egitekoaren xedea zeinden eta helburuak zein diren argi izatea.

Page 10: Haurrak, nerabeak eta gazteak sustatzeko zerbitzuen ebaluaketa

8

mesanotxean 07 Haurrak, nerabeak eta gazteak sustatzeko zerbitzuen ebaluaketa 2010eko Maiatza

Oso ongi legoke, bestalde, gazte behatzaileekin lan egitea. Horretarako, oso interes-garria litzateke gazteen elkarteekin lan egitea. Gainera, funtsezko informatzaileak osoerabiltzaile aktiboak edo ez-aktiboak izan daitezke –hain zuzen ere, oso aktiboak ez di-relako–.

Gaztematikan (bere zerbitzu eta programetan) gazteek parte hartzea da helburua.Baina, parte har dezaten, beharrezkoa da ebaluazioa guztiz eraldatzea. Parte-hartzaile-agoa izan behar du, demokratikoagoa, hurbilagoa... Gakoa ebaluazioa denen artean egi-tea litzateke. Profesionalek garrantzia ematen diote, baina, aldi berean, beldurra,errezeloa, egonezina eta susmoak pizten ditu ebaluazioak. Beraz, apurtu egin behar daideia hori. Ez zaio beldurrik izan behar, lagundu egingo digulako eta egiteko erabatekogaitasuna daukagulako.

Nola ebaluatzen dugu Gaztematikaren gizarte irudia?

Hori sistemaren beraren edo Gaztematikaren ebaluazio globala litzateke. Nik inkestabaten bitartez egingo nuke, baina denbora bat beharko nuke hori egiteko, alferrikakoadelako kontu hau planteatzea sistema ondo ezarrita ez dagoen bitartean. Urte parte ba-tean hiruzpalau galdera sinple egingo nituzke beste inkesta orokorrago batean, eta han-dik urte batzuetara inkesta espezifiko bat egingo nuke.

Nola ebaluatu hedabideek ematen duten irudia?

Galdera horri dagokionez, nik uste dut datorren urteari begira posible izango litzate-keela udal teknikariei dagokienez komunikazio arloko trebakuntza espezifikoa plantea-tzea, sistemako beste jarduera bat izango balitz bezala. Udal teknikariek oinarrizkoprestakuntza jaso beharko lukete (lau, bost edo sei orduko ikastaroa), komunikazioaknola funtzionatzen duen ikasteko, hedabideekiko harremana nola finkatzen den jakiteko,prentsa-ohar bat nola egiten den ikasteko... Oso oinarrizko gauzak. Nire ustez, oso in-formazio egokia litzateke hori udal teknikarientzat. Horrela, irizpide tekniko batzuk izangolituzkete; dagoeneko badauzkate gazteen kasuan, baina baliteke hedabideen kasuanmaila berean ez izatea.

Hori, eduki estandarren azterketa eginez ebalua liteke; alegia, Gipuzkoako hedabi-deek gazteekin loturiko gaiei ematen dieten tratamendua aztertuz. e-Gaztemira aldiz-kariak albisteak jasotzen ditu; edukien azterketa egitea besterik ez da falta.

Page 11: Haurrak, nerabeak eta gazteak sustatzeko zerbitzuen ebaluaketa

9

Haur eta gazteria politiken monografikoa

EBALUAZIOAREN ERRONKA

Hil honetako monografikoan, haurtzaro eta gazteria politiketako bi aditu ospetsu el-karrizketatu ditugu, zerbitzuen eta programen ebaluazioko alderdi ukiezinetan sakon-tzeko asmoz. Domingo Comas eta Jaume Funes Donostian izan ziren duela gutxi,Gipuzkoako Foru Aldundiko Haurren eta Gazteen Zuzendaritza Nagusiak Gaztematika(Haur eta Gazteen Sustapenerako Sistema) publikoki aurkezteko maiatzaren 13an an-tolatu zuen ekitaldian parte hartzeko. Haiekin egoteko eta haurrei, nerabeei eta gazteeizuzendutako zerbitzuak ebaluatzeko moduari buruz dituzten ideiak eta proposamenakezagutzeko aukera izan dugu.

Domingo Comasek eta Jaume Funesek zuzenean hartu dute parte Gaztematika disei-natzeko prozesuan. Domingo txosten bat egiteaz arduratu zen prozesuaren lehen fa-sean, haurren eta gazteen sustapenerako sistema diseinatzeko erreferentzia gisa erabilizutena. Jaume, berriz, nerabeentzako balio anitzeko zerbitzuaren eredua zehazteko pro-zesuan laguntzen ari da.

