Upload
truongdung
View
333
Download
13
Embed Size (px)
Citation preview
Aulestiko udala
Argazkiak itxi deuskuezan herritarretatik aparte,
eskerrak emon nahi deutseguz...
Ormaiztegiko Zumalakarregi Museoari emondako
laguntzagatik eta itxitako argazkiagatik.
Gipuzkoako Artxibo Orokorrean topatu doguz liburu
honetako argazkirik politenetarikoak. Eskerrik asko bertako
beharginei eta batez be Ana Otegiri bere inplikazinoiagatik.
Eusko Ikaskuntzaren Euskomedia fundazioak be argazki
fondo handia dauka eta han topatu doguz hemengo pare
bat argazki zahar. Mila esker eurei.
Auñamendi Argitaletxearenak dira XX. Mende hasieretako
pare bat argazki.
Sabino Arana fundazioaren Abertzaletasunaren Agiritegian,
beti ondo hartzeaz gain, egunkari zatiak eta Sabino
Aranaren argazkia topatu doguz.
Arantzazuko frantziskotarrei, esker beroak, egindako
kontsultetan arin eta ondo erantzuteaz gain, Domingo
“Mitxel” Unamunoren bertso asko bidali deuskuezelako.
Lur entziklopedian topatu doguz Andres Uriguen
palankarien argazki batzuk.
Xabier Amurizari be eskerrak, bere liburuetatik bertsoak
eta koplak hartzen itxi deuskulako eta liburu hau idazteko
aholku baliagarriak emon deuskuzelako.
Bizkaiko Foru Aldundiko hemeroteka eta Artxiboko
beharginei, euren laguntzagatik.
Eskerrekin amaitzeko, argazki liburu hau diruz lagundu
daben Marnemar eta Aulestiko Udalari.
Karmele Alkorta Maite Martiartu eta Uribarrengoak
Libe Alkorta Gema Mendieta
Enkarni Anitua Abel Olea
Migel Angel Antxustegi-Etxarte Rosa Mari Omar
Ana Isabel Arriaga Juan Omar
Juanita Azpiazu eta Libe Aranguena Niebes Onaindia
Mari Tere Astorkia Luis Ondarza eta Irene Kareaga
Eli Azpiazu eta Mari Isabel Armaolea Begoña Perea
Maria Bengoetxea eta Martin Idoeta Maribi eta Pribato Unamuno
Tere Bengoetxea eta Itturrikoak Antonio Unanue eta Telletxekoak
Mila Bollar eta Barbaiolakoak Ana Mari Uriarte eta Juantxu Koba
Amaia Bollar Agurtzane Uriarte
Alizia Eizagirre eta Torrekoak Jose Ramon Uriarte
Nati Elexpuru eta Jose Antonio Madariaga Margari Uriarte eta bere alabak: Guruzne eta Amaia
Juan Elordi Mari Tere Uriguen
Garatxakoei Rosa Mari eta Ana Uriguen eta Solaunbiskoak
Nagore Garro Aintzane Urizar
Karmele Goitiandia, Begoña Etxebarrieta eta Urriola Goittikoei Urkiaga familia Mungian
Matilde Goitiandia Ana Mari Urkidi eta Ezkerrenekoak
Mertxe Gerenabarrena eta Eugenio Jaio Juan Jose Urkidi
Zesar eta Maribi Gonzalez de Heredia Mila Urkidi
Iñigo Ibarra“Lipus” eta batez be bere ama Bego Zabalbeaskoa
Juan Angel Ibarra Jose Migel Zaldunbide
Inazio Ibekatx eta Maria Kareaga Josune Zaldunbide
Mari Arrate Jaio Alejandra Zaldunbide eta Migel
Hunberto Kareaga Mari Eli Zarragoikoetxea eta Narea Aldeko anaiak
Sabin Kortabitarte Hermenegildo Zuazo eta Maria Luisa Ituarte
Ruben Lekuona Kornelio Urizar
Justo Longarte eta Mertxe Arrate Maria Begoña Madariaga
Bernardina Madariaga Gure etxeetakoak, izan daben pazientziagatik.
Mariano tabernako briskerak: Tomasa, Bitoria, Maria Angeles, Antoni, Jazinta, Jesusa eta Franske
Baten bat ahazten bajaku geure despisteagatik da eta ez intentzino txarragatik.
Eskerrik asko
Memoriak huts egiten dabenerako egoten dira liburu batzuk
eta honek Aulestiko historia txikiaren zati batzuk kontau nahi
ditu; begiekin ikusi ahal doguzan 130 urte.
Hemendik pasatu diren bi pertsonarik arraro eta ezberdi-
nenekin zabaldu eta zarratzen da liburua hau: Espainiako
presidentea izatera ailegatuko zan militar mantxegoagaz hasi
eta Latinoamerikako dantzak erakustera etorria zan neskato
ekuadortarragaz amaitu. Bi horien erdian dagozen lekuak eta
pertsonak gu ginen, gu gara.
Etxez-etxe ibili gara erretratuak jasoten. Batzuk urteetan egon
dira tiradoreetan bisitak noiz etorriko zain eta beste batzuk
urrundik datoz, gu bisitatzera. Artxiboetan eta egunkari
zaharretan begiratu dogu eta luze joan da baina amaitu dogu.
Egiten pasau dogun bestean pasatzea desiatzen deutsugu
leiduten dozunean.
Ikusi, pentsau, kontau eta galdetu. Horretarako egin da.
7Kiñu baten
1834.— Acción de Aulestia I. Gerra Karlista. Z
um
alak
arri
gi m
use
oa
1834ko apirilaren hasieretan, Mendatatik
etorrita, 3.000 karlista sartu ziran Aulestin.
Euren atzetik Baldomero Espartero briga-
dierra etorren 2.000 soldadu liberalegaz.
Holan sortu zan daukagun lehenengo iru-
dia: “Acción de Aulestia” izeneko graba-
tua. Villegas izeneko batek egin eban eta
Panorama Español aldizkarian agertu zan.
8 Aulesti 130 urte
9Kiñu baten
1765.— Pertsonak edo etxeak agertu ez arren, beste mapa hau, zaharragoa da.Mapa telan egina da herriko mujoiak zeintzuk ziran esateko egin zan eta 1565eko beste mapa baten kopia dala diño.
• Apeo y deslinde genral, demostractvo dela AnteYga deMurelaga, con las anteYgs y Villas zircunvezinos te-niendo, presente el Apeo obrado el ano de 1565, rreduzi-da, a esquela y distanzias de longitud; en las respecti-vas lineas, y angulos que es la de suso; I su abecedario en la forma Imanera siguiente; sin apartarme de ?ho Apeo, I declaraziones juridicas practicadas entestim?o de Juan de Ansotegui essno RI, el ano de 1765 y 1766, con asistenzia de los Apoderados de los respectivos Pueblos, ge abajo se declaran por su orden.
• O. termino llamao gara_cgana (garacategana), asta la letra N llamada mujo donde cruzan dos Arroyos, se-gun esta (demos)trado con lineas rrojas, y Angulos qe forman, con la villa de Guerricaiz, AnteYga de Munditivar:c_c.N. letra(a) ?ha deMujo, astca la (?) M. llamada Palomar de Careaga, deslinda, con l(a)s A(nteYgs de) Zenarruza y Bolibar, segun ?has li-neas Rojas y sus angulos_c.M letra ?ha (?) la letra L termino llamado Gasteluyaga qe es en la(?) (Z) (?) Irurdegui (?) con la villa de Marqna, y Ante () rojas y sus Angulos. L letra ?ha de Gasteluiaga ala A en linea tortuosa por los vestijios del camino Antiguo por entre dos Penascos y termino que decian llamar OlareagaComea, deslinda con la AnteYga de Amoroto y de este ala letra B termino que dezian llamar erre-ca estarria, letra C el sumidero, delas Aguas qe sobre salen (quatro-quanto-quiando?) avenidas por ?ho re-castarria y y la letra D Fuente Mananjal qe en(?) sale alpie de ?ho recastarria embocadero y se une, con la riaprincipal qe pasa para la villa de Lequeitio, y corre, segun surso de ?ho rrio pa la letra V termino llamado Naja de Beingoolea Idesde a�LGuizaburuagaAguirre (ZAnte-ZArte-Zarre?)bacarra, letra V. I desde este, a la letra Q llamada MuguirAch, con la anteYgs de Guizaburu a ga por las lineas rrojas, tortuosas, yAn-gulos qe forma ?ho (?) y sus Distanzias.
Q letra ?ha, ala letra P con la jurisdicion de la anteYgs de Navarniz segun los Angulos de ?ha linea roja y sus distanzias, qe se demuestran qe es termino llamado Ollascogana.
• P letra ?ha a la O donde se primzipio ?ho Apeo termino llamado garacategana, con la AnteYga de Mendata, en linea tortuosa, por la rroja linea y Aguas bertientes
Variazon de apeos posteriores, por la Inpericia, sintener preste,
? el ? ho ano de 1565 es la siguiente
Primeramte, dejando ?ha Demarcajon de ?ho Apeo Antiguo; por la linea Z en linea tortuosa ala G por el blanco y en este formaron Angulo Agudo pa, la letra H y casa lla-da Goronsolay; Yde este a la Y pena qe esta sobre la Casa de Olariaga, separandola (?) te de Heredad, por la jurisdi-con de Amoroto y dezmatoriay es la J y de esta a la letra K donde esculpieron Una cruz en una pena Viba, qe oi exsiste frente la (casa?) de Olaldea, junto al rrio principal tomando Aereate pa la D y fuente qe denomina ?ho Apeo Antiguo al pie de recastarria y de este alas letras C;B;A cortando pr loszerros letra E con la AnteYga de Guizabururaga y ?ha de amoroto pa la sombra oscura (sin) quese entendie-se por de ninguna jurisdiccion el color amarillo que com-prenden ?has letras AH(?)GF MojonAntigup, qe les estor-baba la unian atendiendo geometricamte qe es el enzinal de sobre ?ha Casa de Olariaga yplantazon de robles echa G?ha de Amoroto, como se vee en este diseno guarnea-da con lineas rojas y color amarillo conmanchas de (?) qe aze union y lindero con ?ha Ante Yga de Guizaburuaga y Aulestia (?) DCBA llamadas Olariaga comea, reccestarria, su embocadero, fuente manantial al (?)tarria dela(?)do de por jurisdcon de la apre(?) de Amor(?) I blanco (?) junta-mente el amarillo asta la letra
• Letra R la (?) de ?ha Ante Yga de Murelaga.
• Letra T via (?) Villa de Lequeitio (?) qe se denom(?)
10 Aulesti 130 urte
Montekalbotik Lekeitiorako errepidearen planoak. Planoak 1841ekoak dira baina bidea
urte batzuk beranduago hasi ziran egiten.
Denboragaz, mapa horren barruan aldake-
ta handiak egon dira. Narearako bidea,
Goierrirakoa, zubiak...
Baina aldaketarik handiena, 1841ean egin
zan: gaur egun ezagutzen dogun errepidea.
1918.— Gizaburuaga
AG
G-G
AO
OA
2139
11Kiñu baten
Albiñagortako etxea eta zubia, Gizaburuagako lurretan. Etxea aspaldi erre zan eta zubia jausita
dago baina erreka eta ermitaren artean gaur egun be ikusteko moduan dago Lekeitiorako errepide
zaharra.
