32
PE IÓDICO DE LOS ALUMNOS DEL IES CASTRO DE BARONCELI R L GAZETA DE TERZERO NÚMERO 6 1 EURO CURSO 2011/2012 En este número... EDITORIAL OBITUARIO BARONCELI Obradoiro de xornalismo COMARCA A estela de Castrelo do Val LA MÁQUINA DEL TIEMPO Mineros: la fiebre del wolframio. Carrilanos: los héroes de las vías Contrabandistas GALICIA Manuel Fraga ESPAÑA ETA de principio a fin DEPORTES Adrián Garrido Ellos juegan, ellas... también PROTAGONISTA David John Leadbeater EMPRENDEDORES Jorge García Pérez Jóvenes emprendedores Emprender CIENCIA Y TECNOLOGÍA El whatsapp Megaupload: página no responde LA TOSTADORA Celsa, profe de matemáticas MEMORIA HISTÓRICA CONTRAPORTADA Roberto Verino V Romaría Popular das Letras La caravana Vilamor Cándido Pazó SOY DE... VILARDEVÓS Marcos Calveiro Jordi Sierra i Fabra Semana del libro Maltrato, non so violencia física MÚSICA Enamorados de la música PERSONAJE Cesteiro MEDIO AMBIENTE Biomasa: energía sostenible EDUCACIÓN A gardería pública de Oímbra LIBROS CULTURA SOCIEDAD Roberto Verino Gente diferente “Donde mejor estoy es en casa, en Verín” David John Leadbeater: el trotamundos inglés que acabó siendo concelleiro Cesteiro: el chico de Verín que cumplió su propio sueño americano Y NO TE PIERDAS NUESTROS ESPECIALES... La máquina del tiempo: historias de carrilanos, mineros y contrabandistas Emprendedores: remando contra viento y marea ¡Y MUCHAS MÁS COSAS!

Numero 6 LaGaZetaDeTerZero

Embed Size (px)

DESCRIPTION

Número 6 de LaGaZetaDeTerZero, el periódico del IES Castro de Baronceli de Verín.

Citation preview

Page 1: Numero 6 LaGaZetaDeTerZero

PE IÓDICO DE LOS ALUMNOS DEL IES CASTRO DE BARONCELIR

L GAZETA DE TERZERONÚMERO 6 1 EURO CURSO 2 011/2012

En este número...

EDITORIALOBITUARIOBARONCELIObradoiro de xornalismo

COMARCAA estela de Castrelo do ValLA MÁQUINA DEL TIEMPOMineros: la fiebre del wolframio.Carrilanos: los héroes de las víasContrabandistasGALICIAManuel FragaESPAÑAETA de principio a fin DEPORTESAdrián GarridoEllos juegan, ellas... tambiénPROTAGONISTADavid John LeadbeaterEMPRENDEDORESJorge García PérezJóvenes emprendedoresEmprenderCIENCIA Y TECNOLOGÍAEl whatsappMegaupload: página no responde

LA TOSTADORACelsa, profe de matemáticasMEMORIA HISTÓRICACONTRAPORTADARoberto Verino

V Romaría Popular das LetrasLa caravana Vilamor Cándido PazóSOY DE... VILARDEVÓS

Marcos CalveiroJordi Sierra i Fabra

Semana del libro

Maltrato, non so violencia física

MÚSICAEnamorados de la músicaPERSONAJECesteiro MEDIO AMBIENTEBiomasa: energía sostenible

EDUCACIÓNA gardería pública de Oímbra

LIBROS

CULTURA

SOCIEDAD

Roberto Verino

Gente diferente

“Donde mejor estoy es en casa,

en Verín”

David John Leadbeater:el trotamundos inglésque acabó siendo concelleiro

Cesteiro:el chico de Verín que cumpliósu propio sueño americano

Y NO TE PIERDAS NUESTROS ESPECIALES...

La máquina del tiempo: historias de carrilanos, mineros y contrabandistas

Emprendedores: remando contra viento y marea

¡Y MUCHASMÁS COSAS!

Page 2: Numero 6 LaGaZetaDeTerZero

EDITORIALLaGaZetaDeTerZero pág. 2

El seis siempre ha sido un número poco seis. De él estamos orgullosos, tanto como de pensando en héroes modestos, semianónimos, querido, para qué nos vamos a engañar. Situado los anteriores, porque hemos puesto todo como Íñigo e Higinio, Higinio e Íñigo, dos tras el sonoro y atractivo cinco, parece un nuestro empeño, y hemos tratado de personas que perdieron la vida luchando por número de transición, un trámite necesario superarnos buscando las noticias, reportajes y preservar algo tan de todos como los bosques para llegar al mágico número siete, el número entrevistas más interesantes y actuales. que forman parte de nuestro patrimonio de la perfección en muchas culturas. El seis, al Pero no es solo el aquí y el ahora. En este LaGaZe tadeTerZero - como todo natural. A ellos se debe el lazo negro de nuestra contrario, es el número del hombre, imperfecto número echamos la vista atrás en el especial periódico- es un proyecto cooperativo, en el cabecera, y a ellos les dedicamos este número por naturaleza. Pero no todo son malas noticias “La máquina del tiempo” para recordar que todos dependemos de todos, en el que de nuestro periódico. Es lo mínimo.sobre el número seis. Euclides, el famoso historias de un pasado reciente que no conviene todos sumamos, sea consiguiendo publicidad, Como siempre, gracias por creer que matemático griego, lo llama el número olvidar. Y echamos la vista hacia adelante, con sea entrevistando a alguien, sea escribiendo un merece la pena gastar un euro en comprar perfecto por ser igual a la suma de sus divisores el especial “Emprendedores”, escuchando y pequeño reportaje, sea vendiendo ejemplares... LaGaZetaDeTerZero. Gracias, anunciante, por (3+2+1). Ambrosio de Milán, obispo y teólogo aprendiendo de personas dinámicas, Así es la vida misma, en la que todos creer que este puede ser un espacio útil para tu romano, lo hace símbolo de la armonía trabajadoras, que ven el futuro con optimismo, participamos en un proyecto común que publicidad. Y gracias también a las 998 perfecta, al ser seis los días en los que según la un espíritu que queremos imitar en estos llamamos sociedad. Desgraciadamente nos personas que nos siguen en Facebook. Si Biblia fue creado el mundo. Los futboleros tiempos de cierto desánimo y fatalismo. cansamos de ver en los medios de llegamos al número 1000 prometemos hacer sabrán que el dorsal número 6 fue el que llevó comunicación conductas poco ejemplares, algo memorable... Pero eso será otra historia, y Iniesta en el momento en que marcó el gol de la poco solidarias, poco respetuosas con ese todo la contaremos en otra ocasión...victoria de España en el Mundial de Sudáfrica. del que formamos parte. Pero también hay Un saludo de todos los que hacemos Así que sonriamos con este bendito número personas que nos inspiran; decimos esto LaGaZetaDeTerZero.

auténticas lecciones de historia... Nos encanta este tipo de historias, porque nos demuestran que las cosas no son siempre como parecen, que las primeras impresiones no suelen ser las correctas, que las personas no son etiquetas.

Finalmente, también leerás sobre personas que no cumplen los estereotipos: una chica que se dedica al fútbol, un pastor que se ha metido en política, un trabajador del campo que da

O SEÑOR

HIGINIO VIVAS LÓPEZ

Vecino de Espiño (Oímbra)

Membro da Brigada de Extinción de Incendios de Infesta (Distrito de Verín)

morreu o martes 27 de marzo de 2012, ós 59 anos de idade, tras quedar atrapado polas lapas, mentres participaba na extinción dun incendio forestal, no lugar de Monteveloso (Castrelo do Val).

A comunidade do IES Castro de Baronceli lamenta esta terrible desgraza, e ríndelle homenaxe coa esperanza de que o seu labor en defensa do noso patrimonio natural e a súa tráxica morte non sexan nunca esquecidas.

O SEÑOR

IÑIGO ZUBIAGA PAGADIGORRÍA

Piloto de aeronave do Servicio de Extinción de Incendios da Xunta de Galicia

morreu o domingo 2 de outubro de 2011, ós 54 anos de idade, cando a avioneta coa que participaba na extinción dun incendio forestal, se estrelou nunha zona de monte entre Arcucelos (Laza) e Vences (Monterrei).

A comunidade do IES Castro de Baronceli lamenta esta terrible desgraza, e ríndelle homenaxe coa esperanza de que o seu labor en defensa do noso patrimonio natural e a súa tráxica morte non sexan nunca esquecidas.

Natural de Getxo (Euskadi)

Os incendios non so causan desastres medioambientais, tamén traxedias persoais. Nos últimos meses, dúas persoas morreron nos montes da comarca nesta loita, da que todos formamos parte, pois todos somos responsables de respectar e coidar os noso patrimonio natural, e denunciar as prácticas que o poñan en perigo. Aquí, en LaGaZetaDeTerZero, queremos aportar o noso graniño de area para concienciar á sociedade, homenaxeando a estas dúas persoas.

NUNCA MÁIS

Por favor, lumes nunca máis!

Page 3: Numero 6 LaGaZetaDeTerZero

Obradoiro de xornalismoOs alumnos de 3º e 4º de ESO visitaron o 11 de outubro o Centro de Desenvolvemento Cooperativo de Verín, para asistir a un obradoiro de xornalismo impartido por Nazaret Bolaño, unha das moitas actividades que a Asociación Galega de Cooperativas Agrarias desenvolve, dentro da Rede EUSUMO, en prol do cooperativismo. Porque... que máis cooperativo cun xornal, que é o resultado do traballo conxunto de decenas de persoas? A experiencia sen dúbida foi unha boa preparación para a confección de LaGaZeta... e unha boa reflexión sobre o que significa o traballo en equipo.

BARONCELI LaGaZetaDeTerZero pág. 3

Page 4: Numero 6 LaGaZetaDeTerZero

BARONCELI

V Romaría Popular das Letras GalegasO 21 de maio tivo

lugar a V Romaría Popular das Letras Galegas (á dereita, o carte l deste ano, deseñado por María, Elisa e Judith), un a c o n t e c e m e n t o o r g a n i z a d o p o l o E q u i p o d e D i n a m i z a c i ó n Lingüística que xa se tornou tradición no Baronceli.

Este ano a festa comezou coa inauguración da aula Antonio Fernández Pérez, escritor de Rabal (Oímbra) que foi mestre en Tamaguelos e que destacou no movemento galeguista dos anos 30, antes de marchar ó exilio, trala Guerra Civil. Ó “bautismo” asistiu a sobriña do escritor, e o alcalde de Oímbra, Alfonso Villarino.

O festival das Letras incluiu representacións teatrais, recitais poéticos e actuacións musicais, que tiveron en común a reivindicación da lingua e cultura galegas. Despois, o tradicional xantar popular.

LaGaZetaDeTerZero pág. 4

Page 5: Numero 6 LaGaZetaDeTerZero

BARONCELI

El movimiento hippie fue un movimiento juvenil que tuvo su auge en los últimos años de la década de los 60. Lo que caracterizó a este movimiento fue la protección que le brindaba al medio ambiente, su gran repudio hacia el materialismo (por eso creaban sus propias ropas) y su constante lucha en contra de la violencia.

Su origen fue que consideraban mediocre y aburrido el mundo “burgués” e iniciaron una búsqueda hacia una vida espiritual y en contacto con la naturaleza. A toda esta búsqueda e iniciativas de los jóvenes, se la comenzó a conocer como “movimiento hippie”.

Los hippies tomaron como actitud contestataria retirarse de la sociedad, a la que condenaban por actitud cómoda y conservadora. Comenzaron, entonces, a reunirse en comunas, constituidas como organizaciones libres y sin jerarquías, en total contraposición de lo que pasaba en la sociedad burguesa. El “amor libre”, sin ataduras, fue otra de sus señas de identidad.

El icono hippie suele caracterizarse con un hombre de pelo largo y barba, mucho más larga que lo considerado “normal” para la época. Ambos sexos tendían a dejarse el pelo largo y a imitar el estilo afroamericano. De hecho debido a su pelo y su forma de vestir la gente los consideró como una ofensa. Sus principales características son el uso de ropas con signos florales camisas largas y uso de pantalones anchos o de campana.

El movimiento hippie, muy idealista, fue contrarrestado por la dura realidad. Los 80 supusieron el fin del movimiento hippie, pero su espíritu sigue muy vivo en muchas personas.

Una vez presentados Ignacio Vilar (director), Rubén Riós (actor) y Xoel Yáñez (actor), entre los tres nos contaron que la película fue rodada en los Ancares (Lugo), a 1600 metros de altura, y que habían pasado algunas dificultades para rodar, como por ejemplo, la nieve en las proximidades del lugar de rodaje.

Decidieron que Lugo era el mejor sitio para rodar y que el 17 de mayo era el mejor día para estrenar la película, ya que dicho día era el Día de las Letras Galegas, el día más importante para Galicia y los gallegos.

Rubén Riós nos habló también de Prado Longo y de las impresiones que causan las películas rodadas en Galicia en gente que no la conoce. Según Rubén Riós, el cine te abre las puertas para conocer el mundo y valorar nuestra tierra, Galicia. Para los actores fue una gran experiencia, muy divertida a pesar de los contratiempos y las 12 horas que trabajaban diariamente para conseguir, como mucho, un minuto y medio de película.

Aunque ahora recuerdan las anécdotas con humor, tuvieron varios problemas. Según nos cuentan ellos ''Nunca nos atopamos cun día semellante'' debido a que durante uno de sus días laborales no pudieron grabar nada porque hubo un incendio en los Ancares y por culpa del ruido de los helicópteros no pudieron rodar y también porque una vaca entrón en plano. Por todos estos contratiempos en sus 12 horas laborales no rodaron nada y perdieron 36000€, es decir, un día desastroso. También nos dijeron que si llegaba a haber otro día semejante no se podría estrenar la película.

La caravana VilamorEl pasado lunes 14 de mayo, la caravana Vilamor se pasó por el IES Castro de Baronceli, dentro de su gira promocional por toda Galicia. Ignacio Vilar -director de la película- y Rubén Riós y Xoel Yáñez -actores- nos hablaron de la película.

SILVIA LORENZO ESTRELLA

Vilamor es la historia de un grupo de jóvenes que pretenden formar una comuna hippie en Los Ancares. A continuación analizamos en qué consistió el movimiento hippie.

El movimiento hippie

Arriba, dos momentos de la visita de la caravana Vilamor al Instituto. Abajo, los alumnos de 2º ciclo, después de ver la película, unos días más tarde, en el cine Gesma de Xinzo de Limia.

LaGaZetaDeTerZero pág. 5

Page 6: Numero 6 LaGaZetaDeTerZero

LaGaZetaDeTerZero pág. 6 BARONCELIBaroncelianos por un día...

Como foron os teus inicios no dende dous ou tres anos para aquí non saiba de quen son fillos nin que iguais e que é o mesmo actuar en moito, meto cousas distintas, mundo do teatro? engadiuse a circunstancia da crise, e situación económica teñen… Santiago de Compostela que en cámbioas de sitio. Así tamén dou Empecei no que antes era 8º de EXB, o monólogo é inmensamente máis Algún ritual antes de sair a escea? Verín. Pero a realidade é que cando sensación de frescura. Por iso digo nunha compañía de teatro aficionada rendible, porque ten moi poucos Non, non son de rituais, como moito estás en Verín estás máis ou menos que canto mellor sei o guion, máis chamada “A farándula”. gastos. Por exemplo, eu fago teño uns costumes, coma vestir uns tranquilo: se sae ben pois que improviso.Que opinaron teus pais cando Memorias das memorias dun neno tenis vermellos. Eses rituais serven marabilla, e se sae mal que se lle vai Hai diferentes estilos dentro dos empezaches con esto do teatro? labrego, no que si hai aparatos para centrarme dalgunha maneira. facer… En Santiago se sae mal iso monólogos?Non foi que se entusiasmaran moito técnicos, video-creación, pero aínda Por exemplo, cando estou chegando ten moita transcendencia. Síntoo Basicamente hai tres tipos de pero tampouco se negaron. así ese espectáculo é máis barato que ao lugar onde teño que actuar fago moito por Verín, pero estás máis monologuistas: os contadores de Acabaches os estudos? unha obra con moitos actores. Nós uns pequenos exercicios físicos para nervioso en Santiago. historias con cadanseu estilo, os da Estudiei Filosofía, pero aínda me viaxamos cos espectáculos por preparar a musculatura... Son actos Ata que punto improvisas nos teus stand up comedy, que son os que van quedan algunhas asignaturas. Norteamérica e é unha cousa casi máis ou menos repetitivos que me monólogos? comentando a actualidade e facendo Fuches unha tempada a París moi prohibitiva. sirven para situarme… A ver… Sempre digo isto, e é moi chistes sen demasiado fio narrativo, novo... Como te preparas para actuar? E p o r q u e v i s tes de vermello? importante que vós o saibades: para e por último os humoristas de toda a Pouquiño tempo, para completar vida que simplemente contan cousas de teatro, non chegou a un chistes. Despois pódese facer unha ano. Se marchara máis tempo, como mistura de todo, que é coma eu fago. eu xa era un profesional, ó volver Os humoristas galegos teñen as para aquí o máis probable e que non súas particularidades?tivese lugar. Os monologuistas galegos en xeral É máis difícil actuar ou escribir t e n d e n a s e r h í b r i d o s . E n guións? Latinoamérica din que hai unha Cada cousa ten a súa dificultade. maneira de contar “a la gallega”, ir Que prefires traballar, en teatro ou saltando de tema en tema, coma unha no cine ou televisión? charla, pero sempre cun fío Eu apenas traballei coma actor de narrativo. A diferencia básica entre o cine, e na televisión fixen moi pocas stand up comedy e a narración oral cousas, así que de momento nestas que nós facemos e que nós alturas fago teatro, pero tampouco cambiamos moito de dirección, diría nunca que ser actor de cine non metendo historias dentro doutras.me gusta pois non se deu a Que consellos darías para ser un circunstancia. bo monologuista?Que pros e contras ten cada cousa? Eu creo que a xente nova debe O teatro ten a contra de que é como empezar por contar historias tirarse a unha piscina: tes que nadar tradicionais e anécdotas, pero tendo porque se non afogaste, é directo, e en conta que sen unha boa estructura un día sae ben e outro non, un día é e un bo vocabulario non é posible una marabilla e outro non… É moi contar unha boa historia. Logo o que cambiante, pero iso tamén ten a súa hai que ser é moi activo, pero tamén virtude, e é que por exemplo mentres ser receptivo, escoitador e estar no cine están todos moi preocupados atento ao que pasa no seu redor. E con que si se piratea e todo iso, a nós nisto coma en tódalas cousas hai que non nos poden piratear.... A ventaxa estar espabilado para aproveitar as

É moi importante mirar ao público, É unha marca persoal. Visto de improvisar hai que saber moi ben o do cine é que hai moitos máis medios oportunidades. que pinta ten, como entra…Hai vermello por dúas razons: porque que tes que facer. Canto máis claro para crear e contar historias. Que opinas, en xeral, do panorama cousas que son evidentes, se o traballo moito nos bares, onde non teñas o teu camiño, máis podes saír Que che ofrece una obra de teatro audiovisual galego?público é adolescente ou adulto, pero hai boa luz, e entón o vermello é unha del. Non hai que confundir que non che ofreza unha película? Pois que estamos en momentos moi máis alá diso a forma na que entran, cor moi vistosa, e despois porque eu improvisación con fa l la de O t e a t r o o f r é c e m e u n h a s malos, coma di a canción: “malos máis ou menos nerviosos, máis ou admiraba moito a Gila, e Gila planificación; cando non planificas posibilidades inmensas… Pero se tiempos para la lírica”. En grande menos activos, como sentan, onde vestiase moito de vermello, é coma xa é imposible facer as cousas ben… escribo e dirixo unha obra non teño a medida dependemos moito da axuda sentan, se veñen rápido… Tes que unha pequena homenaxe. Eu teño claro un esquema, e sobre p o s i b i l i d a d e d e e n t r a r e n pública e tal e como estamos en estar recabando constantemente Poste nervioso algunha vez? ese esquema vou construindo o que comunicación directa co público, é tempos de crise cando hai que facer datos da xente que esta aí e coa que Hai actuacións moi concretas que te digo. Así as palabras poden cambiar algo que a xente que nos adicamos a recortes, é no mundo da cultura de eu me vou enfrontar e entrar en poñen moi nervioso, en lugares pero as ideas son as mesmas. Logo, a oficios técnicos necesitamos… onde primeiro se saca.comunicación, polo tanto eu teño importantes… Os actores teñen o base de repetir o esquema chega un Por iso fas monólogos?que saber cousas deles, aínda que hábito de dicir que todos os sitios son momento no que eu podo improvisar Si, así teño ese contacto. Ademáis,

IRIA DIZ, ENRIQUE GARCÍA E IONE LEADBEATER

“Canto máis claro teñas o teu camiño, máis podes saír del”“

CÁNDIDO PAZÓ: AUTOR TEATRAL, DIRECTOR, ACTOR E MONOLOGUISTA

Cándido Pazó (Vigo, 1960) veu ó Baronceli o último día antes das vacacións de Nadal para ofrecernos un dos seus espectáculos cómicos. Despois do seu monólogo, tres reporteiros de LaGaZetaDeTerZero tiveron ocasión de falar con el sobre o arte de contar historias.

Page 7: Numero 6 LaGaZetaDeTerZero

SOY DE... VILARDEVÓS

En este número de LaGaZetaDeTerZero seguimos con la sección “Soy de...” que dedicamos a conocer mejor cada uno de los concellos que forman nuestra comarca. En este caso toca Vilardevós.

Dijo que para él deshacerse sospechoso decidió abandonar de la talla religiosa ha sido como la talla en un monte, no fuera a una liberación. El joven de Verín se r que su ma la suer te detenido el pasado miércoles continuase al alza. Además, como presunto autor del asalto a sabía que la Guardia Civil le la iglesia parroquial de Santa seguía la pista porque, gracias a María de Soutochao, en la una llamada anónima, se había l o c a l i d a d o u r e n s a n a d e descubierto que había estado Vilardevós, de la que se llevó una tratando de vender la imagen en imagen de san Pedro que luego u n b a r d e V e r í n . abandonó, sorprendió a los Infructuosamente, porque nadie agentes al confesar enseguida quiso pagar un duro por un santo su participación en los hechos. de 70 centímetros de largo, 12 Quería confesar. kilos de peso y fabricación

Y es que el plan que el joven industrial. Así que lo tuvo claro: el Raúl P. S., de 22 años y con pasado lunes acudió a un monte antecedentes penales, concibió cercano a la villa en la que reside hace unos meses como una y dejó la talla oculta entre la f ó r m u l a p a r a maleza. Estaba en conseguir dinero pe r fec to es tado fác i l no le ha cuando la encontró deparado más que un particular que desgracias. No paseaba por la zona, s o l o n o l o g r ó porque el acusado, vender la talla - al parecer, se había porque en realidad p r e o c u p a d o d e se equivocó de d e j a r l a b i e n botín y la imagen colocada. Tal vez lo que se llevó de la hizo para intentar capilla no tenía reparar el daño, a su n i n g ú n v a l o r manera, y de paso artístico o religioso tratar de alejar de sí al ser una copia de la mala suerte.o t r a o r i g i n a l , En todo caso, lo también robada-, que no podrá eludir sino que, además, es una acusación en las semanas formal por un delito posteriores al robo de robo. Dada su le sobrevinieron explícita confesión, tantos infortunios todo apunta a que que terminó por t e n d r á q u e pensar que aquello responder ante la e ra como una Justicia por un delito maldición. La maldición de la de robo con fuerza -para entrar talla de san Pedro. en la iglesia habría tenido que

Así se lo contó a los agentes forzar la puerta de entrada- que del equipo de investigación de la podría acarrearle una condena Tercera Compañía de la Guardia de prisión de entre uno y tres Civil de Verín, que han llevado años. Quizás su arrepentimiento este caso. El joven aseguró que de ahora l e s i r va como en los últimos dos meses y atenuante, aunque será el fiscal medio -el robo tuvo lugar a quien se encargue de valorar si finales de diciembre- le ha esa conducta puede ser o no pasado de todo. Y todo malo. expiatoria. Al menos en lo que Primero tuvo un accidente de respecta a la parte legal. No ha tráfico cuando conducía su trascendido si el sospechoso propio coche. Después, su novia tiene o no creencias religiosas. lo abandonó. Por si eso no fuera Por sus actos, se supone que no suficiente, perdió un trabajo que demasiadas, pero después de había encontrado en Pontevedra todo lo que le ha ocurrido, seguro y, además, en otro percance, se que ahora se lo piensa mucho cortó dos tendones. antes de robar en una iglesia. Por

Ante tanta adversidad, el si acaso.

La maldición de la talla religiosa

Marta Vázquez / Ourense / La Voz 23/3/2012

El ladrón de la imagen de san Pedro dice que la abandonó porque, tras robarla, tuvo un accidente de tráfico, perdió su trabajo y a su novia y se cortó dos tendones.

Vilardevós es un pequeño concello puede ofrecer este concello son las Santa María de Florderrei. Esta última XV y aún hasta la década de los 70 del de Ourense que esta formado por 29 siguientes ermitas, algunas muy es muy conocida y visitada porque las siglo pasado. La caminata une los pueblos y que linda con la raya conocidas: San Miguel de Vilardevós, hormigas van a morir a los pies de su pueblos de Soutochao y Segirei, pasa fronteriza de Portugal. En el centro de Santa María de Vilardevós, San virgen. por este paraje natural de la Cidadella, Vilardevós se encuentra el Centro de Vicente de Vilardecervos, Santa María Una de las cosas más interesantes en muy bien recuperado para placer de los Interpretación de la Ruta del de Vilarello da Cota, San Bartolomé de Villardevós es la Cidadella, un paisaje turistas, para terminar en una bella Contrabando, lugar donde los niños Berrande, Santa Comba de Varonceli, natural verdaderamente hermoso. Está playa fluvial, ya en Portugal.reciben clases, gente adulta comparte Santa Cruz de Terroso, Santa María de en un punto de un recorrido de unos 26 Abajo, unas imágenes de la ruta de sabidurías y hasta cuenta con un Soutochao, San Pedro de Osoño, Santa kms. que fue utilizado para el la Cidadella. Un pequeño cañón hecho museo, el museo de la “oliveira”. María de Moyalde, San Juan de contrabando por comerciantes y por un río, en un paisaje de bosque y

Unas de las grandes cosas que nos Enxames, San Baya de Arzádegos, pobladores por lo menos desde el siglo cascadas.

