ÍNDICE Bioloxía e Xeoloxía 1 ESO - edu.xunta.gal€¦2- - 1 Introdución e contextualización. * Características do centro: IES de pequeño tamaño, situado no centro da cidade,

- -1

ÍNDICE

Introdución e contextualización PÁXINA 2Obxectivos PÁXINA 2Secuenciación e temporalización dos contidos. Peso na cualificación PÁXINA 3Aspectos curriculares para cada unidade PÁXINA 6Concrecións metodolóxicas E ESTRATEXIAS DIDÁCTICAS PÁXINA 39Criterios sobre a avaliación, cualificación e promoción. PÁXINA 41

Materiais e recursos didácticos PÁXINA 42ACTIVIDADES COMPLEMENTARIAS PÁXINA 42MEDIDAS DE ATENCIÓN A DIVERSIDADE PÁXINA 42Deseño da avaliación inicial PÁXINA 42Revisión, avaliación e modificación da programación didáctica PÁXINA 43

PROGRAMAS DE REFORZO PARA A RECUPERACIÓN DE PENDENTES PÁXINA 44

INFORMACION AOS ALUMNOS E FAMILIAS PÁXINA 45

Bioloxía e Xeoloxía 1 ESO

- -2

1 Introdución e contextualización.

* Características do centro: IES de pequeño tamaño, situado no centro da cidade, nunha zona coa poboación envellecida. Ten adscritos dous colexios, un privado e outro público. Oferta Eso ebacharelato de ciencias, ciencias sociais e humanidades.* Características do alumnado: de extracción de clase baixa e media-baixa, en xeral, con abundantes problemas sociais e familiares e un número bastante alto de alumnado inmigrante. Algúnsalumnos non comprenden ben o galego nin o español. A lingua materna dominante é o castelán.

2 OBXECTIVOS DA BIOLOXÍA E XEOLOXÍA 1.º ESO

1. Coñecer o vocabulario científico adecuado ao seu nivel.2. Coñecer toda a información de carácter científico para ter unha opinión propia.3. Levar a cabo un traballo experimental de prácticas de laboratorio ou de campo.4. Levar a cabo un proxecto de investigación desde unha boa planificación a unha óptima exposición.5. Identificar as características que fan que a Terra sexa un planeta onde se desenvolva a vida.6. Coñecer as funcións vitais das plantas e a súa importancia para a vida.7. Coñecer e identificar os diferentes niveis da materia viva.8. Recoñecer que os seres vivos están constituídos por células e determinar as características que os diferencian da materia inerte.9. Identificar as funcións comúns de todos os seres vivos, diferenciando entre nutrición autótrofa e heterótrofa.

10. Identificar os diferentes grupos de seres vivos.11. Recoñecer as características morfolóxicas principais dos distintos grupos taxonómicos.12. Categorizar os criterios que serven para clasificar os seres vivos.13. Identificar os principais modelos taxonómicos aos que pertencen os animais e as plantas máis comúns.14. Coñecer as características dos principais grupos de invertebrados e vertebrados.15. Determinar, a partir da observación, as adaptacións que lles permiten aos animais e ás plantas sobrevivir en determinados ecosistemas.16. Utilizar claves dicotómicas ou outros medios para a identificación e a clasificación de animais e de plantas.17. Coñecer as ideas principais sobre a orixe do universo e a formación e a evolución das galaxias.18. Coñecer a organización do sistema solar e as súas concepcións ao longo da historia.19. Relacionar a posición dun planeta no sistema solar coas súas características.20. Coñecer a localización da Terra no sistema solar.21. Coñecer e relacionar os movementos da Terra, da Lúa e do Sol coa existencia do día, a noite, as estacións, as mareas e as eclipses.22. Coñecer os materiais terrestres nas grandes capas da Terra.23. Identificar e coñecer as propiedades e as características dos minerais e das rochas.24. Coñecer a atmosfera e as propiedades do aire.25. Identificar os problemas de contaminación ambiental desenvolvendo actitudes que contribúan a unha solución.26. Apreciar a importancia da auga e describir as súas propiedades.27. Coñecer o ciclo da auga, o uso que se fai dela e a súa distribución na Terra.28. Comprender a necesidade dunha xestión sostible da auga potenciando a redución no consumo e a reutilización.29. Valorar a importancia das augas doces e salgadas.30. Coñecer os compoñentes dun ecosistema.31. Identificar os factores que desencadean os desequilibrios que se dan nun ecosistema.32. Apreciar todas as accións que favorecen a conservación do medio.33. Coñecer e identificar os compoñentes que fan do solo un ecosistema.

- -3

3 Secuenciación e temporalización dos contidos. Peso na cualificación.

Cada avaliación comprende catro unidades. Cada unidade terá o mesmo peso (25%) na avaliación. Cada unidade referénciase no libro de texto á unidade co mesmo número. Encada avaliación haberá unha ou dúas probas escritas (que poderán ser tipo tema, preguntas a desenvolver, proba obxectiva ou tipo test) e probas orais e de visu. Osinstrumentos de avaliación serán a proba escrita e as probas orais (80%) e a observación (20%).

Avaliación UNIDADES DIDÁCTICAS REFERENCIA LIBRODE TEXTO

SESIÓNS TEMPORALIZACION PROBAS AVALIACIÓN

1ª TEMA UD BLOQUE contidoBloque 3. 2 A biodiversidade no planeta Terra.

UD1 B28 A biosfera. Características que fixeron da Terra un planeta habitable. 1 2 XB31 A célula. Características básicas das células procariotas e eucariotas, e das

animais e vexetais1 4

B32 Funcións vitais: nutrición, relación e reprodución. 1 4

B33 Sistemas de clasificación dos seres vivos. Concepto de especie. Nomenclaturabinomial.

1 2

UD2 B34 Reinos dos seres vivos: moneras, protoctistas, fungos, metáfitas e metazoos. 2 8

UD3 B35 Plantas: mofos, fentos, ximnospermas e anxiospermas. Característicasprincipais e as súas funcións de nutrición, relación e reprodución.

3 10 X

UD4 B36 Invertebrados: poríferos, celentéreos, anélidos, moluscos, equinodermos eartrópodos. Características anatómicas e fisiolóxicas (XENERALIDADES)

4 5

B37 Vertebrados: peixes, anfibios, réptiles, aves e mamíferos. Característicasanatómicas e fisiolóxicas (XENERALIDADES)

4 5

- -4


TEMPORALIZACION PROBAS AVALIACIÓN2ª TEMA UD BLOQUE contido

Bloque 3.Bloque 6Bloque 2

A biodiversidade no planeta Terra.Os ecosistemasA Terra no universo.

UD5 B36 Invertebrados: poríferos, celentéreos, anélidos, moluscos, equinodermos eartrópodos. Características anatómicas e fisiolóxicas

5 10 X

UD6 B37 Vertebrados: peixes, anfibios, réptiles, aves e mamíferos. Característicasanatómicas e fisiolóxicas

6 10

UD7 B61 Ecosistema: identificación dos seus compoñentes. 7 10 X

B62 Factores abióticos e bióticos nos ecosistemas.

B63 Ecosistemas acuáticos e terrestres.

B64 Factores desencadeantes de desequilibrios nos ecosistemas.

B65 Accións que favorecen a conservación do medio.

B66 O solo como ecosistema.

UD8 B21 Os principais modelos sobre a orixe do universo. 8 16

B22 Características do sistema solar e dos seus compoñentes

B23 O planeta Terra. Características. Movementos: consecuencias emovementos

- -5


TEMPORALIZACION PROBAS AVALIACIÓN3ª TEMA UD BLOQUE contido

Bloque 2 A Terra no universo.UD9 B24 A atmosfera. Composición e estrutura. Contaminación atmosférica. Efecto

invernadoiro. Importancia da atmosfera para os seres vivos.9 10 X

UD10 B25 A hidrosfera. A auga na Terra. Auga doce e auga salgada: importancia paraos seres vivos. Contaminación da auga doce e salgada.

10 8

UD11 B26 A xeosfera. Estrutura e composición de codia, manto e núcleo. 11 10 X

UD12 B27 Os minerais e as rochas: as súas propiedades, características e utilidades 12 10

.

- -6

4 Aspectos curriculares para cada unidadeLENDA COMPETENCIAS LENDA TRANSVERSAIS

CCL Comunicación lingüística CL Comprensión lectora

CMCT Competencia matemática e competencias básicas en ciencia a tecnoloxía EOE Expresión oral e escrita

CD Competencia dixital CA Comunicación audiovisual

CAA Competencia aprender a aprender TIC Tecnoloxías da información e comunicación

CSC Competencias sociais e cívicas EMP Emprendemento

CSIEE Sentido de iniciativa e espírito emprendedor EC Educación cívica

CCEC Conciencia e expresións culturais PV Prevención da violencia

UNIDADE UN A vida na TerraBLOQUEB2, B3,

B1B7

Contidos Criteriosde avaliación

Estándares de aprendizaxeavaliables

Indicadores de logroCC

TEMASTRANS.

GRAOMÍNIMO

1. Describir as características daTerra que fan posible a vida.

B28. - A biosfera. Características que fixeron da Terra unplaneta habitable.

As condicións da Terra que permiten a vida.- Temperaturas suaves.- Auga en estado líquido.- Presenza de gases imprescindibles (O2 e CO2).- Existencia dun soporte sólido.- As características dos seres vivos.- Os compoñentes químicos: as biomoléculas

inorgánicas e orgánicas.- As funcións vitais: nutrición, relación e

reprodución.- As células e os seus tipos.- A teoría celular.- As características comúns a todas as células.- A célula procariota.- A célula eucariota animal e a célula eucariota

vexetal.- A clasificación dos seres vivos seguindo

criterios naturais.

1. Describir as características daTerra que fan posible a vida.

1.1. Valora a importancia daexistencia de temperaturassuaves e de auga líquida paraa vida.

CCL,CMCT,

CD,CSIEE

CLEOETICEC

50%

. 1.2. Recoñece a necesidade de O2,de CO2 e do solo comosoportes para odesenvolvemento da vida.

CCL,CMCT,

CD

CLEOETICEC

50%

2. Coñecer as características comúns atodos os seres vivos

2.1. Recoñece que todos os seresvivos están formados polasmesmas substancias e porcélulas.

CCL,CMCT,

CD

CLEOETIC

100%

B3.2. . 2.2. Explica as tres funcións vitais:nutrición, relación ereprodución. Diferencia entrenutrición autótrofa e heterótrofae entre reprodución sexual easexual.

CCL,CMCT,

CD

CLEOETIC

50%

- -7

B3.1. - O concepto de taxonomía e os principaistaxons.

- O concepto de especie.- O nome vulgar e o nome científico. A

nomenclatura binomial.- A organización dos seres vivos.- Os organismos unicelulares e pluricelulares:

tecidos, órganos e aparatos ou sistemas.- Os niveis de organización.- Os cinco reinos.- Comprensión de informacións, adquisición de

vocabulario, uso da lingua como instrumento decomunicación e mantemento dunha actitudefavorable cara á lectura.

