Kantutik jolasera - portada :: hasiera :: Udako Euskal ... · nahi izatearekin ez du aski, kantak irakatsi eta kantatu egin behar dira eta. Imanol Urbietak behar hori berehala somatu

Kantutik jolasera

Lan taldea:Pilar Calvera AlvarezNerea Zuloaga MartínezJose Ramon Arbe SoloetaEstibalitz Arrizabalaga TxurrukaJosune Barandiaran VillarItxaso Arana EigurenAna Etxeberrria ZarautzMiren Josu Arriolabengoa IgarzaAinhoa Markinez Arruza

UDAKO EUSKAL UNIBERTSITATEABILBO, 1997

«Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailakonetsia. (1997-X-8)»

© Musika Saila

© Udako Euskal Unibertsitatea

ISBN: 84-86967-86-4

Lege-gordailua: BI-2248-97

Inprimategia: RGM Servicio de Impresión. Larramendi 4. BILBO

Musika idazketa informatikoa: Errando Lopez de Luzuriaga

Azala eta barruko irudiak: Aitziber Alonso Pikabea

Banatzaileak: UEU. General Concha 25, 4. BILBO telf. 94-4217145

Zabaltzen: Igarabide, 88 DONOSTIA

AURKIBIDEA

1. SARRERA ............................................................................................... 7

1.1. SARRERA OROKORRA ............................................................. 71.2. FOLKLOREA ............................................................................. 81.3. ANALISIA .................................................................................. 91.4. DIDAKTIKA ............................................................................... 10

2. KANTUAK (sailkapenaren arabera) ..................................................... 15

2.1. SEHASKA KANTAK...................................................................... 152.1.1. Sarrera .............................................................................. 152.1.2. Kantuak

– Mox Mox ..................................................................... 15– Loa loa ......................................................................... 18– Abulun, abulun, abuluna ............................................. 21– Lotxo ........................................................................... 24– Margulili artean ........................................................... 26

2.2. JOLAS KANTAK ........................................................................ 292.2.1. Sarrera .............................................................................. 292.2.2. Kantuak

– Iru bortzeko ................................................................. 29– Txalopin txalo ............................................................. 31– Talotxin talotxin ........................................................... 34– Txalito txalo ................................................................ 36

2.3. OHITURAZKO KANTAK ........................................................... 412.3.1. Sarrera .............................................................................. 412.3.2. Kantuak

– Aingeru batek dio ........................................................ 41– Aur eder baten bila ...................................................... 44– Aita San Antonio ......................................................... 47– Eguen zuri eguna ......................................................... 51– San Juan de la Porta Letaina ....................................... 54– Santa Ageda ................................................................ 57– Ai au gabaren zoragarria ............................................. 62

Aurkibidea __________________________________________________________________ 5

2.4. KANTA NARRATIBOAK ........................................................... 652.4.1. Sarrera .............................................................................. 652.4.2. Kantuak

– Ama batek .................................................................... 65– Argizagi ederra ........................................................... 69– Joan nintzan merkatura ............................................... 71– Perretxikotan nenbilenian ............................................ 84– Xakurra eta gathia ....................................................... 87– Belea eta axeria ........................................................... 99– Astoa heldu bortutik .................................................... 113

2.5. OFIZIOZKO KANTAK ................................................................ 1172.5.1. Sarrera .............................................................................. 1172.5.2. Kantuak

– Arrain saltzaillia ......................................................... 117– Iruten ari nuzu ............................................................. 123– Landan eder aitzurra .................................................... 131

2.6. KANTA SATIRIKOAK ................................................................. 1372.6.1. Sarrera .............................................................................. 1372.6.2. Kantuak

– Adizan Gabriela ........................................................... 137– Ama ezkondu ninduzun .............................................. 145– Aitak eman daut dotea ................................................ 148– Praka zar txikitxoa ...................................................... 151– Aita zar bat badegu ...................................................... 153– Ai, Peru, Peru, Peru .................................................... 155– Jose Mondragonek ...................................................... 159

2.7. DANTZARAKO KANTAK ........................................................... 1632.7.1. Sarrera .............................................................................. 1632.7.2. Kantuak

– Baserritarrak ................................................................ 163– Neskazarrak .................................................................. 165– Aita San Migel ........................................................... 168– Axuri beltza ................................................................. 171– Txakolin, txakolin ....................................................... 173– Orra or goiko ............................................................... 175– Txantxoa ...................................................................... 178

3. BIBLIOGRAFIA ................................................................................... 181

6 ____________________________________________________________________________

1. SARRERA

1.1. SARRERA OROKORRA

Kantuak bizirik dirauen herrian zaharrek ez dute oroimena galtzen; gazteekez diete oroimena galtzen uzten; eta haurrak gazte eta zaharren oroimena jasotzekohezitzen dira.

Kantuak bizirik dirauen herrian oroimena kantu sorta eder bat da; etazaharrak kantuen jaun eta jabe dira; gazteak kantuen hedatzaile, eta haurrak ikasle.

Kantuak bizirik dirauen herrian beti izango dira haur kantariak; eta haurkantarien atzean, beti hezitzaileak.

Baina, kantuak bizirik irauteko zer-nolako tradizioa eho du gure herriak?

Antzinako kantu herrikoiez testimonio historiko gutxi dugu. Izan badiraerreferentzia batzuk –Estrabon geografo grekoarena, adibidez–, baina garai hartakogure musika nabarmenki aldatu bide zen, batez ere, kristautasunaren eraginez.

Gerorantz, musika kultuaz edo erdi-kultuaz, bada erreferentzia eta materialikere –Nafarroako gorteak, Bizkaia eta Gipuzkoako Kapera-maisuak, etab...– bainaherri-kantei dagokienez oso gutxi iritsi da gure egunetara.

Herriak, beraz, bere hizkuntzan kantatzen zuen, eta altxor musikal hori ahozaho transmititu izan da mendeetan zehar, transmisio bide horrek aldaketa testualeta musikalak eragin dituelarik.

Bestalde, Erdi Aro eta Aro Modernoko musikarientzat herri-musikak ez dugarrantzirik izan; beraz, jende honen musikan ez da herri-musikaren aztarnarikagertzen, ezta eliza inguruko musikagileen eskutik ere.

Eta, XIX. mendean Errenazimentuaren loraldian agertuko dira lehen (kantuzahar, doinu, dantza, etab.) bilketariak. Hala nola: Iztueta, Salaberri... BeranduagoGascue, eta nola ez, Aita Donostia eta R.M. de Azkue, beraien kantutegibaliotsuekin.

Bikote honek ondare ederra utzi du euskal kantagintzaren munduan murgildunahi duenarentzat. Gaur egun biltzen hasi bagina, Azkuek eta Aita Donostiakbildutako laurdena ere ez genukeen aurkituko. Azkuek zioen bezala: “zenbat izan

Sarrera _____________________________________________________________________ 7

zitezkeen orain mende bat lehenago bildu izan balira!”. Kantua maite duenherriarentzat, eskertzeko lana burutu zuten, benetan.

Bai, Euskal Herria herri kantaria da, eta kantari izaten jarraitu nahi du. Bainanahi izatearekin ez du aski, kantak irakatsi eta kantatu egin behar dira eta.

Imanol Urbietak behar hori berehala somatu zuen, eta esker txarrekoak izangoginateke liburu honen sarreran bere lanaren handitasuna aipatuko ez bagenu. Egunezagutzen diren haur kanta asko berak sortuak edota moldatuak izan dira. Doinueta hitz alaiz kutsaturiko mundu aberats bat eraiki digu, horma sendoz eraiki ere.

Lan hau, bereziki, haurren musika irakaskuntzan ari direnei begira egin dugu;halere, kantua maite duen orori zuzendurik doa, ongi baitakigu kantuak ez direlabakan batzuen ahotan egoteko sortu.

Baina, orain arte egindako lanetan, funtsezkoa iruditzen zitzaigun hutsunetxoasomatu izan dugu; euskal kantu zaharretan erroturiko haur kanten bildumena hainzuzen ere, eta egun dagoenaren osagarri izan daitekeelakoan; horratx gureekarpentxoa aipatutako arloa aberastu nahian.

Beraz, lan hau burutzeko, gure ustez altxor baliotsu diren kantuteginagusietara jo, eta 40 kantuko bildumatxo sailkatua dakarkizuegu. Nolanahi ere,esku artean duzuen liburua ez da bilketa lan hutsa; izan ere, bilketaz gain, musikaazterketa eta zenbait proposamen didaktiko egiten dugu eta.

Material hau prestatzeko orduan, hiru taldetan banaturik egin dugu lan:lehenengoak kantuak folklorearen ikuspegitik aztertu ditu, bigarrenak analisimusikala egin du, eta hirugarrenak proposamen didaktikoen prestaketari ekin dio.

1.2. FOLKLOREA

Kantuen ikuspegi folklorikoa aztertzerakoan, esan bezala, kantutegiak izanditugu iturri nagusi. Zabala izan da esku artean erabilitako bibliografia, kantueninguruko informazioa leku ezberdinetatik jaso nahi izan baitugu.

Kantuak sailkatu beharrak gaien araberako sailkapena egitera eraman gaitu;zazpi izan dira aukeratutako sailak:

1.- Sehaska kantak.2.- Jolas kantak.3.- Ohiturazko kantak.4.- Kanta narratiboak.5.- Ofiziozko kantak.6.- Kanta satirikoak.7.- Dantzarako kantak.

8 ____________________________________________________________________________

Beraz, sailkapen honetara egokitzen diren kantuak aukeratu ditugu geurebildumatxo hau osotzeko.

Aukeraketa burutzeko orduan, gaiari garrantzi handia eman badiogu ere, ezdugu hautaketa horretara mugatu. Kantuen jatorria oso kontutan izan dugu; izanere, euskalki desberdinetako kantak bildu nahi izan ditugu, geure herriarenaberastasunaren adierazgarri izan daitezen.

Kantuak jatorrizko euskalkian emango ditugu, nahiz eta argibide bezala,batuerako bertsioa erantsi.

Erritmoari dagokionean, aniztasuna bilatu dugu; irakaskuntzan lagungarriizan daitekeen materiala sortzeko helburuari jarraiki, didaktika mailarako egokiakiruditu zaizkigun kantuak jaso ditugu.

Bestalde, liburu honen hartzaile zuzenak izango diren haurrak kontutan izangabe, ezer gutxi izango dira gure lan eta nekeak. Haurrentzat gustuko izandaitezkeen kantuak bildu nahi izan ditugu, azken finean, beraiek izango baitira lanhonen fruituak dastatuko dituztenak.

1.3. ANALISIA

Analisiaren zergati nagusienetariko bat, honek ematen duen aukera zabala da.Kantu baten inguruko ekintza edo proposamen didaktikoak egiteko, hots, dantzak,jokoak, ahotsa, hezkuntza musikala... analisi musikala behar-beharrezkoa da.

Gure lana sinplea da, eta oinarrizko atalak aurkezten ditugu kanta bakoitzeko:forma musikala, analisi erritmikoa eta analisi melodiko-armonikoa.

Halere, puntu batzuk argitu beharrean aurkitzen gara:

* Gehienetan, kantuen partiturak jaso ditugun moduan aurkeztuko ditugu.Dena den, kantatzerakoan, zeuek aukeratu zein tonalitatetan egin; hau da,transportatu egin ditzakezue.Haurrekin lan egiten baduzue, uste dugu FA, MI edo RE direla tonikaegokienak.

* Proposamen gisa, kantu guztietan oinarrizko akorde batzuk jarri ditugumusika tresnekin laguntzeko.

Sarrera _____________________________________________________________________ 9

1.4. DIDAKTIKA

Liburu honetan agertzen diren zenbait adibide musika eskoletan lantzekoegokiak dira; beste batzuk aldiz, eskolan lantzeko. Beraz bakoitzak har dezalaegokien datorkiona edo molda dezala. Hemen ideia batzuk besterik ez dira ematen;gero bakoitzak erabil ditzala hobekien datorkion eran.

Koadroan liburu honetako kantuetan zehazki landutakoa seinalatu dugu,kanta batean aipatzen ez diren arloak ere landu daitezkeela jakinik. Horretarako,interesatzen zaigun arloa zehazten den beste kantu batera jo genezake pausoakikusteko.

Egiten diren proposamenak irekiak dira; hau da, ez dago ariketetako pausoguztiak zehatz-mehatz jarraitu beharrik, irakasle bakoitzak moldatu beharko dubere gelako beharren arabera.

Bestalde, proposamen hauek ez dira kantekin, oro har, erabil daitezkeenbakarrak; aipatzen ez diren beste batzuk ere egokiak izan daitezke. Kasuhauetarako liburu honek kantu guztien analisia eskaintzen du, irakasle bakoitzaklandu nahi dituen edukien arabera, kanten aukeraketa errazteko.

Liburu honetan, nahiz eta kanta bat lantzeko orduan ariketa zerrenda luze bataurkitu, horrek ez du esan nahi ariketa guztiak kantu berberarekin egin behardirenik. Horiek kantak dituen aukera ezberdinak aipatzearren, eta beste kantabatzuekin egin daitezkeen zenbait ideia ematearren aurkeztu ditugu; hau da, kantaklantzeko orduan erabil genitzakeen zenbait ariketa mota azaltzearren. Pausoguztiak jarraitu nahi baditugu helburu berbera betetzen duten hiruren bat kantahartu, eta hobe izango dugu ariketak hauen artean banatzea, bestela haurrak kantaberberarekin aspertu egin genitzake.

Hortaz, edukien zailtasuna eta ikasleen jakintza mailari begira egokitu beharariketak.

Eduki ezberdinak lantzeko (melodia, erritmoa, e.a....), nahiz eta liburuan eredubakarra eman, edo batere ez eman, komenigarria da irakasleak bere irudimenaz eraaskotan lantzea, haurrek errazago barnera dezaten, aldakortasun pertzeptiboa medio.

Esandakoaz gain, eta gure proposamenak oso aldakorrak direnez, haurbatzuekin hobeto edo okerrago funtziona ditzakete; beraz, irakaslearen baitan dagobere errealitatera egokitzea.

Proposamen batzuek ikasleen artean, agian beste batzuek baino arrakastahandiagoa lor dezakete; kasu honetan ere, irakaslearen esku uzten duguproposamen horien erabileraren maiztasuna.

10 ____________________________________________________________________________

Erritmo ariketetan, bestalde, esan beharra dago liburuan zehar askotan gorputzperkusioa erabiltzen dela. Baina erritmoa gorputz perkusioaz gain, edozer gauzazeman daiteke: eskolako perkusio instrumentuez baliaturik, nahiz kaletik ekarritakokainabera, makila, harri eta abar erabiliz. Hau ere irakasle eta ikasleen esku dago.Hemen, batez ere, tinbre ezberdinak joko erritmikoak egiteko ematen digun aukeraaprobetxatu.

Kantuaren estruktura aurkezten den adibide didaktiko gehienetan, kantua berainplizituki lantzen da, bide ezberdinak erabiliz: erritmoa, melodia,...

Kantu batzuk lantzeko, ariketa zerrenda luze bat aipatzen da. Pauso guztiakjarraitu nahi izanik, ez da komeni ordu oso bat gauza berbera lantzen ematea,azkenerako ikasleei astun gerta baitakieke. Irakasle bakoitzak erabaki beharko dukantu hori horrela lantzeko zenbat klase edo zenbat denbora erabiliko duen, baina,dena dela, ez da komeni pauso guztiak egun berean egitea.

Oso kontutan eduki behar duguna ikaslearen adina da, eta bere gaitasun mailaariketa bat edo beste egiteko orduan.

Ariketak azaltzeko orduan, askotan instrumentu laguntzaile bezala pianoaaipatzen da, hori adibide gisa jarrita dago. Beste edozein instrumentu izan daiteke,akordeoia...

Aholku batzuk

Edozein hezkuntza arlotan, eta musikan batez ere, kontutan eduki beharrekooinarrizko araua: lehenengo bizi, gero sentitu eta azkenean idatzi etakontzeptualizatu.

Ez da komenigarria umeak beti kasetarekin batera kantatzea. Hobe da kantualehenago irakaslearekin ikastea, eta kaseta geroago entzutea. Garrantzitsuenanorberaren bertsioa(ak) baloratzea da.

Kantaren tesitura umeen adinera egokitu behar da (zenbat eta gazteagoaltuago). Garrantzitsua da, baita ere, adinaren arabera, anbito egokia (zenbat etagazteago txikiagoa) duten kantak aukeratzea.

Posible denean, komenigarria da baita ere, eduki mota ezberdinak bateralantzea, ikasleek arreta mantentzeko motibazio gisa, eta ikasle guztien ahalmenaaprobetxatzeko.

Kantua ez dago egun batean osoki landu beharrik, egun ezberdinetanirakasteko sekuentziatzea da hoberena, eta ahal bada proposamen ezberdinenbidez.

Sarrera _____________________________________________________________________ 11

Klasean ikaslearen arreta mantendu nahi badugu, ariketek laburrak, ugariaketa ezberdinak izan behar dute; bestela, aspertu egiten dira, eta arreta galtzen dute.

Edukiak lantzeko orduan, eduki bera era ezberdinetan lantzeak garrantzihandia du, honela ikasleak ekintza ezberdinak egiten ari den sentsazioa du, bainaaldi berean, gauza bera lantzen ari da. Era honetan lan egiteak zenbait abantailadakartza ikaslearentzat; ariketa ezberdinak direnez, ez da aspertzen eta era bateraeginez ongi ulertu ez badu, beste era batera landuz hobeto uler dezake.

Azkenik, nahiz eta irakasleak klasean edukiak lantzerakoan ordena bat ezarri,ikasleen erantzunaren arabera, ordena hori alda aldatu egin daiteke.

Nola erakutsi kanta berri bat

Ondorengo hauek oinarrizko arau batzuk besterik ez dira. Liburuan zehar,adibide konkretuen bidez lantzeko, zenbait modu berezi aurkeztuko da.– Lehenengo eta behin, kantua den bezala, osorik aurkeztu.– Gero, letra buruz ikasteko zaila bada, musika gabe eta zatika landu. Letrarenzatiketa egiterakoan, esanahiaren arabera logikoena dena egingo da. Lan honetanlehenengo irakasleak bakarrik esango du, eta gero ikasleek errepikatu egingo dute.Gero eta zati luzeagoak landuko dira, eta azkenik letra osoa.– Letra erritmoarekin lotuta landu, lehenengo zatika eta gero osorik. – Melodia soilik edo letrarekin batera (zailtasunaren arabera) zatika eta geroosorik, letrarekin egin den antzera, zati antzekoak argi ezberdinduz landu, etasailak ondo menperaraziz.– Kantuaren interpretazio ezberdinak egin: abiadura ezberdinak, fuerte, pozik, ...

12 ____________________________________________________________________________

Sarrera _____________________________________________________________________ 13

KA

NT

UA

OR

RIA

LD

EA

TE

ST

UA

ER

RIT

MO

AM

EL

OD

IAD

RA

MA

TIZ

A-

ZIO

AIN

ST

RU

ME

N-

TA

ZIO

AD

AN

TZ

Ap

sik

om

otr

izi

EN

TZ

UN

AL

-D

IAK

Loa

loa

18A

zalp

ena

Pul

tsua

erri

tmoa

Esa

ldia

km

elod

iaIt

zala

k

Abu

lun

Abu

luna

21P

. m

ugat

ua(b

ordo

ia)

P. m

ugag

abea

Txa

lopi

n tx

alo

31Pu

ltsaz

ioa

Err

itmoa

Txa

lito

txa

lo36

form

ula

erri

tmik

oak

Inte

rbal

oak

Joan

nin

tzen

mer

katu

ra71

Seri

azio

ajo

lasa

kH

otsa

k

Txa

kurr

a et

aka

tua

87Ip

uina

Pults

ua, a

zent

ua..

.A

ntze

zpen

aJo

las

dant

za

Bel

ea e

ta a

xeri

a99

Ipui

naT

xont

xong

iloa

Jola

s da

ntza

Arr

ain

Saltz

aile

a11

7D

ikta

keta

Form

aT

onu

alda

keta

Irut

en a

ri n

uzun

123

P.

mug

atua

(ako

rdea

k)P.

mug

agab

eaL

anda

n ed

erai

tzur

ra13

1Pe

rkus

iom

ugag

abea

Adi

zan

Gab

riel

a13

7Fo

rmul

aer

ritm

ikoa

Mod

alita

tea

Aita

k em

an d

aut

dote

a14

8O

stin

atoa

Perk

usio

mug

agab

eaPr

aka

zar

txik

itxo

a15

1E

uska

lkia

k

Ai P

eru

Peru

155

Form

aJo

las

dant

za

2. KANTUAK (sailkapenaren arabera)

2.1. SEHASKA KANTAK

2.1.1. Sarrera

Sehaska kantak lo eragiteko kantak dira. Haurraren loa eragiteko giro epel etaxamurra sortu nahi horretan lagungarri zaizkigu kantu mota hauek berez dutenerritmo motela, errepikakorra, monotonoa; lagungarri era berean melodiarenerraztasuna, hitz sinpleen goxotasuna...

Zenbait lekutan Sehaska kantak esan beharrean bestelako izendapenaerabiltzen dute, adibidez: Dringilin-dranguak –sehaskaren mugimenduak sorturikohots onomatopeikoak direla eta asmatutako hitza–, Obabakoak, edota Baztaninguruan erabiltzen duten Maroak –goxoa– hitza.

2.1.2. Kantuak

Mox mox katuko (AZKUE; Cancionero popular vasco)

Kantuak. Sailkapenaren arabera _________________________________________________ 15

Mox, Mox, katuko Mox, Mox, katuko,noiz aiz eltzeko noiz haiz heltzekoaur edertxo (i)onekin jostatzeko? haur edertxo honekin jostatzeko?Erpe zorrozko, Erpe zorrozkooik iretzako horiek hiretzakogorde itzak aurrak negar ez eiteko! gorde itzak haurrak negar ez egiteko!

Ergobian (Astigarraga) Saturnina Otegik abestu zuen.

============================& b 68 ««««jMox

«««« ««««« ««««ˆ .mox

Dm

ka

ˆ- tu

««««- ko noiz

««««j «««« ««««« ««««ˆ .aiz el -

ˆtze

««««- ko

««««jaur

98ll ll ll ll

============================& b 98 »»»» »»»» »»»»œ .e

Gm

- der

œ-

œtxoi

«««« «««« ««««ˆ .on

F

- e -

ˆkin

«««« «««« ««««ˆ .jos

Edim

- ta -

ˆtze -

««««ko?

Dm ««««jEr -

«««« ««««« ««««ˆ .pe

F

zor - oz -

««««ko oik

««««j 68ll ll ll ll ll ll

============================& b 68 «««« ««««« ««««ˆ .e - re -

ˆtza

««««- ko

««««jgor -

98 »»»» »»»» »»»»œ .de

Bb œitzak,

œaur

«««« «««« ««««ˆ .- ak

F

ne

ˆ- gar

«««« «««« ««««ˆ .ez

Am

ei - te -«««« .

ko.

Gm Œ ‰ Œ ‰ll ll ll ll ””

16 ____________________________________________________________________________

ANALISIA


Loa-loa (GEREÑO, L.; Euskal abestiak)

Loa-loa txun txurrun berde, Loa-loa txun txurrun berde,loa-loa masusta, loa-loa masusta,aita gurea Gasteizen da, aita gurea Gasteizen daama mandoan artuta. ama mandoan hartuta.Aita gureak diru asko du, Aita gureak diru asko du,ama bidean salduta. ama bidean salduta.Loa-loa. Loa-loa.

18 ____________________________________________________________________________

ANALISIA


APLIKAZIO DIDAKTIKOA

Testoa.Letra aldetik, ume txikientzat gogorregia da.Nagusiekin letra aztertu eta komenta daiteke (garaia, emakumearen egoera ...)

Erritmoa.• Pultsazioa, tenpoa eta erritmoa tresna ezberdinez markatu: batzuk erritmoa,

beste batzuk pultsazioa, hirugarren talde batek tenpoa, azpizatiketak egin ...• Erritmoa soilik markatu, musikarik gabe.• Letra gehitu.• Esaldiak ezberdindu, psikomotrizitate ariketa baten bidez. Kantua lau

esaldiz osaturik dagoenez, esaldi bakoitza mugimendu ezberdinezadieraziko dugu, mugimendu horiek beraiek inprobisa ditzakete edohonako hau egin: korroan astiro ibiliaz, suabe-suabe kantatu eta esaldialdaketetan:

° Lehenengoan erlojuaren norabidea jarraituz ibili.° Bigarrenean bestalderantz joan.° Hirugarrenean besoak goraka igoaz, korro barrurantz joan.° Laugarrenean besoak jaitsiaz kanporantz jo.

