PROGRAMACIÓN CURRICULAR. DEPARTAMENTO DE FÍSICA E …

PROGRAMACIÓN CURRICULAR.DEPARTAMENTO DEFÍSICA E QUÍMICA

IES Ferrol Vello (Ferrol)Curso 2020/21

ÍNDICE

Programación Curricular. Departamento de Física e Química. IES Ferrol Vello. Ferrol. Curso 2020/21 1/77

A. INTRODUCIÓN E CONTEXTUALIZACIÓN

B . CONTRIBUCIÓN DA MATERIA ÁS COMPETENCIAS BÁSICAS

C. CONCRECIÓN OBXECTIVOS. CONTIDOS, CRITERIOS DE AVALIACIÓN E ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE POR CURSO ASOCIADOS COAS COMPETENCIAS CLAVE

D. CONCRECIÓN PARA CADA ESTÁNDAR DE APRENDIZAXE AVALIABLE DE TEMPORALIZACIÓN, GRAO MÍNIMO DE CONSECUCIÓN PARA SUPERAR A MATERIA E PROCEDEMENTOS E INSTRUMENTOS DE AVALIACIÓN.

E. METODOLOXÍA E MATERIAIS CURRICULARES NA ESO

F. CRITERIOS SOBRE A AVALIACIÓN, CUALIFICACIÓN E PROMOCIÓN DO ALUMNADO.

H. INDICADORES DE LOGRO PARA AVALIAR O PROCESO DO ENSINO E A PRÁCTICA DOCENTE.

I. PLAN DE RECUPERACIÓN DAS MATERIAS PENDENTES

J. DESEÑO DA AVALIACIÓN INICIAL E MEDIDAS INDIVIDUAIS OU COLECTIVAS QUE SE POIDAN ADOPTAR COMOCONSECUENCIA DOS SEUS RESULTADOS.

K. ATENCIÓN Á DIVERSIDADE

L. PROGRAMACIÓN CORRESPONDENTE AOS TEMAS TRANSVERSAIS

M. ACTIVIDADES EXTRAESCOLARES E COMPLEMENTARIAS

N. PROXECTO LECTOR

O. INTEGRACIÓN DAS TIC


P. MECANISMOS DE REVISIÓN, AVALIACIÓN E MODIFICACIÓN DAS PROGRAMACIÓNS DIDÁCTICAS EN RELACIÓN COSRESULTADOS ACADÉMICOS E PROCESOS DE MELLORA.

1. INTRODUCIÓN E CONTEXTUALIZACIÓN.Para a realización desta programación tómase como punto de partida o DCB da área de Ciencias Naturais e máis especificamente, da

materia de Física e Química para o ámbito territorial da Comunidade Autónoma de Galicia (Decreto 133/2007, do 5 de xullo) para o 4º cursode ESO e a LOMCE, xunto co decreto 86/2015, polo que se establece o currículo da educación secundaria obrigatoria e do bacharelato na


http://www.edu.xunta.es/portal/sites/web/files/00_decreto_completo.pdf

http://www.xunta.es/dog/Publicados/2007/20070713/Anuncio2640E_es.html

Comunidade Autónoma de Galicia.

2. CONTRIBUCIÓN DA MATERIA ÁS COMPETENCIAS CLAVES

A LOMCE define sete competencias básicas que se consideran necesarias para todas as persoas na sociedade do coñecemento eque se deben traballar en todas as materias do currículo. A contribución do área de Física e Química exponse de seguido:

Competencia en comunicación lingüística (CCL)A comunicación nos ámbitos da comprensión e expresión, tanto oral como escrita, constitúe un eixe fundamental no proceso de ensino

e aprendizaxe do coñecemento científico. Trabállase a capacidade de diferenciar entre textos científicos e non científicos, contrástansemateriais escritos e audiovisuais de diferentes fontes. A expresión oral e escrita busca a coherencia e precisión no uso da linguaxe, tanto nonivel descritivo como interpretativo. Na resolución de problemas débese estimular a lectura comprensiva a través da contextualización dasituación, da identificación dos conceptos que aparecen e das relacións que se establecen entre os ditos conceptos e os datos.

No ensino da área a expresión oral e escrita busca a coherencia e precisión no uso da linguaxe, tanto a nivel descritivo como nointerpretativo. Trabállase a expresión cando se emiten hipóteses, contrástanse ideas, acláranse significados sobre conceptos ou procesoscientíficos en contextos diferentes, realízanse sínteses, elabóranse mapas conceptuais, extráense conclusións, realízanse informes ouorganízanse debates onde se fomenten actitudes que favorezan a mellora na expresión oral e escrita, a confianza para expresarse en público,o saber escoitar, o contrastar opinións e ter en conta as ideas dos demais.

Competencia matemática e competencias básicas en Ciencia e Tecnoloxía (CMCT)A contribución da competencia matemática é evidente posto que o coñecemento científico se cuantifica grazas a linguaxe matemática.

O emprego de números, símbolos, operacións e relacións entre eles forman parte da metodoloxía científica e constitúen unha base importantepara a comprensión de leis e principios.

E por suposto, desenvolver as competencias básicas en Ciencia e Tecnoloxía son a base da nosa materia. Estes coñecementos, máisnecesarios que nunca hoxe en día, acercáranse ao alumnado mediante a realización de investigacións sinxelas, traballos prácticos ouresolucións de problemas, cos que desenvólvense capacidades para identificar e manexar variables, para organizar e representar datos


obtidos de maneira experimental, para a interpretación gráfica das relacións entre eles, para realizar operacións con números e símbolos, paraatopar as solucións correctas, para cuantificar as leis e principios científicos e para utilizar estratexias básicas na resolución. Tamén oalumnado aprende os conceptos básicos que lle permitan a análise da materia, dos seres vivos, dos fenómenos naturais, das súastransformacións, dos seus efectos sobre o ambiente e a saúde, dos cambios e dos obxectos tecnolóxicos.

Competencia dixital (CD)Contribúese ao desenvolvemento desta competencia xa que fomenta o uso creativo, crítico e seguro das tecnoloxías da información.

Se traballan habilidades para identificar, contextualizar, relacionar e sintetizar a información procedente de diferentes fontes e presentada endiversas linguaxes propias das tecnoloxías da información e comunicación, como os buscadores pola internet, documentos dixitais, revistasdivulgativas na web, presentacións electrónicas e simulacións interactivas. Traballando a crítica reflexiva sobre as informacións de tipocientífico que aparecen nos distintos medios, foméntanse actitudes favorables ao emprego das TICs evitando o seu emprego indiscriminado.O emprego de simulacións para aprendizaxe de modelos teóricos, contribúe tamén ao desenvolvemento desta competencia básica.

Competencias sociais e cívicas (CSC)A Física e Química contribúe a esta competencia básica ensinando a ser críticos cos hábitos sociais pouco saudables e a contribuír á

conservación e mellora do ambiente, dotando ao alumnado das habilidades necesarias para comprender a problemática actual en relación coasúa persoa, co resto da sociedade e co planeta. A aproximación do currículo á situación concreta na cal se vive facilita a participación activado alumnado en actividades que impliquen esa cidadanía responsable.

Os debates históricos sobre as diferentes concepcións dos fenómenos que afectan as persoas serven para traballar habilidades sociaisrelacionadas coa participación, cooperación e poñerse en lugar dos outros, aceptar diferenzas, respectar os valores, crenzas e incluso adiversidade de culturas.

Conciencia e expresións culturais (CEC)Na expresión das ideas, conceptos e principios da Física e Química empréganse de xeito creativo, diferentes códigos artísticos para

representar fenómenos ou situacións dun xeito comprensible. Contribúese a desenvolver esta competencia cando se promove a presentacióndas ideas ou traballos en formatos diversos, onde se lles deixa ás alumnas e aos alumnos a liberdade de elixir os ditos formatos estéticos eartísticos, cando se utilizan os museos de ciencias para espallar os xeitos de pensar ou facer doutras culturas, ou nas exposiciónsrelacionadas co ámbito científico, como medio de coñecer, comprender e disfrutar do coñecemento científico. Tamén valorando a cienciacomo outra expresión cultural máis, necesaria na sociedade actual tanto como as consideradas habitualmente.

Competencia de aprender a aprender (CPAA)


No enfoque do estudo da materia de Física e Química a ciencia amósase como unha actividade en permanente construción, como algovivo, en continuo cambio e revisión que implica espertar inquedanzas e motivacións cara a aprendizaxe permanente.

Cando afloran as ideas previas do alumnado sobre os contidos científicos, favorécese esta competencia xa que se está a promoverque as alumnas e os alumnos sexan conscientes dos seus propios coñecementos e limitacións. Pódese empregar a historia da ciencia paraque os estudantes non caian no desánimo de estar case sempre errados nas súas concepcións, cando ata os máis grandes científicosexperimentaron erros e resistencias ás novas ideas.

Sentido da iniciativa e espírito emprendedor (SIE)Está moi relacionada co método científico e co traballo no laboratorio de Física e Química e supón ser capaz de imaxinar, emprender,desenvolver e avaliar accións ou proxectos individuais ou colectivos con creatividade, confianza, responsabilidade e sentido crítico.

C. CONCRECIÓN OBXECTIVOS. CONTIDOS, CRITERIOS DE AVALIACIÓN E ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE POR CURSO ASOCIADOS COAS COMPETENCIAS CLAVE


2º de ESO

Física e Química. 2º de ESO

Obxectivos Contidos Criterios de avaliación Estándares de aprendizaxe Competencias clave

Bloque 1. A actividade científica

§ f

§ h

§ B1.1. Método científico: etapas.

§ B1.2. Utilización das tecnoloxías da información e da comunicación.

§ B1.1. Recoñecer e identificar as características do método científico.

§ FQB1.1.1. Formula, de forma guiada, hipóteses para explicar fenómenos cotiáns, utilizando teorías e modelos científicos sinxelos.

§ CAA

§ CCL

§ CMCCT

§ FQB1.1.2. Rexistra observacións e datos de maneira organizada e rigorosa, e comunícaos oralmente e por escrito utilizando esquemas, gráficos e táboas.

§ CCL

§ CMCCT

§ f

§ m

§ B1.3. Aplicacións da ciencia á vida cotiá e á sociedade.

§ B1.2. Valorar a investigación científica e o seu impacto na industriae no desenvolvemento da sociedade.

§ FQB1.2.1. Relaciona a investigación científica con algunha aplicación tecnolóxica sinxela na vida cotiá.

§ CCEC

§ CMCCT


§ b

§ f

§ B1.4. Medida de magnitudes. Sistema Internacional de Unidades.

§ B1.3. Aplicar os procedementos científicos para determinar magnitudes.

§ FQB1.3.1. Establece relacións entre magnitudes e unidades utilizando, preferentemente, o Sistema Internacional de Unidades para expresar os resultados.

§ CMCCT

§ FQB1.3.2. Realiza medicións prácticas de magnitudes físicas da vida cotiá empregando o material e os instrumentos apropiados, e expresa os resultados correctamente no Sistema Internacional de Unidades.

§ CSIEE

§ CMCCT

§ f § B1.5. Traballo no laboratorio.

§ B1.4. Recoñecer os materiais e os instrumentos básicos presentes no laboratorio de física e de química, e coñecer e respectar as normas de seguridade e de eliminación de residuos para a protección ambiental.

§ FQB1.4.1. Recoñece e identifica os símbolos máis frecuentes utilizados na etiquetaxe de produtos químicos e instalacións, interpretando o seu significado.

§ CMCCT

§ CCL

§ FQB1.4.2. Identifica material e instrumentos básicos de laboratorio e coñece a súa forma de utilización para a realización de experiencias, respectando as normas de seguridade e identificando actitudes e medidas de actuación preventivas.

§ CMCCT

§ e

§ f

§ h

§ i

§ B1.6. Procura e tratamento de información.


§ B1.5. Extraer de forma guiada a información sobre temas científicos de carácter divulgativo que aparece en publicacións e medios de comunicación.

§ FQB1.5.1. Selecciona e comprende de forma guiada información relevante nun texto de divulgación científica, e transmite as conclusións obtidas utilizando a linguaxe oral e escrita con propiedade.

§ CAA

§ CCL

§ CMCCT

§ FQB1.5.2. Identifica as principais características ligadas á fiabilidade e á obxectividade do fluxo de información existente en internet e outros medios dixitais.

§ CAA


§ CD

§ CSC


§ b

§ e

§ f

§ g

§ h

§ i

§ B1.1. Método científico: etapas.


§ B1.4. Medida de magnitudes. Sistema Internacional de Unidades.

§ B1.5. Traballo no laboratorio.

§ B1.6. Proxecto de investigación.

§ B1.6. Desenvolver pequenos traballos de investigación nos que se poña en práctica a aplicación do método científico e a utilización das TIC.

§ FQB1.6.1. Realiza pequenos traballos de investigación sobre algún tema obxecto de estudo, aplicando o método científico e utilizando as TIC para a procura e a selección de información e presentación de conclusións.

§ CAA

§ CCEC

§ CCL

§ CD

§ CMCCT

§ CSIEE

§ FQB1.6.2. Participa, valora, xestiona e respecta o traballo individual e en equipo.

§ CAA

§ CSC

§ CSIEE

Bloque 2. A materia

§ b

§ f

§ B2.1. Propiedadesda materia.

§ B2.2. Aplicacións dos materiais.

§ B2.1. Recoñecer as propiedades xerais e as características específicasda materia, e relacionalas coa súa natureza e as súas aplicacións.

§ FQB2.1.1. Distingue entre propiedades xerais e propiedades características da materia, e utiliza estas últimas para a caracterización de substancias.

§ CMCCT

§ FQB2.1.2. Relaciona propiedades dos materiais do contorno co uso que se fai deles.

§ CMCCT


§ FQB2.1.3. Describe a determinación experimental do volume e damasa dun sólido, realiza as medidas correspondentes e calcula a súa densidade.

§ CMCCT

§ b

§ f

§ B2.3. Estados de agregación. Cambios de estado.Modelo cinético-molecular.

§ B2.2. Xustificar as propiedades dos estados de agregación da materia e os seus cambios de estado, a través do modelo cinético-molecular.

§ FQB2.2.1. Xustifica que unha substancia pode presentarse en distintos estados de agregación dependendo das condicións de presión e temperatura en que se ache.

§ CMCCT

§ FQB2.2.2. Explica as propiedades dos gases, os líquidos e os sólidos.

§ CMCCT

§ FQB2.2.3. Describe os cambios de estado da materia e aplícaos á interpretación de fenómenos cotiáns.

§ CMCCT

§ FQB2.2.4. Deduce a partir das gráficas de quecemento dunha substancia os seus puntos de fusión e ebulición, e identifícaa utilizando as táboas de datos necesarias.

§ CMCCT

§ f § B2.4. Leis dos gases.

§ B2.3. Establecer as relacións entre as variables das que depende o estado dun gas a partir de

§ FQB2.3.1. Xustifica o comportamento dos gases en situacións cotiás, en relación co modelo cinético-molecular.

§ CMCCT


representacións gráficas ou táboas deresultados obtidas en experiencias delaboratorio ou simulacións dixitais.

§ FQB2.3.2. Interpreta gráficas, táboas de resultados e experiencias que relacionan a presión, o volume e a temperatura dun gas, utilizando o modelo cinético-molecular e as leis dos gases.

§ CAA

§ CMCCT

§ f § B2.5. Substanciaspuras e mesturas.

§ B2.6. Mesturas deespecial interese:disolucións acuosas, aliaxes e coloides.

§ B2.4. Identificar sistemas materiais como substancias puras ou mesturas,e valorar a importancia e as aplicacións de mesturas de especial interese.

§ FQB2.4.1. Distingue e clasifica sistemas materiais de uso cotián en substancias puras e mesturas, e especifica neste último caso se se trata de mesturas homoxéneas, heteroxéneas ou coloides.

§ CMCCT

§ FQB2.4.2. Identifica o disolvente e o soluto ao analizar a composición de mesturas homoxéneas de especial interese.

§ CMCCT

§ FQB2.4.3. Realiza experiencias sinxelas de preparación de disolucións, describe o procedemento seguido e o material utilizado, determina a concentración e exprésaa en gramos/litro.

§ CCL

§ CMCCT

§ f § B2.7. Métodos de separación de mesturas.

§ B2.5. Propor métodos de separación dos compoñentes dunha mestura e aplicalos no laboratorio.

§ FQB2.5.1. Deseña métodos de separación de mesturas segundo as propiedades características das substancias que as compoñen, describe o material de laboratorio adecuado e leva a cabo o proceso.

§ CAA

§ CMCCT

§ CSIEE

Bloque 3. Os cambios


§ f

§ h

§ B3.1. Cambios físicos e cambios químicos.

§ B3.2. Reacción química.

§ B3.1. Distinguir entre cambios físicos e químicos mediante a realización de experiencias sinxelas que poñan de manifesto se se formanou non novas substancias.

§ FQB3.1.1. Distingue entre cambios físicos e químicos en accións da vida cotiá en función de que haxa ou non formación de novas substancias.

§ CMCCT

§ FQB3.1.2. Describe o procedemento de realización de experimentos sinxelos nos que se poña de manifesto a formación de novas substancias e recoñece que se trata de cambios químicos.

§ CCL

§ CMCCT

§ FQB3.1.3. Leva a cabo no laboratorio reaccións químicas sinxelas.

§ CMCCT

§ f § B3.2. Reacción química.

§ B3.2. Caracterizar as reaccións químicas como cambios dunhas substancias noutras.

§ FQB3.2.1. Identifica os reactivos e os produtos de reaccións químicas sinxelas interpretando a representación esquemática dunha reacción química.

§ CMCCT

§ f

§ m

§ B3.3. A química na sociedade e o ambiente.

§ B3.3. Recoñecer a importancia da química na obtención de novas substancias e a súa importancia na mellora da calidade de vida das persoas.

§ FQB3.3.1. Clasifica algúns produtos de uso cotián en función da súa procedencia natural ou sintética.

§ CMCCT

§ FQB3.3.2. Identifica e asocia produtos procedentes da industria química coa súa contribución á mellora da calidade de vida das persoas.

§ CMCCT

§ CSC

§ f § B3.3. A química na sociedade e o

§ B3.4. Valorar a importancia da industria química na sociedade e a

§ FQB3.4.1. Propón medidas e actitudes, a nivel individual e colectivo, para mitigar os problemas ambientais de importancia

§ CMCCT


§ m ambiente. súa influencia no ambiente. global. § CSC

§ CSIEE

Bloque 4. O movemento e as forzas

§ f § B4.1. Forzas: efectos.