- Coñecemento e uso responsable das TIC aoinvestigar sobre os seres vivos.

- Uso de estratexias para tratar a información,convertela en coñecemento propio e aplicala adistintos contextos, e participación activa nopropio proceso de aprendizaxe.

- Iniciativa e perseveranza á hora de afrontar osproblemas e de defender opinións, edesenvolvemento de actitudes de respecto ecolaboración ao traballar en grupo.

- Experimentación en Bioloxía e xeoloxía:obtención e selección de información a partir daselección e recollida de datos dunhaexperimentación.

- Coñecemento e uso de materiais, técnicas erecursos expresivos.

3. Coñecer a teoría celular e diferenciaros distintos tipos de células.

3.1. Enuncia os principios da teoríacelular.

CCL,CMCT,

CD,CSC

CLEOETIC

100%

3.2. Cita as características comúnsa todas as células e estableceas diferenzas entre as célulasprocariotas e as eucariotas.

CCL,CMCT,

CD,CAA,CCEC

CLEOETIC

100%

3.3 Establece as diferenzas entre acélula animal e a vexetal.

CCL,CMCT,

CD,CCEC

CLEOETIC

100%

B3 3 4. Explicar os criterios para clasificar osseres vivos.

4.1. Define taxonomía e coñece osprincipais taxons. CCL,

CMCT,CD

CLEOETIC

50%

4.2. Coñece o concepto de especiee como se nomean asespecies. CCL,

CMCT,CD

CLEOETIC

50%

5. Diferenciar os niveis deorganización dos seres vivos ecoñecer a clasificación en cincoreinos.

5.1. Identifica os niveis deorganización dos seres vivos. CCL,

CMCT,CD

CLEOETICEC

50%

5.2. Enumera as característicasdos cinco reinos: o tipo celular,o nivel de organización e o tipode nutrición.

CCL,CMCT,

CD,CAA

CLEOETIC

EMP

50%

B11 . 6. Comprender informacións, adquirirvocabulario sobre os seres vivos,expresar coñecementos e opiniónsde forma oral e escrita, e mostrarinterese pola lectura de textos.

6.1. Comprende os textos e asdiferentes informacións obtidasao longo da unidade, adquirevocabulario sobre os seresvivos, expresa coñecementos eopinións de forma oral eescrita, e mostra interese polalectura de textos.

CCL,CMCT,

CD

CLEOETIC

50%

- -8

B12 7. Coñecer e usar de formaresponsable as TIC, usarestratexias para tratar ainformación, convertela encoñecemento propio e aplicala adistintos contextos, e participar deforma activa no propio proceso deaprendizaxe

7.1. Obtén e organiza información,traballa co esquema daunidade, e utiliza os recursosdixitais con interese eresponsabilidade.

CCL,CMCT,

CD,CAA

CLEOETIC

EMP

50%

B74 8. Mostrar iniciativa e perseveranza áhora de afrontar os problemas e dedefender opinións, e desenvolveractitudes de respecto ecolaboración á hora de traballar engrupo.

8.1. Mostra unha actitudeemprendedora, acepta os errosao autoavaliarse, perseveranas tarefas de recuperación eparticipa activamente nosexercicios de aprendizaxecooperativa.

CCL,CMCT,

CD,CAA,CSC,

CSIEE

CLEOETICEC

50%

B15 9. Realizar un traballo experimentalcon axuda dun guión de prácticas,describindo a súa execución einterpretando os seus resultados.

9.1. Coñece e respecta as normasde seguridade no laboratorio,respecta e coida osinstrumentos e o materialempregado.

CCL,CMCT,

CD,CSC

CLEOETICEC

50%

B75 9.2. Desenvolve con autonomía aplanificación do traballoexperimental, utilizando tantoinstrumentos ópticos derecoñecemento como materialbásico de laboratorio,argumentando o procesoexperimental seguido,describindo as súasobservacións e interpretandoos seus resultados.

CCL,CMCT,

CD,CAA,CSC,

CSIEE

CLEOETICEC

50%

B16 10. Utilizar diversos materiais, técnicas, 10.1. Utiliza materiais e recursos CCL, CL 50%

- -9

códigos e recursos artísticos narealización de creacións propias.

artísticos para a participaciónno concurso de debuxo sobreas células.

CMCT,CD,

CCEC

EOETIC

EMPEC

- -10

UNIDADE DOUS Moneras, protoctistas e fungos

BLOQUE

B3, B1,B7


Estándares de aprendizaxeavaliables Indicadores de logro CC

TEMASTRANS.

GRAOMÍNIMO

B34 - O reino moneras: as bacterias, funcións vitais etipos.

- As bacterias, as persoas e o medio: bacteriasprexudiciais e beneficiosas.

- O reino protoctistas: características e grupos queinclúe.

- Os protozoos: características xerais e relación coaspersoas e co medio.

- As algas: características xerais e relación coaspersoas e co medio.

- O reino dos fungos: características xerais.- Os tipos de fungos.- Os fungos, as persoas e o medio: beneficios e

prexuízos que ocasionan os fungos.- Comprensión de informacións, adquisición de


- Coñecemento e uso responsable das TIC aoinvestigar sobre as moneras, os pro-toctistas e osfungos.

- Uso de estratexias para tratar a información,convertela en coñecemento propio e aplicala adistintos contextos, e participación activa no propioproceso de aprendizaxe.

1. Coñecer as características dosseres máis representativos doreino monera, e os efectosbeneficiosos e prexudiciais queestes seres teñen sobre outrosseres vivos e as persoas.

1.1. Describe as funcións vitais dasbacterias. CCL,

CMCT,CD

CLEOETICEC

50%

1.2 Identifica os diferentes tipos debacterias.

CCL,CMCT,

CD,CCEC

1.3. Coñece os efectos que asbacterias teñen sobre outrosseres.

CCL,CMCT,

CD,CSC,

CSIEE2. Coñecer as características xerais

dos protozoos e das algas,describir as semellanzas ediferenzas existentes entre eles eidentificar os efectos beneficiosose prexudiciais que lles ocasionana outros seres vivos e ao serhumano.

2.1. Describe as características dosprotozoos e coñece os efectosque teñen para as persoas. CCL,

CMCT,CD,CSC

CLEOETICEC

50%

2.2 Describe as características dasalgas e coñece os efectosbeneficiosos que teñen para o serhumano.

CCL,CMCT,

CD,CAA

2.3. Recoñece as semellanzas e asdiferenzas existentes entre osprotozoos e as algas.

CCL,CMCT,

CD,CAA

3. Describir as características xeraisdos fungos, identificar os principaistipos e coñecer os principaisbeneficios e prexuízos queocasionan.

3.1. Describe as características dosfungos e identifica os principaisgrupos.

CCL,CMCT,

CD

CLEOETICEC

50%

- -11

3.2. Coñece os beneficios e osprexuízos que os fungos teñenpara o ser humano.

CCL,CMCT,

CD,CSC

B11 4. Comprender informacións eadquirir vocabulario sobre os seresvivos, expresar coñecementos eopinións de forma oral e escrita, emostrar interese pola lectura detextos.

4.1. Comprende os textos e asdiferentes informacións obtidasao longo da unidade, adquirevocabulario sobre os seres vivosdos reinos moneras, protoctistase fungos, expresa coñecementose opinións de forma oral e escrita,e mostra interese pola lectura detextos.

CCL,CMCT,

CD

CLEOETICEC

50%


- Experimentación en Bioloxía e xeoloxía: obtención eselección de información a partir da selección erecollida de datos dunha experimentación.

- Coñecemento e uso de materiais técnicos erecursos expresivos.

5. Coñecer e usar de formaresponsable as TIC, usarestratexias para tratar ainformación, convertela encoñecemento propio e aplicala adistintos contextos, e participar deforma activa no propio proceso deaprendizaxe.

5.1. Obtén e organiza información,traballa co esquema da unidade,e utiliza os recursos dixitais coninterese e responsabilidade.

CCL,CMCT,

CD,CAA

CLEOETICEC

EMP

50%

B74 6. Mostrar iniciativa e perseveranzaá hora de afrontar os problemas ede defender opinións, edesenvolver actitudes de respectoe colaboración á hora de traballaren grupo.

6.1. Mostra unha actitudeemprendedora, acepta os errosao autoavaliarse, persevera nastarefas de recuperación eparticipa activamente nosexercicios de aprendizaxecooperativa.

CCL,CMCT,

CD,CAA,CSC,

CSIEE

CLEOETICEC

EMP

50%


7.1. Coñece e respecta as normasde seguridade no laboratorio,respecta e coida os instrumentose o material empregado.

CCL,CMCT,

CD,CSC,

CSIEE

CLEOETICEC

EMP

100%

B75 7.2. Desenvolve con autonomía aplanificación do traballoexperimental utilizando tantoinstrumentos ópticos derecoñecemento como materialbásico de laboratorio,argumentando o procesoexperimental seguido,describindo as súas observaciónse interpretando os seusresultados.

CCL,CMCT,

CD,CAA,CSC,

CSIEE

50%

- -12

B16 8. Utilizar diversos materiais,técnicas, códigos e recursosartísticos na realización decreacións propias.

8.1 Utiliza materiais e recursosartísticos para realizar debuxosde bacterias, protozoos, algas efungos. CCL,

CMCT,CD,

CCEC

CLEOETICEC

EMP

50%

- -13

UNIDADE TRES As plantas

BLOQUEContidos Criterios

de avaliaciónEstándares de aprendizaxe

avaliables Indicadores de logro CCTEMASTRANS.

GRAOMÍNIMO

B35 - O reino plantas. Características xerais.- A nutrición nas plantas.- A relación nas plantas.- A reprodución asexual nas plantas.- A reprodución alternante nas plantas sen semente.- A reprodución sexual nas plantas con sementes.- A clasificación das plantas. As espermatófitas.- A clasificación das plantas. As plantas sen

semente.- As plantas, as persoas e o medio.- Comprensión de informacións, adquisición de


- Coñecemento e uso responsable das TIC aoinvestigar sobre as plantas.



- Experimentación en Bioloxía e xeoloxía: obtencióne selección de información a partir da selección erecollida de datos dunha experimentación.


1. Diferenciar as característicasxerais das plantas, as súasfuncións vitais e a súaclasificación.

1.1. Coñece as características xeraisdas plantas e describe cadaunha das súas partes.

CCL,CMCT,

CD,CCEC

CLEOETIC

50%

1.2. Describe as funcións vitais dasplantas.

CCL,CMCT,

CD1.3. Coñece a clasificación das

plantas.CCL,

CMCT,CD

2. Analizar como se leva a cabo anutrición nas plantas.

2.1. Describe como se produce aobtención de nutrientes.

CCL,CMCT,

CD,CCEC

CLEOETIC

50%

2.2. Identifica onde e como seproduce a fotosíntese.

CCL,CMCT,

CD,CSC

2.3. Coñece o proceso da respiraciónna planta, onde se realiza e osprodutos que utiliza e produce.

CCL,CMCT,

CD

2.4. Esquematiza como se distribúeno zume bruto e o zumeelaborado pola planta.

CCL,CMCT,

CD,CAA,CCEC

2.5. Coñece cales son assubstancias de refugallo queexpulsan as plantas.

CCL,CMCT,

CD3. Coñecer como se leva a cabo a

función de relación nas plantas.3.1. Describe como reaccionan as

plantas ante os estímulos.CCL,

CMCT,CD

CLEOETIC

50%

- -14

3.2. Distingue entre tropismos enastias, e sabe poñer exemplosdestes.

CCL,CMCT,

CD3.3 Coñece a modificación de

procesos vitais das plantas comoreacción a algúns estímulos.

