• ostirala • 2 0 0 0 k o a b u z t u a r e n 18a

Tximista, oinaztura ('inezture' erraten, diote

1

batzuek), energia handiko deskama

V-l

elektriko argitsuajda, elektrizitatez kargaturiko hodei batetik lurrerakoa

nahiz hodei bateliik besterakoa.J?uftar * f**

arruntari bost axola zaio nondikjpora doan tximiista: zeruko

i ikuskizun basatia du

gustuko. NUPeko Monica Aauado irakasleak I

tximisteip mguruan egin du tesia, baita ondorio

bitxiak atera ere. Konparazione, Erriberan

mendialdean baino m •$ i tximista qehiaqo erortzen, ••

i a *• -jf - •• i direla* Baiha( qehiaqo ere S' %? * 4 * * * * • : r * *

< badago hodeietako adar i zorrotzen»gibelean.

m * > # * * $ • * * . m

Lekunberri Jende berria ezagutzeko asmoz

Astebete emari dute hamar rieskak Erresuma Batuari

Lekunberri,

Baraibar, Azpirotz

eta Arruizko hamar

neskak astebete

igaro dute Erresuma

Batuan, ingelesa

hobetzeko eta hango

jendea ezagutzeko.

Droga-

menpekotasunen

prebentzio

programako

teknikariena izan da

ekimena.

JO S U N E ZABALA P R E B E N -

1 tzio programako teknika-riak dioenez, horrelako bidaia b a t an to la tzeak lan dezente ematen du, ba ina azkenean, oso interesgarria izateaz gain, baliagarria ere izan da neska h o r i e n t z a t , b e r a i e k ere l an h a n d i a egin d u t e l a k o d e n a prestatzen. Uste zuten baino ordu gehiago sartu behar izan dituzte dena antolatzen, bai-na elkarlanean ari tu dira eta denak gustura atera dira. Oso esperientzia ona izan da, NA-FARKARiAri adierazi diotenez.

Rotherham, Sheffield, Kive-ton eta Wakefield inguruetan ibili dira. Han, zazpi egune-

Erresuma Batuan astebete eman dute Lekunberri, Baraibar, Azpirotz eta Arruizko hamar neskak, prebentzio programak antolatuta. • E u BELAUNTZARAN

t an , her r iak e ta b i s i t a tu ohi d i ren tok iak i k u s t e a z gain, hango kul tura ezagutzeko pa-rada izan dute, baita aisialdi-rako programak eta tailerrak ezagutzeko aukera ere. Hain-ba t ekintza antolatu dizkiete hango lagunek eta astebetean gauza dezente egin omen di-tuz te , e ta , k o n t u r a t z e r a k o , astea joan zaie. Taldeko kide-ek aitortu duteneç, azkarregi j o a n zaie denbora . Dirudie-nez, triste jarri ziren etorri be-ha r izan zutenean, eta orain h a n g o a k noiz e tor r iko za in daude . Oso h a r r e m a n polita sortu da hangoen eta hemen-

goen ar tean, nahiz eta hasie-r a n k o s t a egin z i t za ien he -mengo neskei hango ohiture-tara egitea. Hangoak «oso ho-tzak» d i r e l a d io t e , b a i n a , behin ezagutuz gero, dena on-gi joan zen.

Erresuma Batutik datorren taldea gaur iritsiko da Bilboko „aireportura. Lurreratu ordu-k o j a s o k o d u t e ongie tor r ia . Nafar roara b u e l t a t u zirenez geroztik, hamar neska horiek bisitarien lo egiteko lekua (Le-k u n b e r r i k o eskola) t x u k u n uzten eta egin behar dituzten ek in tzak eta b e h a r d i tuz ten gauza guztiak prestatzen ari-

tu dira. Iruñean, besteak bes-te, Gazteriaren Etxera erama-nen dituzte, hemengo aisial-dirako tailerrak ezagutzeko.

J o a n e t a e t o r r i k o b i d a i a h a u e k espe r i en tz i ak t r u k a -t z e a l o r t u n a h i d u t e , b a i t a h izkuntza , herri , ohi tura eta ku l tura ba t ezagutzeko auke-ra ematea ere. Nafarroako Go-b e r n u a k eta Lar raun eta Le-k u n b e r r i k o u d a l e n d i ru la-guntzek in molda tu dira eta, neska horien familietan har-tuko dute a te rpea E r r e suma Batutik etorritakoek.

—0> Eli B e l a u n t z a r a n

Berriozar •

Argazki, komiki eta literatura

lehiaketak B E R R I O Z A R K O U D A L E K O

Gazte batzordeak, Kultur E t x e a k . E m a k u m e e t a E u s k a r a b a t z o r d e a k lau lehiaketa antolatu dituzte, «gazteen s o r m e n ar t i s t i -koa bultzatzearren».

Argazki l e h i a k e t a n 15 e t a 30 u r t e b i t a r t e k o e k ha r dezakete par te , zuri-beltzeko edo koloreetako argazkiak aurkeztuz. Gaia librea da. Atal bakoitzeko irabazleak 50.000 pezeta e s k u r a t u k o d i t u , e t a abenduan erakusketa egi-teko aukera izanen du Be-rriozarren.

Bi l i t e r a tu ra leh iake ta anto la tu dituzte, ba t a 15 eta 30 urte bitartekoenda-ko eta ber tzea 30 ur te t ik g o i t i k o e n d a k o . B i e t a n gaia librea da, eta euska-raz zein gaztelaniaz au r -kez daitezke lanak.

Azkenik. komiki lehia-keta antola tu da. Gaia li-brea da, 15 eta 30 urte bi-t a r t e k o e k h a r d e z a k e t e parte; lanak zuri-beltzean i zanen di ra e ta gehienez DIN-A-3 neurriko lau orri-koak izanen dira. Irabaz-leek, euskara eta gaztela-nia sailetan, 50.000 peze-ta poltsikoratuko dituzte Gainera, aur ten lehenbizi-koz, sar i berezia emanen zaio komiki ez-sexis tar i Sari horren helburua «ge-neroaren araberako este-reotipoak aldatu beharraz ohartaraztea» da.

Lau lehiaketetan lanak aurkezteko epea irailaren 29an bukatuko da.

— ^ D a n i e l Urrut ia

ziutatea

A R I T Z A G I R R E

Ezereza T I sadiozko izakiak ei gara gizakiok. tnguruari

I J so egitea besterik ez dut nire isolamenduaz

ohartzeko. Hiri osoa hutsik dago, San Fer-

minen agurrak madarikazioa ekarri duela dirudi. Non

daude karrikak betetzen zituzten zapi gorridun moz-

kortiak? Gauetik goizera desagertu da milaka herri-

tar, eta indio eta bakeroen filmetako hiri fantasma bi-

lakatu da Iruñea: dendak itxita daude, auzoan inor

ez, bakardadez betetaostatuak... udaletxe atzean

ere, aparkatzekoieku andana, OTAputari jaramonik

egin gabe. Etxeko adreiluen arteko ziegatik bertatik

soma dezaket karriketako ezereza. Hiria, hondartza

ondoko kanpinek neguan duten giroa bezain bakarti.

