Jariotasuna lantzekomintzamen-ariketa ereduak

Gai monografikoa

Gai monografikoa 9

SARRERA

Jakitun batzuk diotenez, hizkuntz ikaste prozesurik garrantzitsuenak hizkuntzaera naturalean, hots, egoera komunikatiboetan erabiltzen denean ematen dira.

Argi ikusi dugu guk ere azken urteotan euskararen irakaste prozesuan mintza­menari eman behar zaion garrantzia. Orain, euskara-ikastaro gehienetan, lehen ezbezala, ahozko komunikazioari ematen zaio lehentasuna. Bidea ibiliz egiten da eta,oraindik ere asko falta den arren, bide zuzenetik abiatu garela esan liteke inolako za­lantzarik gabe.

Trebetasun hcnen garrantzia kontutan izanik, berau aztertzeko bi artikulu anto­latzea pentsatu genuen hasieran: bat mintzamenak bere garapenean dituen zenbaitalderdi teoriko jorratzeko eta beste bat, berriz, HABEren Euskalduntzerako Lan­gaietan agertzen diren mintzamen-ariketen sorta sistematizatzeko. Hala ere, mono­grafia izena duen sail honen mugak kontutan harturik eta aipaturiko bi artikulucn lu­zapena ikusi ondoren, Zutabeko bi aletan argitara emateko erabakia hartu dugu.Izan ere, bata bestearekin lotuta egon arren, bakoitzak bere aldetik bere entitateabait du.

Mintzamena lantzeko erabili ohi diren ariketa-ereduak deskribatzeari ekin diogumonografía honetan , irakasleak mintzarnen-saioetan nahiko errekurtso aurkitukoduelakoan. Hori bai , azpimarratu beharra dago tokian tokiko eta talde bakoitzarenezaugarriak nolakoak diren kontutan hartuz, Jan handi bat uzten dugu irakasleareneskuetan ariketak sortu eta egokitzen.

Lehenik eta behin, trebetasun hau lantzea ez da batere erraza gertatzen. Zailagertatzen bait da ikasleen motibazioa eta interesak ikastaroaren hasieratik bukaera­raino rnantentzea, batez ere ikastaro trinkoetan , egunero saio bat behintzat horri de­dikatzen zaionean. Izan ere, salbuespen izaten dira hasiera-hasieratik beren ikas­kuntzaren ardura hartu eta klasean ikasteko giro egokia sortzen duten taldeak.Hauek edozein gai, testu edo puntutik abiatuz, jo ta ke aritzen dira hizketan. Baina,esan bezala, hori ez da maíz askotan horrela gertatzen. Eta irakasleak, ezagutzen dí­tuen teknika guztiak aplikatuz, ahal duena egin arren, klaseak ez <lira nahi bezainarrakastatsu izaten. Ikastaroaren bukaerarako gai guztiez hitzcgitcko astía izatendute ikasleek eta aspertu ere egiten dira; azkenerako , ez dakite zertaz hitzegin.

Beste aldetik, mintzamenaren garapena ez da goizetik gauera gertatzen. Bi ari­keta mota ezberdinez lortzen da hori. Alde batetik, zehaztasuna eta hizkuntzformak

10Gai monografikoa

lautzck o ar ikc tc n bidcz., hizkumza ahalík eta era naturalenetan erabiliz; eta beste­tik , jariotasuna lantzekoen bidez , hizkuntzaren berezko erabilerari Iehentasunaematen diotenen bidez, alegia. Azken kasu honetan, erabili behar den hizkuntzagertuago egoten da eguneroko hizkuntzatik bestean baino. Brumfit-en iritziz, behemailetan zehaztasuna izango litzateke nagusi, baina ikasmaila gorantz doan heinean,aldiz, zehaztasunaren garrantzia ahaztu gabe, jariotasunak izango luke lehentasunaeta hartuko klasearen denborarik gehiena. Monografía honen ariketa sortak batezere jariotasuna lantzeko modukoak dira.

Ohizko mintzamen-saioetan ikasleek denen aurrean hitzegin behar izaten zuten,irakasleak dena entzuteko eran, horrela bera saioaren ardatz bihurtzen zelarik. Maizaskotan isilune luzeak, irakaslearen bakarrizketa luzeak eta ikasleen partizipaziomurritza izan ohi ziren saio horien ezaugarri nabarmenetarikoak; batzutan ikasle ba­naka batzuk eztabaida monopolizatzen zuten, besteak entzuten aspertu eta interesaguztiz galtzen zuten bitartean. Lehengo mintzamen-saio horiek gai edo mintzagai ja­kin batzuren inguruan ardazten ziren, ikasleak hitzegitea beste helbururik ez zuenelkarrizketan parte hartzen saiatuz.

Monografía honetako ariketa sortak, aldiz, bi ezaugarri gehiago kontutan har­tzen ditu:

• Rolak: mintzamen-saioak ikasleak bizitza errealean eta klasetik kanpokoegoeretan burutu beharko dituen egitekoak ezin ditu ahaztu. Rolak komunika­zio-praktikarako aukerak izugarri ugaltzen ditu.

• Eginkizuna: hizketako harremanaren bidez, eginkizun bat bete beharrak ari­ketaren interesa asko areagotzen du. Eginkizun askok informazio-jauzia du oi­narri, ariketaren helburua burutu ahal izateko ikasleek duten informazioa el­karrekin trukatzera bultzatuz.

Azkenik, monografiak ariketak eratzerakoan antolamenduaren alorrean sor dai­tezkeen arazoei aurpegia nola eman ez du ahazten.

Geure aldetik hori da esan behar genizun guztia, irakurle. Etekinik haundienaaterako diozulakoan gaude.

Gai monografikoa 11

Jariotasuna lantzekomi ntzamen-ari keta ered uakBegoña Martinez

O. Sarrera1. Zuzentasun gramatikalaren eta ja­

riotasunaren arteko tirabira2. Mintzamena lantzeko ariketen in­

guruko zenbait faktore2.1. Klasearen antolaketa2.2. Rol-jokoen eta eginkizunaren

garrantzia2.3. lnformazio-jauzia

3. Ariketa ereduak3.1. Girotzeko jokoak3.2. Binaka egiteko ariketak3.3. Elementu grafikoan oinarri­

tutako mintzamen-ariketak3.4. lpuinak

O. SARRERA

Mintzamena iantzea. Hona hemeneuskara-ikaslearen zeregin nagusieneta­ko bat eta irakaslearen kezka-iturri eten­gabea. Nola jarri ikasleak hizketan?Nola eutsi motibazioari? Zer egin? Zerariketa prestatu? Nola zuzendu ikasleenakatsak? Nola atera ariketei ahalik etaetekinik gehien?

Erabateko erantzunak ematen errazaez bada ere, aurrera daiteke zenbait ar­gibide, eskaini zenbait ariketa eta mate­rial lagungarri.

3.5. lnkestak3.6. Test psikologikoak eta nor-

tasuna ezagutzeko jokoak3.7. Txapelketaketa mahai-jokoak3.8. Pentsatzeko jokoak3.9. Rol-jokoak3.1O. Eztabaida sortzeko jokoak

3.10.1. Mintzagaiak3.10.2. Debateak3.10.3. Aukerak3.10.4. Arazo rnoralak3.10.5. lritziak

3.11. Proiektua4. OharrakBibliografía

Halaber , badira zenbait puntu , ikas­leen mintzamena lantzen ari den irakas­leak kontutan izan behar dituenak.Hauetako batzu argitu nahi ditugu ondo­ren.

l. ZUZENTASUN GRAMATIKA­LAREN ETA JARIOTASUNA­REN ARTEKO TIRABIRA

Irakasleetan maiz ematen den gaiz­kiulertu bat argitzeko, oinarrizkoa dugu

12

zuzc nrasuu gra111atikala1en eta jariota­sunaren arteko tirabira aztertzea.

Irakasle asko ez dira ausartzen hiz­kun tza bere-berean erabiltzea eskatzenduten ariketak egiten , horrelakoetanikasleek huts asko egiten dutelako etairakasleak cz duelako dena entzun etazuzentzeko aukerarik. Hauen iritziz,mintzamena lantzeko saioetan ikasleekdenen aurrean hitzegin behar dute ba­nan-banan , irakasleak denak entzutekoeran. Saio horiek , bestalde, gramatika­-egitura landuberriak erabiltzeko dira;eta ikasleek ez badituzte erabiltzen,nahiz eta asko hitzegin , saioak porrotegin duela uste izaten du irakasleak.

Irakasle hauek hizkuntzak ikastekoeta crabiltzeko mekanismoak nahastendituzte. Dikotomia hau askotan izan daazpimarratua linguistika aplikatuaren li­teraturan, izen ezberdinak eman bazaiz­kio ere. Besteak beste, aipa ditzagunBrumfit ( 1984) eta Krashen eta Terrel­en (1983) teoriak.

Krashen-ek aipatzen duen dikotomiaikasteko estrategiei dagokie. Egile ho­nek bi mekanismo bereizten ditu: ikas­kuntza (learning) eta lorpena (acquisi­tion). Lorpena hizkuntza asimilazioarenbidez ikasten denean ernaten da, era na­turalean eta egoera komunikatiboetanerabiliz. Haurrek ama-hizkuntza ikastenduteneko estrategia da lorpena. Ikas­kuntzan arau gramatikalen ezagutzakonszientea da. Estrategia hau ohizkoklaseetan ematen da: bigarren hizkuntzaegitura gramatikalak aurkeztuz eta lan­duz ikasten da; ondorioz, arau gramati­kalen ezagutza konszientea da.

Brumfit-en arabera , berriz, dikotomiahizkuntzaren erabilerari dagokio eta ezikasteko estrategiari; honek zehaztasun(accuracy) eta jariotasun (fluency) ter­minoak erabiltzen ditu. Jariotasuna hiz­kuntzaren berezko erabilerari dagokio:formari baino gehiago komunikatu nahidenari, edukiari, begiratzen zaio. Nahizeta egile guztiak honetan ez erabat batetorri, honako ezaugarri hauek aitor ge-

Gai monografikoa

nítzaíoke janotasunari: abiadura , jarrai­pena, koherentzia, kontestuarekiko sen­tsibilitatea eta sormena. Zehaztasuna,berriz, hizkuntz zuzentasunari etazehaztasun gramatikalari dagokie: edu­kia ez baina forma azpimarratzen du.

Beraz, ikasaioa prestatzean irakas­leek kontutan hartu beharko dute diko­tomia hori. Ariketa batzuk zehaztasunaeta ikaskuntza izango dute helburu; bes­teek, berriz, jariotasuna eta lorpenalantzea.

Zehaztasuna lantzeko ariketetan, ira­kasleak jar ditzake ikasleak egitura gra­matikal jakin batzu erabiltzen, bainakontutan izanik zuzentasuna lantzen aridela eta hizkuntza ez dela normaleanhala erabiltzen. Horrelako ariketetanirakasleak hutsegiteak zuzen ditzake,oso ariketa kontrolatuak bait dira nor­malean. Jariotasuna lantzeko ariketek,berriz, hizkuntza patxadaz eta naturalkierabiltzen irakastea dute helburu. Ho­netarako , eguneroko bizitzan bezalajar­dutea da onena , binaka eta talde txikie­tan, hizkuntza ikasgai bezala ez bainakomunikazio-tresna bezala erabiliz. Ezdugu ahaztu behar hitzegitean oso gutxi­tan izaten dela hizkuntza bera helburu.

Beharrezkoa da, beraz, bi ariketa mo­tak bereiztea. Bai bait da irakaslerik usteduenik mintzamena lantzeko saioetanegitura ikasiberriak erabili gabe jarduteaalferrik jardutea dela. Horrela pentsa­tzen duena ez da Krashen-ek lorpenareneta ikaskuntzaren artean egindako be­reizketaren jabe.

Ariketa mota bakoitzari eman beharzaion denborari dagokionean, Brumfit­en iritziz, behe mailetan zehaztasunakdu lehentasuna; baina zehaztasunari zorzaion arreta gutxituz joango litzatekeikasmaila goraka doan heinean. Eta goimailetan jariotasunari legokioke lehen­tasuna eta klasearen denborarik gehie­na. Ildo honetatik , kontutan izan beharda artikulu honetan azaltzen diren arike­tak jariotasuna lantzeko direla batipateta, horrexegatik, ez direla egitura gra­matikal jakin batzu lantzeko moldatu.

Gai monografikoa

2. MINTZAMENA LANTZEKOARIKETEN INGURUKO ZEN­BAIT FAKTORE

Faktore askok izan dezake eraginarnintzarnena lantzeko ariketen arrakas­tan. Faktore hauetako batzu irakaslea­ren kontroletik at gelditzen dira, bainaez denak. Beraz, korneni da kontroladaitezkeenak aldez aurretik kontutanhartzea. Hernen inportanteenak azaldu­ko ditugubanan-banan.

2.1. Klasearen antolaketa

Mintzarnena lantzeko, klasea bi etazortzi partaide bitarteko taldetan bana­tzea kornenida. Talde osoarekin lan egi­ten denean, askojaisten da ikasleen par­taidetza, eta areagotu ikasle gutxi ba­tzuk eztabaida rnonopolizatu eta bes­teak aspertzeko arriskua.Taldeka lan egiteak abantail haundiak

ditu. Inportanteena ikasleen parte har­tzea da. Ernan dezagun saioak ordubeteirauten duela eta harnabost ikasle ditu­gula. Talde osoarekin lan eginez gero,ikasle bakoitzak lau rninutuzhitzegingodu bataz beste. Launaka banatzen badi­tugu, berriz, ordu laurdena dagokio ba­koitzari; eta, binakajarriz gero, ordu er­dia. Badago aldea gero.Denoi gertatzen zaiguerrazagoa talde

txikitan edo binaka rnintzatzea. Inhibi­zioak eragin haundia izan dezake taldeosoarekin lan egitenbada. JCJideaskoezbait da ausartzen, ezta bere arna-hiz­kuntzan ere, talde haunditan hitzegiten.Beraz, pentsa dezakegu arazoa areagotuegingodela bigarren hizkuntzan.Bestal­de, klasearen zentrua eta, ondorioz, di­narnika aldatu egiten dira. lrakasleakbere protagonisrnoa galtzean, ikasleakklasearen ardatz bihurtzen dira. Eta hauoso inportantea da, ikasleak beren ikas­kuntzaren arduradun izatera behartzenbait ditugu. Taldetan banatzean ez dirairakasleari begira egongo, honek zeragintzendien zai.Klasearen ardura ikas-

13

leei pasa die irakasleak eta haiek dago­kie ariketaren helburua betetzea.Taldeka lan egiteak zailtasunak ere

sor ditzake, batez ere ohiturarik ez du­ten irakasleekin. lrakasle askok diszipli­na-arazoak sortzen direla pentsatzendute. Lehendabiziko arazoa, zenbait ka­sutan, rnahaiakrnugitzearenaizandaite­ke. Mahaiak fijo dauden tokiak ez baitdira toki aproposenak horrelako arike­tak antolatzeko. Baina, dena dela, hone­lakoetan ere, ikasle batzuri atzera bira­tzeko esanez, zati daiteke klasea taldetxikiagotan.Taldeen aurka askotan aipatzen dira

beste puntu batzu ere: irakasleak ikas­leek esaten dutenaren kontrola galtzenornen du , ikasleek arna-hizkuntzaerabilornen dezakete edo huts asko egin etairakasleak ezin izangoornen ditu zuzen­du.Zalantzarik gabe, ikasleak binaka ba­

daude, irakasleak ezin izango du ikas­leek esaten duten guztia entzun; bainaklasean·batera eta bestera ibil daiteke,behar den lekuan laguntza ernanez, ahalduena entzunez eta hizkuntzhutsegiteakapuntatuz, ariketa bukatzean zuzentze­ko. Gainera, ez dezagunahantz ikasleekelkar ere zuzen dezaketela.