Eu
sko I
ksk
un
tzar
en A
rgaz
ki
Art
xiboa
12 Aulesti 130 urte
Ambas pretensiones son bienjuntas e indispensables si ha de abrirse la carretera y hade tener el Puerto de Lequeitio un camino por donde sus habitantes y pesca, puedan comunicarse con los demas pueblos del pais, y del interior, sin temor a Descalabrarse a cada paso por el intransitable de que hoy usan con mengua ciertamente dela civilizada provincia confiada ala administracion de V.S
Errepidea egiteko interesa batez be lekeitia-
rrena zan. Durangotik Gernikarako bidea
egin-barri zan eta lekeitiarrek, bide horre-
gaz bat egiteko premina euken.
...baina Espainiako erregina (Isabel II.a) datorrenean, arazo barria...
“....que el mal estado del empedrado de la calle de dho publo por donde atraviesa el camino real de Lequeitio, obligó a echar en ella en este último verano en epoca en que por alli tenian que transitar la primera autoridad del pais y otros personages nota-bles, alguna cantidad de piedra martillada para que los carruages pudieran pasar con alguna seguridad, mas al proceder a tal operación no dejó de preverse que llegado el tiempo de invierno habia que quitar porque como el Ayuntamiento dice muy bien servia de obstaculo al facil curso de las aguas...
si antes de ahora se echaba de menos un caño longitudinal por el centro de dha calle para recibir y dar curso a las águas llovidas y a las inmundas que salen de muchas casas a la misma superficie hoy es ya de necesidad desde que el pueblo ha erigido una nueva fuente en la misma calle pues las aguas que constantemente arroja se dirigen por esta mediante a que no las han dado otro curso
Otro estremo abraza tambien la exposición citada: dicese , que el pavimento de la calle se encuentra muy deteriorado...
...acerca de un abrevadero que desea se construya junto a la fuente...”
1854 Antonio de Goicoechea,bideetako zuzendariaren informea
13Kiñu baten
Bidea ordaintzeko modu bi erabili ziran:
ardauari eta pattarrari ipinitako zerga edo
inpostuekin eta pasatzen zan jendeak or-
daintzen eban “peajeagaz”.
San Antongo Bengoetxe alboko etxean ka-
tea egoan inor ez pasatzeko. Nor edo nork
pasatu nahi baeban, pagau egiten eutson
Bengetxeko jaubeari.
Bengoetxe alboko etxeari gaur egun be “ka-
tenetxe” deitzen jako.
1918.— GoikaleA
GG
-GA
O O
A 7
811
14 Aulesti 130 urte
50 urtetan karlistada bi eta Afrikako gerra
ordaintzen ari zan herria.
Halanda be, sasoi honetan egin ziran
obra zibil nagusiak: goiko eta beheko itu-
rriak, Udaletxe barria, Ubillaneko etxea,
Kanposantua, errepidea….
1918.— Udaletxea eta plaza
AG
G-G
AO
OA
7804
15Kiñu baten
1915.— Lekeitiorako bidea, kanposantua eta matadero zaharra
AG
G-G
AO
OA
7812
16 Aulesti 130 urte
XIX. mendea osorik izan zan gose eta mise-
ria sasoia; etxaurretan umeak abandonatzen
ziran, etxe barruak gaixoz beterik eta bideak
lapurrez josita.
1823an, antza lapurretan joandako 3 pertso-
nak su emon eutsen Zuberogoittiri eta
bertan erreta hil zan gizon bat.
Nabarniz eta Aulestiko alkateek agindu-
ta, 16 gazteko partida bat antolatu zan eta
Ispasterren harrapatu eben “el francesillo”
izeneko gizona, Lea guztian famosoa zana
bidelapur moduan.
Zubero Goitti
17Kiñu baten
“...miserable calle, cuyos habitantes igualmente se dedican ala labranza de terrenos y sin distincion de sexo, como se usa en todas las
anteiglesias de Vizcaya...”1861ean Aulestiko Udalak Bizkaiko Foru Aldundiari bidalitako eskutitza
AG
G-G
AO
OA
7810
18 Aulesti 130 urte
Erretratuetan agertzen dan lehenengo he-
rritarra, Soluako neskato bat da. Neskatoa
Ana Josefa Astorkia izan leike bere lehenen-
go jaunartze egunean 1891an.
19Kiñu baten
1905.— Modesto Perearen jaunartzeaAnbrosio Perea, Cornelio Perea, Antonio
Perea, Josefa Ibañez de Aldecoa, Alejandro Perea, Antonino “Txato”
Perea, Esperanza, Maria eta Modesto.
20 Aulesti 130 urte
1918.— Herriko plaza.
AG
G-G
AO
OA
7809
21Kiñu baten
1900.— Maria Dominga Laka ArriolaAmoroton jaioa 1830ean eta
Soluara ezkondua.
Lehenengo argazkiak, Ameriketara bidaltze-
ko postalak dira.
Argazkiak estudioetan ataratakoak dira edo
etxean, izara baltza atzean ipinita.
22 Aulesti 130 urte
1896.— Ballestegiko basoetan.Kanpoan ataratako lehenengo argazkia,
1896koa da. Bertan, Sabino Arana ikusten da
Ballestegiko basoetan basurdetan. Basurdea
daroienak, Anton Juaristi, Olariagara ezkon-
dutako amorotarra eta Matias Zelaia Amesti
Gontzolaikoa (Gorontzolai) dira.
© S
abin
o A
ran
a F
un
daz
ioa
23Kiñu baten
Jose Martin Alkorta, jaiotzez zarauztarra, saltzailea zan eta Narea Aldeko Eulalia
Landetagaz ezkondu zan.
Sabino Aranak, Goierriko Itturritzen egi-
ten ebazan egonaldiak eta baita kalean be,
Alkortatarren etxean.
24 Aulesti 130 urte
1900 urtean Bittor Kortabitarte idaz-kari zala, herrian salduko ziran okela eta pattarren baldintzak euskaraz idatzi ebazan.
Bittor sekretarioa. Ia 40 urte egon zan Aulestiko idazkari modura, 36ko Gerran purgatu arte.
Apurka, XIX. mendean ia guztiz karlis-
ta izandako herria, aldatzen hasten da eta
Euzkadi, euskara eta Lege zaharrak hartzen
dabe inportantzia.
Bizkaitara, 1912/5/11
25Kiñu baten
Sabinok sortutako pentsakera barria,
Lekeitiotik dator, eta hasieran eragina
dauko batez be kaletarren artean:
Gerbasio Uriarte karnazeroa, Domingo
Etxearte konfi teroa, Bittor Kortabitarte idaz-
karia, Calle-Aransolo abadea… Gitxienez
1911rako “Aulesti Uri-Buru batzarra” sor-
tuta dago.
Domingo Etxarte, alderdiko diruzaina.
Bizkaitara 1912/9/27.- Jeltzaleen lehenengo urteetan, Sabinoren heriotza
egunean batzen ziran baina behin Uri-Buru batzarra sortu zanean, Santa
Eufemietan izaten zan alderdikoen jaia.
26 Aulesti 130 urte
1919.— Timoteo Calle-Aransolo Ruiz de Azua. Jaiotzez elantxobetarra, 28 urtegaz ailegatu zan eta luzaroan izan zan abade Aulestin. Sasoi honetan abadeen artean be jarrera politikoaren aldaketa dago. Abade barriak, Zabalintxaurreta, Timoteo Calle eta beste batzuk nazionalistak dira eta abade zaharrak, karlistak.
27Kiñu baten
1918.—Torreko etxea.
AG
G-G
AO
OA
7807
28 Aulesti 130 urte
Shoshone edo Mountain Home 1910 ingurua. Tente hirugarrena Jose Martin Goitiandia, Urriolagoittikoa.
XX. mende hasiera honetako beste ezauga-
rrietako bat, emigrazinoia da. Aulesti beti
izan da emigranteen herria eta sasoi hone-
tan emoten da populazio-ihesik handiene-
tarikoa; Douglassek dinoenez, 60 urtetan
bizilagunen %20 galdu ebazan Aulestik.
29Kiñu baten
1917.—Jose Martin Goitiandia, bere arreba Benita, eta honen seme gaztea
(Jose Migel-Joe) Idahon.
30 Aulesti 130 urte
31Kiñu baten
1936.— Ezkerretik hasita laugarrena Kariako Pablo Aranburu, besteak arrantxoko lagunak, erdiak euskaldunak eta beste erdiak amerikarrak.
32 Aulesti 130 urte
Santi Zabalbeaskoa berreñoarra, 1920an “France” barkuan joan zan New Yorkera eta beste horrenbeste eukan Shoshonera ailegatzeko.
Danak joan ziran barkuetan Bartzelona,
Bordele eta batez be Le Havreko portueta-
tik eta hilabeteak pasatzen ziran ailegatu
arte.
Beste batzuk ostera asko egin ebezan
33Kiñu baten
Jazinto Goitiandia Argentinan.
34 Aulesti 130 urte
...eta hemen geratzen zirenak, argazkiak bidaltzen.
35Kiñu baten
1919.— Jose Maruri, Madalen Garetxana eta Teofi lo (Pio) Maruri
Ibarrekozelai baserrikoak,(gaur egun zesteruena).
Beste etxe askotan lez, sasoi honetan
Ibarrekozelai baserriko, Jose eta Madalen
Garetxanaren 6 seme-alaba Ameriketan ego-
zan: 5 Argentinan eta 1 Estatu Batuetan.
1902-1903 Eugenia Maruri, Argentinara joandakoa.
36 Aulesti 130 urte
1922.-Simona Maruri eta familia Argentinan.
37Kiñu baten
Jose Maria Urkiaga Urizar-Handia eta Basilisa Basaraz.
Estatu Batuetara edo Argentinara bakarrik
ez, Euskal Herrian berton be emigrazino
handia dago.
Jose Maria Urkiaga, Malaxko Uzarrandin
(Urizarrandi) jaioa. Ramon Urkiaga arotza-
ren zazpigarren semea zan eta baserrian,
arotzerian edo abarkaginen ibiltzen zan.
1900etik lasterrera, Laukizera ezkondu zan
Basilisa Basarazegaz.
38 Aulesti 130 urte
1912.— Madrilgo Fronton Central frontoiaren inaugurazioa:Ezkerretik hirugarrena tente Anbrosio PereaJezarrita bigarrena Alejandro Perea.
Baina XX.mendearen hasierak, joan eta
etortzen ziran beste emigrante batzuk be
ekarri ebazan: pelotariak.
39Kiñu baten
Alejandro Perea eta Txikito de Abando.
Aulestin pelotaka, plaza osoan egin izan da
luzetara, frontisik barik.
XIX. mendearen amaieretan, modan jarri
zan frontisa; orduan elizpeko horma tapau
eta “frontoi zaharra” sortu zan.
Lehenengo pelotariak, eskukoak izan ziran:
Txato Perea, Estudiante de Aulesti… afi zio-
natu moduan ibiltzen ziran inguruotan.
XIX. mende amaieretan, gitxienez Anbrosio
Perea esku-pelotako profesionala zan baina
berak eta bere anaia Alejandrok, frontoi in-
dustrialen sorrera aprobetxatu eben, palara
pasatu ziran eta lehenengotariko pala-joka-
lari profesionalak izan ziran.
Bilboko Euskalduna frontoian ibili ziran eta
baita Madril, Bartzelona eta abarretan be.