Cales foron os motivos que o obras, xa que vai ir fibra óptica. Pero puxemos en contacto con xente da levaron a presentarse a alcaldía? eu reuninme co presidente da Xunta Xunta, para ver si se puidera facer un Bueno pois, por que crín que nós o que por suposto atendeu a miña alberge aquí no concello. E calculo eu podíamos facer mellor e gobernar para petición e así agora todos os pobos que pola distancia habería que facelo todos. Cousa que non facían os que teñen cobertura de internet. por Soutochao ou Lamardeiete. estaban antes. E tamén porque o PSOE Nas ultimas décadas houbo un Estamos a traballar nese tema.levaba moitos anos no poder e notable descenso da poboación, ten Como foi que se recuperou a feira en Vilardevós necesitaba un cambio. pensado propor algunha medida Vilardevós? Tivo moito éxito?Vostede ten unha empresa. É para atraer xente xove ao concello? Pois a verdade e que si, a feira esta complicado compaxinar a alcaldía Ocórrenseme moitas ideas pero tendo un gran éxito. Despois de 35 coa súa empresa? levalas a cabo e un pouco complicado, anos sen facela, non nos esperabamos Dáme un pouco mais de traballo, pero ímolo deixar aí porque ó mellor dicir tanto, de feito cada día hai máis xente. lévoo ben, non hai problema ningún. algo que despois non podo facer... Ademáis dálle moita vida ós Teño xente que me axuda na empresa e Bueno, eu prefiro non adiantar as comerciantes daquí, e postos de me leva o traballo, e eu traballo polas cousas. traballo. É unha feira que aquí sempre tardes a empresa. Hai que compaxinar se fixo con moita ilusión. E como as dúas cousas. somos fronteirizos con Portugal, vén Cal é a situación financeira que se moita xente de alá.atopou ao chegar a alcaldía? Que opinión tes sobre os recentes Era algo normal. Tampouco había hurtos no concello?desfase ningún. Bueno pois esto esta a suceder a Cal e o presuposto que terá o miúdo, pero penso que estes concello de Vilardevós no ano 2012? problemas nos non os podemos Aproximadamente un millón de euros, solucionar. De feito fará uns 15 días é o que vimos tendo aproximadamente roubaron o cable do teléfono da línea neste concello. que vai para Moialde, Santacomba e Cales son as principais obras que se Arzoá, roubaron tamén a de Vilarello. van a realizar nesta lexislatura? Bueno, está sucedendo moi a miúdo.Bueno pois nos temos pensado moitas, Que opinas do roubo da igrexa de agora o que falta e levalas a cabo. O Soutochao?

Os concellos de pouca poboación que si temos pensado realizar é a Nun principio se lle deu moita

supoñen un gran gasto. Vostede reforma da igrexa de Terroso. Tamén importancia porque claro o santo ó

estaría a favor da unión de concellos temos pensado a ver si se pode parecer tiña moito valor, pero ó final

pequenos, imaxina nun mesmo conseguir a residencia da terceira segundo os veciños o santo non tiña

concello Riós e Vilardevós?idade aquí para Vilardevós. E tamén valor ningún porque o auténtico

Eu dende un principio non estou unha gardería infantil e por suposto segundo teño entendido roubárano hai

acordo coas fusións, eu creo que os moitas cousas máis que iremos uns 20 anos. Entón o que o roubou ó

concellos son necesarios nos sitios mirando co tempo. Porque é algo ver que non tiña valor ningún tirárono

onde están. Os concellos pequenos comprometedor dicir agora cousas nos montes de Cabreiroá.

estamos a facer un labor bastante que ó mellor co tempo non se poden Presentarase as seguintes eleccións?

importante para os cidadáns. facer. Pero esas son as máis Ben [risas] eso aínda o terei que

Ademáis, neste caso a fusión non sería importantes: a residencia e a gardería, pensar, aínda falta moito tempo e no

entre Riós e Vilardevós, sería entre que fai moita falta para Vilardevós. seu momento o direi. Pero daquí a ese

Riós, Vilardevós e Verín, xa que ós Internet e unha ferramenta básica tempo aínda poden pasar moitas

cidadáns de Vilardevós non lles queda para todos os cidadáns, pero como cousas. No seu momento tomarei a

moi a man Riós e viceversa, entón todos sabemos hoxe en día hai decisión.

quedaríalles máis a man ós cidadáns moitos lugares do rural que aínda A victoria do seu partido foi por tan

dos dous concellos desprazarse ata non teñen aceso a internet e en so 9 votos, que expectativas ten para

Verín.algúns aldeas deste concello a rede e as próximas eleccións municipais?

Polo concello de Vilardevós pasa o escasa ou nula ten algunha proposta Eu penso que boas. Nós gañamos por 9

Camiño de Santiago. Ten pensado para solucionar esta limitación do votos pero o interesante está en que

tomar algunha medida para rural? nas eleccións dende o 2007

fomentar o Camiño e ó mesmo Agora mesmo nos pobos de recuperamos 300 votos do PSOE e do

tempo o turismo no concello?Vilardevós xa hai cobertura en todos. BNG, que é o importante. Os cidadáns

Si, estamos a mirar sobre este tema do Quédanos para novembro o núcleo de deste concello son os que elixen.

Camiño de Santiago incluso xa nos Vilardevós, pola envergadura das

El extraño caso del robo de la talla de Soutochao

MANUEL CARDOSO, ALCALDE DE VILARDEVÓS

“Traballamos nun futuro albergue do Camiño de Santiago”

IRIA DIZ E NATALIA FERNÁNDEZ

Manuel Cardoso (PP) gañou as eleccións municipais de 2011 por ben pouco (nove votos), o que foi un cambio importante despois de moito tempo de goberno do PSG-PSOE. Falamos con el da actualidade de Vilardevós, e cóntanos, entre outras cousas, o éxito da feira reintroducida tras 35 anos, e a implantación nas aldeas da conexión a Internet.

LaGaZetaDeTerZero pág. 7

Mª JOSÉ FALGUEIRA Y VANESSA SARAIVA

Page 8: Numero 6 LaGaZetaDeTerZero

Características aparaece envaiñada e sustentada por unha por dous cuadrúpedos. É a primeira vez na A peza, labrada en granito, pesa uns 800 kg correa que fai que se cruce en diagonal por historia de Galicia que aparece gravado un

e conta cunhas dimensións de 175 cm de altura, diante do peito do guerreiro. Na parte inferior carro nun petroglifo da Idade do Bronce.entre 63-70 cm de ancho e uns 30 cm de grosor. do escudo representase un carro tirado por Trátase dunha estela decorada da Idade do cuadrúpedos, por baixo del unha posible lanza DescubrimentoBronce, pertencente a un grupo coñecido como gravada en horizontal que ocupa todo o ancho A peza foi localizada por José Luis Lozano “estelas do suroeste” por localizarse do panel. Rúa, o propietario dos terreos, que puxo en marioritariamente neste sector da Península coñecemento dun afecionado local á Ibérica (en Castela, Aragón). O epicentro do Escudo e carro arqueoloxía, Bruno Rúa. Este comunicouno ós fenómeno das estelas decoradas do suroeste Os elementos representados na estela mais arqueólogos Alberte Reboreada e Eduardo sitúase en Extremadura, chega a Portugal e se significativos e relevantes deste e o punto de Breogán Nieto, que estaban a realizar unha estende tamén por Andalucía occidental, aínda vista iconográfico son o escudo e o carro. Ata o prospección arqueolóxica na zona. Ambos que foron atopadas tamén exemplares noutras día de hoxe nunca aparecera en Galicia un profesionais contaron coa colaboración do partes da península e no sureste de Francia. Na gravado prehistórico datado na Idade do investigador e arqueólogo do Museo de actualidade están catalogadas únicamente 116 Bronce cun escudo de escotadura en uve e un Pontevedra Antonio de La Peña Santos, estelas desta tipoloxía. carro tirado por animais. especialista en petroglifos da Idade do Bronce.

A estela de Pedra Alta ten perfil O escudo aparece representado por medio Estes tres arqueólogos están a preparar un antropomorfo, con catro escotaduras labradas de tres círculos concéntricos e unha escotadura artigo científico dando conta do achado que de dúas en dúas que buscan definir de forma en uve e unha posible abrazadeira horizontal. será publicado próximamente.moi arcaica e primitiva unha silueta humana. Este tipo de representacións atópanse en A estela apareceu no lugar coñecido como

O gravado da estela ten lugar polo anverso e Irlanda, Dinamarca e Suecia e tamén no Pedra Alta, na parroquia de Castrelo do Val, o polo reverso da peza, se ben existe unha cara Mediterráneo (Chipre e Creta) , de onde son que evidencia que a estela estivo fincada e principal que acolle a maioria dos motivos. orixinarios segundo varios autores. erguida neste lugar desde hai moito tempo

Ó igual que os petroglifos que se esculpiron No que respecta ó carro, que se conserva en probablemente desta época prehistórica. Neste nas rochas de Galicia, o surco que define os malas condicions, presenta unha incisión máis sentido hai que lembrar que outro tipo de motivos gravouse gracias ó piqueteado da laxe, fina que o resto dos motivos, quizáis a causa da pedras fincandas -caso dunha pedra da Limia, especialmente intenso no caso das armas: maior precisión que esixe o seu gravado. Os por exemplo- serviron de referencia física para escudo, espada e con toda probalidade, unha carros son frecuentes nas estelas da área do rio definir límite de coutos e xuridiccións durante a lanza. Tajo e son unha mostra da interacción entre as Idade Media e a Idade Moderna, e para

A distribución dos obxectos é a que segue: o culturas do mediterráneo e as que habitan a sinalizacion de recursos, asentamentos e escudo ocupa o lugar central, a modo de península ibérica na transición do II ó I milenio necrópoles ó longo da prehistoria.emblema; sobre el disponse a espada, que antes de Cristo. O da Pedra Alta aparece tirado

A estela de Castrelo do Val, un descubrimento de valor incalculableA estela está datada na Idade de Bronce (1200-1000 a.C.) e inclúe a representación dun escudo, unha espada, unha lanza e un carro. É a primeira vez na historia que se documenta en Galicia un petroglifo deste tipo, só coñecidos ata o de agora no suroeste peninsular e sureste de Francia. A día de hoxe só están catalogadas 116 exemplares deste tipo de estelas.

JUDITH PEDROSA

Falamos con José Luis Lozano Rúa, o veciño de Castrelo do Val que atopou a pedra mentres preparaba unha finca para traballala. Foi unha bendita casualidade, porque a estela resultou dun valor incalculable. Pero o protagonismo de José Luis na historia non quedou aí, porque loitou e segue a loitar para que a Pedra quede en Castrelo do Val para disfrute de todos.

COMARCALaGaZetaDeTerZero pág. 8

Cando e onde atopaches a pedra? traballo en Verín para Patrimonio. forza, terse involucrado un pouco máis.No inverno de 2009, nun sitio cercano ó Que che dixeron os especialistas sobre Cantas firmas chegaches a recoller?río Támega, en Castrelo do Val, que se a pedra? Máis de mil, mil cen aproximadamente.chama “Pedra alta”. Precisamente a Que era unha representación en tres Que supuxo, dende o punto de vista pedra deulle nome ó lugar. dimensións dunha figura humana, e que persoal, o achado para ti?Era túa a finca? Ten algo de particular cabía a posibilidade de que fora un Bueno, foi todo moi estraño, moi o terreo? enterramento, unha homenaxe a un movido, porque a vida de pueblo é moi Sí, é da familia, pero é unha finca coma guerreiro... Iso aínda non se sabe con tranquila...outra calquera. seguridade. Volvícheste famoso...Como foi o achado? Como te diches Podería haber máis petroglifos na Si, entrevistas fíxomas a televisión, os conta de que a pedra non era unha comarca? xornais... e o periódico do Castro de pedra normal? Podería, sobre todo si se trata dunha Baronceli, por suposto [risas].Eu son bastante afecionado á historia en pedra funeraria, porque formaría parte Nas noticias, deuche a impresión de xeral. Os grabados que ten a pedra dunha cultura de enterramento. que se te trataba coma un paisano sen chamáronme a atención dende o Ti queres que a pedra quede no coñecementos?momento que a sacamos da terra. Aínda concello. Mesmo te arriscaches a unha Non. Pero a nivel académico, cando que a pedra saiu con terra, xa se vían as multa. Por que? falaba con arqueólogos ou coa xente da devastaduras de cada lado, que parecían Máis que un argumento, é un sentimento. Xunta, si que daba a impresión de que, querer darlle forma de persoa á pedra. Eu non quería que levaran a pedra ó non tanto que me trataran coma un Víanse moi chamativos, que non era algo Museo Arqueolóxico de Ourense, analfabeto, que iso non, pero si me natural. porque xa se teñen levado moitas cousas ocultaban información.Décheste conta do valor artístico da que si quedaran, terían podido darlle vida Pois ti de historia sabes bastante...pedra? Bueno, eu tiven que deixar os Non, porque tampouco son estudios antes de ir á especialista en arqueoloxía, Universidade, pero non fai pero si dime de conta de que falta ter titulación para ter era moi antigua. coñecementos ou para ter

amor por un tema.á comarca. Ademáis, o museo leva Ó final de todo, como che quedou o pechado dende o 2001. corpo despois de toda a historia?Houbo unha especie de guerra entre ti, Pois cunha mezcla de cansancio e o concello, a Xunta... Como foi iso? satisfacción (satisfacción a medias). Unha vez que se confirmou o valor da Tiveches a tentación de non dicir nada Aínda seguirei loitando un pouco máis.pedra, falei co concello para que a a ninguén? Cres que fai falta traballo de espuxesen no Museo Etnográfico, pero a Non. O primeiro que pensei foi que era concienciación, de valoración do Xunta reclamou a pedra. Eu volvín levar un achado importante para o pueblo. Nas patrimonio que temos?a pedra para casa, para evitar que o proximidades hai un castro, unha Si. Fáltanos moita cultura e moito concello lla entregase. Foi cando a Xunta necrópole romana... e podía ser unha respeto polo noso pasado. Cando se fala amenazou con multarme. Logo fixemos cousa máis a coñecer. de cousas antiguas, non se lle dá o valor campaña, recollimos firmas, falamos con Podías vendela? que teñen, dise “huy, iso é do tempo de medios de comunicación... Ó final Non sen notificalo antes a Patrimonio. María Castaña”. Ademáis, témonos que conseguimos que a pedra quedara, polo Pero seguro que hai xente por aí, por dar de conta de que o noso patrimonio é menos temporalmente, a falta de desgracia, que atopa cousas e non di de todos nós. Aquí hai instalada unha formalizar un convenio e mentres o nada, e vende o que atopa no mercado cultura de que o público non vai comigo, Museo Arqueolóxico siga pechado, e a negro. eu non me teño de preocupar das cousas este ritmo estará pechado outros dez anos C o m o s e f i x o p ú b l i c o o comunes... Que haxa xente que se máis. Agora mesmo a pedra está nunha descubrimento? apropie do patrimonio de todos ou que o exposición na Cidade da Cultura, en Eu díxenllo a un amigo que escribiu unha utilice indebidamente perxudícanos a Santiago, e estará ata fin de ano.guía arqueolóxica, Bruno Rúa, que á súa todos. Pero se o cuidamos entre todos, Sentícheste apoiado polo concello e vez se puxo en contacto con dous poderemos facer algo grande.polos veciños’arqueólogos que estaban a facer un Si, pero penso que se podía ter feito máis

Como se sabe a datación da pedra?A espada que está grabada, polo visto, indica que o petroglifo data da Idade de Bronce, entre o 1.000 e o 1.200 a.C.

“Fáltanos moita cultura e moito respeto polo noso pasado”

“Aquí está instalada a idea de que o público non vai connosco”

Page 9: Numero 6 LaGaZetaDeTerZero

LA MÁQUINA DEL TIEMPO LaGaZetaDeTerZero pág. 9

En los yacimientos españoles se distinguen dos tipos: los yacimientos en los que los filones se explotan de forma individualizada e interior, y los yacimientos típicos de la zona de Galicia y Asturias, en los que los filones explotan en conjunta y en cortas a cielo abierto. En la zona del sur de Ourense el wolframio se encuentra en los leucogranitos, el tipo de granito más explotado en Galicia (junto con el granito de dos micas), un granito claro, de grano fino, con una gran proporción de cuarzo.

A pesar de su caída en la época de los años 60 es posible que el wolframio se vuelva a convertir otra vez en un buen negocio, como en el caso de las minas de Lousame (A Coruña). En esta localidad un empresario tuvo la idea de volver a extraer de nuevo el wolframio por la demanda de este mineral por parte de los países emergentes, ya que su precio, demanda y cotización en el mercado mundial hace rentable la extracción.

siglo XIX y XX por empresarios leoneses y alemanes.

Con el comienzo de la II Guerra Mundial se produce una fuerte demanda por es te minera l , alcanzando unas 30.000 toneladas al año, de las que 3.000 se obtienen de España en las 250 minas que existían, la mayoría explotadas por la compañía estatal alemana ROWAK. Los alemanes tuvieron que abandonar la zona a principios de los años 50 como consecuencia de la II Guerra Mundial. Se extraía estaño y wolframio.

La zona fronteriza entre Lovios y Verín es rica en wolframio, por lo que se halla salpicada de gran cantidad de minas abandonas. Estas minas tuvieron su auge en la II Guerra Mundial, pero actualmente están cerradas; la bajada de los precios hizo que ya no resultasen rentables.

Un ejemplo de minas típicas de la zona de Verín serían las de Vilardecervos, unas antiguas minas que fueron el motor económico de la comarca, y que en su mayoría estuvieron explotadas durante el

María, ¿cuándo comenzaste a Se cerró hace 60 años porque ya no Toda la semana menos el trabajar en las minas? se vendía bien y no era rentable. Domingo.Con 19 años. ¿Cuánta gente trabajaba allí? ¿Cómo era la jornada?¿Cuánto os pagaban? ¿De dónde venían? Los levantábamos a las 9 de la 50 pesetas al mes, que era muy Éramos sobre 50 personas y mañana y caminábamos dos poco. muchos de otros pueblos. kilómetros hasta las minas y ¿No estabais asegurados? ¿Adónde llevaban el wolframio? salíamos a las 6 de la tarde.No, no había seguros. Lo llevaban a Alemania. ¿Cómo era el proceso?¿Nunca hubo accidentes? ¿Costaba trabajar allí? Unos sacaban el mineral mientras Sí, alguno sí que hubo pero no muy Mucho, hacía mucho frío y dolían otros lo lavaban y después lo importante. las manos y los pies. trituraban y lo almacenaban.¿Cuándo se cerró y por qué? ¿Cuántos días trabajabais?

El wolframio fue descubierto en fusión más elevado de todos los Vergara (Guipúzcoa) por los metales. Se usa en filamentos de hermanos Elhuyar en el año 1783. El lámparas incandescentes, en wolframio, también llamado electrodos no consumibles de tungsteno, es un metal escaso en la soldaduras, en resistencias eléctricas corteza terrestre, se encuentra en y en aleados con el acero. Es un forma de óxido y sales en ciertos mineral que ha estado en la lista de minerales, es de color gris acerado los productos más codiciados desde duro y denso, tiene el punto de la II Guerra Mundial.

Mina abandonada de Vilar de Ciervos (Vilardevós)

Wolframio, en diferentes formas

El 17 de Agosto de 1936, un mes sin darle tiempo al portugués a cara de consternación en el hombre, después de estallada la Guerra Civil, reaccionar. En cinco minutos Benito que ahora de pronto se percataba de Sebastiao atravesaba el souto de estaba de vuelta con varias piedras nuevo de la situación.castaños que separaba el pueblo del tamaño de un puño que mostró a El hombre miraba por la ventana y portugués de Soutelinho para Sebastiao. Este no pudo reprimir una sus ojos se avivaban por momentos.adentrarse en el pueblo vecino de sonrisa de satisfacción y le preguntó -Allí estaban las minas de los España. Su sombrero de paja con al niño que cuanto quería por las alemanes. cinta marrón no era suficiente para piedras. Señaló con la cabeza un lugar en ampararlo del sol abrasador de la -Cinco pesetas -dijo el niño. el monte.siesta de la montaña y agradecía la -Concordo -contestó el hombre -¿Y de que eran las minas, José sombra de los castaños imaginando del sombrero poniendo en la mano Benito? -preguntó el hombre que iba la desdentada sonrisa de los erizos. del niño una moneda. al volante.Era fiesta en el pueblo, pero a pesar A estas alturas, la gente del pueblo -¡Eran de wolframio! Las de que las tragedias de la incipiente había hecho círculo en torno al descubrí yo. Un día vino un guerra no habían llegado a aquella portugués y al niño, asombrada del portugués ¡y me dio cinco mil esquina del mundo, el santo no salió precio que había conseguido por pesetas por unas pocas piedras!en procesión ese día debido a la unas piedras. La festividad no -Cinco mil, no, José Benito, ausencia del cura y a la hambruna impidió que cada vecino tomara un cinco. que se vivía desde hacía unos años. saco y saliera al monte en busca de -¿Y tú que sabes? No estabas allí. Algunos vecinos apostaban por una aquel nuevo tesoro impensado. Fueron cinco mil, y con ellas me procesión por las tierras de labranza, En una hora estaban de vuelta con compré mi primera pistola… ¿O vas suplicando por sus cosechas. el saco lleno. Se las mostraron al a decirme tú a mí...?

Al ver las primeras casas del hombre del sombrero que pasó de la -Vale, fueron cinco mil...pueblo, cuando la sombra dejó de más iluminada de las sonrisas a la -Claro que fueron cinco mil. O protegerlo, Sebastiao apuró el paso y decepción más absoluta.. cómo iba a comprarme una pistola se dirigió hacia un grupo de niños - O carallo, isto non é. Nao e isto del nueve corto con cinco pesetas, que jugaban con sus navajas que eu preciso. Ba, ba, ba... merda de ¿estás parva ou que?intentando clavarlas en una puerta de espanhois, fiquem lá, deixen que “Ay señor”, suspiró de nuevo la madera. sexa o raparigo quem vaia embora! mujer, “lo que fuimos y lo que

- Oia, meninhos... ¿Alguén viu somos...”estas pedras? ¿Alguén sabe onde ... La mujer, dirigiéndose al topalas? conductor, le confirmó que se

Sebastiao les mostraba unas El vehículo subía con precaución compró la primera pistola cuando los piedras de color negro y se las por las intrincadas curvas que alemanes se hicieron cargo de las entregó para que las sopesasen. llevaban desde el fértil valle a la minas y dieron trabajo a todo el

Los chicos, que rondaban los doce montaña. Sus ocupantes, serios, pueblo, con Seguridad Social años, se sorprendieron de su peso apenas intercambiaban palabra. Fue incluida. Hasta entonces nadie en el para lo pequeñas que eran, negaron y ella la primera que rompió el pueblo había estado asegurado. siguieron jugando. luctuoso silencio. -¿E logo non te acordas -intervino

- Oia, se topades pedras coma -José Benito, no duermas, que el hombre- que unha noite, o tío Pepe estas, eu pago bem. estamos llegando. o Ferreiro baixou a Verín e á mañán

El portugués siguió pueblo arriba -¿A dónde estamos llegando? - seguinte a parexa da Garda Civil non haciendo la misma pregunta a los preguntó el anciano que estaba a su nos deixou entrar na mina? vecinos que se encontraba a su paso. lado. -Acórdome, aínda a miña nai

Uno de los niños que había dejado -A donde va ser, al pueblo. estivo presa no calabozo unhas de jugar con la navaja, siguió a -¿A qué pueblo? noites por coller minerio. Despois Sebastiao y alcanzándole le dijo que -¿A qué pueblo va ser? ¡Al tuyo! vendeu a mina ós alemás por un él había visto esas piedras mientras -¿Y a qué vamos al pueblo? diñeirón. Comprou outra en guardaba las ovejas. “Válgame Dios”, dice por la bajo Ponferrada pero saliulle falsa. Qué

A Sebastiao se le iluminaron los la mujer, “lo que fuimos y lo que ben lle estivo ó fillo de puta.ojos y pasando el brazo por el somos”. -E a túa irma estaba mala ou hombro del niño, le dijo. -Vamos al entierro de Rosa. morreu de repente? -terció el hombre

- E você como se chama? -¿De qué Rosa? que iba a su lado. - José Benito -respondió el niño. -De mi hermana, ¿de qué Rosa va “Ay señor, o que fomos e o que -Bem, José Benito. ¿E podería a ser? Venimos del tanatorio. nos volvemos”, dijo la mujer

você indicarme onde? - Vaia, morreu túa irmá. mirando las primeras casas del El niño le contestó que era lejos El silencio posterior se cortaba y pueblo.

del pueblo, pero que en casa tenía el chófer por el retrovisor observó alguna. Y salió corriendo en su busca los ojos humedecidos de la mujer y la Orense a tantos de tantos.

César (el autor del blog nuncaestardesilachicallega.blogspot.com, escribe un relato sobre la nostalgia, la memoria y... el wolframio.

Mineros

MARINA FREITAS TORO Y JÉNIFER VALENCIA GONÇALVES

La extracción de wolframio -mineral muy apreciado en la industria de la guerra- supuso, especialmente en los años 40 del siglo pasado, una importante actividad económica en los concellos de Laza, Oímbra, o Vilardevós. Mucha gente trabajó en esas minas de wolframio. Marina y Jénifer nos hablan del wolframio y entrevistan a su tía, María Toro Fernández, que de joven trabajó en una de esas minas, en Bousés.

