IKIMILIKILIKLIK

LAKUNTZAKO ESKOLAKO

ALDIZKARIA 2016ko

MAIATZA

Interes Guneak:

Kanpaldia

Experimentuak

Bitxikeriak

Ipuinak

Iragarkiak

IKIMILIKILIKLIK 2

AURKIBIDEA

San Juan baleontzia 3

Kanpaldia 4

Lakuntza-Erroma-Grezia 6

Lakuntza descrita por Aixpil 8

Stephen Hawking 9

Chocolate party 10

Un nuevo conector 11

Iragarkiak 12

Bizitzaren sorrera 14

Uraren zikloa 15

Argitxoari egindako ipuina 16

Esperimentua 18

Acronyms 19

Bitxikeriak 20

Zergatiak 21

Animals from the sea 27

Lectura compartida 28

How to organize a party 29

Babaren propietateak 30

Summer wordsearch 31

Eskolako jaia 2016 Egitaraua 32

3

SAN JUAN BALEONTZIA

BALEONTZIA:

1563. urtean eraiki zuten San Juan baleontzia . Baleontziaren beheko aldean bizkarrezur bat dago.

Bizkarrezur hori, itsasontziaren beheko aldean jartzen duten pago handi baten enborra da. Ba-

leontziaren gainerako guztia haritzez eginda dago. Baleontziaren sahietsak (aldeak) egiteko, ha-

ritzek forma berezia behar dute. Horretarako, sokekin lotu eta hazten uzten dituzte. Baleontziaren

beste oinarrizko osagaia, sokak dira. Baleontzia mugitzeko, belak eta haizea erabiltzen dira.

BIDAIAK:

Euskal Herritik Ternuara (Kanada) joateko eta tzultzeko bi hilabete behar zituzten. Han Ternuan,

sei hilabete egoten ziren. Baleontziaren azpiko bodega, beti pisuarekin joan behar zuen, itsasontzia

ez iraultzeko eta gero hondoratzeko. Joaterakoan, teilak eramaten zituzten eta itzultzerakoan, ba-

leatren olioa erabiltzen zuten pisu bezala. 60 marinelek bidaiatzen zuten.

BALEAK ARRANTZATU:

Baleak arrantzatzeko, bost edo sei txalupa erabiltzen zituzten eta txalupa bakoitzean, zazpi marinel

joaten ziren. Arpoi eta sokekin arrantzatzen zituzten baleak. Atzeko marinalek, balearen isatsa

sokekin harrapatzen zuten. Aurrekoek gidatzen zuten, eta erdikoek arpoiak botatzen zituzten. Ar-

poiak sokekin lotzen zituzten, eta arpoia botatzerakoan soka heltzen zuten hortik ere, eta balea ha-

rrapatua zuten. Arrisku handia zegoen honetan; txalupa hondoratu ezgero, ur hotzean 10 minutu

besterik ez baitzuten bizirik irauten mari-

nelek.

Baleatik, hainbat elikagai eta material es-

kuratzen zituzten: bizarrak, hezurrak, ha-

ragia... eta gehien bat olioa, lanparak eta

kandelak egiteko erabiltzen zutena. Baleak

arrantzatzea oso lan zaila eta arriskutsua

zen.

TERNUAN:

Marinelek ternuan, baleak arrantzatzeko

txalupak montatzen zituzten. Ternuan ere,

eramaten zituzten teilekin etxeak, labeak

etab. eraikitzen zituzten urtero eta azke-

nean, itsaso hori Red Bay izenarekin geratu

zen. Euskaldunek, hango indiarrekin egiten zituzten aldaketak, jakiak eta beste hainbat gauza lor-

tzeko. Etxerako bidean oraindik Ameriketatik nahiko gertu ondoratu egin zen San Juan baleontzia

eta orain dela urte pare bat aurkitu egin zuten.

Orain, 2016an, Pasaian (albaolan) San Juan baleontzia lehen bezala eraikitzen ari dira, eta gero Ter-

nuaraino joango dira .