2.2. Rol-jokoen eta eginkizunarengarrantzia

Garrantzi haundiko bi elernentu berridituzte gaurregungornintzarnenalantze­ko saioek, orain dela hogei urtekoek ezzituztenak: rolak eta eginkizunak.Gaiak edo mintzagaiak izaten zirenlehengo rnintzarnen-saioetako ardatza.lkasleei gai konkretu bat ematen zi­tzaien eta horri buruz hitzeginbehar zu­ten.Gaurregun ere erabiltzen dira rnintza­

gaiak. Dena den, nahiz eta mintzagaikonkretu bat izan klasearen ardatza,beste bi elementu berri ere ager daitez­ke: rolak eta eginkizunak.

14

Rul-Jukoak (l)Rolak ohizko mintzagaiari beste al­

derdi inportante bat eransten dio: komu­nikazio-praktikarako aukerak izugarriugaritzen bait ditu.

Zer da rola? Rola hitza gizarteko le­kuari dagokion portaera adieraztekoerabiltzen da. Pertsona bakoitzak egu­nean zehar oso rol ezberdinak bete di­tzake , eta hizkuntza be te behar den rola­ri egokitu behar zaio.

Mintzamen-saioetan rol-jokoak era­biltzen dira. Rol-joko hauetan ikasleekbatzutan beren nortasun propioarekinjokatzen dute , eta bestetan , aldiz, norta­sun simulatu bat hartuz. Horrela ikas­leen hizkuntza ez da ikasgelako hizkun­tzara mugatzen eta mintzamen-saioakikasleak bizitza errealean eta klasetikkanpoko egoeretan burutu beharko di­tuen benetako egitekoen entseiu bihur­tzen dira.

Eginkizunak (2)Hitzegitea beste helbururik ez duen

elkarrizketa gutxi ematen da egunerokobizitzan. Norrnalean , hizkuntza bera ezden helburu bat betetzeko hitzegitenbait dugu. Hau mintzamen-saioetanaplika daiteke. Hizketako harremana-

Gai monografikoa

ren bidez , eginkizun bat betetzeko esa­ten zaie ikasleei , eta eztabaida askoz in­teresgarriagoa bihurtzen da horrela.

Eginkizuna aukeratzerakoan , kontu­tan hartu behar da, ez dela zailegia iza­tea komeni, ikasleak eztabaidan gal baitdaitezke , eta helburua bete gabe , desa­nimatu.

Eginkizuna edozein gauza izan daite­ke: arazo bati irtenbide konkretu baternatea , eskutitz bat idaztea, errudunazein den erabakitzea , istorio bat osatzeaeta abar. Gezurra badirudi ere, eginki­zunak , hau da, erantzun lagungarri etaegokiak eman beharrak , arazoak arretahaundiz eta sakonki aztertzera bultza­tzen di tu ikasleak. Eta gezurra dirudieladiogu, ez bait du horrelako eraginik izandezakeenik ematen. Saina edozeinekegin dezake aproba eta ikusi zer-nolakoaldea dagoen eginkizunarekin eztabai­datzetik eginkizunik gabe eztabaidanaritzera.

Beraz, Penny Ur-ek (1981, 11. or.)dioen bezala , «X-i buruz hitzegin» esate­tik urrats bat aurrerago joan gara rol-jo­koarekin: «X-i buruz hitzegin Y rol­-egoeran». Azkeneko urratsean, berriz ,urrutiago joan gara: «Z lortzeko X-i bu­ruz Y rol egoeran hitzegin» esatera.

1 mintzagaia ~ mintzagaiarol-jokoa

mintzagaiarol-jokoaeginkizuna

Eginkizunak aurrerapen haundia eka­rri du mintzamena lantzeko saioetara ,irakasle askorentzat buruko mina izatenbait zen mintzatzeko gai interesgarriakbilatzea. Eta arazoa ez da zertaz hitze­gin, zergatik hitzegin baizik. Helbururikezaren problema iza ten da gehienbat.

Ikasleek ariketa bukatu dutenean , ezda erabilitako hizkuntza bakarrik eba­luatuko , eginkizunaren helburua beteden ala ez ere kontutan hartuko da. Hauoso inportantea da ikasleentzat, horrela

ikusten bait dituzte beren hizketarenfruituak (3).

2.3. Informazio-jauzia

Informazio-jauzia (information gap)da rolekin eta eginkizunarekin batera as­paldi honetan askotan aipatzen den bes­te puntua.

Eguneroko komunikazioan elkarre­kin trukatzen dugu inforrnazioa , batak

Gai monografikoa 15

besteari ez dakiena kontatuz. Oso egoe­ra anormala litzateke biek aldez aurretikdakitena elkarri kontatzea. Horrek txo­rakeria ematen badu ere, geure klasee­tan erabiltzen dugun zenbait teknika az­tertzen hasiko bagina, harrituta gelditu­ko ginateke horrela zenbatetan jokatzendugun ikustean. Esate baterako, ikaslebatek besteen aurrean hormairudi batdeskribatzen duenean, edo denek ipuinbera irakurri eta, kontatu behar dute­nean, edo denek ipuin bera irakurri eta,kontatu behar dutenean, edo denek bi­deoan ikusitakoa deskribatzen dute­nean ... Eguneroko bizitzan besteak iku­si ezin duenean bakarrik deskribatukogenuke hormairudia edo besteek ezagu­tzen ez dutenean kontatuko ipuina edoliburua edo pelikula. 3.1. Girotzekojokoak

lnformazio-jauzia ikasle batek bes­teak daukan informazioa ez dueneanematen da. lnformazio-jauzian oinarri­tutako ariketetan informazio ezberdinaematen zaie ikasleei, edo ematen zaieninformazioaren parte batek behintzatezberdina behar du izan. Ariketa haue­tan ikasleek besteek duten informazioalortu behar dute ariketaren helburua be­tetzeko; beraz, elkarrekin trukatzendute informazioa.

lnformazio-jauzia erabiliz, askoz mo­tibagarriagoak gertatzen dira ariketak.Erabili behar den hizkuntza ere gertua­go gelditzen da eguneroko hizkuntzatikbestelako ariketetan baino. Dena dela,ez da nahikoa informazio-jauzia ematea.Eginkizunarekin lotuta egonez gero, as­koz efektiboagoa gertatzen da. Horrela,ikasleek helburu bat bait dute elkarre­kinzaren bidez informazio osoa lortzeko.

3. ARIKETA-EREDUAK

Nire asmoa irakasleei nahikoa erre­kurtso eta ideia eskaintzea izanik, puntuhonetan mintzamena lantzeko erabiliohi diren ariketa-ereduak azaltzen saia­tuko naiz.

Bestaldetik, aurrera jarraitu bainolehen, aniztasunaren beharra azpima-

rratu behar da. Ikasleen motibazioa sus­pertzeko eragin haundiko faktorea duguaniztasuna eta irakasleek ez lukete inoizahaztu behar. Irakasle askok zenbaitteknika eta ariketa-eredu erre egitenbait du gehiegi eta oso jarraian erabil­tzeagatik. Ezin da egun biz behin rol-jokobat egin ikasleak aspertu gabe, edo in­kestak, konkurtsoak, hau da, edozeinteknika. Zenbait teknika beste batzubaino lehenago erretzen badira ere, guz­tiekin arreta haundiz ibili behar da kla-seetan, gehiegi ez erabiliz, ikasleak ari­keta mota batekin aspertzen badira, ezinizango bait dugu ariketa mota hori berri­ro erabili.

Funtzio asko bete dezakete ariketahauek, baina beren izenak dioen bezala,girotzea izango litzateke funtziorik in­portanteenetakoa. Horrez gain, besteakbeste, ikasleak desinhibitzea, motiba­tzea, mimika eta paralinguistika lantzeaizango lirateke ariketa hauen beste fun­tzio batzu.

Joko hauen erabilera arrunta, klasea­ren hasierako bost edo hamar minutue­tan, ikasleak girotzeko izaten da. Maleyeta Duff-ek (1978, 2. or.) esaten dutenbezala, kirolariek egiten dituzten bero­tze ariketen gisakoak ditugu girotzekojokoak. Irakasleak klasean sartzen dire­nean ez bait daude denak egoera berean:bat nekatuta, bestea etxeko arazoak ezinahazturik edo gosaldu gabe ... Hala ere,klaseak arrakasta izan dezan, tal de beza­la funtzionatu behar dute eta, taldeaosatzeko oso egokiak gertatzen dira gi­rotzeko ariketak.

Baina girotzeko ariketak ez dira baka­rrik klasearen hasieran egiten; zenbaite­tan dinamika aldatzeko erabiltzen dira:ekintza mota batetik bestera pasatzeko,oso jarrera pasiboan dauden ikasleaksuspertzeko ...

Ariketa hauetan mimika landu ohi daeta normalean ikasleek mugitu eginbehar dute, klasean zehar ibili, keinuak

16

egineta abar. Beraz, ikasle lotsatiak de­sinhibitzeko joko aproposak dira. Zen­baitek pentsatuko du helduak ez direlaoso pozik arituko horrelako ariketakegiten. Aitzitik, ikasleei ariketen helbu-

Gai monografikoa

ruak adierazten bazaizkie, oso gustaraegiten dituzte eta ez da beste ariketa mo­tekin baino arazo gehiagorik izaten.

Hemen lau adibide azalduko ditut (4).

lspiluaren jokua

Klasean bi talde egin. Talde batekoak ispiluak dira eta beste taldekoak ohetik altxa­tzen direnak. Hauek komunera joan eta ispiluaren aurrean jarriko dira, normalean ispiluaurrean egiten ditugun mogimenduak eginez: hortzak garbitu, orraztu ... lspiluak direnekbesteen mogimenduak imitatu behar dituzte, haiekin batera eginez, noski.

lgogailua

Klasean igogailu imajinarioak egiten ditugu eta bakoitzean bost edo sei ikasle sartzen.Bapatean igogailua geratu egiten da eta ezin dira atera. Hitzegiten hasi behar dute.

Martzianoa

Norbaitek atea jotzen du eta ikasleei esaten diegu irekitzera ateratzeko. lrekitzen du­tenean, ikasleek ezagutzen ez duten irakasle bat sartzen da, martzianoz jantzirik: buzohaundi bat, motorrean ibiltzeko kaskua, eskularru haundiak etab. Martzianoak ez daki he­mengo ohituren berri: ez daki ibiltzen eta erakutsi egin beharko diote. Gero martzianozjantzirik sartu den irakasleak galderak egin beharko dizkie ikasleei.

ltsu-mutila

lkasleen erdiari zapi bat ipiniko diogu begietan, ikus ez dezaten. Besteei itsu-mutilakdirela esango diegu eta lagunak gidatu behar dituztela euskaltegian zehar, aginduakemanez.

3.2. Binaka egiteko ariketak

Joko hauetan, izenak dioen bezala,ikasleak binaka jartzen dira mintzatze­ko. Betidanik erabili izan da teknikahau, baina azkeneko urteotan garrantziberezia hartu du (5). Binaka egiteko ari­ketak zertxobait aldatu dira gaurregun,rolen; eginkizunaren eta informazio-jau­ziaren kontzeptuak mintzamena lantze­ko ariketetan aplikatzen direnez geroz­tik.

Binakako ariketen abantailak nabar­menak dira: batetik, ikasleen partehar­tzea (hitzegiten denbora gehiago ematendute beste edozein ariketarekin baino)eta, bestetik, binaka hitzegiterakoan

errazago gainditzen dituzte inhibizioaeta lotsa.

Gaurregun erabiltzen den zenbait bi­nakako ariketaren berri ematen saiatu­ko naiz. Lehenengo taldean «Fikziozkoelkarrizketak» edo «Egoerak» ditugu.Horrelako ariketak aspaldi erabiltzendira euskararen irakaskuntzan. lkasleeiegoera bat aurkezten zaie eta gehienezrolak banatu egiten dira. Ondoren ikas­leak hizketan hasten dira, mintzagaiabukatu arte, normalean ez bait dute ino­lako eginkizunik edo helburu zehatzíkbete behar.Adibide bezala, hona hemen «Fik­

ziozko elkarrizketak» ariketa (Euskal­duntzearen A Mailarako Langaiak; l.BERRIKUSKETA MINTZ. 10).

Gai monografikoa

lkasleak honako egoeretan azaltzen diren pertsonaien kopuruaren arabera elkartukodira.

Egoera ulertu behar dute eta bertan adierazten dena antzeztu.

Senar-emazteak eta amorantea

Senarrak, gizartean eraba! murgildurik, etxetik kanpo lan egiten du. Emazteak, berriz,etxean zokoraturik, etxeko lanak egiten ditu, haurrak hezi eta hazi. Denerako bakarrikdago. Emaztea amorante batekin harremanetan hasten da. Etxean elkarrekin daudelarik,senarra sartu da etxean. Hango elkarrizketa.

Piper egiteaKlase-egun batean piper egin nahi duten ikasleen arteko elkarrizketa.

