Upload
vuongkhanh
View
223
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
S SCCR86
ORIGINAL Espantildeol OMPI FECHA 15deoctubrede2002
ORGANIZACIOacuteNMUNDIALDELAPROPIEDADINTELECTUAL GINEBRA
COMITEacutePERMANENTEDEDERECHODEAUTOR YDERECHOSCONEXOS
Octavasesioacuten Ginebra4a8denoviembrede2002
ELIMPACTODELAPROTECCIOacuteNDELASBASESDEDATOSNOORIGINALES SOBRELOSPAIacuteSESDEAMEacuteRICALATINAYELCARIBE
EstudiopreparadoporelSrAndreacutesLoacutepez InvestigadorPrincipaldelCentrodeInvestigacionesparalaTransformacioacuten(CENIT)
yProfesordelaUniversidaddeBuenosAires(UBA)
SCCR86 paacuteginai
IacuteNDICE
Paacutegina
SUMARIODELESTUDIO 2
I INTRODUCCIOacuteN 5
II ELDEBATECONCEPTUAL 7
a) Eldilemaapropiabilidad-difusioacutenenlosregiacutemenesdepropiedadintelectual 7 b) Elcasodelasbasesdedatosldquonooriginalesrdquo 10
Losargumentosafavor 11 Losargumentoscriacuteticos 11 Loscuestionamientosalosargumentoscriacuteticos 17
c) Laperspectivadelospaiacutesesendesarrollo18
III LAPROTECCIOacuteNDELASBASESDEDATOSNOORIGINALES ELESTADODESITUACIOacuteNDELALEGISLACIOacuteNINTERNACIONAL 20
IV LASITUACIOacuteNENAMEacuteRICALATINAYELCARIBE 23
a) Elmercadodebasesdedatos 23 b) Lasituacioacutenlegalylosmediosdeproteccioacutenexistentesparalasbasesdedatos26
V CONCLUSIONES 30
ANEXOSIYII
SCCR86 paacutegina 2
SUMARIO DEL ESTUDIO
En el escenario del pasaje hacia la ldquoeconomiacutea basada en el conocimientordquo no sorprende que los debates sobre el tema de los derechos de propiedad intelectual (DPI) hayan alcanzado una gran magnitud tanto en los principales paiacuteses desarrollados como en la arena de las negociaciones internacionales
Uno de estos debates remite al problema de la proteccioacuten de las bases de datos ldquono
originalesrdquo esto es aquellas que no cumplen con los criterios de originalidad en la disposicioacuten yo seleccioacuten de los datos tal que las hagan pasibles de ser protegidas bajo los teacuterminos del acuerdo ADPIC (Acuerdo sobre los Aspectos de los Derechos de Propiedad Intelectual Relacionados con el Comercio) y del Tratado de la OMPI sobre Derecho de Autor
El propoacutesito del presente trabajo es examinar dicha problemaacutetica desde el punto de vista
de los paiacuteses de Ameacuterica Latina y el Caribe Se trata entonces de analizar el impacto entendido en un sentido amplio que podriacutea tener el establecimiento de DPI sobre las bases de datos ldquono originalesrdquo considerando los distintos niveles de desarrollo econoacutemico necesidades e intereses de las naciones de la regioacuten
Al presente solamente en la Unioacuten Europea (UE) Meacutexico y algunos paiacuteses noacuterdicos
existe una proteccioacuten legal para las bases de datos ldquono originalesrdquo En los Estados Unidos de Ameacuterica (EEUU) se han motorizado diversos proyectos de ley al respecto sin que auacuten hayan conseguido aprobacioacuten por parte del Poder Legislativo de aquel paiacutes en gran medida por la oposicioacuten tanto de la comunidad cientiacutefica y acadeacutemica ndashque teme el surgimiento de restricciones a la libre circulacioacuten de datos que caracteriza a la actividad de investigacioacutenndash como de diversas empresas del rubro telecomunicaciones e informaacutetica asiacute como de otras que generan servicios de valor agregado en base a informacioacuten primaria A su vez en 1996 no prosperoacute el intento de firmar un tratado sobre el tema en el marco de la OMPI que habiacutea sido promovido por los EEUU y la UE
El tema es clave en tanto que se relaciona directamente con las condiciones en las cuales
se genera circula y es apropiada la informacioacuten cuyo valor como bien econoacutemico es cada vez maacutes significativo Pero la cuestioacuten excede claramente lo econoacutemico entendido en un sentido estrecho ya que la informacioacuten se convierte crecientemente no soacutelo en un insumo clave para la competencia en el mercado sino tambieacuten para el progreso social y cultural En este escenario el problema es coacutemo se alcanza el difiacutecil balance entre la necesidad de incentivar la generacioacuten y disponibilidad de informacioacuten ndashcon el claro beneficio social y econoacutemico que ello suponendash y al mismo tiempo garantizar que esa informacioacuten origine la mayor cantidad posible de externalidades positivas (o ldquoderramesrdquo)ndash lo cual implica facilitar su difusioacuten y utilizacioacuten
Probablemente el argumento maacutes fuerte en contra de establecer un reacutegimen sui generis
para las bases de datos ldquono originalesrdquo similar al establecido en la UE en 1996 es que dicho reacutegimen no apuntariacutea a proteger las bases en siacute mismas en tanto productos nuevos yo creativos sino a la informacioacuten en ellas contenida con el consiguiente riesgo de que se establezcan liacutemites a la circulacioacuten de aquella incluso de la que hasta el presente se mantiene en el dominio puacuteblico En otras palabras la creacioacuten de nuevos DPI sobre las bases de datos podriacutea sesgar el balance entre proteccioacuten-difusioacuten de forma peligrosamente pronunciada a favor del primer teacutermino de dicho binomio Las amenazas en este uacuteltimo terreno no se observan soacutelo en las muy sensibles aacutereas de la ciencia y la educacioacuten sino tambieacuten en el propio campo comercialndash e incluso en vinculacioacuten con el desarrollo de Internet por ejemplo
SCCR86 paacutegina3
Otropuntoclaveesquedichoreacutegimennosedirigiriacuteaapromoverlageneracioacutendeideaso bienesnuevosnilosesfuerzoscreativossinobaacutesicamentealasinversionesrealizadasenla recoleccioacutenyorganizacioacutendeinformacioacutendediversotipoElloenprincipioiriacuteaencontra tantodelatradicioacutendelalegislacioacutendederechosdeautorenbuenapartedelmundocomode losobjetivosquedeberiacuteananimaralosregiacutemenesdeDPIdesdeunpuntodevistaeconoacutemico AsimismoalmenosenlaformaenqueelreacutegimensuigenerishasidoestablecidoenlaUE tendriacuteaelpotencialriesgodegenerarproteccionesperpetuas(encontradelaideadeproteccioacuten temporalqueestaacuteenlabasedelalegislacioacutensobrepropiedadintelectual)
Nosorprendeentoncesencontrarqueauacutenenlospaiacutesesdesarrolladosndashprincipales productoresyconsumidoresdebasesdedatosndashexisteunafuertediscusioacutenacercadela convenienciadeadoptarlegislacionessuigenerisdeltipodelasimplementadasenlaUE
Muchasmaacutesdudassurgenenelcasodelospaiacutesesendesarrolloyaqueentantosonal presenteprincipalmenteconsumidoresantesqueproductoresdebasesdedatoslaadopcioacutende disciplinasinternacionalesenlamateriaaparentementegenerariacuteaunbalancecostondashbeneficio auacutenmenosfavorablequeenlasnacionesavanzadas
LaevidenciaempiacutericaquehemosrecogidoparaelcasodeAmeacutericaLatinayelCaribea suveznoparecedarsustentoalargumentoafavordeestablecerDPIparalasbasesdedatos ldquonooriginalesrdquoentantonohemosobservadoquelaincipienteindustriaqueexisteenlaregioacuten aparentementeconcentradaenlospaiacutesesmaacutesavanzadosdelamismaesteacutesiendoperjudicada porlaausenciadeunalegislacioacutensuigenerisenlamaterialosperjuicioscomercialesque ciertamenteexistenaunquetienenunamagnitudinciertaparecenderivarmaacutesbiendelafalta deunadecuadoenforcementdelalegislacioacutenactualmenteexistenteEnconsecuenciaal presentenopareceexistirunintereacuteseconoacutemiconitampocosocialconcretodesdeelpuntode vistadelospaiacutesesdelaregioacutenafavordeunalegislacioacuteninternacionalsobrebasesdedatos ldquonooriginalesrdquocomolapropuestaantildeosatraacutesenelsenodelaOMPI
Todoestosinembargonodebeserinterpretadoenelsentidodequelasituacioacutenactual enlamateriaesenalguacutensentidooacuteptimaEstaacuteclaroporunladoquepeseaqueexistentanto legislacioacutencomomediostecnoloacutegicosquepodriacuteanprotegeralasinversionesrealizadasenla creacioacutenymantenimientodebasesdedatoshayproblemastantodeenforcementdelos contratosylasleyesrespectivascomodeldquocircunvalacioacutenrdquodelaproteccioacutentecnoloacutegicaque generanpeacuterdidasmonetariasparalospropietariosdelasbasesdedatos(propietariosqueno soacutelooperanenelsectorprivadosinoqueenmuchasocasionessonorganizacionesestatales)
Asuvezdesdeunpuntodevistadinaacutemicopodriacuteaesperarsequelaindustriadebasesde datosenAmeacutericaLatinayelCaribevayaexpandieacutendosealolargodeltiempondashespecialmente amedidaqueseincrementeladifusioacutendelastecnologiacuteasdelainformacioacutenylas comunicaciones(TICs)enlaregioacutenndashconlocualeventualmentepodriacuteadarseelcasodequeen unfuturoaparezcanconflictosdemayorsignificacioacutenquelosdetectadoshastaahora
EnconsecuenciaresultanecesariocontinuaravanzandoenelestudiodeltemaEn particularseriacuteaimportantequeenelfuturosevayagenerandoinformacioacuteneconoacutemicacierta respectodelamagnituddeestaindustriaenlaregioacutenSibiensetratadeunatareacompleja comolomuestralamuyescasainformacioacutenexistentealrespectoinclusoenlospaiacuteses desarrolladosestaacuteclaroqueresultaimprescindibleparadotardeunabaseempiacutericamaacutesfirmea losdebatessobreeltema
SCCR86 paacutegina4
Entantodenuestrotrabajosurgequedospasospotencialmentefavorablesparael desarrollodelaindustriadelasbasesdedatosenlospaiacutesesdeAmeacutericaLatinayelCaribe seriacuteani)mejorarelenforcementdelasnormativasactualmentevigentessobreeltematanto enelaacutereadederechosdeautorcomoenlosotroscamposjuriacutedicosinvolucrados(competencia deslealetc)ii)propenderaunamayorpenetracioacutendelasTICsenlospaiacutesesdelaregioacuten
Afuturoasuvezdebedarseinicioaunprocesodediaacutelogoentrelasdistintaspartescon intereacutessobreeltemaparaevaluarenqueacutemedidapodriacuteasernecesarioreformarlaslegislaciones actualmenteexistentesenmateriadecompetenciadeslealporejemploparahacermaacutesefectiva laproteccioacutenparalospropietariosdebasesdedatosenlaregioacutenDeesemismodiaacutelogo podriacuteanirsurgiendoconsensosnuevosacercadesiresultanecesarioonoavanzarenalguacutentipo deproteccioacutendelasbasesdedatosporlaviacuteadelosDPIndashyacercadecuaacutelesseriacuteanlas modalidadesdedichaproteccioacutenencasodequeseconcluyeraquesuimplementacioacutenseriacutea positivandashinclusoenelmarcomultilateralapartirtantodelaacumulacioacutendeexperienciaenla aplicacioacutendelasnormasyavigentesenalgunasregionescomodelapropiaevolucioacutendel mercadodebasesdedatosenlospaiacutesesdeAmeacutericaLatinayelCaribe
SCCR86 paacutegina5
I INTRODUCCIOacuteN1
Alpresenteelmundopareceestaratravesandolatransicioacutenhacialadenominada muchasvecesdemaneraimprecisaldquonuevaeconomiacuteardquolacualseasociafundamentalmenteala difusioacutenmasivayraacutepidadelastecnologiacuteasdelainformacioacutenycomunicaciones(TICs)Si bienexistenfuertesdebatesacercadelverdaderoimpactodedichastecnologiacuteassobrela economiacuteaensuconjuntondashenparticularreferidosalcasodelosEstadosUnidosdeAmeacuterica (EEUU)(verGordon19992002Crafts2000Baily2002)ndashpocasdudascabendeque hangeneradosignificativoscambiosestructuralesconefectodirectosobrelasestrategias empresariaslaorganizacioacutendelosmercadoslospatronesdeconsumoetc(Shapiroy Varian 1999)Asimismosehanabiertosignificativasoportunidadesdenegocioseinversioacuten tantoensectoresnuevoscomoenactividadestradicionalesquesereconviertenalcalordela difusioacutendelasTICs
Laldquonuevaeconomiacuteardquoestariacutealdquobasadardquooldquoguiadardquoporelconocimientondashknowledge-based oknowledge-driveneconomyndash(OECD2001DavidyForay2002)Enotraspalabrasel conocimientoseriacuteaelinsumoclaveapartirdelcualseorganizalacompetenciaenlos mercadosalavezqueelfactorprincipalparaelcrecimientodelaseconomiacuteasnacionales
Enestecontextonosorprendequelasdisputasndashtantoacadeacutemicascomopoliacuteticasndashsobre eltemadelosderechosdepropiedadintelectual(DPI)hayanalcanzadounagranmagnitud tantoenlosprincipalespaiacutesesdesarrolladoscomoenlaarenadelasnegociaciones internacionalesndashobseacutervenseporejemplolascontroversiasentornoalpatentamientode softwareorganismosvivosymeacutetodosdenegociosasiacutecomolosdebatessobreDPIy biodiversidad
Esenesteescenarioenelcualdebeserentendidalacontroversiaacercadelaproteccioacuten delasbasesdedatosldquonooriginalesrdquoestoesaquellasquenocumplenconloscriteriosde originalidadenladisposicioacutenyoseleccioacutendelosdatostalquelashaganpasiblesdeser protegidasbajolosteacuterminosdelacuerdoADPIC(AcuerdosobrelosAspectosdelosDerechos dePropiedadIntelectualRelacionadosconelComercio)concertadoen1994ydelTratadode laOMPIsobreDerechosdeAutoradoptadoen19962
Enparticularhaytreshitosimportantesquejalonanlacontroversiai)ladecisioacutendela CorteSupremadelosEEUUen1991enelllamadoldquocasoFeistrdquoporlacualseestablecioacuteque lasbasesdedatosnooriginalesnoestabanprotegidasporelderechodecopyrightenaquel paiacutesii)laadopcioacutenen1996deunaDirectivaporpartedelaUnioacutenEuropea(UE)que establecioacuteunaproteccioacutensuigenerisparalasbasesdedatosnooriginalesiii)elfracasodeun tratadosobreeltemaenelmarcodelaOMPIquehabiacuteasidopromovidoporlosEEUUyla UEen1996
1 ElautoragradeceespecialmentelamuyvaliosacolaboracioacutendeArianaSacroiskyparalaelaboracioacuten deesteestudio
2 Esimportanteaclararquelaproteccioacutenconcedidasiguiendolasdisposicionesdeestosacuerdos noabarcaenninguacutencasoalosdatosomaterialesensiacutemismoscontenidosenlasbaseso compilacionesprotegidas
SCCR86 paacutegina6
AlpresentesolamenteenlaUEMeacutexicoyalgunospaiacutesesnoacuterdicosexisteunaproteccioacuten legalparalasbasesdedatosldquonooriginalesrdquo3EnlosEEUUsehanmotorizadodiversos proyectosdeleyalrespectosinqueauacutenhayanconseguidoaprobacioacutenporpartedelPoder Legislativodeaquelpaiacutesengranmedidaporlaoposicioacutentantodelacomunidadcientiacuteficay acadeacutemicandashquetemeelsurgimientoderestriccionesalalibrecirculacioacutendedatosque caracterizaalaactividaddeinvestigacioacutenndashcomodediversasempresasdelrubro telecomunicacioneseinformaacuteticaasiacutecomodeotrasquegeneranserviciosdevaloragregado enbaseainformacioacutenprimariandashlascualesposiblementeveriacuteanafectadossusnegociosporel reforzamientodelosDPIsobrelainformacioacutencontenidaenlasbasesdedatosencuestioacuten
Eltemaesclaveentantoqueserelacionadirectamenteconlascondicionesenlascuales segeneracirculayesapropiadalainformacioacutenlacualcumpleunrolesencialenelescenario delaldquonuevaeconomiacuteardquoPerolacuestioacutenexcedeclaramenteloeconoacutemicoentendidoenun sentidoestrechoyaquelainformacioacutenseconviertecrecientementenosoacuteloenuninsumoclave paralacompetenciaenelmercadosinotambieacutenparaelprogresosocialyculturalEneste escenarioelproblemaescoacutemosealcanzaeldifiacutecilbalanceentrelanecesidaddeincentivarla generacioacutenydisponibilidaddeinformacioacutenndashconelclarobeneficiosocialyeconoacutemicoqueello suponendashyalmismotiempogarantizarqueesainformacioacutenoriginelamayorcantidadposible deexternalidadespositivas(oldquoderramesrdquo)ndashlocualimplicafacilitarsudifusioacutenyutilizacioacuten
Elpropoacutesitodelpresentetrabajoesexaminareldebatesobrelasbasesdedatosno originalesdesdeelpuntodevistadelospaiacutesesdeAmeacutericaLatinayelCaribeSetrata entoncesdeanalizarelimpactoentendidoenunsentidoamplioquepodriacuteatenerel establecimientodeDPIsobredichasbasesconsiderandolosdistintosnivelesdedesarrollo econoacutemiconecesidadeseinteresesdelasnacionesdelaregioacuten
Coneseobjetivoenlaprimeraseccioacutensediscutenlosprincipalesargumentos conceptualesafavoryencontradeestablecerDPIsobrelasbasesdedatosnooriginales haciendoespecialreferenciaalaperspectivadelospaiacutesesendesarrolloEnlaseccioacutensegunda seanalizaelactualestadodelalegislacioacutensobreeltemaanivelinternacionalconeacutenfasisenla legislacioacuteneuropeaEnlaseccioacutenterceraseexaminalaevidenciarecogidaenelcasodelos paiacutesesdeAmeacutericaLatinayelCaribeconrelacioacutenalmercadolosprincipalesproveedoresylos nivelesdeproteccioacutenactualmenteexistentesparalasbasesdedatosnooriginalesFinalmente sepresentanlasprincipalesconclusionesyrecomendacionesdelestudio
Antesdeentrarentemaesprecisodejarclaramentesentadoqueparauneconomista ndashcomoelqueescribeelpresentetrabajondash resultadifiacutecilevaluarelimpactopotencialdeun cambiolegislativoenmateriadeDPIsincontarconsiquieraunmiacutenimodedatoseconoacutemicos ciertossobreelaacuterearespectodelacualsediscuteLamentablementeenestecasosecarece totalmentedeesainformacioacutendichacarencianoafectauacutenicamenteaeacutestesinoatodoslos (numerosos)trabajosquehemosconsultadoyaquenohayhastadondeconocemoscifrasque permitanestimarladimensioacuteneconoacutemicadelmercadodebasesdedatosenninguacutenpaiacutes
CabeobservarquenohayunconsensouniformesobreladefinicioacutendeldquobasesdedatosrdquoMaacutes auacutenmientrasenvariostrabajoseltemaestratadouacutenicamentedesdelaperspectivadelasbases digitalizadaslalegislacioacuteneuropearespectivaincluyetambieacutenlasbasesdedatosanaloacutegicas Asiacutealgunosautoreshansugeridoquecualquiercoleccioacutendeelementosndashporejemploun museondashpodriacuteacaerbajoladefinicioacutendebasesdedatosintroducidaenlaantesmencionada DirectivadelaUE(Lipton2002)ndashmaacutesadelantevolvemossobreeltema
3
SCCR86 paacutegina7
ndashconlaexcepcioacutendelosEEUUyenestecasosoacutelohasta19974Entoncesunaprimera recomendacioacutenseriacuteatratarconlaayudadelaindustriadebasesdedatosydelosrespectivos gobiernosdetenerinformacionesciertassobreladimensioacuteneconoacutemicadeltemabajoestudio
II ELDEBATECONCEPTUAL
a) Eldilemaapropiabilidad-difusioacutenenlosregiacutemenesdepropiedadintelectual
DesdeelpuntodevistadelaeconomiacutealosDPIdebenservistoscomounsistemade incentivosdestinadoafavorecerlacreacioacutendenuevosobjetosconocimientoseideasentanto otorgaalosgeneradoresdeestosuacuteltimosunderechomonopoacutelicoqueloshabilitaacaptarrentas extraordinariasderivadasdelaprovechamientocomercialdesuscreacionesyoinnovaciones
ComoyaloobservoacuteJeremyBenthamhaceunos200antildeosaldiscutirsobrela convenienciadelaspatenteslosDPIsonmonopoliosquetiendenapromoverquese produzcancosasquedenoserporlapromesadesuapropiabilidadexclusivaatraveacutesdel derechodepropiedadintelectualprobablementenuncasehubierancreadoBenthamdestacaba ademaacuteselcaraacutectertemporaldeesemonopolioquepermitiacuteaqueunavezexpiradoelplazode exclusividadotorgadoalinnovadorlosrestantesmiembrosdelasociedadpudierantambieacuten dedicarseaproducirndashoreproducirndashelmismotipodebienqueaquelhabiacuteacreado(Bentham1978) AproximadamenteporlamismaeacutepocaThomasJeffersoncaptababienlosbeneficiossocialesque podiacuteangenerarseporlalibredifusioacutendelasideasentantoestasposeenpropiedadesclaramente diferentesalosrestantesbieneseconoacutemicosldquosilanaturalezahahechoquealgofueramenos susceptiblequeotrascosasdecaerbajopropiedadexclusivaeslaaccioacutendelpoderdepensar llamadaldquoideardquolacualunindividuopuedeposeerenexclusividadsoacutelomientraslamantengaen secretosinembargoalmomentoenqueladivulgalafuerzaaserdeposesioacutendetodosyel receptoryanopuededeshacersedeellaEstambieacutenunhechopeculiarquenadieposeemenosde unaideaporquetodoslosdemaacutesposeanlatotalidaddelamismahellipQuelasideasdeberiacutean difundirselibrementedeunaaotrapersonaportodoelplanetaparabeneficiodelamoralyla instruccioacutenmutuadelhombreyelmejoramientodesucondicioacutenparecehabersidoalgopeculiary benevolentementedisentildeadoporlanaturalezaquelashahechocomoelfuegoexpansiblespor todoelespaciosindisminuirsudensidadenninguacutenpuntoycomoelairequerespiramoshellip incapacesdeconfinacioacutenoapropiacioacutenexclusivardquo(citadoenDavid2002ndashtraduccioacutenpropia)
Sibientantolarealidaddelavidaeconoacutemicaysocialcomoelanaacutelisisteoacutericosehan complejizadonotablementeenlosuacuteltimosdossigloslaesenciadelosrazonamientosde BenthamyJeffersonsiguesiendoclaramentevaacutelidaa)losconocimientos(entendidosestosen unsentidoamplioincluyendoinnovacionesobrasartiacutesticasideasetc)sonenlajerga econoacutemicabienesldquonorivalesrdquo(estoesbienescuyoconsumoporpartedeunapersonano limitaelaccesoousoporpartedeotrosconsumidores)b)unavezdifundidounconocimiento resultadifiacuteciloimposiblendashsalvoquemedienbarreraslegalesodeotrotipondashevitarqueotrosse aprovechendelmismo(enteacuterminoseconoacutemicoslosconocimientossonbienesendondela exclusioacutenesimperfectayaqueesdifiacutecilimpedirqueseanusadosporaquellosquenodeseen pagarporaccederaellos)c)lalibredifusioacutendelosconocimientosesfavorablealprogreso socialyeconoacutemicoentantocontribuyeperseacrearnuevoconocimientod)losDPIson
SeguacutenelCensoEconoacutemicodelosEEUUen1997elsectorldquoDatabaseandDirectory Publishersrdquoagrupaba1322 empresasempleaba43100personasysusventasalcanzaban 12258 millonesdedoacutelaresdelosEEUU
4
SCCR86 paacutegina8
monopoliosqueseotorganacambiodelacreacioacutendecosasnuevase)laproteccioacutenqueellos concedendebeserdecaraacutectertemporal
Deesteconjuntodeprincipiossurgeconbastanteclaridadquediscutirsobrepropiedad intelectualtrasladandomecaacutenicamentelosmismosrazonamientosconloscualeslateoriacutea econoacutemicaanalizadigamoslaproduccioacutendevinoesungraveerrorqueuacutenicamentepuede conduciraconclusionesequivocadasentantonodistingueadecuadamentelaespecificidadde lasideascomobieneseconoacutemicosdiferentesdelosotros
EnestesentidoloprimeroatenerencuentaesquetalcomolosentildealaRomer(1993)el conocimientoalserunbienno-rivaltieneuncostodeoportunidadigualaceroAsuvezel conocimientosecaracterizaportenercostosfijosdeproduccioacutengeneralmentealtosndashenelcaso delatecnologiacuteaporejemplolosgastosenIampDndashycostosdereproduccioacutenydistribucioacutenmuy bajoslocualgeneraconsiguientementefuerteseconomiacuteasdeescalaEnesteescenariola fijacioacutendepreciosenbaseacostosmarginalesylaexistenciademercadosdecompetencia perfectandashdossupuestostradicionalmenteempleadosenlamicroeconomiacuteaconvencionalndash claramentenopuedenserlabaseapartirdelacualdiscutirsobreeltemaquenosocupaEn contraposicioacutenloquetiendeaocurriresquelaformacioacutendepreciosserealizaenfuncioacutendela utilidaddelconsumidor(odelaelasticidadpreciodelademanda)5yquelosmercadosse caracterizanobienporunmodelodeldquofirmadominanterdquoobienporlaexistenciadeofertas fuertementediferenciadas(competencialdquoimperfectardquo)ndashShapiroyVarian1999Porotrolado engeneralresultarelativamentesencillocopiaryoaprovecharlasideasolasinnovacionesde otrosagenteseconoacutemicosdichoenotrosteacuterminosesdifiacutecilenunasituacioacutendelibre mercadogarantizarlacompletaapropiabilidaddelosconocimientosparasuscreadoresLa difusioacutendelasTICsndashInterneteselcasomaacutesnotoriondashhafacilitadonotablementelaposibilidadde copiarobrasartiacutesticasinformacioacutenetclocualcontribuyeaexplicarlamagnitudqueha alcanzadoenantildeosrecientesladiscusioacutensobreeltemadelosDPIentodoelmundo
Enesteescenariodeapropiabilidadincompletalapropiedadintelectualapareceriacuteacomo unodelosmediosparagarantizarunadecuadoniveldeldquoofertardquodeconocimientose innovacionesDecimossinembargoquesetratadeunodelosmediosparacumplircontal objetivoyaqueexistentantomecanismosdeldquomercadordquo(secretoscomercialesleadtimes serviciosdeventaypost-ventamarcasetc)comodepoliacuteticapuacuteblica(subsidioscontratos puacuteblicosetc)quepuedencomplementaroreemplazaralosDPI(verLevinetal1987 David 2000)
Considerandoelobjetivodenuestrotrabajonosconcentraremosaquiacutesinembargoenla discusioacutensobrelosDPIAlrespectoesclavetenerencuentaquetalcomohasidosentildealado demodorepetidoenlaliteraturarecibidaexisteunatensioacutenentrelanecesidaddecrearlos suficientesincentivoscomoparaquesegenerenideasinnovacionesobrasartiacutesticasetcya lavezgarantizarunadifusioacutenlomaacutesampliaposiblededichosbienesEnestesentidovarios autoreshandestacadoquetanimportantecomolosincentivosparagenerarnuevo conocimientosonlosmecanismosqueestimulanladistribucioacutenyelusodedicho conocimientoEstoesasiacuteporqueelprocesodeinnovacioacutenesengeneraldecaraacutecter acumulativoenotraspalabraselconocimientoeselprincipalinsumoparagenerarnuevo conocimiento(Foray1997David2000Scotchmer1999)Esteesunpuntoimportante puestoquesibienesposiblepensarencontratosquetomenencuentaelproblemadela
LabaseteoacutericadereferenciasonlosllamadosldquopreciosdeRamseyrdquo(verDavid2000 Braunstein2002)
5
SCCR86 paacutegina9
innovacioacutenacumulativaeldisentildeodelosmismospuedeserdifiacutecilconsiderandolaposible existenciadefuertescostosdetransaccioacuten
EnestesentidosiguiendoaHall(2002)resultauacutetildistinguirentreelcasodelos procesosdeIampDndashodecreacioacutenartiacutesticandashquedanlugaralaproduccioacutendebienesquese comercializanluegoporseparadodeotrosendondeelconocimientoensiacutemismoesloquese comercializa(porejemplosoftwareobasesdedatos)Mientrasqueenelprimercasoes posiblequeelconocimientoqueestaacutedetraacutesdelosproductosprotegidossedifundandashviacutea informacioacutenabiertaenlaspatentesoingenieriacuteareversaporejemplondashenelsegundola provisioacutenprivadaimplicaqueinevitablementehabraacutealgunalimitacioacutenaladifusioacutendel conocimientosiexistenDPI
AsuvezunsegundofocodetensioacutensurgedelhechodequelosDPIconsagran situacionesdemonopolioenlascualesenunanaacutelisisestaacuteticolosconsumidorestransfierenun excedentealosproductoresdadoquelospreciossonmayoresylascantidadessonmenoresa losdeunasituacioacutendelibrecompetenciaconlasconsiguientespeacuterdidasdeeficienciay bienestarSinembargoesaineficienciaestaacuteticasedebecontrapesarconelefectodinaacutemico positivoquesurgedelhechodequeenunmundosinregiacutemenesdepropiedadintelectualel ritmodecreacioacutendeinnovacionesprobablementeseriacuteamenorndashconlosconsiguientesefectos negativostantosobrelatasadecrecimientodelaeconomiacuteacomosobrelageneracioacutende nuevosobjetosconocimientosideasobrasinformacionesetcuacutetilessocialmente6
Sobreestasbasesresultaloacutegicoquelosregiacutemenesdepropiedadintelectual ndashcomplementadosconotrasaacutereasdelapoliacuteticapuacuteblicacomoladedefensadela competenciaporejemplondashapuntentantoalimitarlosposiblesabusosquesurjandela explotacioacutendelosderechosmonopoacutelicosqueconsagrancomoafavorecerladifusioacutenyuso delosconocimientosideasycreacionesqueelloscontribuyenagenerar
Asiacuteunreacutegimendepatentesesunmeacutetodoparaprotegerunainvencioacutenperoquetambieacuten suponedifundirinformacioacutenacambiodeesaproteccioacuteninformacioacutenquepuedeserluego empleadaporotrosagenteseconoacutemicosEnelcasodelalegislacioacutendederechosdeautorla legislacioacutenrespectivaprotegelasldquoexpresionesrdquoynolasldquoideasrdquolascualesquedanenel dominiopuacuteblicoAsimismotantolossistemasdepatentescomolalegislacioacutendederechode autorotorganproteccioacutenporplazoslimitadosycontienenciertasexcepcionesomecanismos tendientesafavorecerladifusioacutenyolimitarlaapropiabilidaddelosinnovadoresenciertas circunstancias(porejemplolacopiaparausoprivadoolanocioacutendeldquofairuserdquo 7enelcasodel derechodeautorolaslicenciascompulsivasylasexcepcionesndashcomolasdestinadasa
6 Esimportantetomarnotadequeenlosuacuteltimosantildeossehaacumuladounconjuntodeevidencias quehanpuestoendudalaefectividadgeneraldelosDPIcomoformadeestimularlainnovacioacuten DehecholateoriacuteaeconoacutemicasugierequesoacuteloendeterminadascircunstanciaslosDPIsonel mejormecanismodeincentivosalaIampDalavezquecuandolosonsudisentildeooacuteptimoen teacuterminosdeamplitudyduracioacutendependeraacutedeunconjuntodefactoresespeciacuteficospropiosde cadasituacioacutenconcretaenlacualsepretendaaplicarDPI(GalliniyScotchmer 2002)
7 Envirtuddelfairuselareproduccioacutendeunaobraaefectosdeefectuarunacriacuteticacomentarioo reporteperiodiacutesticoobienconfinesacadeacutemicosoeducativosnoconstituyeunainfraccioacutenal derechodeautorParaundebatesobreelalcancedelfairuseenlaeradelastecnologiacuteas digitalesverCorrea(2001)
SCCR86 paacutegina10
actividadesdeinvestigacioacutenndashenelcasodelaspatentes)8 Veamosahoracomoseaplicanestos principiosalcasoquenosocupa
b) Elcasodelasbasesdedatosldquonooriginalesrdquo
Comosentildealamosantesnoexisteunadefinicioacutenuniformeconrelacioacutenaqueacuteseentiende porbasesdedatosdesdeelpuntodevistajuriacutedicooeconoacutemicoEnestesentidoresulta interesantedestacarqueladefinicioacutenquesedaenlaDirectivaEuropea969CEes particularmenteabarcativayaqueensuartiacuteculo12lascaracterizacomoldquolasrecopilacionesde obrasdedatosodeotroselementosindependientesdispuestosdemanerasistemaacuteticao metoacutedicayaccesiblesindividualmentepormedioselectroacutenicosodeotraformardquo
Enesteenfoqueldquoampliordquoentonceslasbasesdedatosabarcandesdeguiacuteastelefoacutenicas hastaprogramasdemateriasuniversitariaspasandoporcosastandiversascomobancosde informacioacutengeneacuteticaosatelitaldiccionariosregistrosmeteoroloacutegicosresultadosdecarreras decaballosguiacuteasdeprogramastelevisivoscoleccionesdeinformacioacutenjuriacutedicacomercialo financieradiariosbibliotecas(ldquofiacutesicasrdquoodigitales)guiacuteasempresariasvademecums medicinalescompilacionesdeobservacionesnaturalesoexperimentalesenelcampodela fiacutesicalaquiacutemicalabiologiacuteaetclosiacutendiceshechosporlosagentesdesoftwaredelos serviciosdebuacutesquedaenInternettambieacutenpuedenentrarbajoestadefinicioacutenEnestesentido comobienhaapuntadoMaurer(1999)resultadifiacutecildiscutireltemadelaproteccioacutendelasbases dedatosengeneralconsiderandolagrandiversidaddeobjetosqueseincluyenbajoesenombre9
Maacutesallaacutedelanecesidaddetenerencuentaesteproblemanomenoracontinuacioacuten vamosapresentarlosprincipalesargumentosafavoryencontradeestablecerDPIparalas basesdedatosldquonooriginalesrdquo
8 Algunosfallosjudicialesrecienteshanconfirmadoestaloacutegicacomoenelcasodelavalidezde lasactividadesdeingenieriacuteareversasobrelosprogramasdesoftwareaceptadaporlajusticiade losEEUUenlosantildeosrsquo90(SamuelsonyScotchmer2002)
9 Estaextensioacutendelconceptohaceauacutenmaacutesdifiacuteciltenerestimacionesciertassobrelasdimensiones delaindustriadebasesdedatosentantoqueestaabarcariacuteabienesyserviciosabsolutamente disiacutemilesypertenecientesoriginalmenteamuydiferentessectoresdeactividad
SCCR86 paacutegina11
Losargumentosafavor
Cuandoserevisalaliteraturarecibidaseimponelaconclusioacutendequeelargumentomaacutes importantequeesgrimenlamayorpartedelostrabajosyanalistasqueestaacutenafavordeuna proteccioacutenldquofuerterdquoparalasbasesdedatosnooriginalesradicaengarantizarunretorno apropiadoparalasinversionesmuchasvecessubstancialesquesonnecesariasparacrear manteneryactualizarloscontenidosdeaquellasbasesdenocontarconunaproteccioacuten adecuadaseargumentalaproduccioacutendebasesdedatosseriacuteainferioralasocialmente deseableEstaproteccioacutensehariacuteamaacutesnecesariaauacutenenunescenarioenelcualteacutecnicas digitaleseinformaacuteticasmedianteresultafaacutecilcopiarydifundirndashsinautorizacioacutendelos propietariosndashloscontenidosdelasbasesdedatos(verBraunstein2002DrsquoAndreaTysony Sherry1997)10Asuvezsiempresiguiendoesteargumentolanecesidaddeteneruntratado internacionalsurgedelrequisitodearmonizarlosdiferentestratamientosqueeltemarecibeen losdistintospaiacutesesdemododegarantizarlalibrecirculacioacutendelainformacioacutenanivelglobal ycontribuiraunamejorproteccioacutendelasinversionesquesepretendepromover
Enestaliacuteneaderazonamientonosehacehincapieacuteenlaoriginalidadonovedaddelas basesrespectivasndashyaquesigozarandedichosatributoscaeriacuteanbajolaproteccioacutenqueya otorgalalegislacioacutendederechosdeautorenlospaiacutesesquehanadoptadolasdisposicionesal respectodelaOMPIydelADPICndashsinopuramentealaretribucioacutendelasinversiones11(enel lenguajelegalsesuelehacermencioacutendelosteacuterminossweatofthebrowndashldquosudordelafrenterdquondash eindustriouscollectionndashldquorecopilacioacuten industriosardquo)
Losargumentoscriacuteticos
ndash Conflictoconlossupuestossobrelosquesebasatradicionalmentelalegislacioacuten sobreDPI
Losintentosdeintroducirunamayorproteccioacutenparalasbasesdedatosporlaviacuteadelos regiacutemenesdepropiedadintelectualresultariacuteanincompatiblesconlossupuestossobreloscuales sebasalaexistenciadeestosuacuteltimosndashqueseriacuteanseguacutenvimosanteslapromocioacutendela creatividadydelageneracioacutendenovedadesndash(verporejemploDussolieretal2000)
ndash Noexisteevidenciaempiacutericaquemuestrequelaindustriadebasesdedatossehaya vistoperjudicadaporlafaltadeunreacutegimenespeciacuteficodepropiedadintelectual
Enestesentidoseargumentaquei)laofertadebasesdedatostantopuacuteblicascomo privadasesnosoacutelovoluminosasinoquehavenidocreciendosostenidamenteenlosuacuteltimos antildeossinquealmenoshasta1996ydesdealliacutesoacuteloenelcasodelaUEexistanregiacutemenesde proteccioacutenespeciales12ii)nosehalogradomostrarunsolocasoconcretoenelcualnose
10 Lasnuevastecnologiacuteasalavezquefacilitanlacreacioacutendelasbasesdedatosexacerbanlas ldquofallasdemercadordquoquesurgendeladificultadparaexcluirdelusodedichasbasesaaquellosque nopaganporellas(Baron2001)
11 Estoformapartedeunatendenciamaacutesgeneralqueseobservatambieacutenenotroscamposdela propiedadintelectual(Dussolieretal2000)
12 SeguacutenlascifrasdeDavid(2000)conposterioridadalcasoFeistlaindustriadelasbasesde datoscrecioacutesostenidamenteenlosEEUUAsiacuteentre1991y1997elnuacutemerodebasesdedatos crecioacuteenun35yelnuacutemerodearchivoscontenidosdentrodelasbasesdedatosaumentoacuteun
[Siguelanotaenlapaacuteginasiguiente]
SCCR86 paacutegina12
hayandesarrolladociertasbasesdedatosporfaltadesuficienteproteccioacuten13iii)trasla sancioacutendelaDirectivadelaUEsobreeltemalaindustriadelasbasesdedatosdeaquel continentenoparecehabermostradoningunatendenciaexpansivaclara14iv)laevolucioacutende lospreciosdelasaccionesdelasempresasdelsectornomuestrasignoalgunodedeclinacioacuten delarentabilidaddelnegocioenlosEEUUpesealaaparentefaltadeproteccioacuten(Bandy Gowdy1997Oram2000Baron2001Maurer1999Maureretal2001Hughes2002) Detodosmodosconrelacioacutenaestosargumentosymaacutesallaacutedesusrespectivosmeacuteritoscabe repetirquefaltasuficienteevidenciaempiacutericacomoparaconocercuaacuteleselverdaderotamantildeoy elritmodecrecimientodelmercadodebasesdedatosmedidosenunidadesmonetariasPorlo tantotodadiscusioacutenenesteterrenoadquiereuncaraacutecterprovisional
ndash Yaexistenmecanismoslegalesyteacutecnicosqueotorgansuficienteproteccioacutenpara lospropietariosdebasesdedatos
Existenyainstrumentosjuriacutedicosdisponibles(competenciadeslealndasholdquoparasitariardquondash enriquecimientosincausaapropiacioacutenindebidaetc)quepuedenbrindarunaproteccioacuten razonablealospropietariosdelasbasesdedatosldquonooriginalesrdquo15Maacutesauacutenvariosautores sugierenquedesernecesariaunaproteccioacutenmayoralaexistenteparalasbasesdedatosla mismapodriacuteamaterializarseatraveacutesdereformasalalegislacioacutensobrecompetenciadesleal16o apropiacioacutenindebidaporejemplolocualprotegeriacuteaalospropietariosdelasbasescontrala pirateriacuteadesuscompetidores17altiempoquenoafectariacuteaelaccesoalainformacioacutenporparte delosusuariostemaparticularmentesensibleencamposcomoeducacioacutenociencia(Dussolier etal2000ReichmanyUhlir1999Maureretal2001)Recurriracontratosoalafigurade ldquosecretocomercialrdquotambieacutensonposibilidadesabiertasparaprotegerelcontenidodelasbases dedatosnooriginales
[Continuacioacutendelanotadelapaacuteginaanterior]
180Porotrapartemientrasqueen1977el78detodaslasbasesdedatoseranproducidas porentidadesgubernamentalesacadeacutemicasosinfinesdelucroen1997elsectorprivado controlabael78delaindustria(contraun70en1990)
13 Maurer(1999)sentildealaquelafirmaElsevierhaargumentadoqueenocasionessusdivisionesnoshycientiacuteficashandecididonoinvertirennuevasbasesdedatosdebidoapreocupacionesentornoa laproteccioacutendeloscontenidosSinembargoseguacutenelautoreltemadelaproteccioacutenhasidouno deloselementosperonoeluacutenicoenlatomadetalesdecisionesMaurertambieacutenadvierteque entrelasdivisionescientiacuteficasdeElseviernosehanreportadocasossimilaresdenorealizacioacuten deinversionesportemoralacopiaindebidadeinformacioacuten
14 Maureretal(2001)presentanevidenciaenestesentidocontrariandolasafirmacionesrealizadas poralgunosfuncionariosdelaUESinembargoladiscusioacutensebasaenelnuacutemerodebasesde datoscreadasanualmenteendicharegioacutenndashcifraqueclaramentesoacutelodemaneraaccidentalpuede estarreflejandotendenciassimilaresencuantoalamagnituddelnegociomedidadesdeelpunto devistaeconoacutemico
15 VerPeters(1999)paraunresumendelascaracteriacutesticasdelosdiversosmedioslegalesde proteccioacutendisponiblesndashodeposibleaplicacioacuten-paralasbasesdedatos
16 LaideaoriginalantesdeadoptarselaDirectiva969CEerajustamentemodificarlalegislacioacuten sobrecompetenciadeslealcomoformadeprotegerlasinversionesenbasesdedatosndashDeOliveira Ascensao(2002)atribuyeelcambioderumboprincipalmenteaqueGranBretantildeaeIrlanda carecendelegislacioacutenenmateriadecompetenciadesleal
17 Enestesentidosibiennosiempreresultafaacutecildemostrarquealguienhacopiadounabasede datosdepropiedadajenaexistenalgunosmediospraacutecticosquepuedencontribuiradefenderal creadororiginalndashporejemplointroducirerroresdeliberados(verLosey1995)
SCCR86 paacutegina13
Entantotambieacutenexistenmecanismoselectroacutenicosndashindicadordecopiascodificacioacuten autenticadomarcasdeaguaencriptadocontrasentildeasetcndashquetambieacutencontribuyenalobjetivo debrindarproteccioacutenparalostitularesdelasbasesdedatos(siguiendoaBaron2001ciertas teacutecnicaspermitenactualmenterastrearelusodecualquierporcioacutendeinformacioacutenextraiacutedade unabasededatosdeterminada)18
Otrasestrategiasldquodefensivasrdquosugeridassonincluircontenidosdematerialprotegidopor derechosdeautor(porejemploprogramasdesoftwarequehacenmaacutesuacutetileslasbasesde datos)actualizarcontinuamenteelcontenidodelasbasesyfinalmenteaplicarlasuficiente creatividadcomoparamerecerlaproteccioacutenbajolalegislacioacutendederechodeautor(Maurer 1999NicholsonyFreno2001)
ndash Laindustriadebasesdedatostiendeasermonopoacutelicapornaturalezaexistiendoya fuertesbarrerasalaentradaquebrindansuficienteproteccioacutenparalospropietariosdeaquellas
Laproduccioacutendebasesdedatossecaracterizaporlafuertepresenciadeeconomiacuteasde escalaaltoscostosdeentradayporconsiguientelatendenciaaexhibirmonopoliosnaturales enloscualesproveedoresespecializadosdominansectoresespeciacuteficosReichmanySamuelson (1997)agreganademaacutesquemuchasveceslosdatosquesequiereprotegernoestaacuten disponiblesenotrasfuentespuacuteblicasyquelacreacioacutendeunabasededatoscompleja aparentementeconstituyeunabarreraldquodefactordquoqueresultadifiacutecildesobrepasarMaacutesauacuten haybasesdedatosqueporsunaturalezasonuacutenicas(estoesnopuedenserreproducidas independientementeportercerosndashporejemplodatosclimaacuteticosperotambieacutenotrosde naturalezacomercialoeconoacutemicandash)porloquelaposibilidaddelmonopolioesobviamente mayor(Riis2002)1920 Enestesentidolosinstrumentoslegalesytecnoloacutegicosdescriptos maacutesarribaporsiacutesolosysinlaexistenciadederechosadicionalesdariacuteanyademasiada proteccioacutenalospropietariosdelasbasesdedatos(Baron2001)
ndash Sepodriacuteacrearunaseriaamenazaparalalibrecirculacioacutenyutilizacioacutendela informacioacutenconperjuicionosoacuteloparalasactividadesdeinvestigacioacutenylapreservacioacutendel dominiopuacuteblicosinotambieacutenparaungrannuacutemerodeactividadescomercialesprivadas
Seguramentelosargumentoscriacuteticosmaacutesseverosydifundidosencontradeestablecer DPIparalasbasesdedatosldquonooriginalesrdquoesqueporesaviacuteasepodriacuteaterminarprotegiendo ygenerandoderechosprivadossobrelainformacioacutencontenidaendichasbasesDeaquiacute podriacuteasurgirundantildeoserioparalapreservacioacutendelldquodominiopuacuteblicordquoencamposclavesdela
18 VerStefikyLunt(1999)paraunresumendelosmediostecnoloacutegicosdeproteccioacutendisponibles 19 Maurer(1999)sentildealaquelaevidenciaqueprovienedeunmercadoldquocercanordquoaldelasbasesde
datoseldelasrevistascientiacuteficasconfirmalostemoresderivadosdelastendenciasala monopolizacioacutenAsiacutelaAssociationofResearchLibrariesmencionaquelospreciosdedichas revistascrecieronun115entre1986y1994resultadodeunmercadodecompetencia monopoliacutesticacontroladoporunpequentildeogrupodeeditoriales
20 EnNAS(1999)serefiereporejemploquesibienelmercadofinancieronoesunmonopolio naturallosquepublicanlainformacioacutenrespectivasonlosmismosquelacreanElmercadode accionesseriacuteaunejemplodeuncasodondeesmuyfaacutecilmantenerunmonopolioyaquesibien unapersonapodriacuteallamaratodaslasfirmascuyasaccionessecotizanenbolsaseriacuteaprohibitivo enteacuterminosdecostosrecogeresainformacioacutenvisavisloquelecuestaalaBolsadeValoresya queesalliacutedondeesastransaccionestienenlugar
SCCR86 paacutegina14
informacioacutencientiacuteficaeducativajuriacutedica21etc(MaureryScotchmer1999Dussolieretal 2000David2002ReichmanyUhlir1999)
AsiacutelacomunidadacadeacutemicatemequelosDPIsobrelasbasesdedatosobstaculicenpor viacuteadelencarecimientoyolaapropiacioacutenprivadalalibrecirculacioacutendeideaseinformacioacuten quehasidonormadelavancecientiacuteficoalolargodelosuacuteltimosdoscientosantildeosNosorprende entoncesqueinstitucionestanrelevantescomoelNationalResearchCouncillaNationalAcademy ofScienceslaNationalAcademyofMedicinelaNationalAcademyofEngineeringlaNational ScienceFoundationyelNationalInstituteofHealthfigurenentrelosmaacutesprominentesopositoresa todalegislacioacutenquepuedarestringirelaccesoalosdatosoalainformacioacutenenlosEEUU
DavidyForay(2002)sentildealanqueaquellosquepromuevenelreforzamientodelosDPI sobrelosconocimientosndashenestecasolasbasesdedatosndashomitenelcrucialhechodeque aquellosnosonbienesdeconsumosinotambieacutencomovimosantesfactoresdeproduccioacuten Maacutesauacutenlosconocimientosnosonuacutenicamentebienesno-rivalessinoquenormalmentesu utilidadsocialaumentacuantomaacutessedifundenAsiacuteporejemplocuandoselimitaelusode unaciertabasedeinformacionesndashporejemplohaciendoqueuninvestigadordebapagarpor accederalamismandashesprobablequeseesteacutegenerandounobstaacuteculoalavancedelacienciaen tantoqueanteloscostosadicionalesqueseleimponenesfactiblequedichoinvestigador restrinjasusbuacutesquedasalostemasqueyaconocelimitandoasiacutelosdescubrimientos imprevistoshabitualesndashymuchasvecesmuyimportantesndashenelaacutereadelacienciaAsimismo sehaargumentadoquecrecientementeelavancecientiacuteficodependedelaposibilidadde combinardatosdediversasfuentesndasheacutesteseriacuteaporejemploelcasodelabiotecnologiacuteandashla introduccioacutendemayoresderechosdepropiedadenestaaacutereaciertamentesupondriacuteaentonces unobstaacuteculoparaelprogresodelainvestigacioacuten(dandolugaraloqueunautorhallamado ldquothetragedyofanti-commonsrdquo 22ndashDavid2000)23Otrofactorqueaumentalaspreocupaciones
21 EnesteaacutembitoJaszi(1996)ndashcitadoenBarca(2000)ndashponeelsiguienteejemploaplicableal casodelosEEUUrespectodelospotencialesriesgosdegenerarunderechosuigenerisparalas basesdedatosSeguacutenelautorldquohastalaactualidadlainformacioacutenpuacuteblicaesencialparala praacutecticajuriacutedicaesdedominiopuacuteblicoseguacutenlalegislacioacutendelcopyrightAlgunainformacioacuten soacuteloseencuentradisponibleatraveacutesdeempresasprivadasquecompilanlasdecisiones jurisprudencialeslegislacioacutenyregulacioneshellipHoyendiacuteaunabogadoouninvestigadordebe comprarloslibrosoCD-ROMosuscribirsealosserviciosonlineaefectosdeteneraccesoal derechoengeneralApesardeelloelprincipiolegaldelcopyrightenvirtuddelcualla proteccioacutenlegalnocubrealainformacioacutenhellipoperademanerataldeverificarlastendencias monopoacutelicasinherentesaestasituacioacutenUnavezaccedidanoexistenrestriccionesrespectode coacutemolainformacioacutenpuacuteblicaextraiacutedadebasesdedatoselectroacutenicasoenpapelpuedeser utilizadaenlamedidaqueelvaloragregadoporelcompiladornoseaextraiacutedohellip(enelcasode aprobarseunderechosuigeneris)lasituacioacutenseriacuteadistintaLareproduccioacutensinlicenciau otrousodeltextodecualquierdecisioacutenjudicialsifueraconsideradacualitativamentesubstancial resultariacuteasuficienteparaqueelusuariopuedaserresponsabilizadoypotencialmentetambieacutenla institucioacuteneducativaobibliotecaatraveacutesdelacualelusuarioaccedioacutealabasededatosrdquo
22 Laldquotragediadelosanticommonsrdquoocurrecuandomuchosindividuostienenderechosdeexclusioacuten sobreunrecursoescasoEnconsecuenciaactuandoseparadamentepuedengenerarun desperdiciocolectivodedichorecursoalsubutilizarlovisavisloqueocurririacuteaenunasituacioacuten socialmenteoacuteptima(Heller1998)