DoinuaAhotsak garrantzi handia du, sehaska kanta baita, beraz kontutan izan behar

dugu matizek duten garrantzia.• Melodia kantatu letrarik gabe.• Notekin kantatu.• Denari letra gehitu.• Modu minor melodikoan dagoenez, hau adierazten duten motiboak

nabarmenduko ditugu. Horretarako, tonika, dominantea eta subtonikamarkatuko ditugu. Adibidez, instrumentu baten laguntzaz hiru akordehoriek adieraziko ditugu eta beraiek aldaketa bakoitza mugimendu berezibaten bidez adierazi beharko dute, edo beraiek xilofono edo metalofonoenbidez bordoia erabiliz, kantua interpretatu.

Dramatizazioa.Itzal edo txontxongilo bidez antzeztu.Itzalak: Kartoi batean behar dugun irudiaren silueta marraztu eta ebaki, gero

makila batean erantsi. Ondoren, silueta mugitu behar den eskenatokia prestatu,honetarako albo batetik bestera izara bat zabaldu eta atzeko aldean foko bat jarri.Itzalak lortzeko, silueta maindire eta fokoaren artean mugituko da.

20 ____________________________________________________________________________

Abulun, abulun, abuluna (AITA DONOSTIA; Cancionero vasco, I Tomoa, 8. zenb., 13-14.or.)

Abulun, abulun, abuluna, Abulun, abulun, abuluna,hauxe duzu haur ona. hauxe duzu haur ona.Hontaz eros nezake Hontaz eros nezakeParise eta Baiona. Paris eta Baiona.

Kanta hau Nafarroako Luzaiden jasoa da.

=======================& ### 68 «««« «««« ««««A

ˆ- bu

ˆ- lun,

«««« «««« ««««a

A

- bu-

ˆlun,

»»»» »»»» »»»»œa-

œbu-

œlu -

««««na,

‰ œ»»»»hau

F#m

- xe

œ»»»»J ««««du

D

-

««««jzu

««««haur o

œ»»»»J-

œ»»»» .na.

A

Hon

œ»»»»-taz

œ»»»»Jll ll ll ll ll ll

=======================& ### »»»» »»»»» »»»» »»»»œe

E7

-

œros

œne -

œza -

«««« .ke

A

Pa

»»»» »»»» »»»»œ- ri

œ- se

œ œ»»»»e

E7

-

««««jta

œ»»»»Ba - io

œ»»»»J-

«««« .na.

A Œ .ll ll ll ll ””


ANALISIA


InstrumentazioaBordoi sinple batez instrumentatu dugu kantu guztia. Kantua lantzen hasi

aurretik, ikasleei instrumentazioaren pentagrama bat edo bi azterrarazten badiegu,nahiz eta ez jakin zer diren bordoia edo akordeak, berehala konturatuko dira hiruegitura armoniko bakarrik errepikatzen direla: do-sol, fa-do eta sol-re. Horretazohartu ondoren, nahi izanez gero, bakoitzak interpretatu behar dueninstrumentuaren lerroa aztertu eta gero akorde horien aldaketak non diren belarrizantzematen saia daiteke. Oso zaila suertatzen bada partiturari jarraiki jo.

Hori guztia bizi eta esperimentatu ondoren bordoia eta akordeen azalpenteoriko txiki bat eman geniezaieke. Beti kontutan izan, musika lehendabizi bizi,esperimentatu egin behar dela, eta gero kontzeptualizazioetan sartu.

Instrumentazioko pentagrama guztiak aldi berean egitea ez da baharrezkoa.Ikasleen mailaren arabera irakasle bakoitzak bere gelara egokitzen saiatu beharkodu: zein pentagrama, zenbat ...

22 ____________________________________________________________________________

“

“““““““““““““““““““““““““

¬

L

==================& «««« «««« ««««Q.2 ˆ ˆ ˆ »»»» »»»» »»»»œCœ œ œ»»»» »»»» »»»»œ œ œ»»»» ‰ œ»»»» œ»»»»J œ»»»»F œ»»»»J œ»»»» œ»»»»J œ»»»» .C œ»»»» œ»»»»J

Xilofoi sopranoa ==================& Q.2 œ_»»»» ««««jœ_»»»» ««««j ««««jœ_»»»» œ_»»»» ««««j œ»»»» ««««jœ»»»» ««««j ««««jœ_»»»» œ_»»»» ««««j

Xilofoi altua ==================& Q.2 œ»»»» ««««jœ»»»»J œ»»»» ««««jœ»»»»J œ»»»» ««««jœ»»»»J œ»»»» ««««jœ»»»»J œ»»»» ««««jœ»»»»J œ»»»» ««««jœ»»»»J œ»»»» œ»»»»J««««j œ»»»» ««««jœ»»»»J

Metalofoi sopranoa ==================& Q.2 œ»»»» . «««« . œ»»»» . «««« . œ»»»» . œ»»»» . «««« .

Metalofoi altua ==================& Q.2 «««« .œ»»»» . «««« .œ»»»» . «««« .œ»»»» . «««« .œ»»»» . «««« .œ»»»» . «««« .œ»»»» . «««« .œ»»»» . œ»»»» .«««« .

Xilofoi baxua ==================& Q.2 «««« ._»»»» .«««« . «««« .

_»»»» . «««« . «««« ._»»»» . «««« . «««« ._»»»» . «««« .

Metalofoi baxua ==================& Q.2 «««« ._»»»» . _»»»» .«««« . «««« .»»»» . «««« ._»»»» .Triangelua ==================/Zintzarriak

Q.2 Ó_. ¿_««« . Ó_.Œ . ü»»»» ü»»»»J¿_««« .

ü»»»» ü»»»»J ü»»»» ü»»»»JÓ_.

ü»»»» ‰ Œ .

Klabeak ==================/Panderoa

««« ««« «««Q. ¿ ¿ ¿ ««« ««« «««¿Ó .¿ ¿ ¿««« ««« «««¿ ¿ ¿««« .Ó . Œ . Ó_.Ó . Ó_.Œ . ü»»»» .l

lllllllllllllllllllllllll l





lllllllllllllllllllllllll

ABULUN ABULUN ABULUNA


“

“““““““““““““““““““““““““

¬

L

=======================& »»»» »»»» »»»» »»»»œG œ œ œ œ»»»» .C œ»»»» »»»» »»»»œ œ œ»»»»G œ»»»»J œ»»»» œ»»»»J œ»»»» .C Œ ‰

=======================& œ»»»»Œ ««««j œ»»»»

Œ ««««j œ_»»»»Œ ««««j œ_»»»»

Œ ««««j Œ ««««jœ»»»»Œœ»»»» ««««j «««« .œ_»»»» . Œ ‰

=======================& œ»»»» œ»»»»J««««j œ»»»» ««««jœ»»»»J œ»»»» œ»»»»J«

«««j œ»»»» ««««jœ»»»»J œ»»»» ««««jœ»»»»J œ»»»» ««««jœ»»»»J«««« .œ»»»» .

=======================& «««« .œ»»»» . œ»»»» . «««« . œ»»»» . «««« . «««« .œ»»»» .

=======================& «««« .œ»»»» . «««« .œ»»»» . «««« .œ»»»» . œ»»»» .«««« . «««« .œ»»»» . œ»»»» .«««« . «««« .œ»»»» .

=======================& «««« ._»»»» .«««« . «««« .

_»»»» . «««« . «««« ._»»»» . «««« . «««« .

_»»»» .

=======================& «««« .»»»» . _»»»» .«««« . »»»» .«««« . «««« ._»»»» .

=======================/ ¿_««« .Ó . Ó_.Œ . œ»»»» œ»»»»J œ»»»»¿_««« . œ»»»»J œ»»»» œ»»»»J œ»»»» .¿_««« Œ . Œ .

=======================/ Ó_.ü»»»» . ü»»»» .

Œ .ü»»»» . ¿««« ««« «««Œ .¿ ¿ ««« ««« «««¿ ü»»»» .¿ ¿ ¿««« ««« «««¿ ¿ ¿««« .ü»»»» .

Œ .Œ .l




lllllllllllllllllllllllll ”

”””””””””””””””””””””””””

24 ____________________________________________________________________________

Lotxo (AZKUE; Cancionero popular vasco, 171. zenb., 29. or.)

Lotxo engañadore Lotxo engainadorefalso traidorea. faltsu-traidorea.Lotxok engañako dau Lotxok engainatuko dubai gure umea. bai gure umea.

Azkuek Aramaion Gabriela Altuberengandik jaso zuen.

=======================& ### 24Moderato assai

«««« «««« ««««Lo

F#m

-

ˆtxo en

»»»» »»»»œ- ga -

œña -

««««jdo

œ»»»» .- re

«««« «««« ««««ˆfal - so

ˆtrai

«««« ««««ˆdo-- re -

œ»»»»a

A œ»»»»J ‰ll ll ll ll ll

=======================& ### «««« «««« ««««lo

A

-

ˆtxok en-

««« ««««ˆga --

ˆ-ña

œ»»»»JE

ko

œ»»»» .dau

«««« «««« ««««bai

F#m ˆgu

ˆre-

«««« ««««ˆC#

u-

ˆ-me

««««a.

F#m««««j ‰ll ll ll ll ””


ANALISIA

26 ____________________________________________________________________________

Margulili artean (AZKUE; Cancionero popular vasco, 173. zenb., 30. or.).

Margu-lili-artean Mazusta lore arteanerleak naro ebiltan dra; erleak sarritan ibiltzen dira;korren lilia gore aurrak horren eztia gure haurrakñola ezin doke murtxa. ezin duenez dastatu.Erleak aurkoi bazrade, Erleak haurkoiak bazaretefanzte beste lilitra. zoazte beste loreetara.

Oil. oil erle kuek Uxatu, uxatu erle hauekkartxeritik gain kartra; kartxiritik (baratzetik) gainera (gora)larre-liliak ostadar larre-loreak ostadarrarenmargo poliz xaztan dra: margo politez janzten dira:oli-ta dundukoi dud hori eta urdin zalea dukloxka dagon nore aurra. lotan dagoen nire haurra.

Mariano Mendigatxarengandik Bidankozen (Erronkarin) jasoa. Letra ez dajatorrizkoa.

============================& # 24 ŒMar

«««« ««««Êm

-gu -

«««« ««««li -

ˆli

«««« ««««ar - te -

««««an er

«««« ««««ˆ-

ˆleak

«««« ««««na

Bm

-

ˆroe -

«««« ««««bil -

ˆtan

««««dra;

Em

««««j ‰ «««« ««««ko

G

-

ˆrren

«««« ««««ez

D

-

ˆtia

«««« ««««ˆgo -

ˆreau -

ll ll ll ll ll ll ll ll

============================& # œ»»»»rrak

D

ño

»»»» »»»»œG- la

œ »»»» »»»» »»»»œe

Am6

-

œzin

œdo

»»»» »»»»œ-

D

ke

œmur -

œ»»»»Em

txa.

œ»»»»J ‰ ŒEr

«««« ««««Êm

- le -

«««« ««««âk

âur -

«««« ««««ˆkoi

ˆbaz -

««««rade

D

fanz

«««« ««««Êm

- te

ll ll ll ll ll ll ll

==================& # «««« ««««ˆbes

Am ˆ- te

«««« ««««li

Bm

- li -

««««tra.

Em

««««j ‰ Œll ll ll ””


ANALISIA

28 ____________________________________________________________________________

2.2. JOLAS KANTAK

2.2.1. Sarrera

Kanta sail honen izendapenak dioen moduan, talde honetan helburu moduanjolasa duten kantak jaso ditugu.

Kantu baten laguntzaz girotzen diren jolas hauetan haurren hizkuntzarenxamurtasun eta freskotasuna isladaturik ikus ditzakegu. Ederra da antzinakohaurren ahotsen oihartzuna entzun ahal izatea.

2.2.2. Kantuak

Iru bortzeko (AZKUE; Cancionero popular vasco)

============================& # 68 ‰ «««« ««««I

ˆ- ru

«««« «««« ««««ˆbor

G

-

ˆtze - ko

«««« «««« ««««a - ma -

ˆbortz

œ»»»» .di - ra,

D«««« ««««« «««««â - ma -

««««bor - tzen

««««j «««« «««« ««««ˆkon -

#tu

âun -

ll ll ll ll ll

============================& # œ»»»» .di

D7

- a

œ»»»»G

nai««««j

-

««««zu pin

««««j-

«««« «««« ««««ta

Em

bat jo -

«««« .ka

D

- tu

œ»»»»a

œ»»»»J-

œ»»»»ma

G œ»»»»Jbortz

««««di

D

- re

««««j-

98ll ll ll ll ll

====================& # 98 ««««la?

G œ»»»»Ja -

œ»»»»ma

C

bortz

œ»»»»J ««««di

D7

- re

««««j-

«««« .la?

G Œ ‰ Œ ‰ll ll ll ll ””


Iru bortzeko amabortz dira, Hiru bosteko hamabost dira,amabortzen kontu aundia hamabosten kontu handianaizu pinta bat jokatu nahi duzu pinta bat jokatu amabortz direla? amabortz direla? hamabost direla? hamabost direla?

Baztaneko Bozate herrian Graciosa Elejaurenak abestu zuen.

ANALISIA

30 ____________________________________________________________________________

Txalopin txalo (ETNIKER; Juegos infantiles en vasconia)

Txalopin txalo xoxua an dago; Txalopin txalo xoxoa han dago;xoxua mizpiru gañian dago. xoxoa mizpiru gainean dago.Ta nai badu, bego, Eta nahi badu, bego,ta nai badu, bego; eta nahi badu, bego;zapatatxo berrien esperoan dago. zapatatxo berrien esperoan dago.

Etniker taldeak Nafarroan bildutako bertsioa.

=======================& 38 ««««jTxa -

«««« ««« ««««lo

G

-

ˆpin

ˆtxa -

««««jlo

‰ ««««jxo -

«««« ««« ««««xu -

âan

ˆda -

««««jgo;

‰ œ»»»»Jta

»»»» »»»»» »»»»œxo

C

-

œxu -

œa


=======================& «««« ««« ««««ˆmiz

G ˆ- pi - ru

««««« ««««« ««« «««««ga

ˆD7

-

ˆñi- an

#da -

««««jgo.

G ‰ ««««jTa

«««« «««« «««« ««««nai

ˆG

ba

ˆ- du,

ˆbe -

««««jgo,

‰ ««««jta

«««« «««« «««« ««««nai

Em

ba

ˆ- du,

ˆbe -


=======================& ««««jgo;

‰za

»»»» »»»»œ-

œpa

»»»» »»»»» »»»»œ- ta

Am

-

œtxo

œbe -

«««« ««« ««««« ««««ˆrri

G

-

ên es - pe

««««« ««« «««««ˆ- ro

D7

-

ân da -

««««go.

G ‰ll ll ll ll ll ””


ANALISIA

32 ____________________________________________________________________________


ErritmoaHonelako kantuak, batez ere haur hezkuntzarako dira, eta beraiei zuzendurik

azalduko ditugu.

Nahi izanez gero, lehenik letra adierazteko espresio era ezberdinak erabilizirakats daiteke (melodiarik erabili gabe).Adibidez, negarrez, barrez, lotsaturik,ahots lodiz, mehez... Letra lantzeko orduan erritmoa errespetatzen badugu, hobeto.

Gero, ikasi dugun letra horren erritmoa txaloz jo genezake edo zuzeneanmelodia sartuta ere egin daiteke. Erritmoa lantzeko txaloak ez ezik, perkusio--instrumentu txikiak ere oso aberasgarri suertatzen dira.

Ikusten dugunean haurrek kantaren letra, melodia eta erritmoa nahiko ongibarneratua dutela, hori lortzeko erabili ditugun zenbait baliabideri egitura batematen saiatuko gara. Adibidez:

• Eskutxoak atzean gorderik, kantua abestuko dugu.• Oraingoan ahoa isilduko da eta eskuek kantatuko dute; hau da, ahoz letraren

keinua bakarrik egingo dugu (adinaren arabera eta denborarekin ahoarenkeinua kentzen joan erritmoa bakarrik gera dadin) eta txaloz emango duguabestiaren erritmoa.

• Ahoak eta eskuek kantatuko dute, hau da, txaloz erritmoa eramango dugueta aldi berean abestu egingo dugu.

• Oraingoan ahoak kantatuko du, baina kontuz, magalean pultsazioa emangobaitugu. Adin honetan abesti baten erritmoa eta pultsazioaren kontzeptuakulertzea oso zaila da. Beraz, saiatu gutxienez imitazioz ongi egin dezaten.

• Berriro pultsazioa landuz abestuko dugu, baina oraingoan bikoteka, ondokolagunarekin ; txalo bat norberak ,txalo aurreko lagunari ...

Azkenik, korro handi batean guztiok eskutik helduta, saltoka abestuko dugu.


Talotxin talotxin. (ETNIKER; Juegos infantiles en Vasconia, 93-94. or.)

Talo, talotxin, Talo, talotxin,gure aurrak bortz otsin gure haurrak bost otsinzato, amatxi, zatoz, amama,opil aundi batekin, opil handi batekin,sopaz ase gaitezin, sopaz ase gaitezenguziok arekin. guztiok harekin.

Abesti hau Saran jasoa da.

=======================& 24 «««« ««««Ta

ˆ- lo -

««««txin

C

ta

«««« ««««ˆ- lo -

««««txin,

Am

gu

«««« ««««ˆ- re

««««« «««« «««« «««««au

Dm

-

ˆrrak

ˆG

bortz o -

«««« .tsin.

C ‰ll ll ll ll ll ll

=======================& «««« «««« «««« ««««Za

C

-

ˆto, a - ma -

««««txi, o

«««« ««««ˆ- pil

«««« «««« «««« ««««âun

F

ˆ- di ba -

ˆte -

œ»»»»kin,

Am

so

«««« ««««ˆF

-

ˆpaz

ll ll ll ll ll

=======================& «««« «««« «««« ««««a

G7

- se gai - te -_««««

zin,

C

gu

«««« ««««ˆ- zi -

««««ok

G7

a

«««« ««««ˆ- re

ˆ-

œ»»»»kin.

C Œll ll ll ll ””

34 ____________________________________________________________________________

ANALISIA


Txalito txalo. (ETNIKER; Juegos infantiles en Vasconia, 92. or.)

Txalito txalo, Txalito txalo,txalopin txalo, txalopin txalo,txoritxua mispillua txoritxua mizpirarengañian dago; gainean dago;badago, bego, badago, bego,zapatatxo berrixeri zapatatxo berriaribegira dago. begira dago.

=======================& # 24 »»»» »»»»œ .Txa

Am

-

œli -

«««« ««««ˆ .to

D7

txa -

««««lo,

G »»»» »»»»œ .txa

Am

- lo

œ-

«««« ««««ˆ .pin

D7

- txa -

««««lo,

G «««« ««« ««««ˆtxo

D7 ˆ- ri

ˆ-

««««txu -

G

a

ll ll ll ll ll ll

=======================& # «««« ««« ««««mis

D7

ˆ-

ˆpi -

««««lu - a

G «««« «««««ˆ .ga

D7

- ni -

«««« ««««ˆ .an da

««««- go;

G «««« ««««ˆ .ba

Am

- da -

«««« ««««ˆ .D7

go, be

««««- go,

G

ll ll ll ll ll ll

=======================& # «««« ««« ««««za

D7

ˆ- pa

ˆ-

««««ta -

G

txo

«««« «««« ««««be

D7

ˆ- rri

ˆ-

««««xe - ri

G «««« ««««ˆ .be

Am

- gi -

«««« ««««ˆ .ra

D7

da -

««««go.

G

Œll ll ll ll ””

36 ____________________________________________________________________________

ANALISIA



Abesti honek intonazio eta erritmo zailtasunak ditu. Horregatik, komenigarriada abestia ikasi aurretik ariketa berezi batzuk egitea. Batez ere, gure asmoa partiturairakurketa lantzea bada, eta horretarako abestia partituratik zuzenean lantzeaerabakitzen badugu. Honela, bi arlo hauek lantzeaz gain, abestia ondo abestekobidea jartzen da.

ErritmoaOndoko erritmo ariketa hauen bidez, pultsazioa hiru edo lau zatitan

banatzearen ezberdintasunaz (abestian agertzen diren barianteetan) konturatzea etaegiteko gai izatea lortu nahi da.

– Oinekin pultsua markatuz eta zenbakiak edo silaba bat ahoskatuz bat, bi, hiruedo lau kolpe markatuko ditugu pultsu barruan, ordena ezberdinak jarraituz.

– Konpas hauek aurreko ariketan markatu diren eran landu, lehenengo hirukotxoak(a), eta kortxeaerdiak (b) eginez gero. Baina gero, era ezberdinetan tartekatubatzuk eta besteak. (Kontuz a-2 eta b-2rekin, zeren eta oso erraz nahasten dira)

a-1 b-1

a-2 b-2

– Gero partituraren irakurketa erritmikoa egin.

========/ ««« «««¿ . ¿ ««« «««¿ . ¿ ””========/ ¿««« ¿«««j ¿««« ¿«««jll ll ll

=======================/ ¿«««Bat

¿«««Bat

««« ««« ««« «««¿Bat

¿Bi

¿Bat

¿Bi

««« ««« «««¿Bat

¿Bi

¿Hiru

««« ««« «««¿Bat

¿Bi

¿Hiru

««« ««« ««« «««¿Bat

¿Bi

¿Hiru

¿Lau

««« ««« ««« «««¿Bat

¿Bi

¿Hiru

¿Lau

ll ll ll ll ll ll ll ll ll=========/ ««« ««« «««¿ ¿ ¿ ««« ««« «««¿ ¿ ¿ ll ll

=======================/ ¿«««Bat

¿«««Bat

««« ««« ««« «««¿Bat

¿Bi

¿Bat

¿Bi

««« ««« «««¿Bat

¿Bi

¿Hiru

««« ««« «««¿Bat

¿Bi

¿Hiru

««« ««« ««« «««¿Bat

¿Bi

¿Hiru

¿Lau

««« ««« ««« «««¿Bat

¿Bi

¿Hiru

¿Lau

ll ll ll ll ll ll ll ll ll

38 ____________________________________________________________________________

Melodia– Abestian agertzen diren notekin, eta hauen tonika errespetatuz, melodiaezberdinak inprobisatuko dira; lehenengo, irakasleak zuzendutakoak, eta geroikasleek jolas giroan asmatzen dituztenak.

– Landu bitarte (interbalika) ariketa egoki batzuk, abestian agertzen diren bitartezailenak menperatu ahal izateko. Adb:

=======================& »»»» »»»»œ œ «««« œ»»»» «««« «««« ««««ˆ ˆ «««« œ»»»» «««« «««« ««««ˆ ˆ #«««« «««« «««« «««« Óll ll ll ll ll ll=======================& «««« ««««« «««« ««««ˆ ˆ ˆ ˆ «««« ««««ˆ#ˆ «««« «««« ««««« ««««« ««««ˆ ˆ #ˆ ˆ «««« ««««« ««««« ««««ˆ ˆ #ˆ ˆ «««« «««« ««««« ««««ˆ ˆ #ˆ ˆll ll ll ll ll ll=======================& «««« Œ œ»»»»J ‰ «««« ««««#ˆ ˆ œ»»»»J ‰ «««« ««««#ˆ ˆ ««««j ‰ «««« ««««#ˆ ˆ «««« Œll ll ll ll ll ll ll ll

=========& #œ w œ œ œll ””


TONIKA

2.3. OHITURAZKO KANTAK

2.3.1. Sarrera

Sail honen barruan urteko garai ezberdinetan edota egoera berezietan urtetanzehar kantatuak izan diren abestiak bildu nahi izan ditugu: Gabon garaiko abestiak,eske kantak, egun seinalatuetan entonaturiko doinuak... Ohiturazko kanta bihurtudituzte iragandako urte luzeek eta ohiturari esker heldu dira gure egunetara.

2.3.2. Kantuak

Aingeru batek dio. (AITA DONOSTIA; Cancionero vasco,I Tomoa, 40 zenb., 62-63. or.)

=======================& b 68 «««« «««« ««««Ain

Dm

ˆ-ge

ˆ- ru

««««ba -

œ»»»»Jtek

««««di

Gm

- o

««««j «««« «««« ««««ˆgoi

Dm

ˆ-go

ˆ-ra

««««ba - su

««««j-

««««an,

Am ‰aur

«««« «««« ««««ˆDm

-

ˆtxo

ˆbat

««««ja -

œ»»»»Jyo

««««de

Gm

- la

««««jll ll ll ll ll ll

=======================& b «««« «««« ««««ˆbart

Dm

gu

ˆ- re

««««au

Am

-

««««jzo-

««««an.

Dm ‰Ar

«««« «««« ««««ˆ-du

ˆ-

â

œ»»»»e

Bb

-

œ»»»»Jdan

œ»»»»e

F

- ta

««««j «««« ««« ««««lo

C ˆba-

ˆtez

œ»»»»zen -

œ»»»»Jtza-

««««tu,

F ‰aur

«««« ««««« ««««««û - ni

ll ll ll ll ll ll

=======================& b ««««biar

œ»»»»Jdi -

««««o

C

- gu

««««j «««« «««« ««««e

Dm

-

ˆder

ˆ- ki

««««kan

Am

- ta

««««j «««« .- tu.