40 Aulesti 130 urte
XX. mendearen hasieretan Torreko etxea eta Torrezelaiko hariztia.
Pelotaz aparte, beste 3 kirol egiten ziran:
boloak, palanka-jaurtzea eta probak.
Bolo-jokoa, azkenetan egoan. 9 txirlotako
udal-bolatokia Torrezelain egoan eta urtero
errentetan zan.
Bizkaia guztian lez, Aulestin ganadu-pro-
bak debekatuta egozan diru asko jokatzen
zalako eta ganaduak hondatzen ziralako.
Baina probatarako zaletasuna hain zan
handia, aulestiarren arteko desafi oak
Elgoibarren egiten zirala.
AG
G-G
AO
OA
7814
41Kiñu baten
Eusebio, Emilia, Sabina eta Eugenio Onaindia goian eta Frantziska
Astorkia eta Juan Inazio Onaindia behean.
Esan dan lez, probak debekatuta egozan
eta baserri girotik aparte txarto ikusita.
XIX. mende amaieretan egiten diren eus-
kal-jokoetan (besteak beste Markinan eta
Gernikan) euskaldunen kirol guztiak joka-
tzen dira behi-probak izan ezik.
Bai Markina eta bai Gernikako Euskal
Jokoetan parte hartu eban Inazio Onain-
dia “Ibekatxek”. Markinan (1883)
palanka jaurtzen irabazi eban eta 200
erreal eta gerrikoa bereganatu; antza
danez, hain marka handia egin eban,
Markinako Udalak 100 pezetako saria
eskaini ebala Ibekatxen marka ontzen
ebanarentzat. 27 urte itxaron behar
izan eben.
Gernikan (1888) bertsolari moduan
parte hartu eban baina Pello Errota eza-
gunak irabazi eutson.
42 Aulesti 130 urte
Andres Uriguen, Lexarran jaio zan 1887an.
Atxitturrira ezkondu zan. Gaztetatik poli-
tikan sartuta egon zan eta EAJk antolatu-
tako jaialdietan parte hartzen eban palanka
jaurtzen erakustaldiak eginaz.
Berak ondu eban Markinan Ibekatxen mar-
ka eta 100 pezeta irabazi
Errepublika sasoian zinegotzi eta 1936an
alkate izan zan hilabete batzuetan. Alkate
zala hil zan.
Arg
azkia
Lu
r
43Kiñu baten
Palanka zelan jaurtzen dan 4 erretratutan.
44 Aulesti 130 urte
1906ko aste santuetan, Aulesti astindu eban
jokoa egin zan Mendatan.
Alde batetik Andres Uriguen, Lexarrako
semea eta bestetik Juan Goiriena,
Lezartzaganeko mendatarra.
Biak kinttopekoak eta biak etorkizun han-
diko palankariak.
Ohitura zan lez, kronika bertsotan emoten
da lehenengo mendatarrena eta gero galtzai-
leen erantzuna.
Aprilaren erdianbai hamabostianMendatan jokatu zanmezien ostianbiak joan ziran irabazteko ustiandesgrazi bat pasau dahorregaz Aulestian.
Mendatara batu ziraHiru palankariJuanek bota etasakristauak ekarri.Felipe UrrutxuaAurrian zoztrariBarre egiten zionHirurak alkarri
Sugertie bota ebenAurretik zein hasiAulestiarrak egin ebenHori irabazi.Hagaitik egin ziran“A petxutik” hasiEurok izatekotanMarkiaz nagosi.
Ikusi ebenianBorrauta markieOrduan zarratu jakuenPiska bat argie.aulestiarrek egin ebensentimentu hartuhiru puntuarekin atzetik gelditu
Euren mutik eder horiLastimez agertuKontrarioa ezautu barikOraindik geldituEdadien konformeGorputza politeHain da mutil ederraBegira egon leike.
Azala urdineGorputze sotileNariarrak hazi dabeEderra mutileGeldirik egon balireBaipiska batienUrtetxu bat edo biIgaro artien.
Inazio Zabalena “Xerendieta” A
rgaz
kia
Au
ñam
end
i ar
gita
ldar
ia
45Kiñu baten
Lezartzagana etxiekbadeuko hagie bendien ibilttekoBizkaiko plazie.Lehenago zen osabaorain da lobie.
Juanek sasoi ona daukohogei urterekin
Andres oraindik gaztehamazortzirekingrazia ona daukopalankiarekin
baita segitzen diooraindik berakin
Juan egin zanienplazara agertuzezena egin jjakunguri begittanduplazie nola zeuen laster zan agertuAndres ez eban harekasko alegratu.
Lezartzagana horiez da oso egokidxeeskuan emoteko pixka bat grazidxe.Hanketan ez da beraentero garbidxeapaizak emongo dauhorren sentezidxe
Uste dau ein ddabelamarkie betikolibertade danak hartutahiru oin ta bikoez da marka handidxe hori BizkairekoLexarrak borrauko dauharen sasoirako.
Aurkezpena: Juan Goiriena Le-zartzagane baserrikoa eta bere osabie Mendatako abadea hau be palanka-jaurtzaile izandakoa
Erregelan sartuta hiru oin ta seikoIbargoittik Markinanapuntaurik daukoez dakit Juan danikharek egitekokondiziño honetan:garbi ibiltteko
Goittandi ere bazanpalankan nagusioraindik bihar leukenunbaiten biziMunittibarren jokueegin eban irabaziharen markak egittennahi neuke ikusi
Gizon bat aurkitu zanPlaza hegalianAulestiarren aldeBerba egiteko ustianZibilak hartu zutenInpentsamentianSartu bihar ebelaKartzela batian
Iñazio Zabalena egin jaku hasibera izatekotanbertsuetan nagosiZerbait hobetoagoBiharko dau ikasiOfizio horretanGure badau bizi.
Juan Goirienak 20 urte daukoz
eta Andres Lexarrak 18. Bertso-
kronika guztian azpimarratzen
da edade-diferentzia izan zala
galtzearen arrazoietariko bat.
Antza danez, trabesak menda-
tarraren alde atara ziran.
Tranpa susmoa: aulestiarrak kejau egin ziran hankak txar-
to ipintzen ebazalako Juanek. Honen osabie, Abadie, asko
hasarratu ei zan eta harek emon eban azken “sententzidxe”:
aulestiarrak galtzaile.
Pedro Iberogoitia (Ibargoitti) agertzen da hemen. Ibargoitti zan Bizkaiko palankari txapel-duna sasoi honetan. Sei urte beranduago, 1912an Andre-
sek irabazi eutson eta ordutik,
Bizkaiko txapeldun moduan
ibili zan.
Bertsolariak ez dau ikusten
Juan Goiriena Ibargoittin mar-
kak egiten baina ikusi nahi leu-
ke Andres Lexarra Goittandiren
markak ontzen
Galtze txarrekoren bat be
egon zan
Inazio Zabalena, mendatarren
bertsoak jarri ebazana izan zan,
azkenengo ostikada , beretzat.
OHARRAK:
Mendatako bertsoak, Antonio
Zavalak jaso ebazan eta Xabier
Amurizaren “Bizkaiko bertsola-
riak II izendunak” liburuan argi-
taratuta dagoz.
Bertsino bat baino gehiago da-
goenez, ordenak aldatu eta ber-
tsoak osatu doguz.
Aulestiko bertsoak, Artitxarenak,
Juan Omarrek kantautakoak
dira eta Amurizaren liburuko
bertsoekin aberastu dira.
LezarbadebendBizkaLeheorain
Juanehoge
Anh
or
Juan plazazezenguri bplazielasterAndrasko
Lezarez daeskuapixkaHankenterapaizhorre
Uste markliberthiru ez da horiLexarharen
Jose Mari Legarra “Artitxa”
46 Aulesti 130 urte
47Kiñu baten
Basilisa Aranguena eta Bizente Bengoetxea.1920 inguruan agertu ziran lehenengo
ibilgailuak. Astudiko (Altzuri) Bizente
Bengoetxeak atara eban lehenengo karne-
ta eta lehenengo kamioia ekarri eban jen-
dea eta jeneroa eroateko Gernikara 1968an
Munitibarrek kontau eban lez.
48 Aulesti 130 urte
Timoteo Unamunoren ezkontza-argazkia Kalifornian.
Eta laster ailegatu zan lehenengo turis-
moa. Narea Urizar baserriko Bartolome
Unamunok ekarri eban Argentinatik.
Esaten dabenez, orduko bideetarako za-
balegia zan eta bidaia bakarra egin eban,
Angizera ostera bat.
Beranduago kotxe honen motorragaz
konpresora egin eban Soluako Jose Mari
Astorkiak eta Goierriko bideko haitzak
apurtzen erabili zan.
49Kiñu baten
Jose Migel Zaldunbide malaxtarra Angizera ezkondu zan Juana Mallabiagaz.
Erretratu handian, euron semea Jose.
Orain 100 urte gitxi gorabehera, Luis
Mallabia eta bere andrea Angizko errotan
ogia egiten hasi ziran.
Euren alaba Juana Mallabiak eta Jose Migel
Zaldunbidek handitu eta sendotu eben ne-
gozioa. Automobil 2 erosi eta Lekeitio eta
alboko herrietara ogia eta pertsonak eroaten
hasi ziran.
Angizko autobusen konpainia izan zan Leako
linearen jabea autobuses Vascongadosek
erosi eban arte.
Geroago be, Angizen tailerra eta garajea
euki ebazan Vascongadoetako “korriuek”.
50 Aulesti 130 urte
Hazten dagoen herri batek , azpiegitura ba-
rriak be behar ditu eta 1917an, Markinarako
bide barria egin zan, gaur egun ezagutzen
doguna. Sasoi horretan egin zan baita be
herriko zubirik handiena Torreko etxearen
alboko “zubibarria” izeneko zubia.
51Kiñu baten
1918.— Markinarako zubia eta bidea. A
GG
-GA
O O
A 7
814
52 Aulesti 130 urte
Markinarako bidea eta zubia, Ereñotik eto-
rritako beharginek egin eben.
Agripina Meabeansorena eta seme-alabak: Antonio, Maria Dolores, Eustakia eta Jose Mari. Agripinaren senarra, Jenaro Kareaga zan ereñotarren nagusia.
53Kiñu baten
Zuberotarrak. Maixena baserri aurrean ataratako erretratua.Goian tente: Zuberogoittiko Jose Ramon Sangroniz eta bere alaba Maria Jesus Sangroniz.
Erdiko iladan: Legarreko Jose Maria Zubizarreta, Julian Uriarte Uxartekoa (Uriarte), Jose Aransolo Goizko baserrikoa (desagertuta), Pedro Aransolo Goizkoa, Goittandiko
Maria Josefa Malaxetxebarria, ?Behean: Bizenta Goitiandia Maixenekoa, Pranske Uriguen, (umeak bere seme edo alabak izan ahal dira) Josefa Astorkia Zuberoetxebarrikoa, Mari Kruz Kareaga eta
Goittandiko Julina Lekona.
54 Aulesti 130 urte
Domund eguna 1922-23 inguruan.Bizimodua hobetu zalako edo, argazkiak
ugaritu egin ziran eta lehenengo aldiz pertso-
nen bizimodu arrunta, ohiturak eta egune-
roko jantziak erakusten hasten dira.