23 Unejemplointeresantedeestastensionessurgeconuntemaparticularmentecandentecualesel delasbasesdedatosgeneacuteticasymeacutedicasAlgunospaiacutesescomoIslandiaylasIslasTongahan concedidolicenciasexclusivasaempresasprivadasdebiotecnologiacuteaparaexplotarlosdatos geneacuteticosymeacutedicosdedeterminadaspoblacioneslocualimplicaprivatizardatosquehastaahora seintercambiabanenredesacadeacutemicas(verCassier2002)
SCCR86 paacutegina15
eslaexistenciadelosllamadosldquopassthroughrightsrdquoqueintroducennuevasrestriccionesaluso deloscontenidosdelasbasesdedatosndashyaquelosderechossobrelosmismosseextiendenalo largodetodalacadenadeusosquepuedentenerdichoscontenidosndash(Maureretal2001)24en este escenariolanecesidaddehacermuacuteltiplescontratosdelicenciaparaelusodelosdatos incorporadosenlasdistintasbasessetemehariacuteamuydifiacutecillainvestigacioacutencientiacutefica modernandashconsiderandolosenormescostosdetransaccioacuteninvolucrados
Asuvezsehasentildealadoqueelincrementodeloscostosdeaccesoalasbasesdedatos puedegenerarunaldquoreaccioacutenencadenardquodentrodelacomunidadcientiacuteficaentantoquelos usuariosasuvezbuscaraacutencompensaresosmayorescostosconnuevasfuentesdeingresosa partirdelosresultadosdesusinvestigacionesJustamenteseriacuteaenlasaacutereasdemayor relevanciainmediataparalasociedadolacienciaendondedichatendenciapodriacutea materializarsemaacutesraacutepidamente(SchraderyJeweler1999)Enunextremolaintroduccioacutende DPIenestaaacutereapodriacuteaprovocarelfindelacolaboracioacutencientiacuteficaydelmodelodeldquociencia abiertardquo(Granstrandetal2001vertambieacutenBaron2001)
Estasprevencionesseacrecientancuandodebidoarazonesfundamentalmente presupuestariastantoenEuropacomoenlosEEUUseestaacutepresionandoalasuniversidadesy aloscentrosdeinvestigacioacutenparaqueincrementensusingresosqueprovienenfueradel presupuestopuacuteblicolocualestimulajustamentelastendenciasatratardeobtenerrecursosa partirdelpatentamientoyotrasformasdeexclusioacutendelosresultadosdelasinvestigacionesque serealizanendichasinstituciones25Lasmismasrazoneshanllevadotambieacutenaunacreciente participacioacutenprivadaenlarecoleccioacutenygeneracioacutendedatosconlocuallostemoresporla apropiacioacutenprivadadeinformacioacutendeldominiopuacuteblicoseacrecientan(Linn2000)26
Soacuteloconelfindeejemplificaralgunosdelosproblemaspotencialesquepodriacutean derivarsedeunaproteccioacutensuigenerisparalasbasesdedatosnooriginalesvalelapenacitara CowanyHarison(2001)quienesobservanquelaseditorialesderevistascientiacuteficas crecientementedigitalizanloscontenidosdeestasuacuteltimaslocualtambieacutenresultaapropiado desdeelpuntodevistadelasbibliotecasuniversitariasquesonlosprincipalesclientesde dichasrevistas(porrazonesesencialmenteldquologiacutesticasrdquo)Elproblemaesquelasbibliotecas entoncesyanocompranlasrevistascomotalessinoelaccesoalasbasesdedatosdelas editorialesenesepasajelosartiacuteculoscontenidosendichasbasesyanoestaacutencubiertosporlas excepcionesdetipofairusequepermitiacuteanporejemplofotocopiarunartiacuteculo(mientrasque ahorapodriacuteaestarprohibidoparauninvestigadorqueesunusuariolegiacutetimodelabase compartirunartiacuteculoconuncoleganoautorizado)Maskus(2000)entantoapuntaalmismo
24 Entreloscasosmaacutescitadosenestesentidoestaacuteeldeunabasededatossobresecuenciade proteiacutenasdeorigensuizollamadaSwissProtcuyousojustamentesehavistorestringidopor limitacionesdetipopassthroughrightsTambieacutensemencionaelcasodeunabasesimilarde origenestadounidensellamadaScop
25 Enestesentidosehamencionadoqueafinesdelosantildeosrsquo90unafirmaalemanaestaba consiguiendounderechoexclusivodelEuropeanMolecularBiologyLaboratory(EMBL)para comercializarpartedelosdatosgeneradospordichainstitucioacutenmedidaqueaparentementese vinculabaconlaintencioacutendepromoverporesaviacuteaeldesarrollodelaindustriadela biotecnologiacuteaenAlemania(NAS1999)
26 ReichmanySamuelson(1997)observanquecuandoseprivatizoacutelacomercializacioacutendelas imaacutegenesdelsateacuteliteLandsatenlosEEUUlosprecioscrecieronde400a4400doacutelaresdelos EEUUporimagen
SCCR86 paacutegina16
problemaperodesdeunpuntodevistamaacutesgeneralatendiendoalaeventualimposibilidadde queuninvestigadorquecompraelaccesoaunabasecompartalosdatosconotroscolegas
Perolostemoressobreelimpactodeunamayorproteccioacutendelasbasesdedatostambieacuten seextiendenalcampodelosusuarioscomercialesAsiacutesesentildealaqueelloredundariacuteaenun obstaacuteculoparaeldesarrollodeactividadesenlascualessere-usaotransformalainformacioacuten primariaoenunaumentodeloscostosdedichasactividades(SchraderyJeweler1999)27
PorejemplolasactividadesdedesarrollodesoftwarepodriacuteanverseamenazadasAsiacute siguiendoaElKassas(2002)conunadefinicioacutendemasiadoabarcativasepodriacuteanproteger cuadrosdeconsultaconjuntosdeinstruccionesycaracteresetcnecesariosparaeldesarrollo deprogramasdecomputacioacutenTambieacutensecitanlosproblemasquepodriacuteansurgirparael avancedeInternetentantoloscuadrosdeencadenamientoylosdirectoriosasiacutecomolos serviciosdebuacutesquedaylossistemasdenombresdedominiopodriacuteanasimismocaerbajola legislacioacutendebasesdedatosLasempresasproveedorasdeserviciosdeInternetpodriacuteanverse afectadasentantoporlaeventualtransmisioacutennoautorizadadelosdatoscontenidosenbases protegidas(ElKassas2002Shengli2002)
Enesteescenariohaybastanteconsensoenproponerquelainformacioacutenylosvalores agregadosdesarrolladosconfondospuacuteblicosdirectamenteporoficinasdelgobiernoyoporsus contratistasnodeberiacuteanestarengeneralprotegidosporderechosdeautoroconexosasiacutecomoen lanecesidaddequeexistanclaacuteusulasdefairuseuotrasqueminimicenelimpactosobrela actividadcientiacuteficayeducativaobienquesegenereunmodelodelicenciascompulsivasode preciosdiferencialesparaestasuacuteltimasactividades2829(Hughes2002Riis2002 Colston 2001Maurer1999ReichmanySamuelson1997)30Algunosautoressugieren inclusoqueunaeventualproteccioacutenalasbasesdedatosnodebeextendersealasbasesya existentesymenosauacutencuandosetratedeinformacioacutenqueyaestaacuteeneldominiopuacuteblico (Gilbert1999)31
27 Cabesentildealarquelamayorpartedelosproyectosintroducidosparamejorarlaproteccioacutendelas basesdedatosenlosEEUUtambieacutencontaronconlaoposicioacutendevariasempresasdesoftware ydeInternetlomismoocurrioacuteconfirmasdelrubrotelecomunicacionesasiacutecomoconempresas queestaacutenldquoaguasabajordquoenlacadenadegeneracioacutendedatos(porejemploBloomberg)yconla AsociacioacutendeMarketingDirecto(BandyGowdy1997)
28 Enestesentidoesimportantetenerencuentaqueladiferenciacioacutendepreciosparaserefectiva tienedoscondicionesi)quelaelasticidadpreciodelademandadelsectorcientiacuteficoseamayorque ladelsectorcomercialndashlocualnoocurrecuandolainformacioacutenencuestioacutenesclaveparadeterminada tareadeinvestigacioacutenndashii)queexistaunademandacomerciallosuficientementeampliaparael mismotipodeinformacioacutenquedemandalacomunidadcientiacutefica(Hall2002)
29 David(2000)sugierequeinclusopodriacuteaocurrirquedichospreciosdiferencialesseapliquena todousuarioquesecomprometaadistribuirlosdatosquegeneresobrebasessimilaresalasque eacutelobtuvo
30 Riis(2002)porejemploproponedistinguirentrelasbasesdedatos(porejemploresoluciones juriacutedicas)quehacenalaldquoinfraestructuradeinformacioacutenrdquodeunasociedaddeaquellasquesonde tipocomercialAunqueladistincioacutenenlapraacutecticanosiempreresultaraacutefaacutecildeaquiacutedeberiacutean surgirdiferentestratamientosparaambostiposdebasesentantoelaccesoalprimerodeellos deberiacuteaserlomaacuteslibreposible
31 LaversioacutendelTratadoOMPIpuestaenconsideracioacutenen1996noexigiacuteaelregistrodelasbasesa serprotegidasporlocualdehecholaproteccioacutenseextenderiacuteaalasbasesyaexistentes
SCCR86 paacutegina17
Loscuestionamientosalosargumentoscriacuteticos
ndash Sibienlaindustriadebasesdedatoshavenidocreciendoenlosuacuteltimosantildeos podriacuteahabersedesarrolladoauacutenmaacutesraacutepidamenteenunambientelegalfavorable(DrsquoAndrea TysonySherry1997)
ndash Laaplicacioacutendelalegislacioacutensobredefensadelacompetenciaesinsuficiente debidoaquei)generaunaelevadalitigiosidadii)soacuteloresuelveelproblemadela apropiacioacutenindebidaporpartedeloscompetidoresperonoladelosusuariosiii)tampoco solucionaelproblemadelosllamadosldquosamaritanosdelainformacioacutenrdquondashpersonasquepor razonesldquono-econoacutemicasrdquoseapropiandedatosyloshacenlibrementedisponiblesalpuacuteblicoen generalndashiv)elrecursoalacompetenciadeslealsoacutelopuedeserejercitadoexpostdelos efectosdelaconductadantildeosaporlocualaseguraunbajoniveldeseguridadjuriacutedicav)las normasdecompetenciadeslealadiferenciadeloqueocurreconelderechosuigenerisno confierenunderechoexclusivoytransferiblevi) lafiguradecompetenciadeslealnoestaacuteen todaslaslegislacionesnacionalesyosutratamientoesvariabledepaiacutesapaiacutesElrecursoa establecercontratostampocoesunsustitutoefectivodelosDPIyaquehaydificultadespara monitorearyhacerunefectivoenforcementdelosmismosenparticularcuandoelinfractorno esaquelconelcualelpropietariodelabasededatosconcretoacuteelacuerdocontractuallocual generaaltoscostosdetransaccioacuteneincertidumbressobrelarealefectividaddeestemecanismo (Milleacute1999Howell1998Barca2000CaacutemaraLapuente1999)
ndash Encuantoalaposibilidaddeobtenerproteccioacutenporlaviacuteadelderechodeautoren funcioacutendelaoriginalidadyocreatividaddelasbasessealegaquemuchasdeellassonexhaustivas pornaturalezandashporlocualnopuedenaspiraraserldquooriginalesrdquodesdeelpuntodevistadesu seleccioacutenndashyqueenvarioscasosenparticularcuandosetratadebaseselectroacutenicasnopuedehaber arreglosldquooriginalesrdquoyaqueseriacuteanlosusuariosatraveacutesdelasvariacionesquepermitengenerarlos motoresdebuacutesquedalosqueimpondriacuteanexpostloscriteriosoriginalesdeordenamientoseguacutensus necesidades32Porotroladosesentildealaquelaproteccioacutenotorgadaenvirtuddeloscriteriosde seleccioacutendelosdatospuedeserdesvirtuadasiseentrecruzandiversasbasesdedatosdando origenanuevascompilacionesdiferentesdelasiniciales(PaacuteezMantildeaacute1997)
ndash Enloquehacealosmediostecnoloacutegicosdeproteccioacutenseargumentaquetodaviacutea nosonlosuficientementeconfiablesyquepuedensereludidospormediodedistintos mecanismos33 Tambieacutensesentildealaquesinproteccioacutenlegallosproductoresdebasesdedatos nopodraacutenofrecersusproductosenformatosdefaacutecilaccesoparaelusuarioalavezque deberaacutensoportarcostosadicionalesinnecesariosjustamenteporlanecesidaddeaplicarmedios tecnoloacutegicosdeproteccioacutensofisticados(DrsquoAndreaTysonySherry1997)
32 Dehechoaltratardedefinirenlapraacutecticacuaacutendounadeterminadabasededatostieneonolas caracteriacutesticasdeoriginalidadrequeridasporlalegislacioacutendederechosdeautorpuedeocurrir quesurjancontroversiasencasosconcretosenloscualesdichascaracteriacutesticasresulten discutibles
33 EnestesentidoesinteresantetenerencuentaquelallamadaDigitalMilenniumCopyrightAct sancionadaenEEUUen1998entreotrasdisposicionesprohibioacuteapartirdelantildeo2000eluso decualquiermecanismodestinadoaeludirosobrepasarlastecnologiacuteasdecontroldeacceso empleadasporlospropietariosdeobrasamparadasporelderechodeautorparaprotegersus obras
SCCR86 paacutegina18
ndash Nohayevidenciadequeelmercadodebasesdedatosseamonopoacuteliconisiquiera enaquellossegmentosquesonldquonichosrdquo(DrsquoAndreaTysonySherry1997)Porotroladoenla praacutecticalosproveedoresdebasesdedatosgeneralmentereconocenpreciosdiferencialespara ciertosclientes(porejemplouniversidades)seargumentaentoncesquesinoseotorgauna adecuadaproteccioacutenlosfabricantesdebasesdeberaacutencargarpreciosmayoresasusactuales usuariosincluyendoalaspropiasuniversidades(ITAC1997DrsquoAndreaTysonySherry 1997)Estosuacuteltimosautoressugierenquesisedeseafavorecerelaccesodeciertas comunidadesalainformacioacutenlaalternativapreferibleeselsubsidiodirecto(vertambieacuten Braunstein2002quienseexpidecontralaslicenciasobligatoriasylasexenciones)Asuvez enloscasosdefuenteuacutenicasesugiereaplicarlalegislacioacutenantimonopolio
Enelbalanceanuestrojuiciodeldebaterecieacutenresentildeadosurgecomoconclusioacutenquelos eventualesbeneficiosdeestablecerunreacutegimensuigenerisdeDPIparalasbasesdedatosldquono originalesrdquoprobablementenocompensenlosriesgosquesurgiriacuteandedichoreacutegimenSin embargocabeaclararqueengeneralningunodelosautoresquesealineanconestaopinioacuten estaacuteendesacuerdoconlanecesidaddequehayaunmarcodeincentivosquepermitaun adecuadoritmodecreacioacutenymantenimientodedichotipodebasesLadiscusioacutensecentra entoncesensabersidichomarcorequieredelaintroduccioacutendenuevosinstrumentoslegalesy siesefueraelcasocuaacutelseriacutealaformadeintroduciresosinstrumentosdemaneradegenerar losmenorescostosposiblesenteacuterminosdelarestriccioacutenaladifusioacutendelainformacioacutenyel conocimientoEnestesentidomaacutesabajoveremoscuaacuteleselactualestadodelalegislacioacuten sobreeltemaanivelinternacionalantessinembargocabediscutirlacuestioacutendesdela perspectivaespeciacuteficadelospaiacutesesendesarrollo
c) Laperspectivadelospaiacutesesendesarrollo
Enprimerlugarcabesentildealarquevariostrabajosrecienteshanmostradoatraveacutesde distintosargumentosquenoexistenrazonesquehaganpensarquelosestaacutendaresdepropiedad intelectualdebanseruniformesanivelinternacional(verChang2001Lall2001Khan 2002GrossmanyLai2002)Enotraspalabrasconsiderandolaspeculiaridadesantes mencionadasrespectodelconocimientocomobieneconoacutemiconadagarantizaqueelmismo reacutegimendepropiedadintelectualseaoacuteptimoantedistintosescenarioseconoacutemicossociales culturalesetc
AsiacutesehasostenidoqueelreforzamientodelosDPIincentivalainnovacioacutenenlospaiacuteses atrasadossoacuteloapartirdequeestosalcanzanciertosnivelesdedesarrollo(BancoMundial2001 ChenyPuttitanun2002)AsimismoRiis(2002)destacaquelaevidenciaempiacutericatodaviacuteanoha corroboradoelargumentodequelaimplementacioacutenderegiacutemenesdepropiedadintelectualmaacutes estrictosestimulenlatransferenciadetecnologiacuteahacialospaiacutesesendesarrollo
Enelcasodelasbasesdedatosenparticularendiversostrabajossehaexpresadoel temordequeunalegislacioacutenrestrictivadificulteelavancedelasinvestigacionescientiacuteficasen lospaiacutesesendesarrollo(CIPR2002a)Losargumentosarribamencionadosrespectodelos desestiacutemulosparalacooperacioacutencientiacuteficaqueresultariacuteandeestablecerDPIparalasbasesde datosseaplicanespecialmenteadichospaiacutesesEnefectolafaltadeincentivosala colaboracioacutenyladesconfianzaentrelosinvestigadoresporeltemoralusocomercialdel conocimientocompartidosonaspectosquedificultanlasrelacionesquepuedenestablecerlos investigadoresdelospaiacutesesendesarrolloconlosdepaiacutesesmaacutesavanzadosysehariacuteanauacutenmaacutes importantesdeexistirDPIparalasbasesdedatoscientiacuteficas(Forero-PinedayJaramillondash Salazar2002)Asuvezlaactividadcientiacuteficaenlospaiacutesesendesarrollotambieacutenseveriacutea
SCCR86 paacutegina19
afectadaporelaumentoenloscostosdeaccesoalainformacioacuten(auacutencuandoexistieranlos preciosdiferencialesantesmencionadosconsiderandolasdificultadespresupuestariasmuchas vecesendeacutemicasqueafectanadichospaiacuteses)Estostemoresseacrecientancuandola introduccioacutendenuevosDPIsecombinaconelempleodeteacutecnicasinformaacuteticasparalimitarel accesoalainformacioacutenenInternet(CIPR2002b)
Porotroladosiloqueinteresaespromoverlaproduccioacutendelasbasesdedatosenlos paiacutesesendesarrolloestaacuteclaroqueparaelloesnecesarioqueexistaenprimerlugarun mercadoparatalesbasesparalocualentreotrosfactoresresultanecesarioestimularuna mayorpenetracioacutendecomputadoraseInternetendichospaiacuteses(dadalagranldquobrechadigitalrdquo queexisteactualmenteanivelglobal)enestesentidoindudablementehayqueconsiderarque lapenetracioacutendelasTICsenlospaiacutesesendesarrolloesmuyheterogeacuteneaconpaiacutesesmaacuteso menosavanzadosenesecampoSiseargumentaencambioquelosmercadosrelevantes seriacuteanlosdeexportacioacutenentoncesesevidentequeloimportanteseriacuteaqueelreacutegimende propiedadintelectualseaadecuadoenlosmercadosdedestinondashqueseriacuteanlosdelospaiacuteses desarrolladosTambieacutenpodriacuteaargumentarsequelaexistenciadeunaproteccioacutenadecuadaen lospaiacutesesendesarrolloseriacuteaprecondicioacutenparaquehayasuficienteofertaglobaldebasesde datossinembargoenuncontextoenelcuallosmercadosdeaquellossonmuylimitadosnohay razonesparasuponerqueeseargumentoseavaacutelidoEntantopodriacuteahaberlugarparaquelos paiacutesesendesarrolloprotejanlasbasesdedatosnooriginalessiestasatendieranademandas especiacuteficasendichosmercadosperonohayevidenciadequeelloesteacutesucediendoalpresente FinalmentetampocoparecenaplicarlosargumentosquesugierenqueestablecerDPIenesta aacutereaestimulariacutealatransferenciadetecnologiacuteayaqueaquiacuteloqueestaacuteenjuegoes la transferenciadeinformacioacutenlacualasumecaracteriacutesticasmuydistintasdeaquella(Riis 2002)
TeniendoencuentaesteconjuntodeargumentospodemoscoincidirconRiis(2002)en quecomomiacutenimopuedesentildealarsequelosbeneficioseventualesdeunaproteccioacutensuigeneris paralasbasesdedatosnooriginalessonmenoresenlospaiacutesesendesarrolloqueenlas nacionesavanzadas
EnesteescenarionosorprendequeuntrabajorecientedelBancoMundial(2001)afirme quelospaiacutesesendesarrollosoacutelodebenreconocerunaproteccioacutenjuriacutedicaespecialparalas basesdedatoscuandoexistanelementosdecreatividadenaquellasAsimismoenfatizaquees necesarioanalizarcuidadosamentelanecesidaddeintroducirmaacutesproteccioacutenparalasbasesde datosenelmarcodelacuerdoTRIPsyaqueelloafectariacuteaelaccesoalainformacioacutenenlos paiacutesesendesarrolloyqueadoptarunalegislacioacutensimilaralaeuropeaseriacuteacontraproducente paralosinteresesdeestosuacuteltimosEncuantoalalegislacioacutenyavigenteoaintroducirse eventualmenteenlospaiacutesesdesarrolladossehaargumentadoqueesnecesarioqueexistan excepcionessobrelabasedelconceptodefairuseasiacutecomopreciosdiferencialesparalas comunidadescientiacuteficasyeducativasenlospaiacutesesendesarrollo(Story2002Riis 2002)
FinalmentecabesentildealarquesibienBraunstein(2002)hatratadodemostrarla convenienciadeimplementartratadosinternacionalesenmateriadeDPIparalasbasesdedatos ndasheinclusohapresentadoargumentosafavordequelospaiacutesesunilateralmenteestablezcan regiacutemenesprotectivosndashdichademostracioacutensebasaenbuenamedidaenlaaplicacioacutende herramientasteoacutericasdesarrolladasoriginalmenteparaelcasodelcomerciodebienes Lamentablementedichasherramientasasumenentreotrossupuestosrestrictivoslaausencia deeconomiacuteasdeescalaconlocualsuutilidadparaelcasodelasbasesdedatosconsiderando lascaracteriacutesticasantesmencionadasdeestasuacuteltimasresultamuylimitada
SCCR86 paacutegina20
III LAPROTECCIOacuteNDELASBASESDEDATOSNOORIGINALESELESTADODE SITUACIOacuteNDELALEGISLACIOacuteN INTERNACIONAL
Comolodestacatodalaliteraturarecibidasobreeltemasepuedefijarcomofecha inicialdeldebatesobrelapropiedadintelectualdelasbasesdedatosnooriginalesalllamado casoldquoFeistrdquovs RuralTelephoneService(1991)dondelaCorteSupremadelosEEUUhalloacute quelascompilacionesdedatosquenoalcanzarancondicionesdeoriginalidadyocreatividad (estoesquesebasaranmeramenteenunldquoesfuerzoindustriosordquooenelldquosudordelafrenterdquo)no mereciacuteanproteccioacutenbajolalegislacioacutenrelativaalcopyright
LaconmocioacutencausadaporelcasoFeistdebeenmarcarseenuncontextoenelcualel advenimientodelasTICsfueexpandiendodemaneraexplosivaelmercadoparalasbasesde datosEnestesentidosibienestaacuteclaroquelasbasesdedatosexistiacuteanmuchoantesdeque surgieralaposibilidaddealmacenarlasyvenderlaspormedioselectroacutenicosesbastanteobvio quelarepercusioacutendelfallodelaCorteSupremadelosEEUUsobreelcasoFeistfuemucho mayordeloquehubierasidoveinteotreintaantildeosatraacutes
En1996ocurrierondoshechosclaveEnprimerlugarlaUEadoptoacuteunaDirectiva especiacutefica(969CE)paraprotegerlasbasesdedatosporlacualseestableceporunladola proteccioacutenbajolalegislacioacutendecopyrightcuandodichasbasescumplencriteriosde originalidadenlaseleccioacutenodisposicioacutendeloscontenidosyporotrounaproteccioacuten sui generisparaaquellasbasesdedatosenlascualessehayahechounaldquoinversioacutensubstancialrdquo ndashcuantitativaocualitativamentemedidaEsteuacuteltimoderechosuigenerisseaplica independientementedequelasbasesencuestioacutentambieacutenpuedanmerecerproteccioacutenbajola legislacioacutendecopyright ndashestoeslasproteccionessonacumulativas34 Laproteccioacutenotorgada esde15antildeosSeincluyeasimismounprocedimientoderenovacioacutendelplazodeproteccioacuten paraaquellasbasesdedatosquerecibanunamodificacioacutenoadicioacutensubstancial(esimportante advertirquelarenovacioacutendelaproteccioacutenseaplicaatodalabaseynosoacuteloalasrevisiones) Porotroladoelfabricantenocuentaconunderechoexclusivosinoconunaldquofacultadde impedirrdquoquelehabilitaparaprohibirlaextraccioacutenoreutilizacioacutendelatotalidadodeunaparte substancialdelcontenidodelabasededatosLomismoocurresilaextraccioacutenoreutilizacioacuten departesnosubstancialesesrepetidaosistemaacuteticaatentandocontralaexplotacioacutennormalde labasededatosocausandounperjuicioalderechodelfabricante
EnsegundolugarhaciafinesdediciembrededichoantildeolaConferenciaDiplomaacuteticade laOMPIsobrecuestionesdederechosdeautoryderechosconexosnoconsideroacuteunapropuesta relativaauneventualtratadosobrepropiedadintelectualdebasesdedatosquehabiacuteasido impulsadaporlosEEUUylaUEdadoquevariasdelegacionesexpresaronqueresultaba necesarioseguirestudiandoeltemaantesdeadoptarunadecisioacutenalrespectoAlpresente ademaacutesdelaUEalgunospaiacutesesnoacuterdicosprotegenensuslegislacionesalasbasesdedatosno originalesEnlosEEUUsehanpresentadosineacutexitosdistintosproyectosdeleyquenohan conseguidoelconsensonecesarioparasuaprobacioacutenaunqueeltematodaviacuteasiguesiendo consideradoporelPoderLegislativodeaquelpaiacutesEntantoenAmeacutericaLatinayelCaribe solamenteMeacutexicoatraveacutesdelaLeyFederaldeDerechosdeAutorhaestablecidoen1997una proteccioacutenparalasbasesdedatosnooriginalesconunaduracioacutendecincoantildeos
VeacuteaseCaacutemaraLapuente(1999)paraunresumendelasdiferenciasysimilitudesentreelderecho suigenerisylaproteccioacutenporderechosdeautor
34
SCCR86 paacutegina21
DadoquehasidolalegislacioacutendelaUElaquemaacutesimpactohacausadoanivel internacionalvalelapenaresentildearbrevementealgunostrabajosquehananalizadosucontenido eimpactosEnprimerlugarvariosautoreshandestacadolaamplitudconlacualsondefinidas lasbasesdedatosEnestesentidocomovimosantesseargumentaqueentendida literalmenteporejemplolosmuseospodriacuteancaerbajoelimperiodelalegislacioacutenencuestioacuten Sibientalveznuncasedaraacuteuncasolegalqueinvolucreunejemplotanextremoesbastante probablequepudieranplantearseproblemasporejemploentornoalosprogramasdematerias universitarias(Lipton2002)Otrailustracioacutendepreocupacionessimilaressedaenelcasode lossitiosdeInternetqueunificanbuacutesquedassobreciertostemasloscualestambieacutenpodriacuteanser ndashydehechohansidoenEuropandashobjetodedemandasenbasealaDirectivaqueestamos comentandoEnesteescenarioMaurer(1999)afirmaquetardeotempranotodainformacioacuten comercialmentevaliosaterminaraacuterecibiendoproteccioacutencomobasesdedatos35
Laproteccioacutenotorgadaparecetambieacutendemasiadolaxaencuantoalosrequisitosexigidos paraobtenerlaAsiacutelaevidenciaquesurgedeloscasosjudicialeshastaahoraconocidosmuestra queexpresionestalescomoquelasbasesdedatosprotegidasdebenserldquocoleccionesdedatos independientesarregladosdeformasistemaacuteticaeindividualmenteaccesiblerdquooquelainversioacuten enellasrealizadadebeserldquosubstancialrdquoenlapraacutecticanofuncionancomobarrerarealpara evitarquecualquiertipodecompilacioacutenquedeprotegida(Maureretal2001)Lamismafalta declaridadsurgeentornoaotrasdefinicionesdelaleyporejemplosialguienextraedatosen formaldquoinsubstancialrdquoperolosmismossondegranvalorparaelquelosextraetambieacuten pudieraocurrirqueeseactosealegalmentecuestionable(Hugenholtz2001)
Maureretal(2001)revisandolaexperienciaconcretaenmateriadelitigiosenloscuales seinvocoacutelaproteccioacutendelaDirectiva969CEencuentranquelamitaddeloscasosprovienen deempresasqueelaboranldquodatossinteacuteticosrdquo(estoesautogeneradospordichasempresas) incluyendonuacutemerosdeteleacutefonoslistadosdeTVfechasdeeventosdeportivosoconciertos etcEsclaroquesetratadeinformacioacutenquenotieneposibilidadesdeserobtenidademanera independienteporotrosagentesEstosevinculaconlacuestioacutendesilainformacioacutenquedebe serproducidadecualquierformacomopartedesupropionegocioporunaempresandashcomoes elcasodeloslistadostelefoacutenicosndashcaetambieacutenbajolaproteccioacutendelalegislacioacuteneuropea (temasobreelcuallajurisprudenciaparecehallarsedivididandashverHugenholtz2001)
TambieacutenenbasealoscasosjudicialesgeneradosporlaaplicacioacutendelaDirectiva Hughes(2002)sentildealaquelamismahaimpulsadoalostribunalesaencontrarinfraccionesal derechosuigenerisauacutenensituacionesenlascualeshayunuacutenicoproveedordelainformacioacuten respectiva Elmismoautortambieacutenobservaquelamayorpartedeloscasosllevadosantelos tribunaleseuropeosbajolaDirectiva969CEcorrespondenabasesdedatospreexistenteslas cualesaparentementenonecesitarondeaquelinstrumentolegalparasercreadas
OtroargumentocriacuteticodestacadoesquelaDirectivadelaUEotorgaunaproteccioacuten mayoralaquebrindalalegislacioacutensobrederechodeautori)laproteccioacutenotorgadaporla Directivaespotencialmenteperpetuayaquecualquierldquocambiosubstancialrdquoseacuantitativoo cualitativopermitesurenovacioacuten36(CowanyHarison2001sentildealanquelavidapromediode
35 Algunosespecialistasconsultadosparaestetrabajohanopinadoqueelderechosuigenerisintroducido generoacuteinnecesariosdebatesalincluirlasbasesanaloacutegicasEnestaposturaloquesedeberiacuteabuscar esprotegerladigitalizacioacutendelainformacioacutenevitandoquecompetidorescopienlosarchivos digitalizadossinrealizaresfuerzosniinversiones
36 Todaslasbasesdinaacutemicascalificariacuteanentoncesparaunarenovacioacutenperpetuadelaproteccioacuten
SCCR86 paacutegina22
lasbasesdedatoscomercialesesde3antildeosperiacuteodoenelqueserecuperanlamayoriacuteadelos retornosdelainversioacutenporlocuallaDirectivaconstituyeunreacutegimenldquosobre-protectivordquo) ii) lasexcepcionesdetipoldquofairuserdquosonmaacutesrestringidasqueenelcasodelderechodeautor (cabedestacarademaacutesquelaDirectivaautorizandashperonoobligandashalosEstadosmiembrosa adoptartalesexcepciones)3738 ndashverReichmanySamuelson(1997)Enestesentidoseha sentildealadoquelaDirectivaEuropeanocontienesalvaguardasadecuadasparagarantizarel accesodelascomunidadescientiacuteficasyeducativasalainformacioacutenapreciosaccesiblesOtro puntocriticadoeslafaltademecanismosdelicenciascompulsivas(CommitteeforaStudyon PromotingAccesstoScientificandTechnicalDataforthePublicInterestetal1999)
LasprevencionesfrentealimpactodelaDirectivaseamplificanenelcasodelasfuentes debaseuacutenicaDehecholaresolucioacutendealgunoscasosenlostribunaleseuropeosconfirmariacutea lostemoresdequeaquellageneraunaproteccioacuteninfinitamenteextensibleparaloscontenidos delasbasesdedatosdinaacutemicasauacutencuandosetratedecasosendondelainformacioacutenestaacuteenel dominiopuacuteblicoperoconunafuentedeprovisioacutenuacutenica(Colston 2001)39
Peroauacutenenloscasosenlosquenohayafuenteuacutenicapuedenpresentarseproblemas AsiacuteMilleacute(1996)ndashcitadoenHerreraBravo(2001)ndashsentildealaquelalegislacioacuteneuropeano contemploacutelanecesidaddedefenderellibreaccesoalainformacioacutenporpartedecompetidores quenohayantenidoaccesoalabasededatosprotegidaodetercerosquequisieranutilizarla mismainformacioacuten(extraiacutedadecualquierotrafuente)conunfindiferentealdecrearuna nuevabasededatosEnesecontextosepresentaraacutenldquocasosenlosqueunfabricantequehaya adquiridounarchivofiacutesicointenteejercitarundominioabsolutosobreelmismo(unldquoderecho exclusivordquonounameraldquofacultaddeimpedirrdquo)partiendodelabasedequeportener supuestamenteelldquooriginalrdquodelcontenidotodareproduccioacutendelmismoconstituyeuna extraccioacutenprohibidardquo
TambieacutensehaplanteadoquesibienelderechosuigenerisdelaUEpermiteaun competidorpotencialutilizarlascitasdeunabasededatosprotegidayllegardirectamentealas
37 EnlaDirectivasefacultaalosEstadosmiembrosaestablecerlimitacionesalaproteccioacutenen determinadoscasosporejemplofrenteabasesdedatosnoelectroacutenicascuyasreproducciones seanparausoprivadoocuandoelcontenidodelasbasesseausadoparafinesdocentesde investigacioacutencientiacuteficadeseguridadpuacuteblicaoparaefectosdeunprocedimientoadministrativoo judicialentreotrasPeroseaclaraexpresamentequeldquonopodraacuteinterpretarselaexcepcioacutende maneratalquepermitasuaplicacioacutendeformaquecauseunperjuicioinjustificadoalosintereses legiacutetimosdeltitulardelderechooquevayaendetrimentodelaexplotacioacutennormaldelasbases dedatosrdquo
38 DeOliveiraAscensao(2002)proponeunejemplointeresantedeconflictoentrelaDirectivaen cuestioacutenylaspraacutecticascientiacuteficashabitualesSuponeasiacuteelcasodeuninvestigadorquerealizaun trabajosobretemasde meteorologiacuteaparalocualrecorrelasbasesdedatosexistentessobreeltema incorporandoesosdatosasuinformeUnavezfinalizadoeacutestelopublicacomolibroSiesasbases estuvieranprotegidasporelderechosuigenerisel investigadorestariacuteaviolandolaDirectivadela UEyaquesibienlamismaautorizalaextraccioacutenparafinescientiacuteficosnopasalomismoconla reutilizacioacutenelcasoseriacuteamaacutesgravesisesupusieraqueauacutenlaextraccioacutendelosdatosseriacutea ilegalenestecasoyaqueelinvestigadorestabapensandoenpublicarunlibro(obseacutervesepor ciertoqueeselibrodifiacutecilmenterepresenteperseunacompetenciadirectaparalasbasesde datosquesequiereproteger)Faacutecilesverentonceslasbarrerasyelaumentodecostosquese impondriacuteansobrelaactividadcientiacuteficadegeneralizarseestetipodederechos
39 ElejemploseriacuteaeldelcasoldquoBritishHorseracingBoardLimitedvsWilliamHillOrganisation (2001)rdquo
SCCR86 paacutegina23
fuentesoriginaleselloignoralarealidadeconoacutemicadelaproduccioacutendebasesdedatosenla cualcomovimosantesnosoacutelohaytendenciasalestablecimientodemonopoliosldquonaturalesrdquo sinotambieacutencasosenlosquelareproduccioacutendeloscontenidosresultaeconoacutemicamente ineficiente
Secuestionanasimismolasfuerteslimitacionesalareutilizacioacutendelainformacioacuten contenidasenlaDirectivaSeguacutenCaacutemaraLapuente(1999)dichaslimitacionespuedenincluso alcanzarausuarioslegiacutetimosdelasbasesEsteeselcasodelaprohibicioacutenderealizarcopias ndashincluyendolasdeseguridadndashparaevitarquelasusenpersonasnoautorizadastambieacutense prohibealusuariolegiacutetimofacilitaratercerosnoautorizadoselaccesoalabasemediantela cesioacutendelusodeclavessistemasdedescodificacioacutenodesencriptacioacutenuotrosmecanismos ndashtodolocualenlapraacutecticageneraunescenarioendondehayunaprohibicioacutendereutilizacioacuten
Considerandoesteconjuntodeargumentoselpeligrorealesquesegenereunmonopolio defactosobreloscontenidosfactualesdelascompilacionesprotegidasconelconsecuente riesgoparalacirculacioacutenygeneracioacutendeconocimientos(Baron2001)Enlamisma direccioacutensesentildealaquelaDirectivaEuropearemueveladistincioacutentradicionalenelderechode autorentreproteccioacutendelasexpresionesyproteccioacutendelasideasconelconsiguienteriesgo deobstaculizarlalibrecirculacioacutendeestasuacuteltimas
Laconclusioacutengeneralquesurgedelosdiversostrabajosqueexaminanlalegislacioacuten europeasobreeltemaesquelospaiacutesesqueestaacutenanalizandolaintroduccioacutendeleyeso disposicionessimilaresdeberiacuteansercautelososafindetenermaacutestiempoparaobservarcuaacuteles sonlasconsecuenciasefectivasdelaDirectiva969CEnosoacutelosobrelaindustriadelasbases dedatossinotambieacutensobreelaccesoalainformacioacutenaspectodeimpactoclavesobreel desenvolvimientosocialyeconoacutemicoenelnuevoescenarioglobal(verMaureret al 2001)
IV LASITUACIOacuteNENAMEacuteRICALATINAYELCARIBE
a) Elmercadodebasesdedatos
Loprimeroatenerencuentaesquenoexisteinformacioacutenciertasobreeltamantildeodel mercadodebasesdedatosenninguacutenpaiacutesdeAmeacutericaLatinayelCaribeQuedafueradel aacutembitodeestetrabajogenerarestimacionesdeesetipotareaquedebieraserobjetodeestudios futurosEnestecontextopresentaremoslosrasgosprincipalesdeestaindustriaydesus principalesusuariosyproductoresconelfindetenerunacaracterizacioacutenesencialmente cualitativadelamismaDetodosmodossepuedeafirmarconbastantecertidumbrequela magnituddelaindustriadebasesdedatosndashmedidaenteacuterminoseconoacutemicosndashesenlaregioacuten bajoestudiotodaviacuteamuylimitadaespecialmenteenlospaiacutesesdemenordesarrollorelativo
AsiacutenosorprendequelaparticipacioacutendeAmeacutericaLatinayelCaribecomoregioacuten productoradebasesdedatosseaclaramentemarginalaescalamundialBraunstein(2002) tomandodatosdelGaleDirectoryofDatabasesmuestraqueen2001soacuteloel02deltotalde basesdedatosexistentesenelmundoproveniacuteadeldquoAmeacutericaMeridionalrdquoSibienhayrazones parasuponerqueelnuacutemerodebasesdedatosdelaregioacutenestaacutenetamentesubestimado(yaque soacutelofiguran21bases)nadanosimpideconcluirquelomismopuedeestarocurriendoenotras regionesypaiacutesesEncualquiercasoestocorroboraotrasevidenciasqueindicanclaramenteque lospaiacutesesdeAmeacutericaLatinayelCaribesonmuchomaacutesldquoimportadoresrdquoqueldquoexportadoresrdquode basesdedatosDehechotantoelconsumocomolaproduccioacutendebasesdedatosparecenestar
SCCR86 paacutegina24
positivamentecorrelacionadosconelniveldedesarrolloeconoacutemicoysocialdelospaiacuteses respectivos
iquestQueacutetipodebasesdedatosseproducenenlaregioacutenSolamenteenelcasodeBrasil hemospodidoencontrardatossistematizadosalrespectocorrespondientesalantildeo1996Enel cuadrosiguienteseobservaquehabiacuteaunas700basesendichopaiacutesenaquelantildeoabarcando diversastemaacuteticasyaacutereasydecaraacutectertantopuacuteblicocomoprivado
CuadroBasesdedatosexistentesenBrasilndash1996
Clasificacioacuten Nordmdebases dedatos
ABasesdeproduccioacutenTeacutecnico-cientiacutefica 89 Bibliograacuteficas 77 Tesis 12
BRegistrosyguiacuteas 142 Generales 35 Instituciones 22 Empresas 30 Investigadores 16 Productosyservicios 23 Eventos 6 Peliacuteculasyvideos 6 Otros 4
CBasesdeArchivo 272 Generales 234 Imaacutegenes 004 Legislacioacuten 19 Recortesnoticias 3 Autoridadesterminoloacutegicas 12
DBasesdeInformacioacutenyGestioacutenTecnoloacutegicaydeNegocios 35 Generales 20 NormasTeacutecnicas 11 Patentes 4
EBasesdeCulturasVivas 8 FBasesdeIndicadoresEstadiacutesticasDiagnoacutesticos 12 GOtrasBases 136
Generales 10 IBGE(InstitutoBrasileirodeGeografiaeEstatistica) 78 Cetesb(CompanhiadeTecnologiadeSaneamento 48 Ambiental)
TOTAL 694
FuenteFreitasPereiraetal(1999)
Entantolaevidenciarecogidaparaesteestudiomuestraqueentrelosprincipales productoresdebasesdedatosenlospaiacutesesdelaregioacutenfigurandiversasinstitucionespuacuteblicas quegeneranorecopilaninformacioacutencomercialeconoacutemicajuriacutedicafinancieraetclacualen generalenpartevendenyenpartedifundendeformagratuitandashdehechoesprobablequeel
SCCR86 paacutegina25
sectorpuacuteblicoseaelprincipalproductordebasesdedatosenvariospaiacutesesdelaregioacuten Asimismoexistendistintosproveedoresprivadosquetambieacutencomercializanlamismaclasede informacioacutenmuchasvecesencompetenciadirectaconelsectorpuacuteblico(replicandoloque ocurreenlamayorpartedelospaiacutesesdesarrollados)aunqueengeneralagregandovalorala informacioacutenquebrindaesteuacuteltimo(facilitandolaconsultayelusodelainformacioacuten organizandodemanerasalternativaslosdatosrespectivosetc)Laofertaprivadadebasesde datosenAmeacutericaLatinayelCaribeestariacuteaconcentradaprincipalmenteentoncesenempresas quesededicanavenderinformacioacutensobretemasjuriacutedicoscomercialescrediticiosyenmenor medidafinancierosloscualessonenloesencialdeintereacutesbaacutesicamenteldquolocalrdquo(estoeslos usuariosdelainformacioacutenrespectivaseriacuteanensuenormemayoriacutearesidentesdelpaiacutesndasho regioacutenndashalacualserefieredichainformacioacuten)
Elsectorpuacuteblicoasiacutecomolasuniversidadesylosinstitutosdeinvestigacioacutentambieacuten ofreceinformacioacutendemaneragratuitauonerosaseguacutenloscasosencamposdondelaoferta domeacutesticaprivadaesmenoroenocasionesnulameteorologiacuteaagriculturahidrografiacutea demografiacuteasaludcartografiacuteageologiacuteamedioambienteetcasiacutecomoendiversoscamposde lascienciasldquodurasrdquoEnvariasdeestasaacutereaslosusuarioslocalestambieacutenrecurrenobviamente alasbaseslocalizadasenlospaiacutesesdesarrolladosNoacuteteseenestesentidoquemientrasque unapartedelainformacioacutenrelevanteenestetipodeaacutereascorrespondeahechosodatos propiosdelospaiacutesesdelaregioacuten(porejemploenmeteorologiacutea)losusuarioslocalestambieacuten puedenestarinteresados(enmayormedidaqueenelcasodelasbasesjuriacutedicasocomerciales porejemplo)eninformacioacutencontenidaenbasesdedatosextranjeras(estoesclaroenelcaso delaactividadcientiacuteficaporejemplo)
Otrohechoimportanteatenerencuentaesqueelgradodedigitalizacioacutendelasbasesde datosenlaregioacutenesclaramentemenoralqueseobservaenlospaiacutesesdesarrolladoslocuales obviamenteconsecuenciadelmenorniveldepenetracioacutendelasTICsenlaregioacuten40 Esto marcaunobstaacuteculoobjetivoparaeldesarrollodelmercadodebasesdedatos
EnloscuadrosA1aA3(enelAnexoI)seobservaelretrasodebuenapartedelos paiacutesesdelaregioacuteneneldesplieguedelainfraestructurainformaacuteticaydetelecomunicaciones necesariaparaingresaralmundodelaldquonuevaeconomiacuteardquo(porciertolasdiferenciasentre paiacutesessonimportantesconlasnacionesdelCaribecomolosmaacutesavanzadasenpromedioen teacuterminosrelativos41)ndashasiacutecomoenelcostodeaccesoadichainfraestructuraEnestesentido resultainteresanteobservarlosdatosexhibidosenelcuadroA4(verelAnexo I)que correspondenaunIndicedePreparacioacutenparaelAccesoalaRed(NetworkedReadinessIndex (NRI))presentadooriginalmenteenKirkmanetal(2002)42 ndashseguacutenlosautoresdichoiacutendice reflejalapreparacioacutenyelpotencialdeunpaiacutesparaparticipardeunmundointerconectadopor redesQuedaclaroqueelgruesodelaregioacutenestaacutelejosdetenerlosnivelesdepreparacioacuten adecuadosparaingresaralaldquonuevaeconomiacuteardquoyportantoparaserunactorimportanteenla
40 Asiacuteunafilialargentinadeungrupoempresarioeuropeo-estadounidenseentrecuyosprincipales negociosfiguralaventadeinformacioacutenjuriacutedicareportoacutequemientrasqueenArgentinael porcentajedefacturacioacutenenmedioselectroacutenicoserade8elmismollegabaal50enEEUU locualobedecejustamentealoincipientedeladifusioacutendelaventadedatosenformatodigitalen laregioacuten
41 Laescasapoblacioacutendevariosdeestospaiacutesespuedeestarexplicandopartedelasdiferencias respectivas
42 Eliacutendiceseconstruyeenfuncioacutendedistintosindicadoresquereflejanlainfraestructura informaacuteticaydecomunicacioneslaspoliacuteticaspuacuteblicasvigentesendichasaacutereasetc
SCCR86 paacutegina26
produccioacutenexportacioacutenyconsumodebasesdedatosdigitalizadasEnconsecuenciala expansioacutendelaindustriadelasbasesdedatostendraacutecomopre-condicioacutenqueseacelere fuertementelaincorporacioacutendelasTICsenAmeacutericaLatinayelCaribe(paripassuconun ascensoenlosnivelesdeeducacioacutendesupoblacioacutendemodoquedichaincorporacioacutennose hagaacostadeincrementarlaldquobrechadigitalrdquointernayaexistente)
b) Lasituacioacutenlegalylosmediosdeproteccioacutenexistentesparalasbasesdedatos
Enlamayorpartedelaregioacutensehaincorporadoyadeformaexpliacutecitaalasbasesde datosquetengancaracteriacutesticasdeoriginalidadenlaseleccioacutenyodisposicioacutendesus contenidosalasrespectivaslegislacionesnacionalessobrederechodeautorsiguiendolas disposicionesdelostratadosyamencionadosdelaOMPIylaOMC(ADPIC)Ladecisioacuten 351 delAcuerdodeCartagenaconcertadaentreBoliviaColombiaEcuadorPeruacuteyVenezuela tambieacutenincluyedisposicionestendientesaprotegeralasmencionadasbasesdedatos
EncontrastecomomencionamosantesenlaregioacutensolamenteenMeacutexicoexisteuna legislacioacutenadhocqueotorgaproteccioacutenalapropiedadintelectualdelasbasesdedatosno originalesEnestesentidocabesentildealarquedichalegislacioacutenharecibidocriacuteticasdepartede juristasmexicanosquesentildealansucaraacutectercontradictorioconlaLeyMexicanadeDerechosde Autorenlacualdichadisposicioacutenhasidoincluida(verOvillaBueno1998CaballeroLeal 2000)DichascriacuteticassefundanenqueenMeacutexicoaligualqueencasitodoslospaiacutesesdela regioacutencuyalegislacioacutensobrepropiedadintelectualsebasaenlatradicioacutenlatinaseentiende queelderechodeautorsiemprehaexigidocreatividadcomobaseparalaproteccioacutenno existiendofundamentosparaprotegerbienesenbasealasinversionesnecesariasparasu creacioacutenPorsuparteCaballeroLeal(2000)sentildealaquelaLeyMexicananootorgaderechos soacutelidosalosproductoresdebasesdedatosnooriginalesdadoquenodefineclaramentecuales sonlosderechosexclusivosdeaquellosnitampocopreveacutelaposibilidadderenovarla extensioacutendelaproteccioacutenotorgadandashqueenelcasomexicanoesde5antildeosndashconcluyendoque susefectospraacutecticosnoseriacuteansignificativos
Entantohastadondehemospodidoindagarnoexistenproyectosdeleyenninguacutenpaiacutes deAmeacutericaLatinayelCaribequeapuntenaincorporarunaproteccioacutenespecialparalasbases dedatosnooriginalesEnestesentidoesinteresantesentildealarquealmenosenalgunospaiacuteses loslegisladoresparecenadvertidosdelosdebatesquesobreeltemasehansuscitadoenotras regionesAsiacutealdiscutirselaactuallegislacioacutenargentinaqueprotegeporlaviacuteadederechosde autoralosprogramasdecomputacioacutenylasbasesdedatosoriginalesunsenadorexpresoacutesu temorporelhechodequelafaltadeunaadecuadaclarificacioacutendeltemaderivaraenla proteccioacutendeguiacuteastelefoacutenicasporejemplo(Quinn2000)
Sinperjuiciodelaausenciadedisposicionesespeciacuteficassobreeltemaexistenenla mayorpartedelospaiacutesesdiversasfiguraslegalesquepodriacuteanaplicarseencasodeproducirse conflictosentornoalapropiedaddelasbasesdedatosnooriginalesporejemplolasleyeso disposicionesrelativasacompetenciadeslealenriquecimientosincausaapropiacioacutenindebida etcclaramentepuedenseraplicadasencasodequeunpropietariodeunabasededatossea afectadoporcompetidoresquereproduzcansindebidaautorizacioacutensusproductos43 Enelcaso
Porciertolosproveedoresdebasesdedatosenlaregioacutentienenlaopcioacutenderegistrarlos elementosdesusbasesquepuedanserprotegidostantoporlalegislacioacutendederechosdeautor (porejemplotesaurosmeacutetodosdeinterrogacioacutenconsultayvisualizacioacuteniacutendicesprogramasde
[Siguelanotaenlapaacuteginasiguiente]
43
SCCR86 paacutegina27
deChileentantondashseguacutenlasautoridadesdelaoficinadeDerechosdeAutorconsultadaspara estetrabajondashlaleyNdeg19223sobredelitosinformaacuteticosdealgunamanerapodriacuteaaplicarsea lasbasesdedatosnooriginalesenausenciadeproteccioacutenenelaacutembitodelderechodeautor Talvezlomismopodriacuteaocurrirenotrospaiacutesesenloscualesexistalegislacioacutensimilar
Sepuedeargumentarquelaefectividaddelasmencionadasdisposicioneslegalesseve menguadaenlapraacutecticaporproblemasdeenforcement(hechodestacadoporlamayorparte delasinstitucionesempresasyexpertosconsultadosparaestetrabajo)Sibiendichos problemasnosonexclusivosdelalegislacioacutensobrepropiedadintelectualalgunos observadoresargumentanqueenlaregioacutenexisteunaactitudculturalmaacutesldquotoleranterdquoalacopia delainformacioacutenqueenlospaiacutesesmaacutesavanzadoslocualagravariacuteaparticularmentela situacioacutenenelaacutembitobajoexamenAsimismolarelativaldquonovedadrdquodeltemaenloquehace alasbasesdedatosdigitalizadastornariacuteaauacutenmaacuteslentosycomplejosloslitigiosporfalta tantodejurisprudenciaasentadacomodepreparacioacutendelosfuncionariosjudiciales
Enloquehacealusoindebidodelasbasesdedatosporpartedelosusuarioslegiacutetimos (queseconcentrafundamentalmenteencompartiroextenderelaccesoalainformacioacuten respectivaapersonasuorganizacionesnoautorizadas)sibiengeneralmenteseconcertan contratosolicenciasqueprohibendichasaccionesenlapraacutecticaaparentementeutilizarlaviacutea legalparaeliminarlasresultamuycostoso44
Enestecontextolosproveedoresdebasesdedatosprincipalmenterecurrenameacutetodos teacutecnicos(encriptadoclavesdeaccesoetc)paraprotegersusproductosloscualesalmenos paralamayoriacuteadelosconsultadosproveenunaproteccioacutenrelativamentefuerteaunquepor ciertonocompleta(lasdificultadesaparentementeseconcentrariacuteanenelmencionado problemadelosusuariosqueporejemplodifundenlasclavesdeaccesoapersonasno autorizadas)