§ B4.2. Medida das forzas.

§ B4.1. Recoñecer o papel das forzascomo causa dos cambios no estado de movemento e das deformacións.

§ FQB4.1.1. En situacións da vida cotiá, identifica as forzas que interveñen e relaciónaas cos seus correspondentes efectos na deformación ou na alteración do estado de movemento dun corpo.

§ CMCCT

§ FQB4.1.2. Establece a relación entre o alongamento producido nun resorte e as forzas que produciron eses alongamentos, e describe o material para empregar e o procedemento para a súa comprobación experimental.

§ CMCCT

§ FQB4.1.3. Establece a relación entre unha forza e o seu correspondente efecto na deformación ou na alteración do estado de movemento dun corpo.

§ CMCCT

§ FQB4.1.4. Describe a utilidade do dinamómetro para medir a forza elástica e rexistra os resultados en táboas e representacións gráficas, expresando o resultado experimental en unidades do Sistema Internacional.

§ CMCCT

§ b § B4.3. Velocidade § B4.2. Establecer a velocidade dun § FQB4.2.1. Determina, experimentalmente ou a través de § CAA


§ f

media. corpo como a relación entre o espazopercorrido e o tempo investido en percorrelo.

aplicacións informáticas, a velocidade media dun corpo, interpretando o resultado.

§ CD

§ CMCCT

§ FQB4.2.2. Realiza cálculos para resolver problemas cotiáns utilizando o concepto de velocidade media.

§ CMCCT

§ f § B4.4. Velocidade media.

§ B4.5. Velocidade instantánea e aceleración.

§ B4.3. Diferenciar entre velocidade media e instantánea a partir de gráficas espazo/tempo e velocidade/tempo, e deducir o valor da aceleración utilizando estas últimas.

§ FQB4.3.1. Deduce a velocidade media e instantánea a partir das representacións gráficas do espazo e da velocidade en función do tempo.

§ CMCCT

§ FQB4.3.2. Xustifica se un movemento é acelerado ou non a partir das representacións gráficas do espazo e da velocidade en función do tempo.

§ CMCCT

§ f § B4.6. Máquinas simples.

§ B4.4. Valorar a utilidade das máquinas simples na transformación dun movemento noutro diferente, e a redución da forza aplicada necesaria.

§ FQB4.4.1. Interpreta o funcionamento de máquinas mecánicas simples considerando a forza e a distancia ao eixe de xiro, e realizacálculos sinxelos sobre o efecto multiplicador da forza producido por estas máquinas.

§ CMCCT

§ f § B4.7. O rozamento e os seus efectos.

§ B4.5. Comprender o papel que xogao rozamento na vida cotiá.

§ FQB4.5.1. Analiza os efectos das forzas de rozamento e a súa influencia no movemento dos seres vivos e os vehículos.

§ CMCCT


§ f § B4.8. Forza gravitatoria.

§ B4.6. Considerar a forza gravitatoriacomo a responsable do peso dos corpos, dos movementos orbitais e dos niveis de agrupación no Universo,e analizar os factores dos que depende.

§ FQB4.6.1. Relaciona cualitativamente a forza de gravidade que existe entre dous corpos coas súas masas e a distancia que os separa.

§ CMCCT

§ FQB4.6.2. Distingue entre masa e peso calculando o valor da aceleración da gravidade a partir da relación entre esas dúas magnitudes.

§ CMCCT

§ FQB4.6.3. Recoñece que a forza de gravidade mantén os planetas xirando arredor do Sol, e á Lúa arredor do noso planeta, e xustifica o motivo polo que esta atracción non leva á colisión dos dous corpos.

§ CMCCT

§ f § B4.9. Estrutura doUniverso.

§ B4.10. Velocidadeda luz.

§ B4.7. Identificar os niveis de agrupación entre corpos celestes, desde os cúmulos de galaxias aos sistemas planetarios, e analizar a orde de magnitude das distancias implicadas.

§ FQB4.7.1. Relaciona cuantitativamente a velocidade da luz co tempo que tarda en chegar á Terra desde obxectos celestes afastados e coa distancia á que se atopan eses obxectos, interpretando os valores obtidos.

§ CMCCT

§ b

§ e

§ f

§ g

§ B4.1. Forzas: efectos.

§ B4.8. Forza gravitatoria.

§ B4.8. Recoñecer os fenómenos da natureza asociados á forza gravitatoria.

§ FQB4.8.1. Realiza un informe, empregando as tecnoloxías da información e da comunicación, a partir de observacións ou da procura guiada de información sobre a forza gravitatoria e os fenómenos asociados a ela.

§ CCL

§ CD

§ CMCCT

§ CSIEE


§ h

Bloque 5. Enerxía

§ f § B5.1. Enerxía: unidades.

§ B5.1. Recoñecer que a enerxía é a capacidade de producir transformacións ou cambios.

§ FQB5.1.1. Argumenta que a enerxía pode transferirse, almacenarse ou disiparse, pero non crearse nin destruírse, utilizando exemplos.

§ CMCCT

§ FQB5.1.2. Recoñece e define a enerxía como unha magnitude e exprésaa na unidade correspondente do Sistema Internacional.

§ CMCCT

§ f § B5.2. Tipos de enerxía.

§ B5.3. Transformacións da enerxía.

§ B5.4. Conservación da enerxía.

§ B5.2. Identificar os tipos de enerxía postos de manifesto en fenómenos cotiáns e en experiencias sinxelas realizadas no laboratorio.

§ FQB5.2.1. Relaciona o concepto de enerxía coa capacidade de producir cambios, e identifica os tipos de enerxía que se poñen de manifesto en situacións cotiás, explicando as transformacións dunhas formas noutras.

§ CMCCT

§ f § B5.5. Enerxía térmica. Calor e temperatura.

§ B5.3. Relacionar os conceptos de enerxía, calor e temperatura en termos da teoría cinético-molecular, edescribir os mecanismos polos que se

§ FQB5.3.1. Explica o concepto de temperatura en termos do modelo cinético-molecular, e diferencia entre temperatura, enerxía e calor.

§ CMCCT


§ h § B5.6. Escalas de temperatura.

§ B5.7. Uso racionalda enerxía.

transfire a enerxía térmica en situacións cotiás.

§ FQB5.3.2. Recoñece a existencia dunha escala absoluta de temperatura e relaciona as escalas celsius e kelvin.

§ CMCCT

§ FQB5.3.3. Identifica os mecanismos de transferencia de enerxía recoñecéndoos en situacións cotiás e fenómenos atmosféricos, e xustifica a selección de materiais para edificios e no deseño de sistemas de quecemento.

§ CAA

§ CMCCT

§ CSC

§ f

§ h

§ B5.8. Efectos da enerxía térmica.

§ B5.4. Interpretar os efectos da enerxía térmica sobre os corpos en situacións cotiás e en experiencias delaboratorio.

§ FQB5.4.1. Explica o fenómeno da dilatación a partir dalgunha dassúas aplicacións como os termómetros de líquido, xuntas de dilatación en estruturas, etc.

§ CMCCT

§ FQB5.4.2. Explica a escala celsius establecendo os puntos fixos dun termómetro baseado na dilatación dun líquido volátil.

§ CMCCT

§ FQB5.4.3. Interpreta cualitativamente fenómenos cotiáns e experiencias nos que se poña de manifesto o equilibrio térmico asociándoo coa igualación de temperaturas.

§ CMCCT


§ f

§ h

§ m

§ B5.9. Fontes de enerxía.

§ B5.10. Aspectos industriais da enerxía.

§ B5.5. Valorar o papel da enerxía nas nosas vidas, identificar as fontes, comparar o seu impacto ambiental e recoñecer a importancia do aforro enerxético para un desenvolvemento sustentable.

§ FQB5.5.1. Recoñece, describe e compara as fontes renovables e non renovables de enerxía, analizando con sentido crítico o seu impacto ambiental.

§ CCL

§ CMCCT

§ CSC

3º de ESO




▪ f▪ h

▪ B1.1. Método científico: etapas.▪ B1.2. Utilización das tecnoloxías

da información e da comunicación.

▪ B1.1. Recoñecer e identificar ascaracterísticas do métodocientífico.

▪ FQB1.1.1. Formula hipóteses paraexplicar fenómenos cotiánsutilizando teorías e modeloscientíficos.

▪ CAA▪ CMCCT

▪ FQB1.1.2. Rexistraobservacións, datos eresultados de maneiraorganizada e rigorosa, ecomunícaos oralmente epor escrito, utilizandoesquemas, gráficos,táboas e expresiónsmatemáticas.

▪ CCL▪ CMCCT

▪ f▪ m

▪ B1.3. Aplicacións da ciencia á vidacotiá e á sociedade.

▪ B1.2. Valorar a investigación científicae o seu impacto na industria e nodesenvolvemento da sociedade.

▪ FQB1.2.1. Relaciona a investigacióncientífica coas aplicaciónstecnolóxicas na vida cotiá.

▪ CAA▪ CCEC▪ CMCCT


▪ f ▪ B1.4. Medida de magnitudes. SistemaInternacional de Unidades.Notación científica.

▪ B1.5. Erros.▪ B1.6. Traballo no laboratorio.

▪ B1.3. Aplicar os procedementoscientíficos para determinarmagnitudes e expresar osresultados co erro correspondente.

▪ FQB1.3.1. Establece relacións entremagnitudes e unidades, utilizandopreferentemente o SistemaInternacional de Unidades e anotación científica para expresaros resultados correctamente.

▪ CMCCT

▪ FQB1.3.2. Realiza mediciónsprácticas de magnitudes físicas davida cotiá empregando o material einstrumentos apropiados, eexpresa os resultadoscorrectamente no SistemaInternacional de Unidades.

▪ CAA▪ CMCCT

▪ f ▪ B1.6. Traballo no laboratorio. ▪ B1.4. Recoñecer os materiais einstrumentos básicos presentes nolaboratorio de física e de química,e describir e respectar as normasde seguridade e de eliminación deresiduos para a protecciónambiental.

▪ FQB1.4.1. Identifica material einstrumentos básicos delaboratorio e coñece a súa formade utilización para a realización deexperiencias, respectando asnormas de seguridade eidentificando actitudes e medidasde actuación preventivas.

▪ CMCCT

▪ e▪ f▪ h▪ i

▪ B1.7. Procura e tratamento deinformación.

▪ B1.2. Utilización das tecnoloxíasda información e da comunicación.

▪ B1.5. Interpretar a información sobretemas científicos de carácterdivulgativo que aparece enpublicacións e medios decomunicación.

▪ FQB1.5.1. Selecciona, comprende einterpreta información salientablenun texto de divulgación científica,e transmite as conclusións obtidasutilizando a linguaxe oral e escritacon propiedade.

▪ CAA▪ CCL▪ CMCCT

▪ FQB1.5.2. Identifica as principaiscaracterísticas ligadas á fiabilidadee á obxectividade do fluxo deinformación existente en internet enoutros medios dixitais.

▪ CD▪ CSC

▪ b▪ e▪ f▪ g

▪ B1.1. Método científico: etapas.▪ B1.2. Utilización das tecnoloxías

da información e da comunicación.▪ B1.4. Medida de magnitudes. Sistema

▪ B1.6. Desenvolver pequenos traballosde investigación en que se poñaen práctica a aplicación do métodocientífico e a utilización das TIC.

▪ FQB1.6.1. Realiza pequenos traballosde investigación sobre algún temaobxecto de estudo aplicando ométodo científico, e utilizando as

▪ CAA▪ CCL▪ CD▪ CMCCT


▪ h▪ i

Internacional de Unidades.Notación científica.

▪ B1.5. Erros.▪ B1.6. Traballo no laboratorio.▪ B1.8. Proxecto de investigación.

TIC para a procura e a selecciónde información e presentación deconclusións.

▪ CSIEE

▪ FQB1.6.2. Participa, valora, xestionae respecta o traballo individual een equipo.

▪ CSIEE▪ CSC

Bloque 2. A materia

▪ f ▪ B2.1. Estrutura atómica. Modelosatómicos.

▪ B2.1. Recoñecer que os modelosatómicos son instrumentosinterpretativos de diferentes teoríase a necesidade da súa utilizaciónpara a interpretación e acomprensión da estrutura internada materia.

▪ FQB2.1.1. Representa o átomo, apartir do número atómico e onúmero másico, utilizando omodelo planetario.

▪ CCEC▪ CMCCT

▪ FQB2.1.2. Describe as característicasdas partículas subatómicasbásicas e a súa localización noátomo.

▪ CMCCT

▪ FQB2.1.3. Relaciona a notación conúmero atómico e o númeromásico, determinando o númerode cada tipo de partículassubatómicas básicas.

▪ CMCCT

▪ f▪ m

▪ B2.2. Isótopos.▪ B2.3. Aplicacións dos isótopos.

▪ B2.2. Analizar a utilidade científica etecnolóxica dos isótoposradioactivos.

▪ FQB2.2.1. Explica en que consiste unisótopo e comenta aplicacións dosisótopos radioactivos, aproblemática dos residuosorixinados e as solucións para asúa xestión.

▪ CMCCT▪ CSC

▪ f▪ l

▪ B2.4. Sistema periódico doselementos.

▪ B2.3. Interpretar a ordenación doselementos na táboa periódica erecoñecer os máis relevantes a

▪ FQB2.3.1. Xustifica a actualordenación dos elementos engrupos e períodos na táboa

▪ CMCCT


partir dos seus símbolos. periódica.

▪ FQB2.3.2. Relaciona as principaispropiedades de metais, non metaise gases nobres coa súa posiciónna táboa periódica e coa súatendencia a formar ións, tomandocomo referencia o gas nobre máispróximo.

▪ CMCCT

▪ f ▪ B2.5. Unións entre átomos:moléculas e cristais.

▪ B2.6. Masas atómicas emoleculares.

▪ B2.4. Describir como se unen osátomos para formar estruturasmáis complexas e explicar aspropiedades das agrupaciónsresultantes.

▪ FQB2.4.1. Explica o proceso deformación dun ión a partir doátomo correspondente, utilizando anotación adecuada para a súarepresentación.

▪ CMCCT

▪ FQB2.4.2. Explica como algúnsátomos tenden a agruparse paraformar moléculas interpretandoeste feito en substancias de usofrecuente, e calcula as súas masasmoleculares.

▪ CMCCT

▪ e▪ f▪ m▪ o

▪ B2.7. Elementos e compostos deespecial interese con aplicaciónsindustriais, tecnolóxicas ebiomédicas.

▪ B2.5. Diferenciar entre átomos emoléculas, e entre elementos ecompostos en substancias de usofrecuente e coñecido.

▪ FQB2.5.1. Recoñece os átomos e asmoléculas que compoñensubstancias de uso frecuente, eclasifícaas en elementos oucompostos, baseándose na súafórmula química.

▪ CMCCT

▪ FQB2.5.2. Presenta, utilizando asTIC, as propiedades e aplicaciónsdalgún elemento ou compostoquímico de especial interese apartir dunha procura guiada deinformación bibliográfica e dixital.

▪ CAA▪ CCL▪ CD▪ CMCCT▪ CSIEE

▪ f ▪ B2.8. Formulación e nomenclaturade compostos binarios seguindo asnormas IUPAC.

▪ B2.6. Formular e nomear compostosbinarios seguindo as normasIUPAC.

▪ FQB2.6.1. Utiliza a linguaxe químicapara nomear e formular compostosbinarios seguindo as normasIUPAC.

▪ CCL▪ CMCCT



▪ f ▪ B3.1. Reacción química. ▪ B3.1. Describir a nivel molecular oproceso polo que os reactivos setransforman en produtos, entermos da teoría de colisións.

▪ FQB3.1.1. Representa e interpretaunha reacción química a partir dateoría atómico-molecular e a teoríade colisións.

▪ CMCCT

▪ b▪ f

▪ B3.2. Cálculos estequiométricossinxelos.

▪ B3.3. Lei de conservación da masa.

▪ B3.2. Deducir a lei de conservaciónda masa e recoñecer reactivos eprodutos a través de experienciassinxelas no laboratorio ou desimulacións dixitais.

▪ FQB3.2.1. Recoñece os reactivos eos produtos a partir darepresentación de reacciónsquímicas sinxelas, e comprobaexperimentalmente que se cumprea lei de conservación da masa.

▪ CMCCT

▪ FQB3.2.2. Realiza os cálculosestequiométricos necesarios paraa verificación da lei deconservación da masa enreaccións químicas sinxelas.

▪ CMCCT

▪ f ▪ B3.4. Velocidade de reacción. ▪ B3.3. Comprobar medianteexperiencias sinxelas delaboratorio a influencia dedeterminados factores navelocidade das reacciónsquímicas.

▪ FQB3.3.1. Propón odesenvolvemento dun experimentosinxelo que permita comprobar oefecto da concentración dosreactivos na velocidade deformación dos produtos dunhareacción química, e xustifica esteefecto en termos da teoría decolisións.

▪ CMCCT

▪ FQB3.3.2. Interpreta situacións cotiásen que a temperatura inflúasignificativamente na velocidadeda reacción.

▪ CMCCT

▪ e▪ f▪ h▪ m

▪ B3.5. A química na sociedade e oambiente.

▪ B3.4. Valorar a importancia daindustria química na sociedade e asúa influencia no ambiente.

▪ FQB3.4.1. Describe o impactoambiental do dióxido de carbono,os óxidos de xofre, os óxidos denitróxeno e os CFC e outros gasesde efecto invernadoiro, en relacióncos problemas ambientais de

▪ CMCCT▪ CSC


ámbito global.

▪ FQB3.4.2. Defende razoadamente ainfluencia que o desenvolvementoda industria química tivo noprogreso da sociedade, a partir defontes científicas de distintaprocedencia.

▪ CMCCT▪ CSC


▪ f ▪ B4.1. Carga eléctrica.▪ B4.2. Forza eléctrica.

▪ B4.1. Coñecer os tipos de cargaseléctricas, o seu papel naconstitución da materia e ascaracterísticas das forzas que semanifestan entre elas.

▪ FQB4.1.1. Explica a relación entre ascargas eléctricas e a constituciónda materia, e asocia a cargaeléctrica dos corpos cun exceso oudefecto de electróns.

▪ CMCCT

▪ FQB4.1.2. Relaciona cualitativamentea forza eléctrica que existe entredous corpos coa súa carga e adistancia que os separa, eestablece analoxías e diferenzasentre as forzas gravitatoria eeléctrica.

▪ CCEC▪ CMCCT

▪ f ▪ B4.1. Carga eléctrica. ▪ B4.2. Interpretar fenómenos eléctricosmediante o modelo de cargaeléctrica e valorar a importancia daelectricidade na vida cotiá.

