la organización del Espacio

Embed Size (px)

Citation preview

  • 8/18/2019 la organización del Espacio

    1/7

    LA ORGANIZACIÓN DEL ESPACIO Y SUS CONSECUENCIASEPISTEMOLOGICAS

    Autoras: Lic. Karina Gianni Lic. Graci!"a M!"ita

      En !st! art#cu"o $!sarro""ar!%os "a noci&n $! !s'acio( !n "o )u! s! r!*i!r!!s'!c#*ica%!nt! a" +Gru'o $! $!s'"a,a%i!nto-( isto $!s$! $os '!rs'!ctias!'ist!%o"&/icas: "a $! 0. Poincar1 $! tint! con!nciona"ista otra $! natura"!,aconstructiista !n "a cu2" 'o$!%os u3icar a Pia/!t.  La '!rs'!ctia con!nciona"ista 'ostu"a )u! "as t!or#as ci!nt#*icas no son una co'ia *i!"$!" %un$o o34!tio( sino !" 'ro$ucto $! un acu!r$o con!nciona" !ntr! "a co%uni$a$ci!nt#*ica. Est! acu!r$o !st2 $!t!r%ina$o 'or ra,on!s $! co%o$i$a$ s!nci""!,. D!%an!ra )u! "as r!"acion!s "&/icas %at!%2ticas )u! *or%an !" n5c"!o $!" conoci%i!ntoci!nt#*ico son con!nciona"!s. Por ta" %otio( !" conoci%i!nto ra$ica !n "a 'osi3i"i$a$

    $! $ar int!r'r!tacion!s $istintas $! "a r!a"i$a$.  Por otra 'art!( una 'ostura constructiista s!6a"a )u! "as cat!/or#as ci!nt#*icas s!constru!n !n !" s!no $! "a int!racci&n !ntr! su4!to o34!to. Por "o tanto( "osconoci%i!ntos no son 'ro$ucto $! un r!/istro 'or 'art! $!" su4!to $! $atos aor/ani,a$os in$!'!n$i!nt!%!nt! $! 1" !n un %un$o !7t!rior. Si 3i!n !" su4!to nac! conci!rtas 'r!%isas 3io"&/icas( 1stas 'or si so"as no a"can,an 'ara conoc!r( sino )u! !sn!c!saria "a int!racci&n con "a r!a"i$a$ *#sica socia" 'ara construir as# "as cat!/or#as $!conoci%i!nto.  Co%o a $i4i%os( nos c!ntrar!%os !n !" !stu$io $! "a noci&n $! +Gru'o $!$!s'"a,a%i!nto- )u! Pia/!t to%a $!" %at!%2tico 0. Poincar1( 'ara "u!/o $!sarro""ar "as$i*!r!ncias )u! !7ist!n !ntr! !stos $os autor!s con r!s'!cto a "a natura"!,a 'ro'ia $!!st! Gru'o a "as $istintas 'osturas %!to$o"&/icas.  As#( "a !'ist!%o"o/#a $! 0. Poincar1 )u! si 3i!n !s con!nciona"ista ta%3i1n con""!auna ins'iraci&n a'riorista( 'ostu"a )u! "a !structura $! /ru'o !s una con$ici&n 'r!ia n!c!saria $! "a or/ani,aci&n !s'acia"( %i!ntras )u! 'or otro "a$o( 'ara Pia/!t !st! /ru'os! constru! a'oa$o !n "a !"a3oraci&n $!" o34!to '!r%an!nt!.

    8. La noci&n $! !s'acio !n Poincar1

      0. Poincar1 *u! un %at!%2tico *#sico *ranc1s )u! r!a"i,& %5"ti'"!s tra3a4os ac!rca $!"a to'o"o/#a "as /!o%!tr#as no !uc"i$ianas( "o cu2" "o ""!& a '"ant!ars! 'ro3"!%as

    !'ist!%o"&/icos r!"atios a "a natura"!,a $!" !s'acio a "as con!7ion!s !ntr! "a/!o%!tr#a "a *#sica.  Una $! "as conc!'cion!s $! Poincar1 ac!rca $!" !s'acio s! r!*i!r! a n!/ar !" su'u!sto!s'acio a3so"uto $! "a M!c2nica N!9toniana 'ostu"ar "a !7ist!ncia $! un !s'acior!"atio.  E" !s'acio r!"atio s! r!*i!r! a )u! so"o 'o$!%os a3"ar $! 'osicion!s %oi%i!ntosr!s'!cto $! otros o34!tos. A" r!s'!cto( Poincar1 $a a"/unos !4!%'"os %u si/ni*icatios

     'ara i"ustrar !sta i$!a:Su'on/a%os )u! !sta%os s!nta$os !n una a3itaci&n a un o34!to co"oca$o so3r! "a%!sa( !sta%os in%&i"!s $urant! un s!/un$o na$i! toca !" o34!to. Si $!ci%os )u! !"