Izan ere, usadioaren gatibu diren izakiek Medite-

rraneo aldean jartzen dute udako behin-behineko

gotorlekua, Cro-Magnon garaian ikasitakoari jarrai-

ki. Urrezko kostaidera artio ailegatu zaizkigu harma-

rriko kate foralak. Hantxe, euskal giro tropikalena,

>San Fermin osteko zita nagusia, apartamendu eta

kanpinen artean. Hemendik At!-en teknoa diskote-

ketan, Skalariak taldearen zuzeneko kontzertuak,

eta hondartzan, berriz, Fermin Muguruzaren regga-

ea. Benidormeko, Salouko eta Piatjad'Aroko hon-

dartzetan, bizilagun-ezagunek «aupa» eta «agur»

esaten diote elkarri topo egiten dutenean. Horratx,

euskaraz aritu zein euskal kantuak abesteko para-

da.

Horrenbestez, hiru motatakoak dira abuztuko gi-

zakiak: lehenik, Kataluniako lurrak karabana, jota

eta kalimotxoz konkistatzen dituztenak. Bestetik, ka-

limotxo horiek bi txosna eta berbenaz osaturiko ere-

muetan askatzen dituztenak; herriz herriko besten

egutegiarekin agenda lepo beteta dutenak. Azkenik,

ni neu, etxe ondoko piszinako belardian etzanda, hi-

riaren zama ezin bizkar gainetik kendu. Kalimotxoa

ohiko taberna beroan edo etxeko balkoian agortzen

dugunok — Don Simona.+ Coke—. Ordu etaegunen

joan-etorria zenbatzen dihardugunok, alde eginda-

koak noiz helduko esperoan.

Nire txoko xume honetatik, espaloien kaiolatik dei

egiten dizuet, otoi, edonon izanik ere, itzui zaitezten.

Galduta, ahantzia, hutsik, ezerezean duzuelako hi-

ria, King Afrikaren erritmora gerria mugitzen ari zare-

ten bitartean. Horrela ezin da zutaberik idatzi, hon-

dartzako txiringitoa zabalik eta gainontzekoek itxita

jarraitzen badute. Arima garbitzen duten Kostaldeko

terraza batean eseri nahiko nuke eta gorputza eguz-

ki pean kiskali. Sarri esana baita hondartza baino ez

zaigula hirian falta, sanferminetako betekada ase-

tzeko. Haatik, orain berriz bueltan. Akitu zaizue

epea.

Egunkaria ostirala, 2000ko uztailaren 21 a

Lj 7 çk t r f r ç k

Paris eta Belle Epoque Garai eta hiri horretan murgildu ahal gara Xabier Gose artistaren lanaren bidez

Gustavo de Maeztu museoak gaur arratsean

zabalduko du Xabier Gose artista katalanaren lana

biltzen duen erakusketa. Bertan ilustrazioaren

eta art deco estiloaren

aitzindariaren margolanak

ikus daitezke, eta

Parisko Belle Epoque J

garaian murgildu. |

LIZARRAKO GUSTAVO DE

Maeztu museoak egita-rau oparo eta mamitsuarekin jarrai tzen du. Aurten, Nica-nor Piñole, Armando Ruiz, Andres Santamar ia , Carlos Ziriza eta bertze art is ta ani-tzen lanak ikusi ahal izan di-ra . Ora ingoan Xabier Gose artista kalalanaren lanak bil-du ditu, eta gaur a r ra t sean z a b a l d u k o da e r a k u s k e t a . Bertarajoaten denak denbo-r a n a t z e r a eg inen du , e t a mende hasierako Parisko gau magikoak sentitu ahal izanen d i t u . Modako ka fe b a t e a n eseri eta mus ika liluragarri bat entzunez Belle Epoquean be te -be te r ik s a r t u k o gara . Izan ere, Xabier Gose garai hartako kolore, gau, pertsona eta egoerek e raba t erakarr i zuten, eta maitasun hori mai-suki islatu zuen bere margo-lanetan. Dantzan ari den bi-k o t e a , i r r i b a r r e b i h u r r i a

«Emakumea,

dudarik

gabe, argi bat

da, begirada bat, ffl§|

zoriontasunerako

gonbidapena,

batzuetan hitz bat, 1

baina batez ere

harmonia orokorra da

emakumea, eta ez soilik

bere itxuran edo bere

gorputzaren mugimenduetan,

baita bere gorputza biltzen duten

muselina, gasa eta ehunezko

hodeiak ere, horiek baitira bere

dibinitatearen ikur eta idulki».

•CHARLES 8AU0ELAIRE

duen neskatoa, begirada dis-t i ratsuko gaztea, intimitate-an soineko koloretsua janz-t en ar i den n e s k a t o a , ka fe modernoa, zaldi lasterketak eta antzeko eszena ar runtak dira margolari honen koadro-etan. Oro har, mende honen

hasieran Parisen ohikoak zi-ren irudiak.

Xabier Gose (1876-1915). Belle Epoqueko Paris da era-kusketa monografiko honen

izenburua. Erakusketak artistaren ibilbide ar-

tistikoa ezagutzeko aukera eskaintzen d u . Hala , h a r e n a u r r e n e k o l anak ikus daitezke; XIX. mendearen buke-

r a n B a r t z e l o n a n m a r g o t u t a k o a k , ale-

|F gia. Horiek errealistak ? e ta deskr ip t iboak dira

batzuetan, eta bertzetan modernismora hurbiltzen

dira . J a r r a i a n , 1900 eta 1915 urteen bitartean Pari-

sen margotutako obrak ikus daitezke. Garai hori eman-

korra izan zen oso artistaren-tzat; Parisek bultzada handia eman zion, eta h a n aurki tu

zi tuen bere l ana ren oina-rriak: sintesi ahalmena, dotorezia, japoniar kon-posaketaren eragina eta estilizazioa. Xabier Gose

erreferentzia izanen zen mende honetako ilustratzaile askorentzat, eta bera hil eta hamar urte geroago sortu zen art deco mugimenduaren ai-tz indar ia dela esan daiteke d u d a r i k gabe. E r a k u s k e t a irailaren 24a arte egonen da zabalik.

Krist ina B e r a s a i n

u r d a i «si f*© n

mintzoa Xabier Larraburu

rxantreako tziar hura

Ordenagailuaren bitartez ko-

nektatu eta luzez egoten ahal

zara hizketan Interneten. Horre-

arako IRC-ko kanalak dituzu.

Chat hitzarekin ezagutzen dire-

nak. Kanalak topaguneak dira.

