A poboación españolaAs fontes demográficas

Distribución da poboaciónMovemento natural da poboación

Os movementos migratoriosCrecemento real da poboación

Estrutura da poboaciónO futuro da poboación española

As fontes demográficas

Distribución da poboación:DENSIDADE DE POBOACIÓN

A densidade exprésase na relación entre poboación e superficie en km2 D: (h/km2)

A densidade media no 2003 era de 86 hab/km2. A súa distribución é moi desigual observándose unha tendencia cara a concentración en zonas da costa mediterránea e o despoblamiento doutras

Por Comunidades Autónomas obsérvanse grandes diferencias:Grandes áreas poboacionais

• A Comunidade de Madrid con 724 hab/km2 é a de maior densidade de España

• A siguen cunha cifra bastante menor El País Vasco (298) e Canarias (257)

Grandes baleiros demográficos• Castela A Mancha (23), Aragón e Estremadura (26) son as que teñen

menor densidade

Distribución da poboación: evolución histórica

DENSIDAD DE POBLACIÓN O mapa amosa un contraste entre as provincias do interior

escasamente poboadas e as da periferia con maior densidade. Esta desigual distribución da población explícase por

Factores naturais (proximidade ao mar, altitude, releve)Polos recursos e actividades económicasOs movimientos migratorios, sobre todos desde mediados del s. XX cando a

población abandoa as zonas rurais para dirixirse ás cidades industriais. A partir da década de 1970 prodúcese un movimento de retorno

que no consigue aumentar a densidad de poboación de zonas xa envellecidas.

Sin embargo si beneficíanse deste feito as zonas costeiras nas que o sector turístico funciona como un verdadeiro motor de emprego.

Os eixes de desenvolvemento industrial costeiros (Cataluña –Valencia; Málaga-Cádiz-Sevilla; Coruña-Pontevedra; País Vasco; norte do Eixo do Ebro) tamén atraen pobación.

As provincias con menor densidade son aquelas nas que o sector secundario non desenvolveu e predomina o primario, mentras que o terciario é débil.

As cidades atraen a personas pola posibilidade de encontrar traballo e diversos servizos

A distribución da poboación: evolución histórica

Movemento natural da poboación

Taxa de natalidade e fecundidade

España (Datos de poboación)No 2003 a taxa de fecundidade foi de 1,30

nenos por muller, mentres que no 2002 era de 1,26 nenos por muller.

A taxa de natalidade no 2003 foi de 10,5 por mil (439.863 nacementos), mentres que no 2002 foi do 10,11 por mil (433.405 nacementos)

As nais estranxeiras supusieron no 2003 o 12,2 % do total nacional, mentres que no 2002 este porcentaxe foi do 10,4 % e no 2001 do8 %. As marroquíes son a maioría (19,5 %), seguidas das ecuatorianas e as colombianas.

Taxa mortalidade infantil e esperanza de vida ao nacer

Crecemento natural: índice sintético de natalidade

Crecemento natural: desequilibrios territoriais (natalidade e mortalidade)

Crecemento natural en España (2003)

O ciclo de transición demográfica

A transición demográfica

A transición demográfica

Causas do descenso da mortalidade na transición demográfica: Mellora da alimentación:

desaparición das crises alimentarias Avances na medicina (loita contra as

enfermidades infecciosas) e nos niveis de atención do sistema sanitario

Avances socio-culturais: hixiene, prevención de enfermidades

Causas do afundimento da natalidade no réxime demográfico actual: Crise económica dos anos setenta

(crise do petróleo) Taxa de paro elevada e baixa taxa de

actividade Difusión dos métodos

anticonceptivos e da planificación familiar

Incorporación da muller ao mercado laboral

Cambios socio-culturais: novos tipos de familia, secularización, modernización das costumes

Elevado prezo da vivenda, taxa de paro xuvenil moi elevada, etc.

Desequilibrios territorios do crecemento natural da poboación Taxa de natalidade e crecemento

natural por encima da media nacional: Comunidade de Madrid, Cataluña,

Comunidade levantina, Andalucía, Canarias, Baleares

Son as comunidades economicamente máis dinámicas que reciben poboación da emigración interior e exterior.