Dm

ll ll ll ””


1.- Aingeru batek dio 1.- Aingeru batek diogoigora basuan, goi-goian basoan,Aurtxo bat jayo dela Haurtxo bat jaio delabart gure auzoan. bart gure auzoan.Ardua edan eta Ardoa edan etalo batez zentzatu, lo batez zentzutu,Aur uni biar diogu Haur honi behar dioguederki kantatu. ederki kantatu.

2.- Belengo portalian 2.- Belengo portaleanJesus nuen ikusi, Jesus nuen ikusi,Nere pena guziak nire pena guztiakjoan ziren igesi. joan ziren ihesi.Atozte, bai, artzayak, Zatozte, bai, artzainak,atozte nigana; zatozte nigana;ganaduak utzirik, ganaduak utzirik,goazen Belenera. goazen Belenera.

Baztaneko Arroiz herrian bildu zuen Aita Donostiak 1911. urteko abenduaren27an. Gabon garaiko abesti hau Maria Irurzunek kantatu zuen.

42 ____________________________________________________________________________

ANALISIA


Aur eder. ( Oihuka, 6. zenb., 7. or.)

1.- Aur eder baten bila 1.- Haur eder baten bilagabiltza zoratzen gabiltza zoratzenta izarrak esan digu eta izarrak esan digugaldetzeko emen. galdetzeko hemen.

Jaungoikoaren erri Jaungoikoaren herrimaite Jerusalen maite Jerusalenesan zaiguzu laister esan iezaguzu lasterJesus nun jaio den. Jesus non jaio den.

=======================& # 58 «««« «««« ««««Aur

G

ˆ .e - der

«««« ««««ˆ .ba

D7

- ten

ˆ œ»»»» .bi

G

-

œ»»»»la

C »»»» »»»» »»»»œga

G

-

œ .bil - tza

œ «««« ««««ˆ .zo

D

- ra

ˆ-

«««« .tzen

G

««««D7

ll ll ll ll ll

=======================& # «««« «««« ««««ˆtai

G

ˆ .- za -

ˆrrak

«««« ««««ˆ .e

D7

- san

ˆ œ»»»» .di

G

-

œ»»»»C

gu

»»»» »»»» »»»»œgal

G

-

œ .de - tze

œ-

D7

«««« ««««ˆ .ko

ˆhe -

«««« .men

G

««««j ‰ll ll ll ll ll ll

=======================& # »»»» »»»» »»»»œJaun

œ .- goi -

œko

»»»» »»»»œ .- a - ren

œ œ»»»» .e -

œ»»»»rri,

»»»» »»»» »»»»œmai

D œ .- te

œJe -

«««« ««««ˆ .ru - sa

œ»»»» .- len -

œ»»»»G

,

ll ll ll ll ll

=======================& # »»»» »»»» »»»»œe -

œ .san zai

œ »»»» »»»»œ .-

C

gu - zu

œ œ»»»» .lais

G

-

œ»»»»ter

»»»» »»»» »»»»œJe

D7

-

œ .sus

œnun

»»»» »»»»œ .jai - o

œ œ»»»» .G

den - .

œ»»»»J ‰ll ll ll ll ””

44 ____________________________________________________________________________

2.- Izar bat agertu da 2.- Izar bat agertu da dirdiraz zeruan dirdiraz zeruankinuka ari zaigu keinuka ari zaigugabon gaberdian. gabon gauerdian.

Jaungoikoaren.... Jaungoikoaren...

3.- Opariakin gatoz 3.- Opariekin gatozizarra gidari, izarra gidari,eman nai dizkiogu eman nahi dizkiogugaur bertan berari. gaur bertan berari.

Jaungoikoaren.... Jaungoikoaren...4.- Estalpe zar batean 4.- Estalpe zahar bateandago otzez dardaraz; dago hotzez dardaraz;azkar nai degu Jesus azkar nahi dugu Jesusberotu arnasaz. berotu arnasaz.

Jaungoikoaren.... Jaungoikoaren...


ANALISIA

46 ____________________________________________________________________________

Aita San Antonio. (ANSORENA; Euskal kantak, 2.1. zenb., 35. or.)

=======================& b 68 «««« «««« ««««Ai

F ˆ- ta

ˆSan

««««An -

œ»»»»Jto-

«««« .ni

C

-

«««« .o

«««« «««« ««««Ur

ˆ-ki

ˆ- o

««««- la - ko

««««j-

«««« .a,

F «««« «««« ««««Ai

ˆ- ta

ˆSan

««««An -

œ»»»»Jto-

«««« .ni

C

-

«««« .o


=======================& b «««« «««« ««««Ur

ˆ- ki

ˆ- o

««««- la - ko

««««j-

«««« .a

F «««« .as

D7

-

œ»»»»ko

Gm

- ren

««««jbi

«««« «««« ««««ˆ- ho -

98 ««««tze

Dm

-

««««jko

«««« «««« ««««ˆsan

A7

-

ˆtu de-

««««bo - to

««««j-

68ll ll ll ll ll

=======================& b 68 «««« «««« ««««a,

Dm

ai ai!

«««« .As -

œ»»»»ko

Gm

- ren

««««jbi

«««« «««« ««««ˆ- ho -

98 ««««tze

Dm

-

««««jko

«««« «««« ««««ˆsan

Gm

-

ˆtu de-

««««bo

A7

- to

««««j-

68 «««« .a.

Dm

ll ll ll ll ll

=======================& b «««« «««« ««««La

Dm

- ra- la

«««« «««« ««««la

A7

- ra- la

««««la

Dm

««««jra

««««la la

««««j «««« «««« ««««la

A7

-

ˆra- la

«««« «««« ««««la - ra- la

««««la

Dm

-

««««jra

«««« .la

«««« «««« ««««la

Dm

- ra - la

«««« «««« ««««la

A7

- ra - la

ll ll ll ll ll ll

=======================& b ««««la

Dm

-

««««jra

««««la

D7

la

««««j «««« «««« ««««la

Gm

-

ˆra- la

«««« «««« ««««la

A7

- ra- la

98 «««« .la

Dm

-

«««« .la la

««««- ra

««««j 68 «««« .la la

««««ra

««««j «««« .la

A7

la

««««ra


=======================& b «««« «««« ««««la

Dm

-

ˆra - la

«««« «««« ««««la

A7

- ra - la

««««la

Dm

««««jra

««««la ra

««««j «««« .la la

««««ra

««««j «««« .la

A7

la

««««ra

««««jll ll ll ll ll

=======================& b «««« «««« ««««la

Dm

-

ˆra- la

«««« «««« ««««la

A7

- ra- la

«««« .la

Dm 24 «««« ««««Ai

Dm

ˆ-ta

««««San

«««« ««««« ««««« «««««An -

ˆto - ni - o

«««« «««« ««««Ur - ki -

#_«««« ««««o - la -

««««ko

Gm

-

««««a,

A7


=======================& b »»»» »»»»œas -

œko

œ»»»»- ren

«««« «««« «««« ««««bi

Dm

- ho -

ˆtze - ko

«««« «««« «««« ««««ˆsan

Gm

ˆ- tu de

A7

- bo -

««««to

Dm

-

««««a.

«««« ««««As

F

ˆ- kok

««««e -

«««« «««« «««« ««««gi-

ˆten di -

ô


=======================& b »»»»» »»»» »»»»» »»»»»œSan

œAn -

œto -

œni -

œ»»»»o

C

-

««««ri,

A7

«««« ««««ê

Dm

-

ˆgun

««««ba -

»»»» »»»»» »»»»» »»»»œte

A7

-

#œan

œjoan

œta

«««« «««« «««« ««««ˆbes

ˆ-te - an e -

««««to

Dm

-

««««rri.

ll ll ll ll ll ll ””


1.- Urkiolara joan 1.- Urkiolara joanzapatak urrutu, zapatak urratu,aita San Antoniok aita San Antoniokberriak eingoitu. berriak egingo ditu.

2.- Urkiolara joan 2.- Urkiolara joanMañaritik gora, Mañaritik gora,trokotza sartu nauen trukutza sartu nueneperditik gora. ipurditik gora.

3.- Askok egiten dautso 3.- Askok egiten dioSan Antoniori, San Antoniori,egun batean joan egun batean joanbestean etorri. bestean etorri.

4.- Aita San Antonio 4.- Aita San AntonioUrkiolakoa, Urkiolakoa,askoren bihotzeko askoren bihotzekoSantu debotoa. Santu debotoa.

5.- Akordatzen al zara 5.- Akordatzen al zarazer egin genduan, zer egin genuen,Urkiola gaineko Urkiola gainekopagoen onduan. pagoen ondoan.

Herrikoia den abesti hau J.I. Ansorenak argitaratu du. Ekar dezagun lerrohauetara Ansorenak egindako oharra: "Bi doinu bildu ditut hemen batera.Aurrenekoa, sei-zortziko konpasean dagoena, albokaz jotzen den kalejira da.Horregatik parterik handiena hitzik gabekoa da (laralaz egiten da). Bigarrena, bilauko konpasarena, kanta ezaguna da.

48 ____________________________________________________________________________

Urkiolako erromeria eta gizon eta andregaien bila joate hori oraindik ere bizi--bizi dago. Urtero ekainaren hamahirugarrenean ospatzen dute, San Antonioegunean.

Urkiola gaina Durangaldean dago, Otxandio gainean eta Anbotoko Haitzetikgertu, Gasteizeko errepidearen ondoan".


ANALISIA

50 ____________________________________________________________________________

Eguen zuriko eguna. (GEREDIAGA ELKARTEA)

1.- Eguen zuriko eguna, 1.- Ostegun zuriko eguna,Jaungoikoak berak egiña. Jaungoikoak Berak egina.Eskola mutillak ibiltteko Eskola mutilak ibiltzekolimosna on baten billa. limosna on baten bila.

2.- Hor goijen goijen goldie 2.- Hor goian-goian goldea,haren ganien belie. haren gainean belea.Etxe honetako nagusi jauna Etxe honetako nagusi jauna,nekazari langillie. nekazari langilea.

3.- Poltsan ba dittut errial bi 3.- Poltsan baditut erreal bibatak bestia dirudi. batak bestea dirudi.Etxe honetako etxekandriak Etxe honetako etxeko andreakAma Birjiña dirudi. Ama Birjina dirudi.

4.- San Kasiano obispua 4.- San Kasiano obispoa,eskola maixu jakituna. eskola maisu jakituna;Jesukristoren fediagaitik Jesukristoren fedeagatikodola eman ebena. odola eman zuena.

=======================& bb 34 «««« ««««E-

ˆguen

««««jzu-

œ»»»»ri

Bb

-

««««ko e

Eb«««« ««««ˆ

- gu -

œ»»»»na

Bb ‰Jaun

««««j- goi

«««« ««««ˆ-

ˆkoak

««««be

Eb

-

««««rak e

«««« ««««ˆ- gi -

ll ll ll ll ll

=======================& bb _««««ña.

F ‰Es

««««j-

«««« ««««ko

ˆ-

ˆla

œ»»»»mu

C7

- ti

»»»» »»»»œ-llak

œi

«««« ««««ˆ- bil -

««««tte

F

- ko

«««« ««««ˆli

ˆ-mos

«««« ««««ˆ-na

««««on

Bbœ»»»»

ba - ten

F7

«««« ««««ˆbi

ˆ-

œ»»»» .la.

Bb ‰ Œll ll ll ll ll ””


5.- Santu hau bitartez dala 5.- Santu hau bitartez dela,ezeizu izan okerrik. ez ezazu izan okerrik.Orain bagoaz hemendik eta Orain bagoaz hemendik eta,agur danori eginik. agur, denoi eginik!

6.- Emongo bozu emoizu 6.- Emango baduzu emaizu,bestela ezetz esaizu. bestela, ezetz esaizu.Ate ondoko haiziok hartzen Ate ondoko haizeak hartzeraamak ezkaitu bialdu. amak ez gaitu bialdu!

7.- Etxeko andre mondrongo 7.- Etxeko andre mondrongohik ezton asko emongo. hik ez dun asko emangoHik emotunan limosniagaitik hik ematen dunan limosnagatiketxunau asko edango. ez dinagu asko edango!

Abesti hau 1978. urtean Anton Mari Aldekoa-Otalorak Garain, Berrizen etaZaldibarren bildu zuen. Eske kantu bat da. Abesti honek Abadiñon bariante bat du.

Ohar historikoei dagokienez hauxe esan dezakegu:San Kasiano maisuen patroia eskolaumeak eskean ibiltzeko ihauteri garaian

kokatua dago Durangaldean. Oraintsu, ia-ia gaur egun, Garain, Berrizen etaZaldibarren beste kopla hauek erabili izan dira Eguen Zuri batzeko.

Kopla hauetan San Kasiano aipatzen da. Azkuek bere EuskalerriarenYakintza liburuan obispo hau maisuen patroia ei zela diosku eta Nabarnizen,beronen egunean -abuztuan- eskolaumeak eskean urteten zutela dio. Inguru haietanmaisu edo abade egondakoren batek sartu ete zuen San Kasiano gure Eguen Zurihonetan?

Abadiñokoaren alderantziz doinua ere ikasia eta solemneagoa dugu. Azkuekherri hauetan jaso zuenetik diferenteak. Jende nagusia oroitzen da aurreragokoekbeste bat erabiltzen zutela baina ez dute gogoratzen zein. Guri heldu zaigunahemen dugu eta hor duzue.

52 ____________________________________________________________________________

ANALISIA


San Joan de la Porta Letaina (UEU; Doinu zaharren ingurutik,12. zenb., 33. or.)

San Joan de la Porta Letaina San Joan de la Porta Letainabart arratsaldian bart arratsaldeanhamalau atso tronpeta jotzen hamalau atso tronpeta jotzenmotrolu baten gainean. motroilu baten gainean.

=======================& ### 24 ««««San

A

joan

«««« «««« ««««ˆde la

œ»»»»por

E

-

«««« ««««ˆ .ta le -

34 ««««tai

Bm

-

««««na

24 ««««bart

A

a

«««« ««««ˆ- rra -

ll ll ll ll ll

=======================& ### œ»»»»tsal

Bm

-

««««di -

34 ««««an

A Œ 24 ««««ha

A

- ma

«««« «««« ««««ˆ- lau a

«««« ««««-

ˆ .tso

E

tron

«««« ««««ˆ- pe - ta

34ll ll ll ll ll

=======================& ### 34 ««««jo

Bm

- tzen

œ»»»»mo -

«««« «««« ««««ˆtro

ˆ- ilu

ˆ œ»»»»ba

E

-

««««ten gai

D«««« ««««ˆ- ne -

««««an

A Œ ««««go

A

-

««««ra go

«««« ««««ˆ- ra

24ll ll ll ll ll

=======================& ### 24 «««« «««« «««« ««««go

D

- ra

ˆsan jo -

«««« ««««a

Bm

- ne

««««- tan

«««« «««« «««« ««««ˆjan

A

-

ˆtzan

ˆ-e -

ˆgin -

«««« «««« «««« ««««go

D

- gu i -

ˆpar

«««« ««««hai

F#mˆ

- ze

««««- tan

A

ll ll ll ll ll ll

=======================& ### ««««u

F#m

-

««««ju

E

««««ju

D

««««san

A

«««« «««« «««« ««««jo

E

- a - ne

F#m

- ra

««««go

E

-

««««az

D

-

««««gu.

A Œll ll ll ll ll ””

54 ____________________________________________________________________________

Gora gora gora San Joanetan Gora gora gora San Joanetanjantzan egingo (du)gu Ipar haizetan. dantzan egingo dugu Ipar haizetan.U JU JU San Joanera goaz gu. U JU JU San Joanera goaz gu.

Geure herriko ekandu onak Geure herriko ohitura onakgarbi garbirik isteko garbi-garbirik uztekoberba loi eta dantza zikinak hitz lohi eta dantza zikinakbota daiguzan betiko. bota ditzagun betiko.

Geure gora gora garbitasuna Geure gora gora garbitasunaaupa bizkor egin suari bira aupa bizkor egin suari biraU JU JU San Joanera goaz gu. U JU JU San Joanera goaz gu.

Deune Jone eltxo ta sorgin Deune Jone eltxo ta sorginguztiak dira erretan guztiak dira erretzensoloetako landara ona soroetako landare onakgarbi geratu daitezan. garbi geratu daitezen.Gora gora San Joanetan Gora gora San Joanetanjantzan egingo (du)gu Ipar haizetan dantzan egingo dugu Ipar haizetanU JU JU San Joanera goaz gu. U JU JU San Joanera goaz gu.

1988. urteko udaberrian J.R. Arbek eta Pilare Calverak Zeanurin jaso zutenPrantziska eta Simonari entzun ondoren. Hauek gurasoengandik ikasi zuten.


ANALISIA

56 ____________________________________________________________________________

Sta. Ageda. (Eskuizkribua)

1.- Atea dago kristalez, 1.- Atea dago kristalez,ate burua lizarrez. ate-burua lizarrez.Etxe hontako uzaba jauna: Etxe honetako ugazaba jauna:kantauko dogu edo ez? kantatuko dugu edo ez?

2.- Uzaba jauna aurrera, 2.- Ugazaba jauna aurrera,erreberentzia lurrera. erreberentzia lurrera.Lotza garela etorri gara Lotsa garela etorri garaJauna berorren aurrera. Jauna berorren aurrera.

3.- Eder eleizan liburu, 3.- Eder elizan liburu,usoak haren inguru. usoak haren inguru.Etxe hontako txiker-handiok Etxe honetako txiki-handiokparadisuan aingeru. paradisuan aingeru.

=======================& bb 98 ««««jA-

««««te

Gm

-

««««ja

œ»»»» .da -

«««« .go

««««kris

Cm

-

««««jta -

#««««lez

D7

««««ja -

««««te bu

œ»»»»J-

«««« .ru

Gm

-

œ»»»» .a

Cm

li

D7

««««- za

««««j-

«««« .rrez.

Gm ŒE

œ»»»»J-

nœ»»»»txe

F7

hon

œ»»»»J-

ll ll ll ll ll ll

=======================& bb œ»»»» .ta

Bb

- ko

œ»»»»u

œ»»»»J- za

œ»»»»- ba

œ»»»»J ««««jau

F

-

œ»»»»Jna:

œ»»»»kan-

œ»»»»Jta-

œ»»»»tu

D7

- ko

œ»»»»J œ»»»» .do

Gm

-

œ»»»» .gu e

œ»»»»- do

œ»»»»J 68 «««« .ez?

Cm ŒA-

««««jD7 98 ««««

te

Gm

-

««««ja

œ»»»» .da -

«««« .go

ll ll ll ll ll ll

=======================& bb ««««kris

Cm

-

««««jta -

#««««lez

D7

««««ja -

««««te bu

œ»»»»J-

«««« .ru

Ebm

-

œ»»»» .a

Cm

li

D7

««««- za

««««j-

«««« .rrez.

Gm Œ ‰ Œ ‰ll ll ll ””


4.- Oles da oles atean, 4.- Oles eta oles atean,nor dabil denbora honetan? nor dabil denbora honetan?Bost edo sei mutil alkar harturik Bost edo sei mutil elkar-harturikSanta Ageda kantetan. Santa Ageda kantatzen.

5.- Aitaren eta Semearen, 5.- Aitaren eta Semearen,Espiritu Santuaren, Espiritu Santuaren,Jaungoikoaren argitasunaz Jaungoikoaren argitasunezagertzen gara gu hemen! agertzen gara gu hemen!

6.- Hor goien goien pinue, 6.- Hor goian goian pinua,haren gainean mirue. haren gainean mirua.Etxe hontako etxeko-andrea Etxe honetako etxeko-andreaalargun bedeinkatue. alargun bedeinkatua.

7.- Goiko mendian otea, 7.- Goiko mendian otea,ahuntzak jan dautso puntea. ahuntzak jan dio punta.Etxe hontako dama gazteak Etxe honetako dama gazteakbaturik dauko dotea. baturik dauka dotea.

8.- Hortxe goien iturri, 8.- Hortxe goian iturri,ure txorrotik etorri. ura txorrotik etorri.Etxe hontako dama gaztea Etxe honetako dama gazteaaskok gure jok erosi. askok gura du erosi.

9.- Belea dago atxean, 9.- Belea dago haitzean,beretzat zori gatxean. berarentzat zori gaitzean.Arantza baltza sartuko al jako Arantza beltza sartuko al zaioatzeko zulo baltzean. atzeko zulo beltzean.

10.- Horra hor goiko landetan, 10.- Horra, hor goiko landetaneperrak dabiz kantetan. eperrak dabiltza kantatzen.Etxe hontako uzaba jauna Etxe honetako ugazaba jauna,bera beteko kakatzan. bera beteko kakatzan.

58 ____________________________________________________________________________

1.- Isilik dago nagusi jauna 1.- Isilik dago nagusi jaunaia ba libertadea. ia ba, libertatea.Bedeinkatua izan dadila Bedeinkatua izan dadilaetxe hontako jentea. etxe honetako jendea.

2.- Etxe hontako andra zabala 2.- Etxe honetako andre zabalaleku oneko alaba. leku oneko alaba.Hortxe bidean enteratu naz Hortxe bidean enteratu naizlimosnagile zarala. limosnagile zarela.

3.- Alkate jaunagaz egon gara 3.- Alkate jaunarekin egon garaatzoko arratsaldean; atzoko arratsaldean.libertadea geugaz daukagu Libertatea geurekin daukaguibiltzeko bakean. ibiltzeko bakean.

4.- Ibiltzen ez bagara bakean 4.- Ibiltzen ez bagara bakeangeure buruen kaltean. geure buruen kaltean.Alkate jaunak sartuko gaitu Alkate jaunak sartuko gaitupresondegi ilun batean. presondegi ilun batean.

5.- Damatxo gazte konponidua 5.- Damatxo gazte kunplimentua,zure kolore gorria. zure kolore gorria.Zure matrailak iduritzen dau Zure maitralak iduritzen dukrabelinaren orria. krabelinaren hostoa.

6.- Krabelinaren orriarekin, 6.- Krabelinaren hostoarekin,larrosa maiatzekoa; larrosa maiatzekoa.hementxe nago zeuri begira Hementxe nago zeuri begiradamatxo bihotzekoa. damatxo bihotzekoa.

7.- Esku batean argia dakar 7.- Esku batean argia dakarbestean lukainke parea; bestean lukainka parea;altsoa ere gora dakar ta, altzoa ere gora dakar tahan be dozena arrautzea. han ere dozena arrautze.

8.- Kataniako huri handian 8.- Kataniako hiri handianzer gauza jazo zirean zer gauza jazo ziren,Berrehun eta berrogeieta Berrehun eta berrogeitahamaika garren urtean. hamaikagarren urtean.

9.- Kataniako jauregi baten 9.- Kataniako jauregi batenlore eder bat jaio zan. lore eder bat jaio zen.Palermon zegon errege bera Palermon zegoen errege bera,lora horregaz gustau zan. lore horrekin gustatu zen.


10.- Baina ez zegoen larrosa hori 10.- Baina ez zegoen larrosa horiKintzianorentzat egina. Kintzianorentzat egina.Zeruan zeukan bere senarra Zeruan zeukan bere senarraJesukristo gure jauna. Jesukristo gure jauna.

11.- Jesukristoren esku samurrak 11.- Jesukristoren esku samurrakagoniako orduan. agoniako orduan,Lagunduko dautso pobrezaleari lagunduko dio pobrezalearita sartu bere erreinuan. ta sartu bere erreinuan.

12.- Orain hemendik bagoaz eta 12.- Orain hemendik bagoaz eta,agur dautsugu gogotik. agur dizugu gogotik.Agate deuna bitarte dela Agate deuna bitarte delaezeizu izan dongerik. ezegizu izan dongerik.

1990. urtean Zeanurin J.R. Arbek Pedro Arberengandik jaso zuen. Eraberean, Pedro Arberi amamak erakutsi zion abestia.

60 ____________________________________________________________________________

ANALISIA


Ai, au gabaren zoragarria. (AITA DONOSTIA; Cancionero vasco, I tomoa, 36. zenb., 58-59. or.)

=======================& b 58 »»»» »»»» »»»»œAi,

œ .au

œga -

«««« «««« ««««ba

F

-

ˆ .ren zo

«««« ««««-

ˆ .ra - ga-

«««« «««« ««««ˆrri - a! Je

«««« ««««ˆ .- sus ja

ˆ »»»» »»»»œ- io

œ .da

œ»»»»K «««« ««««ˆ .Be - len -

ll ll ll ll ll

=======================& b œ»»»»en.

