SISTEMAREN AURKAKO SISTEMAREN AURKAKO OPOSIZIOA: sortzen ari ziren indar OPOSIZIOA: sortzen ari ziren indar

politikoakpolitikoak Langile mugimendua:Langile mugimendua: geroz geroz

eta indar gehiagoeta indar gehiago

1881 FTRE. Mano Negra.1911 1881 FTRE. Mano Negra.1911 CNT (Confederación Nacional CNT (Confederación Nacional del Trabajo)del Trabajo)

UGT (Unión General de UGT (Unión General de Trabajadores)Trabajadores) 1888 1888

PSOE (Partido Socialista PSOE (Partido Socialista Obrero Español)Obrero Español) 1879 1879

Sindikalismo kristaua.Sindikalismo kristaua.

BerrazarpenaBerrazarpena

Emakume eta haurren lana (1870)Emakume eta haurren lana (1870)Ni Bartzelonako lurrin taldeko ordezkaria Ni Bartzelonako lurrin taldeko ordezkaria

nauzue, benetan talde triste eta nauzue, benetan talde triste eta tamalgarria, burgesek gizonezkoak tamalgarria, burgesek gizonezkoak baliagarriak ez garela esaten baitute eta baliagarriak ez garela esaten baitute eta horien ordez emakumezkoak eta haurrak, horien ordez emakumezkoak eta haurrak, makurtuta ia ezin zutik ibili makinen azpian makurtuta ia ezin zutik ibili makinen azpian ibiltzeko nahiago baitituzte… Gizonezkoak ibiltzeko nahiago baitituzte… Gizonezkoak bakarrik lan egiteko jaioak gara eta ez bakarrik lan egiteko jaioak gara eta ez emakumezkoak eta hori ez badugu emakumezkoak eta hori ez badugu kontutan hartzen, gizonezkoek ez dakigu kontutan hartzen, gizonezkoek ez dakigu zer egin,ez baikara lapurtzeko jaio,lan zer egin,ez baikara lapurtzeko jaio,lan egiteko baizik (...)egiteko baizik (...)

1870.eko abuztuak 28 1870.eko abuztuak 28 (Federación)(Federación)

BERREZARPENABERREZARPENA

ErrepublikanismoaErrepublikanismoa

Alderdi Erradikala Alderdi Erradikala (Lerroux)(Lerroux)

PSOEPSOE

1910. La 1910. La Conjunción Radical-Conjunción Radical-SocialistaSocialista

BerrezarpenaBerrezarpena

PSOE.ren programa (1879)PSOE.ren programa (1879)PSOEren asmoak hauek direla aitortzen dugu: Klaseen desagerketa, PSOEren asmoak hauek direla aitortzen dugu: Klaseen desagerketa,

hots, langileen askatasuna. Ondasun pribatuak gizarte ondasuna hots, langileen askatasuna. Ondasun pribatuak gizarte ondasuna bilakatzea. Eta ideia horiek gauzatzeko honako baliabide hauek erabiliko bilakatzea. Eta ideia horiek gauzatzeko honako baliabide hauek erabiliko digu:digu:

Askatasun politikoa; elkargo eskubidea edo greba legalak, Askatasun politikoa; elkargo eskubidea edo greba legalak, lanordu jaitsiera. Bederatzi urte azpiko haur lan eta emakumeen ohitura lanordu jaitsiera. Bederatzi urte azpiko haur lan eta emakumeen ohitura eta garbitasunaren kontrako lan guztien galerazpena, Langileen osasuna eta garbitasunaren kontrako lan guztien galerazpena, Langileen osasuna eta bizia babesten duten legeak. Bizileku, meategi, lantegi eta tailerrak eta bizia babesten duten legeak. Bizileku, meategi, lantegi eta tailerrak bisitatuko dituzten, langileak aukeratutako komisioen sorrera. Lan bisitatuko dituzten, langileak aukeratutako komisioen sorrera. Lan elbarrituen pentsio eta elkar laguntzarako kutxen babespena . elbarrituen pentsio eta elkar laguntzarako kutxen babespena . Presondegietako lan arautegiak. Oinarrizko eta bigarren mailako Presondegietako lan arautegiak. Oinarrizko eta bigarren mailako dohaineko hezkuntza eta lanbide eskola, non hezkuntza eta irakaskuntza dohaineko hezkuntza eta lanbide eskola, non hezkuntza eta irakaskuntza laikoak izanen diren. Dohaineko justizia eta delitu guztientzako laikoak izanen diren. Dohaineko justizia eta delitu guztientzako epaimahaia, Derrigorrezko soldaduska eta unibertsala eta Herri Milizia. epaimahaia, Derrigorrezko soldaduska eta unibertsala eta Herri Milizia. Apopilo eta etxetik egozteko eta langileria lesionatzen duten lege guztien Apopilo eta etxetik egozteko eta langileria lesionatzen duten lege guztien erreforma. Garraiobide, meategi, oihan , e.a . ren erosketa eta langile erreforma. Garraiobide, meategi, oihan , e.a . ren erosketa eta langile elkarteen edo horretarako sortutako elkarteen arteko banaketa. elkarteen edo horretarako sortutako elkarteen arteko banaketa.