2
4
536
8
9
7
10
11
Kornelio Urizar
Juan KortaJosefi na Urkidi
Hermenegildo ZuazoKristina edo Matea Urkidi
Tomasa Aranburu
Lorentza Maruri Isabel MadariagaJulen Uriarte
Luzia Urkidi
Trinida Unanue
1
Hemen agertzen diren umeen izenak ez dira ziurrak.
55Kiñu baten
Umeak mezatatik urteten.
56 Aulesti 130 urte
1921.—Sebera Garro, Esteban Maruri eta Maritxu Maruri Zetokizetxebarri baserrikoak.
57Kiñu baten
1925 ingurua: Felipa, Martina, Jazinto, Laureana eta Nikasio Onaindia neba-arrebak
eta euren ama Faustina Onaindia.Goierri Goikoetxebarrikoak.
58 Aulesti 130 urte
1928.— Gontzolaiko (Gorontzolai) baserriaren aurrean Felix eta Matias Zelaia goianBizente, Pedro Zelaia, Mari Juana, Estebana Uriguen eta Juana erdiko iladan etaMaria Zelaia eta Mari Dominga umeenak.
59Kiñu baten
1920.— Miren eta Gabina Garate.
60 Aulesti 130 urte
Angel Urizar bere komuniño egunean, sasoi haretako olgetako tramankulurik ezagunenagaz: txirrinbola. Melkiades Etxarte.
61Kiñu baten
1921.—Solaguren bastarretxeko Eugenia Uriguen eta Santi Alberdi.
62 Aulesti 130 urte
63Kiñu baten
1922ko eskola umeak
GORENGO ILARA BIGARREN ILARA HIRUGARREN ILARA
BEHERENGO ILARA
Angel Elordi Ubillanekoa Patxi Azpiazu ? ? ?
Fausto Ansotegi Mendiketxeko Kornelio Urizar Telletxeko Juan
UnanueLon Uriarte Katxiñenekoa
Inazio Kortabitarte ? ? Juan Elordi Ubillanekoa
Lorenzo Bilbao
ZetokizkoaPatxiko Goizko ? Luken Unanue
Telletxekoa
Roman Kareaga Telleriakoa
Ganbarreneko Santiago Mentxaka
Etxetxuko Martin Goikoetxea
Julen Uriarte Katxiñenekoa
? Alejandro Bollar? ? ?
Sebastian Goitiandia
Vicente Millan, La Arboledakoa
Maixeneko Jose Lekuona Juan Korta
Jazinto Legarra Artitxakoa Eulogio Goikoetxea Patxi Antonio Kareaga
? Nicolas Elordi Ubillanekoa
Eugenio Goikoetxea Txantxonenekoa
Angel Totorikaguena
? Andres Urkidi Zuberoetxebarriko
Hermenegildo Zuazo
Felix Lekuona Maixenekoa
Bittor Zaldunbide Angizkoa
Martin Goikoetxea Etxetxukoa
Txantxoneneko Isidro Goikoetxea ?
? Juan Intxausti Txurtubiñenekoa ? Antonio Unanue
Telletxekoa
? ? Patxi Artitxako Juan edo Alejandro Kareaga
Hemen agertzen diren umeen izenak ez dira ziurrak.
64 Aulesti 130 urte
1925.— Soluako ahiztak: Anbrosia, Maria eta Ana Josefa mezatarako jantzita.
65Kiñu baten
Ezkerrenekoak, Juan eta Maximo, Juana,Santiago,eta Benita Aranguena.
66 Aulesti 130 urte
1915.— Eusebio Onaindia Ibekatxkoa, soldadutzan.
1931.— Hilario Urizar, Narea Uriguen baserrikoa.
67Kiñu baten
Andres Urkidi.
68 Aulesti 130 urte
1934.— Ezkerreneko Maximo eta Murlako (Murelaga) Petraren ezkontza-kontratua sinatzea Gernikako notarioaren aurrean.Ezkongaiak eta testiguak Gernikako juntetxeanEugenio Armaolea, Juana Alzaa, Maximo Aranguena, Petra Alzaa, Eugenia Uriarte (Petraren ama), Felix Rementeria Usuakoa (Usoaga), ?Behean: Gregorio Bengoetxea, Angela Aranguena Ezkerrenekoa, Goikolako Frantziska Malaxetxebarria, Petra Alberdi (Zelaikoa) Juliana Uriarte (Petraren amaren ahizpa), Artako Pedro Aranguena eta Makurreko Franzisko Bengoetxea
69Kiñu baten
Isabel Unamuno eta Anselmo Iza.
1933.— Eugenio Onaindia eta Victoria Alberdiren ezkontza.
Liburu honetan agertzen diren pertsonak
ez dauke bizarrik. Gizon hau ezagutu guran
ibili garenean, pare bat pertsonak esan deus-
kue ezin zala aulestiarra izan bizarra dauko-
lako eta aintzinakoek ez euken bizarrik...
Ez da segurua baina baliteke argazki hone-
takoak Anselmo Iza eta Isabel Unamuno
izatea. Anselmo, Santanderko mekanikoa
zan eta Isabel Gallartako etxeko andrea.
1915ean Cubatik etorri ziran 4 alabagaz.
70 Aulesti 130 urte
San antondarrak gari-ebaten Oiñizetxebarrin:Jose Antonio Ibarra Andiketxekoa, Francisco Odiaga Bizkoa, Leon Soloaga Errementainekoa, Regina Odiaga Bizkoa, Inazio Plaza Oiñizetxebarrikoa; bere atzean Ramona Plaza neskatoa, Frantziska Ibarra Andiketxekoa Josefa Leniz Oinizetxebarrikoa eta Luisa Garetxana.
71Kiñu baten
Bizente Uriguen Bastarretxekoa.
72 Aulesti 130 urte
Barruetabeña jauna “Txinpas”: Markinako aguazila, koilara jotzailea eta aurresku-dantzaria.
1926ko jaietako programa eta aurrekontua
Bizimodu modernoaren beste ezaugarri
bat:
Oraintsu arte, jaietako programetan, baka-
rrik tanbolintteroak eta sermolariak agert-
zen ziran.
1926ko San Juanak 215 pezetako aurre-
kontua eduki eben.
73Kiñu baten
Torrezelain egoan probalekua eta sasoi ho-
netarako jausita egoan bolatokia be bai.
1789tik hasita, hileko lehenengo zapatuan
feria txiki bat egiten zan 7-10 ganadugaz
eta urtean behin, zemendian, 40 ganaduko
feria nagusia.
Torrezelai 1927-1928.
74 Aulesti 130 urte
“Euzkadi” 1921/09/21
1921eko jaietan, Argentinatik etorritako
Federico Perea izan zan protagonista.
Kronikan jartzen dabenez negozioak direla-ta
alabagaz etorri zan. Federikok, dirua egin
eban Buenos Airesen eta Larra hotelaren
ugazaba zan eta hango euskal komunitate-
ko pertsona inportantea 1905ean, Buenos
Airesko euskal etxearen sortzaileetakoa izan
zan.
75Kiñu baten
1931.— Santa Eufemi jaiak.A
GG
-GA
O O
A 0
704
76 Aulesti 130 urte
1931.— Santa Eufemi jaiak
AG
G-G
AO
OA
0437
77Kiñu baten
AG
G-G
AO
OA
0439
78 Aulesti 130 urte
1931.— Santa Eufemi ermita
AG
G-G
AO
OA
7806
79Kiñu baten
Malats — ArtiaA
GG
-GA
O O
A 7
805
80 Aulesti 130 urte
Baina...pelotariz betetako herrian, ez dago
pelota partidurik.
20ko hamarkadaren amaieretan agertu zi-
ran barriro be esku-pelotari profesionalak.
Angel Elordi Ubilla, Genaro Maruri, Juan Elordi eta Juan Korta.
81Kiñu baten
1933.— Eskuko pelotariak.Egiaren etxean egindako batzar-bazkaria. Ezkerretik eskumara:
Gorengo iladan tente: Atano III, Echave III, Atano II, Ulacia, Irureta I, Cortabitarte, Ubilla I, Salegui, Zabaleta eta Artamendi.
Erdiko iladan tente:Alberto Eguía,Altuna, Urcelay, Echave IV, Rubio, Arrien II, Ubilla II, Uribe, Atano IV, Chicuri eta Irureta II.
Jezarrita: Chiquito de Iraeta, Urcelay II, Echave I, Olascoaga, Lazcano, Ubilla III, Echániz II, Onaindía, Artazo eta Chiquito de Mallavia.
Beheganean: Sustarra, Peru, Echániz I eta Atano VI
Arg
azkia
Au
ñam
end
i ar
gita
ldar
ia
82 Aulesti 130 urte
Modesto Perea, Perea III. 1915ean debuta egin eta Bartzelonan, Bilbon, Donostin, Habanan, Mexikon eta Madrilen jokatu eban.
83Kiñu baten
Eskukoak Bizkaian eta Gipuzkoan ibi-
li ziran bitartean, palaz jokatzen ebenak
Ameriketaraino ailegatu ziran.
Felix Urkidi Goitiandia, 1905ean jaio zan Aulestiko kalean.
84 Aulesti 130 urte
1932.— Goierriko eskola-etxearen inaugurazioa:Matias Zelaia, Angela Etxarte, Domingo Retolaza, Abeletxenekoa Florentina Aranburu, Jose Andres Odiaga, Jose Maria Onaindia, Felipe Astorkia,...., Jose Maria Astorkia, Lorenzo Jaio,
Aurrera jotzen jakin izan daben beste batzuk,
goierriarrak izan dira.
1932an, kaleko eskola urrun gelditzen zala-
ta auzotarrak eskola-etxea egin eben.
85Kiñu baten
Goierriko eskola-etxean, Felix Astorkia, Emeterio Onaindia, Inazio Jaio, Fidel Astorkia, Jose Jaio, Andres Astorkia,
Txomin Jaio, Antonia Zelaia, Miren Etxabe, Jose Retolaza, Andoni Jaio,
Felix Ibarluzea eta Iñaki Astorkia.
86 Aulesti 130 urte
Goierriko eskolako umeak
GORENGO ILARA ERDIKO ILARA BEHERENGO ILARA
Modesta Kareaga Artitxakoa Eulali Azpiazu
Benigna Lasuen Maritxu Kareaga Paulina Azpiazu
Maria Bengoa Maria Teresa Urrestarazu Kresentzia Kareaga
Juana Bengoa Asun Zinkunegi
Albini Ibarluzea Esther Ibarluzea
Basili Arrate Maria Angeles Zinkunegi Maria Isabel Ibarluzea
Petra Onaindia Balentina
Martina Aranguena
Nati Ibarluzea
Kiñu baten 87
88 Aulesti 130 urte
Goierriko eskola-etxea zabaldu zan ur-
tean bertan sortu zan EAB Emakume
Abertzaleen Batza.
Emakumeei boto eskubidea onartu jake-
nean, Eusko Alderdi Jeltzaleak EABen so-
rrera erabaki eban: herri bakoitzean emaku-
meak batuko ebazan egitura.
Beste batzuetan lez, Alkortak kontatzen
dau.
MURELAGA Euzkadi 1932-9-13
Emengo abertzaliak poz-pozez gagoz, ba, emaku-miok be sukaldetik urtenda geuri lagun-egiteko gertau jakuzelako. Emakume Abertzale-Batza aton-du dabe, eta oin dabiz ikurin eder bat egiten. Eta au dala-ta nai dabe il onen 18´gn.ikurin onen go-respena ospatzeko jai polit bat, era onetara anto-latutia.