     'unto A )u! ocu'a3a !s! o34!to a" 'rinci'io $! !s! s!/un$o !s i$1ntico a" 'unto ; )u!

    ocu'a a" *ina"( !star#a%os !)uioca$os 'or)u! +$!" 'unto A a" 'unto ; a %.- $ic!Poincar1( a )u! !" o34!to !s tras"a$a$o 'or !" %oi%i!nto $! "a Ti!rra.

    1

  • 8/18/2019 la organización del Espacio

    2/7

      Si!%'r! %!$i%os *r!nt! a ci!rtos r!*!r!nt!s !n cons!cu!ncia no 'o$!%os sa3!r si uno34!to a ca%3ia$o $! 'osici&n a3so"uta !n !" !s'acio. P!ro s# 'o$!%os sa3!r si "a

     'osici&n r!"atia $! un o34!to con r!"aci&n a otros a aria$o o no ( *un$a%!nta"%!nt!(si "a 'osici&n r!"atia $! !st! o34!to r!s'!cto $! nu!stro cu!r'o a aria$o? $! "o )u! s!$!$uc! )u! !" instru%!nto $! %!$i$a natura" !s nu!stro 'ro'io cu!r'o.

      E" ori/!n $!" conc!'to $! !s'acio r!"atio s! $!3! a nu!stra ca'aci$a$ $! %oi%i!nto.Gracias a !sta ca'aci$a$( 'o$!%os co%'ro3ar co%o to$o !" Uni!rso o3!$!c! a "as%is%as "!!s.  Estas o3s!racion!s nos ""!an a no%3rar( aora s#( a una !structura *un$a%!nta" )u!Poincar1 ""a%a +Gru'o $! "os Moi%i!ntos- )u! $!scri3! $! "a si/ui!nt! *or%a: +@!"sist!%a $! !4!s $! coor$!na$as con "as cua"!s r!"aciona%os natura"%!nt! to$os "oso34!tos !7t!rior!s( !s un sist!%a $! !4!s inaria3"!%!nt! "i/a$o a nu!stro cu!r'o )u!trans'orta%os a to$as 'art!s con nosotros.-1. Esta !structura !s "a )u! nos '!r%it!"oca"i,ar un o34!to )u! ocu'a un 'unto !n !" !s'acio( a )u! 'ara "oca"i,ar !" %is%o !sn!c!sario r!'r!s!ntar%! "os %oi%i!ntos )u! ar#a%os 'ara a"can,ar"o( ac"ara: +no s!trata $! r!'r!s!ntars! "os %oi%i!ntos %is%os( sino 5nica%!nt! $! r!'r!s!ntars! "as

    s!nsacion!s %uscu"ar!s )u! aco%'a6an a !stos %oi%i!ntos@-2  Est! +Gru'o $! "os Moi%i!ntos- !st2 !%'ar!nta$o con !" !s'acio '!ro no !s!)uia"!nt! a 1"( 'or)u! !" !s'acio !s un continuo %at!%2tico in*inito no 'o$!%osr!'r!s!ntarnos %2s )u! continuos *#sicos o34!tos *initos.  Sin !stas i%'r!sion!s %otric!s no t!n$r#a%os noci&n $! !s'acio( 'or !sto !s )u! 'araun s!r a3so"uta%!nt! in%&i" no a3r#a ni !s'acio ni /!o%!tr#a 'or %2s )u! "oso34!tos s! %oi!ran a"r!$!$or $! 1" no 'o$r#a i$!nti*icar ca%3ios $! 'osici&n sino )u!s!r#an si%'"!s ca%3ios $! !sta$o.  As#( Poincar1 ac! una $istinci&n !ntr! "os ca%3ios $! !sta$o "os ca%3ios $!