▪ FQB4.2.1. Xustifica razoadamentesituacións cotiás nas que se poñande manifesto fenómenosrelacionados coa electricidadeestática.

▪ CMCCT

▪ b▪ f▪ g

▪ B4.3. Imáns. Forza magnética. ▪ B4.3. Xustificar cualitativamentefenómenos magnéticos e valorar acontribución do magnetismo nodesenvolvemento tecnolóxico.

▪ FQB4.3.1. Recoñece fenómenosmagnéticos identificando o imáncomo fonte natural do magnetismo,e describe a súa acción sobredistintos tipos de substanciasmagnéticas.

▪ CMCCT

▪ FQB4.3.2. Constrúe un compáselemental para localizar o norteempregando o campo magnético

▪ CMCCT▪ CSIEE


terrestre, e describe oprocedemento seguido para facelo.

▪ f ▪ B4.4. Electroimán.▪ B4.5. Experimentos de Oersted e

Faraday.

▪ B4.4. Comparar os tipos de imáns,analizar o seu comportamento ededucir mediante experiencias ascaracterísticas das forzasmagnéticas postas de manifesto,así como a súa relación coacorrente eléctrica.

▪ FQB4.4.1. Comproba e establece arelación entre o paso de correnteeléctrica e o magnetismo,construíndo un electroimán.

▪ CMCCT

▪ FQB4.4.2. Reproduce osexperimentos de Oersted e deFaraday no laboratorio oumediante simuladores virtuais,deducindo que a electricidade e omagnetismo son dúasmanifestacións dun mesmofenómeno.

▪ CD▪ CMCCT

▪ b▪ e▪ f▪ g▪ h

▪ B4.6. Forzas da natureza. ▪ B4.5. Recoñecer as forzas queaparecen na natureza e osfenómenos asociados a elas.

▪ FQB4.5.1. Realiza un informe,empregando as TIC, a partir deobservacións ou busca guiada deinformación que relacione asforzas que aparecen na natureza eos fenómenos asociados a elas.

▪ CCL▪ CD▪ CMCCT▪ CSIEE

Bloque 5. Enerxía

▪ e▪ f▪ g▪ h▪ m

▪ B5.1. Fontes de enerxía. ▪ B5.1. Identificar e comparar as fontesde enerxía empregadas na vidadiaria nun contexto global queimplique aspectos económicos eambientais.

▪ FQB5.1.1. Compara as principaisfontes de enerxía de consumohumano a partir da distribuciónxeográfica dos seus recursos e osefectos ambientais.

▪ CMCCT▪ CSC

▪ FQB5.1.2. Analiza o predominio dasfontes de enerxía convencionaisfrontes ás alternativas, eargumenta os motivos polos queestas últimas aínda non estánsuficientemente explotadas.

▪ CCL▪ CMCCT


▪ f▪ m

▪ B5.2. Uso racional da enerxía. ▪ B5.2. Valorar a importancia derealizar un consumo responsabledas fontes enerxéticas.

▪ FQB5.2.1. Interpreta datoscomparativos sobre a evolución doconsumo de enerxía mundial, epropón medidas que poidancontribuír ao aforro individual ecolectivo.

▪ CMCCT▪ CSIEE

▪ f▪ h

▪ B5.3. Electricidade e circuítoseléctricos. Lei de Ohm.

▪ B5.3. Explicar o fenómeno físico dacorrente eléctrica e interpretar osignificado das magnitudes deintensidade de corrente, diferenzade potencial e resistencia, asícomo as relacións entre elas.

▪ FQB5.3.1. Explica a corrente eléctricacomo cargas en movemento através dun condutor.

▪ CMCCT

▪ FQB5.3.2. Comprende o significadodas magnitudes eléctricas deintensidade de corrente, diferenzade potencial e resistencia, erelaciónaas entre si empregando alei de Ohm.

▪ CMCCT

▪ FQB5.3.3. Distingue entre condutorese illantes, e recoñece os principaismateriais usados como tales.

▪ CMCCT

▪ b▪ e▪ f▪ g

▪ B5.4. Transformacións da enerxía.▪ B5.3. Electricidade e circuítos

eléctricos. Lei de Ohm.

▪ B5.4. Comprobar os efectos daelectricidade e as relacións entreas magnitudes eléctricas medianteo deseño e a construción decircuítos eléctricos e electrónicossinxelos, no laboratorio oumediante aplicacións virtuaisinteractivas.

▪ FQB5.4.1. Describe o fundamentodunha máquina eléctrica na que aelectricidade se transforma enmovemento, luz, son, calor, etc.,mediante exemplos da vida cotiá, eidentifica os seus elementosprincipais.

▪ CMCCT

▪ FQB5.4.2. Constrúe circuítoseléctricos con diferentes tipos deconexións entre os seuselementos, deducindo de formaexperimental as consecuencias daconexión de xeradores ereceptores en serie ou en paralelo.

▪ CAA▪ CMCCT


▪ FQB5.4.3. Aplica a lei de Ohm acircuítos sinxelos para calcularunha das magnitudes involucradasa partir das outras dúas, e expresao resultado en unidades doSistema Internacional.

▪ CMCCT

▪ FQB5.4.4. Utiliza aplicacións virtuaisinteractivas para simular circuítos emedir as magnitudes eléctricas.

▪ CD▪ CMCCT

▪ f ▪ B5.3. Electricidade e circuítoseléctricos. Lei de Ohm.

▪ B5.5. Dispositivos electrónicos deuso frecuente.

▪ B5.5. Valorar a importancia doscircuítos eléctricos e electrónicosnas instalacións eléctricas einstrumentos de uso cotián,describir a súa función básica eidentificar os seus compoñentes.

▪ FQB5.5.1. Asocia os elementosprincipais que forman a instalacióneléctrica típica dunha vivenda coscompoñentes básicos dun circuítoeléctrico.

▪ CMCCT

▪ FQB5.5.2. Comprende o significadodos símbolos e das abreviaturasque aparecen nas etiquetas dedispositivos eléctricos.

▪ CMCCT

▪ FQB5.5.3. Identifica e representa oscompoñentes máis habituais nuncircuíto eléctrico (condutores,xeradores, receptores e elementosde control) e describe a súacorrespondente función.

▪ CMCCT

▪ FQB5.5.4. Recoñece os compoñenteselectrónicos básicos e describe assúas aplicacións prácticas e arepercusión da miniaturización domicrochip no tamaño e no prezodos dispositivos.

▪ CMCCT

▪ f▪ h

▪ B5.6. Tipos de enerxía.▪ B5.4. Transformacións da enerxía.▪ B5.7. Aspectos industriais da

enerxía.

▪ B5.6. Describir a forma en que sexera a electricidade nos distintostipos de centrais eléctricas, asícomo o seu transporte aos lugares

▪ FQB5.6.1. Describe o proceso poloque distintas fontes de enerxía setransforman en enerxía eléctricanas centrais eléctricas, así como

▪ CMCCT


de consumo. os métodos de transporte ealmacenaxe desta.

4º de ESO




§ a§ f§ h§ l§ ñ

§ B1.1. Investigación científica. § B1.1. Recoñecer que a investigación enciencia é un labor colectivo e interdisciplinario enconstante evolución e influído polo contextoeconómico e político.

§ FQB1.1.1. Describe feitos históricos relevantes nos que foidefinitiva a colaboración de científicos/as de diferentes áreas decoñecemento.

§ CMCCT§ CCL§ CCEC§ CSC

§ FQB1.1.2. Argumenta con espírito crítico o grao de rigor científicodun artigo ou dunha noticia, analizando o método de traballo eidentificando as características do traballo científico.

§ CMCCT§ CCL§ CAA§ CD§ CSIEE

§ f § B1.1. Investigación científica. § B1.2. Analizar o proceso que debe seguir unhahipótese desde que se formula ata que éaprobada pola comunidade científica.

§ FQB1.2.1. Distingue entre hipóteses, leis e teorías, e explica osprocesos que corroboran unha hipótese e a dotan de valorcientífico.

§ CMCCT§ CAA

§ f § B1.2. Magnitudes escalares evectoriais.

§ B1.3. Comprobar a necesidade de usarvectores para a definición de determinadasmagnitudes.

§ FQB1.3.1. Identifica unha determinada magnitude como escalarou vectorial e describe os elementos que definen esta última.

§ CMCCT

§ f § B1.3. Magnitudes fundamentais ederivadas. Ecuación de dimensións.

§ B1.4. Relacionar as magnitudes fundamentaiscoas derivadas a través de ecuacións demagnitudes.

§ FQB1.4.1. Comproba a homoxeneidade dunha fórmula aplicandoa ecuación de dimensións aos dous membros.

§ CMCCT

§ f § B1.4. Erros na medida. § B1.5. Xustificar que non é posible realizarmedidas sen cometer erros, e distinguir entreerro absoluto e relativo.

§ FQB1.5.1. Calcula e interpreta o erro absoluto e o erro relativodunha medida coñecido o valor real.

§ CMCCT


§ f § B1.4. Erros na medida.§ B1.5. Expresión de resultados.

§ B1.6. Expresar o valor dunha medida usando oredondeo e o número de cifras significativascorrectas.

§ FQB1.6.1. Calcula e expresa correctamente o valor da medida,partindo dun conxunto de valores resultantes da medida dunhamesma magnitude, utilizando as cifras significativas adecuadas.

§ CMCCT

§ f

§ B1.5. Expresión de resultados.§ B1.6. Análise dos datosexperimentais.

§ B1.7. Realizar e interpretar representaciónsgráficas de procesos físicos ou químicos, a partirde táboas de datos e das leis ou os principiosinvolucrados.

§ FQB1.7.1. Representa graficamente os resultados obtidos damedida de dúas magnitudes relacionadas inferindo, de ser o caso,se se trata dunha relación lineal, cuadrática ou deproporcionalidade inversa, e deducindo a fórmula.

§ CMCCT

§ b§ e§ f§ g§ h§ l§ ñ§ o

§ B1.7. Tecnoloxías da información e dacomunicación no traballo científico.§ B1.8. Proxecto de investigación.

§ B1.8. Elaborar e defender un proxecto deinvestigación, aplicando as TIC.

§ FQB1.8.1. Elabora e defende un proxecto de investigación sobreun tema de interese científico, empregando as TIC.

§ CMCCT§ CAA§ CCL§ CD§ CSIEE§ CSC§ CCEC

§ a§ b§ c§ d§ e§ f§ g

§ B1.1. Investigación científica. § B1.9. Realizar en equipo tarefas propias dainvestigación científica.

§ FQB1.9.1. Realiza de xeito cooperativo ou colaborativo algunhastarefas propias da investigación científica: procura de información,prácticas de laboratorio ou pequenos proxectos de investigación.

§ CMCCT§ CCL§ CD§ CAA§ CSIEE§ CSC§ CCEC

§ FQB1.9.2. Realiza de xeito cooperativo ou colaborativo algunhastarefas propias da investigación científica utilizando as TIC.

§ CMCCT§ CCL§ CD§ CAA§ CSIEE§ CSC§ CCEC

Bloque 2. A materia

§ f § B2.1. Modelos atómicos. § B2.1. Recoñecer a necesidade de usar § FQB2.1.1. Compara os modelos atómicos propostos ao longo da § CMCCT


§ l modelos para interpretar a estrutura da materiautilizando aplicacións virtuais interactivas.

historia para interpretar a natureza íntima da materia, interpretandoas evidencias que fixeron necesaria a evolución destes.

§ CCEC

§ FQB2.1.2. Utiliza as TIC ou aplicacións interactivas para visualizara representación da estrutura da materia nos diferentes modelosatómicos.

§ CCMT§ CD

§ f § B2.2. Sistema periódico econfiguración electrónica.

§ B2.2. Relacionar as propiedades dun elementocoa súa posición na táboa periódica e a súaconfiguración electrónica.

§ FQB2.2.1. Establece a configuración electrónica dos elementosrepresentativos a partir do seu número atómico para deducir a súaposición na táboa periódica, os seus electróns de valencia e o seucomportamento químico.

§ CMCCT

§ FQB2.2.2. Distingue entre metais, non metais, semimetais egases nobres, e xustifica esta clasificación en función da súaconfiguración electrónica.

§ CMCCT

§ f § B2.2. Sistema periódico econfiguración electrónica.

§ B2.3. Agrupar por familias os elementosrepresentativos e os elementos de transiciónsegundo as recomendacións da IUPAC.

§ FQB2.3.1. Escribe o nome e o símbolo dos elementos químicos, esitúaos na táboa periódica.

§ CMCCT

§ f § B2.2. Sistema periódico econfiguración electrónica.§ B2.3. Enlace químico: iónico,covalente e metálico.

§ B2.4. Interpretar os tipos de enlace químico apartir da configuración electrónica doselementos implicados e a súa posición na táboaperiódica.

§ FQB2.4.1. Utiliza a regra do octeto e diagramas de Lewis parapredicir a estrutura e a fórmula dos compostos iónicos e covalentes.

§ CMCCT

§ FQB2.4.2. Interpreta a información que ofrecen os subíndices dafórmula dun composto segundo se trate de moléculas ou redescristalinas.

§ CMCCT

§ f § B2.3. Enlace químico: iónico,covalente e metálico.§ B2.4. Forzas intermoleculares.

§ B2.5. Xustificar as propiedades dunhasubstancia a partir da natureza do seu enlacequímico.

§ FQB2.5.1. Explica as propiedades de substancias covalentes,iónicas e metálicas en función das interaccións entre os seusátomos ou as moléculas.

§ CMCCT

§ FQB2.5.2. Explica a natureza do enlace metálico utilizando ateoría dos electróns libres, e relaciónaa coas propiedadescaracterísticas dos metais.

§ CMCCT

§ FQB2.5.3. Deseña e realiza ensaios de laboratorio que permitandeducir o tipo de enlace presente nunha substancia descoñecida.

§ CAA§ CMCCT§ CSIEE


§ f § B2.4. Formulación e nomenclatura decompostos inorgánicos segundo asnormas da IUPAC.

§ B2.6. Nomear e formular compostosinorgánicos ternarios segundo as normas daIUPAC.

§ FQB2.6.1. Nomea e formula compostos inorgánicos ternarios,seguindo as normas da IUPAC.

§ CCL§ CMCCT

§ f § B2.5. Forzas intermoleculares. § B2.7. Recoñecer a influencia das forzasintermoleculares no estado de agregación e naspropiedades de substancias de interese.

§ FQB2.7.1. Xustifica a importancia das forzas intermoleculares ensubstancias de interese biolóxico.

§ CMCCT

§ FQB2.7.2. Relaciona a intensidade e o tipo das forzasintermoleculares co estado físico e os puntos de fusión e ebulicióndas substancias covalentes moleculares, interpretando gráficos outáboas que conteñan os datos necesarios.

§ CMCCT

§ f § B2.6. Introdución á química orgánica. § B2.8. Establecer as razóns da singularidade docarbono e valorar a súa importancia naconstitución dun elevado número de compostosnaturais e sintéticos.

§ FQB2.8.1. Explica os motivos polos que o carbono é o elementoque forma maior número de compostos.

§ CMCCT

§ FQB2.8.2. Analiza as formas alotrópicas do carbono, relacionandoa estrutura coas propiedades.

§ CMCCT

§ f § B2.6. Introdución á química orgánica. § B2.9. Identificar e representar hidrocarburossinxelos mediante distintas fórmulas,relacionalas con modelos moleculares físicos ouxerados por computador, e coñecer algunhasaplicacións de especial interese.

§ FQB2.9.1. Identifica e representa hidrocarburos sinxelos mediantea súa fórmula molecular, semidesenvolvida e desenvolvida.

§ CMCCT

§ FQB2.9.2. Deduce, a partir de modelos moleculares, as fórmulasusadas na representación de hidrocarburos.

§ CMCCT

§ FQB2.9.3. Describe as aplicacións de hidrocarburos sinxelos deespecial interese.

§ CMCCT

§ f § B2.6. Introdución á química orgánica. § B2.10. Recoñecer os grupos funcionaispresentes en moléculas de especial interese.

§ FQB2.10.1. Recoñece o grupo funcional e a familia orgánica apartir da fórmula de alcohois, aldehidos, cetonas, ácidoscarboxílicos, ésteres e aminas.

§ CMCCT


§ f § B3.1. Reaccións e ecuaciónsquímicas.§ B3.2. Mecanismo, velocidade eenerxía das reaccións.

§ B3.1. Explicar o mecanismo dunha reacciónquímica e deducir a lei de conservación da masaa partir do concepto da reorganización atómicaque ten lugar.

§ FQB3.1.1. Interpreta reaccións químicas sinxelas utilizando ateoría de colisións, e deduce a lei de conservación da masa.

§ CMCCT

§ f § B3.2. Mecanismo, velocidade e § B3.2. Razoar como se altera a velocidade § FQB3.2.1. Predí o efecto que sobre a velocidade de reacción § CMCCT


enerxía das reaccións. dunha reacción ao modificar algún dos factoresque inflúen sobre ela, utilizando o modelocinético-molecular e a teoría de colisións paraxustificar esta predición.

teñen a concentración dos reactivos, a temperatura, o grao dedivisión dos reactivos sólidos e os catalizadores.

§ FQB3.2.2. Analiza o efecto dos factores que afectan a velocidadedunha reacción química, sexa a través de experiencias delaboratorio ou mediante aplicacións virtuais interactivas nas que amanipulación das variables permita extraer conclusións.

§ CMCCT§ CD

§ f § B3.2. Mecanismo, velocidade eenerxía das reaccións.

§ B3.3. Interpretar ecuacións termoquímicas edistinguir entre reaccións endotérmicas eexotérmicas.

§ FQB3.3.1. Determina o carácter endotérmico ou exotérmicodunha reacción química analizando o signo da calor de reacciónasociada.

§ CMCCT

§ f § B3.3. Cantidade de substancia: mol. § B3.4. Recoñecer a cantidade de substanciacomo magnitude fundamental e o mol como asúa unidade no Sistema Internacional deUnidades.

§ FQB3.4.1. Realiza cálculos que relacionen a cantidade desubstancia, a masa atómica ou molecular e a constante do númerode Avogadro.

§ CMCCT

§ f § B3.4. Concentración molar.§ B3.5. Cálculos estequiométricos.

§ B3.5. Realizar cálculos estequiométricos conreactivos puros supondo un rendementocompleto da reacción, partindo do axuste daecuación química correspondente.

§ FQB3.5.1. Interpreta os coeficientes dunha ecuación química entermos de partículas e moles e, no caso de reaccións entre gases,en termos de volumes.