CCL,CMCT,

CD,CAA

4. Comprender e recoñecer os tiposde reprodución asexual nasplantas.

4.1. Coñece as formas dereprodución asexual das plantas.

CCL,CMCT,

CD

CLEOETIC

50%

4.2. Sabe poñer exemplos dereprodución asexual de plantasque se encontran no ámbito máispróximo.

CCL,CMCT,

CD,CSIEE

5. Coñecer como se leva a cabo areprodución alternante nas plantassen sementes.

5.1. Identifica a fase sexual e aasexual da reproduciónalternante.

CCL,CMCT,

CD,CAA

CLEOETIC

50%

5.2. Esquematiza os pasos que seproducen nun organismo no queten lugar a reproduciónalternante.

CCL,CMCT,

CD,CCEC,CAA

6. Detallar a reprodución sexual dasplantas con sementes.

6.1. Identifica as etapas das queconsta a reprodución sexual.

CCL,CMCT,

CD

CLEOETIC

100%

6.2. Describe as partes da flor edebúxaas.

CCL,CMCT,

CD,CCEC

6.3. Comprende e diferencia apolinización e os seus tipos.

CCL,CMCT,

CD6.4. Explica como se produce a

fecundación.CCL,

CMCT,CD

- -15

6.5. Coñece como se forma asemente e o froito e como seproduce a dispersión e axerminación das sementes.

CCL,CMCT,

CD

7. Coñecer como se clasifican asplantas espermatófitas.

7.1. Establece as diferenzas entreximnospermas e anxiospermas,fixándose nalgunhascaracterísticas como as follas eas flores.

CCL,CMCT,

CD

CLEOETIC

50%

8. Establecer a clasificación dasplantas sen sementes.

8.1. Sabe as diferenzas existentesentre os mofos e os fentos.

CCL,CMCT,

CD,CAA

CLEOETIC

50%

9. Valorar a relación entre as plantas,as persoas e o medio.

9.1. Describe a importanciaeconómica das plantas máiscomúns do seu ámbito, así comoa súa utilidade para o medio.

CCL,CMCT,

CD,CSC,

CSIEE

CLEOETICEC

50%

10. Comprender informacións, adquirirvocabulario sobre ascaracterísticas, as estruturas e osmodos nos que realizan asfuncións vitais as plantas, expresarcoñecementos e opinións de formaoral e escrita, e mostrar interesepola lectura de textos sobre estesseres vivos.

10.1. Comprende informacións,adquire vocabulario sobre asplantas, expresa coñecementose opinións de forma oral eescrita, e mostra interese polalectura de textos referidos aestas.

CCL,CMCT,

CD

CLEOETIC

50%

B11B12B74B15B75

11. Coñecer e usar de formaresponsable as TIC, observar einterpretar imaxes, usar estratexiaspara tratar a información,convertela en coñecemento propioe aplicala a distintos contextos, eparticipar de forma activa no propioproceso de aprendizaxe.

11.1. Obtén e organiza información,traballa co esquema da unidade,e utiliza os recursos dixitais coninterese e responsabilidade.

CCL,CMCT,

CD,CAA

CLEOETIC

EMP

50%

12. Mostrar iniciativa e perseveranza áhora de afrontar os problemas e dedefender opinións, e desenvolveractitudes de respecto ecolaboración á hora de traballar engrupo.


CCL,CMCT,

CD,CAA,CSC,

CSIEE

CLEOETIC

EMPEC

50%

- -16

13. Realizar un traballo experimentalcon axuda dun guión de prácticas,describindo a súa execución einterpretando os seus resultados.

13.1. Coñece e respecta as normasde seguridade no laboratorio,respecta e coida os instrumentose o material empregado.

CCL,CMCT,

CD,CSC

EMPECCL

EOETIC

100%

13.2. Desenvolve con autonomía aplanificación do traballoexperimental, utilizando tantoinstrumentos ópticos derecoñecemento como materialbásico de laboratorio,argumentando o procesoexperimental seguido,describindo as súasobservacións e interpretando osseus resultados.

CCL,CMCT,

CD,CAA,CSC,

CSIEE


14.1. Utiliza materiais e recursosartísticos para a elaboración deesquemas sobre as plantas e assúas funcións vitais.

CCL,CMCT,

CD,CCEC

EMPCL

EOE

50%

- -17

UNIDADE CATRO Os animais. Características xerais


de avaliaciónEstándares de aprendizaxe avaliables

Indicadores de logro CCTEMASTRANS.

GRAOMÍNIMO

B36B37

- Que caracteriza os animais?- A nutrición nos animais: a obtención de nutrientes.- A nutrición nos animais: a respiración.- A nutrición nos animais: a circulación e a excreción.- A relación nos animais: os receptores.- A relación nos animais: a coordinación.- A relación nos animais: os efectores.- A reprodución nos animais.- Coñecemento e uso responsable das TIC ao

investigar sobre animais.- Uso de estratexias para tratar a información,

convertela en coñecemento propio e aplicala adistintos contextos, e participación activa no propioproceso de aprendizaxe.


- Experimentación en Bioloxía e xeoloxía: obtención eselección de información a partir da selección erecollida de datos dunha experimentación.

- Coñecemento e uso de materiais, técnicas e recursosexpresivos.

1. Coñecer as características xeraisdos animais.

1.1. Coñece a existencia dunha granvariedade de animais, cales sonas súas funcións vitais e estableceas diferenzas entre invertebradose vertebrados.

CCL,CMCT,

CD,CAA

CLEOETIC

50%

2. Diferenciar entre alimentación edixestión. Distinguir entre animaissen e con aparato dixestivo e ostipos de aparatos dixestivos quepresentan.

2.1. Define alimentación e dixestión.Coñece animais sen aparatodixestivo e animais con aparatodixestivo.

CCL,CMCT,

CD

CLEOETIC

50%

2.2. Describe os tipos de aparatosdixestivos dos animais en xeral. CCL,

CMCT,CD

CLEOETIC

3. Recoñecer as diferenzas entre osanimais que para a función darespiración toman o osíxeno daauga e os que o toman do aire.

3.1. Establece as diferenzas entre osanimais que intercambian gases através da superficie do seu corpoe os que o fan a través debranquias ou pulmóns.

CCL,CMCT,

CD,CAA

CLEOETIC

50%

4. Coñecer que a circulación e aexcreción son procesos da nutricióndos animais, así como os tipos deaparatos circulatorios e os órganosda excreción.

4.1. Distingue entre un aparatocirculatorio aberto e cerrado, ecoñece os órganos excretores dosanimais máis comúns.

CCL,CMCT,

CD,CAA

CLEOETIC

50%

5. Comprender que os animais posúenreceptores para captar os estímulose levar a cabo a función de relación.

5.1. Define órganos sensoriais ediferencia fotorreceptores,mecanorreceptores equimiorreceptores, e sinala algúnexemplo.

CCL,CMCT,

CD,CSIEE

CLEOETIC

50%

6. Coñecer e diferenciar os sistemas decoordinación dos animais.

6.1. Establece a diferenza entresistema nervioso e endócrino, ecoñece a función das neuronas.

CCL,CMCT,

CD

CLEOETIC

50%

7. Entender que a resposta aosestímulos a realizan os efectores.

7.1. Coñece o papel dos músculos naexecución da resposta aestímulos.

CCL,CMCT,

CD

CLEOETIC

50%

- -18

8. Diferenciar os tipos de reproduciónen animais, así como o mecanismoda fecundación e odesenvolvemento embrionario.

8.1. Coñece a diferenza entrereprodución asexual e sexual. CCL,

CMCT,CD

CLEOETIC

50%

8.2. Describe o proceso dafecundación e diferencia as etapasdo desenvolvemento do cigoto.

CCL,CMCT,

CD,CAA

CLEOETIC

50%

B12 9. Coñecer e usar de formaresponsable as TIC, observar einterpretar imaxes, usar estratexiaspara tratar a información, convertelaen coñecemento propio e aplicala adistintos contextos, e participar deforma activa no propio proceso deaprendizaxe.

9.1. Obtén e organiza información,traballa co esquema da unidade eutiliza os recursos dixitais coninterese e responsabilidade.

CCL,CMCT,

CD,CAA

CLEOETIC

EMP

50%

B74 10. Mostrar iniciativa e perseveranza áhora de afrontar os problemas e dedefender opinións, e desenvolveractitudes de respecto e colaboracióná hora de traballar en grupo.

10.1. Mostra unha actitudeemprendedora, acepta os erros aoautoavaliarse, persevera nastarefas de recuperación e participaactivamente nos exercicios deaprendizaxe cooperativa.

CCL,CMCT,

CD,CAA,CSC,

CSIEE

CLEOETIC

EMP

50%


11.1. Coñece e respecta as normas deseguridade no laboratorio,respecta e coida os instrumentos eo material empregado.

CCL,CMCT,

CD,CSC

CLEOETICEC

50%

B75 11.2. Desenvolve con autonomía aplanificación do traballoexperimental, utilizando tantoinstrumentos ópticos derecoñecemento como materialbásico de laboratorio,argumentando o procesoexperimental seguido, describindoas súas observacións einterpretando os seus resultados.

CCL,CMCT,

CD,CAA,CSC,

CSIEE

- -19

B16 12. Utiliza diversos materiais, técnicas,códigos e recursos artísticos narealización de creacións propias.

12.1. Utiliza materiais e recursosartísticos para a realización deláminas dos aparatos dixestivos,respiratorio, etc., de determinadosanimais.

CCL,CMCT,

CD,CCEC

- -20

UNIDADE CINCO Os invertebradosBLOQUE

Contidos Criteriosde avaliación Indicadores de logro CC

TEMASTRANS.

GRAOMÍNIMO

B36 - Os poríferos e os cnidarios.- Os vermes.- Os moluscos.- Os artrópodos.- Os artrópodos grupo a grupo.- Os equinodermos.- Os invertebrados e as persoas.- Comprensión de informacións, adquisición de

vocabulario, uso da lingua como instrumentode comunicación e mantemento dunhaactitude favorable cara á lectura.

- Coñecemento e uso responsable das TIC aoinvestigar sobre os animais invertebrados.

- Uso de estratexias para tratar a información,convertela en coñecemento propio e aplicala adistintos contextos, e participación activa nopropio proceso de aprendizaxe.


- Experimentación en Bioloxía e xeoloxía:obtención e selección de información a partirda selección e recollida de datos dunhaexperimentación.


