Upload
amina
View
162
Download
0
Embed Size (px)
DESCRIPTION
MATERIAREN IZAERA ELEKTRIKOA. Historian zehar asko izan dira materiaren eta atomoaren inguruan kaleratutako teoriak . Guk XIX.mendean ATOMO aren eta GASEN EGONKORTASUNA ren inguruan izandako teoriak azalduko ditugu . . DEMOKR I TO. - PowerPoint PPT Presentation
Citation preview
MATERIAREN IZAERA ELEKTRIKOA
1MATERIAREN IZAERA ELEKTRIKOA
Historian zehar asko izan dira materiaren eta atomoaren inguruan kaleratutako teoriak.
Guk XIX.mendean ATOMOaren eta GASEN
EGONKORTASUNAren inguruan izandako teoriak azalduko ditugu.
2MATERIAREN IZAERA ELEKTRIKOA
DEMOKRITO
Atomoaren aipamena egiten lehena DEMOKRITO izan zen
Demokrito, Grezia (K.a. 460-370) Materia gehiago zatitu ezin
daitezkeen zatitxo txiki-txikiz osaturik dago.
3MATERIAREN IZAERA ELEKTRIKOA
1803 •DALTONen teoria atomikoa
1897 •THOMSONen teoria atomikoa
1911 •RUTHERFORDen teoria atomikoa
1913 •BOHRen teoria atomikoa
1916 •SOMMERFELDen teoria atomikoa
1926 •SCHRÖDINGERen teoria atomikoa
4MATERIAREN IZAERA ELEKTRIKOA
MATERIAREN IZAERA ELEKTRIKOA 5
JOHN DALTON(1766-1844)
Ingalaterrako kimikaria, fisikaria eta meteorologoa izen zen.
Nabarmendu zen: Teoria atomiko modernoa garatzeko aitzindaria izateagatik
Koloreak bereizteko ezintasunaren inguruan egindako lanagatik (daltonismoa deituta bere homenez)
DALTONEN TEORIA ATOMIKOA
1. postulatua
Materia etena da. Partikula material independenteek osatzen dute, eta atomo izena dute partikula horiek; zatiezinak dira.
6MATERIAREN IZAERA ELEKTRIKOA
2.postulatua
Elementu bereko atomoak berdinak dira, bai masari eta baita ezaugarri fisiko eta kimikoei dagokienez ere.
7MATERIAREN IZAERA ELEKTRIKOA
3.postulatua
Elementu ezberdinetako atomoak ezberdinak dira masari eta gainerako propietateei dagokienez
8MATERIAREN IZAERA ELEKTRIKOA
4.postulatua
Elementu konposatuak elementu jakin batzuen atomoen loturari esker sortzen dira, zenbakizko erlazio erraz baten bitartez
9MATERIAREN IZAERA ELEKTRIKOA
10MATERIAREN IZAERA ELEKTRIKOA
http://www.youtube.com/watch?v=e7xG3TvepUQ
GASEN EROANKORTASUN
ELEKTRIKOA
11MATERIAREN IZAERA ELEKTRIKOA
XIX.mendearen erdialdean ikertzen hasi zen
Izpi katodikoak
12MATERIAREN IZAERA ELEKTRIKOA
MATERIAREN IZAERA ELEKTRIKOA 13
IZPI KATODIKOAK
urte askotan zehar
TELEBISTetan gaur egun
ZIENTZIANZIENTZIAN
PROTOIEN ETA ELEKTROIEN
AURKIKUNTZA
MATERIAREN IZAERA ELEKTRIKOA 14
GASAK ISOLATZAILE
IA PERFEKTUAK DIRA
XIX.mendean
Zientzilariek presio nahiko txikian eta potentzial-diferentzia handiaren eraginpean jarri zituztenean, korrontea pasatzen zelan ikusi zuten.
horretarako
DESKARGA-HODIAK
P<0,1 izanikKorrontearen igaroketarekin batera luminiszentzia bat nabaritzen da katodoaren aurkako muturrean
MATERIAREN IZAERA ELEKTRIKOA 15
IZPI KATODIKOAKGEISSIER-rek izpi katodikoen hodiaren antzeko zerbait egin
bazuen ere, 1875.urtean CROOKES-ek diseinatutako da benetan ezaguna.
WILLIAM CROOKESXIX.Mendeko Europako zientzilari garrantzitsuenetako bat izan kimiko ingelesa da.
Bere aurkikuntzen artean:1. Talio elementu metalikoa aurkitu
zuen.2. Zilarra eta urrea beraien
minelaretatik banatzeko sistema.3. Crookes hodia
MATERIAREN IZAERA ELEKTRIKOA 16
CROOKES-EN HODIA Hermetikoki itxitako beirazko hodia da.
