• ostirala • 2000ko urriaren 6a

Bera •Lourdes Arretxea mexikarraren Bi muriduren arteari erakusketa ikusgai da kultur etxeari Maria Huarte •«Haurrek musikaz goza dezaten nahi dugu»

Miguel Sanz Nafarroako presidenteak Argentina eta Txilera egin bidaian lurralde haietan nafar franko badela somatzen da, Argentinako Rosario hirian irailaren 6, 7 eta 8-an ospatu

zen Nafar Etxeen 7. Topaketan eta lerrotan han izandako batzuen zerzeladak jaso dira. Txilera jauzi egin'zuenean Baztanaldeko nafarrak topatu genituen.

• IRENH A R R I Z U R I E T A

U l C l

lVlexiko margolanetan Lourdes Arretxea mexikarrareri

lariak ikusgai dira Kultur

Etxean urriareri 21 a bitarte

Gaurdanik urriaren 21a bitarte, Lourdes

Arretxea mexikarraren lanak ikusi ahal

izanen dira Berako Kultur Etxean. Bi

munduren artean erakusketak Lourdes

Arretxeak gertutik ezagutzen dituen bi

herrialdeetako jendearen irudiak biltzen

ditu: Mexiko eta Euskal Herria.

BUSKAL HERRI OSOTIK BE-

zala, Baztandik ere jende anitzek alde egin zuen Ameri-k a r a l an bi la . Horien a r t e a n zeuden Lourdesen g u r a s o a k ere. Elbetekoakjaiotzez, Mexi-k o r a j o a n ziren, e ta h a n ja io zen Lourdes. Han hazi eta he-zitakoa da, baina gertutik eza-g u t u d u E u s k a l He r r i a , e t a Baz tan bereziki . Lekarozkoa du senarra, eta eragina orain-dik nabariagoa da. Bere lane-t a n bi alderdi horiek islatzen ditu. «Ni mexikarra naiz, baina e u s k a l d u n a e r e b a n a i z ; b i m u n d u a k dira ni reak, horre-gatik nago bi m u n d u r e n arte-an», argitu dio NAFARKARIAri.

Erakusketak denetara 30en ba t lan biltzen ditu, eta nagu-siki Mexikoko j endea ren aur -pegiak ageri dira. «Horiek dira h o b e k i e n ezagu tzen d i t u d a -n a k , e t a h o r i e k l a n d u d i t u t gehien. Egia da euskal herrita-rrak baino hobeki irudikatzen

di tudala mexikarrak», esan digu.

Kolore biziko l a n a k d i r a b e r e a k , t e k n i k a u g a r i t a n l a n d u a k . «Akuarelak e ta olioak dira nagusi , eta bertze z e n b a i t e t a n t e k n i k a b a t ba ino gehiago da-r a b i l t z a t e l k a r r e k i n . Baina hemen, jendeari a r r e t a g e h i e n s o r t u dion kontua zilar-pun-t a t e k n i k a z eg indako l a n a k dira. Ez da ba t e r e ohi-koahemen», gehitu du.

32 u r t e b a i n o ez d i t u , e t a dagoeneko Mexikoko kri t ika-ren o n e s p e n a j a s o du . Artea-ren Historiako l izentz iaduna da , e t a h a i n b a t i k a s t a r o e ta ta i ler j o r r a t u d i tu Mexikoko margolari onenekin. Mexiko-ko areto ezagunetan jarr i izan d i t u e r a k u s k e t a k , b a k a r k a zein taldean, eta orain Euskal Herr i ra ekar r i d i tu l a n a k le-

Lourdes Arretxeak Mexikoko eta Euskal Herriko jendearen irudiak biltzen ditu bere erakusketan. • E G U N K A R I A

hendabizikoz. Elizondon edu-ki d i tu h i ru as tez , e ta Be ran i k u s i a h a l i z a n e n d i r a j a -r r a i a n . «Ilusioa egi ten z idan n i re l a n a k h e m e n e r a k u s g a i para tzeak , ni re g u r a s o e n e ta senarraren sorlekuan. Elizon-dokoa hagitz ongi joan da, eta e spe ro d u t Be rakoa ere b ide beret ikjoatea». Has ie rankez-kat i ager tu zen Lourdes be re l anak Euska l Herr ian izanen zuen harreraz. «Hemengo jen-

deak paisaia ikusi nahi du, ez dago ohi tua aurpegiak ikuste-r a e ta margotzera. Baina jen-deari gus t a tu egin zaio, segu-ruenik hagitz koloretsua dela-ko».

Erakuske ta egunero egonen d a i r e k i a , a r r a t s a l d e k o 18 :00e t a t i k 2 0 : 0 0 e t a r a , e t a urr iaren 12 eta 15ean goizeko 10:00etatik 14:00etara.

Jon Abril

Jaiak igandea arte

ORAINDIK ERE UDAKO JAIEN

zalaparta da gurean. Atarra-)ian iragan la runbatean ha-

si z i t uz t en he r r i ko b e s t a k , e t a he ldu den igandea a r t e zanen dira jai giroan. Gaur,

e r r a t e b a t e r a k o . A t a r r a b i a ailotalekuan koadrilen arte-so X. Herri Kirol Leh iake ta eginen dute, 18:00etatik au-rrera. Bi ordu geroago, Mike-lats ta ldeak dan tza emanal-d ia e s k a i n i k o d u Uda le txe plazan. Eta egunarekin aki-t z e k o . 0 0 : 3 0 e t i k a u r r e r a , kontzer tua izanen da Udale-txe p l a z a n , PiLT, Ku to e t a Flitter taldeen eskutik.

Larunbateko egitaraua za-b a l a d a oso , e t a b a t e z e re haurrentzako ekitaldiek osa-t z e n d u t e . Z e r b a i t n a b a r -mentzekotan, erran dezagun Uda lba t za Ttikikoei zap iak ja r r iko dizkietela lQ:30ean, udaletxean, bai ta Alkate Tti-k i a r i m a k i l a e m a n e r e . 1 l :00eta t ik aurrera , Bakea-r e n p a r k e a n h a u r r e n t z a k o jolasak izanen dira (kart au-toak , puzga r r i ak , tx ik i t ren p n e u m a t i k o a , ohe elastiko-ak...). Arratsaldean ere ireki-t a egonen dira parke hauek , 1 6 : 0 0 e t a t i k a u r r e r a . 20:00etan, Udaletxe plazan, h a u r r e n t z a k o mozorro dan-tza ld ia eg inen d u t e I r u ñ e a Band taldearen laguntzaz.

Igandean, eguna bukatze-az ba t e r a , a k a b e r a e m a n e n zaie bestei . Baina lehenago ha inba t ekitaldi izanen dira h e r r i t a r r e n gozamenerako K o n p a r a z i o n e , 1 3 : 0 0 e t a n Udaletxe plazan, txistularien a l a r d e a i z a n e n d a ; e t a 17:30ean, plaza berean, Jo r ge Sanchez (Kuba) eta Diego D a n a (Argentina) kan t a r i en emanaldia.

