Embed Size (px)
Citation preview
OBRADOIRO DE COMUNICACIÓN
"A linguaxe é o vestido dos pensamentos". Samuel Johnson.
IES ANTÓN ALONSO RÍOS 2018/2019
DEPARTAMENTO DE FOL
Departamento de FOL 1
1. INTRODUCCIÓN E CONTEXTUALIZACIÓN.
O século XXI é a era da comunicación e do coñecemento.
A comunicación é a ponte que nos permite relacionarnos e contactar cos demáis. Non abonda con
expresar en voz alta unha idea, por moi boa que esta sexa, pois a forma na que se fai é tamén
determinante e pode contribuir a que a mensaxe chegue con claridade e precisión ao
interlocutor.
A comunicación oral é de grande importancia para o desenvolvemento do individuo na sociedade.
No Decreto 86/2015, do 25 de xuño, polo que se establece o currículo da educación secundaria
obrigatoria e do bacharelato na Comunidade Autónoma de Galicia, establécese o
desenvolvemento e potenciación da competencia lingüística , concretamente da comunicación
oral, sen esquecer o resto de competencias.
A forma é tan importante como o contido.
Os instrumentos cos que conta o ser humano para a comunicación oral son a voz, o corpo e a
palabra. Estos instrumentos necesitan ser educados para poder comunicar ben.
Trátase de:
- Traballar técnicas específicas que contribúan a que estos instrumentos sexan máis
perfectos, agradables e concisos.
- Desenvolver habilidades e destrezas no uso da palabra.
- Aproveitar os recursos expresivos verbais e non verbais.
- E, en definitiva, empregar o máis natural dos métodos: falar e escoitar.
É importante dotar ao alumnado de ferramentas:
- Para comunicarse mellor, especialmente no ámbito oral e non verbal.
- Para detectar información que non é evidente nun primeiro momento.
- Para ser consciente das virtudes e deficiencias que presentan cando se comunican.
O que se pretende é que os alumnos/as de 1º de Bacharelato sexan persoas críticas,
participativas, activas e que saiban opinar, polo que a expresión oral, como forma de
comunicación, forma parte das competencias xenéricas que deben desenvolver os estudiantes.
2. RELACIÓN DE PROFESORES QUE COMPOÑEN A ÁREA.
María Jesús Fernández González.
3. MATERIAIS E RECURSOS DIDÁCTICOS.
Ordenadores; xornais e revistas; grabadoras de vídeo; fragmentos de películas; etc.
Departamento de FOL 2
4. ATENCIÓN Á DIVERSIDADE.
Empregaranse distintos procedementos para coñecer e valorar a situación de partida dos
alumnos e empezar desde o principio cunha intervención axustada ás necesidades, intereses e
posibilidades dos mesmos.
Tratarase de ofrecer unha docencia integradora, sabendo das diferentes capacidades e niveis
do alumnado e da súa interacción particular coa formación específica.
En función das circunstancias particulares, e sempre en coordinación co Departamento de
Orientación, poderán adoptarse diversas medidas, entre as que cabe destacar:
- Adaptacións (non significativas) na secuencia de contidos, na metodoloxía, nos instrumentos
de avaliación,... para aqueles alumnos/as que o precisasen.
- Levar adiante actividades diferentes para un mesmo contido, en diferentes niveis de
dificultade.
- Combinar agrupamentos homoxéneos e heteroxéneos, actuando intencionalmente na súa
constitución, para que esta flexibilidade permita unha mellor aprendizaxe en grupo.
- Organizar e distribuír espazos e tempos respectando as n.e.a.e.
Departamento de FOL 3
1. CONCRECIÓN DA MATERIA AO LOGRO DAS COMPETENCIAS CLAVE.
Contribución ao desenvolvemento da competencia en comunicación lingüística
Producir textos orais decuados a distintas situacións de comunicación.
Contribución ao desenvolvemento da competencia dixital.
Buscar información implica a utilización dunha serie de ferramentas estrictamente lingüísticas
(dicionarios, correctores ortográficos…), literarias (bibliotecas, catálogos), uso de soportes
electrónicos na composición de textos, etc.