Lelengo egun onetan goxeko saspiretan Jaunartze orokora. Amaretan Jaupa nagusi abestuba Eta on-doren ikuriña onestutia Jaupa nagusitan txonitza egiteko itxaroten dabe txonizkari ospetsu bat. On-doren pelota joko eder batixango da.
Ordu batetan oturuntza.
Aratsaldeko lauretan agurtza deuna amatu ondo-ren, berbaldijak. Askeria Enbeita´k bere itz neurtu aberkoyakaz emongo dautsa. Gero. Altuna´tar Libe´k, Urkiaga´tar Estepane´k (“Lauaxeta”) eta beste izlari bat. Gero iluntsera arte jolasak tanbo-lin soñuagaz.
Badakixube, ba, ilen amazortzijen nora juan biar dozuben albo erietako abertzaliak eta Emakume-Abertzale Batzaren ixenian deituten dautzuet eldu zatezala eri onetara Lekeitio, Markina, Beriatu, Bolibar, Gernika, Nabarniz, Munitibar eta beste albo erietako abertzaliak
GANURKULU
Atzean: Todor Etxarte eta Lon UriarteDantzariak, atzean: Basili Arrate, ?, Asun Zinkunegi eta ?
Aurrean: Balentina, Marisabel Ibarluzea, Esther Ibarluzea eta Maria Luisa Ituarte.
89Kiñu baten
Argazkia Elizosten ataratakoa izan ahal da. Kaxa ganean, ikurriñari eusten: Kornelio Urizar, Birginia Urizar,… ? Angel Urizar.
Behean antzerki taldea. “negarrez igaro zan atsua” antzerkia egin ebenakPolendiñe Aranburu (Florentina Abeletxe), Josebe Ibarrola(Josefi na Ibarrola), Gotzone Etxearte (Angela Etxarte) eta
Laurentze Maruri (Lorentza Maruri).Ez dira agertzen Miren Uriguen eta Peli Ibarluzea zuzendaria.
1932ko Santa Eufemietan bedeinkatutako
ikurriña; Aulestiko Emakume Abertzale
Batzaren ikurriña.
Esaten danez...Ikurrina honen kirtena ziderrezko zan. Gerra etorri zanean, kaleko etxeren bateneskutatu eben eta oraindino ez da agertu.
90 Aulesti 130 urte
eriko endore jauna Leon Legarra Uriguen. Errepublika sasoian egon zan ia alkate bakarra.Zuberotarra jaiotzez, taberneroa eta konfi teroa izan zan hainbat urtetan.
1932-9-22
MURELAGA
Emakume Abertzale Batzaren ikurin-ones-pena dala-ta emengo emakumiak oso jai po-litak gertau euskubezan.
Lenengo larunbata aratsaldian bertoko
neska-mutil gastien artian Sota-Aburto´tar
Imanolen “Negarrez igaro zan atsua” antzez-
tu eben. Antzerkilarijak ederto. Azkenian
txalo ederak entzun ebezan.
Igandian goxeko saspiretan jaupan jaunartze
orokora ixan zan eta jenditza aundija ikusi
genduban.
Gero amaretako jauparako leku gustie-
tako notiñak eldu ziran: Elantxobe´tik,
Markina´tik, Gernika, Arbazegi, Giza-
buruaga, Nabarniz, Izpazter eta batez be
Lekeitio´tik.
Lekeitiarak euren ikurin eta ezpatadantzari
txikijakin egin eben sareria, ikuskarija ixan
zan. Orduba eldu zanian gure Emakume
Abertzale-Batza´ko ikurin edera auretik
zala, txadon nagusirantz notiñak igitu ziran.
Lekeitio, Elantxobe, Markiña, Gernika eta
Izpazter´ko ikuriñak ezpatadantzarijak au-
retik zirala txadonara bidian ikusiaz pozen-
pozaz zoratuta lez geratu gintzazan. Txalo
asko jo yaken.
Ikuriñak gure txaunburu agurgarijak one-
tsi ebazan eta jaupa nagusija be berak esan eban. Jaupea “Goikoetxearena” ixan zan,
eta iru abotsetara bestu eben. ¡Abestu baña zelan! Donokian gintzazala esan aukian.
Txonitza Onaindia´tar Domeka jaunak egin eban, eta argi ta garbi esan euskun aberija
gaizkatuteko geban egin biara. Zorijonak,
Domeka.
Jaupea amatu zanian, lekeitio´ko ezpatadan-tzarijak eta gorularijak euren dantza ederak
erakutsi euskubezan. Beriala pelota joko bardintsu bat jokatu zan. Pelotarijok ber-toko lau gaste ixan ziran.
Jarayan oturuntzarantz igitu gintzazan, eta bertan larogei maikide-inguru batu ziran. Emen be alaitsu abestuten zan.
Aratsaldeko lauretan itz-egin biar zan le-
kura eldu gintzazan. Izlarijakin batera
igon ziran Uriolabeitia´tar Amantzi, Biz-
kai B.Brekua, E. A.-Batza´ko ordezkarija.
U.B. Batzareko lendakarija dan Uriarte´tar
Gerbasi eta eriko endore jauna.
Bilbao´tar Kepa abertzale zintzuak izlari-
jen aurkezpena egin eban eta lenengo itz
egin ebana, Uriolabeitia´tar Amantzi ixan
zan. Onek baseritarak asko goratu ebazan.
Urengo itz-egin ebana, Altuna´tar Libe an-
dereñua ixan zan, eta gero Unzueta´tar Sor-
ne andereñuak eta “Lauaxeta” jaunak egin
eben. Danak egon ziran ederto.
“Lauxeta”k bariz osatzailia izan balitz gexua-
ri ondo igariko eutsala uste dot. igandian
egin eban itzaldijan beintzat ederto igari
eutsan emengo gexuari.
Izlarijak amatu ebenian eusko-jolasak asi zi-
ran. Eta gabian, aureko gabaz lez “negarez
igaro zan atsua”. Antzezlari trebiok onizek
dira:
Etxearte´tar Gotzone, Ruiz-Azua´tar Zuri-ñe, Ibarola´tar Joseba, Maruri´tar Laurentze,
Aranburu´tar Polendiñe eta Uriguen´tar Miren.
Zorijonak, neskatilak, batta zeuben irakasle
ixan dan Ibarluzea´tar Peli´ri be.
Eskerak geure txanburu jaunari be eleizki-zunetarako ta erestasun gustijak emon deus-
kuzalako. Eta azkenez eskerak eri eta albo-erijetatik etori yakuzan gustijai be.
GANURKULU
1932/09/22 “Euzkadi”
91Kiñu baten
Libe Altuna. Lauxetagaz eta Sorne Unzuetagaz batera, 1932ko jaialdi honetan mitina bota ebanetariko bat.
Libe Altuna askok ezagutuko dabe Markinako Bera Kruz eskolako maistra moduan.
92 Aulesti 130 urte
1933.— Angela Etxarte bekokonpitteriakoa eta Blanca Ruiz- Azua, Keparen tabernan bizi zana. Antzerki taldeko partaideak.
Lauaxetak sortu ebazan Emakume
Abertzaleen Batzak herrietan. Bera ardura-
tu zan jaialdietako antzerkiak antolatzeaz
eta andrazko mitinlariak formatzeaz.
Mitina, Letraukuneko etxetik egin zan.
(Batzokia Letraukoneko etxean egoalako
eta errepublikazaleen zentroa Adaneneko
etxean) eta egun horretako pasadizoa da,
eskandalua sortu ebela Lauaxetak esandako
berba batzuk: “Santidxak ez ekixan España
nun egoen be!”
Lauaxetak, mungiarra izan arren, ondo eza-
gutzen eban Aulesti. Umetan sarri egoten
zan bere aitaren jaiotze-baserrian, Malaxko
Uzarrandi (Urizarrandi) baserrian.
1937an, Gernika erre ebenean harrapatu
eta Gasteizen fusilatu eben San Juanetan.
93Kiñu baten
Errepublikako urteak politika askokoak
izan ziran eta apurka giroa txarrera joan zan
baita Aulesti lako herri txikietan be.
1936ko udan militarrak altxatu ziran eta
errepublikaren defentsarako batzordeak
eratu ziran herrietan.
Purgak hasten dira.
Kornelio Urizar.
94 Aulesti 130 urte
Gazte asko sartu zan gerran, batzuk Euzko
Gudarostean eta beste batzuk nazionalak
eroan ebezan sartu ziranean.
Kornelio Urizar...
95Kiñu baten
Genaro Etxebarrieta, Larrazabal bataloiagaz Elorrioko eta Urduñako
fronteetan ibili zan.
96 Aulesti 130 urte
Anastasio Anitua.
97Kiñu baten
1939.— Jazinto Onaindia eta Juan Jaio.
98 Aulesti 130 urte
Juan Tomas Urkidi eta Ana Josefa Astorkiaren familia Zuberoetxebarrin.
Urte gogorrak izan ziran. Errepublikazaleen
gehiegikerien ostean, nazionalen gehiegike-
riak etozan.
Gernika bonbardatu ebenean, Markinako
frontea apurtu zan eta apirilaren 28an
Aulestin sartu ziran nazionalak.
Gitxienez aulestiar bi izan ziren fusilatzera
kondenatuak, Juan Tomas Urkidi, hautes-
kundeak irabazi ebazan alkate jeltzalea eta
Frankoren ejerzitotik desertatu eban solda-
du bat.
99Kiñu baten
Martiniano Alkorta, albaiterua izan zan eta 1936an Jaurlaritzako kargua.
Bilbo jausi zanean, familiak Iparraldera ihes egiten eban.
Lekeitioko eta Aulestiko Udaletan bere lanpostua galdu eban eta familiako
ondasunak konfi skatu eutsezan.Martiniano, 1938an Todor Etxartegaz
batera, Venezuelara esiliatu zan.Venezuelan, albaitero moduan ibili zan
20 urtez eta 1958an bueltatzeko baimena lortu eban baina ez Lea ingurura;
Enkarterrin eta Gipuzkoan ibili zan.
Erbesteratuak
100 Aulesti 130 urte
Langileen bataloietan, gerrak apurtutako azpiegiturak konpontzen.
Batzuk hil egin ziran, beste batzuk soldadu-
tza luze bat izan eben oraindino eta prisio-
nero moduan hartutakoak, esklabu erabili
ebezan langileen bataloietan.
Julen Uriarte. Miranda de Ebroko konzentrazio esparrutik, Asturiasera eroan eben langileen bataloietara eta handik Leonera soldadutza egitera.
101Kiñu baten
Juan Martin Alkorta.
Juan Martin Alkorta, Martinianoren aita,
abertzale ezaguna eta alderdiko bazkide
bere sorreratik.
Errepublika hasieran behin-behineko alka-
tea eta gero Udaleko tesoreroa. Nazionalak
sartu ziranean depuratua izan zan eta bere
ondasunak bahituak.
1940. urtean Bilbon hil zan. Orduko agin-
tariek Aulestira ekarteko baimena emon
eben baina gorpua eleizan sartzea debekau.
Bere atauta Elizatxun botata gelditu zan eta
herritarrek enterrau eben elizatik pasau ba-
rik.
102 Aulesti 130 urte
Eta ez bakarrik herrian; kanpoan ebiza-
nak be harrapatu ebazan gerrak. Adibidez
Vicente Uriguen.
