A identidade de Galicia é inseparable da indentidade europea.Galicia é parte da cultura de Europa, dende as raíces prerromanasás novas formas e razóns do século XXI, pasando polo Camiñode Santiago ou a tradición democrática dos séculos XIX e XX.Así o definiron os nosos devanceiros, moi principalmente ospais da patria: a Galicia nación de Castelao, Vicente Risco,Florentino López Cuevillas, Villar Ponte, Xaime Quintanilla,Lois Tobío, Plácido Castro, Otero Pedrayo... que procuraronnos camiños europeos o recoñecemento da propia identidade:democrática, culta, solidaria, humanística...No quincuaxésimo aniversario da sinatura dos Tratados deRoma (1957) e na lembranza da Declaración Schuman (1950),velaquí unha viaxe polas estrelas da Nova Europa.

Nas letras contemporáneas, o mito artúrico e a Materiade Bretaña terá unha vizosa funcionalidade nas letras

galegas. ‘Doutrina e ritual da moi nobre orde galega doSancto Graal’ (1923), de Vicente Risco; ‘Na noite

estrelecida’ (1926), de Ramón Cabanillas, ‘Merlín efamilia’ (1955), de Álvaro Cunqueiro, etc. A xeira artúrica

continuou na nosa narrativa en autores comoXosé Luís Méndez Ferrín, Carlos González Reigosa, Darío

Xohán Cabana e outros.

Vén despois a terra dos galegos, pasadosos lindeiros de León e os portos dos

montes Irago e Cebreiro. É terra vizosa,con ríos, praderías, extraordinarioscampos de maceiras, bos froitos e

cristalinas fontes, pero de poucas cidades,vilas e terras de labor. […] Os galegos

son o pobo que máis se asemella á nosanación gala, entre os demais pobos de

España, se non fose porque son moiiracundos e litixiosos. Códice Calixtino

Fenicios e tartesos percorríanos mares occidentais en buscado estaño que precisaban paraa elaboración do bronce. Noséculo IV a. C., Rufo FestoAvieno fala das antigasexpedicións en busca dasCasitérides, illas de localizacióndifusa, no occidente atlántico.A Avieno tamén debemos ainformación duns novospoboadores —“saefes”— quese superporían a outro anterior,“oestrimnios”, máis antigos.Esta noticia dos “saefes” vénsendo interpretada como aúnica referencia escrita dachegada dos pobos célticos aGalicia en varias ondas a partirdo século IX aC.

Galicia existe porque foiromana. Antes dos

romanos este territorio eraun fervedoiro de ‘populi’diversos. A romanizaciónde Galicia supón a entrada

nun sistema de vida enunha organización política

ampla, de dimensiónsmundiais para o momento.Os indubidables avances

asociados á presenzaromana están na cerna do

triunfo rápido e intensodos partidarios da

romanización. Ao lado deepisodios lidos en clave

heroica pola literaturaromántica, como o do

monte Medulio, existe aseguridade de que en

moitos lugares sepropiciaron acordos entreas autoridades romanas eas indíxenas por medio de

‘tabulae hospitalis’, querecollían pactos de

hospitalidade, en realidadede aceptación e integración

no novo mundo.

Memoria de pedras e ouroA historia naceu, como nace o sol, en Oriente. OPaleolítico, do que tan pouco sabemos, iníciase nasterras do leste de África e pasa a Europa, hai centos demiles de anos. O neolítico, a produción dos alimentose a sedentarización, acougar nun lugar, comezou nasterras do Tigris, Éufrates e Nilo hai uns dez mil anos.

Nós, romanos de Galicia…

Dous galegos, Hidacio da Limia, bispo de Chaves, e PauloOrosio, bispo de Braga, relatan, dende diferentes puntosde vista, o asentamento dos suevos en Galicia a partir doano 408, nunha época na que o cristianismo xa se espallaraentre a poboación grazas, en parte, á actividade do herexee mártir Prisciliano, a quen combateron. Amboshistoriadores, xunto coa monxa Exeria, visitaron nosséculos IV-V o norte de África e Terra Santa e alicerzaronfondas as raigañas do cristianismo galego. Son estes tres,dous homes e unha muller, os primeiros galegos quetoman a palabra para falar de nós.

Roma denominounos,colectivamente, co nome dunpequeno pobo do sur de Ourense:os ‘gallaeci’. A civilización romanadeixounos importantes vestixiosarqueolóxicos asociados á produciónde ouro e a vías de comunicación(pontes, murallas, acampamentos,faros...) trouxéronnos tamén oalfabeto, a palabra escrita e aposibilidade de viaxar por un mundocoñecido e seguro. Da súa manentramos como protagonistasdirectos na Historia.

O mito artúrico en GaliciaA primeira constancia que se ten dopersonaxe de Arturo vén da man domonxe e historiador galés Nennius,arredor do ano 826 d. C., en‘Historias dos bretóns’, onde narraunha ducia de batallas contra osbárbaros (anglos, saxóns...) dun reiao que sitúa entre fins do século Ve comezos do VI. Século e mediodespois, o mito rexorde na cronoloxíabritánica ‘Anais cambrianos’, deautor anónimo. Xa no século XII, omonxe William de Malmesburymenciona "o guerreiro Arturo", e en1139, Geoffrey de Monmouth,cóengo no colexio protouniversitariode Saint George, Oxford, e autor de‘Historia Regum Britanniae’, é oprimeiro que recrea a mocidade deArtur relacionándoo co seu protectore amigo, o mago Merlín.

Baseada en materiais lendarios e decarácter procelta, pronormanda eantisaxona, produciuse a fixaciónliteraria dunha serie de temas epersonaxes marabillosos (os heroes,as aventuras, o misterio, as armas, ograal), que levou logo a Chrétien deTroyes a escribir as obras coñecidascomo “Materia de Bretaña”, entre elas‘Li Conte del Graal’.

Novas obras en prosa proseguiron a saga dos cabaleiros á procurado misterio do Graal, entre elas ‘La Quête du Graal’, traducidaá lingua galego-portuguesa no século XV co título ‘A demandado Sancto Graal’. Dende mediados do século XIII, a orixinal Materiade Bretaña comeza a xermolar en todas as literaturas nacionaiseuropeas, aparecendo así, entre outras, a ‘Mort d’Arthur’ de Malory,o ‘Parzival’ de Von Eschenbach e unha ‘Suite du Merlin’galego-portuguesa.

O Camiño de Santiagoe a arte románicaDende que, segundo a lenda, a

comezos do século IX un ermitándescubrira o sartego do apóstoloSantiago en Galicia, milleiros de

persoas víronse impulsadas adirixirse a el para renderlle culto,

procurar a súa intercesión, aexpiación dos seus pecados, a

curación dos seus males ou porsimple desexo de aventura. Así foi

como Compostela se converteunun dos grandes centros de

peregrinaxe do mundo, a carón deRoma e da Terra Santa.

A toda Europa chegou a nova daexistencia dun lugar remoto,

próximo á “fin da terra”, onde doceo manaban remedios contra a

peste, a pobreza e o medo acondenarse eternamente. No

século XI a fe converteuse nuntormento e a salvación nun

pesadelo, o que explica oflorecemento deste camiño

espiritual.

O Camiño constituíusenunha poderosa vía deintercambio deinfluencias e síntesecultural. Os froitos máisvizosos desa relaciónson o esplendor da arterománica europea (deCluny a Compostela) e oflorecemento da líricagalego-portuguesa.Trobadores e xograresson quen de crear undos cancioneiros máisfermosos de Occidente.

No ano 1135 era tanta aimportancia do Camiño queun francés, Aimeric Picaud,redactou unha ‘Guía doperegrino’, parte do ‘LiberSancti Iacobi’ ou ‘Códicecalixtino’, onde describe cadaunha das etapas, as reliquiasa venerar e os perigos daviaxe. Entre os moitosperegrinos egrexios quechegaron a Compostela xa noano 1137 acode o duque deAquitania, que morre de gozoperante a imaxe do apóstolo,como ben lembra o“Romance de don Gaiferos”.

A tradición atribúe aCarlomagno a liberación da

tumba do apóstolo Santiago,que se supoñía daquela en

poder do islam. A orderelixiosa de Cluny converteu o

Camiño nun proxectoestratéxico para cohesionarEuropa arredor da idea daCristiandade. O arcebispoXelmírez pacta en Roma agrandeza de Compostela.

En lingua galega recóllense taménalgunhas das grandes tradiciónsoccidentais da novela, xénero queestá a nacer nesta época: ‘A Crónicatroiana’, redactada en Betanzos noséculo XIV; ‘A demanda do SantoGrial’, ‘O libro de Merlín’; ‘Osmiragres de Santiago’... xunto conobras de carácter xurídico (‘Librodas Sete Partidas’) ou histórico(‘Crónica de Santa María de Iria’;‘General Historia’; ‘Crónica galegade 1404’, etc..)

Unha lingua europea,de reis e poetasQuero eu en maneirade proençal...

A medida que se vaifragmentando o vello latín paradar lugar ás linguas romancesna Europa da Alta Idade Media,o alfabeto vaise adaptando ásnovas linguas para que estas

teñan tamén unha formaescrita. De forma natural

prodúcese o relevo entre o latíne o galego, o castelán, o

catalán, o italiano, as linguasfrancesas d’oil e d’oc, e mesmo

linguas non latinas, como oinglés ou o gaélico.

Do mesmo xeito que existe unhaunidade social e cultural baseadana organización do sistema feudale na transcendencia da relixióncristiá, que se ve reflectida na arterománica e gótica, é recoñecibleunha unidade cultural no mundo dacreación literaria.

A lírica galega medieval agroma nundelta de influencias foráneas e vellastradicións. Ás formas de dicirantigas, máis enxebres —cantigasde amigo—, xúntanse nos séculosXII e XIII novas formas de influenciaprovenzal —cantigas de amor,pastorelas, etc…—, producindo unhadas grandes literaturas da época.Chegaron a nós agrupadas en catrograndes cancioneiros: ‘Cancioneirode Ajuda’, ‘Cancioneiro da BibliotecaNacional de Lisboa’, ‘Cancioneiroda Vaticana’ e as ‘Cantigas de SantaMaría’.