C7 XE -

«««« ««««ˆ .txe o-

«««« «««« ««««ne -

ˆ .tan

ˆsar

«««« ««««ˆ .- tu o-

«««« «««« ««««te da bi

«««« ««««ˆ .- lla ga-

««««jbil

«««« ««««ˆ .-tza

ˆ ««««j.be - ra

««««k-

ll ll ll ll ll

=======================& b ««««ren.

F Œ ‰ «««« «««« ««««Be

ˆ .- len - go

«««« ««««ˆ .i - ku -

œ»»»» .llu -

««««ko

«««« «««« ««««â -

ˆ .te za -

«««« ««««ˆ .ba

C7

- le

ˆll ll ll ll ll

=======================& b «««« .- tan,

F ‰ ‰ «««« ««««« ««««o -

ˆ .tzaz i -

»»»» »»»»œ .ka

Bb

- raz

œ œ»»»» .C7

da -

œ»»»»go

«««« «««« ««««Je

F

-

ˆ .sus

ˆlas

»»»» »»»»œ .- tu - e

œll ll ll ll ll

=======================& b «««« .- tan.

C7 ‰ ‰ «««« «««« ««««As

ˆ .- tu - a

«««« ««««ˆ .e - tai -

œ»»»» .di -

««««a

«««« «««« ««««ˆdauz

ˆ .- kaal - da

«««« ««««ˆ .- me - ne

ˆll ll ll ll ll=======================& b œ»»»» .

- an,

F ‰ ‰ »»»» »»»»» »»»»œar -

œ .na -

œsaz

»»»» »»»»œ .be - ro

œ œ»»»»-

Bb

tze

œ»»»»J-

œ»»»»ko

»»»» »»»» »»»»œoz

F

-

œ .tu - tzen

œ «««« ««««ˆ .C7

da- -ne-

ll ll ll ll ll

=========& b «««« .an.

F ‰ ‰ll ””

62 ____________________________________________________________________________

Ai, au gabaren zoragarria! Ai, hau gauaren zoragarria!Jesus jaio da Belenen. Jesus jaio da Belenen.Etxe onetan sartu ote da Etxe honetan sartu ote dabilla gabiltza beraren. bila gabiltza beraren.Belengo ikulluko Belengo ikuilukoate zabaletan, ate zabaletan,otzez ikaraz dago hotzez ikaraz dagoJesus lastuetan. Jesus lastoetan.Astua eta idia Astoa eta idiadauzka aldamenean dauzka aldameneanarnasaz berotzeko arnasaz berotzekooztutzen danean. hozten denean.

Abesti hau 1913. urtean Seguran jaso zuen Aita Donostiak Isaac López deMendizabalen ahotik entzun ondoren.


ANALISIA

64 ____________________________________________________________________________

2.4. KANTA NARRATIBOAK

2.4.1. Sarrera

Kantu narratiboak bertsoz egindako narrazio herrikoiak dira. Hauetan,batzuetan errealitatetik eta beste batzuetan fantasiaren mundutik jasotako gertaerakkontatzen dira.

2.4.2. Kantuak

Ama batek. (AITA DONOSTIA; Cancionero vasco)

=======================& 24 ««««jA -

«««« ««««ˆ .ma

Am

ba -

«««« ««««ˆ .tek o-

««««the

Dm »»»» »»»»œ .sor

Am

-

œthi

«««« ««««ˆ .-a

E7

zü-

««««tü?

Am ‰E

œ»»»»J-

»»»» »»»»œ .de

C

-

œrra

»»»» »»»»œ .zi- re

œ-

28ll ll ll ll ll ll ll

=======================& 28 œ»»»»Jla

œ»»»»Ki

24 »»»» »»»»œ .- txu -

œra

»»»» »»»»œ .ba

D7

- dü

œ œ»»»»- zü.

E7 ‰Ez

œ»»»»J-

»»»» »»»»œ .ta

œze

»»»» »»»»œ .- li - e

œ-

œ»»»»tan

Am «««« ««««ˆ .i-

ll ll ll ll ll ll

=======================& «««« ««««ˆ .za

Em

-

ˆrrik

«««« ««««ˆ .a

B7

- ger

#ˆ-

««««tü

Em ‰i

««««j-

34 «««« ««««ˆ .txu

Am

- ra

ˆbe

«««« «««« ««««ˆ- ra

ˆdia -

«««« ««««#ˆnik

E7

ˆhar -

24 œ»»»» .tü; ez

œ»»»»Jll ll ll ll ll

=======================& »»»» »»»»œ .bor - tü

œgo

«««« «««« ««««ˆ-

ˆre -

ˆne-

œ»»»»tan

Am «««« ««««ˆ .e-

«««« ««««ˆ .lü

Em

- rrik

«««« ««««ˆ .phau

B7

- sa

#ˆ-

««««tü

Em ‰gar

««««j-

«««« ««««ˆ .bi

Am

- tar -

«««« ««««ˆzün

ˆll ll ll ll ll ll

=======================& œ»»»»be

C

-

»»»» »»»»œ .ra di

œ-

»»»» »»»»œ .a

Dm

- nik

œ »»»» »»»»œhar

œ ««««tü,

Am

di

«««« «««« ««««#ˆ- a - nik

ˆ œ»»»»har

Bm7 œ»»»»-

««««tü.

Am Œll ll ll ll ll ””


1.- Ama batek othe sorthia zütü? 1.- Ama batek sortu ote zaitu?Ederra zirela itxura badüzü. ederra zarela itxura baduzu.Ezta zelietan izarrik agertü Ez da zeruetan izarrik agertuItxura bera dianik hartü; itxura bera duenik hartu;Ez bortü gorenetan elürrik phausatü ez mendi gorenetan elurrik pausatuGarbitarzün bera dianik hartü. garbitasun bera duenik hartu.

2.- Jauna, mintzo zira propheta bezala; 2.- Jauna, mintzo zara profeta bezala;Üdüri zait badüzüla eskola. irudi zait baduzula eskola.Eńezazüla beraz sobera flata: Ez nazazula beraz sobera laudorioztatuJuan beharra bainaiz serora. joan behar bainaiz serora.Komentü batetarat bethikoz banua, Komentu batera betiko banoa,Ikhas ahal dezadan zelüko bidia. ikas dezadan zeruko bidea.3.- Ezta komentietan, ezta bakharrik han 3.- Ez da komentuetan, ez da bakarrik hanNihor bizi denik oi! bere plazeretan. inor bizi denik, oi! bere plazerretanEz ezar bürian juaiteko bertan; ez ezar buruan hara joatea,Egon zite, egon libertatian. egon zaitez egon libertatean.Nik phena banikezü ikhus bazintzat han, Nik pena izango nuke han ikusiko bazintutReiahetan barnen nigarrez hürtzetan. burni-sare barruan negarrez urtutzen.

4.- Libertatia zer den oi! nik banaki! 4.- Libertatea zer den, oi! nik baneki!Aita krüdel baten esklabo nüzü ni. aita krudel baten esklabo nauzu niKhanbera batian bethi zerratürik, ganbara batean, beti itxirik.Eniz komünikatzen nihureki. Ez naiz komunikatzen inorekin.Malherus tristia! Zertako sorthü niz ni! Malerus tristea! zertarako sortu naiz ni!Eniz arren jelkhiren seküla hementik. ez bainaiz sekula aterako hemendik.

66 ____________________________________________________________________________

5.- Kuraje, anderia, eskoladün niz ni. 5.- Kuraia, anderea, eskoladuna naiz ni.Guziak eginen tit zure amoreagatik. Guztiak (ahaleginak) eginen ditut zure

amodioagatik.Mintzo bazirade oi! klarki zü eni, Mintzo bazara, oi! argi zu niri.Zure libratzeaz kargü dit nahi. Zu libratzeaz enkargatuko naizTxerkaturen ditit maneria berhezi, Aurkituko dut modu berezia,Hegalta ahal zitian zure hegaleki. hegan egin dezazun zure hegoez.

6.- Nekez izanen da lan horren egitia. 6.- Nekez izanen da lan hori egitea.Ene libratzeko aphaltik so zira, Ene (ni) libratzeko apalik so zaudeNi aldiz hemen gora beldür niz jaustera, ni, aldiz, hemendik goitik beldur naiz jaustera

Galdü behar bainüke bizia. galduko bainuke bizia.Bostgarren estajian dizüt khanbera, Bosgarren solairuan daukat ganbera (gela)Goizetan goratik hartzen dit hairia. goizetan goitik hartzen dut airea (arnasa).

7.- Nik badit zeta-hari, jina Xinati, 7.- Nik badaukat zeta-haria, ekarria TxinatikMehe da, bai, bena fina da biziki. Mehea da, bai, baina fina da biziki (oso)Txoriñoaz nahi deizüt hura pasatü zuri: Txoriñoaz nahi dizut hura pasatu zuri:Estekézazü lehio bürdünari. lotu egiozu leiho-burdinari.Eraisten ahal zira hura behiti; Eraitsi ahal zara handik behera;Ni hemen izanen niz zure zerbütxari. ni hemen izanen nauzu zure zerbitzari.

8.- Inutil da jeüsen erraitia. 8.- Inutila da horretaz ezer esatea.Aitak jakin baleza, nintzate galdia. Aitak jakin baleza (jakingo balu), galdua

nintzateke.Nahiz hala lizaitan oi! ene desira Nahiz hala zatekeen, oi!, nire desioaHola izanez zure borontatia. hola izanez zure borondatea.Ene esklabajia da ikharagarria, Ene esklabutza da ikaragarriakhanbera batetan bethikoz zerratia! ganbera batean, betiko itxita!

Abesti hau Zuberoako Ligi herrian bildu zen.


ANALISIA

68 ____________________________________________________________________________

Argizagi ederra. (AITA DONOSTIA; Cancionero vasco, 25. zenb., 46-7.or.)

Argizagi ederra, argi egidazu! Ilargi ederra, argi egidazu!Bide luzean joan beharra nuzu. bide luzean joan beharra nauzu.Gau huntan nahi nuke maitea kausitu: Gau honetan nahi nuke maitea aurkitu:Haren bortharaino, argi egidazu! Haren ateraino, argi egidazu!

Baztaneko Lekaroz herrian 1934. urteko maiatzaren 6an MarcosBaraibarrengandik jaso zuen Aita Donostiak.

=======================& bb 24 ««««jAr -

«««« ««««ˆgi

Gm

-

ˆza -

«««« ««««ˆgi

ê -

««««de rra,-

«««« ««««âr -

«««« ««««ˆgi

œ»»»»Je

«««« ««««»»»» »»»»ˆœgi

œda

««««œ»»»»zu!

Dm ‰Bi

««««j-

ll ll ll ll ll ll

=======================& bb »»»» »»»»œde

Gm œlu -

»»»» »»»»œze -

œan

»»»» »»»»œjo

C

-

nœ »»»»» »»»œan

D7

#œbe

»»»» »»»»«««« ««««œha

Gm

œ «««« ««««ˆrra

Dm

œ»»»»Jnu

««««œ»»»»zu.

Gm ‰Gau

œ»»»»Jn««««jGll ll ll ll ll

=======================& bb »»»» »»»»œhun

C

-

nœtan

«««« ««««ˆna -

ˆhi

««««nu

D

ke-

«««« ««««ˆ nˆmai -

»»»» »»»»œte

C

-

œa kau

»»»» »»»»«««« ««««nœ G

œsi

œ»»»»««««

tu:

D ‰ ««««jHa

D7

-

ll ll ll ll ll

=======================& bb «««« ««««ˆren

Gm

œ»»»»Jbor

«««« ««««»»»» »»»»ˆœtha

ˆœrai

»»»» »»»»«««« ««««œ œno,

««««œ»»»» ««««jœ»»»»»Jœar

«««« ««««gi

Dm

e -

«««« ««««ˆgi - da -

««««zu!

Gm Œll ll ll ll ””


1. Pandero mota bat.

ANALISIA

70 ____________________________________________________________________________

Joan nintzan merkatura. (AITA DONOSTIA; Cancinero vasco, 497. zenb., 628-629. or.)

=======================& ## 24 ŒJo

«««« ««««ân-

ˆ ««« «««« «««« «««ˆnin

G

-

ˆtzan

Â7

mer -

ˆka -

»»»» »»»»» »»»» »»»» »»»»œtu

D

-

œra

œer -

œos i-

œ ««« «««« «««« «««ˆnu

G

-

ên

ˆtxer

A7

-

î -

34ll ll ll ll ll ll

=======================& ## 34 »»»» »»»»œño

D

-

œa

«««« ««««ˆtxer-

î -

«««« ««««ño

A7

- ak

24 «««« ««««« «««« ««««ˆkur is-

ˆ ˆkur-

«««« ««««îs

D

kur

ˆ- is,

«««« «««« «««« ««««ni

ˆsa -

ˆkel

A7

- e -

«««« ««««« «««« ««««an di ru-

ˆrik-

«««« ««««ˆD

ga - be

ll ll ll ll ll ll

=======================& ## »»»» »»»» »»»»œe -

œta

œde

«««« ««««us-

Em

- en

34 ««««ja

A7

-

««««be

D 24 ŒJo

«««« ««««ân-

ˆ ««« «««« «««« «««ˆnin

G

-

ˆtzan

Â7

mer -

ˆka -


=======================& ## »»»» »»»»» »»»» »»»» »»»»œtu

D

-

œra

œer os-

œ-

œi

«««« ««««« «««« ««««ˆnu

G

-

ên

Â7

ar -

âz -

34 »»»» »»»»œko

D

-

œa,

«««« ««««âr

âzko-

«««« ««««ôr

A7

-

êk

24 «««« ««««ˆtun

ˆtun

««««tun,

D


=======================& ## «««« «««« «««« ««««ˆtxer-

î -

ˆño

A7

-

âk

«««« ««««« «««« ««««ˆkur is-

ˆ ˆkur-

«««« ««««îs

D

kur

ˆ- is,

«««« «««« «««« ««««ˆni

ˆsa -

ˆkel

A7

-

ê -

«««« ««««« «««« ««««an di ru-

ˆ-

«««« ««««ˆrik

D

ga -

ˆbe

ll ll ll ll ll

=======================& ## »»»» »»»» »»»»œe -

œta

œde

«««« ««««ûs-

Em

- en

34 ««««ja

A7

-

««««be

D 24 ŒJo

«««« ««««ân-

ˆ «««« ««««« «««« ««««ˆnin

G

-

ˆtzan

Â7

mer -

ˆka -


=======================& ## »»»» »»»»» »»»» »»»» »»»»œtu

D

-

œra

œer os-

œi-

œ «««« ««««ˆnu

G

-

ên txu

«««« ««««« «««« ««««Â7

-

ˆlu-

ˆbi -

ˆta -

34 »»»» »»»»œtxu

D

-

œa,

«««« ««««ˆtxu-

ˆlu-

«««« ««««ˆbi

A7

-

ˆtak

24 «««« ««««« «««« ««««ˆtxi

ˆ-

ˆru-

ˆli-

«««« ««««ˆru li-

D

-

ˆru,


=======================& ## «««« «««« «««« ««««a -

ˆraz -

ˆkoor

A7

- ek

«««« ««««ˆtun

ˆtun

««««Dtun,

«««« «««« «««« ««««ˆtxer-

î - ño

A7

- ak

«««« ««««« ««««« ««««ˆkur is-

ˆ ˆkur-

«««« ««««îs

D

kur

ˆ- is,

ll ll ll ll ll

=======================& ## «««« «««« «««« ««««ˆni

ˆsa -

ˆkel

A7

-

ê -

«««« ««««« «««« ««««an di ru-

ˆrik-

«««« ««««ˆD

ga -

ˆbe

»»»» »»»» »»»»œe -

œta

œde

«««« ««««ûs --

Em

en

34 ««««ja

A7

-

««««be.

D

ll ll ll ll ll ””


1.- Joan nintzan merkatura, 1.- Joan nintzen merkatura,erosi nuen txerriñoa, erosi nuen txerriñoa,txerriñoak kurris, kurris, kurris, txerriñoak kurris, kurris, kurris,ni sakelean dirurik gabe ni sakelean dirurik gabeeta deusen jabe. eta deusen jabe.

2.- Joan nintzan merkatura, 2.- Joan nintzen merkatura,erosi nuen arrazkoa, erosi nuen arrazkoa,arrazko orrek ttunttunttun arrazko horrek ttunttunttuntxerriñoak kurris, kurris, kurris txerriñoak kurris, kurris, kurrisni sakelean dirurik gabe ni sakelean dirurik gabeeta deusen jabe. eta deusen jabe.

3.- Joan nintzan merkatura, 3.- Joan nintzen merkatura,erosi nuen txulubitatxua erosi nuen txulubitatxuatxulubitak txiruliruliru, txulubitak txiruliruliru,arrazko orrek ttunttunttun, arrazko horrek ttunttunttun,txerriñoak kurris kurris kurris, txerriñoak kurris kurris kurris,ni sakelean dirurik gabe ni sakelean dirurik gabeeta deusen jabe. eta deusen jabe.

Azkuek Nafarroako Goizueta herrian bildu zuen Tomás Arribilagaren ahotikentzun ondoren.

72 ____________________________________________________________________________

ANALISIA



Kantu hau haur hezkuntzan “merkatua” unitate didaktikoan sar daiteke.

Kantu honetan batez ere, entzunaldia, testua eta jolas dantza landuko ditugu:• Entzumena lantzeko hots ezberdinak erabiliko ditugu.• Testua lantzeko marrazkien seriazioaz baliatuko gara.• Jolas baten bidez interpretatuko dugu.

Entzumena• Gela girotzeko haurrei hots ezberdinak imitatzea eskatuko zaie, baita keinuz

antzeztea ere. • Irakasleak merkatuko hotsetara bideratuko ditu kantuan kokatzeko. • Nahi izanez gero, haur bakoitzak merkatuko hots ezberdin bat aukera eta

marraz dezala.• Kantua zenbait aldiz entzun ondoren, hotsen fitxa erabil daiteke, haurrek

hotsen sekuentzia barneratu duten ikusteko.

Testua• Testua ikasteko marrazkiak erabiliko ditugu.• Lehen bertsoko marrazkien azalpena.• Kantuaren letra erritmikoki ikasi.• Doinua ahoskatuz ikasi.• Doinuari letra sartu.• Testua hobeto barnera dezaten, marrazkien sekuentzia jarraituz abestu.• Lehen bertsoa barneratu ondoren, beste bertsoak bigarren eta hirugarren

marrazkiak aldatuz osatuko ditugu.

Haurren inprobisaketa landu nahi baldin bada, beraiek aurretik egindakomarrazkiak abestia luzatzeko erabiliko ditugu. Haur bakoitzak bere marrazkiagelari erakutsiz 2. eta 3. zatiak kanta ditzala eta 1., 4. eta 5.a gela guztiaren artean.

Dramatizazioa

• Jolas baten bidez, abestia dramatizatu egingo dugu.• Haurrak hiru funtzio desberdinetan banatuko ditugu:

1. 2. 3. …

74 ____________________________________________________________________________

1. Saltzaileak.2. Merkatuko produktuak.3. Erosleak

• Gelan dendatxoak jarriko ditugu.• Denda bakoitzean saltzaile bat eta hainbat produktu egongo dira.• Eroslea merkatu inguruan.• Kantatzean haur bakoitzak bere papera antzez dezala.


76 ____________________________________________________________________________


78 ____________________________________________________________________________


80 ____________________________________________________________________________


82 ____________________________________________________________________________


Perretxikotan nenbilenian. (UEU; Doinu zaharren ingurutik, 42. or.)

=======================& ### 38 ‰ «««« ««««ˆPe -

ˆrre -

»»»» »»»» »»»»œtxi

E

-

œko -

œtan

»»»» »»»» »»»»œnen

A

-

œbi -

#œle -

«««« «««« ««««ˆni

E ˆ-

ân

««««k »»»» »»»» »»»»œMen -

œdi -

œo

«««« «««« ««««-

ˆla

D

ˆ- ko


=======================& ### ««««k »»»» »»»»œba -

œsu -

œ»»»» .an

E œ»»»»K «««« ««««da - ma

»»»» »»»» »»»»œgaz -

œte

œbat

»»»» »»»» »»»»œaur

A

-

œki -

œtu

«««« «««« ««««ˆne

E

- ban


=======================& ### ««««k »»»» »»»» »»»»œe -

œlo -

œrri

œ»»»»ba

D

- ten

œ»»»»J œ»»»»al - bo

««««j-

«««« .an

E

««««k »»»» »»»» »»»»œGaz -

œte -

œan

«««« «««« ««««ˆnin

D

- tzan


=======================& ### ««««k »»»» »»»» »»»»œzo

(A)

-

œro -

œa

«««« «««« ««««ˆnin

E ˆ- tzan

««««k »»»» »»»»» »»»»œja - rri

œ œnin

«««« «««« ««««ˆ- tza

D

- kon

««««k »»»» »»»»œal

(A)

-

œbo -

œ»»»» .E

an


=======================& ### œ»»»»K «««« ««««â-

ˆmen -

»»»» »»»» »»»»œtal -

œtxo -

œa

»»»» »»»» »»»»œza

A

-

œbal -

œdu

«««« «««« ««««ê

E ˆ-

ˆta

««««k »»»» »»»» »»»»œhar -

œtu

œnin -

œ»»»»du

D

- en

œ»»»»Jll ll ll ll ll ll ll

============& ### œ»»»»al - tzo

««««j-

«««« .an.

E

ll ll ””

84 ____________________________________________________________________________

1.- Perretxikotan nenbilenian 1.- Perretxikotan nenbileneanMendiolako basoan Mendiolako basoandama gazte bat aurkitu neban dama gazte bat aurkitu nuenelorri baten alboan. elorri baten alboan.

2.- Gaztea nintzan, zoroa nintzan 2.- Gaztea nintzen, zoroa nintzenjarri nintzakon alboan jarri nintzaion alboanamentaltxoa zabaldu eta amantaltxoa zabaldu eta hartu ninduen altzoan. hartu ninduen altzoan.

3.- Itandu neuntzan: nongoa zera 3.- Galdetu nion: nongoa zara,damatxo bihotzekoa? damatxo bihotzekoa?- Jakizu ni naiz pobreen ama - Jakin ezazu, ni naiz pobreen ama,Birjina Arantzazukoa. Birjina Arantzazukoa.

4.- Uhiak bere txantxarrak janda 4.- Uhiak bere txantxarrak jandaez dabe osagilerik ez dute osagilerikohitura zaharrak galdu ziran da ohitura zaharrak galdu ziren etahobenak lotu bagarik. hoberenak lotu gabe.

5.- Gaztea nintzan zoroa nintzan 5.- Gaztea nintzen, zoroa nintzen,,itaundu neutsan men-menik galdetu nion men-menikzergatik zagoz damagalanta zergatik zaude, dama galantahain triste bakar-bakarrik. hain triste bakar-bakarrik.


ANALISIA

86 ____________________________________________________________________________

Xakur eta gathia (ETCHEMENDY, P. eta LAFITTE, P.; Kantuz, 168. or.)

1.-Xakur eta gathia, Minitz eta Potzo 1.- Txakur eta katua, Minitz eta Potzo,Gasailan ari ziren kasik egun oro. gatazkan ari ziren, kasik egunero.Bakean egon zaizken ez izanez zoro, Bakean egon zitezkeen, ez izanez zoro,Bainan gerlan zuketen hatzemaiten gozo. baina gerlan zuketen atzematen gozo.

2.- Xakurra, unatua, noizpait kalapitaz, 2.- Txakurra, noizbait kalapitaz nekatutaGogoeta hasi zen: ... bakearen onaz: gogoeta hasi zen:... bakearen onerakoGathuari bi hitzen erraitera beraz katuari bi hitz esatea, berazDeliberatu zuen laster gauza hortaz. deliberatu zuen, laster gauza horretaz.

3.- Potzok zion laburzki gathuari erran: 3.- Potzok zion, laburki, katuari esan:"Ez dik ainitz balio, ar gaitezen gerlan, "Ez dik aunitz balio, ari gaitezen gerlan,Gaiten bakean bizi gu elgarrekilan, bakean bizi gaitezen gu elkarrekin,Bizi izana gatik aspalditik herran." bizi izanagatik aspalditik herran.

============================& # 68 ««««jXa

œ»»»»kur

Em

««««je -

««««ta ga

œ»»»»J-

œ»»»» .thi - a,

««««Mi

œ»»»»J-

««««nitz

««««je -

««««ta

Bm

Po

««««j-

«««« .tzo

Em

««««j ‰Ga

««««j-

ll ll ll ll ll ll

============================& # œ»»»»sai

Em

-

««««jlan

««««a - ri

œ»»»»J œ»»»» .zi

Gm

- ren

««««Dm

ka

œ»»»»J-

««««sik

Em

««««je -

««««gun

Bm

o

««««j-

«««« .ro

Em


============================& # ««««j- Ba

««««ke

D

-««««j

an

««««e - gon

««««j œ»»»» .zaiz

G

- ken

««««Dez

œ»»»»J œ»»»»i -

œ»»»»Jza -

#œ»»»»nez

A

zo

œ»»»»J-

œ»»»» .ro,

Em œ»»»»J ‰Bai

œ»»»»J-

ll ll ll ll ll ll

============================& # œ»»»»nan

Em œ»»»»Jger -

œ»»»»lan zu

œ»»»»J œ»»»» .- ke - ten

««««Dha

œ»»»»J-

««««tze

Em

-

««««jmai -

««««Bm

ten go

««««j-

««««zo.