Solaunbiskoan (Solagurenbeaskoa) jaio-
tako gizon hau, Kolonbia, Venezuela eta
Uruguain ibili ostean, Ekuatore Gineara
joan zan.
Ekuatore Ginean, Bata-n, arotzeria bat za-
baldu eban 1933 urtean.
1936ko Uztailaren 18an, nazionalek Bata
bonbardatu ebenean, Kamerunera ihes egin
eban, handik Frantziara eta gero Bilbora.
Gorria zala-ta deserriratu egin eben, 15.000
pezetako isuna ipini eta tailerra ohostu
(“arrendado por la comision de incautacio-
nes en un precio muy bajo”).
Ez eutsen inoiz Gineara bueltatzen itxi.
1972an, Donostian bizi zala, Sega-zorrozteko makina patentatu eban.
103Kiñu baten
Ezkerretik hirugarrena Antonio Unanue.Alderdi errepublikarrean egozan zibi-
lak be armatuak izan ziran. Argazkian,
Errepublikako lurretan ebizan pelotariak
armekin.
104 Aulesti 130 urte
Antonio Unanue.
Antonio Unanue. Lehenengo zestalaria.
Bere pelotari bizitza gerretan emon eban.
Errepublikako frontoietan ibili zan gerra
denporetan. Valenciatik barkuz eskapau
eban Errepublikako azken hiriburuan na-
zionalak sartu ziranean.
Pare bat urte beranduago, II. Mundu
Gerran, 1941eko azkenengo egunetan, ja-
poniarrak Manila bonbardatzen hasi zira-
nean Mc Arthurren ejerzitoak atera ebazan
bera eta Manilako frontoiko beste pelota-
riak Filipinetatik.
Halanda be bonbardaketa honetan pelotari
batzuk hil egin ziran.
105Kiñu baten
Jose Lekuona Goitiandia.
Antonio Unanue lez, Zubero Maixeneko
Jose Lekuona be Pazifi ko aldean ibili zan
II. Mundu Gerran.
1930ean Australiara joan zan eta hango
ejerzitoan egon zan japoniarren kontrako
gerran.
106 Aulesti 130 urte
36ko Gerra amaituta, taldeko argazki handien sasoia hasten da batez be eskolan edo elizan ataratakoak
107Kiñu baten
GORENGO ILARA HIRUGARREN ILARA
Kastilloko Genaro Maruri Jose Maria Zubizarreta
Akaitturriko Domingo Retolaza
Pio Ituarte
Basabarribeko Valentin Zarragoikoetxea
Itzeko Jose Kortabitarte
Arkoideko Jose Mari Legarra Mitxirrineko Domingo Bengoetxea
Angel ZinkunegiIbarrolandiko Luziano Zenarruzabeitia.
Angel Urizar Elizostekoa Donato Urkidi
Artizko Matias EspillaGoikoerrotako Tomas Mendieta
Garatxako Eusebio Urizar Olabarriko Tomas Bengoa
Santi Zabalbeaskoa
Eugenio Bengoetxea.
Txomin Espilla
Artizko Matias Espilla
Aneko Pedro Urizar
Artitxako Modesto Kareaga
Errementarieneko Pruden Arrate
BIGARREN ILARA BEHERENGO ILARA
Mastiko Krispin Luzar Jose Antonio Etxabe
?Jose Anton Garro Zetokizetxebarrikoa
Angizko Isidro Bastarretxea Jose Leon Zabalbeaskoa zetokizgoizkoa
Felix Korta Tomas Egia
? Altxatuneko Nikolas Uriarte
? Osteko Andres Maruri
Txoridxeneko Luis Lasuen Lopengo Juan Jose Urizar
Soluako Felipe Astorkia Astitxeneko Jose Bollar
Ezkerreneko Maximo Aranguena
Timoteo Calle
Artako Pedro Aranguena Juan Mari Maruri
Aldeko Jose Landeta Kornelio Perea
Uzarrandiko Andres Erezuma Juan Antonio Patarrita
Itturriko Bittor Martiartu ?
?Gontzolaikoa Francisco Bereziartu
Jose Errota ?
108 Aulesti 130 urte
109Kiñu baten
GORENGO ILARA HIRUGARREN ILARA
Josefa Eizagirre Gontzolaiko Felizina Bermeosolo
Olariako Josefa Bermeosolo Errementaineko Luisa Soloaga
Arkoideko Maria Legarra Birginia Urizar
Benita Zabalintxaurreta Etxeandikoa Bibiana Ibarrola
Landaburuko Margari Meabeansorena
Leandra Bengoa
Nikolasa Alberdi Lopengo Luisa Kareaga
Antonia Urkidi Kariako Bitoria Aranburu
Justa Bastarretxea Mitxirrineko Petra Bengoetxea
Pantxika Lejardi Lopengo Justa Elexpuru
Maritxu Lejardi Jesusa Ibarrola
Martzelina Sangroniz Trinida Unanue
Paskasia Kareaga Lorentza Maruri
Maria Astorkia Matea Onaindia
Gregoritxu Totorikaguena Atxitturriko Maria Uriguen
? ?
Maria Bermeosolo Zelaiko Franziska Alberdi
Martina Bermeosolo
BIGARREN ILARA BEHERENGO ILARA
Isidora Etxarte Juana Sangroniz
Bengoetxeko Eulogia Juaristi Ramona Plaza
Goizko Martina Garetxana Bizketxeko Fidela Goikoetxea
Petra Alzaa ?
Garatxako Andresa Urizar ?
Zuberogoittiko Kresentzia Sangroniz
Tomasa Aranburu
Pranske Landeta Miren Garate
? Josefi na Urkidi
Pilar Salvador Maria Goitiandia
Teri Ibarrola Goiketxekoa
Angela Etxarte
Donatoneko Luzia Urkidi
Paula Bollar Astitxeneko
Zezilia Omar
(Gizaburuarra)
110 Aulesti 130 urte
Aulestiko eliza XX. mendearen hasieretan.
AG
G-G
AO
OA
7806
111Kiñu baten
AG
G-G
AO
OA
7803
112 Aulesti 130 urte
Prozesioa bekalean.
113Kiñu baten
114 Aulesti 130 urte
Abeletxeneko etxaurrean kartatan:Sabina Areso, Bitoria Alberdi, Luisa Urizar, Justa Bastarretxea, Nikolasa Amuluako, Telletxeko Dominika Bereikua eta Mastiko Josefa Meabe.
115Kiñu baten
Felix Ibarluzearen zapateria eta telefono publikoa.
116 Aulesti 130 urte
1951ko uztaila. Fernando Garcia, Margari Uriarte, Maria Isabel eta Albini Ibarluzea, zapateria aurrean.
117Kiñu baten
Zuberoetxebarriko Juan Urkidi, Altzuriko Patxi Bengoetxea, Artitxako (Artetxeaga) Antonio Legarra,?,
Ibetako (Ibaeta) Justo Susaeta
Erdian: Timoteo Legarra eta Juan Ikazuriaga.
Azpian: Anastasio Anitua, San Anton Bizko Felix Odiaga, Sistoneko Antonio Salvador, Gregorio Kareaga eta
Etxetxuko Martin Goikoetxea.
118 Aulesti 130 urte
1945.—Villasanteren mezabarria: goian Melkiades Antxustegi-Etxarte, Seberino Urrutxua, Aita Sabin Zubieta (sermioa prestatu eban frantziskotarra) eta Eduardo RyanErdian: Jose Joakin Zabalintxaurreta, Timoteo Calle-Aransolo, Luis Villasante, Serafi n Sagarna, Pedro ArrupeBehean: Luis Malaxetxebarria, Mariano Jaio, Sabin Korta.
119Kiñu baten
Emilio Kortabitarte eta Jose Inazio Uriarte, Zuberon.
120 Aulesti 130 urte
1938.- Tellerian ataratako argazkia.Basabarribeko Maria Kareaga seme alabekin: Josefi na, Germana eta Leon.
121Kiñu baten
Aneko (Arana) Aurelia Onaindia.
122 Aulesti 130 urte
123Kiñu baten
GORENGO ILARA LAUGARREN ILARA
Jone KareagaMaria Kristina Malaxetxebarria
Klaudia Gabiola Mari Tere Astorkia
Miren Etxabe Urdaikoa (Ururdegi)
?
Antonia Etxabe Urdaikoa Anparo Ibarra
Mari Angeles Erezuma Germana Zarragoikoetxea
Soluakoa (Soloaga) Jone Astorkia
Juanita Etxabe Urdaibehekoa
Legarreko Rosario Lejardi Jesusa Etxabe
Bitoria Garetxana Karmele Alkorta
Mari Tere Astorkia Mari Loli Malaxetxebarria
Miren Unamuno Juanita Kortabitarte
Basobarribeko Josefi na Zarragoikoetxea
Maria Pilar Elordi
Libe Ibarluzea
Ezkerreneko Martina Aranguena
Akilina Exposito
Maritxu Rementeria Miren Elexpuru
Errotatxuko Jesusa Plaza
Gregoria Alberdi
BIGARREN ILARA BEHERENGO ILARA
Teri Ibarrola Luzia Mendiolea
Albini Ibarluzea Maria Luisa Aranguena
Maria Angeles Onaindia Mertxe Arrate
Mari Tere Zinkunegi Irene Kareaga
HIRUGARREN ILARA Ana Mari Astorkia
Ebarista Bengoetxea Blanka Etxarte
Zierreko Felisa Legarra Lurdes Plaza
Maria Pilar Odiaga Mari Tere Legarra
Maria Dolores Atxurra Nati
Jazinta Garetxana Torrekoerrotakoa
Beñeko Maria Dolores Urkidi
Maritxu IkazuriagaArtizko (Arteatx) Juanita Uralde
Pilar Astorkia (Albiniren azpian)
Begoña Perea
Artizko (Arteatx)Felisa Uralde Gontzolaiko Begoña Jaio.
Agarreko Felisa Urriolabeitia
Gontzolaiko Antonia Zelaia
Artiako (Artea) Felisa Uriguen
Juanita Intxausti
Legarreko Ana Mari Lejardi
124 Aulesti 130 urte
125Kiñu baten
GORENGO ILARA HIRUGARREN ILARA
Sabin Korta Jose Mari Atxurra
Mariano Jaio Inazio Plaza
Urdaiko (Ururdegi) Sabin Jaio Jose Mari Rementeria
Andoni Martiartu Andoni Jaio
? Julen Martiartu
Fortunato Exposito Felix Malaxetxebarria
Amantzi Perea Jose Luis Onaindia
Fidel Astorkia Inazio Kortabitarte
Cornelio Susaeta Zierreko Eugenio Legarra
Ramon Kortabitarte Eugenio Rementeria
Sabin Anitua Matias Mendiolea
Anbrosio Azpiazu Samuel Garcia
Leon Zarragoikoetxea Antonio Intxausti
BIGARREN ILARA BEHERENGO ILARA
Gotzon Urizar Jon Alkorta
Segundo Elordi Jose Luis Jaio
Jose Ikazuriaga ?
Pedro Susaeta Mateo Azpiazu
Justino Oar-Arteta Jose Urkaregi
? Jose Zarragoikoetxea
Juan Bengoa Eugenio Aranburu
Andres Astorkia Enrike Garro
Inazio Astorkia Sabino Goikoetxea
Domeka Etxarte Julian Soluako
Luis Malatsetxebarria ?