Oporretan

Trenean bi neska daude. Biak oporretara doaz.

Zuzendariarekin

Euskaltegiko zuzendariak errieta ematen die ikasleei.

EuritakoaErosketak egitera joan den emakumeak euritakoa dendan utzi du ahaztuta. Dendaria­

rekiko elkarrizketa telefonoz.

Auto-stop egiten

Stopean ari den mutila hartzen du txoferrak.

Autobusaren ordua eta egunaAutobus-geltoki batean zain dagoen lagun batek handik pasatzen den beste bati infor­

mazioa eskatzen dio.

Norbaiten berriBi lagunek topo egin dute. Hiru urte lehenago unibertsitatean elkarrekin ibiliak dira. El­

karri familia eta lagunen berri galdetzen diote.

Egoera hauei informazio-jauziarenprintzipioa aplikatzen ha si zenean , biikasleei informazio ezberdina ematenzitzaien. Hala ere, ez zuten inolako hel­buru zehatzik bete behar eta elkarrizke­tak luzatu egiten ziren ikasleak aspertuedo irakasleak ariketa moztu arte.

Honelakoen artean , hona hemen adi­bide bat: «Grezia/Egoerak» ariketa(Euskalduntzearen A Mailarako Lan­gaiak . 2.36 MINTZ. 04).

17

18 Gai monografikoa

AIKASLEA

EGOERAKHemen dituzu lau egoera zeure ondokoarekin antzezteko. Hasibaino lehen, irakurri eta pentsatu (batez ere 2. eta 4.a) zer esanbehar duzun.Prest zaudenean antzeztu.

1. EGOERAEtxeanzaude eta bidai agentziako liburuskak irakurtzen ari zara.Greziari buruzkoak dira. Datorren udan lagun batekin joangozara, ilusio handiaduzu, eta egun osoa Greziari buruzko liburuaketa liburuskak irakurtzen ematen duzu.Bapatean telefonoak jotzen du.ZurekinGreziara joango den lagunada. Pozikzaude deitu duela­ko. Galderak egin behar dizkiozu oporrei buruz.(Oharra: Zure laguna asko gustatzen zaizu eta bidaia honen ai­tzakiarekin ligatu egin nahi duzu).

B IKASLEA

EGOERAK

Hemen dituzu lau egoera, zeure ondokoarekin antzezteko. Hasiaurretik, irakurri eta pentsatu (batezere 1.eta 3.a) zeresan beharduzun.Prest zaudetenean antzeztu.

1. EGOERAElkarrekin Greziara joango zaretela hitza eman diozu lagun bati.Bainagoizean zeure lagun sueziar baten eskutitza iritsi zaizu etauda elkarrekin Estokolmon pasatzea proposatzen dizu.Zuk Sueziara joan nahiagoduzu; lagunsueziarra asko gustatzenzaizu eta ligatu nahi egin duzu.Orain zeure lagunari deitu eta emaiozu berarskín Greziara szjoateko aitzakiren bat.Lagunaren estimazioa ez duzu galdu nahi, aqrandatorren urteanhorrekin ligatu nahiko bait duzu. Ez diozu, beraz, egia osoaesango.

Gai monografikoa

AIKASLEA

EGOERAK

2. EGOERADatorren hilean ezkontzekoa zara, baina norbait ezagutu duzu,asko gustatu zaizu eta eroaren gisa maitemindu zara.Orain ez duzu ezkondu nahi, zeure burua argitu arte behintzat.Oso txoratuta zaude norbait horrekin.Zeure senargaiari/andregaiari deitzen diozu. Hori ere gustatzenzaizu, baina... Zeure arazoa konta iezaiozu.

BIKASLEA

EGOERAK

2. EGOERADatorren hilean ezkontzekoa zara eta oso urduri zaude. Zurean­dregaia/senargaia asko maite duzu.Arratsaldeko telefono ondoan egoten zara zeure senargaiaren/emaztegaiaren eguneroko deiaren zain.Telefonoa deika ari da.Zure senargaia/andregaia da.Oso pozik zaude deitu duelako; zera galdetu nahi diozu: eazure­kin lanean ari diren lagunak ezteietara konbidatuko dituzuen alaez.

BIKASLEA

19

EGOERAK

3. EGOERAMutrikura joan zara egunapasatzera etazeure lehengo lagun batikustera joan nahi duzu.Urteasko da ez duzula ikusi, hamarrenbat urte gutxi gorabehera.Beste lagun batek esan dizu oraindik lehengo lekuan bizi dela.Etxe horretara iritsi zara, atea jo duzu eta...

AIKASLEA

EGOERAK

3. EGOERAZeure auzokoarekin erritan aritu zara, horren txakurra egunosoan zaunkaz ari delako. Zuk bi haur txiki dituzu, txakurrak es­natu egiten ditu eta gero umeak negar eta negar egoten dira.Orain dela bostminutu izan duzu haserrea eta etxean sartu zara.Atea jo du norbaitek.Ziur zaude bizilaguna dela.Haserre zaude eta aurpegia gorri-gorri daukazu amorruarenamorruz. Atea ireki duzu berriro erritan hasteko prest, eta ezeza­gun bat duzu ate aurrean.

20

IEGOERAK

4. EGOERAGoizeko ordubata da, oheratu berria zara. Bapatean norbaitekzure etxeko txirrina jo du.

Haserretu egin zara, baina bata jantzi eta atea ireki duzu.Ezezagun bat dago zutik zure ate aurrean. Flipatuta dagoelaematen du.

BIKASLEA

AIKASLEA

EGOERAK

4. EGOERATolosan bizi zara eta Donostiara joan zara rock-kontzertu baten­tzutera.

Zoritxarrez azkeneko autobusa galdu egin duzu eta ez duzu taxi ahartzeko hainbat diru. Goizeko ordubata da.Zeure anaiaren lagunaz gogoratu zara. lzena eta helbidea bada­kizkizu, behin zeure anaiarekin haren etxera joan zinelako, bainalagun horrek ez zaitu zu ezagutzen, ez daki zu nor zaren.Haren etxera joan zara.Heldu eta txirrina jo duzu.

Eta azkenik , ariketa hauei eginkizunaedo helburua jarri zitzaien. Ariketahauetan ikasleek elkarrekin trukatzendute daukaten informazioa , irakasleakemandako helburua lortzeko. Horrelaariketaren arrakasta eginkizunaren ara-

Gai monografikoa

bera neurtzen da. Ariketa bukatzen daikasleek eginkizuna bukatzen dutenean.

Adibide gisa, ikus «Betxonale herria»ariketa (Euskalduntzearen A MailarakoLangaiak, l.05 MINTZ. 03).

--

lkasleak binaka jarriko dira, elkarri bizkarra emanez.

Bati falta zaion informazioa besteak emango dio, helburua bete dezan.

A

EGOERAK:1 2 3 4

Zu liburutegi aurrean lbilbide Nagusiko gaso- Arana kaleko eskola Zure kotxea hondatutazaude, Narrika kalean. lindegian zaude. Zure ondean zaude. Tren- dago Erreka kalean,Hartzak jatetxean baz- laguna Ea kalean bizi -geltoki aurrean zure fa- botika ondean. Telefo-karia duzu, baina zure da, baina zure mapan milia dago. Haur bati (B no bat nahi duzu. Gizonmapan ez da ageri jale- kale hori ez da ageri. ikasleari) galdetu. bati (B ikasleari) galde-txe hori. Gasolina-saltzaileari tu.Liburudendariari (B (B ikasleari) galdetu.ikasleari) galdetu.

Gai monografikoa

Betxonaleko mapa erabili. Erantzunak «X» batez seinalatu mapan.Adibidez: A ikaslea: (Orain Erreka kalean zaude). Aizu. ernakume! Betxonalen galduta nago. Non

dago autobus-geltokia? Zein kaletan? Zein etxeren ondoan?

Gero erantzuna mapan seinalatu.

BETXONALE herria

B

A ikaslea Betxonale herrian galduta dago. A ikasleari informazioa eman.Hitz hauek erabili: ondoan, aurrean, atzean, kanpoan, barruan, erdian, parean, artean..Adibidez: A ikaslea. -Aizu, gizon, zein kaletan dago liburudenda?

B ikaslea. -Ba, begira. Arana kalean dago, jantzidenda eta Toribio Pubaren artean.

BETXONALE herría

21

22

Binaka egiteko ariketen artcan , inge­lesez «Flow-charts» izena duen teknikak(euskaraz batzutan «puntuka» deitu izanda) aipatzea merezi duela uste dut.

Teknika hau oso aproposa da edukizehatz bat edo funtzio bat lantzeko. Gai­nera , horrelako ariketak prestatzeko

Gai monografikoa

oso denbora gutxi behar da. Hamar mi­nututan presta dezake irakasleak nahiduen egitura lantzeko ariketa egokia.

Hona hcmen adibide bat behar izaneta -tzeko formak lantzcko: «Lana behardut» ariketa (Euskalduntzearen A Mai­larako Langaiak , 1.09 AR. AN. 03).

A iKasleaIKASLEA BOllKAAIA

A iKasleaSEMEA AITA

BiKaslea/KAS LEA BOTIKAAIA

B iKasleaSEMEA AITA

Ariketa hauek oso kontrolatuak edonahiko askeak izan daitezke , irakasleakematen duen informazioaren arabera.

Binaka egiteko ariketa gehiago ikusinahi duenak begira beza aipatutako Bi­naka A eta B ikasleak izeneko liburuan.

3.3. Elemento grafikoan oinarritutakomintzamen-ariketak

Elementu .grafikoa oso egokia izatenda ikasleei hitzegin erazteko. Elementu

grafikoak era askotakoak izan daitezke:marrazkiak , argazkiak , grafikoak, ko­mikiak , diaporamak , diapositibak , hor­mirudiak eta abar.

Horrelako ariketak irakasleen arteanoso ezagunak direnez , ez du merezi askoluzatzeak.

Gure klaseetan erabilienak komikiakdirela uste dut. Atsegina izateaz gain,era askotara lan daitezke , eta bestalde,irakasleek nahikoa material aurki deza­kete bi hilabetez behin ateratzen den

Gai monografikoa 23

HABEKO MIK aldizkarian. Gehien • Zatikako istoriakerabiltzen diren ariketak honako hauek Adibidez, Euskalduntzen A Mailara-dira: ko Langaiak . 2.26 MINTZ. 01 ariketa.

• Komikia binetetan zatitu.• lkasleak bosnaka jarriz, hiru talde egin.• Talde bakoitzean komiki-zatiak banatu.• lkasle bakoitzak bere zatiak deskribatuko dizkie taldeko lagunei, ahal dituen zehazta­

sun gehienak emanez.• Denek kontaketa bukatzen dutenean, zatiak bilduko dira; ikusi gabe, noski.• Talde bakoitzak komikia konpondu behar du. Horretarako, ikasle bakoitzak detaile guz­

tiak aurrez apuntatuak izango ditu.• Hirunaka elkartu, elkarrekin talde ezberdinetakoak daudelarik, beren taldeko istorioa

kontatzeko.• lstorio ezberdinak ateratzen badira, eztabaida sortuko da ikasle guztien artean.• Azkenik, irakasleak komikia erakutsiko du.

• Istorioaren bukaera

Istorioaren bukaerari jarraibide hipo­tetiko bat eman.

• Komikia elkarri kontatzea

Komiki ezberdinak irakurri eta ondo­ren elkarri kontatzea. Adibidez, Euskal­duntzearen A Mailarako Langaiak , 2.31MINTZ. 03 ariketa.

lkasleak lau taldetan jarriko dira, talde bakoitzari komiki bat banatzen zaiolarik. Den­bora emango zaie kontaketa presta dezaten, zehar estiloan prestatu ere.

Taldeak desegin eta berriak sortu, aurreko taldeetako batekin osatuz. Nork bere komi­kia aurkeztuko du.

• Hitzik gabeko komikiak

Hitzik gabeko komikiak (marrazkiaked argazkiak) banatu irudietako gizonenarteko elkarrizketa asma dezaten, ondo­ren beste bikote batí, edo talde bati kon­tatzeko. Komikiek hitzak izanez gero,puxikak husten dira. Adibidez, Euskal­duntzearen A Mailarako Langaiak, 2.32MINTZ 03 ariketa (6).

3.4. Ipuinak

Lehen ipuinak asko erabiltzen zireneuskarazko klaseetan, eta euskararenkasuan ez ezik, ingelesaren edo frantse-

saren irakaskuntzan ere oso erabiliak zi­ren.

Gero nolabaiteko kontrako joera sor­tu zen. Ipuinak umeentzako egokiak ba­ziren ere, helduekin erabiltzeko ez ornenzirela hain aproposak eta horrelakoakesaten ziren. Gaurregun badirudi mereziduen balioa ematen zaiola berriz ereipuinari. Mintzamenari dagokionez,ipuinak lantzeko erabiltzen diren tekni­ka ezagunenak honako hauek dira.

• lpuina asmatzea

Ikasleek bakarka ala taldeka ipuinedo istorio bat asmatu behar dute. Ho-

24

rrctaruko era uskotaku tc+..nikak etabil­tzen dira (7). Batzutan ipuina asma de­zaten ez zaie ezer ematen ikasleei , bainabeste zenbaitetan argazkiak edo marraz­kiak banatzen zaizkie.

• Elkarri kontatzea

Ikasleei ipuin ezberdinak banatzenzaizkie eta ondoren elkarri kontatu

Gai monografikoa

behar diote irakurritako ipuina. Ariketahau binaka , hirunaka , edo launaka egi­ten da, banatzen den ipuin kopuruarenarabera.

Beste aldaera izaten da irakurri beha­rrean ipuinak entzutea.

Adibidez, «Lapur zuriak l » ariketa(Euskalduntzearen B Mailarako Lan­gaiak , Entzumena Lantzen).

lkasleak bi taldetan banatuko dira. Taldeek ipuin (8) bana bi aldiz entzungo dute. Ondo­ren, ikasleak binaka jarriko dira, bakoitzak entzun duen ipuina kontatzeko. Gero, aldame­nekoak kontatu dien ipuina banatuko zaie ikasleei, irakurdezaten. Bukatzeko, entzundakoeta irakurritako ipuinen artean aurkitu dituzten desberdintasunak komentatuko dituzte.