§ CMCCT

§ FQB3.5.2. Resolve problemas, realizando cálculosestequiométricos, con reactivos puros e supondo un rendementocompleto da reacción, tanto se os reactivos están en estado sólidocomo se están en disolución.

§ CMCCT

§ f § B3.6. Reaccións de especial interese. § B3.6. Identificar ácidos e bases, coñecer o seucomportamento químico e medir a súa fortalezautilizando indicadores e o pHmetro dixital.

§ FQB3.6.1. Utiliza a teoría de Arrhenius para describir ocomportamento químico de ácidos e bases.

§ CMCCT

§ FQB3.6.2. Establece o carácter ácido, básico ou neutro dunhadisolución utilizando a escala de pH.

§ CMCCT

§ b§ f§ h§ g

§ B3.6. Reaccións de especial interese. § B3.7. Realizar experiencias de laboratorio nasque teñan lugar reaccións de síntese,combustión e neutralización, interpretando osfenómenos observados.

§ FQB3.7.1. Deseña e describe o procedemento de realizacióndunha volumetría de neutralización entre un ácido forte e unhabase forte, e interpreta os resultados.

§ CMCCT§ CSIEE

§ FQB3.7.2. Planifica unha experiencia e describe o procedementopara seguir no laboratorio que demostre que nas reaccións decombustión se produce dióxido de carbono mediante a deteccióndeste gas.

§ CMCCT§ CSIEE


§ FQB3.7.3. Realiza algunhas experiencias de laboratorio nas queteñan lugar reaccións de síntese, combustión ou neutralización.

§ CMCCT§ CAA

§ f § B3.6. Reaccións de especial interese. § B3.8. Valorar a importancia das reaccións desíntese, combustión e neutralización enprocesos biolóxicos, en aplicacións cotiás e naindustria, así como a súa repercusión ambiental.

§ FQB3.8.1. Describe as reaccións de síntese industrial doamoníaco e do ácido sulfúrico, así como os usos destassubstancias na industria química.

§ CMCCT

§ FQB3.8.2. Valora a importancia das reaccións de combustión naxeración de electricidade en centrais térmicas, na automoción e narespiración celular.

§ CMCCT§ CSC

§ FQB3.8.3. Describe casos concretos de reaccións deneutralización de importancia biolóxica e industrial.

§ CMCCT


§ f § B4.1. Movemento. Movementosrectilíneo uniforme, rectilíneouniformemente acelerado e circularuniforme.

§ B4.1. Xustificar o carácter relativo domovemento e a necesidade dun sistema dereferencia e de vectores, para o describiradecuadamente, aplicando o anterior árepresentación de distintos tipos dedesprazamento.

§ FQB4.1.1. Representa a traxectoria e os vectores de posición,desprazamento e velocidade en distintos tipos de movemento,utilizando un sistema de referencia.

§ CMCCT


§ B4.2. Distinguir os conceptos de velocidademedia e velocidade instantánea, e xustificar asúa necesidade segundo o tipo de movemento.

§ FQB4.2.1. Clasifica tipos de movementos en función da súatraxectoria e a súa velocidade.

§ CMCCT

§ FQB4.2.2. Xustifica a insuficiencia do valor medio da velocidadenun estudo cualitativo do movemento rectilíneo uniformementeacelerado (MRUA), e razoa o concepto de velocidade instantánea.

§ CMCCT


§ B4.3. Expresar correctamente as relaciónsmatemáticas que existen entre as magnitudesque definen os movementos rectilíneos ecirculares.

§ FQB4.3.1. Deduce as expresións matemáticas que relacionan asvariables nos movementos rectilíneo uniforme (MRU), rectilíneouniformemente acelerado (MRUA) e circular uniforme (MCU), asícomo as relacións entre as magnitudes lineais e angulares.

§ CMCCT

§ f § B4.1. Movemento. Movementosrectilíneo uniforme, rectilíneouniformemente acelerado e circular

§ B4.4. Resolver problemas de movementosrectilíneos e circulares, utilizando unharepresentación esquemática coas magnitudes

§ FQB4.4.1. Resolve problemas de movemento rectilíneo uniforme(MRU), rectilíneo uniformemente acelerado (MRUA) e circularuniforme (MCU), incluíndo movemento de graves, tendo en conta

§ CMCCT


uniforme. vectoriais implicadas, e expresar o resultado nasunidades do Sistema Internacional.

valores positivos e negativos das magnitudes, e expresar oresultado en unidades do Sistema Internacional.

§ FQB4.4.2. Determina tempos e distancias de freada de vehículose xustifica, a partir dos resultados, a importancia de manter adistancia de seguridade na estrada.

§ CMCCT§ CSC

§ FQB4.4.3. Argumenta a existencia do vector aceleración encalquera movemento curvilíneo e calcula o seu valor no caso domovemento circular uniforme.

§ CMCCT


§ B4.5. Elaborar e interpretar gráficas querelacionen as variables do movemento partindode experiencias de laboratorio ou de aplicaciónsvirtuais interactivas e relacionar os resultadosobtidos coas ecuacións matemáticas quevinculan estas variables.

§ FQB4.5.1. Determina o valor da velocidade e a aceleración apartir de gráficas posición-tempo e velocidade-tempo enmovementos rectilíneos.

§ CMCCT

§ FQB4.5.2. Deseña, describe e realiza individualmente ou enequipo experiencias no laboratorio ou empregando aplicaciónsvirtuais interactivas, para determinar a variación da posición e avelocidade dun corpo en función do tempo, e representa einterpreta os resultados obtidos.

§ CMCCT§ CSIEE§ CD§ CCL§ CAA§ CSC

§ f § B4.2. Natureza vectorial das forzas.§ B4.3. Leis de Newton.§ B4.4. Forzas de especial interese:peso, normal, rozamento e centrípeta.

§ B4.6. Recoñecer o papel das forzas comocausa dos cambios na velocidade dos corpos erepresentalas vectorialmente.

§ FQB4.6.1. Identifica as forzas implicadas en fenómenos cotiánsnos que hai cambios na velocidade dun corpo.

§ CMCCT

§ FQB4.6.2. Representa vectorialmente o peso, a forza normal, aforza de rozamento e a forza centrípeta en casos de movementosrectilíneos e circulares.

§ CMCCT

§ f § B4.3. Leis de Newton.§ B4.4. Forzas de especial interese:peso, normal, rozamento e centrípeta.

§ B4.7. Utilizar o principio fundamental dadinámica na resolución de problemas nos queinterveñen varias forzas.

§ FQB4.7.1. Identifica e representa as forzas que actúan sobre uncorpo en movemento nun plano tanto horizontal como inclinado,calculando a forza resultante e a aceleración.

§ CMCCT

§ f § B4.3. Leis de Newton.§ B4.4. Forzas de especial interese:peso, normal, rozamento e centrípeta.

§ B4.8. Aplicar as leis de Newton para ainterpretación de fenómenos cotiáns.

§ FQB4.8.1. Interpreta fenómenos cotiáns en termos das leis deNewton.

§ CMCCT

§ FQB4.8.2. Deduce a primeira lei de Newton como consecuenciado enunciado da segunda lei.

§ CMCCT


§ FQB4.8.3. Representa e interpreta as forzas de acción e reacciónen situacións de interacción entre obxectos.

§ CMCCT

§ f § B4.4. Forzas de especial interese:peso, normal, rozamento e centrípeta.§ B4.5. Lei da gravitación universal.

§ B4.9. Valorar a relevancia histórica e científicaque a lei da gravitación universal supuxo para aunificación das mecánicas terrestre e celeste, einterpretar a súa expresión matemática.

§ FQB4.9.1. Xustifica o motivo polo que as forzas de atraccióngravitatoria só se poñen de manifesto para obxectos moi masivos,comparando os resultados obtidos de aplicar a lei da gravitaciónuniversal ao cálculo de forzas entre distintos pares de obxectos.

§ CMCCT

§ FQB4.9.2. Obtén a expresión da aceleración da gravidade a partirda lei da gravitación universal relacionando as expresiónsmatemáticas do peso dun corpo e a forza de atracción gravitatoria.

§ CMCCT

§ f § B4.5. Lei da gravitación universal. § B4.10. Comprender que a caída libre doscorpos e o movemento orbital son dúasmanifestacións da lei da gravitación universal.

§ FQB4.10.1. Razoa o motivo polo que as forzas gravitatoriasproducen nalgúns casos movementos de caída libre e noutroscasos movementos orbitais.

§ CMCCT

§ f § B4.5. Lei da gravitación universal. § B4.11. Identificar as aplicacións prácticas dossatélites artificiais e a problemática xurdida pololixo espacial que xeran.

§ FQB4.11.1. Describe as aplicacións dos satélites artificiais entelecomunicacións, predición meteorolóxica, posicionamento global,astronomía e cartografía, así como os riscos derivados do lixoespacial que xeran.

§ CMCCT§ CSC

§ f § B4.6. Presión. § B4.12. Recoñecer que o efecto dunha forzanon só depende da súa intensidade, senóntamén da superficie sobre a que actúa.

§ FQB4.12.1. Interpreta fenómenos e aplicacións prácticas nas quese pon de manifesto a relación entre a superficie de aplicacióndunha forza e o efecto resultante.

§ CMCCT

§ FQB4.12.2. Calcula a presión exercida polo peso dun obxectoregular en distintas situacións nas que varía a superficie en que seapoia; compara os resultados e extrae conclusións.

§ CMCCT

§ f § B4.7. Principios da hidrostática.§ B4.8. Física da atmosfera.

§ B4.13. Interpretar fenómenos naturais eaplicacións tecnolóxicas en relación cosprincipios da hidrostática, e resolver problemasaplicando as expresións matemáticas destes.

§ FQB4.13.1. Xustifica razoadamente fenómenos en que se poñade manifesto a relación entre a presión e a profundidade no seo dahidrosfera e a atmosfera.

§ CMCCT

§ FQB4.13.2. Explica o abastecemento de auga potable, o deseñodunha presa e as aplicacións do sifón, utilizando o principiofundamental da hidrostática.

§ CMCCT

§ FQB4.13.3. Resolve problemas relacionados coa presión nointerior dun fluído aplicando o principio fundamental da hidrostática.

§ CMCCT


§ FQB4.13.4. Analiza aplicacións prácticas baseadas no principiode Pascal, como a prensa hidráulica, o elevador, ou a dirección eos freos hidráulicos, aplicando a expresión matemática desteprincipio á resolución de problemas en contextos prácticos.

§ CMCCT

§ FQB4.13.5. Predí a maior ou menor flotabilidade de obxectosutilizando a expresión matemática do principio de Arquímedes, everifícaa experimentalmente nalgún caso.

§ CMCCT

§ b§ f§ g

§ B4.7. Principios da hidrostática.§ B4.8. Física da atmosfera.

§ B4.14. Deseñar e presentar experiencias oudispositivos que ilustren o comportamento dosfluídos e que poñan de manifesto oscoñecementos adquiridos, así como a iniciativae a imaxinación.

§ FQB4.14.1. Comproba experimentalmente ou utilizandoaplicacións virtuais interactivas a relación entre presión hidrostáticae profundidade en fenómenos como o paradoxo hidrostático, otonel de Arquímedes e o principio dos vasos comunicantes.

§ CMCCT§ CD

§ FQB4.14.2. Interpreta o papel da presión atmosférica enexperiencias como o experimento de Torricelli, os hemisferios deMagdeburgo, recipientes invertidos onde non se derrama o contido,etc., inferindo o seu elevado valor.

§ CCEC§ CMCCT

§ FQB4.14.3. Describe o funcionamento básico de barómetros emanómetros, e xustifica a súa utilidade en diversas aplicaciónsprácticas.

§ CMCCT

§ f § B4.8. Física da atmosfera. § B4.15. Aplicar os coñecementos sobre apresión atmosférica á descrición de fenómenosmeteorolóxicos e á interpretación de mapas dotempo, recoñecendo termos e símbolosespecíficos da meteoroloxía.

§ FQB4.15.1. Relaciona os fenómenos atmosféricos do vento e aformación de frontes coa diferenza de presións atmosféricas entredistintas zonas.

§ CMCCT

§ FQB4.15.2. Interpreta os mapas de isóbaras que se amosan noprognóstico do tempo, indicando o significado da simboloxía e osdatos que aparecen nestes.

§ CMCCT

Bloque 5. A enerxía

§ f § B5.1. Enerxías cinética e potencial.Enerxía mecánica. Principio deconservación.§ B5.2. Formas de intercambio deenerxía: traballo e calor.

§ B5.1. Analizar as transformacións entreenerxía cinética e enerxía potencial, aplicando oprincipio de conservación da enerxía mecánicacando se despreza a forza de rozamento, e oprincipio xeral de conservación da enerxíacando existe disipación desta por mor do

§ FQB5.1.1. Resolve problemas de transformacións entre enerxíacinética e potencial gravitatoria, aplicando o principio deconservación da enerxía mecánica.

§ CMCCT

§ FQB5.1.2. Determina a enerxía disipada en forma de calor ensituacións onde diminúe a enerxía mecánica.

§ CMCCT


rozamento.

§ f § B5.2. Formas de intercambio deenerxía: traballo e calor.

§ B5.2. Recoñecer que a calor e o traballo sondúas formas de transferencia de enerxía, eidentificar as situacións en que se producen.

§ FQB5.2.1. Identifica a calor e o traballo como formas deintercambio de enerxía, distinguindo as acepcións coloquiais destestermos do seu significado científico.

§ CMCCT

§ FQB5.2.2. Recoñece en que condicións un sistema intercambiaenerxía en forma de calor ou en forma de traballo.

§ CMCCT

§ f § B5.3. Traballo e potencia. § B5.3. Relacionar os conceptos de traballo epotencia na resolución de problemas,expresando os resultados en unidades doSistema Internacional ou noutras de uso común.

§ FQB5.3.1. Acha o traballo e a potencia asociados a unha forza,incluíndo situacións en que a forza forma un ángulo distinto de ceroco desprazamento, e expresar o resultado nas unidades doSistema Internacional ou noutras de uso común, como a caloría, okWh e o CV.

§ CMCCT

§ f § B5.2. Formas de intercambio deenerxía: traballo e calor.§ B5.4. Efectos da calor sobre oscorpos.

§ B5.4. Relacionar cualitativa ecuantitativamente a calor cos efectos queproduce nos corpos: variación de temperatura,cambios de estado e dilatación.

§ FQB5.4.1. Describe as transformacións que experimenta un corpoao gañar ou perder enerxía, determinar a calor necesaria para quese produza unha variación de temperatura dada e para un cambiode estado, e representar graficamente estas transformacións.

§ CMCCT

§ FQB5.4.2. Calcula a enerxía transferida entre corpos a distintatemperatura e o valor da temperatura final aplicando o concepto deequilibrio térmico.

§ CMCCT

§ FQB5.4.3. Relaciona a variación da lonxitude dun obxecto coavariación da súa temperatura utilizando o coeficiente de dilataciónlineal correspondente.

§ CMCCT

§ FQB5.4.4. Determina experimentalmente calores específicas ecalores latentes de substancias mediante un calorímetro, realizandoos cálculos necesarios a partir dos datos empíricos obtidos.

§ CMCCT§ CAA

§ l§ l§ ñ§ o

§ B5.3. Traballo e potencia.§ B5.5. Máquinas térmicas.

§ B5.5. Valorar a relevancia histórica dasmáquinas térmicas como desencadeadores daRevolución Industrial, así como a súaimportancia actual na industria e no transporte.

§ FQB5.5.1. Explica ou interpreta, mediante ilustracións ou a partirdelas, o fundamento do funcionamento do motor de explosión.

§ CMCCT

§ FQB5.5.2. Realiza un traballo sobre a importancia histórica domotor de explosión e preséntao empregando as TIC.

§ CAA§ CMCCT§ CD


§ CCL§ CSC§ CCEC

§ f § B5.5. Máquinas térmicas. § B5.6. Comprender a limitación que o fenómenoda degradación da enerxía supón para aoptimización dos procesos de obtención deenerxía útil nas máquinas térmicas, e o retotecnolóxico que supón a mellora do rendementodestas para a investigación, a innovación e aempresa.

§ FQB5.6.1. Utiliza o concepto da degradación da enerxía pararelacionar a enerxía absorbida e o traballo realizado por unhamáquina térmica.

§ CMCCT

§ FQB5.6.2. Emprega simulacións virtuais interactivas paradeterminar a degradación da enerxía en diferentes máquinas, eexpón os resultados empregando as TIC.

§ CMCCT§ CD§ CCL

D. Concreción para cada estándar de aprendizaxe avaliable de temporalización, grao mínimo de consecución para superar a materia e procedementos e instrumentos de avaliación.2º ESO



Temporalización

Procedementos e instrumentos avaliación

Grao mínimo de consecución Estándares de aprendizaxe


Primeiro trimestre

▪ Cuestionario onde se lles pide ocoñecemento e a posta en práctica dasdistintas etapas do método científico.

▪ Informe de prácticas.

▪Recoñecer e identificar as características dométodo científico. Elabora táboas, gráficos cosdatos obtidos nas experiencias e as explica.

▪FQB1.1.1. Formula hipóteses para explicar fenómenos cotiáns utilizando teoríase modelos científicos.

▪FQB1.1.2. Rexistra observacións, datos e resultados de maneira organizada erigorosa, e comunícaos oralmente e por escrito, utilizando esquemas,gráficos, táboas e expresións matemáticas.

▪ Cuestionario. ▪ B1.2. Valorar a investigación científica e o seuimpacto na industria e no desenvolvemento dasociedade.

▪ FQB1.2.1. Relaciona a investigación científica coas aplicacións tecnolóxicas navida cotiá.

▪ Cuestionario medida de magnitudes.Sistema Internacional de Unidades.Notación científica.

▪ Erros no informe de laboratorio e no exame▪ Traballo no laboratorio. No informe de

prácticas.

▪ Saber medir magnitudes fundamentais e saberexpresar os resultados co errocorrespondente. E as unidades axeitadas.

▪ FQB1.3.1. Establece relacións entre magnitudes e unidades, utilizandopreferentemente o Sistema Internacional de Unidades e a notación científicapara expresar os resultados correctamente.

▪ FQB1.3.2. Realiza medicións prácticas de magnitudes físicas da vida cotiáempregando o material e instrumentos apropiados, e expresa os resultadoscorrectamente no Sistema Internacional de Unidades.


▪ Traballo no laboratorio.. Informe de prácticas ▪ B1.4. Recoñecer os materiais e instrumentosbásicos presentes no laboratorio de física e dequímica, e describir e respectar as normas deseguridade e de eliminación de residuos paraa protección ambiental.