Gela modukoak. Aurretik # zei-

nua dute. Kanalen zerrenda es-

katuz gero, zerrenda luzea ager-

uko zaizu: #tabakoa, #amo-

dioa, #futbola eta abar. IRC-ko

zerbitzari bakoitzak bere kana-

ak ditu. Zerbitzariak asko dira

munduan, eta batetik bestera

saltoka ere ibil zaitezke. Horre-

ako kanaletan jende asko ego-

ten da, bakoitza bere ezizenare-

kin erregistratua. Ezizenena

mundu bat da. Ezizen baten

atzetik dagoena ezin jakin. Isa-

bel baten atzetik pikoleto bibo-

tedun bat egon daiteke, eta Ma-

nolo ezizenaren atzean heme-

zortzi urteko neskatiia bat, edo

bi, edo hiru, baldin eta meren-

datzeko orduan adiskidearen

etxera IRC-ren bitartez barre ba-

tzuk botatzera joan badira.

Behin, horrelako merendu bate-

an, bost lagun bildu ginen

Txantrean. IRC-ko zerbitzari ba-

tetik bestera ibili ginen saltoka,

eta azkenean Hego Amerikako

kanaletan aritu ginen hizketan.

Gure ezizen euskaldunari erre-

paratuz (Itziar zen), gurekin Kol-

do bat hasi zen hizketan. Han-

dik ordubetera jakin genuen Iru-

ñean bizi zela hura ere. Handik

ordubete eta hamabost minutu-

ra konturatu ginen gu geunden

etxearen ondotik ari zela, kale

berean, bi etxe harantzago.

Leihora hurbildu nintzen. Senti-

pen arraroa zen hura: Txantrea-

ko etxe haietan, orduan gaua-

ren lehen lerroan leiho argi ho-

riz pizten hari ziren haietan,

Hego Amerikako ordenagailu

baten bitartez ezagutu nuen

Koldo bat bizi zen. Berak ni

Itziar moduan ezagutzen nin-

duen: neskagazte, ilehoria, ar-

keologoa, footingzalea, saski-

baloian erearitua... Ducados

bat piztu nuen. Nire atzetik adis-

kideen irriak entzuten nituen:

"Esaiozu plazara jaisteko! Ho-

rrela gizajo horren aurpegia iku-

siko dugu!". Ezetz erabaki ge-

nuen, ezin genuela horrelakorik

egin, demasa zela hori guztia.

Koldo agurtu eta bertan utzi ge-

nuen. Ni Koldoren itxura ezagu-

tzeko irrikan gelditu nintzen.

Leihoan paratua, Koldo hura

irudikatu nuen plaza erdian:

agian amona bat bere iloba gaz-

tearekin, edo hiru neska irriba-

rretsu, edo benetako Koldo bat

plaza erdian, mundu mundiale-

ko tamaina izango zuen isola-

menduarekin bateginik.

herri aldizkariak Asier Legardareieño

Vietriameri eraildako Seripereko misiolariaren kontuak Aste honetan Iparraldeko Herria aste-kari euskaldunakTheophile Bonnet misiolariaren berri ematen digu, bes-teakbeste. «Theophile Bonnet 1926an sortu zen Senpere Ibarrunen», Joseph Camino artikuluaren idazleak dioe-nez, eta «Hazparneko eta Uztaritzeko ikastegietan» ibili ostean, «Pariseko M.E.P. misionest etxerat jo zuen. Sala-tzen zaukun ardura, diskretuki haa-tik, bere baitan zaukan misionest joai-teko kar saindua». 1950ean apeztu eta «195 l an Vietnamerat igorria izan zen, Kontum deitu eskualderat». Caminok

gogoratzen digunez, «Leku heietako misionesten bizia lanjerosa zen duela 50 urte marxisten gatik», baina «hale-re Teok jainkoaren Berri Ona bere kar eta fede guziaz predikatzen zuen haur, gazte etajende helduer, bazakielarik haatik bilha jiten ahal ziola J a u n a gu-tienik ustean». 1960an etxera bisita-txo bat egitera itzuli ostean, «gibelera-tekoan leku berri batetarat igorria izan zen. Hango misionesta komunix-tek hil berria zuten, Vietnamtarra ze-larik. Gainerat eliza eta apezetxea erreak atzeman zituen Teok. Konkola

zuen herri horrek izena». Eta Konkola izeneko herri hartan kristauen bilgu-nea zatekeena berreraikitzen eman zi-tuen Teok hurrengo hilabeteak, eta bere lanak fruitu onak eman zituen. Baina «vietmin soldadoek gezur berri bat asmatua zuten: Teo ez zela apeza, Amerikanoenespionazela». Eta, hala-xe, senperetarraren amaiera etorri zen: «Egun batez, meza herri batean emanik gibelerat heldu zelarik, erreka ttipi bat erdi lasterka iragaitean, hiru tiro entzuten dira. teo erortzen da hila. 196 lko abendoaren 13a zen».

ostirala, 2000ko abuztuaren 18a Egunkaria

Monica Aguado NlJPeko irakasleak Nafarroan erortzen diren

tximistak aztertu ditu bere doktore tesian

Tximista energia handiko deskarga elektriko argitsua da, elektr izi tatez kargaturiko hodei

batetik lurrerakoa nahiz hodei batetik besterakoa. Gehienok naturaren adierazpenen

edertasunari erreparatzen diogu soilik, alderdi zientifikoa kontuan izan gabe. Monica

Aguado NUPeko Irakasleak tximisten ingurukoa egin du tesia. Zenbatu eta aztertu egin

ditu, baita ondorio bitxiak atera ere.

* ragan ostiralean, errate baterako, ekai-I tza urruntzen ari zelarik, Leitzako Arkis-

kil auzoko baserri baten alor erdian dagoen elektrizitate zutoinean jo zuen tximista ba-tek. Talkarekin, zutoinak su hartu zuen. Ba-serriko bi telefonoak barnetik erre ziren eta herri guziko argia joan egin zen.

Elektrizitate sarean sortzen diren matxu-ren %80 tximisten deskargek sortzen ditu. Lehen konpainia elektrikoek faktore aleato-riotzat jotzen zuten tximista. Orain tximis-tak ongi aztertu behar direla uste dute, ba-bes sistema egokiak diseinatzea helburu.

Monica Aguado NUPeko irakasleak dokto-retza tesia tximisten inguruan egin du eta, horretarako, 1992tik 1997ra Nafarroan ero-ri diren tximistak zenbatu eta aztertu ditu. Orotara, hodeia-lurra motako 130.000 bat tximista inpaktu edo oinaztarri izan dira. Hodeitik lurrera doazen tximistez gain, badl-ra hodeiatik hodeiara doazenak ere. Hodeia-hodeia motako tximista hauek soilik abiazio esparruan hartzen ziren kontuan orain arte. Baina frogatu ahal izan da lurreko aparatu elektronikoetan ere badutela eraginik. Dena dela, Nafarroan hodeia-hodeia tximistak gu-

Egunkaria ostirala, 2000ko uztailaren 21 a

Tximista sortzeko, lurretik hodeira doan goranzko

korronte elektrikoa behar da. Hau da,

lur azalak badu zerikusirik tximista sortzeko orduan.

Lur azalaren erresistibitatearen arabera, tximista

handiagoa edo

txikiagoa izanen da. •

E G U N K A R I A

Lehen, ekaitze

kopuruaren arab

zenbatzen ziret

tximistak. Aguadc

tesiak frogatu di

Nafarroan beder-

tximista gehien ez

izaten ekaitz gehj

izaten diren tokie

Nafarroan oinaztarriakdira

ohikoenak. 1992tik 1997ra 130.000

tximistaingurukjo zuten Nafarroan.