—^ Daniel Urrutia

ziutatea

ARITZ A G I R R E

Kliriex

Sanduzelaiko semaforoa gorritu bezain pronto hasi da Stefanen lana. Aspaldi ikasia du egin beharrekoa; ongi ikertu eta neurtua esaldi la-

bur hunkigarriari gaineratu beharreko keinua. Arropa ere lagungarria da bere eginkizunerako: elurretako txano borobila, nortasunik gabeko kamiseta mauka motza eta kolorea galdutako praka zaharkituak. -

Agudo egin du hiri sarbideko trafiko zaratatsuaren eszenatokira salto, urbearen atariko paisajea baita bera ere, honezkero. Oharkabean, lokartutako auto gidariaren esperoa asaldatu du, eta eskuin eskuaz klinex paketeak eskaini dizkio. Ahots apala erantsi dio ezpain mugimenduari, burumakur. Gidariak, ha- -sierako ezusteak eragindako erridikulua estali nahi izan du arrotasunez, begirada artez aitzinean man-tenduz, harremana ukatuz, irudimenak sorturiko per-

tsonaia balitz bezala. Haatik, ikustezina izanagatik ere, gure mundukoa da Stefan, eta hortxe du aldi ba-terako lanpostua. Supermerkatuko klinexak erosteko gonbita ukatu du berriz ere gidariak, nahiz Stefanek auto lehiatilara burua hurbildu; alferrik, erritmo baka-rreko musika ozena entzutea besterik ez du erdietsi.

Berriz ere berde, eta atzera gorri. Klinex trafikan-teak ni sarrarazi nau testuan. GLUPS! Azeleradorea instant batez sakatu eta orain ni nago semaforo go-rriaren azpian. Aurrez aurre Stefan, klinexak eraku-tsiz, kartatan balego bezala. Niri dagokit partida joka-tzea: burua makurtu eta pena ematea nire erantzu-na, elkartasun ezaz erruki. Nire aurpegiak duintasu-na galdu baitu bere miseria begiradaren aurrean. So-sik ez dudala ihardetsi diot. Zeharka ikusi du berak autoaren irrati azpiko zinten artean nire kartera lodi-

tua. Ondoko jarlekuan, berriz, autopistako neskak itzulitakotxanponak.

Berdea ikusi bezain laster sakatu dut azelerado-rea, Donibaneko aldaparen bila. Egindakoaren aitza-kia eske, nire burmuina: aste osoko auto ilarak etorri zaizkit gogora orduan, garraiolarien protestak eta ga-solindegian izandako esperientzia. «Gasolioaren igoerak aski hustu dit sakela, klinexetan txanpon apurrak gastatzeko ere!», iritzi diot. Eskatzeko baino gehiago, lapurtzeko garaia ei da, eta hari horretatik jarraitu du nire gogoetak: azken berriekin, lege be-rriekin, uste baino gehiagok pairatuko du gasolioar&n igoera, eta halaber, gure herrian, batzuek garestiago ordainduko dute gasolioa esku artean eduki izana, baita gasolioa kontsumitzeko sekula paradarik iza-nen ez dutenek ere.

Egunkaria ostiraia, 2000ko irailaren 15a

KJafarkaria 3

Irulegi Kapera eraberritua

Gaur zabalduko dute

Soroetako kapera hiru

hilabeteko obreri

ondotik

Soroetako kapera, XIII. mendekoa apika, gaur zabalduko dute, hiru hilabetez zaharberritzenarituetagero .*CHRISTOPHE OE PRADA-SAMARUTTI

Herritar guztiak gonbitatu ditu Irulegiko Herriko Etxeak

datorren igandean Soroetako kaperan. Izan ere, auzo honen

kapera zaharra eraberritua izan da eta estreinaldi ofiziala

eginen da herritar guztien artean.

GOIZEAN, ASPALDIKO PAR-

tez, meza ba t eskainia izanen da kapera txiki hone-tan. Eguerditan, berriz, herri-tar guztiek zikiroa elkarrekin j a t e k o a u k e r a i zanen du te Jauregia izeneko bilgunean.

Soroetako kapera zaharra eraberritzeko erabakia hartu zuen Herriko Etxeak duela bi urte. «Eraikuntza ederra izate-az gain, herriko historiaren le-kukotasuna salbatzeko bete beharra ikusi genuen», adiera-zi zuen Jacques Irume, Irule-giko auzapezak. Altabada, he-rriak aitortu behar du ez da-kiela xuxen noiz altxatua izan zen kapera txiki hori. Izan ere,

miaketak egin arren, kapera-ren agerpen bakan daude his-toriako testuetan. Auzapeza-ren arabera, kaperaXIII. men-dekoa izan behar da, nahiz eta ziurtasunik ez izan. Garai ho-rretan, Soroeta, Bursoritz eta Irulegi ziren hiru herri ezber-dinak. Bakoitxak bazituen be-re etxe nagusiak, zoinen ingu-ruan antolatzen zen herriko bizia. Izenak dioenez, Jaure-guia izeneko etxea zen Soroe-tako etxe nagusia, eta kapera ondo ondoan eraikia izan zen. San Andres izeneko kapera publikoaren aipamena aurki-tzen da 1750an soilik. «Batzuk diote hilerria ere zegoela kape-

raren inguruan, baina ez dugu inolako arrastor ik aurkitu», gaineratu zuen auzapezak.

Frantses iraultzatik landa, hi ru auzoek ba t egin zuten. Herriko aktibitate nagusiak Irulegin b e r t a n a n t o l a t u a k izan ziren. Mende honen ha-sieran, Irulegiko eliza eraberri-tua izan zenean Soroetako ka-pera nolazbait ahantzia izan zen. Urtez urte, meza gehienak ematen ziren Irulegin eta meza bat bakarrik ematen zen urte-an Soroetan, ho-ts auzoaren benedikazioa egiteko. Azken ur teo tan , meza b a k a r r a ere bertan behera utzia izan zen, kapera egoera txarrean zelako.

Hiru hilabeteko obren ondo-tik, baleako biztanleek aukera izan dute kaperaren itxura be-rriaz gozatzeko. Izan ere, erai-kuntza bide nagusi t ik ageri da, egunaz ala gauaz ere, argi bereziak ipiniak izan baitira. Lehengo estiloa atxikiz (erro-manoa), harginek agertarazi dituzte harri zaharrak, lehen-go emokadura errespetatuz. Atearen gaineko hizkiak ere hobeto agertarazi dituzte. Bar-nean ere, t indu berriak azpi-marratzen du erretaula. San Andres eta San Laurentzioren eskulturek zaintzen dute Je-s u s Kris toren i rud ia (XVII. mendekoa dirudienez). Azke-nean, aldarea berria ipini dute (denen gustokoa izanen ez de-nadudarikgabe).