Taxa de natalidade e crecemento natural por debaixo da media nacional Comunidades de Castela-León,

Castela-A Mancha, Asturias, Galicia, Estremadura.

Son as comunidades menos dinámicas economicamente que tenden ao envellecemento da poboación e reciben pouca poboación inmigrante.

Movementos migratorios interiores

Migracións interiores: desequilibrios territoriais

Migracións exteriores

Migracións exteriores

Primeira vaga migratoria (1850-1914)Causas:

• atraso económico das rexións agrarias minifundistas con alta densidade de poboación

• Política de atracción de poboación no continente americano

Perfil do emigranteVaróns, dedicados á agricultura, baixo nivel de cualificación

Rexións de orixe: Galicia, Asturias, País Vasco

Países de destino:Arxentina, Cuba, Brasil

Migracións exteriores

Causas do cese das migracións transoceánicasA Primeira Guerra MundialReaparecen as limitacións a emigracións (políticas

restritivas nos EE.UU e outros países receptores)Crise do 29 que afecta moita a sudaméricaA guerra Civil e posterior política de illamento

internacionalAutarquía franquista que promove a volta ao

mundo rural.

Emigración exterior transoceánica

Migracións exteriores

Segunda vaga migratoria (1950-1974)Causas:

• Autorización de saír libremente de España (1946) e levantamento do illamento internacional (1949) e acercamento político aos EE.UU

• Fracaso da política económica do Primeiro franquismo

Perfil do emigranteVaróns, agricultores preparados, obreiros cualificados e técnicos

Rexións de orixe: Galicia, Canarias

Países de destino:Venezuela (petróleo), Arxentina, Brasil

Migracións exteriores

Migración a Europa(1960-1974) Causas:

Rápida reconstrución en Europa tras a Segunda Guerra Mundial (Plan Marshall)

Política de Estabilización en España (1959)• Forte crecemento demográfico• Gran éxodo rural, polo excedente de poboación ante a mecanización• Baixo nivel de industrialización para acoller poboación do sector

primario Perfil do emigrante

Familias, agricultores preparados, obreiros cualificados e técnicos Rexións de orixe:

Galicia, Andalucia Países de destino:

Francia, Suiza, Alemaña, Gran Bretaña, Bélxica, Holanda

Emigración exterior: destino Europa

Emigración en España: décadas 50-60

A inmigración na España actual

Inmigración na España actual

OrixeEuropa comunitaria (Europa

do Este Romania, etc…)África (Marrocos, e áfrica

subsahariana)América latina (Arxentina,

Colombia, Ecuador, República Dominicana…)

Destino preferenteCataluñaMadridAndalucíaComunidade ValencianaCanarias

Inmigración na España actual

Causas Consecuencias Demográficas: rexuvenecemento da

nosa estrutura da poboación. Económicas:

Realizan traballos non desexados polos españois

Facilitan no futuro do sistema de pensión (a ONU fala da necesidade da chegada de 12 millóns de estranxeiro a medio prazo)

Sociais Actitudes xenófobas da poboación española Dificultades de integración dalgúns

