Upload
others
View
9
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
PAG: D18SR01 -- EDI: DEC18
PAG: D18SR02 -- EDI: DEC18
Cúmprese o 50 aniversariodo ‘Cancioneiro de Monfero’
Idade da inocencia
Hai un elemento salientable en boa parte das cartas a Xosé María Álvarez Các-camo que hoxe publica Revista das Letras como recordo dos cincuenta anos do‘Cancioneiro de Monfero’: as peticións que os remitentes lle fan de libros estra-ños, edicións de difícil acceso ou, mesmo, xustificante de recepción sobre o en-vío de publicacións que eles enviaban para a venda. E é que Blázquez, entre ou-tros méritos, tiña fama de ser un hábil rastrexador de exquisiteces editoriais,profesión case detectivesca que o converteu no axente bibliográfico predilectoda resistencia galeguista, exhausta da estreita sabedoría que impuxo a posgue-rra. Proba da notable reputación é que, a primeira vista, ninguén se estrañou deque o implacable editor e libreiro localizase, en esquecidos cartafois, un inéditocancioneiro con textos da lírica galego-portuguesa nunca antes coñecidos e noque figuraban autores sen representación en anteriores cancioneiros. Foi, porparte dos seus contemporáneos, todo o un tributo de admiración á súa pericia e,ó mesmo tempo, unha mostra do sentido do humor que Xosé María ÁlvarezBlázquez conservaba nos avatares da tristísima posguerra. Anque as réplicas
do acontecemento duraron semanas –e pasou incluso á Historia da Literaturagalega–, o acontecemento en si durou só un día: o 28 de decembro de 1953. Ne-se día, os persoeiros da res cultural do secuestrado país espertaron convulsio-nados. O correo trouxéralles un pequeno paquete da Editorial Monterrey e óabrilo, descubriran o transcendental achado do ‘Cancioneiro de Monfero’, unmanucrito que a editorial Monterrey de Vigo publicaba ese día en forma deopúsculo e no que Xosé María Álvarez Blázquez lle poñía prólogo co anuncio depublicar, en posteriores entregas, a totalidade dos textos descubertos, todoseles copiados no século XVII por un frade de Monfero. Como coartada concluín-te, Blázquez e Lois Viñas Cortegoso –ambos os dous propietarios e editores deMonterrey– reproducían o facsímile do cartafol no que o frade explicaba o seulabor. Nun principio, son moitos os que quedan convencidos do achado. Outros,sospeitan dos tropos e a maioría sae da súa cegueira cando le o colofón da edi-ción, onde se avisaba xa de que o ‘Cancioneiro’ acabara de imprentarse ‘‘na si-nalada festa que a todos, máis ou menos, toca’’.
Sen embargo, case a totalidade dos intelectuais se viran involucrados nos de-bates que xurdiron espontaneamente e –segundo os testemuños da época–
PAG: D18SR03 -- EDI: DEC18
mantivéronse enfervecidas discusións en espacios como o Café Español ou oInstituto de Estudios Gallegos ‘Padre Sarmiento’, lugar este último onde secombatía a naftalina oficial con mensaxes codificadas, reunións secretas e ar-duas estratexias.
Nin Álvarez Blázquez nin Viñas Cortegoso imaxinaban que as repercusiónsían ser tan grandes, de xeito que ante as numerosas chamadas e os comentariosnon lles queda máis remedio que desenmascarar, ese mesmo 28 de decembro,a súa inocentada, a máis grande e fabulosa concibida nunca na Cultura galegamoderna. Unha inocentada preparada con todo esmero por Blázquez, que seencargara de confeccionar as cantigas con sabor medieval, amosando o domi-nio técnico que acadara tras varios anos investigando os cancioneiros –entóntan en boga en Galicia– e de militar na forzada continuación do neotrobadoris-mo, imposto polas limitacións formais e mentais da dictadura. Ó cabo, e xunto aFermín Bouza-Brey ou Álvaro Cunqueiro, Blázquez sería un dos nomes clásicosdeste requintado estilo.
Con motivo do cincuenta aniversario daquela inocentada, o suplemento Re-vista das Letras de GALICIA HOXE publica a correspondencia ocasionada polabrincadeira, nun monográfico que inclúe a edición facsimilar do Cancioneiro deMonfero e unha introducción de Xosé María Álvarez Cáccamo –fillo de Bláz-quez– ás circunstancias que rodearon a edición do volume. Sen a colaboraciónde Álvarez Cáccamo este monográfico nunca podería saír á luz.
A correspondencia fórmana máis de vinte textos cun material dispar de car-tas, tarxetas postais e tarxetas de cortesía, remitidas por algúns dos protago-nistas da resistencia cultural galeguista durante a Dictadura, desde Ramón Pi-ñeiro a Bouza Brey, pasando por Martínez-Risco Ben-Cho-Sey ou Carlos Martí-nez Barbeito. Sobresae unha cartolina de Bouza-Brey para felicitar o Nadal, cu-nha das súas décimas e un debuxo de Luís Seoane, probablemente herdo da via-xe que o pai do Neotrobadorismo acababa de realizar á Arxentina e onde Seoa-ne o recibe cos brazos abertos. O debuxo de Seoane aparece reproducido naportada que dá entrada á reproducción da correspondencia. Con Bouza, Álva-rez Blázquez mantivo unha estreita amizade ó longo da súa vida, unidos polastransaccións bibliográficas cando Bouza, caído en desgracia para o réximefranquista, sobrevive de vender a súa biblioteca. As cartas de Bouza a Blázquezforon xa publicadas por Revista das Letras. Do material que hoxe presentamos,merece unha especial mención o intercambio epistolar que o ‘Cancioneiro deMonfero’ motivou entre Blázquez e os irmáns Carré, Leandro e Euxenio, moles-tos estes últimos por caer na inocentada e considerala un atentado contra o sa-grado patrimonio galego.
(S.NoiaeA.R. López]
......................A portada orixinal do ‘Cancioneiro deMonfero’ é tamén a portada destemonográfico e o célebre Colofón figura na contraportada. A fotografía da páxina catro re-colle unha reunión daAcademiaGalega, na que ingresouBlázquez en 1962. Nesa foto, aparecen algúns dos personaxes quedesfilan pola correspondencia: Bláz-quez (sentado, no centro), Martínez Risco (á esquerda, sentado), Leandro Carré (á dereita, sentado) e Bouza Brey (de pé, segundo pola dereita). AcompáñanosOteroPedrayo (depé, á esquerda), ChamosoLamas (segundoáesquerdadepé) e JuanNaya (dereita, depé). A ilustracióndeLuísSeoaneextraídada felicitacióndeNadaldeFermínBouza-Brey (páxina 13).
PAG: D18SR04 -- EDI: DEC18
Galicia Hoxe 18/12/03
50 anos despois‘O Cancioneiro inocente’ de X.M. Álvarez Blázquez
Alávanxacincuentaanosdesdeque, conco-lofóndo28deNadalde 1953,opoeta,nove-lista, editoreexpertoenLiteraturaMedievalGalego-PortuguesaXoséMaríaÁlvarezBláz-quezderaa luz, coselodeEdiciónsMonte-rrey, empresaquedirixíaencolaboraciónconLuisViñasCortegoso,o ‘CancioneirodeMonfero’, atrevidoeben temperadoxogoimitativoqueusabacomohipotextoocorpusarqueolóxicodanosa líricaeospropios fon-dosdasúa inventivacomoautordaescolaneotrobadoresca.Foi, probablemente, a ino-centadamáis famosadaLiteraturagalega.