La fiebre del wolframio

Page 10: Numero 6 LaGaZetaDeTerZero

LA MÁQUINA DEL TIEMPO

Carrilanos: los héroes de las vías

Con cantos anos empezaches a traballar nos túneles?Pois máis ou menos cando tiña 20 - 22 anos.

confianza cos outros. Sempre habia Non, se estabamos cerca de estación, Si. A maioría dos que morreron, foi despois da guerra que antes.algunha pelexa que outra pero pois durmiamos alí, pero se non, por enfermidades que colleron Como afectou a Guerra Civil ó sempre se arreglaban e todos tiñamos unha casa ó lado dos túneles traballando nos túneles. A maioría da voso traballo?faciamos o noso traballo e naide se e dormiamos alí. Para a casa xente notaba que non daba respirado Neses tres anos, do 36 ó 39, non nos

Durante que época traballaches? tiña porque vir a meter con nós. viñamos cada cinco ou seis días e ben e ó cabo dunhas tres ou catro deixaron traballar. Recordo que Eu empecei traballar tres ou catro Foi moi difícil facer as obras? logo tiñamos que marchar. semanas xa falecian. O peor era que viñeron alí uns tipos e nos dixeron anos antes da Guerra Civil e acabei Pois si, porque daquela non había as A comida levabádela vós cada vez estaban sufrindo día e noite por non que empezaba unha guerra, que no ano 48 ou así. máquinas que hai hoxe. Foi dificil que iades a casa ou vola levaban as daren respirado, e daquela non parasemos de traballar ou xa non E ti, fuches por obligación ou porque tivemos que facer todo a vosas mulleres? podiamos levalos ó médico. volviamos vivos para as nosas casas. porque ti quixeches? man. Existían medidas de seguridade Nós primeiro non lles fixemos caso A min naide me obligou. Naquela Que medios utilizabades para para evitar accidentes? xa que pensabamos que era unha época non había moitos traballos facer os túneles? Non. Algúns levaban broma, pero ó pasar un día ou dous onde ir, e como meu pai fora Pois a ferramenta que casco e outros non, pero dende que nos avisaron, viñeron uns traballar nos túneles, tamén quixen ir utilizamos nos hoxe a sempre che podía tocar a homes armados e entón si que nos eu, e entón un irmán meu decidiume diario para facer calquera ti, que caera unha pedra ou fomos para casa. Tamén recordo acompañar. Pero el tivo mala sorte, cousa: un martelo, unha que pasara outra cousa que nós en vez de rebelarnos morreu nun accidente. maza, unha pala, un pico... calquera. Recordo que deixamos aquelo tal e como o Que pasou? Como era o voso traballo morrera un rapaz ó entrar tiñamos e marchamos para a casa sen Caeulle unha pedra enriba e faleceu día a día? nun túnel, nós estabamos replicar. O máis seguro é que si no instante. Foi un golpe moi duro. Pois nos levantabamos escarbando e caera unha chegamos a replicar hoxe eu non Gustábache o traballo de ser p o l a m a ñ á n e x a pedra enriba del e xa estaría aquí, eso asegúrocho eu. E carrilano? empezabamos a traballar. quedou no sitio, morreu algúns que traballaron comigo, que Ó principio non, pero despois xa me Tiñamos un pequeniño no instante. Naqueles foron á guerra, xa nunca volveron...fun acostumando como noutro d e s c a n s o n o q u e túneles había moito E despois da Guerra?traballo calquera. podiamos comer algo pero perigo. Cando fomos de volta, o traballo que De onde eran a maioría dos despois xa te tiñas que pór T i h o x e , p a d e c e s tiñamos feito tiráranolo todo.carrilanos? a traballar rapidamente algunha enfermidade E tiñades moito feito?Onde eu traballaba, os carrilanos para que naide te dixera por causa de traballar Non, non moito.eramos de Navallo, Correchouso, nada e tiveras o día nos túneles? Quen destrozou o voso traballo A maioría das veces viñan elas coa Campobecerros e dalgúns pobos tranquilo sen ningunha pelexa. Bueno, algunha enfermidade do durante a Guerra Civil?comida. Comer comiamos cando máis que estaban cerca de onde pasa Como eran as vosas condicións aparato respiratorio teño, pero non Imaxino que todos os homes que cada un tivera fame, non había hora a vía. laborais? sei se foi por culpa de traballar nos andaban con armas, pero moito posta para poder comer todos Ían moitos homes traballar nos Nós traballabamos dende as 6:30, se túneles. Hai moita xente que non foi tamén non tiñan que facer porque xuntos. Así que todos os días as túneles? non recordo mal, ata que se puña o traballar e tamén padece algunha coma dixen nós levabamos pouco mulleres dos homes que estabamos Na miña familia si, outro irmán foi sol. Tamén traballabamos todos os enfermidade parecida á miña. traballado, pero aínda así, cando traballando alí viñan cos burros a traballar tamén, pero a maioría da días menos algúns que podiamos ir Se fose hoxe, ti volverías traballar chegamos e vimos todo aquelo traernos a comida.xente non quixo, eu creo que porque ver a nosa familia, nas fins de nos túneles? dígoche eu que nos doeu a alma.Tiñas medo de ir traballar ós sabían dos problemas que lles podía semana, pero se había moito traballo Non sei, pero agora a tecnoloxía Como recordas hoxe a vida que túneles?causar despois no futuro. podiamos pasar dúas semanas sen ir avanzouche moito, e xa non hai tanto levaches coma carrilano?Si, bastante. Eu antes de ir xa Levabaste ben cos demais? a casa. Non me acordo canto medo a un accidente. Pódese dicir que ben, con orgullo. So escoitaba que a maioría da xente que A m a i o r í a d e n ó s , c a n d o cobrabamos exactamente, pero si de Que lembras da época de antes da me acordo que cando acabamos a vía ía voltaba moi enferma ou xa non empezamos, non nos coñeciamos, que era moi dificil chegar a fin de Guerra Civil, había conflictos? o primeiro que dixemos foi “grazas ó voltaba, morría por algún accidente pero da maneira en que foi pasando o mes cao pagiña que me daban. Algún conflicto sempre había, pero esforzo de todos, moita xente vai ou enfermidade.tempo, cada un foi collendo Non durmiades en casa, logo? eu creo que houbo máis problemas poder viaxar dun lugar a outro”.Morreu moita xente traballando?

La línea Zamora-Ourense fue una / Túnel doce, túnel doce, túnel de la defender sus derechos laborales. políticos republicanos obligados a boca negra, / la perdición de los de las últimas líneas ferroviarias Otros son sometidos a consejos de t r aba ja r en l a s obras . hombres, de la juventud gallega.construidas en España y la mayor guerra y condenados a muerte o a

Se crea incluso un pueblo, Santa obra de ingeniería realizada en cadena perpetua. Bárbara, que sirve para alojar Galicia. El trayecto entre Puebla de

Las obras avanzan, has ta a los trabajadores; hoy Sanabria y Ourense fue el más completarse por fin. Franco inaugura apenas nada queda de él. complejo y el que más tardó en oficialmente el trayecto el 1 de julio Al llegar la República, los construirse: un trazado a través de las de 1957. El viaje inaugural de Franco presupuestos para las obras montañas, con un tercio del y su mujer Carmen Polo genera una se reducen, las obras pierden recorrido bajo tierra, que constituyó expectación sin precedentes en la r i t m o . L a m e d i d a una auténtica odisea técnica y comarca; cientos de personas acuden desencadena las protestas de humana, y convulsionó la vida de las a la estación de Cercedelo a saludar los carrilanos, gallegos pero zonas por las que pasaba. 15.000 al Caudillo. también de otras regiones de obreros (carrilanos) lo construyeron

España, mineros andaluces desde 1927 a 1957, treinta años de incluso. Entre ellos crece el trabajos y fatigas. Las obras sentimiento de clase obrero; comenzaron en la dictadura de muchos abrazan las ideas Miguel Primo de Rivera, con el mal comunistas y anarquistas. augurio del accidente de tráfico del A u m e n t a n s u s ingeniero-jefe José Fernández r e i v i n d i c a c i o n e s : s u s España, muy cerca de La Gudiña, en manifestaciones paralizan la llamada “curva del ingeniero” (26 Verín: decían de ellos los de mayo de 1927). Hay quien vecinos, con miedo: “¡Que sostiene que fue un asesinato, una veñen os da vía, que veñen os conspiración por parte de los

En 2003 Rafael Cid, interesado en da vía!”. Hay huelga general terratenientes verinenses, que la historia de los carrilanos tras de una semana en toda la temían que el ferrocarril cruzase sus conocer que su suegra fue la niña que provincia de Ourense. Con el propiedades. Sea como fuere, las le dio en Cercedelo un ramo de flores triunfo del Frente Popular en obras empezaron. Para darse cuenta a Carmen Polo, esposa de Franco, en las elecciones de 1936 los de lo difícil de la ejecución, solo hay el viaje inaugural de 1957, estrena el carrilanos tienen esperanzas que ver los seis kilómetros del túnel documental Carrilanos: los túneles de una mejora de sus de Padornelo, realizado con recursos del tiempo, un documental que condiciones laborales. Pero técnicos y tecnológicos muy recrea aquellos años mediante la Guerra Civil empeora las limitados, que tardó ni más ni menos documentos históricos, filmaciones cosas; los carrilanos más que 25 años en terminarse. Alguna de la época, reconstrucciones y, comprometidos políticamente copla popular ha llegado hasta hoy sobre todo, testimonios de los pasan a la acción militar. En sobre ese túnel, el número 12: Tras el fin de la contienda, supervivientes de los trabajos. Un Galicia triunfa el bando “nacional” Túnel doce, túnel doce, túnel de d e s a p a r e c e t o d o t i p o d e vídeo que no hay que perderse, y que de Franco, unos sesenta son mucha largura, / que a más de cuatro sindicalismo, y la mano de obra puede verse además en youtube.mil hombres / tú le has dado sepultura. fusilados sin juicio previo por aumenta con cientos de presos

Las condiciones laborales son penosas: se cobra poco, y además, los

carrilanos deben renunciar a cualquier indemnización ante posibles percances que, por desgracia, son muy comunes. Un carrilano dice. “Aquilo era unha escravitude que hoxe non habería quen a aturara”. Se desconoce todavía las consecuencias del trabajo en los túneles: los carrilanos respiran continuamente el polvo de la montaña que están agujereando. El “mal de la vía” -la silicosis- afecta a los carrilanos; muchos de ellos mueren tras apenas unos meses de trabajo. De la enfermedad apenas nada se conoce, se trata a los enfermos como si tuviesen tuberculosis. El pueblo zamorano de Requejo de Sanabria ya se conoce como Requejo de las Viudas. Los más afectados son quienes viven más cerca de los túneles, ya que no caminan y disminuye así la posibilidad de expulsar el polvo de sus bronquios y pulmones. Dice otro carrilano: “Ós homes

comeunos a vía”.

mortales. Una coplilla reza:En medio de este túnel / hay una

fuente con agua, / sangre de esta buena gente / que atraviesa la montaña.

Con la llegada de la democracia, la memoria de los carrilanos ha tratado de recuperarse Por ejemplo, la asociación cultural “Os Carrilanos” promueve en Campobecerros un monumento-homenaje a todos los carrilanos del pueblo cada 20 de agosto, conmemorando aquel 20 de agosto de 1936 en los que varias decenas de carrilanos fueron asesinados por sus ideas políticas.

La precariedad de los trabajos y la falta de medidas de seguridad también provoca innumerables accidentes, muchos de ellos

ELISEO SANMIGUEL REQUEJO, CARRILANO

La historia de los miles de carrilanos que trabajaron en los túneles de la línea ferroviaria entre Puebla de Sanabria y Ourense no merece ser olvidada. Muchos de ellos eran -pocos viven ya- de pueblos de Castrelo do Val y de Laza, concellos por donde transcurre la actual vía del tren que llega desde Galicia hacia el centro de la Meseta. El recorrido en tren por esos túneles es en realidad un viaje en el tiempo y a la memoria de unos hombres anónimos que en muchos casos, llegaron a perder su propia vida.

Monumento a los carrilanos en Campobecerros

Túnel secundario, construido por los carrilanos

“Un irmán meu morreu nun túnel. Foi un golpe moi duro”Eliseo Sanmiguel Requejo vive na aldea de Navallo, en Laza. El foi un dos moitos carrilanos que traballaron nos túneles. Tania, unha neta súa, faille unha entrevista na que nos conta as duras experiencias que lle tocou vivir.

TANIA PÉREZ SANMIGUEL

Homes que contaron as súas testemuñas no documental Carrilanos: Os túneles do tempo

LaGaZetaDeTerZero pág. 10

Page 11: Numero 6 LaGaZetaDeTerZero

LA MÁQUINA DEL TIEMPO

Contrabandistas: bailando sobre la raia

¿Cuándo comenzó el contrabando? u ocho personas. No podían ser muchos, Después de la guerra civil en España. claro.¿Por qué se empezó con esta práctica? ¿Hay alguna anécdota sobre el Porque las familias eran muy pobres en contrabando?aquella época y no tenían que comer. Sí, una noche mi hermano salió al ¿Con qué clase de productos se contrabando pero mientras una pareja de “comerciaba”? guardia civiles iban a la casa de mi madre Sobre todo con café, pero también con azúcar. para preguntar por él. Mi madre le dijo que él ¿En qué lugares se daba el contrabando? ya tenía dieciocho años y no tenía por qué En la frontera entre Portugal y España; en mi darle explicaciones, podría estar con su pueblo Navallo y con otro pueblo llamado novia. Cuando se marcharon ella fue a Cisterna (Portugal). buscarlo y avisar de lo que sucedía al grupo; ¿Cuándo? ¿Cómo se hacia? como llovía se puso una chaqueta larga, De noche, llevaban los sacos a la espalda o con parecida a la que llevaban los guardia la ayuda de un burro. Iban por el medio del civiles. Por eso, mi hermano confundido por bosque, con mucha cautela para no ser la oscuridad de la noche escapaba de mi descubiertos; se ayudaban de la luz de la luna madre, y mientras ella le buscaba para y a veces iban hasta cuando llovía. avisarle. Al final, se vieron en casa y ella le ¿Quiénes y cuántos iban? echó la bronca. Solo iban los hombres, iban en grupos de siete

La actividad del contrabando surge por bacalao, el azúcar y los lingotes de cobre. la proximidad al pie de la “raia” y su En los años 70 se pasó a los comienzo se remonta a la creación de la electrodomésticos, tabaco, alcohol o nación portuguesa. Los primeros datos de café. Esta fue la mayor época de los que hay constancia son del siglo XV, contrabando, pero este auge relacionados con las ferias en las que se practicaba el intercambio y el negocio con mercancías ilegales.

El ganado fue uno de los productos primordiales de contrabando, seguido de el desapareciendo vino, harina de trigo, sal, cobre, pescado, con la incorporación de España y cera, moneda y otros objetos de valor. Portugal a la Unión Europea, que supuso

Después de la Guerra Civil el la desaparición de las aduanas en los dos contrabando se centró principalmente en el países.

nunca podemos decir que fuese un motor económico, puesto que estos siempre En realidad, aunque siempre hubo fueron la ganadería, la agricultura y la mucho contrabando ocasional, era muy minería. poca la gente que se ganaba la vida con el

contrabando, que acabó

revenderlos. Esta actividad del contrabando contenía un gran peligro puesto que los guardia civiles no hacían la “vista gorda”, y los que la hacían sacaban gran provecho, puesto que se les tenía que sobornar.

E r a n l o s h o m b r e s l o s q u e principalmente salían al contrabando, los gallegos yendo a Chaves, y los portugueses yendo a Verín. Allí compraban productos para luego

La ruta del contrabando de Vilardevós es historias a lo largo de “la Raya”, como se muy conocida. Las localidades que atraviesa llama a la región fronteriza entre España y la ruta son Vilarello, Arzádegos, Florderrei, Portugal. Otros lugares para ver en la Ruta: Terroso, Soutochao, Berrrande y Arzoa; a lo Enxames, localidad desde la cual largo de la misma ascendemos a la sierra podremos ver hornos, divisoria de España y cruceiros, fuentes y Portugal; se puede ver plazas públicas que una planta de energía forman parte del eólica y hay un área patrimonio popular. recreativa. Florderrey, Según informa un con su ermita de la estudio publicado por v i r g e n d e P o r t a s la revista Minius, el A b e r t a s , c u y o s tráfico ilegal de se alrededores, en el mes de centraba en vino, trigo septiembre, amanecen y ganado. Aunque se tapizados de hormigas intentó combatir de muertas; el alto de Sierra todas formas, parece que no tuvo mucho de Penas Libres y el Salto do Cabalo. Y para éxito… En Villardevós han instalado un descansar de esta auténtica aventura nada Centro Audiovisual de Interpretación del mejor que alguna de las casas destinadas a Contrabando, que realiza jornadas sobre Turismo rural.

Genoveva Martínez Fernandez, hermana de Francisco, un antiguo contrabandista de Riós, nos habla del contrabando.

Hoy el contrabando ya no tiene sentido, porque no hay aduanas entre España y Portugal, pero durante muchos años el contrabando fue una actividad habitual entre unos habitantes y otros de la raia. Tanto en Vilardevós como en Riós había contrabandistas que se ganaban la vida comprando en Portugal y revendiendo en los pueblos. Eso sí, siempre de la manera más discreta posible, para que no les cogieran.

ALBA BALBOA Y TANIA PRIETO VILLARINOEl burro fue tradicionalmente el “vehículo” para el contrabando

LA RUTA DEL CONTRABANDO DE VILARDEVÓS

A matanza é un acontecemento típico en Galicia. Nela reúnense familiares e amigos para matar o porco que o dono leva meses cebando.

Normalmente faise ó longo do mes de decembro, comeza cando os homes sacan o porco da corte, agarrándoo cunha corda p o l o f o c i ñ o , d á s e l l e u n t i r o e inmediatamente despois clávaselle o cóitelo no pescozo para que sangue. O sangue reméxeno as mulleres nun caldeiro ata que arrefía. Este sangue usarase posteriormente para facelas denominadas “chourizas do sangue”.

Tras mata-lo porco, os homes teñen que chamuscalo, raspalo e lavalo. Cando está limpo cólganno cunha roldana e ábrenno en canal para retirarlle os órganos. A partir deste momento comeza o traballo das mulleres, que teñen que extremar (separar a tripa grosa da delgada) as vísceras, lavalas e escamalas.

Esa mesma tarde córtanse os intestinos, que se untan con limón, para facer os chourizos, tamén se corta a cabaza e cócese.

No segundo día, coñecido como “día da desfeita”, desfaise completamente o porco separando os xamóns, lacóns, cortando a carne, a cbola, a cabaza e os coiros (pel do porco). Pola tarde fanse as zorzas (mesturando a carne co pemento doce, viño e ouregos).

O terceiro día comézase facendo as chourizas recheas de carne, coiros e sangue, tamén se fan os chourizos gordos recheos de carne e cabaza cocida.

No cuarto día fanse os churizos delgados ou chourizos de verán, e os bandullos (estómago recheo de costela picada).

Durante estes días lévase a cabo un traballo bastante duro, que tódalas tardes se ve recompensado cunha boa merenda a base de chocolate quente e doces.

TRADICIÓNS MILENARIAS A matanzaROGELIO GARCIA LOSADAMAEL GONZÁLEZADRIÁN DA GLORIASONIA FERREIRO

LaGaZetaDeTerZero pág. 11

Page 12: Numero 6 LaGaZetaDeTerZero

GALICIA

gobierno de transición de Arias Navarro. Aboga por una transición tranquila, una amnistía política y por la legalización del partido Comunista, al mismo tiempo que trata de controlar las calles con firmeza, vigilante ante cualquier brote revolucionario.

En 1976 c r eó e l pa r t i do conservador Alianza Popular para presentarse a las elecciones, pero solo obtuvo 16 escaños, con un millón de votos. A partir de ese fracaso, Fraga trata de llevar el partido hacia una ideología más centrista. También participa activamente en la redacción

Manuel Fraga iribarne nació en de la Constitución de 1978.Villalba (Lugo), en noviembre de Tras arrebartarle el centro-derecha 1922. Estudió Derecho, Política y a la UCD de Adolfo Suárez, consigue Economía. En sus primeros años muy buenos resultados en las ejerció de secretario general del elecciones de 1982 que gana Felipe Instituto de Cultura Hispánica, González (PSOE), convirtiéndose en también fue secretario de Educación jefe de la oposición. Deja la Nacional y director del Instituto de presidencia del partido en 1986; por Estudios Políticos. un tiempo es eurodiputado. En 1989

Su primer cargo político relevante se celebra el congreso en el que fue el de Ministro de Información y Alianza Popular pasa a ser el Partido Turismo (1962-1969). Fraga fue de Popular, y Fraga cede el testigo a José los políticos más relevantes del María Aznar.llamado sector “reformista”, frente al Manuel Fraga fue posteriormente sector “inmovilista”. En sus años de presidente de la Xunta de Galicia ministro, Fraga promovió el nada más y nada menos que 15 años desarrollo de la industria turística; de (1990-2005). Su carisma arrolla, y los estos años es el eslogan Spain is gallegos avalan su gestión con varias different! (’¡España es diferente!’). mayorías absolutas. Lleva a cabo una Desarrolló una ley de prensa para dar importante política de proyección de una imagen de tolerancia del régimen. Galicia en el exterior. Finalmente el Algunos dicen que fue él quien, en PSOE-PSG y el BNG le arrebatan el 1969, orquestó una campaña mandato. Fraga se retiró entonces de periodística que trató de disfrazar de la política gallega dejándole el suicidio la muerte de un estudiante. liderazgo del partido a su sucesor

Tras el escándalo Matesa, que Alberto Núñez Feijoo.Fraga contribuyó a airear, destapando Desde marzo de 2008 fue senador públicamente a ministros corruptos, por Galicia, hasta que el 2 de e s d e s t i t u i d o . A b a n d o n a septiembre de 2011 finalmente temporalmente la política y decide anuncia su renuncia a la política. El 15 ponerse al frente de la empresa de de enero de 2012, sobre las 22:30 cervezas El Águila. Años más tarde horas, Fraga muere a los 89 años de regresa a la política, como embajador edad en su casa de Madrid de un paro en el Reino Unido (1973-75). cardiaco al no haberse recuperado de

En el año 1975, fue nombrado una afección respiratoria que tenía Ministro de la Gobernación -lo que desde hacía varios días.sería hoy Ministro de Interior-, en el

Manuel Fraga (1922-†2012)

Su chapuzón en PalomaresEn 1966, siendo ministro de

Información y Turismo, Manuel Fraga quiso demostrar a la población, junto con el entonces embajador de Estados Unidos, que las aguas de esta localidad almeriense no estaban contaminadas .

El saludo al maniquíUna vez, con su afán de saludar a

todo el mundo durante una campaña electoral que solía hacer “puerta por puerta”, llegó a saludar a un maniquí en unos grandes almacenes ante la sorpresa de todos los presentes.

Calabazas a una diva C o n s e r v a d o r y c a t ó l i c o

practicante, Fraga dejó plantada a la mismísima Ava Gardner, una de las actrices más bellas de Hollywood, cuando ella le invitó a tomar unas copas, rechazando la invitación porque estaba “muy ocupado”.

“La calle es mía”Frase que dijo durante su etapa

como ministro de la Gobernación en el gobierno de Arias Navarro.

Más cerveza en el CongresoDijo una vez que s i los

parlamentarios de la República se hubiesen tomado más cañas juntos, no hubiese habido Guerra Civil.

En el 23-F“Ya no aguanto más, disparen

contra mí”, dijo a los militares golpistas, después de pasar varias horas encerrado en el Congreso, junto con el resto de diputados.

“Mi novia es Galicia”Tras el fallecimiento de su esposa

en 1996, a veces se le preguntaba por asuntos de mujeres, y él respondía que su única novia era Galicia.

Fidel CastroUna vez dijo que si se hubiera

quedado en Cuba, adonde emigraron sus padres, "probablemente hoy sería Fidel Castro" sin importarle que éste fuera de izquierdas y él muy de derechas.

Sobre los votantes indecisosEn una ocasión comparó a los

indecisos con las mujeres porque "cuando las preguntas con cuántos hombres se acuestan, nunca dan una respuesta absolutamente certera".

EcologismoLlegó a decir de los ecologistas:

"si por ellos fuera aún estaríamos en las cuevas de Altamira".

“Ni tutelas, ni tutías”Rompió la carta de dimisión sin

fecha que le había presentado José María Aznar, con lo que le daba a este el espaldarazo definitivo para que se convirtiese en líder del PP.

La chaquetaEn uno de sus enfados, abroncó a

su asesor de Comunicación cuando éste le dijo que se colocara bien la chaqueta para una entrevista en televisión."¿Quiere usted hacerme el favor de largarse de aquí?”, le dijo, y, ante la insistencia de su asesor añadió: "¡lárguese!". El colaborador le respondió que hiciera lo que le diera la gana, a lo que Fraga le espetó: "eso es lo que voy a hacer".

Recordamos los momentos más importantes de la vida de Manuel Fraga, fallecido en enero de este año. Un personaje con sus luces y sus sombras, un camaleón de la política que trabajó como ministro de Franco, democratizó la derecha española como presidente de Alianza Popular (precedente del PP) y lideró el gobierno de la Xunta desde 1990 a 2005.