Obra guztien egiteko, Herri-ko Etxeak 450.000 libera be-har izan ditu. Alabaina, erabe-rritze lanak eginez ez du arris-kuan ezarriko herriko egoera ekonomiko. Hain zuzen, diru l a g u n t z a f r a n k o izan d i tu (%80), izan dadila depar ta-mendua, frantses estatua edo Barne ministeritzatik.

• Lutxi Fourcade

herri aldizkariak Edurne Elizondo

Txingo proiektua Sakanari GUAIXE aldizkariak Sakanan sortu Txingo proiektuaren inguruko infor-mazioa zabaldu du bere azken zenba-kian, Amaia Amilibia kazetariak proiektu horretako arduradun Jone Areta eta Arantxa Gartziandiari egin-dako elkarrizketaren bidez: «Ikastolen Elkarteak 3 , 4 eta 5 urteko haurren-dako material mardulak prestatu ditu azken urteotan Urtxintxa programa-ren baitan. Bi urteko haurrendako, berriz, ez zegoen beraiendako espreski prestatutako ezer. Materialik ezean, Arantxa Gartziandia eta Jone Areta

buru-belarri jarri ziren iazko ikastur-tean, jokuak, abestiak, ipuinak, hor-mirudiak eta bestelakoak sortzen, moldatzen eta osatzen. Gainera, uni-tate didaktikoak sortu ahala, Andra Mari ikastolako 2 urtekoen gelan fro-gatzen zuen Arantza Gartziandiak be-re ikasleekin. Aurten, berriz, Jone Aretak Zangozako ikastolako 2 urte-koen gelan abiatuko du Txingo proiek-tua».

Aretak eta Gartziandiak proiektua azaldu dute Guaixe-n: «Hasierako as-moa zen bost unitate didaktiko egitea,

baina azkenean zazpi prestatu ditugu. Ondoko hauek dira: Gabonak; Musi-kariak gara; Ipuinak; Ihauteriak; Gure gorputza eta animaliak maite ditugu. Unitate didaktiko bakoitzean zera sar-tzen da: ipuina, hitz jokoak, hiztegia, arte lanak, musika entzunaldiak, soi-nu diskriminazioa eta hormirudiak...».

Andra Mari ikastolako esperientziaz mintzatu dira: «Ikasturtearen hasiera zaila izaten da bi urtekoen gelan mar-txa hartu arte, baina bukaeran izuga-rri maite zuten Txingo. Txingurri txiki batdaTxingo».

mintzoa

Xabier Larraburu

Zabalagaberri Gure adiskide artistaren komu-

neko itogina izugarri handitu zen

udazkeneko asteburu hartan, ito-

gin zehatza eta bakarra izatetik

kristoren txandrioa izatera iritsiz.

Itogin hutsak, udako mementuko

ekaitzekin pizten zen hark, sa-

baia arriskuan jarri zuen, erabat

pitzaturik zegoela, euriz hanpa-

tua. Eta adiskidea Saint-Exuperi-

ren liburu batekin sartu zen ko-

: munera, eta, sabaitik ontzira

: erortzen ziren plisti-plasten arte-

: an, zera irakurri zion idazle han-

: diari: «HegoAmerikako hiri hau

: maite dut. Batez ere maite ditut

: bere plazak eta plazetako arlau-

i zen artean hazten diren belartxo

: ñimiñoak. Ematen dute ondoko

: basoak hara bidalitako mezula-

: riak direla, gizasemeek hiria noiz

: utziko zain eta erne dauden me-

: zulariak. Egun horretan basoak

: berea dena berreskura dezan».

: Hau irakurri eta berriro ere sa-

: baian agertzen ziren pitzadurei

: begira gelditu zen. Lerro haietan

: agertzen zenari egia zela iritzi

: zion. «Honakohauezdaitogin

: hutsa», bururatu zitzaion. «Ur

: tanta ñimiñoak ikusten ditugun

: leku horretan, atean joka ari den

: Natura dago. Denbora kontua

i besterik ez da. Ontzi eta fregona-

: rekin ibiliko ez banintz, hiru egu-

: netan beheko pisuko sabaia

: izango zen kaltetua. Beste bost

: egun gehiago eta beste pisu bat

: beherago jaitsiko zen ur tanta ñi-

: miñoa, zelatan, erne, ea Naturak

: aurrera egiten ahal duen adi-

i adi».

i Gure adiskidea artista handia

i zen, mistikoa, Oteizazalea. Era-

i baki bat harturik eta denbora mu-

i rrizteko edo, kontua da bere ba-

i liabide guztiak lanean jarri zitue-

i la, eta horrela, hurrengo

i egunean atean auzokide guztiak

i zituen kexuka. Atea ireki ez zue-

i nez, lanean baitzegoen, geroxea-

i go «Abran Policia!» entzun ahal

: izan zuen. Urez betetako etxe ba-

i tean aurkitu zuten, mahai gaine-

i anlaneanberezirriborroguztie-

: kin. Sabaiazulaturikzeukaneta

i atxiloturik eraman zutenean eta

i etxekourtxorrotaguztiakeazer-

: gatik zabalik zituen galdetu zio-

: tenean, zera erantzun zuen: «Txi-

: llidak Natura zulatu nahi zuen,

: baina hori huskeria besterik ez

: da= Nirea askoz ere sakonagoa

: eta mistikoagoa da: Nik Naturak

: etxea zulatzea nahi nuen».

ostirala, 2000ko irailaren 1 5a Egunkaria

Arpnttnan bada lumnik Kosariori iraileari ospatu zen Argentinako Nafar Etxeen 7.

Topaketan hainbat nafar bildu zen

Argentinako Rosario hirian irailaren 6, 7 eta 8an ospatu zen Nafar Etxeen 7. Topaketan Buenos Aires, Mar de Plata, Mendoza, eta Rosarioko hainbat nafar bildu zen. Argentinara joan ziren aiton-amonen seme eta hilobek belaunaldiz belaunaldi Nafarroarekiko maitasuna eta ohiturak gordetzen dituzte oraindik,

eta harreman estuak dituzte askok jaiotzen ikusi zituen lurrarekin.

T D OSARIOKO HIRIA ARGENTINAKO BIGARRE-I » na da Buenos Aires hiriburuaren ondotik. Milioi biztanle pasatxo lekutzen ditu. Hiribu-rua bezain ederra eta munduari irekia ez den arren. bertako jendea harrera onekoa da oso. Bertako biztanleria gehiena Argentinara iragan mendean eta XX-ko lehenengo erdian joanda-ko europarren ondorengoak osatzen dute, eta horien ar tean ha inbat euskal herr i tar aurki daitezke, nafar etxean denek dute ahaideren bat Nafarroan edo beste herrialderen batean eta haiekin har remanak mantentzen dituzte oraindik orain.