Ciertamentedebedecirsequelaproteccioacutenpormediostecnoloacutegicossueletenerademaacutes deuncostoelevadolaconsecuenciadequelainformacioacutenolasconsultasdelasbasesdeban hacersedeunamaneramenoscoacutemodaoldquoamigablerdquoparaelusuariojustamenteconelfinde viabilizarlaproteccioacutenqueotorgaelmediotecnoloacutegicoEnesesentidolasfirmasdeben balanceareldeseodeminimizarlaspotencialespeacuterdidasporelusonoautorizadodesusdatos conlanecesidaddemantenerlasuficienteflexibilidadcomoparanoperjudicarasususuarios legiacutetimosespecialmentecuandoexistenvariosproveedoresalternativosenelmercado45
Lasmarcastambieacutensonunmediodeproteccioacutenasiacutecomolasestrategiasderenovacioacuten constantedelainformacioacutenlainclusioacutendevaloragregadoetcAsimismolasempresas propietariasdebasesdedatosmonitoreanconstantementeasuscompetidoresconelfinde
[Continuacioacutendelanotadelapaacuteginaanterior]
computacioacutenusadosparaelfuncionamientodelasbasesetc)comoporotrasnormaslegales (marcaslogosetc)
44 Lasempresastratariacuteanderesolverestosproblemascuandolosdetectanporlaviacuteadela persuasioacutenylasnegociacionesinformalesconlosusuarios
45 Dehecholasfirmasestariacuteanencondicionesdedetectarporejemplolapraacutecticadecompartirlas clavesdeaccesoperoalmenosporahoraconsiderariacuteanqueeleventualbeneficiodesermaacutes estrictosconelusodelasclavesnocompensariacutealoscostosaincurrirparaalcanzartalobjetivo (inclusoencuantoelloprobablementeredundariacuteaenrestriccionesqueafectariacuteanlacomodidadde accesoalasbasesauacutenparalosusuariosautorizados)
SCCR86 paacutegina28
detectarposiblesconductasdeslealesEntantohaybasesquesoacuteloestaacutendisponiblesonliney queseprotegenporelhechodequesutamantildeoestangrandequesalvoquepudieranser extraiacutedasdirectamentedelosservidoresendondeestaacutenalojadaslacopiadesuselementos resultariacuteademasiadocostosaylentacomoparaqueresulteeconoacutemicamenterentablerealizarel esfuerzorespectivoEstoesasiacuteenuncontextodondeloscontenidosdelamayorpartedelas basesdenaturalezacomercialsongeneralmenteactualizadosdemanerafrecuenteyenelcuallos propietariosdelasbasesraramenteautorizanlasconsultasldquoenbloquerdquoporloquelas informacionestienenqueseraccedidasdeaunaporvez
Alavezotramaneradepreservarmercadosatendiendoalasdiferentesnecesidadesde losusuarioseslaqueempleanalgunasempresasndashporejemploaquellasdedicadasavender informacioacutenfinancierandashquerecurrenafijardistintospreciosparalainformacioacutenseguacutenel gradodeactualizacioacutenconlaquelarequieransusclientesndashlocualtiendeadisminuirlos incentivosacopiarindebidamentelainformacioacutenrespectiva46
Sibiencasitodaslasfirmaseinstitucionesconsultadashanreportadolaexistenciade perjuicioseconoacutemicosporlaapropiacioacutenindebidadeinformacioacutenporpartedecompetidores yousuariosaparentementelaspeacuterdidasgeneradaspordichasaccionesseriacuteanenlagran mayoriacuteadeloscasosdebajamagnitudcomoparajustificarrealizareventualesaccioneslegales alrespecto4748 Tampocohemosrecogidoevidenciadequehayandejadodehacerse inversionesendeterminadasbasesdedatosporfaltadeproteccioacutenlegalapropiadaDetodos modosestasconclusionesdebensermatizadasteniendoencuentaqueenvarioscasoslas firmasproductorasdebasesdedatoshacerelativamentepocotiempoqueestaacutenofreciendosus productosenformatodigitalndashlocualpodriacuteaexplicarquelaincidenciadelosproblemasde copiadeinformacioacutenycontenidos(olaconcienciaacercadelaincidenciadedichos problemas)seamenorqueenlospaiacutesesmaacutesavanzados49
Laevidenciaquehemospodidorecogerparaesteestudioentantoindicaquelosuacutenicos casosenlosquesehanregistradodemandasjudicialesvinculadasalacopiadeinformacioacuten contenidaenbasesdedatosnooriginalesdigitalizadashantenidolugarenArgentina50y
46 EstecasocorrespondealaestrategiadenominadacomoldquoversioninginformationrdquoporShapiroy Varian(1999)
47 Unaempresaqueconsultamosdedicadaacomercializarbasesdedatosconinformacioacuten comercialyconoperacionesenArgentinaChileyUruguayestimoacutelaspeacuterdidasporelusono autorizadodeloscontenidosdesusbasesenun5-10desufacturacioacuten
48 Entantosenoshareportadoquehaycasosenlosquesibienlospropietariosdelasbasestienen certezadequesuinformacioacutenestaacutesiendoutilizadaporpersonassinderechosadquiridos legalmentetienendificultadesinclusoparaidentificaralosinfractores
49 AsuvezciertamentelosproblemasdepirateriacuteadelainformacioacutenenAmeacutericaLatinapreexisten aladigitalizacioacuten
50 LoscasosquenosfueronreferidosenArgentinasondosElprimeroinvolucroacuteaunaempresa dedicadaaproveerinformacioacutencontableytributariaunodecuyosboletinesdigitalesndashque ofreciacuteaasusclientesndasheracopiadoydistribuidoporotrafirmaSibienexistiacuteanbasesparaquela empresainfractorafuerasancionadaporcompetenciadesleallajusticiaaparentementenodio lugaralreclamodelafirmaafectadaElsegundoestaacutetodaviacuteairresueltoenelaacutembitodela justiciapenalysurgioacuteapartirdeunadenunciadelaempresaNosiscontralafirmaAxesor(en cuyocapitalparticipaunfondoderiesgodelBancoSantanderCentralHispanodeorigen espantildeol)porlacopiadeunCDconinformacioacutensobreriesgocrediticioquecomercializabaNosis
SCCR86 paacutegina29
Ecuador51 ndashenesteuacuteltimopaiacutesademaacutesenelaacutembitoadministrativosehansolicitadoen algunoscasoslapraacutecticademedidascautelaresporlapresuntautilizacioacuteniliacutecitadebasesde datoselectroacutenicasSinembargoobviamenteellonosignificaquenosehayanproducido muchosotrosepisodiosdepirateriacuteaquenohanllegadoalainstanciajudicialsinoquesehan resueltoprivadamente(asiacutecomotambieacutendeotrosquetodaviacuteasesiguenproduciendosinque seafaacutecilcomodeciacuteamosantessiquieraidentificarconprecisioacutenalosinfractores)Porotro ladocabedestacarquesiacutehanexistidocasosenloscualeslajusticiayahaprotegido compilacionesquecumpliacuteanconlosrequisitosdeoriginalidadenladisposicioacutenyoseleccioacuten delosdatosdeformataldeserprotegiblesbajolalegislacioacutendederechodeautor52
Enesteescenariolaconclusioacutengeneraldenuestrotrabajodecampoesquesalvoalguna excepcioacuten53nohayevidenciaquemuestrequeexistaunreclamoporpartedelasempresase institucionesquemantienenycomercializanbasesdedatosenAmeacutericaLatinayelCaribepor contarconunalegislacioacutensuigenerisalestilodelaintroducidaenlaUEDehechoenlas entrevistasycontactosquerealizamosparaestainvestigacioacutenencontramosquelamayorparte delasorganizacionesdedicadasacomercializarbasesdedatosteniacuteanescasoconocimientodel debatesobreeltemaenEuropaylosEEUUyvariasinclusodesconociacuteanquelasbasesdesu propiedadpodriacuteanrecibirsiseaplicaraunalegislacioacutencomolaeuropeaporejemplouna proteccioacutenlegalespeciacutefica54 Asuvezlasoficinasrespectivasdederechosdeautorenla regioacutennohanreportadoquelosactoresprivadosquepodriacuteanrecibirproteccioacutenencasode sancionarseunalegislacioacutensuigenerisesteacutenimpulsandouncambioenesesentido(locual podriacuteaobedecerentreotrosfactoresalyamencionadoescasotamantildeodelaindustria respectiva)Todoestoporciertonoimplicaquelasempresasdelsectornodeseenmejorarel niveldeproteccioacutenlegalconelquecuentansinembargolaconclusioacutengeneralesqueal menosporelmomentolamayorpreocupacioacutenenmaterialegalestariacuteaenquesemejoreel niveldeenforcementdelalegislacioacutenyavigente
51 Elconflictoseprodujoentredosempresasquecomercializancompilacionesdeleyesenformatos digitales
52 EnArgentinayaen1974sediouncasoenestesentidoresueltofavorablementeparael demandanteporcopiadeunabasededatosqueconteniacuteanormativasdecomercioexterior (CNCivSalaD30474inreldquoGuiacuteaPraacutecticadelExportadoreImportadorSRLcEmpresaIARA yotrordquo)ndashverQuinn(2000)MaacutesrecientementelaempresaLaLeyobtuvounfallofavorableen 1996porunademandacontraotrafirmaquehabiacuteareproducidosinautorizacioacutenunabasede datosreferencialderepertoriosjuriacutedicosqueLaLeycomercializabaenCDs
53 SolamenteenelcasodelServiccediloFederaldeProcessamentodeDados(SERPRO)deBrasillas autoridadesconsultadasexpresaronunaopinioacutenclaraycondefinidoconocimientodecausaa favordeimplementarunaproteccioacutensuigenerisparalasbasesdedatos(significativamentese tratadeunaempresaestatal)
54 Existenalavezcasosenloscualesdeterminadasempresassearroganaunqueporciertosin baseslegalessoacutelidasderechosquenoposeenasiacuteunportalchilenodeinformacioacutensobre economiacuteaynegociosensupaacuteginawebsentildealaqueldquotodotextomuacutesicasonidofotografiacuteas videosgraacuteficosprogramasyengeneralcualquierinformacioacutencontenidaenelportalpor cualquiermedioseraacutedenominadaensuconjuntolsquoContenidorsquoDichoContenidoesdepropiedad exclusivadelaempresayseencuentraprotegidoporleyeslocalesytratadosinternacionalesde propiedadintelectualrdquo(verJijenaLeiva1999)
SCCR86 paacutegina30
V CONCLUSIONES
LadiscusioacutenacercadelosDPIsobrelasbasesdedatosldquonooriginalesrdquoprobablemente ejemplificadeunmodoparticularmenteagudolasiemprepresentetensioacutenentrelanecesidad deestablecerunmarcodeincentivosatractivoparalageneracioacutendenuevosproductoseideasy elobjetivodequedichosproductoseideasgenerenlamayorcantidaddeldquoderramesrdquosobreel conjuntodelsistemaeconoacutemicoydeltejidosocial
Decimosqueenestecasodichatensioacutenesespecialmenteagudaentantoqueunreacutegimen suigenerisparalasbasesdedatosnoapuntariacuteaaprotegerlasbasesensiacutemismasentanto productosnuevosyocreativossinoalainformacioacutenenellascontenidaconelconsiguiente riesgodequeseestablezcanliacutemitesalacirculacioacutendeaquellainclusodelaquehastael presentesemantieneeneldominiopuacuteblicoEnotraspalabraslacreacioacutendenuevosDPIsobre lasbasesdedatospodriacuteasesgarelbalanceentreproteccioacuten-difusioacutendeformapeligrosamente pronunciadaafavordelprimerteacuterminodedichobinomioLasamenazasenesteuacuteltimoterreno noseobservansoacuteloenlasmuysensiblesaacutereasdelacienciaylaeducacioacutensinotambieacutenenel propiocampocomercialndasheinclusoenvinculacioacutenconeldesarrollodeInternetporejemplo
Otropuntoclaveesquedichoreacutegimennosedirigiriacuteaapromoverlageneracioacutendeideaso bienesnuevosnilosesfuerzoscreativossinobaacutesicamentealasinversionesrealizadasenla recoleccioacutenyorganizacioacutendeinformacioacuten(einclusodeotrotipodeelementosalmenosenla definicioacutendelaUnioacutenEuropea)dediversotipoElloenprincipioiriacuteaencontratantodela tradicioacutendelalegislacioacutendederechosdeautorenbuenapartedelmundocomodelosobjetivos quedeberiacuteananimaralosregiacutemenesdeDPIdesdeunpuntodevistaeconoacutemicoAsimismoal menosenlaformaenqueelreacutegimensuigenerishasidoestablecidoenlaUEtendriacuteael potencialriesgodegenerarproteccionesperpetuas(encontradelaideadeproteccioacutentemporal queestaacuteenlabasedelalegislacioacutensobrepropiedadintelectual)
Nosorprendeentoncesencontrarqueauacutenenlospaiacutesesdesarrolladosndashprincipales productoresyconsumidoresdebasesdedatosndashexisteunafuertediscusioacutenacercadela convenienciadeadoptarlegislacionessuigenerisdeltipodelasimplementadasenlaUE discusioacutenqueporelmomentohabloqueadolaintroduccioacutendenormassimilaresen los EEUU
Muchasmaacutesdudassurgenenelcasodelospaiacutesesendesarrolloyaqueentantosonal presenteprincipalmenteconsumidoresantesqueproductoresdebasesdedatoslaadopcioacutende disciplinasinternacionalesenlamateriaaparentementegenerariacuteaunbalancecosto-beneficio auacutenmenosfavorablequeenlasnacionesavanzadas
LaevidenciaempiacutericaquehemosrecogidoparaelcasodeAmeacutericaLatinayelCaribea suveznoparecedarsustentoalargumentoafavordeestablecerDPIparalasbasesdedatosno originalesentantonohemosobservadoquelaincipienteindustriaqueexisteenlaregioacuten aparentementeconcentradaenlospaiacutesesmaacutesavanzadosdelamismaesteacutesiendoperjudicada porlaausenciadeunalegislacioacutensuigenerisenlamaterialosperjuicioscomercialesque ciertamenteexistenaunquetienenunamagnitudinciertaparecenderivarmaacutesbiendelafalta deunadecuadoenforcementdelalegislacioacutenactualmenteexistenteEnconsecuenciaal presentenopareceexistirunintereacuteseconoacutemiconitampocosocialconcretodesdeelpuntode vistadelospaiacutesesdelaregioacutenafavordeunalegislacioacuteninternacionalsobrebasesdedatos ldquonooriginalesrdquocomolapropuestaantildeosatraacutesenelsenodelaOMPI
SCCR86 paacutegina31
Todoestosinembargonodebeserinterpretadoenelsentidodequelasituacioacutenactual enlamateriaesenalguacutensentidooacuteptimaEstaacuteclaroporunladoquepeseaqueexistentanto legislacioacutencomomediostecnoloacutegicosquepodriacuteanprotegeralasinversionesrealizadasenla creacioacutenymantenimientodebasesdedatoshayproblemastantodeenforcementdelos contratosylasleyesrespectivascomodeldquocircunvalacioacutenrdquodelaproteccioacutentecnoloacutegicaque generanpeacuterdidasmonetariasparalospropietariosdelasbasesdedatos(propietariosqueno soacutelooperanenelsectorprivadosinoqueenmuchasocasionessonorganizacionesestatales)
Asuvezdesdeunpuntodevistadinaacutemicopodriacuteaesperarsequelaindustriadebasesde datosenAmeacutericaLatinayelCaribevayaexpandieacutendosealolargodeltiempondashespecialmente amedidaqueseincrementeladifusioacutendelasTICsenlaregioacutenndashconlocualeventualmente podriacuteadarseelcasodequeenunfuturoaparezcanconflictosdemayorsignificacioacutenquelos detectadoshastaahora
EnconsecuenciaresultanecesariocontinuaravanzandoenelestudiodeltemaEn particularseriacuteaimportantequeenelfuturosevayagenerandoinformacioacuteneconoacutemicacierta respectodelamagnituddeestaindustriaenlaregioacutenSibiensetratadeunatareacompleja comolomuestralamuyescasainformacioacutenexistentealrespectoinclusoenlospaiacuteses desarrolladosestaacuteclaroqueresultaimprescindibleparadotardeunabaseempiacutericamaacutesfirmea losdebatessobreeltema
Entantodenuestrotrabajosurgequedospasospotencialmentefavorablesparael desarrollodelaindustriadelasbasesdedatosenlospaiacutesesdeAmeacutericaLatinayelCaribe seriacuteani)mejorarelenforcementdelasnormativasactualmentevigentessobreeltematanto enelaacutereadederechosdeautorcomoenlosotroscamposjuriacutedicosinvolucrados(competencia deslealetc)ii)propenderaunamayorpenetracioacutendelasTICsenlospaiacutesesdelaregioacuten
Afuturoasuvezdebedarseinicioaunprocesodediaacutelogoentrelasdistintaspartescon intereacutessobreeltemaparaevaluarenqueacutemedidapodriacuteasernecesarioreformarlaslegislaciones actualmenteexistentesenmateriadecompetenciadeslealporejemploparahacermaacutesefectiva laproteccioacutenparalospropietariosdebasesdedatosenlaregioacutenDeesemismodiaacutelogo podriacuteanirsurgiendoconsensosnuevosacercadesiresultanecesarioonoavanzarenalguacutentipo deproteccioacutendelasbasesdedatosporlaviacuteadelosDPIndashyacercadecuaacutelesseriacuteanlas modalidadesdedichaproteccioacutenencasodequeseconcluyeraquesuimplementacioacutenseriacutea positivandashinclusoenelmarcomultilateralapartirtantodelaacumulacioacutendeexperienciaenla aplicacioacutendelasnormasyavigentesenalgunasregionescomodelapropiaevolucioacutendel mercadodebasesdedatosenlospaiacutesesdeAmeacutericaLatinayelCaribe
[SigueelAnexoI]
SCCR86
ANEXOI
CuadroA1AccesoatelefoniacuteaenAmeacutericaLatinayelCaribendash2001
Telefoniacuteacelular Telefoniacuteafija
Paiacutes Nordmsuscriptores cada100hab Paiacutes
Nordmliacuteneastelefoacutenicas cada100hab
Martinica 7153 Guadalupe 6359 Araba 5000 Chile 3402 AntiguaampBarbuda 3177 PuertoRico 3065 IslasViacutergenes (EEUU) 2890 Jamaica 2694 Venezuela 2635 Meacutexico 2168 Panamaacute 2070 Bermuda 2064 Paraguay 2040 Bahamas 1966 Surinam 1911 Argentina 1861 TrinidadampTobago 1734 Brasil 1673 Uruguay 1547 Repuacuteblica Dominicana 1465 ElSalvador 1250 Belize 1155 Barbados 1064 Guatemala 970 Bolivia 899 Guyana 866 Colombia 763 CostaRica 757 Ecuador 667 Granada 641 Peruacute 592 Honduras 361 StKittsandNevis 312 Nicaragua 299 StVincent 208 Dominica 156 Haitiacute 111 Cuba 007
Bermuda 8715 StKittsandNevis 5688 IslasViacutergenes(EEUU) 5637 AntiguaampBarbuda 4735 Barbados 4629 Guadalupe 4493
Martinica 4300 Bahamas 4003 Aruba 3503 PuertoRico 3364 Granada 3275 Dominica 2906 Uruguay 2829 TrinidadampTobago 2399 Chile 2390 CostaRica 2297 StVincent 2196 Brasil 2178 Argentina 2163
Jamaica 1973 Surinam 1758 Colombia 1705 Panamaacute 1483 Belize 1444 Meacutexico 1372 Venezuela 1120 RepuacuteblicaDominicana 1102 Ecuador 1037 ElSalvador 934 Guyana 919 Peruacute 775 Guatemala 647 Bolivia 622 Paraguay 512 Cuba 510 Honduras 471 Nicaragua 312 Haitiacute 097
EEUU 4442 EEUU 6645 Oceaniacutea 4495 Europa 4377 AmeacutericaLatinay Caribe 1717
Europa 4062 Oceaniacutea 4002
AmeacutericaLatinayCaribe 2327 Mundo 1557 Mundo 1721
FuenteInternationalTelecommunicationsUnion(ITU)
SCCR86 AnexoIpaacutegina2
CuadroA2AccesoaInternetypenetracioacutendePCsenAmeacutericaLatinayelCaribendash2000
PCs Internet
Paiacutes NordmPCscada
100hab Paiacutes
NordmServidores cada10000
hab Paiacutes
Nordm usuarios
cada 10000hab
Bermuda 4654 Bermuda 52727 Bermuda 390137 Guadalupe 1974 Uruguay 16202 Chile 165765 StKittsandNevis 1817 Argentina 7298 Aruba 136536 CostaRica 1491 Meacutexico 5655 Uruguay 110878 Granada 1271 Panamaacute 5313 PuertoRico 102179
Martinica 1266 Brasil 5153 IslasViacutergenes (EEUU) 100322
Belize 1249 TrinidadampTobago 5096 Peruacute 97420 StVincent 1058 Chile 4881 Dominica 77777 Uruguay 1049 AntiguaampBarbuda 4095 TrinidadampTobago 77258 Chile 823 Araba 2809 Argentina 67509
Barbados 822 IslasViacutergenes (EEUU) 2807 AntiguaampBarbuda 65203
Dominica 713 Dominica 2424 Belize 62447 TrinidadampTobago 618 CostaRica 1829 Guyana 60395 Meacutexico 576 Guadalupe 1246 CostaRica 56674 Argentina 513 Belize 1220 StKittsandNevis 51610 Brasil 500 Colombia 1106 Granada 43556
Jamaica 466 Repuacuteblica Dominicana 924 Bahamas 43158
Venezuela 455 Martinico 891 Venezuela 39305 Peruacute 409 Venezuela 668 Barbados 37383 Panamaacute 370 Jamaica 571 Panamaacute 31701 Colombia 354 Guatemala 492 Jamaica 31055 Guyana 256 Peruacute 417 StVincent 30857 Ecuador 217 PuertoRico 386 Brasil 29392 ElSalvador 191 Barbados 374 Meacutexico 27431 Bolivia 168 Nicaragua 276 Surinam 26979 Paraguay 127 Paraguay 236 Colombia 20746 Guatemala 114 Bolivia 159 RepuacuteblicaDominicana 18588 Honduras 108 StKittsandNevis 104 Guadalupe 17544 Cuba 107 ElSalvador 092 Bolivia 14407 Nicaragua 089 Bahamas 079 Ecuador 14234 AntiguaampBarbuda ndash Guyana 069 Martinica 12746 Aruba ndash Cuba 059 Nicaragua 9854 Bahamas ndash Granada 032 ElSalvador 7967 Repuacuteblica Dominicana ndash Surinam 023 Paraguay 7278 Haitiacute ndash Honduras 020 Guatemala 7027 PuertoRico ndash Ecuador 018 Honduras 6168 Surinam ndash StVincent 018 Cuba 5358 IslasViacutergenes (EEUU) ndash Haitiacute ndash Haitiacute 2454 EEUU 5852 EEUU 292832 EEUU 450696 Oceaniacutea 3652 Oceaniacutea 64761 Oceaniacutea 251112 Europa 1674 Europa 15727 Europa 135948 AmeacutericaLatinay Caribe 659
AmeacutericaLatinay Caribe 9628
AmeacutericaLatinay Caribe 57049
Mundo 772 Mundo 17793 Mundo 64137
FuenteInternationalTelecommunicationsUnion(ITU)
SCCR86 AnexoIpaacutegina3
CuadroA3CostodeaccesoaInternetndash2001
Promedioanualdelcostopor20horasdeaccesomensualaInternetcomoporcentaje delPBIpercaacutepita(medidoenPPP)
Ranking Paiacutes Costo
1 2 3 4 5 6 7 8 9
10 29 31 32 36 41 42 44 45 47 48 49 53 58 61 62 65 66 67
Suecia Beacutelgica Finlandia Noruega Islandia Japoacuten Suiza EstadosUnidos Taiwaacuten Dinamarca Uruguay Argentina TrinidadampTobago Chile Meacutexico Brasil CostaRica Venezuela Colombia Jamaica Panamaacute Bolivia ElSalvador Guatemala RepuacuteblicaDominicana Paraguay Ecuador Honduras
012 029 037 037 046 049 057 065 068 071 263 320 330 454 517 526 543 604 808 840 844 983
1152 1557 1562 2039 2503 3207
FuenteKirkman(2002)
Sobre75paiacutesesrankeados
SCCR86 AnexoIpaacutegina4
CuadroA4IndicedePreparacioacutenparaelAccesoalaRed (NetworkedReadinessIndex(NRI))ndash2001
Ranking NRI
Paiacutes Networked Readiness
1 2 3 4 5 6 7 8 9
10 32 34 37 38 44 45 46 47 48 50 52 55 56 57 63 67 68 69 71 72
EstadosUnidos Islandia Finlandia Suecia Noruega PaiacutesesBajos Dinamarca Singapur Austria ReinoUnido Argentina Chile Uruguay Brasil Meacutexico CostaRica TrinidadampTobago RepuacuteblicaDominicana Panamaacute Venezuela Peruacute ElSalvador Jamaica Colombia Paraguay Bolivia Guatemala Nicaragua Ecuador Honduras
605 603 591 576 568 568 556 547 532 531 401 400 380 379 358 357 352 352 342 341 338 330 329 329 315 304 300 283 265 264
FuenteKirkmanetal(2002)
[SigueelAnexoII]
Sobre75paiacutesesrankeados
SCCR86
ANEXOII
REFERENCIASBIBLIOGRAacuteFICAS
BandJyJSGowdy(1997)ldquoSuiGenerisDatabaseProtectionHasItsTimeComerdquo D-LibMagazinejunioWashingtonDC
Barca(2000)ldquoPropiedadIntelectualdelasBasesdeDatosUnAcercamientodesdela JurisprudenciaNorteamericanardquoCuadernodeDoctrinaReacutegimenJuriacutedicodelosBancosde DatosFacultaddeDerechoyCienciasSocialesUniversidaddeBuenosAires
BaronP(2001)ldquoBacktotheFutureLearningfromthePastintheDatabaseDebaterdquoTheOhio StateLawJournalVolumen62Nordm2
BailyMN(2002)ldquoDistinguishedLectureonEconomicsinGovernmentTheNew EconomyPostMortemorSecondWindrdquoJournalofEconomicPerspectivesVolumen16 Nordm 2pp3-22
BancoMundial(2001)ldquoIntellectualPropertyBalancingIncentiveswithCompetitive AccessrdquoenGlobalEconomicProspectsandtheDevelopingCountries2002 Washington DC
BenthamJ(1978)EscritoseconoacutemicosFondodeCulturaEconoacutemicaMeacutexico
BraunsteinYM(2002)ldquoRepercusionesEconoacutemicasdelaProteccioacutendelasBasesdeDatos enlosPaiacutesesenDesarrolloyPaiacutesesenTransicioacutenrdquopreparadoparaelComiteacutePermanentede DerechodeAutoryDerechosConexosSeacuteptimaSesioacuten13a17demayoGinebra
CaballeroLealJL(2000)ldquoProteccioacutenJuriacutedicadelasBasesdeDatosyProteccioacutenSui GenerisparalasBasesdeDatosnoOriginalesrdquoenMAPalaciosyRAntequera(eds) PropiedadIntelectualTemasRelevantesenelEscenarioInternacionalSIECAUSAID
CaacutemaraLapuenteS(1999)ldquoUacuteltimasOrientacionesInternacionalessobrelaProteccioacuten JuriacutedicadelasBasesdeDatosrdquoRevistaChilenadeDerechoVolumen26Nordm1pp9-61enero
CassierM(2002)ldquoBienPrivadoBienColectivoyBienPuacuteblicoenlaEradelaGenoacutemicardquo RevistaInternacionaldeCienciasSocialesNordm171marzo
ChangH(2001)ldquoIntellectualPropertyRightsandEconomicDevelopmentndashHistorical LessonsandEmergingIssuesrdquoJournalofHumanDevelopmentVolumen2Nordm2julio
ChenYyTPuttitanun(2002)ldquoIntellectualPropertyRightsandInnovationinDeveloping CountriesrdquoCenterforEconomicAnalysisDepartmentofEconomicsUniversityofColorado atBoulderWorkingPaperNo02-06mayo
CIPRndashCommissiononIntellectualPropertyRightsndash(2002a)ldquoTechnologyDevelopmentand IntellectualPropertyRightsrdquoWorkshop1enero
SCCR86 AnexoIIpaacutegina2
CIPRndashCommissiononIntellectualPropertyRightsndash(2002b)ldquoCopyrightSoftwareandthe InternetrdquoWorkshop5enero
ColstonC(2001)ldquoSuiGenerisDatabaseRightRipeforReviewrdquoJournalofInformation LawandTechnologyNordm 3 noviembre
CommitteeforaStudyonPromotingAccesstoScientificandTechnicalDataforthePublic InterestCommissiononPhysicalSciencesMathematicsandApplicationsNationalResearch Council(1999)AQuestionofBalancePublicRightsandthePublicInterestinScientifical andTechnicalDatabasesNationalAcademyofSciencesWashingtonDC
CorreaCM(2000)ldquoFairUseintheDigitalErardquopresentadoenelThirdUNESCO CongressonEthicalLegalandSocietalChallengesofCyberspace13-15denoviembre Paris
CowanRyEHarison(2001)ldquoIntellectualPropertyRightsinaKnowledge-Based EconomyrdquoMERITInfonomicsResearchMemorandumSeries2001-027septiembre Maastricht
CraftsN(2000)ldquoGlobalizationandGrowthintheTwentiethCenturyrdquoInternational MonetaryFundWorkingPaper0044WashingtonDC
DrsquoAndreaTysonLyESherry(1997)ldquoInformationIndustryAssociationStatutory ProtectionForDatabasesEconomicampPublicPolicyIssuesrdquoCommitteeontheJudiciary USHouseofRepresentatives
DavidPA(2000)ldquoTheDigitalTechnologyBoomerangNewIntellectualPropertyRights ThreatenGloballdquoOpenSciencerdquoWorkingPaper00-016AllSoulsCollegeOxfordamp StanfordUniversityoctubre
DavidPA(2002)ldquoDoestheNewEconomyNeedalltheOldIPRInstitutionsDigital InformationGoodsandAccesstoKnowledgeforEconomicDevelopmentrdquopreparadoparala WIDERConferencefortheNewEconomyinDevelopmentmayoHelsinki
DavidPAyDForay(2002)ldquoFundamentosEconoacutemicosdelaSociedaddel ConocimientordquoComercioExteriorVolumen52Nordm6pp472-490junio
DeOliveiraAscensatildeoJ(2002)ldquoBasesdeDadosElectroacutenicasOEstadodaQuestatildeoem PortugalenaEuropardquoRevistadeAssociaccedilatildeoBrasileiradaPropriedadeIntelectual(ABPI) Nordm56pp6-14enerofebreroRiodeJaneiro
DusollierSYPoulletyMBuydens(2000)ldquoCopyrightandAccesstoInformationinthe DigitalEnvironmentrdquopresentadoenelThirdUNESCOCongressonEthicalLegaland SocietalChallengesofCyberspace13-15denoviembreParis
ElKassasS(2002)ldquoStudyontheProtectionofUnoriginalDatabasesrdquopreparadoparael ComiteacutePermanentedeDerechodeAutoryDerechosConexosSeacuteptimaSesioacuten13a17de mayoGinebra
SCCR86 AnexoIIpaacutegina3
ForayD(1997)ldquoGenerationandDistributionofTechnologicalKnowledgeIncentives NormsandInstitutionsrdquoenCEdquist(ed)SystemsofInnovationTechnologiesInstitutions andOrganizationsPinterLondres
Forero-PinedaCyHJaramillo-SalazarldquoElAccesodelosInvestigadoresdelosPaiacuteses MenosDesarrolladosalaCienciaylaTecnologiacuteaInternacionalrdquo RevistaInternacionalde CienciasSocialesNordm171marzoParis
FreitasPereiraMNCJSRibeiroLTractenbergyPLoureiroMedeiros(1999)ldquoBases deDadosnaEconomiadoConhecimentoAQuestatildeodaQualidaderdquo RevistaCiecircnciada InformaccedilatildeoVolumen28Nordm2
GalliniNySScotchmer(2002)ldquoIntellectualPropertyWhenisitthebestincentive systemrdquoenAJaffeJLernerySStern(eds)InnovationPolicyandtheEconomyVol2 MITPress
GilbertR(1999)ldquoEconomicFactorsintheProductionDisseminationandUseofScientific andTechnicalDatabasesrdquoenProceedingsoftheWorkshoponPromotingAccesstoScientific andTechnicalDataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicyOptionsNational AcademyofSciencesPartIWorkshopPresentationsenero
GordonRJ(1999)ldquoHastheldquoNewEconomyrdquoRenderedtheProductivitySlowdown Obsoleterdquopreparadoparael ProductivityGrowthWorkshopFederalReserveBankof St Louis
GordonRJ(2002)ldquoTechnologyandEconomicPerformanceintheAmericanEconomyrdquo NBERWorkingPaperSeriesWorkingPaper8771febrero
GranstrandODForayPDavidetal(2001)ldquoWorkshopReportonIPR(Intellectual PropertyRights)AspectsofInternetCollaborationsrdquoEuropeanCommissionResearch DirectorateGeneralDirectorateBndashEuropeanResearchAreaStructuralAspectsWorking Paper
GrossmanGMyELai(2002)ldquoInternationalProtectionofIntellectualPropertyrdquoNational BureauofEconomicResearchWorkingPaper8704
HallBH(2002)ldquoOnCopyrightandPatentProtectionforSoftwareandDatabasesATale ofTwoWorldsrdquoenOGranstrand(ed)EconomicsLawandIntellectualPropertyKluwer
HellerMAldquoTheTragedyoftheAnticommonsrdquoHarvard LawReviewJanuary1998
HerreraBravoR(2001)ldquoAlgunasObrasDigitalesysuProteccioacutenJuriacutedicardquodisponibleen httprodolfoherreragaleoncomdocumentoshtmmarzo
HowellR(1998)ldquoDatabaseProtectionandCanadianLawrdquopreparadoparaIndustryCanada andCanadianHeritagedisponibleenhttpstrategisicgccaSSGip01045ehtml
HugenholtzB(2001)ldquoTheNewDatabaseRightEarlyCaseLawfromEuroperdquo presentadoenNinthAnnualConferenceonInternationalIPLawampPolicyFordham UniversitySchoolofLawNewYork19-20abril
SCCR86 AnexoIIpaacutegina4
HughesJ(2002)ldquoPoliticalEconomiesofHarmonizationDatabaseProtectionandInformation PatentsrdquopresentadoenelSeminarioFrontiersofownershipinthedigitaleconomyjunioParis
ITACndashInformationTechnologyAssociationofCanadandash(1997)ldquoDatabaseProtectionrdquo diciembre
JasziP(1996)ldquoSummaryandAnalysisofHR3531rdquoAssociationofResearchLibraries agosto
JijenaLeivaRJ(1999)ldquoPropiedadIntelectualeInternetrdquoREDIRevistaElectroacutenicade DerechoInformaacutetico Nordm10
KhanZB(2002)ldquoIntellectualPropertyandEconomicDevelopmentLessonsfrom AmericanandEuropeanHistoryrdquoCommissiononIntellectualPropertyRightsStudy Paper 1a
KirkmanG(ed)(2002)TheGlobalInformationTechnologyReport2001-2002Readiness fortheNetworkedWorldCenterforInternationalDevelopmentatHarvardUniversity
KirkmanGSCAOsorioyJDSachs(2002)ldquoTheNetworkedReadinessIndex MeasuringthePreparednessofNationsfortheNetworkedWorldrdquoenKirkmanG(ed)opcit
LallS(2001)ldquoIndicatorsoftheRelativeImportanceofIPRsinDevelopingCountriesrdquo UNCTADICTSDCapacityBuildingProjectonIntellectualPropertyRightsandSustainable Developmentdraftnoviembre
LevinRCAKKlevorickRRNelsonySGWinter(1987)ldquoAppropriatingthe ReturnsfromIndustrialResearchandDevelopmentrdquoBrookingsPapersonEconomic ActivityNordm3
LinnA(2000)ldquoHistoryofDatabaseProtectionLegalIssuesofConcerntotheScientific CommunityrdquoGlobalChangeDataandInformationSystem(GCDIS)USGlobalChange ResearchProgram(USGCRP)marzo
LiptonJ(2002)ldquoTheEUDatabaseRightandUniversityTeachingMaterials Journalof TechnologyLawandPolicyLevinCollegeofLawUniversityofFloridaissue1marzo
LoseyRC(1995)ldquoPracticalandLegalProtectionofComputerDatabasesrdquodisponibleen httpwwwfloridalawfirmcomarticlehtml
MaskusK(2000)IntellectualPropertyRightsintheGlobalEconomyInstitutefor InternationalEconomics
MaurerSMySScotchmer(1999)ldquoIntellectualPropertyRightsDatabaseProtectionIs ItBrokenandShouldWeFixItrdquoScienceVolumen284Mayo
MaurerSMPBHugenholtzyHJOnsrud(2001)ldquoEuropersquosDatabaseExperimentrdquo ScienceVolumen294octubre
MaurerSM(1999)ldquoRawKnowledgeProtectingTechnicalDatabasesforScienceand IndustryrdquoenProceedingsoftheWorkshoponPromotingAccesstoScientificandTechnical
SCCR86 AnexoIIpaacutegina5
DataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicyOptionsNationalAcademyof SciencesAppendixCenero
MilleacuteA(1996)ldquoProteccioacutenalosFabricantesdeBasesdeDatosunNuevolsquoDerecho ConexordquoRevistaDerechodelaAltaTecnologiacuteaantildeoVIIINdeg93mayo
MilleacuteA(1999)ldquoProtectionofDatabasesWorkshoprdquopreparadoparalaInternational ConferenceonElectronicCommerceandIntellectualPropertyOrganizacioacutenMundialdela PropiedadIntelectualseptiembre
NASndashNationalAcademyofSciences ndash(1999)ProceedingsoftheWorkshoponPromoting AccesstoScientificandTechnicalDataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicy OptionsWashingtonDC
NicholsonJFyMFreno(2001)ldquoProtectingtheContentofDatabasesrdquoIPLitigator enero
OECD(2001)TheNewEconomyBeyondtheHypeFinalReportontheOECDGrowth ProjectOECDParis
OramA(2000)ldquoTheSapandtheSyrupoftheInformationAgeCopingwithDatabase ProtectionLawsrdquodisponibleen httpwwworeillycom~andyoprofessionalcollection_lawhtml
OvillaBuenoR(1998)ldquoLaProteccioacutenJuriacutedicadelasBasesdeDatosenMeacutexicoDelos lineamientosInternacionalesalaNuevaLeyFederaldelDerechodeAutorrdquoenBecerra RamiacuterezM(ed)EstudiosdeDerechoIntelectualenHomenajealProfesorDavidRangel MedinaInstitutodeInvestigacionesJuriacutedicasdelaUNAMMeacutexico
PaacuteezMantildeaacuteJ(1997)ldquoProteccioacutenjuriacutedicadelosproductoresyusuariosdelasbasesde datosenlosderechosespantildeolycomunitariordquodisponibleenelsitiowebInformaacuteticos EuropeosExpertos(wwwieees)
PetersM(1999)ldquoSummaryOverviewofExistingandProposedIntellectualPropertyRights RegimesforDatabasesrdquoenProceedingsoftheWorkshoponPromotingAccesstoScientific andTechnicalDataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicyOptionsNational AcademyofSciencesPartIWorkshopPresentationsenero
QuinnN(2000)ldquoBancosdeDatosPrincipiodeLegalidadyTutelaPenalenlaLey ArgentinardquoCuadernodeDoctrinaReacutegimenJuriacutedicodelosBancosdeDatosFacultadde DerechoyCienciasSocialesUniversidaddeBuenosAires
ReichmanJHyPSamuelson(1997) ldquoIntellectualPropertyRightsinDatardquoVanderbilt LawReviewVolumen50enero
ReichmanJyPUhlir(1999)ldquoDatabaseProtectionattheCrossroadsRecent DevelopmentsandtheirImpactonScienceandTechnologyrdquoTheBerkeleyTechnologyLaw Journal14-2
SCCR86 AnexoIIpaacutegina6
RiisT(2002)ldquoEconomicImpactoftheProtectionofUnoriginalDatabasesinDeveloping CountriesandCountriesinTransitionrdquopreparadoparaelComiteacutePermanentedeDerechode AutoryDerechosConexosSeacuteptimaSesioacuten13a17demayoGinebra
RomerP(1993)ldquoTwoStrategiesforEconomicDevelopmentUsingIdeasandProducingIdeasrdquo ProceedingsoftheWorldBankAnnualConferenceonDevelopmentEconomics1992
SchraderDyRJeweler(1999)ldquoIntellectualPropertyProtectionforNoncreative DatabasesrdquoCongressionalResearchServiceReportsseptiembre
ScotchmerS(1999)ldquoCummulativeInnovationinTheoryandPracticerdquoGSPPWorking Paper240UCBerkeleyfebrero
ShapiroCyHVarian(1999)InformationRulesAstrategicGuidetotheNetwork EconomyHarvardBusinessSchoolPressMassBoston
ShengliZ(2002)ldquoTheEconomicImpactoftheProtectionofDatabaseinChinardquopreparado paraelComiteacutePermanentedeDerechodeAutoryDerechosConexosSeacuteptimaSesioacuten13 a 17demayoGinebra
StefikMyTLunt(1999)ldquoOverviewofTechnologiesforProtectingandfor MisappropriatingDigitalIntellectualPropertyRightsTheCurrentSituationandFuture ProspectsrdquoenProceedingsoftheWorkshoponPromotingAccesstoScientificandTechnical DataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicyOptionsNationalAcademyof SciencesPartIWorkshopPresentationsenero
StoryA(2002)ldquoStudyonIntellectualPropertyRightstheInternetandCopyrightrdquo CommissiononIntellectualPropertyRightsStudyPaper5
[FindelAnexoIIydeldocumento]
SCCR86 paacuteginai
IacuteNDICE
Paacutegina
SUMARIODELESTUDIO 2
I INTRODUCCIOacuteN 5
II ELDEBATECONCEPTUAL 7
a) Eldilemaapropiabilidad-difusioacutenenlosregiacutemenesdepropiedadintelectual 7 b) Elcasodelasbasesdedatosldquonooriginalesrdquo 10
Losargumentosafavor 11 Losargumentoscriacuteticos 11 Loscuestionamientosalosargumentoscriacuteticos 17
c) Laperspectivadelospaiacutesesendesarrollo18
III LAPROTECCIOacuteNDELASBASESDEDATOSNOORIGINALES ELESTADODESITUACIOacuteNDELALEGISLACIOacuteNINTERNACIONAL 20
IV LASITUACIOacuteNENAMEacuteRICALATINAYELCARIBE 23
a) Elmercadodebasesdedatos 23 b) Lasituacioacutenlegalylosmediosdeproteccioacutenexistentesparalasbasesdedatos26
V CONCLUSIONES 30
ANEXOSIYII
SCCR86 paacutegina 2
SUMARIO DEL ESTUDIO
En el escenario del pasaje hacia la ldquoeconomiacutea basada en el conocimientordquo no sorprende que los debates sobre el tema de los derechos de propiedad intelectual (DPI) hayan alcanzado una gran magnitud tanto en los principales paiacuteses desarrollados como en la arena de las negociaciones internacionales
Uno de estos debates remite al problema de la proteccioacuten de las bases de datos ldquono
originalesrdquo esto es aquellas que no cumplen con los criterios de originalidad en la disposicioacuten yo seleccioacuten de los datos tal que las hagan pasibles de ser protegidas bajo los teacuterminos del acuerdo ADPIC (Acuerdo sobre los Aspectos de los Derechos de Propiedad Intelectual Relacionados con el Comercio) y del Tratado de la OMPI sobre Derecho de Autor
El propoacutesito del presente trabajo es examinar dicha problemaacutetica desde el punto de vista
de los paiacuteses de Ameacuterica Latina y el Caribe Se trata entonces de analizar el impacto entendido en un sentido amplio que podriacutea tener el establecimiento de DPI sobre las bases de datos ldquono originalesrdquo considerando los distintos niveles de desarrollo econoacutemico necesidades e intereses de las naciones de la regioacuten
Al presente solamente en la Unioacuten Europea (UE) Meacutexico y algunos paiacuteses noacuterdicos
existe una proteccioacuten legal para las bases de datos ldquono originalesrdquo En los Estados Unidos de Ameacuterica (EEUU) se han motorizado diversos proyectos de ley al respecto sin que auacuten hayan conseguido aprobacioacuten por parte del Poder Legislativo de aquel paiacutes en gran medida por la oposicioacuten tanto de la comunidad cientiacutefica y acadeacutemica ndashque teme el surgimiento de restricciones a la libre circulacioacuten de datos que caracteriza a la actividad de investigacioacutenndash como de diversas empresas del rubro telecomunicaciones e informaacutetica asiacute como de otras que generan servicios de valor agregado en base a informacioacuten primaria A su vez en 1996 no prosperoacute el intento de firmar un tratado sobre el tema en el marco de la OMPI que habiacutea sido promovido por los EEUU y la UE
El tema es clave en tanto que se relaciona directamente con las condiciones en las cuales
se genera circula y es apropiada la informacioacuten cuyo valor como bien econoacutemico es cada vez maacutes significativo Pero la cuestioacuten excede claramente lo econoacutemico entendido en un sentido estrecho ya que la informacioacuten se convierte crecientemente no soacutelo en un insumo clave para la competencia en el mercado sino tambieacuten para el progreso social y cultural En este escenario el problema es coacutemo se alcanza el difiacutecil balance entre la necesidad de incentivar la generacioacuten y disponibilidad de informacioacuten ndashcon el claro beneficio social y econoacutemico que ello suponendash y al mismo tiempo garantizar que esa informacioacuten origine la mayor cantidad posible de externalidades positivas (o ldquoderramesrdquo)ndash lo cual implica facilitar su difusioacuten y utilizacioacuten
Probablemente el argumento maacutes fuerte en contra de establecer un reacutegimen sui generis
para las bases de datos ldquono originalesrdquo similar al establecido en la UE en 1996 es que dicho reacutegimen no apuntariacutea a proteger las bases en siacute mismas en tanto productos nuevos yo creativos sino a la informacioacuten en ellas contenida con el consiguiente riesgo de que se establezcan liacutemites a la circulacioacuten de aquella incluso de la que hasta el presente se mantiene en el dominio puacuteblico En otras palabras la creacioacuten de nuevos DPI sobre las bases de datos podriacutea sesgar el balance entre proteccioacuten-difusioacuten de forma peligrosamente pronunciada a favor del primer teacutermino de dicho binomio Las amenazas en este uacuteltimo terreno no se observan soacutelo en las muy sensibles aacutereas de la ciencia y la educacioacuten sino tambieacuten en el propio campo comercialndash e incluso en vinculacioacuten con el desarrollo de Internet por ejemplo
SCCR86 paacutegina3
Otropuntoclaveesquedichoreacutegimennosedirigiriacuteaapromoverlageneracioacutendeideaso bienesnuevosnilosesfuerzoscreativossinobaacutesicamentealasinversionesrealizadasenla recoleccioacutenyorganizacioacutendeinformacioacutendediversotipoElloenprincipioiriacuteaencontra tantodelatradicioacutendelalegislacioacutendederechosdeautorenbuenapartedelmundocomode losobjetivosquedeberiacuteananimaralosregiacutemenesdeDPIdesdeunpuntodevistaeconoacutemico AsimismoalmenosenlaformaenqueelreacutegimensuigenerishasidoestablecidoenlaUE tendriacuteaelpotencialriesgodegenerarproteccionesperpetuas(encontradelaideadeproteccioacuten temporalqueestaacuteenlabasedelalegislacioacutensobrepropiedadintelectual)
Nosorprendeentoncesencontrarqueauacutenenlospaiacutesesdesarrolladosndashprincipales productoresyconsumidoresdebasesdedatosndashexisteunafuertediscusioacutenacercadela convenienciadeadoptarlegislacionessuigenerisdeltipodelasimplementadasenlaUE
Muchasmaacutesdudassurgenenelcasodelospaiacutesesendesarrolloyaqueentantosonal presenteprincipalmenteconsumidoresantesqueproductoresdebasesdedatoslaadopcioacutende disciplinasinternacionalesenlamateriaaparentementegenerariacuteaunbalancecostondashbeneficio auacutenmenosfavorablequeenlasnacionesavanzadas
LaevidenciaempiacutericaquehemosrecogidoparaelcasodeAmeacutericaLatinayelCaribea suveznoparecedarsustentoalargumentoafavordeestablecerDPIparalasbasesdedatos ldquonooriginalesrdquoentantonohemosobservadoquelaincipienteindustriaqueexisteenlaregioacuten aparentementeconcentradaenlospaiacutesesmaacutesavanzadosdelamismaesteacutesiendoperjudicada porlaausenciadeunalegislacioacutensuigenerisenlamaterialosperjuicioscomercialesque ciertamenteexistenaunquetienenunamagnitudinciertaparecenderivarmaacutesbiendelafalta deunadecuadoenforcementdelalegislacioacutenactualmenteexistenteEnconsecuenciaal presentenopareceexistirunintereacuteseconoacutemiconitampocosocialconcretodesdeelpuntode vistadelospaiacutesesdelaregioacutenafavordeunalegislacioacuteninternacionalsobrebasesdedatos ldquonooriginalesrdquocomolapropuestaantildeosatraacutesenelsenodelaOMPI
Todoestosinembargonodebeserinterpretadoenelsentidodequelasituacioacutenactual enlamateriaesenalguacutensentidooacuteptimaEstaacuteclaroporunladoquepeseaqueexistentanto legislacioacutencomomediostecnoloacutegicosquepodriacuteanprotegeralasinversionesrealizadasenla creacioacutenymantenimientodebasesdedatoshayproblemastantodeenforcementdelos contratosylasleyesrespectivascomodeldquocircunvalacioacutenrdquodelaproteccioacutentecnoloacutegicaque generanpeacuterdidasmonetariasparalospropietariosdelasbasesdedatos(propietariosqueno soacutelooperanenelsectorprivadosinoqueenmuchasocasionessonorganizacionesestatales)
Asuvezdesdeunpuntodevistadinaacutemicopodriacuteaesperarsequelaindustriadebasesde datosenAmeacutericaLatinayelCaribevayaexpandieacutendosealolargodeltiempondashespecialmente amedidaqueseincrementeladifusioacutendelastecnologiacuteasdelainformacioacutenylas comunicaciones(TICs)enlaregioacutenndashconlocualeventualmentepodriacuteadarseelcasodequeen unfuturoaparezcanconflictosdemayorsignificacioacutenquelosdetectadoshastaahora
EnconsecuenciaresultanecesariocontinuaravanzandoenelestudiodeltemaEn particularseriacuteaimportantequeenelfuturosevayagenerandoinformacioacuteneconoacutemicacierta respectodelamagnituddeestaindustriaenlaregioacutenSibiensetratadeunatareacompleja comolomuestralamuyescasainformacioacutenexistentealrespectoinclusoenlospaiacuteses desarrolladosestaacuteclaroqueresultaimprescindibleparadotardeunabaseempiacutericamaacutesfirmea losdebatessobreeltema
SCCR86 paacutegina4
Entantodenuestrotrabajosurgequedospasospotencialmentefavorablesparael desarrollodelaindustriadelasbasesdedatosenlospaiacutesesdeAmeacutericaLatinayelCaribe seriacuteani)mejorarelenforcementdelasnormativasactualmentevigentessobreeltematanto enelaacutereadederechosdeautorcomoenlosotroscamposjuriacutedicosinvolucrados(competencia deslealetc)ii)propenderaunamayorpenetracioacutendelasTICsenlospaiacutesesdelaregioacuten
Afuturoasuvezdebedarseinicioaunprocesodediaacutelogoentrelasdistintaspartescon intereacutessobreeltemaparaevaluarenqueacutemedidapodriacuteasernecesarioreformarlaslegislaciones actualmenteexistentesenmateriadecompetenciadeslealporejemploparahacermaacutesefectiva laproteccioacutenparalospropietariosdebasesdedatosenlaregioacutenDeesemismodiaacutelogo podriacuteanirsurgiendoconsensosnuevosacercadesiresultanecesarioonoavanzarenalguacutentipo deproteccioacutendelasbasesdedatosporlaviacuteadelosDPIndashyacercadecuaacutelesseriacuteanlas modalidadesdedichaproteccioacutenencasodequeseconcluyeraquesuimplementacioacutenseriacutea positivandashinclusoenelmarcomultilateralapartirtantodelaacumulacioacutendeexperienciaenla aplicacioacutendelasnormasyavigentesenalgunasregionescomodelapropiaevolucioacutendel mercadodebasesdedatosenlospaiacutesesdeAmeacutericaLatinayelCaribe
SCCR86 paacutegina5
I INTRODUCCIOacuteN1
Alpresenteelmundopareceestaratravesandolatransicioacutenhacialadenominada muchasvecesdemaneraimprecisaldquonuevaeconomiacuteardquolacualseasociafundamentalmenteala difusioacutenmasivayraacutepidadelastecnologiacuteasdelainformacioacutenycomunicaciones(TICs)Si bienexistenfuertesdebatesacercadelverdaderoimpactodedichastecnologiacuteassobrela economiacuteaensuconjuntondashenparticularreferidosalcasodelosEstadosUnidosdeAmeacuterica (EEUU)(verGordon19992002Crafts2000Baily2002)ndashpocasdudascabendeque hangeneradosignificativoscambiosestructuralesconefectodirectosobrelasestrategias empresariaslaorganizacioacutendelosmercadoslospatronesdeconsumoetc(Shapiroy Varian 1999)Asimismosehanabiertosignificativasoportunidadesdenegocioseinversioacuten tantoensectoresnuevoscomoenactividadestradicionalesquesereconviertenalcalordela difusioacutendelasTICs
Laldquonuevaeconomiacuteardquoestariacutealdquobasadardquooldquoguiadardquoporelconocimientondashknowledge-based oknowledge-driveneconomyndash(OECD2001DavidyForay2002)Enotraspalabrasel conocimientoseriacuteaelinsumoclaveapartirdelcualseorganizalacompetenciaenlos mercadosalavezqueelfactorprincipalparaelcrecimientodelaseconomiacuteasnacionales