Teknika hau nahiko erraza da, etaikasleen gustokoa. Dena dela, beti tek­nika bera ez erabiltzearren, aldaera ba­tzu egin daitezke; esate baterako, ikas­leei hasieratik ipuin osoa eman beha-

rrean, zatika ernatea, lehendabizi osadezaten. Adibidez, «Ipuin beltzak» ari­keta (Euskalduntzearen B MailarakoLangaiak, Mintzamena Lantzen).

Klasea bi taldetan banatuko da: A eta B taldeetan. Talde bakoitzak bere ipuina (9) ira­kurriko du, pasarteak dagokien tokian sartuko dituztelarik.

Egindakoa zuzendu ondoren, ikasleak binaka jarriko dira, talde ezberdinetakoak izan­go direlarik.

lrakurritako ipuina elkarri kontatzean, denen artean ipuinik beltzena aukeratuko dute.

Hau da, esate baterako, B ikasleari koa da, baina beste ipuina erabiliz).ematen zaion fitxa (A ikaslearena antze-

Gai monografikoa

1. Begira ezazu marrazkia eta pentsa ezazuipuinaren nondik norakoa.

2. Orain ipuina irakurri eta saiatu ondoko pa­sarteak dagokien tokian jartzen. . ,,_'f­

.S-'"<'~ º01>·()'<> <--<;; ~0

01)' ~e ?>e10'<> · ()1>0 ·e0

'ó..e .,,, 06''Q?> 0-0 v;:..'<>0c,0 e<:f' <..,\f-

~ 0'?> eóe

~~

. @ ,u••::~l~~;.-•'0'{:> o'"' '<'e

~ ~ 1 '<>~e~~'<' 0e0'e• o0 <(:..1.- 'f-1>'

. óe''O- e0· -;o'l}*-' .,,0 o/

ii-'e ~0. :¡..?>~ :J..·

"''1i¡¡¡¡¡¡¡;:~"' -:(> ~óee ,¿:fil'· 0-+-~0• r'1mt" ,,,o'<> e0'e 0'?>'Oe' . ?>« -¡__,'<'

o..?Y-0 ev'V >-.7>0'i'v

Ondorenestuak eta ok pasaturikoak na .zerraldoa k Ierraxzirelarik h1agoditut ah @

a era eraisteko , sekulako manio~ztu. Nire etxek. rak egin beha .o eskailerak orizan zitu7t so~en, nire

Lauretan \oak hartu ninduela badiotsuet, ez didazue sinestuko. Gorpu oatnola \oak har? Saina \oak hartu ninduen, ez dakit nola. Mugimendu haundibatzuk iratzarri ninduten. Ohe bigunetik aidean altxatu ninduten, eta ondorenzerraldo gogor eta estu batetan sartu. Birao bat bota nuen baina, zoritxarrez,

ez zuen inork entzun.

©

@Lurpean sartu nindutenean, orduxean ulertu nuen, argi eta garbi, «betikc

atsedenarsn» esangura miragarri eta osoa. «Betiko atsedenak» zera esannahi du: Lurpean egonez gero, ez zaituela molestatu ahal izango inongo izo­rratzailek.

®Eta berriro nabaritu nituen kilikiliak. Zenbat denboratan fehortzen dira bi

malko? Ez dakit, baina denbora luzetan, zalantzarik gabe. Han egon nintzen,hazkuren menpean, malkoak, beren bidaia eginik, lehortu ziren arte.

. Ni hil nintzeneaneg1nzen nire ba , gorago esandak ®ondoren, eulia ;;~r~n, bai. Saina euli hu~~auzak nabaritu nituen F

Esku· ro etorn zitzaida E han zeb1ien Bi rn . Baketasunain masailetik gora eta beh n.. skuin rnasaile~a or~~utuhaiek pasatu

era 1b1ltzenh . ' ngoan.@ as. zen eulia.

Sudurraren puntan hazkura nabaritu nuen. Euli bat ote zen? .Gorpu batek ezin ditu eskuak [aso Sudurreko hazkura, ordea, gero eta bi-

ziagoa zen. Nire gorpuaren barrua urduri ¡artzen nas: zen."Hazkura sudurrean, eta ezin dut ezer egin", pentsatu nuen.

25

26 Gai monografikoa

Nire neke guztiak behingoan amaitu ziren. Han, ohearen gainean etzanik, nire gibelakomina itzali egin zen, sua uretan bezala. Nire gorputza aorpu hotz bihurtu zen. Nire ahoak«agur» esan zuen; baina boza hortz artean galdu zen. Begiak zabalik gelditu ziren, logelakosabaiari begira.

Norbaitek -nire emazteak, uste dut- nire begiak itxi egin zituen. Gaitzerdi! Mugimenduhonek eulia uxatu zuen, eta berriro bakea egin zen nire barruan.

Bi minutuz trankil egon nintzen.«Hona hemen nire heriotza!», pentsatu nuen, «hona hemen zer den mundu batetik bestera

pasatzea».Nire lehen heriotza zenez gero, gauza batzuk harritu egin ninduten. Esate baterako, pen­

tsatzen segitzeak, nahiz eta gorpu bat izan. Nik zera uste nuen, azken amasa eman ondoren,dena bukatzen zela, edo eta beste munduko aldea ikusiko nuela. Saina ez da honela.

Hanka bakoitzaren pausoa igartzen nuen masailan. Batzutan eulia geldi geldi egoten zen,eta bere tronpatxo bustiarekin izugarrizko hazkura ematen zidan. Gero bere bideari jarraitzenzitzaion, sei hankak arinki mugituz. Nire eskuin eskua mugitu nahi izan nuen berriro, baina alfe­rrik.

Berriro trankil geratu nintzen. Neure alboan negar zotin batzu entzun nintuen. Momentuhartan nire heriotzak lehen aldiz tristatu ninduen, eta negar egiteko gogoa etorri zitzaidan. Nirebetazalen artetik malko bi atera ziren. Momentu batez betazal ertzetan ziren. Baina gero, pix­kanaka, astiro astiro, nire masailetatik beherajausten hasi ziren, merkuriozko bolatxo bi legez.

«Agur Maria ..., Santa Maria ..., Agur Ma ..., Santa Ma..., Agur ..., Santa ..., Agur ..., Santa ...».Nire logelak herriko parrokia zirudien. Neure buru aldean berotasun arraro bat nabaritzennuen. Kandelak zirela pentsatu nuen. Gaua zen. Norbaitek-bedeinkatua izan bedi!-nire ez­ker belarria pixka bat doblaturik zegoela ikusi zuen, eta ondo jarri zidan. Beraren hatzamarren37 gradutako berotasun gozoak belarriaren punta segundu batez berotu zidan. Eskerrik asko!

Gaua luzea, oso luzea izan zen. Aspertu egin nintzen, ohearen gainean, ezer egin ezinik,geldi geldi. Etxeko erloju zaharrak, ordu guztiak jo zituen. Bat, bi, hiru, lau... Gaueko laurak!Neure bizitzako gau guztiak bururatu zitzaizkidan. Eguberrietako gauak, musean pasaturikogauak, lagunen arteko gauak! Laurak, ordu zaila, ordu arriskugarria beti!

Gai monografikoa 27

Zerraldo estu hartan sartu ninduten, oin haundi bat zapata txiki batetan sartzen den legez.Nire emazteak zerbait esan zuen, zerraldoaren estutasuna ikusiz. Saina beste batek zeraerantzun zion: -Herrian ez dago zerraldo haundiagorik. Eta, gainera, hilak hilik daude, eta ezdute ez estutasunik ez ezer nabaritzen»,

Zerraldoaren ordez, zuhaitz enbor bat zeramatela zirudien. Makinatxo bat kolpe eta zarta­da hartu nituen eskaileretan behera. Zerraldoaren estalkia lauzpabost aldiz jo nuen buruaz, baieta ezker besoa bihurtu ere.

Etxetik hilerrira egindako bidaia ez zen txantxetakoa izan. Bideko harriak bustirik zeuden;eta eramaten nindutenetariko batek behaztopo egin zuen eta ia ia lurrera jausi zen, zerraldoeta guzti.

·····················································································································································································································································································································································································································································3. Binaka eseri eta irakurritako ipuina elkarri kontatu.4. Bi ipuinak entzun ondoren, denen artean ipuinik beltzena aukeratu.

• Zatikako ipuinak

Ipuina zatitu egiten da, bost zatitanedo. Ikasleak bostnakajarriko dira. Tal­deko ikasleei zati bana ematen zaie, ge rodenen artean osatu eta konta dezaten.Adibidez, «Nire Beñat erdi bizirik bizida» (10) ariketa (Euskalduntzearen B

Mailarako Langaiak., Irakurmena lan­tzen).

Teknika honen aldaera sinpleena ipui­na bitan banatzea izaten da. Adibidez,«Kirten urdinetako armairu roxa» ( 11)ariketa (Euskalduntzearen B MailarakoLangaiak, Entzumena Lantzen).

Klasea bi taldetan banatuko da: A eta B taldeetan. A taldeak ipuinaren hasiera entzun­go du eta B taldeak bukaera.

Gero, bikoteka, batak besteari entzundakoa kontatuko dio.

• Amaitugabeko ipuinak

Asko erabiltzen den teknika dugu ho­nako hau. Era askotara erabili ohi da,baina funtsean honela: ipuinari bukaerakentzen zaio eta ikasleek bukaera asma­tu behar dute.

Aldaera ugari izan ditzake teknika ho­nek. Euskarazko klaseetan askotan era­bili izan da Rodariren Jo/as egiteko ipui­nak (12) liburua. Bukaerarik gabekoipuinak dira; eta, nahi izanez gero, ipuinbakoitzarentzat egileak eskaintzen di­tuen hiru bukaera posibleak erabil dai-

tezke, ikasleek nahi dutena aukera deza­ten. Liburuaren azken orrialdeetan, egi­ten du idazleak bere aukera. Ipuin ba­koitzeko zein bukaera aukeratzen dueneta zergatik aukeratzen duen ere adie­razten du laburki.

Amaitu gabeko ipuinen teknika bestezenbait teknikarekin elkar daiteke.Hona hemen esate baterako , «Txakurberdea» ariketa (13) tEuskaiduntzearenC Mailarako Langaiak, oraindik argita­ratu gabe).

28 Gai monografikoa

1. lkasleek ipuinaren hasiera irakurriko dute.2. Marrazkiak ikusita, norberak ipuinaren jarraipena eta bukaera asmatuko ditu.3. Bakoitzak bere istorioa azaldu ondoren, ipuin bakarra asmatuko dute denen artean

taIdean.4. Talde bakoitzak bere ipuina aurkeztuko du klasearen aurrean.5. Ondoren, ipuinaren benetazko jarraipena bi zatitan banaturik entzungo dute, zati ba­

koitzaren bukaeran irakasleak, haria hobeto ulertzeko, galderak egingo dituelarik.6. lpuinaren bukaera irakurriko dute ikasleek, eta haiek asmatutako istorioak benetazko

ipuinarekin konparatuko dituzte.7. Bukatzeko, test psikologikoa egineta ondorioak komentatuko dituzte ikasleek.

3.5. Inkestak

Inkestak oso aproposak dira mintza­mena lantzeko saioetan. Inkestak era­biltzeko modurik errazena ikasleei gaiaematea izaten da. beraiek galderak pres­ta ditzaten. Bestela, aldizkarietan argi­taratzen diren inkestak ere erabil daitez­ke, euskeratuz gero. Gainera inkestahauek askotan erantzunen portzentaiaketa ondorioak izaten dituzte , eta klase­koekin gonbara daitezke.

Inkestak ere oso aproposak gertatzendira euskaltegiko bi edo hiru klase el­kartzeko. Ikasleak klase berekoekin hi­tzegiten ohitzen bait dira, baina ez klasekanpokoekin hitzegiten; askotan lotsatuegiten drra , nahiz eta hauek ere ikasleakizan.

Hona hemen , adibidez , «Zer gusta­tzen zaio jendeari» ariketa (Euskaldun­tzearen A Mailarako Langaiak , 2.23MINTZ. 01).

Joko hau hiru ikasgelatan balera egin daiteke.lkasgela bakoitzean lau talde egingo dira, eta inkestatzaileen fitxak banatuko zaizkie

ikasleei.Prestaketa egineta gero (inkesta mota berdinekoak elkarrekin jarriko dira, eta inkesta

irakurri eta aztertu ondoren, ea beste zerbait erantsi nahi dioten eztabaidatuko dute), in­kesta betetzeari ekingo diote ikasleek, gutxienez pertsona bati galdetuz.

Bukatzen dutenean, berriro taldeko guztiak bilduko dira, inkesten erantzunak aztertueta ondorioak ateratzeko. Gero ikasleak beren ikasgeletara itzuliko dira, eta denen arteanlau inkesta desberdinen ondorioak eztabaidatuko dituzte.

Eta hau da ariketa honetako inkestabat.

ZER GUSTATZEN ZAIO JENDEARI? A

TELElllSTA

1. - Telebista lkustea gustatzen zalzu? ----------

Gai monografikoa 29

OHARRAK:

2. - Astean zenbat ordu pasatzen duzu telebista ikusten?----- bost baino gutxlago

5 - 10-----10 -15----- 15 - 20----- 20 ordu baino gehiago

3. - Zein programa mota gustatzen zalzu?Zein ez zalzu gustatzen?Mota bakoitzeko adibideak lplnl.

GUSTATZENZAIZKIT EZ ZAIZKIT GUSTATZEN

Pelikulak:

- Polizi pelikulak- Serialak- Abentura-pelikulak--

Musika-saioak:

- Rock-pop musika saioak- Musika klasiko saioak- Musikalak--Eztabaida-saioak:

- Mahainguruak--

Berriemankizunak:

--

Antzerkia:

--Kirol-saioak:

--Lehiaketak:--Umeentzako saioak:

--

30 Gai monografikoa

4. - Publizitatea:

- Telebistako iragarkiak gustatzen zaizkizu?Bai Asko Piska batEz Bat ere ez Gorroto diet

- Telebistako publizitatea azaltzen da eta:---- ez duzu begiratzen---- arreta handiz begiratzen duzu

hizketan hasten zarakomunera joaten zarairakurtzen hasten zarairagarkiak komentatzen dituzu.

- Telebistako iragarkiak zure iritziz:---- gehiengoa oso txarra da---- gehiengoa on samarra da---- gehiengoa oso ona da.

- Zure ustez telebistan:---- iragarki asko azaltzen da---- iragarki gutxi azaltzen da

iragarki-kopurua normala da.

5. - Zein telebista duzu nahiaqo?