Horren lekuko garbia dira Elizondotik Bue-nos Airesera joandako Arraztoa familiakoak. Jose Miguel Arraztoak txikitan utzi zuen Baz-tan eskualdea baino hobekiago ezagutzen du Argentinako hiriburua, Errekoletas parkea eta kafea; italiarrak hasieran lekutu zituen Paler-mo Txikia auzoa; Argentinako azurki, beheiki edota txerriki hoberena jateko parrila tokirik egokiena.. . Berak dioenez, Argent inak «oso ongi eta esku zabalik» har tu zituen euskaldu-nak eta asko dute eskertzeko. «Hemen bizitzan aurrera ateratzeko aukera paregabea eskaini ziguten» azpimarratu du. Tangoak kantatzen aparta, ez du Elizondo ahazten eta ahal duene-an e tor tzen da famil ia i kus t e r a . Bide be r a jarraitzen dute bere hiru alabak, eta, batipat. Zeze Arraztoa gazteenak. Buenos Aireseko Nafar Etxeko dantza taldeko kidea, 20 u r te ditu eta albaitaritza ikasten du. Bere ametsa duela bi urte Nafarrora egin zuen bidaia errepi-katzea litzateke, eta ahal baldin balu, hemen geldituko litzateke.

Nola aldatzen diren gauzak Parana ibaiak bustitzen du Rosario eta bertako portua Argentinako bigarren garrantzitsuena da. Rosarioko Nafar Etxeko gazteek aurrekoen oh i tu rak gordetzen ja r ra i tzen du ten a r ren , belaunaldi bate t ik bes terako aldea handia . Horren adibide dira Valeria eta Lucas Maglio-chetti. Aita italiarra dute eta ama argentinarra, baina asko arakatu ondoren, jakin dute ama-ren aldetik badituztela ahaideak Nafarroan. Lucasek 18 u r t e bes t e r ik ez d i t uen a r r en , Rosario dantza taldeko zuzendari artistikoa da eta dantza klasikoa zein modernoa ikasten du. Bere harreba ere Nafar Etxeko dantza taldekoa da eta aurten euskara ikasten hasi da Zazpirak ba t euskal etxean, Nafar Etxeko he lduenek begi onez ikusi ez ar ren . Ent re Rios ka lean

Egunkaria ostirala, 2000ko urriaren 20a

parez pare daude bi etxeak, beraz, ez du tar-te handia egin behar izan euskal etxera hur-biltzeko. Helduen artean kasik harremanik ez du ten a r ren , euska l e txean beti a teak «zabalik» izan dituzte, eta gazteen ar teko erlazioa ezin hobea da. «Ni hasi naiz euskara ikasten eta nirekin ba te ra beste batzuk ere hasiko dira ikas-turte berri honetan. Bi etxetan egon arren, historian arakatu ahala kul-tura bera dugula nabaritzen dugu, e ta denborarek in b a k a r r a izanen garela uste dut», dio Valeriak. Iritzi be rekoa da bere a n a i a . «Gauzak a lda tzea zaila da, p a u s o k a lor tu dugu Nafarroako dantzez gain, Eus-kal Herriko beste herrialdeetakoak sartzea. Zuzendaritzako gehienak eskubiar espainiar zaleak dira, bai-na gazteok irekiagoak gara eta gure jatorria aurkitzen saiatzen ari gara», ga inera tu du. Lucasek d a n t z a r e n bidea hartu du eta Valeriak hizkun-tzarena 10.000 kilometrora dauden arbasoen kul tura berreskuratzeko. Nola aldatzen diren gauzak.

—£» l r ene Arr izur ie ta

Valeria eta Lucas Magliochetti Nafar Etxeko dan tza r i ak . * L R E N E ARRIZURIETA

Zeze Arraztoa Buenos Aireseko Nafar Etxeko dantzaria eta Jose Miguel Arraztoa elizondarra Argentinako hiriburuko Nafar Etxeko lehendakariordea. •

IRENE A R R I Z U R I E T A

Ro$dantzariak Sanz presidentearen ekitaldi batean dantzatzen.

JUANJO BALERDI

p TXILEN BIZl DEN URDAZUBIARRA

«Euskaldunak ongi hartuak izan gara eta ez dute guretako errenkuiik» —

Simon Etxenike u r d a z u b i a r r a 1952 etorri zenTxilerat Nafarro-ako Xaretako lurre tan lekutzen den Iribarrengo borda baserr ia utzita. fortuna hobeagoren bila, hamahi ru aurr ide zirenez, ezin g u z t i a k m a n t e r i d u . E u s k a l

e ta XX. mendea ren lehenengo zatian ohikoa izan zen emigra-zioa Amer ike ta ra . Dena dela, Txilek bijdti b e n v i u t s u n ba l . Hemen dagoen Baztan etaXare-ta a ldeko ta ldea XX mendeko 50-ko h a m a r k a d a t i k a u r r e r a etorrl zen eta Nafarroako Gober-nuak egin Baztango Baietik Txi-lerako Emigrazioa XX. mendean liburuan aipatzen da 180 lagun hu rb i ldu zirela e ta 80 familia inguru osatzen dituztela.

• Zergatik etorri zinen Txile-ra? O r d u a n l an g u t t i zen h a n .

Mexikora joan n a h i n u e n b a i n a ez zuen pasajer ik lortu eta Txilera etorri nintzen. Hamahiru aurride ginen eta bi hemen gira eta besteak han daude eta bi harreba moja dira. • Zertan ar i tzen zara Sant iago hiribu-

ruan? Okina naiz eta okindegia dut. Orain lane-

an gutti aritzen gara baina oraindik bada zer eginik. • Euskal herritar asko daude zu bezala

etorriak ? Baztanetik etorri ginen guztiak okinde-

giak dituzte. Hala ere, gutti gara ja. Lehena-goetatik gutti gara hiltzen ari direlako asko. • Txileri ezkondu zinen?

Bai, Elizondoko Maria Kruz Estilarrekin eta seme bakarra dugu eta bi hiloba. Seme-ak badaki euskaraz eta hilobak txikiak dira o ra ind ik , b a t a k b i u r t e du e ta be r t zeak urtea. • Joaten zara Urdazubirat ?

Urtero joaten naiz. J o a n den ur tean izan ginen ekainean eta orai hurrengo hilabetean edo joatekoak gara. • Herrimina sumatzen duzu ?

Bai gustora joaten naiz, aurride gehienak han ditugu-eta, bi hilda egon arren. • Hemen zaudeten baztandarrak ongi bizi

zarete? Bai franko poliki. Hala ere ez gara hain-

bertze, Arizkun eta Erratzukoak franko poli-ki dira, baina Urdazubiakoak hiru bakarrik gaude. • Euskal Etxera ez zarete joaten ?