Enestecontextonosorprendequelasdisputasndashtantoacadeacutemicascomopoliacuteticasndashsobre eltemadelosderechosdepropiedadintelectual(DPI)hayanalcanzadounagranmagnitud tantoenlosprincipalespaiacutesesdesarrolladoscomoenlaarenadelasnegociaciones internacionalesndashobseacutervenseporejemplolascontroversiasentornoalpatentamientode softwareorganismosvivosymeacutetodosdenegociosasiacutecomolosdebatessobreDPIy biodiversidad
Esenesteescenarioenelcualdebeserentendidalacontroversiaacercadelaproteccioacuten delasbasesdedatosldquonooriginalesrdquoestoesaquellasquenocumplenconloscriteriosde originalidadenladisposicioacutenyoseleccioacutendelosdatostalquelashaganpasiblesdeser protegidasbajolosteacuterminosdelacuerdoADPIC(AcuerdosobrelosAspectosdelosDerechos dePropiedadIntelectualRelacionadosconelComercio)concertadoen1994ydelTratadode laOMPIsobreDerechosdeAutoradoptadoen19962
Enparticularhaytreshitosimportantesquejalonanlacontroversiai)ladecisioacutendela CorteSupremadelosEEUUen1991enelllamadoldquocasoFeistrdquoporlacualseestablecioacuteque lasbasesdedatosnooriginalesnoestabanprotegidasporelderechodecopyrightenaquel paiacutesii)laadopcioacutenen1996deunaDirectivaporpartedelaUnioacutenEuropea(UE)que establecioacuteunaproteccioacutensuigenerisparalasbasesdedatosnooriginalesiii)elfracasodeun tratadosobreeltemaenelmarcodelaOMPIquehabiacuteasidopromovidoporlosEEUUyla UEen1996
1 ElautoragradeceespecialmentelamuyvaliosacolaboracioacutendeArianaSacroiskyparalaelaboracioacuten deesteestudio
2 Esimportanteaclararquelaproteccioacutenconcedidasiguiendolasdisposicionesdeestosacuerdos noabarcaenninguacutencasoalosdatosomaterialesensiacutemismoscontenidosenlasbaseso compilacionesprotegidas
SCCR86 paacutegina6
AlpresentesolamenteenlaUEMeacutexicoyalgunospaiacutesesnoacuterdicosexisteunaproteccioacuten legalparalasbasesdedatosldquonooriginalesrdquo3EnlosEEUUsehanmotorizadodiversos proyectosdeleyalrespectosinqueauacutenhayanconseguidoaprobacioacutenporpartedelPoder Legislativodeaquelpaiacutesengranmedidaporlaoposicioacutentantodelacomunidadcientiacuteficay acadeacutemicandashquetemeelsurgimientoderestriccionesalalibrecirculacioacutendedatosque caracterizaalaactividaddeinvestigacioacutenndashcomodediversasempresasdelrubro telecomunicacioneseinformaacuteticaasiacutecomodeotrasquegeneranserviciosdevaloragregado enbaseainformacioacutenprimariandashlascualesposiblementeveriacuteanafectadossusnegociosporel reforzamientodelosDPIsobrelainformacioacutencontenidaenlasbasesdedatosencuestioacuten
Eltemaesclaveentantoqueserelacionadirectamenteconlascondicionesenlascuales segeneracirculayesapropiadalainformacioacutenlacualcumpleunrolesencialenelescenario delaldquonuevaeconomiacuteardquoPerolacuestioacutenexcedeclaramenteloeconoacutemicoentendidoenun sentidoestrechoyaquelainformacioacutenseconviertecrecientementenosoacuteloenuninsumoclave paralacompetenciaenelmercadosinotambieacutenparaelprogresosocialyculturalEneste escenarioelproblemaescoacutemosealcanzaeldifiacutecilbalanceentrelanecesidaddeincentivarla generacioacutenydisponibilidaddeinformacioacutenndashconelclarobeneficiosocialyeconoacutemicoqueello suponendashyalmismotiempogarantizarqueesainformacioacutenoriginelamayorcantidadposible deexternalidadespositivas(oldquoderramesrdquo)ndashlocualimplicafacilitarsudifusioacutenyutilizacioacuten
Elpropoacutesitodelpresentetrabajoesexaminareldebatesobrelasbasesdedatosno originalesdesdeelpuntodevistadelospaiacutesesdeAmeacutericaLatinayelCaribeSetrata entoncesdeanalizarelimpactoentendidoenunsentidoamplioquepodriacuteatenerel establecimientodeDPIsobredichasbasesconsiderandolosdistintosnivelesdedesarrollo econoacutemiconecesidadeseinteresesdelasnacionesdelaregioacuten
Coneseobjetivoenlaprimeraseccioacutensediscutenlosprincipalesargumentos conceptualesafavoryencontradeestablecerDPIsobrelasbasesdedatosnooriginales haciendoespecialreferenciaalaperspectivadelospaiacutesesendesarrolloEnlaseccioacutensegunda seanalizaelactualestadodelalegislacioacutensobreeltemaanivelinternacionalconeacutenfasisenla legislacioacuteneuropeaEnlaseccioacutenterceraseexaminalaevidenciarecogidaenelcasodelos paiacutesesdeAmeacutericaLatinayelCaribeconrelacioacutenalmercadolosprincipalesproveedoresylos nivelesdeproteccioacutenactualmenteexistentesparalasbasesdedatosnooriginalesFinalmente sepresentanlasprincipalesconclusionesyrecomendacionesdelestudio
Antesdeentrarentemaesprecisodejarclaramentesentadoqueparauneconomista ndashcomoelqueescribeelpresentetrabajondash resultadifiacutecilevaluarelimpactopotencialdeun cambiolegislativoenmateriadeDPIsincontarconsiquieraunmiacutenimodedatoseconoacutemicos ciertossobreelaacuterearespectodelacualsediscuteLamentablementeenestecasosecarece totalmentedeesainformacioacutendichacarencianoafectauacutenicamenteaeacutestesinoatodoslos (numerosos)trabajosquehemosconsultadoyaquenohayhastadondeconocemoscifrasque permitanestimarladimensioacuteneconoacutemicadelmercadodebasesdedatosenninguacutenpaiacutes
CabeobservarquenohayunconsensouniformesobreladefinicioacutendeldquobasesdedatosrdquoMaacutes auacutenmientrasenvariostrabajoseltemaestratadouacutenicamentedesdelaperspectivadelasbases digitalizadaslalegislacioacuteneuropearespectivaincluyetambieacutenlasbasesdedatosanaloacutegicas Asiacutealgunosautoreshansugeridoquecualquiercoleccioacutendeelementosndashporejemploun museondashpodriacuteacaerbajoladefinicioacutendebasesdedatosintroducidaenlaantesmencionada DirectivadelaUE(Lipton2002)ndashmaacutesadelantevolvemossobreeltema
3
SCCR86 paacutegina7
ndashconlaexcepcioacutendelosEEUUyenestecasosoacutelohasta19974Entoncesunaprimera recomendacioacutenseriacuteatratarconlaayudadelaindustriadebasesdedatosydelosrespectivos gobiernosdetenerinformacionesciertassobreladimensioacuteneconoacutemicadeltemabajoestudio
II ELDEBATECONCEPTUAL
a) Eldilemaapropiabilidad-difusioacutenenlosregiacutemenesdepropiedadintelectual
DesdeelpuntodevistadelaeconomiacutealosDPIdebenservistoscomounsistemade incentivosdestinadoafavorecerlacreacioacutendenuevosobjetosconocimientoseideasentanto otorgaalosgeneradoresdeestosuacuteltimosunderechomonopoacutelicoqueloshabilitaacaptarrentas extraordinariasderivadasdelaprovechamientocomercialdesuscreacionesyoinnovaciones
ComoyaloobservoacuteJeremyBenthamhaceunos200antildeosaldiscutirsobrela convenienciadelaspatenteslosDPIsonmonopoliosquetiendenapromoverquese produzcancosasquedenoserporlapromesadesuapropiabilidadexclusivaatraveacutesdel derechodepropiedadintelectualprobablementenuncasehubierancreadoBenthamdestacaba ademaacuteselcaraacutectertemporaldeesemonopolioquepermitiacuteaqueunavezexpiradoelplazode exclusividadotorgadoalinnovadorlosrestantesmiembrosdelasociedadpudierantambieacuten dedicarseaproducirndashoreproducirndashelmismotipodebienqueaquelhabiacuteacreado(Bentham1978) AproximadamenteporlamismaeacutepocaThomasJeffersoncaptababienlosbeneficiossocialesque podiacuteangenerarseporlalibredifusioacutendelasideasentantoestasposeenpropiedadesclaramente diferentesalosrestantesbieneseconoacutemicosldquosilanaturalezahahechoquealgofueramenos susceptiblequeotrascosasdecaerbajopropiedadexclusivaeslaaccioacutendelpoderdepensar llamadaldquoideardquolacualunindividuopuedeposeerenexclusividadsoacutelomientraslamantengaen secretosinembargoalmomentoenqueladivulgalafuerzaaserdeposesioacutendetodosyel receptoryanopuededeshacersedeellaEstambieacutenunhechopeculiarquenadieposeemenosde unaideaporquetodoslosdemaacutesposeanlatotalidaddelamismahellipQuelasideasdeberiacutean difundirselibrementedeunaaotrapersonaportodoelplanetaparabeneficiodelamoralyla instruccioacutenmutuadelhombreyelmejoramientodesucondicioacutenparecehabersidoalgopeculiary benevolentementedisentildeadoporlanaturalezaquelashahechocomoelfuegoexpansiblespor todoelespaciosindisminuirsudensidadenninguacutenpuntoycomoelairequerespiramoshellip incapacesdeconfinacioacutenoapropiacioacutenexclusivardquo(citadoenDavid2002ndashtraduccioacutenpropia)
Sibientantolarealidaddelavidaeconoacutemicaysocialcomoelanaacutelisisteoacutericosehan complejizadonotablementeenlosuacuteltimosdossigloslaesenciadelosrazonamientosde BenthamyJeffersonsiguesiendoclaramentevaacutelidaa)losconocimientos(entendidosestosen unsentidoamplioincluyendoinnovacionesobrasartiacutesticasideasetc)sonenlajerga econoacutemicabienesldquonorivalesrdquo(estoesbienescuyoconsumoporpartedeunapersonano limitaelaccesoousoporpartedeotrosconsumidores)b)unavezdifundidounconocimiento resultadifiacuteciloimposiblendashsalvoquemedienbarreraslegalesodeotrotipondashevitarqueotrosse aprovechendelmismo(enteacuterminoseconoacutemicoslosconocimientossonbienesendondela exclusioacutenesimperfectayaqueesdifiacutecilimpedirqueseanusadosporaquellosquenodeseen pagarporaccederaellos)c)lalibredifusioacutendelosconocimientosesfavorablealprogreso socialyeconoacutemicoentantocontribuyeperseacrearnuevoconocimientod)losDPIson
SeguacutenelCensoEconoacutemicodelosEEUUen1997elsectorldquoDatabaseandDirectory Publishersrdquoagrupaba1322 empresasempleaba43100personasysusventasalcanzaban 12258 millonesdedoacutelaresdelosEEUU
4
SCCR86 paacutegina8
monopoliosqueseotorganacambiodelacreacioacutendecosasnuevase)laproteccioacutenqueellos concedendebeserdecaraacutectertemporal
Deesteconjuntodeprincipiossurgeconbastanteclaridadquediscutirsobrepropiedad intelectualtrasladandomecaacutenicamentelosmismosrazonamientosconloscualeslateoriacutea econoacutemicaanalizadigamoslaproduccioacutendevinoesungraveerrorqueuacutenicamentepuede conduciraconclusionesequivocadasentantonodistingueadecuadamentelaespecificidadde lasideascomobieneseconoacutemicosdiferentesdelosotros
EnestesentidoloprimeroatenerencuentaesquetalcomolosentildealaRomer(1993)el conocimientoalserunbienno-rivaltieneuncostodeoportunidadigualaceroAsuvezel conocimientosecaracterizaportenercostosfijosdeproduccioacutengeneralmentealtosndashenelcaso delatecnologiacuteaporejemplolosgastosenIampDndashycostosdereproduccioacutenydistribucioacutenmuy bajoslocualgeneraconsiguientementefuerteseconomiacuteasdeescalaEnesteescenariola fijacioacutendepreciosenbaseacostosmarginalesylaexistenciademercadosdecompetencia perfectandashdossupuestostradicionalmenteempleadosenlamicroeconomiacuteaconvencionalndash claramentenopuedenserlabaseapartirdelacualdiscutirsobreeltemaquenosocupaEn contraposicioacutenloquetiendeaocurriresquelaformacioacutendepreciosserealizaenfuncioacutendela utilidaddelconsumidor(odelaelasticidadpreciodelademanda)5yquelosmercadosse caracterizanobienporunmodelodeldquofirmadominanterdquoobienporlaexistenciadeofertas fuertementediferenciadas(competencialdquoimperfectardquo)ndashShapiroyVarian1999Porotrolado engeneralresultarelativamentesencillocopiaryoaprovecharlasideasolasinnovacionesde otrosagenteseconoacutemicosdichoenotrosteacuterminosesdifiacutecilenunasituacioacutendelibre mercadogarantizarlacompletaapropiabilidaddelosconocimientosparasuscreadoresLa difusioacutendelasTICsndashInterneteselcasomaacutesnotoriondashhafacilitadonotablementelaposibilidadde copiarobrasartiacutesticasinformacioacutenetclocualcontribuyeaexplicarlamagnitudqueha alcanzadoenantildeosrecientesladiscusioacutensobreeltemadelosDPIentodoelmundo
Enesteescenariodeapropiabilidadincompletalapropiedadintelectualapareceriacuteacomo unodelosmediosparagarantizarunadecuadoniveldeldquoofertardquodeconocimientose innovacionesDecimossinembargoquesetratadeunodelosmediosparacumplircontal objetivoyaqueexistentantomecanismosdeldquomercadordquo(secretoscomercialesleadtimes serviciosdeventaypost-ventamarcasetc)comodepoliacuteticapuacuteblica(subsidioscontratos puacuteblicosetc)quepuedencomplementaroreemplazaralosDPI(verLevinetal1987 David 2000)
Considerandoelobjetivodenuestrotrabajonosconcentraremosaquiacutesinembargoenla discusioacutensobrelosDPIAlrespectoesclavetenerencuentaquetalcomohasidosentildealado demodorepetidoenlaliteraturarecibidaexisteunatensioacutenentrelanecesidaddecrearlos suficientesincentivoscomoparaquesegenerenideasinnovacionesobrasartiacutesticasetcya lavezgarantizarunadifusioacutenlomaacutesampliaposiblededichosbienesEnestesentidovarios autoreshandestacadoquetanimportantecomolosincentivosparagenerarnuevo conocimientosonlosmecanismosqueestimulanladistribucioacutenyelusodedicho conocimientoEstoesasiacuteporqueelprocesodeinnovacioacutenesengeneraldecaraacutecter acumulativoenotraspalabraselconocimientoeselprincipalinsumoparagenerarnuevo conocimiento(Foray1997David2000Scotchmer1999)Esteesunpuntoimportante puestoquesibienesposiblepensarencontratosquetomenencuentaelproblemadela
LabaseteoacutericadereferenciasonlosllamadosldquopreciosdeRamseyrdquo(verDavid2000 Braunstein2002)
5
SCCR86 paacutegina9
innovacioacutenacumulativaeldisentildeodelosmismospuedeserdifiacutecilconsiderandolaposible existenciadefuertescostosdetransaccioacuten
EnestesentidosiguiendoaHall(2002)resultauacutetildistinguirentreelcasodelos procesosdeIampDndashodecreacioacutenartiacutesticandashquedanlugaralaproduccioacutendebienesquese comercializanluegoporseparadodeotrosendondeelconocimientoensiacutemismoesloquese comercializa(porejemplosoftwareobasesdedatos)Mientrasqueenelprimercasoes posiblequeelconocimientoqueestaacutedetraacutesdelosproductosprotegidossedifundandashviacutea informacioacutenabiertaenlaspatentesoingenieriacuteareversaporejemplondashenelsegundola provisioacutenprivadaimplicaqueinevitablementehabraacutealgunalimitacioacutenaladifusioacutendel conocimientosiexistenDPI
AsuvezunsegundofocodetensioacutensurgedelhechodequelosDPIconsagran situacionesdemonopolioenlascualesenunanaacutelisisestaacuteticolosconsumidorestransfierenun excedentealosproductoresdadoquelospreciossonmayoresylascantidadessonmenoresa losdeunasituacioacutendelibrecompetenciaconlasconsiguientespeacuterdidasdeeficienciay bienestarSinembargoesaineficienciaestaacuteticasedebecontrapesarconelefectodinaacutemico positivoquesurgedelhechodequeenunmundosinregiacutemenesdepropiedadintelectualel ritmodecreacioacutendeinnovacionesprobablementeseriacuteamenorndashconlosconsiguientesefectos negativostantosobrelatasadecrecimientodelaeconomiacuteacomosobrelageneracioacutende nuevosobjetosconocimientosideasobrasinformacionesetcuacutetilessocialmente6
Sobreestasbasesresultaloacutegicoquelosregiacutemenesdepropiedadintelectual ndashcomplementadosconotrasaacutereasdelapoliacuteticapuacuteblicacomoladedefensadela competenciaporejemplondashapuntentantoalimitarlosposiblesabusosquesurjandela explotacioacutendelosderechosmonopoacutelicosqueconsagrancomoafavorecerladifusioacutenyuso delosconocimientosideasycreacionesqueelloscontribuyenagenerar
Asiacuteunreacutegimendepatentesesunmeacutetodoparaprotegerunainvencioacutenperoquetambieacuten suponedifundirinformacioacutenacambiodeesaproteccioacuteninformacioacutenquepuedeserluego empleadaporotrosagenteseconoacutemicosEnelcasodelalegislacioacutendederechosdeautorla legislacioacutenrespectivaprotegelasldquoexpresionesrdquoynolasldquoideasrdquolascualesquedanenel dominiopuacuteblicoAsimismotantolossistemasdepatentescomolalegislacioacutendederechode autorotorganproteccioacutenporplazoslimitadosycontienenciertasexcepcionesomecanismos tendientesafavorecerladifusioacutenyolimitarlaapropiabilidaddelosinnovadoresenciertas circunstancias(porejemplolacopiaparausoprivadoolanocioacutendeldquofairuserdquo 7enelcasodel derechodeautorolaslicenciascompulsivasylasexcepcionesndashcomolasdestinadasa
6 Esimportantetomarnotadequeenlosuacuteltimosantildeossehaacumuladounconjuntodeevidencias quehanpuestoendudalaefectividadgeneraldelosDPIcomoformadeestimularlainnovacioacuten DehecholateoriacuteaeconoacutemicasugierequesoacuteloendeterminadascircunstanciaslosDPIsonel mejormecanismodeincentivosalaIampDalavezquecuandolosonsudisentildeooacuteptimoen teacuterminosdeamplitudyduracioacutendependeraacutedeunconjuntodefactoresespeciacuteficospropiosde cadasituacioacutenconcretaenlacualsepretendaaplicarDPI(GalliniyScotchmer 2002)
7 Envirtuddelfairuselareproduccioacutendeunaobraaefectosdeefectuarunacriacuteticacomentarioo reporteperiodiacutesticoobienconfinesacadeacutemicosoeducativosnoconstituyeunainfraccioacutenal derechodeautorParaundebatesobreelalcancedelfairuseenlaeradelastecnologiacuteas digitalesverCorrea(2001)
SCCR86 paacutegina10
actividadesdeinvestigacioacutenndashenelcasodelaspatentes)8 Veamosahoracomoseaplicanestos principiosalcasoquenosocupa
b) Elcasodelasbasesdedatosldquonooriginalesrdquo
Comosentildealamosantesnoexisteunadefinicioacutenuniformeconrelacioacutenaqueacuteseentiende porbasesdedatosdesdeelpuntodevistajuriacutedicooeconoacutemicoEnestesentidoresulta interesantedestacarqueladefinicioacutenquesedaenlaDirectivaEuropea969CEes particularmenteabarcativayaqueensuartiacuteculo12lascaracterizacomoldquolasrecopilacionesde obrasdedatosodeotroselementosindependientesdispuestosdemanerasistemaacuteticao metoacutedicayaccesiblesindividualmentepormedioselectroacutenicosodeotraformardquo
Enesteenfoqueldquoampliordquoentonceslasbasesdedatosabarcandesdeguiacuteastelefoacutenicas hastaprogramasdemateriasuniversitariaspasandoporcosastandiversascomobancosde informacioacutengeneacuteticaosatelitaldiccionariosregistrosmeteoroloacutegicosresultadosdecarreras decaballosguiacuteasdeprogramastelevisivoscoleccionesdeinformacioacutenjuriacutedicacomercialo financieradiariosbibliotecas(ldquofiacutesicasrdquoodigitales)guiacuteasempresariasvademecums medicinalescompilacionesdeobservacionesnaturalesoexperimentalesenelcampodela fiacutesicalaquiacutemicalabiologiacuteaetclosiacutendiceshechosporlosagentesdesoftwaredelos serviciosdebuacutesquedaenInternettambieacutenpuedenentrarbajoestadefinicioacutenEnestesentido comobienhaapuntadoMaurer(1999)resultadifiacutecildiscutireltemadelaproteccioacutendelasbases dedatosengeneralconsiderandolagrandiversidaddeobjetosqueseincluyenbajoesenombre9
Maacutesallaacutedelanecesidaddetenerencuentaesteproblemanomenoracontinuacioacuten vamosapresentarlosprincipalesargumentosafavoryencontradeestablecerDPIparalas basesdedatosldquonooriginalesrdquo
8 Algunosfallosjudicialesrecienteshanconfirmadoestaloacutegicacomoenelcasodelavalidezde lasactividadesdeingenieriacuteareversasobrelosprogramasdesoftwareaceptadaporlajusticiade losEEUUenlosantildeosrsquo90(SamuelsonyScotchmer2002)
9 Estaextensioacutendelconceptohaceauacutenmaacutesdifiacuteciltenerestimacionesciertassobrelasdimensiones delaindustriadebasesdedatosentantoqueestaabarcariacuteabienesyserviciosabsolutamente disiacutemilesypertenecientesoriginalmenteamuydiferentessectoresdeactividad
SCCR86 paacutegina11
Losargumentosafavor
Cuandoserevisalaliteraturarecibidaseimponelaconclusioacutendequeelargumentomaacutes importantequeesgrimenlamayorpartedelostrabajosyanalistasqueestaacutenafavordeuna proteccioacutenldquofuerterdquoparalasbasesdedatosnooriginalesradicaengarantizarunretorno apropiadoparalasinversionesmuchasvecessubstancialesquesonnecesariasparacrear manteneryactualizarloscontenidosdeaquellasbasesdenocontarconunaproteccioacuten adecuadaseargumentalaproduccioacutendebasesdedatosseriacuteainferioralasocialmente deseableEstaproteccioacutensehariacuteamaacutesnecesariaauacutenenunescenarioenelcualteacutecnicas digitaleseinformaacuteticasmedianteresultafaacutecilcopiarydifundirndashsinautorizacioacutendelos propietariosndashloscontenidosdelasbasesdedatos(verBraunstein2002DrsquoAndreaTysony Sherry1997)10Asuvezsiempresiguiendoesteargumentolanecesidaddeteneruntratado internacionalsurgedelrequisitodearmonizarlosdiferentestratamientosqueeltemarecibeen losdistintospaiacutesesdemododegarantizarlalibrecirculacioacutendelainformacioacutenanivelglobal ycontribuiraunamejorproteccioacutendelasinversionesquesepretendepromover
Enestaliacuteneaderazonamientonosehacehincapieacuteenlaoriginalidadonovedaddelas basesrespectivasndashyaquesigozarandedichosatributoscaeriacuteanbajolaproteccioacutenqueya otorgalalegislacioacutendederechosdeautorenlospaiacutesesquehanadoptadolasdisposicionesal respectodelaOMPIydelADPICndashsinopuramentealaretribucioacutendelasinversiones11(enel lenguajelegalsesuelehacermencioacutendelosteacuterminossweatofthebrowndashldquosudordelafrenterdquondash eindustriouscollectionndashldquorecopilacioacuten industriosardquo)
Losargumentoscriacuteticos
ndash Conflictoconlossupuestossobrelosquesebasatradicionalmentelalegislacioacuten sobreDPI
Losintentosdeintroducirunamayorproteccioacutenparalasbasesdedatosporlaviacuteadelos regiacutemenesdepropiedadintelectualresultariacuteanincompatiblesconlossupuestossobreloscuales sebasalaexistenciadeestosuacuteltimosndashqueseriacuteanseguacutenvimosanteslapromocioacutendela creatividadydelageneracioacutendenovedadesndash(verporejemploDussolieretal2000)
ndash Noexisteevidenciaempiacutericaquemuestrequelaindustriadebasesdedatossehaya vistoperjudicadaporlafaltadeunreacutegimenespeciacuteficodepropiedadintelectual
Enestesentidoseargumentaquei)laofertadebasesdedatostantopuacuteblicascomo privadasesnosoacutelovoluminosasinoquehavenidocreciendosostenidamenteenlosuacuteltimos antildeossinquealmenoshasta1996ydesdealliacutesoacuteloenelcasodelaUEexistanregiacutemenesde proteccioacutenespeciales12ii)nosehalogradomostrarunsolocasoconcretoenelcualnose
10 Lasnuevastecnologiacuteasalavezquefacilitanlacreacioacutendelasbasesdedatosexacerbanlas ldquofallasdemercadordquoquesurgendeladificultadparaexcluirdelusodedichasbasesaaquellosque nopaganporellas(Baron2001)
11 Estoformapartedeunatendenciamaacutesgeneralqueseobservatambieacutenenotroscamposdela propiedadintelectual(Dussolieretal2000)
12 SeguacutenlascifrasdeDavid(2000)conposterioridadalcasoFeistlaindustriadelasbasesde datoscrecioacutesostenidamenteenlosEEUUAsiacuteentre1991y1997elnuacutemerodebasesdedatos crecioacuteenun35yelnuacutemerodearchivoscontenidosdentrodelasbasesdedatosaumentoacuteun
[Siguelanotaenlapaacuteginasiguiente]
SCCR86 paacutegina12
hayandesarrolladociertasbasesdedatosporfaltadesuficienteproteccioacuten13iii)trasla sancioacutendelaDirectivadelaUEsobreeltemalaindustriadelasbasesdedatosdeaquel continentenoparecehabermostradoningunatendenciaexpansivaclara14iv)laevolucioacutende lospreciosdelasaccionesdelasempresasdelsectornomuestrasignoalgunodedeclinacioacuten delarentabilidaddelnegocioenlosEEUUpesealaaparentefaltadeproteccioacuten(Bandy Gowdy1997Oram2000Baron2001Maurer1999Maureretal2001Hughes2002) Detodosmodosconrelacioacutenaestosargumentosymaacutesallaacutedesusrespectivosmeacuteritoscabe repetirquefaltasuficienteevidenciaempiacutericacomoparaconocercuaacuteleselverdaderotamantildeoy elritmodecrecimientodelmercadodebasesdedatosmedidosenunidadesmonetariasPorlo tantotodadiscusioacutenenesteterrenoadquiereuncaraacutecterprovisional
ndash Yaexistenmecanismoslegalesyteacutecnicosqueotorgansuficienteproteccioacutenpara lospropietariosdebasesdedatos
Existenyainstrumentosjuriacutedicosdisponibles(competenciadeslealndasholdquoparasitariardquondash enriquecimientosincausaapropiacioacutenindebidaetc)quepuedenbrindarunaproteccioacuten razonablealospropietariosdelasbasesdedatosldquonooriginalesrdquo15Maacutesauacutenvariosautores sugierenquedesernecesariaunaproteccioacutenmayoralaexistenteparalasbasesdedatosla mismapodriacuteamaterializarseatraveacutesdereformasalalegislacioacutensobrecompetenciadesleal16o apropiacioacutenindebidaporejemplolocualprotegeriacuteaalospropietariosdelasbasescontrala pirateriacuteadesuscompetidores17altiempoquenoafectariacuteaelaccesoalainformacioacutenporparte delosusuariostemaparticularmentesensibleencamposcomoeducacioacutenociencia(Dussolier etal2000ReichmanyUhlir1999Maureretal2001)Recurriracontratosoalafigurade ldquosecretocomercialrdquotambieacutensonposibilidadesabiertasparaprotegerelcontenidodelasbases dedatosnooriginales
[Continuacioacutendelanotadelapaacuteginaanterior]
180Porotrapartemientrasqueen1977el78detodaslasbasesdedatoseranproducidas porentidadesgubernamentalesacadeacutemicasosinfinesdelucroen1997elsectorprivado controlabael78delaindustria(contraun70en1990)
13 Maurer(1999)sentildealaquelafirmaElsevierhaargumentadoqueenocasionessusdivisionesnoshycientiacuteficashandecididonoinvertirennuevasbasesdedatosdebidoapreocupacionesentornoa laproteccioacutendeloscontenidosSinembargoseguacutenelautoreltemadelaproteccioacutenhasidouno deloselementosperonoeluacutenicoenlatomadetalesdecisionesMaurertambieacutenadvierteque entrelasdivisionescientiacuteficasdeElseviernosehanreportadocasossimilaresdenorealizacioacuten deinversionesportemoralacopiaindebidadeinformacioacuten
14 Maureretal(2001)presentanevidenciaenestesentidocontrariandolasafirmacionesrealizadas poralgunosfuncionariosdelaUESinembargoladiscusioacutensebasaenelnuacutemerodebasesde datoscreadasanualmenteendicharegioacutenndashcifraqueclaramentesoacutelodemaneraaccidentalpuede estarreflejandotendenciassimilaresencuantoalamagnituddelnegociomedidadesdeelpunto devistaeconoacutemico
15 VerPeters(1999)paraunresumendelascaracteriacutesticasdelosdiversosmedioslegalesde proteccioacutendisponiblesndashodeposibleaplicacioacuten-paralasbasesdedatos
16 LaideaoriginalantesdeadoptarselaDirectiva969CEerajustamentemodificarlalegislacioacuten sobrecompetenciadeslealcomoformadeprotegerlasinversionesenbasesdedatosndashDeOliveira Ascensao(2002)atribuyeelcambioderumboprincipalmenteaqueGranBretantildeaeIrlanda carecendelegislacioacutenenmateriadecompetenciadesleal
17 Enestesentidosibiennosiempreresultafaacutecildemostrarquealguienhacopiadounabasede datosdepropiedadajenaexistenalgunosmediospraacutecticosquepuedencontribuiradefenderal creadororiginalndashporejemplointroducirerroresdeliberados(verLosey1995)
SCCR86 paacutegina13
Entantotambieacutenexistenmecanismoselectroacutenicosndashindicadordecopiascodificacioacuten autenticadomarcasdeaguaencriptadocontrasentildeasetcndashquetambieacutencontribuyenalobjetivo debrindarproteccioacutenparalostitularesdelasbasesdedatos(siguiendoaBaron2001ciertas teacutecnicaspermitenactualmenterastrearelusodecualquierporcioacutendeinformacioacutenextraiacutedade unabasededatosdeterminada)18
Otrasestrategiasldquodefensivasrdquosugeridassonincluircontenidosdematerialprotegidopor derechosdeautor(porejemploprogramasdesoftwarequehacenmaacutesuacutetileslasbasesde datos)actualizarcontinuamenteelcontenidodelasbasesyfinalmenteaplicarlasuficiente creatividadcomoparamerecerlaproteccioacutenbajolalegislacioacutendederechodeautor(Maurer 1999NicholsonyFreno2001)
ndash Laindustriadebasesdedatostiendeasermonopoacutelicapornaturalezaexistiendoya fuertesbarrerasalaentradaquebrindansuficienteproteccioacutenparalospropietariosdeaquellas
Laproduccioacutendebasesdedatossecaracterizaporlafuertepresenciadeeconomiacuteasde escalaaltoscostosdeentradayporconsiguientelatendenciaaexhibirmonopoliosnaturales enloscualesproveedoresespecializadosdominansectoresespeciacuteficosReichmanySamuelson (1997)agreganademaacutesquemuchasveceslosdatosquesequiereprotegernoestaacuten disponiblesenotrasfuentespuacuteblicasyquelacreacioacutendeunabasededatoscompleja aparentementeconstituyeunabarreraldquodefactordquoqueresultadifiacutecildesobrepasarMaacutesauacuten haybasesdedatosqueporsunaturalezasonuacutenicas(estoesnopuedenserreproducidas independientementeportercerosndashporejemplodatosclimaacuteticosperotambieacutenotrosde naturalezacomercialoeconoacutemicandash)porloquelaposibilidaddelmonopolioesobviamente mayor(Riis2002)1920 Enestesentidolosinstrumentoslegalesytecnoloacutegicosdescriptos maacutesarribaporsiacutesolosysinlaexistenciadederechosadicionalesdariacuteanyademasiada proteccioacutenalospropietariosdelasbasesdedatos(Baron2001)
ndash Sepodriacuteacrearunaseriaamenazaparalalibrecirculacioacutenyutilizacioacutendela informacioacutenconperjuicionosoacuteloparalasactividadesdeinvestigacioacutenylapreservacioacutendel dominiopuacuteblicosinotambieacutenparaungrannuacutemerodeactividadescomercialesprivadas
Seguramentelosargumentoscriacuteticosmaacutesseverosydifundidosencontradeestablecer DPIparalasbasesdedatosldquonooriginalesrdquoesqueporesaviacuteasepodriacuteaterminarprotegiendo ygenerandoderechosprivadossobrelainformacioacutencontenidaendichasbasesDeaquiacute podriacuteasurgirundantildeoserioparalapreservacioacutendelldquodominiopuacuteblicordquoencamposclavesdela
18 VerStefikyLunt(1999)paraunresumendelosmediostecnoloacutegicosdeproteccioacutendisponibles 19 Maurer(1999)sentildealaquelaevidenciaqueprovienedeunmercadoldquocercanordquoaldelasbasesde
datoseldelasrevistascientiacuteficasconfirmalostemoresderivadosdelastendenciasala monopolizacioacutenAsiacutelaAssociationofResearchLibrariesmencionaquelospreciosdedichas revistascrecieronun115entre1986y1994resultadodeunmercadodecompetencia monopoliacutesticacontroladoporunpequentildeogrupodeeditoriales
20 EnNAS(1999)serefiereporejemploquesibienelmercadofinancieronoesunmonopolio naturallosquepublicanlainformacioacutenrespectivasonlosmismosquelacreanElmercadode accionesseriacuteaunejemplodeuncasodondeesmuyfaacutecilmantenerunmonopolioyaquesibien unapersonapodriacuteallamaratodaslasfirmascuyasaccionessecotizanenbolsaseriacuteaprohibitivo enteacuterminosdecostosrecogeresainformacioacutenvisavisloquelecuestaalaBolsadeValoresya queesalliacutedondeesastransaccionestienenlugar
SCCR86 paacutegina14
informacioacutencientiacuteficaeducativajuriacutedica21etc(MaureryScotchmer1999Dussolieretal 2000David2002ReichmanyUhlir1999)
AsiacutelacomunidadacadeacutemicatemequelosDPIsobrelasbasesdedatosobstaculicenpor viacuteadelencarecimientoyolaapropiacioacutenprivadalalibrecirculacioacutendeideaseinformacioacuten quehasidonormadelavancecientiacuteficoalolargodelosuacuteltimosdoscientosantildeosNosorprende entoncesqueinstitucionestanrelevantescomoelNationalResearchCouncillaNationalAcademy ofScienceslaNationalAcademyofMedicinelaNationalAcademyofEngineeringlaNational ScienceFoundationyelNationalInstituteofHealthfigurenentrelosmaacutesprominentesopositoresa todalegislacioacutenquepuedarestringirelaccesoalosdatosoalainformacioacutenenlosEEUU
DavidyForay(2002)sentildealanqueaquellosquepromuevenelreforzamientodelosDPI sobrelosconocimientosndashenestecasolasbasesdedatosndashomitenelcrucialhechodeque aquellosnosonbienesdeconsumosinotambieacutencomovimosantesfactoresdeproduccioacuten Maacutesauacutenlosconocimientosnosonuacutenicamentebienesno-rivalessinoquenormalmentesu utilidadsocialaumentacuantomaacutessedifundenAsiacuteporejemplocuandoselimitaelusode unaciertabasedeinformacionesndashporejemplohaciendoqueuninvestigadordebapagarpor accederalamismandashesprobablequeseesteacutegenerandounobstaacuteculoalavancedelacienciaen tantoqueanteloscostosadicionalesqueseleimponenesfactiblequedichoinvestigador restrinjasusbuacutesquedasalostemasqueyaconocelimitandoasiacutelosdescubrimientos imprevistoshabitualesndashymuchasvecesmuyimportantesndashenelaacutereadelacienciaAsimismo sehaargumentadoquecrecientementeelavancecientiacuteficodependedelaposibilidadde combinardatosdediversasfuentesndasheacutesteseriacuteaporejemploelcasodelabiotecnologiacuteandashla introduccioacutendemayoresderechosdepropiedadenestaaacutereaciertamentesupondriacuteaentonces unobstaacuteculoparaelprogresodelainvestigacioacuten(dandolugaraloqueunautorhallamado ldquothetragedyofanti-commonsrdquo 22ndashDavid2000)23Otrofactorqueaumentalaspreocupaciones
21 EnesteaacutembitoJaszi(1996)ndashcitadoenBarca(2000)ndashponeelsiguienteejemploaplicableal casodelosEEUUrespectodelospotencialesriesgosdegenerarunderechosuigenerisparalas basesdedatosSeguacutenelautorldquohastalaactualidadlainformacioacutenpuacuteblicaesencialparala praacutecticajuriacutedicaesdedominiopuacuteblicoseguacutenlalegislacioacutendelcopyrightAlgunainformacioacuten soacuteloseencuentradisponibleatraveacutesdeempresasprivadasquecompilanlasdecisiones jurisprudencialeslegislacioacutenyregulacioneshellipHoyendiacuteaunabogadoouninvestigadordebe comprarloslibrosoCD-ROMosuscribirsealosserviciosonlineaefectosdeteneraccesoal derechoengeneralApesardeelloelprincipiolegaldelcopyrightenvirtuddelcualla proteccioacutenlegalnocubrealainformacioacutenhellipoperademanerataldeverificarlastendencias monopoacutelicasinherentesaestasituacioacutenUnavezaccedidanoexistenrestriccionesrespectode coacutemolainformacioacutenpuacuteblicaextraiacutedadebasesdedatoselectroacutenicasoenpapelpuedeser utilizadaenlamedidaqueelvaloragregadoporelcompiladornoseaextraiacutedohellip(enelcasode aprobarseunderechosuigeneris)lasituacioacutenseriacuteadistintaLareproduccioacutensinlicenciau otrousodeltextodecualquierdecisioacutenjudicialsifueraconsideradacualitativamentesubstancial resultariacuteasuficienteparaqueelusuariopuedaserresponsabilizadoypotencialmentetambieacutenla institucioacuteneducativaobibliotecaatraveacutesdelacualelusuarioaccedioacutealabasededatosrdquo
22 Laldquotragediadelosanticommonsrdquoocurrecuandomuchosindividuostienenderechosdeexclusioacuten sobreunrecursoescasoEnconsecuenciaactuandoseparadamentepuedengenerarun desperdiciocolectivodedichorecursoalsubutilizarlovisavisloqueocurririacuteaenunasituacioacuten socialmenteoacuteptima(Heller1998)
23 Unejemplointeresantedeestastensionessurgeconuntemaparticularmentecandentecualesel delasbasesdedatosgeneacuteticasymeacutedicasAlgunospaiacutesescomoIslandiaylasIslasTongahan concedidolicenciasexclusivasaempresasprivadasdebiotecnologiacuteaparaexplotarlosdatos geneacuteticosymeacutedicosdedeterminadaspoblacioneslocualimplicaprivatizardatosquehastaahora seintercambiabanenredesacadeacutemicas(verCassier2002)
SCCR86 paacutegina15
eslaexistenciadelosllamadosldquopassthroughrightsrdquoqueintroducennuevasrestriccionesaluso deloscontenidosdelasbasesdedatosndashyaquelosderechossobrelosmismosseextiendenalo largodetodalacadenadeusosquepuedentenerdichoscontenidosndash(Maureretal2001)24en este escenariolanecesidaddehacermuacuteltiplescontratosdelicenciaparaelusodelosdatos incorporadosenlasdistintasbasessetemehariacuteamuydifiacutecillainvestigacioacutencientiacutefica modernandashconsiderandolosenormescostosdetransaccioacuteninvolucrados
Asuvezsehasentildealadoqueelincrementodeloscostosdeaccesoalasbasesdedatos puedegenerarunaldquoreaccioacutenencadenardquodentrodelacomunidadcientiacuteficaentantoquelos usuariosasuvezbuscaraacutencompensaresosmayorescostosconnuevasfuentesdeingresosa partirdelosresultadosdesusinvestigacionesJustamenteseriacuteaenlasaacutereasdemayor relevanciainmediataparalasociedadolacienciaendondedichatendenciapodriacutea materializarsemaacutesraacutepidamente(SchraderyJeweler1999)Enunextremolaintroduccioacutende DPIenestaaacutereapodriacuteaprovocarelfindelacolaboracioacutencientiacuteficaydelmodelodeldquociencia abiertardquo(Granstrandetal2001vertambieacutenBaron2001)
Estasprevencionesseacrecientancuandodebidoarazonesfundamentalmente presupuestariastantoenEuropacomoenlosEEUUseestaacutepresionandoalasuniversidadesy aloscentrosdeinvestigacioacutenparaqueincrementensusingresosqueprovienenfueradel presupuestopuacuteblicolocualestimulajustamentelastendenciasatratardeobtenerrecursosa partirdelpatentamientoyotrasformasdeexclusioacutendelosresultadosdelasinvestigacionesque serealizanendichasinstituciones25Lasmismasrazoneshanllevadotambieacutenaunacreciente participacioacutenprivadaenlarecoleccioacutenygeneracioacutendedatosconlocuallostemoresporla apropiacioacutenprivadadeinformacioacutendeldominiopuacuteblicoseacrecientan(Linn2000)26
Soacuteloconelfindeejemplificaralgunosdelosproblemaspotencialesquepodriacutean derivarsedeunaproteccioacutensuigenerisparalasbasesdedatosnooriginalesvalelapenacitara CowanyHarison(2001)quienesobservanquelaseditorialesderevistascientiacuteficas crecientementedigitalizanloscontenidosdeestasuacuteltimaslocualtambieacutenresultaapropiado desdeelpuntodevistadelasbibliotecasuniversitariasquesonlosprincipalesclientesde dichasrevistas(porrazonesesencialmenteldquologiacutesticasrdquo)Elproblemaesquelasbibliotecas entoncesyanocompranlasrevistascomotalessinoelaccesoalasbasesdedatosdelas editorialesenesepasajelosartiacuteculoscontenidosendichasbasesyanoestaacutencubiertosporlas excepcionesdetipofairusequepermitiacuteanporejemplofotocopiarunartiacuteculo(mientrasque ahorapodriacuteaestarprohibidoparauninvestigadorqueesunusuariolegiacutetimodelabase compartirunartiacuteculoconuncoleganoautorizado)Maskus(2000)entantoapuntaalmismo
24 Entreloscasosmaacutescitadosenestesentidoestaacuteeldeunabasededatossobresecuenciade proteiacutenasdeorigensuizollamadaSwissProtcuyousojustamentesehavistorestringidopor limitacionesdetipopassthroughrightsTambieacutensemencionaelcasodeunabasesimilarde origenestadounidensellamadaScop
25 Enestesentidosehamencionadoqueafinesdelosantildeosrsquo90unafirmaalemanaestaba consiguiendounderechoexclusivodelEuropeanMolecularBiologyLaboratory(EMBL)para comercializarpartedelosdatosgeneradospordichainstitucioacutenmedidaqueaparentementese vinculabaconlaintencioacutendepromoverporesaviacuteaeldesarrollodelaindustriadela biotecnologiacuteaenAlemania(NAS1999)
26 ReichmanySamuelson(1997)observanquecuandoseprivatizoacutelacomercializacioacutendelas imaacutegenesdelsateacuteliteLandsatenlosEEUUlosprecioscrecieronde400a4400doacutelaresdelos EEUUporimagen
SCCR86 paacutegina16
problemaperodesdeunpuntodevistamaacutesgeneralatendiendoalaeventualimposibilidadde queuninvestigadorquecompraelaccesoaunabasecompartalosdatosconotroscolegas
Perolostemoressobreelimpactodeunamayorproteccioacutendelasbasesdedatostambieacuten seextiendenalcampodelosusuarioscomercialesAsiacutesesentildealaqueelloredundariacuteaenun obstaacuteculoparaeldesarrollodeactividadesenlascualessere-usaotransformalainformacioacuten primariaoenunaumentodeloscostosdedichasactividades(SchraderyJeweler1999)27
PorejemplolasactividadesdedesarrollodesoftwarepodriacuteanverseamenazadasAsiacute siguiendoaElKassas(2002)conunadefinicioacutendemasiadoabarcativasepodriacuteanproteger cuadrosdeconsultaconjuntosdeinstruccionesycaracteresetcnecesariosparaeldesarrollo deprogramasdecomputacioacutenTambieacutensecitanlosproblemasquepodriacuteansurgirparael avancedeInternetentantoloscuadrosdeencadenamientoylosdirectoriosasiacutecomolos serviciosdebuacutesquedaylossistemasdenombresdedominiopodriacuteanasimismocaerbajola legislacioacutendebasesdedatosLasempresasproveedorasdeserviciosdeInternetpodriacuteanverse afectadasentantoporlaeventualtransmisioacutennoautorizadadelosdatoscontenidosenbases protegidas(ElKassas2002Shengli2002)
Enesteescenariohaybastanteconsensoenproponerquelainformacioacutenylosvalores agregadosdesarrolladosconfondospuacuteblicosdirectamenteporoficinasdelgobiernoyoporsus contratistasnodeberiacuteanestarengeneralprotegidosporderechosdeautoroconexosasiacutecomoen lanecesidaddequeexistanclaacuteusulasdefairuseuotrasqueminimicenelimpactosobrela actividadcientiacuteficayeducativaobienquesegenereunmodelodelicenciascompulsivasode preciosdiferencialesparaestasuacuteltimasactividades2829(Hughes2002Riis2002 Colston 2001Maurer1999ReichmanySamuelson1997)30Algunosautoressugieren inclusoqueunaeventualproteccioacutenalasbasesdedatosnodebeextendersealasbasesya existentesymenosauacutencuandosetratedeinformacioacutenqueyaestaacuteeneldominiopuacuteblico (Gilbert1999)31
27 Cabesentildealarquelamayorpartedelosproyectosintroducidosparamejorarlaproteccioacutendelas basesdedatosenlosEEUUtambieacutencontaronconlaoposicioacutendevariasempresasdesoftware ydeInternetlomismoocurrioacuteconfirmasdelrubrotelecomunicacionesasiacutecomoconempresas queestaacutenldquoaguasabajordquoenlacadenadegeneracioacutendedatos(porejemploBloomberg)yconla AsociacioacutendeMarketingDirecto(BandyGowdy1997)
28 Enestesentidoesimportantetenerencuentaqueladiferenciacioacutendepreciosparaserefectiva tienedoscondicionesi)quelaelasticidadpreciodelademandadelsectorcientiacuteficoseamayorque ladelsectorcomercialndashlocualnoocurrecuandolainformacioacutenencuestioacutenesclaveparadeterminada tareadeinvestigacioacutenndashii)queexistaunademandacomerciallosuficientementeampliaparael mismotipodeinformacioacutenquedemandalacomunidadcientiacutefica(Hall2002)
29 David(2000)sugierequeinclusopodriacuteaocurrirquedichospreciosdiferencialesseapliquena todousuarioquesecomprometaadistribuirlosdatosquegeneresobrebasessimilaresalasque eacutelobtuvo
30 Riis(2002)porejemploproponedistinguirentrelasbasesdedatos(porejemploresoluciones juriacutedicas)quehacenalaldquoinfraestructuradeinformacioacutenrdquodeunasociedaddeaquellasquesonde tipocomercialAunqueladistincioacutenenlapraacutecticanosiempreresultaraacutefaacutecildeaquiacutedeberiacutean surgirdiferentestratamientosparaambostiposdebasesentantoelaccesoalprimerodeellos deberiacuteaserlomaacuteslibreposible
31 LaversioacutendelTratadoOMPIpuestaenconsideracioacutenen1996noexigiacuteaelregistrodelasbasesa serprotegidasporlocualdehecholaproteccioacutenseextenderiacuteaalasbasesyaexistentes
SCCR86 paacutegina17
Loscuestionamientosalosargumentoscriacuteticos
ndash Sibienlaindustriadebasesdedatoshavenidocreciendoenlosuacuteltimosantildeos podriacuteahabersedesarrolladoauacutenmaacutesraacutepidamenteenunambientelegalfavorable(DrsquoAndrea TysonySherry1997)
ndash Laaplicacioacutendelalegislacioacutensobredefensadelacompetenciaesinsuficiente debidoaquei)generaunaelevadalitigiosidadii)soacuteloresuelveelproblemadela apropiacioacutenindebidaporpartedeloscompetidoresperonoladelosusuariosiii)tampoco solucionaelproblemadelosllamadosldquosamaritanosdelainformacioacutenrdquondashpersonasquepor razonesldquono-econoacutemicasrdquoseapropiandedatosyloshacenlibrementedisponiblesalpuacuteblicoen generalndashiv)elrecursoalacompetenciadeslealsoacutelopuedeserejercitadoexpostdelos efectosdelaconductadantildeosaporlocualaseguraunbajoniveldeseguridadjuriacutedicav)las normasdecompetenciadeslealadiferenciadeloqueocurreconelderechosuigenerisno confierenunderechoexclusivoytransferiblevi) lafiguradecompetenciadeslealnoestaacuteen todaslaslegislacionesnacionalesyosutratamientoesvariabledepaiacutesapaiacutesElrecursoa establecercontratostampocoesunsustitutoefectivodelosDPIyaquehaydificultadespara monitorearyhacerunefectivoenforcementdelosmismosenparticularcuandoelinfractorno esaquelconelcualelpropietariodelabasededatosconcretoacuteelacuerdocontractuallocual generaaltoscostosdetransaccioacuteneincertidumbressobrelarealefectividaddeestemecanismo (Milleacute1999Howell1998Barca2000CaacutemaraLapuente1999)
ndash Encuantoalaposibilidaddeobtenerproteccioacutenporlaviacuteadelderechodeautoren funcioacutendelaoriginalidadyocreatividaddelasbasessealegaquemuchasdeellassonexhaustivas pornaturalezandashporlocualnopuedenaspiraraserldquooriginalesrdquodesdeelpuntodevistadesu seleccioacutenndashyqueenvarioscasosenparticularcuandosetratadebaseselectroacutenicasnopuedehaber arreglosldquooriginalesrdquoyaqueseriacuteanlosusuariosatraveacutesdelasvariacionesquepermitengenerarlos motoresdebuacutesquedalosqueimpondriacuteanexpostloscriteriosoriginalesdeordenamientoseguacutensus necesidades32Porotroladosesentildealaquelaproteccioacutenotorgadaenvirtuddeloscriteriosde seleccioacutendelosdatospuedeserdesvirtuadasiseentrecruzandiversasbasesdedatosdando origenanuevascompilacionesdiferentesdelasiniciales(PaacuteezMantildeaacute1997)
ndash Enloquehacealosmediostecnoloacutegicosdeproteccioacutenseargumentaquetodaviacutea nosonlosuficientementeconfiablesyquepuedensereludidospormediodedistintos mecanismos33 Tambieacutensesentildealaquesinproteccioacutenlegallosproductoresdebasesdedatos nopodraacutenofrecersusproductosenformatosdefaacutecilaccesoparaelusuarioalavezque deberaacutensoportarcostosadicionalesinnecesariosjustamenteporlanecesidaddeaplicarmedios tecnoloacutegicosdeproteccioacutensofisticados(DrsquoAndreaTysonySherry1997)
32 Dehechoaltratardedefinirenlapraacutecticacuaacutendounadeterminadabasededatostieneonolas caracteriacutesticasdeoriginalidadrequeridasporlalegislacioacutendederechosdeautorpuedeocurrir quesurjancontroversiasencasosconcretosenloscualesdichascaracteriacutesticasresulten discutibles
33 EnestesentidoesinteresantetenerencuentaquelallamadaDigitalMilenniumCopyrightAct sancionadaenEEUUen1998entreotrasdisposicionesprohibioacuteapartirdelantildeo2000eluso decualquiermecanismodestinadoaeludirosobrepasarlastecnologiacuteasdecontroldeacceso empleadasporlospropietariosdeobrasamparadasporelderechodeautorparaprotegersus obras
SCCR86 paacutegina18
ndash Nohayevidenciadequeelmercadodebasesdedatosseamonopoacuteliconisiquiera enaquellossegmentosquesonldquonichosrdquo(DrsquoAndreaTysonySherry1997)Porotroladoenla praacutecticalosproveedoresdebasesdedatosgeneralmentereconocenpreciosdiferencialespara ciertosclientes(porejemplouniversidades)seargumentaentoncesquesinoseotorgauna adecuadaproteccioacutenlosfabricantesdebasesdeberaacutencargarpreciosmayoresasusactuales usuariosincluyendoalaspropiasuniversidades(ITAC1997DrsquoAndreaTysonySherry 1997)Estosuacuteltimosautoressugierenquesisedeseafavorecerelaccesodeciertas comunidadesalainformacioacutenlaalternativapreferibleeselsubsidiodirecto(vertambieacuten Braunstein2002quienseexpidecontralaslicenciasobligatoriasylasexenciones)Asuvez enloscasosdefuenteuacutenicasesugiereaplicarlalegislacioacutenantimonopolio
