~ 1 ~

~ 2 ~

Egilea: ADRA Fundazioa, 2015

Pintore kalea, 76

01001 Vitoria-Gasteiz

Tel.: 945.25.75.75 / 692.611.113

http://www.adra-es.org

kolorezkolore@adra-es.org

www.facebook.com/Kolorez-Kolore-Fundación-ADRA

Edukia eta diseinua: Janire Zatón

Itzulpena: Yaiza Cuesta

Koordinatzailea: Sandra Llamas

Kolorez Kolore Arabako Foru Aldundiko Kultura arteko Sailak diruz lagundutako

aldizkaria da. Arabako herritarren kultura artekotasuna eta berdintasuna sustatzea du

helburu, herritarrak sentsibilizatuz eta kultura bakoitzaren inguruko estereotipoak eta

aurreiritziak murriztuz.

Honen diru-laguntzaz:

~ 3 ~

AURKIBIDEA

“Ezagutu zure gaur egungo hiria eta…………….………………………………………....…..….4

“…… erakutsi iezaguzu zure jatorrizko herri edo hiria”………………………………....5-6

Migrazio-prozesuak…..………………………………………………………………………….……….7-8

Han-hemengo istorioak….………………………………………………………………….………..9-10

3. sektorearekin erlazioa duten 2 erakunde edo programen zabalkuntza…11-12

Gizarte-gaiei buruzko berriak ……………………………………………………....………...…….13

Gezurta ditzagun zurrumurruak ……………………………………………………….….……14-15

Agurrak, aurkezpenak eta elkarrizketa errazak……..……..…………………………..……16

Kultura arteko sukalde liburua ……………………………………………………….…….……….17

Genero berdintasuna…………………………………………………………………..…………….18-19

Ikasi AnDaRinArekin ………………………………………………………………………….….…….…20

Kultura arteko istorioak ……….…………………………………………………..………….…..……21

~ 4 ~

“Ezagutu zure gaur egungo hiria eta…”

Elkarrizketa. Estela Cereceda Moral. Argazkia: Sorginetxeko trikuharria, Agurain.

Ni Aguraindarra naiz. Herri ertaina da Agurain, eta gaur egun bertako merkataritza giroa eta abar gainbehera etorri dira. Herri txikia eta erosoa da, zerbitzu ugari ditu, baita elkarte mordoa ere. Hala ere, gizarteratzea ez da erraza, Aguraindarrak landatarrak eta batzuetan pixka bat mesfidatiak garelako.

Arabako kultura anitza eta sinkretikoa da. Gaztelako eragina da nabari, baita euskal kutsua ere. Folklorea da nagusi, eta betiere berritzen saiatzen gara.

Arabako gizarte- eta ekonomia-egoera ez zait erraza iruditzen. Krisi ekonomikoa dela eta, hainbat fabrikak itxi behar izan dute, eta bertan jaiotakoek nahiz lan egitera etorritako etorkinek emigratu behar izan dute. Egoera horren ondorioz, eskuineko alderdi politikoak dira nagusi, bai herriaren gehiengoa osatzen duten pertsona nagusien artean bai gazteen artean.

Araba kultura artekoa izan da 60ko hamarkadan Espainia osotik etorkinak heldu zirenetik; gaur egun are kultura artekoagoa da; izan ere, Europa, Afrika eta Latinoamerikako hainbat gunetako herritarrak iritsi dira gurera. Etorkin horien gizarteratze-maila haien jatorriarekin du zerikusia.

Gizarte-baliabideei dagokienez, nire ustez Agurain Euskadi osoa bezala egoera abantailatsuan dago Espainiako beste leku batzuen aldean. Hala ere, oraindik ere jende asko zaurgarritasun egoeran dago.

Kultura-eskaintza anitza eta erakargarria dagoela iruditzen zait. Oraindik ere, baina, irekiagoa izan beharko luke Agurainen jatorri askotariko pertsonak bizi garela kontuan izanda.

Agurain bizitzearen alderdirik onenak, nire ustez honako hauek dira: Opakuatik gertu dagoela, harresia duela, eta ikuspegi politak dituela, hala nola Aratz ikusten dela.

~ 5 ~

“…eta erakutsi iezaguzu zure jatorrizko herri edo hiria”

Elkarrizketa. Demba Laïco Traoré, Gasteizen bizi den gizon maliarra.

Zer herrialdetan hazi zinen? Eta zer

hiritan?

Malin jaio nintzen, Kita hirian.

Zein da zure herrialdeko hizkuntza

ofiziala?

Nire herrialdeko hizkuntza ofiziala

frantsesa da. Halere, banbara da gehien

hitz egiten den hizkuntza.

Hiri horretako zer alderdi

nabarmenduko zenuke?

Kitak 7000 biztanle inguru ditu. Hiri

txikia da, ia-ia herritzat har daitekeena.

Bertako jendea atsegina eta adeitsua

da.

Bizitza hiriguneko enparantzaren

inguruan egiten dugu, merkataritza

jarduerak bertan biltzen baitira.

Bestalde, Kitako aldirietan Kita Kourou

mendia dago. Mendi horretan bertako

biztanleek sakrifizio eta erritu ugari

egin izan dituzte. Turista asko joan ohi

dira Kita Kourou ikustera.

Zer alde on eta txar aipatuko

zenituzke?

Alde onen artean hiri txikia eta erosoa

dela azpimarratuko nuke. Alde txarren

artean, berriz, pobrezia handia dagoela.

~ 6 ~

Zein dira zure herrialdeko dantza eta

jai tipikoak?

Arkumearen jaia nire herrialdeko ohiko

jaietariko bat da. Jai musulman

horretan, Abrahamek Jainkoari zor zion

obedientzia zela eta, haren semea

sakrifikatzeko izan zuen borondatea

ospatzen da. Musulmanek urtero

erromesaldia egiten dute Mekara.