E G U N K A R I A

ti dira. Hodeia-lurra motakoak dira ohikoe-nak. Eta hauek aztertu ditu Aguadok bere tesian.

Erriberan, tximista gehiago Lehen, 1992an tximistak zenbatzeko detek-zio sistemaberriak indarreanjarr i ziren arte, tximista kopurua ekaitza kopuruaren arabe-ra kalkulatzen zen. Ekaitza bezala hartzen

zen trumoia entzuten deneko eguna, eta ho-rren arabera lortzen zen tximista kopurua. «Modu erraza zen», erran du Aguadok. «Bai-na ikusi dugu horrela ez dela posible tximis-ta kopurua modu fidagarrian kalkulatzea. Hurbilketa da, eta besterik ez badago ongi dago. Baina tesian oñdorioztatu ahal izan dugu ekaitzen gehiengoa dagoen tokietan ez daudela tximista gehienak eta alderantziz».

Bost u r te tan zehar har tur iko datuak aztertu eta gero Nafarro-ako mapa hiru zatitan banaturik agertu zitzaion klarki Aguadori. Iparraldean, Pirinioetatik hurbil, tximista inpaktuak ez dira 1 ba-liora ailegatzen kilometro koadro eta urte bakoitzeko. Aldiz, hego-aldean, Erriberan, 2,2 tximistek egiten dute talka urtero kilome-tro koadro ba tean . Usteak erdi ustel, tximisten gehiengoa alde mend i t sue tan izaten dela us t e baikenuen

askok.

«Hasiera b a t e a n logikoa da p e n t s a t z e a e r emu a l t u e n e t a n tximista gehiago dagoela», azal-du du Aguado irakasleak. «Txi-mista sortzeko lurretik hodeira dihoan goranzko korrontea be-har da ere. Toki al tuetat ik bide hori errazago sortzen da. Horre-gatik antenak toki garaietan pa-ratzen dira. Baina aztertu dugu-nean oinaztarrien kopu rua eta a l t u e r a r e n a r t eko h a r r e m a n a ikusi dugu Nafarroan harreman hori konstantea dela, hau da, al-tuera ez dela faktore erabakio-

Oinaztarriak Nafarroan

• Oinaztarriak urte eta km koadro bakoitzeko

] Iparraldea: 0 ,6

Erdialdea: 1.2 - 1,4

| Hegoaldea: 2 .2

A . PEÑALBA

rra. Eragina du beste askoren artean. Baina altueragatik soilik ez dago tximista gehiago».

Lur azalaren erresistibitatea Tximisten ezaugarriak eta kopurua detekzio s i s tema garest i ba tzuen bidez har tzen da. Eta s is tema hauek ez badi tugu, nola jak in dezakegu nolakoak diren gure tx imis tak?

Aguado i rakas leak ematen du e ran tzuna : «Erresistibitateak erraten digu lur azala ona ala txarra den ikuspegi elektrikotik begiratu-ta, hau da, eroalea edo isolatzailea den». Adi-bidez, haitza isolatzailea da erabat.

«Batetik, ikusi dugu deskargen kopurua eta lur azaleko erresist ibitatea alderantziz proportzionalak direla. Lur azala isolatzailea

bada , tximista guti dago; eta eroalea bada, tximista anitz dago. Bestetik, in-tentsitatea eta erresistibitatearen arte-

sg| ko ha r r emana finkatu dugu. Lur azal I I I oso isolatzai leetan tximistak anitzez

bortitzagoak dira. Adibidez, Urbasa al-dean, —haitz asko dago—, tximistak gutiago dira kopuruz, baina oso indar-t s u a k dira. Hor dago Nafarroako des-karga h a n d i e n a j a s a t e n duen aldea. Eta erresistibit^te gutiko aldeetan, Tu-terako inguru ik , tximista gehiago da-go, baina askozaz ere ttikiagoak dira».

Tximistak har ez zaitzan Nafarroako tximistorratzek tximisten ezaugarrietara egokitu beharko lukete-la uste du Aguadok. Baina berak ez du babes sistemarik eskaintzen. Bere da-tuak babes s is temak diseinatzeko le-hen u r ra t sa dira. Tximistorratz ba t ez dutenei zenbait aholku ematen ausar-tzen da: «Etxean bazaude, elektrogai-luen entxufea atera, leihoak itxi eta ez telefonotik hitz egin. Etxetik kanpo ba-zaude, etzan lurrean fetuarena eginez eta aldendu objektu metalikoetatik; ez zuhaitz baten azpian jarri; multzoa ba-zarete, sakabanatu; eta uretatik atera trumoia entzun bezain pronto».

— » A s i e r A z p i l i k u e t a

NUPEKO IRAKASLEA

«Tximistorratzak gure tximisten ezaugarrietara egokitu behar dira»

lndustria ingeniaritzan doktorea da Monica Aguado. Duela 29 'ur te jaio zen, Zarat;oz;tn. ein l iamxe l i / m i/i:iiii /en. Egun NUPeko irakaslea da. Aguadok bere tesian tximistak a2tertu ditu. ingeniaritza elektrikoa-ren ikuspegitik.

• Zertan datza zure tesia, zer fro-gatu nahi zenuen? Bi helburu zituen tesiak. Lehenbi-

zi, Nafarroan tximistak dituen ezau-Çtrriak ezaguui nahi genituen. sis-tema elektrikoen babesean aplika-t/eko. \ i k mçmiarilza eleklrikoaren ikuspegitlk estudiatu diiut txiniis tak, baina badira bcste modu anitz Lximista aztertzeko. Tximistak nola-koak ziren jakin nahi genuen. Ez da nah ikoa j ak i t ea a lderdi b a t e a n bi edo h i ru tximista erortzen direla; tximista horiek nolakoak diren jakin behar dugu. Tximistaren parametro ezberdinen a t leanzer tiolako harre-mana dagoen jaki tea zen bigarren helburua. Eta bazegoen azken hel-buru bat, nahiz eta tesian agerikoa ez izan: babes s is temak hobetzea. T x i m i s t a k h o b e k i a g o e z a g u t z e n

> M l K E L S A I Z

di tugun heinean, hobekiagojakinen dugu zeren menpean dauden: eta are hobekiago diseinatuko ditugu gure defentsa sistemak.

luralean ari zara une oro. Jeno. ics ia n i rea da. ba ina Bla^

H e n n o s i ) l i a k . i - l - n r m l a m m i / a j a s n

dut: berak zuzendu dit tesia.

• Noiz hasi zinen tesia egiten? 1995ean has i n intzen. Iberdrola

k o n p a i n i a e l e k t r i k o a k 1 9 9 2 l i k 1997ra lmrtu zituen da luak erabili ditut. Eskerrak eman behar zaizkio. d a t u a k h a r t z e k o a p a r a t u a k oso g . u v M i a k b a i i i r a .