Entre algo máis de 150trobadores e xograres que

utilizaron a nosa lingua, onceproceden doutros reinos da

península, tres son occitanos(Rimbaut de Vaqueiras, Arnaut

Catalán e Picandon) e unxenovés (Bonifacio Calvo).

Trobar en galego era cousa deGalicia e Portugal, pero taméndas cortes de León e de Toledo.

Mesmo existen variascomposicións con xogos delinguas, onde se mesturan

galego-portugués, latín,occitano ou francés.

A posición de Galicia, a metade decamiño entre o Mediterráneo e onorte de Europa, sitúaa entrambosos dous mundos, nun papel derelación que só coñecemos de formadifusa e que se vai aclarando amedida que avance o tempo. ODolmen de Dombate, os menhirescomo a Lapa de Gargantáns e ospetroglifos de Campo Lameiro, teñenas súas correspondencias noutrasfisterras atlánticas como Carnac(Bretaña) Stonehenge (Inglaterra) ouNewgrange (Irlanda).

SantiagoLeón

REINO DE CASTELA E LEÓN

Badajoz

Toledo

REINOS MUSULMÁNS

Sevilla

Zaragoza

NAVARRA

ARAGÓN

CONDADOSCATALÁNS

Toulouse

Tours

Paris

Londres

York

Edimburgo

Dublín

REINO DEINGLATERRA

REINO DEESCOCIA

IRLANDA

GALES

Aquisgrán

Maguncia

Estrasburgo

Bremen

Dresde

Praga

Ratisbona

Lyon

Arlés

Milán

Xénova

Venecia

Roma

Nápoles

DOMINIOSNORMANDOS

ESTADODA IGREXA

REINO DEHUNGRÍA

SACRO IMPERIO ROMANO XERMÁNICO

REINODE SUECIA

REINO DE NORUEGAOslo

Poetas occitanos.Poetas galego-portugueses

� Achados paleolíticos de Budiño. Salceda de Caselas (26000-18000 a.C.)� Guerreiro castrexo

Pezas de ouro pertencentes á idadede bronce e a cultura castrexa �

Dolmen de Dombate �Castro de Santa Tegra, A Guarda �

Muralla de Lugo �

Torre de Hércules �

� Mosaico romano de Lugo co deus Oceáno e animais mariños� Moeda do século IV coa figura da esposa do emperador Teodosio, nado en Galicia, e a súa muller

Os bispos Martiño DumienseAndré de Iria e Lucrecio acompañan ó rei suevo

Teodomiro. século VII �

O manuscrito Soberanas. A versióngalego-portuguesa da Suite du Merlin �

Catedral de Santiago. Fachada de Praterías �

� Fragmento do Códice Calixtino: Carlomagno, saíndo de Aquistrán cara Compostela� Imaxe de Santiago sedente. Talla en madeira policromada. Baixo Rin. 1500

Páxinas das Cantigas de Santa María �Páxina da Crónica Troiana �

Galahaz a Rei Arturcingue a miragrosaespada, Rei Artur a

Galahaz sobre do seupeito abraza, e, queda

quediñamente, atremer, rubindo a

escada, nun ardor desaudade acesa

a mística chaga…‘Na noite estrelecida’ (R. Cabanillas)

� División política da Europa no século XI

� Merlín e Arturo. Histoire de Merlin. Século XIV

� Gravado de Alfred Kappes para The Boy’s King Arthur. 1880

Os camiñosdo mar a Europa

Luces de Galicia

Paréceme que estas terras sofren dunha grave enfermidade económica, consintomas moi evidentes logo dunha rápida observación. Esta consiste nunhaprogresiva escasez de recursos adecuados para motivar e manter o desenvolvementoregular das forzas vitais do pais.Inácio F. Silveira da Mota, ‘Viagems na Galliza’, 1889

Quéixanse aquí moito dun construtor francés quefixo quince barcos de liña despois da paz. O oficialque me acompañaba díxome que eses barcosestaban feitos con moi malos principios; que,como se di en termos marítimos, eran ‘crauk’, eque as baterías da última ponte estaban abertas demasiado baixas; esas queixas vense a miúdorenovadas contra o señor Gautier, e ó principioforon imputadas ao carácter e á envexa; pero,finalmente foron motivo de atención por parte dogoberno […]William Dalrymple, ‘Travels through Spain and Portugal’, 1774. Carta desde Ferrol.

A partir do século XIII, coaincorporación da maior parte

do sur da península Ibérica aosreinos de Portugal, Castela ouAragón, rexorden con forza osintercambios comerciais entre

a Europa mediterránea e aEuropa atlántica. Galicia está

na encrucillada. Pontevedraorientouse sobre todo ao

comercio con Sevilla e Lisboa.Na cidade andaluza chegou ahaber un peirao propio: Cal dos

galegos.A Coruña e os portos de Lugoorientáronse cara ao comercio

cantábrico e ás relaciónscomerciais con Francia,

Flandres e Inglaterra, e mesmocoas cidades da Hansa báltica.Viños, ámbar, tecidos, peixe,

sal, madeiras…

O escudo de Galicia parece ser unha invencióninglesa. Nacido da confusión entre Galice —enlingua anglonormanda o nome do noso país— eCalice —o obxecto relixioso— a primeirarepresentación do noso escudo aparece nun armorialinglés, o Seagers Roll, coetáneo das Cantigas deSanta María. Os primeiros escudos de Galiciaaparecen nas cidades de Betanzos, A Coruña, Noiae Santiago de Compostela a finais do século XV.

O mar nunca foi unha barreirasenón unha posibilidade de

contactos sempre intensos. En1210 o bispo de Dublín creouun hospital para os peregrinosque agardaban o embarque a

Santiago de Compostela.Posteriormente, Galicia serviude refuxio aos bispos e nobres

irlandeses durante aspersecucións relixiosas, sobretodo no reinado de Isabel I de

Inglaterra (1533-1603). Centosde exiliados entraron pola

Coruña e Ferrol. Santiago deCompostela foi asento dun doscatro Colexios de Irlandeses que

houbo en España. Baixo aadvocación de san Patricio,

asentábase na rúa Nova e foifundado polo xesuíta

Tomás White nos primeiros anosdo século XVII. Mantivo a

actividade ata 1770.A vinculación atlántica e europeade Galicia rastréxase na biografíadun dos galegos máis influentesda época, Diego Sarmiento de

Acuña, conde de Gondomar,eficacísimo embaixador en

Inglaterra entre 1613 e 1622.

Galicia non foi allea áIlustración, un movemento de

renovación de ideascaracterizado polo racionalismo,apoloxía do valor e da eficaciada razón que percorre a Europado século XVIII. O pensamento

ilustrado galego estivorepresentado por unha serie depersoas que se preocuparon deintentar arranxar os problemasdo país, na agricultura, no mar,

no comercio, na industria, etamén na cultura. Serán estesilustrados os que comecen a

descubrir a identidade particularde Galicia. Un deles foi o padre

Sarmiento, primeirocomentarista das ‘Cantigas de

Santa María’ e dadocumentación medieval,

cultivador do galego nestesséculos escuros e iniciador da

ciencia etimolóxica e daconciencia lingüística.

Á marxe dos dous monxes bieitos, outros ilustrados galegos foron PedroAntonio Sánchez, José Cornide Saavedra e o ferrolán Lucas Labrada. Dendesectores progresistas da sociedade civil e da Igrexa, constituíronse asociaciónspromotoras dos avances como a Academia de Agricultura del Reino de Galicia(1765) ou a Sociedad Económica de Amigos del País de Santiago (1784) eLugo (1785). Este mesmo ano, xorde na Coruña o Real Consulado Marítimoy Terrestre de La Coruña, uns anos despois da pragmática que permitía aeste porto comerciar coas colonias de América.

Galicia

nos

esp

ellos

euro

peos s. XII Mohamed Al Edrisi, describe, dende Sicilia, dous itinerarios

de Coímbra a Compostela.

s. XIII Andrés de Slagelse (Suecia)

s. XIV Bríxida de Vadstena (Suecia)

1456 Willian Wey e Andrew Boorde (Inglaterra)

1466 León de Rosmithal (Bohemia)

1492 Mártir de Arzendjian (bispo, Armenia)

1494 Ieorónimus Münzer (Alemaña)

1502 Antonio Lalaing, señor de Montigny (Francia)

1532 Don Edme de Salieu e Claude de Bronseval (Francia)

1539 Bartolomeu Fontana (Italia)

1611 Xacobe Sobieski (Polonia)

1669 Cosimo de Medicis (Florencia)

1673 Domenico Laffi (Italia)

1698 Sebastián Gatti (Italia)

1726 Guillaume Manier (Francia)

1774 William Dalrymple (Inglaterra)

1779 John Adams e John Quincy Adams (EEUU)

1795 Robert Southey (Inglaterra)

1827 Henry Herbert, Lord Carnavon (Inglaterra)

1806 Alexandre de Laborde (Francia)

1832 Richard Ford (Inglaterra)

1836 George Henry Barrow (Inglaterra)

1862 Charles de Davillier e Gustavo Doré (Francia)

1863 George E. Street (Inglaterra)

1886 Inácio Francisco Silveira da Mota (Portugal)

1909 Annette B. Meakin (Inglaterra)

1910 Catherine Gasquoine Hartley (Inglaterra)

1921 Ernest Hemingway (EEUU)

1922 Anselmo de Andrade (Portugal) e Aubrey Fitz Gerald Bell(Inglaterra)

1927 Georgiana Goddard King (Estados Unidos de Norteamérica)

1930 Ruth M. Anderson (Estados Unidos de Norteamérica)

1950’s Nina Epton, Julio Cortázar, Graham Greene, …

Outros galegos conpoderosa presenza napolítica da época foronPedro Fernández deCastro, conde de Lemos emarqués de Sarria, autorde El búho gallego (1620),vicerrei de Nápoles epresidente do Consello deIndias; Baltasar de Zúñiga,da Casa de Monterrei,conselleiro do arquiduquede Austria e embaixadoren París e en Pragadurante o reinado deFelipe III, e o seu filloManuel de Acevedo eZúñiga, embaixador enRoma, Grande de Españae Capitán Xeneral deNápoles.

Relatos de viaxeiros

O máis grande pensador do períodoen España é, sen dúbida, o padreFeijoo (1676-1764). A súa obraenciclopédica, que inicia o xénerodo ensaio moderno, bebía das fontesdo pensamento europeodirectamente, con referencias aNewton, Francis Bacon, osfranceses Montaigne, Descartes,Bayle, ou os españois Pedro Mexía,Luis Vives e outros.