ELKARRIZKETA JAUME FUNESI

Psikologoa, hezitzailea eta kazetaria. Nerabezaroan eta gizarte zailtasunetan espe-zialista. Nerabeei eta gazteei arreta emateko hainbat alderdiren inguruan aholkularia,ikuskatzailea eta irakaslea.

Zer esan zenezake nerabeei zuzendutako zerbitzuen ebaluazioari buruz?

Nerabeen ebaluazioak daukan eragozpena irizpide sinple batekin lotuta dago. Nera-been inguruko ebaluazio guztiak «prozesu ebaluazio» deitutakoekin daude lotuta; hauda, bizitzako sekuentziak bizi dituzten moduarekin, egoera zailei aurre egin behar izanarren, azken emaitza positibotzat jo dezagun.

• Nolabait esateko, jakin nahi duguna zera da: zenbat gazte dauden arrazoizko egoe-ran betiereko gaztetasunera iristen direnean, bizitzan gutxi gorabehera egonkortutadaudenean, 19-20 urterekin.

• Ebalua daitekeen beste alderdi bat da zein gazterengana iristen garen. Galdera horibaliabideekin dago lotuta. Ikusi behar da nerabe mota guztiengana iristen garenedota bakar batzuengana soilik, eta batzuengana iristeak beste batzuengana ez hel-tzea suposatzen duen. Horrenbestez, baliabide batek nerabeengana iristeko duengaitasuna neur daiteke, baita nerabe horiek elkarrekin bizitzeko duten gaitasunaere.

Page 12: Haurrak, nerabeak eta gazteak sustatzeko zerbitzuen ebaluaketa

10

mesanotxean 07 Haurrak, nerabeak eta gazteak sustatzeko zerbitzuen ebaluaketa 2010eko Maiatza

• Behar handiena dutenengana iristen ote garen ere ebalua daiteke; hau da, zenba-teraino laguntzen diegun gizartean eta familian aukerarik ez duten nerabeei. Bestemodu batera esanda: bere burua ile-apaintzaile gisa soilik ikusten duen neska batinola errazten diogun harremanak, bizipenak, ezagutzak eta abar izateko aukera,bere burua abeslari, mekanikari, arkitekto edo beste edozertan ere ikus dezan. Hauda, benetako aukerak sortzen ditugun edota konpentsazio mekanismoak besterikez diren.

• Hori beste modu batera ere neur daiteke; adibidez, ikusita zenbat nerabe fidatzendiren sistemako parte den pertsona heldu batean, edota sistemako zenbat heldukduten nolabaiteko eragina nerabeengan. Ez naiz ari gugana etorri eta erregistratzenditugun nerabeez, baizik eta, zailtasun edo krisi baten aurrean, sistema honetan la-guntza emango dien heldu bat topatuko dutela pentsatzen duten nerabeez.

Halako gauzak neurgarriak dira, baina ebaluazioetan ez dituzte normalean horrela-koak eskatzen. Herritarrek eta, finean, administrazioak nerabeei zuzendutako baliabi-deei eskatzen dietena zera izaten da –ondo funtzionatuko badute behintzat–: batez ere,arazo jakin batzuk kontrolatzea eta kudeatzea. Alegia, neska-mutilek arazorik ez ematea,ahal izanez gero botiloi gehiegi ez egitea, gehiegi ez drogatzea… Horregatik, ebaluazioahalako arazoak murrizteari begira egiten da, baina ez nerabeen bizimoduan duten be-netako eraginari erreparatuta.

Nerabeen inguruko ebaluazioak ildo horretatik jo beharko luke. Ez dauka inolako zen-tzurik orain zer duten, gero zer izango duten, orain ondo dauden eta gero ondo egongodiren ebaluatzeak. Egoera hain da dinamiko eta aldakorra... Egiten duzunaren eraginaneurtzeko, nerabeekin lanean zenbat denbora eman duzun aztertzen ibili behar duzu.Gainera, prozesuak iraun bitartean neska-mutilaren bizitzan zer gertatzen ari den jakinbehar duzu; izan ere, laguntzak egon badaude, baina une egokian ematen ez badira al-ferrikakoak izaten dira. Horrenbestez, beharra dagoen unean ematen ez baldin bada,neska-mutil batentzat balio duenak ez du beste batentzat balioko. Beraz, baliabidearengaitasuna aztertu beharko genuke, zehazki noiz esku hartu beharko genukeen jakiteko.Horretarako, ezinbestekoa da denbora batez nerabearen alboan egotea.

Nola ebalua daitezke ukiezinak diren alderdiak?