Erromesaldi horri "Hajj" esaten zaio

arabieraz. Irailaren 23an ospatzen da

baina batzuetan aldatu egiten da

eguna.

Ospakizunetan ezinbestekoak dira

dantzak eta koloretako arropak.

Nola definituko zenuke zure jatorrizko

herrialdeko kultura?

Biztanle gehienek kultura musulmana

dute. Halere, kultura animista, hau da,

sinesmen eta erlijio-praktika

tradizionalak, asko errespetatzen da.

Hezkuntzari dagokionez, biztanleria

osoaren % 60k hizkuntza ofizialean edo

beste hizkuntza batean irakurtzen eta

idazten daki.

Nolakoa zen hango gizarte- eta

ekonomia-egoera bertan zeundenean?

Malin pobrezia handia zegoen eta

oraindik ere hala da. Biztanleria

osoaren % 80 pobrezian bizi da.

Zer distantzia dago Araba eta zure

jatorrizko herrialdearen artean? Zer

garraiobidetan bidaiatu daiteke

bertara?

Madrildik lau ordura dago hegazkinez.

Ez dago hegaldi zuzenik ez Gasteiztik ez

Euskadiko beste inongo udalerritik ere.

Talka kulturalik pairatu al zenuen

Arabara iritsi zinenean? Zertan

nabaritu zenuen?

Bai, talka kulturala pairatu nuen. Bi

kulturak erabat desberdinak dira eta

normala denez, hasieran pixka bat

kostatzen da ohitzea. Halere, oso azkar

egokitu nintzen.

Nolakoak dira gasteiztarrak? Nolako

harremanak eta manerak dituzte?

Ondo tratatu naute, ia ez dut bizipen

txarrik izan. Beraz, Gasteiz hiri irekia

dela esan dezaket.

~ 7 ~

MIGRAZIO-PROZESUAK

Elkarrizketa. Asmae Yahyaoui, Gasteizen bizi den emakume marokoarra.

Zer dela eta emigratu zenuen?

Gaixotu nintzen arte, emigratzea ez zitzaidan sekula ere burutik pasa. Izan ere, nire herrialdean lana nuen, karrera bat dut, eta nire familiaren egoera ekonomikoa nahiko ona da.

Osasun arazoak izaten hasi nintzenean bururatu zitzaidan emigratzea. Hainbat herrialdetan bizi izan naiz beti ere arrazoi hori dela eta, nire osasun arazoei irtenbidea bilatzeko, alegia.

Zer itxaropen zenuen Arabara heldu aurretik? Aldatu egin al ziren zure itxaropenak hona iritsi zinenean?

Arabara heldu aurretik, Europako beste herrialdeetan izandako itxaropen berberak nituen: hiri irekia izatea espero nuen, kultura artekoa, eta

bertako herritarrak eta etorkinak elkarrekin bizitzea.

Bestalde, Gasteizen girorik handiena gauez baino egunez egongo zela imajinatzen nuen; arratsaldeko bostetan eguna bukatzen den hiri horietako bat izango zela uste nuen.

Gasteizera iritsi nintzenean, uste horiek erabat aldatu ziren. Alde batetik, etorkinei pertsona ez duin itxura hartzen diete: behe-mailako arrazakoak bagina bezala begiratzen digute eta ezin onartuzkoak garela sentiarazten digute.

Bestalde, Gasteizko giroak onerako harritu ninduen. Iluntzean jendea lagunekin eta familiarekin elkartzen dela ikustea gustagarria da. Esaterako,

~ 8 ~

kafea hartzeko geratu ohi dira. Hori benetan gustuko dut.

Inoiz damutu al zaizu zure herrialdetik alde egin izana? Denboran atzera egiterik izango bazenu, gauza bera egingo al zenuke?

Ez nuke esango damutzen naizenik baina pena ematen dit, bai. Azken finean, nire bizitza han utzi nuen espero ez nituen arrazoiengatik. Ez naiz damutzen, Jainkoari eskerrak, nire bizitza berregin dudalako hemen: neure familiatxoa, lagunak eta harreman onak ditut.

Denboran atzera egoterik izango banu, gauza bera egingo nuke. Aipatu dudan bezala, osasun kontu batengatik emigratu nuen eta, nire ustez, egin beharreko zerbait da hori.

Zure jaioterriko egoera ekonomikoa hobetuko balitz, bertara itzuliko al zinateke?

Nahiz eta egoera ekonomikoa hobetu, ez dut uste nire jaioterrira itzuliko nintzatekeenik. Esan dudanez, honezkero nire bizitza berregin dut eta kanpora noanean, Arabaren falta sumatzen dut. Baina, noski, nire sustraiak bertan daude eta betiere nire herriarekin harreman izango dut.

Arabako ohituretara egokitu behar izan zenuen. Zer kostatu zitzaizun gehien?

Arabako ohituretara egokitzea ez zitzaidan batere kostatu. Guztiz kontrakoa, oso erraz egokitu nintzen eta bertakotzat dut neure burua.

Zure herrialdeko zer alderdi sumatzen duzu gehien faltan?

Familiaz gain, nire herriko janariaren eta giro musulmanaren falta nabaritzen ditut batez ere.

Inoiz bereizkeriarik pairatu al duzu? Zer sentitzen du etorkin batek horrelakoetan?

Inoiz diskriminatuta sentitu izan naiz, bai. Nire ustez, diskriminazioa pertsona duin batek jasan dezakeen egoerarik okerrena da. Umilduta sentitzen zara.

Zure ustez, zer egin beharko genuke etorkinen gizarteratze handiagoa lortzeko?