Neste ambiente éde salientar aactividade deAntonio RaimundoIbáñez, creador dasiderurxia deSargadelos,primeira fundiciónde ferro coado enproceso continuo deEspaña así comodas vellas cerámicasdo mesmo lugar.

� Pedro Fernández deCastro e Portugal (1576-1622), conde de Lemos,marqués de Sarria,conde de Vilalba e deAndrade� Gravado de Virxilioque recrea a chegada doconde de Gondomar aPlymouth

� Pontevedra a finais do século XIV. Acuarela de Rodríguez Muñíz

Escudo de Viveiro �

Escudo da Coruña �

Frei Martín Sarmiento � � Padre Benito Jerónimo Feijoo

� De esquerda á dereita: Francisco de Castro, Pedro Antonio Sánchez e Xosé Cornide

� Antonio Raimundo Ibáñez� Sargadelos nun gravado de 1851

� Pavillón de Galicia. Enciclopedia de D’Alembert e Diderot. S. XVIII

� Luís Seoane retratou unha tertulia na imprenta Nós. De esquerda a dereita: Tenreiro, Fernández del Riego, Brañas, Ánxel Casal e Álvaro de las Casas.

Galeguismoe universalismo:

A invención do corpo do Apóstolo—¿Prisciliano ou Santiago?— fixo da nosaTerra un centro de universalidade. Noscamiños que conducían a Galicia crúzanseas culturas do mundo antigo e fórmasea unidade espiritual de Occidente. Porestes camiños entra Europa en España.Ao mesmo tempo xorde unha poderosacultura galega, que adquire independenciae vida propia. Velaí a arte románica,culminando no Pórtico da Gloria, e velaía poesía lírica, culminando no‘Cancioneiro da Vaticana’.As artes da construción callaron en Galiciano estilo románico, que perdurou porenriba do gótico, deica enlazarse cobarroco. O gótico, por ser unha artelóxica, non puido aclimatarse no nosopaís, pero do barroco fixemos, podedicirse, un “estilo nacional”. Porquetendes de saber que hai un “barrocogalego” e que, neste estilo, creamosexemplares que son fitos na historia daarte. Castelao, ‘Sempre en Galiza’, 1944

Castelao compartiu co conxunto da xeración Nósunha visión europea da historia e do mundo. Esa

visión plasmouse nunha serie de viaxes polocontinente: o primeiro deles en 1921, cando viaxapor Francia (París), Bélxica (Bruxelas, Gante, Bruxase Anveres) e Alemaña (Berlín e Múnic) cunha bolsade nove meses facilitada pola Junta de Ampliaciónde Estudios; non chegou a viaxar á Gran Bretaña

como tiña previsto inicialmente. Castelao resumiuas súas impresións desta experiencia no ‘Diario1921’, que se define como

unha longa reflexión sobre aarte europea, a través das obras

vistas nos museos, igrexas ecatedrais, ao tempo que

descobre os novos movementosdas vangardas artísticas.

Reafírmase o noso autor na súaidea de defensa dunha arte

popular, coas raíces no folclore,e manifesta a súa distancia

coas vangardas do momento,aínda que con simpatía polo

expresionismo alemán.

Arredor da revista ‘Nós’,“Boletín mensual da cultura galega” (1920-1936), vaise formar o grupo de intelectuais

máis relevante e vizoso de toda a historiacultural galega contemporánea: a xeración

Nós. Lectores de poesía estranxeira, amigosdos temas exóticos, de aparencia ‘dandy’ einconformista, como outros intelectuais da

Europa de entreguerras. Un dos seusprotagonistas, Vicente Risco, definiu a

evolución do grupo no ensaio autobiográfico‘Nós, os inadaptados’ (1933) como a

andaina dun colectivo de escritores queremata por volver a ollada cara a Galicia

despois dun longo peregrinar por culturasestrañas cando se decatan de que “ser

diferentes é ser existentes”.

As bases ideolóxicas daxeración Nós parten do

romanticismo e dohistoricismo alemán na

definición dos pobos comoposuidores dunha cultura

propia, que se debe expresarna vitalidade do seu espíritonacional (‘Volkgeist’). Bebenprofusamente da pegada da

cultura francesa e dopensamento vitalista,

decadente e individualista deautores como Huysmanns,

Bergson ou Maurice Barrès,alén dos clásicos románticos.Dende esa perspectiva foron

quen de introducirse nocoñecemento do mundo das

vangardas estéticas, comodemostran os exemplos de

Risco e de Manuel Antonio ouo labor de Otero Pedrayocomo tradutor parcial do

‘Ulysses’ de James Joyce narevista ‘Nós’, xa á altura doano 1926, e as numerosas

recensións da obra de autoreseuropeos na sección “Letras

de afora” da revista ‘Nós’.

‹Europa non ten pra nós ren que nosadeprender. Somos Europa›,

traballamos no cerne europeo. Sendefinilo nin expresalo a Galiciasempre desenvolveu o seu “leit

motiv” de ceibe estilo europeo. Polaceguedade de certas antinomias

históricas puido figurar Galiciaestraña á Europa. De feito, o

arredamento de Portugal e a políticacastelán detiveron o íntimo progreso

galego e puxéronos unha máscarade morte [...]. Ao igual que Galicia

non se pode explicar polos métodosdo materialismo histórico. ‹¿Será moiaventurado predicir un novo estadio

no que a mente e a man dospobos céltigos señan a guía

da Europa renovada?›Otero Pedrayo, ‘Morte e resurrección’, 1932

As viaxeseuropeasde Castelao

Risco eno discurso daXeración Nós

�� Florentino LópezCuevillas, Parga Pondal,Otero Pedrayo e ÁnxelCasal

Asamblea das Irmandades da Falaen Monforte (1922).

Entre outrosCastelao,

Losada Diéguez, Blanco Torres, Otero

Pedrayo, os irmáns Vilar Ponte, Noguerol

e Manuel Antonio. �

Vicente Risco cunha coroza �

� Rembrandt. Home conhelmo de ouro. s. XVII� Emil Nolde. Danzaarredor do becerro deouro (1910)

� Franz Marc. Os pequenoscabalos azuis (1911)

Otero Pedrayo vai dar asúa versión desta viaxeintelectual na súa novela‘Arredor de si’ (1930),onde Adrián Soloviopercorre media Europaen procura dunharesposta á preguntaesencial de “¿quen soneu?”. E a resposta éretornar á Terra, volverao acougo espiritual eao compromiso moral copropio país.

Pola súa banda, a póla do nacionalismo de máis fortesraiceiras liberal-democráticas (Antón Villar Ponte, LuísPeña Novo, Xohán V. Viqueira, etc.) defenden como“Pangaleguismo” un modelo democrático emodernizador, empeñado na loita pola paz no mundoe o achegamento a Portugal, buscando na Europa dostempos da Gran Guerra os modelos das pequenasnacionalidades asoballadas que puidesen servir deexemplo na loita emancipatoria galega.

En 1929, cunha novaaxuda da Junta de

Ampliación de Estudios, viaxacara á Bretaña francesa a pintar e

estudar os cruceiros franceses, poucosmeses despois da morte do seu único fillo

Afonso Xesús, aos catorce anos. Castelaologra así superar a depresión provocada por

este desgraciado suceso e reinicia así o seulabor como escritor, debuxante e artista. Ese

esforzo creativo recóllese logo no volume ‘As crucesde pedra na Bretaña’ (Seminario de Estudos Galegos,

1930). As seguintes andainas europeas de Castelaoprodúcense xa na Guerra Civil, en 1938, cando viaxa dendeLondres a Leningrado e Moscova, para logo visitar a UcraínaOccidental e Acerbaixán, e logo en 1946 cando o lídergaleguista é designado ministro sen carteira do segundogoberno do exilio de Giral, desprazándose de novo a Paríspara residir alí durante un ano atendendo as súasresponsabilidades políticas. En todo este longo período,Castelao mantense firme no seu filofederalismo antiimperialistae pensa que un sistema federal podería ter evitado tanto aGuerra Civil española como a I Guerra Mundial. A conviccióndunha orixe celta do seu país reforzaba o seu nacionalismode arredada estirpe europea: “(Galicia) nin foi ibera nin foiárabe e a súa individualidade xorde de fondos sempre activosque a asimilan a Europa” (1944).

Nationalgalerie, Berlin.[...] e vin os sonados

cabalos azuis e os tres corzos deFanz Marc.

Kaiser-Sriedrich-MuseumA carón de Rubens, Rembrand

sinala o outro polo do barroco:a cara interior. A faciana, cheade alma, do home, mergullada

na sombra, non modelada, senónfeita con luces máis e menos

escuras, semella que nela,Rembrand non pintou a alma pormedio da forma corporal, senóna alma directamente, e que da

expresión resultou a formacorporal, sabia e alteirosa

En maio de 1930 Risco é pensionadopara estudar Etnografía e Folclore enAlemaña. Viaxa en tren, dende a estación

de Ourense, o 14 dese mes, eescribe as súas experiencias deviaxe europeas primeiro nascrónicas da revista ‘Nós’ (“DaAlemaña”) e logo no volume‘Mitteleuropa’ (Nós, 1934). Oescritor ourensán dá contadetallada dos lugares por ondeviaxa —Hendaia, París, Colonia,Bonn, Berlín— e expón, conhumor e carga satírica, as súasimpresións de viaxe: fala tantodos turistas como dos xeitosde vestir, do marxismo comodo fascismo, da liberdade doscostumes e da vulgarización do

freudismo no Berlín dos anos 30, domundo dos cafés e dos concertoseuropeos, dos seus prexuízos ante osxudeus ou da obra de RabindranathTagore.