Eta garaien arabera PSOEek beharrezkoak ikusten dituen Eta garaien arabera PSOEek beharrezkoak ikusten dituen guztiena.guztiena.

NAZIONALISMO NAZIONALISMO PERIFERIKOAPERIFERIKOA

NazionalismoakNazionalismoak CatalunyaCatalunya

– Prat de la RivaPrat de la Riva– Lliga NacionalistaLliga Nacionalista– Manresako OinarriakManresako Oinarriak– RenaxençaRenaxença

Euskal HerriaEuskal Herria– Sabino AranaSabino Arana– EAJ - PNVEAJ - PNV– BizkaitarrismoaBizkaitarrismoa

GaliziaGalizia AndaluziaAndaluzia

BerrezarpenaBerrezarpena

Katalanismoa eta espainolismoa Prat de la Riba-ren Katalanismoa eta espainolismoa Prat de la Riba-ren pentsakeranpentsakeran(1.899)(1.899)

Katalunia Espainiaren barnean dagoenez espainiarrak gara, Katalunia Espainiaren barnean dagoenez espainiarrak gara, Espainia Europaren barnean dagoen neurrian europarrak garen Espainia Europaren barnean dagoen neurrian europarrak garen bezalaxe, Espainia, espainiar estatuak gobernatzen du, beraz bezalaxe, Espainia, espainiar estatuak gobernatzen du, beraz katalanak estatu horren partaide eta gizarte horretako hiritarrak katalanak estatu horren partaide eta gizarte horretako hiritarrak garenez espainiarrak gara.garenez espainiarrak gara.

Ez gara Espainiaren arerioak,horregatik estatuaren aurka Ez gara Espainiaren arerioak,horregatik estatuaren aurka borrokatzen dugunean, berritu eta beste modu batetan antolatu borrokatzen dugunean, berritu eta beste modu batetan antolatu nahi dugu, horrela Kataluniak askatasuna eta aurrerakuntza aurki nahi dugu, horrela Kataluniak askatasuna eta aurrerakuntza aurki dezan.dezan.

"La Veu de Catalunya" ez da inoiz separatista izan Asanblada "La Veu de Catalunya" ez da inoiz separatista izan Asanblada Katalanistak izan ez diren bezala; Manresako Oinarriak, Katalanistak izan ez diren bezala; Manresako Oinarriak, Kataluniako autonomista gehienak onartutako programa, ezin Kataluniako autonomista gehienak onartutako programa, ezin dira inola ere lotu separatismoarekin. Eta hau beti esan dugu.,.(...) dira inola ere lotu separatismoarekin. Eta hau beti esan dugu.,.(...) Katalunia, Espainiako beste herriekin anaitiar harremanez lotuta Katalunia, Espainiako beste herriekin anaitiar harremanez lotuta eta famili sendo bat osatuz ikusi nahi dugu,... eta famili sendo bat osatuz ikusi nahi dugu,...

BerrazarpenaBerrazarpena

Sabino Aranaren abertzaletasunaren hasierako ideologiaSabino Aranaren abertzaletasunaren hasierako ideologia(1894)(1894)

Bizkaia libre eta independentea bizi zen, bere burua gobernatuz eta legeak Bizkaia libre eta independentea bizi zen, bere burua gobernatuz eta legeak eginez, nazio berezi bat, estatu bat bezala, eta zuek libre izateaz asperturik atzerritar eginez, nazio berezi bat, estatu bat bezala, eta zuek libre izateaz asperturik atzerritar agintea onartu duzue, zuen Aberria atzerritarren probintzia bilakatu duzue, zuen agintea onartu duzue, zuen Aberria atzerritarren probintzia bilakatu duzue, zuen nazionalitateari uko eginez atzerritarra onartu duzue. Zuen ohiturak eta usadioak zuen nazionalitateari uko eginez atzerritarra onartu duzue. Zuen ohiturak eta usadioak zuen herriaren bertute, gizontasun eta nobleziaren parekoak ziren; eta zuek endekatu eta herriaren bertute, gizontasun eta nobleziaren parekoak ziren; eta zuek endekatu eta ustel horiek espainiar eraginagatik, edo erabat faltsuztatu edo ematu eta zakartu ustel horiek espainiar eraginagatik, edo erabat faltsuztatu edo ematu eta zakartu dituzue. Zuen arraza, bere dohainengatik berezia, baino oraindik bereziagoa bere dituzue. Zuen arraza, bere dohainengatik berezia, baino oraindik bereziagoa bere inguruko frantziar eta espainiar arrazarekin ez delako nahasi, ez eta munduko beste inguruko frantziar eta espainiar arrazarekin ez delako nahasi, ez eta munduko beste edozeinekin ere, zuen edozeinekin ere, zuen