• Tesian diozu Nafarroan erortzen diren tx imis tak ez direla indar handikoak eta hori kontuan izan behar dela txixnistorratzak disei-natzeko tenorean.

Tximisten intentsitatea 31 kiloan-perekoa da, batez beste, m u n d u a n . Nafarroan ttikiagoa da; batez beste-koa 5 e ta 15 k i l o a n p e r e e n a r t e a n dago. Handiagoak ere badaude nos-ki. 100 kiloanperekoak. Baina %80 tarte horretakoak dira. Horrek erran nahi du gure babes sistemek horre-

uiru cpon behar rlutel.j egoki tur ik. Nafarroan 100 kiloanperer.iko b;»be-s;i izateak e/. tiu /en izu handirik. E/ dugu zertan aztoratu; ongi babestu-rik uaii'k'. Baina hobetu nahibadugu e ta sortzen diren arazoak eragotzi, babes sistema egokiak paratu behar d i t u g u . T x i m i s t o r r a t z a k z r n b a k i b a t e t i k goi t i d e s k a r g a k h a r t z e k o d i s e i n a t z e n d i r a . B e h e i t i k o a k ez d i tuz te h a r t z e n e ta ins ta laz ioc tan s a r t z e n d i r a , i t z a l a d i a k e k a r t z e n dituzte eta etxe t r e snak honda tzen dituzte. Tximistorratzak Nafarroako tximista «ehienen e/aut;arrii'l;tra ego ki tu b e h a r dira b a b e s s i s tema oua izateko. • Tesiak ideien munduan mugitzen

dira anitzetan. Zurea nolakoa da? Tesi praktikoa egin nahi izan dugu.

Estudio erreala da. Izan ere, industri ingeniariei gero gure tesiak aplika-tzea gusta tzen zaigu; hau da, erabil dai tezela , izan dai tezela bes t e lan b a t z u e n a b i a p u n t u . Eta tx imis ten m u n d u h o n e t a n , b a b e s s i s t e m a k diseinatzeko beharrezkoak dira nirea bezalako estudioak.

ostirala, 2000ko uztailaren 18 a Egunkaria

K 1 a s i k o b i t x i • a r r o 11 t k I a s i k 0

Joxemiel Bidador

Hiru zientziagizon Ikastolen hasieretan testu liburuen urritasuna arazo larria

genuen, baina arazo hau are larriagotzen zen zientzien

inguruko arloak jorratzen zituzten liburuekin; hona hemen

afera honi irtenbidea ematen ahalegindu ziren hiru euskal

idazleren berri laburra.

^Jauregi

Luziano Jauregi Uribarren Aramaioko Etxaguenen jaio zen 1895eko maiatzaren 27an. Karmeldarra Larrean sartu zen 1913an Gabriel izen berria hartuz; euskal letretan ezagunagoa gertatu dena, bestalde. Lehenbiziko meza Gasteizen eman zuen 1922an, eta handik atera gabe, 1936ra arte fisika eta kimikako ira-kasle jardun zuen. Gerratea-ren ondoan Larrean geratu zen, eta hantxe hil zen oraino gaztezela, 1945eko otsailaren 2an. Karmeldarra izanik, Kar-mengo Argia aldizkarian hasi zen idazten 1931z geroz G. Aramaio ezizenez agertzen zen Izarren goraberak saila. Edo-zein modutan ere, Gabriel Jauregiren lanik ezagunenak Pisia eta Kimia ditugu. Lehen-bizikoa Bermeoko Gaubekan aterazen 1935ean, 300 orrial-deko liburutzarra, argazki eta marrazki ugariz horniturik, bi atal nagusitan zegoen banatu-rik; gorputzen mekanika eta kulunkaen mekanika. alegia. Bigarrena hurrengo urtean atera zen toki berean, zertxo-bait arinagoa zen tamaina aldetik bederik ere, ez, ordea, mamiaren aldetik, liburu hau hiru ataletan banandurik dago: «Lelengoan kimi-yazo-kune guztien zuster ta oña-rriak dakarz, ta guztien kimia deriixo; bigarrenean gorputz ekar edo bakar eta alkartuen kimi-yazokunek aztertzen dauz, ta metal-kimia deri-txo; irugarrenean ikazgaia sartzen dan gorputz guz-tiak darabiltz, ta arlo oneri ikazgai-kimia deritxo». Oraino beste liburu bat utzi zigun Jauregi ira-kasleak argitara ate-ratzeko prest; Jakin-dia izenburukoa, hain zuzen ere, natur zientzien ingu-rukoa zena; alabai-na, 36ko gerratea zela bide, egun galdurik dago honen eskuizkribua.

Larrañaga Gilermo Larrañaga Azpiazu

josulaguna Azkoitian jaio zen 1905eko apirilaren lOean. Loiola, Oña eta Marneffen ika-si ostean, Caracas, Indautxu, Las Palmas eta Tuteran ibili zen zientzietako irakasle, azken hiri horretan zendu zitzaigularik 1978an. Bere lehenbiziko euskal lanak Caracasen zegoela hasi zen argitara ematen Azkoiti ezize-nez, Montevideon Zaitegik zuzentzen zuen Euzko Gogoa aldizkari sonatuan. Alde bate-tik euskarara eginiko itzulpe-nak agerrarazi zituen, Milla ta batgauetako ipuiak (1956-1958) edota Izkuntza ta aben-da, Arthur Kanpionena euske-raz (1959), eta bestaldetik jatorrizko testuak ere eman zituen argitara, hala nola Venezuelako matxinadak XVIII gizaldian (1956), Antxieta'tar Jose Brasileko mixiolaria (1957), Juan de Lakosa (1958) edota Futbola (1959).

Guztiarekin ere Larrañaga-ren lanik sendoenak zientzien inguruan taxutu zituenak izan ziren. Tuteran zegoela, 1975ean hain zuzen ere, Lan-darejakintza: botanika izen-buruko lana eman zioten argi-tara Gasteizen Kardaberaz Bazkunakoek haien bilduma-ren zortzigarren zenbakiare-kin. Ez zen orduan idatziriko lana ordea, bada bost urte lehentxeago, 1970ean, beraz,

mila dolarreko Andima SE eman baitzion Caracasko Euskeraren Lagunen Alkarta-sunak lan horrengatik. Bota-nika ez ezik, zientzien inguru-ko beste gai asko ere xehatu • zizkigun azkoitiar honek, Ludi jakintza, Kristaljakintza edota §| Mineraljakintza, oraindik ere I Euskaltzaindiaren artxiboan §1 argitaragabe gorderik diraute nak. If

