X. MANUEL BESTEIRO ALONSO Colexio Apostólico Mercedario VERIN

OS MINERAIS

Biolox a e Xeolox aí í

3 ESOº

¿Que un mineral?é

Un mineral é unha substancia: Sólida.

Natural.

Non producida polos seres vivos.

Con composición química definida.

Con estrutura atómica ordenada.

Halita ou sal común

NaCl

Cl

Na

Fluorita

DESMENUZANDO A DEFINICIÓN....

• Composición química definida:– Que pode ser expresada mediante unha fórmula

química específica (aínda que non necesariamente constante)...

Cuarzo= SiO2

3

Olivino= (Mg,Fe)2SiO4

Os cristais

Caras

Aristas

Se non presenta estrutura cristalina, chámase SUBSTANCIA AMORFA.

PIRITA

ÓPALO

OS MINERAIS

Biolox a e Xeolox aí í

3 ESOº

Barita

Vértices

Un cristal é un mineral que ten forma xeométrica, con caras planas, aristas e vértices.

Formaci n de cristais e mineraisó

A formación de minerais e cristais prodúcese principalmente por:

EVAPORACIÓN dunha solución.

Xeodas de cuarzo amatista

Halita

ARREFRIAMENTO dun magma.

SUBLIMACIÓN REGRESIVA

Transformación doutros minerais cando cambian as condicións físico-

químicas.

Xofre

OS MINERAIS

Biolox a e Xeolox aí í

3 ESOº

PROPIEDADES CARACTERÍSTICAS DOS MINERAIS

OS MINERAIS

Biolox a e Xeolox aí í

3 ESOº

FORMA (Hábito)•Acicular•Laminar•Dendrítico•Masivo

DENSIDADE COR

BRILLO •Metálico•Vítreo•Sedoso•Mate

DUREZA

Resistencia a ser raiado

TENACIDADE

Resistencia a romper ao ser golpeado ou presionado

F o r m a d o s m in e r a isA forma que mostran os cristais de cada especie mineral recibe o nome de hábito.

ACICULAR

DENDRÍTICOMASIVO

LAMINAR

Alargados, en forma de agulla.

Ramificados, en forma

arborescente.

Compactos, con forma irregular, sen apariencia

peculiar.

Planos, en forma de

follas.

OS MINERAIS

Biolox a e Xeolox aí í

3 ESOº

Densidade dos minerais

A densidade dun mineral é a súa masa por unidade de volume.

Para calcular a densidad dunha muestra...

Míidese a súa masa cunha balanza

E divídese entre o seu volume,

calculado cunha probeta graduada.

OS MINERAIS

Biolox a e Xeolox aí í

3 ESOº

V

md =

Cor

A cor a menudo é unha propiedade de diagnóstico pouco fiable, xa que unha

mesma especie mineral, sen variar a súa fórmula específica, pode presentar

diferentes tonalidades e cores.

Hai minerais que poden exhibir unha variedade de cores, chámanse alocromáticos (ex. cuarzo).

Os minerais cuxa cor é constante denomínanse idiocromáticos

(Ex. Xofre, malaquita, galena,..)

OS MINERAIS

Biolox a e Xeolox aí í

3 ESOº

Brillo

É o resultado da reflexión e da refracción da luz na superficie dun mineral

OS MINERAIS

Biolox a e Xeolox aí í

3 ESOº

BRILLO

Vítreo e transparente (Fluorapofilita)

Metálico (Ouro nativo)

Adamantino (diamante)

Resinoso (esfalerita)

Perlado (labradorita)Grasoso (turquesa)

Sedoso (crisotilo)

11

OS MINERAIS

Biolox a e Xeolox aí í

3 ESOº

Dureza dos minerais. A escala de Mohs

Talco Calcita Fluorita Apatito

Ortosa Cuarzo Topacio Corindón Diamante

Xeso

1 2 3 4 5

6 7 8 9 10

OS MINERAIS

Biolox a e Xeolox aí í

3 ESOº

• Formas Cristalinas:

Isométrico (pirita)

Tetragonal (zircón)

Hexagonal (Berilo)

Ortorrómbico (Topacio)

Monoclínico (Xeso)

Triclínico (Microclina)

PROPIEDADES. FORMAEl hábito o morfología de crecimiento de un mineral, se puede definir como la manera relativa en que se desarrollan sus caras cristalinas. Generalmente el habito depende de los factores fisicoquímicos del medio (temperatura, presión, viscosidad,...) que existen durante la formación del mineral. Por tanto, un mismo mineral puede tener distintos hábitos.

Cúbico

halita, galena, pirita, fluorita, silvina,

Romboédrico

calcita, dolomita, ..