Frantziako TelebistaEuskal TelebistaEspainiako Telebista

Asko gustatzen Zertxobait gusta- Ez zait gustatzenzait tzen zait

OHARRAK:

INKESTATZAILEA

Multinazional batek hemengo jendearen gustuak zeintzu diren jakiteko inkesta egin du.

1.- Zuk •TELEBISTA• inkesta hartu eta jendea inkestatu.2. - Gero •TELEBISTA· inkesta duten beste inkestatzaileekin ondorioak atera.

ONDORIOAK

1.- Jendeari telebista ikustea gustatzen zaio?

2. - Astean zenbat ordu ikusten du?

3. - Zein programa mota gustatzen zaio jendeari?a - pelikulak ----------------­b - musika-saioake - eztabaida-saioakd - berriemankizunak -------------­e - antzerkiaf - kirol-saioakg - lehiaketakh - umeentzako saioak

Gai monografikoa 31

4. - Jendeari telebistako iragarkiak gustatzen zaizkio?

5.- Nongo telebista du nahiago jendeak?

3. - Azkenik, denekin batera -Oporrak-. •Musika-. •Teleblsta- eta • l.iburuak- inkestenondorioak atera.

A mailan egitura zehatzak lantzcko ,askotan crabiltzcn den inkesta mota,dugu hau. Adibidez , «Lezioa hartzen»

ariketa t Euskaldunt zcarrn A MailarakoLangaiak , 2.21 AR.AN.01).

HELBURUA

Honako hizkuntz forma hauek aurkeztea eta lantzea:

JAKIN -T(Z)EN

Lantzea:

lkasleak galdera-orri bat bete behar du, bertan aipatutakoa egiten dakiten ikaskideen ize­nez bete ere. Ekintza bakoitzeko ikasle bat aurkitu behar du; beraz, hamabi guztira. Galde-eran­tzunak, berriz, zuzen eta osorik egingo dituzte.

IAOAl(IZU IZENAk SINAOUPU.

Irakasleak landu nahi duen egitura sardezake inkestan. Egitura landu ondo­ren, inkesta abiapuntutzat harturik

mintzamena ere Jan daiteke , inkestanemandako erantzunak gehiago adiera­ziz.

32

3.6. Test psikologikoak eta nortasunaezagutzeko jokoak

Gai monografikoa

65. zenb. Txofer ona al za­ra?

67. zenb. Heldua al zara?72. zenb. Zein da zure gus­

toko gizona?74. zenb. Lanbide egokiena

zein?76. zenb. Lantokian nagusi

egokia al zara?1986an 79. zenb. Nagia zara ala saia­

tuegia?Guzti honetaz gain , testak eta norta­

sun jokoak eskaintzen dituzten nahikoaliburu eta artikulu argitaratzen da urtero(14).

Test psikologikoek eta nortasuna eza­gutzeko jokoek beti izaten dute arrakas­ta ikasleen artean.

Adibidcz, ikus «Test Psikologikoak»ariketa (Euskalduntzearen A MailarakoLangaiak , 2.34 MINTZ. 02) eta «Nola­koa zara? Zer gustatzen zaizu?» (aip.lib., 3.42 MINTZ. 01).

HABE aldizkariak argitaratutako testpsikologikoak ere erabil daitezke. Honahemen zerrenda.

1984ean 48. zenb. Baketsua al naiz?50. zenb. Modernoa al naiz?52. zenb. Burua ala bihotza?54. zenb. Etsi ala borroka- 3.7. Txapelketa eta mahai-jokoak

tu?1985ean 56. zenb. Bal al duzu taktu­

rik?58. zenb. Neurotikoa al za­

ra?60. zenb. Lagun ona al zara?61. zenb. Zuzendari izateko

kapaza al naiz?63. zenb. Ondo aukeratu al

duzu?

• «Cesta y Puntos»

Mintzamena lantzeko saioetan , arra­kasta haundia izaten dute bi ariketamota hauek.

Txapelketak lehengo «Cesta y Pun­tos» eta «Bat , bi , hiru erantzun berriro»telesaioen antzera egiten dira normaleanklaseetan.

Hona hernen bi txapelketak.

Joko hau txapelketa kulturalaren modura egin daiteke, telebistako «Cesta y Puntos»haren antzera edo.

Klasea bi taldetan banatuko da. Ohizko jokoan hamar partaide (taldeko bost) badiraere, taldekideen kopurua igo edo jaitsi daiteke, ikasle-kopuruen arabera.

Moderatzaileak izan daitezke bi ikasle. Hauen zeregina aurkezpena egitea, jokoa zu­zentzea eta galderak irakurtzea izango da. Baita puntuak kontatzea ere. Guztira 60 fitxadira. Fitxa bakoitzak Euskal Herriko pertsonaia ezagun baten bizitza kontatzen du. Mode­ratzaileen lana fitxa irakurri eta partaideen erantzuna zuzena den ala ez erabakitzea izan­go da. Hogeita hamar galdera egingo zaizkio talde bakoitzari.

Lehendabizi aurrelariei egingo zaie galdera. Hauen erantzuna zuzena bada, 1O puntuirabaziko dituzte. Minutu bat izango dute erantzuna pentsatzeko.

Aurrelarien erantzuna okerra bada, defentsari emango zaio erantzuteko aukera; eta 5puntu irabaziko dituzte, erantzun zuzena emanez gero.

1 2 moderatzaile j

Aurrelari m 0 Aurrelari

Defentsa 0 [3J Defentsa

Pibot GJ Q Pibot

Gai monografikoa 33

Defentsaren erantzuna egokia ez bada, pibotari emango zaio erantzuteko aukera;erantzun egokia emanez, 3 puntu irabaziko dituelarik.

Pibotaren erantzuna egokia ez bada, aurkako ekipoko pibotak izango du erantzutekoaukera; eta, zuzen erantzunez, 5 puntu irabaziko ditu.

Puntuazio gorena lortzen duen taldea izango da irabazle.

Hau «Nor da pertsona izkutua» arike­ta da (Euskalduntzearen B MailarakoLangaiak, Mintzamena Lantzen) (15).

• Bat, bi, hiru erantzun berriro

Txapelketa mota hau telebistako«Bat, bi, hiru erantzun berriro» harenantzera egiten da.

Hiru bikote aukeratzen dira klaseantxapelketan parte hartzeko. Beste ikas­leek txapelketan egingo diren galderakprestatuko dituzte idatziz (16). Hiru mo­tatako galderak prestatu behar dituztezailtasunaren arabera: errazak, zaila­goak eta oso zailak.

Bikoteek banan-banan erantzungo di­tuzte hiru motatako galderak. Lehenda­bizi galdera errazen artean bat aukeratu­ko dute. Ematen duten erantzun bakoi­tzeko 25 puntu irabaziko dute.

Ondoren bigarren eta hirugarren mo­tatako galderekin prozesu bera errepi­katuko da. Saina puntuazioari dagokio­nez, oraingo hauetan erantzun bakoitze­ko irabazten duten puntuazioa aurrekofrogan jasotako puntu guztien batuketaizango da.Puntu gehien dituen taldea da irabazle.Mahai-jokoak ere erabil daitezke

mintzamena lantzeko klaseetan noiz­behinka. Helduen euskararen irakas­kuntzarako bereziki prestatutako mahaijokoak honako hauek ditugu:

AEK: Aditz korrika. Hizkuntz jokoak.AEK: Monopolioa. Hizkuntz jokoa.HABE (1983): Jokoa J: Loteria, FamilienJokoa,

Katua eta Txakurra, Domino Fonetikoa, Hitzen Jo­koa, Donostia, HABE.

HABE (1986): Jokoak 2:Dominofokoa, Bingo l,Bingo 11, Nondik Nora, Hiru herrenkan, Funtzioz[untzio, Donostia, HABE.

3.8. Pentsatzeko jokoak

Mintzamena lantzeko jokoen arteanpentsatzeko jokoak ditugu. Ariketahauetan ikasleei arazo bat, egoera kon­fliktiboa edo puzzleren bat aurkeztenzaie eta irtenbide logikoa, soluzioa edoarrazonamendu ona bilatu behar dioteikasleek.

Ariketa hauetan pentsamentu logikoaeta sortzailea, analisia eta eztabaida in­tentsiboa lantzen dira.

Ikasleek hizkuntzaren bidez aztertubehar dute arazoa eta irtenbidera iritsihizkuntza erabiliz.

Mota honetako ariketek ez dute betisoluzio jakin bat iza ten, askotan bat bai­no gehiago izan dezakete edo bukaera«irekia».

Hona hemen, adibidez, «Arrazoizkoarrazoi bila» ariketa (EuskalduntzearenB Mailarako Langaiak, MintzamenaLantzen).

34

--------------- -------------

Gai monografikoa

Euskaltegiko klase bat itxita zegoen etaezin zen ireki.

Barnean gizon baten oihuak entzuten zi­ren.

Klaseak ez zuen leihorik.Atea hautsi zutenean, bi arratoi txiki aurkí­

tu zituzten ate ondoan hilda eta altzarigehienak hautsita.

Gizona lurrean etzanda zegoen, konorteagalduta.

Plastiko errearen usaina zegoen klasean.

Polizia eta misteriozko nobeletatik ateratako zenbait istorio ematen zaie ikasleei.Hauek taldeka banatuta egongo dira. lstorioan dauden arrazoi logikoak aurkitu beharkodituzte.

Zail egiten bazaie, pelikula baten hasiera dela esango zaie. Misteriozko pelikuletan,horrelako FLASH batzu botatzen dituzte hasieran; eta gero, pelikularen bukaeran, jakitendugu zer zen hasieran ikusi denetik kontuan hartzekoa:

a) Taldeka egingo dute.b) Misterio bat irakurn eta eztabaidatu, hurrengora pasa baino lehen.e) Denen artean ikusi eta eztabaidatu bilatu diuzten arrazoiak.Hasieran irudimena erabiltzeko esan behar zaie ikasleei.

1. EGOERA

2. EGOERA

Maria Urrutia etxekoandrea da eta bi se-me-alaba ditu.

Lehengo egun batean baratzean zulo bategiten ari zen porruak aldatzeko, eta metalez­ko kutxa bat aurkitu zuen lurrean. Berehala au­zokoarengana joan zen. Auzokoa kutxa ikus­tera hurbildu zen. Saina bapatean gogoratuzen lapikoa sutan zeukala eta sua itzaltzerajoan zen korrika. ltzuli zenean, harria bezalagogortua eta aurpegian beldurra zuela aurkituzuen Maria. Kutxari begira zegoen lotan beza­la.

Auzokoak kutxa ukitu zuen. Bero-bero ze­goen. lreki eta hauts urdina besterik ez zuenaurkitu.

Maria ospitalera eraman zuten. Esnatu ze­nean, ez zen ezertaz gogoratzen. Kutxa korni­saldegira eraman zuten. Baina hurrengo egu­nean han ez zen ageri.

Gai monografikoa

3. EGOERA

4. EGOERA

Pakete bat bidali zuten Euskaltegira. JaimeZufiriarentzat zela zioen gainean.

lnork ez zuen ezagutzen Jaime Zufiria horí.Ez zen hango irakaslea, ezta ikaslea ere.

Paketea goizeko irakasleen gelan utzi zuteneta hurrengo goizerako ez zegoen han.

Hiri haundi bateko bide nagusian mutiko txi­ki kaskamotz bat biluzik doa korrika eta farrez.Pozik dagoela dirudi, nahiz eta eguraldia osohotza izan. Eskuan argazki bat darama.

36

1 5. EGOERA

6. EGOERA

Belagoako txabola baten inguruan, pertso­na batzuren zapata-aztarnak ikusten dira.Txabolaruntz doaz.

Baina txabolan ez dago inor; txakur bat etaliburu batzu besterik ez.

Etxetik ateratzen den arrastorik ere ez daikusten.

Gai monografikoa

Bigarren Gerrate Mundialean gertatu zen.Alemanak herri frantses batean sartu zire­

nean harrituta geratu ziren. Herriak hilik ze­goela ematen zuen.

Ez zen biolentziaren aztarnarik ageri inon.Jendea lurrean zegoen zerraldo hilda. Denakirri berezi eta makabroa zuten ezpainetan.

Hildako batzuk likido berde bat zuten aurpe­gian.

Oraindik bizirik zegoen mutiko bat aurkituzuten. Ez zuen mingainik eta ezin zuen hitze­gin. Zerbait galdetzen ziotenean, behatz batezzerua erakutsi eta lurrean V bat idazten zuen.

Kapitainak ez zekien zer egin; zer pentsatuere ez. Baina, bere soldaduen siniskeriei jara­mon eginez, ezer ukitu gabe utzi zuten herria.

Ez zuen parterik eman. Hala ere, berria za­baldu egin zen, baina ez zen inor hurbildu.

(1ai monografikoa

Euskalduntzearen A Mailarako Lan­gaietan honclako ariketa gehiago bada­go ; esate batcrako , «Nork hil zuen Ode­riz andre a?» (4.53 MINTZ. 02). «Norknorekin bizi behar du?» (2.24 MINTZ.01) edo «Misterioak» (2.30 MINTZ. 04)( 17).

Pentsatzeko joko hauen atalean «gur­pil ikcrketariak» sar daitezke. Hona he­men «Bietnarngo gertacrak» ariketa adi­bidetzat tEuskalduntzearen A Mailara­ko Langaiak , 3.39 MINTZ 01 ).

NOLA EGIN

Gurpil ikerketariaren sistemaz landuko da ariketa hau.lrakasleak jokoaren edukia aurkezten die ikasleei:

«Bietnarnqo tren batean, 1960-70 bitartean, hamalau pertsona aurkitzendira elkarturik. Trena tunel batera sartu zenean, berehala musu-hotsa en­tzun zen eta ondoren zaplada ozen bat. Tuneletik irten zirenean, amerikarmilitarrak aurpegia gorri-gorria zuen, eta bere aurrean emakume bietnamdarabertzalea irrifarreka ari zen".

Ondoren, ikasleei fitxa bana ematen zaie. Fitxan gertaeran zein pertsonaia den azal­duko zaio ikasle bakoitzari, ulertu eta buruz ikas dezan.