Jose Antonio Zenarruzabeitia
Jose Manuel Aldazabal
126 Aulesti 130 urte
Coral AulestiaGoian: Felix Ibarluzea, Hermenegildo Zuazo, Kornelio Urizar, Teri (Eleuteria)Ibarrola, Margari Uriarte eta Elbira OrejaErdian: Virginia Urizar, Mari Angeles Reizabal, Maria Angeles Zinkunegi, Albini ibarluzea, Modesta Kareaga, Asun Zinkunegi, Maria Isabel Ibarluzea, Leandra Elorza.Behean: Bitoria Garetxana, Mari Loli Malaxetxebarria, Nati Zarragoitia, Libe Ibarluzea eta Anparo Ibarra.
127Kiñu baten
Eta mezaz aparte falta ezinekoa...probak
1943an, Zubero Itzeko eta Arkoideko buz-
tarrien arteko jokoa egin eben, ostean jaien
egitarauan sartu eta beste hirugaz, goiz eta
arratsaldeko proba-eguna antolatu eben.
1955.— Torre berrittuarra proban, atzean Jesus Jaio makurtuta eta Mateo Azpiazu.
128 Aulesti 130 urte
Juan Uriarte “Koba”, Kastillo eta Torregaz batera Itzeko bustarriaren karreteroak.
“Mitxel” Unamunok bertso-kronika hau
egin eban:
129Kiñu baten
Domingo Unamuno, Klaudio semearen ezkontza egunean
Domingo Unamunok bertso asko itxi eba-
zan. Batzuk Aita Villasantek argitarau eba-
zan Aranzazu aldizkarian. Euren artean,
abioiari jarritako hau:
Etorriko balitzaz Asabak mundura,Ez leuke ezagutuko jaio ziran lurra.
Ain yaku andia zeEgin daben bigurra!Len bide luze zanaGaur yaku laburra.
Erri ta naziñoiakItzirik atzianEgaztiak duen bizkorOr dabilz aidian
Munduari jira egindaAldi laburrian,Barriro sartzen diraUrtendako etxian
Revista Aranzazu 1964ko urria
130 Aulesti 130 urte
Martin Mugira, Martin Ondarza (atzekoa) “Ainka biskorrak, besuek solixek, adimendu sigurra, arguiak beguiak...bera gaña estira diabru gustisek”.
Arkoideko eta Itzekoez aparte, Hor ager-
tzen dira Ana Teres Plaza, jaiotzez Oiñiz
bekoa eta tabernaria Aulestin. Proban hasi
ziren lehenengoak ziren baina San Anton
Goizko behiak eta Ana Teresarenak ez eben
bat hartu.
Gizaburuagako Kiputxak behia eta idia
buztartu ebazan baina marka handirik egin
barik.
Eta eguna amaitu ebana: Arkotxa. Tongo
usaina.
AG
G-G
AO
OA
5554
131Kiñu baten
Baina gerra osteko jaiak ez ziran bakarrik
mezak eta probak.“Monumental kalejira”.
132 Aulesti 130 urte
San Juanetan.
133Kiñu baten
Kabezuduak.Txistularia Lekeitioko Santi.
134 Aulesti 130 urte
Ezkerretik lehenengoa Martin Elexpuru, “Lekoiz”.
135Kiñu baten
Lapiko apurtzen: Justino Oar-Arteta, Irene Madariaga,Juan Egaña, Maria Mercedes Alzaa, Jose Arrate, Trini Ugalde (Artiz-Arteatx), Pilar
Astorkia, Tere Odiaga.Josetxu Zarragoikoetxea, Justo Ibarra, Jose
Espilla, Mari Tere Uriguen, Josetxu Uriguen...
136 Aulesti 130 urte
137Kiñu baten
“Santa Eufemiko zelaijenenago ni aspaldijenparaje politagorikapenas dago Bizkaijen”
Bizkaiko bertsogintza I
138 Aulesti 130 urte
139Kiñu baten
140 Aulesti 130 urte
1959/9/12 El Correo Español.Tabernek eta soinulariek, erosi egiten eben
postua kandelen enkante edo subastaren bi-
tartez.
Kandelen edo pospoloen ohitura hau, as-
palditik erabiltzen zan herri-basoetako gaz-
taina, arta-orri edo egurrak subastatzeko eta
baita edozein obra publiko adjudikatzeko
be.
141Kiñu baten
142 Aulesti 130 urte
1950.—Juan Kareaga “Moxo”, Jose Agirre idazkaria, Pedro Zelaia, Serapio Bollar, Patxi Maruri, Juan Ikazuriaga, Genaro Plaza, Eusebio Onaindia, ?, ? , Juan Kareaga alkatea, Faustino Astorkia eta ezkerretara goian Rosa Anitua bazkaria emoten.
143Kiñu baten
Bazkaria beheko zelaian: Gorka Garate, Antonio Perea, Jose Antonio Uriona, Jon Alkorta, Modesto
Perea, Hermenegildo Zuazo, Visitación Alkorta, Mari Sol Araluzea, Jose Maria Garcia, Boni, Libe Alkorta,
Elena Garcia, Maria Iturraran, Karmele Alkorta, Martiniano Alkorta eta Begoña Perea.
144 Aulesti 130 urte
1953.—Zelaian iturriaren inaugurazioa.
145Kiñu baten
1953.— Santa Eufemiak.
146 Aulesti 130 urte
Eta goikoa amaituta, danok behera.
XIX eta XX mendearen hasieretan, plazan
sua egiten zan eta tanbolinttero batek jo-
takoagaz egiten zan dantzan baina hori be
aldatzen joan da.
147Kiñu baten
148 Aulesti 130 urte
“Alegre biribilketa”.
149Kiñu baten
Lorentza Maruri eta bere alaba Mari Tere Uriguen tabernan.
150 Aulesti 130 urte
Noizean behin aparteko jaiak be izaten zi-
ran.
151Kiñu baten
Jesus Uriguen alkateadiskurtsoa leitzen.
1956.–“Sección femenina de la falange”ren
lokalaren inaugurazioa egin zan.
152 Aulesti 130 urte
Dantza taldea:Rosa Odiaga, Begoña Intxausti, Martina Ibarluzea, Mari Karmen Mendiolea, Maritxu Espillandia, Maritxu Aranburu.Abelina Madariaga, Maria Pilar Anitua, Blanka Antxustegi-Etxarte, Maria Angeles Maruri eta Mari Tere Uriguen.
153Kiñu baten
Zarrabenta tabernaren etxaurrean: Balentin Enbeita, Justo Longarte, Alfontso
Irigoien, ?’ eta Itturri gernikarra.Santutxun (Markina) irabazitako kopagaz.
154 Aulesti 130 urte
1958.— Petra Onaindia, Margari Uriarte, Jose Mari Kareaga eta Elena Garcia Katxineneko balkoian.
155Kiñu baten
1958.— abuztuaren 13a Elena Garciaren urtebetetzea. Toreroa, Sol eibartarra.
Gaur egun galduta dagoen arren sarri egon izan dira zezenak San Juanetan.
156 Aulesti 130 urte
Jose Manuel Arrizabalaga, Kepa Ibarra, Emeterio Aldaka, Luis Zenarruzabeitia, Martin Idoeta, Patxi Omar, Juan Maruri, Klaudio Unamuno, Enpan eta Zezilio Unamuno “Ezkutuzulo”.
1953.— Mungian 365 arroako harriagaz.
157Kiñu baten
158 Aulesti 130 urte
Euskal ezkontzaIsidro Madariaga, Enrike Goitiandia, Migel Angel Antxustegi-Etxarte, Beatriz Goitiandia, Justo Longarte, Mari Luz Onaindia, Mari Karmen Mendiolea, Felix Bastarretxea, Beatriz Intxausti, Julen Uriarte, Nati Elexpuru, Mari Angeles Maruri, Maria Angeles Rementeria, Jose Espilla, Blanka Antxustegi-Etxarte eta Jose Maria Ibarluzea.Makurtuta: Filo Rementeria, Mari Tere Uriguen, Begoña Madariaga, Jose Luis Juaristi, Daniel Ibarra, Espilla eta Pedro Egaña.
159Kiñu baten
1948.—Juan Uriarte eta Paula Zenarruzabeitiaren ezkontza:Anastasio, Juanita eta Maria Luisa Zenarruzabeitia,
Martzelina Uriarte, Luis ZenarruzabeitiaEusebio eta Paula Zenarruzabeitia, Juan eta Bitoria Uriarte
eta Jose Antonio ZenarruzabeitiaBehean Txomin Etxebarrieta.
160 Aulesti 130 urte
Gari-joten Landaburun:Jose Martin Garro, Kariako Bizenta Gogenola, Landaburuko Maria Meabe, Jose Inazio Uriarte, ?, Torrekoerrotako Margari Kortabitarte.
Eta jaiak amaituta, bakoitza bere zeregine-
tara.
161Kiñu baten
Jose Oar-Arteta beterinarioa eta Eusebio Onaindia Ibekatxko errotaria.
1950ean Zorrotzako mataderora eroan zan txahalagaz.
162 Aulesti 130 urte
Ezkerretik hirugarrena Anastasio Anitua eta eskumatik lehena Juan Ikazuriaga.
163Kiñu baten
1964.— Nareako bide barria egiten: Aneko (Arana) Antonio Urizar, Uribarrengo Esteban Martiartu, Irutako (Irueta) Tiburtzio
Idoeta, Arkoideko Jose Mari Bengoetxea, Uriengo Hilario Urizar, Lexarrako Antonio Plaza, bere atzean Aranbisko Txomin
Etxebarrieta, Arkoideko Benito Arrate, Otatzandiagako Bruno Aranburu, Luis Kareaga, Lexarrako Patxi Uriguen, Lopengo Juan
Elexpuru. Kamioi ganean Benito Alberdi
164 Aulesti 130 urte
Armerian:Emilio Kortabitarte, Felix Bastarretxea, Antonio Maruri, Jesus Goikoetxea, Juan AnituaAngel Mendiolea, Jose Luis Juaristi, Inazio Arrate eta Rafael Uriguen. Pedro Egaña falta da argazkia ataraten egoalako.
165Kiñu baten
1950.— Ikazginen Soluan:Jose Mari Astorkia, Marta Gabiola eta Andres Astorkia.
166 Aulesti 130 urte
Arrankaritan:Jazinto Garro, Torerrekoerrotako Juan Garetxana eta Andoni Perea.
167Kiñu baten
Turubia Kareaga eta Benardina Madariaga, Kariako etxeaurrean marragaginen.
168 Aulesti 130 urte
Blanka Etxarte, Juanita Lexardi, .
169Kiñu baten
1964.—Juan Elordi eta Josetxu Uriguen, Josetxu Baskonian egoanean.
170 Aulesti 130 urte
1963.— Juan Bilbao, Jose Luis Goitiandia eta Martin Idoeta. Oneida arrantxoan Idahon.
Herriko industria ia bakarrak, kabana
eta arma fabrika ziran eta askok alde egin
eben 50eko hamarkadan Estatu Batuetara,
Australiara edo Venezuelara.
171Kiñu baten
1958.— Santi Zabalbeaskoa Estatu Batuetan.
172 Aulesti 130 urte
1957.—Patxi Omar eta Jose Antonio Agirre lehendakaria El Tigreko (Venezuela) euskal etxearen inaugurazioan.
Eta baita Venezuelara be. Venezuelan emi-
grazino politikoa eta langileak nahasten
dira.