     'osici&n !n !" s!no $! "os acont!ci%i!ntos. Estos ca%3ios $! 'osici&n son "os )u! 'u!$!n s!r corr!/i$os %!$iant! un $!s'"a,a%i!nto corr!"atio $! nu!stro 'ro'io cu!r'osi un o34!to )u! !sta3a ant! %# s! a $!s'"a,a$o 'u!$o( %oi1n$o%! !n "a %is%a$ir!cci&n( o"!r a !ncontrar"o ant! %is o4os( !s $!cir( 'u!$o r!sta3"!c!r "a s!nsaci&n

     'ri%itiaB( %i!ntras )u! "os ca%3io $! !sta$o no 'u!$!n s!r corr!/i$os a )u! sonirr!!rsi3"!s. Ca3! ac"arar )u! !sta $istinci&n !s *un$a%!nta" 'ri%itia.  Aora 3i!n( !" +Gru'o $! "os %oi%i!ntos- no !s $a$o 'or "a !7'!ri!ncia( sino )u!constitu! "a *or%a +a 'riori- $! nu!stras 'ro'ias con$uctas !n !" !s'acio +@)u! si

     'or !s'acio s! !nti!n$! un continuo %at!%2tico $! tr!s $i%!nsion!s( )u! *u!ra a%or*o 'or otra 'art!( !s !" !s'#ritu )ui!n "o constru!( '!ro no "o constru! sin na$a( a )u! "!ac!n *a"ta %at!ria"!s %o$!"os. Estos %at!ria"!s( co%o !stos %o$!"os( 'r!!7ist!n !n1". P!ro no a un %o$!"o 5nico )u! s! "! i%'on/a( 'u!s ti!n! 'ara !"!/ir. Por !4!%'"o(

     'u!$! !"!/ir !ntr! !" !s'acio $! cuatro !" !s'acio $! tr!s $i%!nsion!s.-

    3

      La /!o%!tr#a !uc"i$iana no s!r#a %2s )u! un +con!nio-( $! "o )u! $!ria )u!cua")ui!r otra /!o%!tr#a 'o$r#a s!r 2"i$a 'ara !7'r!sar "os $atos *#sicos.

    . E" !s'acio !n Pia/!t

      E" !s'acio !s una $! "as cat!/or#as )u! Pia/!t s!/uir2 !n su !o"uci&n( a "o "ar/o $!"ca%ino )u! r!corr!r2 !" su4!to !'ist1%ico( $!s$! !" !/oc!ntris%o acia !"

    8 Poincaré, Henri, “El valor de la ciencia”, Bs.As., Espasa Calpe, 1946, Cap. 3, Pá.!". #$id

  • 8/18/2019 la organización del Espacio

    3/7

    $!sc!ntra%i!nto. Para !st! autor "a construcci&n $! !sta noci&n !s un #n$ic! $!"$!sarro""o $!" conoci%i!nto 2"i$o.

    En !" 'r!s!nt! tra3a4o nos c!ntrar!%os !s'!cia"%!nt! !n "a or/ani,aci&n $!" ca%'o!s'acia" $urant! to$o !" '!r#o$o s!nso%otor( )u! !o"ucionar2 $!s$! !" !s'acio 'r2cticoasta "a constituci&n $! "os /ru'os r!'r!s!ntatios.

      Para !sto $!sarro""ar!%os "as s!is *as!s 'or "as )u! atrai!sa !" su4!to !n "a constituci&n$!" ca%'o !s'acia". Las $os 'ri%!ras *as!s s! caract!ri,an 'or "a co!7ist!ncia $! /ru'os!t!ro/1n!os 'r2cticos( !s $!cir )u! ca$a actii$a$ $!" su4!to cr!a un !s'acio $i*!r!nt!)u! '!r%an!c! sin coor$inaci&n !ntr! s#. Esto si/ni*ica )u! "as r!"acion!s !s'acia"!s

     '!rci3i$as no 'u!$!n uni*icars! situars! !n un %!$io co%5n. La t!rc!ra *as! )u! s!inau/ura con "a coor$inaci&n $! "os /ru'os 'r2cticos( /racias a "a coor$inaci&niso%otora( !s a)u!""a !n "a cua" s! constitu!n "os /ru'os su34!tios. Esta%os !n

     'r!s!ncia $! un o34!to )u! a5n no !st2 $ota$o $! '!r%an!ncia sustancia" un su4!to )u!no !s conci!nt! $! sus 'ro'ios %oi%i!ntos( 'or "o tanto no 'o$r2 situar "os o34!tosunos !n r!"aci&n con "os otros !n un !s'acio co%5n.  La cuarta *as! !s a)u!""a !n "a cua" s! constitu! !" +/ru'o $! o'!racion!s r!!rsi3"!s-.