▪ FQB1.4.1. Identifica material e instrumentos básicos de laboratorio e coñece asúa forma de utilización para a realización de experiencias, respectando asnormas de seguridade e identificando actitudes e medidas de actuaciónpreventivas.

▪ Informe de prácticas. Cuestionario paraextraer información textos axeitados.

▪ Interpretar a información sobre temas científicosde carácter divulgativo que aparece enpublicacións e medios de comunicación.

▪ FQB1.5.1. Selecciona, comprende e interpreta información salientable nun textode divulgación científica, e transmite as conclusións obtidas utilizando alinguaxe oral e escrita con propiedade.

▪ FQB1.5.2. Identifica as principais características ligadas á fiabilidade e áobxectividade do fluxo de información existente en internet e noutros mediosdixitais.

▪ Cuestionario▪ Exame▪ Traballo de investigación

▪ Desenvolver pequenos traballos de investigaciónen que se poña en práctica a aplicación dométodo científico e a utilización das TIC.

▪ FQB1.6.1. Realiza pequenos traballos de investigación sobre algún temaobxecto de estudo aplicando o método científico, e utilizando as TIC para aprocura e a selección de información e presentación de conclusións.

▪ FQB1.6.2. Participa, valora, xestiona e respecta o traballo individual e enequipo.

Bloque 2. A materia

▪ Cuestionario▪ Exame▪ Traballo no laboratorio.. Informe de

prácticas

§ B2.1. Recoñecer as propiedades xeraise as características específicas da materia, e relacionalas coa súa natureza e as súas aplicacións.

§ FQB2.1.1. Distingue entre propiedades xerais e propiedades características da materia, e utiliza estas últimas para a caracterización de substancias.

§ FQB2.1.2. Relaciona propiedades dos materiais do contorno co uso que se fai deles.


▪ Cuestionario▪ Exame § B2.2. Xustificar as propiedades dos

estados de agregación da materia e os seus cambios de estado, a través do modelo cinético-molecular.

§ FQB2.2.1. Xustifica que unha substancia pode presentarse en distintos estados de agregación dependendo das condicións de presión e temperatura en que se ache.

§ FQB2.2.2. Explica as propiedades dos gases, os líquidos e os sólidos.

§ FQB2.2.3. Describe os cambios de estado da materia e aplícaos á interpretación de fenómenos cotiáns.

▪ Cuestionario▪ Exame▪ Traballo no laboratorio. Informe de

prácticas

§ B2.4. Identificar sistemas materiais como substancias puras ou mesturas, e valorar a importancia e as aplicacións de mesturas de especial interese.

§ FQB2.4.1. Distingue e clasifica sistemas materiais de uso cotián en substancias puras e mesturas, e especifica neste último caso se se trata de mesturas homoxéneas, heteroxéneas ou coloides.

§ FQB2.4.2. Identifica o disolvente e o soluto ao analizar a composición de mesturas homoxéneas de especial interese.

§ FQB2.4.3. Realiza experiencias sinxelas de preparación de disolucións, describe o procedemento seguido e o material utilizado, determina a concentración e exprésaa en gramos/litro.


prácticas

§ B2.5. Propor métodos de separación dos compoñentes dunha mestura e aplicalos no laboratorio.

§ FQB2.5.1. Deseña métodos de separación de mesturas segundoas propiedades características das substancias que as compoñen, describe o material de laboratorio adecuado e leva a cabo o


proceso.



Segundo trimestre


prácticas

§ B3.1. Distinguir entre cambios físicos e químicos mediante a realización de experiencias sinxelas que poñan de manifesto se se forman ou non novas substancias.

§ FQB3.1.1. Distingue entre cambios físicos e químicos en acciónsda vida cotiá en función de que haxa ou non formación de novas substancias.

▪ Cuestionario▪ Exame § B3.2. Caracterizar as reaccións

químicas como cambios dunhas substancias noutras.

§ FQB3.2.1. Identifica os reactivos e os produtos de reaccións químicas sinxelas interpretando a representación esquemática dunha reacción química.

Traballo de investigación. § B3.4. Valorar a importancia da industriaquímica na sociedade e a súa influencia no ambiente.

§ FQB3.4.1. Propón medidas e actitudes, a nivel individual e colectivo, para mitigar os problemas ambientais de importancia global.



prácticas

§ B4.1. Recoñecer o papel das forzas como causa dos cambios no estado de movemento e das deformacións.

§ FQB4.1.1. En situacións da vida cotiá, identifica as forzas que interveñen e relaciónaas cos seus correspondentes efectos na deformación ou na alteración do estado de movemento dun corpo.

§ FQB4.1.2. Establece a relación entre o alongamento producido nun resorte e as forzas que produciron eses alongamentos, e describe o material para empregar e o procedemento para a súa


comprobación experimental.


§ FQB4.1.3. Establece a relación entre unha forza e o seu correspondente efecto na deformación ou na alteración do estado de movemento dun corpo.

§ FQB4.1.4. Describe a utilidade do dinamómetro para medir a forza elástica e rexistra os resultados en táboas e representacións gráficas, expresando o resultado experimental en unidades do Sistema Internacional.


prácticas

§ B4.2. Establecer a velocidade dun corpo como a relación entre o espazo percorrido e o tempo investido en percorrelo.

§ FQB4.2.2. Realiza cálculos para resolver problemas cotiáns utilizando o concepto de velocidade media.

▪ Cuestionario▪ Exame § B4.4. Valorar a utilidade das máquinas

simples na transformación dun movemento noutro diferente, e a redución da forza aplicada necesaria.

§ FQB4.4.1. Interpreta o funcionamento de máquinas mecánicas simples considerando a forza e a distancia ao eixe de xiro, e realiza cálculos sinxelos sobre o efecto multiplicador da forza producido por estas máquinas.

▪ Cuestionario▪ Exame § B4.5. Comprender o papel que xoga o

rozamento na vida cotiá.§ FQB4.5.1. Analiza os efectos das forzas de rozamento e a súa influencia no movemento dos seres vivos e os vehículos.

§ f▪ Cuestionario▪ Exame § B4.6. Considerar a forza gravitatoria

como a responsable do peso dos corpos,dos movementos orbitais e dos niveis de agrupación no Universo, e analizar os

§ FQB4.6.1. Relaciona cualitativamente a forza de gravidade que existe entre dous corpos coas súas masas e a distancia que os separa.


factores dos que depende. § FQB4.6.2. Distingue entre masa e peso calculando o valor da aceleración da gravidade a partir da relación entre esas dúas magnitudes.

§ FQB4.6.3. Recoñece que a forza de gravidade mantén os planetas xirando arredor do Sol, e á Lúa arredor do noso planeta, e xustifica o motivo polo que esta atracción non leva á colisión dos dous corpos.

§ f▪ Cuestionario

§ B4.7. Identificar os niveis de agrupaciónentre corpos celestes, desde os cúmulos de galaxias aos sistemas planetarios, e analizar a orde de magnitude das distancias implicadas.

§ FQB4.7.1. Relaciona cuantitativamente a velocidade da luz co tempo que tarda en chegar á Terra desde obxectos celestes afastados e coa distancia á que se atopan eses obxectos, interpretando os valores obtidos.

§ b, § e, § f,

§ g, § h

▪ Informe§ B4.8. Recoñecer os fenómenos da natureza asociados á forza gravitatoria.

§ FQB4.8.1. Realiza un informe, empregando as tecnoloxías da información e da comunicación, a partir de observacións ou da procura guiada de información sobre a forza gravitatoria e os fenómenos asociados a ela.

Bloque 5. Enerxía

§ f▪ Cuestionario▪ Exame § B5.1. Recoñecer que a enerxía é a

capacidade de producir transformacións ou cambios.

§ FQB5.1.1. Argumenta que a enerxía pode transferirse, almacenarse ou disiparse, pero non crearse nin destruírse, utilizando exemplos.


§ FQB5.1.2. Recoñece e define a enerxía como unha magnitude e exprésaa na unidade correspondente do Sistema Internacional.

§ f▪ Cuestionario▪ Exame § B5.2. Identificar os tipos de enerxía

postos de manifesto en fenómenos cotiáns e en experiencias sinxelas realizadas no laboratorio.

§ FQB5.2.1. Relaciona o concepto de enerxía coa capacidade de producir cambios, e identifica os tipos de enerxía que se poñen de manifesto en situacións cotiás, explicando as transformacións dunhas formas noutras.

§ f

§ h

▪ Cuestionario▪ Exame § B5.3. Relacionar os conceptos de

enerxía, calor e temperatura en termos da teoría cinético-molecular, e describir os mecanismos polos que se transfire a enerxía térmica en situacións cotiás.

§ FQB5.3.1. Explica o concepto de temperatura en termos do modelo cinético-molecular, e diferencia entre temperatura, enerxía e calor.

§ FQB5.3.2. Recoñece a existencia dunha escala absoluta de temperatura e relaciona as escalas celsius e kelvin.

§ f

§ h

▪ Cuestionario▪ Exame § B5.4. Interpretar os efectos da enerxía

térmica sobre os corpos en situacións cotiás e en experiencias de laboratorio.

§ FQB5.4.3. Interpreta cualitativamente fenómenos cotiáns e experiencias nos que se poña de manifesto o equilibrio térmico asociándoo coa igualación de temperaturas.

§ f

§ h

§ m

▪ Cuestionario▪ Exame § B5.5. Valorar o papel da enerxía nas

nosas vidas, identificar as fontes, comparar o seu impacto ambiental e recoñecer a importancia do aforro enerxético para un desenvolvemento sustentable.

§ FQB5.5.1. Recoñece, describe e compara as fontes renovables e non renovables de enerxía, analizando con sentido crítico o seu impacto ambiental.


3º de ESO


Temporalización Procedementos e instrumentos avalacioón Grao mínimo de consecución Estándares de aprendizaxe


Primeiro trimestre ▪ Cuestionario onde se lles pide ocoñecemento e a posta en práctica dasdistintas etapas do método científico.

▪ Informe de prácticas.

▪ Recoñecer e identificar as características dométodo científico. Elabora táboas, gráficoscos datos obtidos nas experiencias e asexplica.

▪ FQB1.1.1. Formula hipóteses para explicarfenómenos cotiáns utilizando teorías emodelos científicos.

▪ FQB1.1.2. Rexistra observacións,datos e resultados de maneiraorganizada e rigorosa, ecomunícaos oralmente e porescrito, utilizando esquemas,gráficos, táboas e expresiónsmatemáticas.

▪ Cuestionario. ▪ B1.2. Valorar a investigación científica e o seuimpacto na industria e no desenvolvementoda sociedade.

▪ FQB1.2.1. Relaciona a investigación científicacoas aplicacións tecnolóxicas na vida cotiá.

▪ Cuestionario medida de magnitudes. SistemaInternacional de Unidades. Notacióncientífica.

▪ Erros no informe de laboratorio e no exame▪ Traballo no laboratorio. No informe de prácticas.

▪ Saber medir magnitudes fundamentais e saberexpresar os resultados co errocorrespondente. E as unidades axeitadas.

▪ FQB1.3.1. Establece relacións entre magnitudese unidades, utilizando preferentemente oSistema Internacional de Unidades e anotación científica para expresar osresultados correctamente.

▪ FQB1.3.2. Realiza medicións prácticas demagnitudes físicas da vida cotiá empregandoo material e instrumentos apropiados, eexpresa os resultados correctamente noSistema Internacional de Unidades.


▪ Traballo no laboratorio.. Informe de prácticas ▪ B1.4. Recoñecer os materiais e instrumentosbásicos presentes no laboratorio de física ede química, e describir e respectar as normasde seguridade e de eliminación de residuospara a protección ambiental.

▪ FQB1.4.1. Identifica material e instrumentosbásicos de laboratorio e coñece a súa formade utilización para a realización deexperiencias, respectando as normas deseguridade e identificando actitudes emedidas de actuación preventivas.

▪ Informe de prácticas. Cuestionario paraextraer información textos axeitados.

▪ Interpretar a información sobre temas científicosde carácter divulgativo que aparece enpublicacións e medios de comunicación.

▪ FQB1.5.1. Selecciona, comprende e interpretainformación salientable nun texto dedivulgación científica, e transmite asconclusións obtidas utilizando a linguaxe orale escrita con propiedade.

▪ FQB1.5.2. Identifica as principais característicasligadas á fiabilidade e á obxectividade dofluxo de información existente en internet enoutros medios dixitais.

▪ Cuestionario▪ Exame▪ Traballo de investigación

▪ Desenvolver pequenos traballos deinvestigación en que se poña en práctica aaplicación do método científico e a utilizacióndas TIC.

▪ FQB1.6.1. Realiza pequenos traballos deinvestigación sobre algún tema obxecto deestudo aplicando o método científico, eutilizando as TIC para a procura e a selecciónde información e presentación deconclusións.

▪ FQB1.6.2. Participa, valora, xestiona e respectao traballo individual e en equipo.

Bloque 2. A materia

▪ Cuestionario▪ Exame

▪ Representa o átomo, a partir do número atómicoe o número másico, utilizando o modeloplanetario coñece as partículas subatómicase as súas características.

▪ FQB2.1.1. Representa o átomo, a partir donúmero atómico e o número másico,utilizando o modelo planetario.

▪ FQB2.1.2. Describe as características daspartículas subatómicas básicas e a súalocalización no átomo.

▪ FQB2.1.3. Relaciona a notación co númeroatómico e o número másico, determinando o


número de cada tipo de partículassubatómicas básicas.


▪ Coñece o que son os isótopos e algúns dosseus usos.

▪ FQB2.2.1. Explica en que consiste un isótopo ecomenta aplicacións dos isótoposradioactivos, a problemática dos residuosorixinados e as solucións para a súa xestión.


▪ Coñece a estrutura da Tabla Periódica, ecoñece que cada grupo ten propiedadessimilares, e sabe como formar ións (gruposmáis salientables)

▪ FQB2.3.1. Xustifica a actual ordenación doselementos en grupos e períodos na táboaperiódica.

▪ FQB2.3.2. Relaciona as principais propiedadesde metais, non metais e gases nobres coasúa posición na táboa periódica e coa súatendencia a formar ións, tomando comoreferencia o gas nobre máis próximo.


▪ Describir como se unen os átomos para formarestruturas máis complexas e explicar aspropiedades das agrupacións resultantes.

▪ FQB2.4.1. Explica o proceso de formación dunión a partir do átomo correspondente,utilizando a notación adecuada para a súarepresentación.

▪ FQB2.4.2. Explica como algúns átomos tendena agruparse para formar moléculasinterpretando este feito en substancias deuso frecuente, e calcula as súas masasmoleculares.

▪ Cuestionario▪ Exame▪ Valorar a súa presentación

▪ Diferenciar entre átomos e moléculas, e entreelementos e compostos en substancias deuso frecuente e coñecido.

▪ pFQB2.5.1. Recoñece os átomos e asmoléculas que compoñen substancias de usofrecuente, e clasifícaas en elementos oucompostos, baseándose na súa fórmulaquímica.

▪ FQB2.5.2. Presenta, utilizando as TIC, aspropiedades e aplicacións dalgún elementoou composto químico de especial interese apartir dunha procura guiada de informaciónbibliográfica e dixital.



▪ Formular e nomear compostos binariosseguindo as normas IUPAC.

▪ FQB2.6.1. Utiliza a linguaxe química paranomear e formular compostos binariosseguindo as normas IUPAC.


Segundo trimestre ▪ Cuestionario▪ Exame

▪ Coñece os termos dunha ecuación química ▪ FQB3.1.1. Representa e interpreta unhareacción química a partir da teoría atómico-molecular e a teoría de colisións.

▪ Cuestionario▪ Exame▪ informe de laboratorio

▪ Deducir a lei de conservación da masa erecoñecer reactivos e produtos a través deexperiencias sinxelas no laboratorio ou desimulacións dixitais.

▪ FQB3.2.1. Recoñece os reactivos e os produtosa partir da representación de reacciónsquímicas sinxelas, e comprobaexperimentalmente que se cumpre a lei deconservación da masa.

▪ FQB3.2.2. Realiza os cálculos estequiométricosnecesarios para a verificación da lei deconservación da masa en reaccións químicassinxelas.

▪ Cuestionario▪ Exame▪ Informe de laboratorio

▪ Coñece os factores que inflúen na velocidade dereacción

▪ FQB3.3.1. Propón o desenvolvemento dunexperimento sinxelo que permita comprobar oefecto da concentración dos reactivos navelocidade de formación dos produtos dunhareacción química, e xustifica este efecto entermos da teoría de colisións.

▪ FQB3.3.2. Interpreta situacións cotiás en que atemperatura inflúa significativamente navelocidade da reacción.


▪ Coñece os principais problemas ambientais e osseus causantes. Tamén como tratar deminimizalos ou eliminalos.

▪ FQB3.4.1. Describe o impacto ambiental dodióxido de carbono, os óxidos de xofre, osóxidos de nitróxeno e os CFC e outros gasesde efecto invernadoiro, en relación cosproblemas ambientais de ámbito global.

▪ FQB3.4.2. Defende razoadamente a influenciaque o desenvolvemento da industria químicativo no progreso da sociedade, a partir de


fontes científicas de distinta procedencia.



▪ Coñecer os tipos de cargas eléctricas, o seupapel na constitución da materia e ascaracterísticas das forzas que se manifestanentre elas.

▪ FQB4.1.1. Explica a relación entre as cargaseléctricas e a constitución da materia, easocia a carga eléctrica dos corpos cunexceso ou defecto de electróns.

▪ FQB4.1.2. Relaciona cualitativamente a forzaeléctrica que existe entre dous corpos coasúa carga e a distancia que os separa, eestablece analoxías e diferenzas entre asforzas gravitatoria e eléctrica.


▪ Interpretar fenómenos eléctricos mediante omodelo de carga eléctrica e valorar aimportancia da electricidade na vida cotiá.

▪ FQB4.2.1. Xustifica razoadamente situaciónscotiás nas que se poñan de manifestofenómenos relacionados coa electricidadeestática.


▪ Xustificar cualitativamente fenómenosmagnéticos e valorar a contribución domagnetismo no desenvolvementotecnolóxico.

▪ FQB4.3.1. Recoñece fenómenos magnéticosidentificando o imán como fonte natural domagnetismo, e describe a súa acción sobredistintos tipos de substancias magnéticas.

▪ FQB4.3.2. Constrúe un compás elemental paralocalizar o norte empregando o campomagnético terrestre, e describe oprocedemento seguido para facelo.

