1A maila(200-300)

KirolaArriskua

Abentura

..Ataza honetan

abentura kirolez hitzegingo dugu.

Horretarako:

a. Artikulu bat irakurrita, arriskuak zergatik erakartzen

gaituen jakingo dugu.Teoria ganorazko bat

aukeratu beharko duguaditu batzuek egindako

adierazpenen artean.

b. Abentura kirolbatzuen inguruko

azalpentxoak irakurri etaelkarri deskribatuko

dizkiogu. Horrez gain,kirol hauek sailkatuko

ditugu gure gustuenarabera eta azalpenak

elkarri emangodizkiogu.

KIROL ARRISKUTSUAK

ATAZAK

PROZEDURA:

A ataza: Arrisku bilaAtazaurrea: Arriskuak erakartzen gaituen esan.

Artikuluaren sarreratxoa irakurriko dugu "Zergatik erakartzen gaitu arriskuak?" (3. or.). Bakoitzak esango duarriskuak erakartzen duenentz, eta arrazoiak azalduko ditu.Guztion artean, egoera arriskutsuak gustatzeak gure izaerarekin loturarik izan dezakeen esango dugu, usteak azalduz.Irudiak ikusita, komentatuko dugu zeintzuk izan daitezkeen kirol arriskutsuak denon artean.

Ataza: Artikuluan falta den teoria aukeratu "Arriskuaren xarma" artikulua irakurriko dugu (4. or.). Falta den zatian adituen teoria azaltzen da, arriskua zergatik gustatzen zaigun azaltzen duena.Taldeka teoriak irakurriko dituzte eta hiru teorien artean serioena eta zentzugabekoena aukeratuko ditugu, arrazoiak emanez.(4. or.).

Feedbacka: benetako teoria zein den irakurri.Pentsatutakoa azalduko diegu gainontzekoei.

"Arriskuaren xarma osorik", artikulu osoa irakurriko dugu, eta azaltzen den teoria aukeratu dugun serioenarekin bat datorren esango dugu (10. or.).

Gramatika eta diskurtsoa: Kausalak landu.Teoria denon artean irakurriko dugu (5. or.).Atazaurrean egindako ariketa kontuan izanda eta adibideak lagun, galderak erantzungo dituzte.Denon artean zuzenduko ditugu esaldiak.

B ataza: Abentura kirolakAtazaurrea: Ezagutzen ditugun abentura kirolak zerrendatu

Ezagutzen ditugun abentura kirolak zerrendatuko ditugu guztion artean: rafting-a, eskalada,... Horiei buruz hitzegingo dugu.

Ataza: Abentura kirolen deskripzioak irakurri eta sailkatu gustuen arabera"Abentura kirolak (1)" (6. or.), hainbat kiroletako argazkiak eta izenak ikusiko ditugu. "Abentura kirolak (2)" (7. or.),argazkiei lotutako deskripzioak izango ditugu, nahastuta, bi zatitan: A eta B. Bi talde egingo ditugu. A taldeakdeskripzio batzuk irakurriko ditu, eta B taldeak gainontzekoak. Talde bakoitzak testutxoak irakurri eta lehendabizierabaki beharko dute zein argazkiri lotu"Informazio taula" (8. or.), kirol horiei buruzko hainbat datu apuntatuko ditugu, eta taula oinarri moduan hartuta,binaka jarri eta informazioa emango diogu elkarri.Abentura kirol horiek sailkatuko ditu nork bere gustuen arabera: zein egingo lukeen lehenengo, zein sekula ez,...Azalpenak emango ditugu guztion aurrean.

Atazaostea: Kirol hauei buruz hitz eginKirol hauei buruz hitz egingo dugu: arriskutsuegiak ote diren, interesgarriak, jende guztiarentzako modukoak,...

Gramatika eta diskurtsoa: Aholkuak eta instrukzioak emateko formei erreparatu"Segurtasun neurriak" (9. or.), irakurri ditugun testutxoetan agertu diren hainbat forma irakurriko ditugu, guztiakaholkuak eta instrukzioak emateko bailagarriak. Bakoitzak irakurri dituen testu zatitxoak berreskuratu eta formahoriek non agertzen diren begiratuko du. Binaka, azalpenak emango dizkiogu elkarri.Ondoren, binaka, kirol hauetan aritzeko beharrezkoak diren segurtasun neurrien inguruko testutxoa osatukodugu, falta diren zatitxoetan aipatu ditugun forma horietako batzuk txertatuta.Egindakoa guztion artean komentatuko dugu.