Behin hori egin ondoren, ikasleak bi korrutan banatuko dira, binaka aurrez aurre gerta­tuz. lnteresgarria da informazio gutxien duten ikasleak barruko korruan eser araztea.

lnformazioa jasotzeko bi aukera daude:1. lkasle bakoitzak bere informazioa eta korruko beste partaideen informazioa lor­

tzea; hau da, ikasleak emango duen informazio bakarra berea da.2. lkasle bakoitzak bere informazioa eta besteek eskaintzen dioten guztia lortzea.

Azkenik, denen artean eta irakaslea lagun, gertaerak lotuz istorioa osatzen da, solu­zioa bilatu ...

Jokoaren irtenbide zuzena:"Trena tunelera sartzean, bietnamdar gazteak bere besoari musu emanzion zarata handiz. Gero amerikar militar itsusiari zaplada eman zion aurpe­gian. Hau entzuterakoan, militarrak musua amonari eman ziola pentsatuzuen neskak»,

3.9. Rol-jokoak latik kanpo ernan daitekeen egoerarenbatean partaide direla irudikatzeko es­katzen zaie , egoera horretan rol berezibat jokatuz. Normalean bere rola joka-

Mintzarnena lantzeko teknika apro­posa dugu honako hau. Ikasleei ikasge-

37

38

tzerakoan askatasun osoa dute nahi du­ten hizkera erabiltzeko , baina beren ja­rrera, egoera mamitzeko modua , erabilibeharko dituzten zenbait datu eta abarirakasleak edo beste batek jarritakoakdira.

Rol-joko ugari argitaratu da dagocne­ko helduen euskararen irakaskuntzanerabiltzeko: esate baterako, Euskal­duntzearen A Mailarako Langaiak, Rol­-Jokoak, Euskalduntzearen B MailarakoLangaiak, Rol-Iokoak eta Bilduma ( 18).

Gogora dezagun rol-jokoek hiru ( 19)etapa dituztela eta hirurei garrantzi beraeman behar zaiela.

Hiru etapa hauek «Inprirnagailua» de­lako rol-jokoa (Euskalduntzearen B

Gai monografikoa

Mailarako Langaiak¡ adibidetzat hartu­rik adieraziko ditugu.

Prestaketa etapa

Irakasleak rol-jokoarcn egoerari bu­ruzko azalpenak ematen ditu: gaia , zen­batck hartuko duten parte, denek jakinbehar duten inforrnazioa , erabili behar­ko dituzten hiztegi edo esamolde bere­ziak eta abar.

Gure rol-jokoan , lehendabizi irakas­leak egoera aurkezten du eta ondorenikasleek testua irakurtzen dute.

Egoera hau da:

lnprimagailuaren jokoa: Egoeraren aurkezpenaNafarroan gaude, Leireko Monastegian, Erdi Aroaren bukaeran. Kultura Monastegie­

tan gorde izan da orain arte. Heziketa ere fraileen eskuetan dago; ahoz ematen da, osoeskuiskribu gutxi dago eta.

Badirudi Europan «inprimaqailu» izeneko zerbait asmatu dutela; eta, zenbaitek dioe­nez, berrikuntza honek Monastegietako ahozko irakaskuntza galdu egingo du.

Leireko Monastegian eraiki diren bi ikasgela berri bedeinkatuko dituzte gaur lruñekoApezpikuak eta Leireko Abadeak. Si gela hauek jendeak eman duen diruarekin eraiki dira.Diru asko eman dutenak elizkizunera konbidatuak izan dira: Nafarroako Errege­-Erreginak, lruñeko zenbait merkatari ... Alemaniako bi merkatari ezezagun ere lruñera iri­tsi berriak dira eta irakaskuntzari lagundu nahi diotela eta dirua eman dutela diote.

Zeremonia hemendik bi ordura hasiko da; eta, bitartean, bildutakoak hizketan aritukodira.

Parte hartzaileak ondoko hauek dira:1. Fraileak:

- Fraile irakasleak.- Fraile kopialariak.

2. Nafarroako Errege-Erreginak.3. lruñeko Merkatariak:

- Janari-dendaria.- Artile-saltzailea.- Kandelak egiten dituena.

4. lruñeko Apezpikua.5. Leireko Abadea.6. Alemaniako merkatariak: Guttenburg eta Guttenberg.

Ondoren rolak banatuko dira. Ikas­leek ondo ulertu behar dute bai egoerabai dagokien rola.

Elkarrekintz etapaHonekin ematen zaio hasiera rol-jo­

koari. Ikasleei beren rolak interpreta-

Gai monografikoa

tzea tokatzen zaie. Irakaslearen lanaetapa honetan behatzaile gisa ibiltzeada, talderik talde rol-jokoa nola gauza­tzen den ikusi eta ikasleen hizketa entzu­teko.

«Inprimagailua» delako rol-jokoan ,etapa honetan ikasleek beren artean ne­goziatu egin behar dute , talde bakoitzabere helburuak betetzen saiatuko dela­rik. Hau zutik egingo dute ahalik eta jen­de gehienarekin hitzegin ahal izateko.

«Iritzi-biltze» delako etapa

Azkeneko etapa honetan «elkarre-

39

kintz etapa» aztertzen da. Honako pun­tuak azter daitezke:

- Ikasleak rolak interpretatzen aritudirenean beren paperetan gustoraaritu diren ala ez.

- Eztabaidaren ondorioak.- Irakasleak oharretan hartutako

akats gramatikal inportanteenak.

Gure rol-jokoan , negoziaketak buka­tutakoan, hots, inprimagailuak saldu di­renean, eztabaida orriak banatuko diraeta denen artean komentatuko dira ber­tako galderak.

Hona hemen eztabaida orria.

Eztabaida-~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~---,

1. Zeure helburua lortu al duzu? Zehaztasunak eman itzazu.2. Zeinek edo zerk izan du eragina jokoan?3. Zeinek edo zerk ez du inolako eraginik izan jokoan?4. Nolako jarrera duzu zuk berrikuntzen aurrean? Eta zure inguruko jendeak?5. Adibidez, ordenadore eta konputagailuen aurrean nolako jarrera duzu? Eta zure

inguruko jendeak?

3.10. Eztabaida sortzeko jokoak

Ez dago esan beharrik eztabaida delamintzamena lantzeko modurik naturale­na eta eraginkorrena. Baina denok daki­gu zer zaila den batzutan eztabaida piz­tea ikasleen artean. Zergatik gertatzenda hala? Lehendabizi, irakasle askokoraindik ere mintzagaia hartzen dutela­ko ikasgelako eztabaiden puntu nagusi­tzat. Eta, lehen aipatu dudan bezala, ga­koa ez da zertaz hitzegin, baizik eta zer­gatik duzun horretaz hitzegin beharra.

Penny Ur-ek dioen bezala (1981, 5-6.orr.}, «Ikasleei abortoari buruz edo edo­zer gauzaz hitzegiteko eskatzea ia beste­rik gabe ingelesez hitzegin dezaten es­katzea bezain desegokia da. Zergatikhitzegin behar dute? Ikasgelatik kanpoez litzaieke ezta burutik pasako ere gaibatez hitzegitea ez beste helburuz hizke­tan aritzerik».

Bestalde , ikasleei zerbait eskainibehar zaie eztabaida sortzeko , akuilu

edo aitzakiren bat. Ezin zaie gai batezbesterik gabe hitzegitea agindu.

Akuilua izan daiteke testu bat , galde­ra-zerrenda, arazo bat , filme bat etaabar; baina beti zerbaitetik abiatu behardute ikasleek.

Hala ere, besterik gabe mintzagaiazeztabaidatzeak ere, arrakasta izan deza­ke , baldin eta ikasleak edozein gai abia­puntutzat harturik klasea bukatu arte jota ke hizketan aritzen diren horietakoakbadira. Baina hauek salbuespena izatendira.

Eztabaida sortzeko ariketa mota askodago. Hemen eredu batzu azalduko di­tugu.

3.10.1. Mintzagaiak

Betidanik ezagutu ditugun mintza­gaiak ere noizbehinka erabil daitezke.Hona hemen bi ariketa , adibide gisa.

40 Gai monogr afikoa

Gai eztabaidagarrizko zerrenda ematen zaie ikasleei.lkasle bakoitzak gai bat aukeratuko du eta hurrengo egur.erako 1Ominutuko gaiaren

aldeko edo aurkako aurkezpena prestatuko du.Aurkezpena bukatu eta gero beste ikasleek beren iritzia emango dute, eztabaida sor­

tuz.Ariketa hau bost edo sei psrtsonatako taldeetan egin daiteke, eztabaida errazago sor­

tu eta ikasleek denbora gehiago hitzegin dezaten.

Eta arikcta bera aldacra batzurekin duntzearen A Mailarako Langaiak , 3.47.«Mintzagaiak» ariketa dugu tEuskal- 49. MINTZ 09).

lkasleak hirunaka jarriko dira. Mintzagai guztiak edo fitxa guztiak poltsa batean egon­go dira, eta ikasleek poltsatik bana hartuko dute.

Bost minutuz zertxobait prestatu ondoren, hamar minutuko hitzalditxoa emango dioteelkarri taldean. lkaslea isildu egingo balitz, bere bi lagunek zirikatu egingo lukete, hizketanjarrai dezan.

Hiru partaideek gauza bera egingo dute.

Hauek dira gai posibleak.

1. Eguraldia da hitzegiteko gairik aspergarriena.2. Lana aukeratzerakoan dirua da kontutan hartu behar den gauzarik inportanteena.3. Zinca gaurrcgungo arterik inportanteena da.4. Familia handiak oso zoriontsuak izatcn dira.5. Hemendik hogei urtera mundua kimikaz pozoindua egongo da.6. Haurrei eskolan musika crakustea dcnbora galtzca da.7. Dibortzioa oso gauza txarra da familiarentzat eta gizartearentzat.8. Hirictako parkeak eta lorategiak oso politak dira , baina hobeto aprobetxatuko genu­

ke lurra parkingak egingo bagcnitu.9. Grebek debekaturik egon beharko lukete.10. Erlaxatzeko modurik crrazena musika entzutea da.11. Familia bakoitzean bi ume baino gehiago izateak dcbekaturik egon bcharko luke.12. Ez du mcrczi janaria erosten diru asko gastatzeak.13. Musik a modcrnoa cz da rnusik a , kaka baizik.14. Kulturaz jazteko egin daitckecn gauzarik onena cgunero cgunkariak irakurtzea da.15. Moda jarraitzca dirua eta denbora galtzea bcsterik ez da.16. Zigarroa crrctzcak ilegal a izan bcharko luke.17. Mendigoizaleek dcnbora galtzcn dutc mendira joatcn.18. Kirola egitcak ez du mcrczi.19. Denok barazkijaleak izan beharko genuke.20. Emakumearen lekua ez da etxea.

Gai monografikoa

21 Jendeak diru gehiegi gastatzen du arropa erosten.22. Emakumeek gizonek baino okerrago gidatzen dute.23. Estatu Batuek kohetetan gastatzen duten dirua pobreei janaria ematen gastatu

beharko lukete.24. Zertarako ikasi hizkuntza bat?25. Hauteskundeetan botua emateak ez du merezi.26. Espainian heziketa oso gaizki antolatuta dago.27. Gaisorik bazaude ez joan Seguritate Sozialera; zoaz sendagile pribatu batengana!

3.10.2. Debateak tetik partipazio eskaxa eskaintzen dieikasleei, klase osoko iharduera izanbehar bait du.

Hona hemen debateak antolatzeko bieredu hauck.

Lehendabizikoa «Soldaduska» arike­ta dugu (Euskalduntzearen C MailarakoLangaiak , oraindik argitaratu gabe).

Ariketarik onena oratoria eta dialek­tikarako trebetasunak lantzeko debateadugu. Hala ere, ez da klaseetan askotanerabiltzen den teknika; bi arrazoirenga­tik: batetik , Penny Ur-ek dioen bezala ,mintzagai eremu mugatua du (eztabaidafilosofiko , politiko edo sozialak) eta bes-

Soldaduskari buruzko debate bat antolatzearren, klasea bi taldetan benatzen da:• A taldekoak eraba! soldaduskaren kontrakoak izango dira.• B taldekoak gaur eguneko soldaduskaren kontra egon, baina bestelako soldaduska

onartuko luketenak.Talde bakoitzak 1O minutu ditu defendatzen duen ideiaren aldeko puntuak eztabaida­

tu eta paperean laburtzeko.Ondoren, talde bakoitzeko ordezi<ariak ikusitako puntuak azalduko ditu klasearen au­

rrean; gero eztabaidari eman dakioke hasiera.Soldaduskaren aldeko eta kontrako puntuak ateratzeko «Ejertzitoaz mintzo gara,, eta

«Antimilitaristek ez dute Kontzientzi objekzio Legea onartzon» izeneko artikuluez baliadaitezke.

Bigarren ariketan hiru aukeraren bi­dez antolatzen da debatea.

Hiru aukera

Edozein gai eztabaidagarriri buruz hiru iritzi desberdin edo kontrajarri idazten dira ar­belean.

Gero galdetzen da ikasleen artean zenbat dauden lehenengo, bigarren edo hiruga­rren proposamenaren alde.

lkasleak hiru taldetan banatzen ditugu egin dituzten aukeren arabera.

15 minutu eztabaidatzen pasa ondoren biltzen ditugu talde guztiak, denek batera ez­tabaida dezaten.

Gaiak, adibidez:

------·--------

41

42 Gai monografikoa

a) Lana bai ala ez- Astean bost egunez lan egin behar da.- Astean hiru egunez bakarrik lan egin behar da, beste egunetan makinek lan

egingo dute eta gure partez.- Makinek egingo dute lan guztia gure ordez.

b) Drogak bai ala ez- Hatxisa edukitzeak ilegala izan behar luke.- Hatxisak legalizatua izan beharko luke.- Poliziak kontrolatu egin beharko luke hatxisaren trafikoa.

e) Ezkontza bai ala ez- Ezkontza erakunde pertektoa da.- Ezkontzak debekatuta egon beharko luke.- Ezkontzari buruzko legeak erreformatu egin beharko lituzkete.

3.10.3. Aukerak Ariketa-eredu honi zenbait aldaeraegin dakioke. Esate baterako, ikasle ba­koitzak kasu bat defendatu behar due­nean edo rol-jokoa antolatuz (20).

Ikasleei pertsona (gauza, toki, filme,liburu edo) batzuren fitxak ematen zaiz­kie , bat aukera dezaten.

Ohizko prozedura erabiliz, ikasleeklehenbizi taldeka aukeratzen dute etaondoren denen aurrean aukeraren zer­gatiak azalduko dituzte.