MATERIAREN IZAERA ELEKTRIKOA 17
IZPI KATODIKOAK Ezaugarriak:
• Katodo 1• 2 anodo• Boltaje baxuko iturria
(A) katodo beroarekin konektatuta dago (C)
• Boltaje handiko iturria, ordea, fosforoz estailitako anodora konektatuta dago.
Maskara (M) katodoarekin konektatuta dago eta bere irudia fosforoan itzaltzen da.
MATERIAREN IZAERA ELEKTRIKOA 18
MALTAKO GURUTZEA
CROOKek Zinkeko pieza hau erabili zuen:
• Izpiak lerro zuzenean erradiatzen direla egiaztatzeko.
MATERIAREN IZAERA ELEKTRIKOA 19
IZPI KATODIKOEN EZAUGARRIAK
MATERIAREN IZAERA ELEKTRIKOA 20
1
Katodotik lerro zuzenean urruntzen ziren partikulak edo erradiazioak ziren, hodiaren hondoan anodoaren itzala ikusten baitzen. Horregatik, IZPI KATODIKOak deitu zitzaien.
MATERIAREN IZAERA ELEKTRIKOA 21
LABORATEGIKOAK
1.ezaugarria azaltzeko irudia
MATERIAREN IZAERA ELEKTRIKOA 22
2Energia zinetiko handikoak ziren, haien bidean pala-gurpil bat jarriz gero, birarazi egiten baitzuten. Horrek partikula materialak zirela adierazten zuen, eta ez erradiazioak.
MATERIAREN IZAERA ELEKTRIKOA 23
2.ezaugarria azaltzeko bideoa
http://www.youtube.com/watch?v=F9-RRwJmNAs&feature=fvsr
MATERIAREN IZAERA ELEKTRIKOA 24
LABORATEGIKOAEzaugarria konpobratzeko beste izpi katodiko bat:
MATERIAREN IZAERA ELEKTRIKOA 25
3Karga nebatiboko korronte elektrikoaren modura jokatzen zuten, kanpotik eremu elektriko bat aplikatuz gero xafla positiborantz desbideratzen baitziren.
MATERIAREN IZAERA ELEKTRIKOA 26
3.ezaugarria azaltzeko bideoa
http://www.youtube.com/watch?v=7YHwMWcxeX8&feature=related
MATERIAREN IZAERA ELEKTRIKOA 27
4 Lorturiko emaitzek ez zuten zerikusirik hodian sartutako gasaren izaerarekin
28MATERIAREN IZAERA ELEKTRIKOA
LABURPENAhttp://www.youtube.com/watch?v=e7xG3TvepUQ
MATERIAREN IZAERA ELEKTRIKOA 29
MATERIAREN IZAERA ELEKTRIKOA 30
Kanal Izpiak
31MATERIAREN IZAERA ELEKTRIKOA
MATERIAREN IZAERA ELEKTRIKOA 32
Deskarga-hodietan gertatzen den fenomenoa zehatzago aztertzeko, E. Goldstein fisikari alemanak zuloak zituen katodo bat erabili zuen.
Eugen Goldstein
MATERIAREN IZAERA ELEKTRIKOA 33
1886 Anodotik zetorren beste erradiazio mota bat detektatu zuen
KANAL-IZPIAK
MATERIAREN IZAERA ELEKTRIKOA 34
XX.Mendea KANAL-IZPIen ezaugarriak
1. Deskarga-hodian dagoen gasaren izaeraren araberako masa duten partikulak dira.
2. Elektroiak baino masa askoz handiago dute.
3. Karga positiboko korronte elektrikoaren antzera jokatzen dute.
MATERIAREN IZAERA ELEKTRIKOA 35
KANALIZPIAK
ZULODUN KATODOA
ANODOA
ELEKTROIA (1897)
36MATERIAREN IZAERA ELEKTRIKOA
GEORGE STONEY (1891)
George Stoneyk atomoak KARGA POSITIBO eta NEGATIBOAk zituztela zioen hipotesia bota zuen, eta karga negatibo hoiei “ELEKTROI” izena eman zien.
37MATERIAREN IZAERA ELEKTRIKOA
J.J. Thomson (1856-1940)
• Izpi katodikoak partikula negatiboz osatuta daude.
• Partikula horiek ez dute gasaren izaerarekin zerikusirik
• Izpia katodikoak partikula negatiboz osatuta daude.
• Partikula horien izaerak ez du hodiko gasaren izaerarekin zerikusirik.