Em



ANALISIA

88 ____________________________________________________________________________


TestuaIpuina bere marrazki bidez kontatu.Ipuina kontatu ondoren, umeek beraien marrazkiak egin eta hauekin gela apaindu.

MINITZ ETA POTZOBehin batean, mendi tarteko erreka ondoan bazen Josetxoren baserria.Bertan, beste animalia askoren artean bizi ziren Minitz eta Potzo.Minitz, katu eder eta garbi–garbia zen, egun osoan beraien ilajea apaintzen ari

diren horietakoa. Bere buruan baino ez zuen pentsatzen eta edozergatik berehalahaserre bizian jartzen zen. Ez zitzaizkion txantxak eta adar jotzeak gustatzen eztamaitekiro eginikoak ere .

Potzo, berriz, baserriko txakur zaindaria zen. Leiala eta bihotz onekoa. Ez zenMinitz bezain ederra, baina bai aldiz, erabat maitagarria. Beti bere ingurukoaklaguntzeko prest, baita txantxetarako ere. Oso alai eta jostagarri agertzen zen beti,irribarrea denontzako agerian zuelarik.

Minitz eta Potzok ez ziren ondo konpontzen, Minitzek ezin baitzituenPotzoren txantxak jasan, ezta Potzok Minitzen berekoikeria ere.

Behin..... (irakasleak eskolan gertatu den istiluren bat eredutzat hartuz asmadezala gertakari zehatz bat)

Eta beti honelakoetan zebiltzan, bata bestearen atzetik ezin ikusiz etaborrokan.

Denbora pasa ahala, Potzo geroago eta tristeago jartzen hasia zen, berari ezbaitzitzaion batere gustatzen horrela jardutea. Askoz gogokoago zuen lagunekingustura jolastea, adiskide asko izatea eta batez ere, barre egitea.

Beraz, Potzok Minitzi zera esan zion:– Minitz, nik zure adiskide izan nahi dut. Zertarako ibiliko gara beti haserreeta borrokan? Hori ez da batere atsegina eta gainera ez dugu ondo pasatzen.Goazen ba biok batera jolastera eta haserretzen garenean, saiatuko garakonpontzen, baina beti lagun izanik, bai?Ordutik aurrera, Minitz eta Potzo lagun handiak egin ziren. Haserraldiak ere

izan zituzten, baina beti adiskidetasuna galdu gabe, dena elkarren artean hitzeginezkonpontzen baitzuten.

Erritmoa.Kantuarekin zuzenean hasi aurretik, erritmo ariketa orokor batzuk egin:

• Pultsazioa eta azentua lantzeko ariketak.• Formula erritmiko ezberdinak landu.

Kantuaren prestaketa:• Kantuaren formula erritmikoak landu• Pultsua tenpoa eta erritmoa tresna ezberdinez markatu: batzuek erritmoa,

beste batzuek pultsua, beste zenbaitek tenpoa, azpi zatiketak egin ...• Erritmoa soilik markatu, musikarik gabe.


• Letrak gehitu.• Esaldiak ezberdindu psikomotrizitate ariketa baten bidez.

Jolas dantza

1. BertsoaKorroan (eskuak askatuta) ibiliaz, umeek kantua abestuko dute lau esaldiak

ezberdinduz, hau da, esaldi-aldaketa bakoitzeko, norabidea aldatuko da.

2. BertsoaA A esaldietan: Korroan, eskuak zapiz loturik aurrera eta atzera balantzadan

mugitu tenpoa jarraitu eta kantatuz.B A’ esaldietan: Bikoteka zapiz lotuta, pultsazioa markatu oinekin.

3. BertsoaKorroan (zapiak gordeta) eskuak loturik berriro ere lehen bertsoaren eskema

berbera, hau da, esaldi bakoitzeko alde batera eta bestera.

DramatizazioaHiru antzezlek (mozorrotuta, txotxongiloekin edo itzalekin), narratzailea,

txakurra eta katua , kantatu ahala antzeztu.

A A

B B

90 ____________________________________________________________________________


92 ____________________________________________________________________________


94 ____________________________________________________________________________


96 ____________________________________________________________________________


98 ____________________________________________________________________________

Belea eta axeria. (ETCHEMENDY, P. eta LAFITTE, P.; Kantuz,97. zenb., 159. or.)

1.- Belea haragiki 1.- Belea haragikipuska bat mokoan puska bat mokoanHaren jateko zagon Haren jateko zegoenhaitz baten kaskoan. haitz baten kaskoan.Axeria ihizin Azeria ehizanhan gaindi baitzohan. han gaindi baizihoan.Usainka eta beha Usainka eta begiratrikatzen zaio han. gelditzen zaio han.

=======================& b 68 ««««« «««« ««««Be

Dm

ˆ- le

ˆ- a

««««ha - ra

««««j-

«««« .gi -

«««« .ki

«««« «««« ««««ˆpus

ˆ- ka

ˆbat

««««mo

Am

-

««««jko -

«««« .an

Dm

«««« ‰ll ll ll ll ll

=======================& b ««««« «««« ««««Ha

Dm

ˆ- ren ja

««««- te -

««««jko

«««« .za -

«««« .gon

«««« «««« ««««ˆhaitz

Bb

ba

ˆ- ten

««««C

kas -

««««jko -

«««« .an.

Dm

«««« ‰ll ll ll ll ll

=======================& b «««« «««« ««««A

Dm

- xe

ˆ- ri

««««- a,

Gm ««««ji -

«««« .hi

C

-

«««« .zin,

«««« «««« ««««ˆhan

ˆgain di

«««« «««« ««««bai

F ˆ-

nˆtzo

Em

-

«««« .han.

Am «««« ‰ll ll ll ll ll

=======================& b »»»» »»»» »»»»œU

Am

-

œsain

œ- ka

««««e -

««««jta

«««« .be

Dm

-

«««« .ha

«««« «««« ««««ˆtri

Bb

-

ˆka -

ˆtzen

««««Am

zai -

««««jo

«««« .han.

Dm

«««« ‰ll ll ll ll ””


2.- "Egun on, Musde Bele; 2.- "Egun on, Musde Bele;zer jaun ederra zu! zer jaun ederra zu!zure luma dirdiraz Zure luma dirdirazliluratzen nauzu. liluratzen nauzu.Kantari eder baten Kantari eder baten fama ere duzu fama ere duzuNahi zintuzket entzun: Nahi zintuzket entzun:Othoi kanta zazu". Otoi kanta ezazu".

3.- Belea lorietan 3.- Belea loreetanhasten da kantatzen, hasten da kantatzen,Zehe bat duelarik arra bat duelarikmokoa zabaltzen: mokoa zabaltzen:Bere zitzia zaio Bere zitzia zaiolurrerat erortzen. lurrera erortzen.Axeria hain xuxen Azeria hain zuzenaltxatzeko han zen. altxatzeko han zen.

4.- Axeriak: Milesker 4.- Azeriak: mila eskerdio beleari: dio beleari:Ez gaitela, to, fida Ez gaitezela, to, fidalausenkariari, lausengariari,Eta ez ere gure eta ez ere gureeder usteari. eder usteari.Jaki hau daiat hartzen Jaki hau diat hartzenhitz on horren sari. hitz on horren sari.

100 ____________________________________________________________________________

ANALISIA



Ipuina

Jadanik jakingo duzuenez, animalia guztiek, baita gure basoetakoek ere, iaegun osoa janari bila ematen dute, ez badute gosez hiltzerik nahi behintzat.Horretarako, animalia bakoitzak bere era edo bide ezberdinak ditu: batzuk,harrapakariak dira, beste batzuk ama–lurrak emandakoa jaten dute(belarra,fruituak,...), beste asko... beno, gure herrialdeko baso batean gertatutako hurrengoistorioa entzun eta ikusiko duzue...

Goizean goizik belea, egunero bezala, janari bila abiatu zen.Soro, baratze, zuhaitzarte, mendibazter eta harkaitz guztiak ondo miatuondoren, azkenean hainbeste desiratutako janari puska lortu eta eguzkitikalde egin nahian, kerizpea nagusi zen haitz baten kaskoan jarri zen, lasai--lasai eguneko bazkariari aurre egiteko asmoz.Handik hurbil, azeri zaharra buelta-bueltaka zebilen eta haitz ondotik pasatuahala, ikusmena eta usaimena erabat trikatu(gelditu) zitzaizkion(azeriek osoikusmen eta usaimen onak baitituzte). Beraz, gora begira hantxe aurkituzuen gure belea, janari puska mokoan, barnera sartzeko prest zeukala.

“Egunon, Musde Bele,Zer jaun ederra zu!Zure luma dirdiraz liluratzen nauzuKantari eder batenfama ere duzu.Nahi zintuzket entzun:Othoi, kanta zazu”

Belea hau entzunik oso harro sentitu izan zen, halako gauza ederrak esanbaitzizkion azeriak. Beraz kantari ederra zelakoan, mokoa zabaldu etakantuan hasi zen.Baina... Hau zoritxarra!Mokoa zabaldu eta berehala bertan zeukan janari zatia lurrera erori zitzaion.Nola ez! Han zegoen gure azeri zaharra beleak hainbeste kostata lortu zuenjanaria bereganatzeko prest. Beraz, lurrera erori orduko Zast! bertan asetuzuen bere gose grina.

“Milesker, Musde BeleEz gaitela, to, fidalausenkariari,Eta ez ere gureeder usteari.Jaki hau daiat hartzenhitz on horren sari”.

102 ____________________________________________________________________________

Ipuinaren inguruan burutu daitezkeen zenbait ideia:

Ipuina txontxongilo bidez antzeztu.Marrazkiak ipuina kontatu ondoren erakutsi, honela umeek beraien irudimena gehiego erabil dezaten.

Jolas dantza

Korroan

1. BertsoaBi esalditan banatu: A eta BEskuak lotuta, A zatian alde baterantz ibili eta B zatian besterantz.

2. BertsoaKorroan jarraituz, bikoteka ipini (bata belea eta bestea azeria izanik). Alde

baterantz ibiltzerakoan, azeriak beleari kantatzen dio.

3. Bertsoa1. bertsoa bezala.

4. Bertsoa2. bertsoa bezala.

Kantua amaitzerakoan, beleak azerien atzetik hegaz joango dira, harrapatunahian.


104 ____________________________________________________________________________


106 ____________________________________________________________________________


108 ____________________________________________________________________________


110 ____________________________________________________________________________


112 ____________________________________________________________________________

Astoa heldu bortutik (AZKUE; RIEZU, 162-165)

Astoa heldu bortutik Astoa heldu mendatetiknafar arnoz kargaturik; nafar ardoz kargaturik;mendi gainean hatzemaiten du mendi gainean aurkitzen duotso handi bat etzanik. otso handi bat etzanik.

=======================& 24Andante mosso»»»» »»»» »»»»œAs

œ- to

œ-a

«««« ««««hel

Am

- du

«««« ««««ˆbor -

ˆtu -

#««««tik

E

na

, «««« «««« ««««ˆ- far

âr -

«««« ««««#ˆnoz

E

ˆkar -

«««« ««««#ga -

ˆtu -

ll ll ll ll ll

=======================& ««««rik;

Am

men

G, »»»» »»»» »»»»œ- di

œgai

œ-

«««« ««««ˆne

E

-

ân ha

«««« «««« ««««ˆG- tze

ˆ-

ˆmai

«««« ««««ˆ- ten

Am

ˆdu o

G, »»»» »»»» »»»»» »»»»œ-

œtso

œ œhan

«««« ««««-

#di

E

ˆbat

«««« ««««#e -

ˆtza -

ll ll ll ll ll

=====& ««««nik.

Am Œll ””

=======================& »»»» »»»» »»»»œ"E

G

-

œgun

œon

«««« ««««ˆhi

F

-

ˆri,

«««« ««««Ô

G

-

ˆtso -

#««««tto!"

E

- "Bai

, «««« «««« ««««ˆGhi

ˆ- ri

ˆ «««« ««««#e

E

-

ˆre,

«««« ««««#As -

ˆto -

ll ll ll ll ll

=======================& ««««tto!"

Am

- "Ez

G, »»»» »»»» »»»»œdi

œ- at

œ »»»» »»»»œhe

F

-

œmen

»»»» »»»»» »»»»œha - ra

œ-

œgi,

«««« ««««ˆbai

E

-

#ˆnan

, «««« «««« ««««ˆbai

Am

na

ˆ-

ˆfar

«««« ««««âr

E

-

#ˆno

«««« «««« ««««xu - ri

#ˆ-

ˆll ll ll ll ll

=====&-

««««tto".

Am Œll ””


-"Egun on hiri, Otsotto!" -"Egun on hiri, Otsotxo!"-"Bai hiri ere, Astotto!" -"Bai hiri ere, Astotxo!"-"Ez diat hemen haragi, bainan -"Ez diat hemen haragi, bainabai nafar arno xuritto". bai nafar ardo zuritxo".

-"Ez nuk orai ez egarri, -"Ez nauk orain ez egarri,bainan sobera goseti; baina sobera goseti;hire buru eta beharriak hire buru eta belarriakgaur enetzat afari!" gaur niretzat afari!"

-"Mendi gain hortan artalde, -"Mendi gain horretan artalde,zakurrik ere ez die; zakurrik ere ez dute;ahari gizen heiek nik baino ahari gizen haiek nik bainoharagi hobea die. haragi hobea dute.

-"Zangoan diat arhantze, -"Zangoan diat arantza,xutik egon ez naiteke; zutik egon ez naiteke;badudalarik zer yan hementxe, badudalarik zer jan hementxe,zertarat yoan haraxe?". zertara joan haraxe?".

-"San Bartolomen ermita -"San Bartolomeren ermitabortu gain hortan omen da; mendi gain horretan omen da;berdin gero yanen banuk ere, berdin gero jango banauk ere,entzun behar diat meza". entzun behar diat meza".

Astoa elizan sartu, Astoa elizan sartu,aztalaz borta zerratu; aztalaz atea itxi;eta otsotto gaizoa aldiz eta otsotxo gaisoa aldizbera kanpoan baratu. bera kanpoan baratu.

-"oi meza horren luzea! -"oi meza horren luzea!Erramukoa othe da?". Erramukoa ote da?".-"Ez duk hau meza Erramukoa, -"Ez duk hau meza Erramukoa,bai hire tronpatzekoa". bai hire tronpatzekoa".

-"Asto zaharra, mukizu, -"Asto zaharra, mukizu,sobera berri dakizu! sobera berri dakizu!Nik hemen berriz hatzeman eta Nik hemen berriz antzeman etameza entzunen ez duzu". meza entzungo ez duzu".

Azkuek, Arizkunen (Baztan), Ignazio Iriberrirengandik jaso zuen ipuin itxuraduen kantu hau.

114 ____________________________________________________________________________

ANALISIA


2.5. OFIZIOZKO KANTAK

2.5.1. Sarrera

Ugariak dira ofizio ezberdinen inguruan sortutako kantak. Hauetan antzinakolanbideen deskribapenak egiten dira, kontaketa adierazgarri bezain aberasgarribihurtuz.

Kanta hauei esker ofizio batzuen xarma uler dezakegu bai eta beste batzuenastuntasuna ere.

2.5.2. Kantuak

Arrain saltzaillia. (ERCILLA, B. de; Colección de cantos vizcainos)


Ni naiz emakume bat arrain salzaillia. Ni naiz emakume bat arrain saltzailea.Marinelak itxasotik dakarren gustia (bis) Marinelak itsasotik dakarren guztia (bis)Nai besigu nai legatz atun sardinia Nahiz bisigu nahiz legatz, atun, sardinanai txirla nai miezga bakart auguillia. (bis) nahiz txirla nahiz mielga, bokart, aingira. (bis)

=======================& # 24Moderato

p8 «««« ««««

Ni

Em

ˆnaiz

««««e -

«««« ««««« ««««« «««««ˆma -ku- me

ˆbat

«««« «««« «««« ««««#a-

ˆrrain

ˆsal -

ˆzai -

««««lli

B

-

««««a

««««« ««« «««« ««««Ma

B ˆ- ri -

ˆne -

ˆlak


=======================& # «««« «««« «««« ««««î

Em

-

ˆtxa -

ˆso -

ˆtik

«««« «««« «««« ««««da- ka-

ˆrren

B

ˆgus-

««««ti -

««««a

Em

«««« ««««Ni

Em

ˆnaiz

««««e -

«««« ««««« ««««« «««««ˆma -ku- me

ˆbat

«««« «««« «««« ««««#a

B

-

ˆrrain

ˆsal -

ˆzai-


=======================& # ««««lli -

««««a

««««« ««« «««« ««««Ma

B ˆ- ri -

ˆne-

ˆlak

«««« «««« «««« ««««î

Em

-

ˆtxa -

ˆso -

ˆtik

«««« «««« «««« ««««da- ka -

ˆrren

B

ˆgus-

««««ti

Em

-

««««a

«««« «««« ««« ««««nai

G

be - si - gu

ll ll ll ll ll ““ { ll

=======================& # ««««« «««« «««« «««««nai

ˆ ˆle-

ˆgatz

»»»» »»»» »»»»» »»»»œa-

œtun

œsar

C

-

œdi -

œ»»»»D7

ni -

œ»»»»G

a

«««« ««««ˆnai

G ˆtxir

««««- la

B »»»» »»»»» »»»»» »»»»œB7

nai

#œmiez

œ-

œga

«««« «««« «««« ««««ˆba-

ˆkart au-

ˆgui


=========& #-

««««lli -

««««a.

Em

ll ””{D.C.

118 ____________________________________________________________________________

ANALISIA



Diktaketa ErritmikoaKantu honetan batez ere, diktaketa erritmikoa kantu baten bidez nola landu

daitekeen azalduko dugu

Bertan lantzen diren irudiak bi kortxea eta beltza. ee eta q .

Prozedura:– Beroketa gisara q eta ee daramaten eskema erritmikoak imitazioz landu, bertangero diktaketan erabiliko ditugun eskemak ere sartuz.

– Gorputzeko atal ezberdinen arteko koordinazioa ere landu daiteke. Adibidezoinekin q eta eskuz ee “hop” esandakoan aldatu (oinez edo eserita) edo bi eskuenartean...Bi atalen arteko koordinazioa lortzen dutenean, erritmoari ongi datorkionbeste musika bat jarriz gero gauza bera errepikatzeko era atsegingarri eta aldiberean lagungarria suertatzen da. Koordinazioa lantzerakoan kontutan eduki behardugu askoz ere errazagoa egiten zaiela gorputza, hankak eta eskuak banatzea(horizontalki), eskuin eta ezkerrean baino (gorputz-banaketa bertikala).

– Melodia barneratuz joan daitezen, aldiko jardun ezberdinak eginaraziz, melodiabehin eta berriz errepikatuz joango gara. Adibidez:

• Irakasleak melodia jotzen duen bitartean, ikasleak pultsazioa ematen joangodira (oinez, txaloz, perkusio instrumentuekin...).

• Oraingoan berdin, baina pultsazioa eman beharrean bi kortxeen erritmoaeginez jarrai dezakete melodia.

• Azkenik, melodia kortxeak eta beltzak aldi berean eginez jarraituko dugu.Horretarako, gela bi taldetan bana genezake, bakoitzak irudi bat egin dezan,edo norbera bi erritmoak egiten saia dadin.

• Hirugarren bat abestiaren azentua emanda egitea izan daiteke.

– Orain arte sentsorialki egin duguna bakoitza bere orrian egiten saiatuko da:• Ikasle bakoitza, melodia entzuten duen bitartean, bere orrian pultsazioa

markatuz joan dadila.

l l l l l l l ll l l l l l l ll l l l l l l ll l l l l l l l

• Ikasle bakoitzak kopuru berdina ez badu idatzi, berriro jotzekoaprobetxatuko dugu.

120 ____________________________________________________________________________

• Bakoitzak bere pultsazioen partitura jarrai dezala baina oraingoan beraiekere melodia ahoskatuz; ti ti ta, lala, mama... nahi diren ahoskera ezberdinakeginez.

• Pultsazioen partiturari jarraiki, pultsazio bakoitzeko bi kolpe somatzenduten bakoitzean pultsazio marra hori beste marra batez zeharkatu behardute.

+ l + + + + l l+ + + + + + l l+ + + + + + l l+ l + + + + l l

• Idatzi duten pultsazioen partitura ohizko musika lengoaiako grafiara pasadezatela biko neurria,zatilerroak ...jarriz.

– Ariketa ezberdinak eginda, horrenbeste entzun ondoren eta ia buruz dakigunez,zatika hartuko dugu eta eskema erritmikoa sentsorialki ateratzen saiatuko gara.Horretarako, beltzak magalean egingo ditugu eta kortxeak txaloz. Lehenik entzun,gero barnetik pentsatu eta gero kanporatu. Hau, fitxa egin nahi ez badugu,diktaketa egiteko beste aukera bat da.

– Egitura erritmikoaren eskema sentsorialki landuko dugu. Gela bi taldetan banatu,eta talde batek egitura bat egingo du eta besteak bestea. Bi egiturak hobetoezberdintzeko, tinbre ezberdina emango diogu egitura bakoitzari (gorputzperkusioaren bidez egin daiteke edo perkusio-instrumentuz).

– Amaitzeko, irakasleak kanta guztia den bezala jo dezala eta kantuaren formakontutan izanik orri bukaeran duten musikograma margotu dezatela. (talde batekoamargo batez, eta bestekoa beste batez)

Kantua bera, irakasleari ondoen iruditzen zaionean landu dezake, hasieranikasi, dena egin odoren, tartean...

Forma eta tonu aldaketa– Taldea bi zatitan banandu, eta kantuaren zati ezberdinak txandakatuta abestubeharko dituzte, hauek aurrez aldetik zehaztu gabe, momentu bakoitzean doinuakduen galdera edo erantzun zentzua asmatuz. Emaitza hau izango da:


1. taldea 2.taldeaa ba bd ed ea ba b

– Berriro txandakatuta abestu, eta bakoitzak abesten dituen zatien azentu edokonpasak zenbatu (suposatzen da abestiaren pultsazioa eta azentua aurretik landutadaudela). Emaitza honako hau izango da:

a zatia: 4 azentub zatia: 4 azentud zatia: 4 azentue zatia: 4 azentu

– Orain, txandakatu talde bakoitzak zati handiago bat abestuko duelarik. Kasuhonetan galdera eta erantzuna lotuta abestuko dituzte eta emaitza hau izango da:

1. taldea 2. taldeaA ( a b) A (a b) B (d e) B (d e)A (a b) A (a b)

– Nahiz eta sei zati kantatu, konturatu errepikatzen diren bi zati ezberdin bakarrikdaudela, hainbat aldiz errepikatuta. Horregatik, orain berdinak diren zati guztiaktalde berberak abestuko ditu.

– A zatia soilik abestu letra gabe eta berriro taldea zatitu galdera (a) eta erantzuna(b) ezberdinduz. Talde bakoitzak adieraz dezala noiz agertzen den tonika berezatian eta konprobatu berdina dela kasu bietan. Ondoren, modu Maiorrean edominorrean dauden ikusi.

– Orain abestu B zatia, A zatiarekin egin den bezala eta berriro tonika non agertzenden zehaztu, lehenengo galderan (d) eta gero erantzunean (e). Konturatu ondorentonika ezberdina dutela, konprobatu berdin gertatzen den modalitatearekin.

– Azkenik, konprobatu Ako tonika d edo e–ko berdina den.

– Partitura ikustea, besterik ez da falta, zehaztu dena egiaztatzeko.Konklusio gisa, esan dezakegu kantu honek, tonalitate garrantzitsu eta nagusibatean egon arren, baduela beste tonalitate ezberdin baterako, erlatiborakoa, hainzuzen, joan-etorri labur edo flesio bat.

122 ____________________________________________________________________________

Iruten ari nuzu (ETCHEMENDY, P. eta LAFITTE, P.; Kantuz, 118. or.)

1.- Iruten ari nuzu, khilua gerrian.Ardura dudalarik ardura dudalarik nigarra begian.Ardura dudalarik nigarra begian.

2.- Nigar egiten duzu oi suspirarekin! (berriz)kontsolaturen zira (ber) oi denborarekin (b).

3.- Ezkont-mina dudala zuk omen diozu. (ber)Ez dut amore minik (ber) gezurra diozu (ber).

4.- Ezkont-mina dutenak seinale dirade (ber)Mathel-hezurrak idor (ber) koloreak berde (b).