173Kiñu baten
Juan Omar Puerto La Cruz-en (Venezuela).
174 Aulesti 130 urte
1924an Australiako Townsvillera joan ziran
Teresa eta bere senarra ume bi hartuta.
Han, kainabera sartu eta azukrea ataraten
hasi ziran.
Australiara joandako hainbat aulestiar ibili
ziran Mendiola-Uriguenen farman.
Kornelio Kareaga eta Teresa Uriguen.
175Kiñu baten
Townsvilleko aulestiarrak.
176 Aulesti 130 urte
Kaina-ebaten Australian.
177Kiñu baten
Pedro Urkidi, Australian.
178 Aulesti 130 urte
Pedro Urkidi.
179Kiñu baten
Artitxako Pedro Legarraeta Beñeko Pedro Urkidi.
180 Aulesti 130 urte
Pedro Urkidi.
181Kiñu baten
Ines eta Eusebio Bengoetxea Air-en (Queensland).
182 Aulesti 130 urte
Egoera ekonomikoa ez zan halandabe ona
eta inork ez eban kanpoko laguntzarik itxa-
roten.
1953an, goierritarrak, auzorako bide barria
eta Amuluagako (abadeboluaga) zubia egin
ebezan auzolanean.
183Kiñu baten
Jose Mari Astorkiak 1921ean Riff -eko
Gerran (Maroko) soldadu egoala ikusi-
tako trazadora eta nibeleta egin ebazan eta
Unamunori erositako autoaren motorragaz
egindako konpresoareagaz haitza apurtuta,
Goierrirako bidea zabaldu eben.
Eskumatik hasita hirugarrena da Jose Mari Astorkia (makurtuta dagoen bigarrena).
184 Aulesti 130 urte
185Kiñu baten
1953.—Amuluako (Abadeboluaga) zubia eta Goierriko bidearen bedeinkazinoa.
186 Aulesti 130 urte
Bidea egin eben goierritarrak, herriko eta kanpoko agintariekin.
187Kiñu baten
Juan Kareaga alkatea, Genaro Riestra gobernadore zibilari laguntzen Barbariolako etxe ostean.
188 Aulesti 130 urte
Bidea probatzen.
189Kiñu baten
190 Aulesti 130 urte
1951.—Transformadorearen inaugurazino ekitaldia; batzarra pleno aretoan.
Baina ez zan izan Goierrirako egin zan obra
bakarra. 1951n, Goierri eta San Antonera
argi indarra eroateko transformadorea ja-
rri zan minako zuloan, urteak arinago “La
Pepita” izeneko mina egon zan lekuan.
191Kiñu baten
Herriko agintariak eta inaugurazinora etorritakoak argindar transformadorea ikustera.
Atzetik herritarrak.
192 Aulesti 130 urte
Justino Oar-Arteta torrea bedeinkatzen goierritar eta agintarien artean.
193Kiñu baten
Zereginak amaituta, Errebidatik kalera.
194 Aulesti 130 urte
195Kiñu baten
GORENGO ILARA ERDIKO ILARA
Migel Angel Etxarte Jaime Luis Erleaga
Eduardo Gonzalez Jose Angel Etxebarria
Gabriel Goitiandia Rafael Uriguen
Josetxu Uriguen Santi Urkaregi
Felix Luzar Jose Jabier Zabalbeaskoa
Pagodiagako Jose Goitiandia Segundo Aranburu
Jose Mari Alzaa Jose Mari Ibarluzea
Jose Antonio Luzar Pagodiagako Juan Goitiandia
Jose Antonio Madariaga Telletxeko Antontxu Unanue
Inazio Arrate Felix Ibarra
BEHERENGO ILARA
Angel Urkaregi Kalebarren etxebarrikoa
Kepa Ibarra
Juan Elordi
Angel Kortabitarte
Enrike Goitiandia
Jose Mari Espilla
Justo Ibarra
Jaime Ibarra
196 Aulesti 130 urte
197Kiñu baten
GORENGO ILARA HIRUGARREN ILARA
Migel Angel Etxarte Jaime Luis Erleaga
Luis Mari Luzar Jabier Santamaria
Jaime Ibarra Juan Felix Goiriena
Enrike Goitiandia Santi Urkaregi
Kepa Ibarra Segundo Aranburu
Eugenio Urizar Seber Erleaga
Mari Angeles Espilla Nekane Oar-Arteta
Tere Intxausti Mari Jose Oar-Arteta
Mari Isabel, Unamunoneanegoten zan
Mertxe Etxebarria
Maritxu Martiartu Mari Isabel Goiriena
Mari Angeles Rementeria Primi Anitua
Nati Goitiandia Mila Anitua
Begoña Aranburu ?
Rosarito Unamuno ?
Juanita Kareaga ?
Lutxi Elexpuru Lopengo Arantza Urizar
Begoña Rementeria ?
Martina Elexpuru
BIGARREN ILARA BEHERENGO ILARA
Ramon Arrate Angel Astorkia
Juan Luis Jaio Angel Mendiolea
Jose Luis Omar Jose Luis Espilla
Roberto Rementeria Luis Mari Jaio
Maria Begoña Madariaga German Ibarra
Zelia Kareaga (Maritxu Martiartugaz)
?
Rakel Lekuona (Rosaritoren besoetan)
?
Mari Karmen Etxebarria
Konsuelo Aranburu
Rebeka Kintana
?
?
Mari Isabel Armaolea
Rufi na Olabarria
?
?
198 Aulesti 130 urte
199Kiñu baten
Jon Korta, Luis Ibarra, Nekane eta Mari Jose Oar-Arteta, Eleni Uriarte, Mari Karmen Etxebarria, Mari Isabel Goiriena, Ramon Arrate, Jose Antonio Aboitiz, Migel Urkidi eta Alazne Korta
200 Aulesti 130 urte
201Kiñu baten
GORENGO ILARA ERDIKO ILARA
German Ibarra Edurne Gandiaga
Jose Luis Arriaga ?
Katxin Mila Lekuona
Jose Luis Jaio ?
Gorka Oar-Arteta Mila Urkidi
Gonzalo Plaza Mari Jose Oar-Arteta
Dina Rementeria Rakel Lekuona
Juan Tomas Mendieta Miren Maite Urkidi
Mari Esther Gabiola
BEHERENGO ILARA
Amaia Kantero
Jesus Mari Ibarra
Migel Kareaga
Josune Zaldunbide
202 Aulesti 130 urte
Umeak burdian, gizonak tabernan.Isidro Madariaga eta Jose Inazio Uriarte.
203Kiñu baten
Gorengo iladan: Pedro Egaña, Trini Martiartu, Pilar Astorkia, Jose Espilla eta Maritxu Martiartu.
Erdian: Mari Angeles Maruri, Felix Ibarra, Rafael Uriguen, Mari Tere Uriguen, Mari Karmen Maruri, Guruzne Korta (neskatoa), Jesus
Urriolauzokoa, Isabel Uriguen, Juan Mari Maruri,Behean: Rosabel Elordi, Gema Mendieta, Mertxe Ikazuriaga eta
Mari Jesus Intxausti.
204 Aulesti 130 urte
205Kiñu baten
GOIKO ILARA BEHEKO ILARA
Mari Tere Arriaga Jose Mari Martiartu
Mila Lekuona Jesus Mari Ibarra
Mila Urkidi Jose Ramon Uriarte
Emilio Kortabitarte Juan Karlos Landeta
Dina Rementeria Jose Mari Garetxana
Gloria Uriarte Roberto Rementeria
Matea Bengoetxea Zesar Gonzalez
Rosa Mari Uriguen Jose Luis Arriaga
Jabier Arriaga
Eduardo Kantero
Rafael Jaio
206 Aulesti 130 urte
207
1.- Maistraren baten semea 13.- Sara Kintana
2.- Iñigo Urizar 14.- Rosabel Elordi
3.- Jon Uriguen 15.-Mari Karmen Gandiaga
4.- Jesus Mari Kareaga 16.-German Ibarra
5.- Juan Karlos Landeta 17.- Ramiro Kintana
6.- Rikardo Aierza 18.-Jesus Mari Meabe
7.-Jesus Mari Ibarra 19.-Jose Migel Zaldunbide
8.-Maria Jesus Intxausti 20.- Luis Urkidi
9.-Rosa Mari Uriguen 21.- Luis Alfonso Eizagirre
10.-Gema Mendieta 22.-Jose Patxi Lekuona
11.-Maribi Unamuno 23.- Jose Antonio Anitua
12.-Guruzne KortaSeñorita Ascensión
1
2 3
4 5 7
6
1198 1012
1314 15
1718
1920 21
22
23
24
16
208 Aulesti 130 urte
209Kiñu baten
GORENGO ILARA MAKURTUTA
Jabier Onaindia
Fina Mari Onaindia Kontxita Vian
Rosa Mari Uriguen Maite Plaza
Josune Zaldunbide Maribi Unamuno
Matea Bengoetxea Yolanda Urkidi
Mila Urkidi Garbiñe
Marta Onaindia
Mari Asun Zabala
Edurne Gandiaga
Maria Angeles Kantero
Miren Maite Urkidi
Mila Lekuona
BIGARREN ILARA JARRITA
Aintzane Bollar Hunberto Elordi
Maribi Gonzalez
Mari Feli Zuazo
Guruzne Korta Olga Bengoetxea
Nerea Onaindia Arrate Jaio
Gema Mendieta Ramon Jaio
Sara Kintana Mertxe Ikazuriaga
Maria Pilar Bollar Enkarni Anitua
210 Aulesti 130 urte
Patrizia Aulestia eta Jesus Uriguen alkatea.Patricia Aulestia etorri zanekoa. 1966ko
maiatzaren 1a
Patricia, Quiton (Ecuadorren) jaiotako
dantzaria zan. 1966an Madrilen ebilen
dantza egiten eta Aulestira hurreratu zan.
211Kiñu baten
Quiton (Ekuadorren) jaio zan baina Txilen hazi (familia errefuxiatuta egoan han) eta Aulestira
etorri zanean, New Torken egoan beka bategaz.Gaur egun Mexikon bizi da.
212 Aulesti 130 urte
Latinamerikako dantza folklorikoen mun-
duan izen handiko pertsona da Patricia.
Aulestira etorri zanean, 21 urte eukazan eta
aspaldian bizi zan dantzatik.
213Kiñu baten
Bere esanetan, bere aurrekoak, Aulestitik
joan ziran laurehun urte arinago.
Aldatu ete da herria denpora horretan?
Egileak: Jabier Aranguena eta Juan Mari Onaindia
Testuak: Jabier Aranguena
Lege gordailua: BI-3616-07
Portada eta barne diseinua: Juan Mari Onaindia
Imprimaketa: Graficas Lizaso
Juan Mari OnaindiaIbekatx
Jabier AranguenaArtako
AZKEN OHARRAK
— Bertsoak idaztean kontuan hartu izan dira Xabier Amurizaren aholkuak.
— Pertsona eta gertaera izenak idazteko Berriaren estilo liburua jarraitu da.
— Toponimoak, Jaurlaritzaren datuen fondotik atara dira.
— Erabilitako bizkaiera ereduan Labayru ikastegiaren proposamenak jarraitu dira
Liburu honetan topatu ahal dozun edozein akatsen errudunak, alboko biak dira.
Edozein ohar, kritika edo ekarpenerako
Jabier AranArtak