2
TURISMO BULEGOAK - OFICINAS DE TURISMO LEKEITIO Independentziaren enparantza, z/g Tel.: 946 844 017 Faxa: 946 844 167 [email protected] ONDARROA Erribera, 9 Tel./fax: 946 831 951 [email protected] SOS Deiak.........................................112 Ertzaintza / Policía............................. 946 832 700 Suhiltzaileak / Bomberos................... 946 167 168 Gurutze Gorria / Cruz Roja................ 946 831 929 Bizkaibús.......................................... 902 222 265 PESA................................................ 902 101 210 Euskotren......................................... 902 543 210 Lea ibaia laburra da. Laburra bezain bizia. Oiz mendiaren ipar isurialdean, Munitibarren, jaiotzen da bere emaria. Inguru hauetan eratu ziren gizakien lehen bizileku egonkorrak. Ordutik 1.000 urte baino gehiago igaro dira. Aulesti, Gizaburuaga eta Amoroto gurutzatu ondoren, beste mutu- rrean, Mendexan, Learen bokalean, erromatarren garaitik honainoko jardueraren aztarna arkeo- logikoak daude, deskubritzeko zain… Baina Lea Ibarraren urrezko aroa XVI eta XVIII. mendeak izan ziren. Bertoko ingenio hidraulikoak, burdinolen produkzioa, ontziolak eta itsas-nabigazioa Europako abangoardia izan ziren. Ibilbide honetan, urarekin batera, historiaz beteriko inguru eze- zagun eta baketsu aurkitu eta gozatzeko aukera paregabea izango duzu. Interes puntu nabarmenak: 1. MARIERROTA (Mendexa). 1555ean eraikitako mareaerrota, errekako errotak ordezkatu ahal izateko lehorte sasoietan. Marearen gorabeherekin urjauzia sorrarazten zen bertan, errota mu- gitzeko. 2. BENGOLEA BURDINOLA (Gizaburuga). Bizkaiko burdinola garrantzitsuena izan zen. Garai hartan, Europa osorako burdinazko manufakturatuen hornitzaile nagusia Bizkaia zen, beste eus- kal lurraldeekin batera. XVIII. mendearen lehen erdian mundu osoko burdinola garrantzitsuena izan zen. 3. BENGOLEA DORREA. PEDRO BERNARDO VILLARREAL DE BERRIZ (Gizaburuga). Lea Iba- rraren eboluzioan giltzarria izan den pertsonaia. XVIII. mendea da ilustrazioaren hasiera. Indus- trializazioaren lehen haziak erein zituen Villarrealek. Nobleziako kide izan arren, gorteko kontuak baino nahiago izan zuen munduaren pultsua jarraitu. Euskal Herriaren aurrerapen teknologiko eta ekonomikoarengan eragin nabarmena izan zuen. 4. BENGOLA XIV (Munitibar). Bizkaian dokumentatu den burdinola zaharrenetakoa egon zen hemen, XIV. mendetik. Bertan, iragana etorkizunarekin lotuz, Energia Berriztagarrien Parkea eraikitzen ari da; modu didaktikoan energia hidraulikoa, eolikoa eta fotoboltaikoa agertuko dira, instalazio erakusgarrien bidez. El río Lea es corto pero intenso, sus aguas comienzan a fluir altas, en la vertiente norte del ma- cizo del monte Oiz en Munitibar. Este lugar vio nacer los primeros asentamientos humanos esta- bles de nuestro territorio. Son ya más de 1.000 años los que han pasado. Tras recorrer Aulesti, Gizaburuaga y Amoroto, en el otro extremo, Mendexa, en la desembocadura, también encontra- mos restos arqueológicos y noticias de su rica actividad desde tiempos de los romanos… Pero sin duda fueron el siglo XVI y el XVIII los que marcaron el esplendor y la riqueza de la comarca. Los ingenios hidráulicos, la producción ferrona, los astilleros y la marinería fueron vanguardia europea. En este recorrido, junto con el agua, tendrá una oportunidad inigualable para conocer y gozar de parajes sosegados y desconocidos llenos de historia. Puntos de interés: 1. MARIERROTA (Mendexa). Molino de mareas construído en 1.555 para suplir a los fluviales en momentos de sequía. Su fundamento, provocar salto de agua con el ciclo mareal. 2. FERRERÍA DE BENGOLEA (Gizaburuga). La ferrería más importante de Bizkaia. Bizkaia junto con el resto de los territorios vascos fue en esa época el principal suministrador de manufactu- rados ferrones de Europa… Siendo ésta la más importante del mundo en la primera mitad del s. XVIII. 3. CASA TORRE DE BENGOLEA. PEDRO BERNARDO VILLARREAL DE BERRIZ (Gizaburuga). Personaje clave en la evolución del valle del Lea. Es el s. XVIII, el inicio de la Ilustración. Villarreal sembró las primeras semillas de la Industrialización. A pesar de pertenecer a la nobleza, estuvo más atento al mundo que a la corte, contribuyendo e influyendo al avance tecnológico y econó- mico de todo el País Vasco. 4. BENGOLA XIV (Munitibar). En este solar ocupado desde el s. XIV por una de las ferrerías documentada más antiguas de Bizkaia, se está construyendo un ambicioso Parque de Energías Renovables que representará didácticamente producciones eólicas, solares e hidráulicas, con instalaciones de muestra. L e a I b a r r a LEA IBILBIDEA SENDERO DEL LEA