ELEKTROIAK Materia ororen funtsezko partikula osatzaileak.
ondorioztatu
38MATERIAREN IZAERA ELEKTRIKOA
R. MILLIKAN 1911
esperi
mental
ki
ELEKTROIAREN KARGAREN
balioa kuantifikatu
zuen
39MATERIAREN IZAERA ELEKTRIKOA
MILLIKANen esperimentua
http://www.youtube.com/watch?v=XMfYHag7Liw
Oli tantaren esperimentua
40MATERIAREN IZAERA ELEKTRIKOA
ONDORIOA
Elektroiaren karga: -e = -1,602 189 . 10-19 C
Elektroiaren masa: me = 9,109534 . 10-31 Kg
Datu hori eta lehenagoko beste batzuk erabiliz
KARGA NEGATIBOKO PARTIKULA
AZPIATOMIKOAK DAUDE
Zienzilariak bultzatu
KARGA POSITIBOKO PARTIKULA AZPIATOMIKOAK
BILATZERA41MATERIAREN IZAERA ELEKTRIKOA
PROTOIA (1914)42MATERIAREN IZAERA ELEKTRIKOA
MATERIAREN IZAERA ELEKTRIKOA 43
KANAL-IZPIen partikulen artetik
masarik txikiena dutenak
Elementu arinenari dagokio HIDROGENOari
MATERIAREN IZAERA ELEKTRIKOA 44
Partikula horien KARGA eta ELETROIARENa baino absolutu BEREKOAK
Masa DESBERDINEKOAK
horregatikHidrogeno-nukleoa atomoaren beste oinarrizko partikula bat da:
PROTOIA
45MATERIAREN IZAERA ELEKTRIKOA
ONDORIOA
Protoiaren karga: +e= +1,602 189 . 10-19 C Protoiaren masa: mp = 1,672 649 . 10 -27 C
Protoiaren masa elektroiarena baino 1840 baino aldiz handiagoa.
THOMSON-en eredu atomikoa
46MATERIAREN IZAERA ELEKTRIKOA
J.J. THOMSON-ek EREDU ATOMIKO bat proposatu zuen:
Atomoa dentsitate UNIFORMEKOA da.
Karga POSITIBOKO MASA ESFERIKO batean tinkaturik daude ELEKTROIak.
47MATERIAREN IZAERA ELEKTRIKOA
ATOMOAREN EGITURA PLUMCAKE BATEN ITXURA
Ereduak izpi katodikoen eta kanal-izpien izaera azaltzeko balio izan zuen:
1
2
IZPI KATODIKOAK ELEKTROIz osaturik daude
(horiek edozein elementuren atomoren parte osatzaile baitira)
KANAL-IZPIAK atomotik elektroi bat askatzean geratzen diren
HONDAR POSITIBOez osatuta daude.
MULTZOA NEUTROA
EGONKORRA
48MATERIAREN IZAERA ELEKTRIKOA
ATOMOA ZATIEZINA
ELEKTROIA
NUKLEOA
ORBITAK
DEMOKRITO
DALTON
THOMSON
49MATERIAREN IZAERA ELEKTRIKOA
LABURPENA50MATERIAREN IZAERA ELEKTRIKOA
MATERIAREN IZAERA ELEKTRIKOA 51
IZPI KATODIKOAK
Barruan gasa duen deskarga-hodi baten
barne-presioa murriztu elektrodoen arteko potentzial-diferentziala handitu
Deskarga elektriko bat gertatzen da, izpi gisa, katodotik anodorantz izpi horiei IZPI KATODIKOAK esaten zaie, katodoan sortzen direlako.
ELEKTROIA (-e)
52MATERIAREN IZAERA ELEKTRIKOA
Karga negatibodun (-e =-1,602 189 . 10-19 C ) partikula azpiatomikoak dira.
Oso masa txikia dute (me = 9,109534 . 10-31 Kg )
Izpi katodikoen osagaiak dira
Beraien mugimenduak korronte elektrikoa sortzen du.
KANAL-IZPIAK
35MATERIAREN IZAERA ELEKTRIKOA
Hodiak zer motatako gasa duen barruan, halakoak izango dira katodoaren atzean agertzen diren partikulen karga eta masa.
Gasa hidrogenoa bada, partikula positiboek elektroiak adinako karga dute, baina askoz masa handiagoa.
MATERIAREN IZAERA ELEKTRIKOA 54
PROTOIA (p+ )Karga positibodun partikula azpiatomikoak
Elektroiak baino 1837 aldiz masa gehiago dute:mp = 1,672 649 . 10 -27 C
Beraien karga:+e= +1,602 189 . 10-19 CHidrogenoaren kasuan, kanal-izpiak karga positiboko partikulez osatuta daude.
MATERIAREN IZAERA ELEKTRIKOA 55
THOMSON-en TEORIA ATOMIKOAThomsonen (1856-1940) eredu atomikoaren arabera, karga positibodun esfera batek osatzen du atomoa. Esfera horretan dago atomoaren zatirik handiena, eta bertan daude elektroiak sartuta.
Egileak:Leire CañonZihara JainagaGorka MadariagaNaroa Lauzirika
56MATERIAREN IZAERA ELEKTRIKOA