Begira, Olatz, zein ederradagoen hondartza, zureadina nuen garaia gogora-razten dit.

Eta lehennolakoa zenhondartza?

Hondartza orain bezainhandia zen. Dunak osogaraiak zirenez, haienartean ezkutaketan jolastenaritzen ginen. Baina, halakobatean, desagertu egin ziren.

Desagertu?Zer gertatu zen?

Mendeetan zehar, hondartzakitsasoaren erasoei eutsi zien,duela 50 urte baino gehiagoikaragarrizko ekaitz bat izanzen arte. Ekaitza baretu zenean,hondartzak harea baino ez zuen,eta jada ez zegoen landarerik.

Orduz geroztik, hondartzak ezzuen bere jatorrizko itxuraberreskuratu. Haizeak hondartzaekortu zuen, eta harea aldebatetik bestera zebilen etengabe.Landare bakar bat ereezin izan zen hemensustraitu.

Begira, aitona,soka bat.

Bai, Olatz, eta soka hori ezdugu zeharkatu behar. Horbarruan, duna hazten arida pixkanaka, eta ez dugutartean sartu behar.

Eta norkaztertu zuen?

Bai, Olatz, gaur egun dunahazten ikusten dugu, bainalanak 1999an hasi ziren.Ezeri ekin aurretik,haizeak nola jarduten zuen eta harea non pilatzen zen aztertu zuten.

BIZIA ESKEINTZEN DIGUTELA IDA KO DUNEK

Dunak, bestalde, hai-ze hotza mozten du,eta uda ez izanarren eguzkia hardaiteke. Solariumnaturalarenantzekoa da.

Bai horixe, su-gandilak eguzki-tan bezala, kar,kar, kar.

Begira, Olatz, dunara natura-zaleak ere etortzen dira, ager-tuz doazen landare eta anima-liak behatzera.

Hondartzara ez baita soilikeguzkia hartzera etortzen!

Hondartza orain bi-ziz beterik dago,

gozamena da.Eta dibertiga-

rriagoa da, gauzagehiago egindaitekeelako.

Soka errespeta-tzea eta ez ze-harkatzea da ga-rrantzitsuena.

Egia da, landa-reak zapaltzenbaditugu, jaio-tzen ari den

duna hondatukodugu.

Aitona, orain haizea dabilenez, jardezagun kometa hegan.

Tira, hondartzaz gozadezagun, uda laburra da eta.

Goza ezazu Laidako dunetaz, eta balia itzazu hondartzak eskaintzen dizkizunaisialdi-aukerak. Horretarako, ezinbestekoa da jokaera-arauak errespetatzea eta,ororen gainetik, dunen perimetroa ez zeharkatzea. Eta gogora ezazu txakurrek

debekatuta daukatela hondartzara sartzea. Mila esker

Antxon oso aitona berezia da.Laida da bere hondartzarikkutunena. Udaldian, Olatzbilobarekin paseatzen ibiliohi da. Halako egun batean,Olatzek bere aurrean ikustendituen hondar-muinoetaz

galde egin dio.

GIDOIA: TXEPE MARRAZKIAK: ANGEL DOMINGUEZ 2005

Urdaibaiko teknikariek,Olatz. Datu guztiak bilduondoren, hondartza guztiaberreskuratzeko egitasmoaprestatu zuten.

Eta nondikhasi ziren?

1999. urtean, Urdaibaiko BiosferaErreserbako Patronatuak lanakhasi zituen hondartzako leku txiki batean.

Leku estrategikoetan zume-adaxka lehorrak jarri zituztenhesiak osatuz, haizeakzeraman harea biltzeko.

Zergatik?

Haizeak harea garraiatzenduelako, eta, adaxkekin topoegiten duenean, haien oineanpilatzen delako. Horrelahasten da duna pixkanakahazten.

Eta bilgailurik gabe duna ez da hazten?

Bai, Olatz, baina oso astiro.Harea-harrapatzaileek dunarilaguntzen diote prozesuaazkarragoa izan dadin, prozesunaturalak simulatuz. Hondartzazegoen moduan egonda, ezzegoen denbora alferrik galtzerik.

Begira, aitona, han jendeadago zerbait landatzen.

Kaixo, gazte,zer ari zaretelandatzen?

Harea finkatzeko landareakjartzen ari gara. Dunetako be-rezko landareak dira, eta duna-sistemaren ohiko erliebea eratzendute. Horiek landatuta, prozesunaturala bizkortzen dugu.

Aurreko urteetakolandaketei esker, landareakasentatu dira, eta, orain,duna-sistema naturalbatean baleude bezala

jokatzen dute.

Begira, aitona,landare haudesberdina da.

Landare honi itsas ezkertederitzo, eta ez du inork lan-datu. Beste hainbat duna-landareren antzera, dunafinkatuz doan heinean etor-tzen dira.

Gainera, duela 50 urte desagertutakolandareak etorri dira. Esaterako, itsas lilipa,dunetako esne bedarra, eta itsas armika.

Landare bitxiak dira.

Bitxiak dira babesik gabeko eremuan bizidirelako, hareak eta itsasoko gatzak kolpatuta

eta lurzoru pobre eta lehorretan.Landare trebeak dira.

Beraz, ezin dira erauzi,ezta? Ez, landareak ken-

tzen baditugu dunadesagertu egingo da.

Ikusi duzu, Olatz, pertsonahauen lanari esker hondar-tza ederragoaz eta handia-

goaz goza dezakegu.Horregatik,

haiek esandakoaerrespetatubehar dugu.

Begira, Olatz, zeinleku handia dagoeneguzkia hartzeko.

Bai, dunari esker,nahikoa leku dago,itsasoak gora egiten

badu ere.