LEA IBILBIDEA SENDERO DEL LEA - Lea Artibai Turismo

  • Upload
    others

  • View
    3

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: LEA IBILBIDEA SENDERO DEL LEA - Lea Artibai Turismo

TURISMO BULEGOAK - OFICINAS DE TURISMOLEKEITIO

Independentziaren enparantza, z/gTel.: 946 844 017 Faxa: 946 844 167

[email protected]

ONDARROA Erribera, 9

Tel./fax: 946 831 [email protected]

SOS Deiak.........................................112

Ertzaintza / Policía............................. 946 832 700

Suhiltzaileak / Bomberos................... 946 167 168

Gurutze Gorria / Cruz Roja................ 946 831 929

Bizkaibús.......................................... 902 222 265

PESA................................................ 902 101 210

Euskotren......................................... 902 543 210

Lea ibaia laburra da. Laburra bezain bizia. Oiz mendiaren ipar isurialdean, Munitibarren, jaiotzen da bere emaria. Inguru hauetan eratu ziren gizakien lehen bizileku egonkorrak. Ordutik 1.000 urte baino gehiago igaro dira. Aulesti, Gizaburuaga eta Amoroto gurutzatu ondoren, beste mutu-rrean, Mendexan, Learen bokalean, erromatarren garaitik honainoko jardueraren aztarna arkeo-logikoak daude, deskubritzeko zain… Baina Lea Ibarraren urrezko aroa XVI eta XVIII. mendeak izan ziren. Bertoko ingenio hidraulikoak, burdinolen produkzioa, ontziolak eta itsas-nabigazioa Europako abangoardia izan ziren. Ibilbide honetan, urarekin batera, historiaz beteriko inguru eze-zagun eta baketsu aurkitu eta gozatzeko aukera paregabea izango duzu.

Interes puntu nabarmenak:

1. MARIERROTA (Mendexa). 1555ean eraikitako mareaerrota, errekako errotak ordezkatu ahal izateko lehorte sasoietan. Marearen gorabeherekin urjauzia sorrarazten zen bertan, errota mu-gitzeko.

2. BENGOLEA BURDINOLA (Gizaburuga). Bizkaiko burdinola garrantzitsuena izan zen. Garai hartan, Europa osorako burdinazko manufakturatuen hornitzaile nagusia Bizkaia zen, beste eus-kal lurraldeekin batera. XVIII. mendearen lehen erdian mundu osoko burdinola garrantzitsuena izan zen.

3. BENGOLEA DORREA. PEDRO BERNARDO VILLARREAL DE BERRIZ (Gizaburuga). Lea Iba-rraren eboluzioan giltzarria izan den pertsonaia. XVIII. mendea da ilustrazioaren hasiera. Indus-trializazioaren lehen haziak erein zituen Villarrealek. Nobleziako kide izan arren, gorteko kontuak baino nahiago izan zuen munduaren pultsua jarraitu. Euskal Herriaren aurrerapen teknologiko eta ekonomikoarengan eragin nabarmena izan zuen.