2016ko MAIATZA

5. MAILA

IKIMILIKILIKLIK 4

KANPALDIA!!!!!

Azkenean iritsi da maiatza eta lagunekin kanpaldira joan gara. Aurten Pasaia eta Hondarribin ibili gara eta oso gustora gaine-ra!!!

Lehenik, Pasaian, Albaola itsas faktorian egon ginen eta Euskal Herriko itsasontziek nola baleak harrapatzen zituzten azaldu ziguten. “San Juan” baleontziaren replika sakanako egurrekin nola egiten ari ziren ikusi genuen ere, ze nolako baleontzi han-dia!!!!

HH1 3 urte

2016ko MAIATZA 5

Gero, hondartzan primeran pasa genuen arearekin eta itsasoan jolasten. Hondarribiko parkean oso gustora ere.

Hurrengo kanpaldia noiz iristeko irrikitan gaude!!!!

IKIMILIKILIKLIK 6

Oraingoan

Greziatik

Erromarako

bidaia egin

dugu!!

Grezia

Erroma

Lakuntza

7 20

Kaixo lagunak!

Berriro denboraren makina martxan jarri dugu eta

Aintzinako Grezia eta Erromara joan gara beren hizkun-

tzak, alfabetoak, zenbakiak, kondairak, jolasak, eraikun-

tza ospetsuak, bizimoduak, jainkoak… ezagutzeko!

1. MAILA

IKIMILIKILIKLIK 8

LAKUNTZA DESCRITA POR “AIXPIL”

3. MAILA

Lakuntza está situada en la comarca de la

Barranca (Sakana en euskera), en Navarra.

En Lakuntza hay 1262 habitantes. Los idio-

mas más hablados son el vasco y el caste-

llano, aunque también podemos encontrar

otros idiomas como el árabe, debido a dife-

rentes personas procedentes de otros paí-

ses.

Las calles de Lakuntza son medianas. Las casas son anchas y grandes, las más populares

son; “Isidoron itxe”, “Kaporratz” y “Casa Bautiste”. En Lakuntza hay cuatro plazas, y

también encontramos bonitos parques. Los edificios

más destacados son el ayuntamiento, la escuela y la

casa de cultura.

En nuestro pueblo podemos encontrar diferentes acti-

vidades de ocio como, futbol, karate, kangoo, natación,

música, inglés, catequesis, ábaco, pintura, pelota, spi-

ning y zumba. En Lakuntza se celebran varias fiestas

conocidas. San Saastin es una de ellas en la cual se ce-

lebra la “damborrada” como en Donosti y otros pue-

blos.

Lakuntza nos gusta porque ahí viven nuestros amigos y amigas y porque pasamos buenos

momentos con ellos. Invitamos a visitar Lakuntza porque hay un monumento muy intere-

sante y por sus divertidas fiestas.

9

2016ko MAIATZA

STEPHEN HAWKING

Famous British physicist and

cosmologist

1942 He was born in Oxford,England. His parents had degres in Physics and Philosophy. 1950 They moved in to St.Albans.The Hawkins had three more children. 1963 His disease was diagnosed: Amyotrophic Lateral Sclerosis. 1965 He married Jane Wilde, a Roman Languages professor 1967 They had a child called Robert. 1969 He started using crutches and ceased lecturing regularly. Little by little he started using a wheelchair 1970 They had a child called Lucy. 1973 He became professor of Maths in Cambridge.

He left the Institute of Astronomy 1979 They had another child called Timothy. His speech was deteriorating. He was only understood by his familiy and very close friends. 1982 He won the CBE award (Commander of the Order of the British Empire) 1985 A severe pneumonia made him close to death and he undertook a tracheotomy

that removed his ability to speak and received a computer program

called The Equalizer to speak. 1988 He wrote a book about his life: “A brief history of time” 1989 He was made a Companion of Honour by the Queen Elizabeth 1991 His book was made a biographical documentary film. He splited with his wife. 1995 He got divorced and married Elain Mason, one of his nurses. 2005 He started controlling his communication with his cheeks' muscles. 2006 He was divorced second time. 2009 He won the Freedom Medal. 2014 They filmed his life in a movie called “The theory of everything” based on

the book written by his first wife “Travelling to infinity: My life with Stephen”

biograp

hy 6. MAILA

IKIMILIKILIKLIK 10

2. MAILA

CHOCOLATE PARTY

1.The five year class came to our class to celebrate a chocolate party . Mariaje

and her class came too.