No pensamento de VicenteRisco a reconstrución da

personalidade cultural deGalicia aparece intimamente

vinculada á súa tese doatlantismo como “fórmula da

era futura”. A defensa doceltismo e dunha civilización

atlántica, que considera comounha nova forma de

romanticismo, é ademaisnegadora da civilización

mediterránea: ‹por que nonhabía de ser Galicia o centroda nova civilización, por quenon había de estar na nosa

terra o omphalon da terra toda?›Nese atlantismo dous países

teñen un papel esencial adesenvolver a carón de Galicia:Portugal, polas súas evidentesconnotacións de proximidade

lingüística e cultural, e a Irlandaque nos anos 20 loitaba pola

conquista da súa independenciacontra os ingleses. Risco aposta

por unha Paneuropa ou granfederación europea que

recoñeza os dereitos daspequenas nacións que a

integren. Risco volverá da Alemaña moiradicalizado nos seus

sentimentos católicos e un algoasustado polo avance do

marximo en Europa, elementostodos que condicionarán a súa

progresiva deriva cara aposicións máis conservadorasno galeguismo da II Repúblicae que mesmo anuncian as súasliñas políticas a partir de xullo

de 1936.

Mitteleuropa

tristeira arcana, vestidadunha aparencia de carneaustera e distinta. ¡Cantascousas sabe, e con que nobreobediencia ao sino leva estehome ese helmo, porque tenque ser así, conservandobaixo do seu peso o arbitriode matinar caladamente paracontra si, sen desubrir o seupensamento! O helmo, oesplendor frío e nobre dometal é para comentadopolos técnicos. O fondo, asombra misteriora do “pardode taller” é para comentadopor Spengler. E a outra cousa.

Vicente Risco, ‘Mitteleuropa’. 1934

� Retrato de LucasCranach por Castelao.Diario 1921

Apunte do natural de R. Tagore,por Vicente Risco.

Mitteleuropa (1934) �

Rubens. Dous sátiros. s. XVI �

OteroPedrayo:

AdriánSolovio

«Arredorde si»

A xeración Galaxia

Ramón Otero Pedrayo é o mellorexemplo de intelectual galego que á

súa vez encarna osgrandes valores dun

intelectual europeo. Aidea dunha Galicia

europea está presente dexeito constante en toda a

súa obra, tanto nanarrativa como nos

ensaios e no xornalismo.Traduciu ao galego varioscapítulos do Ulysses de J.Joyce e puxo a Europa no

centro das súas novelas‘Arredor de si’ (1930), ‘A romeiría

de Xelmírez’ (1934) e ‘Fra Vernero’(1934). Esta última obra, por

exemplo, é unha densa evocaciónda Europa entre finais do século

XVIII e comezos do XIX, coapresenza de personaxes como

Goethe, Hölderlin, Schelling, Hegel,Kant, Hoffmann, Fichte, Mozart,

Voltaire, Rousseau, Chateaubriand,Madame de Staël e Stendhal, entre

outros.

O pensamento de Plácido Castro

En Galicia, os que teñen un espíritointernacional e universalista son osnacionalistas; o que defende unhaEspaña unitaria é quen pretendepechar as fronteiras a todo ouniversal. [...] A verdadeira cohesióné a que teñen as asociaciónsvoluntarias de pobos libres e non afalsa unidade imposta por unGoberno a rexións diversas.Un galeguismo sensato non impediráque esteamos sempre en contactocoa cultura europea, un contactomáis íntimo que o que manteriamospor medio das traducións das ideaseuropeas que nos presentan ospensadores madrileños.A declaración galega [no Congresodas Nacionalidades Europeas], feitade maneira que reservase ao pobode Galicia a absoluta liberdade dedispor dos seus propios destinos, faipatente, así e todo, con enteiraclaridade o espírito universalista donacionalismo galego, apartado detodo separatismo posto que afirmaa nosa vontade de colaboración cosoutros pobos que habitan España ede formar parte dunha Federación,calquera que sexa a súa amplitude.Federación hispánica, ibérica,europea ou mundial, con todas sedeclara compatible o nacionalismogalego.

Plácido CastroA xeración Galaxia

—ensaístas, poetas,narradores, homes da cultura

galega— foi dende as súasraíces esencialmente europea.

Renovou o compromiso dediálogo cultural con Europa

que trinta anos antesformulara a xeración Nós e

incardinou a idea europea nolabor de restauración culturaldo país. Nesa liña, a políticaeditorial de Galaxia apostou

pola normalización do idiomagalego traducindo obras de

autores europeos de granrelevo, como a conferencia de

Heidegger ‘Da esencia daverdade’, traducida ao galego

en 1956, despois de fortesdificultades coa censura.

Antes aínda, en 1951, Galaxiapublicaba o ‘Cancioneiro da

poesía céltica’, do escritorcheco Jules Pokorny, traducido

ao galego por CelestinoFernández de la Vega e

Ramón Piñeiro, traballo estepremiado no concurso detraducións convocado por

Bibliófilos Gallegos.

A serodia chegada da radio a Galicia unida ádebilidade do movemento galeguista nasprimeiras décadas de século XX e o case

inmediato estalido da Guerra Civil,imposibilitaron que se producise unha

incorporación normal da lingua galega áprogramación das emisoras de

radio nos anos da II República. Asípois, o primeiro programa estable

en lingua galega da historia daradiodifusión terá que esperar ata

o ano 1947 en que saltará ásondas o ‘Galician Programm da

BBC’ de Londres. A historia é benfermosa. Un catalán —Josep

Manyé— e un galego —AlexandreReimúndez— coinciden, a

mediados dos anos 40 e comoexiliados, no Servizo Español da

BBC. Xuntos soñan a realización deprogramas semanais nas “outras”

tres linguas de España, para que cataláns,vascos e galegos manteñan viva a esperanza

de tempos mellores. A BBC, grazas aodirector da sección española, George Hills,

autoriza a súa emisión. O 14 de abril de1947 sae ás ondas o primeiro programa en

galego cunha colaboración do xornalistaFelipe Fernández Armesto titulada “Relaciós

culturaes entre Inglaterra e Galicia”. Durantedous anos estará só á fronte do programa

Alexandre Raimúndez procurandocolaboracións de ingleses amadores de

Galicia e xentes do interior, onde funcionancomo enlaces o ourensán Leuter

González Salgado e Francisco Fernández delRiego, este desde Vigo.

A BBC eos programasen linguagalega

Esta europeización de Galicia,dende a perspectiva oteriana, é unelemento substancial do seugaleguismo, pois “a redención deGalicia, co camiño estrelado deSantiago coma referente, eraposible grazas a este vencello conEuropa”. Pero, como indica RamónVillares, non se trata, como no casoespañol, dun debate intelectualentre dous modelos: a Galicia“arcaica” e vella fronte á Galicia“moderna” e nova, porque oshomes de Nós nunca falaron dasdúas Galicias: o debate en Galicianon era tanto sobre o camiño aseguir, senón sobre o propio ser ounon ser. O Adrián Solovio oteriano(’Arredor de si’), despois de coñecera fondo a cultura europea, proclamaque só cando se decatou da súacondición de galego se sentiu á vez“europeo e planetario”.

e as Nacións Unidas

Plácido Castro �

Recepción na Coruña da embaixada británica �

Adrián, sentado na pequenafonda do porto diante dunvaso de branco espadeiro,imaxinaba o futuro mapade Europa. As fronteirasnon eran liñas de aduanassenón vitais zonas detransición entre asharmoniosas conciencias dos pobos. (...) Mellorque Estado cada terraera un ceibe conxuntode municipios e ninguéndominaba a ninguén.R. Otero Pedrayo,‘Arredor de si’ (1930).

Intelectual humanista, liberal e cosmopolita,Plácido Castro simboliza moi ben as arelas deuniversalidade do nacionalismo de preguerra.

Educado en Gran Bretaña, publicista e músico,político e escritor, erudito e xornalista, tradutor e

profesor de inglés, astrónomo e librepensador,ademais de ser a voz galega da BBC nas

emisións da cadea británica cando o franquismoconverteu en silencio a Galicia interior. Foi

coautor, con Lois Tobío e Delgado Gurriarán, dastraducións de ‘Poesía inglesa e francesa vertida ó

galego’ (Buenos Aires, 1949). A súa militanciagaleguista esténdese dende as Irmandades da

Fala ata o Partido Galeguista onde foi Secretariode Relacións Internacionais e como tal

representou o galeguismo no IX Congreso dasNacionalidades Europeas (CNE), presentando a

Galicia como unha nova nación europea noconcerto mundial. Este evento celebrouse nohotel Savoy de Berna os días 16, 17 e 18 de

setembro de 1933 e o seu obxectivo fundamentalera a protección e defensa dos dereitos

elementais das minorías nacionais. A prensagaleguista deu conta abondo do acontecemento,

nun momento en que a Galicia se lle negabaaínda a autonomía.

Na súa intervención, lida primeiro engalego e logo en inglés, Plácido Castroafirmaba que Galicia era unha nación ereivindicaba o dereito innegable dopobo galego a dispoñer de si mesmo.O documento foi acompañado dunhamemoria elaborada por Vicente Risco edun informe recollido polo periodistaestonio Edwald Ammende, SecretarioXeral do Congreso, convidado porOtero Pedrayo a visitar o noso país.Tras o congreso, Plácido Castroescribiu: “Calquera que sexa o réximepolítico en que Galicia viva, a nosaTerra, autónoma ou non, está xaproclamada moralmente como unhanación” (“Galicia, nacionalidadeuropea”, ‘El Pueblo Gallego’, 10-X-1933). O escritor galeguista residiríaposteriormente en Inglaterra, entre1949 e 1955, e definiuse sempre comoun demócrata convencido e pacifistaque mesmo esixía reclamar asresponsabilidades dos políticos quefacían estoupar os conflitos armados.

O primeiro dos textos que chegan da Terraserá un de Otero Pedrayo —“Os feitizos dooutono”—. O programa durou un total denove anos e, con Otero, participaron taménintelectuais como Leandro Carré Alvarellos,

Fermín Bouza-Brei, Xosé RamónFernández-Oxea (‘Ben-Cho-Shey’),Florentino L. Cuevillas, AquilinoIglesia Alvariño, Ánxel Fole, CelsoEmilio Ferreiro, Ramón Piñeiro,Pura Vázquez e un longo etcétera.Plácido Castro del Río, exemplo dexornalista galeguista, cosmopolitae tradutor, súmase á organización elocución dos programas, quegañan en calidade, en 1949.Dende alí prestan as súas voces osingleses Stephen Recket, FrederickFuller, e a escritora Nina Epton, asícomo o musicólogo español

Eduardo Martínez Torner. Como vocesgalegas, aparecería Rafael Dieste, profesor enCambridge daquela, e varias gravacións feitasen viaxes a Galicia, por Nina Epton en 1953,a Pura Vázquez e Celso Emilio Ferreiro, e porGeorge Hills en 1955 a Del Riego, FermínBouza-Brei, Emilio e Xosé María ÁlvarezBlazquez, Álvaro Cunqueiro, Aquilino IglesiaAlvariño, Ramón González Alegre, Xosé DíazJácome, Sebastián Martínez Risco. O 23 dexaneiro de 1956, despois de 83 programas,finaliza esta épica historia da nosacomunicación.