1. Diferenciar e coñecer ascaracterísticas de poríferos ecnidarios.

1.1. Coñece as característicasprincipais de poríferos e cnidarios,e realiza esquemas destesorganismos sinalando as principaiscaracterísticas.

CCL,CD,

CMCT,CAA,CCEC

CLEOETIC

50%

2. Establecer as diferenzas entre osdistintos grupos de vermes.

2.1. Diferencia os platihelmintos, osnematodos e os anélidos, ecomprende a súa importancia conrelación ao ser humano.

CCL,CMCT,

CD,CSC

CLEOETIC

50%

3. Coñecer as características dosmoluscos e, en concreto, dosexemplares máis comúns para o serhumano.

3.1. Clasifica os moluscos máissinxelos e coñece as súascaracterísticas.

CCL,CMCT,

CD

CLEOETIC

50%

4. Coñecer as características dosartrópodos e establecer asdiferenzas entre os distintos grupos.

4.1. Establece as diferenzas existentesentre arácnidos, crustáceos emiriápodos e insectos.

CCL,CMCT,

CD,CSC

CLEOETIC

50%

5. Comprender a organización comúndos equinodermos e as diferentesformas que poden presentar.

5.1. Diferencia as distintas formas nasque se poden presentar osequinodermos e sabe interpretar oesquema de funcionamento dosistema ambulacral.

CCL,CMCT,

CD

CLEOETIC

50%

6. Estudar a relación dosinvertebrados co ser humano ou coaactividade humana.

6.1. Comprende a súa importancia conrelación ao ser humano.

CCL,CMCT,

CD,CSC

CLEOETIC

50%

6.2. Comprende a importancia dosinsectos pola súa abundancia epola súa repercusión na vida doser humano.

CCL,CMCT,

CD,CSC

CLEOETIC

50%

- -21

B11 7. Comprender informacións, adquirirvocabulario sobre os seres vivos,expresar coñecementos e opiniónsde forma oral e escrita, e mostrarinterese pola lectura de textos.

7.1. Comprende os textos e asdiferentes informacións obtidas aolongo da unidade, adquirevocabulario sobre os seres vivos,expresa coñecementos e opiniónsde forma oral e escrita, e mostrainterese pola lectura de textos.

CCL,CMCT,

CD

CLEOETIC

50%

B12 8. Coñecer e usar de formaresponsable as TIC, observar einterpretar imaxes, usar estratexiaspara tratar a información, convertelaen coñecemento propio e aplicala adistintos contextos, e participar deforma activa no propio proceso deaprendizaxe.

8.1. Obtén e organiza información,traballa co esquema da unidade, eutiliza os recursos dixitais coninterese e responsabilidade.

CCL,CMCT,

CD,CAA

CLEOETIC

50%

B74 9. Mostrar iniciativa e perseveranza áhora de afrontar os problemas e dedefender opinións, e desenvolveractitudes de respecto e colaboracióná hora de traballar en grupo.

9.1. Mostra unha actitudeemprendedora, acepta os erros aoautoavaliarse, persevera nastarefas de recuperación e participaactivamente nos exercicios deaprendizaxe cooperativa.

CCL,CMCT,

CD,CAA,CSC,

CSIEE

CLEOETIC

EMP

50%

B15 10. Realizar un traballo experimental conaxuda dun guión de prácticas,describindo a súa execución einterpretando os seus resultados.

10.1. Coñece e respecta as normas deseguridade no laboratorio,respecta e coida os instrumentos eo material empregado.

CCL,CMCT,

CD,CSC

CLEOETIC

EMPEC

50%

B75 10.2. Desenvolve con autonomía aplanificación do traballoexperimental, utilizando tantoinstrumentos ópticos derecoñecemento como materialbásico de laboratorio,argumentando o procesoexperimental seguido, describindoas súas observacións einterpretando os seus resultados.

CCL,CMCT,

CD,CAA,CSC,

CSIEE

CLEOETIC

EMP

50%

11. Utilizar diversos materiais, técnicas,códigos e recursos artísticos narealización de creacións propias.

11.1. Utiliza materiais e recursosartísticos para a elaboración dedebuxos dos diferentes grupos deinvertebrados.

CCL,CMCT,

CD,CCEC

CLEOETIC

EMP

50%

- -22

- -23

UNIDADE SEIS Os vertebrados


de avaliación Indicadores de logro CCTEMASTRANS.

GRAOMÍNIMO

B37 - Os peixes: características xerais, alimentación ereprodución.

- Os principais grupos de peixes.- Os anfibios: características xerais e reprodución.- Os principais tipos de anfibios.- Os réptiles: principais características, a

alimentación e a reprodución.- Principais tipos de réptiles.- As aves: características xerais, alimentación e

reprodución.- Principais tipos de aves.- Os mamíferos: características xerais, alimentación

e reprodución.- Principais grupos de mamíferos.- O ser humano: un mamífero especial.- Os vertebrados e as persoas.- Comprensión de informacións, adquisición de





- Experimentación en Bioloxía e xeoloxía: obtención eselección de información a partir da selección e recollidade datos dunha experimentación.

1. Describir as característicasprincipais dos peixes.

1.1. Describe as principaiscaracterísticas dos peixes. CCL,

CMCT,CD

CLEOETIC

50%

2. Identificar as características quediferencian os dous grandesgrupos de peixes.

2.1. Diferencia un peixe óseo duncartilaxinoso porque coñece ascaracterísticas diferentes queposúen.

CCL,CMCT,

CD

CLEOETIC

50%

3. Coñecer as principaiscaracterísticas dos anfibios edescribir como levan a cabo areprodución.

3.1. Identifica as característicasmáis destacadas dos anfibios. CCL,

CMCT,CD

CLEOETIC

50%

3.2. Describe o ciclo biolóxico dunanfibio. CCL,

CMCT,CD

CLEOETIC

50%

4. Coñecer os principais grupos deanfibios e as súas característicasmáis destacadas.

4.1. Recoñece as característicasque diferencian os distintosgrupos de anfibios.

CCL,CMCT,

CD

CLEOETIC

50%

5. Coñecer as principaiscaracterísticas dos réptiles, como éa súa alimentación e a súareprodución.

5.1. Describe os principaiscaracteres dos réptiles, coñececomo se alimentan e como sereproducen.

CCL,CMCT,

CD

CLEOETIC

50%

6. Diferenciar os principais grupos deréptiles.

6.1. Identifica os diferentes gruposde réptiles e coñece as súascaracterísticas.

CCL,CMCT,

CD

CLEOETIC

50%

7. Describir as principaiscaracterísticas das aves eidentificar aquelas que estánrelacionadas co voo.

7.1. Recoñece as principaiscaracterísticas das aves. CCL,

CMCT,CD

CLEOETIC

50%

7.2. Describe as características quelle permiten o voo ás aves.

CCL,CMCT,

CD

50%

- -24

8. Diferenciar os principais grupos deaves.

8.1. Diferencia os principais gruposde aves. CCL,

CMCT,CD

CLEOETIC

50%

9. Identificar as características máisimportantes dos mamíferos.

9.1. Coñece as principaiscaracterísticas dos mamíferos. CCL,

CMCT,CD

CLEOETIC

50%

10. Diferenciar os distintos grupos demamíferos.

10.1. Distingue os diferentes gruposde mamíferos e sabe poñerexemplos de cada un deles.

CCL,CMCT,

CD,CSIEE

CLEOETIC

50%

11. Describir as características quediferencian o home doutrosmamíferos.

11.1. Distingue as característicaspropias do home que odiferencian doutros mamíferos.

CCL,CMCT,

CD

CLEOETIC

50%

12. Coñecer a importancia dosvertebrados para as persoas.

12.1. Sabe a importancia que teñenos vertebrados para aspersoas.

CCL,CMCT,

CD,CSC

CLEOETIC

50%


13.1. Comprende os textos e asdiferentes informacións obtidasao longo da unidade, adquirevocabulario sobre os seresvivos, expresa coñecementos eopinións de forma oral e escrita,e mostra interese pola lecturade textos.

CCL,CMCT,

CD

CLEOETIC

50%

B12 14. Coñecer e usar de formaresponsable as TIC, usarestratexias para tratar ainformación, convertela encoñecemento propio e aplicala adistintos contextos, e participar deforma activa no propio proceso deaprendizaxe.

14.1. Obtén e organiza información,traballa co esquema da unidadee utiliza os recursos dixitais coninterese e responsabilidade.

CCL,CMCT,

CD,CAA

CLEOETIC

50%



CCL,CMCT,

CD,CAA,CSC,

CSIEE

CLEOETIC

EMP

50%

- -25


16.1. Desenvolve con autonomía aplanificación do traballoexperimental, utilizando tantoinstrumentos ópticos derecoñecemento como materialbásico de laboratorio,argumentando o procesoexperimental seguido,describindo as súasobservacións e interpretando osseus resultados.

CCL,CMCT,

CD,CAA,CSC,

CSIEE

CLEOETIC

EMP

50%


17.1. Utiliza materiais e recursosartísticos para realizar debuxosdalgúns animais vertebrados.

CCL,CMCT,

CD,CCEC

CLEOETIC

EMP

50%

- -26

UNIDADE SETE Os ecosistemas e a biodiversidade

BLOQUE


Estándares deaprendizaxe avaliablesIndicadores de logro

CCTEMASTRANS.

GRAO MÍNIMO

B61 - Os compoñentes do ecosistema.- A biocenose, o biótopo e as súas

interaccións no ecosistema.- As relacións na biocenose.- Tipos de ecosistemas.- O equilibrio nos ecosistemas.- As características dos ecosistemas en

equilibrio.- A biodiversidade e a súa importancia

- O concepto de biodiversidade.- A biodiversidade como recurso.- A biodiversidade e o mantemento do equilibrio

da biosfera.- A perda e a conservación da biodiversidade

- As causas da perda de biodiversidade.- Medidas para protexer a biodiversidade.

- A orixe da biodiversidade.- A biodiversidade e a adaptación.

- Os tipos de adaptacións.- A biodiversidade e a evolución.

- Comprensión de informacións, adquisiciónde vocabulario, uso da lingua comoinstrumento de comunicación e mantementodunha actitude favorable cara á lectura.

- Coñecemento e uso responsable das TICao investigar sobre os seres vivos.

- Uso de estratexias para tratar a información,convertela en coñecemento propio e aplicalaa distintos contextos, e participación activano propio proceso de aprendizaxe.

- Iniciativa e perseveranza á hora de afrontaros problemas e de defender opinións, edesenvolvemento de actitudes de respecto ecolaboración ao traballar en grupo.

- Experimentación en Bioloxía e xeoloxía:obtención e selección de información a partirda selección e recollida de datos dunhaexperimentación.

- Coñecemento, aprecio e uso de diversastécnicas expresivas.

1. A biocenose, o biótopo e assúas interaccións noecosistema.

1.1. Define ecosistema, identificaos compoñentes bióticos dabiocenose e abióticos dobiótopo, e recoñecealgunhas relacións que seestablecen entre eles.