X.M.ÁlvarezCáccamo
PAG: D18SR05 -- EDI: DEC18
Galicia Hoxe 18/12/03
Asquerenciasde libreirodevelloear-queólogo remexíannoseuánimocosoño felizdoachadoextraordinario,ansiadoentedebuscadorde tesouros.De taldisposiciónpescudadoraedasúapaixónpolasdescubertasmarabi-llosasdeixaconstanciaestaconfiden-ciadeclaradanoLimiaraoCancioeirodeMonfero: ‘‘Bencertoéqueoquepercuraatopa, equea ilusiónde trope-zarundíaconalgunhanovamostradapoéticamedieval galega foi enminso-noasexanteen todaesculcade libroseantergosescritos.Porvoltas, a forzadafantasía levábamexaa repetir decorversosaíndanondescubertosmáisquenoescuro trasfundodapropia inti-midade’’.Entre liñasdestadeclaración,oapó-
crifo compiladordeita, paraquensaibaentendela, aconfesióndasúaautoría.Osversosagachadosnassuasadegassecretasaoxeitode terapiacompensa-dora fronteá frustracióndo tesouroinencontrábel sonosqueaparecen lo-goatribuídosaRiandiño, FernandEs-quíoouDonÁlvarodeSoutomor.EacantigadeGolparro, ‘‘cicaisnadoenTui’’, revela aíndamáisascoincidentesentidadesdo investigadorqueatinxiuasorte fabulosae fabuladoradesteachadoeoauténticoautordopoema,acoincidenciaentreomedievalistaÁl-varezBlázquez–queen1952publicaraaEscolmadaPoesíaMedieval–eopo-etaneopopularde ‘Poemasde ti edemin’, doano1949.Opreciosopoemaatribuídocondú-
bidasaGolparro transparenta, en fin, aidentidadedoseucreador, quencomoprologuistaafirmasenvacilación:‘‘Unha íntimaconviccióndícemequeoautordistacantigaé tudense;ninguénmepoderáafastardela’’. Efectivamen-te:XoséMaríaÁlvarezBlázquez, reen-carnado ríoarribado temponoxograrGolparro, naceunaviladeTuiodía4defebreirode 1915.Eninguénconseguiununcaafastalodesa íntimaconvicción.Eucreo,pois, quea función lúdicae
desacralizadora–saudábelpráticafronteasolemnidadepedantee reac-cionariade todaortodoxia–doCancio-eirodeMonferocadramoibenconesaoutrabrincadeira terapéuticadobus-cadorde tesourosque,desacougadodiantedasdificultadesdundescubri-mentoespectacular, decide topalo.Pero,paraevitaraaparenciadunhavontadeperversamente falsificadora,espalla indiciosnoLimiare fechaovo-lumecunhapistadefinitiva: ocolofóndodíados Inocentes.Enviadoo libroaunescollidogrupo
deamigosesubscritoresdeEdiciónsMonterrey,publicadoademaisdíasdespoisdasúadistribuciónun ‘Anaco’
deBorobóondeosagazxornalistaavi-saba, conmoitagracia, docarácterapócrifodasorprendente recolleita, naquesóse incluíanoitodasvintenovepezassupostamenteencontradase,portanto, ‘‘quedanveintiuna,quebiendistribuidaspuedenalcanzarpara laslíricas inocentadasde los trespróxi-mosaños’’, XoséMaríaÁlvarezBláz-quezencárgasede ‘‘desenganar’’ aospoucosdestinatariosque,unhasse-manasdespois, aíndavivíannoenga-no.Oxogocompletaraasúamisión li-beradora, o riso, a lediciacompartidaen temposdedifícil alegría, opracereruditodacomplicidade intelectual, ecumpríaxadesfaceronovelo, clarexaramistosamenteabroma, temperaraferidadossusceptíbeiseaanimadver-sióndos resentidos.OprofesorRodríguesLapa,divertido
coa ‘‘brincadeira inocenteebemforja-da’’, advertiraaoautordoapócrifocan-cioneirodo riscodas reacciónsdedes-gusto: ‘‘Háhomensquenâoperdoamseremlevadosaengano’’.Algúncaiu‘‘comounrulo’’, outrosadmitiron tersido liberadosdaarañeirapormedia-cióndoartigodeBorobóouatentosaosinal reveladordocolofón,moitos lou-varonagraciada ‘‘inofensiva impostu-ra’’, a ‘‘extraordinariapericia’’ da imi-tación, oenxeñoda inocentada,o ‘‘afi-ligranado labor’’ do tecedor, ovalores-téticodospoemasaléndoseucerneimitativo.Ehaiquenmostrou, ademaisdunhacarenciaabsolutadesentidodohumor,parcela fundamentalda inteli-xencia, a chagaabertadoorgullo feridomentresnegaba, enrabechado, tersesentidomolestoporcausadoengano–‘‘eupiquei, repito, enonme impor-ta’’–, arremeteucontraadenenoavis-padoebrincador’’ eagoirouo futuroarrepentimentodoautordaquela‘‘chafulladade rapaces’’.Amincónstamequeomeupai,Xosé
MaríaÁlvarezBlázquez,nonsónonsearrepentiununcadaquelasúaestu-pendabrincadeira, poesíadealturaademaisdesimpática, hábil, enxeñosaocorrenciaque fixo felicesduranteal-gún tempoámaioríadosseusdestina-tarios, inocentesounon–enténdaseapalabraen todaaextensióndosseussignificados–senónque tenparticipa-docon ledaespontaneidadenoutrosxogosapócrifos familiaresdecerta re-percusiónpública.Sospeitoquemes-moentreascartasaquí reproducidas,queeu topeinunúnicomangadosooepígrafe ‘CorrespondenciasobreoCancioeirodeMonfero’, hai algunhataménapócrifa.BrincadeiradeXoséMaríadestinadaaos inocentesdona-dalde2003................................................................
PAG: D18SR06 -- EDI: DEC18
Galicia Hoxe 18/12/03
PAG: D18SR07 -- EDI: DEC18
Galicia Hoxe 18/12/03
PAG: D18SR08 -- EDI: DEC18
Galicia Hoxe 18/12/03
PAG: D18SR09 -- EDI: DEC18
Galicia Hoxe 18/12/03
PAG: D18SR10 -- EDI: DEC18
Galicia Hoxe 18/12/03
PAG: D18SR11 -- EDI: DEC18
Galicia Hoxe 18/12/03
PAG: D18SR12 -- EDI: DEC18
PAG: D18SR13 -- EDI: DEC18
Galicia Hoxe 18/12/03
No ventredo silencioAcorrespondenciaque reproducimoscomponsede23 textos, ademaisdunhas tar-xetasdevisitacon textosmanuscritosqueaparecennomesmomazoenasqueostextosse limitanaunhas felicitaciónsengastadasónadal.Omazo foi achegadoaRevistadasLetrasporXoséMaríaÁlvarezCáccamo.Anosaedición respectaa lin-guaorixinaldascartas (castelán,galegoeportugués)así comoagrafíaorixinal ga-legadecadaunha.Taménse inclúeunhapequenanotaqueaclarasese tratadunhapostal, dunha tarxetaoudunhacartamanuscritaoumecanografada.Nogrupodasmanuscritas, haiunhasen identificar–por ilexibilidadedasinatura–,un textoondeademaisnonsepuiderondescifrardúaspalabras.Oconxuntoéunamenopercorri-doporunhaépoca–ada inmediataposguerra–naqueogaleguismovivíaacubilladonaescuridadedasbibliotecasecosollosmáisvoltoscaraópasadoquecaraá triste-zadopresente.