Octaédrico

fluorita, pirita, diamante, metales nativos, ..

Rombododecaédrico

granate

Exfoliaci n: tipos de exfoliaci nó ó

calcita

halita

mica

A exfoliación é a división en forma regular dun mineral cando é golpeado.

LAMINAR

CÚBICA

ROMBOÉDRICA

Por exemplo

Por exemplo

Por exemplo

OS MINERAIS

Biolox a e Xeolox aí í

3 ESOº

Raia

É a cor do mineral moi finamente pulverizado sobre unha placa branca de porcelana sen vitrificar, como resultado

de rozar a éste contra a placa de porcelana. As partículas desprendidas presentan a cor xenuina do mineral, xa

que quedan eliminados os efectos ópticos secundarios que actúan na capa

superficial do mineral podendo variar a súa propia cor. Tamén se pode realizar

esta determinación, dunha maneira aproximada, raiando a superficie do

mineral cun punzón de aceiro.

OS MINERAIS

Biolox a e Xeolox aí í

3 ESOº

Propiedades Físicas dos Minerais• Outras propiedades:

– Luminiscencia: Emisión de luz.• Fluorescencia, fosforescencia, termoluminiscencia,

triboluminiscencia

Adamita (luz normal e luz ultravioleta) Fluorita (luz normal e luz ultravioleta)

– Conductividade eléctrica e magnetismo

Pirrotita

17

CLASIFICACIÓN DOS MINERAIS

OS MINERAIS

Biolox a e Xeolox aí í

3 ESOº

ELEMENTOS NATIVOS SULFUROS HALUROS

ÓXIDOS

CARBONATOS SULFATOS FOSFATOS

SILICATOS

Minerais máis abundantes

+ 75% da codia Terrestre

Minerais nativos

METAIS

NON METAIS

Diamante XofreGrafitoC

Au Ag Cu

SC

Fe

Preséntanse na natureza sen combinar con outros.

Bos condutores da calor e da electricidade.

Forman largas cadeas de átomos con enlace covalente.

FerroCobreOuro Prata

OS MINERAIS

Biolox a e Xeolox aí í

3 ESOº

Minerais nativos

Dureza: 4 – 4,5

Brillo: metálico

Cor: gris

Platino

Dureza:3;densidade 9g/Cm3

Brillo:

Cor: avermellado

Cobre

Dureza:

Brillo: metálico

Cor: gris

Prata

Dureza:3;densidade : 16g/Cm3

Brillo: metálico

Cor: amarelo

Ouro

FOTOCARACTERISTICASMINERAL

Sulfuros

Xofre combinado con metais.

Galena

Calcopirita

PbS

Xeralmente teñen brillo metálico e densidade elevada.

Cinabrio

Blenda

FeCuS2

ZnS

OS MINERAIS

Biolox a e Xeolox aí í

3 ESOº

PiritaFeS2

HgS

Haluros

Combinación dun halóxeno cun metal.

FluoritaHalita Silvina

KClNaClCaF2

OS MINERAIS

Biolox a e Xeolox aí í

3 ESOº

Xeralmente son pouco densos, brandos, solubeis en auga e malos condutores da calor e da electricidade.

xidosÓOsíxeno combinado cun ou máis metais.

CorindónHematite

Grupo moi amplo ao que pertencen minerais de características moi diversas.

MagnetitaFe2O3 Fe3O4

Al2O3

OS MINERAIS

Biolox a e Xeolox aí í

3 ESOº

Hidr xidosó

Mestura de minerais hidratados de aluminio.

Cando o metal dun óxido é substituido por hidróxeno.

GoethitaHFeO2

Bauxita

OS MINERAIS

Biolox a e Xeolox aí í

3 ESOº

Carbonatos

CaMg(CO3)2

Combinacións de carbono e osíxeno formando o ión carbonato que se une con outros elementos.

CalcitaCaCO3

Forman parte das rochas sedimentarias. Desprenden burbullas

de CO2 ao botarlles ácidos.

Dolomita

FeCO3

AragonitoCaCO3

Malaquita

OS MINERAISBiolox a e Xeolox aí í

3 ESOº

Siderita

(Cu,Zn)2[(OH)2CO3]

Sulfatos

CaSO4

Ion sulfato combinado con catións.

XesoCaSO4·2H2O

Poden estar hidratados ou seren anhidros.

Anhidrita

OS MINERAIS

Biolox a e Xeolox aí í

3 ESOº

Silicatos

SiO2

Ións de silicio e osíxeno combinados con catións.

Olivino(Mg,Fe)2SiO4

Son os minerais máis abundantes na codia terrestre.