Nire iritziz, gizarteratze handiagoa lortzeko bi alderdiok esfortzu handia egin beharko genuke, bai etorkinok, bai Arabako gizarteak. Oztopoak gainditu behar ditugu eta prestakuntza eta informazioa eman behar ditugu.

Zer gomendatuko zenioke emigratu nahi duen pertsona bati?

Ikasketak eta prestakuntza izanda emigra dezan gomendatuko nioke.

~ 9 ~

HAN-HEMENGO ISTORIOAK

Azken urteotan hainbat bidaia egin izan ditut nire ezagutzetan sakontzeko asmoz.

Zenbaitetan, bertako erakunde eta GGKEen lankidetza-proiektuetan parte hartzeko aukera

izan dut; horrek errealitatearen ikuspegi zabalagoa eman dit eta nire burua testuingurutik

gertuago sentitu izan dut. Leku horiek, bertako jendea eta haien ohiturak ezagutzeak eta haien

eguneroko ekintzetan parte hartzeak migrazio-prozesua bultzatzen duten arrazoiak hobeto ulertzen

lagundu didate.

Iaz Senegal hegoaldera, Cap Skirring-era, bidaiatu nuen. Casamance-ko eskualdea bisitatzen zenbait egun neramatzanean, paludismoa nuela jakin nuen. Anopheles Plasmodium eltxoaren ziztadaren bitartez kutsatzen da gaixotasun hori. Izen horrek oso gaizki jotzen du gure belarrietan baina senegaldarrentzat eguneroko kontua da. Hain da horrela, ezen honelako esaldiak entzuten diren maiz: “hurrenez hurreneko 12 urtez pairatu izan dut”.

Bidaiako asegurua neukan arren, aukera bakarra izan nuen: tratamendua bertako suhiltzaileen zerbitzuko sorospen-postuan jasotzea. Bertan ospitaleratu ninduten. Osasun-langileak, kasu honetan suhiltzaile batek, gaixotasuna diagnostikatu ondoren, sendagaia ordaintzeko eskatzen dizu eta orduan hasten da tratamendua.

Tratamendua 24 orduko ospitaleratzean eta zain barneko terapian datza, eta gutxi gorabehera 13.000 CFA (19 euro) balio du. Zenbateko handia da hori menu oso baten prezioaren aldean (400 franko CFA, euroaren 60 zentimo). Bizikidetza-unitateak 6 kidez osatuta daude batez beste; beraz, familia gehienek ez dute kide guztientzako sendagaiak ordaintzeko dirurik. Hori da, hain zuzen ere, paludismoa gaixotasun hilgarria izateko arrazoietariko bat. Izan ere, tratamendu egokia garaiz hartu ezean, heriotza eragin dezake.

Ospitaleko oheei, tresna medikoei eta osasungarritasunari dagokienez, pentsaezinak dira bertan eskura izan genituen osasun-baldintzak.

~ 10 ~

Leku hartan ez zegoen gutxieneko garbitasunik, eskularrurik ere ez zuten eta ez genuen medikuak txosten bat idazterik lortu. Halere, aipatu beharra dago suhiltzaileen zerbitzuko kide guztiak oso atseginak izan zirela nirekin eta ondo baino hobeto tratatu nindutela. Guztiek ere gelara sartu orduko zer moduz nengoen galdetzen zidaten. Campos (Mamadou Ba) gaztelaniaz primeran aritzen zen Casamanceko mutilak ere, asko lagundu zigun trukean ezer jaso gabe. Horrekin guztiarekin zera esan nahi dut: une gogorrak gorabehera, esperientzia horri esker jendea ezagutu dudala, dudan

zorte handia balioetsi dudala, eta aitortu behar izan dudala Afrikan bizitzea ez dela erraza.

Egoera askok eta arrazoi askok bultza ditzakete adingabe bat edo ama bat milaka kilometrora dagoen beste herrialde batera alde egitera haien familiarentzako elikagaien bila. Ziur nago, baina, kasu gehienetan familia osoaren ongizatea dutela helburu. Izan ere familia da, hain zuzen, iraupen gutxiko baliabide ekonomikoak dituzten pertsonen oinarria. Sare horretako kideek elkarri ematen dioten laguntzari esker lortzen dute guretzat pentsaezinak diren egoerei aurre egitea.

GGKEek garapen bidean dauden herrialdeetan egiten duten lana herrialde horietara joanda bakarrik balioetsi daiteke. Etxeko sofatik, beharrak estalita ditugula, oso zaila da ulertzea zer esan nahi duen euro batek hainbat herrialdetako bizitzan. Egunero borrokatu behar dute bizirauteko. Beraz, hausnartzera bultzatu nahi zaituztet. Hausnar ezazue benetan “hemengoa nirea den”, “guztiontzat nahikorik ez dagoen” edota “nik eskubide gehiago ditudan hemen jaio nintzelako”. Pentsa ezazue une batez hango baldintzetan, hona etortzeko han utzi behar dituzten pertsonengan. Ba ote du norbaitek non jaiotzen den erabakitzeko aukerarik?

Sandra Llamas, Gasteizen bizi den gizarte-langilea.

~ 11 ~

HARREMANETARAKO: Tel.: 945 564 299 E-posta: goiantaldea@gmail.com

Bloga: goian.tieneblog.net Webgunea: www.goian.org

GOIAN VITORIA-GASTEIZ

Alde Zaharreko egitasmo komunitario hezitzailea da, eta auzokidetasun-hirikidetasunerako baldintzak ezartzea du helburu.

XEDEA

Auzokideon bizi kalitatea hobetzea haien inguruko ekintzetan parte har dezaten sustatuz.