PAG: D18SR14 -- EDI: DEC18
Galicia Hoxe 18/12/03
[Carta mecanografada]
Compostela,31doSanSilvestre,¡meigas fora!, do1953Sr.Dn.XoséMa.AlvarezBlazquezVigo
Meubenqueridoamigo:QueoAninovo lle sexa taménmoiventu-reiro.Eboa fallanos fai.HoxeábreseaPor-taSanta.EscomenzaoXubileuComposte-lán.Osxornaes renpubricanengalego.Mandanosnososamigos.Recibíno ‘CancioneirodeMonfero’’,que
tivoaxentilezademeenviar, enomesmodíadosSantos Inocentesestabaxanasmiñasmans.Bendínoseu ‘‘rematouse’’, ‘‘sinalada
festaquea todos,máisoumenos, toca’’.Acousa,enverdade,nonpodeestarmellor.¿Quénno[n]caideprimeira intenzón?Ese‘‘rematouse’’, ‘‘día28deNadal, foi omoti-vodemantermeenpé.Vincomoalgúnpo-eta líricopicou.E istoxaéungrandeéisito.Miñamáis fervoadaembora. ¡Moibem!,peroquémoiben!Siga,por loamordeDeus,pubricando
esascousiñas tanbelidasxaqueosoutrosarrenegandanosacultura.Vamosa terAparicios,moiaxiña,nun
CongresodoPeriodismo,eiquínaCapitaldanosagaleguidade. ¡Ou!escarnodebul-ras!Moiagradescidopoloenviodo ‘‘Cancio-
neiro’’, novamenteo felicita e lledesexaunbóAninovo, seuademiradoreamigo,[XesúsCarroGarcía]
[Tarxeta manuscrita]
Madrid,díados Inocentesdo1953Queridoamigo:Miñanoraboamaissincei-rapolo inocenteachádegodo ‘‘Cancionei-rodeMonfero’’, nidiaprobadequeaindahainanosa terrabonhumor, finuradees-pritoe trovadorescapacesdeemparexarasgroriasdeMendiñoePeroMeogo.A inocentadagustoumoitoacantosa le-
ronehonraaosseusautores ¡TerraaNo-sa!Unhaaperta fortedoseuamigo
[JoséRamón(Ben-Cho-Sey)]
[Carta mecanografada con timbre do Se-minario Conciliar. A mano, escríbese nacabeceira: Costetada o 7]
SeminarioConciliardeSanFernando.Orense,2deenerode1954
Sr.Directorde laEditorial yLibreríaMon-terreyVigo
Midistinguidoamigo:Todavíaenel sabo-reode lagratasorpresa,acuso reciboasuexquisita ferlicitación-obsequiodeAñonuevo:elCancioneirodeMonfero.Muchasgracias.Para todos losamantesdenues-tropasadoydenuestras letrasnohanpo-didoofrecernosnadamejor.Pormiparteledevuelvo la felicitacióndeseándolesunprósperoañonuevoconcrecienteséxitos,hallazgosy rescatesenserviciode lacul-turagallega.Perdoneestecambiode tema,peroya
teníapensadoescribirleundíadeestosyahoraaprovechoestabellaocasión.EnseptiembrepasadoydesdeelAchivoCa-tedralicioquemal-dirijoenviéaesaLibre-ría, segúnhabíamosconvenidopersonal-menteenagostoahíenVigo, trespaquetesconteniendo librosdedepósitoparaventa.Digameparami tranquilidadsi losha reci-bidoono.Acasose leshayapasado(locualesmuy facil: hablopormi)osehayaextraviado lacartao los libros:–undiscur-sodeBedova(folleto); –lasSinodalesdelObispadoyelCatálogodepergaminosmonacalesdelArchivoC.Repitomiagradecimiento, yquedaVd.
affmo. s.s. yamigo[PeñaDuro]
[Tarxeta manuscrita con timbre de Bar-beiro, ‘‘consejero secretario General deMetro Goldwyn Mayer Ibérica S.A.]
FelizAñoNuevoygraciasporeldelicadoobjsequiodelqueprometoocuparmepu-blicamente,dadasu importancia[CarlosMartínezBarbeitoyMorás]
PAG: D18SR15 -- EDI: DEC18
Galicia Hoxe 18/12/03
[Cartamanuscrita]
Barcelona,8-1-54
SeñordonJoséMªAlvarezBlázquezVigo
Miqueridoamigo:mil graciasporsucarta;excusabausted lasexplicacionesporquelagraciayel ingenioderrochadosen lainofensiva impostura leexculpanporcom-pleto.Porotraparte–ymehagocargodeque loquevoyadecirpuedeparecer in-ventadoaposterioriparasalvarelpuntillodehonradel críticooaficionadoa lacríticaquehayenmi– lociertoesque leenvié latarjetadeacusede reciboenelmismísimoinstantede recibir el folletoysinmásquehaberlohojeado,desde luegogratamenteestupefacto.Sinembargo, yantesdepa-rarmeaexaminarloconmáscalma,medi-rigídesdemidespachoauncafédondehabíadeencontrarmeconunpardeartis-tas, escritoresgallegos, entreelloselpe-riodistade ‘‘FarodeVigo’’ JavierCostaFi-gueiras, lesdí cuentadel sensacionaldes-cubrimientodeustedy,aunsinexaminar-loa fondoysinhabervistoel colofón,aña-dí: ‘‘anoserquese tratadeuna inocenta-da’’.Al llegaracasayarrellanarmeenmisofáde trabajoparadisfrutarde lospre-ciososversos, recorrí con lamiradaymuydeprisa todas laspáginas, yaldarconelcolofónyanomequedódudaalguna.Lamismatarde recibí elnúmerode ‘‘LaNo-che’’ yal leerel artículodeBorobómereíbuenamentede labroma.Conellonoquie-rodecirque lapropiedadde la imitacióndeustednohubierapodidoengañarmeycometerunaverdaderaplancha.Amássesudosydoctosvaroneshanengañadomixtificacionesdeestas.Algunaestábienreciente.Loquesi leagradezcoessu intenciónde
evitarmeun fiasco,enpúblico, enviándo-mesucarta.Hasidounrasgomuydeesti-mar.Yo tambiénhiceunabromasemejan-te, aldar,hacesieteuochoañosenelAte-neodeBarcelonaunaconferenciasobreunpoeta imaginario, cuyavidayobra in-venté; luego leí la traduccióndesuspoe-mas,queenrealidaderanmíos.Nadiedescubrió lasupercheríayhastahubouncatedráticode literatura, conocidoescri-toryhombrede teatro,quesedióporente-radode laexistenciayobradeaquelpoetadanés,AnderAsmorsen,anagramaes-candinavizadodemisegundonombredepilaydemisegundoapellido.Cogidoen latrampatuvequedejarque ‘‘Destino’’ pu-blicadodíasdespuésunasembblanzadedichopoeta,para loquedí todos losdatosnecesarios, y la fotografíaquesepublicócomodeAsmorsen fué ladeMeredith,quearranquédeun tomodeversosdeéste.Enaquellaépocadirigía ‘‘Destino’’AlvaroRuibal. Lecuentoestopara tranquilizarsusescrúpulosyparaconvencerledequetengoel suficientesentidodelhumorparaapreciarunabromadeeste tipo, e inclusopara llevarlaacabo.Laquesequedómás
decepcionadacon lodelCancionerodeMonfero fuémimujer, a laque,al llegaracasa, informédequehabíasidodescu-biertounpoetadesumismoapellidoysangre.Luegonos reímosmucho losdos,al verqueseesfumaba lanuevagloria fa-miliarapenasaparecida, elnuevoSoto-mayor.Seguí conafectuoso interés lavotación
delNadaldeesteañoen loqueaustedconcerníay lamentoel resultadoadverso.Otravezserá.Otracosa: ¿recibeensu librería, ypuede
reservarme lasobrasgallegaspublicadasenBuenosAires?Noencuentromododeobtenerlas.Algunasme interesanmucho;no tengoninguna–deseo todas–de lasquecitanuestroamigodelRiegoenelnºdeAñoNuevode ‘‘LaNoche’’, ni siquiera lademiabuelosobre laguerrade la Inde-pendencia, yaque la tramitacióndeesteasuntohadebido llevarla,porpartede lafamiliadeMartínezSalazarun tíomíoconquien losdemásdescendientesnonos re-lacionamos.Esmuy interesante–ypormiparte laagradezcocomogallegoycomonietodel autor– la iniciativade recogersustrabajosdispersos,unode loscuales,porcierto, afectaaotroparientemío,al abaddelCouto,descendienteporsumadredo-ñaJuanaBarbeitoyPadrón,de laque tam-biényovengo,y radicadasiglosatrásenPontevedra–sucasasolariegaes la llama-da ‘‘de losCasas’’, en laHerrería–yen losalrededoresdeSalvatierradeMiño.Nosésidecidirmeaescribir aesosseñoresdelCentroGallegodeBuenosAiresporsipue-den tambiénpublicarotrosdos interesan-tísimos trabajos–estos inéditos–demi fi-nado tíoFernandoMartínezMorás,quefueronpremiadosenelCertamendelCen-tenariode laGuerrade la Independencia,en1908,porelAyuntamientodeSantiago.Elunoversasobre laSoberanaJuntaSu-periordeArmamentodeGalicia, yelotrosobre las ‘‘AlarmasenGalicia’’.Ambasagotanel respectivo tema;y formaríandosinteresantísimos folletosounsolo libro.Yo tengoenmipoder losoriginalesma-nuscritos, e inclusopartede ladocumen-tacióndequesirvió (el añopasadoregaléunodeestosdocumentos, firmadoporCastañosenPontevedra, alMuseodeesaciudad)y todas lasnotasyapuntesde tra-bajo.Comoesnatural, noaspiraríacones-toaningunaventajamaterial, sinosóloahacerquenosepierdanestosescritosycompletísimos trabajos, yahonrar lame-moriadeunhermanodemipadre. ¿Tieneusted ideadeaquiendebodirigir el ofreci-miento?Ybastadecarta,quehasalidodesme-
surada.Graciaspor todoy,enesperadelhabi-
tual catálogode ‘‘Monterrey’’, le saludamuyafectuosamentesuamigo,[CarlosM.Barbeito]
Saludosasuhermano,aquienconocíesteveranoenLaCoruña.