Bai joa ten gara, ba ina gehiago etortzen gara Espainiako Parkera. Jende gutti joaten. da harat.

• Gaizki moldatzen zarete? Ez. Dena dela. euskal etxean ez da euskal

h iz tunik . Denak hemengo ta r rak dira eta aitatxiak dira hangoak. Gabonetan joaten gara afaltzera eta ha r reman onak ditugu, baina gehiago elortzen gara Espainiako zen-trura. • Urdazubira bueltatzeko asmorik badu-

zu? Gelditzeko ez. Hemen ditugu gure nego-

zioa, semea eta ttarrak (hilobak) hemen dire eta etxeak ere. Gu ez gara a terako hara t . Semea gurekin aritzen da eta oso gustora gaude hemen. • Etorri zineko garaiak zailak izan ziren?

Hiru urte edo lau urte buruan bai. Lake-tzea kostatzen da eta hainbeste aurride iza-nik etxean eta ateratzea beharrezkoa zen. Hemeretzi u r tek in a te ra nintzen eta bar-k u a n bidaiatzen hi labetea pa sa eta gero, Argentina eta Txile arteko mugan utzi nin-duten bakarrik negu gorrian eta nolabait iri-tsi n intzen Sant iagora . Emaztea ezagutu nuen gero. Osaben okindegira lanera etorria zen eta ezkondu eta gauza errazagoa izan zen. Euska ldunak ongi ha r tuak izan gara eta ez dute guretako errenkurik. • Nola dago Txile egun ?

Pattal samar. Pinochetekin nahiko salsa da . Hobek iago e g o n a k g a r a . @n4:n@n5:Harekin hobekiago bizi aha l zineten?

Pinocheten garaian.ez ginen politikan sar-tzen ahal. Atzerritarrak segituan kanporat botako gintuzten. Ez naiz deustan sartzen, ez, ez. Goizeko 05:00etan lanera jaiki eta 00:00etan oheratzen nintzen. Lana bertze-rik ez zen guretzako.

ostirala, 2000ko urriaren 6a Egunkaria

K1 a s i k o b i t x i • a r r o 111 k I a s i k 0

Joxemiel Bidador

Etxeberri Sarakoaz «Ez bere garaian, ez gaur ere aitortzen ez zaion garrantzia

du alderdi askotatik. Medikua zen, garai hartan erlijiosoa ez zen idazle bakanetakoa, eta erlijio gaiez kanpora ibili zen ia bakarra. Bere lanen balioa aparta izanda ere, XX. mendea

arte ilunpean geratu zen». Mendiguren&lzagirre.

o s

Txomin Jaka-Kortajarena 1906ko abenduaren 19an

jaio zen Berastegin. Andoaingo eta Gasteizko apaizgaitegietan ikasi ostean, 1932an apaiztu zuen Mateo Mujika gotzainak. Bere lehenbiziko apaiz lanak Nafarreten egin zituen, urtebe-tea egin aitzin Aiala aldeko Salbantonen ber lanen jardu-nean segitzeko. Gerra aurreti-ko urteetan eman zuen ezagu-tzera Jaka-Kortajarenak bere burua euskal poeta, Euskal-tzalekoek-eta eratu Olerki egu-netan aurkeztu poesia ugari-ren bitartez bereziki, egun Eusko Olerkiak liburu segidak interesatu dagoenari aski ongi eskaintzen dizkiona. Bere le-henbiziko lanak, ordea, Gym-nasium eta Argia aldizkarietan ageri ziren gutxiz gehien. Ho-rietariko zenbait, bestalde, ai-patutokietanezezikbaita -Yakintza aldizkarian ere 1930-1935 bitartean agertu ziren. Az-kenik, olerki saldoederho-rrekin bilduma osatu zuen, Irri bertsoak, Do-nostian 1935ean karri-karatu zena. Herri kutsuko lanak dira be-rastegiar honen olerkiak, bertso-laritzaren tekni-karekin osatuak hein handi batean bederen.

36ko gerra ankerretik ihese-an Argentinara egin zuen es-kapi gure poetak. Hantxe apaiz lanekin segitu zuen, Araban bezala, Monez Cazon izeneko hirian, eta modu berean, lite-ratura ez zuen largatu. Galdu-tako euskal bizitzak lehen bai-no sakonkiago kitzikaturik. Euzko Gogoa zein BoletinAme-ricano de Estudios Vascos argi-talpenetan eman zion jarraipe-na bere ekoizpen poetikoari, zenbaitetan hitz neurtuko le-rroekin batera haiek are hobe-kiro ulertzeko azalpenak es-

kaintzen zituela. Francoren diktadura zertxobait laxoturik, berriz ere Euskal Herriko zen-bait argitalpenetan hasi zen argitaratzen; esate baterako, Goiz-Argi edota Karmel argital-penetan. Urteekin, geroz eta euskara garbiaren defenda-tzaile sutsuago bilakatu zen, diogun honen adibidea Euska-razaintzakoen paperean 1988an argitara eman zituen hainbat olerki.

Edozein modutan ere, Jaka-Kortajarena ez zen izan euskal olerkaria bakarrik, eta euska-raren alorrean beste lan eder bat egin zuen eiki; itzultzailea-rena, hain zuzen ere. Argenti-nan zegoela Jose Hernandez hango olerkariaren Martin Fie-rro lan eder bezain konplika-tua ezagutu, irakurri, gozatu

eta baita

euskaratu ere egin zuen osoki. Matxin Burdin 1.193 ahapaldi-ko gautxo-poema Buenos Ai-resko Ekinekoek eman zuten argitara, Ataungo Bonifazio kaputxinoaren hitzaurre bate-kin. Honetan ataundarrak ez zigun ziria sartu «Alik obekie-na euskaraturik ere, Matxin Burdin ez da iñoiz Martin Fie-rro berbera izanen» esaten di-gunean; izan ere, arras lan zaildua eta konplexua baita Hernandezek egin zuena, Pan-pako gautxoen hizkuntza bere-zian egina baita, arras testu zaildua gaztelaniazko irakurle-

rik trebatuenarendako ere. Al-ta, Berastegikoaren lana ez da :

fllusea. Jose Hernandezek be-rak euskaldunekin hartu-eman urriak izan bide zituen bere bizitzan, eta nonbait ere, euskara apurrak bazekizkien. Txomin Jaka-Kortajarenaren j | aita Argentinan ibilitakoa /.i 11 behar-lanetan, eta semeak, il hara joan zenerako, Argentina- ( ren berri maratza bazuen i dn ki. Itzulketa, gainera, nahtkoa berandu agertu zen, 1972an j hain ztizen ere, ordurako Be- | rastegiko apeza beste argenti- 1 nar peto-peto bat zatekeelarik. 1 Hernandezen liburua itzuli | izana, bestalde, ez zen erabaki | hutsala izan, eta lehenbiziko 1 argitalpenaren mendeurrena- | ren aitzakiaz j elki zen Ekinen | eskutik ere.