▪ Cuestionario▪ Exame▪ Informe de prácticas

▪ B4.4. Comparar os tipos de imáns, analizar oseu comportamento e deducir medianteexperiencias as características das forzasmagnéticas postas de manifesto, así como asúa relación coa corrente eléctrica.

▪ FQB4.4.1. Comproba e establece a relaciónentre o paso de corrente eléctrica e omagnetismo, construíndo un electroimán.

▪ FQB4.4.2. Reproduce os experimentos deOersted e de Faraday no laboratorio oumediante simuladores virtuais, deducindo quea electricidade e o magnetismo son dúasmanifestacións dun mesmo fenómeno.


▪ Informe ▪ Recoñecer as forzas que aparecen na naturezae os fenómenos asociados a elas.

▪ FQB4.5.1. Realiza un informe, empregando asTIC, a partir de observacións ou buscaguiada de información que relacione asforzas que aparecen na natureza e osfenómenos asociados a elas.

Bloque 5. Enerxía

Tercer trimestre ▪ Cuestionario▪ Exame

▪ Identificar e comparar as fontes de enerxíaempregadas na vida diaria, cos seuseconómicos e ambientais.

▪ FQB5.1.1. Compara as principais fontes deenerxía de consumo humano a partir dadistribución xeográfica dos seus recursos eos efectos ambientais.

▪ FQB5.1.2. Analiza o predominio das fontes deenerxía convencionais frontes ás alternativas,e argumenta os motivos polos que estasúltimas aínda non están suficientementeexplotadas.

▪ Cuestionario ▪ Valorar a importancia de realizar un consumoresponsable das fontes enerxéticas.

▪ FQB5.2.1. Interpreta datos comparativos sobre aevolución do consumo de enerxía mundial, epropón medidas que poidan contribuír aoaforro individual e colectivo.


▪ B5.3. Explicar o fenómeno físico da correnteeléctrica e interpretar o significado dasmagnitudes de intensidade de corrente,diferenza de potencial e resistencia, así comoas relacións entre elas.

▪ FQB5.3.1. Explica a corrente eléctrica comocargas en movemento a través dun condutor.

▪ FQB5.3.2. Comprende o significado dasmagnitudes eléctricas de intensidade decorrente, diferenza de potencial e resistencia,e relaciónaas entre si empregando a lei deOhm.

▪ FQB5.3.3. Distingue entre condutores e illantes,e recoñece os principais materiais usadoscomo tales.

▪ Cuestionario ▪ Comprobar os efectos da electricidade e as ▪ FQB5.4.1. Describe o fundamento dunha


▪ Exame▪ Informe práctica construcción circuitos

relacións entre as magnitudes eléctricasmediante o deseño e a construción decircuítos eléctricos e electrónicos sinxelos, nolaboratorio ou mediante aplicacións virtuaisinteractivas.

máquina eléctrica na que a electricidade setransforma en movemento, luz, son, calor,etc., mediante exemplos da vida cotiá, eidentifica os seus elementos principais.

▪ FQB5.4.2. Constrúe circuítos eléctricos condiferentes tipos de conexións entre os seuselementos, deducindo de forma experimentalas consecuencias da conexión de xeradorese receptores en serie ou en paralelo.

▪ FQB5.4.3. Aplica a lei de Ohm a circuítossinxelos para calcular unha das magnitudesinvolucradas a partir das outras dúas, eexpresa o resultado en unidades do SistemaInternacional.

▪ FQB5.4.4. Utiliza aplicacións virtuais interactivaspara simular circuítos e medir as magnitudeseléctricas.

▪ Cuestionario▪ Exame▪ Informe práctica circuitos

▪ Valorar a importancia dos circuítos eléctricos eelectrónicos nas instalacións eléctricas einstrumentos de uso cotián, describir a súafunción básica e identificar os seuscompoñentes.

▪ FQB5.5.1. Asocia os elementos principais queforman a instalación eléctrica típica dunhavivenda cos compoñentes básicos duncircuíto eléctrico.

▪ FQB5.5.2. Comprende o significado dossímbolos e das abreviaturas que aparecennas etiquetas de dispositivos eléctricos.

▪ FQB5.5.3. Identifica e representa oscompoñentes máis habituais nun circuítoeléctrico (condutores, xeradores, receptores eelementos de control) e describe a súacorrespondente función.

▪ FQB5.5.4. Recoñece os compoñenteselectrónicos básicos e describe as súasaplicacións prácticas e a repercusión da


miniaturización do microchip no tamaño e noprezo dos dispositivos.


▪ B5.6. Describir a forma en que se xera aelectricidade nos distintos tipos de centraiseléctricas, así como o seu transporte aoslugares de consumo.

▪ FQB5.6.1. Describe o proceso polo que distintasfontes de enerxía se transforman en enerxíaeléctrica nas centrais eléctricas, así como osmétodos de transporte e almacenaxe desta.

4º de ESO


Obxectivos etemporalización

Procedementos e instrumentos de avaliación Grao mínimo de consecución Estándares de aprendizaxe

1º trimestre Bloque 1. A actividade científica

§ a§ f§ h§ l§ ñ

▪Cuestionario▪Exame§

§ B1.1. Recoñecer que a investigación en ciencia éun labor colectivo e interdisciplinario en constanteevolución e influído polo contexto económico epolítico.

§ FQB1.1.1. Describe feitos históricos relevantes nos que foi definitiva acolaboración de científicos/as de diferentes áreas de coñecemento.

§ FQB1.1.2. Argumenta con espírito crítico o grao de rigor científico dun artigo oudunha noticia, analizando o método de traballo e identificando as característicasdo traballo científico.

§ FQB1.2.1. Distingue entre hipóteses, leis e teorías, e explica os procesos quecorroboran unha hipótese e a dotan de valor científico.

f§

▪Cuestionario▪Exame▪ Informe de prácticas

§ B1.3. Comprobar a necesidade de usar vectorespara a definición de determinadas magnitudes.

§ FQB1.3.1. Identifica unha determinada magnitude como escalar ou vectorial edescribe os elementos que definen esta última.

§ B1.5. Xustificar que non é posible realizarmedidas sen cometer erros, e distinguir entre erroabsoluto e relativo.

§ FQB1.4.1. Comproba a homoxeneidade dunha fórmula aplicando a ecuación dedimensións aos dous membros.

§ FQB1.5.1. Calcula e interpreta o erro absoluto e o erro relativo dunha medidacoñecido o valor real.

§ B1.6. Expresar o valor dunha medida usando oredondeo e o número de cifras significativascorrectas.

§ FQB1.6.1. Calcula e expresa correctamente o valor da medida, partindo dunconxunto de valores resultantes da medida dunha mesma magnitude, utilizandoas cifras significativas adecuadas.

§ B1.7. Realizar e interpretar representacións § FQB1.7.1. Representa graficamente os resultados obtidos da medida de dúas


gráficas de procesos físicos ou químicos, a partirde táboas de datos e das leis ou os principiosinvolucrados.

magnitudes relacionadas inferindo, de ser o caso, se se trata dunha relaciónlineal, cuadrática ou de proporcionalidade inversa, e deducindo a fórmula.

§ b, §e, § f, § g§ h, §l, §ñ, § o

▪Proxecto investigación § B1.8. Elaborar e defender un proxecto deinvestigación, aplicando as TIC.

§ FQB1.8.1. Elabora e defende un proxecto de investigación sobre un tema deinterese científico, empregando as TIC.

§ a, § f,§ g§ b§ c§ d§ e

Información investigación § B1.9. Realizar en equipo tarefas propias dainvestigación científica.

§ FQB1.9.1. Realiza de xeito cooperativo ou colaborativo algunhas tarefaspropias da investigación científica: procura de información, prácticas delaboratorio ou pequenos proxectos de investigación.

§ FQB1.9.2. Realiza de xeito cooperativo ou colaborativo algunhas tarefaspropias da investigación científica utilizando as TIC.

Bloque 2. A materia

§ f§ l§ f

▪Cuestionario▪Exame

§ B2.2. Relacionar as propiedades dun elementocoa súa posición na táboa periódica e a súaconfiguración electrónica.

§ FQB2.1.1. Compara os modelos atómicos propostos ao longo da historia parainterpretar a natureza íntima da materia, interpretando as evidencias que fixeronnecesaria a evolución destes.

§ FQB2.1.2. Utiliza as TIC ou aplicacións interactivas para visualizar arepresentación da estrutura da materia nos diferentes modelos atómicos.

§ FQB2.2.1. Establece a configuración electrónica dos elementos representativosa partir do seu número atómico para deducir a súa posición na táboa periódica,os seus electróns de valencia e o seu comportamento químico.

§ FQB2.2.2. Distingue entre metais, non metais, semimetais e gases nobres, exustifica esta clasificación en función da súa configuración electrónica.

§ f ▪Cuestionario▪Exame▪ Informe de laboratorio

§ B2.3. Agrupar por familias os elementosrepresentativos e os elementos de transiciónsegundo as recomendacións da IUPAC.

§ FQB2.3.1. Escribe o nome e o símbolo dos elementos químicos, e sitúaos natáboa periódica.

§ B2.4. Interpretar os tipos de enlace químico apartir da configuración electrónica dos elementosimplicados e a súa posición na táboa periódica.

§ FQB2.4.1. Utiliza a regra do octeto e diagramas de Lewis para predicir aestrutura e a fórmula dos compostos iónicos e covalentes.

§ FQB2.4.2. Interpreta a información que ofrecen os subíndices da fórmula duncomposto segundo se trate de moléculas ou redes cristalinas.


§ B2.5. Xustificar as propiedades dunha substanciaa partir da natureza do seu enlace químico.

§ FQB2.5.1. Explica as propiedades de substancias covalentes, iónicas emetálicas en función das interaccións entre os seus átomos ou as moléculas.

§ FQB2.5.2. Explica a natureza do enlace metálico utilizando a teoría doselectróns libres, e relaciónaa coas propiedades características dos metais.

§ FQB2.5.3. Deseña e realiza ensaios de laboratorio que permitan deducir o tipode enlace presente nunha substancia descoñecida.

§ f ▪ Cuestionario▪ Exame

§ B2.6. Nomear e formular compostos inorgánicosternarios segundo as normas da IUPAC.

§ FQB2.6.1. Nomea e formula compostos inorgánicos ternarios, seguindo asnormas da IUPAC.

§ B2.8. Establecer as razóns da singularidade docarbono e valorar a súa importancia naconstitución dun elevado número de compostosnaturais e sintéticos.

§ FQB2.8.1. Explica os motivos polos que o carbono é o elemento que formamaior número de compostos.

§ FQB2.8.2. Analiza as formas alotrópicas do carbono, relacionando a estruturacoas propiedades.

§ f ▪Cuestionario▪Exame

§ B2.9. Identificar e representar hidrocarburossinxelos mediante distintas fórmulas, relacionalascon modelos moleculares físicos ou xerados porcomputador, e coñecer algunhas aplicacións deespecial interese.

§ FQB2.9.1. Identifica e representa hidrocarburos sinxelos mediante a súafórmula molecular, semidesenvolvida e desenvolvida.

§ FQB2.9.2. Deduce, a partir de modelos moleculares, as fórmulas usadas narepresentación de hidrocarburos.

§ FQB2.9.3. Describe as aplicacións de hidrocarburos sinxelos de especialinterese.

§ B2.10. Recoñecer os grupos funcionaispresentes en moléculas de especial interese.

§ FQB2.10.1. Recoñece o grupo funcional e a familia orgánica a partir da fórmulade alcohois, aldehidos, cetonas, ácidos carboxílicos, ésteres e aminas.



§ B3.1. Explicar o mecanismo dunha reacciónquímica e deducir a lei de conservación da masa apartir do concepto da reorganización atómica queten lugar.

§ FQB3.1.1. Interpreta reaccións químicas sinxelas utilizando a teoría decolisións, e deduce a lei de conservación da masa.

§ f § FQB3.2.1. Predí o efecto que sobre a velocidade de reacción teñen aconcentración dos reactivos, a temperatura, o grao de división dos reactivos


sólidos e os catalizadores.

§ FQB3.2.2. Analiza o efecto dos factores que afectan a velocidade dunhareacción química, sexa a través de experiencias de laboratorio ou medianteaplicacións virtuais interactivas nas que a manipulación das variables permitaextraer conclusións.

§ f § FQB3.3.1. Determina o carácter endotérmico ou exotérmico dunha reacciónquímica analizando o signo da calor de reacción asociada.


§ B3.4. Recoñecer a cantidade de substancia comomagnitude fundamental e o mol como a súaunidade no Sistema Internacional de Unidades.

§ FQB3.4.1. Realiza cálculos que relacionen a cantidade de substancia, a masaatómica ou molecular e a constante do número de Avogadro.

§ f § B3.5. Realizar cálculos estequiométricos conreactivos puros supondo un rendemento completoda reacción, partindo do axuste da ecuaciónquímica correspondente.

§ FQB3.5.1. Interpreta os coeficientes dunha ecuación química en termos departículas e moles e, no caso de reaccións entre gases, en termos de volumes.

§ FQB3.5.2. Resolve problemas, realizando cálculos estequiométricos, conreactivos puros e supondo un rendemento completo da reacción, tanto se osreactivos están en estado sólido como se están en disolución.

§ f § B3.6. Identificar ácidos e bases, coñecer o seucomportamento químico e medir a súa fortalezautilizando indicadores e o pHmetro dixital.

§ FQB3.6.1. Utiliza a teoría de Arrhenius para describir o comportamento químicode ácidos e bases.

§ FQB3.6.2. Establece o carácter ácido, básico ou neutro dunha disoluciónutilizando a escala de pH.

§ b§ f§ h§ g

▪ Informe de prácticas § B3.7. Realizar experiencias de laboratorio nasque teñan lugar reaccións de síntese, combustióne neutralización, interpretando os fenómenosobservados.

§ FQB3.7.1. Deseña e describe o procedemento de realización dunha volumetríade neutralización entre un ácido forte e unha base forte, e interpreta osresultados.

§ FQB3.7.2. Planifica unha experiencia e describe o procedemento para seguir nolaboratorio que demostre que nas reaccións de combustión se produce dióxidode carbono mediante a detección deste gas.

§ FQB3.7.3. Realiza algunhas experiencias de laboratorio nas que teñan lugarreaccións de síntese, combustión ou neutralización.


§ f § B3.8. Valorar a importancia das reaccións desíntese, combustión e neutralización en procesosbiolóxicos, en aplicacións cotiás e na industria, asícomo a súa repercusión ambiental.

§ FQB3.8.1. Describe as reaccións de síntese industrial do amoníaco e do ácidosulfúrico, así como os usos destas substancias na industria química.

§ FQB3.8.2. Valora a importancia das reaccións de combustión na xeración deelectricidade en centrais térmicas, na automoción e na respiración celular.

§ FQB3.8.3. Describe casos concretos de reaccións de neutralización deimportancia biolóxica e industrial.

2º Trimestre Bloque 4. O movemento e as forzas


§ B4.1. Xustificar o carácter relativo do movementoe a necesidade dun sistema de referencia e devectores, para o describir adecuadamente,aplicando o anterior á representación de distintostipos de desprazamento.

§ FQB4.1.1. Representa a traxectoria e os vectores de posición, desprazamentoe velocidade en distintos tipos de movemento, utilizando un sistema dereferencia.

§ f § B4.2. Distinguir os conceptos de velocidademedia e velocidade instantánea, e xustificar a súanecesidade segundo o tipo de movemento.

§ FQB4.2.1. Clasifica tipos de movementos en función da súa traxectoria e a súavelocidade.

§ FQB4.2.2. Xustifica a insuficiencia do valor medio da velocidade nun estudocualitativo do movemento rectilíneo uniformemente acelerado (MRUA), e razoa oconcepto de velocidade instantánea.

§ f § FQB4.3.1. Deduce as expresións matemáticas que relacionan as variables nosmovementos rectilíneo uniforme (MRU), rectilíneo uniformemente acelerado(MRUA) e circular uniforme (MCU), así como as relacións entre as magnitudeslineais e angulares.


§ B4.4. Resolver problemas de movementosrectilíneos

§ FQB4.4.1. Resolve problemas de movemento rectilíneo uniforme (MRU),rectilíneo uniformemente acelerado (MRUA) e circular uniforme (MCU), incluíndomovemento de graves, tendo en conta valores positivos e negativos dasmagnitudes, e expresar o resultado en unidades do Sistema Internacional.

§ FQB4.4.2. Determina tempos e distancias de freada de vehículos e xustifica, apartir dos resultados, a importancia de manter a distancia de seguridade naestrada.

§ FQB4.4.3. Argumenta a existencia do vector aceleración en calquera


movemento curvilíneo e calcula o seu valor no caso do movemento circularuniforme.

§ f § B4.5. Elaborar e interpretar gráficas querelacionen as variables do movemento partindo deexperiencias de laboratorio ou de aplicaciónsvirtuais interactivas e relacionar os resultadosobtidos coas ecuacións matemáticas que vinculanestas variables.

§ FQB4.5.1. Determina o valor da velocidade e a aceleración a partir de gráficasposición-tempo e velocidade-tempo en movementos rectilíneos.

§ FQB4.5.2. Deseña, describe e realiza individualmente ou en equipoexperiencias no laboratorio ou empregando aplicacións virtuais interactivas, paradeterminar a variación da posición e a velocidade dun corpo en función do tempo,e representa e interpreta os resultados obtidos.


§ B4.6. Recoñecer o papel das forzas como causados cambios na velocidade dos corpos erepresentalas vectorialmente.

§ FQB4.6.1. Identifica as forzas implicadas en fenómenos cotiáns nos que haicambios na velocidade dun corpo.

§ FQB4.6.2. Representa vectorialmente o peso, a forza normal, a forza derozamento e a forza centrípeta en casos de movementos rectilíneos e circulares.

§ f § B4.7. Utilizar o principio fundamental da dinámicana resolución de problemas nos que interveñenvarias forzas.

§ FQB4.7.1. Identifica e representa as forzas que actúan sobre un corpo enmovemento nun plano tanto horizontal como inclinado, calculando a forzaresultante e a aceleración.

§ f § B4.8. Aplicar as leis de Newton para ainterpretación de fenómenos cotiáns.

§ FQB4.8.1. Interpreta fenómenos cotiáns en termos das leis de Newton.

§ FQB4.8.2. Deduce a primeira lei de Newton como consecuencia do enunciadoda segunda lei.

§ FQB4.8.3. Representa e interpreta as forzas de acción e reacción en situaciónsde interacción entre obxectos.