4. BENGOLA XIV (Munitibar). Bizkaian dokumentatu den burdinola zaharrenetakoa egon zen hemen, XIV. mendetik. Bertan, iragana etorkizunarekin lotuz, Energia Berriztagarrien Parkea eraikitzen ari da; modu didaktikoan energia hidraulikoa, eolikoa eta fotoboltaikoa agertuko dira, instalazio erakusgarrien bidez.

El río Lea es corto pero intenso, sus aguas comienzan a fluir altas, en la vertiente norte del ma-cizo del monte Oiz en Munitibar. Este lugar vio nacer los primeros asentamientos humanos esta-bles de nuestro territorio. Son ya más de 1.000 años los que han pasado. Tras recorrer Aulesti, Gizaburuaga y Amoroto, en el otro extremo, Mendexa, en la desembocadura, también encontra-mos restos arqueológicos y noticias de su rica actividad desde tiempos de los romanos… Pero sin duda fueron el siglo XVI y el XVIII los que marcaron el esplendor y la riqueza de la comarca. Los ingenios hidráulicos, la producción ferrona, los astilleros y la marinería fueron vanguardia europea. En este recorrido, junto con el agua, tendrá una oportunidad inigualable para conocer y gozar de parajes sosegados y desconocidos llenos de historia.

Puntos de interés:

1. MARIERROTA (Mendexa). Molino de mareas construído en 1.555 para suplir a los fluviales en momentos de sequía. Su fundamento, provocar salto de agua con el ciclo mareal.

2. FERRERÍA DE BENGOLEA (Gizaburuga). La ferrería más importante de Bizkaia. Bizkaia junto con el resto de los territorios vascos fue en esa época el principal suministrador de manufactu-rados ferrones de Europa… Siendo ésta la más importante del mundo en la primera mitad del s. XVIII.

3. CASA TORRE DE BENGOLEA. PEDRO BERNARDO VILLARREAL DE BERRIZ (Gizaburuga). Personaje clave en la evolución del valle del Lea. Es el s. XVIII, el inicio de la Ilustración. Villarreal sembró las primeras semillas de la Industrialización. A pesar de pertenecer a la nobleza, estuvo más atento al mundo que a la corte, contribuyendo e influyendo al avance tecnológico y econó-mico de todo el País Vasco.

4. BENGOLA XIV (Munitibar). En este solar ocupado desde el s. XIV por una de las ferrerías documentada más antiguas de Bizkaia, se está construyendo un ambicioso Parque de Energías Renovables que representará didácticamente producciones eólicas, solares e hidráulicas, con instalaciones de muestra.

Lea Ibarra

LEA IBILBIDEASENDERO DEL LEA

Page 2: LEA IBILBIDEA SENDERO DEL LEA - Lea Artibai Turismo

Ispaster

Lekeitio

Mendexa

Gizaburuaga

Amoroto

Berriatua

Onda-

Aulesti

Markina-Xemein

Etxebarria

Munitibar-Arbatzegi-Gerrikaitz

Bolibar

Mendazoa Elexalde

Barainka

Soloaran

Solarte-Gallete Kurtziaga-ArropainLikoa

Leagi

Zelaia

Iturreta

Asterrika

Ugaran

Lariz

Erkiaga

Okamika

Laxier

Elexalde

Magdalena

Merelludi

Odiaga

Narea

Goierri

Urberuaga

ZuberoUrriola

Ibarrola

TotorikaBerreño

Meabe

AltzaaZeinka-Zearregi

Munitibar

Gerrikaitz

Ziortza-Goierria

Erdotza

Galartza

Unamunt-

Bari-

Illalda-

Malats

Kortazar

Goimen-

Gorozika

Gardata-Artika

Artika (Zatika)

Santikurutz San Martin

Santiago

Santa Katalina

San Juan

Aita Piel

Santa Luzia

Oibar

San Anton

Santa Barbara

San LorentzoAntiguakoAndra Maria

Santa Klara

Santa Kurutze

Andra Maria

San Juan

Santa Kurtze

San Antolin

Aingeru Guardakoa

Magdalena

Santa Rosa

San Juan

Santutxu

Santa Eufemia

San Vicente Martir

San Pablo

San Juan

Santa Magdalena

San Lorentzo

San Martin

San Cosme etaSan Damian

Andra Maria

Magdalena

“Plazatorre”

“Arismenditorre”

“Barroeta”

Santaluziburua

Santiago Apostol

San Salvador

San Lorenzo San Miguel

San Juan

Otoio375 m.