Contribución ao desenvolvemento da competencia e actitudes para seguir aprendendo.
Descubrir, a través da lectura, novos contidos e diferentes maneiras de expresar
razoamientos, experiencias e sentimentos que contribúen ao desenvolvemento intelectual.
Contribución ao desenvolvemento das competencias interpersonais, interculturais e sociais
dla competencia cívica.
Respectar as diferentes manifestacións culturais, valorar a riqueza lingüística e fomentar a
tolerancia e a solidariedade.
Contribución ao desenvolvemento da competencia de autonomía e iniciativa persoal.
Recibir e difundir a información por medio da exposición de ideas e argumentacións.
2. CONCRECIÓN DOS OBXECTIVOS PARA O CURSO.
2.1 OBXECTIVO XERAL.
Concienciar e traballar co alumnado os distintos tipos de comunicación , especialmente a
comunicación oral e non verbal, imprescindible para a súa vida cotiá, tanto a nivel persoal,
social, como laboral.
2.2 OBXECTIVOS ESPECÍFICOS.
- Superar o medo escénico.
- Controlar o corpo e a voz.
- Realizar un discurso estructurado e coherente.
- Dominar o espazo.
- Manexar ao público.
- Aprender a utilizar recursos de apoio.
3. CONTIDOS.
1.- QUE É A COMUNICACIÓN?
2.- TIPOS DE COMUNICACIÓN.
2.1 A comunicación escrita:
Departamento de FOL 4
2.1.1 Como organizar un escrito visualmente.
2.1.2 Como organizar un escrito: contido, desenvolvemento e conclusión.
2.2 A comunicación oral:
2.2.1 Como evitar o medo escénico.
2.2.2 Aprender a manter a mirada.
2.2.3 Como falar por teléfono cun cliente, un xefe, un proveedor, etc.
2.2.4 O ton de voz e as pausas.
2.2.5 A importancia da escoita.
2.2.6 A retroalimentación.
2.3 A comunicación non verbal:
2.3.1 Falemos sen palabras: posturas, o semblante, os xestos, ...
2.3.2 Os xestos fáciles e a súa lectura.
2.3.3 Proxemia ou distancia entre as persoas.
2.3.4 A importancia das mans e os seus movementos.
2.3.5 Utilidade do coñecemento do protocolo.
2.4 A comunicación visual pasiva:
2.4.1 As imaxes e a publicidade:
Imaxen fixa: diapositiva, cartel, fotografía, ...
Imaxe secuencializada: cómic, fotonovela, ...
Imaxe gráfica: prensa.
Imaxe audiovisual en movemento: tv, vídeo, cine, ...
Imaxe multimedia: internet.
2.4.2 Música.
2.4.3 Arte: pintura, escultura, ...
2.5 A comunicación visual/escrita activa ou inmediata. A imaxe dixital.
2.5.1 As redes sociais: facebook, twitter, whatsapp, tuenti, ...
2.5.2 O correo electrónico.
2.5.3 Consecuencias de colgar información privada en internet.
2.5.4 Suplantación da identidade.
2.5.5 Repercusión e difusión.
2.5.6 A veracidade da información nas redes sociais e internet.
Departamento de FOL 5
3.- O VALOR DE SER DIFERENTE.
3.1 Que aportar na era da comunicación.
4.- A TRANSMISIÓN DA INFORMACIÓN. A MANIPULACIÓN.
5.- HABILIDADES PARA ESTABLECER CONTACTOS E RELACIÓNS.
4. CRITERIOS DE AVALIACIÓN.
1. Escoitar e comprender diferentes xéneros da comunicación oral.
2. Observar e analizar as características da comunicación oral.
3. Empregar a linguaxe corporal correctamente e a presencia escénica como códigos
comunicativos.
4. Poñer titulares que se axusten ao contido e resumir correctamente textos variados.
5. Analizar a adecuación dos elementos da comunicación en diferentes textos de intención
persuasiva.
6. Empregar os recursos propios da argumentación e doutras mensaxes de intención
persuasiva.