They did drama, they made a delicious cake and we played games, it was fantas-

tic.

2. Lotus was Ixone,Hocus was Alex and Izaro was Rat.Lotus was very funny, she

ate too many chocolate and she had stomachache. Rat brought a present for Lo-

tus, it was chocolate, poor Lotus!!!!!

3, We played different games: the train game, the numbers and colours game,

pass the present game, memory game and smarties game.

We enjoyed it a lot!!!

4.At the end, we ate chocolate cake or smarties. They were delicious!!yummy!!!

YEAR 5 CLASS, COME TO OUR CLASS ANYTIME YOU WANT!!!!!!!

2 11

2016ko MAIATZA

UN NUEVO CONECTOR 5. MAILA

Este curso en Ingurune nos toca estudiar más geografía , y como hay muchos nom-

bres para aprender, estamos terminando un conector nuevo. Os explicamos ahora cómo

lo estamos haciendo.

MATERIALES: -Cartón de 25cm x 40cm -Hilos de cable eléctrico

-Un mapa -Cinta adhesiva de colores

-Listas de nombres -Martillo y punzón

-Plástico adhesivo -Pila de 4,5 v

-Encuadernadoresde 16mm -Bonbilla y portalámparas

-Cinta adhesiva aislante -Cable y tablero de madera

PROCEDIMIENTO:

1- Coge el mapa y coloréalo. Junto con las listas de

nombres pégalo sobre el cartón y pon el plástico ad-

hesivo.

2- Después con el martillo y el punzón

haz agujeros en los puntos marcados.

3- Mete los encuadernadores (en parejas,

nombres y sitios) y conéctalos por la parte

de atrás con un hilo de cable eléctrico.

Aplástalo con el martillo y tápalo con la

cinta adhesiva aislante.

4- Cuando acabes, comprueba cada

conexión y tapa el cartón con otro plástico

adhesivo por atrás.

5- Después de poner el plástico, pon en los

laterales cinta adhesiva de colores (del

color que quieras).

Para preparar el generador eléctrico:

6- Tabla de madera: pega los laterales

a la tabla de madera y píntala a tu gusto.

7- Pon la pila de 4,5 v en su sitio y co-

néctala con los cables al portalámparas

y a la bombilla.

8- Fija todos los elementos a la tabla y

¡¡¡¡¡Felicidades !!!!!!!!!!

2. MAILA

CHOCOLATE PARTY

1.The five year class came to our class to celebrate a chocolate party . Mariaje

and her class came too.

They did drama, they made a delicious cake and we played games, it was fantas-

tic.

2. Lotus was Ixone,Hocus was Alex and Izaro was Rat.Lotus was very funny, she

ate too many chocolate and she had stomachache. Rat brought a present for Lo-

tus, it was chocolate, poor Lotus!!!!!

3, We played different games: the train game, the numbers and colours game,

pass the present game, memory game and smarties game.

We enjoyed it a lot!!!

4.At the end, we ate chocolate cake or smarties. They were delicious!!yummy!!!

YEAR 5 CLASS, COME TO OUR CLASS ANYTIME YOU WANT!!!!!!!

IKIMILIKILIKLIK 12

IRAGARKIAK

H.H.ko 4 urteko gelan iragarkiak landu ditugu. Ez direla telebistan

agertzen soilik, kalean, egunkarietan,aldizkarietan. ere badira. Aldiz-

karietatik moztu eta produktuak, markak, logotipoak… aztertu ditu-

gu. Erizpide askoren arabera sailkatu ditugu : nori zuzentzen diren

(emakumea, gizona, edonori), testu kantitatearen arabera, txuri-

beltzean daudenak… Produktu bat ala beste erostearen arrazoiaz

hausnartu dugu . Azkeneko pausoa iragarkiak sortzea izan da eta

hementxe dituzue.