Garapen pertsonal eta talde-garapenerako beharrezko diren gaitasunetan trebatzea, gizarte plural eta kulturaniztunean bizitzeko. Horretarako, kultura- eta aisialdi-jardueretan parte hartzeko aukera ematen dieten esparruak eraikiko dira. Auzoko haur guztientzako inklusioa eta bizikidetza hobetzen laguntzea aisialdiko ekintzak antolatuz. Auzoko gizarte eragile guztien parte-hartzea bultzatzea, guztion artean espazio hezitzaile komun bat sortzeko.

HELBURUAK

Komunitate zentzua bultzatzea hainbat egitura eta sareren bitartez, gizarte kohesioa eta pertenentzia sentimendua handitzeko.

Gizarte gaitasunetan trebatzea aisialdian komunitate-orientabide proiektuetan parte hartuz.

Norbere identitatetik abiatuta errespetuz aritzea, gizarte-kohesioa eta bizikidetza sustatzeko.

BALIOAK

Berdintasuna, errespetua, askatasuna eta auzoan izan eta egotearen erantzukizuna lantzen ditugu, auzo kulturaniztunean bizi garela jakinik eta gaur egun kultura artekotasun egoera horretan ematen diren gabeziak gainditzeko asmoz.

NOREKIN EGITEN DUGU LAN?

Aisialdian hainbat ekintzatan parte hartu nahi duten Gasteizko Alde Zaharreko 6 eta 16 urte bitarteko (LH 1 - DBH 4) haur eta gazteekin.

EGITURA

Talde hezitzailea: haur eta gazteekin batera egitasmoa kudeatu eta dinamizatzen duten pertsonak. Talde laguntzailea: auzoko gizarte-erreferente diren pertsonei irekia. Hona hemen talde horren eginkizuna: proiektu zehatzen jarraipena egitea da, gatazkak konpontzea, esku-hartzeak egokitzea, Goianera sartzen direnei laguntza ematea… Auzoko hainbat erreferentek parte hartzen duten heinean, talde horrek bermatuko du auzoarekin lotura mantentzea.

EDUKIAK

Aisialdian egin daitezkeen hainbat motatako jarduerak; betiere egitasmoaren ikuspegi hezitzailea kontuan izanda egingo dira jarduerak. Hiru arlotan banatu ditugu: kirola, kultura eta IKTak.

~ 12 ~

Simone de Beauvoir Elkartetxea. San Ignacio de Loyola, 8, 3. solairua, 01001, Vitoria-Gasteiz

forumfeminista@yahoo.es. www.forumfeministamariademaeztu.org

MARIA DE MAEZTU FORUM

FEMINISTA

FFMMk sexu arrazoiengatiko bereizkeriarik gabeko berdintasunezko gizarte askea eraikitzea du helburu. Horretarako ezinbestekoa da berehalako aldaketa eta eraldaketa batzuk egitea, epe ertainera nahiz luzera. Aldaketa horiek egitea lortzeko Elkarteak baditu bere jarduerak eta, horiez gain, beste hainbat gizarte-talde demokratiko eta aurrerakoirekin sarean egiten du lan.

Kontuan izan beharreko alderdiak:

1.-• Feminismoaren oinarrizko joerei buruzko eztabaidan, FORUMa Berdintasunaren Feminismoa joeraren barnean kokatuta dago.

2.-• FORUMa ez dago etxekoandreen soldataren alde.

3.-• Hainbat gairi dagokienez, hala nola alardeei, Valentziako Albuferari eta noblezia tituluei dagokienez, FORUMak betiere berdintasunaren alde egin izan du, aldarrikapenak lanarekin, jaiekin nahiz eragin sinbolikoarekin zerikusia izan, eta aldarrikapen hori egiten zuten emakumeen gizarte-klasea gorabehera.

4.-• FORUMaren oinarrizko filosofian haren helburuak lortze aldera beste emakumeen elkarte batzuekin elkarlanean aritzea sartzen da, elkarte horiek feministak izan ala ez.

5.-• FORUMaren oinarrizko filosofian haren helburuak lortze aldera erakundeekin (udalekin, Eusko Jaurlaritzarekin, diputazioekin, Gobernu zentralarekin...) elkarlanean aritzea sartzen da.

6.-• FORUMa beste bitariko talde batzuekin aritzen da elkarlanean (Amnistia

Internazionala, UNICEF...), batik bat emakumeei eragiten dieten gaiak lantzen dituztenean: sexuagatiko indarkeria, ablazioa, sexu- eta ugalketa-eskubideak...

7.-• FORUMak, halaber, mundu osoko emakume-taldeekin elkarlanean aritzea du helburu berdintasunaren alde egite aldera.

8.-• 2005ean eta 2007an onartutako berdintasunaren legeei dagokienez (Euskadikoa eta Estatuko Lege Organikoa), FORUMak lege horiek bultzatu izan ditu eta legeok onartu ondoko eztabaidan parte hartu izan du, Legebiltzarrean izapidetu aurretik nahiz izapidetzeko unean bertan.

9.-• Genero-indarkeriaren aurkako legeari dagokionez, FORUMaren iritziz ezinbestekoa zen ezaugarri horiek biltzen zituen lege bat onartzea. Hala ere, hainbat ataletan ez dator legearekin bat.

10.-• Emakumeen plataformei eta alderdiei dagokienez (Alderdi Feminista, Plazandreok, Iniciativa Feminista, etab.), FORUMarentzat pozgarria izan da horiek eratu izana. Hala ere, inoiz ez du horien aldeko botorik eskatu.