7. Redactar o discurso ben estructurado, con corrección lingüística, creatividade e eficacia
persuasiva.
8. Elaborar breves mensaxes orais individuais e grupais, de contido interdisciplinar,
adaptándoos ás diferentes situacións comunicativas.
5. ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE E COMPETENCIAS CLAVE.
Para os efectos do Decreto 86/2015, as competencias clave do currículo serán as seguintes:
-Comunicación lingüística (CCL).
-Competencia matemática e competencias básicas en ciencia e tecnoloxía (CMCCT).
-Competencia dixital (CD).
-Aprender a aprender (CAA).
-Competencias sociais e cívicas (CSC).
-Sentido de iniciativa e espírito emprendedor (CSIEE).
-Conciencia e expresións culturais (CCEC).
As competencias a desenvolver son:
-Realiza exposicións orais sobre temas especializados, consultando fontes de información
diversa, utilizando as tecnoloxías da información e seguindo unha orde previamente establecida.
(CD)
Departamento de FOL 6
-Exprésase oralmente con fluidez, coa entoación, o ton, timbre e a velocidade adecuados ás
condicións da situación comunicativa. (CCL)
-Axusta a súa expresión verbal ás condicións da situación comunicativa (tema, ámbito
discursivo, tipo de destinatario, etc.) empregando un léxico preciso e especializado e evitando o
uso de coloquialismos, retrousos e palabras comodín. (CSC).
-Avalía as súas propias presentacións orais e as dos/das seus/súas compañeiros/as, detecta
as dificultades estruturais e expresivas, e deseña estratexias para mellorar as súas prácticas
orais e progresar na aprendizaxe autónoma. (CAA).
-Recoñece as formas de organización do contido nunha exposición oral sobre un tema
especializado propio do ámbito educativo ou de divulgación científica e cultural, analiza os
recursos verbais e non verbais empregados polo emisor, e valóraos en función dos elementos da
situación comunicativa. (CCL)
-Analiza os recursos verbais e non verbais utilizados polo emisor dun texto xornalístico oral ou
audiovisual, valorando de forma crítica a súa forma e o seu contido. (CSC).
-Axusta a súa expresión verbal ás condicións da situación comunicativa (tema, ámbito
discursivo, tipo de destinatario, etc.), empregando un léxico preciso e especializado, e evitando o
uso de coloquialismos, retrousos e palabras comodín. (CSC).
-Interpreta diversos anuncios impresos identificando a información e a persuasión, recoñecendo
os elementos que utiliza o emisor para seducir o receptor, valorando criticamente a súa forma
e o seu contido, e rexeitando as ideas discriminatorias. (CSC).
-Realiza traballos de investigación planificando a súa realización, fixando os seus propios
obxectivos, organizando a información en función dunha orde predefinida, revisando o proceso de
escritura para mellorar o produto final e chegando a conclusións persoais. (CAA).
-Utiliza as tecnoloxías da información e da comunicación para documentarse, consultando fontes
diversas e avaliando, contrastando, seleccionando e organizando a información relevante
mediante fichas-resumo. (CD).
-Respecta as normas de presentación de traballos escritos (organización en epígrafes,
procedementos de cita, notas a pé de páxina e bibliografía). (CCL).
-Coñece e consulta fontes de información impresa ou dixital para resolver dúbidas sobre o uso
correcto da lingua e para avanzar na aprendizaxe autónoma. (CD).
-Selecciona o léxico e as expresións adecuadas en contextos comunicativos que esixen un uso
Departamento de FOL 7
formal da lingua, evitando o uso de coloquialismos, imprecisións ou expresións clixé. (CCL).
-Participa en proxectos (elaboración de materiais multimedia, folletos, carteis, recensións sobre
libros e películas, obras de teatro, etc.) nos que se utilizan varias linguas e relacionados cos
elementos transversais, evita estereotipos lingüísticos ou culturais, e valora as competencias
que posúe como persoa plurilingüe. (CCL), (CAA).
-Obtén a información de fontes diversas. (CD).
-Argumenta con rigor o seu propio xuízo crítico. (CC).