O propio ‘piñeirismo’ ten sidodefinido como o intento de suscitar

a galeguización efectiva dasociedade galega mediante unha

actuación cultural en combinacióncoa adopción dun federalismo

europeo sen limitacións, que tiñaas súas raiceiras

ideolóxicas nofederalismo humanista

cristián xurdido nos anos30 (Mounier, ‘L’Esprit’,Alexandre Marc, Denis

de Rougemont).

Este federalismo europeo, comoindican X. Beramendi e X. M.Núñez Seixas, preconizaba unhafederación de “comunidadesbásicas” culturais como estruturadunha futura Europa, partindo daafirmación individualista da

liberdade humana. Nesaliña os ‘piñeiristas’(Ramón Lugrís, X. L.Franco Grande, etc.)defenderon aorganización parroquialgalega como a fórmulamáis plenamente acorde,dende o secularindividualismo galego,co “espíritu europeu”.

� Restos de embarcación tradicional de pesca en Irlanda, de estructuraemparentada con algunhas embarcacións similares en Galicia

� Viaxe a Roma de Xelmírez e mapada Europa política do seu tempo.Século XII

� Acreditación de Scotland Yard como correspondente de prensa

Mariñeiros irlandeses arranxando as nasas. Foto de Plácido Castro.Reportaxe publicada en El Pueblo Gallego, 1928 �

Asemblea fundacional de Galaxia. Santiago de Compostela, 1950

Alexandre Raimundez �

� Plácido Castro na BBC

� De esquerda adereita: Álvarez

Blázquez,Xohán Ledo,

García-Sabell,Soneira Maside,

F. del Riego ePiñeiro coas súas

donas

O proceso de integracióneuropea chocou coasresistencias lóxicas dasdiferentes soberanías dosEstados europeos. Houboque chegar a un grao decompromiso entre estassoberanías e a areladaunión. Tratábase, pois, deestablecer certos ámbitosde acción nos que osEstados estivesen dispostosa renunciar por propiavontade a unha parte dasúa soberanía en beneficiode entes supranacionaisque estarían por riba detodos eles. Este foi ochamado método‘funcionalista’ deintegración ou ‘métodoMonnet’ .

Nas fotos á marxe, de arriba a abaixoe de esquerda a dereita:� Londres bombardeado na II GuerraMundial.� Dous momentos de W. Churchill naHaia en 1948.� Potsdamer Platz, Berlín, 1945.� Jean Monnet recibe o primeirolingote de aceiro europeo. Abril de1953.� Sesión do Comité das Rexións.Bruxelas

A riqueza de Europa é a súa diversidade.Diversidade de culturas, de tradicións, de

ideoloxías. Pero a peor tentación sería suprimilasen lugar de asumilas nun equilibrio superior. Europa

debe contemplar a súa diversidade no seuconxunto, darse unha unidade vital, para existir

por fin, e sen dúbida para permanecer e continuarnun porvir digno do seu glorioso pasado.

B. Voyenne, Historia da idea europea

O 25 de marzo de 1957, coa firmados Tratados de Roma, dáse un pasosubstancial nunha vella aspiración:

crear unha Europa unida na queunha autoridade común dirixa o

destino das persoas e lles asegureo futuro, mantendo á súa vez a

idiosincrasia de cada un dos pobosque o integran. Iniciábase o longo

proceso que se denominou aconstrución europea.Os Tratados de Roma

foron un instrumento para a creaciónde entes supranacionais con

personalidade propia, como aComunidade Económica Europea

(CEE) e a Comunidade Europea daEnerxía Atómica (EURATOM). A

instauración destas entidades foidecisiva para o establecemento dunespazo económico común aos paísesde Europa. Os países fundadores da

CEE e o EURATOM foron Francia,Italia, Bélxica, Luxemburgo, Países

Baixos e a República Federal deAlemaña, os mesmos que o 18 de

abril de 1951 formaran aComunidade Europea do Carbón e

do Aceiro (CECA).

O nacementoda nova Europa

O espírito que impulsou aospaíses asinantes dos Tratadosde Roma foi crear un organismocontinental e fomentar aintegración económica europeainstaurando un mercado comúnque promovese odesenvolvemento harmónicodas actividades económicas daComunidade, así como oincremento do nivel de vida dosseus pobos. O poder de impulso,xestión, regulamentación econtrol da Comunidade fíxoseresidir en diversas institucións

A obra da construción europeafoi posible porque destacadas

personalidades de variasnacionalidades estaban

convencidos, despois da IIGuerra Mundial, da necesidadede impulsaren un proxecto deintegración para garantir a paz.Logo da primeira Gran Guerra,

nos anos 20, xorde uninteresante movemento

paneuropeo con pioneiros comoo conde Richard N.

Coudenhove-Kalergi (1894-1972), autor de ‘Paneuropa’ epromotor da organización Pan-Europa con sede en Viena, e o

avogado e político pacifistaAristide Briand (1862-1932),un dos fundadores do PartidoSocialista Francés e autor do

Memorándum Briandpresentado en 1929 ante aSociedade de Nacións. Este

documento fixaba xa anecesidade dun Pacto a prol

dunha ‘unión moral’ queconsagrase a solidariedade

entre os Estados europeos eestablecese unha Conferencia

Europea.

Nos anos 30 xorden propostasfederalistas de todo tipo, dendeo Personalismo Federalista deEmmanuel Mounier (1905-1950), en torno á revista‘Esprit’, ás iniciativas británicasde lord Davies ou ao fracasadointento de Winston Churchill(1874-1965), primeiro ministroinglés que en 1940, que suxeríatamén unha unión franco-británica.Logo da II Guerra Mundial,retómase o impulso dunhaunión europea. Nestemomento, Churchill propugnaa construcción dunha “especiede Estados Unidos de Europa”,aínda que a súa desapariciónda primeira liña política noReino Unido retraerá a súa ideaaos inicios do proceso. Cabesalientar entre os chamados“pais de Europa”, en primeirolugar, ao francés Jean Monnet(1888-1979), promotor dacreación da Comunidade doCarbón e do Aceiro (CECA) einspirador da idea plasmadapor Robert Schuman no seucélebre discurso do 9 de maiode 1950, coñecida comoDeclaración Schuman.

Discurso de Aristide Briand,diante da X Asemblea daSociedade de Nacións (5-IX-1929):Penso que entre os pobosque están xeograficamenteagrupados, como os pobosde Europa, debe existir unhaespecie de lazo federal.Estes pobos deben ter entodo momento aposibilidade de estar encontacto, de discutir os seusintereses, de tomarresolucións comúns, de

establecer entre eles un lazo de solidariedade que llespermita facer fronte, dado o caso, ás graves circunstanciasque puidesen orixinarse. Ese é o lazo, señores, que euquerería esforzarme en establecer. Evidentemente, aAsociación actuará sobre todo no terreo económico. É acuestión máis urxente; eu creo que se poden obter éxitos.Pero estou seguro tamén de que dende o punto de vistapolítico e dende o punto de vista social, o lazo federal, senafectar á soberanía de cada nación que puidese formarparte de tal asociación, pode ser beneficioso. Aristide Briand

Discurso de Winston Churchillna Universidade de Zurich (19-IX-1946):Quero falarlles hoxe sobre a traxedia de Europa [...]. SeEuropa se unise, compartindo a súa herdanza común, afelicidade, a prosperidade e a gloria que gozarían os seustres ou catrocentos millóns de habitantes non tería límites.E, non obstante, é dende Europa dende onde xurdiron e sedesenvolveron esa serie de horribles guerras nacionalistas,orixinadas polas nacións teutonas, que coñecemos duranteeste século XX. E cal é a situación á que foi reducida Europa?[...] Malia todo, aínda hai un remedio que de adoptarse dunxeito xeral e espontáneo, podería cambiar todo o panoramacomo por ensalmo [...]. É volver crear a familia europea,ou polo menos todo o que se poida dela, e dotala dunha

estrutura baixo a cal sepoida vivir en paz,seguridade e liberdade.Temos que construír unhaespecie de Estados Unidosde Europa, e só deste xeito,centos de millóns detraballadores serán capacesde recuperar as sinxelasledicias e esperanzas quefan que valla a pena vivir avida. Winston Churchill

que evolucionaron ata as actuais:Comisión europea Defendeos intereses da Unión no seuconxuntoParlamento europeoRepresenta aos cidadáns da UEe é elixido diractamente por eles.Consello de MinistrosRepresenta ais Estadosmembros.Tribunal de Xustiza dasComunidades Europeas Velapolo cumprimento dalexislación europea.

Dentro deste grupo inclúensetamén o belga Paul-Henri Spaak(1889-1972), o austríaco-italiano Alcide de Gasperi(1881-1954), o italiano AltieroSpinelli e mais o alemánKonrad Adenauer (1876-1967),primeiro ministro da RepúblicaFederal de Alemaña, RFA.España, cun réxime político enabsoluto homologable ásdemocracias europeas, nonparticipou deste proceso deUnión ata a recuperación dasliberdades democráticas. Aintelectualidade galega destesanos, nomeadamente RamónPiñeiro e Domingo GarcíaSabell, estiveron fondamenteatraídos polo proceso deconstrución de Europa. Desdeo exilio o coruñés ex-ministroda República, Salvador deMadariaga, concebiu epromoveu iniciativas comoColexio de Europa, un centrode especialización académicadentro dun espírito detolerancia.

�� Parlamento europeo de Estrasburgo � Sinatura dos Tratados de Roma. 1957

� Jean Monnet e Paul H. Spaak � Aristide Briand

Charles de Gaulle con JacquelineKennedy, esposa do presidente dos

EE. UU. John F. Kennedy. � Emmanuel Mounier �

Perante a Unión EuropeaCastelao

2007: Bulgaria e Rumanía adhírense á Unión Europa: aEuropa dos vinte e sete, con 23 linguas oficiais. Esloveniaadopta o Euro.