Cuarzo

(AlSi3O8)K

Plaxioclasa

Ortosa

(AlSi3O10)KAl2(OH)2

Mica

Na (AlSi3O8)

OS MINERAIS

Biolox a e Xeolox aí í

3 ESOº

SILICATOS

Dureza: 3

Brillo: perlado

Cor: branco

Moscovita

(Mica branca)

Dureza: 6-6,5

Brillo: vítreo

Cor: branco, gris

Plaxioclasa

Dureza: 7

Brillo: vítreo

Cor: variable

Cuarzo

Dureza: 6

Brillo: vítreo

Cor: rosado

Ortosa

FOTOCARACTERISTICASMINERAL

Minerais industriais

Minerais abundantes que se extraen e consumen en grandes cantidades e que solen utilizarse tal e como se encuentran na natureza.

Salinas de Añana en Álava, para a obtención de sal.

Fundindo areas de cuarzo obtense unha pasta coa que fabrican obxectos de vidro.

OS MINERAIS

Biolox a e Xeolox aí í

3 ESOº

Menas met licasá

Minerais que se encontran en pequenas proporcións nas rochas, polo que a súa extracción é difícil e costosa.

Cando se producen grandes concentracións destes minerais, constituen os

xacementos.

Explotación mineira de pirita a ceo aberto en Río Tinto

(Huelva).

Fundición de metal e obxectos metálicos obtidos.

OS MINERAIS

Biolox a e Xeolox aí í

3 ESOº

Menas do ferro

Dureza: 6,5

Brillo: metálico

Cor: amarelo

Pirita

Dureza: 6,5

Brillo: vítreo

Cor: pardo

Siderita

Dureza: 6

Brillo: metálico

Magnetismo: atrae imán

Magnetita

Dureza: 6

Cor: avermellado

Mena: ferro

Hematite

FOTOCARACTERISTICASMINERAL

Outras menas

Dureza: 2,5

Brillo: metálico

Mena: plomo

Galena

Dureza: 2,5

Cor: rojo

Mena: mercurio

Cinabrio

Dureza: 4

Cor: verde

Mena: cobre

Malaquita

Dureza: 4

Brillo: metálico

Mena: cobre

Calcopirita

FOTOCARACTERISTICASMINERAL

Pedras preciosas

Minerais que reúnen tres características: son moi duros, moi escasos, e presentan

un aspecto externo de cor, brillo e transparencia que lles proporciona gran

beleza.

Kimberlita, rocha nai de diamantes.

As pedras preciosas tállanse e púlense para realzar as súas

propiedades naturais.

OS MINERAIS

Biolox a e Xeolox aí í

3 ESOº

Gemas y Minerales Preciosos• Gema: Una gema es un material que se busca y aprecia por su

belleza, cuya rareza lo hace valioso y que es lo suficientemente duradero para que pueda disfrutarse por mucho tiempo...

34

• Las gemas pueden tener un origen orgánico: corales, ámbar, mafil..

• La gran mayoría tienen un origen inorgánico y son, de hecho, minerales ordinarios antes de ser cortados y tallados:

Gemas y Minerales Preciosos

• Belleza: Aunque parezca subjetivo, la belleza de una gema depende de parámetros específicos:– Brillantez: depende de la calidad del corte – Lustre: depende de la suavidad del tallado

– Fuego: depende de la manera en que la luz se refracta

35

Gemas y Minerales Preciosos

• Durabilidad: – ¡Los minerales solubles y suaves no pueden ser gemas¡

36

• Valor: • Color: Aunque esto depende del gusto, se espera que un diamante

sea completamente transparente...• Claridad: Sin fracturas ni inclusiones• Corte: Depende de la habilidad del gemologo.• Carats: ¿Lo grandote es mejor? No siempre...

1 carat = 0.2 gramos

• Rareza: ¡Un depósito de diamantes rinde 5 gramos de gemas por tonelada de roca!

¿Dónde Puedo Encontrar Gemas?

• Las gemas no siempre se encuentran en donde se forman, y no siempre se forman en donde se encuentran...

37

• Ambientes de Formación: – Precipitados a partir de soluciones acuosas en la superficie o de origen hidrotermal:

amatistas, agatas y ópalos... (todos son SiO2)

– Gemas magmáticas: Cristalizan a partir de un magma: zricón, topacio y rubi.

– Pegmatitas: Las últimas etapas de cristalización de un magma: turmalinas y esmeraldas– Gemas metamórficas: Producto de transformaciones de alta temperatura y presión:

granates, jade– Gemas en el manto: Acarreados por magmas desde grandes profundidades (>90 km):

diamantes

Soluciones acuosas

PegmatitasJade

Diamante en kimberlita

Xacementos espa oisñOS MINERAISBiolox a e Xeolox aí í

3 ESOº