GRAO MÍNIMO DE CONSECUCIÓN DOS ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE.
-Realiza exposicións orais sobre temas especializados, consultando fontes de
información diversa, utilizando as tecnoloxías da información e seguindo unha orde
previamente establecida. (CD)
TO
-Exprésase oralmente con fluidez, coa entoación, o ton, timbre e a velocidade
adecuados ás condicións da situación comunicativa. (CCL) TO
-Axusta a súa expresión verbal ás condicións da situación comunicativa (tema,
ámbito discursivo, tipo de destinatario, etc.) empregando un léxico preciso e
especializado e evitando o uso de coloquialismos, retrousos e palabras comodín.
(CSC).
TO
-Avalía as súas propias presentacións orais e as dos/das seus/súas
compañeiros/as, detecta as dificultades estruturais e expresivas, e deseña
estratexias para mellorar as súas prácticas orais e progresar na aprendizaxe
autónoma. (CAA).
TO
-Recoñece as formas de organización do contido nunha exposición oral sobre un
tema especializado propio do ámbito educativo ou de divulgación científica e
cultural, analiza os recursos verbais e non verbais empregados polo emisor, e
valóraos en función dos elementos da situación comunicativa. (CCL)
TO
-Analiza os recursos verbais e non verbais utilizados polo emisor dun texto
xornalístico oral ou audiovisual, valorando de forma crítica a súa forma e o seu
contido. (CSC).
TO
-Interpreta diversos anuncios impresos identificando a información e a
persuasión, recoñecendo os elementos que utiliza o emisor para seducir o receptor,
valorando criticamente a súa forma e o seu contido, e rexeitando as ideas
discriminatorias. (CSC).
TO
Departamento de FOL 8
-Realiza traballos de investigación planificando a súa realización, fixando os seus
propios obxectivos, organizando a información en función dunha orde predefinida,
revisando o proceso de escritura para mellorar o produto final e chegando a
conclusións persoais. (CAA).
PE
-Utiliza as tecnoloxías da información e da comunicación para documentarse,
consultando fontes diversas e avaliando, contrastando, seleccionando e
organizando a información relevante mediante fichas-resumo. (CD).
TO
-Respecta as normas de presentación de traballos escritos (organización en
epígrafes, procedementos de cita, notas a pé de páxina e bibliografía). (CCL).TO
-Coñece e consulta fontes de información impresa ou dixital para resolver dúbidas
sobre o uso correcto da lingua e para avanzar na aprendizaxe autónoma. (CD). TO
-Selecciona o léxico e as expresións adecuadas en contextos comunicativos que
esixen un uso formal da lingua, evitando o uso de coloquialismos, imprecisións ou
expresións clixé. (CCL).
TO
-Participa en proxectos (elaboración de materiais multimedia, folletos, carteis,
recensións sobre libros e películas, obras de teatro, etc.) nos que se utilizan varias
linguas e relacionados cos elementos transversais, evita estereotipos lingüísticos
ou culturais, e valora as competencias que posúe como persoa plurilingüe. (CCL),
(CAA).
TO
-Argumenta con rigor o seu propio xuízo crítico. (CC). TO
5.1. TEMPORALIZACIÓN.
A materia impartirase en sesións semanais, de 50 minuos de duración cada unha.
1ª AVALIACIÓN:
1.- QUE É A COMUNICACIÓN?
2.- TIPOS DE COMUNICACIÓN.
2.1 A comunicación escrita:
2.1.1 Como organizar un escrito visualmente.
2.1.2 Como organizar un escrito: contido, desenvolvemento e conclusión.
2.2 A comunicación oral:
2.2.1 Como evitar o medo escénico.
2.2.2 Aprender a manter a mirada.
2.2.3 Como falar por teléfono cun cliente, un xefe, un proveedor, etc.
Departamento de FOL 9
2.2.4 O ton de voz e as pausas.
2.2.5 A importancia da escoita.
2.2.6 A retroalimentación.
2ª AVALIACIÓN:
2.3 A comunicación non verbal:
2.3.1 Falemos sen palabras: posturas, o semblante, os xestos, ...
2.3.2 Os xestos fáciles e a súa lectura.
2.3.3 Proxemia ou distancia entre as persoas.
2.3.4 A importancia das mans e os seus movementos.
2.3.5 Utilidade do coñecemento do protocolo.
2.4 A comunicación visual pasiva:
2.4.1 As imaxes e a publicidade:
Imaxen fixa: diapositiva, cartel, fotografía, ...