Nerabezaroa unibertsalki asmatutako gizarte ziklo gisa hartzen badugu, hemen etaorain beharrezko dena, eta ezadostasun handiak sortzen direla nerabeak nahi duenareneta helduek harengandik espero dutenaren artean, zer da neurtu behar duguna? Nera-bearen poztasuna ala haren ardura duten helduen poztasuna?

Eragin ukigarriak baino garrantzitsuagoak diren eragin ukiezin gehienek nerabea sen-titzen den moduarekin dute zerikusia: zein den haren ondoez eta poztasun maila, zeinneurritan has daitekeen proiektuak gauzatzen... Gutxi gorabehera, subjektu berezia oteden, alaia…

Page 13: Haurrak, nerabeak eta gazteak sustatzeko zerbitzuen ebaluaketa

11

Haur eta gazteria politiken monografikoa

Ildo horretatik, ukigarria denaz eta ukiezina denaz kezkatzen nauena zera da: ukigarriadena zenbatu egin dezakegula, eta ukiezina dena ahaztu. Nerabeekin egiten den lana ba-lioztatzen dugunean, oso garbi izan behar dugu nerabeak beren buruarekin adiskidetzea,besteekin bizitzen ikastea eta gutxi gorabehera nolabaiteko herritar proiektua sortzen joa-tea direla xedeak. Eta hori neurtzea ez da erraza; ez dago termometrorik.

Jendeak ezer egiten ez dugula pentsatzeko arriskua dago. Nerabezaro proiektua nor-baiten laguntzarekin eraikitzen laguntzen diegu gazteei, beharrezko dituzten estimu-luekin.

Zer esango zenuke hezitzaile taldeez, haien gaitasunaz eta ibilbideaz?

Nolabaiteko beldurra diegu «hezigarri», «hezitzaile», «dinamizatzaile»… hitzei. Zer dadenok landu behar duguna? Filosofia berbera. Nerabe guztiek harremanetarako prestdauden heldu batzuk izan beharko lituzkete ondoan hezteko prozesuan, nahiz eta helduhorien zeregina ez izan gazteen segimendua egitea. Nerabearen gertukoa izan behar duheldu horrek, haren munduaz eta bizitzen ari denaz interesa duena. Eta hori oso kontuanizan beharko lukete alor honetan lan egiten duten guztiek, bakoitzak dagokion neurrian.

Erreferentzia hori gutxien espero duzunean sortzen da, bereziki egunerokoan, baina,batez ere, nerabeak nahi duenean. Nerabe guztiek behar dituzte halako erreferenteak.Metodoei dagokienez… Horiek nola ebaluatu?

Ebaluazioak, zentzu puristan, elementu objektibagarriak behar ditu. Denak ez du balio.Ziurrenik behaketarekin lotutako erregistro tresnak behar dira. Gehiago edo gutxiagosistematizatuta egongo dira, nerabeekin lan egiten duten pertsonek nerabeen bizitzanesanguratsua iruditzen zaiena jaso dezaten.

Gauza batzuk sistematiza daitezke edonola ere; adibidez, hezitzaile batek nerabe ba-tekin bi urtean egin duena balioztatzeko. Prozesuaren nondik norakoak zehaztu beharkolituzke. Eta, prozesu horretan, irizpide batzuk ezar genitzake: nola sortzen den harre-mana, zer ekintza izaten diren, noiz funtzionatzen duten eta noiz ez… Ibilbideak zehaztueta konparatzeko aukera izango genuke.

Zure ustez, nola egin beharko lukete ebaluazioa zerbitzu jakin batekoeragileek (hezitzailea, psikologoa…)?

Horretarako, ezinbestekoa da profesionalaren lan kargan, nerabeei zuzendutako zer-bitzu batean, oso argi izatea gertatutakoa idatziz jasotzeari denbora bat eskaini beharzaiola. Beste alde batetik, tarte bat eskaini behar zaio besteekin gertatutako dinamikariburuz eztabaidatzeari, baita honek guztiak zer esan nahi duen aztertzeari ere. Beraz,idazteko, partekatzeko eta hausnartzeko astia. Hala, konparagarria izango den produk-tua lortuko dugu. Baina, prozesu hori gauzatzeko, irizpideak eta lan egiteko moduak ba-teratu behar ditugu; hau da, behatzeak zehazki zer esan nahi duen adostu. Horrekguztiak lan kargaren parte izan behar du, bestela edozer izango bailitzateke baliozko.

Page 14: Haurrak, nerabeak eta gazteak sustatzeko zerbitzuen ebaluaketa

12

mesanotxean 07 Haurrak, nerabeak eta gazteak sustatzeko zerbitzuen ebaluaketa 2010eko Maiatza

Balio zehatz batzuk goresten dituen gizarte batean, zer balio landu beharkogenituzke zerbitzuan?