ERO PRIETO

Frases y anécdotas

LaGaZetaDeTerZero pág. 12

Page 13: Numero 6 LaGaZetaDeTerZero

ESPAÑA

La primera víctima metros de altura provocando su derecha endureciendo la dictadura, lo artefactos explosivos con los que concejal del PP de Ermua, cogió el Su primera víctima mortal (s muerte y la de otras dos personas más. que produciría un importante pretendían atentar. tren de las 15.20 horas para volver a su

Tras el atentado los tres ocupantes del distanciamiento del pueblo e incluso trabajo en la empresa Eman vehículo fueron trasladados al un enfrentamiento entre "las dos El asesinato de Miguel Ángel Consulting de la vecina Eibar. A las hospital ya que ninguno de ellos Españas"... En otras palabras, el Blanco 15.30, nada más salir de la estación, falleció en el acto, pero las heridas asesinato de Carrero Blanco fue uno El 12 de julio de 1997 ETA asesinó fue abordado por Irantzu Gallastegi sufridas eran de tal gravedad que de los primeros intentos de ETA para al concejal del PP de Ermua (Vizcaya) Sodupe,Amaya y Nora, y conducido ninguno de los tres sobrevivió. que a España nunca llegase la Miguel Ángel Blanco e hizo estallar hacia un vehículo de color oscuro

se democracia, pero por desgracia para en llanto y rabia a millones de estacionado en una calle adyacente produce el 7 de junio de 1968. El ellos y por suerte para los demócratas, españoles. Los terroristas ejecutaron que también ocuparon Francisco guardia civil José Pardines Arcay no se salieron con la suya... Ni el aquí el experimento del chantaje Javier García Gaztelu, Txapote y Jon, muere en un control de carretera, ejército se sublevó, ni el gobierno se emocional masivo más depurado, y y el (después) fallecido José Luis tiroteado por Txabi Etxebarrieta, que endureció, ni el pueblo llegó a depravado, de su historia. Se trataba Geresta Mujika, Oker. Tres horas más sería abatido durante la persecución enfrentarse... de hacer que España entera se tarde, ETA telefoneó a su radio amiga, posterior. En respuesta a la muerte del identif icara con una víct ima Egin Irratia, para comunicar que “compañero perdido”, el 2 de agosto Los atentados más sangrientos propiciatoria: un chico joven, hijo de Miguel Ángel Blanco sería ejecutado la banda asesina al policía franquista inmigrantes gallegos, buena persona y si el Gobierno no trasladaba a sus Melitón Manzanas, jefe de la brigada concejal de una pequeña población presos a las cárceles del País Vasco político-social de Guipúzcoa, en la obrera. Se trataba de que todas las antes de las cuatro de la tarde del puerta de su casa. ETA proclama que gentes de bien comulgaran con la sábado 12 de julio.ha «ejecutado una sentencia del persona de Miguel Ángel Blanco, le Todo el mundo quería hacer algo pueblo». transfirieran sus sentimientos más para salvar la vida del secuestrado y el

La represión policial tras estos dos nobles y se colocaran mentalmente en ejemplo lo dio el mismo pueblo de la pr imeros a tentados cons igue su lugar. Se trataba de llevar al víctima. A la media hora de difundirse neutralizar las actividades terroristas conjunto de la población española al la amenaza de ETA, los vecinos, durante 1969. Y en diciembre de 1970, banco de pruebas de un chantaje movilizados a través de altavoces por

Los terroristas compraron un se celebra el Juicio de Burgos contra inhumano con desenlace inminente, la guardia municipal, ya ocupaban las semisótano en el número 104 de la 16 miembros de la banda, entre comprobar si podían dividirla y calles, ya gritaban "Todos somos calle Claudio Coello y a partir de allí huelgas y manifestaciones de sojuzgarla, y luego matarnos a todos Miguel Ángel", ya mostraban en alto hicieron un túnel hasta el centro de la solidaridad con los acusados, al un poco con esos dos tiros en la cabeza sus manos desnudas, desarmadas, calzada donde pusieron cerca de 100 mismo tiempo que ETA secuestraba al que acabaron con la vida de su rehén. manos de t rabajadores y de kilogramos de goma-2 que hicieron cónsul a lemán Eugen Beihl . 19.06.1987 estudiantes, de amas de casa y de explosionar al paso del coche de Durante el juicio, los procesados Coche bomba en el parking del jubilados.Carrero Blanco.reconocen su pertenencia a ETA, centro comercial Hipercor de El ejemplo cundió rápidamente por

Fueron acusados del asesinato los exponen sus p l an teamien tos Barcelona. 21 muertos y 45 heridos. toda España; el pueblo desfiló un día etarras José Ignacio Abaitua Gomeza marxistas y obreros y culminan sus 11.12.1987 sí y otro también en los municipios "Marquín", José Miguel Beñarán intervenciones entonando el «Eusko Coche bomba con 250 k. de españoles. ¿Un millón de ciudadanos Ordeñara "Argala", Pedro Ignacio Gudariak», el himno del soldado explosivos contra la Casa Cuartel de serían bastantes, dos millones, tres Pérez Beotegui "Wilson", Javier vasco. Seis de los procesados fueron Zaragoza. 11 muertos y 40 heridos. millones? Se calcula que seis millones María Larreategui Cuadra "Atxulo", condenados a muerte y las penas 29.05.1991 de españoles salieron a la calle durante Jo sé An ton io Ur ru t i coechea impuestas al resto sumaban un total de Coche bomba en el cuartel de la el angustioso compás de espera Bengoechea "Josu" y Juan Bautista 519 años de prisión. Ante la presión Guardia Civil en Vic (Barcelona). colectivo de aquellas 48 horas. Eizaguirre Santiesteban "Zigor", internacional, Franco conmutó las Mueren 10 personas. Transcurrido el plazo, Miguel Ángel todos ellos refugiados en Francia y, en penas de muerte por reclusión mayor. 21.06.1993 Blanco fue asesinado.aquella época protegidos por este país. Explosión de un coche bomba al

Con la muerte de Carrero Blanco El atentado de Carrero Blanco paso de una furgoneta militar en Alto el fuego de ETApodría decirse que se acababa El día 20 de diciembre de 1973 el Madrid. Siete muertos (seis militares Tras mas de 50 años de asesinatos y definitivamente el régimen franquista Presidente del Gobierno Luis Carrero y un civiL) y 36 heridos. violencia, la banda terrorista ETA y eso lo sabía muy bien ETA, como Blanco se dirigía a su domicilio anunció a las 19 horas del día jueves también sabía que con este asesinato después de oír misa en la iglesia de 20 de octubre de 2011 el abandono Según reza la sentencia de la se granjearían ciertas simpatías por San Francisco de Borja, en Madrid, y definitivo e incondicional de la lucha Audiencia Nacional dictada el pasado parte de los contrarios al régimen de al llegar a la calle Claudio Coello, armada.año, el 10 de julio de 1997, después de F r a n c o . A l m i s m o t i e m p o esquina a Maldonado, una inmensa ETA deja atrás 829 asesinatos y 84 comer en su casa, Miguel Ángel conseguirían que el ejército y el explosión lanzó al coche en que Desde 1969, 36 miembros de ETA secuestros.Blanco Garrido, de 29 años, gobierno se posicionasen aún más a la viajaba a una altura de más de veinte han muerto mientras manipulaban licenciado en Empresariales y

egún datos del Ministerio del Interior; algunas fuentes señalan que la primera víctima mortal de ETA fue la niña de 18 meses María Begoña Urroz Ibarrola, alcanzada por una bomba colocada el 28 de junio de 1960 en la estación de Amara, San Sebastián)

13.09.1974Explosión de un artefacto en la

cafetería 'Rolando' de Madrid. Mueren 12 civiles.

29.07.1979ETA coloca sendos artefactos en

dos estaciones de trenes de Madrid. Mueren ocho personas: cinco civiles, un guardia civil y un miembro de la Policía Nacional.

15.07.1986Coche bomba en la Plaza de la

República Dominicana de Madrid, al paso de un convoy de la Guardia Civil. Mueren 12 agentes.

11.12.1995Estalla un coche bomba al paso de

un furgón militar en Vallecas (Madrid). Mueren seis civiles que trabajaban para la Armada.

Bilbao, 31 de julio de 1959. Un grupo Guipúzcoa, Navarra (en España), Lapurdi, celebración de su I Asamblea en el de estudiantes radicales disidentes del Baja Navarra y Zuberoa (en Francia). monasterio de Belloc (Bayona, Francia), colectivo EKIN (nacido en 1952 para Su primera acción violenta se produce donde se presenta como «Movimiento reaccionar contra la pasividad y el el 18 de julio de 1961: el intento fallido de Revolucionario Vasco de Liberación acomodo que en su opinión padecía el descarrilamiento de un tren ocupado por Nacional». El grupo rechaza cualquier Partido Nacionalista Vasco) funda Euskadi voluntarios franquistas que se dirigían a colaboración con partidos o asociaciones Ta Askatasuna (Euskadi y Libertad). Es el San Sebastián para celebrar el Alzamiento. no nacionalistas vascas y apuesta por una nacimiento de ETA, una alternativa En estos primeros años, la policía fuerte campaña proselitista. Es aquí ideológica a los postulados del PNV con persigue a sus miembros, que se dedican a cuando se autodefinen como una cuatro pilares básicos: la defensa del colocar pequeños artefactos sin apenas «organización clandestina revolucionaria» euskara, el etnicismo (como fase consecuencias, hacer pintadas de «Gora que defiende la lucha armada como el s u p e r a d o r a d e l r a c i s m o ) , e l Euskadi» (Viva Euskadi) y colocar medio de conseguir la independencia de antiespañolismo y la independencia de los ikurriñas (nombre de la bandera oficial del Euskadi.territorios que, según reivindican, Pais Vasco). Las bases de la organización pertenecen a Euskadi: Álava, Vizcaya, se consolidan en mayo de 1962, en la

ETA de principio a fin

ALEJANDRO PÉREZ E IVÁN VILLARINO

El 20 de octubre de 2011, la banda anuncia mediante un comunicado “el cese definitivo de su actividad armada”. Las reacciones de partidos políticos, asociaciones de víctimas, fuerzas de seguridad... han sido variadas. Unos son escépticos, otros optimistas. Nosotros te contamos las claves y momentos más importantes de la historia de ETA.

LaGaZetaDeTerZero pág. 13

Page 14: Numero 6 LaGaZetaDeTerZero

DEPORTES

M a r í a : P a r a e m p e z a r María: ¿Con cuántos años Pero bueno, de momento siguen perjudican. Me deshice de los cada marca, y contamos que hay agradecerte que aceptaras la ganaste el primer título? pudiendo más las ganas de correr lácteos, que me gustaban bastante, seis o siete marcas... Así que había e n t r e v i s t a p a r a n u e s t r o Pues fue en el 93, así que tendría que lo mal que lo pasas entonces. pero me recomendaron eliminarlos la posibilidad de haber 20 o 22 periódico... ¿Cómo empezaste en nueve años. Fue en Galicia, el María: ¿Pensaste alguna vez en de la dieta; mucha fruta, mucha pilotos oficiales, lo que pasa es que el mundo del motocross? primer año que empecé a correr que tirar la toalla y abandonar el verdura y comer variado. ahora todo se unió en una categoria Bueno...mi padre también era un quedé tercero. Pero el primero motocross? Dani: ¿Hace falta estar en buena única, digamos como MotoGP que aficionado de las motos, a mí madre importante fue gané el campeonato Sí, muchas veces, pero bueno, es un condición física para manejar es la mas importante; entonces las también le gustaban. Mi padre tuvo de Portugal. ciclo del deportista, en los una moto de motocross? marcas siguieron teniendo dos que esperar a ganar dinero para Dani: ¿Cuál fue tu Para manejarla a nivel pilotos fuertes en esa categoría y se comprarse una moto y dedicarse un inspiración para el aficionado bueno... La redujo el número de pilotos poco de manera semiprofesional, motocross? c o n d i c i ó n f í s i c a oficiales y quedaron en torno a seis-así que trabajaba y de vez en cuando Pues bueno, es un siempre te ayuda para siete, entonces cuesta mucho entrenaba e iba a alguna carrera... deporte que te tiene todo, te va a mantener hacerte un hueco en ese grupo. Me tuvieron muy joven, mi madre que gustar mucho más despejado, más También las condiciones de ahora tenía 16 años, mi padre tenía 19 y mi p o r q u e e s m u y constante... Pero no se no son las de antes: antes se vendían padre siguió corriendo hasta que sacrificado, pierdes requiere una condición en España 20.000 motos y ahora se cumplí los seis años y me mucho tiempo de estar física excepcional; pero venden 400, entonces las fábricas compraron una moto de gasolina. c o n l o s a m i g o s , ahora mismo para no pueden apoyar tanto como Como me gustaba y vieron que se muchas fiestas de competir a un alto nivel apoyaban antes; si no apoyan las me daba bien, pues a los seis años, cumpleaños, muchos tienes que pensar que fabricas, las marcas de ropa ni las que es la edad mínima para correr, viajes, pierdes clases... h a y m u c h a marcas de ruedas tampoco. Si no se m e c o m p r a r o n u n a d e 5 0 Entonces te tiene que competencia. venden motos no se vende nada, en centímetros cúbicos de gasolina y gustar mucho, yo me D a n i : ¿ P r a c t i c a s nuestro sector me refiero, y empecé a correr aquí en Galicia. pasaba el día viendo algún deporte aparte entonces bajó todo lo que es Dani: ¿Cuál fue tu primera moto? c a r r e r a s d e del motocross? patrocinio y cuesta cada vez más, Una Italget de 50cc, bueno la americanos, en las que Sí, me gustan mucho por eso la decisión de irme a Brasil y primera de batería fue una Fever veía a mis ídolos y los deportes de riesgo, salir fuera de España.como las que hay ahora pero la claro, quería imitarlos. me gusta el snow, el Dani: Económicamente, ¿cuesta primera de gasolina fue esa, una También tenía de descenso, el BMX. mucho correr como profesional?momentos duros todo se te viene moto italiana muy básica. Ya no se inspiración a mi padre porque También practico mucha bicicleta Sí, mucho. Ser profesional de abajo. Lo bueno es que dura poco fabrica, y era muy barata, de las dentro de lo que cabe iba bastante de montaña, natación... Los motocross a ámbito nacional porque en cuanto te dan la mínima pocas motos pequeñas de gasolina bien y hacía buenos resultados y mi deportes de riesgo me gustan todos, costaría en torno a unos 30.000 posibilidad de decir “tranquilo que que se podían comprar... meta era alcanzarlo lo antes posible y si llevan motor más aún. e u r o s a l a ñ o y a á m b i t o no es tanto como parece” o Dani : ¿Recuerdas a lguna e intentar mejorarlo, hasta que lo María: Tal y como están las cosas internacional de 120.000 a lo que te cualquier mínima esperanza que te anécdota con ella? conseguí... ¿crees que el motocross llegará a quieras gastar...dan de que puedas volver a llegar, ya Sí, recuerdo que era muy mala y que María: ¿Se gana dinero?cada vez que íbamos a andar, a la Se puede ganar mucho dinero como media hora o así se rompía siempre corredor si entras en un campeonato y entonces me cabreaba y bueno, al fuerte como es EE.UU., Brasil, final me cambiaron la moto rápido Australia, Inglaterra... En el jejej. mundial ahora mismo están para María: De toda tu trayectoria, ganar dinero los cinco o seis ¿con qué momento te quedas? primeros, pero el resto son gente Pues me quedaría con el año 94 joven de familia rica o que llevan un porque fue un año muy bueno para sponsor y pagan a un equipo para mí. Fue mi primer año en 60 cc en el correr y tener una plaza en ese campeonato de España y quede mundial. Entonces se puede ganar tercero, quedé campeón de Portugal mucho dinero pero también se y campeón gallego. Aparte ya corría puede gastar mucho jejej.en una categoría también superior Dani: ¿Qué consejo le darías a un en la que hice tercero en Galicia y chico de 15 años que quisiera décimo en España, lo que estaba iniciarse en el motocross?muy bien para la edad que tenía. A los 15 años es una edad que Después el 2002 también fue un todavía no es mala. Sobre todo ser buen año a nivel profesional pues constante en todas las cosas, tanto Dani: ¿Cuál fue el peor momento te empieza otra vez el gusanillo y ser algo en España?acababa de dedicarme al 100% al en la vida como en el deporte, de tu carrera? vuelves a querer llegar al máximo. Ahora mismo en España está la cosa motocross, había dejado de estudiar comprar una moto adecuada a el, a Todas las lesiones marcan un antes y María: ¿Tienes alguna dieta a muy complicada, antiguamente y quedé campeón de España de los 15 sería dependiendo de la un después. Siempre me lesioné seguir? digamos que las fábricas apostaban supercross, campeón de España de estatura, una 85 cc o una 125 cc, cuando estaba en el mejor momento Bueno, tampoco una dieta estricta: mucho más, había normalmente dos motocross, tercero de Europa y depende si va a iniciarse a nivel físico y bueno, quizá la del 2005 del sigo una alimentación equilibrada, o tres pilotos en cada categoría y eso campeón gallego... Fue un año muy semiprofesional o amateur, o si se hombro o la del 2009 de la pierna, variada, e intento no abusar mucho significa que había seis pilotos bueno. va a dedicarse profesionalmente.que fue bastante grave, en el 2011... de los productos que sé que me oficiales pagados por fábrica en

“Tener una buena condición física te ayuda en todo”ADRIÁN GARRIDO: CAMPEÓN DE ESPAÑA DE MOTOCROSS Y SUPERCROSS

Adrián Garrido (Verín, 7/2/1984) lleva compitiendo con una moto de cross desde los seis años. En las diferentes especialidades del cross (motocross, supercross, enduro...) ha sido campeón gallego varias veces, campeón de España, de Portugal... Adrián ha saboreado las mieles del éxito, aunque también se ha roto varios huesos, pues este -por si alguien lo dudaba- es un deporte de bastante riesgo. Pero nada le ha detenido, y Adrián tiene incluso su propio club de fans. Ahora compite para un club de cross en Brasil, pero no olvida sus orígenes, pues ha sido, junto con el motoclub Motomeda, el impulsor del circuito que este año se ha construido en Cabreiroá, y en el que pretende instaurar una futura escuela de pilotos.

MARÍA JOSÉ FALGUEIRA Y DANI PÉREZ

Adrián, en circuito de Cabreiroá (Fotos cortesía de MOTOMEDA)

JOSÉ MANUEL GÁNDARA, PRESIDENTE DEL MOTOCLUB MOTOMEDA

¿Cómo surgió la idea del circuito? nos hizo apostar claramente por el circuito favorable, igual que el ayuntamiento de El circuito de motocross, más que una en Cabreiroá. Ver ín , a l que ag radecemos su idea, es una necesidad que teníamos para ¿Cómo se han desarrollado las obras? colaboración y disposición en todo, y a poder practicar nuestro deporte. ¿Habéis tenido muchas dificultades? varias instituciones autonómicas para Estuvimos barajando varios lugares en la El diseño del circuito requiere una conseguir que se nos apruebe el proyecto provincia y después de probar y ver planificación larga en la que tenemos que y ser así el primer circuito permanente de terrenos en varios ayuntamientos, nos valorar un montón de circunstancias. Lo la provincia. Las obras finales contemplan decidimos por Cabreiroá. Verín nos primero es definir el trazado físico de la el acondicionamiento de varias zonas pareció el sitio ideal por varios motivos. pista, así como los accesos para el público nuevas, aparcamientos, boxes y gradas, y La cercanía de la ciudad nos permite y servicios necesarios para poder las llevaremos a cabo cuando tengamos disponer de una amplia oferta de servicios organizar carreras. Trabajamos para todas las autorizaciones, así como las como hoteles, gasolineras, restaurantes, homologarlo con la normativa europea, lo recomendaciones de los técnicos.tiendas y demás servicios que nos dan la que nos permitirá poder pedir carreras de ¿Cuándo empezará a haber carreras?posibilidad de poder organizar carreras de cualquier campeonato, tanto nacional La intención es inaugurar en septiembre el ámbito internacional donde el numero de como europeo. Tenemos que ver como se circuito, con un fin de semana de carreras pilotos y sus equipos es muy alto. comporta el terreno en relación a la con tres disciplinas: una carrera de quads, También la cercanía con la autovia A6 y climatología, tanto cuando llueve como una prueba de trial y una carrera de con Portugal nos hace creer que el sitio es cuando esta muy seco. Hemos tramitado motocross de ámbito gallego. Un fin de muy accesible al público. Por último la permisos a Fomento, por la cercanía con la semana de diversión...amistad y el buen hacer de Adrián Garrido autovía, y nos ha contestado de modo Instalaciones del circuito de cross de Cabreiroá (en blanco, la pista de competición)

“El de Cabreiroá será el primer circuito permanente de la provincia”

LaGaZetaDeTerZero pág. 14

Page 15: Numero 6 LaGaZetaDeTerZero

¿Por qué te decantaste por el futbolístico? El partido más importante para mí fue Chaves en vez del Verín? Tres días a la semana, ¡y los partidos sin duda un derbi entre Flaviense - En una fiesta de un pueblo jugué, al claro! Además entreno dos días a la Chaves, en el que l legamos finalizar me propusieron ir a jugar allí semana en el gimnasio. empatados 2-2 a los dos últimos y sin ninguna duda, acepté. ¿Alguna vez tuviste una lesión minutos y después de un gran pase, ¿Te gustaría a llegar a ser un grave que te impidiese jugar a lo marqué rompiendo las tablas en el profesional, o lo ves solo como un que más te gusta? marcador, el equipo se volcó encima hobby ? Tuve varias, pero la más grave fue la de mí .Al fútbol no se juega para ganar del ligamento cruzado anterior de la ¿Qué sientes jugando al fútbol?dinero, eso es secundario; el fútbol es pierna derecha; estuve un año y medio Siento que hago lo que más me gusta, un hobby con el que disfruto aunque fuera de los terrenos de juego. disfruto, mejoro y lo más importante, siempre querré llegar a lo más alto. ¿En que posición juegas? me divierto.¿Si llegaras a ser una estrella, en Soy un jugador que desempeño varias ¿Cuál es tu máximo número de que equipo te gustaría jugar? posiciones, entre ellas delantero, goles?En el F.C. Barcelona, pero siempre me media punta y medio izquierda. Mi máximo número de goles fue en gustaría retirarme en el Chaves. ¿ E n c a j a s t e b i e n c o n t u s los infantiles con 27 tantos.De los grandes del fútbol, ¿a quién compañeros lusos? ¿Qué cosas crees que deberías tomas por ejemplo? ¿Por qué? ¡Sí,muy bien! Hice muchos amigos y mejorar en tu juego?Sin duda, Leo Messi y Ronaldinho, conocí a mucha gente de allí. Siempre he pensado que tengo que son jugadores que en momentos ¿Sabes si algún otro equipo está superarme día a día, en todos los clave, siempre deciden los partidos y interesado en ti? aspectos.me identifico con ellos por intentar No, al menos la junta no me lo ha Y por último, ¿participas en alguna marcar siempre la diferencia. dicho. liga o torneo? Si es así, ¿en qué ¿Cuánto tiempo entrenas? ¿Haces ¿Qué partido fue el más importante puesto vais?algún otro entrenamiento fuera del o emotivo para ti? Sí, en la liga juvenil, actualmente

DEPORTES

Ero, un baronceliano de 16 años de edad,viste con orgullo el dorsal 14 del G.D. Chaves. Juega desde que era un niño, está federado desde los 11 y persigue su sueño entrenando día a día con fuerza e ilusión.

“Tengo que superarme todos los días, en todos los aspectos”ISABEL ÁLVAREZ Y LIDIA VEIGA

ELLOS juegan...

Cuándo eras más pequeña, ¿te ¿Tienes algún equipo en España en q u e a p r o v e c h a r t o d a s l a gustaba jugar al futbol? el que te gustaría jugar? oportunidades que te da la vida.Sí, me gustaba. Estoy muy contenta en el Ponte, y no ¿Con qué edad empezaste a jugar hay demasiados equipos en el fútbol-al fútbol? sala femenino. Hace tres años me Desde muy pequeña, desde los cinco ofrecieron ir para el equipo de fútbol o seis años. del Rayo Vallecano y del Atlethic; me

pagaban todo, pero mis padres no me dejaban ir, mi madre básicamente...¿Sientes que fue una oportunidad

¿De qué jugabas?De jugadora y de portera.¿Notaste que en el colegio te e n c a s i l l a b a n , t e m i r a b a n diferente?No, la verdad.

¿Qué es lo mejor que te ha pasado jugando al futbol?Pues tener la oportunidad de jugar en un equipo federado.

¿Cómo tomaste la oportunidad que te dieron para entrar en el Ponte?

perdida?Pues se enteraron de que el Verín se

Perdida no, pero podría vivir haber iba a deshacer y que en él yo no tenia

vivido una experiencia...salida ninguna; me llamaron para ir a

¿Cuál es tu mayor sueño? Entonces, ¿serías capaz de irte y jugar para el “B” y este año me

Llegar a la selección española. dejar aquí a toda la gente que te ascendieron para el “A”. ¿Qué le dirías a todas aquellas

quiere?chicas a las que les guste jugar al

Viéndolo así no, pero tendría que futbol?

pensarlo mucho; quieras o no dejas Que no perdieran la oportunidad y

aquí a mucha gente que conoces y te que no se rindan fácilmente por la

¿Eres buena perdedora? vas a un lugar donde no conoces a discriminación que hay entre futbol

No [risas]. nadie. Pero solo se vive una vez y hay femenino y masculino.

entraras en División de Honor? Pues esguinces muchos. Sí, jugué con Pues bien. un dedo roto y con esguinces ¿Son los que más te apoyan? también. Cuándo tengas 18, ¿vas a seguir Sí, mis padres, mi familia y todo el ¿Cuántas veces entrenáis? jugando?equipo. Martes, jueves y viernes. Los lunes Sí, me voy a vivir para Orense que me ¿Has ganado alguna medalla tengo clase por la tarde. dan piso y me buscan un trabajo.jugando al fútbol? ¿Puedes fumar, beber...? ¿Qué expectativas tienes para el

¿Jugabas con chicas en los recreos? Muchas , la primera fue aquí con el No, y de cosas mayores ni pensarlo, futuro?No, porque no había, solo había Verín, hace cuatro años. porque me hacen pruebas de drogas Pues espero nunca dejarlo, y que chicos... ¿Tienes alguna medalla de la que te cuando competimos, y si damos pueda llegar mss lejos.¿Tu primer juguete fue una barbie ¿Te pagan bien, podrías vivir de o un balón de futbol? esto?Un balón de futbol. Vivir lo que se dice vivir, pues no, ¿Tenías más hobbies aparte del porque del fútbol nunca se puede fútbol? vivir, y menos en el femenino porque Pues no. no está tan valorado como el de los

hombres.¿Qué estás estudiando ahora?El PCPI.¿Quieres estudiar algo más en el futuro?Quiero estudiar algo que tenga que

¿Tu hermano tiene celos de que ver con el deporte, de hecho mi juegues tan bien al fútbol? entrenador me está animando mucho.Sí, mi hermano estaba celoso de que ¿Crees que hay machismo en el yo viajara y jugara al futbol; se fútbol?apuntó pero no vale para eso [risas]. Pues sí, como te dije antes está mucho

menos valorado el femenino.¿Crees que las mujeres pueden jugar igual que bien que los hombres, o están un escalón por

¿Por qué te marchaste del Verín? debajo?Porque se deshizo el equipo, por Pueden jugar incluso mejor que los problemas que hubo. hombres.¿Echas de menos a tus compañeras ¿Crees que hay pocos apoyos por del Verin? parte de la administración, de los Claro que sí. medios de comunicación al fútbol

femenino?Pues por ejemplo, nosotras casi no

sientas especialmente orgullosa? positivo quedamos dos años sin jugar.salimos en la tele, y protestamos

La que gane en la selección gallega, ¿Existe dóping en el fútbol sala?porque el fútbol sala masculino sí

fue la primera que gane a gran nivel. No porque esta muy controlado.salía en Marca TV pero no nos

¿Ante cuánta gente llegaste a hicieron caso.

disputar un partido?No sé un número exacto. ¿Tienes algún ídolo o alguien que te

En el equipo en el que estás, ¿hay ¿Llevas algún amuleto? inspire?

algún rango de edades para jugar? No, pero tengo la manía de tocar los Ahora mismo la portera que me está

Pues no, la verdad. Se puede jugar tres palos y colocar la portería. entrenando todos los días.

con cualquier edad a partir de los 16 ¿Cuántas veces te lesionaste?

años.¿Jugaste estando lesionada?

¿Cómo se tomaron tus padres que

... y ELLAS también...

ERO PRIETO

NOELIA PALACIOS, JUGADORA DE FÚTBOL SALA DEL PONTE OURENSE DIVISIÓN DE HONOR

“Las mujeres pueden jugar incluso mejor que los hombres”Noelia nació en Ourense el 12 de mayo de 1995, y vive en Verín. Desde muy pequeña empezó a jugar al fútbol en el Verín Fútbol Sala y ahora ha tenido la oportunidad de estar en División de Honor -la máxima categoría del fútbol sala femenino- como portera en el Ponte Ourense.

ELISA DOS SANTOS, MARÍA FDEZ. VEGA Y ANDREA RIVERO

LaGaZetaDeTerZero pág. 15

Page 16: Numero 6 LaGaZetaDeTerZero

PROTAGONISTA

Nacido en Margate (condado de Kent, leste de Inglaterra) hai 45 anos, David John Leadbeater chegou a Laza en 1993, despois de dar moitas voltas polo mundo. Xunto coa súa compañeira Charo, construiu un fogar en Carraxoó, unha aldea que estaba abandonada ata que chegaron eles. O seu estilo de vida é sinxelo e respetuoso coa natureza: unha horta ecolóxica para comer, paneis solares para obter enerxía... Gáñase a vida co seu rebaño de ovellas, e dende hai uns meses, é concelleiro do BNG, feito que lle deu en tódolos xornais galegos un protagonismo do que foi o primeiro en sorprenderse. Citámonos no bar “O descanso do peregrino”, lugar axeitado para falar cun home que fixo a súa particular peregrinaxe, dende unha cidade costeira de Gran Bretaña ata unha aldea rural de Galicia. Na súa viaxe cambiou o te polo café, o inglés polo galego Home pausado, tómase o seu tempo para contestar as preguntas que lle fai unha reporteira moi especial, a súa filla Ione.