~ 13 ~

Gizarte-gaiei buruzko berriak

Etorkinek EAEko diru-kutxa publikoetara dakartzaten diru-

sarrerek egindako gastua gainditzen dute

‘Euskadiko immigrazioaren eragin ekonomiko eta demografikoa’ ikerketaren arabera,

etorkinek EAEko diru-kutxa publikoetara dakartzaten diru-sarrerek gizarte-ongizateko

sisteman egiten duten gastua gainditzen dute.

Ikerketak 2008 (krisi ekonomikoaren

aurretik) eta 2012 (krisi ekonomikoan

murgilduta) urteak hartu ditu oinarri, eta

zera ondorioztatu du: bi ekitaldiotan

etorkinen ekarpen ekonomikoa positiboa

izan zela; 2008an 71 milioi euroko

ekarpena egin zuten, eta 2012an, 32 milioi

eurokoa.

Atzerritarrei egotz dakiekeen gizarte-

gastua prestazio ekonomikoetatik eta

gizarte zerbitzuetatik dator. Gastu horiek

118 milioi euroan hazi ziren 2008 eta 2012

urte bitartean. Hezkuntzan (+ 41 milioi),

osasunean (+44 milioi) eta etxebizitzan

(+16 milioi) eginiko gastuak, berriz,

gutxiago hazi dira.

Bestalde, kolektibo horrek ekarritako diru-

sarrerak PFEZarekin lortutako diru-bilketa

(+88 milioi) eta gizarte-segurantzarako

kotizazio (+68 milioi) handiagoetatik datoz.

BEZa, berriz, gutxiago hazi da (+29 milioi),

baita zerga bereziak ere (+3 milioi).

Eragin demografikoa

Etorkinen eragin demografikoari

dagokionez, txostenaren arabera, «erabat

positiboa» da; izan ere, etorkinak etorri

izan ez balira, EAEk 50.000 biztanle galduko

zituzkeen.

Horrez gain, immigrazioaren ondorioz,

biztanleria zaharkitua gaztetu egin da,

jaiotza-tasa handitu egin da, eta lan egiteko

adina duten pertsonak ugaritu egin dira.

Lan egiteko adina duten pertsona horiek,

gainera, «ez dira euskal hezkuntza-

sistematik igaro» eta, beraz, ez dute gastu

hori egin.

Ikerketa egoera erregularrean dauden

etorkinekin egin da. Ez dira kontuan hartu,

beraz, nazionalitate espainiarra eskuratu

duten etorkinak, ez eta egoera

irregularrean dauden etorkinak ere (horiek

EAEko etorkin guztien % 10 dira bakarrik).

NAIZ|BILBO|2015/10/21

~ 14 ~

% 0,00

% 10,00

% 20,00

% 30,00

% 40,00

% 50,00

% 60,00

% 70,00

% 80,00

% 90,00

% 100,00

Espainiako herritarrak

Europako Erkidegokoak ezdiren atzerriko herritarrak

Europako Erkidegokoatzerriko herritarrak

Langabezia-prestazioak (2014ko ekaina)

Espainiako herritarrak

Atzerriko herritarrak

GEZURTA DITZAGUN ZURRUMURRUAK

Lan-merkatua

Zurrumurrua: “Lana kentzen digute”

Langabezia etorkinen erruz sortzen dela entzun ohi dugu. “Lana kentzen digutelako” ez omen dute espainiarrek lanik. Krisi garaian behin eta berriro entzuten dugu ideia

hori.

Egia

Lan eta Gizarte Segurantza Ministerioaren arabera:

“Lana galtzeari buruzko datuek (...) frogatzen dute krisiak ez duela langile espainiarren ordez atzerritarrak jartzea eragin. Lanbide jakin batean espainiarren lanpostuek behera

egiten dutenean atzerritarren lanpostuek ere behera egiten dute gehienetan”.

Biztanleria Aktiboaren Inkesta (2014ko bigarren hiruhilekoa)

Espainian 17 milioi pertsona lanean ari dira.

Horietatik 10etik 1 baino ez da atzerritarra.

~ 15 ~

Lan-merkatua

Hainbat ikerketaren arabera, etorkinek

espainiarren soldataren erdia kobratzen

dute batez beste. Beste talde batzuek

ere, emakumeek eta gazteek esate

baterako, soldata-diskriminazioa pairatu

ohi dute.

Familiaren laguntza-sarerik ez dutenez,

krisiak modu larriagoan eragiten die

etorkinei.

Batzuetan, enplegu-emaileek arbuiatu

egiten dituzte haien azalaren kolorea,

erlijioa edo janzkera direla eta.

Espainian ez dituzte beti haien ikasketa-

tituluak onartzen. Hori dela eta, ezin

dituzte hainbat lan lortu nahiz eta

horietarako kalifikatuta egon. Egiten

duten lanerako gehiegizko kualifikazioa

duten langileen kopurua handiagoa da

etorkinen kasuan Espainiako herritarren

kasuan baino.

Enplegu-kolokatasuna ere handiagoa da

etorkinen artean. Lan-baldintza txarrak

dituzten lanpostuetan eta sektore

ezegonkorretan etorkin ugari daude. Lan

horiek eskatzen duten prestakuntza-

maila sarritan haien kalifikazioa baino

baxuagoa da.

Etorkinak Espainiako lan-merkatuan

lanean hastearen ondorioak

Immigrazioak eragin handia izan du

Espainiako jarduera-tasan, zuzenean

nahiz zeharka.

Immigrazioak Espainiako lan-merkatuari

mugikortasuna ekarri dio, eta enpresek

tradizioz aipatu izan dituzten

zurruntasun batzuk konpondu dituzte.

Etxeko lanetan eta haur eta adineko

pertsonen zaintza-lanetan etorkinen

kopurua handitzearen ondorioz,

Espainian lan-bizitza eta familia

bateragarriago egin dira eta, horren

ondorioz, lana, fiskalitatea eta

kontsumoa bultzatu dira.