Hona hemen, adibidez , «Itoiz S.A.enpresa» ariketa. (Euskalduntzearen AMailarako Langaiak, 4.60 MINTZ 03)(20).

ITOIZ, S. A. ENPRESA

ltoiz S. A. enpresa ez da oso handia. Orain dela bi urte sartu zituzten IBM konputagailuak,eta orain langile asko kalera bota beharko dute, sobran daudelako. Kalera botatzekoarrazoiak oso inportanteak dira. Kostuak handiak dira eta, ez baditu langileak kalerabotatzen, enpresa ez da konpetitiboa izango, eta porrot egingo du. Egoera !arria da.

Salmenta-departamentuan lau langile daude eta lau hauetatik ltoiz jaunak bi bota beharkoditu kalera. Baina ez daki zeintzu aukeratu.

1. PELLO GUTIERREZ

ADINA: 24 urte.

IKASKETAK: Ekonomikak.

ESPERIENTZIA: Hiru urte (hauetatik bi ltoiz S. A. enpresan).

EGOERA ZIBILA: Ezkongaia, baina laster ezkontzekoa da.

NORTASUNA: Oso atsegina, talde lanetarako asko balio du; bere lankideei asko laguntzendie.

LANA: Oso langile fina da.

OHARRAK: Beti ari da ikasten. Bere lana asko gustatzen zaio.

Gai monografikoa

2. DOROTEO MARTIN

ADINA: 54 urte.

IKASKETAK: Ariaren poderioz lkasi du.

ESPERIENTZIA: 31 urte ltoiz S. A. enpresan.

EGOERA ZIBILA: Ezkondua, hlru seme-alaba (bi ezkonduta daude eta bat unibertsitateandago).

NORTASUNA: Atsegina eta langilea.

LANA: Onda lan egiten du, baina agian makal samarra da.

OHARRAK: Hemendik 11 urtera erretiratuko da. Emaztea gaisorik dauka.

3. JOSEAN ARANA

ADINA: 35 urte.

IKASKETAK: Administratibo-ikasketak egin zituen Lanbide-Eskolan, baina arlaren poderiozikasi du batez ere.

ESPE;RIENTZIA:15 urte ltolz S. A. enpresan.

EGOERA ZIBILA: Ezkondua, bl seme-alaba.

NORTASUNA: lsila, bakarrik lan egitea gustatzen zaio.

LANA: Oso ando lan egiten du.

OHARRAK: Etxea pagatzen ari da. Ez du gehiago ikasl nahi.

4. PEDRO MARIA SARASIBAR

ADINA: 30 urte.

IKASKETAK: Ekonomikak.

ESPERIENTZIA: Urtebete ltoiz S. A. enpresan. Lehenago banku batean lan egin zuen.

EGOERA ZIBILA: ~kongaia.

NORTASUNA: Oso harrea. Zaila da berarekin lan egitea eta berak bakarrik lan egitendu normalean.

LANA: Alferra, ahalik eta lan gutxien egiten du.

CHARRA: Zuzendari baten iloba da. Frantsesez eta ingelesez hitzegiten du.

LANGILEAK AUKERATZEKO IRIZPIDEAK

a.-Edozein langileri lana utzi behar duela esan baino lehen, beraren lanpostua kentzeradoazela esan behar zaio.Kasu honetan edozein langile izan daiteke, denek lan bera egiten bait dute.

b.-6este irizpidea aintzinatasuna da.Kasu honetan Pello eta Pedro bota beharko .dituzte kalera.

43

44 Gai monografikoa

Doroteo eta Josean botatzen badituzte, indemnizazioak handiagoa izan beharko du.Dena dela, ltoiz jaunak nahiago du gehiago pagatu, gustuko ez duen langilea plantilanmantendu baino.

ltoiz jaunaren egoera oso zaila da; ez daki zer egin. Etxean dagoenean, bere familiarekineztabaidatzen du arazoa. eta inor ez da ados jartzen.

ltoiz jaunak lehenbailehen erabaki behar du.

Zein da zure iritzia?

3.10.4. Arazo moralak Euskalduntzearen A Mailarako Lan­gaietan honako ariketa hauek ditugu:«Mariaren istorioa» 2.34 MINTZ. 01;«Senar-ernazteak» 4.58 MINTZ. 02 eta«Zintzoak eta gaiztoak» 4.62 MINTZ.02.

Ikus dezagun , adibide gisa , «Seriar­-ernaztcak» ariketa.

Hau dugu eztabaida sortzeko erabildaitezkeen beste tekniketako bat. Ikas­leei arazo moral hat aurkeztuko zaie be­ren iritzia emateko. Iritzi czberdinen ar­teko tirabira sortzcn denean , hakoitzakbere balore-eskala defendatuko du.

lkasleak seinaka bilduko dira. lkasleen liburuko hiru egoerek aurkezten duten elkarriz­keta prestatu eta antzeztu behar dute.

Antzeztu ondoren, arazoa taldean eztabaidatu eta galderei erantzun bat ematen saia­tuko dira.

Azkenik, taldeek egoera bana antzeztuko dute, eta ateratako ondorioak denen arteanaztertuko dira.

Hona hemen ariketa honen arazo bat.

Blanca eta Jon elkarrekin bizi dira joan deneko sei urtetan. Jon Magisterio eskolakoirakaslea da eta Blancak Aurrezki Kutxan lan egiten du. Larunbatean Blancak afari batizan zuen bere lantegiko adiskideekin. Afaldu eta gero diskoteka batera joan ziren eta osopozik egon ziren. Asko edan zuten eta Blanca oso alai zegoen, eta Carlosekin ibili zen,Carlos ez zaio asko gustatzen. baina ligatzeko gogoa zuen eta Carlosen etxera joan zen loegitera. Orain Blancak ez daki zer egin: Joni kontatu ala ez. Batetik tontakeria da: Carlose­kin ez du berriro ligatu nahi. Saina gaizki iruditzen zaio Joni dena ez kontatzea. Bestetikzertarako kontatuko dio tontakeria bada? Tristetu egingo da eta ez du merezi.

Zer egin behar du?Nola eta zer esango dio Joni?- Ez kontatzea gaizki iruditzen zaizue?- Carlosekin ligatzean gaizki egin du Blancak zuen ustez?

3.10.5. lritziak eskasaren arriskua ikusten genuen.Arrisku bera aurkitzen dugu ikasleei gaibati buruzko iritzia eskatzen zaienean:askotan erantzuten bait dute ez dakitela ,

Debateak edo mintzagaiak lantzera­koan , ikaslegoaren aldetiko partizinazio

Gai monografikoa

edo berdin zaiela ez hitzegitea. Hala ger­ta ez dadin , ikasleak beren iritzia ematenbehartzen dituzten teknikak erabilibehar dira.

Hona hemen horrelako bi teknika.

• Zenbakiak edo letrak erabiliz

Ikasleei gai batí buruzko iritzi-zerrcn­da ematen zaie. Ikasleek bakarka iraku­rri eta aldamencan letra bat edo zenbakibat aukeratu behar dute beren iritziaemancz.

Letrak cdo zenbakiak honelakoak iza­ten dira:

45

A) erabat adosB) ados 1. ados nagoC) ez dakit zcr esan 2. ez dakitD) kontra 3. kontra nagoE) crabat kontraBakoitzak berc fitxa bete duenean ,

ikasleak banaka jarriko dira. Bakoitzakbere aukera azalduko du arrazoiak cma­nez eta emandako erantzunak eztabai­datuko dira.

Hona hemen «Ezkertiar ala eskuin­dar» ariketa (Euskalduntzearen C Maila­rako Langaiak , oraindik argitaratugabe).

EZKERTIAR ALA ESKUINDAR

A) Erabat ados C) Ez dakit zcr esanB) Ados D) Kontra

E) Erabat kontraA B e D E

J. Gure eskubide nazionalak eta ohorea defcndatzcko bide bakarra ba-dirudi ere, gerra czin da inola ere onetsi.

2. Heriotzaren ondoren ez dago beste bizitzarik.

3. Hobe litzateke beltzak bere ghetto eta eskoletan baztertzea. zurieta-tik aparte egon daitezen.

4. Inork ez luke lehentasunik izan bchar ez heziketan ez medikutan.5. Odola isurtzea eskatzen dutcn kirolek , zezenketak esate baterako,

ankerrak dira: debekatuak egon beharko lukete.6. Benetako aurrerapen sozialak iragan ospetsu eta zoriontsura itzuliz

bakarrik lor daitezke.7. Delinkuentzia urritzeko modu bakarra zigorrak areagotzea litzateke.

8. Homosexualak ez dira delinkuenteak: beraz, ez lirateke hala balirabezala hartu bchar.

9. Gutxiengoak ez luke gchiengoaren esan etara makurtu behar.JO. Afrikarrei beren kasa bizitzen utzi beharko litzaieke.

11. Bake-garaian soldaduzka beharrezkoa da norbere nazioa deferida-tzeko.

12. Eliza saiatu egin beharko litzateke herricn bizitzan duen craginaareagotzen.

13. Euskal Herrian gaurregun ez dago «klase borrokarik».14. Kultura minoritarioek ez dutc beren buruaren jabe izaterik eta ha un-

dien babesa behar dute.15. Hiltzaileek heriotz zigorra merezi dute.16. Gizarte kontsumistak kendu digu genuen askatasun apurra.17. Senda ezinezko gaisotasuna dutenei eutanasiaren eskubidea aitortu

beharko litzaieke.18. Gcrrak lckarkigukeen gaitza mcsedea baino haundiagoa litzatekc du-

darikgabc.19. lende erlijioso gehiena diruzalea da. ·-20. Burgesiaren pribilegioek mugatzen dute erabat nazio honetako de-

mokrazia.

------------- - --------

46 Gai monografikoa

• Galdera-zerrendak Euskalduntzearen A Mailarako Lan­gaietan horrelako ariketa batzu azaltzendira; adibidez , «Urneak sortzeko lante­gia» 3.41 MINTZ. 01; «Haurrak» 3.43-44 MINTZ. 01; «Filrneak sailkatzen»3.43-44 MINTZ. 02 eta «Ikasketak» 4.57MINTZ. 01.

Hona hernen , adibide gisa, «Haurrak»ariketaren parte bat.

Beste aukera galdera-zerrendak era­biltzea da. Gai baten inguruko galdera­-zerrenda banatzen zaie ikasleei. Ikas­leek bakarka eta idatziz erantzungo di­tuzte galderak. Ondoren banaka jarrieta emandako erantzunak eztabaidatu­ko dituzte.

HAURRAK

Zuen taldeak Aseguru Sozialean lan egiten du eta 1 iburuska bat prestatu behardu laster guraso izango diren bikoteentzat.

Dirudienez. normalean bikote hauek oso gutxi jakiten dute umeei buruz. eta libu­ruska horretan aholkuak eman behar dizkiezue.

Zuen aholkuak zeuron esperientzia eta irakurri dituzuen liburuetan daude oinarrituta.Ematen dituzuen erantzunen arrazoiak ere ipini behar dituzue.

ERABAKI

Galderei erantzuna eman, esaldi niotzak eginez.

1.-Zein erditze-mota komeni zaio amari? Eta haurrari: berezkoa anestesiarekin. minik

gabeko erditzea. uretan ? .

2.-Ama erditzen ari denean aitak berarekin egon behar du?

3.-Erditzeko momentuan aita amarekin ez badago. noiz ikusi behar du jaioberria?

4.-Amak bularra eman behar dio umeari ala biberoia? .

Gai monografikoa 47

5.-Noiz arte hartu behar du umeak bularra edo biberoia?

6.-Zenbat orduko loa egin behar du umeak egunean?

Jaiotzetik 2 urtera:3 urtetik 5 urtera:

6 urtetik 8 urtera:

9 urtetlk 10 urtera:

11 urtetik 12 urtera:

7.-Ume txikiak (jaio•":etik 3 urtera) haurtzaindegira eramatea ona da?

3.11. Proiektua

Euskalduntzearen C eta EGA maile­tan gero eta zailago gertatzen zaie ira­kasleei mintzamena lantzea , jadanikteknika guztiak erabili eta denetaz hi­tzegin bait da eta ikasleak aspertu egitenbait dira.

Krashen-ek ( 1982) dioenez , klaseakoso rol garrantzitsua du hasierako maile­tan; baina ezin dezakegu espero ikasleakklase hutsez hizkuntza menderatzea ,klaseak bere mugak bait dauzka. Ikas­leei klaseetan oinarri bat ematen zaie etagoi mailetan klasetik kanpo ere saiatubeharko lirateke ikasleak hizkuntza era­biltzen: irakurriz , mintzatuz edo entzu­nez.

Hona hemen proiektua, klasearenmugak gainditu eta klasetik kanpoko bi­zitzarekin lotzeko teknika (21). Proiek­tuak ikasgelan nahiz kanpoan egiten baitdira.

Proiektuetan hiru etapa bereiz dai­teke:

Klaseko plangintza

Ikasleek proiektuaren helburuak etaedukiak prestatzen dituzte irakaslearen

laguntzarekin. Proiektua aurrera erama­teko beharko dituzten hizkuntz formaespezifikoak zeintzu izan daitezkeen ereaztertuko dute. Etapa honetan proiek­tuarentzat interesgarria gerta daitekeenguztia aztertuko da: elkarrizketak , bisi­tak, inkestak , material grafikoa , biblio­grafia , eta abar.

Proiektua aurrera eramatea

Ikasleak klasetik aterako dira etapahonetan prestatutako ekintzak eta egin­kizunak betetzera: elkarrizketak , graba­ketak , material idatzia eta bisuala bil­tzea ...

Etapa honetan lau trebetasunak lan­tzen dira, baina oso era naturalean: ira­kurmena , idazmena, mintzamena etaentzumena.

Lanaren berrikusketa eta zuzenketa

Ikaslcek eta irakasleak egindako lanaaztertuko dute proiektua egiten ari de­nean eta bukatu ondoren. Etapa hone­tan irakasleak aholkuak ematen eta ko­mentarioak egiten ditu. Talde osoak, be­rriz, eginiko lana aztertu eta autokritikaegingo du.

48

Oso teknika baliagarria da. Dena den,kontuan izan behar da irakasleak Jangehiago egin behar duela prestaketa etakoordinaketa lanetan: xede-hizkuntzanhitzegiten duen jendea bildu , zentru etainstituzioak bisitatzeko baimenak lortu ,eta abar. Bestalde , proiektuak oso lu­zeak edo lanen aldetik oso motibaga­rriak ez badira, ikasleak aspertu egindaitezke bukatu baino lehen.