2

3

Lehen, esperientzia berrien bila joateko, abenturazaleak munduko hainbat leku ezagutzera joaten ziren. Gauregun, ordea, esperientzia berriak bizitzeko aukera asko daude: bidaia exotikoak, abentura kirolak,... Irakurri testutxo hau:

ERAKARTZEN GAITU ARRISKUAK?

Zuk zer uste duzu? Zuretzat arriskua erakargarria da? Zergatik? Uste duzuzerikusia duelazeureizaerarekin?

...............................................................................................................................

Jende gehiena arriskua uxatzen ahalegintzen da eguneroko bizitzan.Batzuetan, ordea, egoera arriskutsuen bila ibiltzen gara.

Zergatik erakartzen gaitu arriskuak?

..................................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................................

Idatzi kirol bakoitzaren izena euskaraz.

..................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................

ARRISKUTSUENAK

...................................

...................................

...................................

...................................

...................................

ARRISKU GUTXIEN DUTENAK

....................................................

....................................................

....................................................

....................................................

....................................................

ARRISKURIK GABEKOAK

...............................................

...............................................

...............................................

...............................................

...............................................

..................................................................................................................................................

Sailkatu ikusi dituzun kirolak

4

Batzuei arriskua gustatzen zaie, eta beste batzuei ez. Horren arrazoia da pertsona batzueksubstantzia kimiko bat dutela gorputzean, ausartina izenekoa (latinez, ausars ausartis). Substantziahori gure burura igotzen da eta arriskua eskatzen digu, abentura bat bizitzea. Batzuek ausartina askoizaten dute gorputzean, eta horiek puenting-a egingo dute edo hegazkinetik jauzi egingo dute paraxutajarrita. Beste batzuek substantzia gutxiago izaten dute, eta horiek bidaiak nahiago izaten dituzte.Azkenik, badago ausartinarik ez duen jendea, eta hauek goxo-goxo egoten dira euren herrian, etxeanedo kalean lasai.

Kontua da nolako izaera daukazun. Pertsona batzuek arriskua maite dute, euren burua neurtu nahiizaten dute. Pertsona hauek normalean oso lasaiak izaten dira, eta euren nerbio sistema ez da osoaktibatuta egoten. Orduan, gauza berrien bila ibiltzen dira. Beste pertsona batzuk, ordea, oso urduriakizaten dira, eta nerbio sistema oso aktibatuta izaten dute. Hauek egoera lasaiak nahi izaten dituzte,ezurduritzeko gehiago.

Arriskua gustuko ez duen jendeak normalean traumaren bat bizi izan du txikitan. Adibidez: taxi bateanedo igogailuan jaio, erizainaren eskuetatik erori, beti zigortuta egon, beti telebista aurrean egon lagunekinjolastu gabe,... Pertsona hauek beti ibiltzen dira arriskutik ihes egiten, baina arrazoia dakitenean, abentu-rak bizitzen hasten dira. Traumarik bizi izan ez duen jendea, berriz, oso ausarta izaten da, eta bere buruaneurtu nahi izaten du, edo egoera arriskutsuetan ibili.

3

2

1

ARRISKUAREN XARMAJende gehiena arriskua uxatzen ahalegintzen da egunerokobizitzan. Batzuetan, ordea, egoera arriskutsuen bila ibiltzen

gara. Zergatik erakartzen gaitu arriskuak?

Denoi ez zaigu arriskua gustatzen. Aisialdi gunebatean "errusiar mendian" igotzea arriskutsua izandaiteke, baina ezin da konparatu goma batetikzintzilik 30 metrotik behera erortzearekin. Zergatikgustatzen zaie batzuei hainbeste arriskua?................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

Izuak gozamena ekar dezake. Ia-ia denok, errusiarmenditik edo antzeko tramankulu batetik jaitsiondoren, ondo sentitzen gara, lasai-lasai. Gauzabera gertatzen da muturreko egoeratan. Bestelakoondorioak ere izaten dira, gainera: geure buruahobeto ezagutzeko aukera ematen digute, adibidez.Aurrean zerbait berri dugunean, ez dakigu nolaerantzungo dugun. Gainera, autoestima ere igodezake: zerbait zaila egiten dugunean, horma batigo, adibidez, harro-harro ibiltzen gara, ezta?