PAG: D18SR16 -- EDI: DEC18
Galicia Hoxe 18/12/03
[Cartamecanografada]
Anadia,30deJaneirode1954.
MeuestimadoAmigoEstiveausentedeAnadiaduranteoitodíasesóagora tomeiconhecimentodasuacar-ta,que, comoédecalcular,meencheudesatisfação.Atéqueenfimqueencontrá-mosocélebreartigodeVesteiroTorres!Tambémmeinteressaoquedizsobreapublicaçaodoestudono livropóstumo‘‘MonografíasdeVigo’’.Claroquenao ten-homuitapressaepossoesperarummêsoumaispelacópia.ApresentaráosmeuscumprimentoseagradecimentosaoSr.ReySoto,aquemdevemosessegrande fa-vor.Diga-lhequeeusouumbomamigodaGaliza.Muito intersanteas reacçoessuscitadas
pelasuahábil impostura literária.Oxaláqueosquecairamcomopatos lheperdo-emabrincadeira.Nãodeixedemeenviaroscatálogosdo
seurecheiodeobrasemgalego, comoosrespectivospreços.ComcumprimentosparaoSr.Viñas, creia-meamigomuitoatentoeobrigado[RodriguesLapa]
[Cartamanuscrita]
Compostela,6-1-1954
Sr.D.XoséMªÁlvarezBlázquezVigo.
Meuqueridoamigo:EnLugo,devoltadasmiñas terrasnativasdeLáncara, atopeimeco-a felicitacióndeani.novoenviadapor ‘‘Monterrey’’.Quérovosespresaromeuagradece-
mentoporvos ter lembradodemin.Pro ta-ménquero feliciartemoisinceramentepol-aestraordinariapericiaconquesou-pechesdarlle verosimilitudea tanorixinal,inxeniosa i-espléndida idea.Coidoqueen-trenósnuncase fixounhacousacon tantagraciaesupoñoque,anonserqueCun-queiropuxeraenxogoasua imaxinación,tardarámoito tempoe[n]sersuperadoovosograndee felizacerto... amenosquevósmesmosqueirades faceloenanossu-cesivos.Aminocurríumeque línnaaldeao ‘Ana-
co’deBorobóantesdevero ‘Cancioneiro’,quemeagardabaenLugo.Algúndospoemasémoi fermoso.Enmin,noraboaemoitasventuranzas
nistenovoanoprapoderseguirderro-chando ise finohumorqueDeusquixodar-vosósamigosdeMonterrey.¿Podereicheanticiparxaanoraboa
pol.o trunfonoNadal?Gustaríameque fo-seunanticipoprofético.Unhaapertamoi fortedo teuboamigo
[RamónPiñeiro]
[Tarxetamanuscritacon timbredoDr.ABeiras.Oculista]
Vigo14-1-54
D.XoséViñasCortegosoXoséMªÁlvarezBlázquez
LibreríaMonterrey.Quedovosmoyagradecidopora felicita-cióneacordadodeminco iseobsequio taninteresantequesigades remexendocoamesmasorte tantospapeis,pragozodetodose riquezadeGalicia.Unhacordial aperta.
[Tarxetamanuscrita]
Ourense -9-1-54
Meucaroamigo: caíncomaunrulo–nonsedesconfiarunhamigapormordadata.Éopastichemellor feitoquevine linnami-ñavida.Miña felicitaciónmaisgarimosaecordial.Recibaaespresióndamilloramistade
de[FlorentinoCuevillas]
[Cartamecanografada]
BILBAO29Diciembre1953.
EdicionesMONTERREYVigo.
MuySres.mios:Sirven laspresentes lineasparaacusar
reciboasudelicioso regalodeNavidad–elfolletito ‘CANCIONEIRODEMONFERO’–yagradecerlessudelicadaatención,altiempoque lesenvíomi felicitaciónpor lalaborquerealizaesaEditorial enpróde lasletrasgallegas.
Lesdesea todasuertedeventurasenestasfiestasy lasmayoresprosperidadesenelañoquevaacomenzar, suaffmo.ys.s.q.e.s.m.[ÁngelBernárdezLosada]
PAG: D18SR17 -- EDI: DEC18
Galicia Hoxe 18/12/03
[Cartamanuscrita]
Pontevedra, 18deenero
QueridoJoséMª:Recibí ysaboreé laspri-miciasdel ‘CancionerodeMonfero’.Meemocionó.Fueunagransuertedescubrir-loporqueesalgoasí comounpremiogran-de.Estoydeseandoque lopubliqueisparadeleitarme leyéndolo.Couceiro, ensuDic-cionario tambiénhace trobadoraGolpa-rro, yyo también locreo.Muyagradecido.Escribí aLosa, vamosaverquecontes-
ta, si esverdad lodel ‘Autosacramental’.ViveenOrdenes, comounaostra; yosiem-precreíquesusextravaganciaseranpose,peroahoraestoyconvencidodequeestáguillado.Hoy recibí laRevistadeDialectologíay
emlasnotasde librosacusa recibodel‘Entremés famoso’ydicequeel cultoBou-zaBrey lodanaconocer, yaúnmás ‘‘Eleditoryaha iniciado, tantoenelprólogocomoen lasnotasetc’’. Esdecirqueniedi-toressois.Tengoganasdecharlarunpocoyde
verte la tienda.Yapropósito¿quéesdeesediariode [nonseentendenoorixinal]de finesdel sigloXVIII que ibasapublicarenMuseo.Conmisafectosa tushermanos, recibe
un fuerteabrazode tu [nonseentendenoorixinal] amigo,[Ilexible]
[Cartamecanografada]
Sr.DonJoséMªAlvarezBlázquezVIGO
Midistinguidoamigo:Acaboderecibirunejemplardel ‘Can-
cioneirodeMonfero’quemeenvíaesaEdi-torial juntoconuna felicitacióndeAñonuevo,a lasqueporduplicadocorrespon-do:muchasgraciaspor la felicitaciónquedevuelvoymuyagradecidoporesteher-mosoejemplarqueaúnnohe leído, loqueesperohacerestanocheen la tranquilidadde lacama,peroque,por lopocoquehevistoesmuy interesante.También recibí asu tiempoelejemplardeMartínTorradoenviadoporUds.Mehacesuponerquees-tosenvíosseránobsequiodeesaeditorial,puestoque,enningunodeellos indicaelpreciode losmismos: sinembargo, lesreuegomedigansi estoyenunposibleerrory, aunqueasíno fuese, si necesitanmicolaboracióneconómicaparaello, –yaqueotrami intelectonomepermite–sa-bencuentan incodicionalmenteconmigo.Yahoraun favor,mejordichodos.Se
tratade lossiguiente.MibuenamigoelprofesorKröll, filólogo romanista, espe-cialistaengalaico-portugués, ex-lectordealemánen launiversidaddeCoimbraymuyversadoencosasgallegas,mepidedesdeAlemaniaelDiccionariodeVallada-resy,parasatisfacersudeseohebuscadoporéstaalgúnejemplar.Cosa rara: aúnsiendonatural yhabervividoaquíenestemunicipiodonMarcial, noencontréejem-plaralgunoysolamente tienenunoenca-sade la familiadelque, comoesnaturalnosedesprenden.¿PodíanUds.encontraral-gunoydecirmequépreciopuedevalerpa-racomunicárseloalpeticipionario?.Yel segundo favor:que leenvíenun
ejemplardeeste ‘CancionerodeMonfero’al amigoKröll puesséque le interesarámucho,contandoclaroestáqueel impor-tedelmismome locarguenami, incluídosgastosdecorreos.Sipuedeshacerlo, sudirecciónen lasiguiente:Dr.HeinzKröllRomanischesSeminardesUniversitätMAINZ(Alemania)
Enesperadesisgratasnoticiasy rogándo-lemeperdone tantamolestia, aprovechalaocasiónparasaludarleyquedardeUd.afmo.amigoys.s.q.e.s.m.,[MarioBlancoFuentes]
P.S.Le ruegodigaasuhermanoEmilioque
recibí sucartade felicitacióndeNavida-desyaguardoesacartaampliaquemepromete.Gracias.