=======================& b c ««««I

F

-

«««« ««««ˆ .ru -

ˆten

««««a -

œ»»»»ri

œ»»»» .nu -

««««j ««««zu

««««khi -

«««« ««««ˆ .lu - a

««««ge -

œ»»»»rri -

»»»»Am

an

œ»»»» Œll ll ll ll ””{

=======================& b œ»»»»Ar

F

- du

»»»» »»»»œ-ra

œdu

«««« «««« ««««« «««««ˆ-da

ˆ- la

ˆ- rik

œ»»»»ar

Gm

- du

»»»» »»»»œ-ra

œdu

«««« «««« «««« ««««ˆ-da

ˆ- la- rik

««««ni

F

-

«««« ««««ˆ .ga-

ˆrra

««««be -

œ»»»»gi -

««««an

C7

«««« Œll ll ll ll ll

=======================& b œ»»»»C

Ar -

œ»»»» »»»»du -

œra

œ»»»»du

F

-

»»»» »»»»œda

œ-

»»»»Am

la -

»»»»Bb

rik

««««ni

F

-

œ .»»»» »»»»ga-

œrra

««««be

C7

-

««««gi -

««««an

F

«««« Œll ll ll ll ””


1.- Iruten ari nauzu, kilua gerrian.Ardura dudalarik ardura dudalarik negarra begian.Ardura dudalarik negarra begian.

2.- Negar egiten duzu oi suspirarekin! (berriz)Kontsolatuko zara (ber) oi denborarekin (b)

3.- Ezkont-mina dudala zuk omen diozu. (ber)Ez dut amore minik (ber) gezurra diozu. (ber)

4.- Ezkont-mina dutenak seinale dirade (ber)Matel-hezurrak idor (ber) koloreak berde (b).

ANALISIA

124 ____________________________________________________________________________


InstrumentazioaKantu hau bi erara instrumentatu dugu, bat era errazean eta bestea

zailtxeagoan. Bata edo bestea aukeratzerakoan, kanta hori ikasteko orduan,irakasleak argi eduki behar ditu zein diren bere helburuak; abesti bat plakazkoinstrumentuekin jotzeaz gain, instrumentuarekiko zailtasun mekanikoak ere landunahi dituen ala ez.

Adibidez, aurkezten den bigarren bertsioan, metalofoi soprano eta xilofoialtuaren instrumentazioa jotzea nahiko erraza da, bi eskuak beti txandakatuzdoazelako, eta gainera, beltzaren pultsazioa darama. Bestalde, xilofoi sopranoa ere,bi eskuak txandakatuz jotzen da beti baina, oraingo honetan, kortxeen erritmoaeramanez eta zailtasun tekniko gehiagorekin. Gelditzen diren beste hirurek berrizakordeak jotzen dizkigute, baina bakoitza zailtasun-tekniko ezberdinarekin;metalofoi baxuarena da errazena, gero xilofoi baxuarena eta azkenik metalofoialtuarena. Beraz, hau guztia kontutan izanik, irakasleak berak erabaki beharko dukanta horren instrumentaziorako zein pentagrama landu bere ikasleekin edo nahiizanez gero, denak landu ditzake.

K. Karriloi

XS. Xilofoi sopranoa

MS. Metalofoi sopranoa

XA. Xilofoi altua

MA. Metalofoi altua

XB. Xilofoi baxua

MB. Metalofoi baxua

Hirukia

Pandero

Zintzarria

Klabeak


126 ____________________________________________________________________________

“

“““““““

¬

L

=======================& b c «««« «««« ««««ˆ . ˆ «««« œ»»»» œ»»»» . ««««j «««« «««« «««« ««««ˆ . ˆ «««« œ»»»» »»»» . Œ=======================& b c «««« ««« ««««« ««««ˆ ˆ ˆ ˆ «««« ««« ««««« ««««ˆ ˆ ˆ ˆ «««« ««« ««««« ««««ˆ ˆ ˆ ˆ «««« ««« ««««« ««««ˆ ˆ ˆ ˆ «««« ««« ««««« ««««ˆ ˆ ˆ ˆ «««« ««« ««««« ««««ˆ ˆ ˆ ˆ «««« ««« ««««« ««««ˆ ˆ ˆ ˆ «««« ««« ««««« ««««ˆ ˆ ˆ ˆ=======================& b c «««« «««« œ»»»» «««« _«««« «««« «««« œ»»»» «««« «««« œ»»»» «««« _«««« «««« «««« œ»»»»=======================& b c ««««»»»» ««««»»»»

««««»»»» ««««»»»» ««««»»»» ««««»»»»««««»»»» ««««»»»»l

lllllll l

lllllll l

lllllll l

lllllll l

lllllll

“

“““““““

¬

L

=======================& b œ»»»» »»»» »»»»œ œ »»»» »»»» »»»» »»»»œ œ œ œ œ»»»» »»»» »»»»œ œ »»»» »»»» »»»» »»»»œ œ œ œ «««« «««« ««««ˆ . ˆ «««« œ»»»» «««« . Œ=======================& b «««« ««« ««««« ««««ˆ ˆ ˆ ˆ «««« ««« ««««« ««««ˆ ˆ ˆ ˆ «««« ««« ««««« ««««ˆ ˆ ˆ ˆ «««« ««« ««««« ««««ˆ ˆ ˆ ˆ «««« ««« ««««« ««««ˆ ˆ ˆ ˆ «««« ««« ««««« ««««ˆ ˆ ˆ ˆ «««« ««« ««««« ««««ˆ ˆ ˆ ˆ «««« ««« ««««« ««««ˆ ˆ ˆ ˆ=======================& b «««« «««« œ»»»» «««« _«««« «««« «««« œ»»»» «««« «««« œ»»»» «««« _«««« «««« «««« œ»»»»=======================& b ««««»»»» ««««»»»»

««««»»»» ««««»»»» ««««»»»» ««««»»»»««««»»»» ««««»»»»l

lllllll l

lllllll l

lllllll l

lllllll l

lllllll

“

“““““““

¬

L

=======================& b œ»»»» »»»» »»»»œ œ œ»»»» »»»» »»»»œ œ »»»» »»»» «««« »»»» »»»»œ . œ «««« «««« «««« . Œ=======================& b «««« ««« ««««« ««««ˆ ˆ ˆ ˆ «««« ««« ««««« ««««ˆ ˆ ˆ ˆ «««« ««« ««««« ««««ˆ ˆ ˆ ˆ »»»» »»»»» »»» »»»»œ œ œ œ «««« ««« ««««« ««««ˆ ˆ ˆ ˆ «««« ««« ««««« ««««ˆ ˆ ˆ ˆ «««« ««« ««««« ««««ˆ ˆ ˆ ˆ «««««

=======================& b _«««« «««« «««« œ»»»» «««« «««« œ»»»» œ»»»» «««« «««« œ»»»» œ»»»» «««« «««« ««««««

=======================& b ««««»»»» ««««»»»» ««««»»»» ««««»»»» ««««»»»»««««»»»» ««««»»»» ««««»»»»l

lllllll l

lllllll l

lllllll l

lllllll ”

”””””””

IRUTEN ARI NUZUN

K

MS

XA

MB

K

MS

XA

MB

K

MS

XA

MB


“

““““““““““““““““““““““““““““““

¬

L

arriloia ========================& b c «««« «««« ««««ˆ . ˆ «««« œ»»»» œ»»»» . ««««j «««« «««« »»»» »»»»œ . œ «««« «««« «««« . Œ

pranoa ========================& b c

pranoa ========================& b c

oi altua ========================& b c

oi altua ========================& b c

baxua ========================& b c

baxua ========================& b c

ngelua ========================/ czarriak ========================/ c

Klabeak ========================/ c

nderoa ========================/ cl

llllllllllllllllllllllllllllll l




llllllllllllllllllllllllllllll

IRUTEN ARI NUZUN

K

XS

MS

XA

MA

XB

MB

128 ____________________________________________________________________________

“

““““““““““““““““““““““““““““““

¬

L

============================& b «««« «««« ««««ˆ . ˆ «««« œ»»»» œ»»»» . ««««j «««« «««« ˆ .«««« «««« «««« œ»»»» »»»» . Œ

============================& b œ»»»» »»»»œ ««««j œ»»»»J««««j œ»»»»J

_««««j œ»»»»J »»»» »»»»œ œ ««««j œ»»»»J««««j œ»»»»J

_««««j œ»»»»J »»»» »»»»œ œ ««««j œ»»»»J««««j œ»»»»J

_««««j œ»»»»J »»»» »»»»œ_ œ ««««j œ»»»»J««««j œ»»»»J

««««j œ»»»»J

============================& b œ_»»»» «««« œ»»»» «««« œ»»»» «««« œ»»»» «««« œ_»»»» «««« œ»»»» «««« œ»»»» «««« œ»»»» ««««

============================& b œ»»»» «««« œ»»»» «««« œ_»»»» «««« œ»»»» «««« œ»»»» «««« œ»»»» «««« œ»»»» «««« œ»»»» ««««

============================& b œ»»»» ««««œ»»»» œ»»»»«««« ««««œ»»»» œ»»»» ««««œ»»»» œ»»»»

«««« ««««œ»»»» œ»»»» ««««œ»»»» œ»»»»«««« ««««œ»»»» œ_»»»» ««««œ»»»» œ»»»»«

««« ««««œ»»»»============================& b ««««»»»» «««« ««««»»»»

«««« ««««»»»» «««« ««««»»»»«««« ««««»»»» «««« ««««»»»»

«««« ««««_»»»» «««« ««««_»»»» ««««

============================& b »»»»«««« ««««»»»» »»»»«

««« ««««»»»» »»»»«««« ««««»»»» _»»»»«

««« ««««»»»»

============================/ Ó Î««« Ó Î««« Ó Î««« Ó Î«««

============================/ ««« Ó ««« Ó ««« Ó ««« Ó

============================/

============================/l






K

XS

MS

XA

MA

XB

MB


“

““““““““““““““““““““““““““““““

¬

L

============================& b œ»»»» »»»» »»»»œ œ œ»»»» »»»» »»»» »»»»œ œ œ œ»»»» œ»»»» »»»»œ œ»»»» »»»» »»»» »»»œ œ œ «««« «««« ««««ˆ . ˆ «««« œ»»»» «««« . Œ

============================& b »»»» »»»»œ œ ««««j œ»»»»J««««j œ»»»»J

_««««j œ»»»»J œ_»»»» »»»»œ ««««j œ»»»»J««««j œ»»»»J

««««j œ»»»»J œ»»»» »»»»œ ««««j œ»»»»J««««j œ»»»»J

_««««j œ»»»»J œ_»»»» »»»»œ ««««j œ»»»»J««««j œ»»»»J

««««j œ»»»»J

============================& b œ_»»»» «««« œ»»»» «««« œ»»»» «««« œ»»»» «««« œ_»»»» «««« œ»»»» «««« «««« œ»»»» «««« œ»»»»============================& b œ»»»» «««« œ»»»» «««« œ»»»» «««« œ»»»» «««« œ»»»» «««« œ»»»» «««« œ»»»» œ»»»» œ»»»» œ»»»»============================& b œ»»»» ««««œ»»»» œ»»»»

«««« ««««œ»»»» œ_»»»» ««««œ»»»» œ»»»»«««« ««««œ»»»» œ»»»» ««««œ»»»» œ»»»»

«««« ««««œ»»»» œ_»»»» œ»»»»«««« ««««œ»»»» œ»»»»««

««

============================& b »»»»«««« «««« ««««»»»»

««««_»»»»«««« «««« ««««_»»»» «««« »»»»««

«« «««« »»»»«««« ««««

_»»»»«««« «««« _»»»»

«««« ««««

============================& b ««««»»»»««««»»»» ««««_»»»»

««««»»»» ««««»»»»««««»»»» ««««_»»»»

««««»»»»

============================/ Ó Î««« Ó Î««« Ó Î««« Ó Î«««

============================/ ««« Ó ««« Ó ««« Ó ««« Ó

============================/ ¿««« ««« «««¿ ¿ ¿««« ¿««« ¿««« ««« «««¿ ¿ ¿««« ¿««« ¿««« ««« «««¿ ¿ ¿««« ¿««« ¿««« ««« «««¿ ¿ ¿««« ¿«««

============================/ «««« «««« «««« ««««ü ü ü ü «««« «««« «««« ««««ü ü ü ü «««« «««« «««« ««««ü ü ü ü «««« «««« «««« ««««ü ü ü ü «««« «««« «««« ««««ü ü ü ü «««« «««« «««« ««««ü ü ü ü «««« «««« «««« ««««ü ü ü ü ü«««« «««« «««« ««««ü ü ül






K

XS

MS

XA

MA

XB

MB

130 ____________________________________________________________________________

“

““““““““““““““““““““““““““““““

¬

L

============================& b œ»»»» œ»»»» »»»»œ œ»»»» œ»»»» »»»»œ »»»» »»»» «««« œ .»»»» »»»»œ «««« «««« «««« . Œ

============================& b »»»» »»»»œ_ œ ««««j œ»»»»J««««j œ»»»»J

««««j œ»»»»J œ_»»»»J ««««j œ»»»»J ««««j œ»»»»J ««««j œ»»»»J ««««j œ»»»»J ««««j œ»»»»J ««««j œ»»»»J ««««j œ»»»»J ««««j »»»» »»»»» »»»»œ œ œ««««j ««««»»»»

============================& b «««« œ»»»» «««« œ»»»» _«««« œ»»»» «««« œ»»»» «««« œ»»»» «««« œ»»»» œ»»»» «««« »»»»««««

============================& b œ»»»» «««« œ»»»» «««« œ»»»» «««« œ»»»» «««« «««« œ»»»» «««« œ»»»» «««« œ»»»» ««««»»»»

============================& b œ_»»»» œ»»»»«««« ««««œ»»»» œ»»»»««

««œ_»»»» ««««œ»»»» «««« œ»»»»

«««« œ»»»» ««««œ»»»» ««««œ»»»» œ»»»»«««« œ»»»» œ»»»»««

«« ««««»»»»============================& b ««««_»»»» «««« ««««_»»»» «««« _»»»»««

«« «««« ««««»»»»«««« »»»»««

«« «««« _»»»»«««« «««« »»»»««

«« «««« »»»»««««

============================& b ««««_»»»»««««»»»» ««««_»»»»

»»»»«««« ««««»»»»

««««»»»» ««««»»»»««««»»»»

============================/ Ó Î««« Ó Î««« Ó Î««« Î««« . Î«««

============================/ ««« Ó ««« Ó ««« Ó ««« Ó

============================/ ¿««« Ó ¿««« ¿««« Ó ¿««« ¿««« ««« «««¿ ¿ Œ ¿««« ¿««« . ¿«««

============================/ ü«««« ü«««« Ó ü«««« ü«««« Ó ü«««« Œ ü«««« Œ ü«««« Ó .l




llllllllllllllllllllllllllllll ”

””””””””””””””””””””””””””””””

K

XS

MS

XA

MA

XB

MB

Landan eder aitzurra (AZKUE; Cancionero popular vasco)

=======================& # 68 ««««Lan

G

-

««««jdan

««««e - der

««««j ««««ai -

««««jtzu

œ»»»» .- rra

««««ar -

««««jtzain

««««zan - ga

««««j-

««««ma -

««««jku

œ»»»» .- rra

ll ll ll ll ll

=======================& # »»»» »»»» »»»»œes -

œtu -

œdian

œ»»»»- te -

««««j »»»» »»»» »»»»œtu -

œnan

œ- te

œ»»»»ba -

««««jtek

»»»» »»»» »»»»œen

œ- ga

œ- na

œ»»»»- tze -

««««jra

««««ne

B

-

««««jra-

««««ma

Em

ark

««««jll ll ll ll ll

=======================& # ««««en -

««««jga -

œ»»»»na, nik

««««j ««««en -

««««jga

œ»»»» .- na

»»»» »»»» »»»»œba

D

-

œkoi -

œtza

«««« «««« ««««ˆbe

G

-

ˆre la -

«««« .nen

A

-

«««« .ga

B

-

ll ll ll ll ll

=======& # «««« .na.

Em

«««« ‰ll ””


1.- Landan eder aitzurra, 1.- Landan eder aitzurra,artzain zangamakurra, artzain zangomakurra,estudiante tunante batek estudiante tunante batekenganatzera nerama; engainatzera narama;ark engana, nik engana, hark engaina, nik engaina,bakoitza bere launengana. bakoitza bere lagunengana.

2.- Eder datza goizean 2.- Eder datza goizeanartizarra itzaltzean artizarra itzaltzeanidiak marru, zakurrak zainga idiak marru, zakurrak zaunkaalor-aldera yoaitea; alor aldera joatea;aitzin-gibel dabiltzala, aurre-atze dabiltzala,ni ere banoa yauzala. ni ere banoa jauzi batean.

Abesti hau Baztaneko Bozate herrian Juliana Jaurenarengandik jasoa izanzen. Julianak lehenengo ahapaldia baino ez zuen abestu, bigarrena Azkueren lanaizan zen.

132 ____________________________________________________________________________

ANALISIA



InstrumentazioaKantu honetan perkusio mugagabea bakarrik erabiliko dugu. Oraingoan

obstinatoetatik erritmo iraunkor batzuetara pasatuko gara. Hau da, ikasleakdenbora guztian erritmo berbera egingo du, baina ez kantu guztian zehar, baizik etadagokionean.

Lehenengo bertsioan ikasleek beti erritmo berbera egingo dute, bainaabestiaren egitura erritmiko berbera errespetatuz.

Bigarren bertsioan ere, bukaeran izan ezik, denbora guztian erritmo berberaegingo dute baina ez da izango kantuaren egitura erritmiko berbera.

Ikasleek balio erritmikoak ongi barnera ditzaten, beharrezkoa da erritmoiraunkorrak lantzea. Kantu honen instrumentazioa oso aproposa dugu horretarako.

134 ____________________________________________________________________________


“

“““““““““““““

¬

L

=========================& # 68 «««« ««««j «««« ««««j «««« ««««j œ»»»» . «««« ««««j «««« ««««j «««« ««««j œ»»»» . »»»» »»»» »»»»œ œ œ œ»»»» ««««j

Triangelua =========================/ 68 Ó . Ó . Ó . Ó . Ó .

Zintzarriak =========================/ 68 ¿««« ¿«««j ¿««« ¿«««j ¿««« ¿«««j ¿««« ¿«««j ¿««« ¿«««j ¿««« ¿«««j ¿««« ¿«««j ¿««« . Ó .

Kutxa txinarra =========================/ 68 Ó . Ó . Ó . Ó . «««« «««« ««««ü ü ü «««« «««« ««««ü ü ü

Panderoa =========================/ 68 ı««« . ı««« . ı««« . ı««« . ı««« .l

lllllllllllll l

lllllllllllll l

lllllllllllll l

lllllllllllll l

lllllllllllll l

lllllllllllll

“

“““““““““““““

¬

L

============================& # »»»» »»»» »»»»œ œ œ œ»»»» ««««j »»»» »»»» »»»»œ œ œ œ»»»» ««««j «««« ««««j «««« ««««j «««« ««««j œ»»»» ««««j «««« ««««j œ»»»» .

============================/ Ó . Ó . Ó . —«««« . —«««« . —«««« . —«««« .

============================/ Ó . Ó . Ó . Ó . Ó .

============================/ «««« «««« ««««ü ü ü «««« «««« ««««ü ü ü «««« «««« ««««ü ü ü «««« «««« ««««ü ü ü «««« «««« ««««ü ü ü ü«««« . Ó . Ó .

============================/ ı««« . ı««« . ı««« . ı««« . ı««« .l

lllllllllllll l

lllllllllllll l

lllllllllllll l

lllllllllllll l

lllllllllllll l

lllllllllllll

LANDAN EDER AITZURRA

136 ____________________________________________________________________________

“

“““““““““““““

¬

L

============================& # »»»» »»»» »»»»œ œ œ «««« «««« ««««ˆ ˆ ˆ «««« . «««« . «««« . «««« ‰

============================/ —«««« . —«««« . —«««« . —«««« . ±«««« .

============================/ ¿««« ¿«««j ¿««« ¿«««j ¿««« ¿«««j ¿««« ¿«««j ¿««« .

============================/ «««« «««« ««««ü ü ü «««« «««« ««««ü ü ü «««« «««« ««««ü ü ü «««« «««« ««««ü ü ü ü«««« . Œ .

============================/ ı««« . ı««« . ı««« .l

lllllllllllll l

lllllllllllll l

lllllllllllll ”

”””””””””””””

2.6. KANTA SATIRIKOA

2.6.1. Sarrera

Jaiegun eta ospakizun-kantuen estilokoak ditugun kantu hauek ugariak etaondo landutakoak dira biltzaile askoren ustetan.

Jenero hau bertsolaritzaren ingurutik ezagutu dugu gehienbat, izan ere askodira bizitasun eta trufaz josirik aurki daitezkeen bertso egiturako kantuak.

Bestalde, gure iritzi apalean behintzat, doinu edo musika alorrean dituztenezaugarrietan sartu gabe, testuak konparaketa ironiko eta metaforaz hornitutadaudela esan daiteke.

2.6.2. Kantuak

Adizan, Gabriela (AITA DONOSTIA; Cancionero vasco, I Tomoa, 21.zenb., 32-33. or.)

=======================& bb 24 «««« «««« ««««A

Gm

- di -

ˆzan,

«««« ««««Ga -

#bri -

««««je -

««««la, zen

««««j-

««««« «««« «««« «««««#ˆbat

D7

ur -

ˆte di -

«««« ««««ˆ ˆtun?

Gm

«««« ‰ «««« «««« ««««O

Gm

- gei

ˆta

«««« ««««a -

#ma -

ll ll ll ll ll ll

=======================& bb «««« .sei nik

««««j ««««« «««« «««« «««««#ge

D7

- ia

ˆba - di -

««««tun.

Gm Œ «««« «««« ««««Bal

F

-

ˆdin o

«««« ««««ˆ- rain

Bb

ˆ- go

««««jtxan

««««-

Bb

dan

‰ll ll ll ll ll ll

=======================& bb ««««« ««« ««««ez -

Eb ˆkon

ˆ-

«««« ««««ˆtzen

D7

ez

ˆ- pa -

«««« ««««gai

ˆ-

««««tun,

Gm

«««« «««« ««««ge

Gm

-

ˆren

ˆbi

«««« ««««ˆ- zi

D

#gu -

««««jzi

Gm

-

««««ko nes

««««j-

««««« «««« «««« «««««#ka

D7

-

ˆzar -

ˆtu gai

ll ll ll ll ll ll

======& bb-

««««Gm

tun.

Œll ””


1.- Adizan, Gabriela, 1.- Adizan, Gabriela,Zenbat urte ditun? Zenbat urte ditun?-*Ogei ta amasei. -Hogeita hamasei.-Nik geia baditun. -Nik adina baditun.Baldin oraingo txandan Baldin oraingo txandanEzkontzen ezpagaitun, Ezkontzen ez bagaitun,Geren bizi guziko Geure bizi guztikoNeskazartu gaitun. Neskazahartu gaitun.

2.- Nereak oi ta amalau 2.- Nereak hogeita hamalauDitun onezkero, Ditun honezkero,Baña neskazartzerik Baina neskazahartzerikEz diñat espero; Ez dinat espero;Mutillak ezkontzeko Mutilak ezkontzekoAin zebiltzen bero, Hain zebiltzen bero,Beintzat nik badizkiñat Behintzat nik baditinatZazpi zapatero. Zazpi zapatero.

3.- Nik ere badiskiñat 3.-Nik ere baditinatLau txikiatzalle Lau txikiatzaileZazpi barkillero ta Zazpi barkilero etaBi piper-saltzalle, Bi piper-saltzaile,Eta gañera iru Eta gainera hiruKale-garbitzalle, Kale-garbitzaile,Bi kabo primero ta Bi kabo primero etaLau arpa-jotzalle. Lau arpa-jotzaile.

138 ____________________________________________________________________________

* Nereak ogei ta amasei pasatuak ditun (Aita Zabalaren bertsioa).Nik geia baditun (Nik adina baditun).

4.- Nere bizi moduaz 4.- Nire bizi moduazNion ernegatzen, Nion ernegatzen,Mutil guztokorikan Mutil gustukorikEz diñat billatzen. Ez dinat bilatzen.Gorputza asi zaidan Gorputza hasi zaidanPixka bat torpetzen, Pixka bat torpetzen,Neskazarra naizena Neskazaharra naizenaZidaten igartzen. Zidaten igartzen.

5.- Soñekorik onena 5.- Soinekorik onenaEgin diñat jantzi, Egin dinat jantzi,Gañera eskutikan Gainera eskutikanSonbrilla ta guzi. Sonbrila eta guzti.Oingo mutil gaztiak Oraingo mutil gazteakAinbeste malezi, Hainbeste malezi,Ni ikusi orduko Ni ikusi ordukoZiazten igesi. Zihoazten ihesi.