ARRISKUAREN XARMA

Artikulu honetan zati bat falta da. Zati horretan batzuei arriskua zergatik gustatzen zaien azaltzen digute.Lehendabizi, irakurri dauden zatiak, eta gero aukeratu teoria bat beherago dituzun hiruren artean: zein dateoriarik serioena edo sinesgarriena? Zergatik?; Zein da sinesgaitzena edo zentzugabekoena? Zergatik?

ARRISKUAREN TEORIAK

5

Irakurri arretaz eta gero galderak erantzun itzazu adibideari kasu eginez.

ZERGATIK ERAKARTZEN GAITU ARRISKUAK?

ZERGATIK?Jantzi berokia, hotz egiten du-ETA.Ez jantzi berokia, EZ du hotz egiten ETAZergatik jantzi behar dut berokia? Hotz egiten duELAKOZergatik ez dut berokia jantzi behar? Hotz egiten EZ duELAKO

naiz naizELAKOnago nagoELAKOdut duDALAKOzait zaiDALAKO

da dELAKOdago dagoELAKOdu duELAKOzaio zaioLAKO

Kontuan harturik hirugarren orrialdeko erantzunak, orain galdera hauek erantzun

Zergatik batzuek arriskua maite dute? Euren burua neurtu nahi izaten dutelako.

Zure ustez tenisa arriskutsua da? Zergatik?.........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

Zure ustez futbola arriskutsua da? Zergatik?.........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

Zure ustez parapentea arriskutsua da? Zergatik?.........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

Zure ustez txirrindularitza arriskutsua da? Zergatik?.........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

Zure ustez saskibaloia arriskutsua da? Zergatik?.........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

Zure ustez golfa arriskutsua da? Zergatik?.........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

Zure ustez piraguismoa arriskutsua da? Zergatik?.........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

Zure ustez eskia arriskutsua da? Zergatik?.........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

01

2

3

4

5

6

7

8

6

Ezagutzen dituzu abentura kirol hauek? Zer dakizu hauei buruz?

ABENTURA KIROLAK (1)

snorkell-a orientazioa

eskalada piraguismoa

mendiko bizikleta

rafting-a

zeharkaldiak

arroila jaitsiera

hidrospeed-a kanoan jaitsiera

zubisaltoa(puenting-a)

7

Identifikatu azalpentxo hauek eta kirola:

ABENTURA KIROLAK (2)

1Abentura kiroletan arrakasta handiena duena da. Baltsa pneumatiko batean ur lasterrak dituen ibai bateanbehera joaten da. Gidariarekin joaten dira baltsan, eta neoprenozko trajea, kaskoa, jaka eta palak behar

dira.

2Ibaian behera kanoan egiten den ibilbidea da. Piraguarekin alderatuta, kanoan ibili ahal izateko ez duzugauza berezirik jakin behar.

3Ibaian behera jaistea da, leraren antzeko ontzi batean. Neoprenozko trajea jantzirik, hegatsen laguntzaz egitenda aurrera. Gidari aditu batek piragua batean laguntzen dio leran doanari. Ibaiaren parte zarela sentituko duzu!

4Ur bizietan egiten den modalitate teknikoa da, eta ingurunea oso sakon ezagutzea eskatzen du, benetangozatu ahal izateko. Espezialitate honetan aritzeko ikastaroak eskaintzen dira oinarrizko teknika ikasteko.

5Abentura kirol hau oso polita da, ibiltzea eta igeriketa nahasten dira eta. Bide estuak, ur gehiago edo gutxiagokopasabideetan barrena, jauziak,... oso dibertigarria da. Ezinbestekoa da, ordea, gidari adituen laguntza izatea.

6Baso eta mendietan, biziraupenerako oinarrizkoa izan daiteke orientazioa. Mapa eta iparrorratza nolaerabiltzen diren jakitea ezinbestekoa da orientazio jarduera guztiak ganoraz egiteko.

7Zubi batetik eskaladako sokak erabiliz egiten den jauzi pendularra da. Adrenalina gehiago kanporatzekoegokia da. Gainera, oso aukera erakargarria da. Adin guztietako pertsonek egin dezakete. Jauziak egiteko

beste modu batzuk ere badaude: goma-tiroa (bi gomaz egiten da, eta jauzia bertikala da); goma-saltoa; tirolina(sokaz egindako txirristaren antzekoa);...

8Urpean igeri egiten ikastea da, ur azpiko mundua ezagutu eta bertan dagoen aberastasunaz gozatu ahal izateko.

9Oinez egiten diren ibilaldiak dira, turismo gutxi duen gune naturaletan. Gaua mendi-aterpeetan edota kanpineanbertan igaro daiteke.