Egia Luis Egia Errezola Tolosan t

jaiozcn 1917ko abenduaren | 27an. Apez sekularra, teologia f Saturraran, Logroño eta Gas- f teizen egin zuen; eta meza | berria Tolosan bertan eman | zuen, 1943an. Apez ibilbideai Bizkaiko Mendizelain eman 1 zion hasiera; ondoren, Zuma- j rragara joan zen; alabaina, 1947an Euskal Herritik ate-raz, Sevilla, Ekuador, Kolon- j bia, Panama, E1 Salvador, Peru eta Argentinan ibili zen ' harik eta 1969an apez lagun-tzaile moduan Tolosara itzuli zen arte, non 1984ko aben-duaren 26an zendu zen. Lan ugariren egilea, bere liburu gehienak eliz gaien edo zien-tzien ingurukoak ditugu. Argi-tara eman zuen lehenbiziko liburua Oraingo aste santua izan zen (Arantzazu, 1957), zeinak bi edizio izan zituen. Nolanahi ere. guri interesa-tzen zaizkigun lanak matema-tiken inguruan taxutu zitue-nak dira. Neurriztia izenburu-koa Kardaberaz Bilduman aterazen 1972an Gasteizen, Caracasko Andima lbiñaga-beitia saria jaso ostean aurre-ko urtean. Lan horren biga-rren aldaera idatzi zuen gero-ago, haurrentzako moldatua,

Neurrizti ixikia izenburu-koa. eta Ume txikien-

tzako soinketa ere eman zuen argitara haurrentzako, 1972an; hori ere Kardaberaz Bildumaren barruan. Aljebra izenburuko liburuarekin

Andima Ibiñagabeitia saria erdietsi zuen bigarrenez 1974an.

P ' a t z i k u P e r u r e n a n r\ r,

Katilua festetan

BERRIKASI NAHIA: «Aktore bati aurpe-gia hala edo nola

| ipin dezaia esatea, — ergelkeriairuditzen zait. Behin, Jeanne Moreauk, xurrupi ttar bat egin behar zuen katilutik, deus ez besterik, txo-rakeria horixe: ba 'nola hartu behar dut katilua?' egin zidan galde. Hara!... Nahizuen beza-la hartzeko esan nion purrus-tian. Harropuxkeria txoro batek jotzen ditu, katilua hartu eta kafe xurrupi bat egitea beren bizian egin duten gauzarik haundiena balitz bezala». Bu-ñuelen pasarte hori, zineaz, antzerkiaz, teleaz eta orohar munduko «ikuskizun tras-tzendenteez» oraindik inork egin gabeko tesi eder baterako amu izan liteke. Baina ez uste, nere aldetik behintzat, Jeanne baino batere hobeki aterako li-tzakenik Buñuel, pasarte ho-rretatik. Ene gogaide bakane-tako bati behiala aditua dator-kit burura.

ERAKUTSI NAHIA: «Filisteo eredugarria betiere, poeten, zinegileen, artisteh, humanis-ten eta kulturaren aldekojami-lia sonatu bateko senide izan ohi da. Eta kontatzen du, behin batean, Julio 'Indio' Perezek gutun bat nola erakutsi zion, esanez, arrunt maitemindua daukan aktoresajamatu bate-na zela:

- Ikustak.. . ezkontzeko eskatzen zidak-. Filisteoak gutuna ikusi, eta inbidiz aka-batzen:

- Letramodu txukuna, gero-re!-. Indioak ez daki zer den ez letra txukuna ez zakarra, bai-na, barren barrengo senez bai, gutuna zinezko duela. Gutuna patrikeran gorde, ttente jarri, eta serio demonio:

- Ezkerrez eskribitu baitit, bere burua ez konprometitze-ko».

Ateraldia mundiala da; bai-na gertakaria kontatzen duen filisteoak, bere mundutasun fina erakutsi nahi eta «indio gizajoak» zakur ametsak egi-ten eta sekulako tiroak bota-tzen zituela frogatu nahi

itsuan, ez dio arrastorik ere hartzen. Ez eta entenditu ere ez du egiten, xipotx eta narratx halakoak, aktoresik onena izan litekeela batere eskolagabea edo jende letratu-gabeak idatz litzakeela amodio azalpenik ederrenak edo poe-marik harrigarrienak.

DESIKASI NAHIA: Mundua bezain zaharra den gai hone-tan, jerarkian behitik goiti hastea gustatzen zait beti. Aurrena barkatzen dudana jende (publiko?, biktima?) ino-zentea izaten da; publikoa, biktima; hurrena artista; beti-ko erdipurdi hori; eta azkene-kotz artista gidatu nahi izaten duen filisteoa; honek jainko dela uste izaten du; eta dene-tan mixerableena izaten da beti, honetan ez baitut santa sekulan ezagutu salbuespe-nik. Ez da zinera joan beha-rrik; edozein herrifesta apro-posa da arrunt, joera honetaz konturatzeko. Oraintxeko Amabiijinak esate bateko.

Zenbat kostatzen den, moteillak «sentzillo» izatea! Jende askok besterik uste iza-narren, karrerarik zailena eta osasungarriena gizakiaren-tzat. Nere gutizia ez da zuzen-dari edo artista izatea, baizik «sentzillotasunean» masterra ateratzea neure buruarekiko karreran. Honetan, hasiera izaten da zailena; zeure aldeko bideak ongi bereizten ikastea. Izanez ere, gizarte guzia, zeure aldeko dituzun uste osoan zeure kontrako bideak hartze-ko mila martingala poxoltuz josia baitago.

Ez. Inoiz ez da erraza izan «sentzillo» izatea, baina,

gaurregun inoiz baino zailago. Gizarte osoak kontrako bidea baitarama. Herriko festatan ohartzen naiz: jendeak ez daki katilua ttar bat nola hartu ere: xurrupi egitekoan gero eta gehiago konplikatzen da. Bai, mozkor gorotz egina dagoenak ere, txukun txukun har tu nahi izaten dizu. Okerrena, halare: modernaje gidari guzia seko sinistua dagoela «liberti-naje sano» baterantz goazela.

• M o t x o r r o s o l o •

Logika

Talka egin beharrean bat egin dute. Zaharran aski ezagu-na duguna orokortu nahi dute. Logikak balioa ez duen

honetan, Aizpun zenak iragarritakoa betetzen ari da. Aferak bere horretan dirauen bitartean, aldapa gero eta makurragoa.

Egunkaria ostirala, 2000ko uztailaren 21 a

lf}*U ^ Rr*/V'f*''l r b h ' ! \ f) v 1 J J I J J 'iiiiiir 1 -OiiJ I J ' «jr

LA TAFALLESA 1VIIJS1KA BAINDAKO ZUZEINDARIA

«Musikarik aabeko bestak ez dira deus»

Nafarroa bestetako zurrunbiloan

murgildurik dago. Musikarik gabeko

bestarik ez da. Musika hori disko batetik

atera daiteke edo musika banda batek

egin dezake. Tafallan, La Tafallesa bandak

du egunotan karrikak alaitzeko ardura.

JO S E MARI BELASKOK IA

30 u r t e e m a n d i tu La Tafal lesan, eta orain, bere z u z e n d a r i t z a p e a n , d i sko konpaktu batean jaso dituzte euren kantak.

• Zer biltzen du disko kon-paktuak? Tafallako ja ie tako kan tak

biltzen ditu: Salbeko Viva Ta-falla izenekoa (Antonio Feijoo zuzendari ohiarena), Alegria de las Peñas (Menendez tafa-llarrarena), biribilketak, mar-txak, j o t ak , pasodobleak. . . Jaietan jo ohi duguna.