Argi dago zerbitzuaren helburua ez dela nerabeak kontrolatzea, ezta biltzea ere. Gurelana ez da suak itzaltzea. Askotan, helduek eskatzen digutena ez dator bat nerabeeknahi dutenarekin.

Zer egin beste alderdiarekin? Nerabeen inguruan dauden helduek ikuspuntua nola al-datzen den ikusi behar dugu. Horrenbestez, lanaren zati bat helduei zuzenduta dago,eta hori kontuan hartu eta balioztatu egin behar da.

Horrekin lotuta, nolabaiteko gatazka dago, batzuetan ez baita zerbitzu hauen bidezematen dena balioesten. Ildo horretatik, hezkuntza arautuak (ikastolek, ikastetxeek...)gero eta eskaintza zabalagoa du, eta pozik daude gurasoak, beste zerbitzu bat ere ema-ten zaielako: alde batetik, entretenituta izaten dituzte nerabeak eta, bestetik, egokia ezden jendearekin elkartzen ez direla bermatzen dute. Haien antzerakoak direnekin ego-ten dira harremanetan. Nola azaldu gurasoei zerbitzuen (gaztelekuaren) helburuetakobat nerabeak beste nerabe batzuekin elkartzea dela, eta hori positiboa dela pertsonabezala garatzeko? Nola azaldu autonomo izan behar direla, eta haiek hartu behar dituz-tela erabakiak? Aztertzeko modukoa da, bestalde, nerabe horiek zenbateko autonomiaeta erantzukizun maila duten.

Espazio hauetan, autonomia izaten dute nerabeek; eskolan, etxean edo gizartean ezdutena, uzten ez zaielako. Hortxe dago alde nagusia. Ikastolaren eskaintzaren eta gaz-telekuaren eskaintzaren arteko aldea, askotan, ez dago nerabeek egiten dutenean edoez dutenean. Kontua da gaztelekuan haiek hartzen dituztela erabakiak; haiek egiten di-tuzte ekintzak; haiek planifikatzen dute… Hori da ezberdintasun nagusia. Hamabost ur-teko nerabe batek ez du onartuko inork bere bizi osoa planifika dezala. Beste batzuekinbatera bizi dira, autonomia dute…

Zein izan behar da erakundeen zeregina?

Teorian, administrazio publikoak nerabe guztiez arduratu behar du; ez aukera gutxienedo gehien dutenez. Nerabe gehienek nahi dutena nerabezaroa lasai igarotzea da. Etabeste askorik ez. Helduok ez dugu haien bizitzan gehiegi sartu behar.

Logika horretan oinarrituta, udal edo administrazio batek prozesu horretan parte har-tzen duenean, nerabeez arduratu nahi duelako egiten du. Onartzen dut bizitzako biga-rren heziketa etapa dela; onartzen dut nerabeen aniztasunaren zerbitzura herritar heldubihurtuko dituzten estimuluak eman behar dizkiedala, eta garrantzitsua izango dela.

Horrenbestez, kezka bat dago ebaluazioaren muinean: etorkizunean nolako pertsonaedo heldu motak izango diren. Nerabezaroaren zati handi batean agertzen den gai batzera da: nerabeez arduratzeko, nerabezaro guztiak berdinak ez direla onartu beharradagoela, eta beharrezkoa dela etiketa gutxiago jartzen dituzten zerbitzuak sortzea, par-taidetza sustatzen duten zerbitzuak…

Page 15: Haurrak, nerabeak eta gazteak sustatzeko zerbitzuen ebaluaketa
Page 16: Haurrak, nerabeak eta gazteak sustatzeko zerbitzuen ebaluaketa

Proposamenendokumentua:Haurrak, nerabeak eta gazteak sustatzeko

zerbitzuen ebaluazioa

mesanotxean 07 Haurrak, nerabeak eta gazteak sustatzeko zerbitzuen ebaluaketa 2010eko Maiatza

Page 17: Haurrak, nerabeak eta gazteak sustatzeko zerbitzuen ebaluaketa

15

Haur eta gazteria politiken monografikoa

Ebaluazioaren gaiarekin hasteko, Gaztematikari buruzko dokumentuan bildutako ideinagusiak gogoraraztea iruditzen zaigu egokiena:

• Ebaluazioa organizazioetan edo sistemetan etengabe garatzen den prozesua da. Pro-zesu horrek barnean hartzen du eginkizun-ziklo berri bati aurre egiteko aukera ema-ten duten deskribapenak, analisiak eta balorazioak lortzeko xedez, organizazioariedo sistemari (jakina, bere eginkizuna barne) eta inguruneari (organizazioaren edosistemaren eginkizunak ingurunean eragindako aldaketak barne) buruzko informa-zioa lortu eta prozesatzeko egiten den guztia.