Enelbalanceanuestrojuiciodeldebaterecieacutenresentildeadosurgecomoconclusioacutenquelos eventualesbeneficiosdeestablecerunreacutegimensuigenerisdeDPIparalasbasesdedatosldquono originalesrdquoprobablementenocompensenlosriesgosquesurgiriacuteandedichoreacutegimenSin embargocabeaclararqueengeneralningunodelosautoresquesealineanconestaopinioacuten estaacuteendesacuerdoconlanecesidaddequehayaunmarcodeincentivosquepermitaun adecuadoritmodecreacioacutenymantenimientodedichotipodebasesLadiscusioacutensecentra entoncesensabersidichomarcorequieredelaintroduccioacutendenuevosinstrumentoslegalesy siesefueraelcasocuaacutelseriacutealaformadeintroduciresosinstrumentosdemaneradegenerar losmenorescostosposiblesenteacuterminosdelarestriccioacutenaladifusioacutendelainformacioacutenyel conocimientoEnestesentidomaacutesabajoveremoscuaacuteleselactualestadodelalegislacioacuten sobreeltemaanivelinternacionalantessinembargocabediscutirlacuestioacutendesdela perspectivaespeciacuteficadelospaiacutesesendesarrollo
c) Laperspectivadelospaiacutesesendesarrollo
Enprimerlugarcabesentildealarquevariostrabajosrecienteshanmostradoatraveacutesde distintosargumentosquenoexistenrazonesquehaganpensarquelosestaacutendaresdepropiedad intelectualdebanseruniformesanivelinternacional(verChang2001Lall2001Khan 2002GrossmanyLai2002)Enotraspalabrasconsiderandolaspeculiaridadesantes mencionadasrespectodelconocimientocomobieneconoacutemiconadagarantizaqueelmismo reacutegimendepropiedadintelectualseaoacuteptimoantedistintosescenarioseconoacutemicossociales culturalesetc
AsiacutesehasostenidoqueelreforzamientodelosDPIincentivalainnovacioacutenenlospaiacuteses atrasadossoacuteloapartirdequeestosalcanzanciertosnivelesdedesarrollo(BancoMundial2001 ChenyPuttitanun2002)AsimismoRiis(2002)destacaquelaevidenciaempiacutericatodaviacuteanoha corroboradoelargumentodequelaimplementacioacutenderegiacutemenesdepropiedadintelectualmaacutes estrictosestimulenlatransferenciadetecnologiacuteahacialospaiacutesesendesarrollo
Enelcasodelasbasesdedatosenparticularendiversostrabajossehaexpresadoel temordequeunalegislacioacutenrestrictivadificulteelavancedelasinvestigacionescientiacuteficasen lospaiacutesesendesarrollo(CIPR2002a)Losargumentosarribamencionadosrespectodelos desestiacutemulosparalacooperacioacutencientiacuteficaqueresultariacuteandeestablecerDPIparalasbasesde datosseaplicanespecialmenteadichospaiacutesesEnefectolafaltadeincentivosala colaboracioacutenyladesconfianzaentrelosinvestigadoresporeltemoralusocomercialdel conocimientocompartidosonaspectosquedificultanlasrelacionesquepuedenestablecerlos investigadoresdelospaiacutesesendesarrolloconlosdepaiacutesesmaacutesavanzadosysehariacuteanauacutenmaacutes importantesdeexistirDPIparalasbasesdedatoscientiacuteficas(Forero-PinedayJaramillondash Salazar2002)Asuvezlaactividadcientiacuteficaenlospaiacutesesendesarrollotambieacutenseveriacutea
SCCR86 paacutegina19
afectadaporelaumentoenloscostosdeaccesoalainformacioacuten(auacutencuandoexistieranlos preciosdiferencialesantesmencionadosconsiderandolasdificultadespresupuestariasmuchas vecesendeacutemicasqueafectanadichospaiacuteses)Estostemoresseacrecientancuandola introduccioacutendenuevosDPIsecombinaconelempleodeteacutecnicasinformaacuteticasparalimitarel accesoalainformacioacutenenInternet(CIPR2002b)
Porotroladosiloqueinteresaespromoverlaproduccioacutendelasbasesdedatosenlos paiacutesesendesarrolloestaacuteclaroqueparaelloesnecesarioqueexistaenprimerlugarun mercadoparatalesbasesparalocualentreotrosfactoresresultanecesarioestimularuna mayorpenetracioacutendecomputadoraseInternetendichospaiacuteses(dadalagranldquobrechadigitalrdquo queexisteactualmenteanivelglobal)enestesentidoindudablementehayqueconsiderarque lapenetracioacutendelasTICsenlospaiacutesesendesarrolloesmuyheterogeacuteneaconpaiacutesesmaacuteso menosavanzadosenesecampoSiseargumentaencambioquelosmercadosrelevantes seriacuteanlosdeexportacioacutenentoncesesevidentequeloimportanteseriacuteaqueelreacutegimende propiedadintelectualseaadecuadoenlosmercadosdedestinondashqueseriacuteanlosdelospaiacuteses desarrolladosTambieacutenpodriacuteaargumentarsequelaexistenciadeunaproteccioacutenadecuadaen lospaiacutesesendesarrolloseriacuteaprecondicioacutenparaquehayasuficienteofertaglobaldebasesde datossinembargoenuncontextoenelcuallosmercadosdeaquellossonmuylimitadosnohay razonesparasuponerqueeseargumentoseavaacutelidoEntantopodriacuteahaberlugarparaquelos paiacutesesendesarrolloprotejanlasbasesdedatosnooriginalessiestasatendieranademandas especiacuteficasendichosmercadosperonohayevidenciadequeelloesteacutesucediendoalpresente FinalmentetampocoparecenaplicarlosargumentosquesugierenqueestablecerDPIenesta aacutereaestimulariacutealatransferenciadetecnologiacuteayaqueaquiacuteloqueestaacuteenjuegoes la transferenciadeinformacioacutenlacualasumecaracteriacutesticasmuydistintasdeaquella(Riis 2002)
TeniendoencuentaesteconjuntodeargumentospodemoscoincidirconRiis(2002)en quecomomiacutenimopuedesentildealarsequelosbeneficioseventualesdeunaproteccioacutensuigeneris paralasbasesdedatosnooriginalessonmenoresenlospaiacutesesendesarrolloqueenlas nacionesavanzadas
EnesteescenarionosorprendequeuntrabajorecientedelBancoMundial(2001)afirme quelospaiacutesesendesarrollosoacutelodebenreconocerunaproteccioacutenjuriacutedicaespecialparalas basesdedatoscuandoexistanelementosdecreatividadenaquellasAsimismoenfatizaquees necesarioanalizarcuidadosamentelanecesidaddeintroducirmaacutesproteccioacutenparalasbasesde datosenelmarcodelacuerdoTRIPsyaqueelloafectariacuteaelaccesoalainformacioacutenenlos paiacutesesendesarrolloyqueadoptarunalegislacioacutensimilaralaeuropeaseriacuteacontraproducente paralosinteresesdeestosuacuteltimosEncuantoalalegislacioacutenyavigenteoaintroducirse eventualmenteenlospaiacutesesdesarrolladossehaargumentadoqueesnecesarioqueexistan excepcionessobrelabasedelconceptodefairuseasiacutecomopreciosdiferencialesparalas comunidadescientiacuteficasyeducativasenlospaiacutesesendesarrollo(Story2002Riis 2002)
FinalmentecabesentildealarquesibienBraunstein(2002)hatratadodemostrarla convenienciadeimplementartratadosinternacionalesenmateriadeDPIparalasbasesdedatos ndasheinclusohapresentadoargumentosafavordequelospaiacutesesunilateralmenteestablezcan regiacutemenesprotectivosndashdichademostracioacutensebasaenbuenamedidaenlaaplicacioacutende herramientasteoacutericasdesarrolladasoriginalmenteparaelcasodelcomerciodebienes Lamentablementedichasherramientasasumenentreotrossupuestosrestrictivoslaausencia deeconomiacuteasdeescalaconlocualsuutilidadparaelcasodelasbasesdedatosconsiderando lascaracteriacutesticasantesmencionadasdeestasuacuteltimasresultamuylimitada
SCCR86 paacutegina20
III LAPROTECCIOacuteNDELASBASESDEDATOSNOORIGINALESELESTADODE SITUACIOacuteNDELALEGISLACIOacuteN INTERNACIONAL
Comolodestacatodalaliteraturarecibidasobreeltemasepuedefijarcomofecha inicialdeldebatesobrelapropiedadintelectualdelasbasesdedatosnooriginalesalllamado casoldquoFeistrdquovs RuralTelephoneService(1991)dondelaCorteSupremadelosEEUUhalloacute quelascompilacionesdedatosquenoalcanzarancondicionesdeoriginalidadyocreatividad (estoesquesebasaranmeramenteenunldquoesfuerzoindustriosordquooenelldquosudordelafrenterdquo)no mereciacuteanproteccioacutenbajolalegislacioacutenrelativaalcopyright
LaconmocioacutencausadaporelcasoFeistdebeenmarcarseenuncontextoenelcualel advenimientodelasTICsfueexpandiendodemaneraexplosivaelmercadoparalasbasesde datosEnestesentidosibienestaacuteclaroquelasbasesdedatosexistiacuteanmuchoantesdeque surgieralaposibilidaddealmacenarlasyvenderlaspormedioselectroacutenicosesbastanteobvio quelarepercusioacutendelfallodelaCorteSupremadelosEEUUsobreelcasoFeistfuemucho mayordeloquehubierasidoveinteotreintaantildeosatraacutes
En1996ocurrierondoshechosclaveEnprimerlugarlaUEadoptoacuteunaDirectiva especiacutefica(969CE)paraprotegerlasbasesdedatosporlacualseestableceporunladola proteccioacutenbajolalegislacioacutendecopyrightcuandodichasbasescumplencriteriosde originalidadenlaseleccioacutenodisposicioacutendeloscontenidosyporotrounaproteccioacuten sui generisparaaquellasbasesdedatosenlascualessehayahechounaldquoinversioacutensubstancialrdquo ndashcuantitativaocualitativamentemedidaEsteuacuteltimoderechosuigenerisseaplica independientementedequelasbasesencuestioacutentambieacutenpuedanmerecerproteccioacutenbajola legislacioacutendecopyright ndashestoeslasproteccionessonacumulativas34 Laproteccioacutenotorgada esde15antildeosSeincluyeasimismounprocedimientoderenovacioacutendelplazodeproteccioacuten paraaquellasbasesdedatosquerecibanunamodificacioacutenoadicioacutensubstancial(esimportante advertirquelarenovacioacutendelaproteccioacutenseaplicaatodalabaseynosoacuteloalasrevisiones) Porotroladoelfabricantenocuentaconunderechoexclusivosinoconunaldquofacultadde impedirrdquoquelehabilitaparaprohibirlaextraccioacutenoreutilizacioacutendelatotalidadodeunaparte substancialdelcontenidodelabasededatosLomismoocurresilaextraccioacutenoreutilizacioacuten departesnosubstancialesesrepetidaosistemaacuteticaatentandocontralaexplotacioacutennormalde labasededatosocausandounperjuicioalderechodelfabricante
EnsegundolugarhaciafinesdediciembrededichoantildeolaConferenciaDiplomaacuteticade laOMPIsobrecuestionesdederechosdeautoryderechosconexosnoconsideroacuteunapropuesta relativaauneventualtratadosobrepropiedadintelectualdebasesdedatosquehabiacuteasido impulsadaporlosEEUUylaUEdadoquevariasdelegacionesexpresaronqueresultaba necesarioseguirestudiandoeltemaantesdeadoptarunadecisioacutenalrespectoAlpresente ademaacutesdelaUEalgunospaiacutesesnoacuterdicosprotegenensuslegislacionesalasbasesdedatosno originalesEnlosEEUUsehanpresentadosineacutexitosdistintosproyectosdeleyquenohan conseguidoelconsensonecesarioparasuaprobacioacutenaunqueeltematodaviacuteasiguesiendo consideradoporelPoderLegislativodeaquelpaiacutesEntantoenAmeacutericaLatinayelCaribe solamenteMeacutexicoatraveacutesdelaLeyFederaldeDerechosdeAutorhaestablecidoen1997una proteccioacutenparalasbasesdedatosnooriginalesconunaduracioacutendecincoantildeos
VeacuteaseCaacutemaraLapuente(1999)paraunresumendelasdiferenciasysimilitudesentreelderecho suigenerisylaproteccioacutenporderechosdeautor
34
SCCR86 paacutegina21
DadoquehasidolalegislacioacutendelaUElaquemaacutesimpactohacausadoanivel internacionalvalelapenaresentildearbrevementealgunostrabajosquehananalizadosucontenido eimpactosEnprimerlugarvariosautoreshandestacadolaamplitudconlacualsondefinidas lasbasesdedatosEnestesentidocomovimosantesseargumentaqueentendida literalmenteporejemplolosmuseospodriacuteancaerbajoelimperiodelalegislacioacutenencuestioacuten Sibientalveznuncasedaraacuteuncasolegalqueinvolucreunejemplotanextremoesbastante probablequepudieranplantearseproblemasporejemploentornoalosprogramasdematerias universitarias(Lipton2002)Otrailustracioacutendepreocupacionessimilaressedaenelcasode lossitiosdeInternetqueunificanbuacutesquedassobreciertostemasloscualestambieacutenpodriacuteanser ndashydehechohansidoenEuropandashobjetodedemandasenbasealaDirectivaqueestamos comentandoEnesteescenarioMaurer(1999)afirmaquetardeotempranotodainformacioacuten comercialmentevaliosaterminaraacuterecibiendoproteccioacutencomobasesdedatos35
Laproteccioacutenotorgadaparecetambieacutendemasiadolaxaencuantoalosrequisitosexigidos paraobtenerlaAsiacutelaevidenciaquesurgedeloscasosjudicialeshastaahoraconocidosmuestra queexpresionestalescomoquelasbasesdedatosprotegidasdebenserldquocoleccionesdedatos independientesarregladosdeformasistemaacuteticaeindividualmenteaccesiblerdquooquelainversioacuten enellasrealizadadebeserldquosubstancialrdquoenlapraacutecticanofuncionancomobarrerarealpara evitarquecualquiertipodecompilacioacutenquedeprotegida(Maureretal2001)Lamismafalta declaridadsurgeentornoaotrasdefinicionesdelaleyporejemplosialguienextraedatosen formaldquoinsubstancialrdquoperolosmismossondegranvalorparaelquelosextraetambieacuten pudieraocurrirqueeseactosealegalmentecuestionable(Hugenholtz2001)
Maureretal(2001)revisandolaexperienciaconcretaenmateriadelitigiosenloscuales seinvocoacutelaproteccioacutendelaDirectiva969CEencuentranquelamitaddeloscasosprovienen deempresasqueelaboranldquodatossinteacuteticosrdquo(estoesautogeneradospordichasempresas) incluyendonuacutemerosdeteleacutefonoslistadosdeTVfechasdeeventosdeportivosoconciertos etcEsclaroquesetratadeinformacioacutenquenotieneposibilidadesdeserobtenidademanera independienteporotrosagentesEstosevinculaconlacuestioacutendesilainformacioacutenquedebe serproducidadecualquierformacomopartedesupropionegocioporunaempresandashcomoes elcasodeloslistadostelefoacutenicosndashcaetambieacutenbajolaproteccioacutendelalegislacioacuteneuropea (temasobreelcuallajurisprudenciaparecehallarsedivididandashverHugenholtz2001)
TambieacutenenbasealoscasosjudicialesgeneradosporlaaplicacioacutendelaDirectiva Hughes(2002)sentildealaquelamismahaimpulsadoalostribunalesaencontrarinfraccionesal derechosuigenerisauacutenensituacionesenlascualeshayunuacutenicoproveedordelainformacioacuten respectiva Elmismoautortambieacutenobservaquelamayorpartedeloscasosllevadosantelos tribunaleseuropeosbajolaDirectiva969CEcorrespondenabasesdedatospreexistenteslas cualesaparentementenonecesitarondeaquelinstrumentolegalparasercreadas
OtroargumentocriacuteticodestacadoesquelaDirectivadelaUEotorgaunaproteccioacuten mayoralaquebrindalalegislacioacutensobrederechodeautori)laproteccioacutenotorgadaporla Directivaespotencialmenteperpetuayaquecualquierldquocambiosubstancialrdquoseacuantitativoo cualitativopermitesurenovacioacuten36(CowanyHarison2001sentildealanquelavidapromediode
35 Algunosespecialistasconsultadosparaestetrabajohanopinadoqueelderechosuigenerisintroducido generoacuteinnecesariosdebatesalincluirlasbasesanaloacutegicasEnestaposturaloquesedeberiacuteabuscar esprotegerladigitalizacioacutendelainformacioacutenevitandoquecompetidorescopienlosarchivos digitalizadossinrealizaresfuerzosniinversiones
36 Todaslasbasesdinaacutemicascalificariacuteanentoncesparaunarenovacioacutenperpetuadelaproteccioacuten
SCCR86 paacutegina22
lasbasesdedatoscomercialesesde3antildeosperiacuteodoenelqueserecuperanlamayoriacuteadelos retornosdelainversioacutenporlocuallaDirectivaconstituyeunreacutegimenldquosobre-protectivordquo) ii) lasexcepcionesdetipoldquofairuserdquosonmaacutesrestringidasqueenelcasodelderechodeautor (cabedestacarademaacutesquelaDirectivaautorizandashperonoobligandashalosEstadosmiembrosa adoptartalesexcepciones)3738 ndashverReichmanySamuelson(1997)Enestesentidoseha sentildealadoquelaDirectivaEuropeanocontienesalvaguardasadecuadasparagarantizarel accesodelascomunidadescientiacuteficasyeducativasalainformacioacutenapreciosaccesiblesOtro puntocriticadoeslafaltademecanismosdelicenciascompulsivas(CommitteeforaStudyon PromotingAccesstoScientificandTechnicalDataforthePublicInterestetal1999)
LasprevencionesfrentealimpactodelaDirectivaseamplificanenelcasodelasfuentes debaseuacutenicaDehecholaresolucioacutendealgunoscasosenlostribunaleseuropeosconfirmariacutea lostemoresdequeaquellageneraunaproteccioacuteninfinitamenteextensibleparaloscontenidos delasbasesdedatosdinaacutemicasauacutencuandosetratedecasosendondelainformacioacutenestaacuteenel dominiopuacuteblicoperoconunafuentedeprovisioacutenuacutenica(Colston 2001)39
Peroauacutenenloscasosenlosquenohayafuenteuacutenicapuedenpresentarseproblemas AsiacuteMilleacute(1996)ndashcitadoenHerreraBravo(2001)ndashsentildealaquelalegislacioacuteneuropeano contemploacutelanecesidaddedefenderellibreaccesoalainformacioacutenporpartedecompetidores quenohayantenidoaccesoalabasededatosprotegidaodetercerosquequisieranutilizarla mismainformacioacuten(extraiacutedadecualquierotrafuente)conunfindiferentealdecrearuna nuevabasededatosEnesecontextosepresentaraacutenldquocasosenlosqueunfabricantequehaya adquiridounarchivofiacutesicointenteejercitarundominioabsolutosobreelmismo(unldquoderecho exclusivordquonounameraldquofacultaddeimpedirrdquo)partiendodelabasedequeportener supuestamenteelldquooriginalrdquodelcontenidotodareproduccioacutendelmismoconstituyeuna extraccioacutenprohibidardquo
TambieacutensehaplanteadoquesibienelderechosuigenerisdelaUEpermiteaun competidorpotencialutilizarlascitasdeunabasededatosprotegidayllegardirectamentealas
37 EnlaDirectivasefacultaalosEstadosmiembrosaestablecerlimitacionesalaproteccioacutenen determinadoscasosporejemplofrenteabasesdedatosnoelectroacutenicascuyasreproducciones seanparausoprivadoocuandoelcontenidodelasbasesseausadoparafinesdocentesde investigacioacutencientiacuteficadeseguridadpuacuteblicaoparaefectosdeunprocedimientoadministrativoo judicialentreotrasPeroseaclaraexpresamentequeldquonopodraacuteinterpretarselaexcepcioacutende maneratalquepermitasuaplicacioacutendeformaquecauseunperjuicioinjustificadoalosintereses legiacutetimosdeltitulardelderechooquevayaendetrimentodelaexplotacioacutennormaldelasbases dedatosrdquo
38 DeOliveiraAscensao(2002)proponeunejemplointeresantedeconflictoentrelaDirectivaen cuestioacutenylaspraacutecticascientiacuteficashabitualesSuponeasiacuteelcasodeuninvestigadorquerealizaun trabajosobretemasde meteorologiacuteaparalocualrecorrelasbasesdedatosexistentessobreeltema incorporandoesosdatosasuinformeUnavezfinalizadoeacutestelopublicacomolibroSiesasbases estuvieranprotegidasporelderechosuigenerisel investigadorestariacuteaviolandolaDirectivadela UEyaquesibienlamismaautorizalaextraccioacutenparafinescientiacuteficosnopasalomismoconla reutilizacioacutenelcasoseriacuteamaacutesgravesisesupusieraqueauacutenlaextraccioacutendelosdatosseriacutea ilegalenestecasoyaqueelinvestigadorestabapensandoenpublicarunlibro(obseacutervesepor ciertoqueeselibrodifiacutecilmenterepresenteperseunacompetenciadirectaparalasbasesde datosquesequiereproteger)Faacutecilesverentonceslasbarrerasyelaumentodecostosquese impondriacuteansobrelaactividadcientiacuteficadegeneralizarseestetipodederechos
39 ElejemploseriacuteaeldelcasoldquoBritishHorseracingBoardLimitedvsWilliamHillOrganisation (2001)rdquo
SCCR86 paacutegina23
fuentesoriginaleselloignoralarealidadeconoacutemicadelaproduccioacutendebasesdedatosenla cualcomovimosantesnosoacutelohaytendenciasalestablecimientodemonopoliosldquonaturalesrdquo sinotambieacutencasosenlosquelareproduccioacutendeloscontenidosresultaeconoacutemicamente ineficiente
Secuestionanasimismolasfuerteslimitacionesalareutilizacioacutendelainformacioacuten contenidasenlaDirectivaSeguacutenCaacutemaraLapuente(1999)dichaslimitacionespuedenincluso alcanzarausuarioslegiacutetimosdelasbasesEsteeselcasodelaprohibicioacutenderealizarcopias ndashincluyendolasdeseguridadndashparaevitarquelasusenpersonasnoautorizadastambieacutense prohibealusuariolegiacutetimofacilitaratercerosnoautorizadoselaccesoalabasemediantela cesioacutendelusodeclavessistemasdedescodificacioacutenodesencriptacioacutenuotrosmecanismos ndashtodolocualenlapraacutecticageneraunescenarioendondehayunaprohibicioacutendereutilizacioacuten
Considerandoesteconjuntodeargumentoselpeligrorealesquesegenereunmonopolio defactosobreloscontenidosfactualesdelascompilacionesprotegidasconelconsecuente riesgoparalacirculacioacutenygeneracioacutendeconocimientos(Baron2001)Enlamisma direccioacutensesentildealaquelaDirectivaEuropearemueveladistincioacutentradicionalenelderechode autorentreproteccioacutendelasexpresionesyproteccioacutendelasideasconelconsiguienteriesgo deobstaculizarlalibrecirculacioacutendeestasuacuteltimas
Laconclusioacutengeneralquesurgedelosdiversostrabajosqueexaminanlalegislacioacuten europeasobreeltemaesquelospaiacutesesqueestaacutenanalizandolaintroduccioacutendeleyeso disposicionessimilaresdeberiacuteansercautelososafindetenermaacutestiempoparaobservarcuaacuteles sonlasconsecuenciasefectivasdelaDirectiva969CEnosoacutelosobrelaindustriadelasbases dedatossinotambieacutensobreelaccesoalainformacioacutenaspectodeimpactoclavesobreel desenvolvimientosocialyeconoacutemicoenelnuevoescenarioglobal(verMaureret al 2001)
IV LASITUACIOacuteNENAMEacuteRICALATINAYELCARIBE
a) Elmercadodebasesdedatos
Loprimeroatenerencuentaesquenoexisteinformacioacutenciertasobreeltamantildeodel mercadodebasesdedatosenninguacutenpaiacutesdeAmeacutericaLatinayelCaribeQuedafueradel aacutembitodeestetrabajogenerarestimacionesdeesetipotareaquedebieraserobjetodeestudios futurosEnestecontextopresentaremoslosrasgosprincipalesdeestaindustriaydesus principalesusuariosyproductoresconelfindetenerunacaracterizacioacutenesencialmente cualitativadelamismaDetodosmodossepuedeafirmarconbastantecertidumbrequela magnituddelaindustriadebasesdedatosndashmedidaenteacuterminoseconoacutemicosndashesenlaregioacuten bajoestudiotodaviacuteamuylimitadaespecialmenteenlospaiacutesesdemenordesarrollorelativo
AsiacutenosorprendequelaparticipacioacutendeAmeacutericaLatinayelCaribecomoregioacuten productoradebasesdedatosseaclaramentemarginalaescalamundialBraunstein(2002) tomandodatosdelGaleDirectoryofDatabasesmuestraqueen2001soacuteloel02deltotalde basesdedatosexistentesenelmundoproveniacuteadeldquoAmeacutericaMeridionalrdquoSibienhayrazones parasuponerqueelnuacutemerodebasesdedatosdelaregioacutenestaacutenetamentesubestimado(yaque soacutelofiguran21bases)nadanosimpideconcluirquelomismopuedeestarocurriendoenotras regionesypaiacutesesEncualquiercasoestocorroboraotrasevidenciasqueindicanclaramenteque lospaiacutesesdeAmeacutericaLatinayelCaribesonmuchomaacutesldquoimportadoresrdquoqueldquoexportadoresrdquode basesdedatosDehechotantoelconsumocomolaproduccioacutendebasesdedatosparecenestar
SCCR86 paacutegina24
positivamentecorrelacionadosconelniveldedesarrolloeconoacutemicoysocialdelospaiacuteses respectivos
iquestQueacutetipodebasesdedatosseproducenenlaregioacutenSolamenteenelcasodeBrasil hemospodidoencontrardatossistematizadosalrespectocorrespondientesalantildeo1996Enel cuadrosiguienteseobservaquehabiacuteaunas700basesendichopaiacutesenaquelantildeoabarcando diversastemaacuteticasyaacutereasydecaraacutectertantopuacuteblicocomoprivado
CuadroBasesdedatosexistentesenBrasilndash1996
Clasificacioacuten Nordmdebases dedatos
ABasesdeproduccioacutenTeacutecnico-cientiacutefica 89 Bibliograacuteficas 77 Tesis 12
BRegistrosyguiacuteas 142 Generales 35 Instituciones 22 Empresas 30 Investigadores 16 Productosyservicios 23 Eventos 6 Peliacuteculasyvideos 6 Otros 4
CBasesdeArchivo 272 Generales 234 Imaacutegenes 004 Legislacioacuten 19 Recortesnoticias 3 Autoridadesterminoloacutegicas 12
DBasesdeInformacioacutenyGestioacutenTecnoloacutegicaydeNegocios 35 Generales 20 NormasTeacutecnicas 11 Patentes 4
EBasesdeCulturasVivas 8 FBasesdeIndicadoresEstadiacutesticasDiagnoacutesticos 12 GOtrasBases 136
Generales 10 IBGE(InstitutoBrasileirodeGeografiaeEstatistica) 78 Cetesb(CompanhiadeTecnologiadeSaneamento 48 Ambiental)
TOTAL 694
FuenteFreitasPereiraetal(1999)
Entantolaevidenciarecogidaparaesteestudiomuestraqueentrelosprincipales productoresdebasesdedatosenlospaiacutesesdelaregioacutenfigurandiversasinstitucionespuacuteblicas quegeneranorecopilaninformacioacutencomercialeconoacutemicajuriacutedicafinancieraetclacualen generalenpartevendenyenpartedifundendeformagratuitandashdehechoesprobablequeel
SCCR86 paacutegina25
sectorpuacuteblicoseaelprincipalproductordebasesdedatosenvariospaiacutesesdelaregioacuten Asimismoexistendistintosproveedoresprivadosquetambieacutencomercializanlamismaclasede informacioacutenmuchasvecesencompetenciadirectaconelsectorpuacuteblico(replicandoloque ocurreenlamayorpartedelospaiacutesesdesarrollados)aunqueengeneralagregandovalorala informacioacutenquebrindaesteuacuteltimo(facilitandolaconsultayelusodelainformacioacuten organizandodemanerasalternativaslosdatosrespectivosetc)Laofertaprivadadebasesde datosenAmeacutericaLatinayelCaribeestariacuteaconcentradaprincipalmenteentoncesenempresas quesededicanavenderinformacioacutensobretemasjuriacutedicoscomercialescrediticiosyenmenor medidafinancierosloscualessonenloesencialdeintereacutesbaacutesicamenteldquolocalrdquo(estoeslos usuariosdelainformacioacutenrespectivaseriacuteanensuenormemayoriacutearesidentesdelpaiacutesndasho regioacutenndashalacualserefieredichainformacioacuten)
Elsectorpuacuteblicoasiacutecomolasuniversidadesylosinstitutosdeinvestigacioacutentambieacuten ofreceinformacioacutendemaneragratuitauonerosaseguacutenloscasosencamposdondelaoferta domeacutesticaprivadaesmenoroenocasionesnulameteorologiacuteaagriculturahidrografiacutea demografiacuteasaludcartografiacuteageologiacuteamedioambienteetcasiacutecomoendiversoscamposde lascienciasldquodurasrdquoEnvariasdeestasaacutereaslosusuarioslocalestambieacutenrecurrenobviamente alasbaseslocalizadasenlospaiacutesesdesarrolladosNoacuteteseenestesentidoquemientrasque unapartedelainformacioacutenrelevanteenestetipodeaacutereascorrespondeahechosodatos propiosdelospaiacutesesdelaregioacuten(porejemploenmeteorologiacutea)losusuarioslocalestambieacuten puedenestarinteresados(enmayormedidaqueenelcasodelasbasesjuriacutedicasocomerciales porejemplo)eninformacioacutencontenidaenbasesdedatosextranjeras(estoesclaroenelcaso delaactividadcientiacuteficaporejemplo)
Otrohechoimportanteatenerencuentaesqueelgradodedigitalizacioacutendelasbasesde datosenlaregioacutenesclaramentemenoralqueseobservaenlospaiacutesesdesarrolladoslocuales obviamenteconsecuenciadelmenorniveldepenetracioacutendelasTICsenlaregioacuten40 Esto marcaunobstaacuteculoobjetivoparaeldesarrollodelmercadodebasesdedatos
EnloscuadrosA1aA3(enelAnexoI)seobservaelretrasodebuenapartedelos paiacutesesdelaregioacuteneneldesplieguedelainfraestructurainformaacuteticaydetelecomunicaciones necesariaparaingresaralmundodelaldquonuevaeconomiacuteardquo(porciertolasdiferenciasentre paiacutesessonimportantesconlasnacionesdelCaribecomolosmaacutesavanzadasenpromedioen teacuterminosrelativos41)ndashasiacutecomoenelcostodeaccesoadichainfraestructuraEnestesentido resultainteresanteobservarlosdatosexhibidosenelcuadroA4(verelAnexo I)que correspondenaunIndicedePreparacioacutenparaelAccesoalaRed(NetworkedReadinessIndex (NRI))presentadooriginalmenteenKirkmanetal(2002)42 ndashseguacutenlosautoresdichoiacutendice reflejalapreparacioacutenyelpotencialdeunpaiacutesparaparticipardeunmundointerconectadopor redesQuedaclaroqueelgruesodelaregioacutenestaacutelejosdetenerlosnivelesdepreparacioacuten adecuadosparaingresaralaldquonuevaeconomiacuteardquoyportantoparaserunactorimportanteenla
40 Asiacuteunafilialargentinadeungrupoempresarioeuropeo-estadounidenseentrecuyosprincipales negociosfiguralaventadeinformacioacutenjuriacutedicareportoacutequemientrasqueenArgentinael porcentajedefacturacioacutenenmedioselectroacutenicoserade8elmismollegabaal50enEEUU locualobedecejustamentealoincipientedeladifusioacutendelaventadedatosenformatodigitalen laregioacuten
41 Laescasapoblacioacutendevariosdeestospaiacutesespuedeestarexplicandopartedelasdiferencias respectivas
42 Eliacutendiceseconstruyeenfuncioacutendedistintosindicadoresquereflejanlainfraestructura informaacuteticaydecomunicacioneslaspoliacuteticaspuacuteblicasvigentesendichasaacutereasetc
SCCR86 paacutegina26
produccioacutenexportacioacutenyconsumodebasesdedatosdigitalizadasEnconsecuenciala expansioacutendelaindustriadelasbasesdedatostendraacutecomopre-condicioacutenqueseacelere fuertementelaincorporacioacutendelasTICsenAmeacutericaLatinayelCaribe(paripassuconun ascensoenlosnivelesdeeducacioacutendesupoblacioacutendemodoquedichaincorporacioacutennose hagaacostadeincrementarlaldquobrechadigitalrdquointernayaexistente)
b) Lasituacioacutenlegalylosmediosdeproteccioacutenexistentesparalasbasesdedatos
Enlamayorpartedelaregioacutensehaincorporadoyadeformaexpliacutecitaalasbasesde datosquetengancaracteriacutesticasdeoriginalidadenlaseleccioacutenyodisposicioacutendesus contenidosalasrespectivaslegislacionesnacionalessobrederechodeautorsiguiendolas disposicionesdelostratadosyamencionadosdelaOMPIylaOMC(ADPIC)Ladecisioacuten 351 delAcuerdodeCartagenaconcertadaentreBoliviaColombiaEcuadorPeruacuteyVenezuela tambieacutenincluyedisposicionestendientesaprotegeralasmencionadasbasesdedatos
EncontrastecomomencionamosantesenlaregioacutensolamenteenMeacutexicoexisteuna legislacioacutenadhocqueotorgaproteccioacutenalapropiedadintelectualdelasbasesdedatosno originalesEnestesentidocabesentildealarquedichalegislacioacutenharecibidocriacuteticasdepartede juristasmexicanosquesentildealansucaraacutectercontradictorioconlaLeyMexicanadeDerechosde Autorenlacualdichadisposicioacutenhasidoincluida(verOvillaBueno1998CaballeroLeal 2000)DichascriacuteticassefundanenqueenMeacutexicoaligualqueencasitodoslospaiacutesesdela regioacutencuyalegislacioacutensobrepropiedadintelectualsebasaenlatradicioacutenlatinaseentiende queelderechodeautorsiemprehaexigidocreatividadcomobaseparalaproteccioacutenno existiendofundamentosparaprotegerbienesenbasealasinversionesnecesariasparasu creacioacutenPorsuparteCaballeroLeal(2000)sentildealaquelaLeyMexicananootorgaderechos soacutelidosalosproductoresdebasesdedatosnooriginalesdadoquenodefineclaramentecuales sonlosderechosexclusivosdeaquellosnitampocopreveacutelaposibilidadderenovarla extensioacutendelaproteccioacutenotorgadandashqueenelcasomexicanoesde5antildeosndashconcluyendoque susefectospraacutecticosnoseriacuteansignificativos
Entantohastadondehemospodidoindagarnoexistenproyectosdeleyenninguacutenpaiacutes deAmeacutericaLatinayelCaribequeapuntenaincorporarunaproteccioacutenespecialparalasbases dedatosnooriginalesEnestesentidoesinteresantesentildealarquealmenosenalgunospaiacuteses loslegisladoresparecenadvertidosdelosdebatesquesobreeltemasehansuscitadoenotras regionesAsiacutealdiscutirselaactuallegislacioacutenargentinaqueprotegeporlaviacuteadederechosde autoralosprogramasdecomputacioacutenylasbasesdedatosoriginalesunsenadorexpresoacutesu temorporelhechodequelafaltadeunaadecuadaclarificacioacutendeltemaderivaraenla proteccioacutendeguiacuteastelefoacutenicasporejemplo(Quinn2000)
Sinperjuiciodelaausenciadedisposicionesespeciacuteficassobreeltemaexistenenla mayorpartedelospaiacutesesdiversasfiguraslegalesquepodriacuteanaplicarseencasodeproducirse conflictosentornoalapropiedaddelasbasesdedatosnooriginalesporejemplolasleyeso disposicionesrelativasacompetenciadeslealenriquecimientosincausaapropiacioacutenindebida etcclaramentepuedenseraplicadasencasodequeunpropietariodeunabasededatossea afectadoporcompetidoresquereproduzcansindebidaautorizacioacutensusproductos43 Enelcaso
Porciertolosproveedoresdebasesdedatosenlaregioacutentienenlaopcioacutenderegistrarlos elementosdesusbasesquepuedanserprotegidostantoporlalegislacioacutendederechosdeautor (porejemplotesaurosmeacutetodosdeinterrogacioacutenconsultayvisualizacioacuteniacutendicesprogramasde
[Siguelanotaenlapaacuteginasiguiente]
43
SCCR86 paacutegina27
deChileentantondashseguacutenlasautoridadesdelaoficinadeDerechosdeAutorconsultadaspara estetrabajondashlaleyNdeg19223sobredelitosinformaacuteticosdealgunamanerapodriacuteaaplicarsea lasbasesdedatosnooriginalesenausenciadeproteccioacutenenelaacutembitodelderechodeautor Talvezlomismopodriacuteaocurrirenotrospaiacutesesenloscualesexistalegislacioacutensimilar
Sepuedeargumentarquelaefectividaddelasmencionadasdisposicioneslegalesseve menguadaenlapraacutecticaporproblemasdeenforcement(hechodestacadoporlamayorparte delasinstitucionesempresasyexpertosconsultadosparaestetrabajo)Sibiendichos problemasnosonexclusivosdelalegislacioacutensobrepropiedadintelectualalgunos observadoresargumentanqueenlaregioacutenexisteunaactitudculturalmaacutesldquotoleranterdquoalacopia delainformacioacutenqueenlospaiacutesesmaacutesavanzadoslocualagravariacuteaparticularmentela situacioacutenenelaacutembitobajoexamenAsimismolarelativaldquonovedadrdquodeltemaenloquehace alasbasesdedatosdigitalizadastornariacuteaauacutenmaacuteslentosycomplejosloslitigiosporfalta tantodejurisprudenciaasentadacomodepreparacioacutendelosfuncionariosjudiciales
Enloquehacealusoindebidodelasbasesdedatosporpartedelosusuarioslegiacutetimos (queseconcentrafundamentalmenteencompartiroextenderelaccesoalainformacioacuten respectivaapersonasuorganizacionesnoautorizadas)sibiengeneralmenteseconcertan contratosolicenciasqueprohibendichasaccionesenlapraacutecticaaparentementeutilizarlaviacutea legalparaeliminarlasresultamuycostoso44
Enestecontextolosproveedoresdebasesdedatosprincipalmenterecurrenameacutetodos teacutecnicos(encriptadoclavesdeaccesoetc)paraprotegersusproductosloscualesalmenos paralamayoriacuteadelosconsultadosproveenunaproteccioacutenrelativamentefuerteaunquepor ciertonocompleta(lasdificultadesaparentementeseconcentrariacuteanenelmencionado problemadelosusuariosqueporejemplodifundenlasclavesdeaccesoapersonasno autorizadas)
Ciertamentedebedecirsequelaproteccioacutenpormediostecnoloacutegicossueletenerademaacutes deuncostoelevadolaconsecuenciadequelainformacioacutenolasconsultasdelasbasesdeban hacersedeunamaneramenoscoacutemodaoldquoamigablerdquoparaelusuariojustamenteconelfinde viabilizarlaproteccioacutenqueotorgaelmediotecnoloacutegicoEnesesentidolasfirmasdeben balanceareldeseodeminimizarlaspotencialespeacuterdidasporelusonoautorizadodesusdatos conlanecesidaddemantenerlasuficienteflexibilidadcomoparanoperjudicarasususuarios legiacutetimosespecialmentecuandoexistenvariosproveedoresalternativosenelmercado45
Lasmarcastambieacutensonunmediodeproteccioacutenasiacutecomolasestrategiasderenovacioacuten constantedelainformacioacutenlainclusioacutendevaloragregadoetcAsimismolasempresas propietariasdebasesdedatosmonitoreanconstantementeasuscompetidoresconelfinde
[Continuacioacutendelanotadelapaacuteginaanterior]
computacioacutenusadosparaelfuncionamientodelasbasesetc)comoporotrasnormaslegales (marcaslogosetc)
44 Lasempresastratariacuteanderesolverestosproblemascuandolosdetectanporlaviacuteadela persuasioacutenylasnegociacionesinformalesconlosusuarios
45 Dehecholasfirmasestariacuteanencondicionesdedetectarporejemplolapraacutecticadecompartirlas clavesdeaccesoperoalmenosporahoraconsiderariacuteanqueeleventualbeneficiodesermaacutes estrictosconelusodelasclavesnocompensariacutealoscostosaincurrirparaalcanzartalobjetivo (inclusoencuantoelloprobablementeredundariacuteaenrestriccionesqueafectariacuteanlacomodidadde accesoalasbasesauacutenparalosusuariosautorizados)
SCCR86 paacutegina28
detectarposiblesconductasdeslealesEntantohaybasesquesoacuteloestaacutendisponiblesonliney queseprotegenporelhechodequesutamantildeoestangrandequesalvoquepudieranser extraiacutedasdirectamentedelosservidoresendondeestaacutenalojadaslacopiadesuselementos resultariacuteademasiadocostosaylentacomoparaqueresulteeconoacutemicamenterentablerealizarel esfuerzorespectivoEstoesasiacuteenuncontextodondeloscontenidosdelamayorpartedelas basesdenaturalezacomercialsongeneralmenteactualizadosdemanerafrecuenteyenelcuallos propietariosdelasbasesraramenteautorizanlasconsultasldquoenbloquerdquoporloquelas informacionestienenqueseraccedidasdeaunaporvez
Alavezotramaneradepreservarmercadosatendiendoalasdiferentesnecesidadesde losusuarioseslaqueempleanalgunasempresasndashporejemploaquellasdedicadasavender informacioacutenfinancierandashquerecurrenafijardistintospreciosparalainformacioacutenseguacutenel gradodeactualizacioacutenconlaquelarequieransusclientesndashlocualtiendeadisminuirlos incentivosacopiarindebidamentelainformacioacutenrespectiva46
Sibiencasitodaslasfirmaseinstitucionesconsultadashanreportadolaexistenciade perjuicioseconoacutemicosporlaapropiacioacutenindebidadeinformacioacutenporpartedecompetidores yousuariosaparentementelaspeacuterdidasgeneradaspordichasaccionesseriacuteanenlagran mayoriacuteadeloscasosdebajamagnitudcomoparajustificarrealizareventualesaccioneslegales alrespecto4748 Tampocohemosrecogidoevidenciadequehayandejadodehacerse inversionesendeterminadasbasesdedatosporfaltadeproteccioacutenlegalapropiadaDetodos modosestasconclusionesdebensermatizadasteniendoencuentaqueenvarioscasoslas firmasproductorasdebasesdedatoshacerelativamentepocotiempoqueestaacutenofreciendosus productosenformatodigitalndashlocualpodriacuteaexplicarquelaincidenciadelosproblemasde copiadeinformacioacutenycontenidos(olaconcienciaacercadelaincidenciadedichos problemas)seamenorqueenlospaiacutesesmaacutesavanzados49
Laevidenciaquehemospodidorecogerparaesteestudioentantoindicaquelosuacutenicos casosenlosquesehanregistradodemandasjudicialesvinculadasalacopiadeinformacioacuten contenidaenbasesdedatosnooriginalesdigitalizadashantenidolugarenArgentina50y
46 EstecasocorrespondealaestrategiadenominadacomoldquoversioninginformationrdquoporShapiroy Varian(1999)
47 Unaempresaqueconsultamosdedicadaacomercializarbasesdedatosconinformacioacuten comercialyconoperacionesenArgentinaChileyUruguayestimoacutelaspeacuterdidasporelusono autorizadodeloscontenidosdesusbasesenun5-10desufacturacioacuten
48 Entantosenoshareportadoquehaycasosenlosquesibienlospropietariosdelasbasestienen certezadequesuinformacioacutenestaacutesiendoutilizadaporpersonassinderechosadquiridos legalmentetienendificultadesinclusoparaidentificaralosinfractores
49 AsuvezciertamentelosproblemasdepirateriacuteadelainformacioacutenenAmeacutericaLatinapreexisten aladigitalizacioacuten
50 LoscasosquenosfueronreferidosenArgentinasondosElprimeroinvolucroacuteaunaempresa dedicadaaproveerinformacioacutencontableytributariaunodecuyosboletinesdigitalesndashque ofreciacuteaasusclientesndasheracopiadoydistribuidoporotrafirmaSibienexistiacuteanbasesparaquela empresainfractorafuerasancionadaporcompetenciadesleallajusticiaaparentementenodio lugaralreclamodelafirmaafectadaElsegundoestaacutetodaviacuteairresueltoenelaacutembitodela justiciapenalysurgioacuteapartirdeunadenunciadelaempresaNosiscontralafirmaAxesor(en cuyocapitalparticipaunfondoderiesgodelBancoSantanderCentralHispanodeorigen espantildeol)porlacopiadeunCDconinformacioacutensobreriesgocrediticioquecomercializabaNosis
SCCR86 paacutegina29
Ecuador51 ndashenesteuacuteltimopaiacutesademaacutesenelaacutembitoadministrativosehansolicitadoen algunoscasoslapraacutecticademedidascautelaresporlapresuntautilizacioacuteniliacutecitadebasesde datoselectroacutenicasSinembargoobviamenteellonosignificaquenosehayanproducido muchosotrosepisodiosdepirateriacuteaquenohanllegadoalainstanciajudicialsinoquesehan resueltoprivadamente(asiacutecomotambieacutendeotrosquetodaviacuteasesiguenproduciendosinque seafaacutecilcomodeciacuteamosantessiquieraidentificarconprecisioacutenalosinfractores)Porotro ladocabedestacarquesiacutehanexistidocasosenloscualeslajusticiayahaprotegido compilacionesquecumpliacuteanconlosrequisitosdeoriginalidadenladisposicioacutenyoseleccioacuten delosdatosdeformataldeserprotegiblesbajolalegislacioacutendederechodeautor52
Enesteescenariolaconclusioacutengeneraldenuestrotrabajodecampoesquesalvoalguna excepcioacuten53nohayevidenciaquemuestrequeexistaunreclamoporpartedelasempresase institucionesquemantienenycomercializanbasesdedatosenAmeacutericaLatinayelCaribepor contarconunalegislacioacutensuigenerisalestilodelaintroducidaenlaUEDehechoenlas entrevistasycontactosquerealizamosparaestainvestigacioacutenencontramosquelamayorparte delasorganizacionesdedicadasacomercializarbasesdedatosteniacuteanescasoconocimientodel debatesobreeltemaenEuropaylosEEUUyvariasinclusodesconociacuteanquelasbasesdesu propiedadpodriacuteanrecibirsiseaplicaraunalegislacioacutencomolaeuropeaporejemplouna proteccioacutenlegalespeciacutefica54 Asuvezlasoficinasrespectivasdederechosdeautorenla regioacutennohanreportadoquelosactoresprivadosquepodriacuteanrecibirproteccioacutenencasode sancionarseunalegislacioacutensuigenerisesteacutenimpulsandouncambioenesesentido(locual podriacuteaobedecerentreotrosfactoresalyamencionadoescasotamantildeodelaindustria respectiva)Todoestoporciertonoimplicaquelasempresasdelsectornodeseenmejorarel niveldeproteccioacutenlegalconelquecuentansinembargolaconclusioacutengeneralesqueal menosporelmomentolamayorpreocupacioacutenenmaterialegalestariacuteaenquesemejoreel niveldeenforcementdelalegislacioacutenyavigente
51 Elconflictoseprodujoentredosempresasquecomercializancompilacionesdeleyesenformatos digitales
52 EnArgentinayaen1974sediouncasoenestesentidoresueltofavorablementeparael demandanteporcopiadeunabasededatosqueconteniacuteanormativasdecomercioexterior (CNCivSalaD30474inreldquoGuiacuteaPraacutecticadelExportadoreImportadorSRLcEmpresaIARA yotrordquo)ndashverQuinn(2000)MaacutesrecientementelaempresaLaLeyobtuvounfallofavorableen 1996porunademandacontraotrafirmaquehabiacuteareproducidosinautorizacioacutenunabasede datosreferencialderepertoriosjuriacutedicosqueLaLeycomercializabaenCDs
53 SolamenteenelcasodelServiccediloFederaldeProcessamentodeDados(SERPRO)deBrasillas autoridadesconsultadasexpresaronunaopinioacutenclaraycondefinidoconocimientodecausaa favordeimplementarunaproteccioacutensuigenerisparalasbasesdedatos(significativamentese tratadeunaempresaestatal)
54 Existenalavezcasosenloscualesdeterminadasempresassearroganaunqueporciertosin baseslegalessoacutelidasderechosquenoposeenasiacuteunportalchilenodeinformacioacutensobre economiacuteaynegociosensupaacuteginawebsentildealaqueldquotodotextomuacutesicasonidofotografiacuteas videosgraacuteficosprogramasyengeneralcualquierinformacioacutencontenidaenelportalpor cualquiermedioseraacutedenominadaensuconjuntolsquoContenidorsquoDichoContenidoesdepropiedad exclusivadelaempresayseencuentraprotegidoporleyeslocalesytratadosinternacionalesde propiedadintelectualrdquo(verJijenaLeiva1999)
SCCR86 paacutegina30
V CONCLUSIONES
LadiscusioacutenacercadelosDPIsobrelasbasesdedatosldquonooriginalesrdquoprobablemente ejemplificadeunmodoparticularmenteagudolasiemprepresentetensioacutenentrelanecesidad deestablecerunmarcodeincentivosatractivoparalageneracioacutendenuevosproductoseideasy elobjetivodequedichosproductoseideasgenerenlamayorcantidaddeldquoderramesrdquosobreel conjuntodelsistemaeconoacutemicoydeltejidosocial
Decimosqueenestecasodichatensioacutenesespecialmenteagudaentantoqueunreacutegimen suigenerisparalasbasesdedatosnoapuntariacuteaaprotegerlasbasesensiacutemismasentanto productosnuevosyocreativossinoalainformacioacutenenellascontenidaconelconsiguiente riesgodequeseestablezcanliacutemitesalacirculacioacutendeaquellainclusodelaquehastael presentesemantieneeneldominiopuacuteblicoEnotraspalabraslacreacioacutendenuevosDPIsobre lasbasesdedatospodriacuteasesgarelbalanceentreproteccioacuten-difusioacutendeformapeligrosamente pronunciadaafavordelprimerteacuterminodedichobinomioLasamenazasenesteuacuteltimoterreno noseobservansoacuteloenlasmuysensiblesaacutereasdelacienciaylaeducacioacutensinotambieacutenenel propiocampocomercialndasheinclusoenvinculacioacutenconeldesarrollodeInternetporejemplo
Otropuntoclaveesquedichoreacutegimennosedirigiriacuteaapromoverlageneracioacutendeideaso bienesnuevosnilosesfuerzoscreativossinobaacutesicamentealasinversionesrealizadasenla recoleccioacutenyorganizacioacutendeinformacioacuten(einclusodeotrotipodeelementosalmenosenla definicioacutendelaUnioacutenEuropea)dediversotipoElloenprincipioiriacuteaencontratantodela tradicioacutendelalegislacioacutendederechosdeautorenbuenapartedelmundocomodelosobjetivos quedeberiacuteananimaralosregiacutemenesdeDPIdesdeunpuntodevistaeconoacutemicoAsimismoal menosenlaformaenqueelreacutegimensuigenerishasidoestablecidoenlaUEtendriacuteael potencialriesgodegenerarproteccionesperpetuas(encontradelaideadeproteccioacutentemporal queestaacuteenlabasedelalegislacioacutensobrepropiedadintelectual)
Nosorprendeentoncesencontrarqueauacutenenlospaiacutesesdesarrolladosndashprincipales productoresyconsumidoresdebasesdedatosndashexisteunafuertediscusioacutenacercadela convenienciadeadoptarlegislacionessuigenerisdeltipodelasimplementadasenlaUE discusioacutenqueporelmomentohabloqueadolaintroduccioacutendenormassimilaresen los EEUU
Muchasmaacutesdudassurgenenelcasodelospaiacutesesendesarrolloyaqueentantosonal presenteprincipalmenteconsumidoresantesqueproductoresdebasesdedatoslaadopcioacutende disciplinasinternacionalesenlamateriaaparentementegenerariacuteaunbalancecosto-beneficio auacutenmenosfavorablequeenlasnacionesavanzadas