• Nondik sortu zen diskoa grabatzeko ideia? Iaz, jaiak bukatu zirelarik,

Tafallan bizi ez diren hainbat tafallarrek galdetu zidaten ea l an g r a b a t u r i k g e n u e n . B a t e n b a t b a d a g o : 70eko u r t ee t an bi single g raba tu zituzten, eta 80ko ur teetan zinta bat. Eta orain, ia XXI. m e n d e a n g a u d e l a , d i sko k o n p a k t u a g r a b a t u b e h a r zela i kus i n u e n . E d a d e t u askok zinta ez a tera izana aurpegi ra tu didate. Diskoa Etxeondo disketxeak ekoitzi du. Mila disko atera dituzte. E ta nik e r r a n n ien z in tak egin nahi bazi tuzten beren kontu zela.

• Diskoan La Tafallesako lan guzia jaso da? Ez, soilik jaietako musika

jasotzen du. Bandak ez du soilik mota horretako musi-ka jotzen. Nik hasieran Gure banda jaietan i z e n b u r u a paratu nahi izan nion disko-ari, baina azkenean La Tafa-llesa musika banda izenbu-rua jarri diote.

• B e s t e t a n lan hand ia omen duzue. Bai, l ehen h i ru egune tan

bizpahiru aldiz jo behar dugu egunero. Gero zezenketetan jotzen dugu soilik. Hainbeste

urte eman ditut ban-dan horrela bizi iza-t en d i t u d a l a j a i a k . Bandan jotzen ez ba-d u t . b e s t a k ez d i r a gauza bera niretako. Behin, jaietako egun b a t e a n ez genuen jo behar izan eta zeharo aspertu nintzen.

• Zer e m a t e n d io banda batek herri-ko bestei? Alaitasuna, diber-

tsioa... Musikarik ga-beko b e s t a k ez d i ra deus. Eta musika ho-ri z u z e n e a n e n t z u n b e h a r da , k a l e a n ; jaiaren erdian, disko-koa baino zuzeneko musika nahiago dut.

• Zein da La Tafa-llesaren historia? M u s i k a b a n d a

1 8 5 1 n s o r t u zen, Felipe Gorr i t i ren esku t ik . E t a o ra in a r t e i r a u n du . Lehen Udalarena zen, orain ez. Hitzarmena dugu Udala-rekin. Duela 101 urte Lur-desen urrezko domina ira-bazi zuen La Tafallesak; eta 1976an TVEn izan zen Jose Maria Iñigoren Directisimo programan. Orduan garran-tzi handikoa zen hori. Beste-tik, u r t e ro I r u ñ e r a j oa t en gara sanferminetako igande batean dianak eta kontzer-tua jotzera. Tafallatik kan-po ra ez d i t ugu k o n t z e r t u asko egiten, ia herri guzie-tan dagoelako banda.

• Zuk i a z k o m a r t x o a n hartu z e n u e n bandako batuta. Bai, h a i n b a t is t i lu izan

ziren b a n d a n , e ta ni izan , nintzen aurkezten bakarra. Nik pentsatzen nuen banda-ko norba i t ek h a r t u b e h a r zuela ardura hori, ongi eza-

I Ñ A K I V E R G A R A

«Lehcn, La Tafallcsak

igandero etajaiero

kontzertua eskaintzen

zuen herriko plazan.

Polita da, bai,

igandero herrian

musika egotea, baina

ezinezkoa da. Orain bi

astean behin jotzen

dugu. Kalitatea lortu

behar da»

gutu behar zuen banda. Kla-rinete nagusi bezala bandan 28 urte eginak nituen ordu-' rako. B a n d a ba t har tzeko bizi b e h a r duzu , b e r t a t i k edan . Kanpoko ba tek ezin zuen z u z e n d a r i t z a h a r t u . Musika nire ogibidea da, eta

a u k e r a ona i rud i tu zitzai-dan. Eta gustura nago. • Aldaketarik egin duzu?

Musika ikusteko nire mo-dua eta aurreko zuzendaria-rena ezberdinak dira. Lehen, La Tafa l l esak igandero e ta jaiero kontzertua eskaintzen zuen herr iko plazan. Baina a s t e a n bi en t segu eta kon-tzertu bat egitea niretako ezi-nezkoa zen. Beti errepertorio berdina egiten genuen. Alda-keta guti egin zitekeen. Orain bi astean behin jotzen dugu. Gazteek egin nahi genuen al-daketa bat zen hori. Aldaketa handia izan da. Baina hain-beste kontzerturekin itotzen ginen. T i rab i rak izan ziren jende asko igandero piazara joaten ohituta zegoelako, he-r r i t a r r a k zein m u s i k a r i a k . Baina nik banekien zertan ari nintzen. Polita da, bai, igan-dero herrian musika egotea, baina ezinezkoa da. Kalitatea

nahi nuen. Musikari gazteek eskatzen dugu, ikustenbaitu-gu b^ndak soinu polita egin dezakeela eta egin egiten du. • Zer moduzkoa da entsea-

tzeko lokala? Hori da nire kexa nagusia.

Ez zait gustatzen. Oso es tua da, ttikia, neguan oso hotza, eta u d a n oso beroa. Ezin da entseatu. Gainera, Tafallan ez d u g u l e k u r i k k o n t z e r t u a k emateko. Ona litzateke Tafa-llan arte eszenikoen etxe bat iza tea . Beste t ik , n i re bes t e arazo ba t mus ika r i en ager-tzea da. Gazte asko dago ban-dan, eta azterketa garaietan desagertzen dira. Bandan 60 musikari gara, eta normalean 20 b a t f a l t a d i ra . Hala ere, normala iruditzen zait, ez ga-relako banda profesionala.

— A s i e r A z p i l i k u e t a

s o s l a t

Jose Mari Belasko Janariz

dueia 38 urte jaio zen,

Tafallan. La Tafallesa

musika bandan ia 30 urte

eman ditu klarinetea jotzen,

. eta iazko martxotik

bandako zuzendaria da.

Gainera, Tafallako Musika

Eskolako irakaslea ere

bada. Ezkondurik dago, eta

hiru seme-alaba ditu, bost

hilabete, 3 urte eta 8

urtekoak.

La Tafallesak disko

konpaktua atera berri du

bestetako hamazazpi kanta

bilduz. Mila aie atera eta

dagoeneko 300 saldu

dituzte, 2.400 pezetan

bakoitza. Diskoa ekainean

grabatu zuten, Tafailako

Kultur Etxean. Arion

estudioetan grabatzeko

aukera zuten, baina

Belaskori sobera zaiia

iruditu zitzaion haraino 60

tagun eramatea. <§>

Belaskok dioenez, atera

berri duten diskoan badira

kantabatzukgazte

denborako oroitzapenak

dakarzkiotenak. «Aita

duela zenbait urte hil

zitzaidan», erran du.