• Behe-mailan egiten diren ebaluazio-prozesuek goi-mailako ebaluazio-prozesuetanerabil daitekeen informazioa ematen dute. Hala, zerbitzu batean ebaluatzeko erre-gistratzen dugun informazioa Sistema udal-mailan eta Gipuzkoa osoko mailan eba-luatzeko prozesuan ere erabil daiteke.

• Ebaluazio-prozesuak, plangintza-prozesuak bezala, partaidetzazkoak izango dira eta,bereziki, haurren, nerabeen eta gazteen ekarpenak eta balorazioak izan behar di-tuzte.

• Gipuzkoako Gaztematikan ebaluazio-prozesuek, gutxienez, honako gai hauek az-tertuko dituzte (bakoitzari buruzko adierazleekin eta estandarrekin lan eginez):

– Beharrak eta baliabideak. Beharren eta baliabideen ebaluazioak hartzaileeieta haien inguruneari buruzko informazioa lortzen eta prozesatzen du.

– Jarduerak. Jardueren ebaluazioak Sistema eta bere atalak funtzionatzen ari direnala ez jakiten laguntzen du, eta baita aurreikusitako esku hartzeak nola burutzenari diren jakiten ere.

– Emaitzak. Emaitzen ebaluazioak aukera ematen digu Sistemaren eginkizunakhartzaileengan dituen eragin zuzenak eta espezifikoak ezagutzeko eta eragin ho-riek ezarrita ditugun helburuekin konparatzeko.

– Eragina. Eraginaren ebaluazioak ahalbidetzen digu Sistemaren ekintzatik esperodaitezkeen emaitzak baino harago joatea. Gainera, horri esker jakin dezakegu Gi-puzkoako Gaztematikaren eta beste batzuen ekintzak haurrengan, nerabeenganeta gazteengan eta haien ingurunean eragindako ondorio interesgarriak zein neu-rritan identifika daitezkeen.

Page 18: Haurrak, nerabeak eta gazteak sustatzeko zerbitzuen ebaluaketa

16

mesanotxean 07 Haurrak, nerabeak eta gazteak sustatzeko zerbitzuen ebaluaketa 2010eko Maiatza

HAURRAK ETA GAZTEAK SUSTATZEKO ZERBITZUENEBALUAZIOAREN ERRONKARI EKITEKO HAINBAT IDEIA

Domingo Comasi eta Jaume Funesi egindako elkarrizketak sakon aztertu ostean, me-todologia egokia iruditu zaigu elkarrizketatu biek emaniko hainbat ideia-inpaktu azaltzea.Nahiz eta badakigun erabilitako formula zuetako batzuei errepikakorra egingo zaizuela, al-derdi nagusien laburpen gisa jasotzea gustatuko litzaiguke, gure ikuspuntu xumetik be-tiere. Zuen herrietarako haur eta gazte zerbitzuetan aplikatzeko interesgarrien iruditzenzaizkizuen proposamenak aukeratzera animatzen zaituztegu.

GAZTEMATIKA: DOMINGO COMAS

Ebaluazioa, haur eta gazte zerbitzuak berritzeko elementu erabakigarria.

Abiapuntuko ideia nagusia ondoko hau da: ebaluaziorik gabe, sistema ez dagoelaitxita. Ebaluazioak berrelikatu egin behar du sistema, ebaluazioak sistema bera hobetueta berritu ahal izateko informazioa ematen duelako.

Ebaluazioa hasiera-hasieratik egin beharra dago.

Sistema, zerbitzuak eta programak abian jartzen diren unean bertan ipini behar daebaluazioa martxan. Hau da, dena ebaluatu beharra dago. Ebaluazioa ez da ex post factoegin beharreko lana, hasiera-hasieratik egin beharrekoa baizik.

Ebaluatzeko teknika ona, ondoen erabiltzen dakigun hura da.

Zerbitzuetan, ez da teknikari batek bakarrik dakiena erabili behar; talde tekniko guz-tiak menderatzen dituen tresnak erabili behar dira. Egia da garrantzitsua dela kanpokoaholkulariengana jotzea, baina kanpoko aholkulariek ez dute jendeak ezagutzen eta era-biltzen duena baino askoz urrunago joan behar.

Ebaluazioa zerbitzuetako teknikarien ezagutzan oinarrituta diseinatu behar da.