colectivos Explotación laboral dos ilegais

Inmigración: orixe e volume da inmigración

Inmigración por comunidades autonómas

Inmigración: actividade da poboación inmigrante

Inmigración en España

O crecemento real da poboación española

O crecemento real da poboación española

A POB0ACIÓN ESPAÑOLA ao longo do século XX

05

10152025

3035404550

1900 1920 1940 1960 1981 2001 2003 2005

ESTRUTURA DA POBOACIÓN ESPAÑOLA

Sexo e idade

Estrutura económica da poboación

ESTRUTURA POR IDADES

ESTRURA POR IDADES

POBOACIÓN MOZOS ANCIÁNS

NOVA +35% -5%

ADULTA 25-35% 5-12%

ENVELLECIDA -25% +12%

Porcentaxe sobre a poboación total

Poboación nova Poboación adulta

Poboación vella

O-14 15-64 65 e máis

ESTRUTURA POR IDADESPIRÁMIDE POBOACIÓN ESPAÑA 2005

PIRÁMIDE DE POBOACIÓN ESPAÑOLA E ESTRANXEIRA 2003

PIRÁMIDE 2005

13579 1 3 5 7 9

PIRAMIDES ESPAÑOLAS 1960-2001

ESTRUTURA POR SEXO 2000

HOMBRES; 48,94

MUJERES; 51,06

ESTRUCTURA POR SEXO 2005

HOMBRES; 49,4

MUJERES; 50,6

ESTRUCTURA POR GRUPOS DE IDADE 1999

14,79

68,45

16,76

JOVENES ADULTOS ANCIANOS

ESTRUCTURA POR GRUPOS DE IDADE 2005

15,23

68,83

15,93

JOVENES ADULTOS ANCIANOS

% POBOACIÓN DE MÁIS DE 65 AÑOS 2000

% POBOACIÓN MÁIS 65 AÑOS 2000

as principaIes causas do envellecimento da población son Aumento da esperanza de vida Forte descenso da fecundidad

As principais consecuencias do envellecimento da poboación son: Graves repercusiones no sistema da Seguridad Social Alto índice de dependencia das personas inactivas fronte ás

activas

OS MOVIMIENTOS MIGRATORIOS

Movimientos migratorios son ss desprazamientos da poboación no espazo.

Poden ser: Internos se teñen lugar dentro do mesmo país Externos cando se traspasan as fronteiras dun país

MOVIMIENTOS MIGRATORIOS INTERNOS

La distribución actual de la población española se debe a los movimientos internos. Se calcula que el 50 % de sus hab. No residen en sus lugares de nacimiento.

Las provincias receptoras son las del litoral mediterráneo y las cercanas a Madrid por ser las más industrializadas sus ofertas laborales en el sector servicios Una agricultura cualificada

Las provincias que pierden población se corresponden con la Cornisa Cantábrica, Galicia, las dos Castillas… por

el declive de su industria por una actividad agraria tradicional dominante

MOVIMIENTOS MIGRATORIOS INTERIORES

MOVIMIENTOS MIGRATORIOS INTERIORES

ANÁLISE MAPAS 1960-70 Y 1991-99

O mapa de 1960-70 reflicte o éxodo rural cara as cidades industriais: Atraen poboación: as provincias del País Vasco, Barcelona, Madrid Zaragoza, Tarragona e as provincias da Comunidad Valenciana debido a

que se están formando eixes de expansión industrial

No mapa de 1991-1999 destacan os efectos da crise e a reconversión industrial que teñen como consecuencia un aumento do sector terciario e o desenvolvemento dos eixes de expansión industrial no Mediterráneo, o Val do Ebro, o corredor de Henares e a expansión desde o País Vasco ás áreas limítrofes.

O movimiento migratorio que se reflicte no mapa é o denominado de retorno. Por elo teñen saldo positivo no só as provincias dos eixes de expansión industrial, senón tamén a maior parte das provincias costeiras mediterráneas e as insulares polo crecimiento do sector turístico, e algunhas do interior polo aumento do terciario

MOVIMIENTOS MIGRATORIOS INTERIORES

CARACTERÍSTICAS DOS MOVIMIENTOS INTERIORES

Reducidos movimientos intercomunitarios (cada vez es menor el número de personas que cambian de comunidad. En el 2004 el 68,2 % de los movimientos interiores se produce entre municipios de la misma comunidad)

Frecuentes movimientos interprovinciales (por motivos laborales, de estudio o en busca de una mejor calidad de vida). Este desplazamiento se ha incrementado en los últimos años debido a la mejora de los transportes y de las comunicaciones. En el 2004 el 59,4 % de los mv. interiores se producen en la misma provincia

Diversificación de destinos hacia ciudades de tamaño medio atraídos por su crecimiento económico y por la calidad de vida de este tipo de ciudades.