§ B4.9. Valorar a relevancia histórica e científicaque a lei da gravitación universal supuxo para aunificación das mecánicas terrestre e celeste, einterpretar a súa expresión matemática.

§ FQB4.9.1. Xustifica o motivo polo que as forzas de atracción gravitatoria só sepoñen de manifesto para obxectos moi masivos, comparando os resultadosobtidos de aplicar a lei da gravitación universal ao cálculo de forzas entredistintos pares de obxectos.

§ FQB4.9.2. Obtén a expresión da aceleración da gravidade a partir da lei dagravitación universal relacionando as expresións matemáticas do peso dun corpoe a forza de atracción gravitatoria.

§ f § B4.10. Comprender que a caída libre dos corpos § FQB4.10.1. Razoa o motivo polo que as forzas gravitatorias producen nalgúns


e o movemento orbital son dúas manifestacións dalei da gravitación universal.

casos movementos de caída libre e noutros casos movementos orbitais.

§ f § B4.11. Identificar as aplicacións prácticas dossatélites artificiais e a problemática xurdida pololixo espacial que xeran.

§ FQB4.11.1. Describe as aplicacións dos satélites artificiais entelecomunicacións, predición meteorolóxica, posicionamento global, astronomía ecartografía, así como os riscos derivados do lixo espacial que xeran.

Terceirotrimestre

▪Cuestionario▪Exame▪ Informe de prácticas

§ B4.12. Recoñecer que o efecto dunha forza nonsó depende da súa intensidade, senón tamén dasuperficie sobre a que actúa.

§ FQB4.12.1. Interpreta fenómenos e aplicacións prácticas nas que se pon demanifesto a relación entre a superficie de aplicación dunha forza e o efectoresultante.

§ FQB4.12.2. Calcula a presión exercida polo peso dun obxecto regular endistintas situacións nas que varía a superficie en que se apoia; compara osresultados e extrae conclusións.

§ f § B4.13. Interpretar fenómenos naturais eaplicacións tecnolóxicas en relación cos principiosda hidrostática, e resolver problemas aplicando asexpresións matemáticas destes.

§ FQB4.13.1. Xustifica razoadamente fenómenos en que se poña de manifesto arelación entre a presión e a profundidade no seo da hidrosfera e a atmosfera.

§ FQB4.13.2. Explica o abastecemento de auga potable, o deseño dunha presa eas aplicacións do sifón, utilizando o principio fundamental da hidrostática.

§ FQB4.13.3. Resolve problemas relacionados coa presión no interior dun fluídoaplicando o principio fundamental da hidrostática.

§ FQB4.13.4. Analiza aplicacións prácticas baseadas no principio de Pascal,como a prensa hidráulica, o elevador, ou a dirección e os freos hidráulicos,aplicando a expresión matemática deste principio á resolución de problemas encontextos prácticos.

§ FQB4.13.5. Predí a maior ou menor flotabilidade de obxectos utilizando aexpresión matemática do principio de Arquímedes, e verifícaa experimentalmentenalgún caso.

§ b§ f§ g

▪Cuestionario▪Exame▪ informe de prácticas

§ B4.14. Deseñar e presentar experiencias oudispositivos que ilustren o comportamento dosfluídos e que poñan de manifesto oscoñecementos adquiridos, así como a iniciativa e aimaxinación.

§ FQB4.14.1. Comproba experimentalmente ou utilizando aplicacións virtuaisinteractivas a relación entre presión hidrostática e profundidade en fenómenoscomo o paradoxo hidrostático, o tonel de Arquímedes e o principio dos vasoscomunicantes.

§ FQB4.14.2. Interpreta o papel da presión atmosférica en experiencias como o


experimento de Torricelli, os hemisferios de Magdeburgo, recipientes invertidosonde non se derrama o contido, etc., inferindo o seu elevado valor.

§ FQB4.14.3. Describe o funcionamento básico de barómetros e manómetros, exustifica a súa utilidade en diversas aplicacións prácticas.

§ f § B4.15. Aplicar os coñecementos sobre a presiónatmosférica á descrición de fenómenosmeteorolóxicos e á interpretación de mapas dotempo, recoñecendo termos e símbolosespecíficos da meteoroloxía.

§ FQB4.15.1. Relaciona os fenómenos atmosféricos do vento e a formación defrontes coa diferenza de presións atmosféricas entre distintas zonas.

§ FQB4.15.2. Interpreta os mapas de isóbaras que se amosan no prognóstico dotempo, indicando o significado da simboloxía e os datos que aparecen nestes.

Bloque 5. A enerxía


§ B5.1. Analizar as transformacións entre enerxíacinética e enerxía potencial, aplicando o principiode conservación da enerxía mecánica cando sedespreza a forza de rozamento, e o principio xeralde conservación da enerxía cando existedisipación desta por mor do rozamento.

§ FQB5.1.1. Resolve problemas de transformacións entre enerxía cinética epotencial gravitatoria, aplicando o principio de conservación da enerxía mecánica.

§ FQB5.1.2. Determina a enerxía disipada en forma de calor en situacións ondediminúe a enerxía mecánica.

§ f § B5.2. Recoñecer que a calor e o traballo sondúas formas de transferencia de enerxía, eidentificar as situacións en que se producen.

§ FQB5.2.1. Identifica a calor e o traballo como formas de intercambio de enerxía,distinguindo as acepcións coloquiais destes termos do seu significado científico.

§ FQB5.2.2. Recoñece en que condicións un sistema intercambia enerxía enforma de calor ou en forma de traballo.


§ B5.3. Relacionar os conceptos de traballo epotencia na resolución de problemas, expresandoos resultados en unidades do SistemaInternacional ou noutras de uso común.

§ FQB5.3.1. Acha o traballo e a potencia asociados a unha forza, incluíndosituacións en que a forza forma un ángulo distinto de cero co desprazamento, eexpresar o resultado nas unidades do Sistema Internacional ou noutras de usocomún, como a caloría, o kWh e o CV.

§ f § B5.4. Relacionar cualitativa e cuantitativamente acalor cos efectos que produce nos corpos:variación de temperatura, cambios de estado edilatación.

§ FQB5.4.1. Describe as transformacións que experimenta un corpo ao gañar ouperder enerxía, determinar a calor necesaria para que se produza unha variaciónde temperatura dada e para un cambio de estado, e representar graficamenteestas transformacións.

§ FQB5.4.2. Calcula a enerxía transferida entre corpos a distinta temperatura e ovalor da temperatura final aplicando o concepto de equilibrio térmico.


§ FQB5.4.3. Relaciona a variación da lonxitude dun obxecto coa variación da súatemperatura utilizando o coeficiente de dilatación lineal correspondente.

§ FQB5.4.4. Determina experimentalmente calores específicas e calores latentesde substancias mediante un calorímetro, realizando os cálculos necesarios apartir dos datos empíricos obtidos.

§ l§ l§ ñ§ o

▪Cuestionario▪Exame

§ B5.5. Valorar a relevancia histórica das máquinastérmicas como desencadeadores da RevoluciónIndustrial, así como a súa importancia actual naindustria e no transporte.

§ FQB5.5.1. Explica ou interpreta, mediante ilustracións ou a partir delas, ofundamento do funcionamento do motor de explosión.

§ FQB5.5.2. Realiza un traballo sobre a importancia histórica do motor deexplosión e preséntao empregando as TIC.

§ f § FQB5.6.1. Utiliza o concepto da degradación da enerxía para relacionar aenerxía absorbida e o traballo realizado por unha máquina térmica.

§ FQB5.6.2. Emprega simulacións virtuais interactivas para determinar adegradación da enerxía en diferentes máquinas, e expón os resultadosempregando as TIC.

F. METODOLOXÍA E MATERIAIS CURRICULARES NA ESO

Realizarase unha metodoloxía activa, práctica e constructivista, que desenvolva no alumno a capacidade de aprender e que esteabaseada nos principios dinámicos da aprendizaxe.

Para elo, é de gran importancia ter en conta que a aprendizaxe adquirida polo alumno só será duradeira e mellor aproveitada se seconstrúe a partir dos coñecementos previos que posúe.

Unha avaliación inicial ao comezo do curso e a discusión aberta e ordenada sobre cuestións relacionadas con cada tema de estudo


pode ser útil para que os alumnos/as expliciten os coñecementos previos que posúen.Ao longo do curso a estratexia de actuación nas aulas será, en liñas xerais:• Empezar por unha pequena exposición, por parte do profesor, dos contidos a traballar e orientacións sobre as actividades que se

van realizar. Procurarase que a exposición sexa aberta de forma que os alumnos participen aportando as ideas que posúan sobre o tema atratar.

• Realizar actividades de maneira individual ou en pequenos grupos nas que se podan poñer de manifesto os coñecementos previosdo alumnado e/ou sirvan de repaso de coñecementos nos

que se van apoiar os novos. Posta en común.• Proposta de novas actividades para afondar no tema e nova posta en común.• Observación das dificultades do alumnado cando estes realicen actividades na clase, neses momentos pode aproveitarse para estar

en contacto directo con eles e poder dar unha dedicación persoal aos problemas e dificultades que lles poidan xurdir.• Sempre que se poda faranse simulacións e actividades de páxinas web para a mellor comprensión dos temas, así como

elaboraranse e poñeranse en común traballos relacionados coas unidades a estudar, ás veces efectuados sobre ó exposto en diversaspáxinas web ou blogues relacionados coa materia e que tamén poden ser publicadas.

No caso de deseño e realización de experimentos no laboratorio a secuencia pode ser:• Proposta de situación-problema.• Formulación de hipóteses en pequenos grupos e posterior posta en común.• Deseño do experimento que verifique/mostre/analice, etc. o que se pretende, en pequenos grupos e posta en común.• Montaxe e realización do experimento.• Estudo dos resultados e elaboración do correspondente informe.Coa metodoloxía utilizada pretenderase conseguir no alumnado:- Fomentar a participación, a reflexión, tanto individual como grupal.- Operar non só sobre o concreto senón tamén sobre conceptos, ideas.- Fomentar a formulación de hipóteses.- Buscar, seleccionar e tratar a información. Fomentar a confrontación clara e respectuosa dela.- Insistir na ordenación das ideas, comparación, xerarquización.- Elaborar percorridos ordenados, lóxicos desde a formulación de hipóteses á comprobación dos resultados.- Expresar correcta, clara e ordenadamente os resultados.- Comprobar noutros contextos diferentes aos utilizados para o traballo.- Relacionar os saberes aprendidos nas distintas materias.Entre os materiais didácticos utilizados destacan:


- Apuntamentos teóricos realizados polo profesor, baseados nos obtidos da páxina web Fisquiweb, elaborados por Luis IgnacioGarcía González, baixo unha licencia Creative Commons e os de A.J. Rodas e R. Glez. Farfán

- Aula virtual onde colgaranse diversos exercicios para o alumnado, vídeos, animacións interesantes, exames vellos, exerciciosresoltos e todo o que profesor encontre útil cara obter unha mellor aprendizaxe

- Libros de texto de distintas editoriais para consulta do profesor e dos alumnos (en 2º material edixgal disponible)- Material impreso elaborado polo profesorado como: boletíns de pendentes, actividades de reforzo ou ampliación, ...- Medios audiovisuais: fotos, vídeos …- Medios informáticos: ordenador, calculadoras,...- O laboratorio e os materiais necesarios para o desenvolvemento das prácticas.

F.1 CAMBIOS METODOLÓXICOS NOS DIFERENTES POSIBLES ESCENARIOS

Este ano por mor da pandemia establécense diferentes escenarios con diferentes metodoloxías para o seguimento do proceso de aprendizaxedende a casa. Os escenarios contemplados por parte do departamento son:

ESCENARIO 1 Todo o alumno asiste aaula

A metodoloxía será activa e participativa para facilitar a aprendizaxe individual e colectiva así como para favorecer aadquisición de competencias básicas, especialmente a relacionada co coñecemento e a interacción co mundo físico.Tratarase de incrementar a competencia dixital do alumnado. Empregaranse diversas estratexias metodolóxicas parafacilitar un proceso de ensino máis axeitado para todo o alumnado

● Exposición por parte do profesor dos contidos da unidade.● Emprego de apoio de material dixital e emprego das aulas virtuais como taboerio de dito material.● Exposición por parte do alumnado dos traballos desenvolvidos mediante o uso de diferentes contidos dixitais.● Utilización das TIC para a elaboración de traballos● Realización de diferentes traballos e actividades para avaliación da actividade diaria


ESCENARIO 2

Parte do alumnado asiste a aula

Creación de axendas de traballo vinculadas os cursos no aula virtual. Nesas axendas de traballo o profesor:

● Escribirá os contidos explicados facendo mención aos documentos empregados para dita explicación. Tamén secolgarán as actividades realizadas

● Se o profesor o considera conveniente nesas axendas farase unha ligazón ás gravacións da clase

ESCENARIO 3

Ensinanza telemática atodo o alumnado

O O proceso de ensino realizarase por unha ou varias das seguintes canles:

● Mediante a realización de vídeoconferencias en directo. Os alumnos poderanse dividir en grupos para un maioraproveitamento das explicacións.

● Aparte das videoconferencias en directo, parte das clases,poderanse grabar ou empregar algún video seleccionadona rede. Estes vídeos se irán colgando nas axendas da aula virtual .

● Ademais neste periodo, como abundaremos máis adiante, a realización de actividades e a os procesos deavaliación será maioritariamente telemática

G. CRITERIOS SOBRE A AVALIACIÓN, CUALIFICACIÓN E PROMOCIÓN DO ALUMNADO.

Xa que a avaliación está integrada no proceso de ensinanza-aprendizaxe desenvolverase dunha forma continuada, valorando aprogresión do alumnado e rectificando ou variando o desenvolvemento das unidades didácticas en caso necesario. Tamén se realizará unhaavaliación inicial para comprobar as competencias adquiridas en cursos anteriores.

As principais normas básicas a seguir na avaliación da materia de física e química da ESO son as que a continuación se sinalan:– Realizaranse en cada trimestre ao menos dúas probas escritas que se basearán nos criterios de avaliación das unidades avaliadas.– A primeira proba abarcará a materia tratada ata ese momento. As seguintes probas poderán incluír contidos das probas anteriores.– En cada proba figurará a puntuación que se lle vai dar a cada pregunta. Tratárase de incluír todos os estándares de aprendizaxe

recollidos na programación para cada exame do tema.


– Na cualificación global nun trimestre teranse en conta os seguintes elementos:- A cualificación numérica obtida da media dos exames de avaliación- A realización de actividades establecidas como cuestionarios e informes de laboratorio, que poderán incluír actividades de ampliación

ou reforzo, servirán para valorar a participación no desenvolvemento das clases (máis preguntas feitas, máis respostas correctas para oscuestionarios), o esforzo e traballo na clase e na casa, así como a actitude do alumno na aula.

- Se é posible, a lectura comprensiva dun capítulo dun libro científico de divulgación ou de un post dun blogue de divulgación científicoe a súa posterior exposición ao resto da clase (en 3º) e a lectura e exposición dun post dun blogue de divulgación científica e, se é posible, aelaboración e exposición dun post que publicarase na páxina web do club de ciencia sobre un dos temas relacionados coa materia en 4º.

– A obtención da cualificación da avaliación realizarase de acordo co establecido no seguinte esquema:

60% cualificación nos exames,40% cualificación nos cuestionarios, informes de laboratorio e traballos e exposiciónsNesta cualificación estará incluída, á súa vez, a consecución das diferentes competencias.– O alumno deberá ver o exame corrixido e puntuado. Nos casos que se consideren necesarios, os alumnos poderán levarse os

exames a casa ou traerllos asinados polos seus pais.– Non presentarse a un exame inxustificadamente é motivo de suspenso no bloque avaliado. Sen embargo, no caso de non poder

asistir por un motivo xustificado, o profesor poderá establecer outra data para facelo, ou determinar unha cualificación en función dos datosque ten do alumno ata ese momento.

Recuperacións ao longo do curso:En cada trimestre, todos aqueles alumnos que non teñan aprobada a avaliación poderán realizar un exame de recuperación da materia

correspondente a ese trimestre. Este exame realizarase ao finalizar cada avaliación.

Cualificación final de xuño:Ao final do curso farase unha media aritmética das cualificacións correspondentes ás tres avaliacións, se o resultado non é igual ou

superior ao 5, poderán realizar un exame final de recuperación, en xuño, da/s avaliación/s que estean suspensas. Se non se aproban todas asavaliacións suspensas, o alumno terá que presentarse a proba extraordinaria de setembro.

Proba extraordinaria de setembroNo caso de non acadar en xuño unha cualificación igual ou superior ao 5, os alumnos deberán facer unha proba extraordinaria en


setembro, na que deberán examinarse de toda a materia, independentemente de que durante o curso tivera algunha avaliación aprobada.Nesta proba escrita recolleranse os estándares que aparecen na programación.Para acadar unha avaliación positiva, o alumno deberá obter nela unha cualificación igual ou superior a 5.

Alumnos coa materia pendente de cursos anterioresNo caso de que en 4º da ESO algún alumno teña pendente a materia de 2º e/ou 3º, se o alumno cursa a materia en 4º, bastará con

que aprobe a parte de Química de 4º (1º trimestre) para recuperala. En caso de que isto non suceda, farase ao alumno unha proba, baseadanos contidos mínimos a acadar no 2º ou 3º curso.

Se o alumno non cursa a materia en 4º, o alumno terá que realizar un caderno de actividades, baseadas nos contidos mínimos docurso a recuperar e entregalo nunha data que se comunicará ao principio de curso, co caderno.

Os alumnos de 3º co materia pendente de 2º se cursan 3º da ESO recuperarán a materia de 2º aprobando a primeira avaliación de 3º.En caso de que isto non suceda, farase ao alumno unha proba, baseada nos contidos mínimos a acadar no 2º curso.

Se o alumno coa materia pendente cursa un PMAR bastará que aprobe a parte de química deste para aprobar a materia. En caso deque isto non suceda, farase ao alumno unha proba, baseada nos contidos mínimos a acadar no 2º curso.