Ebaluatzaile ona da ezagutzak izateaz gain, ebaluazio prozesuan parte hartuko duenjendeak zein gaitasun dituen badakiena eta horietara egokitzeko gaitasuna duena.

Page 19: Haurrak, nerabeak eta gazteak sustatzeko zerbitzuen ebaluaketa

17

Haur eta gazteria politiken monografikoa

Eragileek euren esku-hartze mailaren arabera hartzen dute parte ebaluazioan.

Tokiko eremuari dagokionez, zerbitzuetako eragileak ez ezik, kontuan hartu behar diragizarte parte-hartzeko arloetan dauden eragileak ere. Alde horretatik, ezinbestekoaizango da tokiko elkarteak eta udala bera inplikatuta egotea. Bestalde, programak eba-luatzeari dagokionez, partaidetza bikoitza sustatu behar da. Alde batetik, funtsezkoaizango da programa horiek garatzen dituzten teknikarien parte-hartzea eta, bestetik, ga-rrantzitsua da erabiltzaileei beren iritzia emateko tartea eskaintzea.

Ukigarria denaren ebaluazioa lantalde teknikoak egin behar du, kanpoaholkularitzaren laguntzarekin.

Ukigarria dena formalena da, eta ezin hobe jaso daiteke kasuen erregistro batean.Kanpoko eragile batek, adibidez, ekarpen handia egin dezake, jendeari eskura dituentresnez eta dituen jakintzez jabetzeko aukera ematen baitio.

Eztabaida taldea tresna bikaina izan daiteke ukiezina dena ebaluatzeko.

Alderdi ukiezinak aldez aurretik kodetuta ez dauden elementu guztiak dira; horrega-tik, zaila da haiek erregistratzea eta ebaluatzea. Eta, gainera, aldaketa eragiten dutenelementuak izan ohi dira. Beraz, eztabaida taldea metodologia ona litzateke horiek ba-lioesteko.

Programen gizarte irudia, komunikabideek ematen duten irudia.

Komunikabideek zerbitzuen eta programen inguruan eta, oro har, gazteen inguruanematen duten irudia ebaluatzeko modua edukiak aztertzea izango litzateke.

Page 20: Haurrak, nerabeak eta gazteak sustatzeko zerbitzuen ebaluaketa

18

mesanotxean 07 Haurrak, nerabeak eta gazteak sustatzeko zerbitzuen ebaluaketa 2010eko Maiatza

NERABEENTZAKO BALIO ANITZEKO ZERBITZUAK:JAUME FUNES

Ebaluazio adierazleak.

Nerabeekin egiten den edozer ebaluaziok zerikusia du «prozesuen ebaluazioa» dela-koarekin. Alde horretatik, garrantzi berezia dute honako alderdi hauek:

• Betiereko gaztarora heltzen direnen artean, gutxi gorabehera zenbat dauden bizi-tzan egoera arrazoizkoan.

• Zenbat gazterengana eta zer motatakorengana iristen garen.

• Noiz dauden bizitzan gutxi gorabehera kokatuta.

• Baliabide batek hainbat eratako nerabeengana iristeko daukan ahalmena, eta hain-bat eratako nerabe horiek elkarrekin biziarazteko daukana.

• Behar handiena dutenengana zer neurritan iristen garen ikustea.

• Zenbat nerabe fidatzen diren sistemako parte den pertsona heldu batengan jakitea,edota sistemako zenbat helduk duten nolabaiteko eragina nerabeengan aztertzea.

Ez dago ukiezina dena ebaluatzeko termometrorik.

Eragin ukiezin gehienak eragin ukigarriak baino garrantzitsuagoak dira, eta nerabeaksentitzen diren moduarekin dute zerikusia: zein den haien ondoez eta poztasun maila,zein neurritan has daitezkeen proiektuak gauzatzen... Ukigarria eta ukiezina denak sor-tzen duen kezka honako hau da: ukigarria kontabilizatu egin daitekeela, eta ukiezina,berriz, ahaztu. Nerabeekin egiten den lana balioztatzen dugunean, oso garbi izan behardugu nerabeak beren buruarekin adiskidetzea, besteekin bizitzen ikastea eta gutxi go-rabehera nolabaiteko herritar proiektua sortzen joatea direla xedeak. Eta hori neurtzeaez da erraza; ez dago termometrorik.

Hezitzaile taldeak eskura egotea oso garrantzitsua da gertuko hezkuntzaharremana izateko.