Azken urteotan idatzitako zenbait

ikerketak azpimarratu dutenez, etorkinek

EAEko diru-kutxa publikoetara

dakartzaten diru- sarrerek egindako

gastua gainditzen dute. Espainiako

Bankuak berak hainbatetan aipatu izan

duenez, etorkinek ez dute gizarte-gastua

handitu, baizik eta Gizarte Segurantzako

defizita murriztu dute haien ekarpenen

bitartez eta, beraz, pentsioei aurre

egiten lagundu dute.

Espainian lanean ari diren 10 pertsonatatik 1 baino ez da atzerritarra. Etorkinek onura

asko ekartzen dizkiote lan-merkatuari, eta krisiak modu larriagoan eragiten die

etorkinei Espainiako herritarrei baino.

Atal hau egiteko STOP RUMORES webgunean oinarritu gara: http://stoprumores.com

~ 16 ~

IKASI HIZKUNTZAK

Datu pertsonalak /Datos personales/ معلومــات شخـصـية /Personal

Information

GOAZEN Eguneroko Hiztegia lanetik hartuta. Hiztegi hori Etorkinak gizarteratzeko harrera programaren

baitan egin zuen ADRA Fundazi

Izena االســــم

Nombre Name

Abizena النســــب

Apellido Surname

Adina الســـن

Edad Age

Nazionalitatea الجــــنسية

Nacionalidad Nationality

Helbidea العـــنـوان

Dirección Address

Kalea الشــــارع

Calle Street

Zenbakia الرقـــم

Número Number

Pisua الشـــقة

Piso Floor

Atea الـــباب

Puerta Door

Posta kodea الرمز البريدي

Código postal Postcode

Udalerria مديـــنة

Municipio Town

Probintzia مقاطعة

Provincia Province

Herrialdea البلد

País Country

Helbide elektronikoa ونيالبريـــد االلكتر

Dirección de correo electrónico E-mail address

Telefono zenbakia رقــــم الهاتف

Número de teléfono Telephone number

~ 17 ~

Kultura arteko sukalde liburua

ARROSAK

Lorea egiteko osagaiak: Betegarria egiteko osagaiak:

Irina Sesamo txigortua

Margarina Almendra edo kakahuete birrinduak

Koloragarri likidoa Eztia

Eztia Laranja-lorezko ura

Laranja-lorezko ura Abrikot-marmelada

Ura Halva

Gatz apur bat Arrautza-zuringoak

Limoia

NOLA EGIN Lorea:

Bahetu irina (3 katilu) eta nahasi margarina urtu hoztuarekin (margarina-kopuruak irin-

kopurua halako erdia izan behar du) ur epelarekin eta laranja-

lorezko urarekin. Gatz apur bat erantsi eta orea katiluetan

banatuko dugu. Ondoren, katilu bakoitzean koloragarria botako

dugu. Orea berdinduko dugu fin-fina geratu arte eta, azkenik,

zirkulu formako molde bat erabilita moztuko dugu.

Betegarria: Katilu batean almendra edo kakahuete birrinduak, arrautza-zuringoak, azukrea, abrikot-marmelada, halva eta limoi birrina nahasiko ditugu.

Loreak honela muntatuko ditugu: 1. 3 ore honela kokatu: 2. Jarri betegarria oreen erdian: 3. Zirkulu bakoitza erditik tolestu: 4. Biribilkatu: Loreak labean sartuko ditugu 180ºC-an 15-20 minutuz.

Eztia eta laranja-lorezko ura nahasi, berotu, eta loreak nahasketa horrekin bustiko ditugu. Ondoren, hozten utziko ditugu.

Eta, orain bai, arrosak… JATEKO PREST DITUGU!

Kultura arteko jardunaldietan prestatutako errezeta. Egilea: Amel Messadi Eps Khier.

~ 18 ~

GENERO BERDINTASUNA

Neska politak fusilekin: gerrillari kurduak fetitxetik haratago

Mendebaldeko hedabideak azaletik ematen ari dira Siriako emakume kurduen borrokaren berri: estetika eta estereotipoak azpimarratzen dituzte, zergatietan sakondu ordez. Mugimendu hori, baina, armetatik haratago doa, eta Rojavako politikaren eraldaketa politikoa eta askapen eta ahalduntze prozesua ditu atzean.

Kobanê, Turkiaren mugakidea den Siria iparraldeko hiri kurdua, Estatu islamiarraren (ISIS) eraso gogorrak jasaten ari da; muturreko talde islamiarrik berriena da ISIS. Gatazka islatzeko gehien erabiltzen diren argazkietako batzuetan emakume kurdu ederrak azaltzen dira milizianoen aurka borrokatzen ari direla AK-47 fusil errusiar ospetsuekin. Gerrillariei buruz idatzitako erreportaje askotan egileak harrituta ageri dira “ISIS hiritik gertu dagoela ikusita, emakumeek ere armak hartu baitituzte borrokatzeko”. “Ama-alabak batera borrokatzen dira eta emakume komandanteak eta guzti dituzte. Pentsa!”, diote aho zabalik. Inoiz artikuluak zorotasun puntu bat ere badute. Orain emakumeei borrokatzen uzten dietela esaten dute, islamistak ikaratuta baitaude ez ote dien emakume batek tiro egingo, hala izatekotan ez luketelako paradisu agindua zapalduko. Emakume kurduak, nahi gabe, mendebaldeko prentsaren fetitxe bilakatu dira.

Emakume kurduei buruzko erreportaje ia guztiek azaleko kontuen berri baino ez dute ematen, ez dira fetitxetik haratago joaten.