    S! corr!s'on$! !n r!"aci&n a "a noci&n $! o34!to con !" inicio $! "a 35s)u!$a $!" o34!to$!sa'ar!ci$o( sin t!n!r !n cu!nta "os $!s'"a,a%i!ntos isi3"!s.  La )uinta *as! r!'r!s!nta "a constituci&n $! "os /ru'os +o34!tios- $! $!s'"a,a%i!nto(!s $!cir "a noci&n $!" $!s'"a,a%i!nto $! "os o34!tos unos !n r!"aci&n con "os otros(situa$os !n un %!$io o%o/1n!o. Por 5"ti%o "a s!7ta *as! i%'"ica "a !"a3oraci&n $! "os/ru'os +r!'r!s!ntatios-( !s $!cir "a r!'r!s!ntaci&n $! "as r!"acion!s !s'acia"!s !ntr! "ascosas "a r!'r!s!ntaci&n $! "os $!s'"a,a%i!ntos $!" 'ro'io cu!r'o conc!3i$o aoraco%o un o34!to %2s !ntr! otros( )u! s! u3ica !n un !s'acio co%5n. Pasar!%os aora a$!sarro""ar ca$a una $! !stas s!is *as!s !n $!ta""!.  La constituci&n $! "a noci&n $! o34!to !s corr!"atia a "a or/ani,aci&n $!" ca%'o!s'acia" !n s# %is%o. Es $!cir )u! !n !" inicio !" o34!to no !s na$a %2s )u! !" cua$ros!nsoria" +a $is'osici&n- $! "os actos( no !s s!nti$o ni '!rci3i$o %2s )u! "i/a$o a "os$atos %2s in%!$iatos $! "a actii$a$ s!nso%otora. T!ni!n$o !n cu!nta )u! a" 'rinci'io!sta%os !n 'r!s!ncia $! un su4!to )u! s! i/nora a s# %is%o( !nt!n$!r!%os )u! !"!s'acio s!r2 a3so"uta%!nt! 'r2ctico !/oc1ntrico.

    En "as $os 'ri%!ras *as!s $! "a noci&n $! o34!to( !" !s'acio consist! !n +/ru'os-!t!ro/1n!os ca$a a, '!rc!'tio constitu! un !s'acio 'ro'ioB 'r2cticos( !s $!cir )u! co!7istir2n %2s o %!nos r!"aciona$os !ntr! s# !" !s'acio 3uca"( !" isua"( !"au$itio( !" t2cti"( !" 'ostura"( !" cin!st1sico( !tc. La acci&n cr!a !" !s'acio( '!ro no s!sit5a to$a#a !n 1". 0a3"a%os a)u# $! +/ru'os- !n !" s!nti$o $! )u! "a actii$a$ $!" ni6o!s ca'a, $! o"!r so3r! s# %is%a constituir con4untos c!rra$os )u! $!*in!n

    %at!%2tica%!nt! a" +/ru'o-. P!ro si 3i!n $!s$! !" 'unto $! ista $!" o3s!ra$or "os%oi%i!ntos $!" su4!to constitu!n /ru'os( !sto no !s '!rci3i$o 'or !" ni6o co%o ta"( 'or "o tanto "os +/ru'os- son 'r2cticos !n su tota"i$a$.  En r!"aci&n a !sto( nos 'ar!c! '!rtin!nt! r!cor$ar "a noci&n $! +/ru'o- )u! a'ar!c! a

     'artir $! 0. Poincar1( conc!3i$a co%o un a 'riori n!c!sario 'ara "a int!r'r!taci&n $!"os $!s'"a,a%i!ntos. Consi$!rar!%os co%o +/ru'o- cua")ui!r sist!%a o'!ratiosusc!'ti3"! $! '!r%itir un r!torno a" 'unto $! 'arti$a. Es $!cir )u! ant!s $! cua")ui!r 

     '!rc!'ci&n o conci!ncia $! /ru'o 'or 'art! $!" su4!to( !7ist!n /ru'os +'r2cticos- $!s$!!" inicio $!" s!r io( !n !s'!cia" !n r!"aci&n a" !s'acio 'ostura" o cin1tico %2s!"!%!nta". Est! *unciona%i!nto +a 'riori-( !n !" s!nti$o $! )u! to$a or/ani,aci&nconstitu! un sist!%a c!rra$o so3r! s# %is%o( $!3! s!r !structura$o 'ara $ar "u/ar a

    or/ani,acion!s r!a"!s. Esto si/ni*ica no so"o actuar con*or%! a" 'rinci'io $! "os /ru'ossino ""!/ar a '!rci3ir"os r!'r!s!ntar"os co%o ta"!s( !s $!cir conc!3ir a" !s'acio co%o