CCL,CMCT,

CD

CLEOE CL

E EOETIP

100%

B62 2. Explicar as relaciónsexistentes entre osorganismos do ecosistema.

2.1. Define nivel trófico e explicaas características dos niveistróficos do ecosistema.

CCL,CMCT,

CD

CLEOETIP

50%

B63 2.2. Diferencia entre relaciónintraespecífica einterespecífica e coñece asprincipais asociacións.

CCL,CMCT,

CD

CLEOETIP

B64 3. Coñecer as característicasdos ecosistemas terrestres eacuáticos.

3.1. Coñece as característicasdos dous tipos principais deecosistemas: os terrestres eo acuáticos.

CCL,CMCT,

CD

CLEOETIP

50%

B65 4. Coñecer o estado deequilibrio dos ecosistemas eos seus mecanismos deautorregulación.

4.1. Enumera as característicasdos ecosistemas enequilibrio e as causas da súaperda.

CCL,CMCT,

CD,CSC

CLEOETIP

50%

B66 5. Definir biodiversidade e coñecera súa importancia.

5.1. Define o concepto debiodiversidade e xustifica a súaimportancia como fonte derecursos para o ser humano epara o mantemento doequilibrio da biosfera.

CCL,CMCT,

CD,CSC

CLEOETIP

50%

6. Coñecer as principais causas daperda de biodiversidade epropoñer algunhas soluciónspara a súa conservación.

6.1. Define extinción, coñece asprincipais causas da perda debiodiversidade e relaciónaascon algunhas medidas para asúa conservación.

CCL,CMCT,

CD

CLEOETIP

50%

- -27

7. Recoñecer a evolución biolóxicacomo o mecanismo que orixina abiodiversidade.

7.1. Explica a adaptación como aadecuación dos organismos áscondicións do medio, distingueos seus tipos e recoñece oproceso da evolución como omecanismo de aparición denovas especies.

CCL,CMCT,

CD

CLEOETIP

100%

B11 8. Comprender informacións eadquirir vocabulario sobre osseres vivos, expresarcoñecementos e opinións deforma oral e escrita, e mostrarinterese pola lectura de textos.

8.1. Comprende os textos e asdiferentes informaciónsobtidas ao longo da unidade,adquire vocabulario sobre osseres vivos, expresacoñecementos e opinións deforma oral e escrita, emostra interese pola lecturade textos.

CCL,CMCT,

CD

CLEOETIP

50%

B12 9. Coñecer e usar de formaresponsable as TIC, usarestratexias para tratar ainformación, convertela encoñecemento propio e aplicalaa distintos contextos, eparticipar de forma activa nopropio proceso deaprendizaxe.

9.1. Obtén e organizainformación, traballa coesquema da unidade, eutiliza os recursos dixitaiscon interese eresponsabilidade.

CCL,CMCT,

CD,CAA

CLEOETIP

50%

B74 10. Mostrar iniciativa eperseveranza á hora deafrontar os problemas e dedefender opinións, edesenvolver actitudes derespecto e colaboración áhora de traballar en grupo.

10.1. Mostra unha actitudeemprendedora, acepta oserros ao autoavaliarse,persevera nas tarefas derecuperación e participaactivamente nos exerciciosde aprendizaxe cooperativa.

CCL,CMCT,

CD,CSIEE

CLEOETIP

50%

B75 11. Realizar un traballoexperimental con axuda dunguión de prácticas,describindo a súa execución einterpretando os seusresultados.

11.1. Desenvolve con autonomíaa planificación do traballoexperimental, utilizandotanto instrumentos ópticosde recoñecemento comomaterial básico delaboratorio, argumentando oproceso experimentalseguido, describindo as súasobservacións e interpretandoos seus resultados.

CCL,CMCT,

CD,CSIEE

CLEOETIP

50%

B16 12. Elaborar traballos conpulcritude e sentido estético.

12.1. Realiza presentacións sobrea importancia dabiodiversidade.

CCL,CMCT,

CD,CCEC

CLEOETIPCA

50%

- -28

- -29

UNIDADE OITO O universo e a TerraBLOQUE



TEMASTRANS.

GRAO MÍNIMO

B21 - O Universo.- O concepto de universo.- Xeocentrismo e heliocentrismo.- O universo en expansión e o Big-Bang.- Os compoñentes do universo: galaxias,

nebulosas e estrelas.- Concepto de ano luz- O sistema solar.- A unidade astronómica.- Os compoñentes do sistema solar: o Sol, os

planetas, os satélites e outros corposcelestes.

- A orixe do sistema solar- A Terra como planeta.- A forma da Terra.- A situación da Terra no sistema solar.- O movemento de rotación. A sucesión do día

e da noite.- O movemento de translación. As estacións do

ano.- A Lúa, o noso satélite.- As características da Lúa.- Os movementos de rotación e de translación.- As fases da Lúa.- As eclipses de Lúa e de Sol.- As mareas.- Comprensión de informacións, adquisición de



- Uso de estratexias para tratar a información,convertela en coñecemento propio e aplicalaa distintos contextos, e participación activa nopropio proceso de aprendizaxe.


- Experimentación en Bioloxía e xeoloxía:obtención e selección de información a partirda selección e recollida de datos dunha

1. Coñecer os principais modelosdo universo propostos ao longoda historia e explicar o modelode universo en expansión.

1.1. Coñece o modelo xeocéntricoe o modelo heliocéntrico, esitúaos no seu contextohistórico.

CCL,CMCT,

CD

CLEOETIP

50%

B22 1.2. Explica o concepto actual deuniverso en expansión e ateoría do Big-Bang, e coñeceos seus principaiscompoñentes: galaxias,nebulosas e estrelas.

CCL,CMCT,

CD

CLEOETIP

50%

B23 2. Coñecer os compoñentes dosistema solar e explicar a súaorixe.

2.1. Explica o concepto deunidade astronómica. CMCT

CLEOETIP

50%

2.2. Describe as característicasdo Sol, dos planetas, dossatélites e doutros corposcelestes que constitúen osistema solar.

CCL,CMCT,

CD

CLEOETIP

50%

2.3. Explica a orixe do sistemasolar.

CCL,CMCT,

CD,CSIEE

CLEOETIP

50%

3. Estudar as características daTerra como planeta, describiros seus movementos e explicaras consecuencias destes.

3.1. Describe a forma da Terra ecoñece a súa situación nosistema solar.

CCL,CMCT,

CD

CLEOETIP

100%

3.2. Describe o movemento derotación da Terra e a súaconsecuencia: a existencia dodía e da noite.

CCL,CMCT,

CD,CCEC

CLEOETIP

100%

3.3. Explica o movemento detranslación da Terra e a súaconsecuencia: as estaciónsdo ano.

CCL,CMCT,

CD,CCEC

CLEOETIP

100%

4. Coñecer as características da 4.1. Describe as características CCL, CL 100%

- -30

experimentación.- Coñecemento e uso de materiais, técnicas e

recursos expresivos.

Lúa e os efectos que producesobre a Terra.

da Lúa e explica os seusmovementos e as súas fases.

CMCT,CD,

CCEC

EOETIP

4.2. Define o concepto de eclipsee explica as eclipses de Lúa eas eclipses de Sol.

CCL,CMCT,

CD

CLEOETIP

50%

4.3. Define marea, preamar ebaixamar, e explica as causasque orixinan as mareas

CCL,CMCT,

CD

CLEOETIP

50%

B11 5. Comprender informacións eadquirir vocabulario sobre ouniverso, expresarcoñecementos e opinións deforma oral e escrita, e mostrarinterese pola lectura de textos.

5.1. Comprende os textos e asdiferentes informaciónsobtidas ao longo da unidade,adquire vocabulario sobre ouniverso, expresacoñecementos e opinións deforma oral e escrita, e mostrainterese pola lectura detextos.

CCL,CMCT,

CD

CLEOETIP

50%

B12 6. Coñecer e usar de formaresponsable as TIC, usarestratexias para tratar ainformación, convertela encoñecemento propio e aplicalaa distintos contextos, eparticipar de forma activa nopropio proceso de aprendizaxe.

6.1. Obtén e organizainformación, traballa coesquema da unidade, e utilizaos recursos dixitais coninterese e responsabilidade.

CCL,CMCT,

CD,CAA

CLEOETIP

50%

B74 7. Mostrar iniciativa eperseveranza á hora deafrontar os problemas e dedefender opinións, edesenvolver actitudes derespecto e colaboración á horade traballar en grupo.

7.1. Mostra unha actitudeemprendedora, acepta oserros ao autoavaliarse,persevera nas tarefas derecuperación e participaactivamente nos exercicios deaprendizaxe cooperativa.

CCL,CMCT,

CD,CSC,

CSIEE

CLEOETIP

EMP

50%

- -31

B75 8. Realizar un traballoexperimental con axuda dunguión de prácticas, describindoa súa execución e interpretandoos seus resultados.

8.1. Desenvolve con autonomía aplanificación do traballoexperimental, utilizando tantoinstrumentos ópticos derecoñecemento comomaterial básico de laboratorio,argumentando o procesoexperimental seguido,describindo as súasobservacións e interpretandoos seus resultados.

CCL,CMCT,

CD,CAA,CSC,

CSIEE

CLEOETIP

EMP

50%


9.1. Utiliza materiais e recursosartísticos para a realizaciónde debuxos dos movementosda Terra e da Lúa.

CCL,CMCT,

CD,CCEC

CLEOETIP

EMP

50%

UNIDADE NOVE A atmosfera


de avaliaciónEstándares de aprendizaxe avaliables

Indicadores de logro CCTEMASTRANS.

GRAOMÍNIMO

B24 - A atmosfera: composición eestrutura.

- As funcións da atmosfera.- A contaminación atmosférica:

os contaminantes, os seusefectos e medidas parareducilos.

- Comprensión deinformacións, adquisición devocabulario, uso da linguacomo instrumento decomunicación e mantementodunha actitude favorable caraá lectura.

- Coñecemento e usoresponsable das TIC aoinvestigar sobre os seresvivos.

1. Coñecer os principaiscompoñentes que hai na atmosferae as capas que nela se diferencian.

1.1. Coñece cales son os principais gases que haina atmosfera, a súa abundancia e a funciónque realiza cada un deles.

CCL,CMCT,

CD

CLEOETIP

50%

1.2. Identifica as capas que se diferencian naatmosfera e describe as súas características. CCL,

CMCT,CD

CLEOETIP

50%

2. Coñecer as principais funcións quedesempeña a atmosfera:protectora, fonte de gasesnecesarios para os seres vivos ereguladora da temperaturaterrestre.

2.1. Explica o papel protector da atmosfera fronteás radiacións solares e ao impacto demeteoritos. CCL,

CMCT,CD

CLEOETIP

50%

2.2. Coñece que gases atmosféricos sonnecesarios para a vida e o papel quedesempeñan.

CCL,CMCT,

CD,CSC

CLEOETIP

50%

- -32

- Uso de estratexias para tratara información, convertela encoñecemento propio eaplicala a distintos contextos,e participación activa nopropio proceso deaprendizaxe.