[Amano]Otro ruego: si tienea laventaelnuevo librodeOteroPedrayo ‘‘OLibrodosamigos’’ envíenmeunejemplar.
PAG: D18SR18 -- EDI: DEC18
Galicia Hoxe 18/12/03
[Cartamecanografada]
LaEstrada, 11deenerode1954
Sr. JoséMariaAlvarezBlázquez.VIGO
Midistinguidoamigo:Yahe leído, saboreadoycriticado las
composicionesdel cancioneirodeMonfe-rodecuyoreciboacusoaUd.noticiaenmiúltimacarta,de laqueéstaescontinua-ción.Comoallñi ledecía,quedé temblan-coal verelhallazgoyesperéa lanochepa-ra, encamaycon tranquilidadsaborearsucontenido.Yaallí, despuésde la lecturadelLimiarydeunvistazoal facsimilmanus-critodelbuenodeFrayRamónPazos,pa-drebieito, yespecialmentesu firmayrú-bricanotéalgo raroy,al terminar la totallecturayver la fechaenquese imprimióellibro ‘‘quea todosmásomenos toca’’ en-tréensospechade laverdad,que, luego,con todosestosdatosyatandocabos fueconvencimientode realidad.Sentí unagranpenadequeno fuesecierto,peroalmismotiempopensécon los italianosyconUd: ‘‘nonéveroperoestámuybien tro-vado’’.Es,desde luego,unade las inocentadas
máshermosasquehevistoyhede felici-tarleaUd. sinceramente,pueshaconse-guido inventary repetirdecorversosain-danondescubertos tanmagníficamenteescritosque, sino fuesenenviadosenestafecha,habríandedarmásdeun ‘‘camelo’’apersonasque, comoyo,noson técnicasen lamateria,puescreoquenosepuedellegaren la invenciónde loantiguoanadatanhermosocomo loqueUd.ha logrado.Noesverdad lodel cancionerodeMonfero–hermosonombreparauna inocentada–perohaconseguidoUd.unavezmásacre-ditarsecomograndepoeta.DecíaaUd.enmiúltimaenviaseun
ejemplaral amigoDr.Kröll aAlemania.Siaúnno lohizoyquedaalgúnejemplar leruegome loenvíepara remitírseloyo, ysiya lohizomeaviseparaexplicarleaél laverdad,puespudieseser -no locreopues-toqueesunverdaderoperitoen lamate-ria–quecreyeseserverdadelhallazgoy lopublicaseensupaíscon loqueseexpon-dríaal ridículoy,para losque ignorenenelextranjeronuestracostumbrede las ino-centadasauna faltade formalidadporpartede los intelectualesdenuestropaís.Peromegustaríadarleelbromazoalami-goKröll, explicándole laverdad.Heseguidocon interés lamarchadel
Nadalesteañoy tambiénhede felicitarleaUd,porhaber tenidovotoparaelpremio,aunquemegustaríamás la felicitación to-tal.Perocreoque,por loquevemos,hayquesermujerpara llevarelpremio.Yoyavoydesconfiandomuchodeestospre-miosymásdesdequeconcedieronelNo-beldeLiteraeturaaChurchill....Sigoesperandoesaprometiday larga
cartaymientras tanto, recibaunafectuo-sosaludodesubuenamigo,[MarioBlancoFuentes]
[Cartamecanografadacon timbredo Ins-titutoPadreSarmientodeEstudiosGalle-gos]
14deEnerode1954
Sr.D. JoséMaríaAlvarezBlázquezGranVía,326-5ºVIGO
Miqueridoamigo:Lasocupacionesypreocupacionesde
losdíasdeNavidad,AñoNuevoyReyes,me impidieronescribirleal recibir suCan-cioneirodeMonferoyya ‘‘fuerade fecha’’,lo fuidejando,porque lomismodabaunretrasodediezquedequincedías.Nomehecansadodecomentarcomo
mepareció lasuya lamás ingeniosaybienhecha inocentadaque laquenunca tuvenoticia.Ensualabanzadeboconfesarquenome
dícuentadeellohasta llegaral colofón.Lorecibípocoantesdemarcharacasaaco-mery, apesarde lascensurasdemimujer,empecésu lecturadurante lacomidadeldíade Inocentes, rematándolaen lasobre-mesa,admiradodesubuenasuertehastallegaral colofón, trocándoseentoncesmiadmiraciónporsuhabilidade ingenio.CreohabersidoelprimeroenSantiago
endarsecuenta, locualatribuí, claroestá,noamipericia–queno tengo–de lectordepoesía trovadoresca, sinoamicostumbredeverpelículaspoliciacasoaunde leerduranteviajesyconvalecencias librosdeesaespecie.Cuando lleguéal Institutoaunnoseha-
bíadadocuentanadiedesuhazaña,unosporquenohabíanhechomásquehojearlo,otrosporquenóyhastaalguienhuboquelodiscutíaconsiderándolo legítimo.Tengo lasospechadequesus trovas
[f]ueronescritassinpropósitodesu finaldestino, sinodejándose llevare influirporsumanejode loscancionerosalpublicarsu reciente ‘‘Escolma’’, surgiendodes-pués la ideadeldeliciosobromazo.¿Acier-to?Mimáscordial enhorabuenaporese
nuevomotivoparamantenernosadmirán-doleasusbuenosamigo,entre loscuales,seconsidera, ymuycordial,[CorderoCarrete]
[Escritoaman]Graciasmilporhabermeescogidoentre losmerecedoresde tanmaravillosa inocentada.
PAG: D18SR19 -- EDI: DEC18
Galicia Hoxe 18/12/03
[Cartamanuscrita]
Margarida-EirísdeArribaCarteiríadePontedaParaxeACoruña29deNadaldo1953
Meusdistintosseñoresebonshomes:Coasuacartuliñadebonsagoirosparao
Aninovochegouaomeupoderobelidoeenvidosamente imprentado fascículo‘‘CancioneirodeMonfero’’,meencheudelediciapor tresmoiasinaladas razóns:osaberenquemeteñenpresenteaose lem-brardosseusamigos;omimoconque fanassuas interesantespubricacións, contri-buíndoadareprobas irrefutabresdequenanosaTerrapréstaselleatenciónâcultu-raeamoraos libros, esábese faguerconregalíaa imprensadeobrasde recendo li-terario; epol-omoi felizachádegodoes-critodeFr.RamónPazos,que foidareenboasmanspol-anosa fortuna;escritorquevostedes, conmoitoacerto, calificande ‘‘CancioneirodeMonfero’’, equevenrevorarqueanosaGalicia foinomedievo–comaseguramente foi sempre–niñoefontecopiosae ricazdepoetas; indaquehoubernopasadoquencoidoudicirunhaverdadeaoafrimarqueGalicianunca forafertil n-eles, equepuidoseredesmentidocando forondescubertososCancioneirosdeAjuda,daVaticanaeColocciBrancuti.¿Ecantosmáisse teránperdido!Eu indaacoubilloaesperanzadeque
calquerdíahaseatoparalgúnoutrocan-cioneiroque testemuñequehoubo taménnanosaTerraunharicazeabondosapoe-síaépica–oquecon teimaveñennosne-gandooshistoriadores literarios–calne-garondenantesanosa riqueza líricaatéqueoscancioneiroscitadosapareceroneafincaronocontrariosen répricaposible.¿Comononhabíadarepoetasunha te-
rracalanosahabilitadaporunharazacél-tica,que, candoassuasmocedades íanloitará terraxe romana,cantabannasuafala?Segundo testemuñodeSilio Itálico:‘‘barbaranuncpatriisululatemcarminalinguis’’; estoé:queululabancantigasbar-barasna faladasuapatria.Oespíritopoéticononse improvisanen
adequiresupetamentepor imitación;éal-gocircunstancialprivativoecaracterísti-codas razas, indaquepoidasedesenrolareèrfeicionarepor infruenciasestrañas.Non foi, non,precisoaosgalehos,quevi-ñerona inxerirenassuasanimasosenti-mentoestéticoesuaeispresiónencanti-gasecompoñíancantososbardos lem-brandoos feitos fazañososdosseushe-róis.NaGaliza todocanta: asaves,osventos,
omar, a terra todanassuas fragas, ríos,quenllas... easxentesquenelahabitan.cantanagoraecantaronsempre.Doullesasmaiscompridasgracias
pol-asua finaatenciónedeséxollesboasfestasemilesdeventuranzasnoanoqueprestescomenzará.Seudevotoamigo[E(uxenio)Carré]
[Cartamanuscrita]
DeOrense,a29dediciembre,de1953.