    3

  • 8/18/2019 la organización del Espacio

    4/7

    una 'ro'i!$a$ $! "as cosas( !" %arco $! un uni!rso !n !" )u! !" su4!to s! inc"u! 'oni!n$o !n r!"aci&n sus 'ro'ios $!s'"a,a%i!ntos con !" con4unto $! "os $!%2s.  Poincar1 "! atri3u! un car2ct!r 'ri%itio a "a noci&n $! +/ru'o-( !s $!cir )u!consi$!ra a "os /ru'os co%o susc!'ti3"!s $! 'ro"on/ars! !n '!rc!'cion!s or!'r!s!ntacion!s a$!cua$as( %i!ntras )u! Pia/!t consi$!ra )u! '!r%an!c!n "ar/o

    ti!%'o !n !sta$o +'r2ctico-( ant!s $! $ar "u/ar a construccion!s %!nta"!s( !s $!cir )u!si 3i!n $!si/nar!%os "as con$uctas $!" ni6o co%o +/ru'os- !n "a %!$i$a )u! sonca'ac!s $! r!!rsi3i"i$a$( o corr!ccion!s )u! "as ""!!n a" 'unto $! 'arti$a( no sonr!'r!s!nta$os 'or !" su4!to co%o ta". Mas a$!"ant! o"!r!%os so3r! !stoB.  Si/ui!n$o con !" $!sarro""o $! "a noci&n !n "as $os 'ri%!ras *as!s nos r!*!rir!%os aa"/unas 'articu"ari$a$!s $! "os !s'acios 3uca" isua".  En r!"aci&n a" !s'acio 3uca"( "os $!s'"a,a%i!ntos $! "a 3oca !n r!"aci&n con "oso34!tios 'ara cu'ar o $! "os o34!tios !n r!"aci&n con "a 3oca constitu!n "os+/ru'os- 'r2cticos )u! 'u!$!n o3s!rars!. Pu!$!n $istin/uirs! tr!s con4untos $!!cos: "os $!s'"a,a%i!ntos $! "a 3oca !n 3usca $!" '!,&n( !" a4ust! r!c#'roco $!"

     'u"/ar "a 3oca !" a4ust! $! "os o34!tos consi$!ra$os con istas a "a succi&n. Si

    o3s!ra%os "os %oi%i!ntos )u! s! !n/!n$ran a"r!$!$or $! !stos !cos( !r!%os )u!!*!ctia%!nt! s! or$!nan !n /ru'os $! $!s'"a,a%i!ntos. P!ro si consi$!ra%os )u! !"su4!to no 'u!$! $isociar sus 'ro'ios %oi%i!ntos $! "os $!" o34!to( ni "os $! "a 3oca $!"os $! "a %ano( co%o ta%'oco situars! a s# %is%o !n !" %is%o !s'acio )u! !" $! "oso34!tos '!rci3i$os( conc"uir!%os )u! !" !s'acio 3uca" !s un !s'acio !%in!nt!%!nt!

     'r2ctico )u! "! '!r%it! !ncontrar 'osicion!s( !4!cutar %oi%i!ntos a$a'tars! a *or%as $i%!nsion!s.  En r!"aci&n a" !s'acio isua" ta%3i1n $ir!%os )u! "a aco%o$aci&n a "os %oi%i!ntos

     '!rci3i$os isua"%!nt! su'on! una or/ani,aci&n !n +/ru'os- )u! si/ui!n$o con "a"&/ica $!sarro""a$a ant!rior%!nt! ""a%ar!%os 'r2cticos. Gracias a sus aco%o$acion!sisua"!s !" ni6o s! !ncu!ntra ins!rto !n "os /ru'os 'r2cticos )u! $!rian $! tr!s c"as!s$! o'!racion!s: s!/uir "os %oi%i!ntos $! tras"aci&n( o"!r a !ncontrar "a 'osici&n $!"os o34!tos !a"uar "as $istancias !n 'ro*un$i$a$.

     Na$a ac! su'on!r )u! !" su4!to 'u!$a r!'r!s!ntars! "os $!s'"a,a%i!ntos $! "os o34!tos!n *or%a $! /ru'os( a )u! 1stos no son to$a#a '!rci3i$os ni !n sus %utuas r!"acion!s(ni !n r!"aci&n con !" 'ro'io cu!r'o conc!3i$o co%o un %&i" !n !" !s'acio.  Por "o tanto !sta $os 'ri%!ras *as!s s! caract!ri,an 'or !" car2ct!r 'ura%!nt! 'r2ctico$! "os /ru'os "a co!7ist!ncia $! $i!rsos !s'acios !t!ro/1n!os.  La t!rc!ra *as! s! inau/ura con !" 'ro/r!so 'ro!ni!nt! $! "a coor$inaci&n iso%otora)u! '!r%it! a su !, "a coor$inaci&n $! "os $i*!r!nt!s /ru'os 'r2cticos !ntr! s#( !s $!cir !" !s'acio 3uca" con !" isua"( !" isua" con !" t2cti" cin!st1sico( !tc. D! !st! 'ro/r!so