MERKEA DA.

OSO ONGI USAINTZEN DU.

ARROPAN BOTATZEKO.

BIGUNAK DIRA.

KORRIKA ASKO EGITEKO.

Hh2 4 urte.

13 2016ko MAIATZA

8 PERTSONA SARTZEN DIRA.

BAKARRIK 22.189 €

EZ ZAIZKIO PILAK GASTATZEN. EROSI

OSO AZKAR IBILTZEN DA.

5 SARTZEN DIRA.

BERRIA DA

POSTRERAKO ETA GOSALTZEKO.

INDARTSUAK IZATEKO.

IKIMILIKILIKLIK 14

15 2016ko MAIATZA

4. MAILA

IKIMILIKILIKLIK 16

HH3 ARGITXORENTZAKO IPUINA!

5 URTEKO IKASLEAK GURE ARGITXO LAGUNARI IPUIN BAT EGIN DIOGU!

ARGITXO HONDARTZAN JOLASTEN ZEGOEN BE-

RE LAGUNEKIN. EGUN EGUZKITSUA ZEN ETA

JENDE ASKO ZEGOEN HONDARTZA HORRETAN.

OSO GUSTORA ZEUDEN JOLASEAN, KUBOEKIN,

ESKUAREKIN, PALA ETA ERAMAN ZITUZTEN

GAUZA GUZTIEKIN.

ARGITXO ETA BERE LAGUNAK EZ ZUTEN KA-

RRAMARROA IKUSI. ETA HAUEK KONTURATU

GABE KARRAMARROAK ARGITXOREN IPURDIA

HOZKATU ZUEN!!!

LASAI ETA POZIK ZEUDEN, BARREZKA ETA

PRIMERAN PASATZEN. BAINA BAT-BATEA

KARRAMARRO GORRI ETA HANDI BAT ATERA

ZEN HARE AZPITIK.

-AI! AI! AI!!! ZE MINA!!!- OIHUKATU ZUEN

ARGITXOK ALDE EGITEN ZUEN BITARTEAN.

17 2016ko MAIATZA

AMAIERA!!!

EZ ZUEN BEGIRATU NORA ZIHOAN KORRIKA

ETA KONTURATU GABE URETAN SARTU ZEN.

ARGITXO GAIXOA EZIN ZEN URETATIK ATERA

ETA LAGUNTZA ESKATZEN ZEGOEN.

BERE LAGUNAK ABIATU ZIREN BERE BILA

HONDARTZATIK. GUZTION ARTEAN BILATU

ZUTEN, ALDE BATETIK BESTERA, BAINA EZ

ZUTEN IKUSI.

ORDUAN OLATU HANDI BATEN INDA-

RREREN LAGUNTZAREKIN, ARGITXO

LORTU ZUEN URETATIK ATERATZEA.

BERE LAGUNEKIN BUELTATU ZEN ETA DE-

NAK OSO POZIK JARRI ZIRE, GUZTIAK BE-

RRIRO ELKARREKIN ZEUDELAKO. ONDOREN

KARRAMARROAREKIN HITZ EGITERA JOAN

ZIREN.

KARRAMARRO GORRIA ORDUTIK AURRERA ARGI-

TXOREN LAGUNA IZAN ZE. ETA ELKARREKIN BIZI-

TZERA JOAN ZIREN, POZ-POZIK, KARRAMARROA,

ARGITXO ETA LAGUNAK.

AIZU! EGIN DUZUNA OSO GAIZKI DAGO, EZ DUZU

BERRIRO EGIN BEHAR!!!- ESAN ZIOTEN.

-EGIA DA! EZ DAKIT ZERGATIK EGIN DUDAN BAINA

EZ DUT BERIRO EGINGO– ERANTZUN ZUEN TRISTE.