CronoloxíaVelaí un tema que é forzoso encarar i enxuiciar baixo a luz da nosa vocaciónuniversalista.O federalismo volve a rexudir en Europa como a única maneira segura deconquerir a paz dentro da liberdade.

Xa sabemos que as Federacións endexamais foron enxendradas por doutrinasfilosóficas, nin por especulacións metafísicas, nin tan siquera por ideias económicas,senón por eisixencias concretas e imperiosas.

Si se quer evitar unha terceira guerra que culmiñe na disgregación atómica dahumanidade, non hai máis remedio que constituír, a toda présa, unha Europasan, solidaria e renascida, frente a todo xénero de totalitarismos e contra o tráxicoafán de dividir o mundo en dous bandos estremos ao servizo de dous Estadosxigantes. O movimento federalista europeo nasceu como unha concepciónnidiamente política, anque agora se deixe enlordar por intreses económicos. Afederación dos Estados Europeos —según se dixo— sería o modelo e a etapaprimeira da Federación mundial: único modo de garantizar a paz dentro daliberdade.

Poderiamos enumerar os tíduos que Galiza ten para merecer un posto de confianzae de honor en calisquera empresafederalista, xa non digamos hispana,senón peninsular. Lembremos, somentes,que tódalas orgaizacións políticas dogaleguismo recoñeceron este principiobásico: “Galiza, célula de Universalidade.Antiimperialismo, antimilitarismo efederalismo internacional”. Estoconcédenos un direito especial para opinarencol dun tema que é propriamentegalego.

Os galeguistas —galeguistas de partidoou sen partido— sentímonos ledos ientusiasmados coa ideia de federar osdiversos pobos de Europa. [A Nosa Terra460, IV-1948]

A paz mundial non pode salvagardarse sen uns esforzos creadoresequiparables aos perigos que a ameazan.

A contribución que unha Europa organizada e viva pode achegar ácivilización é indispensable para o mantemento dunhas relacións pacíficas.

Europa non se fará dunha vez nin nunha obra de conxunto: farase grazasa realizacións concretas, que creen en primeiro lugar unha solidariedadede feito. A agrupación das nacións europeas esixe que a oposición secularentre Francia e Alemaña quede superada…

A posta en común das producións de carbón e de aceiro garantiráinmediatamente a creación de bases comúns de desenvolvementoeconómico, primeira etapa da federación europea, e cambiará o destinodesas rexións, que durante tanto tempo se dedicaron á fabricación dearmas, das que elas mesmas foron as primeiras vítimas.

A solidariedade de produción que así se cree poñerá de manifesto quecalquera guerra entre Francia e Alemaña non só resulta impensable,senón materialmente imposible. A creación desa potente unidade de

produción, aberta a todos os países que desexenparticipar nela, proporcionará a todos os paísesaos que agrupe os elementos fundamentais daprodución industrial nas mesmas condicións esentará os alicerces reais da súa unificacióneconómica.

A devandita produción ofrecerase a todo o mundosen distinción nin exclusión, para contribuír aoaumento do nivel de vida e ao progreso das obrasde paz…

Deste xeito, levarase a cabo a fusión de interesesindispensables para a creación dunha comunidadeeconómica e introducirase o fermento dunhacomunidade máis ampla e máis profunda entrepaíses que durante tanto tempo se enfrontaronen divisións sanguentas.

Declaración Schuman

FR

AG

MEN

TO

S

FR

AG

MEN

TO

S

1950: 9 de maio, Robert Schuman realiza a súadeclaración no Quai d’Orsay (París).

1951: 18 de abril, asínase o Tratado de Paríse constitución da Comunidade Europea doCarbón e do Aceiro (CECA) cun período de

vixencia de 50 anos.

1952: 27 de maio, nace a ComunidadeEuropea de Defensa (CED).

1955: 1 e 2 de xuño, Conferencia de Messina,çpunto de partida para a redación dos Tratados de Roma.

1957: O 25 de marzo, asínanse os Tratados deRoma. Nace a Comunidade Económica Europea(CEE) e mais a Comunidade Europea da Enerxía

Atómica (EURATOM).1965: Abril. Tratado de fusión dos executivos

das tres comunidades (CECA, CEE eEURATOM). Creación dun Consello e unha

Comisión únicos.

1973: 1 de xaneiro, Dinamarca, Irlanda e o Reino Unidoincorpóranse á Unión: a Europa dos nove.

1974: 9 e 10 de decembro, Cumio de Paríse creación do Fondo de Desenvolvemento

Rexional (FEDER).

1979: Primeras eleccións directas ao Parlamento Europeo.

1981: Grecia incorpórase á unión: a Europa dos dez

1986: España e Portugal incorpóranse á Unión: aEuropa dos doce. Acta Única Europea.

1990: Reunifícase a República DemocráticaAlemana, RDA ou Alemaña do Leste, coaRepública Federal Alemana e pasa a estar in-cluída na Unión.

1992: Asínase en Maastrich o Tratado de Unión Europea,integración política cunha cidadanía europea.

1 de xaneiro, Austria, Finlandia e Suecia incorpóranseá Unión: a Europa dos quince. Entra en vigor o , coque desaparecen as fronteiras interiores na Unión.

1999: Adopción do Euro.

2002: Circulación dos billetes e moedas de euroen doce países de la Unión Europea.

2003: Entra en vigor o Tratado de Niza.

2004: Incorporación na Unión Europea de Estonia, Letonia,Lituania, Polonia, República Checa, Hungría, Eslovaquia, Eslovenia,Malta e Chipre: a Europa dos vinte e cinco.Asínase en Roma o Tratado da Constitución Europea. Ratificadoen dezaoito países, rexeitado en dous e pendente de decisiónnoutros sete.

2005: Inícianse negociacións para a adhesión de Turquía.

O INVENTORDA NOVA EUROPAEuropa era un espazoxeográfico conflitivo, dos Uraisa Irlanda, de Xibraltar ao CaboNorte. Tamén era un espazocultural, onde algúns pobospequenos —gregos,albaneses, fineses— convivíancon catro grandes familias denacións —latinos, xermanos,eslavos, celtas...—. Pero a ideamoderna e efectiva deconstruír, progresivamente, unespazo político onde traballarxuntos e resolver os conflitos,foi proposta oficialmente porprimeira vez por RobertSchuman.

9 de maio:Día de EuropaRobert SchumanEurope magister egregius

Os intentos anteriores de unificaciónspola expansión dunha potencia —Franciaou Alemaña— acabaron sempre enfracaso e sangue. Despois da durísimalección da II Guerra Mundial era precisoprocurar un xeito de construír un futurocomún que acollese toda Europa baixo amesma bandeira e impedise, porsempre, novas guerras. Robert Schumanfoi a persoa provindencial que sempreviviu nesa encrucillada física de Europaque é a fronteira de Francia, Alemaña eLuxemburgo. Nado neste ducado, o 29de xuño de 1886, era fillo dun francés defala moselana —xermánica— que setrasladara a Luxemburgo cando aanexión da Lorena por parte do II Reich(1870-1918), pero que nunca renunciouá nova nacionalidade. A nai de Schumanera luxemburguesa de orixe, así que el,dende a infancia, movíase entre estastres patrias familiares, entendendo asfronteiras máis como pontes que comobarreiras.

Estudou en Luxemburgo, Metz e en variasuniversidades alemás e estivo enactividade plena como avogado e políticocatólico toda a súa dilatada vida pública.Participou como administrativista en todasas comisións técnicas de Alsacia e Lorenadende o ano 1910, con fidelidade aoestado francés e á cultura xermánica.Coincidindo co quinto aniversario dafinalización da II Guerra Mundial, o día 9de maio de 1950, presentou diante dedouscentos xornalistas acreditados noQuai d’Orsay, na súa condición de ministrofrancés de Asuntos Exteriores, a propostaoficial de creación dunha Comunidade doCarbón e do Aceiro para superar ashistóricas diferenzas entre Francia eAlemaña, articular as súas economías ecrear espazos de paz común abertos aoutros estados. Por ser considerada estadeclaración, o punto de partida do procesoque levará á constitución da actual UniónEuropea, foi escollida esta data, 9 de maio,como Día de Europa.

Decla

ració

n S

chum

an

1993: 1 de xaneiro, establécese o mercado único.

1997: Sinatura do Tratado de Amsterdam.

2001: Sinatura do Tratado de Niza.

«Non coaligamos estados,unimos homes». (Claude Monnet)

O proxecto europeo foi concibido basicamentecomo un proceso de negociación permanente na

que os Estados membros trataban de chegar aacordos sobre diversas materias de interese común.En definitiva, a idea central do proxecto foi

e é a de crear un marco de convivencia ede resolución pacífica dos problemasplantexados no día a día. Seguindo o

chamado método funcionalista, é dicir, acooperación nos ámbitos económicos e

adiando a posible unión política, dende osanos 50 e ata a actualidade a Unión foi

ampliando os Estados participantes e ostemas obxecto de negociación. Na

actualidade, o éxito do proxecto evidénciase naparticipación de 27 países (fronte aos seis iniciais)

cunha poboación de 500 millóns de persoas e unhalonga lista de áreas de traballo: �Agricultura, pesca

e alimentación; �Ciencia e tecnoloxía; �Cultura,educación e xuventude; �Economía, facenda e

fiscalidade; �Emprego e dereitos sociais;�Empresas, enerxía e recursos naturais; �Xustiza

e dereitos dos cidadáns; �Medio ambiente,sanidade e consumo; �Política Rexional e

desenvolvemento local; �Relacións internacionais easuntos exteriores; �Transportes

A evolucióndo mapa europeodende 1950

En conxunto, a actividade dasinstitucións e órganos comunitarios(Consello Europeo, Consello de Ministrosda UE, Parlamento Europeo, Comisión

Europea, Tribunal de Xustizada UE e Comité das Rexións,entre outros) está rexida porun conxunto de normas queconforman o chamado DereitoComunitario.