    r!su"tan $os a$)uisicion!s 'rinci'a"!s: "a r!acci&n circu"ar s!cun$aria )u! nos in$ica)u! !" su4!to a" a'r!n$!r a actuar con "as %anos so3r! "as cosas( !s con$uci$o aint!r!sars! 'or "as r!"acion!s !s'acia"!s )u! un!n !ntr! s# "os o34!tos '!rci3i$os. Por otro "a$o !" ni6o co%i!n,a a %irars! actuar( '!rci3! sus %anos( sus 3ra,os "oscontactos $! "a %ano con "os o34!tos to%a$os.  To$o !sto ""!a a "a construcci&n $! "os /ru'os su34!tios )u! 'ro"on/an !" /ru'o

     'r2ctico !n !" ca%'o $! "a '!rc!'ci&n '!ro to$a#a no a"can,a a s!r un /ru'o o34!tio.  E" /ru'o su34!tio !s "a '!rc!'ci&n $! un con4unto $! %oi%i!ntos )u! u!"!n a su

     'unto $! 'arti$a( !n tanto 1st! '!r%an!,ca r!"atio a su 'ro'ia acci&n no s! sit5! !ncon4untos %2s a%'"ios )u! co%'r!n$an a" su4!to %is%o a %an!ra $! !"!%!nto. Es $!cir )u! !s ca'a, $! o34!tiar su 'ro'ia acci&n co%o 'ara '!rci3ir"a 'arcia"%!nt! $!s$!

    a*u!ra( '!ro sin ""!/ar a constituir un o34!to co%o +r!a"-o aut&no%o( a )u! 1st! !sconc!3i$o co%o una !s'!ci! $! 'ro"on/aci&n $! "a 'ro'ia acci&n.

    4

  • 8/18/2019 la organización del Espacio

    5/7

      E" /ru'o su34!tio !s un con4unto $! r!"acion!s c!ntra$as !n !" su4!to( !n "a %!$i$a)u! con$uc!n "a actii$a$ $! 1st! a o"!r a su 'unto $! 'arti$a 'ara !ncontrar $! nu!o!" o34!to.  A 'artir $! !sta *as! !" !s'acio s! $isocia !n $os ,onas: !" !s'acio 'r&7i%o( acc!si3"! a"a construcci&n $! /ru'os su34!tios r!"atios a "a 'ro*un$i$a$ !" !s'acio "!4ano( con

    aus!ncia $! '"anos $! 'ro*un$i$a$ $! /ru'os su34!tios. E" !s'acio "!4ano !s !"!s'acio $! "as $os 'ri%!ras *as!s( !sa ,ona !n "a )u! "a 'r!nsi&n no s! arri!s/a( a"/o as#co%o "o )u! !s !" ci!"o !n "a '!rc!'ci&n in%!$iata. E" !s'acio 'r&7i%o s! as!%!4a anu!stra '!rc!'ci&n $!" %!$io t!rr!str!( !s $!cir !" 2%3ito $! "os o34!tos 'ara to%ar.  La cuarta *as! s! caract!ri,a 'or "o )u! Pia/!t $io !n ""a%ar !" $!scu3ri%i!nto $! "aso'!racion!s r!!rsi3"!s( )u! '!r%an!c!n a %ita$ $! ca%ino !ntr! !" /ru'o su34!tio !" /ru'o o34!tio. Esta *as! s! inau/ura con "a +a'"icaci&n $! "os %!$ios conoci$os a "asituacion!s nu!as-. En !st! cont!7to !n !" )u! "a aco%o$aci&n s! ac! %2s 'r!cisa/racias a "a a$a'taci&n su3or$inaci&n $! "os !s)u!%as !n *unci&n $! un acto %2sco%'"!4o( !" ni6o s! ac! ca'a, $! $!scu3rir "as o'!racion!s r!!rsi3"!s( "a $i%!nsi&nconstant! $! "os s&"i$os( "a '!rs'!ctia $! "as r!"acion!s $! 'ro*un$i$a$ "a