Imaxe secuencializada: cómic, fotonovela, ...
Imaxe gráfica: prensa.
Imaxe audiovisual en movemento: tv, vídeo, cine, ...
Imaxe multimedia: internet.
2.4.2 Música.
2.4.3 Arte: pintura, escultura, ...
2.5 A comunicación visual/escrita activa ou inmediata. A imaxe dixital.
2.5.1 As redes sociais: facebook, twitter, whatsapp, tuenti, ...
2.5.2 O correo electrónico.
2.5.3 Consecuencias de colgar información privada en internet.
2.5.4 Suplantación da identidade.
2.5.5 Repercusión e difusión.
2.5.6 A veracidade da información nas redes sociais e internet.
3ªAVALIACIÓN:
3.- O VALOR DE SER DIFERENTE.
3.1 Que aportar na era da comunicación.
4.- A TRANSMISIÓN DA INFORMACIÓN. A MANIPULACIÓN.
5.- HABILIDADES PARA ESTABLECER CONTACTOS E RELACIÓNS.
Departamento de FOL 10
5.2. GRAO MÍNIMO DE CONSECUCIÓN.
Enténdese que se acada o grao mínimo de consecución se o alumnado é capaz de:
- Controlar o corpo e a voz.
- Realizar un discurso estructurado e coherente.
- Dominar o espazo.
- Aprender a utilizar recursos de apoio.
5.3. PROCEDEMENTOS E INSTRUMENTOS DE AVALIACIÓN.
Exposicións orais individuais e en grupo, e traballos individuais e grupais que se avaliarán
mediante rúbricas como as que se recollen no ANEXO I.
5.4. ACTIVIDADES.
As actividades que se levarán a cabo comprenden:
- Grabar ao alumnado en simulacións de:
Entrevistas de traballo.
Trato comercial: atención ao cliente, demanda de información específica,...
Exposición dun tema de interés por parte do alumno/a.
-. Xogos de rol:
Manexo de situacións conflitivas.
Importancia da escoita.
Debates: como buscar argumentos obxectivos: datos.
Debates: como detectar argumentos subxetivos: gustos, preferencias,...
-. Comunicación visual pasiva. Análisis de:
Manipulación por parte da publicidade: creación de necesidades, búsqueda de sentimentos
persoais,...
O uso de cores, frases, palabras, situacións,... para influir e convencer ás persoas.
Interpretación de diferentes medios publicitarios: tv, internet, paneis publicitarios,
prensa, etc.
-. Comunicación non verbal:
Identificar xestos faciais noutras persoas e a súa lectura.
-. Comunicación visual activa:
Analizar casos reais sobre as consecuencias de subir información privada a internet e
redes sociais.
Departamento de FOL 11
-. Visionado de cortos, fragmentos de películas relacionadas.
-. Radio escolar: Participación en debates, coloquios,programas de opinión, etc.
6. METODOLOXÍA.
Obradoiro fundamentalmente práctico, no que todos os contidos e propostas se traballarán a
nivel vivencial, a través da participación e implicación de cada un dos participantes nos
exercicios propostos.
O método de traballo a seguir nas sesións consistirá na alternancia de distintos recursos
didácticos que permitan a participación activa dos participantes na construción dos contidos do
programa e que faciliten a futura xeralización dos coñecementos e as habilidades adquiridas a
situacións reais da vida cotiá:
- Exposición de contidos de forma oral e escrita.
- Actividades de reflexión e análise individual e grupal.
- Xogos e dinámicas de grupo.
- Entrenamento a través de role-playing
7. AVALIACIÓN.
7.1. AVALIACIÓN INICIAL.
A proba de coñecementos previos realizarase de forma oral, a modo de debate inicial.