Italia

Suecia

ServiaMontenegro

LituaniaRusia

Albania Macedonia

Bosnia-Herzegovina

CroaciaEslovenia

Letonia

PortugalEspaña

Andorra

Islandia

EireReino Unido Países

BaixosBélxica

Luxemburgo

Francia Suíza

Noruega

Finlandia

Rusia

Bielorusia

Ucrania

Moldavia

Polonia

RepúblicaCheca

Eslovenia

Austria HungríaRomanía

Bulgaria

GreciaTurquía

ChipreSiria

Alemaña

Estonia

Dinamarca

Malta

1995 Austria, Finlandia e Suecia

1951 Bélxica, Francia, Alemaña (RFA), Italia,Luxemburgo e os Países Baixos.

1973 Dinamarca, Irlanda e o Reino Unido

1981 Grecia incorpórase á Unión.

1986 España e Portugal

1990 A República Democrática Alemana(RDA) reunifícase coa RFA e queda incluídana Unión.

2004 Estonia, Letonia, Lituania,Polonia, República Checa, Hungría,Eslovaquia, Eslovenia, Malta e Chipre

2007 Bulgaria e Romanía

RFA

RDA

Como comunidade autónoma do Estado español, Galiciaentrou a formar parte da Comunidade Económica Europea

(CEE), agora Unión Europea (UE) o 1 de xaneiro de 1986. Aentrada do Estado español na CEE foi o resultado dun longo

proceso negociador e dunha arela histórica. Para Galiciasignificou, dunha parte, a redescuberta das potencialidadesobxectivas da súa realidade económica e, doutra, o feito de

que diversos sectores, sobre todo os agropecuario epesqueiro, se viran sensiblemente afectados por esta nova

conxuntura, como consecuencia dos desequilibrios rexionaisexistentes nas diferentes rexións da UE e do novo marco

xurídico aplicable, onde aquelas zonas máis ricas e mellorequipadas tenden a ter mellores resultados que os das áreas

subdesenvolvidas.Precisamente, os desequilibrios rexionais fixeron que, uns

anos antes, en 1975, a UE crease o Fondo Europeo deDesenvolvemento Rexional (FEDER). A entrada de Grecia no

ano 1981 e de España e Portugal no 1986 agravou ditasituación de desequilibrio entre as rexións. Ao mesmo tempo,

o FEDER e outros fondos comunitarios xa existentes (FondoSocial Europeo e Fondo Europeo de Orientación Agrícola) nonconseguiron corrixir a situación, en parte pola súa aplicación

descoordinada.Para dar un novo pulo ao proxecto europeo os Estados

membros aprobaron un documento clave: A Acta ÚnicaEuropea (1986). Este documento estableceu dous grandes

obxectivos: a realización do mercado interior cara a 1992 e ofortalecemento da cohesión económica e social a través dacoordinación dos diferentes fondos europeos (FEDER, FSE e

FEOGA-Orientación), no marco dunha nova Política deCohesión Comunitaria.

A presenzagalega nas

instituciónseuropeas

Galiciana culturaeuropea¿Que pode aportar Galicia culturalmentea Europa? Nada que non sexa o seu aporteao tipo de diálogo que faga posible omantemento do que constitúe o mellor deEuropa: a súa tradición crítica. A tradicióncultural galega non se mantivo afastadados estímulos do que, por outra parte,conforma o seu entorno e o seu mesmoser. Tampouco ten por que facelo hoxe. [...]Se a Saudade pode ser concibida comounha manifestación da eterna insatisfaccióneuropea que insta a ir Máis Alá —comoquería Manuel Antonio— entón esaconverxencia expresa o que nos deberíaunir (como, polo demais, co total dahumanidade). Antón Baamonde, “Entre aapoteose e a censura. De que Europa falan?”,‘Luzes de Galiza’, 1989-1990

Cincocentos millóns de europeos falandiariamente máis de 80 linguasautóctonas e non autóctonas, 23 delasrecoñecidas oficialmente pola UniónEuropea. Co obxecto de garantir osdereitos de todos estes cidadáns, oParlamento Europeo aprobou ennovembro de 2006 unha estratexiaencamiñada á protección das linguasminoritarias que, entre outras medidas,solicita a intervención do Defensor doPobo europeo para garantir os dereitoslingüísticos dos cidadáns. [... ]A través da súa aposta polomultilingüismo, Europa decántase porrecoñecer o valor e as oportunidadesque ofrece a diversidade, fortalecendoas capacidades dos cidadáns efacilitando a súa mobilidade, ao tempoque favorece a tolerancia e oentendemento mutuo. É realmente nesaestratexia onde debemos enmarcar oobxectivo de que os estudantesaprendan polo menos dúas linguasademais da súa materna. Será a Europado «dúas máis unha». Neste novocontexto, Galicia e o resto de territoriose rexións do vello continente debenaproveitar a bagaxe que lles proporcionaa súa propia lingua, a cultura e a súahistoria. Laura Sánchez. ‘A Europa daslinguas’ (2007)

FUNDACIÓN GALICIA EUROPACo fin de promover a idea de Europa en Galicia e dedefender os nosos intereses no marco das institucións eórganos comunitarios, no ano 1988 a Administración

Autonómica promoveu acreación da Fundación GaliciaEuropa.O órgano de representación,goberno e administración é oPadroado. Está presidido polopresidente da Xunta de Galiciae integrado por representantesdas entidades membrosfundadoras e adheridas quecompoñen a Fundación: Xuntade Galicia, Banco Pastor, CaixaGalicia, Caixanova, Cámarasde Comercio de Galicia eConsorcio da Zona Franca deVigo. Tamén forman parte daFundación Galicia Europa,como entidades asociadas

pero sen representación no Padroado, as Deputacións daCoruña, Ourense e Pontevedra. A Fundación está vinculadafuncionalmente á Secretaría Xeral de Relacións Exteriores daXunta de Galicia e dispón para o seu traballo de dúas sedes,unha en Santiago e outra en Bruxelas. Entre as diferentesactuacións que desenvolve destacan as de información ásociedade galega sobre o feito comunitario e ás instituciónscomunitarias sobre a realidade galega, e as de formación,publicacións e participación galega en proxectos europeos.

Galicia ten sido unha das rexións máisbeneficiadas pola solidariedade europea. As rexiónseuropeas trataron de estar presentes desde osinicios das Comunidades Europeas no deseño eaplicación das políticas que afectaban aos seusintereses. Por este motivo, desde a década dos60 creáronse diferentes organizacións rexionais(Movemento Rexional Europeo) entre as que comprecitar a Asociación de Rexións Fronteirizas de Europa(ARFE), a Conferencia de Rexións PeriféricasMarítimas de Europa (CRPM) e especialmente a súasección denominada Comisión do Arco Atlántico, ea Asemblea das Rexións de Europa (ARE).O proceso de presencia institucional das rexiónsno proxecto europeo culminou coa creación,polo Tratado de Maastricht, do Comité das Rexións(CdR) en 1992. Galicia vén participandoactivamente en todas as iniciativas destesorganismos na defensa dos seus intereses.O proxecto de construción europea, ademais depotenciar a cooperación entre as rexións en xeral,permite intensificala entre países fronteirizos comoson España e Portugal. É o caso da ‘Gallaecia’histórica ou euro-rexión atlántica composta porGalicia e o Norte de Portugal. Esta cooperaciónpermitiu recoñecer as intensas potencialidades dunincremento de fluxos comerciais, financeiros e depersoas ao longo dun corredor atlántico, periférico,cun mercado de preto de sete millóns de persoas.Esta cooperación no ámbito institucionalplasmouse na creación nos anos 90 de dous forosde traballo: a Comunidade de Traballo Galicia-Nortede Portugal, no que se refire ás Administraciónsrexionais e mais o Eixo Atlántico, no que se refireas Administración locais.

� Na sede da Fundación Galicia Europa en Bruxelas, de esquerda a dereita:Teresa García-Sabell, Concello de Santiago; Gumersondo Guinarte, Secretaría Xeral daPresidencia; Emilio P. Touriño, presidente da Xunta de Galicia; Xosé Sánchez Bugallo,Alcalde de Santiago; Santiago Gómez-Reino Lecoq, Secretario Xeral de RelaciónsExteriores, e Ana Ramos Barbosa, Directora da Fundación en Bruxelas.

� Bruxelas, 16 de novembro de 2005. O presidente da Xunta de Galicia intervénen galego diante do plenario do Comité das Rexións. Foi a primeira, vez na historiada Unión Europea, que se empregou a nosa lingua en sede comunitaria e marcouo dereito ao uso do galego nas institucións europeas.

� Celebración, na Praza do Obradoiro, da capitalidade europea de Santiago deCompostela no ano 2000

Lorenzo Natali(Florencia, 1922 - Roma, 1990)Xornalista e político italiano. Aoremate da Segunda Guerra Mundialfoi elixido deputado, ocupandodiversos ministerios nos anosseguintes. Pertenceu ao ConselloNacional do Partido DemocrataCristiano. Como ministro deAgricultura desenvolveu un papeltrascendental no desenvolvementoda Política Agrícola Común. Entre1977 e 1981 foi vicepresidente daComisión Europea, contribuíndodecisivamente ao éxito dasadhesións de Grecia, Portugal eEspaña. Entre 1985 e 1989 volveuao cargo de vicepresidente da CE,desta vez con responsabilidade encooperación e desenvolvemento.

Paul Henri Spaak(Schaerbeek, 1899 - Bruxelas,1972). Licenciado en Dereito,exerceu como abogado laboralistadende 1921. Dedicado á política,como deputado socialista, chegou aser xefe de Goberno e ministro deAsuntos Exteriores. Dentro da CECApresidiu o denominado “ComitéSpaak”, onde se xestaron osTratados de Roma, fito fundacionalda CEE en 1957. Convencido polaboa experiencia do Benelux, tiña aidea de estender o seu modelo portoda Europa como paso previo á súaunificación política.

Esforzo e creación

Konrad Adenauer(Colonia, 1876 - Rhöndorf, 1967)Foi Chanceler da República Federalde Alemaña, RFA, de 1949 a 1963,período no que logrou consolidarunha democracia estable.Reservouse para sí a política exteriordurante os anos 50, fomentando aalianza cos Estados Unidos e oachegamento a Francia. Entre osresultados dos seus esforzos están aincorporación do exército alemán áOTAN e mais a participacióndecisiva da Alemaña occidental naComunidade Económica Europea.