Emakumeak gerrillari uniformea jantzita islatzen dituzte “gizonen” gauzak egiten ari direla, hala nola borrokatzen edo tiro egiten ari direla. Hori da, hain zuzen, emakumeak berrietan agertzeko kontuan hartzen diren irizpideetariko bat, “ez dakit noren emazte” izatearekin eta eraila izatearekin batera. Irudiekin batera estereotipo ugari ere ageri dira erreportajeotan: “tiroak ematen ditu baina oso atsegina da beste gerrillariekin”, “oso komandante ona da, beti dauka irribarrea aurpegian”, “ederrak eta indartsuak”, eta abar. Salbuespenak salbuespen, testu horietan guztietan Siriako Kurdistanen gertatzen ari den prozesu iraultzailearen bereizgarriei dagokienez ia erabateko ez-jakintasuna da nagusi, batik bat bertako emakumeen ahalduntze-mailari eta parte-hartze publikoari dagokienez.

Emakumeek borroka armatuan parte hartzea ez da gauza berria; Salvadorren, Nikaraguan, Kuban, Aljerian, Vietnamen, Euskal Herrian, Mendebaldeko Saharan eta Palestinan esate baterako gauza bera egin zuten. Gainera, ez da emakume kurduek autodefentsarako armak hartzen dituzten lehenengo aldia: 1993tik egin

~ 19 ~

izan dute; izan ere, orduan haien unitatea sortu zuten -YJA Star- Kurdistango Langileen Alderdiko (PKK) gerrillari atxikia. Bashar Al Asaden mendeko Siriako gobernuaren aurkako protestak zabaldu eta kontrolik gabeko gatazka militarra piztu zenean, Rojavako (hala esaten diote Siriako Kurdistani) kurduek autodefentsarako unitateak sortu zituzten, YPG unitateak, eta tropak haien lurraldearen mugak defendatzeko bakarrik erabiliko zituztela esan zuten. Ia-ia aldi berean emakumeek ere beraien unitate armatuak, Emakumeen Autodefentsa Unitateak (YPJ), sortu zituzten. Gaur egun 8.000-10.000 borrokalarik osatzen dituzte unitate horiek.

Autoantolakuntza politikoa: borroka armatutik haratago

Rojavako emakumeek ia hiru urte daramatzate eraldaketa politikoko prozesuaren buru izaten. Prozesu horrek premisatzat duen epaiak ondorio sakonak ditu, honako hau esate baterako: emakumeen askapenik eta ahalduntzerik gabe, ezin da demokraziarik egon. Esaldi horrek estetika alde batera uzten du eta zera dio: emakumeak eremu publikoan guztiz sartu ezean eta, are gehiago, mendeetan zehar inbisibilizatu gaituen eremu publikoaren eta pribatuaren arteko banaketa hautsi ezean, ez dagoela gizarte bat demokratikotzat hartzerik. Jatorri erabat tradizionaleko gizarte batean, haien kide eta bizilagunei aurre egin eta mendebaldeko herrialdeotan usaindu ere egin ez ditugun aurrerapausoak instituzionalizatzea lortu dute.

“Muturreko indarkeria patriarkaletik gentozen: gurasoek adostutako derrigorrezko ezkontzak, poligamia, ohorezko krimenak, etxeko indarkeria eta bortxaketak jasaten genituen; zonalde batzuetan oraindik ere horrelakoak gertatzen dira. Orain, berriz, badira udalerri eta kantonamenduetan mugimendu kurduak gobernatutako guneak eta emakumeek horietara jo dezakete erasorik jasanez gero”, dio Meral Cicek-ek, kazetaria eta emakume kurduen mugimenduko militantea. Asiya

Abdullah Batasun Demokratikoaren Alderdiko kopresidenteak (PYD) Rojavako eraldaketa demokratikoko liderra denak, zera dio: “Horrelakoetan emakumeei lagundu baino horiek ahalduntzea helburu duen ikuspuntua erabiltzen dugu. Justizia sistema paraleloa sortu dugu, eta emakumeen aurkako indarkeria kasuak emakumez bakarrik osatutako auzitegiek epaitzen dituzte. Emakume horien erabakia loteslea da erkidego osorako”. Bai, ondo irakurri duzue.

Gainera, Rojavako hiru kantonamendu kurduetan -Cîzre, Afrin eta Kobane- emakumeentzako pentsamendu- eta prestakuntza-eskolak eraiki dira, baita fabrikak ere, emakumeei lana emateko eta haien autonomia sustatzeko. Politika feminizatzearen alde egin dute gogoz, makrotik haratago. Hainbat emakume alkate eta ministro eta emakume bat kantonamenduko presidente izendatzeaz gain, erabakitzeko ahalmena deszentralizatzearen alde ere egin dute, gizon helduen neurrira egindako egitura politikoen esku bakarrik egon ez dadin. Emakumeen eta gazteen tokiko asanbladak, eskualdekoak eta kantonamendukoak eratu dira; horiek benetako erabakitzeko ahalmena dute eta gobernuko kontseilu eta maila guztietan ordezkariak dituzte. Ordezkaritza-sistema behetik gorakoa da, hots, oinarrizko egiturak ditu ardatz nagusi; izan ere, egitura horietan hain zuzen izan dugu emakumeok eraginik eta erabakitzeko ahalmenik handiena. “Hasieran kostatu egin zitzaigun. Gizonei gehiegi gustatzen zaie boterea eta eremu publiko osoa hartzen ohituta daude, beraz gizonak berriz heztea izan zen lehenengo erronka”, dio Abdullah-k.

Ekonomiaren arloan, Al-Asaden gobernuaren ondoriozko gerra, inbertsio eta azpiegitura falta gorabehera, ekonomia kooperatiboa bultzatzea dute helburu, merkatura begiratu ordez erkidegoari begiratzen diona, etekinak guztion onerako erabiltzeko eta ez gizonez bakarrik osatutako (hala diote mundu mailako estatistikek) oligarkia txiki baten onerako.