IKIMILIKILIKLIK 18

6. MAILA ESPERIMENTUA

Inguruneko gai honetan materiaren propietateak, egoerak, substan-tziak… aztertzen aritu gara 6.mailako ikasleak. Gauza asko ikasi ditu-gu, esaterako, gure inguruan dagoen guztia (mendiak, ura, harriak, animaliak, elikagaiak…) materiaz osatuta daudela. Beraz, masa duen eta espazioan lekua okupatzen duen edozer materia dela egiaztatu dugu. Horretarako, hainbat materia aztertu ditugu eta horietako batzuekin esperimentuak egin ditugu. Hona hemen horietako bat:

1.Esperimentua: AIREA MATERIA AL DA? Data: Taldekideak: 2016ko maiatzaren 17a, asteartea. Nerea, Aimar R., Jon eta Aimar T. Helburua: Aireak masarik baduen aztertzea. Materiala: -2 Puxika -Balantza Prozedura: Lehenengo bi puxiketako bat airez puztu. Balantzaren alde batean airez puztu dugun puxika jarri eta beste aldean

hutsik dagoen puxika.

Ondorioa: Puztuta dagoen puxikaren aldera erori da balantza, beraz, ai-

reak masa duela ondorioztatu dugu.

19 2016ko MAIATZA

3. MAILA

IKIMILIKILIKLIK 20

3. MAILA

21 2016ko MAIATZA

3. MAILA

IKIMILIKILIKLIK 22

23 2016ko MAIATZA

3. MAILA

IKIMILIKILIKLIK 24

25 2016ko MAIATZA

3. MAILA

IKIMILIKILIKLIK 26

3. MAILA

27 2016ko MAIATZA

ANIMALS FROM THE SEA

CRABS

Crabs are crustacea.They live in rock pools,on the sand.They have a hard shell, two strong claws and eight legs.They eat dead fish and algaes.They lay eggs.Crabs walk sideways and fight a lot. When they lose one leg, a new one grows.

SHARKS

Sharks are fish.They live in water seas.They had a fin, a strong tail, and some rows of teeth. They eat fish, birds,seals,and even people,sometimes. Some shark lay eggs and some have babies. They got very good sense of smell. When they lose a tooth, a new one grows.

OCTOPUS Octopuses are not fish.They are mollusc. They live on the seabed.They have got eight arms,big eyes and no bones. Octopuses eat fish and crabs. They lay eggs and move by jet propulsion and expel black ink to escape. They are very clever.

SEAHORSES

Seahorses are fish.They live in the sea, in warm water seas.They are small and their head is like a horse.They have got long curly tail and sca-les.They eat shrimps. Male seahorses (daddies) lay eggs. They swim vertically and very slowly and can change colour.

Whales are not fish,they are mam-mals. They live close to the surface of the sea.The babies drink milk and later, plank-ton.

WHALES They are the biggest mammal on Earth (blue whales can be up to 30 metres long) They need to breathe air every half an hour.

4. MAILA

IKIMILIKILIKLIK 28

EN LA ESCUELA LUIS FUENTES LOS ALUMNOS

MAS MAYORES LEYERON LIBROS A LOS MAS PEQUEÑOS

En la semana del 16 de mayo hasta el 20 de mayo, los alumnos de la es-

cuela de Luis Fuentes leyeron libros a los más pequeños. Cada día iban

dos o tres alumnos a clases distintos a leer libros. Los de 6º curso leye-

ron a los niños y niñas de 3 años, los de 5º curso leyeron a los de 4

años y a los de 5. Los alumnos de 4º curso leyeron a los niñ@s de 6

años y los del 3er curso a los de 7 años. Todos están muy contentos

con el resultado.

6. MAILA

29 2016ko MAIATZA

HOW TO ORGANIZE A PARTY

We need:

- games

- music

- food and drink

- stories

- costumes

- decoration

Instructions:

Think about a topic

Plan the party

Deliver the duties

Set the date

Give the invitations

Decorate the place

Buy food and drink, make a cake

Get the games, music and stories ready

Reherse the planning

Dress up

Introduce yourselves and….