4. OHARRAK

( 1) Gai honi buruz. ikus: Martinez eta Uriza­rren «Rol-jokoak hizkur.tzen irakaskuntzan» In:Zutabe. 7-8. zenb., 174-207 orr.

(2) Honi buruz ikus: Penny Ur (1981): Discus­sions that Work. Task-Centred Fluencv Practice ,Cambridge, Cambridge University Prcss. Liburuhonetan 12-17. orrialdeetan cginkizunean zentratu­riko arikcten abantailak eta funtzionamendua adie­razten du Penny Ur-ek , eta ondoren horrelako ari­keta batzu azaltzen ditu.

(3) Eginkizunari buruz , baila ere Johnson( 1982): Communicative Syllabus Design and Metho­dology :Oxford , Pergamon.

(4) Ariketa gchiago aurkitzcko , begira:- HABE-k ateratako Euskalduntzearen A Mai­

larako Langaiak materialcan ondoko ariketahauek: «Hotcleko hartzailea» 1.13 MINTZ04; «Zc: egin dut?» 1.16 MINTZ. 02; «Zertanari?» 1.19 MINTZ. 03; «Delituak» 2.26MINTZ 02; «Etxe hila» 2.30 MINTZ. 05 eta«Denboran zehar mugitzeko ispilua» 4.60MINTZ. 01.

- Maley eta Duff-en (1978, 39-85 orr.) libu­ruan ere girotzeko ariketa interesgarriak aur­ki daitezke.

(5) Ikus , adibidez, ingelesez eta euskaraz Bi­naka (ingelesez Pair Work) izeneko arikcten bildu­mak. Bi kasuetan, bi liburu ezberdin eta osagarriakditugu, bata A ikaslcarentzat eta bestea B ikaslea­rentzat.

WA'!CYN·JONES(1971): Pair Work A and B, Pen-guin Books.

HARE(1985): Binaka A eta B ikasleak , HABE.(6) Dena dela, gai hau gehiago sakondu nahi

duenak honako artikulu eta liburuotan begira deza­ke.

BowFN, B.M. ( 1982): l.ook Here1 Visual Aids inLanguage Teaching, London, Macmillan Press. Li­buru honetako bi artikulu dira euskaraz , biak izen­buru bakarrarekin: «Nola erabili argazkiak hizkuntzírakaskuntzan» In: Zutabe . 5. zenb .. 36-54 orr.

CoRDER, S.P. (1977): Los Materiales Visuales enla Enseñanza del Lenguaje, Buenos Aires, Paidos.

HABE: Habeko mik aldizkaria, Don ostia,HABE. Aldizkari honetan euskara irakasteko ko­mikiak argitaratzen <lira, eta erdiko orrialdeetan ko­rnikiak , marrazkiak eta abar lantzeko ideiak.

Gai monografikoa

Ho1.nEN, S. (1980): Visual Aids for C/assroomInteraction . London , Modern English Publications.

MALEY,A; Durr.A.; GRFLLET. F. (1980): TheMinds Eye , Cambridge, Cambridge UniversityPress.

McA1.PIN. S. (1980): The Magazine Picture U­brary : London, George Allen & Unwin.

(7) lkus, adibidez:MORGAN, R.; R1Nvo1.ucR1, M. (1983): Once

Upon a Time, Using Stories in the Language Class­room, Cambridge, Cambridge Univcrsity Press.

RonARI, Gianni (1979): Gramática de la Fanta­sía. Introducción al Arte de Inventar Historias. Bar­celona, Reforma de la Escuela.

(8) SATRl!STEGI,J.M. (1981): Lapur zuriak ,Gipuzkoako Ikastolen Elkartea. Euskadi lrratiakgrabatuak.

(9) ARZELUS, Xabier (1984): «Gorpu batenoroitzapcnak» eta «Buru baten historia» In: lpuinBeltzak , Euskaltzaindia.

(10) Aszru.us. Xabier (1984): lpuin beltzak ,Euskaltzaindia,

(11) EzE17.A,Mertxe: Kirten urdinetakoarmai­ru roxa, Erein. Euskadi Irratiak grabatua.

(12) RoDARI, G. (1974): Jo/as egiteko ipuinak ,Donostia, Elkar , 1981. Liburu honetako bost ipuinbideoz grabatuta daude: HABE, 34. bideokasetea.

( 13) «El perro verde» In: Pino Gilioli, Juegosde la Personalidad, Madrid, Ediciones Pirámide,1985.

(14) Adibidez:G1uo1.1, Pino ( 1985): Juegos de la Personalidad,

Madrid, Ediciones Pirámide.FRANK,C; RINVOLUCRI,M.; BERER, M. (1982):

Challenge to Think . Oxford , Oxford UnivcrsityPress.

LADOUSSE,G.P. (1983): Speaking Personnallv.Quizzes and Questionnaires for Fluency Practice ,Cambridge, Cambridge University Press.

(15) Tcknika hau behe mailetan ere erabil dai­teke. lkus «Txapclketa kultur ala» ariketa(Euskalduntzearen A Mailarako Langaiak . 4.55MINTZ.02).

(16) lrakasleak galderak lehendik prcstatzenbaditu, klase osoak har dezake parte txapelketan.binaka galderak erantzunez.

(17) Horrelako ariketa gehiago bilatzeko ikushonako liburu hau: FRANK, C.; RINVOLUCRI,M.;BERER,M. (1982): Challenge to Think . Oxford, Ox­ford Univcrsity Press.

(18) Gai honi buruz gehiago irakurtzeko. ikusMARTINEZ;URIZAR( 1985): «Rol-Jokoakhizkuntzenirakaskunzan» In: Zutabe ;7-8. zenb., 174-207 orr.

(19) lkus aipatu artikuluan 179-180. orr.(20) «Euskalduntzearcn A Mailarako Lan­

gaietan» horrelako ariketa asko azaltzen da: «No­rentzat izango da bihotza» 3.39 MINTZ 05; «Nortzugonbidatuko dituzu afaltzera?» 3.47-49 MINTZ 06;«Gizarte berri baten hasiera» 3.50 MINTZ 02; «Sal­tzaile bila» 4.51 MINTZ. 02; «Norentzat izango daheredentzia?» 4.56 MINTZ. 02; eta «Zenbait preso»4.62 MINTZ. 03.

(21) Adibideak irakurtzeko. ikus FRIED­Booru, Diana L (1986): Project Work, Oxford, Ox­ford University Press.

Gai monografikoa 49

BIBLIOGRAFIA

AFK: Aditz Korrika. Hizkunt z Jokoa.AFK: Monopolioa. Hizkuntz jokoa.ARZELUS, X. (1984): lpuin belt zak , Euskal-

tzaindia.BoEN, B.M. (1982): Look Here! Visual Aids

in Language Teaching . London , Macmi­llan.

BRUMFIT,Ch. (1984): Communicative Metho­dology in Language Teaching, The Roles ofFluency and Accuracy, Cambridge, Cam­bridge University Press.

CORDER, S.P. ( 1977): Los Materiales Visualesen la Enseñanza del Lenguaje, Buenos Ai­res, Paidos.

EZEIZA, M. (1983): Kirten Urdinetako Armai­ru Roxa , Donostia , Erein.

FRANK, C.; RINVOLUCRI, M.; BERER, M.( 1982): Challenge to Think . Oxford , Ox­ford University Press.

FRIED-BOOTH, D. L. (1986): Project Work,Oxford, Oxford University Press.

Gu.roi.i,P. ( 1985): Juegos de la Personalidad.Madrid, Ediciones Pirámide.

HABE (1983): Jokoak f.· Loteria. Familien Jo­koa. Katua eta Txakurra. Domino Foneti­koa. Hitzen Jokoa , Donostia , HABE.

HABE (1986): Jokoak 2: DominoJokoa. Bin­go l. Bingo 11. Nondik Nora. Hiru erren­kan. Funtzioz Funtzio, Donostia , HASE.

HOl.DFN, S. (1980): Visual Aids for Class­room lnteraction, London ,Modern EnglishPublications.

JOHNSON ( 1982): Communicative SyllabusDesign and Methodology , Oxford, Perga­mon Press.

KRASHEN, S. (1982): Principies and Practicein Second Language Acquisition ; NewYork, Pergamon Press.

KRASHLN,S. D.; TFRRFI.L. T. D. (1983): TheNatural Approach: Language Acquisitionin the Classroom, Oxford , Pergamon Press.

LADOUSSE,P. (1983): Speaking Personnally.Quizzes and Questionaires for FluencyPractice . Cambridge. Cambridge Universi­ty Press.

MALEY,A.; ÜUFF, A. (1978): Drama Techni­ques in Language Leurning ; Cambridge,Cambridge University Press.

MALEY, A.; ÜUFF, A.; GRELLET, F. (1980):The Mind's Eye, Cambridge, CambridgeUniversity Press.

MARTINEZ, B.; !RIZAR, A. (1985): «Rol-jo­koak hizkuntzen irak askuntzan» In: Zuta­be, 7-8. zenb.. 174-207 orr.

McALPIN, J. ( 1980): The Magazine Picture Li­brary . London , George Allen & Unwin.

MORGAN, J.; RINYOLUCRI,M. (1983): OnceUpon a Time. Using Stories in the LanguageClassroom , Cambridge, Cambridge Uni­versity Press.

MüRGAN BoWEN, B. (1984): «Nola erabili ar­gazkiak hizkuntz irak askuntzan» In: Zuta­be, 5. zenb.. 36-54 orr.

RODAR!, G. (1974): Jalas Egiteko Ipuinak ,Donostia, Elkar, 1981.

RODAR!, G. (1979): Gramática de la Fantasía.Introducción al arte de Inventar Historias,Barcelona, Reforma de la Escuela.

SATRUSTEGI,J. M. ( 1981): Lapur Zuriak, Gi­puzkoako Ikastolen Elkartea.

UR, P. (1981): Discussions that Work. Task­-centred Fluency Practice, Cambridge,Cambridge University Press.

wATCYN-JONFS (1971): Pair work A and B'Penguin Books.

TIPOLOGIA DE EJERCICIOS PARA EL DESARROLLO DE LA EXPRESION ORAL

El desarrollo de la expresión oral constituye en laactualidad un objetivo primario en muchos progra­mas de instrucción lingüística. Sin duda alguna cabeafirmar que nos encontramos frente a una habilidadlingüística de gran complejidad. ¿Cómo hacer quelos estudiantes hablen? ¿Cómo mantener viva lamotivación? ¿Cuáles son los ejercicios más idóneosy cómo puede sacárseles el máximo provecho? ¿Quépostura adoptar ante los errores de los estudiantes?

Aunque es difícil aventurar respuestas definiti­vas, el artículo pretende arrojar un poco de luz entomo a esas cuestiones ofreciendo algunas pautas y,al mismo tiempo, presenta una amplia gama de ejer­cicios y materiales que pueden resultar de gran utili­dad.

El artículo se estructura en torno a tres ejes:

-- Tensión entre corrección gramatical y fluidez.- Factores a tener en cuenta a la hora de montar

actividades cuyo objetivo es la expresión oral:o Organización de la clase.o Importancia de las tareas planteadas o de los

problemas a resolver en las actividades ora­les e importancia de los juegos de roles.

o Vacío de información.- Tipología de ejercicios de expresión oral.

Este abanico de recursos e ideas. harto conoci­dos, pero presentados de forma bien sistemáti­ca, son de una gran variedad. Corresponde alprofesor escoger lo más adecuado e introducirlas variaciones precisas, de acuerdo con las ne­cesidades y preferencias de los estudiantes.

50 Gai monografikoa

TYPES OF EXERCISESFORTHE DEVELOPMENTOF ORAL FLUENCY

The development of oral fluency is normally oneof the primary aims of any language teaching pro­gramme. This, without a doubt, is a linguistic skill ofgreat complexity. How can the motivation of the stu­dents be maintained? How can they be made totalk? Which exercises are most suitable and howcan they be best exploited? What attitude shouldone adopt towards student errors?

Although tt's difficult to pul forward definitive ans­wers, the article hopes to shed a little lignt on thesequestions and offer a few guidelines and, al thesame time, presents a range of exercises and mate­rials which will hopefully be of use.

The article is based around three main points.- The balance between grammatical accuracy and

fluency.

- Factors to be borne in mind when preparing acti­vities that aim al oral fluency:n Classroom organization.o The importance of the tasks to be set or of the

problems to be solved and the importance ofrole play activities.

o lnformation gap activities.- Types of exercises for oral work.

This wealth of ideas and resources, all wellknown, but presented here in a systematic way,are of great variety. 11remains for the teacher tochoose appropriately and to adapt suitably in or­der to meet the needs and prelerences of the stu­dents.

TYPOLOGIE DES EXERCICES POUR LE DEVELOPPEMENT DE L'EXPRESSION ORALE

Le développement de l'expression ora/e constituede nos jours un objectif primordial dans beaucoup deprogrammes d'instructíon Iinguistique. ll n "ya aucundoute que nous trouvons la face á une aptitude lin­guistique d'une grande complexité. Quoi [aire pourque les étudiants parlent? Comment stimuler leur mo­tivation? Quels sont les exercices les plus adéquats etcomment en tirer le maximum de profit? Que! est l'at­titude a adopter [ace aux erreurs des étudiants?

Bien qu'il est difficile d'avancer des réponses défi­nitives, l'article présente quelques príncipes á find' éclaircir dans une certaine mesure toutes ces ques­tions, et en méme temps, il offre une longue seried'exercices et d'outils d'enseignement qui peuventétre d'une grande utilité.L'article est structuré autour de trois axes:- Tension entre la correction grammaticale et la

[luidité.

- Facteurs iI tenir en compte au moment dorgani­ser des activites dont l'objectif cst l'expressionora/e:o Organisation des cours.o Importance des taches assignées ou des pro­

blemes á résoudre durant les activités orales etimportance des jeux de roles.

o Manque d'injormation.- Typologie des exercices d'exprcssion ora/e.Ce choix de possibilités et d'idées est largementconnu, muis ilest présenté ici d'une [acon tres sys­tématique et avec une tres grande variété. ll re­vient au professeur de choisir ce qui es/ le plusconvenable ainsi que d'introduire les variantesparticuliéres en accord avec les besoins et les pré­[érences des étudiants.