Nora Miralles, http://www.pikaramagazine.com Argazkia: Eulàlia Reguant

~ 20 ~

Ikasi AnDaRinArekin

Kaixo neska-mutilok! Hemen naiz berriz ere zuekin.

Azkeneko aldiz topo egin genuenean, bokalak galduta zituen hitz bat ikasi

genuen, gogoratzen? Hona hemen hitza: BERDINTASUNA. Elkarrekin ohartu

ginen gure ingurura begiratuta erlijio, azalaren kolore eta jatorri desberdina

duten neska-mutilak ikus ditzakegula, baina desberdintasun horiek guztiak gorabehera, haur

guztiek eskubide berberak dituzte.

Eskubide berberak izatea aukera berberak izatea esan nahi du.

Gaurkoan Fana aurkeztu nahi dizut.

Zure ustez, Fanak ikastetxera joateko eta nahi duena ikasteko zuk dituzun aukera berberak al ditu?

Zer ikasi nahiko zenuke handitan? Jarraian, irudikatu zeure burua lan hori egiten.

Agur esan baino lehen eskatu nahi nizuke honako hau gogora dezazun eta ingurukoei ere

gogoraraz diezaiezun:

GUZTIOK BERDINAK GARA ETA AUKERA BERBERAK IZAN BEHAR DITUGU.

Fana hitzak esperantza esan nahi du… eta horixe da, hain zuzen

ere, Fanak inoiz galtzen ez duena. Fana Etiopian bizi da, Baren

zehatz-mehatz. Ez zen lan makala izan Fanari argazki hau egitea;

izan ere, neskek ez dute argazkiak ateratzen uzteko ohiturarik.

Ia-ia ez du irribarrerik egiten baina ez triste dagoelako, guztiz

kontrakoa! Fana oso zoriontsua da. Hala ere, ez da egokitu zaion

bizitzarekin konformatzen… erizaina izatearekin amets egiten du.

Baina amets hori zaila izango da betetzen, ba al dakizue zergatik?

Fana ezin delako ia-ia inoiz ikastetxera joan! Ama ur bila doan

bakoitzean (etxean ez baitute txorrotarik!) Fanak etxean geratu

behar izaten du anaia-arreba gazteagoak zaintzen eta familia

osoarentzat jatekoa prestatzen 9 urte baino ez dituen arren.

~ 21 ~

KULTURA ARTEKO ISTORIOAK

BAWKE

Hisham Zamam / Norvegia, 2005 / 15 min.

Immigrazioa eta mugak 10 urtetik aurrera Euskal Herria

Gizon bat eta bere semea denbora luze daramate ihesi. Helburura iristen direnean, oraindik ere arazoak dituztela ohartzen dira. Aitak erabaki zaila hartu behar du semearen etorkizunean pentsatuz: bi bide gaiztoren artean aukeratu beharko du. http://www.youtube.com/watch?v=BY3me3rtA3Y

PARISEN ATARIAN (A LAS PUERTAS DE PARIS)

Joxean Fernandez/Espainia, 2008/45 min.

Immigrazioa eta mugak 12 urtetik aurrera Euskal Herria 60ko hamarkadaren amaieran 600.000 espainiar baino gehiago bizi ziren Frantzian. Bertako etorkin komunitaterik handiena osatzen zuten. Horien ia erdiak Espainiako hainbat tokitatik iritsitako emakumeak ziren. Horietako askok atezain lan egiten zuten Parisen. Batzuek oraindik ere atezain dihardute. Beste batzuk Espainiara itzuli dira edo erretiratzen direnean itzultzeko asmoa dute. Parisen atarian dokumentalak etorkin, emakume eta langile gisa izandako esperientziaren berri ematen du. Lekukotasun horiek historia ulertzen laguntzen digute, eta nahitaez gaur egungo egoerarekin paralelismoak ezartzera garamatzate…

LALIA

Sílvia Munt / Espainia, 1999 / 14 min.

Kultura artekotasuna, egungo gatazkak munduan 8 urtetik aurrera Euskal Herria

Laliak bere jaioterriaren berri ematen digu, Sahararen berri alegia. Haren idazlantxoaren bidez, Laliaren munduan sartuko gara. Haren mundua amets galduz eta bizi gabeko oroitzapenez osatuta dago baina, azkenean, esnatu eta errealitatearekin egiten dugu topo. Laliak errealitate horretatik ihes egin nahi du, eta Aljerian kokatutako iheslarientzako eremu batera erbesteratuko da. http://vimeo.com/14922924

ZINHEZBAko programetatik hartuta. Programa horiek zinemaren bitartez giza eskubideen

inguruan heztea dute helburu, http://www.zinhezba.org

~ 22 ~

Izena:

Telefonoa:

INKESTATXO honetan parte hartu besterik ez duzu. Ondoren, ADRA Fundaziora

bidali eta jasotako inkesta guztien artean zozketa egingo dugu.

Arabako zer herri edo hiritan bizi zara?

Non eskuratu duzu aldizkaria?

_________________________________________________________________

Zerbait ikasi al duzu aldizkaria irakurtzen ari zinela?

_________________________________________________________________

_________________________________________________________________

Egokia iruditzen al zaizu aldizkariaren edukia? Zergatik?

_________________________________________________________________

_________________________________________________________________

Zer gehituko zenuke? Eta zer kendu?

_________________________________________________________________

_________________________________________________________________

Helbideak:

Posta-helbidea: Pintore kalea, 76, 01001 Vitoria-Gasteiz, Araba

Posta elektronikoa: kolorezkolore@adra-es.org