     '!r%an!ncia $!" o34!to ocu"to tras una 'anta""a. Si 3i!n "os %oi%i!ntos consist!nt!s !n!scon$!r un o34!to o"!r"o a to%ar *or%an un /ru'o( 1st! si/u! si!n$o !"!%!nta" a)u! 3asta con 'on!r !" o34!to !n una s!/un$a 'osici&n 'ara )u! !" ni6o "o 3us)u! !n su

     'osici&n inicia"( !s $!cir )u! "a '!r%an!ncia si/u! "i/a$a a "a 'ro'ia acci&n.  En r!"aci&n a" !s'acio 'r&7i%o( "os 'ro/r!sos s! !i$!ncian !n una or$!naci&n !*!ctia$! "os '"anos $! 'ro*un$i$a$( !s $!cir conc!3ir a "as cosas co%o +$!"ant! $!- o +$!tr2s$!-( r!'!rcuti!n$o 'oco a 'oco !n "a !structuraci&n $!" !s'acio "!4ano( )u! co%i!n,a aor$!nars! ta%3i1n !n r!/ion!s $! 'ro*un$i$a$. Otro "o/ro $! !sta *as! consist! !n $otar a "os cua$ros '!rci3i$os $! '!r%an!ncia sustancia"( $! %an!ra )u! a" construir "a noci&n$! o34!to $! *or%a $i%!nsion!s constant!s( 'o$!r $istin/uir as# "os ca%3ios $!

     'osici&n $! "os $! !sta$o.  E" /ru'o $! o'!racion!s r!!rsi3"!s contin5a si!n$o !/oc1ntrico a )u! no conci3!to$a#a "as 'osicion!s "os $!s'"a,a%i!ntos co%o r!"atios unos a otros( sino r!"atiosa 1" %is%o.  La )uinta *as! !s a)u!""a !n "a cua" s! o3s!ra uno $! "os 'ro/r!sos %2s !s!ncia"!s !n"a construcci&n $!" ca%'o !s'acia": "a !"a3oraci&n $! "os /ru'os +o34!tios- $!$!s'"a,a%i!ntos.Aora s# !" !s'acio !s conc!3i$o co%o !s! %arco !n !" )u! "os o34!tos s! $!s'"a,anunos !n r!"aci&n con "os otros. E" ni6o !st2 %u int!r!sa$o !n or/ani,ar to$as "as!7'!ri!ncias 'osi3"!s !n r!"aci&n a "os o34!tos( ""!ar"os( tra!r"os( $!4ar"os ca!r r!co/!r"os( ac!r"os ro$ar( !tc.( tanto !n "o )u! conci!rn! a" !s'acio 'r&7i%o co%o

    "!4ano.  En r!"aci&n a !stos /ru'os Pia/!t a*ir%a "o si/ui!nt!: +@'or !" %is%o !co $! )u! !"ni6o !sta3"!c! r!"acion!s $! 'osicion!s $! $!s'"a,a%i!ntos !ntr! "os o34!tos(co%i!n,a a to%ar conci!ncia $! sus 'ro'ios %oi%i!ntos a %an!ra $! $!s'"a,a%i!ntos$! con4unto-4

      Es $!cir )u! 'u!$! $!s'"a,ars! !n 3usca $! un o34!tio( !"a3oran$o /ru'os $!$!s'"a,a%i!ntos !n !" !s'acio !7'!ri%!nta" )u! s! or/ani,a aora "&/ica%!nt!. E""#%it! $! !sta construcci&n s! !ncu!ntra !n )u! !" su4!to no s! r!'r!s!nta 'or sus 'ro'ios%oi%i!ntos $! con4unto *u!ra $! "a '!rc!'ci&n $ir!cta )u! ti!n! $! 1stos.  Por 5"ti%o( !n "a s!7ta *as!( !" su4!to s! ar2 ca'a, $! r!'r!s!ntars! "os$!s'"a,a%i!ntos inisi3"!s( $! %an!ra )u! constitu! "os /ru'os r!'r!s!ntatios. E"

     Piae&, 'ean, “(a cons&r)cci*n de lo real”, Barcelona, Edi&orial Cr+&ica, Pá.1"3.

    !