Movimientos pendulares desde los lugares de residencia (área metropolitana) hacia los lugares de trabajo, ocio, estudio…

Cada vez son más frecuentes los movimientos de fin de semana, festivos o vacaciones

Descenso del éxodo rural. En ocasiones se da el movimiento contrario Frecuente migración de la población jubilada a la costa sobre todo del

mediterráneo

SALDOS MIGRATORIOS 2000

As provincias de Vizcaya, Guipúzcoa y Barcelona pasan de ter saldos positivos a perder poboación por A crisis e a reconversión industrial que orixina movimentos de retorno

As zonas que teñen saldos positivos debido por unha banda, ao desenvolvemento do terciario e por outro á expansión industrial dos focos de Madrid, Barcelona e Bilbao, centranse nos tres eixos: A fachada mediterránea (Cataluña, Comunidad Valenciana, Murcia e

Illas Baleares) O Val do Ebro pola boa comunicación entre Cataluña, o País Vasco e

Madrid, o que favoreceu os complejos industriais de Vitoria-Miranda de Ebro e os do Noroeste de Navarra.

Andalucía cos polos industriales de Huelva e Campo de Gibraltar (química), Sevilla (metalúrgia e alimentación), Cádiz (asteleiros) e Málaga (metalúrgia, alimentación e textil)

MOV. MIGRATORIOS EXTERIORES. A EMIGRACIÓN. S. XIX

Desde m. XIX ata1980 aproximadamente, España é un país emigratorio pola falla de recursos e o aumento da poboación

S.XIX ata a 1ª G. MundialArgelia: (2ª m XIX). Emigran pola rapidez, o barato da

viaxe e por unha paisaxe semellante á de España. É una emigración con retorno

América Latina:• Emigran a Argentina, Brasil, Cuba, México, Venezuela e

Uruguai• Proceden de Canarias, Galicia e Asturias• Trátase dunha emigración masculina• Na actualidad están regresando moitos (hijos, nietos …)

LA EMIGRACIÓN. S. XX

Hasta 1936 Descienden los destinos a América Emigran –la mayoría levantinos- preferentemente a Francia por

Motivos económicos Proximidad La posibilidad de encontrar trabajo

Entre 1936 y 1960 Se trata de una emigración por motivos políticos Los destinos son Francia y Sudamérica

Entre 1960 y 1980 se dirige a los países europeos (Alemania, Francia, Suiza, Holanda…) Son andaluces, gallegos, de la comunidad valenciana, castellanos y extremeños Durante los años 60 salieron una media de 100.000 personas al año A partir de finales de la década de los 70 muchos de ellos regresaron por la

crisis que afecta a la industria europea Entre 1980 y la actutalidad.

Hoy los emigrantes españoles son un grupo reducido, generalmente jóvenes entre 20 y 35 años, con estudios superiores y altamente cualificados (científicos, investigadores)

MOV. MIGRATORIOS EXTERIORES. A INMIGRACIÓN

Agás os retornados das etapas anteriores, o boom prodúcese a partir de 1980, aumentando nos últimos anos

Características dos inmigrantesOs que poseen permiso de traballo

• Proceden de: 1) U.E. 2) latinoamericanos 3) norteafricanos• Diríxense a Cataluña, Madrid, Andalucía, Comunicad Valenciana, Illas

Canarias• Actividades económicas que desenvolven: Os que proceden dos

países desarrollados son persoas cualificadas e están por tempo limitado. Son tamén xubilados. Os dos países subdesarrollados traballan no sector 1º, construción y servizo doméstico

Os refuxiados políticosOs de situación irregular

• Proceden del N. de Africa e de América Latina• Traballan na agricultura, como vendedores ambulantes, construción,

hostelería e servizo doméstico, con salarios moi baixos

PROCEDENCIA INMIGRANTES 2003

11,39

14,14

14,59

12,554,28

0,64

40,05

2,35

Doble nacionalidad U.E. R.UnidoMarruecos R.Africa Norteame.Latinoam. Resto mundo

EXTRANJEROS EN ESPAÑA NO 20043.034.326 extranjeros (7% da población). No 2008 (> do 9%)

Datos

Datos 2

Datos 3

Datos 4

Datos 5

Datos 6

Áreas urbanas