Matxin Burdin bere itzulpe- ) nik hoberena bada ere, esan behar da Jaka-Kortajarenak

itzulpen lan gehiago egin zituela horren aitzinetik. Iberoko Ebangelistaren

Ami vasco katetxima jeltzalearen euska-razko testua 1958an

atera zuen, eta zen-bait urte berandua-

_ go, 1963anespres-ki, Enrique Gar-ciaVellosoren GernikakoArbo-la. Horiez gai-

nera, euskara-erdara hiztegi bat

ondu zuen. Argentinatik bueltan, adinean sartuta eta sorterrian behin betikoz koka-turik, Erlezaintza izenburuko saioa eman zuen argitara 1988an, 2.000 orrialde baino | gehiagoko liburutzarra, Karda-1 beraz Bazkunakoek atera zio- ; tena. Txomin Jaka-Kortajare- | na 1993an hil zen, etaazken egun arteraino izan zitzaigun euskal idazle, ekintzak lekuko: hil hurran zegoela, 90eko ha-markadaren hasieran hortaz, Bizitzan b i goiasmo liburu au-tobiograflkoa eta Rh ezezkorra euskaldunetan ikerketa eman zituen argitara.

e t o r r i a h a 1 e a n

P a t z i k u P e r u r e n a r\ r\ rs

Gaitzetsa gaitzesle: «Orixe»

ORIXERI UMETAN

«gaitzetsa» deitzen | omen zioten

Uitzin, eta huraxe izan zuela uste dut

bere biziko eskolarik sendoe-na. Bestek gaitzetsia izatetik ikasi zituen gauzarik barrene-nak, eta gero, berak ere, gai-tzetsi behar zena gaitzetsiz erakutsi bere alderik zaildue-na. Modernismoaren gaitzik haundiena horixe izandu bai-ta: «gaitzespen sanorik» egite-ko ahuldadea. Izan ere, gai-tzetsia izatetik ikasi ez due-nak , ez ba i t ak i gai tzetsiz irakasten. Horra gizadiak gal-duxe duen eskola klasikorik zuhurrena.

Orain l aubos t u r t e ha la esaten zidanTxonkoneko Mie-lek Uitzin: «Orixe orrek kaska-llu samarra izan behar zun. Emen ba men zen mutil bat lasterkako apizio izuarrie zekarrena, ta Orixe orrengana joan beiñ kontseju eske, ta: -Ya intzak orrako or lasterren.-Lasterka ibillazi emen zun pix-koaten, da: -Aski dok. I ez haiz sekule lasterkari taiukoa atea-ko". J a k i n a , Txonkok ere, aurreko uitziar askok bezala, Orixe gaitzetsi beharra zeu-kan: »esan ein behar da gero ori!». Noski, esan egin behar dela: horretxek ematen baitio bere nortasun agiria Orixeri, eta edonori, gaurko edozein sikopatak besterik uste izana-rren.

Txillardegiri eta, bide batez, euska l mode rna j e paxajor guziari egin ziona da bestea. Hona beraren hitzak: «Orixe-ren lanak ezagutzen genituen, ez Nikolas Ormaetxea bera. Guatemalatik 66 urtetan etor-tzean, euskaltzaleen gidari famatua buruz-buru ezagu-tzeko aukera izan genuen. Eta ni neu bederen, areago flnka-tu ni tzan lehenagoko nere susmoetan: Orixe ez zan, nere ustez, euskal intelektualen-tzako buruzagi egoki bat, ezta gutxiagorik ere.

«Operatu berria zan Orixe, Ategorrietako klinikan, eta

ikustamen bat egitera joan gintzaizkion nere emaztea eta biok. Sa r tu gera, agur tu dugu; eta... noski, guk euske-raz. Orixek behin eta berriz erdaraz erantzun! Ezin sine-tsizkoa! Lotsaturik eta amo-rraturik, halako batez, odola zirakidala, hau esan nion: 'Adi zazu, Orixe; euskeraz ere badakigu ' . Orixek ez zuen nere ziria ulertu ere egin; eta ez zuen ezer fun tsezkor ik e r an t zun . Eta ikus ta ld ia bukatu arte emazteak eta nik biok euskeraz eta Orixek ekin eta ekin erdera hutsez!». Nork nori, ordea, ziria? Hamaika aldiz berritu du pasadizo hori Txillardegik, baina, inork ezin ikusi Orixeren aldetik. Bai, gure mixeria, itsumen moder-no horixe duzu. Eta zer egin, eskola zaharretik, gaitzespen sanotik, ikas ten ez dakien jendajeari?

Alvarezek bere bos te t an segitzen du: «Oso gertaera xumea izanagatik ere, susmo berberak iradoki zizkidan Lei-tzeko pasadizo txiki batek. 1957ko Abendua zan, eta Lei-tzera bilduak ginen euskaltza-leok: euskaltzain egiten zuten Orixe egun hartan. Honen eus-kal hitzaldia hasi da. Aretoa gainezka, eta zarata han eta hemen. Atzekaldetik ezin entzun, itxuraz. ^Que? ^No se oye ahi atras? Orixek goratik galde. Entzule guziok, esan beharrik ez, euskaldunak, euskaltzaleak, gure artean ipartar euskaldun talde bat, Labeguerierekin etorria. Hola-korik? Txundituta ni, zurtuta». Imajinatzen dut atze hartan, euskal modernaje itsua (gaur bezalatsukoa) zeinen ederki gaitzetsi zuen Orixek. Alferrik ordea: Txillardegi, Labeguerie eta enparauek ez zioten aditu:

Que? ̂ No se oye ahi atras? Zenbat holako gaitzespen

eder ote du Orixek, bere bizi-tzan eta literaturan. Eta ikas-lerik inor ez. Zer espero liteke, ordea, bere burua gaitzesten ez dakien herri "gizajo txulotu» batengandik?

i Motxorrosolo

Txikia 1 I ANDIENA, ZUTIK DIRAUTENEN ARTEAN ZAHARRENA. E R R E -

I I ferentzia urr i ziren garaietan, hedatoki. Bestelako fun-tzioak be renaga tu di tu. Euskalgintza onddoen s indromeaz j o t a d a g o e n h o n e t a n , k u d e a k e t a z ezer i r a k a s t e k o b a d u . Ikasleak ez, ikasteko gogoa falta gurean.

Egunkaria ostiraia, 2000ko irailaren 15a

\ I I 1 1 I

mm rluarta # 1KIJÑEK0 0RFE01K0 ESK0LAM1AK0 K00KD11NATZA1LEA

«Haurrek mmsikaz goza dczai&iiani auau» . Azkeri urteotako

krisia atzean utzi eta

proiektu berrietan

murgiidu nahi du

Iruñeko Orfeoiak.