HAVE A GOOD TIME!

5. MAILA

IKIMILIKILIKLIK 30

5. MAILA

BABAREN PROPIETATEAK

Baba lekale bat da, uda bukaeran edo udazkenean landatzen dena, gero udaberrian

uzta jasotzeko. Landare honetatik lekaren barruko haziak jaten dira. Normalean fresko

daunenean prestatzen dira. Bestela, lehortzen uzten dira eta beste lekaleen modura pres-

tatzen dira (babarrunak, txitxirioak, e.a.).

Babak karbohidratoak ditu, energia ematen diguna. Babak oso onak dira dieta egiten

dagoen pertsona batentzako edo kirola egiten dagoen norbaitentzako.

abak B bitaminan aberatsak dira eta baita ere azido folikoa du. Ere bai B1, B2, B3,

B6, B9, C, .... bitaminak ditu. Mi-

neraletan destakatzen dira bur-

dina (Fe), kaltzioa (Ca), fosfo-

roa (P) eta potasioa (K).

Babak dauka:

- Karbono hidratoak

- Proteinak

- Kaloriak

- Zuntza

- Bitaminak eta mineralak

BABAK URDAIAZPIKOREKIN

Osagaiak:

- 500 g baba - 2 arrautza

- 150 g urdaiazpiko - gatza

- 2 tipula handi - olioa

Prestaketa:

Babak prestatzeko baba freskoak behar ditugu.

Babak lapikoan sartu eta egosten jarri 10-15 minutuz

biguntzeko pixka bat.

Gero urdaizpikoa guraiza edo labanarekin moztu

eta sartagira bota eta su motelean jarri 4-5 minutuz.

Geroago tipulak zurituko ditugu eta julianaz moztuko dugu (karratu txikietan). Sartagi batean

olioa bota eta olioa berotzen utziko dugu.

Olioa bero dagoenean, tipula zartagira botago dugu, gatza pixka batekin, eta 4-5 minutuz

edukiko dugu, kolorea aldatzen hasten den arte.

Segidan babak botako ditugu eta 10-15 minutuz edukiko ditugu, azala oixka bat gorritu arte.

Lehen moztutako urdaiazpikoa orain botako dugu, eta ongi nahastuz, 5 minutu egten egongo

31 2016ko MAIATZA

I P V J S C U T E S P S O K A

G J Y X W K R A P R E T A W S

X Z G L B T A V I S Y Q B D H

Z M A E R C N U S E B R G R N

V E T S A N D A L S T U M D O

G M A E R C L G N F U F H I J

C C H P U G Y S L L U S B L N

T D N H N L I W C U Z H L N H

C Q U U Y V G I Q Z M E O A B

O V S H H X E M U U W S O M E

V D E C Q R I S D I J O P R U

M L A N V I N U U C M N N F H

V E W M O C Z I Q Y O O J U N

B X D C I E L T S A C D N A S

T H W W V P L E W O T W Y F T

SUMMER WORDSEARCH

1. MAILA

.

Lakuntzako

Luis Fuentes

herri eskola

Helbidea:

Larraineta, 16

31830 Lakuntza

Telefonoa:

948 576020

Web orrialdea:

http://lakuntzakoeskola.educacion.navarra.es/

web1

ESKOLAKO JAIA 2016

Ekainaren 18an

11:00etan PARTIDAK: Pilota txapelketako finala …

11:30etan KALEJIRA

12.00etan TAILERRAK (Aurpegiak margotu, txirikordak…

Henna, orea

Sukaldaritza,

Malabareak)

JOLASAK (Arrantza,

Bizikleta frogak, futbol partida

Altxorraren bila)

BAZKARI HERRIKOIA (Txartelak salgai, postreak etxetik)

SENITARTEKO LEHIAKETA

BAZKALOSTE MUSIKATUA