.

DAVID JOHN LEADBEATER

IONE LEADBEATER

Q u e a n o s t i ñ a s c a n d o coñezo, que tampouco podo retirarse do proxecto común, eu marchaste de Inglaterra? Por aportar cousas en campos que pódoo entender, pero o espacio que deixaches a túa terra natal? descoñezo. político nacionalista non é tan Saín de Inglaterra a primeira vez Que opinas da importancia que É fácil compaxinar o traballo de grande coma para que caiban dúas c o n 1 8 a n o s e m a r c h e i se lle deu á nova ? concelleiro co día a día ? ou tres forzas políticas. A min esta d e f i n i t i v a m e n t e c o n 2 1 . Unha chorrada. O rebumbio Non. O traballo de concelleiro s i t u a c i ó n d e c e p c i o n o u m e ¿Motivos? Varios: curiosidade, colleume completamente por comería a tres ou catro persoas bastante.inquedanza, fracaso académico... sorpresa, non me parecía nin que coma min; para facer de verdade Daquela non tiña ganas de fora noticia. So espero que cando un traballo importante fai falla meterme en nada serio e viaxar non era moi serio... Como chegaches a Laza? Un día, tocando a flauta na rúa en Santiago, atopei un rapaz que coñecera en Italia, xa uns anos

haxa un t rabal lo pol í t ico moita adicación, porque a vida atrás. Fun ata Pontevedra con

verdadeiramente feito poida ter política no pueblo móvese todos eles, faláronme de que estiveran

tanta cobertura nos medios, e non os días e a todas as horas. So estar vivindo un verán nun pobo

polo simple feito de ser inglés. ó tanto do que sucede cada día no abandonado de Laza que era moi

Cales son os teus obxectivos concello require un esforzo bonito. Despois fixen amistade con outra xente da Coruña e un día dixeronme que ían ver a unhas amigas que se instalaran en Carraxoó, e me dixen “vamos”, e fumos e despois quedei. Que che fixo quedar? Pois Charo, a túa nai, sobre todo [risas], e despois un sentimento de oportunidades infinitas, u n p o b o t o d o abandonado, ninguén por ningún lado, todo por facer... Despois duns anos de v iaxe chega un momento no que queres desenvolver un proxecto, ver coma os esforzos dan f r u t o . . . C a r r a x ó semellaba un sitio ideal para todo iso. Que fixo que te uniras o Bloque Nacionalista Galego ? Sobre todo convenceume a calidade humana do BNG local.Pensaches algunha vez q u e a c a b a r í a s n a política ? Non, no, polo menos non ata hai moi poucos anos.

coma concelleiro? importante. Lembro unha ocasión hai seis ou Pois o primeiro será facer unha Que opinas sobre os desacordos oito anos no concello, puxemonos oposicion forte, e o segundo será que hai dentro do Bloque ?alí a bromear coas traballadoras resaltar a importancia do sector É unha cuestión complexa, pero o que no 2012 a miña muller sería primario como medio para un que está a pasar é unha cousa moi alcaldesa... Era en broma, pero futuro mais próspero para Laza. pouco afortunada. En xeral, aquí e creo que xa se vislumbraba unha

necesidade de involucrarse máis nas cousas do lugar. Logo o feito de estar disconforme co que se estaba a facer e a creencia de que as cousas podianse facer mellor fixo que me decidira. Non se ve un camiño doado, pero en todas partes, penso que as

se os recursos naturais non se maiorías deberían ser máis explotan adecuadamente, na sensibles ás opinións das miña opinión non hai base. A minorías; o feito de ter máis do agricultura, a explotación 50% dos votos por exemplo non multifuncional do monte son as dá dereito a non escoitar as chaves do desenvolvemento aquí. opinións dos demáis. Pero Claro que eu falo do que eu máis tampouco me parece correcto

últimos tempos renunciou o que ser mellor ou peor pais que outro fora o portavoz durante moito calquera, so que a politica débese tempo. practicar dende a cercanía.

Presentaríaste á alcaldia ? En principio non.Por que non? É moita responsabilidade, non me

Es dos poucos estranxeiros que sinto preparado para tanto, imos en Galicia chegan a ser ver primeiro como vai a cousa de

concelleiro.Que cousas cambiarías do teu concello ? Sen ofender a ninguén, quizá intentaría cambiar a idea xeral que ten a xente de que esto vale pouco,

concelleiros. Que sintes ó porque Laza vale moito.

respecto? Hai poucos cartos para realizar

Pois estráñame bastante que non ideas ?

haxa máis estranxeiros. Calquer Si, e tampouco vale andar sempre

persoa que ten un proxecto de a pedir, traelo todo de fóra. Hai

que intentar reordenar o que hai para que dea máis. Q u e q u e r e s d i c i r exactamente?Si, aquí si que hai unha critica de como se leva a politica actual: estase a mirar para fóra esperando que chova, e non, é unha cuestión de facer as cousas millor dende aquí para fóra, do que nós podemos ofrecer. A s i tuación demografica aquí é crítica, podemos esperar a que veña máis xente de fóra e que se establezan aquí, pero o que ten que haber é un rexurdimento dende aquí.Cres que ser estranxeiro pode ser unha ventaxa ou un inconveniente ? Ten ven taxas e t en i n c o n v e n i e n t e s . A s ventaxas son que me fan entrevistas sin vir a conto [risas], e a desventaxa é a falta de cultura xeral de fondo: coma eu non me formei en Galicia, hai cousas que non entendo, ou o entendemento que podo ter é intelectual, non

vida dentro dun pais debe ter visceral.representación e a posibilidade de Eso pode ser positivo...sustentar politicamente o seu pais. Non se sabe, pero bueno, tamén Non son o primeiro estranxeiro pode levar a un conflicto que que chega a concelleiro, pero si o poderiamos evitar, non sei, de primeiro inglés no Bloque. momento vaime ben.

É difícil ó ser estranxeiro identificarte coa realidade dos paisanos ?Non, eu creo que me identifico bastante ben, seríame moitisimo

Casa ben o nacionalismo do máis difícil facer este labor en Como reaccionaches ó saber BNG co feito de ser estranxeiro? Inglaterra, porque hai moito que eras concelleiro? Si , porque eu entendo o tempo que non vivo alá.Home, a posibilidade xa estaba aí nacionalismo coma unha forma Por que cres que a xente esta tan dende cando fun na lista do BNG mais cercana de tentar solucionar descontenta coa política ? nas eleccións municipais. Tralo os problemas, pero sen ningún A política sempre vai ser primeiro momento renunciou o matiz patriótico. Non por ser necesaria para elixir os criterios rapaz que ía terceiro, e nos nacionalista creo que Galicia debe sobre os cales se formalizan as

“Hai que cambiar a idea xeral que ten a xente de que esto vale pouco, porque Laza vale moito”

O INGLÉS DE CARRAXOÓ, CONCELLEIRO EN LAZA

“Non é só andar a pedir fóra, esperar que chova. Hai que facer as cousas mellor dende dentro”

“Aquí hai moitas posibilidades se optamos pola explotación sostible dos nosos recursos naturais”

LaGaZetaDeTerZero pág. 16

Page 17: Numero 6 LaGaZetaDeTerZero

decisións nun sistema complexo. Se hai que decidir como facer as cousas, aí está a política; as decisións teñen uns elementos sobre os que hai que discutir. O problema é cando a política se converte nun fin en si mesmo, deixa de ser o que ten que ser. Entón a xente a ve coma unha actividade allea. Eu creo que en moitos casos estamos nesta situación. Ademais a propia complexidade do sistema fai que o cidadán de a pe se sinta fóra da política: requírese m o i t a a d i c a c i ó n p a r a desempeñar a política, e ese feito fai que o político se despegue un pouco da realidade. En resumo, a política é necesaria, non como un medio en si mesmo, senón coma unha ferramenta coa que decidir sobre o que hai que decidir.

sempre os valores iniciais ? perspectiva, tamén vese certo houbera unhas actividades que Ou incauto [risas]. Os que pensan E moi dificil que non sexa así, r e x u r d i m e n t o : a t e r r a xerasen ingresos, ninguén falaría moito as cousas acaban por non porque tamén se mete un en cousas revalorizouse algo e hoxe hai dos costes dos servicios porque se facelas. Eu vin a Laza non porque o que descoñece, mesmo pode ter explotacións que hai dez anos non prestarían sen máis. tivera meditado, simplemente as ideas erróneas sobre como son as había. E os teus pais, que dixeron cando circunstancias déronse así, non o cousas. Pensas que non é obxectivo ese decidiches quedar nunha aldea escollin. Ademáis, é moi pouco Tes medo ás críticas? sentimento de pesimismo, de que recóndita de Galicia? probable ter a seguridade absoluta Se non queres ser criticado non te o rural está a morrer? Pois eu creo que pensaban que de que as nosas decisións e

opinións son certeiras. Cres no destino?Non, o destino non, son as cousas que se fan día a día, as pequenas decisións as que che levan a un sitio ou a outro.Cando chegou un inglés aquí e quedou a vivir, que pensou a xente?Que, buenoooo... [risas]. Ninguén pensou que eras un rariño, que estabas tolo? Probablemente si, e a verdade, ninguén pode dicir que non tiveran razón [risas].Pero non foi o mesmo que nos anos 60 ou 70, agora a xente

A xente pensa que os está máis acostumada ós políticos son moi malos... estranxeiros... En todas partes hai xente boa e Si, e xa houbera outra xente xente mala... pioneira no hipismo en Laza, Logo é inxusto meter a houbera unha xeracion mais tódolos políticos no mesmo vella ca min, que tiveron saco? vivencias por aquí.É certo que os políticos teñen Pero ti eras hipi no estilo de levado moitos paos, pero vida?algúns teñen merecido algún Si, non é que viviramos coma máis... Eu pouco podo dicir nunha comuna, estabamos a porque eu xa son político miña muller, o meu cuñado, a [risas]. novia del... Pero tiñamos a Ti sinteste politico ? idea de vivir autosuficientes, o Non, moito non, non no que pasa é que pecamos algo de sentido de estar ansioso por inxenuidade...podes adicar á política. É “Aquí non hai nada”, escoitase polo menos xa sabían onde estaba, gañar e perder eleccións. En que sentido ? inevitable ser criticado; se queres moito, e non é verdade, aquí hai e se querian visitarme tamen había A politica profesional non te De vivir aquí con catro patatiñas e ter a responsabilidade pois tes a moitas posibilidades. Pero non un teito, un fogar...atrae ? un rego de tomates... Quizáis o crítica. dende o camiño do crecemento Aprobaron a túa decisión?Non, non. É obvio que é necesario noso logro aquí foi deixar que o Tes o apoio da túa familia? coma se entendeu ata o de agora, a Quizáis isto non é o que eles gañar eleccións para poder facer as lugar nos ensinara como había que Non o sei... É unha pregunta mais costa da explotación sen control escollerían para min, pero cousas, pero si para gañar vivir nel, e non nós intentar vivir a para ti que para min... dos recursos, que aí chegamos ó tampouco nunca impuxeron o seu eleccións hai que facer cousas nas nosa idea de vivir no lugar donde Eu síntome orgullosa de que meu noso límite, senón optando pola criterio nese sentido. que non cres, mellor non, non creo estabamos.pai queira cambiar as cousas, explotación sostible dos moitos Vas a Inglaterra a miudo ?que sexa boa idea. Ademáis para O ideal ismo non sempre que se centre en tirar do pobo recursos que temos. Non, vou cada tres anos de visita. min é importante a atencion ó funciona?d e t a l l e ; o m o v e m e n t o Claro, se ti te enfrentas a unha globalizador no que estamos non realidade, a realidade sempre che ten en conta as peculiaridades de vai barrer. Nós aquí temos mudado cada quen, e eso non me gusta. moito.Dame a impresion de que chega un F o i d u r o o p r o c e s o d e momento no que un político de alto adaptación?nivel non sabe do que fala, non Si, si, ó principio o tema da para adiante, porque eu cos Que opinas dos intentos de pode sabelo, mais está obligado a convivencia non foi doado, pero Ás rapazas as levo todos os anos, meus 17 anos vexo que non ten fusions de concellos que se estan falar del. Así que non me gustaría agora sentímonos acollidos. pero estou alí un dia e volvo. vida, véxoo morrendo. E os a dar ultimamanete? verme nesa situación, nin ter que Téñenche un apodo os teus Nunca te arepentiches de vir xóvenes non vemos o noso futuro Non me gustaría que Laza se dicir cousas que non sinto, como a veciños?para aquí? aquí... Eu por exemplo véxome fusionara con outro concello. Non pobre da Soraya [Sáenz de Paréceme que me chamaban Ata hoxe non. Ás veces podo fóra, vivirei aquí ata que poda me gusta a idea, o problema non é o Santamaría, voceira do Goberno “hipi”, pero bueno aínda tardaron pensar se estaría mellor noutro marchar e coidarme polos meus coste de administrar os servicios de España] que ten que sair aí en dicirmo á cara, “que non te sente lugar, pe ro eses pos ib les propios medios. Non digo que en si, senón que non se xeneran os todos os días. Eu compadézome mal pero nós chamámoste así” momentos escuros son moi pouco non vaia volver, pero non me ingresos necesarios. Non hai desa xente. [risas].frecuentes.vexo aquí... actividade que soporte os Cres que na politica en certos Fuches moi valente, empezar de É un grave problema a falta de servicios que require a xente, que niveis acábanse perdendo cero nun sitio descoñecido....o p o r t u n i d a d e s . P e r o c o n se sinte con dereito a telos. Se

“O noso logro aquí foi deixar que o lugar nos ensinara como había que vivir, non impor nós a nosa idea de vivir no lugar onde estabamos”.

PROTAGONISTA LaGaZetaDeTerZero pág. 17

Page 18: Numero 6 LaGaZetaDeTerZero

ESPECIAL EMPRENDEDORES

Bueno, para empezar queríamos con moita dedicación, paciencia e cunha soa peza, pois teslle un cariño aprecie o traballo que hai aquí. cubatas cando normalmente é ó facerche unhas preguntas imaxinación. porque é algo que partiu da túa Fas algunha iniciativa para atraer revés, en calquera sitio son os persoais para conocerte un Cada silla e cada mesa parte dun imaxinación, algo creado por ti á clientela? cubatas o que máis se vende.pouquiño mellor. Cantos anos tes? deseño ou vades improvisando? totalmente. A verdade é que estou un pouco O bar abre os fins de semana?Teño 33, aínda que non os aparento. Non, facémolos sobre a marcha, E os obxetos antiguos que tes de disperso co tema da discomóvil, co No inverno si, no verán abre todos os Ónde naciches? segundo as pezas que imos adorno, son tamén teus? do colexio e co do bar... Aquí no bar días.En Verín, vivín toda a vida aquí. atopando. Si, meu pai foi carpinteiro toda a cando máis traballamos é no verán, e Como compaxinas o tema da Tamén estudiaches aquí? Teñen algún mantemento especial vida, meu avó tamén, e son obxectos si, procuramos facer concertos, discomóvil co bar?Sí , e s tud ie i aqu í e en Póñome louco! [risas]. Pero Pontevedra , onde f ixen bueno, agora conto co apoio Maxisterio Musical. De feito de camareiros que me axudan estou a dar clases no colexio e entón así podo compaxinalo María Inmaculada. todo. Co do colexio non teño Es profesor toda a semana problema, porque traballo alí? pola semana, e os fins de Si. semana estou libre.Entón, gústanche os nenos? Cómo se che ocurriu a idea Gústame a música. Os nenos... da discomóvil?as veces [risas]. Eu estiven varios anos Gústache ser profesor? t r a b a l l a n d o c o m a Si, me gusta, o que pasa e que pinchadiscos nun pub, e todo hai días que marchas cun dolor surxiu cando uns colegas de cabeza tremendo... Gústame falaron comigo para que fóra cando os rapaces se involucran a n i m a r l l e a v o d a , a e se interesan. celebración e o restaurante. As túas aficións? Accedín, e ó parecer a xente Música, música e música pasouno moi ben, gustoulle [risas]. moito o que fixen, e a partir de Cando eras pequeño, que aí empezaron a chamarme querías ser? para outras bodas.Músico. Eu dende pequeno xa Que é exactamente o que fas lle dixera ó meu irmán, que é o na discomóvil?meu padriño, que me gustaba a Coa discomóvil procuro música, que me gustaba tocar a animar festas, vodas, todo guitarra, pero naquela época no tipo de celebracións. É un conservatorio non había, e por traballo moi satisfatorio. iso empecei co saxofón. Pero Conseguir facer disfrutar á bueno, a verdade é que non tiña xente maior, por exemplo... O unhas cualidades tremendas meu traballo consiste niso, en para a música, no aspecto de facer pasalo ben á xente.que non teño un gran oído, nin Traballas máis por festas unha gran voz para cantar, nin p a r t i c u l a r e s o u p o r tampouco son un virtuoso de concellos?ningún instrumento, e por iso Normalmente o que máis fago me metín máis no tema son festas particulares, pero tecnolóxico, coma DJ. tamén me chaman das É moi difícil ser un bo comisións de festas de pinchadiscos? pueblos de Verín, Cualedro, Non, o difícil é conseguir Oímbra...enganchar á xente día tras día, Que máis servizos ofrece a festa tras festa... Iso é o difícil. túa empresa?O importante é transmitir, ter O que ofrece é música e empatía coa xente, que a xente animación para vodas , se divirta e que o pase ben. bautizos, comunións, festas, Con que estilo de música o festas de fin de curso, todo pasas mellor? tipo de eventos... Tamén A min gústame prácticamente organizamos festas infantís de todo, dende o heavy ó con paiasos, inchables, flamenco... Nese aspecto non animadores para nenos... teño problema. Tamén alugamos equipos para Continuamos falando un locais. pouco do tema do bar. Canto Como levas ter que estar tempo leva o bar aberto? sempre de bo humor?Aberto levará uns 18 anos, pero Si, teste que olvidar de todo, a reforma esta que lle fixemos de tódolos problemas, estar fómoslla facendo nos últimos sempre cunha sonrisa na cara cinco anos. Fómolo facendo e transmitirlle a xente ese bo por partes, primeiro a entrada, rollo. Non te poden ver logo esta zona [a parte de atrás] apagado, sempre tes que estar e aínda outra que fixemos o ano ben, a tope.

os mobles? que fomos recollendo de casas festas, actividades un pouco pasado. Antes non tiña nada que ver Afecta a crise ó negocio?Pois non; pódense raiar, pero non ten vellas, e ferramentas que eles diferentes para atraer á xente. En co que é ahora, era o típico bar de Bueno, ó bar afectoulle sobre todo o grande problema, unha man de lixa, u t i l i zaban an t iguamente na xeral á xente gústalle o ambiente, aldea. tema dos controis de alcoholemia, volver barnizar e listo. carpintería. ademáis dos cócteles que tamén Fixeches ti os mobles? na discomóvil a verdade que non.Están en venta? O esforzo que levou toda a atraen a xente.Eu boto unha man, pero os artistas Cáles son os teus proxectos de Si, porque estamos continuamente decoración do bar, é compensado Fálanos un pouco dos cócteles.son o meu pai e o meu irmán, que son futuro?producindo pezas novas. Pero para polo número de clientes? Foi unha iniciativa que empecei xa os profesionais da carpintería. Crecer, non en estatura, pero si que os precios, hai que negociar co meu Si que o é, os clientes póñense a cando abrimos, hai uns cinco anos. Cómo se fan os mobles? miro para arriba e sempre para irmán [risas]. sacar fotos... O local impresiona Eu viaxei moito, estiven en Brasil e Todo o traballo está feito de maneira adiante. Teño moi claro que quero Aparte do valor económico, teñen moito, sobre todo á xente que vén de gustoume a idea de facer uns artesanal, a partir na súa maioría de seguir crecendo e facer cousas os mobles un valor sentimental? fóra; queda impresionada porque cócteles, pero ben feitos e ben castiñeiros que había no monte novas.Si, sobre todo polo traballo que dan. non é algo habitual ver tanta presentados. E tiveron moitísimo queimados ou que estaban secos. Moitas gracias Jorge, por Como pasas aquí tantas horas cant idade de pezas xuntas . éxito, pódoche dicir que nunha noite Despois esa made i ra fo i se dedicarnos este ratiño. traballando, cen ou duascentas horas Reconforta e satisface que a xente igual vendo tantos mojitos coma traballando pouco a pouco, a man,

Jorge é pinchadiscos, barman, profesor de música, animador de festas... O que se di, un home activo... Se temos que falar de xente emprendedora, temos que falar deste verinense que está a facer do seu nome unha marca comercial de éxito en toda a provincia. Quedamos para falar un ratiño no seu bar de Tintores, un bar coma poucos, unha auténtica obra de arte en madeira onde disfrutar, por suposto, da mellor música...

“Miro para arriba e sempre para adiante. Teño moi claro que quero seguir crecendo e facer cousas novas”.

CARLA AFONSO Y NATALIA GONZÁLEZ

JORGE GARCÍA PÉREZ, DONO DO BAR JORGE E DE DISCOMÓVIL JORGE

LaGaZetaDeTerZero pág. 18

Page 19: Numero 6 LaGaZetaDeTerZero

PUBLICIDAD LaGaZetaDeTerZero pág. 19

Page 20: Numero 6 LaGaZetaDeTerZero

¿Como ha evolucionado vuestro Sandra (CARUSO): En realidad no, la perfecto sería aquí, porque yo soy de negocio desde aquel momento? notamos en que la gente en vez de aquí. Una vez que Verín fue el sitio Ánder (IDATIA): En estos momentos tomarse un vino, una copa, pues se elegido, pensamos que la estética del que estamos con la crisis internacional retiene un poco más, pero vendemos local tenía que ser rompedora, porque la cosa no avanza tal y como deseamos, mas cafés que antes, así que una cosa había muchos otros como cervecerías, pero no tenemos queja. Desde que compensa la otra. de madera, con una estética todas muy abrimos en el 2010 expandimos la Cristina (MC): Sí. La crisis es algo que parecida... O montábamos algo todo empresa en algunos campos que al perjudica a todo el mundo en menor o diferente o la gente no vendría. Fue un principio no teníamos pensado tocar, mayor escala. riesgo que corrimos y salió bien.pero lo tuvimos que hacer debido a la ¿En qué os ayudó el Centro de Cristina (MC): Siempre nos hemos demanda del mercado. Cooperativismo? dedicado al tema textil, y con el paso del Sandra (CARUSO): Creo que cuando Ánder (IDATIA): Pues sobre todo a la tiempo pensamos si queríamos seguir en dimos aquella conferencia hace casi hora de tomar decisiones, ya que todas el mismo sector, y aceptamos el desafío. dos años, que es casi cuando habíamos son debatidas y consensuadas entre Hoy por hoy nos gusta lo que hacemos y abierto, el negocio evolucionó, en el todos nosotros. cada día que pasa intentamos mejorar sentido de que cada día tenemos un S a n d r a ( C A R U S O ) : A m í para estar a la altura.poquito más de gente. Al principio por personalmente me ayudó escuchar la estética del local daba un poco de casos de otros jóvenes emprendedores, miedo entrar, que si era caro, que si pues siempre te da un poco de ánimo. El teníamos unos precios muy elevados, momento que vivimos es complicado, y porque llevábamos mucho tiempo escuchar otros casos de gente a la que fuera y no nos conocían... Pero desde sin muchas ayudas económicas les ha entonces nos conocieron, hay más ido bien, siempre te anima, y ellos desde gente, hicimos una terraza que no luego siempre están para darte consejos.teníamos, reformas… Cristina (MC): En este negocio en Cristina (MC): La evolución fue concreto en nada. Me pidieron ir allí a positiva, pero siempre intentando hablar de mi negocio y fui encantada.satisfacer a nuestros clientes, de modo ¿Rec ib i s te i s o tras ayudas o que la compra y la venta sea subvenciones?satisfactoria mutuamente. Ánder ( IDATIA) : Rec ib imos ¿Qué mejorarías? subvenciones para el inicio de la Ánder (IDATIA): Pues sin duda las actividad por parte de la Xunta de instalaciones, ya que se nos quedan Galicia.pequeñas . Sandra (CARUSO): Sí, si uno está Sandra (CARUSO): La atención al trabajando por cuenta ajena y empieza a cliente, no es que la mejoraría si no que trabajar por cuenta propia siempre hay seguiría siempre trabajando en ello, algún tipo de ayuda, no son muchas pero que creo que es lo que nos diferencia de algunas sí que hemos recibido.otros locales. La Coca-Cola fue Cristina (MC): Sí.descubierta hace un montón, el café es ¿Cómo surgió la idea de montar bueno en todas partes... así que creo vuestro propio negocio?que lo fundamental es la atención al Ánder (IDATIA): Estando trabajando cliente. Lo mejoramos día a día y en otras empresas cada uno de los tres espero que siga siendo así. socios que somos y, debido a la amistad Cristina (MC): Dentro del negocio que teníamos, empezamos a comentar pues siempre se tiene que mejorar para qué tipo de negocios no había en Verín y prosperar, pero en este caso la mejoría al mismo tiempo qué tipo de servicios está en que hubiese más trabajo, así la de los que había podíamos mejorar, y así gente haría más compras. fue. A partir de ese día fue cuando nos Es una pregunta típica, pero, empezamos a plantear seriamente este ¿habéis notado la crisis? proyecto y decidimos arrancarlo meses Ánder (IDATIA): Por supuestísimo después, con ayuda del Centro de que sí. Antes la gente no pensaba tanto Cooperativismo de Verín.a la hora de plantearse las reparaciones Sandra (CARUSO):Tanto mi socio o la compra de un equipo informático o como yo ya teníamos esto en mente. No mismamente hacer una nueva página sabíamos en donde lo haríamos ni el tipo web. de local, pero decidimos que el sitio

Hace unos dos años, en el Centro de Desenvolvemento Cooperativo de Pazos (Verín) los alumnos de 2º ciclo del Baronceli asistieron a una explicación sobre cooperativismo. En las charlas estuvieron unos jóvenes emprendedores que montaron sus propios negocios, Ánder e Iván (IDATIA Informática), Sandra y Jose (Café CARUSO) y Cristina (MC Moda y complementos) y nos explicaron detalladamente cómo la cooperativa los ayudó. Hoy nos disponemos a hacerles unas preguntas para ver cómo les fue durante este tiempo.