LaevidenciaempiacutericaquehemosrecogidoparaelcasodeAmeacutericaLatinayelCaribea suveznoparecedarsustentoalargumentoafavordeestablecerDPIparalasbasesdedatosno originalesentantonohemosobservadoquelaincipienteindustriaqueexisteenlaregioacuten aparentementeconcentradaenlospaiacutesesmaacutesavanzadosdelamismaesteacutesiendoperjudicada porlaausenciadeunalegislacioacutensuigenerisenlamaterialosperjuicioscomercialesque ciertamenteexistenaunquetienenunamagnitudinciertaparecenderivarmaacutesbiendelafalta deunadecuadoenforcementdelalegislacioacutenactualmenteexistenteEnconsecuenciaal presentenopareceexistirunintereacuteseconoacutemiconitampocosocialconcretodesdeelpuntode vistadelospaiacutesesdelaregioacutenafavordeunalegislacioacuteninternacionalsobrebasesdedatos ldquonooriginalesrdquocomolapropuestaantildeosatraacutesenelsenodelaOMPI
SCCR86 paacutegina31
Todoestosinembargonodebeserinterpretadoenelsentidodequelasituacioacutenactual enlamateriaesenalguacutensentidooacuteptimaEstaacuteclaroporunladoquepeseaqueexistentanto legislacioacutencomomediostecnoloacutegicosquepodriacuteanprotegeralasinversionesrealizadasenla creacioacutenymantenimientodebasesdedatoshayproblemastantodeenforcementdelos contratosylasleyesrespectivascomodeldquocircunvalacioacutenrdquodelaproteccioacutentecnoloacutegicaque generanpeacuterdidasmonetariasparalospropietariosdelasbasesdedatos(propietariosqueno soacutelooperanenelsectorprivadosinoqueenmuchasocasionessonorganizacionesestatales)
Asuvezdesdeunpuntodevistadinaacutemicopodriacuteaesperarsequelaindustriadebasesde datosenAmeacutericaLatinayelCaribevayaexpandieacutendosealolargodeltiempondashespecialmente amedidaqueseincrementeladifusioacutendelasTICsenlaregioacutenndashconlocualeventualmente podriacuteadarseelcasodequeenunfuturoaparezcanconflictosdemayorsignificacioacutenquelos detectadoshastaahora
EnconsecuenciaresultanecesariocontinuaravanzandoenelestudiodeltemaEn particularseriacuteaimportantequeenelfuturosevayagenerandoinformacioacuteneconoacutemicacierta respectodelamagnituddeestaindustriaenlaregioacutenSibiensetratadeunatareacompleja comolomuestralamuyescasainformacioacutenexistentealrespectoinclusoenlospaiacuteses desarrolladosestaacuteclaroqueresultaimprescindibleparadotardeunabaseempiacutericamaacutesfirmea losdebatessobreeltema
Entantodenuestrotrabajosurgequedospasospotencialmentefavorablesparael desarrollodelaindustriadelasbasesdedatosenlospaiacutesesdeAmeacutericaLatinayelCaribe seriacuteani)mejorarelenforcementdelasnormativasactualmentevigentessobreeltematanto enelaacutereadederechosdeautorcomoenlosotroscamposjuriacutedicosinvolucrados(competencia deslealetc)ii)propenderaunamayorpenetracioacutendelasTICsenlospaiacutesesdelaregioacuten
Afuturoasuvezdebedarseinicioaunprocesodediaacutelogoentrelasdistintaspartescon intereacutessobreeltemaparaevaluarenqueacutemedidapodriacuteasernecesarioreformarlaslegislaciones actualmenteexistentesenmateriadecompetenciadeslealporejemploparahacermaacutesefectiva laproteccioacutenparalospropietariosdebasesdedatosenlaregioacutenDeesemismodiaacutelogo podriacuteanirsurgiendoconsensosnuevosacercadesiresultanecesarioonoavanzarenalguacutentipo deproteccioacutendelasbasesdedatosporlaviacuteadelosDPIndashyacercadecuaacutelesseriacuteanlas modalidadesdedichaproteccioacutenencasodequeseconcluyeraquesuimplementacioacutenseriacutea positivandashinclusoenelmarcomultilateralapartirtantodelaacumulacioacutendeexperienciaenla aplicacioacutendelasnormasyavigentesenalgunasregionescomodelapropiaevolucioacutendel mercadodebasesdedatosenlospaiacutesesdeAmeacutericaLatinayelCaribe
[SigueelAnexoI]
SCCR86
ANEXOI
CuadroA1AccesoatelefoniacuteaenAmeacutericaLatinayelCaribendash2001
Telefoniacuteacelular Telefoniacuteafija
Paiacutes Nordmsuscriptores cada100hab Paiacutes
Nordmliacuteneastelefoacutenicas cada100hab
Martinica 7153 Guadalupe 6359 Araba 5000 Chile 3402 AntiguaampBarbuda 3177 PuertoRico 3065 IslasViacutergenes (EEUU) 2890 Jamaica 2694 Venezuela 2635 Meacutexico 2168 Panamaacute 2070 Bermuda 2064 Paraguay 2040 Bahamas 1966 Surinam 1911 Argentina 1861 TrinidadampTobago 1734 Brasil 1673 Uruguay 1547 Repuacuteblica Dominicana 1465 ElSalvador 1250 Belize 1155 Barbados 1064 Guatemala 970 Bolivia 899 Guyana 866 Colombia 763 CostaRica 757 Ecuador 667 Granada 641 Peruacute 592 Honduras 361 StKittsandNevis 312 Nicaragua 299 StVincent 208 Dominica 156 Haitiacute 111 Cuba 007
Bermuda 8715 StKittsandNevis 5688 IslasViacutergenes(EEUU) 5637 AntiguaampBarbuda 4735 Barbados 4629 Guadalupe 4493
Martinica 4300 Bahamas 4003 Aruba 3503 PuertoRico 3364 Granada 3275 Dominica 2906 Uruguay 2829 TrinidadampTobago 2399 Chile 2390 CostaRica 2297 StVincent 2196 Brasil 2178 Argentina 2163
Jamaica 1973 Surinam 1758 Colombia 1705 Panamaacute 1483 Belize 1444 Meacutexico 1372 Venezuela 1120 RepuacuteblicaDominicana 1102 Ecuador 1037 ElSalvador 934 Guyana 919 Peruacute 775 Guatemala 647 Bolivia 622 Paraguay 512 Cuba 510 Honduras 471 Nicaragua 312 Haitiacute 097
EEUU 4442 EEUU 6645 Oceaniacutea 4495 Europa 4377 AmeacutericaLatinay Caribe 1717
Europa 4062 Oceaniacutea 4002
AmeacutericaLatinayCaribe 2327 Mundo 1557 Mundo 1721
FuenteInternationalTelecommunicationsUnion(ITU)
SCCR86 AnexoIpaacutegina2
CuadroA2AccesoaInternetypenetracioacutendePCsenAmeacutericaLatinayelCaribendash2000
PCs Internet
Paiacutes NordmPCscada
100hab Paiacutes
NordmServidores cada10000
hab Paiacutes
Nordm usuarios
cada 10000hab
Bermuda 4654 Bermuda 52727 Bermuda 390137 Guadalupe 1974 Uruguay 16202 Chile 165765 StKittsandNevis 1817 Argentina 7298 Aruba 136536 CostaRica 1491 Meacutexico 5655 Uruguay 110878 Granada 1271 Panamaacute 5313 PuertoRico 102179
Martinica 1266 Brasil 5153 IslasViacutergenes (EEUU) 100322
Belize 1249 TrinidadampTobago 5096 Peruacute 97420 StVincent 1058 Chile 4881 Dominica 77777 Uruguay 1049 AntiguaampBarbuda 4095 TrinidadampTobago 77258 Chile 823 Araba 2809 Argentina 67509
Barbados 822 IslasViacutergenes (EEUU) 2807 AntiguaampBarbuda 65203
Dominica 713 Dominica 2424 Belize 62447 TrinidadampTobago 618 CostaRica 1829 Guyana 60395 Meacutexico 576 Guadalupe 1246 CostaRica 56674 Argentina 513 Belize 1220 StKittsandNevis 51610 Brasil 500 Colombia 1106 Granada 43556
Jamaica 466 Repuacuteblica Dominicana 924 Bahamas 43158
Venezuela 455 Martinico 891 Venezuela 39305 Peruacute 409 Venezuela 668 Barbados 37383 Panamaacute 370 Jamaica 571 Panamaacute 31701 Colombia 354 Guatemala 492 Jamaica 31055 Guyana 256 Peruacute 417 StVincent 30857 Ecuador 217 PuertoRico 386 Brasil 29392 ElSalvador 191 Barbados 374 Meacutexico 27431 Bolivia 168 Nicaragua 276 Surinam 26979 Paraguay 127 Paraguay 236 Colombia 20746 Guatemala 114 Bolivia 159 RepuacuteblicaDominicana 18588 Honduras 108 StKittsandNevis 104 Guadalupe 17544 Cuba 107 ElSalvador 092 Bolivia 14407 Nicaragua 089 Bahamas 079 Ecuador 14234 AntiguaampBarbuda ndash Guyana 069 Martinica 12746 Aruba ndash Cuba 059 Nicaragua 9854 Bahamas ndash Granada 032 ElSalvador 7967 Repuacuteblica Dominicana ndash Surinam 023 Paraguay 7278 Haitiacute ndash Honduras 020 Guatemala 7027 PuertoRico ndash Ecuador 018 Honduras 6168 Surinam ndash StVincent 018 Cuba 5358 IslasViacutergenes (EEUU) ndash Haitiacute ndash Haitiacute 2454 EEUU 5852 EEUU 292832 EEUU 450696 Oceaniacutea 3652 Oceaniacutea 64761 Oceaniacutea 251112 Europa 1674 Europa 15727 Europa 135948 AmeacutericaLatinay Caribe 659
AmeacutericaLatinay Caribe 9628
AmeacutericaLatinay Caribe 57049
Mundo 772 Mundo 17793 Mundo 64137
FuenteInternationalTelecommunicationsUnion(ITU)
SCCR86 AnexoIpaacutegina3
CuadroA3CostodeaccesoaInternetndash2001
Promedioanualdelcostopor20horasdeaccesomensualaInternetcomoporcentaje delPBIpercaacutepita(medidoenPPP)
Ranking Paiacutes Costo
1 2 3 4 5 6 7 8 9
10 29 31 32 36 41 42 44 45 47 48 49 53 58 61 62 65 66 67
Suecia Beacutelgica Finlandia Noruega Islandia Japoacuten Suiza EstadosUnidos Taiwaacuten Dinamarca Uruguay Argentina TrinidadampTobago Chile Meacutexico Brasil CostaRica Venezuela Colombia Jamaica Panamaacute Bolivia ElSalvador Guatemala RepuacuteblicaDominicana Paraguay Ecuador Honduras
012 029 037 037 046 049 057 065 068 071 263 320 330 454 517 526 543 604 808 840 844 983
1152 1557 1562 2039 2503 3207
FuenteKirkman(2002)
Sobre75paiacutesesrankeados
SCCR86 AnexoIpaacutegina4
CuadroA4IndicedePreparacioacutenparaelAccesoalaRed (NetworkedReadinessIndex(NRI))ndash2001
Ranking NRI
Paiacutes Networked Readiness
1 2 3 4 5 6 7 8 9
10 32 34 37 38 44 45 46 47 48 50 52 55 56 57 63 67 68 69 71 72
EstadosUnidos Islandia Finlandia Suecia Noruega PaiacutesesBajos Dinamarca Singapur Austria ReinoUnido Argentina Chile Uruguay Brasil Meacutexico CostaRica TrinidadampTobago RepuacuteblicaDominicana Panamaacute Venezuela Peruacute ElSalvador Jamaica Colombia Paraguay Bolivia Guatemala Nicaragua Ecuador Honduras
605 603 591 576 568 568 556 547 532 531 401 400 380 379 358 357 352 352 342 341 338 330 329 329 315 304 300 283 265 264
FuenteKirkmanetal(2002)
[SigueelAnexoII]
Sobre75paiacutesesrankeados
SCCR86
ANEXOII
REFERENCIASBIBLIOGRAacuteFICAS
BandJyJSGowdy(1997)ldquoSuiGenerisDatabaseProtectionHasItsTimeComerdquo D-LibMagazinejunioWashingtonDC
Barca(2000)ldquoPropiedadIntelectualdelasBasesdeDatosUnAcercamientodesdela JurisprudenciaNorteamericanardquoCuadernodeDoctrinaReacutegimenJuriacutedicodelosBancosde DatosFacultaddeDerechoyCienciasSocialesUniversidaddeBuenosAires
BaronP(2001)ldquoBacktotheFutureLearningfromthePastintheDatabaseDebaterdquoTheOhio StateLawJournalVolumen62Nordm2
BailyMN(2002)ldquoDistinguishedLectureonEconomicsinGovernmentTheNew EconomyPostMortemorSecondWindrdquoJournalofEconomicPerspectivesVolumen16 Nordm 2pp3-22
BancoMundial(2001)ldquoIntellectualPropertyBalancingIncentiveswithCompetitive AccessrdquoenGlobalEconomicProspectsandtheDevelopingCountries2002 Washington DC
BenthamJ(1978)EscritoseconoacutemicosFondodeCulturaEconoacutemicaMeacutexico
BraunsteinYM(2002)ldquoRepercusionesEconoacutemicasdelaProteccioacutendelasBasesdeDatos enlosPaiacutesesenDesarrolloyPaiacutesesenTransicioacutenrdquopreparadoparaelComiteacutePermanentede DerechodeAutoryDerechosConexosSeacuteptimaSesioacuten13a17demayoGinebra
CaballeroLealJL(2000)ldquoProteccioacutenJuriacutedicadelasBasesdeDatosyProteccioacutenSui GenerisparalasBasesdeDatosnoOriginalesrdquoenMAPalaciosyRAntequera(eds) PropiedadIntelectualTemasRelevantesenelEscenarioInternacionalSIECAUSAID
CaacutemaraLapuenteS(1999)ldquoUacuteltimasOrientacionesInternacionalessobrelaProteccioacuten JuriacutedicadelasBasesdeDatosrdquoRevistaChilenadeDerechoVolumen26Nordm1pp9-61enero
CassierM(2002)ldquoBienPrivadoBienColectivoyBienPuacuteblicoenlaEradelaGenoacutemicardquo RevistaInternacionaldeCienciasSocialesNordm171marzo
ChangH(2001)ldquoIntellectualPropertyRightsandEconomicDevelopmentndashHistorical LessonsandEmergingIssuesrdquoJournalofHumanDevelopmentVolumen2Nordm2julio
ChenYyTPuttitanun(2002)ldquoIntellectualPropertyRightsandInnovationinDeveloping CountriesrdquoCenterforEconomicAnalysisDepartmentofEconomicsUniversityofColorado atBoulderWorkingPaperNo02-06mayo
CIPRndashCommissiononIntellectualPropertyRightsndash(2002a)ldquoTechnologyDevelopmentand IntellectualPropertyRightsrdquoWorkshop1enero
SCCR86 AnexoIIpaacutegina2
CIPRndashCommissiononIntellectualPropertyRightsndash(2002b)ldquoCopyrightSoftwareandthe InternetrdquoWorkshop5enero
ColstonC(2001)ldquoSuiGenerisDatabaseRightRipeforReviewrdquoJournalofInformation LawandTechnologyNordm 3 noviembre
CommitteeforaStudyonPromotingAccesstoScientificandTechnicalDataforthePublic InterestCommissiononPhysicalSciencesMathematicsandApplicationsNationalResearch Council(1999)AQuestionofBalancePublicRightsandthePublicInterestinScientifical andTechnicalDatabasesNationalAcademyofSciencesWashingtonDC
CorreaCM(2000)ldquoFairUseintheDigitalErardquopresentadoenelThirdUNESCO CongressonEthicalLegalandSocietalChallengesofCyberspace13-15denoviembre Paris
CowanRyEHarison(2001)ldquoIntellectualPropertyRightsinaKnowledge-Based EconomyrdquoMERITInfonomicsResearchMemorandumSeries2001-027septiembre Maastricht
CraftsN(2000)ldquoGlobalizationandGrowthintheTwentiethCenturyrdquoInternational MonetaryFundWorkingPaper0044WashingtonDC
DrsquoAndreaTysonLyESherry(1997)ldquoInformationIndustryAssociationStatutory ProtectionForDatabasesEconomicampPublicPolicyIssuesrdquoCommitteeontheJudiciary USHouseofRepresentatives
DavidPA(2000)ldquoTheDigitalTechnologyBoomerangNewIntellectualPropertyRights ThreatenGloballdquoOpenSciencerdquoWorkingPaper00-016AllSoulsCollegeOxfordamp StanfordUniversityoctubre
DavidPA(2002)ldquoDoestheNewEconomyNeedalltheOldIPRInstitutionsDigital InformationGoodsandAccesstoKnowledgeforEconomicDevelopmentrdquopreparadoparala WIDERConferencefortheNewEconomyinDevelopmentmayoHelsinki
DavidPAyDForay(2002)ldquoFundamentosEconoacutemicosdelaSociedaddel ConocimientordquoComercioExteriorVolumen52Nordm6pp472-490junio
DeOliveiraAscensatildeoJ(2002)ldquoBasesdeDadosElectroacutenicasOEstadodaQuestatildeoem PortugalenaEuropardquoRevistadeAssociaccedilatildeoBrasileiradaPropriedadeIntelectual(ABPI) Nordm56pp6-14enerofebreroRiodeJaneiro
DusollierSYPoulletyMBuydens(2000)ldquoCopyrightandAccesstoInformationinthe DigitalEnvironmentrdquopresentadoenelThirdUNESCOCongressonEthicalLegaland SocietalChallengesofCyberspace13-15denoviembreParis
ElKassasS(2002)ldquoStudyontheProtectionofUnoriginalDatabasesrdquopreparadoparael ComiteacutePermanentedeDerechodeAutoryDerechosConexosSeacuteptimaSesioacuten13a17de mayoGinebra
SCCR86 AnexoIIpaacutegina3
ForayD(1997)ldquoGenerationandDistributionofTechnologicalKnowledgeIncentives NormsandInstitutionsrdquoenCEdquist(ed)SystemsofInnovationTechnologiesInstitutions andOrganizationsPinterLondres
Forero-PinedaCyHJaramillo-SalazarldquoElAccesodelosInvestigadoresdelosPaiacuteses MenosDesarrolladosalaCienciaylaTecnologiacuteaInternacionalrdquo RevistaInternacionalde CienciasSocialesNordm171marzoParis
FreitasPereiraMNCJSRibeiroLTractenbergyPLoureiroMedeiros(1999)ldquoBases deDadosnaEconomiadoConhecimentoAQuestatildeodaQualidaderdquo RevistaCiecircnciada InformaccedilatildeoVolumen28Nordm2
GalliniNySScotchmer(2002)ldquoIntellectualPropertyWhenisitthebestincentive systemrdquoenAJaffeJLernerySStern(eds)InnovationPolicyandtheEconomyVol2 MITPress
GilbertR(1999)ldquoEconomicFactorsintheProductionDisseminationandUseofScientific andTechnicalDatabasesrdquoenProceedingsoftheWorkshoponPromotingAccesstoScientific andTechnicalDataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicyOptionsNational AcademyofSciencesPartIWorkshopPresentationsenero
GordonRJ(1999)ldquoHastheldquoNewEconomyrdquoRenderedtheProductivitySlowdown Obsoleterdquopreparadoparael ProductivityGrowthWorkshopFederalReserveBankof St Louis
GordonRJ(2002)ldquoTechnologyandEconomicPerformanceintheAmericanEconomyrdquo NBERWorkingPaperSeriesWorkingPaper8771febrero
GranstrandODForayPDavidetal(2001)ldquoWorkshopReportonIPR(Intellectual PropertyRights)AspectsofInternetCollaborationsrdquoEuropeanCommissionResearch DirectorateGeneralDirectorateBndashEuropeanResearchAreaStructuralAspectsWorking Paper
GrossmanGMyELai(2002)ldquoInternationalProtectionofIntellectualPropertyrdquoNational BureauofEconomicResearchWorkingPaper8704
HallBH(2002)ldquoOnCopyrightandPatentProtectionforSoftwareandDatabasesATale ofTwoWorldsrdquoenOGranstrand(ed)EconomicsLawandIntellectualPropertyKluwer
HellerMAldquoTheTragedyoftheAnticommonsrdquoHarvard LawReviewJanuary1998
HerreraBravoR(2001)ldquoAlgunasObrasDigitalesysuProteccioacutenJuriacutedicardquodisponibleen httprodolfoherreragaleoncomdocumentoshtmmarzo
HowellR(1998)ldquoDatabaseProtectionandCanadianLawrdquopreparadoparaIndustryCanada andCanadianHeritagedisponibleenhttpstrategisicgccaSSGip01045ehtml
HugenholtzB(2001)ldquoTheNewDatabaseRightEarlyCaseLawfromEuroperdquo presentadoenNinthAnnualConferenceonInternationalIPLawampPolicyFordham UniversitySchoolofLawNewYork19-20abril
SCCR86 AnexoIIpaacutegina4
HughesJ(2002)ldquoPoliticalEconomiesofHarmonizationDatabaseProtectionandInformation PatentsrdquopresentadoenelSeminarioFrontiersofownershipinthedigitaleconomyjunioParis
ITACndashInformationTechnologyAssociationofCanadandash(1997)ldquoDatabaseProtectionrdquo diciembre
JasziP(1996)ldquoSummaryandAnalysisofHR3531rdquoAssociationofResearchLibraries agosto
JijenaLeivaRJ(1999)ldquoPropiedadIntelectualeInternetrdquoREDIRevistaElectroacutenicade DerechoInformaacutetico Nordm10
KhanZB(2002)ldquoIntellectualPropertyandEconomicDevelopmentLessonsfrom AmericanandEuropeanHistoryrdquoCommissiononIntellectualPropertyRightsStudy Paper 1a
KirkmanG(ed)(2002)TheGlobalInformationTechnologyReport2001-2002Readiness fortheNetworkedWorldCenterforInternationalDevelopmentatHarvardUniversity
KirkmanGSCAOsorioyJDSachs(2002)ldquoTheNetworkedReadinessIndex MeasuringthePreparednessofNationsfortheNetworkedWorldrdquoenKirkmanG(ed)opcit
LallS(2001)ldquoIndicatorsoftheRelativeImportanceofIPRsinDevelopingCountriesrdquo UNCTADICTSDCapacityBuildingProjectonIntellectualPropertyRightsandSustainable Developmentdraftnoviembre
LevinRCAKKlevorickRRNelsonySGWinter(1987)ldquoAppropriatingthe ReturnsfromIndustrialResearchandDevelopmentrdquoBrookingsPapersonEconomic ActivityNordm3
LinnA(2000)ldquoHistoryofDatabaseProtectionLegalIssuesofConcerntotheScientific CommunityrdquoGlobalChangeDataandInformationSystem(GCDIS)USGlobalChange ResearchProgram(USGCRP)marzo
LiptonJ(2002)ldquoTheEUDatabaseRightandUniversityTeachingMaterials Journalof TechnologyLawandPolicyLevinCollegeofLawUniversityofFloridaissue1marzo
LoseyRC(1995)ldquoPracticalandLegalProtectionofComputerDatabasesrdquodisponibleen httpwwwfloridalawfirmcomarticlehtml
MaskusK(2000)IntellectualPropertyRightsintheGlobalEconomyInstitutefor InternationalEconomics
MaurerSMySScotchmer(1999)ldquoIntellectualPropertyRightsDatabaseProtectionIs ItBrokenandShouldWeFixItrdquoScienceVolumen284Mayo
MaurerSMPBHugenholtzyHJOnsrud(2001)ldquoEuropersquosDatabaseExperimentrdquo ScienceVolumen294octubre
MaurerSM(1999)ldquoRawKnowledgeProtectingTechnicalDatabasesforScienceand IndustryrdquoenProceedingsoftheWorkshoponPromotingAccesstoScientificandTechnical
SCCR86 AnexoIIpaacutegina5
DataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicyOptionsNationalAcademyof SciencesAppendixCenero
MilleacuteA(1996)ldquoProteccioacutenalosFabricantesdeBasesdeDatosunNuevolsquoDerecho ConexordquoRevistaDerechodelaAltaTecnologiacuteaantildeoVIIINdeg93mayo
MilleacuteA(1999)ldquoProtectionofDatabasesWorkshoprdquopreparadoparalaInternational ConferenceonElectronicCommerceandIntellectualPropertyOrganizacioacutenMundialdela PropiedadIntelectualseptiembre
NASndashNationalAcademyofSciences ndash(1999)ProceedingsoftheWorkshoponPromoting AccesstoScientificandTechnicalDataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicy OptionsWashingtonDC
NicholsonJFyMFreno(2001)ldquoProtectingtheContentofDatabasesrdquoIPLitigator enero
OECD(2001)TheNewEconomyBeyondtheHypeFinalReportontheOECDGrowth ProjectOECDParis
OramA(2000)ldquoTheSapandtheSyrupoftheInformationAgeCopingwithDatabase ProtectionLawsrdquodisponibleen httpwwworeillycom~andyoprofessionalcollection_lawhtml
OvillaBuenoR(1998)ldquoLaProteccioacutenJuriacutedicadelasBasesdeDatosenMeacutexicoDelos lineamientosInternacionalesalaNuevaLeyFederaldelDerechodeAutorrdquoenBecerra RamiacuterezM(ed)EstudiosdeDerechoIntelectualenHomenajealProfesorDavidRangel MedinaInstitutodeInvestigacionesJuriacutedicasdelaUNAMMeacutexico
PaacuteezMantildeaacuteJ(1997)ldquoProteccioacutenjuriacutedicadelosproductoresyusuariosdelasbasesde datosenlosderechosespantildeolycomunitariordquodisponibleenelsitiowebInformaacuteticos EuropeosExpertos(wwwieees)
PetersM(1999)ldquoSummaryOverviewofExistingandProposedIntellectualPropertyRights RegimesforDatabasesrdquoenProceedingsoftheWorkshoponPromotingAccesstoScientific andTechnicalDataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicyOptionsNational AcademyofSciencesPartIWorkshopPresentationsenero
QuinnN(2000)ldquoBancosdeDatosPrincipiodeLegalidadyTutelaPenalenlaLey ArgentinardquoCuadernodeDoctrinaReacutegimenJuriacutedicodelosBancosdeDatosFacultadde DerechoyCienciasSocialesUniversidaddeBuenosAires
ReichmanJHyPSamuelson(1997) ldquoIntellectualPropertyRightsinDatardquoVanderbilt LawReviewVolumen50enero
ReichmanJyPUhlir(1999)ldquoDatabaseProtectionattheCrossroadsRecent DevelopmentsandtheirImpactonScienceandTechnologyrdquoTheBerkeleyTechnologyLaw Journal14-2
SCCR86 AnexoIIpaacutegina6
RiisT(2002)ldquoEconomicImpactoftheProtectionofUnoriginalDatabasesinDeveloping CountriesandCountriesinTransitionrdquopreparadoparaelComiteacutePermanentedeDerechode AutoryDerechosConexosSeacuteptimaSesioacuten13a17demayoGinebra
RomerP(1993)ldquoTwoStrategiesforEconomicDevelopmentUsingIdeasandProducingIdeasrdquo ProceedingsoftheWorldBankAnnualConferenceonDevelopmentEconomics1992
SchraderDyRJeweler(1999)ldquoIntellectualPropertyProtectionforNoncreative DatabasesrdquoCongressionalResearchServiceReportsseptiembre
ScotchmerS(1999)ldquoCummulativeInnovationinTheoryandPracticerdquoGSPPWorking Paper240UCBerkeleyfebrero
ShapiroCyHVarian(1999)InformationRulesAstrategicGuidetotheNetwork EconomyHarvardBusinessSchoolPressMassBoston
ShengliZ(2002)ldquoTheEconomicImpactoftheProtectionofDatabaseinChinardquopreparado paraelComiteacutePermanentedeDerechodeAutoryDerechosConexosSeacuteptimaSesioacuten13 a 17demayoGinebra
StefikMyTLunt(1999)ldquoOverviewofTechnologiesforProtectingandfor MisappropriatingDigitalIntellectualPropertyRightsTheCurrentSituationandFuture ProspectsrdquoenProceedingsoftheWorkshoponPromotingAccesstoScientificandTechnical DataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicyOptionsNationalAcademyof SciencesPartIWorkshopPresentationsenero
StoryA(2002)ldquoStudyonIntellectualPropertyRightstheInternetandCopyrightrdquo CommissiononIntellectualPropertyRightsStudyPaper5
[FindelAnexoIIydeldocumento]
SCCR86 paacutegina 2
SUMARIO DEL ESTUDIO
En el escenario del pasaje hacia la ldquoeconomiacutea basada en el conocimientordquo no sorprende que los debates sobre el tema de los derechos de propiedad intelectual (DPI) hayan alcanzado una gran magnitud tanto en los principales paiacuteses desarrollados como en la arena de las negociaciones internacionales
Uno de estos debates remite al problema de la proteccioacuten de las bases de datos ldquono
originalesrdquo esto es aquellas que no cumplen con los criterios de originalidad en la disposicioacuten yo seleccioacuten de los datos tal que las hagan pasibles de ser protegidas bajo los teacuterminos del acuerdo ADPIC (Acuerdo sobre los Aspectos de los Derechos de Propiedad Intelectual Relacionados con el Comercio) y del Tratado de la OMPI sobre Derecho de Autor
El propoacutesito del presente trabajo es examinar dicha problemaacutetica desde el punto de vista
de los paiacuteses de Ameacuterica Latina y el Caribe Se trata entonces de analizar el impacto entendido en un sentido amplio que podriacutea tener el establecimiento de DPI sobre las bases de datos ldquono originalesrdquo considerando los distintos niveles de desarrollo econoacutemico necesidades e intereses de las naciones de la regioacuten
Al presente solamente en la Unioacuten Europea (UE) Meacutexico y algunos paiacuteses noacuterdicos
existe una proteccioacuten legal para las bases de datos ldquono originalesrdquo En los Estados Unidos de Ameacuterica (EEUU) se han motorizado diversos proyectos de ley al respecto sin que auacuten hayan conseguido aprobacioacuten por parte del Poder Legislativo de aquel paiacutes en gran medida por la oposicioacuten tanto de la comunidad cientiacutefica y acadeacutemica ndashque teme el surgimiento de restricciones a la libre circulacioacuten de datos que caracteriza a la actividad de investigacioacutenndash como de diversas empresas del rubro telecomunicaciones e informaacutetica asiacute como de otras que generan servicios de valor agregado en base a informacioacuten primaria A su vez en 1996 no prosperoacute el intento de firmar un tratado sobre el tema en el marco de la OMPI que habiacutea sido promovido por los EEUU y la UE
El tema es clave en tanto que se relaciona directamente con las condiciones en las cuales
se genera circula y es apropiada la informacioacuten cuyo valor como bien econoacutemico es cada vez maacutes significativo Pero la cuestioacuten excede claramente lo econoacutemico entendido en un sentido estrecho ya que la informacioacuten se convierte crecientemente no soacutelo en un insumo clave para la competencia en el mercado sino tambieacuten para el progreso social y cultural En este escenario el problema es coacutemo se alcanza el difiacutecil balance entre la necesidad de incentivar la generacioacuten y disponibilidad de informacioacuten ndashcon el claro beneficio social y econoacutemico que ello suponendash y al mismo tiempo garantizar que esa informacioacuten origine la mayor cantidad posible de externalidades positivas (o ldquoderramesrdquo)ndash lo cual implica facilitar su difusioacuten y utilizacioacuten
Probablemente el argumento maacutes fuerte en contra de establecer un reacutegimen sui generis
para las bases de datos ldquono originalesrdquo similar al establecido en la UE en 1996 es que dicho reacutegimen no apuntariacutea a proteger las bases en siacute mismas en tanto productos nuevos yo creativos sino a la informacioacuten en ellas contenida con el consiguiente riesgo de que se establezcan liacutemites a la circulacioacuten de aquella incluso de la que hasta el presente se mantiene en el dominio puacuteblico En otras palabras la creacioacuten de nuevos DPI sobre las bases de datos podriacutea sesgar el balance entre proteccioacuten-difusioacuten de forma peligrosamente pronunciada a favor del primer teacutermino de dicho binomio Las amenazas en este uacuteltimo terreno no se observan soacutelo en las muy sensibles aacutereas de la ciencia y la educacioacuten sino tambieacuten en el propio campo comercialndash e incluso en vinculacioacuten con el desarrollo de Internet por ejemplo
SCCR86 paacutegina3
Otropuntoclaveesquedichoreacutegimennosedirigiriacuteaapromoverlageneracioacutendeideaso bienesnuevosnilosesfuerzoscreativossinobaacutesicamentealasinversionesrealizadasenla recoleccioacutenyorganizacioacutendeinformacioacutendediversotipoElloenprincipioiriacuteaencontra tantodelatradicioacutendelalegislacioacutendederechosdeautorenbuenapartedelmundocomode losobjetivosquedeberiacuteananimaralosregiacutemenesdeDPIdesdeunpuntodevistaeconoacutemico AsimismoalmenosenlaformaenqueelreacutegimensuigenerishasidoestablecidoenlaUE tendriacuteaelpotencialriesgodegenerarproteccionesperpetuas(encontradelaideadeproteccioacuten temporalqueestaacuteenlabasedelalegislacioacutensobrepropiedadintelectual)
Nosorprendeentoncesencontrarqueauacutenenlospaiacutesesdesarrolladosndashprincipales productoresyconsumidoresdebasesdedatosndashexisteunafuertediscusioacutenacercadela convenienciadeadoptarlegislacionessuigenerisdeltipodelasimplementadasenlaUE
Muchasmaacutesdudassurgenenelcasodelospaiacutesesendesarrolloyaqueentantosonal presenteprincipalmenteconsumidoresantesqueproductoresdebasesdedatoslaadopcioacutende disciplinasinternacionalesenlamateriaaparentementegenerariacuteaunbalancecostondashbeneficio auacutenmenosfavorablequeenlasnacionesavanzadas
LaevidenciaempiacutericaquehemosrecogidoparaelcasodeAmeacutericaLatinayelCaribea suveznoparecedarsustentoalargumentoafavordeestablecerDPIparalasbasesdedatos ldquonooriginalesrdquoentantonohemosobservadoquelaincipienteindustriaqueexisteenlaregioacuten aparentementeconcentradaenlospaiacutesesmaacutesavanzadosdelamismaesteacutesiendoperjudicada porlaausenciadeunalegislacioacutensuigenerisenlamaterialosperjuicioscomercialesque ciertamenteexistenaunquetienenunamagnitudinciertaparecenderivarmaacutesbiendelafalta deunadecuadoenforcementdelalegislacioacutenactualmenteexistenteEnconsecuenciaal presentenopareceexistirunintereacuteseconoacutemiconitampocosocialconcretodesdeelpuntode vistadelospaiacutesesdelaregioacutenafavordeunalegislacioacuteninternacionalsobrebasesdedatos ldquonooriginalesrdquocomolapropuestaantildeosatraacutesenelsenodelaOMPI
Todoestosinembargonodebeserinterpretadoenelsentidodequelasituacioacutenactual enlamateriaesenalguacutensentidooacuteptimaEstaacuteclaroporunladoquepeseaqueexistentanto legislacioacutencomomediostecnoloacutegicosquepodriacuteanprotegeralasinversionesrealizadasenla creacioacutenymantenimientodebasesdedatoshayproblemastantodeenforcementdelos contratosylasleyesrespectivascomodeldquocircunvalacioacutenrdquodelaproteccioacutentecnoloacutegicaque generanpeacuterdidasmonetariasparalospropietariosdelasbasesdedatos(propietariosqueno soacutelooperanenelsectorprivadosinoqueenmuchasocasionessonorganizacionesestatales)
Asuvezdesdeunpuntodevistadinaacutemicopodriacuteaesperarsequelaindustriadebasesde datosenAmeacutericaLatinayelCaribevayaexpandieacutendosealolargodeltiempondashespecialmente amedidaqueseincrementeladifusioacutendelastecnologiacuteasdelainformacioacutenylas comunicaciones(TICs)enlaregioacutenndashconlocualeventualmentepodriacuteadarseelcasodequeen unfuturoaparezcanconflictosdemayorsignificacioacutenquelosdetectadoshastaahora
EnconsecuenciaresultanecesariocontinuaravanzandoenelestudiodeltemaEn particularseriacuteaimportantequeenelfuturosevayagenerandoinformacioacuteneconoacutemicacierta respectodelamagnituddeestaindustriaenlaregioacutenSibiensetratadeunatareacompleja comolomuestralamuyescasainformacioacutenexistentealrespectoinclusoenlospaiacuteses desarrolladosestaacuteclaroqueresultaimprescindibleparadotardeunabaseempiacutericamaacutesfirmea losdebatessobreeltema
SCCR86 paacutegina4
Entantodenuestrotrabajosurgequedospasospotencialmentefavorablesparael desarrollodelaindustriadelasbasesdedatosenlospaiacutesesdeAmeacutericaLatinayelCaribe seriacuteani)mejorarelenforcementdelasnormativasactualmentevigentessobreeltematanto enelaacutereadederechosdeautorcomoenlosotroscamposjuriacutedicosinvolucrados(competencia deslealetc)ii)propenderaunamayorpenetracioacutendelasTICsenlospaiacutesesdelaregioacuten
Afuturoasuvezdebedarseinicioaunprocesodediaacutelogoentrelasdistintaspartescon intereacutessobreeltemaparaevaluarenqueacutemedidapodriacuteasernecesarioreformarlaslegislaciones actualmenteexistentesenmateriadecompetenciadeslealporejemploparahacermaacutesefectiva laproteccioacutenparalospropietariosdebasesdedatosenlaregioacutenDeesemismodiaacutelogo podriacuteanirsurgiendoconsensosnuevosacercadesiresultanecesarioonoavanzarenalguacutentipo deproteccioacutendelasbasesdedatosporlaviacuteadelosDPIndashyacercadecuaacutelesseriacuteanlas modalidadesdedichaproteccioacutenencasodequeseconcluyeraquesuimplementacioacutenseriacutea positivandashinclusoenelmarcomultilateralapartirtantodelaacumulacioacutendeexperienciaenla aplicacioacutendelasnormasyavigentesenalgunasregionescomodelapropiaevolucioacutendel mercadodebasesdedatosenlospaiacutesesdeAmeacutericaLatinayelCaribe
SCCR86 paacutegina5
I INTRODUCCIOacuteN1
Alpresenteelmundopareceestaratravesandolatransicioacutenhacialadenominada muchasvecesdemaneraimprecisaldquonuevaeconomiacuteardquolacualseasociafundamentalmenteala difusioacutenmasivayraacutepidadelastecnologiacuteasdelainformacioacutenycomunicaciones(TICs)Si bienexistenfuertesdebatesacercadelverdaderoimpactodedichastecnologiacuteassobrela economiacuteaensuconjuntondashenparticularreferidosalcasodelosEstadosUnidosdeAmeacuterica (EEUU)(verGordon19992002Crafts2000Baily2002)ndashpocasdudascabendeque hangeneradosignificativoscambiosestructuralesconefectodirectosobrelasestrategias empresariaslaorganizacioacutendelosmercadoslospatronesdeconsumoetc(Shapiroy Varian 1999)Asimismosehanabiertosignificativasoportunidadesdenegocioseinversioacuten tantoensectoresnuevoscomoenactividadestradicionalesquesereconviertenalcalordela difusioacutendelasTICs
Laldquonuevaeconomiacuteardquoestariacutealdquobasadardquooldquoguiadardquoporelconocimientondashknowledge-based oknowledge-driveneconomyndash(OECD2001DavidyForay2002)Enotraspalabrasel conocimientoseriacuteaelinsumoclaveapartirdelcualseorganizalacompetenciaenlos mercadosalavezqueelfactorprincipalparaelcrecimientodelaseconomiacuteasnacionales
Enestecontextonosorprendequelasdisputasndashtantoacadeacutemicascomopoliacuteticasndashsobre eltemadelosderechosdepropiedadintelectual(DPI)hayanalcanzadounagranmagnitud tantoenlosprincipalespaiacutesesdesarrolladoscomoenlaarenadelasnegociaciones internacionalesndashobseacutervenseporejemplolascontroversiasentornoalpatentamientode softwareorganismosvivosymeacutetodosdenegociosasiacutecomolosdebatessobreDPIy biodiversidad
Esenesteescenarioenelcualdebeserentendidalacontroversiaacercadelaproteccioacuten delasbasesdedatosldquonooriginalesrdquoestoesaquellasquenocumplenconloscriteriosde originalidadenladisposicioacutenyoseleccioacutendelosdatostalquelashaganpasiblesdeser protegidasbajolosteacuterminosdelacuerdoADPIC(AcuerdosobrelosAspectosdelosDerechos dePropiedadIntelectualRelacionadosconelComercio)concertadoen1994ydelTratadode laOMPIsobreDerechosdeAutoradoptadoen19962
Enparticularhaytreshitosimportantesquejalonanlacontroversiai)ladecisioacutendela CorteSupremadelosEEUUen1991enelllamadoldquocasoFeistrdquoporlacualseestablecioacuteque lasbasesdedatosnooriginalesnoestabanprotegidasporelderechodecopyrightenaquel paiacutesii)laadopcioacutenen1996deunaDirectivaporpartedelaUnioacutenEuropea(UE)que establecioacuteunaproteccioacutensuigenerisparalasbasesdedatosnooriginalesiii)elfracasodeun tratadosobreeltemaenelmarcodelaOMPIquehabiacuteasidopromovidoporlosEEUUyla UEen1996
1 ElautoragradeceespecialmentelamuyvaliosacolaboracioacutendeArianaSacroiskyparalaelaboracioacuten deesteestudio
2 Esimportanteaclararquelaproteccioacutenconcedidasiguiendolasdisposicionesdeestosacuerdos noabarcaenninguacutencasoalosdatosomaterialesensiacutemismoscontenidosenlasbaseso compilacionesprotegidas
SCCR86 paacutegina6
AlpresentesolamenteenlaUEMeacutexicoyalgunospaiacutesesnoacuterdicosexisteunaproteccioacuten legalparalasbasesdedatosldquonooriginalesrdquo3EnlosEEUUsehanmotorizadodiversos proyectosdeleyalrespectosinqueauacutenhayanconseguidoaprobacioacutenporpartedelPoder Legislativodeaquelpaiacutesengranmedidaporlaoposicioacutentantodelacomunidadcientiacuteficay acadeacutemicandashquetemeelsurgimientoderestriccionesalalibrecirculacioacutendedatosque caracterizaalaactividaddeinvestigacioacutenndashcomodediversasempresasdelrubro telecomunicacioneseinformaacuteticaasiacutecomodeotrasquegeneranserviciosdevaloragregado enbaseainformacioacutenprimariandashlascualesposiblementeveriacuteanafectadossusnegociosporel reforzamientodelosDPIsobrelainformacioacutencontenidaenlasbasesdedatosencuestioacuten
Eltemaesclaveentantoqueserelacionadirectamenteconlascondicionesenlascuales segeneracirculayesapropiadalainformacioacutenlacualcumpleunrolesencialenelescenario delaldquonuevaeconomiacuteardquoPerolacuestioacutenexcedeclaramenteloeconoacutemicoentendidoenun sentidoestrechoyaquelainformacioacutenseconviertecrecientementenosoacuteloenuninsumoclave paralacompetenciaenelmercadosinotambieacutenparaelprogresosocialyculturalEneste escenarioelproblemaescoacutemosealcanzaeldifiacutecilbalanceentrelanecesidaddeincentivarla generacioacutenydisponibilidaddeinformacioacutenndashconelclarobeneficiosocialyeconoacutemicoqueello suponendashyalmismotiempogarantizarqueesainformacioacutenoriginelamayorcantidadposible deexternalidadespositivas(oldquoderramesrdquo)ndashlocualimplicafacilitarsudifusioacutenyutilizacioacuten
Elpropoacutesitodelpresentetrabajoesexaminareldebatesobrelasbasesdedatosno originalesdesdeelpuntodevistadelospaiacutesesdeAmeacutericaLatinayelCaribeSetrata entoncesdeanalizarelimpactoentendidoenunsentidoamplioquepodriacuteatenerel establecimientodeDPIsobredichasbasesconsiderandolosdistintosnivelesdedesarrollo econoacutemiconecesidadeseinteresesdelasnacionesdelaregioacuten
Coneseobjetivoenlaprimeraseccioacutensediscutenlosprincipalesargumentos conceptualesafavoryencontradeestablecerDPIsobrelasbasesdedatosnooriginales haciendoespecialreferenciaalaperspectivadelospaiacutesesendesarrolloEnlaseccioacutensegunda seanalizaelactualestadodelalegislacioacutensobreeltemaanivelinternacionalconeacutenfasisenla legislacioacuteneuropeaEnlaseccioacutenterceraseexaminalaevidenciarecogidaenelcasodelos paiacutesesdeAmeacutericaLatinayelCaribeconrelacioacutenalmercadolosprincipalesproveedoresylos nivelesdeproteccioacutenactualmenteexistentesparalasbasesdedatosnooriginalesFinalmente sepresentanlasprincipalesconclusionesyrecomendacionesdelestudio
Antesdeentrarentemaesprecisodejarclaramentesentadoqueparauneconomista ndashcomoelqueescribeelpresentetrabajondash resultadifiacutecilevaluarelimpactopotencialdeun cambiolegislativoenmateriadeDPIsincontarconsiquieraunmiacutenimodedatoseconoacutemicos ciertossobreelaacuterearespectodelacualsediscuteLamentablementeenestecasosecarece totalmentedeesainformacioacutendichacarencianoafectauacutenicamenteaeacutestesinoatodoslos (numerosos)trabajosquehemosconsultadoyaquenohayhastadondeconocemoscifrasque permitanestimarladimensioacuteneconoacutemicadelmercadodebasesdedatosenninguacutenpaiacutes
CabeobservarquenohayunconsensouniformesobreladefinicioacutendeldquobasesdedatosrdquoMaacutes auacutenmientrasenvariostrabajoseltemaestratadouacutenicamentedesdelaperspectivadelasbases digitalizadaslalegislacioacuteneuropearespectivaincluyetambieacutenlasbasesdedatosanaloacutegicas Asiacutealgunosautoreshansugeridoquecualquiercoleccioacutendeelementosndashporejemploun museondashpodriacuteacaerbajoladefinicioacutendebasesdedatosintroducidaenlaantesmencionada DirectivadelaUE(Lipton2002)ndashmaacutesadelantevolvemossobreeltema
3
SCCR86 paacutegina7
ndashconlaexcepcioacutendelosEEUUyenestecasosoacutelohasta19974Entoncesunaprimera recomendacioacutenseriacuteatratarconlaayudadelaindustriadebasesdedatosydelosrespectivos gobiernosdetenerinformacionesciertassobreladimensioacuteneconoacutemicadeltemabajoestudio
II ELDEBATECONCEPTUAL
a) Eldilemaapropiabilidad-difusioacutenenlosregiacutemenesdepropiedadintelectual
DesdeelpuntodevistadelaeconomiacutealosDPIdebenservistoscomounsistemade incentivosdestinadoafavorecerlacreacioacutendenuevosobjetosconocimientoseideasentanto otorgaalosgeneradoresdeestosuacuteltimosunderechomonopoacutelicoqueloshabilitaacaptarrentas extraordinariasderivadasdelaprovechamientocomercialdesuscreacionesyoinnovaciones
ComoyaloobservoacuteJeremyBenthamhaceunos200antildeosaldiscutirsobrela convenienciadelaspatenteslosDPIsonmonopoliosquetiendenapromoverquese produzcancosasquedenoserporlapromesadesuapropiabilidadexclusivaatraveacutesdel derechodepropiedadintelectualprobablementenuncasehubierancreadoBenthamdestacaba ademaacuteselcaraacutectertemporaldeesemonopolioquepermitiacuteaqueunavezexpiradoelplazode exclusividadotorgadoalinnovadorlosrestantesmiembrosdelasociedadpudierantambieacuten dedicarseaproducirndashoreproducirndashelmismotipodebienqueaquelhabiacuteacreado(Bentham1978) AproximadamenteporlamismaeacutepocaThomasJeffersoncaptababienlosbeneficiossocialesque podiacuteangenerarseporlalibredifusioacutendelasideasentantoestasposeenpropiedadesclaramente diferentesalosrestantesbieneseconoacutemicosldquosilanaturalezahahechoquealgofueramenos susceptiblequeotrascosasdecaerbajopropiedadexclusivaeslaaccioacutendelpoderdepensar llamadaldquoideardquolacualunindividuopuedeposeerenexclusividadsoacutelomientraslamantengaen secretosinembargoalmomentoenqueladivulgalafuerzaaserdeposesioacutendetodosyel receptoryanopuededeshacersedeellaEstambieacutenunhechopeculiarquenadieposeemenosde unaideaporquetodoslosdemaacutesposeanlatotalidaddelamismahellipQuelasideasdeberiacutean difundirselibrementedeunaaotrapersonaportodoelplanetaparabeneficiodelamoralyla instruccioacutenmutuadelhombreyelmejoramientodesucondicioacutenparecehabersidoalgopeculiary benevolentementedisentildeadoporlanaturalezaquelashahechocomoelfuegoexpansiblespor todoelespaciosindisminuirsudensidadenninguacutenpuntoycomoelairequerespiramoshellip incapacesdeconfinacioacutenoapropiacioacutenexclusivardquo(citadoenDavid2002ndashtraduccioacutenpropia)
Sibientantolarealidaddelavidaeconoacutemicaysocialcomoelanaacutelisisteoacutericosehan complejizadonotablementeenlosuacuteltimosdossigloslaesenciadelosrazonamientosde BenthamyJeffersonsiguesiendoclaramentevaacutelidaa)losconocimientos(entendidosestosen unsentidoamplioincluyendoinnovacionesobrasartiacutesticasideasetc)sonenlajerga econoacutemicabienesldquonorivalesrdquo(estoesbienescuyoconsumoporpartedeunapersonano limitaelaccesoousoporpartedeotrosconsumidores)b)unavezdifundidounconocimiento resultadifiacuteciloimposiblendashsalvoquemedienbarreraslegalesodeotrotipondashevitarqueotrosse aprovechendelmismo(enteacuterminoseconoacutemicoslosconocimientossonbienesendondela exclusioacutenesimperfectayaqueesdifiacutecilimpedirqueseanusadosporaquellosquenodeseen pagarporaccederaellos)c)lalibredifusioacutendelosconocimientosesfavorablealprogreso socialyeconoacutemicoentantocontribuyeperseacrearnuevoconocimientod)losDPIson
SeguacutenelCensoEconoacutemicodelosEEUUen1997elsectorldquoDatabaseandDirectory Publishersrdquoagrupaba1322 empresasempleaba43100personasysusventasalcanzaban 12258 millonesdedoacutelaresdelosEEUU
4
SCCR86 paacutegina8
monopoliosqueseotorganacambiodelacreacioacutendecosasnuevase)laproteccioacutenqueellos concedendebeserdecaraacutectertemporal
Deesteconjuntodeprincipiossurgeconbastanteclaridadquediscutirsobrepropiedad intelectualtrasladandomecaacutenicamentelosmismosrazonamientosconloscualeslateoriacutea econoacutemicaanalizadigamoslaproduccioacutendevinoesungraveerrorqueuacutenicamentepuede conduciraconclusionesequivocadasentantonodistingueadecuadamentelaespecificidadde lasideascomobieneseconoacutemicosdiferentesdelosotros
EnestesentidoloprimeroatenerencuentaesquetalcomolosentildealaRomer(1993)el conocimientoalserunbienno-rivaltieneuncostodeoportunidadigualaceroAsuvezel conocimientosecaracterizaportenercostosfijosdeproduccioacutengeneralmentealtosndashenelcaso delatecnologiacuteaporejemplolosgastosenIampDndashycostosdereproduccioacutenydistribucioacutenmuy bajoslocualgeneraconsiguientementefuerteseconomiacuteasdeescalaEnesteescenariola fijacioacutendepreciosenbaseacostosmarginalesylaexistenciademercadosdecompetencia perfectandashdossupuestostradicionalmenteempleadosenlamicroeconomiacuteaconvencionalndash claramentenopuedenserlabaseapartirdelacualdiscutirsobreeltemaquenosocupaEn contraposicioacutenloquetiendeaocurriresquelaformacioacutendepreciosserealizaenfuncioacutendela utilidaddelconsumidor(odelaelasticidadpreciodelademanda)5yquelosmercadosse caracterizanobienporunmodelodeldquofirmadominanterdquoobienporlaexistenciadeofertas fuertementediferenciadas(competencialdquoimperfectardquo)ndashShapiroyVarian1999Porotrolado engeneralresultarelativamentesencillocopiaryoaprovecharlasideasolasinnovacionesde otrosagenteseconoacutemicosdichoenotrosteacuterminosesdifiacutecilenunasituacioacutendelibre mercadogarantizarlacompletaapropiabilidaddelosconocimientosparasuscreadoresLa difusioacutendelasTICsndashInterneteselcasomaacutesnotoriondashhafacilitadonotablementelaposibilidadde copiarobrasartiacutesticasinformacioacutenetclocualcontribuyeaexplicarlamagnitudqueha alcanzadoenantildeosrecientesladiscusioacutensobreeltemadelosDPIentodoelmundo
Enesteescenariodeapropiabilidadincompletalapropiedadintelectualapareceriacuteacomo unodelosmediosparagarantizarunadecuadoniveldeldquoofertardquodeconocimientose innovacionesDecimossinembargoquesetratadeunodelosmediosparacumplircontal objetivoyaqueexistentantomecanismosdeldquomercadordquo(secretoscomercialesleadtimes serviciosdeventaypost-ventamarcasetc)comodepoliacuteticapuacuteblica(subsidioscontratos puacuteblicosetc)quepuedencomplementaroreemplazaralosDPI(verLevinetal1987 David 2000)
Considerandoelobjetivodenuestrotrabajonosconcentraremosaquiacutesinembargoenla discusioacutensobrelosDPIAlrespectoesclavetenerencuentaquetalcomohasidosentildealado demodorepetidoenlaliteraturarecibidaexisteunatensioacutenentrelanecesidaddecrearlos suficientesincentivoscomoparaquesegenerenideasinnovacionesobrasartiacutesticasetcya lavezgarantizarunadifusioacutenlomaacutesampliaposiblededichosbienesEnestesentidovarios autoreshandestacadoquetanimportantecomolosincentivosparagenerarnuevo conocimientosonlosmecanismosqueestimulanladistribucioacutenyelusodedicho conocimientoEstoesasiacuteporqueelprocesodeinnovacioacutenesengeneraldecaraacutecter acumulativoenotraspalabraselconocimientoeselprincipalinsumoparagenerarnuevo conocimiento(Foray1997David2000Scotchmer1999)Esteesunpuntoimportante puestoquesibienesposiblepensarencontratosquetomenencuentaelproblemadela