Aberri Bizkaia osatzen zuen eta zuek inolako errespeturik gabe zuen odola Aberri Bizkaia osatzen zuen eta zuek inolako errespeturik gabe zuen odola espainiar edo maketoarekin nahasi duzue, Europako arrazarik azpisugeenarekin eta espainiar edo maketoarekin nahasi duzue, Europako arrazarik azpisugeenarekin eta zuen aberriko arraza ordezkatu nahi duzue.Hizkuntzarik zaharrena zeneukaten. zuen zuen aberriko arraza ordezkatu nahi duzue.Hizkuntzarik zaharrena zeneukaten. zuen mendiak baino aberatsagoa, zuen kostaldeak baino indartsuagoa,zuen zelaiak baino mendiak baino aberatsagoa, zuen kostaldeak baino indartsuagoa,zuen zelaiak baino politagoa eta zuen arbasoen hizkuntza zen,zuen arrazaren hizkuntza. Zuen herriaren politagoa eta zuen arbasoen hizkuntza zen,zuen arrazaren hizkuntza. Zuen herriaren hizkuntza eta zuek lotsarik gabe muzin egiten diozue eta jende zikin eta hizkuntza eta zuek lotsarik gabe muzin egiten diozue eta jende zikin eta endekatuenarena hartzen duzue, zuen Aberria zapaltzen duenarena hartzen duzue. endekatuenarena hartzen duzue, zuen Aberria zapaltzen duenarena hartzen duzue. Zuen izaera noblea eta zintzoa zen eta aldi berean apala, egizale eta ona eta gaur zuek Zuen izaera noblea eta zintzoa zen eta aldi berean apala, egizale eta ona eta gaur zuek azpisuge eta txepelak bilakatzen ari zarete, zuen zapaltzaileak bezain nazkagarri, faltsu azpisuge eta txepelak bilakatzen ari zarete, zuen zapaltzaileak bezain nazkagarri, faltsu eta zuhurrak. Bizkaitarrok; Bizkaia hil zorian dago eta zuek erailtzen duzue.eta zuhurrak. Bizkaitarrok; Bizkaia hil zorian dago eta zuek erailtzen duzue.

1898KO KRISIA1898KO KRISIA

⇒⇒ KOLONIALISMOAKOLONIALISMOA ⇒⇒ JATORRIAJATORRIA

– 1868-78ko Cubako gerra1868-78ko Cubako gerra– Zanjoneko bakeaZanjoneko bakea– 1895. Bayreko garrasia1895. Bayreko garrasia– Martinez CamposMartinez Campos

ekintza militarrakekintza militarrak elkarrizketakelkarrizketak

– WeylerWeyler errepresioaerrepresioa

– AutonomiaAutonomia– 1898an Estatu Batuak 1898an Estatu Batuak

sartzen dirasartzen dira MaineMaine

1898KO KRISIA1898KO KRISIA

⇒⇒ PARISEKO BAKEAPARISEKO BAKEA�−− Cuba, Puerto Rico eta Filipinak galduCuba, Puerto Rico eta Filipinak galdu

⇒⇒ ONDORIOAKONDORIOAK�−− EkonomikoakEkonomikoak– - Lehengaiak- Lehengaiak– - Negozioak- Negozioak– - Merkatuak- Merkatuak

−− ErregenerazionismoaErregenerazionismoa– UnamunoUnamuno– Ortega y GassetOrtega y Gasset– Joaquin CostaJoaquin Costa– autoritarioaautoritarioa

- nekazaritza eta legedia berritu- nekazaritza eta legedia berritu −− Sozialismoaren gorakadaSozialismoaren gorakada −− Nazionalismoaren gorakadaNazionalismoaren gorakada −− 98ko belaunaldia98ko belaunaldia −− Espainia errealitatera itzultzen daEspainia errealitatera itzultzen da