G.1 CAMBIOS METODOLÓXICOS NOS DIFERENTES POSIBLES ESCENARIOS

PROCEDEMENTOINSTRUMENTOS AVALIACIÓN

NA AULA TELEMÁTICOS

ACTIVIDADE DIARIA

40%

Como instrumentos avaliatorios se empregarán algunha das seguintes actividades

● Actividades aula virtual ● Entrega de materiaIs propostos ● Exposición de traballos propostos ● Informes laboratorio

Para o desenvolvemento destas actividades o alumno terá acceso a calquera material que sexa do seu interese

Como instrumentos avaliatorios se empregarán algunha das seguintes actividades

● Actividades aula virtual ● Entrega de materiaIs propostos víia telemática● Exposición telemática de traballos propostos

Para o desenvolvemento destas actividades o alumno terá acceso a calquera material que sexa do seu interese


EXAMES 60%

● Probas.Para o desenvolvemento das probas o alumno non terá acceso a material explicado.A lo menos dúas por trimestre.A utilización de material de apoio... relacionado coa durante a realización da proba, suporá unha puntuación de 0 puntos na dita proba

● Probas.Para o desenvolvemento das probas o alumno non terá acceso a material explicado.A utilización de material.. relacionado coa materia durante a realización da proba, suporá unha puntuación de 0 puntos na dita proba. Este tipo de probas poderán ser sustituidas por traballos

H. INDICADORES DE LOGRO PARA AVALIAR O PROCESO DO ENSINO E A PRÁCTICA DOCENTE.

Os indicadores de logro para elaborar o proceso de ensino serán:- o índice de aprobados nos distintos cuestionarios que se farán ao longo do curso (varios por cada tema), nos exames e nos informes

de prácticas e exposicións- os resultados dos cuestionarios de valoración da práctica docente e do proceso de ensino que se pasarán aos alumnos ao final de

curso (se se pode, tamén cada avaliación), valorando tanto a práctica docente como os procedementos de ensino para cada un dos temasque se traballaron nese curso (trimestre).

I. PLAN DE RECUPERACIÓN DAS MATERIAS PENDENTESEstableceranse as seguintes medidas de atención:- Aos alumnos pendentes entregaránselles boletíns e actividades de reforzo que recollan os contidos mínimos abordados no curso

anterior. De igual modo se lles ofrecerá a posibilidade deaclarar dúbidas sobre os contidos ou os criterios de avaliación.

- Os alumnos de 4º que teñan pendente a materia de 2º e/ou 3º que cursen a optativa de Física e Química en 4º, se aproban a primeiraou a segunda avaliación da materia recuperarán automaticamente a materia pendente de 2º e 3º. Se isto non ocorre terán que presentarse aunha proba global na primeira quincena de Maio, e si non aproba esta proba, terá outra oportunidade na convocatoria extraordinaria deSetembro.

– Para os alumnos de 4º que non cursen Física e Química en 4º, os alumnos deberán entregar un boletín elaborado polo profesor.Deberá entregarse antes do día 1 de Maio de 2019. Se o traballo se entrega en prazo e debidamente feito, o alumno recuperará a materiapendente. Si o traballo entregado en prazo non está convenientemente feito, o profesor deixará unha semana máis para corrixir os erros.

- Si o alumno coa materia pendente non entrega o traballo, terá que presentarse a unha proba global que se celebrará na primeira


quincena do mes de Maio. No caso de suspender a proba terá outra proba en en Setembro para aprobar a materia. Tanto na probaextraordinaria no mes de setembro como na proba do mes de Maio se abordarán todos os contidos mínimos tratados e se deberá alcanzarunha cualificación superior ou igual a 5 para aprobar.

- O xefe do Departamento entregará en man o boletín antes do 31 de Outubro de 2018.Os alumnos de 3º co materia pendente de 2º se cursan 3º da ESO recuperarán a materia de 2º aprobando a primeira avaliación de 3º.

En caso de que isto non suceda, farase ao alumno unha proba na primeira quincena de Maio, baseada nos contidos mínimos a acadar no 2ºcurso. No caso de suspender a proba terá outra proba en en Setembro para aprobar a materia. Tanto na proba extraordinaria no mes desetembro como na proba do mes de Maio se abordarán todos os contidos mínimos tratados e se deberá alcanzar unha cualificación superiorou igual a 5 para aprobar

Se o alumno coa materia pendente cursa un PMAR bastará con que aprobe a parte de química deste para aprobar a materia. En casode que isto non suceda, farase ao alumno unha proba, baseada nos contidos mínimos a acadar no 2º curso. No caso de suspender a probaterá outra proba en en Setembro para aprobar a materia. Tanto na proba extraordinaria no mes de setembro como na proba do mes de Maiose abordarán todos os contidos mínimos tratados e se deberá alcanzar unha cualificación superior ou igual a 5 para aprobar

- Os criterios de avaliación e os contidos mínimos serán os que están establecidos na programación do curso correspondente.– Na avaliación final ademais da entrega do traballo e a súa valoración ou a valoración da proba global terase en conta o interese, así

coma o esforzo realizado polo alumno.

J. DESEÑO DA AVALIACIÓN INICIAL E MEDIDAS INDIVIDUAIS OU COLECTIVAS QUE SE POIDANADOPTAR COMO CONSECUENCIA DOS SEUS RESULTADOS.

A avaliación inicial tratará de averiguar os coñecementos que os alumnos posúen, así como valorar os estándares de aprendizaxe quemanexan. No seu deseño tratárase de cubrir a maior parte do programa e valorar non só os contidos se non que tamén o coñecemento dosprocesos científicos, a súa valoración da ciencia, o manexo da informática, a súa expresión, etc

Antes de cada tema, intentaremos valorar o grado de coñecemento dos alumnos para poder empezar dende alí e construír as novasadquisicións competenciais.

Como consecuencia da avaliación inicial poden levarse a cabo medidas como:- traballo máis acentuado sobre as partes que se presenten máis deficientes, tanto a nivel particular como grupal se fosen necesarios,

con máis traballos, cuestionarios que incidan nos erros detectados para solucionalos.- proposta para reforzo no caso que fora necesario, expoñéndoo, por suposto, na xuntanza de avaliación inicial

K. ATENCIÓN Á DIVERSIDADE


As principais medidas a destacar son:A Programación de Aula: Cada profesor adapta a programación didáctica segundo as necesidades de cada grupo de alumnos en

particular, establecendo secuencias de contidos, deseñando actividades con diferentes niveis de dificultade, modificando e adaptando odesenvolvemento das unidades, se é preciso, co fin de respectar o ritmo de aprendizaxe, realizando actividades de reforzo e ampliación,...

Reforzo Educativo: Proporcionaranse actividades e exercicios de reforzo a aqueles alumnos que non acaden unha avaliación positivanos trimestres, resolvendo todas as dúbidas e dificultades que lles poidan ir xurdindo, cun maior seguimento do seu traballo, esforzo eevolución ao longo do curso, ...

Adaptacións Curriculares Individualizadas: Sempre que sexa preciso, elaboraranse coa axuda do departamento de orientaciónpropostas curriculares específicas para alumnos con necesidades educativas especiais, modificando os obxectivos, contidos e criterios deavaliación.

Programas específicos personalizados: O alumnado repetidor de 3º e 4º de ESO seguirá un programa específico personalizado,orientado á superación das dificultades comunicadas polo seu profesor titor do curso anterior no informe de avaliación final e considerando ainformación obtida no proceso de avaliación inicial. Deste modo, no caso dos alumnos que presenten necesidades na materia de Física eQuímica, se lles entregarán actividades de aprendizaxe para realizar periodicamente e que serán recollidas e corrixidas polo profesor. Estasactividades permitirán reforzar os seus coñecementos e, coa resolución das dúbidas que lles poidan xurdir, superar as dificultades quepresentaban inicialmente.

O seguimento de cada alumno na realización das tarefas será comunicado polo profesor da materia ao profesor titor para que poidafacilitarlle esta información ás familias.

Alumnado procedente do estranxeiro: O alumnado procedente do estranxeiro que se atope nunha situación de desfase curriculardeberá seguir un programa específico personalizado para conseguir o progreso na súa competencia curricular. Este programa elaborarase enfunción das necesidades de cada alumno.

L. PROGRAMACIÓN CORRESPONDENTE AOS TEMAS TRANSVERSAIS

Este Departamento considera que os contidos transversais deben estar presentes na actividade cotián da aula, e relacionarseestreitamente cos contidos actitudinais.

Especificamente, o tratamento de cada un deles será:

Educación para a igualdade de oportunidades entre homes e mulleres.


Romper coa imaxe tradicional do científico-home, facendo ver que foron os condicionamentos sociais os que impediron á mulleracadar o mesmo nivel. Buscar referencias a mulleres científicas dentro da historia. Comentar que, en moitos casos, as súas contribuciónsforon menosprezadas polos seus colegas masculinos. Aportar datos do papel actual da muller na investigación e exemplos de casosrelevantes.

Educación moral e cívicaO traballo en equipo, a colaboración, o respecto ao material e ás normas de convivencia dentro da aula son valores esenciais para o

traballo científico. Trátase de proxectar estes valores á vida fora da aula, cos amigos, as familias e na sociedade en xeral.Farase fincapé na reflexión sobre a inxusta distribución dos recursos naturais, a contaminacióndos mesmos, debido ao desenvolvemento da industria química valorando, tamén, os grandes beneficios que a industria química leva

proporcionado.

Educación para a pazOs grandes científicos que aparecen no currículo da Física e Química son de nacionalidades diversas, aínda que fundamentalmente do ámbitoda cultura occidental. Na loita por alcanzar un mundo sen conflitos nacionais e internacionais, é fundamental inculcar ás novas xeracións orespecto por sociedades e culturas distintas ás de cada cal. É importante facer chegar ao alumnado as contribucións á Ciencia de outrasculturas que, sobre todo en outras épocas, aportaron grandes descubrimentos ou conservaron e transmitiron os de outras culturas.Trátase de facer comprender que a sociedade occidental é o resultado de asimilar as conquistas doutras sociedades que xa acadaran altascotas de desenvolvemento cando Europa estaba habitada por tribos paleolíticas (Babilonia, Exipto ...) ou sumida nunha escura Idade Media(China, India, Imperio Árabe ...), e que, na actualidade, a Ciencia é mundial: é unha parte da contribución de homes e mulleres de diferentespartes do mundo ao acervo cultural e ao progreso pacífico da humanidade.Non se pode pasar por alto e hai que denunciar que unha boa parte da investigación que se fai é con fins militares ou simplemente con afánde lucro, incidindo na repulsa cara á aplicación da radioactividade na construción de armas, como é a bomba atómica. Pero esa denunciadebe servir para reforzar a idea dun mundo que podería desenvolverse moito mellor se eses enormes recursos se puxeran ao servizo dasdemandas da humanidade e sen recorrer á violencia para solucionar os seus conflitos.

Educación para a saúde e educación ambientalA educación para a saúde e a ambiental teñen boa cabida no currículo da Física e da Química. O estudo do movemento e as forzas

permite reflexionar sobre as posturas no esforzo e no descanso, así como na práctica do deporte.O estudo da electricidade sérvenos paradecatarnos

dos perigos do uso inadecuado dela e dos fundamentos e usos de aparatos de uso sanitario. A


teoría cinética, para explicar a necesidade de introducir zonas habilitadas para fumadores en restaurantes, interior de empresas, etc.,co obxectivo, por unha parte, de non molestar ás persoas non fumadoras; e, por outra, de permitir as necesidades das persoas fumadoras. Aquímica en xeral, para tomar conciencia dos efectos positivos sobre a calidade de vida e tamén dos negativos, os elementos químicos, comoelementos imprescindibles para o correcto funcionamento do organismo. A química do carbono, en particular sobre aspectos como os novosmaterias; a produción e conservación de alimentos, as manipulacións xenéticas e o uso de aditivos químicos; as medicinas e o uso correctodos mesmos, así como o risco que implica a automedicación; os prexuízos do alcohol; as medidas de hixiene e conservación referentes asubstancias importantes para a vida, así como dos perigos da súa inadecuada manipulación.

Educación sexualOs medios anticonceptivos son unha aportación da Química esencial para a igualdade entre sexos. A prevención do embarazo en

adolescentes é o aspecto máis salientable que se debe resaltar en Química (preservativos/polímeros, píldoras/medicamentos,hormonas/catalizadores).

Educación do consumidorA reflexión sobre este tema faise ao redor da reflexión sobre a interrelación Ciencia- Tecnoloxía-Sociedade, tratando criticamente as

necesidades creadas de consumo de produtostecnolóxicos. Darase atención especial á ‘necesidade’ de coche (quizá a maior aspiración dosadolescentes) e as implicacións medioambientais da sociedade baseada nel. Afianzarase no alumnado o concepto de aforro

enerxético en relación co uso dos distintos aparellos eléctricos.

Educación vialTratarase no estudio do movemento, das forzas e da enerxía, tanto os aspectos do perigo do tráfico, como o fomento do uso de mediospúblicos de transporte, medios non contaminantes (bicicleta) e camiñar.

M. ACTIVIDADES EXTRAESCOLARES E COMPLEMENTARIAS

As actividades complementarias e extraescolares que este departamento intentará realizar serán:• Participación en conferencias ou exposicións que xurdan ao longo do curso.


• Realización dalgunha excursión que resulte interesante para a materia. Normalmente levamos a cabo estas excursións en común co Dpto.de Tecnoloxía, a destinos atractivos para os dous departamentos.A realización destas actividades dependerá das propostas didácticas que aparezan ao longo do curso, da dispoñibilidade temporal así comodas características do alumnado.Ademais desenvolvérase o club de ciencia, no que se desenvolverán diversas actividades relacionadas co noso Departamento. Co gallo doclub de ciencia e a participación na NOSA, na Lego League realízanse distintas excursións durante o curso.

N. PROXECTO LECTOR

En moitas ocasións temos alumnos que non entenden o que len, xa sexan artigos de prensa, textos literarios ou científicos, ousimplemente o enunciado dun problema. Este feito supón un gran obstáculo no seu proceso de aprendizaxe. Por esta razón é moi importantefomentar a lectura desde todos os departamentos, e en concreto, desde o departamento de Física e Química.

A comunicación, nos ámbitos da comprensión e expresión, tanto oral como escrita, constitúe un eixe fundamental no proceso deensino e aprendizaxe do coñecemento científico.

Nesta área trátase de desenvolver a capacidade de comprensión e expresión das seguintes formas:- lecturas de artigos de prensa ou de posts de blogs científicos relacionados coa materia e posterior análise dos mesmos- busca de información para a realización de traballos, utilizando diferentes fontes- lectura comprensiva dun capítulo dun libro e a súa posterior exposición aos alumnos da clase- lectura comprensiva dos enunciados dos exercicios, identificando os conceptos que aparecen e as relacións existentes entre eses

conceptos e os datos.- uso dunha linguaxe científica con coherencia e precisión- realización de informes científicos- postas en común das diferentes actividades realizadas así como debates na aulaDesta forma traballaremos a expresión tanto oral como escrita favorecendo así unha mellor comprensión lectora, unha maior

confianza para expresarse en público, un maior respecto ás opinións dos demais, …Por outro lado, recomendarase a lectura, de maneira voluntaria, dos seguintes libros para 3º e 4º de ESO:- Me llamo Curie: La radiactividad me va a regalar dos premios Nobel. Lluis Gugota e Luisa Vera. Parragón Ediciones, SA- De la Tierra a la Luna. Jules Verne. Editorial: EDAF


- Yo, robot. Bosch Barret, Manuel / Asimov, Isaac. Editorial: Edhasa. 1992- Viaxe ao centro da Terra. Jules Verne. Edicións xerais de Galicia- A que altura está o ceo?. Jorge Mira. Alvarellos editora- El electrón es zurdo y otros ensayos. Isaac Asimov. Alianza Editorial- Miles de millones. Carl Sagan. Ediciones B

O. INTEGRACIÓN DAS TIC

Novas tecnoloxías, ou tecnoloxías da información e da comunicación, corresponden a termos que foron evolucionando co tempo incorporandonovos recursos e, por suposto, novos enfoques do que supón ou podía representar a súa incorporación ao mundo educativo.As TIC permiten a realización de novas actividades de aprendizaxe de alto potencial didáctico, resultando ademais estas actividades máismotivadoras. Son unha canle de comunicación presencial e virtual para traballar en grupo, compartir, informar, etc. Na sociedade actual ainformática estendeuse en todos os ámbitos, mostrando as súas ferramentas de gran potencial á hora de abordar calquera proxecto. O ensinonon debe quedar atrás, polo que debe introducir os instrumentos informáticos dispoñibles que proporcionan un proceso de ensino-aprendizaxede maior calidade.A rede Internet pode ser una ferramenta poderosa sempre que se use cuns obxectivos claros que eviten a dispersión e as perdas de tempo. Éunha fonte aberta da información, sendo esta a materia prima para a construción de coñecementos.Na materia de Física e Química utilizaranse as novas tecnoloxías da seguinte maneira:- Co uso do ordenador para a busca de información, realización de traballos,…- Coa recomendación e uso de páxinas web interesantes para a materia.- Co uso do aula virtual, onde poderán colgarse vídeos, noticias, textos relacionados coa materia- Uso de simulacións informáticas para reproducir fenómenos físicos que non pódanse ver facilmente no laboratorio.


P. MECANISMOS DE REVISIÓN, AVALIACIÓN E MODIFICACIÓN DAS PROGRAMACIÓNSDIDÁCTICAS EN RELACIÓN COS RESULTADOS ACADÉMICOS E PROCESOS DE MELLORA.

Un dos aspectos máis importantes no proceso de avaliación é o seu carácter corrector das desviacións que se poden producir ao longodo proceso de ensino. Así pois, é necesario que un dos obxectos de avaliación sexa a propia actividade, a súa planificación, o seudesenvolvemento e os resultados obtidos.

Os indicadores que se utilizarán contemplarán:- A adecuación da actividade aos obxectivos marcados ao principio.- O propio desenvolvemento do proceso:*Actuación do profesor/a nas distintas fases do proceso.*Manexo dos materiais.*Actividades desenvolvidas.*Organización do traballo na clase.*Relacións humanas e de convivencia.- Modificacións e melloras da actividade.Ademais, ao comezar cada avaliación levarase a cabo, en reunión de departamento, unha análise exhaustiva dos resultados da

avaliación anterior, desglosado por cursos e materias, mediante a confección da oportuna estatística por parte do xefe de departamento.O obxectivo final é que a avaliación sexa parte integrante da actividade cotiá da aula como mecanismo de reaxuste, tanto do aprendizaxe

do alumno como do propio proceso de ensino.También se pretende que o alumnado participe en esta avaliación, preguntandolles oralmente ou mediante enquisas os contidos máis

complicados, os mais doados, o que mais lles gustou e desgustou da materia, a súa opinión da práctica docente


Asinado: Jorge Gutiérrez MarotoXefe do Departamento de Física e Química

Ferrol, 1 de outubro de 2020


Documents

PROGRAMACIÓN CURRICULAR. DEPARTAMENTO DE FÍSICA E …