6.- Oso itxusia den 6.- Oso itsusia denNeskazar izena; Neskazahar izena;Aditu utsarekin Aditu hutsarekinArtzen diñat pena. Hartzen dinat pena.Oraiñ edukirikan Orain edukirikSasoirik onena, Sasoirik onena,Au da lastimagarri Hau da lastimagarriGu biok gaudena. Gu biok gaudena!

Abesti satiriko hau Madrilgo El Pradon Berako mutil batengandik jasoa da.Ondoren, Aita Donostiaren eskutara heldu eta ezagutzera eman zuen.


ANALISIA

140 ____________________________________________________________________________


ErritmoaErritmo berriak azaltzeko eta lantzeko era asko daude, baina kasu honetan bi

era azalduko ditugu. Bat prozesu kognitiboan oinarrituz eta bestea sentsorialean.

Prozesu kognitiboanKantu hau lantzen hasteko suposatzen da ikasleek beltzak, kortxeak eta zuriak

ongi menperatzen dituztela.Prozedura:– Partitura guztia doble mantxoan landuko dugu, hau da, beltzak zuri bihurtuz,kortxeak beltz eta kortxeaerdiak kortxea. – Hori ongi menperatzen dutenean beltzaren pultsazioz irakurri beharrean zuriarenpultsazioz irakurtzeko eskatuko diegu; orduan erritmo berriaren sorrera azaldukodiegu– Azkenik, partitura den bezala irakur dezatela.

Komenigarria litzateke kantaren lehen bertsoa buruz ikasiko balute, honela,erritmo berri hau gogoratzeko, abestiaren hasiera erreferentzi gisa izan dezaten.

Sentsorialean oinarriturik

Kantu honekin formula erritmiko hau landuko dugu

exx eeProzedura:– Kantarekin hasi aurretik sentsorialean oinarriturik dauden zenbait beroketaariketa egingo ditugu:

• Korroan eseri eta elkarri egitura erritmiko hori pasa, batetik besterapasatzerakoan isiluneak eginez (tartean ikusezinezkoa den pertsonaia batdaukagula pentsatuz), isilunerik egin gabe...

• Irakasleak jarraian beti erritmo berbera jo, eta asmatu zenbat aldiz jo duen.• Akordeko notak edo ahotsetara jotako beste edozein notarekin errepikatu

erritmo hori.• Gela bi taldetan banatu, batek erritmo hori egin dezala, eta bigarrenak

pultsazioa, ongi ateratzen bada “hop” esaterakoan alda dezatela.

– Egitura erritmiko horren pultsazio bakoitza hobeto bereizteko, honela banatukodugu: exx txaloz eta ee sabelean

– Egitura hori barneratu ondoren irakasleak kantua pianoz joko du eta ikasleeikomentatzeko eskatuko die: ea zer konpas mota ote den, zer irudi erritmiko somatuduten, zerbait berririk edo ezagunik ba ote dagoen.


– Ikasleak beraiek ohartu badira ongi, bestela egitura erritmiko berri honierrepasotxo bat eman eta oraingoan irakasleak kantu hori jotzen duenean arretazentzun beharko dute egitura erritmiko hori zenbat aldiz agertzen den jakiteko.

– Normalean erantzun ezberdinak egoten direnez, egoera hau berriro kantu berajotzeko aprobetxatuko dugu, baina oraingoan barnetik pentsatzen joan beharreaneskua altxatu beharko dute somatzen duten bakoitzean. Ondoren, berriro ereegitura erritmikoa azaltzen den kantitateaz eztabaidatu.

– Ikasleen artean aniztasun handia egoten denez, erritmoak hartzeko erraztasunadutenei batez ere, hurrengo ariketa hau proposatuko diegu. Lehen, somatzenzutenean eskua altxatu bakarrik egiten zuten, oraingoan ekintza piska bat zailduegingo diegu. Orain eskua altxatu beharrean egitura erritmiko hori somatzen dutenune berean, txaloz edo beste perkusio baten bidez beraiek ere interpretatu eginbehar dute. Ariketa hau klasearen hasieran eginez gero, ziur aski gutxi batzuekegingo dutela ongi, baina bukaeran berriro errepikatzen badugu eta ikasleekegitura hori barneratu badute, ziur denak edo ia denak hori egiteko gauza izangodirela.

– Ohizko grafian oraindik ez badiegu azaldu nahi, era honetara ere landugenezake.

• Bakoitzak bere kuadernoan edo haur batek arbelean entzun ahala abestiarenazentua idatziz joango da. Hau nahi izanez gero sentsorialki ere landudaiteke perkusioaren bitartez azentu hori emanda.

l l l l l l l ll l l l l l l l

• Aurreko urteetatik kantuaren forma eta esaldiak landuta badatoz garrantzi-tsua da horretaz ohartzea, lehen egin dugun eran adierazita edo jarraianmarra haundi bat edo fuerteagoz.

• Orain azentu horri bere gainean eta ondoan pultsazioa markatuz joangogara.

l . l . l . l . l . l . l . l .l . l . l . l . l . l . l . l .

Hau ere, lehen aipatu dugun bezala, sentsorialki ere egin daiteke. Are gehiagogorputz atalen arteko koodinazioa lortu nahi badugu, egin daitekeena da, abestiaentzunez gorputz atal batek pultsazioa eman eta besteak azentua (hemen kontutanizan gorputza horizontalki edo bertikalki banatu nahi dugun). Gehiago zaildu nahibadugu alde batetik pultsazioa bestetik azentua eta ahotsarekin melodia (erritmoa)egiten badugu, aldi berean hiru gauza egiten arituko gara.

142 ____________________________________________________________________________

• Hurrengo pausoa litzateke pultsazioa eta azentua markatu dugun orrihorretan exx ee egitura entzuten den lekuan borobil gorri edo bestekoloreko borobil batean sartzea.

l . l . l . l . l . l . l . l .l . l . l . l . l . l . l . l .

• Klasearen amaieran irudi hori nola idazten den adieraz diezaiekegu, AdizanGabrielarekin ikasi zuten irudia, ziur ez zaiela ahazten.

Beste zenbait ariketa:• Ahoskera ezberdinez melodia landu.• Abestiaren istorioa kontatu.• Letra landu• Abestu.

Kantuaren melodia eta erritmoa ondo barneratu ondoren nahi adina jokoerritmiko egiteko aukera emango dizu, batzuk errezagoak, besteak zailtxeagoak.Adibidez:

• Lehen aipatu duguna abestu pultsazioa eta azentua aldi berean emanez.Hori oso zaila gertatzen bada, gela hiru-lau taldetan banatu eta bakoitzarieginkizun ezberdinak eman, eta nahi izanez gero, perkusio tresnezinterpreta dezatela:

1. taldeak abestu.2. taldeak pultsazioa eman.3. taldeak azentua eman.4. taldeak egitura erritmiko hori adierazi.

Modu minorraKanta honek bi erako modu minorrak batera lantzeko aukera ematen digu.

Noski, horretarako aurrez aldetik, bi era hauek independienteki landuta egonbeharko lukete.

Hortik aparte, ondoren aurkezten den prozesuan, kantua pixkat aldatuz moduMaiorra minorrarekin nahastuta lantzeko aukera ere eskaintzen da.

Pauso ezberdinak:– Kanta partitura gabe ikasi.– Letra gabe abestu eta Tonika abesten den bakoitzean ikasleei eskua altxarazi.– Ikasleei galdetu abestia modu Maiorrean edo minorrean dagoen.– Partitura erakutsi eta modu minorrean dagoela baieztatu, eta ezagutu kantuarentonu zehatza bere aldakariekin.– Aztertu nolako minorra den, sentsibleduna edo sentsible gabea eta atera honenarabera kantak duen egitura:


a: sentsiblearekina’: sentsiblearekinb: sentsible gabea’: sentsiblearekin

– Abestu kantuak dituen bi eskala minorrak, ezberdintasuna zein denazpimarratzeko.– Kantuaren jatorrizko bertsioa aldatu, sentsibledun zatiak sentsible gabe etasentsiblegabeak sentsiblearekin abestuz.– Gero arbitrarioki eta irakesleak momentu bakoitzean zehazten duenaren arabera,(jolas eran) sentsiblearekin edo sentsible gabe zati bakoitza kantatu.– Orain tonu berdineko eskala Maiorra abestu eta jarraian a eta a’ zatiak ere Maiorbihurtuz kantatu (b minorrean mantenduz).– Berdina egin, baina orain Maior bihurtuko dena “b” zatia izango da.– Azkenik Maiorra eta minor mota biak abestian ordena ezberdinetan tartekatukodira momentu bakoitzean irakasleak zehazten duenaren arabera (lehen minorbiekin egin den eran)

144 ____________________________________________________________________________

Ama, ezkondu ninduzun (AITA DONOSTIA; Cancionero vasco)

1.- Ama, ezkondu ninduzun hamabost urtetan;Senarra eman ninduzun larogei urtetan, larogei urtetan.Senarra daukat ohian eri, uliak ostiko manik min harturik.Hiltzen bada ere, ez dut eginen nigarrik.Hil bedi, gal bedi, ez dut eginen nigarrik;Hil bedi, gal bedi, etzuen balio lau txori.

=======================& ### 68 ««««jA-

««««ma,

A

ez

««««j-

««««kon-du

«««« ««««ˆnin

œ»»»» .-du

E

- zun

œ»»»»ha

««««j-

œ»»»»ma

F#m

-

œ»»»»Jbost

««««ur

B

- te

««««j-

«««« .tan

E

««««j ‰se

««««j-

««««na

A

- rra

««««je

«««« ««««« ««««-man

ˆnin-


=======================& ### œ»»»» .du

E

- zun

œ»»»»la

œ»»»»J-

œ»»»»ro

A

-

œ»»»»Jgei

««««ur - te

œ»»»»J-

œ»»»» .tan,

E œ»»»» .-la

E7

-

œ»»»»ro

A

-

œ»»»»Jgei

œ»»»»ur

E7

- te

œ»»»»J-

«««« .tan,

A ««««j ‰se

««««j-

««««na

A

-

««««jrra

««««daukat

œ»»»»Jll ll ll ll ll ll ll

=======================& ### œ»»»»oh

E

-

œ»»»»Jian

««««e - ri,

««««j »»»» »»»» »»»»œu

Bm œ- li -

œak

««««os - ti

œ»»»»J-

œ»»»»ko

C#œ»»»»J

ma

«««« .- nik

F#m œ»»»»min

F#m œ»»»»Jhar -

««««tu - rik.

««««j »»»» »»»» »»»»œ .hil -

œtze

œba

««««dae - re,


=======================& ### «««« «««« ««««ˆ .ez

E

-

ˆdut

ê -

««««gi - nen

œ»»»»J œ»»»»ni

A

-

œ»»»»Jga-

«««« .rrik

œ»»»»hil

F#m œ»»»»Jbe

«««« .- di

œ»»»»gal

œ»»»»Jbe

«««« .- di,

«««« «««« ««««ˆ .ez

E

-

ˆdut

ê

««««- gi -

œ»»»»Jnen

ll ll ll ll ll ll

=======================& ### œ»»»»ni

A

-

œ»»»»Jga-

«««« .rrik

œ»»»»hil

A œ»»»»Jbe

«««« .- di

œ»»»»gal

œ»»»»Jbe

«««« .- di,

»»»» »»»» »»»»œ .-e

E

-

œtzu

œ-en

««««ba -

œ»»»»Jlio

œ»»»»lau

A œ»»»»Jtxo

«««« .- ri

ll ll ll ll ll ””


1.- Ama, ezkondu ninduzun hamabost urtetan;Senarra eman ninduzun laurogei urtetan, laurogei urtetan.Senarra daukat ohean gaixorik, euliak ostiko emanda min harturik.Hiltzen bada ere, ez dut egingo negarrik.Hil bedi, gal bedi, ez dut egingo negarrik;Hil bedi, gal bedi, ez zuen balio lau txori.

Kantu hau 1913. urteko urtarrilaren 2an Saran jasoa da. Adele Diharasarryizan zen kantuaren berriemalea.

146 ____________________________________________________________________________

ANALISIA


Aitak eman daut dotea (AITA DONOSTIA; Cancionero vasco)

1.- Aitak eman daut dotea 1.- Aitak eman dit doteaNeurea, neurea: Neurea, neurea:Urdeño bat bere xerriekin, Urdeño bat bere txerriekin,Oilo koloka bere xitoekin, Oilo koloka bere txitoekin, Tipula korda heiekin. (bis) Tipula korda haiekin. (bis)

2.- Otsoak jan daut urdea, 2.-Otsoak jan dit urdea,Neurea, neurea, Neurea, neurea,Axeriak oilo koloka, Azeriak oilo koloka,Arratoinak tipula korda. Arratoiak tipula korda.Adios ene dotea! (bis) Adios nire dotea! (bis)

1913. urtean Saran bildutako kantu honen melodiak Bereterretxeren Haltzakeztü bihotzik abestiarekin antza handia du. Saran jasoa da.

=======================& # 24 «««« «««« ««««Ai -

ˆ ˆtak e-

«««« ««««« «««« ««««man

Em

ˆdaut do - te -

œ»»»»a, neu

«««« ««««ˆ- re -

œ»»»»a,

Bm

neu

»»»» »»»»œ- re

#œ-

œ»»»»a:

Em

ur

»»»» »»»»»œ- de

œ-

ll ll ll ll ll ll

=======================& # »»»» »»»»œño

G œbat be

«««« «««« «««« ««««ˆ-

D

re

ˆxe

ˆ-

ˆrri

»»»»» »»»» »»»» »»»» »»»»»»œ- e -

œkin, oi

œEm

- lo

œko

œ-

»»»» »»»»œlo -

œka be

«««« «««« «««« ««««ˆ-

Bm

re

ˆxi

ˆ-

ˆto

«««« ««««« «««« «««« ««««ˆ- e

G

-

ˆkin, ti

ˆD

- pu

ˆ-

ˆla

ll ll ll ll ll

=======================& # «««« ««««ˆ .kor

G

- da

«««« ««««Êm

hei - e -

œ»»»»kin,

B

ti

B7

«««« «««« ««««ˆ- pu

ˆ- la

ˆ «««« ««««ˆ .kor - da

«««« ««««Êm

hei - e -

««««kin.

Œll ll ll ll ””

148 ____________________________________________________________________________

ANALISIA



Obstinato bat zer den haur bati azaltzeko nahikoa dugu abesti hauinstrumentatuz ikastea. Hori esperimentatu ondoren azaldu zer den obstinatoa.

Hauek perkusio mugagabeekin egin ditugun bi instrumentazio dira, obstinatobatzuen laguntzaz.

Bata lau instrumenturentzat (zintzarriak, kaja, panderoa eta klabeak) eta eraerrazean eginda dago, eta bestea hiru instrumenturentzat (zintzarriak, panderoa etaklabeak) era zailtxeagoan.

Era erraza

Era zailtxeagoa

============/ZINTZARRIAK ‰ ««« «««¿ ¿ ‰ ¿«««jll ll ll============/PANDEROA ¿«««j ‰ ¿«««j ‰ll ll ll

============/KLABEAK Œ ««« «««¿ ¿ ‰ll ll ll

====/ZINTZARRIAK ¿««« ««« «««¿ ¿ll ll ll====/KAJA Œ ¿«««ll ll ll====/PANDEROA ¿««« Œll ll ll=======/KLABEAK ¿««« ¿««« ««« «««¿ ¿ ¿«««ll ll ll ll

150 ____________________________________________________________________________

Praka zar txikitxoa (GEREÑO, L.; Euskal abestiak)

Praka zar txikitxoa, Praka zahar txikitxoa,zuloz betekoa, zuloz betekoa,alkondarea ere, alkondara ere,bere antzekoa. bere antzekoa.Mendian izan arren, Mendian izan arren,edurra naikoa, edurra nahikoa,auxe da Imanolek, hauxe da Imanolek,daukon soñekoa. daukan soinekoa.

=======================& # 68 ««««Pra -

««««jka

«««« «««« ««««ˆzar

G

ˆtxi

ˆ- ki-

««««jtxo

««««-a

««««zu - loz

««««jbe

»»»» »»»» »»»»œEm

- te

œ- ko

œ-

œ»»»» .a al

œ»»»»Am

- kon

œ»»»»J-

«««« «««« ««««ˆda

ˆ- re

ˆ- a

««««je

D

-

œ»»»»re

ll ll ll ll ll ll

=======================& # œ»»»»be - re

««««jan

«««« «««« ««««ˆ-tze - ko-

«««« .a.

G

Pra

««««- ka

««««j «««« .a Men

««««- di

««««j-

»»»» »»»» »»»»œan

C œi-

œzan

œ»»»»Jarr

œ»»»»-en

œ»»»»e - durr

œ»»»»J-a

»»»» »»»» »»»»œDnai

œ-

œko -

ll ll ””{1. 2. ““ { ll ll

=======================& # œ»»»» .a

G

au

œ»»»»A

- xe

œ»»»»J «««« «««« ««««ˆda I- ma

««««j- nol

œ»»»»-ek

œ»»»»dau

G

- kan

««««jso

«««« «««« ««««ˆD

- ñe -ko -

«««« .a.

G

Men

««««- di

««««j-

«««« .a.

Œ ‰ll ll ll ll ””{1. ””2.

PRAKA ZAR TXIKITXOA


ANALISIA


TestuaKantua ikasi ondoren, eskolako lan osagarri eta diziplinarteko ekintza bezala,

kanta dagoen euskalkian ikasi eta batura pasa dezakete, eta orria apainduz abestiarimarrazkitxo bat egin diezaiokete.

152 ____________________________________________________________________________

Aita zar bat badegu ( )

Aita zar bat badegu familiakua; Aita zahar bat badugu familiakoa;Zazpi ume utzi ta juanikekua. Zazpi ume utzi eta joanikakoa.Aren andria dago sabelez flakua; Haren andrea dago sabelez flakoa;Etxean koiperik ez, dendan oliua. Etxean koiperik ez, dendan olioa.Antxen, antxen dago purgatoriua. Hantxe, hantxe dago purgatorioa.

Abesti hau 1920. urtean Nafarroako Unanua herrian jaso zuten P. Modesto deLecumberriri entzun ondoren.

=======================& b 58 œ»»»»JAi -

»»»» »»»» »»»»œta

F œ .zar -

œbat

»»»» »»»»œ .ba- de

œ «««« .- gu

F «««« «««« «««« ««««fa

C

-

ˆ .mi - li

»»»» »»»»œ .-a - ku

œ-

«««« .a;

F œ»»»»zaz -

»»»» »»»» »»»»œpi

F œ .u-

œme

»»»» »»»»œ .u - tzi

œll ll ll ll ll ll ll

=======================& b «««« .ta

F «««« «««« «««« ««««ju

C ˆ .- a

F

- ni -

»»»» »»»»œ .ke

C

- ku

œ-

««««a.

F

A

œ»»»»J-

»»»» »»»» »»»»œren

F œ .an -

œdri

»»»» »»»»œ .-a da

œ «««« .- go

««««ll ll ll ll ll ll

=======================& b «««« «««« ««««sa

C

-

ˆ .be - lez

»»»» »»»»œ .fla - ku

œ «««« .- a;

F «««« «««« «««« ««««e

C

-

ˆ .txi -an

«««« ««««ˆ .koi - pe

««««j- rik

F »»»»ez,

«««« «««« ««««ˆden

C

ˆ .- dan o

«««« ««««ˆ .- li - u-

ll ll ll ll ll ll

=======================& b œ»»»» .a.

F œ»»»» »»»» »»»» »»»»œAn

C

-

œ .txen,

œan -

»»»» »»»»œ .txen

œda

«««« .- go

F «««« «««« «««« ««««ˆpur

C

ˆ .-ga -

ˆto

»»»» »»»»œ .- ri - u

œ «««« .- a.

F ‰ ‰ll ll ll ll ll ””


ANALISIA

154 ____________________________________________________________________________

Ai, Peru, Peru, Peru (UEU; Doinu zaharren inguruan)

============================& 34 ««««Ai

«««« ««««Pe

.- ru Pe

«««« ««««ˆ- ru

««««Pe -

««««ru

««««j ‰ ««««zu

«««« ««««ˆ .be - ti al

«««« ««««ˆ .- pe -

««««rra

««««j ‰ Œ ««««sa - rri

«««« ««««ˆ .i - zan

«««« ««««- go

ll ll ll ll ll ll

============================& ««««do

G

-««««zu

««««j ‰ ««««al

C

- kon

««««j- da

««««k-

«««« ««««ˆ .ra zaha

ˆ ««««- rra

««««j ‰ Œ ««««ba

C

-

«««« ««««ˆ .se - rri -

«««« ««««ˆ .ko mu -

««««ti

G6

-

««««la


============================& ««««kon

Am

-

«««« ««««ˆ .tso - la -

«««« ««««ˆ .ga - rri

««««- a

G

««««j ‰ Œ ««««kol

F

-

«««« ««««ˆ .ko - an

ˆ »»»» »»»»œ .ar - to

œ ««««za

C

-

««««ti

««««j ‰ ««««i

G7

-

«««« ««««ˆ .ka - ra -

«««« ««««ˆ .ga - rri

ll ll ll ll ll ll

============================& ««««- a

C

««««j ‰ Œ 68 œ»»»»Trai

C

-

œ»»»»Jla

œ»»»»...

F ««««j ««««C

««««j «««« «««« ««««ˆ ˆ ˆ ««««G7

««««j «««« «««« ««««ˆ ˆ ˆ ««««C

««««j «««« .G7

ll ll ll ll ll ll

============================& œ»»»»trai

C

-

œ»»»»Jla -

œ»»»»rai

F

- la

««««j ««««...

C

««««j «««« «««« ««««ˆ ˆ ˆ ««««G7

««««j «««« «««« ««««ˆ ˆ ˆ «««« .C

««««j Œ ««««la

C

-

««««jla -

««««ra - la


============================& ««««...

««««j «««« ««««j ««««G7

««««j «««« «««« ««««ˆ ˆ ˆ ««««C

««««j ««««G7 ‰ ««««

C

««««j «««« ««««j «««« ««««j «««« ««««jll ll ll ll ll ll

====================& «««« ««««j «««« «««« ««««ˆG7

ˆ ˆ «««« .C

««««j Œll ll ””


1.- Ai, Peru, Peru, Peru! 1.- Ai, Peru, Peru, Peru!Zu beti alperra. Zu beti alperra.Sarri izango dozu Sarri izango duzualkondara zaharra. alkondara zaharra.

2.- Baserriko mutila 2.- Baserriko mutilakontsolagarria. kontsolagarria.Kolkoan arto zati Kolkoan arto zatiikaragarria. ikaragarria.----traila----- ---traila----

3.- Alkondara agirian 3.- Alkondara agirianfrakaren zulotik frakaren zulotiketa txapel txatala eta txapel txatalabelarri ondotik. belarri ondotik-----traila----- ---traila----

156 ____________________________________________________________________________

ANALISIA



Jolas dantza. Peru aurkeztu eta berari buruzko azalpena egin.1.- Musika soilik kantatuz(letrarik gabe), kantu osoa dantzatu:

A (2/4 konpasa) zatiaKorroan, binaka, besoak altzatuta eta eskuak bikoteari lotuta alde baterantz joanoinekin pultsazioa markatuz:

– Lehenengo ezkerrez zapaldu eta eskumaz, orpo-punta egin– Gero eskumaz zapaldu eta ezkerrez, orpo-punta egin

B (6/8 konpasa)Sokan dantzatu barra bikoitzeraino, eta hurrengo zatian, libreki, aske edo

taldeka bizkarretik helduta.

2.- Letra kantatuz, dantza berbera errepikatu.

Dantza barnean Peru baldarra agertuko da buelta-bueltaka (ume batmozorrotuta) eta kantua berari zuzenduko zaio.

158 ____________________________________________________________________________

Jose Mondragonek (AZKUE; Cancionero popular vasco)

Jose Mondragonek dauko Jose Mondragonek daukakatua por gala, katua por galageurean bere eztago ta, Monona, geurean ere ez dago eta, Mononaain bere ta argala. hain bere eta argala.

Berrogeta amar erralde Berrogeita hamar erraldezerbait gutxiago, zerbait gutxiagoerotako pisuetan, Monona, errotako pisuetan, Monona,pisaturik dago. pisaturik dago.

Goiko sala barrian Goiko sala berrianemon notsan gatza, eman nion gatzaartuko etedostan, Monona, hartuko ote didan Mononadauka bildur gatxa. daukat beldur gaitza.

=======================& # 24 ««««jJo -

«««« «««««« ««««« ««««se

G

ˆMon -

ˆdra -

ˆgon -

«««« «««« ««««« «««««êk -

ˆdau

D

- ko

«««« «««« ««««ka

D7

-

ˆtu

ˆ-a

«««« ««««ˆpor

ˆga -

œ»»»»la

G Œll ll ll ll ll ll

=======================& # »»»» »»»»» »»»»œgeu

G

-

œre -

œan

««««« «««« «««««ˆbere

D7 êz - ta

«««« «««« ««««ˆ- go

G

ˆta, Mo

«««« ««««ˆ- no -

ˆna,

«««« ««« «««««âin

D7

be - re

«««« ««««ta

ârgal -

««««a.