SeñorDonJoséMªAlvarezBlázquez–EnVigo.
Miqueridoamigo:Preciosa la ‘‘inocenta-da’’ delCancionerodeMonferoqueacaboderecibir y leer, conextraordinarioagra-do,Porél seemparejaVd.conel condedelaRoca,probableautordel ‘‘Centón...’’ delfingidoBr.CibdáReal, oconMinistroGilGonzálezDávila, aquiense loatribuyeAdolfodeCastro; y tambiñenconelpropioCastro, quesenosdiópor ‘‘inventor’’, eneletimológicosentidodel vocablo,del ‘‘Bus-capié’’ –aquien llamó IldefonsoMartínezHernández ‘‘Buscarruido’’–; ynodigamosnadadeaquelloscaballerosguasones,que tangentilmentese la jugaron, comosevillanosqueeran, ‘‘deldos’’ y ‘‘deapu-ños’’ albuenmarquésdeJerezde losCa-balleros, yasuhermanoelduquede [Ilexi-ble] falsificandocierta imaginaria rimadahistoria local ; y sinolvidaral eruditísimopoeta, contertiulio, como losanteriores,de losaristocráticoshermanos, yquedes-velódurante todaunanoche,nadamenosquealpropioMenéndezyPelayo,quien,alcabo,acabópordefinirqueel ‘‘Soneto’’quese lehabíadadoporcopiadoenunvie-jocartapacio,no teníamásqueunascuan-tas lunas,o jornadas,deexistenciayqyedebíadeserdelquesedecíasudescubri-dorafortunado, segúnseconfirmódes-puéssin lugaradudas, yaqueel tal sonetoera, además,acrósticodesunovia, cosaen laquenadiehabía reparado.Todoestoquevoydiciendosignificaquehecalibra-docuantohepodido laafiligranada labordeV., y lomuchoqueagradezcosurecuer-do,Porquenoolvido tampoco loqueQuin-tanaescribióapropósitodel ‘‘CantónEs-pistolario’’: –‘‘Si es invención, todo loqueganaenmérito literario lopierdeencrédi-tocomo instrumentoprobatorio’’. Yestesecundarioméritoes loqueaustedyamimenosnos importa, aunquesupongoquesiemprehabráalgunoque ‘‘pique’’; aun-queusted lediga laverdad.Le felicitoydoygracias infinitasporel regalo.Missa-ludosygratitud tambiénaLuísViñas. ¡¡Fe-lizaño!! Lesabraza,[AntonioReySoto]
PAG: D18SR20 -- EDI: DEC18
Galicia Hoxe 18/12/03
[Cartamecanografadaco timbredeLean-droCarré]
[ACoruña] 17dexaneirodo1954
Sr.D. JoséMªÁlvarezBlázquezVIGO
Meuestimadoamigo:VinnaAcademiao folleto ‘‘Cancioneiro
deMonfero’’ editadoporMonterrey.Nocolofón figuracomodatade impresióno28denadal.Poroutraparteo facsimildadecrarazóndo frade ‘‘queocopióu’’ nonparésescrito,pol-o tipode letra,naépocaqueaquelasinala.Istopode indicarque tal ‘‘Cancioneiro’’
éunhacoñade inocentes;mais,pensoeu,unhapersoaseriaebenpreparadacomovostede¿podedesprestixiaroseunomec’unhabromade tannatureza?Porque, seo tal cancioneiroé falsificadoparadarunhabromade inocentes¿quenpodeafir-marqueodíademañánnon imiteoutracousacalqueraconoutroouxeto?Demasiadoseriaparécemea investiga-
zónemail-oestudodasnosascousasve-llas, literarias, artísticas,históricas, etc.paraquesebotepor terraonosoprestixioconbromase falsedades.Pensandoasíquixeraqueoseu ‘‘achádego’’ foseverda-deiro¿Quemedivostedehonradamenteencold’isto?Seacousa forseriae real, rógollemeen-
víeunexemprardo folleto,que, sendoapócrifo,menon interesa.Enesperasdassúasnovas,quedade
vostedeafectuosamenteamigoq.ll.e.a.m.[LeandroCarré]
[EscritoamanporXoséMaríaÁlvarezBlázquez]Escrita istacarta,quesemede-morounamesasin levaraocorreo, recibounha inelegantemisivadeD.LeandroCa-rré–¿seu irmán?–ondenonse recatadeempregarverbasmalsoanteseonde,en-treoutras lindezas,di: ‘‘Porque...Estedespaciadopárrafoencerra tanta
ruindadequeme impide todaresposta, anonserquedevolvese insultopor insulto,cousaaqueeuxamaisaccederei.BenmedecatoqueVde.nada tenque
vercon todo istoe llepidoperdónpormo-lestralledenovo.[Seu. (XoséMaríaÁlvarezBlázquez)]
[Cartamecanogradacon timbredeLean-droCarré]
[ACoruña]31deXaneirode1954
Sr.D. JoxéMªAlvarezBlazquezVIGO
Meuestimadoamigo:Meu irmánEugenioamostroumeacarta
que lleescribiuvostede,evexopol-oquedamiña lledi, quemenoncomprendeounonsoupenexpresarmeben.Voltea lêromeuerscritoeverá:
1º.Quecandovinoseu ‘‘CancioneirodeMonfero’’ xulgueino real, oquenada tendeestranoporqueéun traballoben feito, eoachádegononoestimeicousa imposíbele.2º.Queo teñoavostedeporpersoaseriaedevalíanesacrasde investigazónseestu-dos,oquecontribuiuaquecontribuíuaqueocolleracomoauténtico.3º.Quesospetéi seseriaunhabromapol-ocolofónemaispol-adecrarazóndo frade.4º.Queconsiderabaunerroparavostedeeoseuprestixiounchascodesanatureza,oque lamentaríaporvostedeaquenesti-mo.Eunonmesintomolestoninaldraxado
persoalmenteporun feitoquemenonatinxeennada,poisnensequer funobse-quiadocoa inocentada.Nen indaqueo fo-ranoxaríameporunhabroma.Oúnecoquenonatopéiben,ameumododevel-ascousas, équeseenredecoqueparaosga-legosdebesermotivoderespetopol-oquerepresentananosacultura, tancombatidaporEspañaadiante;maisestadiferenciadecriteriononpodechegaratao feitodeinsultaraninguén,emenosaunamigoaquenestimopol-osseus traballos.Eunonsondadoa insultosnenaldraxesnincom-prendoporquédille vostedeameu irmánqueparacontestaramiñacarta teríaqueresponderaosmeus insultoscon insultos.Perdóolleaarroutada, froitoquizaisdequeamiñacarta, leial esinceiradeverda-deiroamigo,despertouensío tempoâsconsecuenciasdomalpasoquedeucoainocentada tangabadaporoutros.Unhaprobadasinceridadedamiñacar-
taéque llepedíamedixeraseoachádegoeracertoounon,equedesexabaque fosereal; isto indasospeitandoqueeraunhabroma.Acougueoseuescritoexaque tantos
parabens recibiupol-asua inocentada,es-quezaodesgustoque llecausóuamiñaúnecaopinióncontraria; e teñaaseguran-zadequeonquixenenmaneiraalgunhamolestalosenonadevertilo. ¿Comopodevostedeconsiderarse insultado?Agardoquesaberáapreciaramiñaboa
fe,perdoara rabechaque llecausei senpretendelo, emeconsideraránoadiantedeicaagoracomounamigo,unverdadeiroamigoq.ll.e.p.[LeandroCarré]