LabaseteoacutericadereferenciasonlosllamadosldquopreciosdeRamseyrdquo(verDavid2000 Braunstein2002)
5
SCCR86 paacutegina9
innovacioacutenacumulativaeldisentildeodelosmismospuedeserdifiacutecilconsiderandolaposible existenciadefuertescostosdetransaccioacuten
EnestesentidosiguiendoaHall(2002)resultauacutetildistinguirentreelcasodelos procesosdeIampDndashodecreacioacutenartiacutesticandashquedanlugaralaproduccioacutendebienesquese comercializanluegoporseparadodeotrosendondeelconocimientoensiacutemismoesloquese comercializa(porejemplosoftwareobasesdedatos)Mientrasqueenelprimercasoes posiblequeelconocimientoqueestaacutedetraacutesdelosproductosprotegidossedifundandashviacutea informacioacutenabiertaenlaspatentesoingenieriacuteareversaporejemplondashenelsegundola provisioacutenprivadaimplicaqueinevitablementehabraacutealgunalimitacioacutenaladifusioacutendel conocimientosiexistenDPI
AsuvezunsegundofocodetensioacutensurgedelhechodequelosDPIconsagran situacionesdemonopolioenlascualesenunanaacutelisisestaacuteticolosconsumidorestransfierenun excedentealosproductoresdadoquelospreciossonmayoresylascantidadessonmenoresa losdeunasituacioacutendelibrecompetenciaconlasconsiguientespeacuterdidasdeeficienciay bienestarSinembargoesaineficienciaestaacuteticasedebecontrapesarconelefectodinaacutemico positivoquesurgedelhechodequeenunmundosinregiacutemenesdepropiedadintelectualel ritmodecreacioacutendeinnovacionesprobablementeseriacuteamenorndashconlosconsiguientesefectos negativostantosobrelatasadecrecimientodelaeconomiacuteacomosobrelageneracioacutende nuevosobjetosconocimientosideasobrasinformacionesetcuacutetilessocialmente6
Sobreestasbasesresultaloacutegicoquelosregiacutemenesdepropiedadintelectual ndashcomplementadosconotrasaacutereasdelapoliacuteticapuacuteblicacomoladedefensadela competenciaporejemplondashapuntentantoalimitarlosposiblesabusosquesurjandela explotacioacutendelosderechosmonopoacutelicosqueconsagrancomoafavorecerladifusioacutenyuso delosconocimientosideasycreacionesqueelloscontribuyenagenerar
Asiacuteunreacutegimendepatentesesunmeacutetodoparaprotegerunainvencioacutenperoquetambieacuten suponedifundirinformacioacutenacambiodeesaproteccioacuteninformacioacutenquepuedeserluego empleadaporotrosagenteseconoacutemicosEnelcasodelalegislacioacutendederechosdeautorla legislacioacutenrespectivaprotegelasldquoexpresionesrdquoynolasldquoideasrdquolascualesquedanenel dominiopuacuteblicoAsimismotantolossistemasdepatentescomolalegislacioacutendederechode autorotorganproteccioacutenporplazoslimitadosycontienenciertasexcepcionesomecanismos tendientesafavorecerladifusioacutenyolimitarlaapropiabilidaddelosinnovadoresenciertas circunstancias(porejemplolacopiaparausoprivadoolanocioacutendeldquofairuserdquo 7enelcasodel derechodeautorolaslicenciascompulsivasylasexcepcionesndashcomolasdestinadasa
6 Esimportantetomarnotadequeenlosuacuteltimosantildeossehaacumuladounconjuntodeevidencias quehanpuestoendudalaefectividadgeneraldelosDPIcomoformadeestimularlainnovacioacuten DehecholateoriacuteaeconoacutemicasugierequesoacuteloendeterminadascircunstanciaslosDPIsonel mejormecanismodeincentivosalaIampDalavezquecuandolosonsudisentildeooacuteptimoen teacuterminosdeamplitudyduracioacutendependeraacutedeunconjuntodefactoresespeciacuteficospropiosde cadasituacioacutenconcretaenlacualsepretendaaplicarDPI(GalliniyScotchmer 2002)
7 Envirtuddelfairuselareproduccioacutendeunaobraaefectosdeefectuarunacriacuteticacomentarioo reporteperiodiacutesticoobienconfinesacadeacutemicosoeducativosnoconstituyeunainfraccioacutenal derechodeautorParaundebatesobreelalcancedelfairuseenlaeradelastecnologiacuteas digitalesverCorrea(2001)
SCCR86 paacutegina10
actividadesdeinvestigacioacutenndashenelcasodelaspatentes)8 Veamosahoracomoseaplicanestos principiosalcasoquenosocupa
b) Elcasodelasbasesdedatosldquonooriginalesrdquo
Comosentildealamosantesnoexisteunadefinicioacutenuniformeconrelacioacutenaqueacuteseentiende porbasesdedatosdesdeelpuntodevistajuriacutedicooeconoacutemicoEnestesentidoresulta interesantedestacarqueladefinicioacutenquesedaenlaDirectivaEuropea969CEes particularmenteabarcativayaqueensuartiacuteculo12lascaracterizacomoldquolasrecopilacionesde obrasdedatosodeotroselementosindependientesdispuestosdemanerasistemaacuteticao metoacutedicayaccesiblesindividualmentepormedioselectroacutenicosodeotraformardquo
Enesteenfoqueldquoampliordquoentonceslasbasesdedatosabarcandesdeguiacuteastelefoacutenicas hastaprogramasdemateriasuniversitariaspasandoporcosastandiversascomobancosde informacioacutengeneacuteticaosatelitaldiccionariosregistrosmeteoroloacutegicosresultadosdecarreras decaballosguiacuteasdeprogramastelevisivoscoleccionesdeinformacioacutenjuriacutedicacomercialo financieradiariosbibliotecas(ldquofiacutesicasrdquoodigitales)guiacuteasempresariasvademecums medicinalescompilacionesdeobservacionesnaturalesoexperimentalesenelcampodela fiacutesicalaquiacutemicalabiologiacuteaetclosiacutendiceshechosporlosagentesdesoftwaredelos serviciosdebuacutesquedaenInternettambieacutenpuedenentrarbajoestadefinicioacutenEnestesentido comobienhaapuntadoMaurer(1999)resultadifiacutecildiscutireltemadelaproteccioacutendelasbases dedatosengeneralconsiderandolagrandiversidaddeobjetosqueseincluyenbajoesenombre9
Maacutesallaacutedelanecesidaddetenerencuentaesteproblemanomenoracontinuacioacuten vamosapresentarlosprincipalesargumentosafavoryencontradeestablecerDPIparalas basesdedatosldquonooriginalesrdquo
8 Algunosfallosjudicialesrecienteshanconfirmadoestaloacutegicacomoenelcasodelavalidezde lasactividadesdeingenieriacuteareversasobrelosprogramasdesoftwareaceptadaporlajusticiade losEEUUenlosantildeosrsquo90(SamuelsonyScotchmer2002)
9 Estaextensioacutendelconceptohaceauacutenmaacutesdifiacuteciltenerestimacionesciertassobrelasdimensiones delaindustriadebasesdedatosentantoqueestaabarcariacuteabienesyserviciosabsolutamente disiacutemilesypertenecientesoriginalmenteamuydiferentessectoresdeactividad
SCCR86 paacutegina11
Losargumentosafavor
Cuandoserevisalaliteraturarecibidaseimponelaconclusioacutendequeelargumentomaacutes importantequeesgrimenlamayorpartedelostrabajosyanalistasqueestaacutenafavordeuna proteccioacutenldquofuerterdquoparalasbasesdedatosnooriginalesradicaengarantizarunretorno apropiadoparalasinversionesmuchasvecessubstancialesquesonnecesariasparacrear manteneryactualizarloscontenidosdeaquellasbasesdenocontarconunaproteccioacuten adecuadaseargumentalaproduccioacutendebasesdedatosseriacuteainferioralasocialmente deseableEstaproteccioacutensehariacuteamaacutesnecesariaauacutenenunescenarioenelcualteacutecnicas digitaleseinformaacuteticasmedianteresultafaacutecilcopiarydifundirndashsinautorizacioacutendelos propietariosndashloscontenidosdelasbasesdedatos(verBraunstein2002DrsquoAndreaTysony Sherry1997)10Asuvezsiempresiguiendoesteargumentolanecesidaddeteneruntratado internacionalsurgedelrequisitodearmonizarlosdiferentestratamientosqueeltemarecibeen losdistintospaiacutesesdemododegarantizarlalibrecirculacioacutendelainformacioacutenanivelglobal ycontribuiraunamejorproteccioacutendelasinversionesquesepretendepromover
Enestaliacuteneaderazonamientonosehacehincapieacuteenlaoriginalidadonovedaddelas basesrespectivasndashyaquesigozarandedichosatributoscaeriacuteanbajolaproteccioacutenqueya otorgalalegislacioacutendederechosdeautorenlospaiacutesesquehanadoptadolasdisposicionesal respectodelaOMPIydelADPICndashsinopuramentealaretribucioacutendelasinversiones11(enel lenguajelegalsesuelehacermencioacutendelosteacuterminossweatofthebrowndashldquosudordelafrenterdquondash eindustriouscollectionndashldquorecopilacioacuten industriosardquo)
Losargumentoscriacuteticos
ndash Conflictoconlossupuestossobrelosquesebasatradicionalmentelalegislacioacuten sobreDPI
Losintentosdeintroducirunamayorproteccioacutenparalasbasesdedatosporlaviacuteadelos regiacutemenesdepropiedadintelectualresultariacuteanincompatiblesconlossupuestossobreloscuales sebasalaexistenciadeestosuacuteltimosndashqueseriacuteanseguacutenvimosanteslapromocioacutendela creatividadydelageneracioacutendenovedadesndash(verporejemploDussolieretal2000)
ndash Noexisteevidenciaempiacutericaquemuestrequelaindustriadebasesdedatossehaya vistoperjudicadaporlafaltadeunreacutegimenespeciacuteficodepropiedadintelectual
Enestesentidoseargumentaquei)laofertadebasesdedatostantopuacuteblicascomo privadasesnosoacutelovoluminosasinoquehavenidocreciendosostenidamenteenlosuacuteltimos antildeossinquealmenoshasta1996ydesdealliacutesoacuteloenelcasodelaUEexistanregiacutemenesde proteccioacutenespeciales12ii)nosehalogradomostrarunsolocasoconcretoenelcualnose
10 Lasnuevastecnologiacuteasalavezquefacilitanlacreacioacutendelasbasesdedatosexacerbanlas ldquofallasdemercadordquoquesurgendeladificultadparaexcluirdelusodedichasbasesaaquellosque nopaganporellas(Baron2001)
11 Estoformapartedeunatendenciamaacutesgeneralqueseobservatambieacutenenotroscamposdela propiedadintelectual(Dussolieretal2000)
12 SeguacutenlascifrasdeDavid(2000)conposterioridadalcasoFeistlaindustriadelasbasesde datoscrecioacutesostenidamenteenlosEEUUAsiacuteentre1991y1997elnuacutemerodebasesdedatos crecioacuteenun35yelnuacutemerodearchivoscontenidosdentrodelasbasesdedatosaumentoacuteun
[Siguelanotaenlapaacuteginasiguiente]
SCCR86 paacutegina12
hayandesarrolladociertasbasesdedatosporfaltadesuficienteproteccioacuten13iii)trasla sancioacutendelaDirectivadelaUEsobreeltemalaindustriadelasbasesdedatosdeaquel continentenoparecehabermostradoningunatendenciaexpansivaclara14iv)laevolucioacutende lospreciosdelasaccionesdelasempresasdelsectornomuestrasignoalgunodedeclinacioacuten delarentabilidaddelnegocioenlosEEUUpesealaaparentefaltadeproteccioacuten(Bandy Gowdy1997Oram2000Baron2001Maurer1999Maureretal2001Hughes2002) Detodosmodosconrelacioacutenaestosargumentosymaacutesallaacutedesusrespectivosmeacuteritoscabe repetirquefaltasuficienteevidenciaempiacutericacomoparaconocercuaacuteleselverdaderotamantildeoy elritmodecrecimientodelmercadodebasesdedatosmedidosenunidadesmonetariasPorlo tantotodadiscusioacutenenesteterrenoadquiereuncaraacutecterprovisional
ndash Yaexistenmecanismoslegalesyteacutecnicosqueotorgansuficienteproteccioacutenpara lospropietariosdebasesdedatos
Existenyainstrumentosjuriacutedicosdisponibles(competenciadeslealndasholdquoparasitariardquondash enriquecimientosincausaapropiacioacutenindebidaetc)quepuedenbrindarunaproteccioacuten razonablealospropietariosdelasbasesdedatosldquonooriginalesrdquo15Maacutesauacutenvariosautores sugierenquedesernecesariaunaproteccioacutenmayoralaexistenteparalasbasesdedatosla mismapodriacuteamaterializarseatraveacutesdereformasalalegislacioacutensobrecompetenciadesleal16o apropiacioacutenindebidaporejemplolocualprotegeriacuteaalospropietariosdelasbasescontrala pirateriacuteadesuscompetidores17altiempoquenoafectariacuteaelaccesoalainformacioacutenporparte delosusuariostemaparticularmentesensibleencamposcomoeducacioacutenociencia(Dussolier etal2000ReichmanyUhlir1999Maureretal2001)Recurriracontratosoalafigurade ldquosecretocomercialrdquotambieacutensonposibilidadesabiertasparaprotegerelcontenidodelasbases dedatosnooriginales
[Continuacioacutendelanotadelapaacuteginaanterior]
180Porotrapartemientrasqueen1977el78detodaslasbasesdedatoseranproducidas porentidadesgubernamentalesacadeacutemicasosinfinesdelucroen1997elsectorprivado controlabael78delaindustria(contraun70en1990)
13 Maurer(1999)sentildealaquelafirmaElsevierhaargumentadoqueenocasionessusdivisionesnoshycientiacuteficashandecididonoinvertirennuevasbasesdedatosdebidoapreocupacionesentornoa laproteccioacutendeloscontenidosSinembargoseguacutenelautoreltemadelaproteccioacutenhasidouno deloselementosperonoeluacutenicoenlatomadetalesdecisionesMaurertambieacutenadvierteque entrelasdivisionescientiacuteficasdeElseviernosehanreportadocasossimilaresdenorealizacioacuten deinversionesportemoralacopiaindebidadeinformacioacuten
14 Maureretal(2001)presentanevidenciaenestesentidocontrariandolasafirmacionesrealizadas poralgunosfuncionariosdelaUESinembargoladiscusioacutensebasaenelnuacutemerodebasesde datoscreadasanualmenteendicharegioacutenndashcifraqueclaramentesoacutelodemaneraaccidentalpuede estarreflejandotendenciassimilaresencuantoalamagnituddelnegociomedidadesdeelpunto devistaeconoacutemico
15 VerPeters(1999)paraunresumendelascaracteriacutesticasdelosdiversosmedioslegalesde proteccioacutendisponiblesndashodeposibleaplicacioacuten-paralasbasesdedatos
16 LaideaoriginalantesdeadoptarselaDirectiva969CEerajustamentemodificarlalegislacioacuten sobrecompetenciadeslealcomoformadeprotegerlasinversionesenbasesdedatosndashDeOliveira Ascensao(2002)atribuyeelcambioderumboprincipalmenteaqueGranBretantildeaeIrlanda carecendelegislacioacutenenmateriadecompetenciadesleal
17 Enestesentidosibiennosiempreresultafaacutecildemostrarquealguienhacopiadounabasede datosdepropiedadajenaexistenalgunosmediospraacutecticosquepuedencontribuiradefenderal creadororiginalndashporejemplointroducirerroresdeliberados(verLosey1995)
SCCR86 paacutegina13
Entantotambieacutenexistenmecanismoselectroacutenicosndashindicadordecopiascodificacioacuten autenticadomarcasdeaguaencriptadocontrasentildeasetcndashquetambieacutencontribuyenalobjetivo debrindarproteccioacutenparalostitularesdelasbasesdedatos(siguiendoaBaron2001ciertas teacutecnicaspermitenactualmenterastrearelusodecualquierporcioacutendeinformacioacutenextraiacutedade unabasededatosdeterminada)18
Otrasestrategiasldquodefensivasrdquosugeridassonincluircontenidosdematerialprotegidopor derechosdeautor(porejemploprogramasdesoftwarequehacenmaacutesuacutetileslasbasesde datos)actualizarcontinuamenteelcontenidodelasbasesyfinalmenteaplicarlasuficiente creatividadcomoparamerecerlaproteccioacutenbajolalegislacioacutendederechodeautor(Maurer 1999NicholsonyFreno2001)
ndash Laindustriadebasesdedatostiendeasermonopoacutelicapornaturalezaexistiendoya fuertesbarrerasalaentradaquebrindansuficienteproteccioacutenparalospropietariosdeaquellas
Laproduccioacutendebasesdedatossecaracterizaporlafuertepresenciadeeconomiacuteasde escalaaltoscostosdeentradayporconsiguientelatendenciaaexhibirmonopoliosnaturales enloscualesproveedoresespecializadosdominansectoresespeciacuteficosReichmanySamuelson (1997)agreganademaacutesquemuchasveceslosdatosquesequiereprotegernoestaacuten disponiblesenotrasfuentespuacuteblicasyquelacreacioacutendeunabasededatoscompleja aparentementeconstituyeunabarreraldquodefactordquoqueresultadifiacutecildesobrepasarMaacutesauacuten haybasesdedatosqueporsunaturalezasonuacutenicas(estoesnopuedenserreproducidas independientementeportercerosndashporejemplodatosclimaacuteticosperotambieacutenotrosde naturalezacomercialoeconoacutemicandash)porloquelaposibilidaddelmonopolioesobviamente mayor(Riis2002)1920 Enestesentidolosinstrumentoslegalesytecnoloacutegicosdescriptos maacutesarribaporsiacutesolosysinlaexistenciadederechosadicionalesdariacuteanyademasiada proteccioacutenalospropietariosdelasbasesdedatos(Baron2001)
ndash Sepodriacuteacrearunaseriaamenazaparalalibrecirculacioacutenyutilizacioacutendela informacioacutenconperjuicionosoacuteloparalasactividadesdeinvestigacioacutenylapreservacioacutendel dominiopuacuteblicosinotambieacutenparaungrannuacutemerodeactividadescomercialesprivadas
Seguramentelosargumentoscriacuteticosmaacutesseverosydifundidosencontradeestablecer DPIparalasbasesdedatosldquonooriginalesrdquoesqueporesaviacuteasepodriacuteaterminarprotegiendo ygenerandoderechosprivadossobrelainformacioacutencontenidaendichasbasesDeaquiacute podriacuteasurgirundantildeoserioparalapreservacioacutendelldquodominiopuacuteblicordquoencamposclavesdela
18 VerStefikyLunt(1999)paraunresumendelosmediostecnoloacutegicosdeproteccioacutendisponibles 19 Maurer(1999)sentildealaquelaevidenciaqueprovienedeunmercadoldquocercanordquoaldelasbasesde
datoseldelasrevistascientiacuteficasconfirmalostemoresderivadosdelastendenciasala monopolizacioacutenAsiacutelaAssociationofResearchLibrariesmencionaquelospreciosdedichas revistascrecieronun115entre1986y1994resultadodeunmercadodecompetencia monopoliacutesticacontroladoporunpequentildeogrupodeeditoriales
20 EnNAS(1999)serefiereporejemploquesibienelmercadofinancieronoesunmonopolio naturallosquepublicanlainformacioacutenrespectivasonlosmismosquelacreanElmercadode accionesseriacuteaunejemplodeuncasodondeesmuyfaacutecilmantenerunmonopolioyaquesibien unapersonapodriacuteallamaratodaslasfirmascuyasaccionessecotizanenbolsaseriacuteaprohibitivo enteacuterminosdecostosrecogeresainformacioacutenvisavisloquelecuestaalaBolsadeValoresya queesalliacutedondeesastransaccionestienenlugar
SCCR86 paacutegina14
informacioacutencientiacuteficaeducativajuriacutedica21etc(MaureryScotchmer1999Dussolieretal 2000David2002ReichmanyUhlir1999)
AsiacutelacomunidadacadeacutemicatemequelosDPIsobrelasbasesdedatosobstaculicenpor viacuteadelencarecimientoyolaapropiacioacutenprivadalalibrecirculacioacutendeideaseinformacioacuten quehasidonormadelavancecientiacuteficoalolargodelosuacuteltimosdoscientosantildeosNosorprende entoncesqueinstitucionestanrelevantescomoelNationalResearchCouncillaNationalAcademy ofScienceslaNationalAcademyofMedicinelaNationalAcademyofEngineeringlaNational ScienceFoundationyelNationalInstituteofHealthfigurenentrelosmaacutesprominentesopositoresa todalegislacioacutenquepuedarestringirelaccesoalosdatosoalainformacioacutenenlosEEUU
DavidyForay(2002)sentildealanqueaquellosquepromuevenelreforzamientodelosDPI sobrelosconocimientosndashenestecasolasbasesdedatosndashomitenelcrucialhechodeque aquellosnosonbienesdeconsumosinotambieacutencomovimosantesfactoresdeproduccioacuten Maacutesauacutenlosconocimientosnosonuacutenicamentebienesno-rivalessinoquenormalmentesu utilidadsocialaumentacuantomaacutessedifundenAsiacuteporejemplocuandoselimitaelusode unaciertabasedeinformacionesndashporejemplohaciendoqueuninvestigadordebapagarpor accederalamismandashesprobablequeseesteacutegenerandounobstaacuteculoalavancedelacienciaen tantoqueanteloscostosadicionalesqueseleimponenesfactiblequedichoinvestigador restrinjasusbuacutesquedasalostemasqueyaconocelimitandoasiacutelosdescubrimientos imprevistoshabitualesndashymuchasvecesmuyimportantesndashenelaacutereadelacienciaAsimismo sehaargumentadoquecrecientementeelavancecientiacuteficodependedelaposibilidadde combinardatosdediversasfuentesndasheacutesteseriacuteaporejemploelcasodelabiotecnologiacuteandashla introduccioacutendemayoresderechosdepropiedadenestaaacutereaciertamentesupondriacuteaentonces unobstaacuteculoparaelprogresodelainvestigacioacuten(dandolugaraloqueunautorhallamado ldquothetragedyofanti-commonsrdquo 22ndashDavid2000)23Otrofactorqueaumentalaspreocupaciones
21 EnesteaacutembitoJaszi(1996)ndashcitadoenBarca(2000)ndashponeelsiguienteejemploaplicableal casodelosEEUUrespectodelospotencialesriesgosdegenerarunderechosuigenerisparalas basesdedatosSeguacutenelautorldquohastalaactualidadlainformacioacutenpuacuteblicaesencialparala praacutecticajuriacutedicaesdedominiopuacuteblicoseguacutenlalegislacioacutendelcopyrightAlgunainformacioacuten soacuteloseencuentradisponibleatraveacutesdeempresasprivadasquecompilanlasdecisiones jurisprudencialeslegislacioacutenyregulacioneshellipHoyendiacuteaunabogadoouninvestigadordebe comprarloslibrosoCD-ROMosuscribirsealosserviciosonlineaefectosdeteneraccesoal derechoengeneralApesardeelloelprincipiolegaldelcopyrightenvirtuddelcualla proteccioacutenlegalnocubrealainformacioacutenhellipoperademanerataldeverificarlastendencias monopoacutelicasinherentesaestasituacioacutenUnavezaccedidanoexistenrestriccionesrespectode coacutemolainformacioacutenpuacuteblicaextraiacutedadebasesdedatoselectroacutenicasoenpapelpuedeser utilizadaenlamedidaqueelvaloragregadoporelcompiladornoseaextraiacutedohellip(enelcasode aprobarseunderechosuigeneris)lasituacioacutenseriacuteadistintaLareproduccioacutensinlicenciau otrousodeltextodecualquierdecisioacutenjudicialsifueraconsideradacualitativamentesubstancial resultariacuteasuficienteparaqueelusuariopuedaserresponsabilizadoypotencialmentetambieacutenla institucioacuteneducativaobibliotecaatraveacutesdelacualelusuarioaccedioacutealabasededatosrdquo
22 Laldquotragediadelosanticommonsrdquoocurrecuandomuchosindividuostienenderechosdeexclusioacuten sobreunrecursoescasoEnconsecuenciaactuandoseparadamentepuedengenerarun desperdiciocolectivodedichorecursoalsubutilizarlovisavisloqueocurririacuteaenunasituacioacuten socialmenteoacuteptima(Heller1998)
23 Unejemplointeresantedeestastensionessurgeconuntemaparticularmentecandentecualesel delasbasesdedatosgeneacuteticasymeacutedicasAlgunospaiacutesescomoIslandiaylasIslasTongahan concedidolicenciasexclusivasaempresasprivadasdebiotecnologiacuteaparaexplotarlosdatos geneacuteticosymeacutedicosdedeterminadaspoblacioneslocualimplicaprivatizardatosquehastaahora seintercambiabanenredesacadeacutemicas(verCassier2002)
SCCR86 paacutegina15
eslaexistenciadelosllamadosldquopassthroughrightsrdquoqueintroducennuevasrestriccionesaluso deloscontenidosdelasbasesdedatosndashyaquelosderechossobrelosmismosseextiendenalo largodetodalacadenadeusosquepuedentenerdichoscontenidosndash(Maureretal2001)24en este escenariolanecesidaddehacermuacuteltiplescontratosdelicenciaparaelusodelosdatos incorporadosenlasdistintasbasessetemehariacuteamuydifiacutecillainvestigacioacutencientiacutefica modernandashconsiderandolosenormescostosdetransaccioacuteninvolucrados
Asuvezsehasentildealadoqueelincrementodeloscostosdeaccesoalasbasesdedatos puedegenerarunaldquoreaccioacutenencadenardquodentrodelacomunidadcientiacuteficaentantoquelos usuariosasuvezbuscaraacutencompensaresosmayorescostosconnuevasfuentesdeingresosa partirdelosresultadosdesusinvestigacionesJustamenteseriacuteaenlasaacutereasdemayor relevanciainmediataparalasociedadolacienciaendondedichatendenciapodriacutea materializarsemaacutesraacutepidamente(SchraderyJeweler1999)Enunextremolaintroduccioacutende DPIenestaaacutereapodriacuteaprovocarelfindelacolaboracioacutencientiacuteficaydelmodelodeldquociencia abiertardquo(Granstrandetal2001vertambieacutenBaron2001)
Estasprevencionesseacrecientancuandodebidoarazonesfundamentalmente presupuestariastantoenEuropacomoenlosEEUUseestaacutepresionandoalasuniversidadesy aloscentrosdeinvestigacioacutenparaqueincrementensusingresosqueprovienenfueradel presupuestopuacuteblicolocualestimulajustamentelastendenciasatratardeobtenerrecursosa partirdelpatentamientoyotrasformasdeexclusioacutendelosresultadosdelasinvestigacionesque serealizanendichasinstituciones25Lasmismasrazoneshanllevadotambieacutenaunacreciente participacioacutenprivadaenlarecoleccioacutenygeneracioacutendedatosconlocuallostemoresporla apropiacioacutenprivadadeinformacioacutendeldominiopuacuteblicoseacrecientan(Linn2000)26
Soacuteloconelfindeejemplificaralgunosdelosproblemaspotencialesquepodriacutean derivarsedeunaproteccioacutensuigenerisparalasbasesdedatosnooriginalesvalelapenacitara CowanyHarison(2001)quienesobservanquelaseditorialesderevistascientiacuteficas crecientementedigitalizanloscontenidosdeestasuacuteltimaslocualtambieacutenresultaapropiado desdeelpuntodevistadelasbibliotecasuniversitariasquesonlosprincipalesclientesde dichasrevistas(porrazonesesencialmenteldquologiacutesticasrdquo)Elproblemaesquelasbibliotecas entoncesyanocompranlasrevistascomotalessinoelaccesoalasbasesdedatosdelas editorialesenesepasajelosartiacuteculoscontenidosendichasbasesyanoestaacutencubiertosporlas excepcionesdetipofairusequepermitiacuteanporejemplofotocopiarunartiacuteculo(mientrasque ahorapodriacuteaestarprohibidoparauninvestigadorqueesunusuariolegiacutetimodelabase compartirunartiacuteculoconuncoleganoautorizado)Maskus(2000)entantoapuntaalmismo
24 Entreloscasosmaacutescitadosenestesentidoestaacuteeldeunabasededatossobresecuenciade proteiacutenasdeorigensuizollamadaSwissProtcuyousojustamentesehavistorestringidopor limitacionesdetipopassthroughrightsTambieacutensemencionaelcasodeunabasesimilarde origenestadounidensellamadaScop
25 Enestesentidosehamencionadoqueafinesdelosantildeosrsquo90unafirmaalemanaestaba consiguiendounderechoexclusivodelEuropeanMolecularBiologyLaboratory(EMBL)para comercializarpartedelosdatosgeneradospordichainstitucioacutenmedidaqueaparentementese vinculabaconlaintencioacutendepromoverporesaviacuteaeldesarrollodelaindustriadela biotecnologiacuteaenAlemania(NAS1999)
26 ReichmanySamuelson(1997)observanquecuandoseprivatizoacutelacomercializacioacutendelas imaacutegenesdelsateacuteliteLandsatenlosEEUUlosprecioscrecieronde400a4400doacutelaresdelos EEUUporimagen
SCCR86 paacutegina16
problemaperodesdeunpuntodevistamaacutesgeneralatendiendoalaeventualimposibilidadde queuninvestigadorquecompraelaccesoaunabasecompartalosdatosconotroscolegas
Perolostemoressobreelimpactodeunamayorproteccioacutendelasbasesdedatostambieacuten seextiendenalcampodelosusuarioscomercialesAsiacutesesentildealaqueelloredundariacuteaenun obstaacuteculoparaeldesarrollodeactividadesenlascualessere-usaotransformalainformacioacuten primariaoenunaumentodeloscostosdedichasactividades(SchraderyJeweler1999)27
PorejemplolasactividadesdedesarrollodesoftwarepodriacuteanverseamenazadasAsiacute siguiendoaElKassas(2002)conunadefinicioacutendemasiadoabarcativasepodriacuteanproteger cuadrosdeconsultaconjuntosdeinstruccionesycaracteresetcnecesariosparaeldesarrollo deprogramasdecomputacioacutenTambieacutensecitanlosproblemasquepodriacuteansurgirparael avancedeInternetentantoloscuadrosdeencadenamientoylosdirectoriosasiacutecomolos serviciosdebuacutesquedaylossistemasdenombresdedominiopodriacuteanasimismocaerbajola legislacioacutendebasesdedatosLasempresasproveedorasdeserviciosdeInternetpodriacuteanverse afectadasentantoporlaeventualtransmisioacutennoautorizadadelosdatoscontenidosenbases protegidas(ElKassas2002Shengli2002)
Enesteescenariohaybastanteconsensoenproponerquelainformacioacutenylosvalores agregadosdesarrolladosconfondospuacuteblicosdirectamenteporoficinasdelgobiernoyoporsus contratistasnodeberiacuteanestarengeneralprotegidosporderechosdeautoroconexosasiacutecomoen lanecesidaddequeexistanclaacuteusulasdefairuseuotrasqueminimicenelimpactosobrela actividadcientiacuteficayeducativaobienquesegenereunmodelodelicenciascompulsivasode preciosdiferencialesparaestasuacuteltimasactividades2829(Hughes2002Riis2002 Colston 2001Maurer1999ReichmanySamuelson1997)30Algunosautoressugieren inclusoqueunaeventualproteccioacutenalasbasesdedatosnodebeextendersealasbasesya existentesymenosauacutencuandosetratedeinformacioacutenqueyaestaacuteeneldominiopuacuteblico (Gilbert1999)31
27 Cabesentildealarquelamayorpartedelosproyectosintroducidosparamejorarlaproteccioacutendelas basesdedatosenlosEEUUtambieacutencontaronconlaoposicioacutendevariasempresasdesoftware ydeInternetlomismoocurrioacuteconfirmasdelrubrotelecomunicacionesasiacutecomoconempresas queestaacutenldquoaguasabajordquoenlacadenadegeneracioacutendedatos(porejemploBloomberg)yconla AsociacioacutendeMarketingDirecto(BandyGowdy1997)
28 Enestesentidoesimportantetenerencuentaqueladiferenciacioacutendepreciosparaserefectiva tienedoscondicionesi)quelaelasticidadpreciodelademandadelsectorcientiacuteficoseamayorque ladelsectorcomercialndashlocualnoocurrecuandolainformacioacutenencuestioacutenesclaveparadeterminada tareadeinvestigacioacutenndashii)queexistaunademandacomerciallosuficientementeampliaparael mismotipodeinformacioacutenquedemandalacomunidadcientiacutefica(Hall2002)
29 David(2000)sugierequeinclusopodriacuteaocurrirquedichospreciosdiferencialesseapliquena todousuarioquesecomprometaadistribuirlosdatosquegeneresobrebasessimilaresalasque eacutelobtuvo
30 Riis(2002)porejemploproponedistinguirentrelasbasesdedatos(porejemploresoluciones juriacutedicas)quehacenalaldquoinfraestructuradeinformacioacutenrdquodeunasociedaddeaquellasquesonde tipocomercialAunqueladistincioacutenenlapraacutecticanosiempreresultaraacutefaacutecildeaquiacutedeberiacutean surgirdiferentestratamientosparaambostiposdebasesentantoelaccesoalprimerodeellos deberiacuteaserlomaacuteslibreposible
31 LaversioacutendelTratadoOMPIpuestaenconsideracioacutenen1996noexigiacuteaelregistrodelasbasesa serprotegidasporlocualdehecholaproteccioacutenseextenderiacuteaalasbasesyaexistentes
SCCR86 paacutegina17
Loscuestionamientosalosargumentoscriacuteticos
ndash Sibienlaindustriadebasesdedatoshavenidocreciendoenlosuacuteltimosantildeos podriacuteahabersedesarrolladoauacutenmaacutesraacutepidamenteenunambientelegalfavorable(DrsquoAndrea TysonySherry1997)
ndash Laaplicacioacutendelalegislacioacutensobredefensadelacompetenciaesinsuficiente debidoaquei)generaunaelevadalitigiosidadii)soacuteloresuelveelproblemadela apropiacioacutenindebidaporpartedeloscompetidoresperonoladelosusuariosiii)tampoco solucionaelproblemadelosllamadosldquosamaritanosdelainformacioacutenrdquondashpersonasquepor razonesldquono-econoacutemicasrdquoseapropiandedatosyloshacenlibrementedisponiblesalpuacuteblicoen generalndashiv)elrecursoalacompetenciadeslealsoacutelopuedeserejercitadoexpostdelos efectosdelaconductadantildeosaporlocualaseguraunbajoniveldeseguridadjuriacutedicav)las normasdecompetenciadeslealadiferenciadeloqueocurreconelderechosuigenerisno confierenunderechoexclusivoytransferiblevi) lafiguradecompetenciadeslealnoestaacuteen todaslaslegislacionesnacionalesyosutratamientoesvariabledepaiacutesapaiacutesElrecursoa establecercontratostampocoesunsustitutoefectivodelosDPIyaquehaydificultadespara monitorearyhacerunefectivoenforcementdelosmismosenparticularcuandoelinfractorno esaquelconelcualelpropietariodelabasededatosconcretoacuteelacuerdocontractuallocual generaaltoscostosdetransaccioacuteneincertidumbressobrelarealefectividaddeestemecanismo (Milleacute1999Howell1998Barca2000CaacutemaraLapuente1999)
ndash Encuantoalaposibilidaddeobtenerproteccioacutenporlaviacuteadelderechodeautoren funcioacutendelaoriginalidadyocreatividaddelasbasessealegaquemuchasdeellassonexhaustivas pornaturalezandashporlocualnopuedenaspiraraserldquooriginalesrdquodesdeelpuntodevistadesu seleccioacutenndashyqueenvarioscasosenparticularcuandosetratadebaseselectroacutenicasnopuedehaber arreglosldquooriginalesrdquoyaqueseriacuteanlosusuariosatraveacutesdelasvariacionesquepermitengenerarlos motoresdebuacutesquedalosqueimpondriacuteanexpostloscriteriosoriginalesdeordenamientoseguacutensus necesidades32Porotroladosesentildealaquelaproteccioacutenotorgadaenvirtuddeloscriteriosde seleccioacutendelosdatospuedeserdesvirtuadasiseentrecruzandiversasbasesdedatosdando origenanuevascompilacionesdiferentesdelasiniciales(PaacuteezMantildeaacute1997)
ndash Enloquehacealosmediostecnoloacutegicosdeproteccioacutenseargumentaquetodaviacutea nosonlosuficientementeconfiablesyquepuedensereludidospormediodedistintos mecanismos33 Tambieacutensesentildealaquesinproteccioacutenlegallosproductoresdebasesdedatos nopodraacutenofrecersusproductosenformatosdefaacutecilaccesoparaelusuarioalavezque deberaacutensoportarcostosadicionalesinnecesariosjustamenteporlanecesidaddeaplicarmedios tecnoloacutegicosdeproteccioacutensofisticados(DrsquoAndreaTysonySherry1997)
32 Dehechoaltratardedefinirenlapraacutecticacuaacutendounadeterminadabasededatostieneonolas caracteriacutesticasdeoriginalidadrequeridasporlalegislacioacutendederechosdeautorpuedeocurrir quesurjancontroversiasencasosconcretosenloscualesdichascaracteriacutesticasresulten discutibles
33 EnestesentidoesinteresantetenerencuentaquelallamadaDigitalMilenniumCopyrightAct sancionadaenEEUUen1998entreotrasdisposicionesprohibioacuteapartirdelantildeo2000eluso decualquiermecanismodestinadoaeludirosobrepasarlastecnologiacuteasdecontroldeacceso empleadasporlospropietariosdeobrasamparadasporelderechodeautorparaprotegersus obras
SCCR86 paacutegina18
ndash Nohayevidenciadequeelmercadodebasesdedatosseamonopoacuteliconisiquiera enaquellossegmentosquesonldquonichosrdquo(DrsquoAndreaTysonySherry1997)Porotroladoenla praacutecticalosproveedoresdebasesdedatosgeneralmentereconocenpreciosdiferencialespara ciertosclientes(porejemplouniversidades)seargumentaentoncesquesinoseotorgauna adecuadaproteccioacutenlosfabricantesdebasesdeberaacutencargarpreciosmayoresasusactuales usuariosincluyendoalaspropiasuniversidades(ITAC1997DrsquoAndreaTysonySherry 1997)Estosuacuteltimosautoressugierenquesisedeseafavorecerelaccesodeciertas comunidadesalainformacioacutenlaalternativapreferibleeselsubsidiodirecto(vertambieacuten Braunstein2002quienseexpidecontralaslicenciasobligatoriasylasexenciones)Asuvez enloscasosdefuenteuacutenicasesugiereaplicarlalegislacioacutenantimonopolio
Enelbalanceanuestrojuiciodeldebaterecieacutenresentildeadosurgecomoconclusioacutenquelos eventualesbeneficiosdeestablecerunreacutegimensuigenerisdeDPIparalasbasesdedatosldquono originalesrdquoprobablementenocompensenlosriesgosquesurgiriacuteandedichoreacutegimenSin embargocabeaclararqueengeneralningunodelosautoresquesealineanconestaopinioacuten estaacuteendesacuerdoconlanecesidaddequehayaunmarcodeincentivosquepermitaun adecuadoritmodecreacioacutenymantenimientodedichotipodebasesLadiscusioacutensecentra entoncesensabersidichomarcorequieredelaintroduccioacutendenuevosinstrumentoslegalesy siesefueraelcasocuaacutelseriacutealaformadeintroduciresosinstrumentosdemaneradegenerar losmenorescostosposiblesenteacuterminosdelarestriccioacutenaladifusioacutendelainformacioacutenyel conocimientoEnestesentidomaacutesabajoveremoscuaacuteleselactualestadodelalegislacioacuten sobreeltemaanivelinternacionalantessinembargocabediscutirlacuestioacutendesdela perspectivaespeciacuteficadelospaiacutesesendesarrollo
c) Laperspectivadelospaiacutesesendesarrollo
Enprimerlugarcabesentildealarquevariostrabajosrecienteshanmostradoatraveacutesde distintosargumentosquenoexistenrazonesquehaganpensarquelosestaacutendaresdepropiedad intelectualdebanseruniformesanivelinternacional(verChang2001Lall2001Khan 2002GrossmanyLai2002)Enotraspalabrasconsiderandolaspeculiaridadesantes mencionadasrespectodelconocimientocomobieneconoacutemiconadagarantizaqueelmismo reacutegimendepropiedadintelectualseaoacuteptimoantedistintosescenarioseconoacutemicossociales culturalesetc
AsiacutesehasostenidoqueelreforzamientodelosDPIincentivalainnovacioacutenenlospaiacuteses atrasadossoacuteloapartirdequeestosalcanzanciertosnivelesdedesarrollo(BancoMundial2001 ChenyPuttitanun2002)AsimismoRiis(2002)destacaquelaevidenciaempiacutericatodaviacuteanoha corroboradoelargumentodequelaimplementacioacutenderegiacutemenesdepropiedadintelectualmaacutes estrictosestimulenlatransferenciadetecnologiacuteahacialospaiacutesesendesarrollo
Enelcasodelasbasesdedatosenparticularendiversostrabajossehaexpresadoel temordequeunalegislacioacutenrestrictivadificulteelavancedelasinvestigacionescientiacuteficasen lospaiacutesesendesarrollo(CIPR2002a)Losargumentosarribamencionadosrespectodelos desestiacutemulosparalacooperacioacutencientiacuteficaqueresultariacuteandeestablecerDPIparalasbasesde datosseaplicanespecialmenteadichospaiacutesesEnefectolafaltadeincentivosala colaboracioacutenyladesconfianzaentrelosinvestigadoresporeltemoralusocomercialdel conocimientocompartidosonaspectosquedificultanlasrelacionesquepuedenestablecerlos investigadoresdelospaiacutesesendesarrolloconlosdepaiacutesesmaacutesavanzadosysehariacuteanauacutenmaacutes importantesdeexistirDPIparalasbasesdedatoscientiacuteficas(Forero-PinedayJaramillondash Salazar2002)Asuvezlaactividadcientiacuteficaenlospaiacutesesendesarrollotambieacutenseveriacutea
SCCR86 paacutegina19
afectadaporelaumentoenloscostosdeaccesoalainformacioacuten(auacutencuandoexistieranlos preciosdiferencialesantesmencionadosconsiderandolasdificultadespresupuestariasmuchas vecesendeacutemicasqueafectanadichospaiacuteses)Estostemoresseacrecientancuandola introduccioacutendenuevosDPIsecombinaconelempleodeteacutecnicasinformaacuteticasparalimitarel accesoalainformacioacutenenInternet(CIPR2002b)
Porotroladosiloqueinteresaespromoverlaproduccioacutendelasbasesdedatosenlos paiacutesesendesarrolloestaacuteclaroqueparaelloesnecesarioqueexistaenprimerlugarun mercadoparatalesbasesparalocualentreotrosfactoresresultanecesarioestimularuna mayorpenetracioacutendecomputadoraseInternetendichospaiacuteses(dadalagranldquobrechadigitalrdquo queexisteactualmenteanivelglobal)enestesentidoindudablementehayqueconsiderarque lapenetracioacutendelasTICsenlospaiacutesesendesarrolloesmuyheterogeacuteneaconpaiacutesesmaacuteso menosavanzadosenesecampoSiseargumentaencambioquelosmercadosrelevantes seriacuteanlosdeexportacioacutenentoncesesevidentequeloimportanteseriacuteaqueelreacutegimende propiedadintelectualseaadecuadoenlosmercadosdedestinondashqueseriacuteanlosdelospaiacuteses desarrolladosTambieacutenpodriacuteaargumentarsequelaexistenciadeunaproteccioacutenadecuadaen lospaiacutesesendesarrolloseriacuteaprecondicioacutenparaquehayasuficienteofertaglobaldebasesde datossinembargoenuncontextoenelcuallosmercadosdeaquellossonmuylimitadosnohay razonesparasuponerqueeseargumentoseavaacutelidoEntantopodriacuteahaberlugarparaquelos paiacutesesendesarrolloprotejanlasbasesdedatosnooriginalessiestasatendieranademandas especiacuteficasendichosmercadosperonohayevidenciadequeelloesteacutesucediendoalpresente FinalmentetampocoparecenaplicarlosargumentosquesugierenqueestablecerDPIenesta aacutereaestimulariacutealatransferenciadetecnologiacuteayaqueaquiacuteloqueestaacuteenjuegoes la transferenciadeinformacioacutenlacualasumecaracteriacutesticasmuydistintasdeaquella(Riis 2002)
TeniendoencuentaesteconjuntodeargumentospodemoscoincidirconRiis(2002)en quecomomiacutenimopuedesentildealarsequelosbeneficioseventualesdeunaproteccioacutensuigeneris paralasbasesdedatosnooriginalessonmenoresenlospaiacutesesendesarrolloqueenlas nacionesavanzadas
EnesteescenarionosorprendequeuntrabajorecientedelBancoMundial(2001)afirme quelospaiacutesesendesarrollosoacutelodebenreconocerunaproteccioacutenjuriacutedicaespecialparalas basesdedatoscuandoexistanelementosdecreatividadenaquellasAsimismoenfatizaquees necesarioanalizarcuidadosamentelanecesidaddeintroducirmaacutesproteccioacutenparalasbasesde datosenelmarcodelacuerdoTRIPsyaqueelloafectariacuteaelaccesoalainformacioacutenenlos paiacutesesendesarrolloyqueadoptarunalegislacioacutensimilaralaeuropeaseriacuteacontraproducente paralosinteresesdeestosuacuteltimosEncuantoalalegislacioacutenyavigenteoaintroducirse eventualmenteenlospaiacutesesdesarrolladossehaargumentadoqueesnecesarioqueexistan excepcionessobrelabasedelconceptodefairuseasiacutecomopreciosdiferencialesparalas comunidadescientiacuteficasyeducativasenlospaiacutesesendesarrollo(Story2002Riis 2002)
FinalmentecabesentildealarquesibienBraunstein(2002)hatratadodemostrarla convenienciadeimplementartratadosinternacionalesenmateriadeDPIparalasbasesdedatos ndasheinclusohapresentadoargumentosafavordequelospaiacutesesunilateralmenteestablezcan regiacutemenesprotectivosndashdichademostracioacutensebasaenbuenamedidaenlaaplicacioacutende herramientasteoacutericasdesarrolladasoriginalmenteparaelcasodelcomerciodebienes Lamentablementedichasherramientasasumenentreotrossupuestosrestrictivoslaausencia deeconomiacuteasdeescalaconlocualsuutilidadparaelcasodelasbasesdedatosconsiderando lascaracteriacutesticasantesmencionadasdeestasuacuteltimasresultamuylimitada
SCCR86 paacutegina20
III LAPROTECCIOacuteNDELASBASESDEDATOSNOORIGINALESELESTADODE SITUACIOacuteNDELALEGISLACIOacuteN INTERNACIONAL
Comolodestacatodalaliteraturarecibidasobreeltemasepuedefijarcomofecha inicialdeldebatesobrelapropiedadintelectualdelasbasesdedatosnooriginalesalllamado casoldquoFeistrdquovs RuralTelephoneService(1991)dondelaCorteSupremadelosEEUUhalloacute quelascompilacionesdedatosquenoalcanzarancondicionesdeoriginalidadyocreatividad (estoesquesebasaranmeramenteenunldquoesfuerzoindustriosordquooenelldquosudordelafrenterdquo)no mereciacuteanproteccioacutenbajolalegislacioacutenrelativaalcopyright
LaconmocioacutencausadaporelcasoFeistdebeenmarcarseenuncontextoenelcualel advenimientodelasTICsfueexpandiendodemaneraexplosivaelmercadoparalasbasesde datosEnestesentidosibienestaacuteclaroquelasbasesdedatosexistiacuteanmuchoantesdeque surgieralaposibilidaddealmacenarlasyvenderlaspormedioselectroacutenicosesbastanteobvio quelarepercusioacutendelfallodelaCorteSupremadelosEEUUsobreelcasoFeistfuemucho mayordeloquehubierasidoveinteotreintaantildeosatraacutes
En1996ocurrierondoshechosclaveEnprimerlugarlaUEadoptoacuteunaDirectiva especiacutefica(969CE)paraprotegerlasbasesdedatosporlacualseestableceporunladola proteccioacutenbajolalegislacioacutendecopyrightcuandodichasbasescumplencriteriosde originalidadenlaseleccioacutenodisposicioacutendeloscontenidosyporotrounaproteccioacuten sui generisparaaquellasbasesdedatosenlascualessehayahechounaldquoinversioacutensubstancialrdquo ndashcuantitativaocualitativamentemedidaEsteuacuteltimoderechosuigenerisseaplica independientementedequelasbasesencuestioacutentambieacutenpuedanmerecerproteccioacutenbajola legislacioacutendecopyright ndashestoeslasproteccionessonacumulativas34 Laproteccioacutenotorgada esde15antildeosSeincluyeasimismounprocedimientoderenovacioacutendelplazodeproteccioacuten paraaquellasbasesdedatosquerecibanunamodificacioacutenoadicioacutensubstancial(esimportante advertirquelarenovacioacutendelaproteccioacutenseaplicaatodalabaseynosoacuteloalasrevisiones) Porotroladoelfabricantenocuentaconunderechoexclusivosinoconunaldquofacultadde impedirrdquoquelehabilitaparaprohibirlaextraccioacutenoreutilizacioacutendelatotalidadodeunaparte substancialdelcontenidodelabasededatosLomismoocurresilaextraccioacutenoreutilizacioacuten departesnosubstancialesesrepetidaosistemaacuteticaatentandocontralaexplotacioacutennormalde labasededatosocausandounperjuicioalderechodelfabricante
EnsegundolugarhaciafinesdediciembrededichoantildeolaConferenciaDiplomaacuteticade laOMPIsobrecuestionesdederechosdeautoryderechosconexosnoconsideroacuteunapropuesta relativaauneventualtratadosobrepropiedadintelectualdebasesdedatosquehabiacuteasido impulsadaporlosEEUUylaUEdadoquevariasdelegacionesexpresaronqueresultaba necesarioseguirestudiandoeltemaantesdeadoptarunadecisioacutenalrespectoAlpresente ademaacutesdelaUEalgunospaiacutesesnoacuterdicosprotegenensuslegislacionesalasbasesdedatosno originalesEnlosEEUUsehanpresentadosineacutexitosdistintosproyectosdeleyquenohan conseguidoelconsensonecesarioparasuaprobacioacutenaunqueeltematodaviacuteasiguesiendo consideradoporelPoderLegislativodeaquelpaiacutesEntantoenAmeacutericaLatinayelCaribe solamenteMeacutexicoatraveacutesdelaLeyFederaldeDerechosdeAutorhaestablecidoen1997una proteccioacutenparalasbasesdedatosnooriginalesconunaduracioacutendecincoantildeos
VeacuteaseCaacutemaraLapuente(1999)paraunresumendelasdiferenciasysimilitudesentreelderecho suigenerisylaproteccioacutenporderechosdeautor
34
SCCR86 paacutegina21
DadoquehasidolalegislacioacutendelaUElaquemaacutesimpactohacausadoanivel internacionalvalelapenaresentildearbrevementealgunostrabajosquehananalizadosucontenido eimpactosEnprimerlugarvariosautoreshandestacadolaamplitudconlacualsondefinidas lasbasesdedatosEnestesentidocomovimosantesseargumentaqueentendida literalmenteporejemplolosmuseospodriacuteancaerbajoelimperiodelalegislacioacutenencuestioacuten Sibientalveznuncasedaraacuteuncasolegalqueinvolucreunejemplotanextremoesbastante probablequepudieranplantearseproblemasporejemploentornoalosprogramasdematerias universitarias(Lipton2002)Otrailustracioacutendepreocupacionessimilaressedaenelcasode lossitiosdeInternetqueunificanbuacutesquedassobreciertostemasloscualestambieacutenpodriacuteanser ndashydehechohansidoenEuropandashobjetodedemandasenbasealaDirectivaqueestamos comentandoEnesteescenarioMaurer(1999)afirmaquetardeotempranotodainformacioacuten comercialmentevaliosaterminaraacuterecibiendoproteccioacutencomobasesdedatos35
Laproteccioacutenotorgadaparecetambieacutendemasiadolaxaencuantoalosrequisitosexigidos paraobtenerlaAsiacutelaevidenciaquesurgedeloscasosjudicialeshastaahoraconocidosmuestra queexpresionestalescomoquelasbasesdedatosprotegidasdebenserldquocoleccionesdedatos independientesarregladosdeformasistemaacuteticaeindividualmenteaccesiblerdquooquelainversioacuten enellasrealizadadebeserldquosubstancialrdquoenlapraacutecticanofuncionancomobarrerarealpara evitarquecualquiertipodecompilacioacutenquedeprotegida(Maureretal2001)Lamismafalta declaridadsurgeentornoaotrasdefinicionesdelaleyporejemplosialguienextraedatosen formaldquoinsubstancialrdquoperolosmismossondegranvalorparaelquelosextraetambieacuten pudieraocurrirqueeseactosealegalmentecuestionable(Hugenholtz2001)