Proiektu berri

horietako bat joan

den irailaren

erdialdean jarri zuen

martxan abesbatzak:

eskolania, alegia.

Zazpi eta hamabi

urte bitarteko 70 bat

neska-mutil bildu

dira eskolanian.

Maria Huarte da

koordinatzailea.

ESKOLANIA «PROIEKTU ZO-

ragarria» da Maria Huar-terentgat. Haurren abesbatza-ren bidez Nafarroan zegoen h u t s u n e a bete nahi du, eta, modu ho r r e t an , hezkun tza musika la txikitatik jo r ra tu . Eskolania ha r rob ia egiteko modua dela azpimarratu du," halaber, etorkizunean orfeoi gazte eta nagusirako abesla-riak sortzeko asmoz. • Nola funtzionatzen du es-

kolaniak?

Haurrek abesten ikasteko aukera dute eskolanian, arna-sa hartzen ikasten dute, eta, hor rekin ba te ra , h izkuntza musikala irakasten diegu, ga-

Hostal hau alokatu nahi dugu. / Jantokia, sukaldea, tabema, logelak... / Berehala lanean hasteko behar den guztia du. Interesatuek dei dezatela

telefono honetara:

6 5 5 7 0 0 1 3 2

rrantzitsua baita musika ira-kur tzen ikastea. J ende asko musika irakurtzen jakin gabe ailegatzen da orfeoira eta hu-tsune hori bete egin behar da. Astean hiru orduz egoten dira haurrak eskolanian, bi egune-tan. Hizkuntza musikala lan-tzen dugu lehendabizi , eta, ondoren, abesbatzaren lana jorratzen dugu.

• Zenbat haur dituzue, eta zenbat irakasle zarete? 70 bat neska-mutil ditugu,

eta hiru irakasle gaude. Hala ere, oraindik haur berriak ai-legatzen ari dira. Guk a teak irekita dauzkagu. Lana bana-tu egiten dugu. TSfik hizkuntza m u s i k a l a l a n t z e n d u t , e t a abesbatzaren lana hiruren ar-tean egiten dugu. Oraindik ez dugu erabaki e tork izunean

. esko lan ia n o r k z u z e n d u k o duen.

• Etorkizunerako harrobia lantzea da zuen helburua? Bai, ideia horrekin sortu zen

eskolania. Asmoa da eskola-niako haurrak gero orfeoi gaz-tera pasatzea, eta handik, or-feoi nagusira. Hala ere, hori ez da gure helburu bakarra. Es-kolanian dauden haurrek mu-s ikaz goza d e z a t e n da guk nahi duguna, ongi pasatzea, eta jarraitu nahi duten bidea musika bada, aukera bat es-kaintzea.

• Eskolania martxan jartzea

Iruñeko Orfeoian abestea zer

den badaki Maria Huartek, orain

abesbatzako kide ez bada ere,

urte askoan orfeoiko kantari izan

baita.Alfonso Huarte

zuzendaria, gairtera, anaia du.

Kontzertu berezietan, dena den, parte hartzen du.

#

Orfeoian eta eskolanian lan egiteaz gain, Iruñeko Joaquin

Maia musika eskolan ere ari da

Maria Huarte. Hizkuntza musikaleko irakaslea da, eta, horretaz gain, piano jolea ere

bai.

Eskolania koordinatzeko ardura

bere gain hartzea Iruñeko

Orfeoira itzultzeko aitzakia izan

da Maria Huarterentzat. Bere

proiektu kutuna dela

azpimarratu du musikariak.

erabaki zenutenean hain erantzun ona izatea espe-ro zenuten? Nik uste dut Iruñeak horre-

lako proiektu bat izateko be-h a r h a n d i a zue la . J o a q u i n Maia k o n t s e r b a t o r i o a n lan egiten du t eta, han , u r te ro , haur asko gelditzen da kanpo-an denentzako lekurik ez da-goelako. Beraz , ez n i n t z e n gehiegi h a r r i t u h a i n b e s t e haur eskolanian parte hartze-ko p r e s t zegoela i k u s t e a n . Jende askok abestu nahi du.

b a i n a h a u r r e n t z a t ez dago deus, ez dago ikasten has dai-tezen zentrorik. • F o r m a z i o r a k o d a u d e n

zailtasun horiek nabariak dira orfeoiko beste abes-b a t z e t a n , hau da, j e n d e helduagoren artean? Bai, nabar i tzen da. J e n d e

asko ailegatzen da ikasketarik gabe, eta beste asko orfeoira hurbiltzera ere ez dira ausar-tzen abesten ez dakitela uste dutelako. Baina nork esañ die abesten dakiten edo ez? Gau-za bat da ahotsa hezita ez edu-kitzea, eta beste gauza bat da abesten ez jakitea. Haurrekin hutsune hori bete nahi dugu. • Eskolaniaren helburu ba-

karra formaz ioa da, ala kontzertuak emanen di-tuzte haurrek ere? Bai, gure helburua hori da,

ahal duten bezain pronto jen-daurrean abesten hastea, bai-na ez da erraza. Lehen ur tea da, eta oraindik lan asko dago egiteko.

«Haurren erantzuna oso

ona izan da, pozik

etortzen dira; eskolak

haientzat dibertigarriak

direla uste dut, eta, oro

har, kontent daudela»

• MLKEL SAIZ

• Irailaren erdialdean hasi z i n e t e n lanean: nolakoa izan da orain arte haurren erantzuna? Oso ona, pozik etortzen di-

ra . A r n a s a l an tzen ar i gara orain, eta ongi pasatzen dute. Eskolak haientzat dibertiga-rriak direla uste dut, eta, oro har, kontent daudela. • Eskolania eta orfeoi gaz-

tea sortuberri dituzue, ge-rente baten esku utzi du-zue kudeaketa... Badirudi Iruñeko Orfeoia azken ur-teotako krisia atzean uz-ten hasi dela. Bai, urratsak egiten ari ga-

ra^ baina ez da batere erraza izañ. Gerenteari dagokionez, oso urra ts garrantzitsua izan da, orain ar te denon a r t ean egiten baikenuen lan hori. Bo-rondate ona izan arren ez da batere erraza. Arlo artistikoari dagokionez, aurrerapausoak egin ditugu, denon lanari es-ker, eta espero dugu aur re -rantzean jendeak gehiago eza-gutzea egiten duguna. Hilaren 26an, adibidez, kontzertu be-rezia emanen dugu Iruñean, NUPeko pabilioian, Beethove-nen Bederatzigarren sinfonia, alegia; aurretik, hilaren 1 ln , Pa lman e m a n e n dugu kon-tzertu bera, eta, ondoren, bes-te hainbat hiritan.