De arriba abajo, Ánder, Sandra y Cristina, con nuestras reporteras

MARÍA JOSÉ FALGUEIRA Y VANESSA SARAIVA

Jóvenes y emprendedores

ESPECIAL EMPRENDEDORES

AS CRECHAS

LAZA

LaGaZetaDeTerZero pág. 20

Page 21: Numero 6 LaGaZetaDeTerZero

Crear tu propia empresa: ¿es Solamente tenemos que pensar en turísticamente los recursos que ser nuestros propios jefes? ¿Estamos productos del campo; tienda en una posibilidad real? cosas de nuestro día a día que tenemos. dispuestos a arriesgarnos? ¿Sabemos Internet de productos locales;

Todos los días escuchamos en la creamos que están mal hechas o que Lo dicho: hay muchísimas ideas gestionar una empresa? ¿Seremos producción de miel; recogida de televisión que hay muchísimos se podrían hacer mejor. Si ahí fuera. Pero, tranquilos, que si no capaces de coordinar a nuestros castañas; limpieza de montes; jóvenes sin empleo. Es decir, que son reflexionamos un poco, veremos a se os ocurren a vosotros, seguro que trabajadores? organización de actividades para más los que buscan, que los trabajos menudo nos encontramos con podéis preguntarle a vuestros No os preocupéis si algunas de las turistas; alquiler de bicicletas; que hay disponibles. La solución, a decenas de posibilidades que se amigos, familiares o profesores qué respuestas a estas preguntas son actividades para mayores o para priori, parece fácil: que las podrían llevar a cabo en la comarca cosas echan en falta. Y si todavía dudosas o, incluso, si creéis que no niños; empresas de publicidad y empresarios contraten más gente o de Verín. ¿Quién no echa de menos queréis más, también podéis buscar estáis capacitados. Hay multitud de nuevas tecnologías; y muchas otras que se creen nuevas empresas. Pero, un cine en Verín? ¿y una bolera? ¿y e n I n t e r n e t : e n cursos que os ayudarán a mejorar. La que se os puedan ocurrir.¿por qué -salvando algunas más cosas qué hacer los fines de http://guias.bicgalicia.es han ido oferta formativa es amplísima: tenéis Aún así, si necesitáis pedir dinero, excepciones- no sucede ninguna de semana? r e c o g i e n d o m á s d e 1 8 0 a vuestra disposición desde charlas empezad por preguntar a vuestros las dos cosas? Hay otras ideas que pueden surgir oportunidades. de unas pocas horas para mejorar en familiares y amigos. Si son pequeñas

Para que una empresa decida de las necesidades que vemos un punto en concreto, hasta cantidades, seguro que encontráis a contratar a una nueva persona en otras personas y empresas. c a r r e r a s u n i v e r s i t a r i a s alguien cercano que pueda confiar en necesita que se den dos condiciones. Así, por ejemplo, cada vez completas para convertirse en vuestro proyecto. Y si tenéis que En primer lugar, deben estar tenemos una población más expertos en ciertas materias. recurr i r a l banco, preparad convencidos de que van a ganar más mayor y que también tiene La c lave es tá en se r previamente un buen plan de dinero con la nueva incorporación, derecho a vivir bien. Los pocos consciente de qué formación n e g o c i o . E l t r u c o e s t á e n de lo que les va a costar ese nuevo centros de la tercera edad que necesitáis para poner en marcha t r ansmi t i r l e s que l e e s t á i s empleado. Y, también, deben contar hay en nuestra comarca están vuestro negocio. Una vez que lo presentando una buena oportunidad con el dinero suficiente para poder llenos, así que se necesitan otros sepáis, podéis tener por seguro para que inviertan su dinero. Cuanto adelantar el salario del futuro nuevos. Y la gente mayor que hay alguna entidad que menos riesgo vean, más fácil será trabajador. Con la crisis, por también quiere que se le ofrece lo que buscáis. Solo que os financien.desgracia, ahora fallan ambos organicen fiestas, viajes y otras necesitaréis un poco de puntos: ya no es fácil predecir qué actividades de ocio, por lo que paciencia y esfuerzo por vuestra Conclusiónhay que hacer para obtener poco a poco van apareciendo parte. Emprender es una posibilidad beneficios y, además, es muy difícil nuevas empresas especializadas real, pero antes de abrir un negocio conseguir financiación de los en ellos. Conseguir la financiación hay que estar preparado. Ésta no es bancos. En cuanto a las necesidades necesaria una solución para llevar a cabo de un

Como lo de trabajar para otros se de las empresas, seguro que sois E l ú l t i m o e l e m e n t o día para otro. Más importante que complica día a día, analicemos si lo conscientes de que nuestra necesario, y quizás el más empezar a gastar, es saber en qué es de emprender es una posibilidad real comarca cuenta con excelentes complicado a día de hoy, es necesario y beneficioso invertir. Y para los jóvenes. productos del campo. El tener el dinero para los gastos para ayudar a averiguar esto, hay

Para crear una empresa se problema es que la gente de las que requiere poner en marcha la muchos organismos dispuestos a necesitan conjugar varios elementos. ciudades no viene a comprarlos empresa. Como sabéis, a los echaros un cable. Podéis consultarlo Entre otros, vamos a fijarnos en los aquí, si no que hay que, primero, bancos cada vez le cuesta más con vuestros profesores o en vuestro siguientes: una idea que sea rentable, darlos a conocer y, luego, dejarnos dinero. Y cuanto más concello. Preguntar es gratis. un emprendedor capacitado y la hacérselos llegar. Todo este alta sea la cantidad que Las oportunidades están ahí fuera. financiación necesaria. esfuerzo se viene realizando desde necesitamos, más complicado nos lo Depende de nosotros si las queremos

Ser un emprendedor capacitadohace tiempo, pero todavía se puede pondrán. aprovechar o no. ¡Ánimo!El segundo elemento a analizar Conseguir una idea rentable hacer mucho mejor. Ahí también hay Mi consejo es que penséis en ideas

para saber si podemos crear una *Daniel Diéguez Diéguez es Licenciado en Muchas veces pensamos que el oportunidades de negocio. de negocio que requieran poca Administración y Dirección de Empresas. Fue empresa somos nosotros mismos. paso más difícil para crear una Y podríamos hablar también de inversión inicial. Hay muchas técnico coordinador del Centro de ¿Sabemos hacer los productos o empresa es tener una idea. Mi nuestros balnearios o del castillo: oportunidades que se pueden llevar a Desenvolvemento Cooperativo de Verín de

servicios que vamos a vender la 2008 a 2011 y actualmente es socio fundador opinión es que estamos equivocados: parece claro que hacen falta cabo con muy poco dinero. Algunos de la empresa consultora Rede Apoio: empresa? ¿Estamos capacitados para este paso es uno de los más sencillos. entidades que sepan aprovechar ejemplos: distribuidora de vinos o solucións sinxelas para proxectos humildes.

Emprender

ESPECIAL EMPRENDEDORES

Un artículo de DANI DIÉGUEZ*

LaGaZetaDeTerZero pág. 21

Page 22: Numero 6 LaGaZetaDeTerZero

CIENCIA Y TECNOLOGÍA

Seguramente ya hayas oído hablar de WhatsApp. Puede incluso que algún amigo te haya pedido que lo instalases en tu móvil para chatear sin gastar dinero en SMS o llamadas. Pero ¿sabes qué es? Y si lo sabes, ¿le estás sacando todo el provecho?

WhatsApp Messenger es una aplicación de mensajería (o chat) exclusivamente para móviles. Puedes imaginarlo como una especie de MSN, aunque tiene funciones pensadas para los teléfonos, como enviar tu posición geográfica y añadir contactos desde la agenda.

"WhatsApp" es un juego de palabras que viene de "What's up", una frase coloquial inglesa que significa "¿Qué pasa?", y "App", la abreviatura -también inglesa- para "aplicaciones". Puesto que su pronunciación dista de ser sencilla para un hispanohablante, las variantes de su nombre abundan: wasap, whashap...

¿Y el precio? Este es quizá el punto más importante. Para algunos terminales, WhatsApp no cuesta nada. Al cabo de un año de uso, sin embargo, el programa requiere que te registres para seguir funcionando. El precio de la suscripción anual es realmente ridículo: dos euros al año. Más el gasto que hagas de Internet en tu móvil, claro, porque WhatsApp es una aplicación que requiere tarifa de datos para enviar y recibir mensajes. Pero vale la pena: el ahorro que supone compensa con creces el gasto en datos de una tarifa plana, que a fin de cuentas también sirve para navegar y bajar aplicaciones.

WhatsApp es una de esas aplicaciones que ha marcado un antes y un después en el mundo de los smartphones o teléfonos inteligentes. La diferencia entre amigos ahora se hace entre los que tienen WhatsApp y los que no, es decir, con los que hay que gastar dinero para enviar mensajes.

La idea no es nada nueva, Blackberry usa un sistema de mensajería similar desde hace tiempo, aunque el acierto por parte de los desarrolladores de WhatsApp es hacer su software multiplataforma de forma que podemos comunicar equipos iOS, Android, Blackberry, Symbian….

Bar PRAZA

ArzádegosVILARDEVÓS

Megaupload fue un sitio web de servidores, se contaba entre los permitiendo subir archivos de van der Kolk. Los acusados servicio de alojamiento de mejores servicios de descarga hasta 2GB como máximo en vez podrían enfrentar una pena de archivos, fundado el 21 de marzo directa. Megaupload disponía de de 1 GB ofrecido antes. También hasta 50 años en prisión.de 2005 por Megaupload Limited un servicio de puntos mediante el inauguraron el servicio Megakey, Además, millones de usuarios en Hong Kong. Desde el 19 de cual un usuario subía archivos y un programa que permite adquirir alrededor de todo el mundo enero de 2012 ha sido cerrado por por cada una de las descargas que permisos Premium para algunas protestaron a través de la página el FBI estadounidense por otros usuarios hacían de esos cuentas gratuitas a cambio de en Facebook del FBI colocando supuesta infracción de derechos archivos el que lo subió recibía un transformar toda la publicidad de mensajes como: Megaupload is d e a u t o r . E l d o m i n i o punto. Al alcanzar cierto número algunas páginas de Internet en la Free (Megaupload es libre). Este megaupload.com atrajo por lo de puntos, se podían canjear por de Megaupload. organismo sin previo aviso menos 10 millones de visitas en cuentas Premium o incluso dinero El 19 de enero de 2012, el FBI eliminó su página. Y todo esto a 2008. El servicio básico se (solo si dicha cuenta había sido provocó el cierre del portal, un día de la suspensión de la encontraba disponible de forma polémica ley S.O.P.A. por lo que gratuita y permitía a los usuarios el FBI desmintió que tuviera subir archivos de hasta 2 GB. El relación ese proyecto de ley con el usuario libre no podía descargar cierre. El Departamento de archivos de más de 1 GB, sin Justicia norteamericano difundió embargo el usuario registrado un comunicado informando sobre podía descargar 100 GB de el asunto, que ha sido subido a la archivos almacenados. web por uno de los fundadores del

Gracias a que Megaupload servicio.permitía descargar grandes H a y q u e a ñ a d i r q u e volúmenes de datos con gran Megaupload planeaba lanzar un comodidad fue utilizado para servicio de música llamado difundir todo tipo de contenidos, Megabox prescindiendo de las desde audiovisuales hasta discográficas e intermediarios. software. Si bien Megaupload De esta manera los artistas disponía de su propio buscador, percibirían el 90% de los ingresos los usuarios en general suelen y Megaupload el 10% restante.preferir alojar sus contenidos en En señal de protesta, el foros especializados donde colectivo hacktivista Anonymous a d e m á s d e l o s e n l a c e s generó la caída de varios sitios, propiamente dichos añaden una entre ellos el del Departamento de comprada con tarjeta de crédito motivado por las acusaciones de sinopsis del contenido alojado y Justicia de los EEUU, el de anteriormente). infracción de derecho de autor, algunas imágenes representativas Universal Music Group y el del El 30 de noviembre de 2010 generó 175 millones de dólares en de los mismos. Por e l lo FBI. También fueron filtrados los Megaupload realizó cambios gastos legales y se alegaron 500 proliferaron en la red buscadores supuestos datos personales y de la importantes, creando servicios millones de dólares de pérdidas específ icos que permitían familia, del director del FBI, nuevos tales como Megapix (para por derechos de autor, en un encontrar los enlaces que de otro Robert S. Mueller. Un tribunal almacenaje y distribución de informe del Departamento de modo se encontrarían esparcidos neozelandés concede la libertad fotos), Megabox (venta de Justicia de Estados Unidos. por toda la red y que hacían de condicional a Mathias Ortmann m ú s i c a ) , M e g a l i v e ( p a r a Fueron arrestadas siete personas M e g a u p l o a d u n s i s t e m a (cofundador de Megaupload) con proyectar tus vídeos caseros en en los Estados Unidos y cuatro de coherente de descarga. Gracias a 17 condiciones, entre ellas la directo), Megafund (sistema de sus directivos en Nueva Zelanda, las mejoras aplicadas en los prohibición de acceder a Internet.financiación para proyectos entre ellos el fundador, Kim servidores de Megaupload y a su empresariales) y diversas webs Schmitz, Finn Batato y Mathias política más permisiva con la más. Actualizó sus límites para Or tmann, de ascendencia permanencia de enlaces en sus l o s u s u a r i o s g r a t u i t o s , alemana, y el neerlandés Bram

MEGAUPLOAD: No se encuentra la páginaEl cierre de la página de descargas Megaupload, la primera web de descargas del mundo, sacudió Internet en enero de este año. Las sociedades de autores y creadores aplaudieron la medida de las autoridades de EE.UU, ya que entendían que así se limitaba la piratería en Internet, pero las asociaciones de internautas no lo tienen tan claro, y reclaman que Internet sea un espacio libre de intercambio de archivos. Pablo y Daniel nos hablan de Megaupload.

PABLO QUEIJA Y DANIEL RODRÍGUEZ

EL WHATSAPPIDOIA PÉREZ Y LUCÍA RÚA

LaGaZetaDeTerZero pág. 22

Page 23: Numero 6 LaGaZetaDeTerZero

MEDIO AMBIENTE

¿Qué es la biomasa? orgánica en forma de abono y resultantes de las limpiezas de los mueve una turbina y esta mueve el país el abandono de las actividades tratamiento de suelos (por ejemplo, bosques para protegerlos de los generador que producirá la energía rurales ha provocado el crecimiento el uso de estiércol o de coberturas incendios forestales, así como e léc t r ica . De es te proceso descontrolado del sotobosque, que La biomasa es un término vegetales). subproductos de las industrias de la obtenemos energía eléctrica y agua es el perfecto combustible para los genérico que hace referencia a la

Los tipos de biomasa se pueden madera. caliente que puede ser utilizada en incendios forestales. Con las materia viva producida por plantas clasificar en agrícola, de residuos También puede incluirse en la los edificios cercanos. centrales de biomasa forestal y animales. Una de las principales animale y forestal: biomasa la fracción biodegradable Lo ideal es tener la central de conseguimos que esa limpieza de ventajas de la biomasa es que es un

Biomasa agrícola: Es la de los residuos municipales. biomasa próxima a la zona de nuestros bosques sea rentable recurso totalmente renovable.producida por cultivos energéticos. producción de procesos industriales económicamente.La biomasa está formada por Se cultiva para obtener biomasa con ¿Cómo funciona una central agrarios y forestales. Otra ventaja de las centrales de residuos forestales, restos de poda, el propósito de transformarla en de biomasa? Las centrales de biomasa pueden biomasa forestal es que crean residuos agrícolas, residuos de combustible. También podemos ser una gran ayuda para la riqueza y desarrollo, creando industrias madereras, papeleras y inc lu i r los res iduos de la Con una central de biomasa prevención de los incendios empleo en zonas rurales. No tan agro-alimentarias. También los transformación de productos obtenemos energía eléctrica forestales además de ser una gran solo estamos hablando de los r e s i d u o s d e e x p l o t a c i o n e s

trabajadores de la central de ganaderas como el estiércol y los biomasa sino también del personal purines. Incluso residuos sólidos necesario para la limpieza de los urbanos y aguas residuales.bosques y para la recogida y El correcto tratamiento de la transporte de los residuos forestales biomasa supone un aumento del hasta la central. Por ejemplo en la reciclaje y una disminución de los central de biomasa de Guadalajara residuos. Aquí radica una de las trabajan 32 personas y otras 250 mayores ventajas de la energia de mas se encargan de la limpieza y biomasa pues supone convertir un recogida de los residuos forestales. residuo en un recurso.De esta forma se consigue Otra ventaja de la biomasa es su disminuir el riesgo de incendios balance neutro en emisiones de forestales en la zona.CO2. Al quemar la biomasa para

La biomasa forestal se puede obtener energía se libera CO2 a la convertir en una fuente importante atmósfera, pero hay que tener en de energía en el futuro y en una cuenta que durante el crecimiento forma de revalorizar los productos de la materia orgánica vegetal se forestales. En la actualidad están en absorbe CO2. De esta forma el ciclo marcha nuevos proyectos para se cierra y el nivel de emisión de aprovechar las posibilidades CO2 en la atmósfera se mantiene energéticas de la biomasa forestal constante, de forma que la energía en nuestro país y crear riqueza.de biomasa no contribuye a generar

La gestión de residuos forestales el cambio climático.y la limpieza de montes además de También al emplear la biomasa generar ingresos y dar trabajo al como combustible se eliminan sector ayudarían a prevenir los res iduos, deshechos, aguas incendios forestalesresiduales y purines que son fuente

E s n e c e s a r i o u n de contaminación del subsuelo y de aprovechamiento racional y las aguas subterráneas.sostenible de la biomasa forestal Otra ventaja de la energía para evitar graves efectos negativos agrícolas (residuo de algodón, del m e d i a n t e p r o c e s o s d e fuente de riqueza para las zonas renovable obtenida de la biomasa es en nuestros montes, la erosión del aceite de oliva, etc…) transformación de la materia rurales.que se produce y consume en un suelo, la sobreexplotación y la Biomasa de residuos animales: orgánica. Las centrales de biomasa pueden ámbito local y puede mejorar las d e s f o r e s t a c i ó n y e l Incluye principalmente a los El funcionamiento de una aprovechar los residuos forestales economías rurales. Con la recogida, empobrecimiento del suelo.r e s i d u o s p r o c e d e n t e s d e central de biomasa es el siguiente: que se obtienen de la limpieza de los transporte y tratamiento de la

Con leyes y medidas que operaciones de ganadería intensiva, L a b i o m a s a , c o m o y a bosques para producir energía biomasa para obtener energía se garanticen la correcta explotación como las granjas avícolas, granjas explicamos, son compuestos eléctrica. De esta forma se consigue desarrolla un sector industrial que forestal se evitaran estos efectos de porcino, las explotaciones de orgánicos producidos en procesos que el correcto mantenimiento de aporta innumerables ventajas para negativos.ganado vacuno y los mataderos. naturales. Estos compuestos se nuestros bosques, genere además de zonas rurales.

Biomasa Forestal : Puede transportan a la central de biomasa las ventajas ecológicas, energía La biomasa puede ser útil utilizarse con fines energéticos. Se y se queman para calentar agua. Se renovable.directamente como mater ia compone de la leña y los residuos produce vapor a alta presión que Todos sabemos que en nuestro

PABLO SALGADO Y PEDRO HENRIQUE SILVA

Los últimos meses han sido es el causante del 100% de los especialmente graves en cuanto a incendios forestales, bien por acciones incendios forestales. Incluso dos n e g l i g e n t e s ( c o m o q u e m a s personas han fallecido en la comarca, incontroladas), bien por acciones realizando tareas de extinción. El 2 de alevosas. El 80% de los incendios se abril fue el Día Forestal Mundial, una produce siempre en las mismas zonas. fecha establecida por la ONU para Finalmente, la disminución de ls fomentar la conservación de los medios de lucha contra los incendios, montes, y concienciar a la sociedad de debido a la crisis y la reducción s u i m p o r t a n c i a y u t i l i d a d . presupuestaria está provocando que Aprovechando esta efemérides, el sea más complicado luchar contra la Colegio de Ingenieros de Montes actividad incendiaria. presentó un informe sobre los Desde el Colegio de Ingenieros de incendios forestales en Galicia. Montes añaden que es posible

Las conclusiones son claras. La conseguir un monte rentable y bien duración de los periodos de sequía gestionado que no arda, y apuestan por continuada contribuye a que el monte arda con más facilidad, pero el hombre

monte dedicada a la biomasa de uso energético se crearían 75.000 empleos en la industria forestal española. Eso supondría una inversión para el Estado de 600 millones de euros. Además, esta actividad forestal puede llegar a crear diez empleos en el medio rural por cada megavatio producido, lo que supone el ratio más alto de todas las energías renovables.

la biomasa. Señalan que con una inversión de 100 euros por hectárea de

Pero, ¿qué es la biomasa y cómo funciona una central de biomasa? Interesa conocer más en profundidad este tema, aprovechando que la empresa Norvento instalará en el polígono de Pazos una central de biomasa.

La biomasa, una opción energética sostenible

La empresa de energías renovables Norvento ya no construirá su planta de biomasa en el parque empresarial de Tamagos (Verín) como venía anunciando desde finales del año 2010, sino que lo hará en el de Pazos, también en el municipio. El proyecto requiere un presupuesto de 12.721.000 euros, que aportará en su totalidad la empresa. Sus responsables optaron por cambiar la ubicación del proyecto, por un lado, al no haber aún terreno industrial disponible en Tamagos (el parque industrial aún no comenzó a urbanizarse al no estar aún todo el terreno expropiado) y, por otro, para volcar la producción eléctrica con más facilidad en el mercado, dado que tendrán cerca una subestación de Gas Natural.

El polígono industrial de Pazos ofrece mejores condiciones para construir este tipo de industrias: “En esta zona, también será construida la nueva subestación eléctrica, lo que permitirá a la planta de b i o m a s a v e n d e r s u p r o d u c c i ó n prácticamente sin necesidad de construir infraestructura”. Las instalaciones de Gas Natural está en la actualidad dentro del casco urbano de Verín, pero la empresa eléctrica ya inició los trámites, en colaboración con la Consellería de Medio Ambiente e Infraestructuras, para cambiarlas al polígono de Pazos. La futura central de producción de energía termoeléctrica tendrá una potencia de cinco megavatios, que generarán una producción de 39.000 vatios por hora al año, lo que permitirá cubrir la demanda eléctrica de 4.000 hogares, según dio a conocer la empresa.

La biomasa llega a Verín

BIOMASA

Inagotable Es abundante

Precios competitivos y estables "Cerca de casa"

Genera puestos de trabajo locales Enriquecimiento local Es limpia y moderna

Casi nulas emisiones gases nocivos Co2 y CO neutro

COMBUSTIBLES FÓSILES

Se agotan Cada vez hay menos

Constante incremento de precios Viene del extranjero

El beneficio va hacia el exterior Endeudamiento local

Malos olores y riesgo de explosionesAltas emisiones de gases nocivos

Altas emisiones de Co2 y CO

Comparativa entre biomasa y combustibles fósiles (petróleo, gas natural, carbón...)

LaGaZetaDeTerZero pág. 23

Page 24: Numero 6 LaGaZetaDeTerZero

Nunca pensaron que iban a formar parte de la banda y ahora tocán el saxofón, el clarinete y el trombón. Nos cuentan que es difícil, aunque es cuestión de acostumbrarse. La idea de entrar a formar parte de la banda fue de Marta Núñez Valencia, tras decirle que la asignatura de música en el Instituto era difícil, y se les ocurrió introducirlos en la banda. Ensayan los sábados, les enseña Marta, se levantan muy temprano los días que tienen que tocar, pero en las fiestas lo pasan bien y nos han contado anécdotas como que “cuando fuimos a San Lourenzo estuvimos buscando la carretera durante tres horas”. Son sobre 18 personas. Aunque la música les impide hacer algunas cosas, compensa.

Son Xabier, e toco o saxofón coñécense pobos, xente... No dende os doce anos. Comecei verán pásase moito sono, pero no conservatorio de Verín que moito sono, é cndo hai aprendendo saxofón alto. Ós máis traballo, pero para min dous anos de comezar a tocar tocar é o mellor, a pena é que entrei nunha charanga, e iso non houbera festas tódolos convertiuse no meu gran días. pois o dto, ser músico é hobbi. Dende hai dous anos moi divertido, un pouco duro, estou na charanga C.B.D., e pero por sorte sempre estamos aparte da boa armonía entre rodeados de compañeiros.os que formamos o grupo,

Jóvenes músicos de Bousés

¿ C u á n d o y p o r q u é han progresado mucho. ¿Cómo complementas la empezaste con la música? ¿En cuántos sitios das música con el trabajo?Con siete años, porque mi clases? La música es mi trabajo.abuelo era músico. En Bousés , Tamagós , ¿Pensaste que ibas a ¿Cómo se te ocurrió Q u e i z á s , A R a s e l a , formar parte de una gran meternos en la banda? Vilardevós, Laza y A banda alguna vez?Me gusta tanto la música que Xironda. No, nunca.habiendo tantos niños en el ¿Cuántos instrumentos Si pudieses cambiar tu don pueblo quise hacer una tocas? de la música por algún otro banda. Clarinete, saxofón, bombo, ¿por cuál sería?¿Estás contenta con la t rompeta, bombardino, No lo cambiaria por nada.evolución de tus alumnos? tambor, ca ja , ga i ta y Sí, mucho. En poco tiempo pandereta.

JÉNIFER VALENCIA GONÇALVES

Hablamos con la directora de la banda de Bousés, Marta Núñez Valencia, una mujer de Bousés que ha introducido a estos y a otros niños en la música, dando clases de forma gratuita.

“No cambiaría la música por ninguna otra cosa”

MARTA NÚÑEZ VALENCIA: DIRECTORA DE LA BANDA DE BOUSÉSLOS CHICOS Y CHICAS DE LA BANDA DE BOUSÉS

“La música impide hacer algunas cosas, pero compensa”

La banda de Bousés lleva mucho tiempo actuando, y por ella ha pasado mucha gente. Desde hace un año se han incorporado nuevos miembros, como Idoia Pérez Rodríguez (15 años), Jénnifer Valencia Gonçalves (14 años), Sindo Fernández Fernández (!4 años), que estudian en el Baronceli, y con David Losada Palanca (10 años), que estudia en el CEIP de Oímbra.

Enamorados de la música

cóntanos a súa experiencia coma membro da Charanga C.B.D.