- Iniciativa e perseveranza áhora de afrontar osproblemas e de defenderopinións, e desenvolvementode actitudes de respecto ecolaboración ao traballar engrupo.

- Experimentación en Bioloxíae xeoloxía: obtención eselección de información apartir da selección e recollidade datos dunhaexperimentación.

- Coñecemento e uso demateriais, técnicas e recursosexpresivos.

2.3. Describe o efecto invernadoiro, mediante o cala atmosfera regula a temperatura da superficieterrestre.

CCL,CMCT,

CD

CLEOETIP

50%

3. Coñecer que é a contaminaciónatmosférica, os tipos decontaminantes que hai, os seusefectos sobre os seres vivos e omedio, e as medidas parareducilos.

3.1. Coñece o fenómeno da contaminaciónatmosférica e os principais contaminantes quea causan. CCL,

CMCT,CD

CLEOETIP

50%

3.2. Explica os efectos da contaminaciónatmosférica e as consecuencias que teñenpara os seres vivos e o medio.

CCL,CMCT,

CD,CSC

CLEOETIPEC

50%

3.3. Describe as medidas contra a contaminaciónatmosférica.

CCL,CMCT,

CD,CSIEE,

CSC

CLEOETIPEC

50%


4.1. Comprende os textos e as diferentesinformacións obtidas ao longo da unidade,adquire vocabulario sobre os seres vivos,expresa coñecementos e opinións de formaoral e escrita, e mostra interese pola lectura detextos.

CCL,CMCT,

CD

CLEOETIP

50%

B12 5. Coñecer e usar de formaresponsable as TIC, usarestratexias para tratar ainformación, convertela encoñecemento propio e aplicala adistintos contextos, e participar deforma activa no propio proceso deaprendizaxe.

5.1. Obtén e organiza información, traballa coesquema da unidade, e utiliza os recursosdixitais con interese e responsabilidade. CCL,

CMCT,CD,CAA

CLEOETIP

50%


6.1. Mostra unha actitude emprendedora, aceptaos erros ao autoavaliarse, persevera nastarefas de recuperación, e participaactivamente nos exercicios de aprendizaxecooperativa.

CCL,CMCT,

CD,CAA,CSC,

CSIEE

CLEOETIP

EMP

50%

B75 7. Realizar un traballo experimentalcon axuda dun guión de prácticas,

7.1. Desenvolve con autonomía a planificación dotraballo experimental, utilizando tanto

CCL,CMCT,

CLEOE

50%

- -33

describindo a súa execución einterpretando os seus resultados.

instrumentos ópticos de recoñecemento comomaterial básico de laboratorio, argumentandoo proceso experimental seguido, describindoas súas observacións e interpretando os seusresultados.

CD,CAA,CSC,

CSIEE

TIPEMP


8.1. Utiliza materiais e recursos artísticos pararealizar exposicións para a toma de concienciasobre a contaminación atmosférica.

CCL,CMCT,

CD,CCEC

CLEOETIP

50%

- -34

UNIDADE DEZ A hidrosfera


de avaliaciónEstándares de aprendizaxe avaliables Indicadores

de logro CCTEMASTRANS.

GRAOMÍNIMO

B25 - A auga da hidrosfera.- A distribución da auga na Terra.- O ciclo da auga.- Como consumimos a auga?- A xestión sostible da auga.- Comprensión de informacións,

adquisición de vocabulario, usoda lingua como instrumento decomunicación e mantementodunha actitude favorable cara álectura.

- Coñecemento e usoresponsable das TIC aoinvestigar sobre os seres vivos.

- Uso de estratexias para tratar ainformación, convertela encoñecemento propio e aplicala adistintos contextos, eparticipación activa no propioproceso de aprendizaxe.

- Iniciativa e perseveranza á horade afrontar os problemas e dedefender opinións, edesenvolvemento de actitudes derespecto e colaboración aotraballar en grupo.

- Experimentación en Bioloxía exeoloxía: obtención e selecciónde información a partir daselección e recollida de datosdunha experimentación.

- Coñecemento e uso demateriais, técnicas e recursosexpresivos.

1. Coñecer os estados nos que se encontra aauga na Terra e as propiedades que a fanindispensable para a vida.

1.1. Describe os estados nos que se pode encontrar aauga.

CCL,CMCT,

CD

CLEOETIP

50%

1.2. Coñece as propiedades máis importantes daauga.

CCL,CMCT,

CD

CLEOETIP

50%

2. Distinguir entre as augas dos océanos, asdos mares e as continentais.

2.1. Describe a importancia dos océanos e dos maresna regulación do clima e como hábitat de seresvivos.

CCL,CMCT,

CD

CLEOETIP

50%

2.2 Diferencia os tipos de augas continentais. CCL,CMCT,

CD

CLEOETIP

50%

3. Detallar como se leva a cabo o ciclo daauga na natureza.

3.1. Coñece o ciclo da auga e explica os cambios deestado que se producen neste.

CCL,CMCT,

CD

CLEOETIP

50%

4. Describir o uso da auga que fai o serhumano e valorar a importancia de noncontaminar a auga.

4.1. Relaciona as alteracións e o uso que se fai daauga coas consecuencias que pode ter para avida na Terra.

CCL,CMCT,

CD,CSC

CLEOETIP

50%

5. Describir en que consiste unha xestiónsostible da auga e como xestionala de formasostible.

5.1. Coñece as actuacións que deben realizarse paraxestionar a auga de forma sostible.

CCL,CMCT,

CD,CSIEE,

CSC

CLEOETIPEC

50%

B11 6. Comprender informacións, adquirirvocabulario sobre os seres vivos, expresarcoñecementos e opinións de forma oral eescrita, e mostrar interese pola lectura detextos.

6.1. Comprende informacións, adquire vocabulariosobre a hidrosfera, expresa coñecementos eopinións de forma oral e escrita, e mostra interesepola lectura de textos referidos a estas.

CCL,CMCT,

CD

CLEOETIP

50%

B12 7. Coñecer e usar de forma responsable asTIC, observar e interpretar imaxes, usarestratexias para tratar a información,convertela en coñecemento propio eaplicala a distintos contextos, e participar deforma activa no propio proceso deaprendizaxe.

7.1. Obtén e organiza información, traballa coesquema da unidade, e utiliza os recursos dixitaiscon interese e responsabilidade.

CCL,CMCT,

CD,CAA

CLEOETIP

50%

- -35

B74 8. Mostrar iniciativa e perseveranza á hora deafrontar os problemas e de defenderopinións, e desenvolver actitudes derespecto e colaboración á hora de traballaren grupo.

8.1. Mostra unha actitude emprendedora, acepta oserros ao autoavaliarse, persevera nas tarefas derecuperación e participa activamente nosexercicios de aprendizaxe cooperativa.

CCL,CMCT,

CD,CAA,CSC,

CSIEE

CLEOETIP

EMP

50%

B75 9. Realizar un traballo experimental con axudadun guión de prácticas, describindo a súaexecución e interpretando os seusresultados.

9.1. Desenvolve con autonomía a planificación dotraballo experimental, utilizando tantoinstrumentos ópticos de recoñecemento comomaterial básico de laboratorio, argumentando oproceso experimental seguido, describindo assúas observacións e interpretando os seusresultados.

CCL,CMCT,

CD,CAA,CSC,

CSIEE

CLEOETIP

EMP

50%

B16 10. Utilizar diversos materiais técnicos, códigose recursos artísticos na realización decreacións propias.

10.1 Utiliza materiais e recursos artísticos para arealización das actividades da unidade.

CCL,CMCT,

CD,CCEC

CLEOETIP

50%

- -36

UNIDADE ONCE A xeosfera (I). Os mineraisBLOQUE



TEMASTRANS.

GRAO MÍNIMO

B26 - Como é a Terra- Capas que se diferencian na Terra.- O relevo da xeosfera.- As capas da xeosfera- A litosfera e as placas litosféricas.- Os compoñentes da codia terrestre:- Os minerais.- As propiedades dos minerais.- A clasificación dos minerais.- Os minerais que utilizamos:- Os cristais.- Os minerais non metálicos de uso industrial.- Os minerais metálicos.- Comprensión de informacións, adquisición de


- Coñecemento e uso responsable das TIC aoinvestigar sobre a xeosfera e os minerais quea constitúen.



- Experimentación en Bioloxía e Xeoloxía:obtención e selección de información a partirda selección e recollida de datos dunhaexperimentación.


1. Coñecer as capas que sediferencian na Terra.

1.1. Coñece as distintas capasque hai na Terra e sabe cal éa súa composición.

CCL,CMCT,

CD

CLEOETIP

50%

2. Identificar as distintas formasdo relevo que aparecen naxeosfera tanto nas zonasemerxidas como nassomerxidas.

2.1. Recoñece e describe asformas de relevo das zonasemerxidas e somerxidas daxeosfera.

CCL,CMCT,

CD

CLEOETIP

50%

3. Coñecer as capas que sediferencian na xeosfera eexplicar as características dalitosfera.

3.1. Coñece as capas que formana xeosfera e sabe cales sonas súas características.

CCL,CMCT,

CD

CLEOETIP

50%

3.2. Comprende que é a litosferae que son as placaslitosféricas.

CCL,CMCT,

CD

CLEOETIP

50%

4. Comprender que é un minerale saber a súa relación coasrochas.

4.1. Comprende ascaracterísticas que debe terunha substancia para serconsiderada mineral.

CCL,CMCT,

CD

CLEOETIP

50%

5. Coñecer as principaispropiedades dos minerais quepermiten a súa identificación.

5.1. Coñece as principaispropiedades dos minerais e écapaz de utilizalas paraidentificar distintas mostrasde minerais.

CCL,CMCT,

CD,CSIEE

CLEOETIP

50%

6. Recoñecer os principais gruposnos que se clasifican osminerais.

6.1. Coñece os grupos nos quese clasifican os minerais eidentifica exemplares de cadaun deles

CCL,CMCT,

CD,

CLEOETIP

50%

7. Coñecer os principais mineraisda xeosfera que utilizamos ecales son as súas aplicacións.

7.1. Identifica os principaisminerais da xeosfera queutilizamos e describe calesson as súas aplicacións.

CCL,CMCT,

CD,CSC

CLEOETIP

50%

B11 8. Comprender informacións, eadquirir vocabulario sobre axeosfera e os minerais que aconstitúen, expresarcoñecementos e opinións deforma oral e escrita, e mostrar

8.1. Comprende os textos e asdiferentes informaciónsobtidas ao longo da unidade,adquire vocabulario sobre axeosfera e os minerais que aconstitúen, expresa

CCL,CMCT,

CD

CLEOETIP

50%

- -37

interese pola lectura de textos. coñecementos e opinións deforma oral e escrita, e mostrainterese pola lectura detextos.


9.1. Obtén e organizainformación, traballa coesquema da unidade, e utilizaos recursos dixitais coninterese e responsabilidade.

CCLCMCT

CDCAA

CLEOETIP

50%


10.1. Mostra unha actitudeemprendedora, acepta oserros ao autoavaliarse,persevera nas tarefas derecuperación, e participaactivamente nos exercicios deaprendizaxe cooperativa.