10Mendiko bizikletaren bitartez, maldan gora eta behera ibiltzeko erraztasun handiagoa dago, baita bide zailetatikjoateko aukera ere. Leku ederretan ibil daiteke. Azken finean, leku ederretatik beste modu batez ibiltzeko aukera.

11Espezialitate teknikoagoa da, ikusgarria, egitura artifizialetan, rokodromoetan, mendietako hormetan etaarroketan egin daitekeena. Ez da hain zaila.

A taldearentzat

B taldearentzat

Identifikatu azalpentxo hauek eta kirola:

Irakurri duzun informazioa sailkatu taula honetan, eta kontatu beste ikaskide bati. Kontuan hartu eskatzen den informazio guztia kasu guztietan dagoela taulan, baina zuk uste duzuna ere esan

INFORMAZIO TAULA

ZEREGITEN

DA?

NORK EGINDEZAKE?

ZERERAMAN

EDO JAKINBEHAR DA?

NONEGITEN

DA?OHARRAK

RAFTING-A

KANOANJAITSIERA

HIDRO-SPEED-A

PIRAGUIS-MOA

ZUBI-SALTOA

ARROILAJAITSIERA

ORIENTAZIOA

SNORKELL-A

ZEHARKAL-DIAK

MENDIKOBIZIKLETA

ESKALADA

1. ...............................................

2. ...............................................

3. ...............................................

4. ...............................................

5. ...............................................

6. ...............................................

7. ...............................................

8. ...............................................

9. ...............................................

10................................................

11. ...............................................

Amaitzeko, sailkatu kirol hauek zure gustuen arabera, 1etik 11ra. Ondoren, eman azalpenak gainontzekoei.

8

9

Lehen irakurri dituzun testutxoetan forma hauek agertzen dira:

Forma hauek instrukzioak eta aholkuak emateko erabiltzen dira. Hemen dituzu antzeko beste forma batzuk:

SEGURTASUN NEURRIAK

Segurtasun neurriakAbentura kiroletan· Erantzukizun zibila eta asistentzia aseguruak prezioaren barruan.

· Oinarrizko ekipoa: salbamendu-jaka, kaskoa, neoprenozko trajea.

· Igeri egiten jakitea.

· Ibai jaitsieretan gidari adituak telefono mugikorra izaten du zerbait

gertatzen bada ohartarazteko.

· Botikina ere eramaten du gidariak.

Saltoetan· Informazio ona izatea jauzilariak.

Adibidez:

Erantzukizun zibilak eta asistentzia aseguruak prezioaren barruan egon behar dute.Beharrezkoa da ..................................................................................................................................... eramateaIgeri egiten .............................................................................................................................................................Ibai jeitsieretan .......................................................................................................................................................Gidariak botikina ....................................................................................................................................................Saltoetan informazio ona .......................................................................................................................................Monitoreak .............................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................................................Materiala ................................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................................................Asegurua ................................................................................................................................................................

Beharrezkoa da ...........................-t(z)ea.Derrigorrezkoa da ........................-t(z)ea.................................. egin / jakin behardu.Garrantzitsua da ..................t(z)ea.

· Monitoreak ondo prestatuta egotea. Ekipatzaileak, instalatzaileak eta arduradunak bere arloko gorabehera guztiak ondo ezagutzea. Hala, egon daitezkeen hutsak aurreikus ditzakete.

· Material eta instalazio guztia, den-dena, bikoiztea edo hirukoiztea: bi soka, bi uhal, bi polea, bi finkapen puntu, bibalazta sistema ezberdin,... Batak huts egiten badu, bigarren edo hirugarren instalazioarekin ez da inolako arazorik izango.

· Asegurua. Adinaren arabera, gurasoen edo heldu baten baimen idatzia.

................................ behar dira.Ez duzu gauza berezirik egin behar.Ezinbestekoa da .........................-t(z)ea.

Hemen dituzu abentura kiroletan aritzeko behar diren segurtasun neurriak. Goiko forma horiek erabilita, berridatziegin beharko dituzu:

10

ZUZENKETA ORRIA

ARRISKUAREN XARMA

Jende gehiena arriskua uxatzen ahalegintzen da egunerokobizitzan. Batzuetan, ordea, egoera arriskutsuen bila ibiltzen

gara. Zergatik erakartzen gaitu arriskuak?

Denoi ez zaigu arriskua gustatzen. Aisialdigune batean "errusiar mendian" igotzea arriskutsuaizan daiteke, baina ezin da konparatu goma batetikzintzilik 30 metrotik behera erortzearekin. Zergatikgustatzen zaie batzuei hainbeste arriskua?