XAVIER VIVIÁN

PanaderíaGERMÁN

VILAZA

988418235629381326

MÚSICALaGaZetaDeTerZero pág. 24

Page 25: Numero 6 LaGaZetaDeTerZero

EL PERSONAJE

¿Porque el apodo de Cesteiro? varias revistas de motos; la gente que la mesa y deja bien la moto para Si, pero yo quiero que se muevan, Por la profesión de mi abuelo, que va a concentraciones en Portugal o lucirla; y el motorista es el que viaja que tengan ruedas [risas].era cesteiro. en moto, que disfruta y Háblanos de la furgoneta ¿Qué virtudes destaca la gente de ¿Has tenido alguna vez siente. espectacular que tienes…ti? una pelea dentro del ¿Alguna vez has hecho un Yo siempre dije que quería tener una Eso habría que preguntárselo a ellos local? viaje inolvidable en moto? Chevrolet y la tengo, ahora me falta [risas]. Bueno, suelen de decir de mi Lo que se dice peleas nunca Sí. Una semana en moto por el Cadillac...que soy muy bueno organizando he tenido ninguna. el Pirineo Aragonés. Fue Las patillas, el flequillo… Está cosas. A tu local suele ir gente ya i n o l v i d a b l e p o r q u e claro que eres un rockabilly. Pero, ¿Y defectos? mayor… viajábamos sin rumbo. ¿qué significa ser un rockabilly? Bastantes. Pero sobre todo que soy Parece eso, pero yo creo ¡Precioso! Ante todo, no es una simple moda. cabezota, todo lo quiero hacer como que no. La mezcla perfecta ¿Qué diferencia hay entre Por ejemplo, cuando salió la moda digo yo. en un sitio de diversión es una Harley y otras motos? acid (con todos los respetos lo digo), ¿Qué es lo que querías ser cuando cuando están personas de ¡La pasión! Vamos a ver, yo fue una moda simplemente de llevar eras pequeño? diferentes edades, y lograr no digo que las otras motos unas gafas negras de pasta e ir en un El mundo de las motos siempre me eso es muy difícil. sean malas, incluso las hay coche con la música a todo volumen. gustó muchísimo, y me daba igual ¿ Ti e n e s a l g ú n o t ro mejores que las Harley, pero Lo rockabily en cambio lo abarca ser mecánico de motos como ser trabajo aparte de atender es una moto que aunque sale todo, va desde el coche o la moto que piloto de motos… el local? de serie después tienes un conduces a la manera de vestir, la ¿Cómo te recuerdas a ti mismo de Bueno, se puede decir que montón de cosas para forma de peinarse, la música que joven? atender las motos [risas]. personalizarlas y hacerlas escuchas, los dibujos que te tatúas, Creo que no hay mucha diferencia. ¿A qué vino esa afición a únicas, por ejemplo, la de mi relacionados con motivos indios, del Yo pienso que aún soy joven. Tengo las motos? mujer no tiene nada que ver western...las mismas inquietudes. Pues yo desde niño me crié con la mía. Después también

así suele parar mucho. Yo también en un bar de mi familia y había un es más cara, pero el mantenimiento suelo organizar una concentración hombre que venía en su moto desde es mas barato. Una rueda de mi moto anual en el castillo de Monterrei.Orense, la aparcaba, yo me subía en dura 30.000 km y la rueda de una ¿Qué significa para ti ser motero? ¿Cómo surgió la idea del pub? ella y me pasa allí toda la tarde moto japonesa rápida dura 5.000 km Dicen que hay una diferencia entre Pues era algo que siempre quise [risas]. y cuesta tres veces más. También es motero y motorista y yo la verdad me hacer en el momento en que se ¿Vas a muchas concentraciones de una moto que no pierde valor.considero más motorista que motero.jubilara mi padre. Y tenía claro como motos? Venderías tu moto si tuvieras

tendría que ser, de madera y en la carpintería de mi padre. Y con la idea de un bar americano, donde antes se dejaban los caballos y ahora se dejan las motos. ¿Por qué el nombre de Revolver?Uno de los motivos por el cantante Carlos Goñi, del grupo de música Revólver. Aparte de que me gusta muchísimo, bueno, somos amigos.¿Qué diferencia a tu pub de muchos otros?Que pongo música bastante distinta, que no es un pub que necesite cada poco tiempo una transformación. Creo que tiene que ser así porque no me lo imagino decorado de otra forma. ¿Crees que cualquier tiempo ¿Qué tipo de música sueles poner? pasado fue mejor? Pues alterno rock and roll con pop No. Tienen que estar por venir rock. Pero eso sí, no pongo nada de tiempos mucho mejores.reggeton ni bacaladas. No es mi tipo de música.

¿Cómo es el perfil del cliente que frecuenta tu pub? ¿Morirás con las botas puestas,

Sí. Siempre que puedo. ¿Cuál es esa diferencia? que…Muy tranquilo, muy conversador… como todo buen vaquero?

¿ Tu p u b a c o g e m u c h a s La misma que entre chapero y Creo que no la vendería, y si fuera así Yo siempre dije que en mi local Sí, la verdad es que sí. Dicen que

concentraciones? chapista [risas]. El motero es aquel sería para comprar otra igual.nunca habría un reloj ni una donde más gente muere es en la

Pues la verdad es que el pub es que sale un domingo a dar una vuelta Por lo que sabemos te gustan las televisión, siempre que yo pudiera cama, ojalá yo muera de pie.

también conocido porque sale en hasta la cafetería, pone las llaves en antigüedades…dar charla…

¿Notas que la clientela bajó a causa de la crisis?Sí.

¿Cómo llegó la onda rockabilly a ¿Cuánto hace que has abierto el España?local? A finales de los 70, aquí fuimos con Pues quince años hace ahora. retraso respecto a los Estados

Unidos, donde empezó la cosa, en los 50.¿Podemos ver tus tatuajes?Claro [nos los enseña]. Yo soy amigo de un rockabilly que es tatuador, tatuador dibujante, que hay tatuadores que son unos chapuceros. Hay que tener cuidado con esto: yo para hacerme un tatuaje voy hasta Valladolid, no me tatúa cualquiera... ¿Te gustan las películas del oeste?Sí, sobre todo las de Clint Eastwood, pero no me gustan esas en las que están todo el día disparando y matando a mucha gente.Si tuvieras que ser un personaje de un western serías…Pues sería Clint Eastwood en la película Sin perdón, pero por altura creo que no y ahora ya es tarde [risas].

¿No sienes nostalgia de otras épocas?

El rock and roll nació con Elvis. No, tampoco.¿Resiste el clásico rock and roll el ¿El mundo entonces va a mejor o a paso del tiempo? peor?Desde luego. Además, muchas Espero que vaya a mejor, yo lo que tendencias musicales modernas veo ahora es que los jóvenes sois más derivan directamente del rock and derrotistas que en otras épocas, roll clásico. porque a lo mejor estáis cansados de

escuchar lo mal que va todo...

“En mi local no habrá nunca un reloj ni un televisor”

VIVIANA ANES AFONSO Y TANIA TORRES PLAZA

Cesteiro (Verín, 1959) no necesita presentación. A sus 52 años es propietario de uno de los locales clásicos de marcha de Verín y un gran motorista. Su Harley es su tesoro más preciado, y su flequillo y sus patillas le confieren ese aspecto inconfundible de rockabilly. Pero nada de anclarse en el pasado, Cesteiro mira el futuro con optimismo. ¡Eso sí es rock and roll!

CESTEIRO, PROPIETARIO DEL PUB REVÓLVER

LaGaZetaDeTerZero pág. 25

Page 26: Numero 6 LaGaZetaDeTerZero

SOCIEDAD

Julia Lorenzo, de 69 años, unha muller de histérica, ignorante, atrasada, fea); presenza , desautor íza te d iante dos ela pensa que é a culpable de todas as Vilardevós, morreu o pasado 2 de marzo a menosprezos (expresións como: non serves nenos/nenas..); esixir obediencia (non quere situacións de tensión; amosar celos (acusar causa dos disparos que lle fixo o seu home, para nada, non es capaz de facer nada ben, mala que a muller traballe fóra da casa, non quere constantemente de ser infiel e coquetear con quen a continuación quitouse a vida. Os corpos nai, se non fose por min onde irías?..); que estude, quere que se vista como el quere, outros homes, impedir relacións con amigos/as foron atopados por un veciño despois de que intimidacións / ameazas (expresións como: contrólalle o tempo, pregúntalle "a que hora e familiares, illar a muller de toda a súa apareceran tres notas no pueblo nas que estaba voute matar, vaite da casa, vouche quitar os/as chegas?", dille “quita esa roupa e vístete como contorna...).escrito: “Ángel e Julia están mortos na casa”. A nenos/nenas, voute fundir..); abuso de Deus manda”…); utilización das fillas e fillos investigación que seguiu ós feitos concluiu que autoridade ( por exemplo: rexistra as túas (ameaza con quitarlle as/os menores, se tratou dun episodio de violencia machista. cousas, revisa o teu correo, preguntas cousas ameázaos e maltrátaos, obrígalle a que fagan

Pero o maltrato non é só pegar a unha como “con quen estivestes hoxe?”, chegastes de espías, culpabiliza constantemente á nai); muller. O maltrato inclúe toda conduta, verbal 10 minutos tarde…); falla de respecto (non castigar co silencio e incomunicación (o ou non verbal, que produza na muller respecta as túas necesidades, sentimentos, silencio reiterado pode chegar a ferir tanto desvalorización ou sufrimento: insultos opinións, desexos e manipula o que dis, destrúe como as palabras); culpabilizar á muller de (expresión como: estás louca, es unha obxectos de especial valor para ti, ignora a túa todo o que ocorre na casa de modo que ao final

O 25 de novembro conmemorouse o Día en contra da Violencia cara as mulleres. Os rapaces de 1º ciclo de ESO fixeron un cartel q u e m e r e c e s e r p u b l i c a d o e n LaGaZetaDeTerZero así, ben grande, que di basta á violencia sicolóxica, que por ser máis invisible non é menos mezquina e ruin. Erradiquémola entre todos.

O maltrato á muller non é so violencia física

LaGaZetaDeTerZero pág. 26

Page 27: Numero 6 LaGaZetaDeTerZero

LA TOSTADORA¿Una manía? En sus ojos.Soy maniática del orden. Los hombres, ¿peludos o ¿Una afición ? depilados?Pasear. Depilados.¿Eres más de playa o de ¿Una idea para una montaña? ¿Un cantante de música ? primera cita?De los dos. Alejandro Sanz. Ir al cine.¿Pueblo o ciudad? ¿Una canción ? ¿Un famoso por el que Pueblo. “Bailar pegados”. perderías el sentido ?¿Verano o invierno? Por ninguno.Verano. ¿Un sueño cumplido y ¿Un país al que irías ? uno sin cumplir ?Marruecos. Cumplido: ser profesora. ¿Un personaje histórico ? ¿Una marca de ropa ? Sin cumplir : ninguno.Cristóbal Colón. No soy de marca fija. ¿Los más bonito que te

han dicho?“¡Mamá te quiero!”¿Lo más feo que te han dicho ?“No estas preparada para ser profesora”.

¿Qué es lo primero que te fijas en un chico ?

casa?De fiesta.¿Eres de las que bailan o prefieres cantar?Bailar.

¿Una mascota ?Un perro.¿Un color?Azul.

¿Un libro ? ¿Una moto ?Un Burka por amor. Una Honda... o una Harley.¿Una película ? ¿Un coche ?A lingua das bolboretas. Un todoterreno. Los Audi ¿Una comida ? me gustan.Ensalada de pasta. ¿Entre coche y moto?¿Casera o de gourmet? Una moto. ¿ U n a p e r s o n a q u e Casera. ¿Del Celta o del Dépor? admiras ?¿Y si tienes que escoger Del Celta. Una amiga.carne o pescado? ¿Del Barça o del Madrid? Si tuvieses un tercer hijo, Pescado. Del Madrid. ¿te gustaría niño o niña?En tu tiempo libre, ¿de Niña.fiesta o tranquilita en

Este año metemos en nuestra “tostadora” a Celsa, profe de matemáticas. MONCHO CENDÓN Y SINDO FERNÁNDEZ

¿Cómo surgió la idea de la ¿Desde qué edad hasta que edad para que comience a funcionar. contado para la guardería? 90.000 eurosguardería? se pueden matricular? ¿Cuántas cuidadoras hay? El presupuesto para hacer las obras ¿De dónde han salido los apoyos La idea surgió hace ya hace cuatro Desde 0 hasta 3 años. De momento no hay ninguna, pero ha sido alrededor de 160.000 euros, necesarios?años, y con la idea de promocionar ¿Cuándo abrirá? esperamos que haya entre tres y y ahora sí que se cuenta con un Los apoyos necesarios para hacer la el concello y los servicios de este obra salieron del concello y de la pues surgió esta guardería la cual Xunta de Galicia.costó muchísimo conseguirla pero ¿Por qué va a haber una gestión es una realidad privada de la guardería y qué ¿Cómo se lo tomaron los vecinos? quiere decir eso?Lo tomaron como una gran obra y Bueno, eso aún no está decidido, servicio. pero sí, posiblemente sea privada, ¿ H a y m u c h o s n i ñ o s y a porque según los datos que hay así apuntados? será más eficaz; con el mismo Sí, en este momento hay sobre dinero o con menos haces un quince niños ya matriculados y servicio de gestión privada. Parece aceptados; se abrió la matrícula el que este año van a salir entre tres y primero de abril y ahora se va a abrir cuatro guarderías infantiles así en un segundo turno antes de toda Galicia.septiembre para rellenar las plazas ¿ D e c u á n t a s c l a s e s e s t á que sobran. constituida la guardería?¿Cuántas plazas dispone la Bueno, la guardería va a ser una sola guardería? clase; no se basa en cursos, sino en Con 20 plazas. el cuidado de los niños. La guardería La gente que está interesada, sí va a tener varios departamentos ¿cómo puede hacer para para que los niños hagan cosas.matricular a los niños? ¿Es la primera guardería pública Pues los plazos se publican en en toda la comarca?periódicos. Estuvo abierto el plazo Sí, efectivamente es la primera que en el concello de Oímbra hasta hay en toda la comarca; siento finales de abril, ahora se va a abrir mucho decirlo pero Verín, para ser otro plazo como comenté ya antes, a una población muy superior a partir del mes de junio. Oímbra, no tiene ninguna guardería ¿Son todos los niños de Oímbra? pública.Hasta ahora sí, me parece que solo Muchísimas gracias.A primeros de septiembre, cuando cuatro personas entre especialistas y p r e s u p u e s t o a n u a l d e hay uno que es de Verin, pero el se acaben las obras. Ahora estamos profesores al cargo de los niños. mantenimiento, que va a oscilar, aun resto sí es del concello. ultimando los últimos preparativos ¿Con cuánto presupuesto habéis no es una cifra segura, sobre unos

DAVID BALBOA, ENRIQUE GARCÍA Y VANESSA SARAIVA

La primera guardería pública de la comarca abrirá el próximo septiembre con veinte niños

En el concello de Oímbra, en el colegio, se encuentra la nueva guardería. El alcalde, Alfonso Villarino, nos cuenta y responde nuestras preguntas.

ALFONSO VILLARINO, ALCALDE DE OÍMBRA

“Costó muchísimo conseguirla, pero ya es una realidad”

EDUCACIÓN LaGaZetaDeTerZero pág. 27

Page 28: Numero 6 LaGaZetaDeTerZero

LIBROS

Na historia contas que Vincent querer ter un cadro de cores se Escribiches outras historias Quizais foi porque as miñas avoas para ti dos que escribiches?estivo namorado da filla do viviron sempre de negro? deste tipo, relacionadas con e a miña tía eran taberneiras e o Eu quero os libros por igual, é o médico. Como a historia básase O das irmás inventeino todo, pero pinturas ou pintores? meu avó tamén colaboraba pero á mesmo que se me preguntas a cal na realidade, Vicent namorouse decidin que Vincent pintase o seu Si, Centauros do Norte. vez era feireante de vacas. Entón dos meus fillos quero máis, non de verdade dela? retrato en cores, porque a miña Gústache pintar? eu estaba sentado no mostrador da podo contestarche porque os quero Non o sei, pode ser que incluso el avoa sempre estivo de loito e non Si, gústame só que son malísimo. taberna case todo o día, pola mañá a todos por igual. Este libro deume se matase polo amor dela. Cando me parecía xusto. Escribiches o libro por que che e pola tarde, oía as conversas e máis ganancias, pero iso non me Vincent pediulle a man da filla do Fuches algunha vez a Auvers, gustaban os cadros de Van Gogh historias das mulleres (porque as importa. Ademáis, éme difícil doutor, el non lla deu por ser un onde trascorre a acción da ? tabernas pola tarde eran o rincón dicilo porque nunca leo os meus pintor borracho e en tratamento, ó novela? Non, en realidade foi porque eu das mulleres e pola noite dos libros, só os escribo. m e l l o r M a rg u e r i t e e s t i v o Non, non estiven xamais en estudiei nun colexio privado de homes) que lles aconteceran no Na dedicatoria do libro, di: “Ós namorada del. Non se sabe. Auvers, pero é un pobo moi bonito Vilagarcía e alí foi Sorolla día. Por tanto ó escoitar tantas grandes capitáns da miña vida”, A evolución de Van Gogh ó longo e hoxe en día aínda segue acompañado por un rapaz a pintar historias teño tanta imaxinación a quen te refires?da novela (de ben a mal) foi por conservado tal e como o pintou un cadro sobre o colexio (que escribindo libros, de aí me vén a Ós meus fillos, Lucas e Zoe. culpa do amor que sentía cara a Van Gogh, excepto cunhas casas agora é un mosteiro). Eu quería ansia de escribir. Normalmente dedicolle os libros filla do médico? máis construidas pero respetando contar esa historia, sobre os tres Ti de pequeño querías ser infantís aos meus fillos, e os libros Si, dise que foi iso e por de adultos á miña muller. Á outros asuntos, pódese saber miña nai a pobre nunca lle polo que lle conta nas cartas adiquei ningunha novela.ó seu irmán e polo refletido As túas cidade preferidas nos seus cadros. son as que utilizas coma Por que decides que espazos onde se desenvolven Adeline se namore do as historias?protagonista? A mín gústame escribir sobre Non o sei, expreseino cidades que non coñezo. Se porque coincidiu, e así escribo sobre, por exemplo, Adeline tería máis que ver Nova York, xa non ten graza na historia. Ela existiu de porque a coñezo toda.verdade pero non sei se ela e Por certo, sabes por que Van o rapaz do cadro foron Gogh perdeu a orella?mozos. En realidade non perdeu a O médico do que fala no orella, senón o lóbulo da libro curou a xente na orella, e non a perdeu porque guerra de verdade? estivera tolo, senón por unha Si por suposto, tamén é pelexa nunha taberna; estaba ve rdade que sa iu do borracho e pelexouse con campamento militar en outros homes por unha globos (foi a primeira vez prostituta. Un deles sacou que se utilizaron globos na unha navalla e cortoulle o guerra) e que fixeron esa cea lóbulo da orella a Vincent. de Noiteboa na que comeron Ar redor de Van Gogh antílopes, xirafas… porque cóntanse moitas lendas, fálase xa non quedaban animais dunha suposta loucura: é certo que comer a causa da guerra que tres meses despois foi ao e colléronos do zoolóxico. psiquiatra pero non porque por certo, a carta desa cea estivera tolo, senón porque aínda se conserva: pon tiña pena polos seus amores “filete de xirafa”, “costilleta que non o aceptaban. Aparte de antílope”… diso Vincent tamén se pintou

as leis de urbanismo. A pensión na meses de Sorolla en Galicia, pero escritor?Que relación intentabas refletir esaxeradamente nos cadros, como

que durmiu Vincent aínda está entón empecei a ver cadros de Van Eu quixen ser moitas cousas: entre a nai do protagonista e se se desangrara ou algo parecido.

conservada e agora é un museo. Gogh e ó final, como me gustaron pintor, explorador… Pero non se Rigoumont? A xente dalle moita importancia ó

Por que titulaches o teu libro O máis os seus cadros, empecei a me daba ben, e agora son avogado Non a vou decir, é un segredo. É da orella de Van Gogh pero

pintor do sombreiro de malvas? escribir esa historia, pero como meu pai. Decidín ser escritor mellor que decidades vós, os que pensemos que naquela época un

Eu non titulo os meus libros, deso plasmando máis ou menos o que ía porque así podo ser o que me ledes o libro, o desenvolvemento corte de nada facía unha infección

ocúpanse outras persoas. O que escribir sobre Sorolla. gustaba, vivir as vidas que non da historia. A min gústanme as enorme, entón por iso lle quedou

máis me preocupa son os nomes Como empezas a escribir as podía vivir.historias incompletas; eu tiña máis retorcida. Así que “La Oreja de Van

dos personaxes, podo estar un día novelas? A que escritor tentaches información sobre ese asunto e Gogh “, ese grupo que por certo non

pensando un nome que se adapte ó Empezo a escribilos polo final, de parecerte máis?decidín non contala por este me gusta nada, debería ser en

persoaxe. Este libro tivo varios feito uha vez empecei a escribir un De pequeño plaxiaba a todos os motivo. realidade “El Lóbulo de Van

títulos antes do definitivo: 69 días, libro polo principio e non o acabei escritores, pero despois decidín Que expresas coa fustración que Gogh”.

Auvers… Pero o título non me porque non me saía o final. ser eu mesmo.tiñan as irmás Cavaignac, ao

preocupa. Por que che gusta escribir? Cal foi o libro máis importante

MARCOS CALVEIRO

O autor de O pintor do sombreiro de malvas veunos falar da súa novela, que limos este ano en 2º para a asignatura de Galego. Poucas veces é posible falar cun escritor de carne e óso, e aproveitamos para facerlle unha entrevista.

LUCÍA FERNÁNDEZ PÉREZ E SANDRA FERNÁNDEZ FRAILE

“Escribo para poder vivir as vidas que non podo vivir”

LaGaZetaDeTerZero pág. 28

Page 29: Numero 6 LaGaZetaDeTerZero

CULTURA

Semana del libro 2012

En el vestíbulo se o r g a n i z ó u n a exposición de libros a n t i g u o s , c o n e j e m p l a r e s t a n valiosos como un facsímil de un libro de 1496 impreso en el castillo de Monterrei, un misal de 1780, una edición del Quijote de 1832, diversos libros de texto, gramáticas y d i c c i o n a r i o s d e finales del siglo XIX, novelas y revistas varias...

En las aulas tres alumnos del IES Taboada Chivite, Pedro ( e l c i e g o ) , A l e j a n d r o ( L á z a r o ) y B e l é n ( a c o t a d o r a ) representaron unas escenas del Lazar i l l o de T o r m e s , l l e v a n d o l a s aulas al siglo XVI.

En la Biblioteca hubo una sesión de cuentacuentos, a cargo de Xosé Manuel Neira, p r o f e s o r d e Francés de la E s c u e l a d e Idiomas de Vigo y n a r r a d o r d e historias. Primero en f r ancés , y d e s p u é s e n gal lego, Neira hizo las delicias del público...

Entre el 23 y el 27 de abril tuvo lugar en el Baronceli la SEMANA DEL LIBRO. Sabemos que es el 23 el Día del Libro, pero desde el Equipo de Biblioteca se pensó en alargar la fiesta un poquillo más. Así, se idearon varias actividades que tuvieron como centro el libro y la literatura.

Se tes unha biblioteca con xardín, telo todo (MARCO TULIO CICERÓN).

Un libro é coma un xardín que se leva no peto (PROVERBIO ÁRABE).

Un fogar sen libros é coma un corpo sen alma (MARCO TULIO CICERÓN).

Un libro aberto é un cerebro que fala; pechado, un amigo que espera; esquecido, unha alma que perdoa; destruido, un corazón que chora (PROVERBIO HINDÚ).

El que lee mucho y anda mucho, ve mucho y sabe mucho (CERVANTES).

Le e conducirás, non leas e serás conducido (SAN AGUSTÍN).

Uno no es lo que es por lo que escribe, sino por lo que ha leído (SANTA TERESA DE JESÚS).

Estoy predispuesto a pensar bien de un hombre que tiene el hábito de la lectura (NICOLÁS DE AVELLANEDA).

Donde no hay libros hace frío (MARÍA ELENA

WALSH).

A verdadeira universidade de hoxe é unha colección de libros (THOMAS CARLYLE).

Es cualquier libro discreto (pues si cansa, de hablar deja), un amigo que aconseja y que reprende en secreto (LOPE DE VEGA).

Gárdate do home dun so libro (BENJAMIN

DISRAELI).

Estar a soas cun bo libro é ser capaz de comprenderte máis a ti mesmo (HAROLD

BLOOM).

Alí onde se queiman os libros, acábase por queimar ós homes (HEINRICH HEINE).

Atopo a televisión moi educativa: cada vez que alguén a encende, retírome a outro cuarto e leo un libro (GROUCHO MARX).

Os libros dannos consellos que non se atreverían a dar os nosos amigos (NUMA POMPILIO).

Non necesitamos listas do que é correcto e do que é erróneo; o que necesitamos son libros, tempo e silencio (PHILIP PULLMAN).

No hay libro tan malo que no contenga algo bueno (CERVANTES).

Los libros me enseñaron a pensar, y el pensamiento me hizo libre (RICARDO LEÓN).

Hay quienes no pueden imaginar un mundo sin pájaros, quienes no pueden imaginar un mundo sin agua; yo soy incapaz de imaginar un mundo sin libros (JORGE LUIS BORGES).

A lectura é a viaxe dos que non poden tomar o tren (FRANÇOIS DE ROSSET).

O achado afortunado dun bo libro pode cambiar o destino dunha alma (MARCEL

PRÉVOST).

Libro cerrado no saca letrado (ANÓNIMO).

Non hai dúas persoas que lean o mesmo libro (EDMUND WILSON).

Leer es el único acto soberano que nos queda (ANTONIO MUÑOZ MOLINA).

La lectura es placer, conocimiento, emoción, enajenación (FERNANDO TRUEBA).

Necio por natura, sabio por lectura (ANÓNIMO).

La lectura es el único camino hacia la sabiduría (ANÓNIMO).

Procurei por todas as partes a paz, e non a atopei senón nun rincón apartado, cun libro nas mans (TOMÁS DE KEMPIS).

M e d i a n t e a l e c t u r a f a c é m o n o s contemporáneos de todos os homes e cidadáns de todos os países (ANTOINE H. DE LA MOTTE).

Fora do can, un libro é probablemente o mellor amigo do home, e dentro do can probablemente está demasiado escuro para ler (GROUCHO MARX).

Un buen libro es un tesoro: cada hoja, un pan de oro (ANÓNIMO).

O libro é o mestre do porvir (RAYMOND

POINCARÉ).

La lectura es como la barandilla en los balcones (NURIA ESPERT).

La lectura es a la inteligencia lo que el ejercicio al cuerpo (JORGE LUIS BORGES).

Amar a lectura é trocar horas de fastío por horas de inefable e deliciosa compañía (JOHN

FITZGERALD KENNEDY).

Non hai mellor fragata que un libro para levarnos a terras lonxanas (EMIlY DICKINSON).

Algúns libros son inmerecidamente esquecidos; ningún é inmerecidamente lembrado (WYSTAN H. AUDEN).

El libro es fuerza, es valor, es fuerza, es alimento; antorcha del pensamiento y manantial del amor (RUBÉN DARÍO).

A lectura dun bo libro é un diálogo constante coa alma (ANDRÉ MAUROIS).