CCL,CMCT,

CD,CAA,CSC,

CSIEE

CLEOETIP

EMP

50%


11.1. Desenvolve con autonomía aplanificación do traballoexperimental, utilizando tantoinstrumentos ópticos derecoñecemento comomaterial básico de laboratorio,argumentando o procesoexperimental seguido,describindo as súasobservacións e interpretandoos seus resultados.

CCL,CMCT,

CD,CSC

CLEOETIP

EMP

50%

B16 11.2. Utiliza imaxes e debuxos dascapas da xeosfera e dosminerais.

CCL,CMCT,

CD,CCEC

CLEOETIP

50%

12. Elaborar traballos conpulcritude e sentido estético.

- -38

UNIDADE DOCE A xeosfera (II). As rochas


de avaliaciónEstándares de aprendizaxe

avaliables Indicadores de logro CCTEMASTRANS.

GRAO MÍNIMO

B27 - Os compoñentes da codia terrestre: asrochas.

- Concepto de rocha.- Propiedades das rochas.- Tipos de rochas.- As rochas magmáticas.- Tipos de rochas magmáticas.- As rochas metamórficas.- Tipos de rochas metamórficas.- As rochas sedimentarias.- Tipos de rochas sedimentarias.- O carbón e o petróleo.- A utilización das rochas.- As rochas que utilizamos.- A extracción dos recursos da xeosfera.- O uso dos combustibles fósiles.- Comprensión de informacións, adquisición de


- Coñecemento e uso responsable das TIC aoinvestigar sobre as rochas.



- Experimentación en Bioloxía e Xeoloxía:obtención e selección de información a partirda selección e recollida de datos dunhaexperimentación.


1. Saber que é unha rocha,recoñecer as propiedades queserven para a súaidentificación e coñecer osprincipais grupos que existen.

1.1. Sabe que é unha rocha,coñece as súas propiedadese os diferentes grupos quehai. CCL,

CMCT,CD

CLEOETIP

50%

2. Coñecer que son as rochasmagmáticas e diferenciar osprincipais grupos.

2.1. Define que é unha rochamagmática, recoñece osgrupos nos que se dividen eidentifica as rochas máisrepresentativas de cada undeles.

CCL,CMCT,

CD

CLEOETIP

50%

3. Coñecer como se forman asrochas metamórficas ediferenciar os principaisgrupos.

3.1. Explica como se forman asrochas metamórficas, coñeceos grupos nos que se dividene identifica os representantesmáis frecuentes de cada undeles.

CLL,CMCT,

CD

CLEOETIP

50%

4. Diferenciar os principaisgrupos de rochassedimentarias e os principaistipos de combustibles fósiles.

4.1. Coñece os grupos nos quese dividen as rochassedimentarias e identifica osprincipais exemplares decada un deles.

CCL,CMCT,

CD

CLEOETIP

50%

4.2. Comprende como seorixinan os combustiblesfósiles e cal é a súautilización.

CCL,CMCT,

CD

CLEOETIP

50%

5. Coñecer as principais rochasque utilizamos, as súasaplicacións e a súaexplotación.

5.1. Coñece as principais rochasda xeosfera que utilizamos ecales son as súas principaisaplicacións.

CCL,CMCT,

CD

CLEOETIP

50%

5.2. Describe os distintosprocesos que se utilizan paraextraer os recursos daxeosfera.

CCL,CMCT,

CD

CLEOETIP

50%

B11 6. Comprender informacións,adquirir vocabulario sobre asrochas, expresar

6.1. Comprende os textos e asdiferentes informaciónsobtidas ao longo da unidade,

CCL,CMCT,

CLEOE

50%

- -39

coñecementos e opinións deforma oral e escrita, e mostrarinterese pola lectura de textos.

adquire vocabulario sobre asrochas, expresacoñecementos e opinións deforma oral e escrita, e mostrainterese pola lectura detextos.

CD TIP


7.1. Obtén e organizainformación, traballa coesquema da unidade, eutiliza os recursos dixitais coninterese e responsabilidade.

CCL,CMCT,

CD,CAA

CLEOETIP

50%


8.1. Mostra unha actitudeemprendedora, acepta oserros ao autoavaliarse,persevera nas tarefas derecuperación, e participaactivamente nos exerciciosde aprendizaxe cooperativa.

CCL,CMCT,

CD,CAA,

CSYC,SIEP

CLEOETIP

EMP

50%

B15 9. Realizar un traballoexperimental con axuda dunguión de prácticas, describindoa súa execución einterpretando os seusresultados.

9.1. Coñece e respecta asnormas de seguridade nolaboratorio, respecta e coidaos instrumentos e o materialempregado.

CLL,CMCT,

CD,CAA,CSYC

CLEOETIPEC

50%

B75 9.2. Desenvolve con autonomía aplanificación do traballoexperimental, utilizando tantoinstrumentos ópticos derecoñecemento comomaterial básico delaboratorio, argumentando oproceso experimentalseguido, describindo as súasobservacións e interpretandoos seus resultados.

CCL,CMCT,

CD,CAA,

CSYC,SIEP

CLEOETIP

EMP

50%

B16 10. Elaborar traballos conpulcritude e sentido estético.

10.1. Utiliza imaxes e debuxos dasrochas para realizarpresentacións.

CCL,CMCT,CEC

CLEOETIP

50%

- -40

5 Concrecións metodolóxicas E ESTRATEXIAS DIDÁCTICAS

Traballar de xeito competencial na aula supón un cambio metodolóxico importante; o docente pasa a ser un xestor de coñecemento do alumnado e o alumno ou aalumna adquire un maior grao de protagonismo.

En concreto, na área de Bioloxía e Xeoloxía:

Necesitamos adestrar de xeito sistemático os procedementos que conforman a estrutura da materia. Se ben a finalidade da área é adquirir coñecementos esenciais quese inclúen no currículo básico e as estratexias do método científico, o alumnado deberá desenvolver actitudes que conduzan á reflexión e análise sobre os grandesavances científicos da actualidade, as súas vantaxes e as implicacións éticas que en ocasións se presentan. Para iso necesitamos certo grao de adestramentoindividual e traballo reflexivo de procedementos básicos da materia: a comprensión lectora, a expresión oral e escrita, a argumentación en público e a comunicaciónaudiovisual.

Nalgúns aspectos da área, sobre todo naqueles que pretenden o uso sistemático de procesos de método científico, o traballo en grupo colaborador achega, ademaisdo adestramento de habilidades sociais básicas e enriquecemento persoal desde a diversidade, unha ferramenta perfecta para discutir e afondar en contidos deseaspecto.

Por outro lado, cada alumno e alumna parte dunhas potencialidades que definen as súas intelixencias predominantes. Enriquecer as tarefas con actividades que sedesenvolvan desde a teoría das intelixencias múltiples facilita que todo o alumnado poida chegar a comprender os contidos que pretendemos adquirir para odesenvolvemento dos obxectivos de aprendizaxe.

Na área de Bioloxía e Xeoloxía é indispensable a vinculación a contextos reais, así como xerar posibilidades de aplicación dos contidos adquiridos. Para iso, astarefas competenciais facilitan este aspecto, que se podería complementar con proxectos de aplicación dos contidos.

Partiremos da competencia inicial do alumnado, tendo en conta a diversidade e respectando os ritmos e estilos de aprendizaxe, potenciando as metodoloxía activas.Combinaremos traballo individual e cooperativo.O noso enfoque vais empre orientado á realización de tarefas e resolución de problemas. Usaranse diversos métodos no tratamento das distintas unidades didácticas,así como unha diversidade ampla de técnicas. Todos teñen en común que esixen unha actividade continua por parte do alumnado. Ademais das clases expositivas,utilizaremos outras con debates, resolución de problemas e exercicios, clases prácticas no laboratorio, comentarios de textos e noticias da prensa, lectura comprensiva,excursións de herborización ou visitas a diversos lugares, etc.Cando sexa preciso expoñer conceptos tratarase sempre de que as devanditas exposicións sexan dialogadas e apoiadas co uso de material mais adecuado: pizarra,pezas e exemplificacións reais, audiovisuais.... Fomentarase ademais o traballo en grupo, a exposición por parte dos alumnos e alumnas, a realización de traballosprácticos, etc.Cando se presente ós alumnos e alumnas traballos individuais de profundización e reforzo para realizaren na aula, deberemos asegurarnos de que as actividadespropostas teñen un grao de dificultade axeitado para seren resoltas consultando o material didáctico do que dispoñen, desde o libro de texto ata o material que se llesteña entregado cando o texto non sexa o máis adecuado ou completo. As liñas metodolóxicas xerais que se extraen de todo o anterior deberán:

1. Fomentar a participación, a reflexión, tanto individual como grupal.

- -41

2. Operar non só sobre o concreto senón tamén sobre conceptos, ideas.3. Fomentar a formulación de hipóteses.4. Buscar, seleccionar e tratar a información.5. Fomentar a confrontación clara, respectuosa6. Insistir na ordenación das ideas, comparación, xerarquización.7. Elaborar percorridos ordenados, lóxicos desde a formulación de hipóteses á comprobación dos resultados.8. Expresar correcta, clara e ordenadamente os resultados.9. Comprobar noutros contextos diferentes aos utilizados para o traballo.10. Relacionar os saberes aprendidos nas distintas materias.11. Fomentar a memorización comprensiva12. Fomentar a indagación e investigación sobre documentos, textos, prensa,…13. Fomentar a elaboración de sínteses14. Fomentar a análise de documentos, gráficos, mapas, táboas de datos15. Utilizar comentarios de textos, gráficos, mapas16. Insitir na resolución de problemas

Secuenciación habitual de traballo na aulaMotivación:- Presentación actividade con gráficos, textos, fotos,etc.Información do profesor/a:- Información básica para todo o alumnado- Información complementaria para reforzo e apoio- Información complementaria para afondamento e ampliaciónTraballo persoal- Lectura e comprensión de textos- Análise de documentos, pequenas investigación, etc.- Resposta a preguntas- Resolución de problemas- Comentario de documentos, mapas, imaxes, etc.- Elaboración de gráficas, sínteses, mapas conceptuais.- Memorización comprensiva

6 Criterios sobre a avaliación, cualificación e promoción.

- -42

Para avaliar positivamente a materia programada en cada trimestre, esixiráxe a comprensión mínima da materia dada. Como é lóxico, aprobaráse cando se saque cando menos un 5 en cada exame, traballo,exposición, observación, rúbrica, proba ou proposta de traballo; de tal xeito que para acadalo, haberá que respostar ben a metade das preguntas ou temas propostas, ou facer ben a metade dos problemasprantexados. De non se cumpríren estas condicións, a avalización será negativa, e en consecuencia, as notas irán proporcionadas ao nivel de traballo e respostas acertadas.