Adituek esaten dute gakoa izaerandagoela. Gizon-emakume batzuek euren

ahalmen fisikoa, psikikoa edo intelektualamuturreko egoeratara eramatea eta euren buruaneurtzea atsegin dute. Mota guztietako teoriakditugu honi buruz. Zientzialari batzuek esatendute pertsona hauek lasaiagoak direla, eurennerbio sistema ez dagoela hain aktibatuta, etaorduan gauza berri bila ibiltzen direla. Bestepertsona batzuk, ordea, urduriagoak dira, nerbio

sistema oso aktibatuta dute eta horrexegatik,egoera lasaiagoak nahiago izaten dituzte,bestela gehiegi urduritzen direlako.

Izuak gozamena ekar dezake. Ia-ia denok,errusiar menditik edo antzeko tramankulu batetikjaitsi ondoren, ondo sentitzen gara, lasai-lasai.Gauza bera gertatzen da muturreko egoeratan.Bestelako ondorioak ere izaten dira, gainera: geureburua hobeto ezagutzeko aukera ematen digute,adibidez. Aurrean zerbait berri dugunean, ez dakigunola erantzungo dugun. Gainera, autoestima ere igodezake: zerbait zaila egiten dugunean, horma batigo adibidez, harro-harro ibiltzen gara, ezta?

11

ZUZENKETA ORRIA

1Abentura kiroletan arrakasta handiena duena da. Baltsa pneumatiko batean ur lasterrak dituen ibaibatean behera joaten da. Gidariarekin joaten dira baltsan, eta neoprenozko trajea, kaskoa, jaka eta pala

behar dira. Rafting-a

2Ibaian behera kanoan egiten den ibilbidea da. Piraguarekin alderatuta, kanoan ibili ahal izateko ezduzu gauza berezirik jakin behar. Kanoan jaitsiera

3Ibaian behera jaistea da, leraren antzeko ontzi batean. Neoprenozko trajea jantzirik, hegatsen laguntzazegiten da aurrera. Gidari aditu batek piragua batean laguntzen dio leran doanari. Ibaiaren parte zarela senti-

tuko duzu! Piraguismoa.

4Ur bizietan egiten den modalitate teknikoa da, eta ingurunea oso sakon ezagutzea eskatzen du, bene-tan gozatu ahal izateko. Espezialitate honetan aritzeko ikastaroak eskaintzen dira oinarrizko teknika

ikasteko. Hidrospeed-a

5Abentura kirol hau oso polita da, ibiltzea eta igeriketa nahasten dira eta. Bide estuak, ur gehiago edo gutxi-agoko pasabideetan barrena, jauziak,... oso dibertigarria da. Ezinbestekoa da, ordea, gidari adituen laguntza

izatea. Arroila jaitsiera.

6Baso eta mendietan, biziraupenerako oinarrizkoa izan daiteke orientazioa. Mapa eta iparrorratza nolaerabiltzen diren jakitea ezinbestekoa da orientazio jarduera guztiak ganoraz egiteko. Orientazioa

7Zubi batetik eskaladako sokak erabiliz egiten den jauzi pendularra da. Adrenalina gehiago kanporatzeko egokiada. Gainera, oso aukera erakargarria da. Adin guztietako pertsonek egin dezakete. Jauziak egiteko beste modu

batzuk ere badaude: goma-tiroa (bi gomaz egiten da, eta jauzia bertikala da); goma-saltoa; tirolina (sokaz egindakotxirristaren antzekoa). Zubisaltoa

8Urpean igeri egiten ikastea da, ur azpiko mundua ezagutu eta bertan dagoen aberastasunaz gozatu ahal iza-teko. Snorkell-a

9Oinez egiten diren ibilaldiak dira, turismo gutxi duen gune naturaletan. Gaua mendi-aterpeetan edota kan-pinean bertan igaro daiteke. Zeharkaldiak

10Mendiko bizikletaren bitartez, maldan gora eta behera ibiltzeko erraztasun handiagoa dago, baita bidezailetatik joateko aukera ere. Leku ederretan ibil daiteke. Azken finean, leku ederretatik beste modu batez

ibiltzeko aukera. Mendiko bizikleta.

11Espezialitate teknikoagoa da, ikusgarria, egitura artifizialetan, rokodromoetan, mendietako hormetaneta arroketan egin daitekeena. Ez da hain zaila. Eskalada

ABENTURA KIROLAK