40 frases sobre el libro y la lectura

Jordi Sierra i Fabra nació en Barcelona en 1947. Su coma entre ellos el Gran Angular de literatura juvenil o afición a la literatura se manifestó a muy temprana el EDEbÉ juvenil, y ha creado la fundación Jordi edad, pues escribió su primera novela cuando tan solo Sierra i Fabra en España y la fundación Taller de tenía 12 años. Profesionalmente, ha destacado como Letras Jordi Sierra i Fabra para América Latina, en critico musical, ha colaborado en diversos Medellín (Colombia).programas radiofónicos y es miembro Se define a si mismo como una persona fundador de algunas de las más romántica, sentimental y apasionada. importantes revistas musicales del Además, afirma creer firmemente en las panorama español como Número 1 o utopías. Y es que el autor tiene el Superpop. Jordi Sierra i Fabra ha cultivado convencimiento, de que, sin eses cuatro casi todo los géneros literarios y de entre su ingredientes, no se puede andar por la extensa y prolífica obra de ficción, en la vida. Y si de algo sabe Jordi es de caminar. Biblioteca del IES Castro de Baronceli De recorrer el mundo de un lado a otro, de están Soledades de Ana, Sin vuelta atrás, punta a punta, de cabo a rabo. La lista de Historias de un segundo, Noche de países que conoce es tan larga como la de Viernes, Días de rodaje, Las furias, 97 libros que lleva publicados o la de discos formas de decir Te Quiero, Radiografía de que tiene en casa. El cine es otra de sus chica con tatuaje, Llamando a las puertas grandes aficiones; de hecho, no hay noche del cielo, Campos de fresas, El asesinato en la que no se pase por una sala de del profesor de Matemáticas, El asesinato de la proyección. Cuando termina con la cartelera, vuelve a profesora de Lengua, Kafka y la muñeca viajera. sus DVD. Y es que Jordi sabe como disfrutar de la vida,

Sierra i Fabra ha recibido numerosos galardones segundo a segundo.

Sierra i FabraSeguidamente vamos a mostrar

peqeños resúmenes de obras juveniles del autor:

Días de rodajeUnos chicos trabajan en una

serie de televisión, que tiene mucho éxito. Sus vidas giran mediante el plató, y no saben compaginar su vida con la televisión. Entre ellos hay varias confusiones con las que acaban haciendo lo que de verdad quieren hacer, vivir sus vidas...

Las furiasEste libro nos cuenta la mala

relación que hay entre una clase de 3º de ESO con su profesor. Los alumnos le cogen manía al profesor que se acaba largando del colegio. Los alumnos se encierran en la clase... pero a quien le interese el final que lo lea.

Historias de un segundoNos cuenta la vida de un chico

pobre que trabajaba para un rico. En el verano se enamora de una chica rica con la que vive aventuras todo el verano…..pero esas historias hay que leerlas en el propio libro!!!!

Campos de fresasEs la historia de una chica que

después de salir de fiesta con sus amigos y tomarse una pastilla entra en coma. Hacen todo lo posible para encontrar al camello que les vendió la droga y salvarle la vida, pero solo tienen 24 horas...

Jordi Sierra i Fabra es uno de los escritores de literatura juvenil más leídos de España. Los alumnos de Lengua castellana han leído varios de sus libros durante el primer trimestre. Conocemos más a este autor y hacemos unas reseñas de algunas de sus obras.

RUBÉN AFONSOBRIAN MACHADO

LaGaZetaDeTerZero pág. 29

Page 30: Numero 6 LaGaZetaDeTerZero

MEMORIA HISTÓRICA

Adiós, promoción 2011Bueno, no todos se han ido, algunos pocos han preferido quedarse un curso más para repasar conceptos... o en el fondo, les daba pena

abandonar el Baronceli... Bueno, pues ahí en la foto, así mezclados aunque no revueltos, están los alumnos de la promoción de 2011, junto con algunos de los profes que les han dado clase. A todos les deseamos la mejor de las suertes. Gracias por los recuerdos imborrables que habéis dejado. Confiamos en que el Baronceli también haya dejado huella en vosotros (huella positiva, se sobreentiende ;-)

Un 19 de Septiembre del 2011 comencé un nuevo curso escolar. Como todos los días desde hace tres años, tomé la A52 cogiendo la salida hacia Verín y encontrándome en mi coche rojo en la recta de Queizás. Puse el intermitente en el cruce con el IES Castro de Baronceli pero... ¡nooo, este año trabajo en el Chivite, tengo que continuar! Sentí algo dentro de mí, no sabía muy bien el qué, ¿tristeza tal vez? Puede ser...

Al llegar al nuevo instituto, tan grande y con tanta gente, y entrar, el sentimiento creció un poco más. Tenía que entrar en el taller, conocer a los nuevos alumnos/as y comenzar a explicar la definición típica: "¿Qué es la tecnología? Es el conjunto de conocimientos…" La pizarra era tipo vileda, pero: ¡por qué tuve que escribir en ella con un rotulador permanente! HORROR!!! Y, ¿a quién se le ocurre poner una alarma en el aula de informática? Si no se desconecta... ¡SUENA! ¡QUIERO VOLVER PARA EL BARONCELI!

Acabo la jornada laboral,y dejo el Baronceli a mi izquierda y nos volvemos mis recuerdos y yo solitos en el coche. ¡Qué bonita era la vida con pizarra de tiza y sin alarmas! Recordé a los alumnos y alumnas de los que aprendí tantas cosas cuando hacíamos los proyectos, o me contaban cosas de los alrededores, incluso lo cansinas que podían llegar a ser mis clases, o en las excursiones varias a levantarme en la nieve con unos esquís puestos (aunque durara poco tiempo encima), o a salir debajo de una canoa desde las profundidades de un río... uf... me vuelve el sentimiento ese al escribir. Y cómo no, también me vinieron a mi cabeza mis compañeros, algunos incluso amigos, que tantos días me hicieron olvidar que estaba trabajando... Hasta... ¡podía hacer fotocopias!

Para acabar, ya decir que tengo tantos recuerdos y experiencias vividas dentro de la comunidad baronceliana que podría resumir todo en un par de palabras: GRACIAS POR TRATARME TAN BIEN.

anaprofetecno

Desde un lugar de Verín no muy lejano

Ana Pérez, profesora de Tecnología en el Baronceli durante años, ahora en el Chivite, nos escribe... ¡Gracias, Ana, mucha suerte!

¿El nuevo símbolo del Baronceli?Xosé Rivada (Verín, 1953) nos hizo un hermoso regalo para la entrada principal del Instituto, una abubilla-violín (bubela en gallego) posada sobre una roca. Xosé Rivada es un artista reconocido nacional e internacionalmente, que destaca por sus pinturas, esculturas y “escultopinturas”. Recordamos que estuvo en el Baronceli hace dos años, con motivo de la inauguración del aula de Educación Plástica y Visual que lleva su nombre. ¡Gracias por el

LaGaZetaDeTerZero pág. 30

Page 31: Numero 6 LaGaZetaDeTerZero

asignatura y quitar el graduado, y estuve estudiando Atención Socio-sanitaria a personas dependientes. No tengo trabajo de lo que estudié; como el resto del mundo tuve varios trabajitos por ahí, pero ahora tengo mi propio negocio, mi propio bar.

Bueno, con esto me despido de todos los baroncelianos. Un beso y recuerdos a todos los profesores.

Hola queridos lectores de Hola a todos: Hola a tod@s... No hace mucho Ola baroncelianos!!!!! Son Belén LaGaZetadeTerZero! Estoy muy contenta de escribir que salí del Instituto pero tengo muy Rigüela Rodríguez, de Moialde

Son Laura Pardo, de Oímbra, esta carta y principalmente lo hago buenos recuerdos.(Vilardevós), escribo para este exalumna do Castro de Baronceli e con la finalidad de animar a todas Recuerdo mi primer día que periódico debido a Israel que mo parte do grande equipo que no 2007 esas personas que no se atreven a estaba tan nerviosa, no conocía a pediu, e tamén porque me atopo moi puxo en marcha este xornal. hacer “algo”, a todas esas personas nadie, todos tenían su grupo de orgullosa de escribir para o xornal Actualmente atópome afincada en que no tienen muy claro su futuro y a amigos y yo venía de otro centro que fundei con moitos dos meus terras viguesas, concretamente no todas esas que tienen dudas con pero me costo muy poco adaptarme, compañeiros alá polo ano 2007 CUVI (Centro Universitario de respecto a su vida personal. sobre todo con los profesores fue como idea do profe de Lengua. Vigo). O CUVI é coma un pequeno Mi vida cambió radicalmente muy fácil, aunque al mismo tiempo Bueno actualmente atópome poboado estudantil situado no después del Baronceli, y cambió en muy difícil porque nunca fui muy residindo en Ourense, xa que me medio da natureza, a 12 km da todos los sentidos. Una vez que buena estudiante... A quien recuerdo encontro estudando Enxeñaria cidade, onde se econtran a maioría comencé el Bachillerato en otro con mucho cariño es a Jesús, nuestro Agraria no edificio Politécnico do das facultades da UVIGO (ciencias, instituto muy a mi pesar nada fue profesor del plan PROA, a él sí que campus das Lagoas. Non sei moi tecnoloxías, letras, económicas, igual y nada volvería a ser igual. no le fue nada fácil adaptarse a ben como acabei aquí, pero etc.) xunto cun amplo complexo Había otros chic@s de diferentes nosotros pero al final se adaptó muy realmente de momento gústame o deportivo e residencial. Eu estou na institutos, éramos muchos más en bien. A dos profesoras que recuerdo que estou faendo, iso si sen Escola Técnica Superior Industrial clase y los profesores no eran lo son Beatriz, mi tutora y profesora de esquecerme do meu gusto pola no primeiro curso do Grao en mismo ni por asomo. Lengua Castellana, y a Rosa de la música. jajajae n x e ñ e r í a e n t e c n o l o x í a s Tardé en adaptarme a mi nueva Parra: ellas siempre me ayudaron en Antes de chegar ata aquí estudei o industriais. situación; todo había cambiado, mis todo lo que podían para que yo bacharelato tecnolóxico no IES

A vida universitaria é algo compañeras se distanciaron de mí y estudiara. Para que os voy a mentir, García Barbón onde non tiven (bastante) complicada, a pesar dos yo de ellas y cada día notaba más nunca me gustó estudiar pero ahora tempo nin de adaptarme porque típicos mitos de que “todo é festa”, que estaba en un túnel sin salida... sabiendo lo que hay volvería a pasou rapidisimo o tempo sobre sobre todo cando queres acadar uns Pero finalmente salí y todo gracias a empezar sin pensarlo...todo segundo curso. Primaria fixena resultados. No primeiro ano que te una única persona con nombre y Tengo muchos recuerdos y no CEIP Rodolfo Nuñez Rodríguez ves fóra de casa, sen ter a ninguén a p e l l i d o s : D a v i d A m a d o r mucha anécdotas del Baronceli y en Vilardevós, do que no ano 2005 que che esté enriba todo o tempo Fernández, él fue, es y será mi por nada los cambio. Ahí hice muy non quería marchar. Pero chegou o dicindo “estuda” e dándoche todo mayor apoyo y una de las personas buen@s amig@s, fui muy feliz esos tempo no que tiven que ir a para o feito, de repente meterse nunha más importantes de mi vida. años de instituto y esos recuerdos Instituto Nº1 por aquel entonces, cidade con tantas formas de Hoy en día y a mis veintidós años nunca se irán de mi cabeza.IES Castro de Baronceli, no cal vos diversión, é moi fácil perderse. vivo en Ourense. Yo no terminé el La vida no me ha tratado mal. encontrades. Podo dicir que esa foi a

Pero niso supoño que consiste a bachiller en Verín pero alcancé mi Cuando sali del instituto ya me puse mellor época que tiven, coñecín a universidade, non só nos estudos, se meta que era salir de Verín y a trabajar y a estudiar para sacar una xente marabillosa e a outra que non non nese proceso de madurez que te trabajar, primero trabajar y luego si era tanto, paseino mal xa que foi vai formando como persoa, no que se puede estudiar. No me arrepiento onde suspendín un exame ou unha un mesmo ten que ser capaz de de que a día de hoy mi vida sea como asignatura por primeira vez, pero organizarse e aprender a vivir de es... Cada persona tiene sueños y tamén o pasei moi ben coa Romaría forma independente. Isto recórdame metas que sólo se cumplen con das letras galegas, a creación do un libro que lin de pequena, titulado esfuerzo y sin tirar jamás la toalla. xornal LaGaZetaDeTerZero como O soño do merlo branco, cando o Mi vida sigue en constante cambio idea de Israel, a colaboración como merliño por fin saía do niño e pero estoy feliz de recuperar a mis bibliotecaria coma proposición de comezaba a voar por si só. amigas, de trabajar y luego en mi Serafín, a participación do grupo de

Para min, o máis duro ou quizáis tiempo libre estudio lo que puedo.teatro con Benita, e o famoso o que máis me custou aceptar, foi Finalmente quiero dejar muy Entroido Solidario e as coreografías que na facultade, de cara ós claro que mi principal meta era de acrosport con Dori, que aunque profesores, a túa persoa convértese valerme por mí misma, quería ser recoñezo que ao principio non me nun simple número, ninguén te independiente y lo conseguí y ahora caia moi ben acabei collendolle coñece e por suposto ninguén vai a me he propuesto terminar 2º de cariño. estar aí dicíndoche o que tes que Bachillerato y estoy a punto de Dende aquí tamén recordo a facer. Así que non queda outro alcanzar esa meta, y cuando alcance moitos outros profes, Rosa de La remedio que aceptalo e tratar de esta última otra cosa me propondré, Parra, Mercedes, Pablo de Música adaptarse á nova vida da mellor pues una persona llega lejos que nos facía a vida imposible cos forma posible. haciendo cosas constantemente. seus mínimos, Ana de Tecnoloxía,

En cambio recordo, sobre todo o Puede que yo me equivocara antes, Miguel Trincado, Carmen "a Jefa", á último ano no Baronceli, despois de pero no hay marcha atrás porque el cal lle tiñamos respeto, e por suposto cat ro cursos “aturándonos” que mira hacia atrás, atrás se queda.a unha profe a que quero moito e lle mutuamente, que todos eramos case Dedico esta carta a todas las teño moito aprecio, María de coma unha familia, profesores e personas con afán de superación y a Educación Plástica e Visual, a cal lle alumnos. Para min foi o mellor, sen todas aquellas que tienen “miedo” y mando un forte abrazo e un biquiño dúbida, porque ademáis de estudar e no se atreven a decir abiertamente xunto cos saúdos o resto dos profes. cumprir cos nosos deberes, “Mamá, gracias por todo pero me Esta época recordareina como pasabámolo de medo. No Entroido voy de casa porque quiero hacer mi unha das mellores experiencias, e cando nos disfrazamos de “enterro vida, quiero vivirla yo a mi manera”.das máis bonitas que pasei, e grazas xitano”, o día das Letras Galegas, o Me despido, no sin decir que hoy a iso sintome orgullosa de dicir que proxecto de Física e como broche recuerdo el instituto como el primer fixen a ESO no IES, Castro de final, a excursión a París. día en que fui, y me siento Baronceli. Moitos saúdos para

Tantos recordos e bonitos afortunada de haber estado allí. No todos, e grazas por acordarvos de momentos gardo deste instituto, que me he olvidado de nadie y cuando min ...sería imposible mencionalos un por veo a algún profesor me emociona PS. Seguide realizando este un. Pero comigo, no meu corazón hablarle. Tengo muy buenos xornal, e moi gratificante velo na viaxan todos e cada un deles, xunto recuerdos del centro y de mis ex rúa.ás persoas que os fixeron posibles. profesores, y fue la época más feliz .

Gracias a todos! de mi vida.

Hai dous anos funme da escola na que dalgun xeito crecin, na que me formei ata chegar a ser o que son. Pareceume un paso de xigante irme, e ao final, pouco tempo me fixo falta para acostumarme no Barbón. Chegar a Bacharelato provocoume moi tos cambios , t iven que esforzarme máis, coñecer a nova xente, acostumarme a un novo lugar... Non foi fácil, pero é unha experiencia, que como moitas outras, merece a pena pasar. Agora xa rematei esta etapa e de todos estes cambios quédome co mellor, e podese decir que me din conta de que todo na vida é un abrir e cerrar de portas. Pasar por o Baronceli e unha porta das que non olvidarei, chegados a outro colexio valorei o que naquela pequena familia tiven con un sorriso, un sorriso dos que sei que perdurará no tempo.

Unos cuantos exalumnos y profes -con quienes mantenemos contacto a través de nuestro Facebook- nos escriben para contarnos sus recuerdos de la época en la que formaron parte del Baronceli. Nos sentimos muy contentos de que en todas estas cartas se perciba cierta nostalgia. Nosotros tampoco os olvidamos. Besos y abrazos para todos.

Cartas desde otros “castros”

BELÉN RIGÜELA LAURA PARDO

MEMORIA HISTÓRICA

NOELIA REIGADA SHEILA LÓPEZ RÚA

JORGE BAHAMONDE

QUEIPER LAZA

Carreira Igrexa 8, Laza. Tlf. 988422175

Confecciones a medida

LaGaZetaDeTerZero pág. 31

Page 32: Numero 6 LaGaZetaDeTerZero

LA GAZETA DE TERZEROCONTRAPORTADA

¿Cómo empezó tu afán por la ¿Te gustaría que te pusiesen el probablemente porque los medios supuesto, tiene unas características famosos que lucieran tus diseños?moda? nombre de una calle de Verín? de comunicación siempre han e s p e c i a l e s , s i n o , n o s e r í a No me gusta presumir de clientes, Fue prácticamente una revelación, Lo consideraría un motivo de respetado mi trabajo, y a diferencia reconocible el estilo Roberto parece que los utilizas para que vino como consecuencia del orgullo, pero eso no suele ocurrir de la celebrities, me han hecho Verino. Una etiqueta hecha de promocionarte... lo que más ilusión trabajo que realizaba en una hasta que uno se muere. importante por mi trabajo, no por mi funcionalidad y de pasión por la me hace es confesar que muchas empresa de moda para ayudarme en Hay rumores de que tus cara bonita. moda. veces, las modelos y los modelos mis estudios, trabajo del cual me instalaciones en Orense podrían ¿Qué tal llevas lo de andar ¿Diseñas trajes de novias? que han participado en mi desfile, enamoré y así sigo. venirse para Verín. ¿Qué hay de viajando por todo el mundo? No, con una sola excepción, el traje han querido comprar esa ropa, y ahí ¿Tuviste el apoyo de tu familia? cierto en eso? ¿Cuáles son los Reconozco que cada vez me cuesta de mi hija Cristina... La experiencia sí que hay muchísimos nombres Por supuesto que sí... un apoyo motivos? más trabajo, pero lo he disfrutado fue tan agradable que quizás cambie muy importantes escondidosabsolutamente incondicional. Yo no he oído esos rumores... En mucho y lo sigo disfrutando. Es una de opinión con el paso del tiempo ¿Es mejor vender caro a clientes Todos, como marineros en un barco, Verín ya hay una fábrica Roberto de las obligaciones más amables del ¿Por qué decidiste ampliar la exclusivos o mucho a un tipo de me invitaron amablemente a que Verino y en Orense, en el Parque trabajo de diseñador de moda. línea de tus productos? ¿Fue clientes más “normal”?cogiese el timón, y así le dimos Tecnológico, nuestro centro de ¿Echas de menos tu tierra? arriesgado? Siempre he trabajado para inmensas varias veces la vuelta al mundo... investigación y desarrollo. Aunque Es un lujo que casi no me puedo Fue, como casi todo en mi vida, de minorías... la idea de la exclusividad ¿Cuáles fueron tus primeros hago muchos kilómetros al año permitir, vivo en ella todo lo que una manera muy natural, me me produce un cierto rechazo. A mí pasos? yendo y viniendo cada día de esos puedo, y cuando estoy lejos, suele encontré con la posibilidad de me gustaría vender a mucha gente, y Después de unos años trabajando dos centros, aún no he hecho planes ser por periodos muy cortos. A pesar hacerlo y lo hice... y, por supuesto, aunque pueda parecer una confesión para una importantísima empresa de para ahorrármelos. de todo ello, puedo proclamar que que nada es fácil. Ser un diseñador banal, hago un enorme esfuerzo en prêt-à-porter francés, decidí que ¿Ampliarás en el futuro la donde mejor se está es en casa de reconocido no hace que tus cada colección para ofrecer la podía convertirme en el aliado empresa en Verín? uno, o sea, en Verín. perfumes, tus bolsos o tus gafas se máxima calidad al mejor precio. español de esa marca. Con el Ya hay una parte muy vendan con los ojos Para muchas personas quizás sea tiempo, el esfuerzo y algo de importante de la empresa cerrados, siempre tienes caro pero no soy prohibitivo...lucidez, decidimos que ya era hora instalada en Verín y si en que mantener el nivel. ¿Cuál es el desfile del que tengas de trabajar sólo para nuestra marca. algún momento hubiese ¿Definirías la moda como mejor recuerdos?Aprendimos de desfiles, patronaje, q u e a m p l i a r s u s un arte? ¿Podemos La respuesta siempre es la misma, de máquinas de coser, de planchado, instalaciones, estaría pensar que el diseñador del último... porque es donde crees de magia en los desfiles, de imagen, encantado. es un artista? que has llegado más lejos. Un de logística y de tiendas propias, y ¿Algún día pensaste El proceso creativo es muy diseñador de moda es un corredor de con todas esas experiencias, l l e g a r a s e r t a n parecido y las fuentes de fondo.estamos aquí. importante? información también. ¿Ha afectado la crisis al mundo de ¿Cuándo y dónde instalaste tu Sinceramente no... Lo Hacer una colección es la moda?primer taller o empresa? dudo. Cada mañana, como hacer un disco o un Creo honestamente que nos ha En Verín, en la calle de la Merced, aunque parezca mentira edificio, quizás con unas afectado a todos, es imposible ser creo que hemos tenido la suerte y la trabajo para ser feliz, no pequeñas diferencias muy insensible a lo que ocurre en tu país, bendición de la Virgen que da para ser importante. La importantes, como es que pero soy de aquellos que creen que nombre a la calle que nos permitió importancia no depende la aceptación ha de ser lamentarse no es una buena política, conseguir todos los sueños que nos de uno, viene y va casi, inmediata. En moda no así que desde hace muchos años le habíamos propuesto. Eran los años como los resultados puedes ser un genio ni pongo buena cara al mal tiempo. 70. electorales... sólo que d e s c o n o c i d o , n i Podría quejarme pero no quiero, a ¿Fue idea tuya el ponerte Roberto aquí nos presentamos a i n c o m p r e n d i d o . . . pesar de las durísimas condiciones Verino? ¿La gente asocia ese las elecciones cada seis Esperando, como en hemos crecido con respecto al año “apellido” al lugar de donde meses. arquitectura o en música, pasado.procedes? ¿Te ha cambiado la que treinta años después se ¿Cuáles son tus perspectivas de Sí , fue idea mía... era un pequeño fama? reconozca tu genialidad. futuro?homenaje a mi ciudad. Una Quizás un poco, pero ha ¿Cómo es el proceso Me gustaría tener una presencia tradición que estuvo muy vigente d e b i d o d e s e r desde que ideas un traje, internacional proporcional a la que entre los artistas durante la Edad absolutamente contra mi vestido, etc. hasta que ya tengo en mi país, donde he Media. Me viene a la cabeza el vo lun tad . Presumo, llega a las tiendas? conseguido que, en las mejores nombre de Juan de Colonia. Era una humildemente, de ser una Hay tres partes, una de calles de sus ciudades más ¿Sueles venir a menudo a Verín?manera con la que los artistas persona cercana, sensible y sencilla. pensar ese vestido, que incluye la importantes, haya una tienda Suelo venir todos los días, excepto remitían la calidad de su arte a una ¿Tuviste que pagar algún precio búsqueda del tejido más adecuado, Roberto Verino.aquellos en los que estoy de viaje. ciudad muy reconocida. Hoy no por ser famoso? otra que nos lleva a cortarlo, coserlo En dos palabras, ¿cómo definirías Vivo rodeado de mis viñedos en la creo que nadie tenga dudas sobre el No me ha costado mucho... nunca he y plancharlo, siguiendo, no sólo un la marca “Roberto Verino”?carretera que une el pueblo con el lugar donde nací... sentido que los medios de gusto artístico, sino también una Un sueño de moda hecho con castillo de Monterrei.Eres probablemente el verinense c o m u n i c a c i ó n , v e r d a d e r o s sofisticadísima tecnología y una coherencia.Tu línea de ropa va cambiando m á s u n i v e r s a l . ¿ H a c e s creadores de lo que es importante en tercera, cuando ese modelo llega a El día de mañana, cuando te cada año, ¿tienes características propaganda de tu tierra cuando nuestro tiempo, quisiesen cobrarme una tienda, se pone en un escaparate retires, ¿piensas venirte para especiales que te diferencian de vas por ahí? nada, siempre me han tratado bien, y una técnica de venta, también cada Verín?otros diseñadores?Si se confirmase algún día que han respetado mi intimidad y han vez más sofisticada, hace que una Pienso quedarme en Verín, ciudad Mi ropa va cambiando conforme va Viriato era de aquí, tendría que sido bastante elegantes en los mirada a un escaparate, se convierta que quiero y en la que me siento cambiando el gusto de mis conformarme con el segundo lugar, roces... A diferencia de muchas en un cliente satisfecho veinte querido...consumidores, algo que en treinta pero mientras haya dudas, creo que personas, a mí la llamada presión minutos después...años de profesión, he podido encabezo el ranking... mediática no me molesta. . . ¿Podrías decirnos algunos comprobar muchas veces y, por

ROBERTO VERINO, DISEÑADOR Y EMPRESARIO

Roberto Verino nació en Verín el 3 de mayo de 1945, el mismo día en que todos los periódicos del mundo anunciaban la rendición de Berlín que suponía el fin de la II Guerra Mundial en Europa. Su familia poseía un negocio de confección de piel, así que elegir profesión no fue difícil. Estudió Bellas Artes en París y a su regreso se hizo cargo de la empresa familiar, donde comenzó a hacer sus primeros diseños. En 1982 creó su primera colección prêt-à-porter femenino con el nombre de Roberto Verino y la mostró en París, con un éxito tal que al año siguiente ya abrió su primera tienda en la capital francesa, en el elegante barrio de Saint Germain. A partir de ahí empiezan a llegar los grandes desfiles nacionales e internacionales, y numerosos reconocimientos (entre ellos, Medalla de Oro al Mérito en Bellas Artes) que lo confirman como el verinense más internacional. Pero Roberto es muy Verino, tiene sus raíces bien puestas aquí.

MARÍA JOSÉ FALGUEIRA Y VANESSA SARAIVA

“Cada mañana trabajo para ser feliz”