Nolabaiteko beldurra diegu «hezigarri», «hezitzaile», «dinamizatzaile»… hitzei. Zer dadenok landu behar duguna? Filosofia berbera. Nerabe guztiek harremanetarako prestdauden heldu batzuk izan beharko lituzkete ondoan hezteko prozesuan, nahiz eta helduhorien zeregina ez izan gazteen segimendua egitea. Gertukoak izan behar dute; gaz-teen munduarekiko eta bizi duten egoerarekiko interesa dutenak, alegia. Eta hori osokontuan izan beharko lukete alor honetan lan egiten duten guztiek, bakoitzak dagokionneurrian.

Page 21: Haurrak, nerabeak eta gazteak sustatzeko zerbitzuen ebaluaketa

19

Haur eta gazteria politiken monografikoa

Bizitzako kasuak eta ibilbideak erregistratzea erreminta egokia da zerbitzuakebaluatzeko.

Ezinbestekoa da behaketarekin lotutako erregistro erremintak egotea, nolabait siste-matizatuta daudenak. Haiei esker, nerabeekin lan egiten duten pertsonek alderdi esan-guratsuak apuntatu ahal izango dituzte. Horretarako, ezinbestekoa da profesionalaren lankargan, nerabeei zuzendutako zerbitzu batean, oso argi izatea gertatutakoa idatziz jaso-tzeari denbora bat eskaini behar zaiola. Beste alde batetik, tarte bat eskaini behar zaio bes-teekin gertatutako dinamikari buruz eztabaidatzeari, baita honek guztiak zer esan nahiduen aztertzeari ere.

Erakundeek nerabeen autonomiaren eta erantzukizunaren aldeko apustuaegin behar dute.

Administrazio publikoak nerabe guztiez arduratu beharko luke; ez aukera gutxien edogehien dutenez. Hori dela eta, bizitzako bigarren hezkuntza etapa dela onartzen du ad-ministrazioak, eta nerabeen aniztasunaren esanetara hainbat estimulu ipini behar di-tuela, emaitza gisa herritar helduak sor ditzan.

Page 22: Haurrak, nerabeak eta gazteak sustatzeko zerbitzuen ebaluaketa

TresnakGaiari buruzko gehiago jakiteko…

mesanotxean 07 Haurrak, nerabeak eta gazteak sustatzeko zerbitzuen ebaluaketa 2010eko Maiatza

Page 23: Haurrak, nerabeak eta gazteak sustatzeko zerbitzuen ebaluaketa

21

Haur eta gazteria politiken monografikoa

• Arnau, Domingo. La evaluación de programas de ocio alternativo de fin desemana. Madrid: Instituto de la Juventud, 2001. [linean] Disponible en Web:http://www.injuve.migualdad.es/injuve/contenidos.downloadatt.action?id=1903612698 [2010eko maiatzaren 22a]

• Comas Arnau, Domingo. Los métodos de investigación en la evaluación deprogramas de prevención. Comas Arnau, D. en Autores varios. Cuenca,Universidad Internacional Menéndez y Pelayo, 1995.

• Comas Arnau, Domingo. Manual de evaluación para políticas, planes,programas y actividades de juventud. Madrid: Instituto de la Juventud, 2008.[linean] Disponible en Web:http://www.injuve.migualdad.es/injuve/contenidos.item.action?id=1885386537&menuId=1627100828 [2010eko maiatzaren 22a]

• Funes Artiaga, Jaume. La animación sociocultural en la juventud. Animaciónsociocultural: teorías, programas y ámbitos. / Coord. por Jaume Trilla Bernet ,págs. 223-237. Barcelona: Arial, 1998.

• Alonso, Israel; Funes Artiaga, Jaume. El acompañamiento social en losrecursos socioeducativos. Educación social: Revista de intervenciónsocioeducativa, Nº 42,2009. págs. 28-46.

• Funes Artiaga, Jaume. Transiciones, itinerarios y procesos. Barcelona:Educación social: Revista de intervención socioeducativa, Nº 42, 2009.págs. 15-27

• Funes Artiaga, Jaume. El mundo de los adolescentes: propuesta paraobservar y comprender. Educación social: Revista de intervenciónsocioeducativa, Nº 29, págs. 79-102.

• Funes Artiaga, Jaume. L’observació en la tasca educativa. Barcelona: RosaSensat, ISBN 84-85008-41-7.pdf

• Cembranos, F. La animación sociocultural: una propuesta metodológica.Madrid: Editorial Popular, 1994.

• Fantova, F. El discurso de la calidad en la gestión social: narraciones ycristalizaciones. Barcelona: Universidad de Barcelona, 2004.