«Bestak oso gogoko

zituen. Salbea asko

gustatzen zitzaion eta

entzuten dudan bakoitzean

oilo ipurdia jartzen zait».

ostirala, 2000ko abuztuaren 18a Egunka r i a

Egunkaria

> ostirala • 2 0 0 0 k o abuz tua ren 18a

Martxelo Sotes

lgerilekuak miran?

Oueia astebete Atarrabiako udal igeri-tokietan pertsona batzuek lau pintu-

ra pote bota zituzten bertako bi igeritokie-tan. Bizitzan ere gertatu ohi den gisan, nonbait, kalte handiena igeritoki ertaine-an izan zen; igeritoki olinpikoak, ordea, ez zuen hainbesteko kalterik izan. Eraso-tzaileek hiru kolore hautatu zituzten be-ren egintzarako: berdea, urdina eta horia. Oraindik ere CESIDekoak lanean ari dira jo eta fuego, ekintza polikromatiko horren azpian egon daitekeen bigarren irakurke-taren bat azalerazi nahian.

Badaezpada, Cordovillako Inpartzialak berehala islatu zuen berri tamalgarri hori honako lerroburu honetan: EHtik hurbile-ko ezezagun talde batek Atarrabiako udal igeritokiak baliogabetu ditu.

Hara, ezezagunak badira nolatan jakin daiteke zein alderdiren alde bozkatzen duten? Hau da, hau, kazetari trebezia. Rappelek ez luke horren azkar asmatuko.

Eta ikerketa zientifikoa balitz?... Ba ho-rixe. 4 kilogramo margo 7.000 litro kubo zikintzeko gauza dela frogatu ahal izan zuten. Kontua da, abuztuko ostiral eguz-kitsu eta beroa koloreztatzeaz gain, bost mila bazkide igeri egiteko aukerarik gabe utzi zituztela.

Eta artearen azkeneko tendentzia edo joera abangoardista gauzatu nahian ibili-ko balira?... Tamalez jakin badakigu ar-tista baten hastapenak benetan latzak izaten direla normalean. Ikuslea haren performance-ekin ohitzen den arte bede-ren hala izaten da. Azken finean. artista onen maisulanak ez dira behar bezala ulertzen. Hau pena.

Hau pena diogu; izan ere, aipatutako 5.000 bezeroek —present eduki udal ige-ritokien inguruan ari garela— artisten ama, aita eta gainontzeko senitartekoak ekarriko baitzituzten gogora haien maisu-lana ikusitakoan.

ikerlariak, artistak, delitugileak edo herriko txantxagileak besterik ez diren

I ezin dugu jakin; ez baikara Çordovillako-| akbezainjakitun (edojakintsu?). Pentsa-

tzekoa da ganberrokeriaren ondoren ase gelditu direla margolariak, eta uda amai-

: tu bitartean hortxe dira igeritokietako ur : garbiklorodunakdenonaisialdirako.

MUSIKA

ITafalla: Gaur, ostiralarekin. Be-rri Txarrak, Joxe Ripiau eta Cuerno del Chivo taldeek txosnen gunean joko du-te, gaueko hamabietatik au-rrera.

I Erronkari: Gaiarreren inguruko jardunaldiak zikloaren bai-tan , bihar , 13:00etan eta 18:30ean, Fernando Asensio tenorrak kontzertua eskaini-ko du, Miguel Sesma pianoan lagun duela, Gaiarre museo-an.

I Lerate :Bihar, 23:00etan, Alloz-ko urtegi ondoan Los Padri-nos taldeak kontzertua eskai-niko du.

t L i z a s o : I g a n d e a n , Mira naturaren erdian ziklo-aren ba i t an , Syrinx laukoteak kontzertua emanen du Orgiko ha-riztian, 12:30ean eta 18:00etan.

BERTSOLARIAK

> G o r r i t i : O s t e g u n e a n Ka-xianori eta Trakets tal-deari omenaldia egi-nen diete Peñagari-kano eta Estitxu Aro-zenaren laguntzaz. Frontoian izanen da, 12:00etan.

DANTZARIAK

>Elizondo:Bihar. 20:00etan. dantza ikuskizuna eskainiko du Amaiur dantza tal-deak, herriko plazan.

• Elizondo:Bihar, 22:00etan, Or-tzadar euskal folklore taldeak dantza emanaldia eskainiko du pilotalekuan.

) Lekunberri :Bihar , 22:00etan, Muthiko Alaiak taldeak dan-tza emanaldia eskainiko du pilotalekuan.

I flrtaxona:Igandean, Rocamador dantza taldea ariko da herriko plazan, 13:30ean.

ANTZERKIA

I A ta r rab ia : P e p s i c o l e n taldeak Marremango kale ikuskizuna eskainiko du gaur, 22:15ean, Antso Vl.a Jakitunaren pla-zan.

ZINEMA

I O i tz : I gandean , 22:00etan, An-gus filma euskaraz pantaila-ratuko dute plazan.

ERAKUSKETAK

> Ziga: Jesus Montesen margo erakusketa dago ikusgai Zi-

gaurre auzoko Karakotxean. irailaren 3a arte, 12:00etatik 14:00etara, eta 17:00etatik 21:00etara.

LEHIAKETAK

I Atarrabia: Abuztuaren 3 ln aki-tzen da herriko ja ie tarako kartel lehiaketako lanak aur-kezteko epea. Kartelak, Kul-tur Etxean aurkeztu behar dira 10:00etatik 14:00etara. Kartelaren gaia, estiloa eta teknika librea da. Kartelak 70 cm.ko altuera eta 50 cm.ko zabalera izan beharko du, eta honako testua idatzita: Villa-

va-Atarrabia. Fiestas Patro-nales 2000-Herriko J a i a k 2000. Herriko armarria ere agertu behar da.

BESTELAKOAK

I Erriberri: Dastaketa ikastaroa eginen dute gaur 20:00etan Nafarroako Ardoaren Kofra-diaren egoitzan (Rua Mayor, 4). Lekua gordetzeko deitu 948-210347 telefonora.

•Zangoza: Gaur Erdi Aroko az-ken afaria eginen dute Kar-mengo k laus t roan . Lekua hartzeko deitu lehenbailehen 948-430497 telefonora.

Txunda ta txunda Burlata, Tafalla, Murchante, Buñuel, Lerin, Urantzia, Goizueta, Irunberri... Nafarroa jaietan dagoela

erran beharra dago? Aurreko asteko gertakariek Nafarroa aztoratu zuten. Txunda, txunda, ta txunda

txunda txunda, ta ta txun ta txun, ta txunda txunda txun... Aurreko guziak ahanzteko bezainbertze ardo-

rik ez da Nafarroan. Eskerrak kanpoko garagardo eta likoreei. .

Jaiek errealitatea desitxuratzen dute. Horixe dio tronboiak akorde baxu baina alaietan: bon bobon boo-

omm: alaitasuna, dibertsioa, parranda, besta. «Jaiak bai, borroka ere bai», ala «Jaiak bai, (zuen) poiiti-

ka ez»? Tronboiaren plateran Tafallako udaletxea ageri da, komikien gisara, perspektiba galduta,

marrak bihurgune bilakatuta. Errealitateak bestak desitxuratuko ote ditu?