PAG: D18SR21 -- EDI: DEC18
Galicia Hoxe 18/12/03
[Cartamecanografada]
Vigo,2deFebrerirode 1954
Sr.DonEuxenioCarré–ACoruña
Meuestimadoamigo:Pídolleperdónpolademoraen res-
ponderássúas longaseespresivascartas,decuiasinceridadeeverdadei-rosensoamistosobenmedecato.Ofeitodequenonpensemosdamesmamaneiraencousa tansutil e escorredi-zacoma ista, nonpodeendexamaisquererdecirqueaestimamútuacorraomenor risco.Coido, sinxelamente,que lle temos
dadodemasiada importanciaao tal‘‘Cancioneiro’’, candoasúaverdadeestábenprocramadaporminpor to-dososmediosposibres, amausdedei-xaloescritonomesmofolleto.Non llepidoosacrifizode tornara leeroprólo-go,mais soioquematinenistoquealídigo: ‘‘Seguideagoraadiantee logomediredessi oCancioneirodeMonferoestáounonben trovado’’. Istoé: ‘‘sinonévero...’’.Praasúasatisfaccióndireilleque ti-
venhoxecartadoseu irmánD.Lean-dro,naqueacraraqueasúa intenciónnon foi ferirme.Llecontestei desegui-da, correspondendocamiñaásúaamistade.Noncoido,meuamigo,queniste
asuntoestivesenuncaenxogoninaes-timaciónquenosdebemosunsaosou-tros, nin,moitomenos,osagropresti-xiodeGalicia, doqueninguénsedebecoidaremaiscelosogardador.Porqueoprudenteseráconsiderarse, isosí,tantocomooquemais.Nisecasomeatopoeu.Ninquero facerusoeiquídaverbanoxo,porqueme faríapouco fa-voraminmesmo.GraciasaDiosseñandadas, a intimidadedopensamentoaíndaéceibe, eaninguénpode ferir oquepensen lealmenteosdemais; oúnicoque fireéaespresión intempe-rante, eVde. estáben librepramindetalpecado.Vde, comprenderá taménqueunxui-
zoadverso, aindasendovaliosocomoseu,non tiñaporquémedesquiciarnopropio, cousaque infundadamentesu-pónnasúaderradeiraoseu irmán, coi-dandoquepornonestarél acordema-xinei euoquenondecía.Nadade isto.Ditoestánaprimeiracartaqueeuseríahomede falsificar calqueraoutroobxe-to (¡!),mais taménécertoqueagora,nasegunda, estádesdito, econ istomeabonda.Respetoassúasconsideracións,
aíndaquenoncomungueconsospei-tas, sutilezasedistingos, receosdeporvir a tortasvisiónsdopresente,que
nel semanifestan.Asúaopinióncon-traria tenpramín todosos respetos,comoos teñenasdosdemaisamigos,aquens faríamospouco favorpensandoquenosseusparabénsnon foron tansinceroscomoVde.osouposernasúaleal censura.Trátasedeamigos respe-tabresaquenesestimo,equeropensarquenamesmamedidasonestimadoporeles.Nondebocreerque falenpordetrásoquenondixerondecara.Estatorpedadesería impropiadeelesedaamistadequemeteñen.Écousacativa,quenonmecabenocorpo, confundir alouvanzacaadulación;ninson tan im-portanteprameresceraderradeira,nin tanpequenoquenonpoda terde-reitoáprimeira.Correspondo ‘‘ex totacorde’’ ássúas
protestasdeamistade, emoitomeale-daque istepequeno incidentenon teñaamenor forzapraabalala.Unsaúdocordial doseusemprever-
dadeiroamigo,[Sensinatura.XoséMaríaÁlvarezBlázquez.Engádeseen letrasde im-prentaa frase ‘‘Lasestatuasnoha-blan’’]
PAG: D18SR22 -- EDI: DEC18
Galicia Hoxe 18/12/03
[CartamecanografadacontimbredeLean-droCarré]
Vigo,2deFebreirode1954.
Distinguidoamigo:Contestoásúacartado31dexaneiro, recibidahoxe.Nonhaicousaquemaismealedenistavidaquecomprobarqueosmeusxuizosadversosestabantrabu-cados.Sinto,pois, legríadequeistomeaconteceseagoraconvostede,aoveropá-rrafodasuacartadenanterior,quetrasladeiaomeuirmán,nontiñaamala intenciónquenelcoideiatopareque,desereisí,meimpe-díanaturalmentearesposta.Foipoloqueve-xoalgoimpremeditadoenVdeequenontiñamala intención,comonontiñaintencióndefacerescárneodeninguén–emoitomenosdanosacultura–amiñainvenciónliteraria,paladinamentepormindecretadanomes-mofolletoedempoisporcartapersoalacan-tosdeprimeirasnonsedecatarondela.Nonqueromolestarlle facendolistadeinven-ciónspoloestilo,nontodasbenintenciona-das,queenchenaliteraturauniversal.Asúaculturamedispensarádelo.Polodemais,benseiqueasopiniónsson
libres,aomenosenmateria literaria,enonsontanparvonindepoucoxuízoqueaoma-tinare levaracaboomeuexercicioamical,coidasequetodosíanconcordarnainten-ción,avalorarxiqueraoseufondosinificadodeunmodestohomenaxeaunhafalaanter-gaquemeétanquerida,ninaíndaacelebrarofeitocomacousanonvista.Sinvanidade,sei taménqueomeumodestonomeliterariononprecisadetalesprafacersevalernopoucoquevala.Polotanto,asúaopiniónco-maadoseuirmánD.Euxenio, teñentodososmeusrespetos.comoseiqueteñenpravostedesasdosdemais,aosquefaremosdisfavorsepensamosquenosseuspara-bénsnonforontansinceiroscomoVdes.nassúascensuras.Eu,aomenosnonpodopen-sareisídeamigosaquensqueroecoidoquemequeren.Detodocorazónaceptoassúasprotestas
deboaamistade–daquemefoidoorosodu-dar–,eaelascorrespondocalealeabertasinceridadequesonnormadamiñavida.(Niste intreentréganmeunhacartadeRo-
dríguesLapa,quenmetiñapedidonotasdoqueosmeusamigosdixerandotan‘‘Cancio-neiro’’.Celebra–dime–quemeteñan‘‘per-doadoabrincadeira’’.Quer istodecir,quesomentesnosesensodeberíasetertomadoacousa,eagoraxaseiquetaménVde. termi-nouporsedecatardainocenciadamiñaino-centada).Nonfoiarroutadamiñaoqueescribína
seuirmán,poisteríademantermenoquedi-xensiopárrafoseu–quenonquerotornaratranscribir–dixesenoespritonoquedinale-tra.Acraradoqueasúaintenciónnonfoi fe-rirme,¿porquéovouperdoardeaquiloquenoncometeu?Uncordialsaúdodoseuamigoleal,
q.e.s.m.[Sensinatura.XoséMaríaÁlvarezBláz-quez]
[Tarxetacon textoamanetimbredeSe-bastiánMartínez-RiscoyMacias.Maxis-tradoexcedente.Avogado]
ACoruña19-12-53Agradézollemoideverasoenvíodo ‘Can-cioneirodeMonfero’, cuia ‘‘invención’’constituecumpridaamostradasua facul-tadecreadoraedoseusaber literario.Cosmelloresvotospraque teña feliz
NadaleAninovo, saúdao.