G Œll ll ll ll ll

=======================& # œ»»»»Ay

Em ««««sí

A

««««sí

D

««««j ‰ œ»»»»Ay

Em ««««no

D

««««no

D7

««««j ‰ «««« «««« ««««Mar

G

- ke

ˆ- ro

«««« ««««ˆ- li -

ˆño

ll ll ll ll ll ll

=======================& # «««« «««« ««««ˆMar

D7

-

ˆke

ˆ- txu

«««« «««ˆ- le -

ˆta

»»»» »»»»» »»»»œMar

G

-

œke -

œtxo

««««« «««« «««««ˆ-

D7

txu -

ˆri -

â -

««««no.

G Œll ll ll ””


Irrietan arrauetan Irri-arrauetanzortzi egun onetan zortzi egun honetangure andrak derautse, Monona, gure andrak derautse Monona,koipeak urketan. koipeak urtutzen.

Iru sebo-opiltxo ditu Hiru sebo-opiltxo dituirurak andiak, hirurak handiakiruditen jat niri, Monona, iruditzen zait niri, Monona,errotako arriak. errotako harriak.

Anaiari bialdu notsan Anaiari bidali nionerregalu mortzila, erregalu mortzilaezpanak koipatuta, Monona, ezpainak koipatuta, Monona,an dabil mutila. han dabil mutila.

Surmintz eta belarriak Surmintz eta belarriakondo gordetako, ondo gordetzeko,auzoko jenteentzat, Monona, hauzoko jendeentzat, Monona,San Kristobaleko. San Kristobaleko,Ay si, si..... Ay si, si...

Zaigon (Aramaio) Silvestre Bengoarengandik jasotako abestia da.

160 ____________________________________________________________________________

ANALISIA


2.7. DANTZARAKO KANTAK

2.7.1. Sarrera

Antzina, dantzak, perkusio tresnaren baten laguntzaz –panderoa edotadanborra, adibidez– kantatuak izaten ziren, baina musika-tresnak sartuz bateradantzei zegozkien kantak piskanaka galdu egin ziren.

Bestalde, kasu batzuetan antzinako dantzak galdu arren doinuak mantenduizan dira eta dantza gabeko doinu hauentzat koreografia berriak sortu dituzte.

2.7.2. Kantuak

Baserritarrak.


1.- Baserritarrak gera gu, 1.- Baserritarrak gara gu,ezin gentzake ukatu. (bis) ezin genezake ukatu.(bis)Baña kaletarrak bezin ongi (bis) Baina, kaletarrak bezain ongi (bis)soñua jotzen degu (bis). soinua jotzen dugu. (bis)

2.- Kalian dira bi gauza, 2.- Kalean dira bi gauzaneri gustatzen zaidanak; (bis) niri gustatzen zaizkidanak. (bis)Ardotxo txuri goxo eta (bis) Ardotxo zuri goxo eta, (bis)opill koxkor biguñak. (bis) opil koxkor bigunak. (bis)

ANALISIA

164 ____________________________________________________________________________

Neskazaharrak. (ANSORENA; Euskal kantak, 2.2. zenb., 37. or.)

=======================& b 24 «««« ««««ˆ .Nes

F

- ka

ˆ-

Allegro

»»»» »»»»œzaha -

œrrak

«««« ««««ˆ .joa -

ˆten

»»»» »»»»œdi -

œra

»»»» »»»»œ .Ma

Bb

- da

œ-

»»»» »»»»œle -

œna -

»»»»F

ra,

ll ll ll ll ll

=======================& b «««« ««««ˆ .Ma - da

ˆ-

»»»» »»»»œle -

œna

»»»»- ra,

C7

«««« ««««ˆ .Ma - da

ˆ-

»»»» »»»»œle -

œna -

»»»»ra,

F

ll ll ll ll ll

=======================& b «««« ««««ˆ .san -

ˆtu -

»»»» »»»»œa -

œri

«««« ««««ˆ .es - ka

ˆ-

»»»» »»»»œtze -

œra

»»»» »»»»œ .se

Bb

- nar

œ »»»» »»»»œon

œba -

»»»»F

na,

ll ll ll ll ll

=======================& b «««« ««««ˆ .se - nar

ˆ »»»» »»»»œon

œba -

œ»»»»na

C7

ko

«««« ««««ˆ- me -

œ»»»»ni

œ»»»»ba -

««««da.

F

ll ll ll ll ””{

=======================& b œ»»»»Bat

«««« ««««ˆ .e - ta

««««bi,

«««« ««««ˆ .hi - ru

œ»»»»lau

Bb«««« ««««ˆ .e - ta

ˆ œ»»»»F

bost,

««««ll ““ { ll ll ll ll

=======================& b œ»»»»ha -

«««« ««««ˆ .mar ge -

««««hia -

«««« ««««ˆ .go di -

œ»»»»ra

C7

«««« ««««ˆ .ha - ma -

««««F

bost.

ll ll ll ll ””

Abestiak. Sailkapenen arabera ___________________________________________________ 165

1.- Neskazaharrak joaten dira 1.- Neskazaharrak joaten diraMadalenara, Madalenara, Madalenara Madalenara, Madalenara, Madalenarasantuari eskatzera senar on bana, santuari eskatzera senar on bana,senar on bana komeni bada. senar on bana komeni bada.Santuak esaten die Santuak esaten dieburuarekin ez, buruarekin ez, buruarekin ez, buruarekin ez, buruarekin ez, buruarekin ez,

zergatikan lehenago akordatu ez, zergatik lehenago akordatu ez, akordatu ez, orain batere ez. akordatu ez, orain batere ez.Bat eta bi, hiru lau eta bost, Bat eta bi, hiru lau eta bost,hamar gehiago dira hamabost. hamar gehiago dira hamabost.

2.- Nik baino biko gehiago 2.- Nik baino biko gehiagoiten baituzu, iten baituzu, iten baituzu, egiten badituzu, egiten badituzu, egiten

badituzu,marama eder polita izango dezu, papin eder polita izango duzu,izango dezu, erosten badezu. izango duzu, erosten baduzu.Bat eta bi, hiru lau eta bost, Bat eta bi, hiru lau eta bost,hamar gehiago dira hamabost. hamar gehiago dira hamabost.

Abesti hau J.I. Ansorenak bere ama eta izekorengandik Donostian ikasi zuen.Hauxe da abesti honen inguruan Ansorenak aipatzen duena: "Berez danbolinteroenarin-arin zahar bat baten doinua da hau. Baina Euskal Herriko hainbat lekutanezaguna hitz hauek edo antzekoekin. Donostia eta inguruetan gehienbat, hala ere.Ni umea nintzela, oraindik Donostiako Alderdi Zaharreko neskek soka saltoanjolasteko erabiltzen zuten. Gure ama eta izeben ustez, aipatzen den Madalena horiErrenteriako ermita da.

Hemen azaltzen den hizkera Donostiakoa da. Bigarren bertsoak ez duezkontzarekin zerikusirik eta zuzenean lotzen da umeen soka saltoarekin. Ez dutinon jasorik ikusi. Nik etxean ikasia dut ama eta izeben bitartez."

166 ____________________________________________________________________________

ANALISIA


Aita San Migel (ANSORENA; Euskal kantak, 7.10. zbkia, 207.o)

1)

1.- Aita San Migel Idurretako, 1.- Aita San Migel Iurretako,zeru altuko lorea. zeru altuko lorea.Agura zaharrak dantzan ikusita Agure zaharrak dantzan ikusitahak egiten dau barrea. hark egiten du barrea.

2.- Garaiko plazan otea lore, 2.- Garaiko plazan otea lore,Ermuan Asentsioa. Ermuan Asentsio-belarra.Dantzan ikasi gura dabena Dantzan ikasi nahi duenaBarruetara beioa. Barruetara bihoa.

2)

1.- Aitte San Migel 1.- Aita San MigelIjurretako Iurretako,zeru altuko loria. zeru altuko lorea.Agure zarrak jantzan iku- Agure zaharrak dantzan ikusitasitarek eitten jok barria. hark egiten du barrea!

=======================& # 4386 œ»»»» œ»»»»JAi

G

- ta

»»»» »»»»œSan

œMi

œ»»»»-gel

»»» »»»œI -

œdu-

«««« «««« ««««ˆrre

G ˆ- ta -

ˆko,

œ»»»»ze - ru

œ»»»»J «««« ««««âl

ˆ- tu

««««- ko lo

«««« ««««ˆD- re

ˆ-

«««« .a.

G

ll ll ll ll ll ””{

=======================& # œ»»»»A

B7

-

««««jgu -

«««« ««««ra

Em

ˆzaha

««««-rrak dan

«««« ««««#ˆ-

ˆtzan

«««« «««« ««««i - ku-

ˆsi-

œ»»»»tahak

««««je -

«««« ««««gi-

ˆten

««««dau

»»»» »»»»œba

B7

-

œrre

«««« .a, a

œ»»»»Em

- gu

««««j-

ll ll ll ll ll ll

=======================& # «««« ««««ra

B7

ˆzaha

««««- rrak

Em

dan

«««« ««««#ˆ-

ˆtzan

«««« «««« ««««i

D

- ku - si -

œ»»»»tahak

««««je -

»»»» »»»»œgi

G

-

#œten

œ»»»»dau

»»»» »»»»œba

A7

-

œrre -

œ»»»» .a.

D

ll ll ll ll ””

168 ____________________________________________________________________________

2.- Danon aurrien Tanbolitteru 2.- Denon aurrean tanbolinteruKarmelo Gorriozkue. Karmelo Gorriozkoa.Horren doinuen danok prest gagoz Horren doinuan, denok prest gaudeegitteko Banangue. egiteko banangoa.

3.- Txotxangiluen arintasunez 3.- Txontxongiloen arintasunezhor dator Peru Sartada. hor dator Peru Sartada.Hegoaizie dabillenien Hegoaizea dabileneanjantzari ona, iñun bada. dantzari ona, inon bada.

4.- Horren pareko jantzarije da 4.- Horren pareko dantzaria daPepe Etxe-txikikue. Pepe Etxe-txikikoa.Hamaika bider jantzari-jantzan Hamaika bider dantzari-dantzanmakilla apurturikue. makila apurturikoa.

5.- Orain hurrengo jantzarije da 5.- Orain hurrengo dantzaria daJusto Pepaztenekue Justo Pepaztenekoa.Hestu ta larri ibilli arren Estu eta larri ibili arrenezta justu-justukue. ez da justu-justukoa.

6.- Gero nerbijo bako mutille 6.- Gero nerbio gabeko mutilabaiña jantzari abille baina dantzari abila.Aurreskularirik iñon bada Aurreskularirik inon badaTxiflisgana etor dedille. Txiflisengana etor dadila.

7.- Ezkerreko hanka baltzitturik 7.- Ezkerreko hanka belzturikeukitten dau Antton Marik edukitzen du Anton MarikIñoiz edo behin geldittu da Inoiz edo behin gelditu daJantzari-jantzie ein barik. dantzari dantza egin barik.

8.- Txapliguaren arintasunez 8.- Txapliguaren arintasunezjasoten puntapijue jasotzen puntapikoa,Badeuko Garizarreko Billak badauka Garizarreko Billakhortan bere jenijue. horretan bere genioa.

9.- Zazpigarren mutil morroskue 9.- Zazpigarren mutil morroskoaTilio bandererue. Tilio bandererua.Puzke ta puzke ibili arren Puzka ta puzka ibili arrenegingo deu Atzeskue. egingo du Atzeskua.

10.- Azkenez ehun kiloko ixko bat 10.- Azkenez ehun kiloko idisko batdogu Mikel Montokue. dugu Mikel Montokoa.Horren parien eneuke gure Horren parean ez nuke guraeitterik Makil-jokue. egiterik Makil-jokoa.


Durangaldean jasotako abestia da. J.I. Ansorenak ondorengo azalpen hauematen digu: "Datozen bi kanta hauek Durangaldeko Dantzari dantzako bi atalidagozkie. Gaur egun Durangon bertan ez da egiten, baina dantza sail hau oso ondogordetzen da inguruko herrietan: Abadiño, Berriz, Garai, Iurreta, Izurza etaMañarian. Eta Bizkaiko dantzen artean ezagunena, osatuena eta ikusgarriena delaesan daiteke. Atal ugariak ditu eta berezitasunik handiena Aita San Migel honekerakusten duen amalgamazko konpas bitxi hau. Zortziko konpasarekin bateraeuskal musikaren ezaugarririk nabarmenetako bat da eta euskal musikagileekaskotan erabili dute beren obretan. Esaterako, Jesus Guridik sortutako Amaiaoperaren Ezpatadantza dantzan."

ANALISIA

170 ____________________________________________________________________________

Axuri beltza. (ANSORENA; Euskal kantak, 7.2. zenb., 207. or.)

1.- Axuri beltza ona dut baina 1.- Axuri beltza ona dut bainazuria berriz hobea zuria berriz hobeadantzan ikasi nahi duen horrek dantzan ikasi nahi duen horreknere oinetara begira. nire oinetara begira.

2.- Zertan ari haiz bakar dantzatzen 2.- Zertan ari haiz bakar dantzatzenagertzen gorputz erdia agertzen gorputz erdiasu ilun horrek argitzen badik su ilun horrek argitzen badikagiriko haiz guztia. agiriko haiz guztia.

J.I. Ansorenak Nafarroan jasotako abestia da. Ansorenak dioenez, hitzhauekin hainbat doinu azaltzen da Nafarroan. Beste batzuetan Axuri esanbeharrean Zikiro aipatzen da.

=======================& # 24 œ»»»»A - xu

»»»» »»»»œ- ri

œ œ»»»»bel

G

- tza

«««« ««««ˆ ˆ ««««o - na

«««« ««««ˆdut

œ»»»»bai -

««««nan

œ»»»»xu

D

- ri

»»»» »»»»œ- a

œll ll ll ll ll ll

=======================& # œ»»»»ber

G

- iz

«««« ««««ˆ ˆ ««««o

D

-

««««be -

»»»»a,

G œ»»»»dan

D7

-

»»»» »»»»tzan

œi

œ-

œ»»»»kas

G

- i

«««« ««««ˆ ˆll ll ll ll ll ll

=======================& # ««««nai du

«««« ««««ˆ- en

œ»»»»or -

««««ek

œ»»»»ne

D7

- reoi

»»»» »»»»œ-

œne -

œ»»»» .ta - ra

œ»»»»J œ»»»»be -

««««gi -

««««ra.

G

ll ll ll ll ll ll ””


ANALISIA

172 ____________________________________________________________________________

Txakolin txakolin (ANSORENA; Euskal kantak, 1.11. zenb., 31 or.)

Txakolin, txakolintxakolinak on egin.Maritxu, arintxo da

Martintxo.Ase naiz naparrez,

zuri, gorri ta beltzez.jarri naute minez,gabe ere onik ez.

Juan Inazio Iztuetak Gipuzkoako dantzen bilduman argitaratu zuen aurrenekoaldiz. Soinu zahartzat ematen zuen, baina zaila ematen du XVII. mendekoa bainozaharragoa izateak duen melodia ildoarengatik. Hala ere, Iztuetaren arauei kasueginez gero, soinu zahar gisa dantza daiteke.

=======================& b 24Andantino

«««« ««««ˆ .Txa

F

-

ˆko

œ»»»»- lin,

«««« ««««ˆ .txa

C7

- ko

œ»»»»- lin,

«««« ««««ˆ .txa

Bb

- ko -

«««« ««««li -

ˆnak

«««« ««««on

C

e-_««««

gin.

«««« ««««ˆ .Ma

F

-

ˆri-

œ»»»»txu,

«««« ««««ˆ .a

C7

- rin-

»»»» »»»»œtxo

œda


=======================& b œ»»»»Mar

Bb

-

œ»»»»tin

C

-

««««txo.

F «««« ««««ˆ .A

F

- se

ˆ «««« ««««ˆna - iz

«««« ««««ˆ .na

C7

- pa

ˆ-

«««« ««««ˆrrez.

ˆ «««« ««««ˆ .zu

Dm

- ri,

«««« ««««go-

ˆrri

«««« ««««ta

C

bel -_««««

tzez.

ll ll ””{ ““ { ll ll ll ll

==================& b «««« ««««ˆ .Ja

F

- rri

ˆ «««« ««««ˆnau - te

«««« «««« «««« ««««mi

C

-

ˆnez,

ˆga -

ˆbee -

œ»»»»reo

Bb

-

œ»»»»nik

C

««««ez.

F

ll ll ll ll ””{

TXAKOLIN


ANALISIA

174 ____________________________________________________________________________

Orra or goiko. (AZKUE; Cancionero popular vasco).

============================& ## 24 «««« «««« ««««Ho -

ˆrra

ˆhor

œ»»»»goi

D

-

««««ko

»»»» »»»»nœ .ha

D7

- riz

œ-

«««« ««««ti -

ˆtxo

««««ba

D

-««««

ten

‰ œ»»»»Jku

G

-

«««« ««««ku - ak

ll ““ { ll ll ll ll

============================& ## ««««u

D

- me

«««« ««««ˆ- ak

«««« ««««ˆ .e

A

- gin

«««« ««««do -

ˆzak

««««aur -

««««ten,

‰D ««««jku -

«««« ««««ku - ak

œ»»»»e

Bm

-

««««gin,

ll ll ll ll ll ll

============================& ## »»»» »»»»nœ .a

D7

- mi

œ-

«««« ««««lo -

ˆtxak

nœ»»»»jan,

Am Œ »»»» »»»»nœ .hau

Am

- xe

œ «««« ««««be - re

«««« ««««ˆ .ku

D

- ku -

«««« ««««a -

ˆren

«««« ««««ˆ .zo

A

- ri -

«««« ««««ˆtxa -

ˆrra

ll ll ll ll ll ll

============================& ## ««««zan.

D ‰La

œ»»»»J «««« ««««ˆ .la

D

la

ˆ «««« ««««ra la

««««jla

Bm

««««la la

œ»»»»J «««« ««««ˆ .la

D

la

ˆ «««« ««««ra la

««««la

‰la

œ»»»»Jll ll ll ll ll ll

============================& ## «««« ««««ˆ .la

D

la

ˆ «««« ««««ra la

««««jla

««««la la

œ»»»»J «««« ««««ˆ .la ra

ˆ «««« ««««la

A

la««««la

D ‰la«««« ««««ˆ

ra

«««« ««««ˆ .la

D

la

«««« ««««ra la

ll ll ll ll ll ll

============================& ## ««««la

œ»»»»la

«««« ««««ˆ .la

A

la

«««« ««««ra la

««««jla

D

««««la la

««««kra

««««k «««« ««««ˆ .la

D

la

«««« ««««ra la

««««la

D

la

»»»» »»»»œla

œll ll ll ll ll ll

================& ## »»»» »»»» »»»»œla

Em œra

œla

»»»» »»»œ .la

A

la

œ »»»»la.

D

ll ll ””


1.- Orra or goiko ariztitxu baten 1.- Horra hor goiko hariztitxu batenkukuak umeak egin dozak aurten, kukuak umeak egin ditik aurten,kukuak egin, amilotxak jan: kukuak egin, amilotxak jan:axe bere kukuaren zoritzarra zan. huraxe ere kukuaren zoritxarra zen.

Lalaralala lala... Lalaralala lala...

2.- Amilotx horri kukuak dirautso Amilotx horri kukuak dirautso (esatendio)

“eztauat itziko gaur azur bat oso”. “ez diat utziko gaur hezur bat oso”.Ume-jaleak erantzumentzat Ume-jaleak erantzuntzatdino “ire ardurarik etxaukat”. dio: “hire ardurarik ez diat”.

Lalaralala lala... Lalaralala lala...

Azkuek Pio Ansola eta Leon Zuriarrainengandik jasoa.

176 ____________________________________________________________________________

ANALISIA


Txantxoa

178 ____________________________________________________________________________

=======================& b 24 _««««j «««« .F

««««j «««« . œ»»»»J »»»» »»»»œ . œ «««« ««««ˆ . ˆ »»»» »»»»œ . œ «««« «««««ˆ _ «««« .F

««««j «««« . œ»»»»Jll ll ll ll ll ll ll ll

=======================& b »»»» »»»»œ .C œ «««« ««««ˆ . ˆ «««« .F œ»»»»J »»»» »»»»œ .C œ «««« ««««ˆ . ˆ »»»» »»»»œ .F œ «««« ««««ˆ . ˆ «««« ««««ˆ .C7

ˆ «««« ««««ˆ . ˆ «««« ««««ˆ . ˆ ««««« ««««ˆ .F ˆll ll ll ll ll ll ll

=================& b »»»» »»»»œ . œ «««« ««««ˆ . ˆ »»»» »»»»œ . œ «««« ««««ˆ . ˆ «««« ««««ˆ .C7

ˆ «««« ««««ˆ . ˆ ««««F Œll ll ll ll ””

Urte batzuetan galduta egon den arren, Amezketak badu bere ihauteria.Antzina irteten zirenek kontatzen dute Talai-dantza egun osoz eta baserriz

baserri egiten zutela. Sei izaten ziren dantzariak edo txantxoak, hiru eta hiru,elkarren parean aurrez aurre jarrita. Zazpigarren laguna poltsero edo zesteroibiltzen zen, baserri eta etxeetan emandako dirua edo arraultzak biltzen.Zortzigarren laguna soinujolea izaten zuten.

Janzkera berezia izaten zen talaitarako: alkondara eta galtza zuriak, gerrikoeta txapela gorriak; txapela zinta zuri eta kolorezkoekin apainduta eta borla horiazintzilik; lepoan painelua eta oinetan abarkak. Dantzari bakoitzak bi makila izatenzituen.

Talai-dantzaren ingurukoa, gizonezkoen festa izan da. Neska gazteentzakofesta guztia, arratsaldean, plazan hasten zen, bertan izaten baitzen soinua herrikoguztientzat. Eta neska hauek izaten zuten ilusiorik handiena, Talai-dantzanibilitako txantxoren batek avemaritarako etxera laguntzea izaten zen.

Hirurogeita hamaseian herriko talde batek berreskuratu egin zuen etaharrezkero urtero-urtero egin da.

Aldaketa asko izan dute Amezketako ihauteriek. Musika dantzariek kantatutaatera omen zuten. Janzkera ere aldatuta dago, oraingo gazteek galtza urdinak,gerriko eta txapel beltza (borla horirik gabekoa) eta lepoko painelu nabarraerabiltzen dituzte.

Gaurkoan, poltseroak dirua besterik ez du biltzen eta zestoaren beharrik ez duizaten.

Azken urteetan, bi taldetan banatuta ibili izan dira eta parterik zailenak autozegiten dituzte.

Taldea ere sei dantzari edo txantxoz osotutakoa izan beharrean, zortzinalagunez osatutakoa izaten da.


ANALISIA

180 ____________________________________________________________________________

3. BIBLIOGRAFIA

“Adarrakoak” Taldea; Euskal Herriko abestiak, Gasteiz, 1980Aldekoa-Otalora, A.M; Dantzari dantza, Gerediaga, 3. zenb., Durango, 1983.Ansorena, J.I.; Euskal kantak. Erein, Donostia, 1993.Arana Martija, B.; Ixilune konpasa 2, Elkar, Donostia, 1987.Arana Martija, B.; Ixilune konpasa 3, Elkar, Donostia, 1988.Arratia, J.M. de; Cancionero vasco, I-IV, Auñamendi, Donostia, 1967.Azkue, R.Mª.; Cancionero popular vasco, La Gran Enciclopedia Vasca, Bilbo,

1968.Azkue, R.Mª.; Cancionero popular vasco I, II. Euskaltzaindia. Bilbo, 1990.Donostia, Aita; Cancionero vasco, Eusko Ikaskuntza, Donostia, 1994.Dorronsoro, J.; Bertso doinutegia, I-IV, Euskal Herriko Bertsolari Elkartea,

Donostia, 1995.Ercilla, B. de; Colección de cantos vizcainos, Museo de Artea e Historia, Durango,

1988.Etchemendy, P. eta Lafitte, P.; Kantuz, Ekar, Donostia, 1980.Etniker Euskalerria; Juegos infantiles en vasconia, Eusko Jaurlaritza, Bilbo, 1993.López de Gereño, S.; Euskal abestiak, Bizkaiko Aurrezki Kutxa, Bilbo, 1980.Riezu, P. Jorge; Flor de canciones populares, Sendoa, Donostia, 1982.UEU. Musika saila; Doinu zaharren inguruan, UEU, Printzak Saila, Bilbo, 1990.

Bibliografia _________________________________________________________________ 181

Documents

Kantutik jolasera - portada :: hasiera :: Udako Euskal ... · nahi izatearekin ez du aski, kantak irakatsi eta kantatu egin behar dira eta. Imanol Urbietak behar hori berehala somatu