• BUSTELO, M. ¿Qué tiene de específico la metodología de la evaluación?,2002

• Bañón i Martínez, Rafael. La evaluación de la acción y de las políticaspúblicas. Madrid: Díaz de Santos, 2003. 253

• Ortí, A. La apertura y el enfoque cualitativo o estructural: la entrevistaabierta semidirectiva y la discusión de grupo”, en GARCÍA FERRANDO, M.;IBÁÑEZ, J. y ALVIRA, F. El análisis de la realidad social: métodos y técnicas deinvestigación. Madrid: Alianza, 1986.

• Ortí, A. La confrontación de modelos y niveles epistemológicos en la génesise historia de la investigación social” en DELGADO, J. M. y GUTIÉRREZ, J.Métodos y técnicas cualitativas de investigación en ciencias sociales.Madrid: Síntesis, 1995.

• Canales, M. y Peinado, A. Grupos de discusión. En DELGADO, J. M. yGUTIÉRREZ, J. Métodos y técnicas cualitativas de investigación en cienciassociales, Madrid: Síntesis, 2005.

Page 24: Haurrak, nerabeak eta gazteak sustatzeko zerbitzuen ebaluaketa

22

mesanotxean 07 Haurrak, nerabeak eta gazteak sustatzeko zerbitzuen ebaluaketa 2010eko Maiatza

• Druker, P. Las cinco preguntas más importantes que debe formularse sobresu ONG: Manual de auto-evaluación. Buenos Aires: Granica, 1995.

• Moreno, J.L. Guía de aplicación del modelo EFQM de excelencia en entidadesde acción social. Madrid: Fundación Luís Vives, 2007.

• Pujadas, J.J. El método biográfico: el uso de historias de vida en las cienciassociales. Madrid: CIS, 1992.

• Roselló, D. Diseño y evaluación de proyectos culturales. Barcelona: Ariel,2004.

• Vidal, P.; Villa, A.; Sureda, M; Albinyana, M. y Vidal, L El movimientoasociativo juvenil: Escuelas de ciudadanía y valoración social de losaprendizajes en las organizaciones juveniles. Madrid: CJE, 2006.

• Zufiaurre, B. y Albertín, A. M. Evaluación democrática y proyectoscooperativos.Pamplona, UPN, 2006.

• NACIONES UNIDAS. Haciendo realidad los compromisos: una guía juvenilpara evaluar políticas nacionales de juventud. Nueva York: Naciones Unidas,2004. [linean] Disponible en Web:http://www.un.org/esa/socdev/unyin/documents/spanishtoolkit.pdf [2010ekomaiatzaren 22a]

• ISEI-ISEI. Instituto Vasco de Evaluación e Investigación educativa. [linean]Disponible en Web: http://www.isei-ivei.net/eusk/indexeusk.htm [2010ekomaiatzaren 22a]

• Observatorio Vasco de Juventud. [linean] Disponible en Web: Euskadikohttp://www.gazteaukera.euskadi.net/r58-854/es/ [2010eko maiatzaren 22a]

• Observatorio Jovenmania de Cantabria. [linean] Disponible en Web:http://www.observatoriojovenmania.com/ [2010eko maiatzaren 22a]

• Observatori Catalá de la Joventut. [linean] Disponible en Web:http://www20.gencat.cat/portal/site/Joventut/menuitem.2cf42aabc10c0f72015d9510b0c0e1a0/?vgnextoid=cde6227866c3b010VgnVCM1000000b0c1e0aRCRD&vgnextchannel=cde6227866c3b010VgnVCM1000000b0c1e0aRCRD&vgnextfmt=default [2010eko maiatzaren 22a]

• Observatorio Regional de la Juventud (Murcia). [linean] Disponible en Web:http://www.mundojoven.org/MundoJoven/?param1=menu%2520016&param2=&nivel=2 [2010eko maiatzaren 22a]

Page 25: Haurrak, nerabeak eta gazteak sustatzeko zerbitzuen ebaluaketa

mesanotxean bilduma

01. Gazteak eta arriskuaren kudeaketa.

02. Emantzipazioa eta norberaren autonomia.

03. Gazte lokalak.

04. Sare birtualak.

05. Gazteentzako balio anitzeko zerbitzuak.

06. Gipuzkoako elkarteek Gaztematikari egindako ekarpena.

07. Haurrak, nerabeak eta gazteak sustatzeko zerbitzuen ebaluaketa.

23

Haur eta gazteria politiken monografikoa

Page 26: Haurrak, nerabeak eta gazteak sustatzeko zerbitzuen ebaluaketa

Gipuzkoako Haur eta Gazteen Sustapenerako SistemaSistema de Promoción Infantil y Juvenil de Gipuzkoa