  • 8/18/2019 la organización del Espacio

    6/7

    !s'acio !s constitui$o co%o !" %!$io !n !" )u! s! sit5an "os o34!tos !" su4!to %is%oco%o un !"!%!nto %2s.  Para *ina"i,ar $ir!%os !ntonc!s )u! "a construcci&n $!" !s'acio i%'"ica una transici&n$!s$! !" !s'acio *isio"&/ico( !s $!cir $!" +a 'riori *unciona"- a" !s'acio '!rci3i$o conc!3i$o( !" +a 'ost!riori !structura"-. Esto si/ni*ica )u! "a asi%i"aci&n 3io"&/ica

     'sico"&/ica i%'"ica +a 'riori- una or/ani,aci&n 'or +/ru'os-( "os &r/anos '!rc!'tiosa'"ican !sta or/ani,aci&n $!s$! !" co%i!n,o a "os $!s'"a,a%i!ntos )u! '!rci3!n. D!%an!ra )u! "o 'ro'io $! to$o or/anis%o ii!nt! !s "a t!n$!ncia a constituir +/ru'os-.P!ro !sto no si/ni*ica )u! "a or/ani,aci&n !s'acia" s!a innata o )u! !nt!n$a%os !st! +a

     'riori- $!s$! un 'unto $! ista !'ist!%o"&/ico( sino )u! s! r!)u!rir2 un ca%ino $!!structuraci&n 'ro/r!sia $! $!su34!tiaci&n( a 'artir $!" cua" !" !s'acio sur4a co%o !"

     'ro$ucto $! "a int!racci&n !ntr! !" or/anis%o !" %!$io. Por "o tanto( Pia/!t a*ir%a)u!: +@"a $!su34!tiaci&n "a conso"i$aci&n corr!"atia $!" !s'acio( consist!n !n una/ra$ua" !"i%inaci&n $!" !/oc!ntris%o inconci!nt! inicia" !n "a !"a3oraci&n $! ununi!rso !n cuo s!no s! sit5a( *ina"%!nt!( !" su4!to %is%o.-!

  • 8/18/2019 la organización del Espacio

    7/7

    o34!to $!" su4!to '!r%an!c!n r!"atios !ntr! s#. Co%o !%os( nin/una $!!sta tr!s con$icion!s s! cu%'"!n $urant! "as 'ri%!ras *as!s $!" $!sarro""o $! "a noci&n$! o34!to( !s 'or !sto )u! Pia/!t $i*i!r! con Poincar1 !n consi$!rar !stas nocion!sco%o !"!%!nta"!s( a )u! na$a 'ru!3a )u! !" acto $! r!a4ust! )u! '!r%it! !ncontrar o34!tos $!s'"a,a$os( i%'"i)u! "a conci!ncia $! "os $!s'"a,a%i!ntos( !s $!cir )u! una

    actii$a$ )u! $!s$! !" 'unto $! ista $!" o3s!ra$or 'roc!$! 'or +/ru'os-( no noscon$uc! a '!nsar )u! !" su4!to '!rci3! "os $!s'"a,a%i!ntos co%o ta"!s.  D! %an!ra )u! $!3! r!ca,ars!( s!/5n Pia/!t( consi$!rar a "a !structura $! Gru'oco%o +a 'riori- !n !" s!nti$o $! una con$ici&n 'r!ia )u! !s in!r!nt! a nu!straactii$a$( '!ro s# 'o$!%os r!t!n!r su car2ct!r $! n!c!si$a$ si !sto "o conc!3i$os co%o/ra$ua".  Ya $i4i%os )u! Poincar1 trata $! 4usti*icar sus i$!as a tra1s $! consi$!racion!s/!n1ticas 3asa$as !n un an2"isis $ir!cto !n una /1n!sis i$!a" )u! Pia/!t consi$!ra casi!s'!cu"atia. Por !st! %otio Pia/!t $ic! )u! no $!3! $!4ar $! to%ars! !n cu!ntaa$!%2s $! "os an2"isis $ir!ctos( "os %1to$os /!n1ticos *or%a"i,ant!( 'or)u! !stoconstitu! !" +i$!a" %!to$o"&/ico $! una !'ist!%o"o/#a ci!nt#*ica-.

    ;i3"io/ra*#a consu"ta$a

    . Pia/!t( !an( +La construcci&n $! "o r!a"-( ;arc!"ona( E$itoria" Cr#tica( 8H.

    . Pia/!t( !an( +Natura"!,a M1to$os $! "a E'ist!%o"o/#a-( ;s.As.( E$itoria" Prot!o(8HJ=.

    . Pia/!t( !an( +Psico"o/#a E'ist!%o"o/#a-( M17ico( E$itoria" P"an!ta( 8HF.

    . Pia/!t( !an Co"a3.( +La E'ist!%o"o/#a $!" Es'acio-( ;s.As. E" At!n!o( 8HJ8.

    . Poincar1( 0!nri( +E" a"or $! "a Ci!ncia-( ;s.As.( Es'asa Ca"'!( 8HF.