—6» Edurne Elizondo

ostirala, 2000ko irailaren 1 5a Egunkaria

Egunkaria

> ostirala • 2000ko urriaren 6a

Pello Argiñarena

Jaurtika

Jaurtiketa klase anitz ikusteko parada izan dugu Oiinpiar Jokoe-

lan: disko jaurtiketa. mailu jaurtiketa, pisu jaurtiketa eta xabalina jaurtiketa, besteak beste. Sydneyn ez bezala. Nafa-rroan oso bestelako jaurtigaiak erabil-tzen ditugu: Marcillan, aspaldit ik, Rabiosa edo aitzurraren jaurtiketa egi-ten da. Aurtengoan, ordea, marka guz-tiak hautsi dira: batetik, Larunben. i 14,5 kiioko eskorga edo karretilaren

jaurtiketa txapelketa egin dute: beste-tik. Garesen, telefono mugikorren mun-duko lehenengo eta azkeneko jaurtike-ta txapelketa antolatu da, helburu tera-peutikoen aitzakian, hau da, estresaren kontrako ariketa moduan. Txapelketa horiek oraindik ere nazioarteko homo-logaziorik ez dute lortu, baina agian Atenasko Olinpiar Jokoetan nafar jaur-titzaileek parte hartzeko aukera izanen dute.

Horretaz gain, gure inguruan aurrera I jarraitzen dute ongi ezagunak diren

bestelako jaurtiketa txapelketek: mili-tarrek bonbak Bardean, espain iar nazionalistek Lizarrako Ituna, Ivan Rosadok penaltiak Sadarren, kaputxa-dunek koktelak kutxa automatikoetan, Yolanda Barc'inak autoak Karlos III.a etorbidean, botere mediatikoek mani-pulazioak eta gezurrak hedabideetan. Pedro Pegenautek Vascuenceren Legea, Poliziak pilotak eta ke-poteak kaleetan, Cesar Palaciosek txupinazoa sanfermi-netan, ETAk tiroak Berriozarren, San-tiago Cerverak errezetak botiketan. San Fermin Txikin edalontziak Nabarrerian, J u a n Cruz Allik txapelak E1 Calin. garraiolariek erregaia errepideetan, Gabriel Esparzak malkoak Sydneyn, zuhaitzek hostoak udazkenean...

Amaitzeko, Carlos Cristobal PSNko Nafarroako Legebiltzarreko bozeramai-leak jaurtikitako hitzak nabarmentzeko modukoak direla uste dut: EHk aurkez-ten dituen ekimen eta mozio guztien aurka bozkatuko dute eta ez dute ezta-baidetan parte hartuko eurekin ados egon arren. Jaur t iketa demokratiko paregabea, duda izpirik gabe.

MUSIKA

> Zizun Nagusia: Arcanda taldea Kultur Etxean ariko da gaur, 22:00etan.

I Tafalla: Soblind taldeak joko du gaur, 23:00etan, Gabalze-ka tabernan.

I Gares: The Company of Snakes eta Soblind taldeek bihar, 22 :00etan , Gares a re toan joko dute.

DANTZA

IBarañain: Igandean, Nafarroako Dantzarien Egunaren baitan, kalejira (10:00), dantzarien desñlea (12:00). dantza ikus-kizuna (12:30, aintzirako an-fi teatroan), eta dantzaldia (17:00, udaletxe plazan) egi-nen dute hainbat dantza tal-dek.

ANTZERKIA

> Etxarri-Ananatz: Bihar, Txamus-kina taldeak Katua eta kaioa haurrentzako lana eskainiko du, 18:00etan, Kultur Etxe-an.

I Bera: Bihar, Pil Pil konpainiak Vole la Vie, Bizia airez-aire klown-antzezlana aurkeztuko du, 20:00etan, Kultur Etxe-an.

I Barañain: Asteazkenean, herri-ko 15 haur rek txotxongilo antzezlana eskainiko dute euskaraz (17:00) eta gaztela-niaz (18:00), Kultur Etxean.

HITZALDIA

» Iruñea: Gaur, 13:00etan, NUPeko gelategiko 08 gelan, Las diferentes tradiciones del socialismo histdrico uasco izenburuko hitzaldia emanen du Luis Castells Artetxe EHU-ko irakasleak.

KIROLA

I Otsagi: Os tegunean , 15:00etan, herri kirolen era-

kustaldia eginen dute herri-ko plazan (frontoian, euria eginez gero). Zama, harria, altuerako ebaketa, txingak eta ingude probak izanen dira.

ERAKUSKETAK

t Irurtzun: Gaur da Euskara eta kultura Nafarroan erakuske-taren azken eguna. Kultur Etxean, 18:30etik 20:30era.

> Zizur Nagusia: Iker Serranoren margolanak) ikus daitezke Kul tur Etxean, gaur eta bihar (19:00-21:00) edota igandean (12:00-14:00.

IKASTAROAK

(Etxarri-Aranatz: Udalak ikas-tur te berrirako ikastaroak an to l a tu di tu: oinarrizko' sukaldaritza, gorputz masa-jea, e sku lanak , lentzeria, soinketa, dantz'a eta yoga. Izena gaur eman behar da, Kul tur Etxean edo 948-460930 telefonoan.

t Berriozar: Euskalerria Irratiko teknikari Ibon Gaztanbidek irratigintza lantegia zuzen-duko du, euskaraz, urriaren 7, 21 eta 28an, l l :00etat ik 14:00etara. Gaur duzu izena

emat ko azken eguna, 948-3000 J5 telefonoan.

3ESTELAKOAK

> Iruñea: Bihar Arkakusoen Azol i Ttikia eginen dute, 10:0 letatik au r r e r a , San Jose )lazan. Antigoaleko eta bigarren eskuko gauzak sal-du ec;o trukatzen ahal dira.

I Erribe^rl: Asteazkenean, EVE-NAn, Bakoren Soinuak ardo d a s t a k e t a eginen dute , 20:00etatik aurrera, Came-rata 2000 taldearen lagun-tzaz. Erreserba egiteko deitu 948-210347 telefonora.

Kontsumismoa «Behar ez diren gauzak ere kontsumitzeko joera, kapitalismoaren eta kontsumo-grzartearen ezau-

garri dena» (Klaudio Harluxet Fundazioko entziklopedia). Behar ez diren gauzak?, ere?! Tira, ego-

nen da hor nonbait behar diren gauzak soilik kontsumitzen dituena. Bai, ez? Eta kontsumitzeko

joera soila ez da kontsumismo? Zehaztasunak goiti-beheiti, kontua da Iruñerrian geroz eta aukera

gehiago ditugula Harluxeten definiziora heltzeko, hau da, behar ez ditugun gauzak erosteko, edota

behar ditugunakmerkeago erosteko. Eremu handiko merkatugune berria ireki zuten iragan astean

Iruñean. Eta, noski, izugarrizko arrakasta erdietsi du. Eta bertze biak, ziurrenik, ez ziren hustuko,

guziendako lekua baitago antza. Asmatuko ote dute inoiz megamerkatua?, eta gigamerkatua?