7.2. RECUPERACIÓN DE AVALIACIÓNS INSUFICIENTES.
Para superar a materia haberá que obter unha cualificación igual ou superior a cinco.
De non acadar esta nota, a profesora indicará individualmente a cada alumno/a, as actividades
de recuperación a realizar.
7.3. CRITERIOS DE CUALIFICACIÓN.
Avaliación continua e principalmente activa e práctica. En cada avaliación a parte oral irá
precedida de exercicios orais e escritos elaborados na aula e na casa. Ambalas duas partes
desenvolveranse individualmente e/ou en grupo, dependendo do tipo de proba.
O peso porcentual das probas será:
� Estándares da parte escrita individual : 30%
� Estándares da parte escrita grupal: 10 %
� Estándares da parte oral individual: 50%
� Estándares da parte oral grupal: 10 %
Ol peso das probas escritas e orais suporá o 90% da nota da avaliación, correspondendo o
10% á actitude, participación, manexo de materiais, etc.
Departamento de FOL 12
Si o/a alumno/a non realiza os traballos ou non os entrega dentro do plazo dado, deberá
refacelos con outra temática.
7.4. CUALIFICACIÓN FINAL ORDINARIA.
A notq final será unha media ponderada das tres avaliacións:
1ª Avaliación 20%
2ª Avaliación 30%
3ª Avaliación 50%
Para superar a materia haberá que obter unha cualificación igual ou superior a cinco. De non
acadar esta nota, a profesora indicará individualmente a cada alumno/a, as actividades de
recuperación a realizar.
7.5. PROBA EXTRAORDINARIA.
Indicarase ao alumnado que non supere a materia, os traballos a realizar, que constarán de
probas escritas, traballos e exposicións individuais, etc.
8. CONCRECIÓN DE ELEMENTOS TRANSVERSAIS.
Comprensión lectora, expresión oral e escrita, comunicación audiovisual, as tecnoloxías da
información e da comunicación, o emprendemiento e a educación cívica e constitucional.
A igualdade efectiva entre homes e mulleres, a prevención da violencia de xénero ou contra
personas con discapacidade, e os valores inherentes ao principio de igualdade de trato e non
discriminación por calquera condición ou circunstancia persoal ou social.
A prevención e resolución pacífica de conflitos, así como os valores que sustentan a liberdade, a
xusticia, a igualdade,a paz, o respeto aos dereitos humanos, o respeto por igual aos homes e
ás mulleres, e ás persoas con discapacidade, e o rechazo da violencia terrorista, a pluralidade, o
respeto ao Estado de dereito, o respeto e a consideración ás vítimas do terrorismo, e a
prevención do terrorismo e de calquera tipo de violencia.
9. AVALIACIÓN DO PROCESO DE ENSINO E PRÁCTICA DOCENTE.
9.1. INDICADORES DE LOGRO DO PROCESO DE ENSINO.
O alumnado recoñece diferentes tipos de xéneros na comunicación escrita.
O alumnado redacta distintos modelos de textos.
O alumnado comprende presentacións orais.
- Coñece os elementos e estrutura típicos.
- Identifica os seus puntos débiles e fortes ao facer unha presentación.
Departamento de FOL 13
- Aprecia as de outros presentadores e aprende dos mesmos.
O alumnado pode realizar presentacións orais relacionadas con temas de actualidade, etc.
9.2. INDICADORES DE LOGRO DA PRÁCTICA DOCENTE.
a) Análise e reflexión dos resultados da materia.
b) Adecuación dos materiais e recursos didácticos.
c) Distribución de espacios e tempos.
d) Métodos didácticos e pedagóxicos utilizados.
e) Adecuación dos estándares de aprendizaxe avaliables.
f) Estratexias e instrumentos de avaliación empregados.
Departamento de FOL 14
ANEXO I
PRESENTACIÓN ORAL
Departamento de FOL 15
DEBATE DE CLASE
Departamento de FOL 16
ESCRITURA
Departamento de FOL 17