Salvador de Madariaga(A Coruña, 1886 - Locarno, 1978)Escritor, historiador e diplomáticogalego, foi ministro de InstruciónPública e de Xustiza na II Repúblicaespañola; tamén embaixador nosEE. UU. e en Francia, exiliándose enLondres ao remate da Guerra Civil.Promotor fervente da unificacióneuropea trala Segunda GuerraMundial, tomou parte activa noMovemento Europeo, coa súa voz ea súa pluma. En 1948 ideou oColexio de Europa, que logrouformalizar en 1950 en Bruxas; uncentro formativo onde graduadosuniversitarios de toda Europa seespecializasen, xuntos, eneconomía, ciencias políticas edereito europeo.

Jean Monnet(Cognac, 1888 - Monfort-L’Amaury,1979) Economísta francés eestratega da unidade europea, quecomezou a perfilar promovendounha integración económica. Foi oprimeiro presidente da CECA, aComunidade Europea do Carbón edo Aceiro, ostentando o cargodende 1952 a 1955. Xogou unpapel moi importante a prol dadecisión de estender a integracióneuropea a outros sectores daeconomía.

Altiero Spinelli(Roma, 1907-1986) Políticoitaliano, coautor do ManifestoVentotene, realizado dende unhaprisión fascista da illa do mesmonome. O manifesto foi escrito enpapel de fumar e enviado ápenínsula itálica no dobre fondodunha caixa. Alí correu polas mansdas resistencia e foi adoptado, en1943, como programa doMovemento Federalista Europeo,fundado por el mesmo. Spinelli foimembro da Comisión Europea e doParlamento Europeo durante osanos 70 e 80. Promoveu a reformainstitucional da CE, base para oTratado da Unión Europea de 1992.

Sicco Leender Mansholt(Ulrum, 1908 - Wapserveen, 1995)Foi ministro de Agricultura e Pescados Países Baixos, participando enseis gabinetes entre 1945 e 1956.En 1958 foi un dos comisionadosda recén creada Comisión Europea,aportando a súa experiencia naárea. Entre 1972 e 1973 foipresidente da Comisión Europea,impulsando novos plans paraorganizar a política agraria e corrixiros desaxustes que se viñanproducindo ata o momento. Coaelaboración do “Plan Mansholt”,procurou a redución do número detraballadores do campo e aformación de unidades deprodución agrícola amplas eeficientes.

Pierre Werner(Lille, ,1913 - Luxemburgo, 2002)Colaborador da resistencia durantea ocupación nazi de Luxemburgo eespecialista no sistema bancario,trala liberación foi enviado a BrettonWoods, a conferencia da ONU parao sistema monetario e financeiro de 1944. Primeiro ministro do GranDucado en 1970, escribiu uninforme para o Consello e aComisión no que sentaba as basesda futura Unión Económica eMonetaria. O “Plan Werner” prevíatres fases: convertibilidadeirreversible das moedascomunitarias, centralización dapolítica monetaria e crediticia e, porúltimo, a circulación dunha únicamoeda común.

Jacques Delors(Paris, 1925)Economista de formación, iniciou asúa carreira no Banco de Francia,sendo rápidamente consideradocomo un experto funcionario esolicitado polo gabinete de Chaban-Delmas. Foi profesor asociado naUniversidade Paris-Dauphine de1974 a 1979. Como presidente daComisión Europea dende 1985 a1995 impulsou o proceso deintegración europea co seu talantenegociador e realista. Durante o seumandato xestouse a Acta ÚnicaEuropea (1986) e elaborouse oTratado de Maastrich que deu lugará Unión Europea en 1992.

Simone Veil(Niza, 1927)Intelectual e política francesa deorixe xudía que sofreu a persecuciónnazi na súa pel, sendo deportada aun campo de concentración durantea Segunda Guerra Mundial. Foi aprimeira muller elixida presidentado Parlamento Europeo en 1979, oano das primeiras elecciónseuropeas por sufraxio universal edirecto. Desempeñou a presidenciadurante tres anos, durante os quedefendeu con forza as súas ideassupranacionais e federalistas,contribuíndo en gran medida a quea institución fose coñecida polaopinión pública europea.

Alcide de Gasperi(Pieve di Tesino, 1881-1954)Foi xefe de goberno da Repúblicaitaliana entre 1945 e 1954. Éconsiderado como un dos paisfundadores da nova Europa, xunto aRobert Schuman, Konrad Adenauere Jean Monnet, pois con elesprotagonizou as primeiras grandesetapas da construción europea.Integrou a Italia na Organización doTratado do Atlántico Norte, OTAN, eno grupo de Estados pioneiros daUnión, a denominada “Europa dosSeis”: República Federal deAlemaña, Bélxica, Países Baixos,Luxemburgo, Francia e Italia. Foinomeado presidente da AsembleaParlamentaria Europea en 1954,ano do seu pasamento.

Declaración de BerlínINa Unión Europea estamos convertendo en realidade os nosos ideais comúns: para nós,o ser humano é o centro de todas as cousas. A súa dignidade é sagrada. Os seus dereitosson inalienables. Mulleres e homes teñen os mesmos dereitos.Esforzámonos por alcanzar a paz e a liberdade, a democracia e o Estado de Dereito, orespecto mutuo e a responsabilidade recíproca, o benestar e a seguridade, a toleranciae a participación, a xustiza e a solidariedade.Na Unión Europea vivimos e actuamos xuntos de maneira singular, e isto maniféstasena convivencia democrática entre os Estados membros e as institucións europeas. AUnión Europea estéase na igualdade de dereitos e na convivencia solidaria. Así facemosposible un equilibrio xusto entre os intereses dos distintos Estados membros. Na UniónEuropea preservamos a identidade dos Estados membros e a diversidade das súastradicións. Valoramos como unha riqueza as nosas fronteiras abertas e a viva diversidadedas nosas linguas, culturas e rexións. Hai moitas metas que non podemos alcanzar sós,mais si xuntos. As tarefas repártense entre a Unión Europea, os Estados membros, assúas rexións e os seus municipios.

IIEnfrontámonos a grandes desafíos que non se deteñen nas fronteiras nacionais. A UniónEuropea é a nosa resposta a eles. Só unidos podemos preservar no futuro o noso idealeuropeo de sociedade en beneficio de todos os cidadáns e cidadás da Unión Europea.Este modelo europeo vencella o éxito económico e a responsabilidade social. O mercadocomún e o euro fannos fortes. Con eles podemos amoldar aos nosos valores a crecenteinterdependencia económica mundial e a cada vez máis intensa competencia que reinanos mercados internacionais. A riqueza de Europa baséase no coñecemento e nascapacidades das súas xentes; esta é a clave do crecemento, do emprego e da cohesiónsocial.Loitaremos xuntos contra o terrorismo, a delincuencia organizada e a inmigración ilegal.E farémolo defendendo as liberdades e os dereitos ciudadáns mesmo no combate contraos seus inimigos. Nunca máis debe deixarse unha porta aberta ao racismo e á xenofobia.Defendemos que os conflitos do mundo se resolvan de forma pacífica e que os sereshumanos non sexan vítimas da guerra, do terrorismo e da violencia. A Unión Europeaquere promover no mundo a liberdade e o desenvolvemento. Queremos facer retrocedera pobreza, a fame e as enfermidades. Para iso seguiremos exercendo o noso liderado.Queremos levar xuntos a iniciativa en política enerxética e en protección do clima,achegando a nosa contribución para contrarrestar a ameaza mundial do cambio climático.

IIIA Unión Europea nutrirase tamén no futuro da súa apertura e da vontade dos seusmembros de consolidar á vez xuntos o desenvolvemento interno da Unión Europea. Estaseguirá promovendo tamén a democracia, a estabilidade e o benestar fóra das súasfronteiras.Coa unificación europea fíxose realidade un soño de xeracións anteriores. A nosa historiareclámanos que preservemos esta ventura para as xeracións vindeiras. Para iso debemosseguir adaptando a estrutura política de Europa á evolución dos tempos. Estamos, portanto, cincuenta anos despois da sinatura dos Tratados de Roma, unidos no empeño dedotar á Unión Europea de fundamentos comúns renovados de aquí ás eleccións aoParlamento Europeo de 2009.Porque sabemos que Europa é o noso futuro común.

Durante séculos Europa foi unha idea,unha esperanza de paz e de

entendemento. Esta esperanza xa éunha realidade. A unificación europea

logrou paz e benestar, alicerzou anosa comunidade e superou as nosas

contradicións. Cada membrocontribuíu a unificar Europa e a

afortalar a democracia e o Estado deDereito. Grazas ás arelas de liberdade

das xentes de Europa Central eOriental, hoxe superouse

definitivamente a división artificialde Europa. Coa integración europeademostramos ter aprendido a lección

das confrontacións sanguentas edunha historia inzada de sufrimento.Hoxe vivimos xuntos, dunha maneira

que nunca foi posible no pasado.Os cidadáns e cidadás da Unión

Europea, para fortuna nosa, estamosunidos.

Con ocasión do

quincuaxésimo

aniversario

da sinatura

dos Tratados

de Roma

... cabo do mundo antigo,avanzada de Europa

no mar inmenso da liberdade...Alfonso R. Castelao

«Coa unificación fíxose realidade un soño de xeraciónsanteriores. A nosa historia reclámanos que preservemosesta ventura para as xeracións vindeiras.»[Declaración de Berlín. Consello Europeo, 25 de marzo de 2007]

COMISARIOMarcos Valcárcel

Afonso Vázquez-Monxardín

COORDINACIÓN XERALGustavo Adolfo Garrido

COMUNICACIÓNPaula García Márquez

DESEÑOFausto C. Isorna

FABRICACIÓN E MONTAXESixpress

AUDIOVISUALPaco Vilabarros

ZoaMedia

FOTOGRAFÍASArquivo Comunidade Europea

Arquivo GalaxiaManuel Vicente

PRODUCIÓNXosé Manuel Soutullo

Teresa RodríguezAlba Pernas

ADMINISTRACIÓNPilar Sampil

Mabel Montaña

AGRADECEMENTOSArquivo Francisco Fernandez del Riego

Biblioteca de CatalunyaBiblioteca Penzol

Comité das Rexións. BruxelasEditorial Ir Indo

Eduardo Ventura Raimúndez FerrerFamilia García Alonso

Fundación Vicente RiscoIGADI Instituto Galego de Análisee Documentación Internacional

Manolo BarreiroMuseo de PontevedraTelevisión de Galicia

Virxilio