Lumentza120 m.

Paguko mendia190 m.

Zaldigana270 m.

Siñoitz293 m.

ElexpuruaKurutzegana

Torrezarratu

Oruetagana

Goiko-

Urkiagamendi

Kalamendi

Kurubio

Arterreta300 m.

Ardatza500 m.

Airomendi543 m.

Oñiztarra573 m.

Kapelatxueta500 m.

Baraikua-

Txindurri

Ituiñomendi

Illunzar727 m.

Tontorra-

Olabemendi

Kaltzakortagain

Arrikurutz

Gorostola-

Erri-

Jaungoiko-

Egil

Otxaortia-

Aristiandipuntea

Gorosta

Urkarregitxi-

Urka-

Lapi

Max-

Arantza-

Bera

Men-

EIlun

Lexartza-

Aranb

Go-

Oiz

Astoaga-

Loz

Garindua-

MarkizburuOtsandategigana520 m.

ArnaotegiMuskarregi

Astorregi

Motrollo592 m.

Kanponamendi505 m.

Lekoiz

Urregarai

Zapola

Akarregi

Oreguntza

Bedart-

Urkamendi441 m.

Zabalamendi

Talaia200 m.

Urkamendi

Urkieta

LegarmendiMadalengana

Amallosur

Otamendia333 m.

Arranomendi325 m.

Umendinagusi575 m.

Galarregi598 m.

Elbitzuaga450 m.

Miñarria457 m.

Kanpona506 m.

Erragaiztiburu506 m.

Anglis395 m.

Oki

Astarloako

Apa-

Suldi-

Lega-

Txantela

Altxamonte181 m.

Ikaragirre

Mokogana

“Aranatorre”

“Leagitorre”

“Aranzibia”

“Andonegi”

“Torrezarra”

“Ugartetorre”

“Torrebidarte”

“Munibe”

“Ansotegi”

“Kareaga”

“Bengolatorre”

Ogella

Lea

Lea

Lea

Lea

Lea

Artibai

Artib

ai

Artibai

Arti

bai

Urko

Urk

o

Urko

Isuntza Karraspio

Garraitz

Arrigorri Saturraran

Bizkaiko Golkoa

P

P

iH

HH

“Errotabarri”

“Larizoleta”

“Bolua”

“Erezaerrota”

“Bengolea”

“Errotatxu”

“Angizerrota”

“Angizolea”

I

H

M E

GR Bidezidorra

Lehentasuneko errepidea

Eskualdeko errepidea

Tokiko errepidea

Baserri errepidea

Autobus geltokia

Ikuspegi panoramikoa

Eliza

Baseliza

Dorretxea

Iturria

Hondartza

Hotela

Pentsioa

Nekazalturismoa

Landetxea

Aterpetxea

Informazioa

0-100

100-200

200-300

300-400

400-500

500-600

600-700

700-800

800-900

900-1000

Sendero GR

Carretera preferente

Carretera comarcal

Carretera local

Carretera rural

Parada de Bus

Vista panorámica

Iglesia

Ermita

Casa Torre

Fuente

Playa

Hotel

Pensión

Agroturismo

Casas Rurales

Albergue

Información

0-100

100-200

200-300

300-400

400-500

500-600

600-700

700-800

800-900

900-1000

P

H

i

Zubia

Munitibar

1 2 3 4 5 76 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19

100

200

300

400

500

20

OletaGizaburuaga

Aulesti

21 22 23Km

(Metrotan)

(Kilometraia)

EzBai

Iraupena gitxi gorabehera 8 h. 20’ Horario aproximado

Bengolea-Gizaburuaga

Aulesti

Munitibar

Amoroto

Aulesti

Gernika

OndarroaMarkina-Xemein

Bilbao