AVALIACIÓNS ORDINARIAS .-En cada trimestre haberá cando menos unha proba escrita (exame). A Avaliación será contínua, o que significa que en cada proba poderá entrar todo o que se explicou nos meses anteriores. Para aprobar cadaavaliación, haberá que ter aprobada a anterior ou aprobar a correspondente proba de recuperación. A nota final será aproximadamente a media das tres avaliacións, sempre que estas estean aprobadas, e deixandoclaro que, ao ser avaliación contínua, terase en conta a evolución negativa ou positiva do alumno. Non se fará media en ningún caso se nunha das avaliacións a nota é inferior a 4. De ser así, a nota total será 4 oumenos. Para os alumnos que cursen o seu curso normal, as avaliacións ordinarias incluirán exames de recuperación das avaliacións suspensas. Os alumnos que teñen suspensa algunha avaliación farán una proba finalna que entrarán todos os contidos.AVALIACIÓNS EXTRAORDINARIAS .-No mes de setembro as avaliacións extraordinarias consistirán nun exame de que se xulgará entre o 1 e o 10. Para os alumnos que teñan pendentes de cursos anteriores haberá avaliación en ordinaria en maio eextraordinaria en setembro.SISTEMA DE CUALIFICACIÓN .-As cualificacións serán en notas, de 1 a 10, segundo corresponda co tipo de resposta dada as preguntas prantexadas, ou traballos desenvolvidos, ou exames, etc., etc. A non realización dalgún dos traballos significará osuspenso automático, tanto na avaliación ordinaria como na extraordinaria. En caso de inasistencia continuada do alumno, a proba escrita puntuará menos do 50% da nota final.

7 Materiais e recursos didácticos

Os libros de texto serán os da Editorial Anaya para cada curso. Ademais deste material usaremos libro dixital, fotocopias, recursos fotocopiables, guías e libros que estarán a disposición dos alumnos no Departamento ou naBiblioteca.Para o desenvolvemento da programación, utilizaránse básicamente o libro, os videos e DVD, a Biblioteca (libros e artigos), a prensa, e o ordenador e a pizarra audiovisual cando así o demande o tema a tratar. Ademais, olaboratorio coas lupas binoculares, microscopios, diapositivas, etc.Ademais elaboraremos material de traballo para a adaptación curricular, actividades de reforzo, de ampliación e de avaliación; fichas para traballar cun texto ou para traballar cos vídeos recomendados; tarefas para adestrar probas

baseadas en competencias; material complementario para o desenvolvemento das competencias; etc.

8 ACTIVIDADES COMPLEMENTARIAS

Todos os anos e programan e se efectúan diversas actividades para os distintos cursos, actividades que deben ser aprobadas polo Consello Escolar e que veñen sendo visitas a Depuradoras e Potabilizadoras, a Aulas da Natureza,a Seminarios e charlas impartidos por diversas institucións, a industrias (eólicas, de reciclaxe, eléctricas, leiteiras), a covas, formacións costeiras, Parques Naturais, etc. Saídas de herborización e observación de seres vivos, rochase minerais, FORMACI.ONS XEOLÓXICAS, etc.

9 MEDIDAS DE ATENCIÓN A DIVERSIDADE

Este departamento tratará de dar un ensino o máis personalizado posible, modificando e adaptando tanto a temporalización como a secuenciación para que o aprendizaxe se adecúe a situación real existente na aula en cadamomento. O propio texto elixido (Anaya), incorpora xa unha serie de propostas de actividades. Tanto aos alumnos con deficiencias como aos alumnos avantaxados se lles concederá especial atención, propoñéndolles unha serie detraballos á marxe do conxunto do grupo e máis adecuados ás súas necesidades, na medida en que iso sexa posible. Tamén se fará un programa do mesmo tipo para os alumnos estranxeiros con desfase curricular. Por iso, e concarácter totalmente voluntario, fora do horario habitual, en calquera intre que proceda, se dedicará ao alumnado que o requira calquer tipo de aclaración, exemplos, ou problemas sobre os temas tratados, para facilitarlles osalumnos as tarefas de aprendizaxe que lles sexan pertinentes para acadar os obxectivos programados. En 1º de Eso realizaránse as ACIs que eStán aprobadas.

10 Deseño da avaliación inicialFaremos unha sinxela proba consistente en:Redaccion sobre temas relacionados coas ciencias ou coa naturezaExercicios matemáticos sinxelosResolución de breves exercicios ou problemasProba de memoria dalgúns aspectos da materia de Ciencias naturais de primaria.A avaliación inicial facilítanos non só coñecemento acerca do grupo como conxunto, senón que tamén nos proporciona información acerca de diversos aspectos individuais dos nosos estudantes; a partirdela poderemos:

• Identificar os alumnos ou as alumnas que necesitan un maior seguimento ou personalización de estratexias no seu proceso de aprendizaxe. (Débese ter en conta aquel alumnado con necesidadeseducativas, con altas capacidades e con necesidades non diagnosticadas pero que requiran atención específica por estar en risco, pola súa historia familiar, etc.).• Saber as medidas organizativas que hai que adoptar. (Planificación de reforzos, situación de espazos, xestión de tempos de grupo para favorecer a intervención individual).

- -43

• Establecer conclusións sobre as medidas curriculares que hai que adoptar, así como sobre os recursos que se van empregar.• Analizar o modelo de seguimento que se vai utilizar con cada un deles.• Acoutar o intervalo de tempo e o modo no que se van avaliar os progresos destes estudantes.• Fixar o modo no que se vai compartir a información sobre cada alumno ou alumna co resto de docentes que interveñen no seu itinerario de aprendizaxe; especialmente, co titor.

Descrición do grupo despois da avaliación inicialÁ hora de formular as medidas de atención á diversidade e inclusión debemos solicitar, en primeiro lugar, diversa información sobre cada grupo de alumnos e alumnas; como mínimo debe coñecerse arelativa a:

O número de alumnos e alumnas.

O funcionamento do grupo (clima da aula, nivel de disciplina, atención...).

As fortalezas que se identifican no grupo en canto ao desenvolvemento de contidos curriculares.

• As necesidades que se puidesen identificar; convén pensar nesta fase en como se poden tratar (planificación de estratexias metodolóxicas, xestión da aula, estratexias de seguimento da eficacia demedidas, etc.).• As fortalezas que se identifican no grupo en canto aos aspectos competenciais.• Os desempeños competenciais prioritarios que hai que practicar no grupo nesta materia.• Os aspectos que se deben ter en conta ao agrupar os alumnos e as alumnas para os traballos cooperativos.• Os tipos de recursos que se necesitan adaptar a nivel xeral para obter un logro óptimo do grupo.

11 Revisión, avaliación e modificación da programación didácticaAo final de curso, revisaráse a programación e en caso de que sexa necesario, modificarase.

Mecanismo avaliación e modificación de programación didáctica

Escala (Indicadores de logro)

1.- Deseñáronse unidades didácticas ou temas a partir dos elementos do currículo?

2.- Secuenciáronse e temporalizáronse as unidades didácticas/temas/proxectos?

3.- O desenvolvemento da programación respondeu á secunciación e temporalización?

4.- Engadiuse algún contido non previsto á programación?

5.- Foi necesario eliminar algún aspecto da programación prevista?

6.- Secuenciáronse os estándares para cada unha das unidades/temas

7.- Fixouse un grao mínimo de consecución de cada estándar para superar a materia?

8.- Asignouse a cada estándar o peso correspondente na cualificación ?

9.- Vinculouse cada estándar a un/varios instrumentos para a súa avaliación?

10.- Asociouse con cada estándar os temas transversais a desenvolver?

11.- Fixouse a estratexia metodolóxica común para todo o departamento?

- -44

12.- Estableceuse a secuencia habitual de traballo na aula?

13.- Son adecuados os materiais didácticos utilizados?

14.- O libro de texto é adecuado, atractivo e de fácil manipulación para o alumnado?

15.- Deseñouse un plan de avaliación inicial fixando as consecuencias da mesma?

16.- Elaborouse unha proba de avaliación inicial a partir dos estándares?

17.- Fixouse para o bacharelato un procedementos de acreditación de coñecementos previos?

18.- Establecéronse pautas xerais para a avaliación continua: probas, exames, etc.

19.- Establecéronse criterios para a recuperación dun exame e dunha avaliación

20.- Fixáronse criterios para a avaliación final?

21.- Establecéronse criterios para a avaliación extraordinaria?

22- Establecéronse criterios para o seguimento de materias pendentes?

23.- Fixáronse criterios para a avaliación desas materias pendentes?

24.- Elaboráronse os exames tendo en conta o valor de cada estándar?

25.- Definíronse programas de apoio, recuperación, etc. vinculados aos estándares?

26.- Leváronse a cabo as medidas específicas de atención ao alumnado con NEE?

27.- Leváronse a cabo as actividades complementarias e extraescolares previstas?

28.- Informouse ás familias sobre criterios de avaliación, estándares e instrumentos?

29.- Informouse ás familias sobre os criterios de promoción? (Artº 21º, 5 do D.86/15)

30.- Seguiuse e revisouse a programación ao longo do curso

31.- Contribuíuse desde a materia ao plan de lectura do centro?

32.- Usáronse as TIC no desenvolvemento da materia?

12 PROGRAMAS DE REFORZO PARA A RECUPERACIÓN DE PENDENTES DE CURSOS ANTERIORES .-

Para os alumnos con pendentes de cursos anteriores, este departamento elabora un programa de recuperación que consiste nunha serie listada e temporalizada de temas e exercicios correspondentes a cada curso, acordescoa programación oficial. Haberá exames cada trimestre e un final no mes de maio). Ademais de poñernos en comunicación cos alumnos un por un e de explicarlle o que teñen que facer, tamén lles facilitamos os libros de texto enos poñemos á súa disposición. Valoraráse ademáis a intencionalidade e vontade amosada polo alumno para procurar superar a materia do curso ou cursos anteriores. Dito doutra forma, teráse en conta o afán de superación damateria así como os progresos obtidos respecto do ano anterior. O alumno que non entregue o traballo encomendado ou non asista a un exame irá directamente ao exame final. A nota do traballo será un 50%. A dos exames, outro50%.

13 INFORMACION AOS ALUMNOS E FAMILIAS

A comenzos de cada curso académico e na primeira sesión de clase, o profesor da materia realizará a presentación da mesma informando aos alumnos acerca dos seguintes aspectos:

Proceso de aprendizaxe, obxectivos xerais e competencias básicas.Lectura e comentario dos obxectivos xerais e competencias básicas da presente programación.

- -45

Contidos.Enumeración dos títulos dos temas e breve comentario dos mesmos, así como da súa temporalización.

Criterios de avaliacion e Procedementos de avaliacion e criterios de calificacionLectura, a principios de curso, do apartado correspondente da presente programación.

DATOS DO DEPARTAMENTO

XEFE DE DEPARTAMENTO XOSÉ MIRANDA RUÍZ

MEMBROS. MARIA DEL CARMEN AMALIA TIZÓN ESTÉVEZ

ANTONIO PRIETO BARBEITO

Documents

ÍNDICE Bioloxía e Xeoloxía 1 ESO - edu.xunta.gal€¦2- - 1 Introdución e contextualización. * Características do centro: IES de pequeño tamaño, situado no centro da cidade,