[Tarxetacontextomanuscritoe timbredeManuelFernándezBarreiro]
ElFerroldelCaudillo28-XII-59
Muyagradecidoporel ejemplardel ‘Can-cioneirodeMonfero’q.hamtenido laaten-ciónenviarmeyqueconservarécongranestima, lessaluday lesdeseaasuavezmuchasprosperidadesenelnuevoañosuafmo.
[Tarxetade felicitacióndeNadalcon ilus-tracióndeLuísSeoaneeunhadécimadeFermínBouzaBrey]
AXoséMaríaÁlvarezBlázquezatenta-mentedamiña terracondesexosdeboasfestaseAninovo[FermínBouzaBrey]
¡Non fiqueide ‘‘inocente’’ peroédemoitogostoa inocentada!Felicidadespor isoaosdous. 1953-54
[Tarxetamecanografadasen timbre]
Madrid, 11deenerode1953Conmiagradecimientoporsuamableen-vío le transmito tambiénmi felicitaciónporelmagníficodescubrimientoyedicióndeese"CancionerodeMonfero",quevieneacompletar laspáginas líricasde la tradi-ciónmedievalgalaicoportuguesayaen-grandecerel ingente tesorode laLiteratu-raEspañola.Si esquese tratadeunamuestrade lenguagallegayno, comosos-pecho,de leonésoccidental.Recibauncordial saludoymismejoresdeseosparaelañoentrante.[MenéndezPidal]
....................................................................Hai taméntarxetasde felicitaciónsdeRa-mónFernándezPousa–DirectordaBi-bliotecaNacional–,EvaristoCorreaCal-deróneMarcelinoMartínezMorás
PAG: D18SR23 -- EDI: DEC18
Galicia Hoxe 18/12/03
Apéndice‘‘Caíncomaunrulo,nonsendes-confiarunhamigapormordadta.Éopastichemillor feitoquevinelínnamiñavida.Miña felicitaciónmaisgarimosaecordial’’ (F. Ló-pezCuevillas).
‘‘Nomehecansadodecomentarcomomepareció lasuya lamásingeniosaybienhecha inocenta-dadequenunca tuvenoticia... Ensualabanzadeboconfesarquenomedicuentadeellohasta lle-garal colofón’’(F.CorderoCarrete).
‘‘Quesigades remexendocoamesmasorte tantospapeis, pragozode todose riquezadeGali-cia’’ (Dr.A.Beiras).
‘‘... lagraciayel ingenioderro-chadosen la inofensiva impostu-ra leexulpanporcompleto...Conellonoquierodecirque lapropie-dadde la imitacióndeustednohubiesepodidoengañarmeyco-meterunaverdaderaplancha’’(CarlosMartínezBarbeito).
‘‘... quero felicitartemoi sinceira-mentepolaestraordinariaperi-ciaconquesoupechesdarlle ve-rosimilitudea tanorixinal, inxe-niosa i espléndida idea.Coidoqueentrenósnuncase fixounhacousacon tantagracia... (RamónPiñeiro).
‘‘Preciosa la ‘‘inocentada’’ del‘CancionerodeMonfero’, queacabode recibir y leerconextra-ordinarioagrado.Porél seempa-rejausted, conel condede laRo-ca,probableautordel ‘‘Cen-tón...’’ del fingidoBachillerCibdáReal... Supongoquesiempreha-bráalgunoque ‘‘pique’’, aunqueusted lediga laverdad.Le felicitoydoygracias infinitas...’’ (Anto-nioReySoto).
‘‘Para todos losamantesdenuestropasadoydenuestras le-trasnohanpodidoofrecernosnadamejor’’ (E.DuroPeña).
‘‘... omoi felísachádegodoescri-toideFr.RamónPazos,que foidareenboasmanspolanosa fer-tura; escritoquevostedes, conmoitoacerto, calificande ‘Can-cioeirodeMonfero’, equeven re-
borarqueanosaGalicia foi nomedievo–comaseguramente foisempre–niñoe fontecopiosaericazdepoetas...’’ (EugenioCa-rré).
‘‘Miñanoraboamaissinceirapo-lo inocenteachádegodo ‘Cancio-eirodeMonfero’, nídiaprobadequeaíndahainanosa terrabonhumor, finuradeespritoe trova-dorescapacesdeemparexarasgroriasdeMeendiñoePeroMeo-go’’ (XoséRamónyFernándezOxea).
‘‘¡Nonpiqueide ‘‘inocente’’, peroédemoitogostoa inocentada’’(FermínBouzaBrey).
‘‘Acousa, enverdade,nonpodeestarmellor. ¿Quénnoncaideprimeira intezón?Ese ‘‘rematou-se.día28deNadal’’, foi omoitvodemantermedepé.Víncomoal-gúnpoeta líricopicou.E istoxaéungrandeéisito.Miñamais fer-voadaembora. ¡Moiben,peroquemoiben!’’ (XesúsCarro).
‘‘Moitasgraciaspola fermosísi-ma felicitaciónquemeremi-ten...’’ (EvaristoCorreaCalde-rón).
‘‘Agradézollemoideverasoen-víodo ‘CancioeirodeMonfero’,cuia ‘‘invención’’ constituecom-pridaamostradasua facultadedecreadoredeseusaber litera-rio’’ (SebastiánMartínezRisco).
‘‘Formulovotossincerospor leermuyprontoensu integridad tansensacionaldescubrimientopa-raGaliciayEspaña, ypoderestu-diarlocuidadosamente, comomerece’’ (RamónFernándezPousa).
‘‘MoitasgraciaspoloCancioeiro.¡Vaites, vaites!Necesitooutroexemprar’’ (D.GarcíaSabell).
‘‘QueoAninovoche traigadever-dadeunachadocomooqueainocentapide... Todoomereces’’(J. FilgueiraValverde).
‘‘... es trovas tanben trovadasdo‘‘CancioeirodeMonfero’’, felísachádegoda tuapescudante fan-tasía’’ (M.BeirasGarcía).
‘‘Es,desde luego,unade las ino-centadasmáshermosasquehevisto... pueshaconseguido in-ventary repetirdecorversosaín-danondescubertos tanmagnífi-camenteescritos... creoquenosepuede llegaren la invencióndeloantiguoanada tanhermosocomo loqueustedha logrado...’’(MarioBlancoFuentes).
‘‘Quedanveintiuna (cantigas),quebiendistribuidaspuedenal-canzarpara las líricas inocenta-dasde los tresañospróximos.Esperamosrecibir esas ‘‘grazio-sassentenziasy rimas’’ queaúnnos faltan,paraapreciarensuconjunto ladeliciosa formaconquepenetróenel esepírituyen laesenciapoéticade loscancione-rossuadmirableselector, capazdecomponer–seis siglosdes-pués–cantigasmerecedorasdellevar las firmasdeMartínCódaxodeBernardodeBonaval’’ (Bo-robó,en ‘LaNoche’).
Notas: aos enganados desenga-neiros; uns contestaron –Cuevi-llas, Martínez Barbeito, BlancoFuentes–, nos termos que se ve;outros–FernándezPousa–aindano ‘‘respiraron’’. O segredo de seter decatado do ‘‘engano’’ moitaxente o foi artigo de Borobó,dempois de unha longa sesión,en que uns opinaban que sí e ou-tros que non (servicio segredode Monterrey). En xeral, a acolli-da foi tan ba, que se resume nistexuizo, o mais autorizado de to-dos:‘‘OCancioeiro’’ eumabrincadei-ra inocenteebemfornada;maisreceioquepossa induzir emerromaisdeumestudiosoquenãotenhacapacidade filológicaparadistinguiro falsodoverdadei-ro...’’. (Prof.RodríguesLapa)
....................................................Este textoaparecedentrodomazodecartasqueorixinouo ‘CancioneirodeMonfero’ e, segundoXoséMaríaÁlvarezCáccamo, conformaríanunconxuntodetestemuñose reacciónsqueRodriguesLapa llemandaraenviarlle aÁlvarezBlázquezparacoñeceras reacciónsquea inocentadaprovocaraentreosestudio-sosgalegos, boapartedoscalesel coñe-cíaou trataba.