Maureretal(2001)revisandolaexperienciaconcretaenmateriadelitigiosenloscuales seinvocoacutelaproteccioacutendelaDirectiva969CEencuentranquelamitaddeloscasosprovienen deempresasqueelaboranldquodatossinteacuteticosrdquo(estoesautogeneradospordichasempresas) incluyendonuacutemerosdeteleacutefonoslistadosdeTVfechasdeeventosdeportivosoconciertos etcEsclaroquesetratadeinformacioacutenquenotieneposibilidadesdeserobtenidademanera independienteporotrosagentesEstosevinculaconlacuestioacutendesilainformacioacutenquedebe serproducidadecualquierformacomopartedesupropionegocioporunaempresandashcomoes elcasodeloslistadostelefoacutenicosndashcaetambieacutenbajolaproteccioacutendelalegislacioacuteneuropea (temasobreelcuallajurisprudenciaparecehallarsedivididandashverHugenholtz2001)
TambieacutenenbasealoscasosjudicialesgeneradosporlaaplicacioacutendelaDirectiva Hughes(2002)sentildealaquelamismahaimpulsadoalostribunalesaencontrarinfraccionesal derechosuigenerisauacutenensituacionesenlascualeshayunuacutenicoproveedordelainformacioacuten respectiva Elmismoautortambieacutenobservaquelamayorpartedeloscasosllevadosantelos tribunaleseuropeosbajolaDirectiva969CEcorrespondenabasesdedatospreexistenteslas cualesaparentementenonecesitarondeaquelinstrumentolegalparasercreadas
OtroargumentocriacuteticodestacadoesquelaDirectivadelaUEotorgaunaproteccioacuten mayoralaquebrindalalegislacioacutensobrederechodeautori)laproteccioacutenotorgadaporla Directivaespotencialmenteperpetuayaquecualquierldquocambiosubstancialrdquoseacuantitativoo cualitativopermitesurenovacioacuten36(CowanyHarison2001sentildealanquelavidapromediode
35 Algunosespecialistasconsultadosparaestetrabajohanopinadoqueelderechosuigenerisintroducido generoacuteinnecesariosdebatesalincluirlasbasesanaloacutegicasEnestaposturaloquesedeberiacuteabuscar esprotegerladigitalizacioacutendelainformacioacutenevitandoquecompetidorescopienlosarchivos digitalizadossinrealizaresfuerzosniinversiones
36 Todaslasbasesdinaacutemicascalificariacuteanentoncesparaunarenovacioacutenperpetuadelaproteccioacuten
SCCR86 paacutegina22
lasbasesdedatoscomercialesesde3antildeosperiacuteodoenelqueserecuperanlamayoriacuteadelos retornosdelainversioacutenporlocuallaDirectivaconstituyeunreacutegimenldquosobre-protectivordquo) ii) lasexcepcionesdetipoldquofairuserdquosonmaacutesrestringidasqueenelcasodelderechodeautor (cabedestacarademaacutesquelaDirectivaautorizandashperonoobligandashalosEstadosmiembrosa adoptartalesexcepciones)3738 ndashverReichmanySamuelson(1997)Enestesentidoseha sentildealadoquelaDirectivaEuropeanocontienesalvaguardasadecuadasparagarantizarel accesodelascomunidadescientiacuteficasyeducativasalainformacioacutenapreciosaccesiblesOtro puntocriticadoeslafaltademecanismosdelicenciascompulsivas(CommitteeforaStudyon PromotingAccesstoScientificandTechnicalDataforthePublicInterestetal1999)
LasprevencionesfrentealimpactodelaDirectivaseamplificanenelcasodelasfuentes debaseuacutenicaDehecholaresolucioacutendealgunoscasosenlostribunaleseuropeosconfirmariacutea lostemoresdequeaquellageneraunaproteccioacuteninfinitamenteextensibleparaloscontenidos delasbasesdedatosdinaacutemicasauacutencuandosetratedecasosendondelainformacioacutenestaacuteenel dominiopuacuteblicoperoconunafuentedeprovisioacutenuacutenica(Colston 2001)39
Peroauacutenenloscasosenlosquenohayafuenteuacutenicapuedenpresentarseproblemas AsiacuteMilleacute(1996)ndashcitadoenHerreraBravo(2001)ndashsentildealaquelalegislacioacuteneuropeano contemploacutelanecesidaddedefenderellibreaccesoalainformacioacutenporpartedecompetidores quenohayantenidoaccesoalabasededatosprotegidaodetercerosquequisieranutilizarla mismainformacioacuten(extraiacutedadecualquierotrafuente)conunfindiferentealdecrearuna nuevabasededatosEnesecontextosepresentaraacutenldquocasosenlosqueunfabricantequehaya adquiridounarchivofiacutesicointenteejercitarundominioabsolutosobreelmismo(unldquoderecho exclusivordquonounameraldquofacultaddeimpedirrdquo)partiendodelabasedequeportener supuestamenteelldquooriginalrdquodelcontenidotodareproduccioacutendelmismoconstituyeuna extraccioacutenprohibidardquo
TambieacutensehaplanteadoquesibienelderechosuigenerisdelaUEpermiteaun competidorpotencialutilizarlascitasdeunabasededatosprotegidayllegardirectamentealas
37 EnlaDirectivasefacultaalosEstadosmiembrosaestablecerlimitacionesalaproteccioacutenen determinadoscasosporejemplofrenteabasesdedatosnoelectroacutenicascuyasreproducciones seanparausoprivadoocuandoelcontenidodelasbasesseausadoparafinesdocentesde investigacioacutencientiacuteficadeseguridadpuacuteblicaoparaefectosdeunprocedimientoadministrativoo judicialentreotrasPeroseaclaraexpresamentequeldquonopodraacuteinterpretarselaexcepcioacutende maneratalquepermitasuaplicacioacutendeformaquecauseunperjuicioinjustificadoalosintereses legiacutetimosdeltitulardelderechooquevayaendetrimentodelaexplotacioacutennormaldelasbases dedatosrdquo
38 DeOliveiraAscensao(2002)proponeunejemplointeresantedeconflictoentrelaDirectivaen cuestioacutenylaspraacutecticascientiacuteficashabitualesSuponeasiacuteelcasodeuninvestigadorquerealizaun trabajosobretemasde meteorologiacuteaparalocualrecorrelasbasesdedatosexistentessobreeltema incorporandoesosdatosasuinformeUnavezfinalizadoeacutestelopublicacomolibroSiesasbases estuvieranprotegidasporelderechosuigenerisel investigadorestariacuteaviolandolaDirectivadela UEyaquesibienlamismaautorizalaextraccioacutenparafinescientiacuteficosnopasalomismoconla reutilizacioacutenelcasoseriacuteamaacutesgravesisesupusieraqueauacutenlaextraccioacutendelosdatosseriacutea ilegalenestecasoyaqueelinvestigadorestabapensandoenpublicarunlibro(obseacutervesepor ciertoqueeselibrodifiacutecilmenterepresenteperseunacompetenciadirectaparalasbasesde datosquesequiereproteger)Faacutecilesverentonceslasbarrerasyelaumentodecostosquese impondriacuteansobrelaactividadcientiacuteficadegeneralizarseestetipodederechos
39 ElejemploseriacuteaeldelcasoldquoBritishHorseracingBoardLimitedvsWilliamHillOrganisation (2001)rdquo
SCCR86 paacutegina23
fuentesoriginaleselloignoralarealidadeconoacutemicadelaproduccioacutendebasesdedatosenla cualcomovimosantesnosoacutelohaytendenciasalestablecimientodemonopoliosldquonaturalesrdquo sinotambieacutencasosenlosquelareproduccioacutendeloscontenidosresultaeconoacutemicamente ineficiente
Secuestionanasimismolasfuerteslimitacionesalareutilizacioacutendelainformacioacuten contenidasenlaDirectivaSeguacutenCaacutemaraLapuente(1999)dichaslimitacionespuedenincluso alcanzarausuarioslegiacutetimosdelasbasesEsteeselcasodelaprohibicioacutenderealizarcopias ndashincluyendolasdeseguridadndashparaevitarquelasusenpersonasnoautorizadastambieacutense prohibealusuariolegiacutetimofacilitaratercerosnoautorizadoselaccesoalabasemediantela cesioacutendelusodeclavessistemasdedescodificacioacutenodesencriptacioacutenuotrosmecanismos ndashtodolocualenlapraacutecticageneraunescenarioendondehayunaprohibicioacutendereutilizacioacuten
Considerandoesteconjuntodeargumentoselpeligrorealesquesegenereunmonopolio defactosobreloscontenidosfactualesdelascompilacionesprotegidasconelconsecuente riesgoparalacirculacioacutenygeneracioacutendeconocimientos(Baron2001)Enlamisma direccioacutensesentildealaquelaDirectivaEuropearemueveladistincioacutentradicionalenelderechode autorentreproteccioacutendelasexpresionesyproteccioacutendelasideasconelconsiguienteriesgo deobstaculizarlalibrecirculacioacutendeestasuacuteltimas
Laconclusioacutengeneralquesurgedelosdiversostrabajosqueexaminanlalegislacioacuten europeasobreeltemaesquelospaiacutesesqueestaacutenanalizandolaintroduccioacutendeleyeso disposicionessimilaresdeberiacuteansercautelososafindetenermaacutestiempoparaobservarcuaacuteles sonlasconsecuenciasefectivasdelaDirectiva969CEnosoacutelosobrelaindustriadelasbases dedatossinotambieacutensobreelaccesoalainformacioacutenaspectodeimpactoclavesobreel desenvolvimientosocialyeconoacutemicoenelnuevoescenarioglobal(verMaureret al 2001)
IV LASITUACIOacuteNENAMEacuteRICALATINAYELCARIBE
a) Elmercadodebasesdedatos
Loprimeroatenerencuentaesquenoexisteinformacioacutenciertasobreeltamantildeodel mercadodebasesdedatosenninguacutenpaiacutesdeAmeacutericaLatinayelCaribeQuedafueradel aacutembitodeestetrabajogenerarestimacionesdeesetipotareaquedebieraserobjetodeestudios futurosEnestecontextopresentaremoslosrasgosprincipalesdeestaindustriaydesus principalesusuariosyproductoresconelfindetenerunacaracterizacioacutenesencialmente cualitativadelamismaDetodosmodossepuedeafirmarconbastantecertidumbrequela magnituddelaindustriadebasesdedatosndashmedidaenteacuterminoseconoacutemicosndashesenlaregioacuten bajoestudiotodaviacuteamuylimitadaespecialmenteenlospaiacutesesdemenordesarrollorelativo
AsiacutenosorprendequelaparticipacioacutendeAmeacutericaLatinayelCaribecomoregioacuten productoradebasesdedatosseaclaramentemarginalaescalamundialBraunstein(2002) tomandodatosdelGaleDirectoryofDatabasesmuestraqueen2001soacuteloel02deltotalde basesdedatosexistentesenelmundoproveniacuteadeldquoAmeacutericaMeridionalrdquoSibienhayrazones parasuponerqueelnuacutemerodebasesdedatosdelaregioacutenestaacutenetamentesubestimado(yaque soacutelofiguran21bases)nadanosimpideconcluirquelomismopuedeestarocurriendoenotras regionesypaiacutesesEncualquiercasoestocorroboraotrasevidenciasqueindicanclaramenteque lospaiacutesesdeAmeacutericaLatinayelCaribesonmuchomaacutesldquoimportadoresrdquoqueldquoexportadoresrdquode basesdedatosDehechotantoelconsumocomolaproduccioacutendebasesdedatosparecenestar
SCCR86 paacutegina24
positivamentecorrelacionadosconelniveldedesarrolloeconoacutemicoysocialdelospaiacuteses respectivos
iquestQueacutetipodebasesdedatosseproducenenlaregioacutenSolamenteenelcasodeBrasil hemospodidoencontrardatossistematizadosalrespectocorrespondientesalantildeo1996Enel cuadrosiguienteseobservaquehabiacuteaunas700basesendichopaiacutesenaquelantildeoabarcando diversastemaacuteticasyaacutereasydecaraacutectertantopuacuteblicocomoprivado
CuadroBasesdedatosexistentesenBrasilndash1996
Clasificacioacuten Nordmdebases dedatos
ABasesdeproduccioacutenTeacutecnico-cientiacutefica 89 Bibliograacuteficas 77 Tesis 12
BRegistrosyguiacuteas 142 Generales 35 Instituciones 22 Empresas 30 Investigadores 16 Productosyservicios 23 Eventos 6 Peliacuteculasyvideos 6 Otros 4
CBasesdeArchivo 272 Generales 234 Imaacutegenes 004 Legislacioacuten 19 Recortesnoticias 3 Autoridadesterminoloacutegicas 12
DBasesdeInformacioacutenyGestioacutenTecnoloacutegicaydeNegocios 35 Generales 20 NormasTeacutecnicas 11 Patentes 4
EBasesdeCulturasVivas 8 FBasesdeIndicadoresEstadiacutesticasDiagnoacutesticos 12 GOtrasBases 136
Generales 10 IBGE(InstitutoBrasileirodeGeografiaeEstatistica) 78 Cetesb(CompanhiadeTecnologiadeSaneamento 48 Ambiental)
TOTAL 694
FuenteFreitasPereiraetal(1999)
Entantolaevidenciarecogidaparaesteestudiomuestraqueentrelosprincipales productoresdebasesdedatosenlospaiacutesesdelaregioacutenfigurandiversasinstitucionespuacuteblicas quegeneranorecopilaninformacioacutencomercialeconoacutemicajuriacutedicafinancieraetclacualen generalenpartevendenyenpartedifundendeformagratuitandashdehechoesprobablequeel
SCCR86 paacutegina25
sectorpuacuteblicoseaelprincipalproductordebasesdedatosenvariospaiacutesesdelaregioacuten Asimismoexistendistintosproveedoresprivadosquetambieacutencomercializanlamismaclasede informacioacutenmuchasvecesencompetenciadirectaconelsectorpuacuteblico(replicandoloque ocurreenlamayorpartedelospaiacutesesdesarrollados)aunqueengeneralagregandovalorala informacioacutenquebrindaesteuacuteltimo(facilitandolaconsultayelusodelainformacioacuten organizandodemanerasalternativaslosdatosrespectivosetc)Laofertaprivadadebasesde datosenAmeacutericaLatinayelCaribeestariacuteaconcentradaprincipalmenteentoncesenempresas quesededicanavenderinformacioacutensobretemasjuriacutedicoscomercialescrediticiosyenmenor medidafinancierosloscualessonenloesencialdeintereacutesbaacutesicamenteldquolocalrdquo(estoeslos usuariosdelainformacioacutenrespectivaseriacuteanensuenormemayoriacutearesidentesdelpaiacutesndasho regioacutenndashalacualserefieredichainformacioacuten)
Elsectorpuacuteblicoasiacutecomolasuniversidadesylosinstitutosdeinvestigacioacutentambieacuten ofreceinformacioacutendemaneragratuitauonerosaseguacutenloscasosencamposdondelaoferta domeacutesticaprivadaesmenoroenocasionesnulameteorologiacuteaagriculturahidrografiacutea demografiacuteasaludcartografiacuteageologiacuteamedioambienteetcasiacutecomoendiversoscamposde lascienciasldquodurasrdquoEnvariasdeestasaacutereaslosusuarioslocalestambieacutenrecurrenobviamente alasbaseslocalizadasenlospaiacutesesdesarrolladosNoacuteteseenestesentidoquemientrasque unapartedelainformacioacutenrelevanteenestetipodeaacutereascorrespondeahechosodatos propiosdelospaiacutesesdelaregioacuten(porejemploenmeteorologiacutea)losusuarioslocalestambieacuten puedenestarinteresados(enmayormedidaqueenelcasodelasbasesjuriacutedicasocomerciales porejemplo)eninformacioacutencontenidaenbasesdedatosextranjeras(estoesclaroenelcaso delaactividadcientiacuteficaporejemplo)
Otrohechoimportanteatenerencuentaesqueelgradodedigitalizacioacutendelasbasesde datosenlaregioacutenesclaramentemenoralqueseobservaenlospaiacutesesdesarrolladoslocuales obviamenteconsecuenciadelmenorniveldepenetracioacutendelasTICsenlaregioacuten40 Esto marcaunobstaacuteculoobjetivoparaeldesarrollodelmercadodebasesdedatos
EnloscuadrosA1aA3(enelAnexoI)seobservaelretrasodebuenapartedelos paiacutesesdelaregioacuteneneldesplieguedelainfraestructurainformaacuteticaydetelecomunicaciones necesariaparaingresaralmundodelaldquonuevaeconomiacuteardquo(porciertolasdiferenciasentre paiacutesessonimportantesconlasnacionesdelCaribecomolosmaacutesavanzadasenpromedioen teacuterminosrelativos41)ndashasiacutecomoenelcostodeaccesoadichainfraestructuraEnestesentido resultainteresanteobservarlosdatosexhibidosenelcuadroA4(verelAnexo I)que correspondenaunIndicedePreparacioacutenparaelAccesoalaRed(NetworkedReadinessIndex (NRI))presentadooriginalmenteenKirkmanetal(2002)42 ndashseguacutenlosautoresdichoiacutendice reflejalapreparacioacutenyelpotencialdeunpaiacutesparaparticipardeunmundointerconectadopor redesQuedaclaroqueelgruesodelaregioacutenestaacutelejosdetenerlosnivelesdepreparacioacuten adecuadosparaingresaralaldquonuevaeconomiacuteardquoyportantoparaserunactorimportanteenla
40 Asiacuteunafilialargentinadeungrupoempresarioeuropeo-estadounidenseentrecuyosprincipales negociosfiguralaventadeinformacioacutenjuriacutedicareportoacutequemientrasqueenArgentinael porcentajedefacturacioacutenenmedioselectroacutenicoserade8elmismollegabaal50enEEUU locualobedecejustamentealoincipientedeladifusioacutendelaventadedatosenformatodigitalen laregioacuten
41 Laescasapoblacioacutendevariosdeestospaiacutesespuedeestarexplicandopartedelasdiferencias respectivas
42 Eliacutendiceseconstruyeenfuncioacutendedistintosindicadoresquereflejanlainfraestructura informaacuteticaydecomunicacioneslaspoliacuteticaspuacuteblicasvigentesendichasaacutereasetc
SCCR86 paacutegina26
produccioacutenexportacioacutenyconsumodebasesdedatosdigitalizadasEnconsecuenciala expansioacutendelaindustriadelasbasesdedatostendraacutecomopre-condicioacutenqueseacelere fuertementelaincorporacioacutendelasTICsenAmeacutericaLatinayelCaribe(paripassuconun ascensoenlosnivelesdeeducacioacutendesupoblacioacutendemodoquedichaincorporacioacutennose hagaacostadeincrementarlaldquobrechadigitalrdquointernayaexistente)
b) Lasituacioacutenlegalylosmediosdeproteccioacutenexistentesparalasbasesdedatos
Enlamayorpartedelaregioacutensehaincorporadoyadeformaexpliacutecitaalasbasesde datosquetengancaracteriacutesticasdeoriginalidadenlaseleccioacutenyodisposicioacutendesus contenidosalasrespectivaslegislacionesnacionalessobrederechodeautorsiguiendolas disposicionesdelostratadosyamencionadosdelaOMPIylaOMC(ADPIC)Ladecisioacuten 351 delAcuerdodeCartagenaconcertadaentreBoliviaColombiaEcuadorPeruacuteyVenezuela tambieacutenincluyedisposicionestendientesaprotegeralasmencionadasbasesdedatos
EncontrastecomomencionamosantesenlaregioacutensolamenteenMeacutexicoexisteuna legislacioacutenadhocqueotorgaproteccioacutenalapropiedadintelectualdelasbasesdedatosno originalesEnestesentidocabesentildealarquedichalegislacioacutenharecibidocriacuteticasdepartede juristasmexicanosquesentildealansucaraacutectercontradictorioconlaLeyMexicanadeDerechosde Autorenlacualdichadisposicioacutenhasidoincluida(verOvillaBueno1998CaballeroLeal 2000)DichascriacuteticassefundanenqueenMeacutexicoaligualqueencasitodoslospaiacutesesdela regioacutencuyalegislacioacutensobrepropiedadintelectualsebasaenlatradicioacutenlatinaseentiende queelderechodeautorsiemprehaexigidocreatividadcomobaseparalaproteccioacutenno existiendofundamentosparaprotegerbienesenbasealasinversionesnecesariasparasu creacioacutenPorsuparteCaballeroLeal(2000)sentildealaquelaLeyMexicananootorgaderechos soacutelidosalosproductoresdebasesdedatosnooriginalesdadoquenodefineclaramentecuales sonlosderechosexclusivosdeaquellosnitampocopreveacutelaposibilidadderenovarla extensioacutendelaproteccioacutenotorgadandashqueenelcasomexicanoesde5antildeosndashconcluyendoque susefectospraacutecticosnoseriacuteansignificativos
Entantohastadondehemospodidoindagarnoexistenproyectosdeleyenninguacutenpaiacutes deAmeacutericaLatinayelCaribequeapuntenaincorporarunaproteccioacutenespecialparalasbases dedatosnooriginalesEnestesentidoesinteresantesentildealarquealmenosenalgunospaiacuteses loslegisladoresparecenadvertidosdelosdebatesquesobreeltemasehansuscitadoenotras regionesAsiacutealdiscutirselaactuallegislacioacutenargentinaqueprotegeporlaviacuteadederechosde autoralosprogramasdecomputacioacutenylasbasesdedatosoriginalesunsenadorexpresoacutesu temorporelhechodequelafaltadeunaadecuadaclarificacioacutendeltemaderivaraenla proteccioacutendeguiacuteastelefoacutenicasporejemplo(Quinn2000)
Sinperjuiciodelaausenciadedisposicionesespeciacuteficassobreeltemaexistenenla mayorpartedelospaiacutesesdiversasfiguraslegalesquepodriacuteanaplicarseencasodeproducirse conflictosentornoalapropiedaddelasbasesdedatosnooriginalesporejemplolasleyeso disposicionesrelativasacompetenciadeslealenriquecimientosincausaapropiacioacutenindebida etcclaramentepuedenseraplicadasencasodequeunpropietariodeunabasededatossea afectadoporcompetidoresquereproduzcansindebidaautorizacioacutensusproductos43 Enelcaso
Porciertolosproveedoresdebasesdedatosenlaregioacutentienenlaopcioacutenderegistrarlos elementosdesusbasesquepuedanserprotegidostantoporlalegislacioacutendederechosdeautor (porejemplotesaurosmeacutetodosdeinterrogacioacutenconsultayvisualizacioacuteniacutendicesprogramasde
[Siguelanotaenlapaacuteginasiguiente]
43
SCCR86 paacutegina27
deChileentantondashseguacutenlasautoridadesdelaoficinadeDerechosdeAutorconsultadaspara estetrabajondashlaleyNdeg19223sobredelitosinformaacuteticosdealgunamanerapodriacuteaaplicarsea lasbasesdedatosnooriginalesenausenciadeproteccioacutenenelaacutembitodelderechodeautor Talvezlomismopodriacuteaocurrirenotrospaiacutesesenloscualesexistalegislacioacutensimilar
Sepuedeargumentarquelaefectividaddelasmencionadasdisposicioneslegalesseve menguadaenlapraacutecticaporproblemasdeenforcement(hechodestacadoporlamayorparte delasinstitucionesempresasyexpertosconsultadosparaestetrabajo)Sibiendichos problemasnosonexclusivosdelalegislacioacutensobrepropiedadintelectualalgunos observadoresargumentanqueenlaregioacutenexisteunaactitudculturalmaacutesldquotoleranterdquoalacopia delainformacioacutenqueenlospaiacutesesmaacutesavanzadoslocualagravariacuteaparticularmentela situacioacutenenelaacutembitobajoexamenAsimismolarelativaldquonovedadrdquodeltemaenloquehace alasbasesdedatosdigitalizadastornariacuteaauacutenmaacuteslentosycomplejosloslitigiosporfalta tantodejurisprudenciaasentadacomodepreparacioacutendelosfuncionariosjudiciales
Enloquehacealusoindebidodelasbasesdedatosporpartedelosusuarioslegiacutetimos (queseconcentrafundamentalmenteencompartiroextenderelaccesoalainformacioacuten respectivaapersonasuorganizacionesnoautorizadas)sibiengeneralmenteseconcertan contratosolicenciasqueprohibendichasaccionesenlapraacutecticaaparentementeutilizarlaviacutea legalparaeliminarlasresultamuycostoso44
Enestecontextolosproveedoresdebasesdedatosprincipalmenterecurrenameacutetodos teacutecnicos(encriptadoclavesdeaccesoetc)paraprotegersusproductosloscualesalmenos paralamayoriacuteadelosconsultadosproveenunaproteccioacutenrelativamentefuerteaunquepor ciertonocompleta(lasdificultadesaparentementeseconcentrariacuteanenelmencionado problemadelosusuariosqueporejemplodifundenlasclavesdeaccesoapersonasno autorizadas)
Ciertamentedebedecirsequelaproteccioacutenpormediostecnoloacutegicossueletenerademaacutes deuncostoelevadolaconsecuenciadequelainformacioacutenolasconsultasdelasbasesdeban hacersedeunamaneramenoscoacutemodaoldquoamigablerdquoparaelusuariojustamenteconelfinde viabilizarlaproteccioacutenqueotorgaelmediotecnoloacutegicoEnesesentidolasfirmasdeben balanceareldeseodeminimizarlaspotencialespeacuterdidasporelusonoautorizadodesusdatos conlanecesidaddemantenerlasuficienteflexibilidadcomoparanoperjudicarasususuarios legiacutetimosespecialmentecuandoexistenvariosproveedoresalternativosenelmercado45
Lasmarcastambieacutensonunmediodeproteccioacutenasiacutecomolasestrategiasderenovacioacuten constantedelainformacioacutenlainclusioacutendevaloragregadoetcAsimismolasempresas propietariasdebasesdedatosmonitoreanconstantementeasuscompetidoresconelfinde
[Continuacioacutendelanotadelapaacuteginaanterior]
computacioacutenusadosparaelfuncionamientodelasbasesetc)comoporotrasnormaslegales (marcaslogosetc)
44 Lasempresastratariacuteanderesolverestosproblemascuandolosdetectanporlaviacuteadela persuasioacutenylasnegociacionesinformalesconlosusuarios
45 Dehecholasfirmasestariacuteanencondicionesdedetectarporejemplolapraacutecticadecompartirlas clavesdeaccesoperoalmenosporahoraconsiderariacuteanqueeleventualbeneficiodesermaacutes estrictosconelusodelasclavesnocompensariacutealoscostosaincurrirparaalcanzartalobjetivo (inclusoencuantoelloprobablementeredundariacuteaenrestriccionesqueafectariacuteanlacomodidadde accesoalasbasesauacutenparalosusuariosautorizados)
SCCR86 paacutegina28
detectarposiblesconductasdeslealesEntantohaybasesquesoacuteloestaacutendisponiblesonliney queseprotegenporelhechodequesutamantildeoestangrandequesalvoquepudieranser extraiacutedasdirectamentedelosservidoresendondeestaacutenalojadaslacopiadesuselementos resultariacuteademasiadocostosaylentacomoparaqueresulteeconoacutemicamenterentablerealizarel esfuerzorespectivoEstoesasiacuteenuncontextodondeloscontenidosdelamayorpartedelas basesdenaturalezacomercialsongeneralmenteactualizadosdemanerafrecuenteyenelcuallos propietariosdelasbasesraramenteautorizanlasconsultasldquoenbloquerdquoporloquelas informacionestienenqueseraccedidasdeaunaporvez
Alavezotramaneradepreservarmercadosatendiendoalasdiferentesnecesidadesde losusuarioseslaqueempleanalgunasempresasndashporejemploaquellasdedicadasavender informacioacutenfinancierandashquerecurrenafijardistintospreciosparalainformacioacutenseguacutenel gradodeactualizacioacutenconlaquelarequieransusclientesndashlocualtiendeadisminuirlos incentivosacopiarindebidamentelainformacioacutenrespectiva46
Sibiencasitodaslasfirmaseinstitucionesconsultadashanreportadolaexistenciade perjuicioseconoacutemicosporlaapropiacioacutenindebidadeinformacioacutenporpartedecompetidores yousuariosaparentementelaspeacuterdidasgeneradaspordichasaccionesseriacuteanenlagran mayoriacuteadeloscasosdebajamagnitudcomoparajustificarrealizareventualesaccioneslegales alrespecto4748 Tampocohemosrecogidoevidenciadequehayandejadodehacerse inversionesendeterminadasbasesdedatosporfaltadeproteccioacutenlegalapropiadaDetodos modosestasconclusionesdebensermatizadasteniendoencuentaqueenvarioscasoslas firmasproductorasdebasesdedatoshacerelativamentepocotiempoqueestaacutenofreciendosus productosenformatodigitalndashlocualpodriacuteaexplicarquelaincidenciadelosproblemasde copiadeinformacioacutenycontenidos(olaconcienciaacercadelaincidenciadedichos problemas)seamenorqueenlospaiacutesesmaacutesavanzados49
Laevidenciaquehemospodidorecogerparaesteestudioentantoindicaquelosuacutenicos casosenlosquesehanregistradodemandasjudicialesvinculadasalacopiadeinformacioacuten contenidaenbasesdedatosnooriginalesdigitalizadashantenidolugarenArgentina50y
46 EstecasocorrespondealaestrategiadenominadacomoldquoversioninginformationrdquoporShapiroy Varian(1999)
47 Unaempresaqueconsultamosdedicadaacomercializarbasesdedatosconinformacioacuten comercialyconoperacionesenArgentinaChileyUruguayestimoacutelaspeacuterdidasporelusono autorizadodeloscontenidosdesusbasesenun5-10desufacturacioacuten
48 Entantosenoshareportadoquehaycasosenlosquesibienlospropietariosdelasbasestienen certezadequesuinformacioacutenestaacutesiendoutilizadaporpersonassinderechosadquiridos legalmentetienendificultadesinclusoparaidentificaralosinfractores
49 AsuvezciertamentelosproblemasdepirateriacuteadelainformacioacutenenAmeacutericaLatinapreexisten aladigitalizacioacuten
50 LoscasosquenosfueronreferidosenArgentinasondosElprimeroinvolucroacuteaunaempresa dedicadaaproveerinformacioacutencontableytributariaunodecuyosboletinesdigitalesndashque ofreciacuteaasusclientesndasheracopiadoydistribuidoporotrafirmaSibienexistiacuteanbasesparaquela empresainfractorafuerasancionadaporcompetenciadesleallajusticiaaparentementenodio lugaralreclamodelafirmaafectadaElsegundoestaacutetodaviacuteairresueltoenelaacutembitodela justiciapenalysurgioacuteapartirdeunadenunciadelaempresaNosiscontralafirmaAxesor(en cuyocapitalparticipaunfondoderiesgodelBancoSantanderCentralHispanodeorigen espantildeol)porlacopiadeunCDconinformacioacutensobreriesgocrediticioquecomercializabaNosis
SCCR86 paacutegina29
Ecuador51 ndashenesteuacuteltimopaiacutesademaacutesenelaacutembitoadministrativosehansolicitadoen algunoscasoslapraacutecticademedidascautelaresporlapresuntautilizacioacuteniliacutecitadebasesde datoselectroacutenicasSinembargoobviamenteellonosignificaquenosehayanproducido muchosotrosepisodiosdepirateriacuteaquenohanllegadoalainstanciajudicialsinoquesehan resueltoprivadamente(asiacutecomotambieacutendeotrosquetodaviacuteasesiguenproduciendosinque seafaacutecilcomodeciacuteamosantessiquieraidentificarconprecisioacutenalosinfractores)Porotro ladocabedestacarquesiacutehanexistidocasosenloscualeslajusticiayahaprotegido compilacionesquecumpliacuteanconlosrequisitosdeoriginalidadenladisposicioacutenyoseleccioacuten delosdatosdeformataldeserprotegiblesbajolalegislacioacutendederechodeautor52
Enesteescenariolaconclusioacutengeneraldenuestrotrabajodecampoesquesalvoalguna excepcioacuten53nohayevidenciaquemuestrequeexistaunreclamoporpartedelasempresase institucionesquemantienenycomercializanbasesdedatosenAmeacutericaLatinayelCaribepor contarconunalegislacioacutensuigenerisalestilodelaintroducidaenlaUEDehechoenlas entrevistasycontactosquerealizamosparaestainvestigacioacutenencontramosquelamayorparte delasorganizacionesdedicadasacomercializarbasesdedatosteniacuteanescasoconocimientodel debatesobreeltemaenEuropaylosEEUUyvariasinclusodesconociacuteanquelasbasesdesu propiedadpodriacuteanrecibirsiseaplicaraunalegislacioacutencomolaeuropeaporejemplouna proteccioacutenlegalespeciacutefica54 Asuvezlasoficinasrespectivasdederechosdeautorenla regioacutennohanreportadoquelosactoresprivadosquepodriacuteanrecibirproteccioacutenencasode sancionarseunalegislacioacutensuigenerisesteacutenimpulsandouncambioenesesentido(locual podriacuteaobedecerentreotrosfactoresalyamencionadoescasotamantildeodelaindustria respectiva)Todoestoporciertonoimplicaquelasempresasdelsectornodeseenmejorarel niveldeproteccioacutenlegalconelquecuentansinembargolaconclusioacutengeneralesqueal menosporelmomentolamayorpreocupacioacutenenmaterialegalestariacuteaenquesemejoreel niveldeenforcementdelalegislacioacutenyavigente
51 Elconflictoseprodujoentredosempresasquecomercializancompilacionesdeleyesenformatos digitales
52 EnArgentinayaen1974sediouncasoenestesentidoresueltofavorablementeparael demandanteporcopiadeunabasededatosqueconteniacuteanormativasdecomercioexterior (CNCivSalaD30474inreldquoGuiacuteaPraacutecticadelExportadoreImportadorSRLcEmpresaIARA yotrordquo)ndashverQuinn(2000)MaacutesrecientementelaempresaLaLeyobtuvounfallofavorableen 1996porunademandacontraotrafirmaquehabiacuteareproducidosinautorizacioacutenunabasede datosreferencialderepertoriosjuriacutedicosqueLaLeycomercializabaenCDs
53 SolamenteenelcasodelServiccediloFederaldeProcessamentodeDados(SERPRO)deBrasillas autoridadesconsultadasexpresaronunaopinioacutenclaraycondefinidoconocimientodecausaa favordeimplementarunaproteccioacutensuigenerisparalasbasesdedatos(significativamentese tratadeunaempresaestatal)
54 Existenalavezcasosenloscualesdeterminadasempresassearroganaunqueporciertosin baseslegalessoacutelidasderechosquenoposeenasiacuteunportalchilenodeinformacioacutensobre economiacuteaynegociosensupaacuteginawebsentildealaqueldquotodotextomuacutesicasonidofotografiacuteas videosgraacuteficosprogramasyengeneralcualquierinformacioacutencontenidaenelportalpor cualquiermedioseraacutedenominadaensuconjuntolsquoContenidorsquoDichoContenidoesdepropiedad exclusivadelaempresayseencuentraprotegidoporleyeslocalesytratadosinternacionalesde propiedadintelectualrdquo(verJijenaLeiva1999)
SCCR86 paacutegina30
V CONCLUSIONES
LadiscusioacutenacercadelosDPIsobrelasbasesdedatosldquonooriginalesrdquoprobablemente ejemplificadeunmodoparticularmenteagudolasiemprepresentetensioacutenentrelanecesidad deestablecerunmarcodeincentivosatractivoparalageneracioacutendenuevosproductoseideasy elobjetivodequedichosproductoseideasgenerenlamayorcantidaddeldquoderramesrdquosobreel conjuntodelsistemaeconoacutemicoydeltejidosocial
Decimosqueenestecasodichatensioacutenesespecialmenteagudaentantoqueunreacutegimen suigenerisparalasbasesdedatosnoapuntariacuteaaprotegerlasbasesensiacutemismasentanto productosnuevosyocreativossinoalainformacioacutenenellascontenidaconelconsiguiente riesgodequeseestablezcanliacutemitesalacirculacioacutendeaquellainclusodelaquehastael presentesemantieneeneldominiopuacuteblicoEnotraspalabraslacreacioacutendenuevosDPIsobre lasbasesdedatospodriacuteasesgarelbalanceentreproteccioacuten-difusioacutendeformapeligrosamente pronunciadaafavordelprimerteacuterminodedichobinomioLasamenazasenesteuacuteltimoterreno noseobservansoacuteloenlasmuysensiblesaacutereasdelacienciaylaeducacioacutensinotambieacutenenel propiocampocomercialndasheinclusoenvinculacioacutenconeldesarrollodeInternetporejemplo
Otropuntoclaveesquedichoreacutegimennosedirigiriacuteaapromoverlageneracioacutendeideaso bienesnuevosnilosesfuerzoscreativossinobaacutesicamentealasinversionesrealizadasenla recoleccioacutenyorganizacioacutendeinformacioacuten(einclusodeotrotipodeelementosalmenosenla definicioacutendelaUnioacutenEuropea)dediversotipoElloenprincipioiriacuteaencontratantodela tradicioacutendelalegislacioacutendederechosdeautorenbuenapartedelmundocomodelosobjetivos quedeberiacuteananimaralosregiacutemenesdeDPIdesdeunpuntodevistaeconoacutemicoAsimismoal menosenlaformaenqueelreacutegimensuigenerishasidoestablecidoenlaUEtendriacuteael potencialriesgodegenerarproteccionesperpetuas(encontradelaideadeproteccioacutentemporal queestaacuteenlabasedelalegislacioacutensobrepropiedadintelectual)
Nosorprendeentoncesencontrarqueauacutenenlospaiacutesesdesarrolladosndashprincipales productoresyconsumidoresdebasesdedatosndashexisteunafuertediscusioacutenacercadela convenienciadeadoptarlegislacionessuigenerisdeltipodelasimplementadasenlaUE discusioacutenqueporelmomentohabloqueadolaintroduccioacutendenormassimilaresen los EEUU
Muchasmaacutesdudassurgenenelcasodelospaiacutesesendesarrolloyaqueentantosonal presenteprincipalmenteconsumidoresantesqueproductoresdebasesdedatoslaadopcioacutende disciplinasinternacionalesenlamateriaaparentementegenerariacuteaunbalancecosto-beneficio auacutenmenosfavorablequeenlasnacionesavanzadas
LaevidenciaempiacutericaquehemosrecogidoparaelcasodeAmeacutericaLatinayelCaribea suveznoparecedarsustentoalargumentoafavordeestablecerDPIparalasbasesdedatosno originalesentantonohemosobservadoquelaincipienteindustriaqueexisteenlaregioacuten aparentementeconcentradaenlospaiacutesesmaacutesavanzadosdelamismaesteacutesiendoperjudicada porlaausenciadeunalegislacioacutensuigenerisenlamaterialosperjuicioscomercialesque ciertamenteexistenaunquetienenunamagnitudinciertaparecenderivarmaacutesbiendelafalta deunadecuadoenforcementdelalegislacioacutenactualmenteexistenteEnconsecuenciaal presentenopareceexistirunintereacuteseconoacutemiconitampocosocialconcretodesdeelpuntode vistadelospaiacutesesdelaregioacutenafavordeunalegislacioacuteninternacionalsobrebasesdedatos ldquonooriginalesrdquocomolapropuestaantildeosatraacutesenelsenodelaOMPI
SCCR86 paacutegina31
Todoestosinembargonodebeserinterpretadoenelsentidodequelasituacioacutenactual enlamateriaesenalguacutensentidooacuteptimaEstaacuteclaroporunladoquepeseaqueexistentanto legislacioacutencomomediostecnoloacutegicosquepodriacuteanprotegeralasinversionesrealizadasenla creacioacutenymantenimientodebasesdedatoshayproblemastantodeenforcementdelos contratosylasleyesrespectivascomodeldquocircunvalacioacutenrdquodelaproteccioacutentecnoloacutegicaque generanpeacuterdidasmonetariasparalospropietariosdelasbasesdedatos(propietariosqueno soacutelooperanenelsectorprivadosinoqueenmuchasocasionessonorganizacionesestatales)
Asuvezdesdeunpuntodevistadinaacutemicopodriacuteaesperarsequelaindustriadebasesde datosenAmeacutericaLatinayelCaribevayaexpandieacutendosealolargodeltiempondashespecialmente amedidaqueseincrementeladifusioacutendelasTICsenlaregioacutenndashconlocualeventualmente podriacuteadarseelcasodequeenunfuturoaparezcanconflictosdemayorsignificacioacutenquelos detectadoshastaahora
EnconsecuenciaresultanecesariocontinuaravanzandoenelestudiodeltemaEn particularseriacuteaimportantequeenelfuturosevayagenerandoinformacioacuteneconoacutemicacierta respectodelamagnituddeestaindustriaenlaregioacutenSibiensetratadeunatareacompleja comolomuestralamuyescasainformacioacutenexistentealrespectoinclusoenlospaiacuteses desarrolladosestaacuteclaroqueresultaimprescindibleparadotardeunabaseempiacutericamaacutesfirmea losdebatessobreeltema
Entantodenuestrotrabajosurgequedospasospotencialmentefavorablesparael desarrollodelaindustriadelasbasesdedatosenlospaiacutesesdeAmeacutericaLatinayelCaribe seriacuteani)mejorarelenforcementdelasnormativasactualmentevigentessobreeltematanto enelaacutereadederechosdeautorcomoenlosotroscamposjuriacutedicosinvolucrados(competencia deslealetc)ii)propenderaunamayorpenetracioacutendelasTICsenlospaiacutesesdelaregioacuten
Afuturoasuvezdebedarseinicioaunprocesodediaacutelogoentrelasdistintaspartescon intereacutessobreeltemaparaevaluarenqueacutemedidapodriacuteasernecesarioreformarlaslegislaciones actualmenteexistentesenmateriadecompetenciadeslealporejemploparahacermaacutesefectiva laproteccioacutenparalospropietariosdebasesdedatosenlaregioacutenDeesemismodiaacutelogo podriacuteanirsurgiendoconsensosnuevosacercadesiresultanecesarioonoavanzarenalguacutentipo deproteccioacutendelasbasesdedatosporlaviacuteadelosDPIndashyacercadecuaacutelesseriacuteanlas modalidadesdedichaproteccioacutenencasodequeseconcluyeraquesuimplementacioacutenseriacutea positivandashinclusoenelmarcomultilateralapartirtantodelaacumulacioacutendeexperienciaenla aplicacioacutendelasnormasyavigentesenalgunasregionescomodelapropiaevolucioacutendel mercadodebasesdedatosenlospaiacutesesdeAmeacutericaLatinayelCaribe
[SigueelAnexoI]
SCCR86
ANEXOI
CuadroA1AccesoatelefoniacuteaenAmeacutericaLatinayelCaribendash2001
Telefoniacuteacelular Telefoniacuteafija
Paiacutes Nordmsuscriptores cada100hab Paiacutes
Nordmliacuteneastelefoacutenicas cada100hab
Martinica 7153 Guadalupe 6359 Araba 5000 Chile 3402 AntiguaampBarbuda 3177 PuertoRico 3065 IslasViacutergenes (EEUU) 2890 Jamaica 2694 Venezuela 2635 Meacutexico 2168 Panamaacute 2070 Bermuda 2064 Paraguay 2040 Bahamas 1966 Surinam 1911 Argentina 1861 TrinidadampTobago 1734 Brasil 1673 Uruguay 1547 Repuacuteblica Dominicana 1465 ElSalvador 1250 Belize 1155 Barbados 1064 Guatemala 970 Bolivia 899 Guyana 866 Colombia 763 CostaRica 757 Ecuador 667 Granada 641 Peruacute 592 Honduras 361 StKittsandNevis 312 Nicaragua 299 StVincent 208 Dominica 156 Haitiacute 111 Cuba 007
Bermuda 8715 StKittsandNevis 5688 IslasViacutergenes(EEUU) 5637 AntiguaampBarbuda 4735 Barbados 4629 Guadalupe 4493
Martinica 4300 Bahamas 4003 Aruba 3503 PuertoRico 3364 Granada 3275 Dominica 2906 Uruguay 2829 TrinidadampTobago 2399 Chile 2390 CostaRica 2297 StVincent 2196 Brasil 2178 Argentina 2163
Jamaica 1973 Surinam 1758 Colombia 1705 Panamaacute 1483 Belize 1444 Meacutexico 1372 Venezuela 1120 RepuacuteblicaDominicana 1102 Ecuador 1037 ElSalvador 934 Guyana 919 Peruacute 775 Guatemala 647 Bolivia 622 Paraguay 512 Cuba 510 Honduras 471 Nicaragua 312 Haitiacute 097
EEUU 4442 EEUU 6645 Oceaniacutea 4495 Europa 4377 AmeacutericaLatinay Caribe 1717
Europa 4062 Oceaniacutea 4002
AmeacutericaLatinayCaribe 2327 Mundo 1557 Mundo 1721
FuenteInternationalTelecommunicationsUnion(ITU)
SCCR86 AnexoIpaacutegina2
CuadroA2AccesoaInternetypenetracioacutendePCsenAmeacutericaLatinayelCaribendash2000
PCs Internet
Paiacutes NordmPCscada
100hab Paiacutes
NordmServidores cada10000
hab Paiacutes
Nordm usuarios
cada 10000hab
Bermuda 4654 Bermuda 52727 Bermuda 390137 Guadalupe 1974 Uruguay 16202 Chile 165765 StKittsandNevis 1817 Argentina 7298 Aruba 136536 CostaRica 1491 Meacutexico 5655 Uruguay 110878 Granada 1271 Panamaacute 5313 PuertoRico 102179
Martinica 1266 Brasil 5153 IslasViacutergenes (EEUU) 100322
Belize 1249 TrinidadampTobago 5096 Peruacute 97420 StVincent 1058 Chile 4881 Dominica 77777 Uruguay 1049 AntiguaampBarbuda 4095 TrinidadampTobago 77258 Chile 823 Araba 2809 Argentina 67509
Barbados 822 IslasViacutergenes (EEUU) 2807 AntiguaampBarbuda 65203
Dominica 713 Dominica 2424 Belize 62447 TrinidadampTobago 618 CostaRica 1829 Guyana 60395 Meacutexico 576 Guadalupe 1246 CostaRica 56674 Argentina 513 Belize 1220 StKittsandNevis 51610 Brasil 500 Colombia 1106 Granada 43556
Jamaica 466 Repuacuteblica Dominicana 924 Bahamas 43158
Venezuela 455 Martinico 891 Venezuela 39305 Peruacute 409 Venezuela 668 Barbados 37383 Panamaacute 370 Jamaica 571 Panamaacute 31701 Colombia 354 Guatemala 492 Jamaica 31055 Guyana 256 Peruacute 417 StVincent 30857 Ecuador 217 PuertoRico 386 Brasil 29392 ElSalvador 191 Barbados 374 Meacutexico 27431 Bolivia 168 Nicaragua 276 Surinam 26979 Paraguay 127 Paraguay 236 Colombia 20746 Guatemala 114 Bolivia 159 RepuacuteblicaDominicana 18588 Honduras 108 StKittsandNevis 104 Guadalupe 17544 Cuba 107 ElSalvador 092 Bolivia 14407 Nicaragua 089 Bahamas 079 Ecuador 14234 AntiguaampBarbuda ndash Guyana 069 Martinica 12746 Aruba ndash Cuba 059 Nicaragua 9854 Bahamas ndash Granada 032 ElSalvador 7967 Repuacuteblica Dominicana ndash Surinam 023 Paraguay 7278 Haitiacute ndash Honduras 020 Guatemala 7027 PuertoRico ndash Ecuador 018 Honduras 6168 Surinam ndash StVincent 018 Cuba 5358 IslasViacutergenes (EEUU) ndash Haitiacute ndash Haitiacute 2454 EEUU 5852 EEUU 292832 EEUU 450696 Oceaniacutea 3652 Oceaniacutea 64761 Oceaniacutea 251112 Europa 1674 Europa 15727 Europa 135948 AmeacutericaLatinay Caribe 659
AmeacutericaLatinay Caribe 9628
AmeacutericaLatinay Caribe 57049
Mundo 772 Mundo 17793 Mundo 64137
FuenteInternationalTelecommunicationsUnion(ITU)
SCCR86 AnexoIpaacutegina3
CuadroA3CostodeaccesoaInternetndash2001
Promedioanualdelcostopor20horasdeaccesomensualaInternetcomoporcentaje delPBIpercaacutepita(medidoenPPP)
Ranking Paiacutes Costo
1 2 3 4 5 6 7 8 9
10 29 31 32 36 41 42 44 45 47 48 49 53 58 61 62 65 66 67
Suecia Beacutelgica Finlandia Noruega Islandia Japoacuten Suiza EstadosUnidos Taiwaacuten Dinamarca Uruguay Argentina TrinidadampTobago Chile Meacutexico Brasil CostaRica Venezuela Colombia Jamaica Panamaacute Bolivia ElSalvador Guatemala RepuacuteblicaDominicana Paraguay Ecuador Honduras
012 029 037 037 046 049 057 065 068 071 263 320 330 454 517 526 543 604 808 840 844 983
1152 1557 1562 2039 2503 3207
FuenteKirkman(2002)
Sobre75paiacutesesrankeados
SCCR86 AnexoIpaacutegina4
CuadroA4IndicedePreparacioacutenparaelAccesoalaRed (NetworkedReadinessIndex(NRI))ndash2001
Ranking NRI
Paiacutes Networked Readiness
1 2 3 4 5 6 7 8 9
10 32 34 37 38 44 45 46 47 48 50 52 55 56 57 63 67 68 69 71 72
EstadosUnidos Islandia Finlandia Suecia Noruega PaiacutesesBajos Dinamarca Singapur Austria ReinoUnido Argentina Chile Uruguay Brasil Meacutexico CostaRica TrinidadampTobago RepuacuteblicaDominicana Panamaacute Venezuela Peruacute ElSalvador Jamaica Colombia Paraguay Bolivia Guatemala Nicaragua Ecuador Honduras
605 603 591 576 568 568 556 547 532 531 401 400 380 379 358 357 352 352 342 341 338 330 329 329 315 304 300 283 265 264
FuenteKirkmanetal(2002)
[SigueelAnexoII]
Sobre75paiacutesesrankeados
SCCR86
ANEXOII
REFERENCIASBIBLIOGRAacuteFICAS
BandJyJSGowdy(1997)ldquoSuiGenerisDatabaseProtectionHasItsTimeComerdquo D-LibMagazinejunioWashingtonDC
Barca(2000)ldquoPropiedadIntelectualdelasBasesdeDatosUnAcercamientodesdela JurisprudenciaNorteamericanardquoCuadernodeDoctrinaReacutegimenJuriacutedicodelosBancosde DatosFacultaddeDerechoyCienciasSocialesUniversidaddeBuenosAires
BaronP(2001)ldquoBacktotheFutureLearningfromthePastintheDatabaseDebaterdquoTheOhio StateLawJournalVolumen62Nordm2
BailyMN(2002)ldquoDistinguishedLectureonEconomicsinGovernmentTheNew EconomyPostMortemorSecondWindrdquoJournalofEconomicPerspectivesVolumen16 Nordm 2pp3-22
BancoMundial(2001)ldquoIntellectualPropertyBalancingIncentiveswithCompetitive AccessrdquoenGlobalEconomicProspectsandtheDevelopingCountries2002 Washington DC
BenthamJ(1978)EscritoseconoacutemicosFondodeCulturaEconoacutemicaMeacutexico
BraunsteinYM(2002)ldquoRepercusionesEconoacutemicasdelaProteccioacutendelasBasesdeDatos enlosPaiacutesesenDesarrolloyPaiacutesesenTransicioacutenrdquopreparadoparaelComiteacutePermanentede DerechodeAutoryDerechosConexosSeacuteptimaSesioacuten13a17demayoGinebra
CaballeroLealJL(2000)ldquoProteccioacutenJuriacutedicadelasBasesdeDatosyProteccioacutenSui GenerisparalasBasesdeDatosnoOriginalesrdquoenMAPalaciosyRAntequera(eds) PropiedadIntelectualTemasRelevantesenelEscenarioInternacionalSIECAUSAID
CaacutemaraLapuenteS(1999)ldquoUacuteltimasOrientacionesInternacionalessobrelaProteccioacuten JuriacutedicadelasBasesdeDatosrdquoRevistaChilenadeDerechoVolumen26Nordm1pp9-61enero
CassierM(2002)ldquoBienPrivadoBienColectivoyBienPuacuteblicoenlaEradelaGenoacutemicardquo RevistaInternacionaldeCienciasSocialesNordm171marzo
ChangH(2001)ldquoIntellectualPropertyRightsandEconomicDevelopmentndashHistorical LessonsandEmergingIssuesrdquoJournalofHumanDevelopmentVolumen2Nordm2julio
ChenYyTPuttitanun(2002)ldquoIntellectualPropertyRightsandInnovationinDeveloping CountriesrdquoCenterforEconomicAnalysisDepartmentofEconomicsUniversityofColorado atBoulderWorkingPaperNo02-06mayo
CIPRndashCommissiononIntellectualPropertyRightsndash(2002a)ldquoTechnologyDevelopmentand IntellectualPropertyRightsrdquoWorkshop1enero
SCCR86 AnexoIIpaacutegina2
CIPRndashCommissiononIntellectualPropertyRightsndash(2002b)ldquoCopyrightSoftwareandthe InternetrdquoWorkshop5enero
ColstonC(2001)ldquoSuiGenerisDatabaseRightRipeforReviewrdquoJournalofInformation LawandTechnologyNordm 3 noviembre
CommitteeforaStudyonPromotingAccesstoScientificandTechnicalDataforthePublic InterestCommissiononPhysicalSciencesMathematicsandApplicationsNationalResearch Council(1999)AQuestionofBalancePublicRightsandthePublicInterestinScientifical andTechnicalDatabasesNationalAcademyofSciencesWashingtonDC
CorreaCM(2000)ldquoFairUseintheDigitalErardquopresentadoenelThirdUNESCO CongressonEthicalLegalandSocietalChallengesofCyberspace13-15denoviembre Paris
CowanRyEHarison(2001)ldquoIntellectualPropertyRightsinaKnowledge-Based EconomyrdquoMERITInfonomicsResearchMemorandumSeries2001-027septiembre Maastricht
CraftsN(2000)ldquoGlobalizationandGrowthintheTwentiethCenturyrdquoInternational MonetaryFundWorkingPaper0044WashingtonDC
DrsquoAndreaTysonLyESherry(1997)ldquoInformationIndustryAssociationStatutory ProtectionForDatabasesEconomicampPublicPolicyIssuesrdquoCommitteeontheJudiciary USHouseofRepresentatives
DavidPA(2000)ldquoTheDigitalTechnologyBoomerangNewIntellectualPropertyRights ThreatenGloballdquoOpenSciencerdquoWorkingPaper00-016AllSoulsCollegeOxfordamp StanfordUniversityoctubre
DavidPA(2002)ldquoDoestheNewEconomyNeedalltheOldIPRInstitutionsDigital InformationGoodsandAccesstoKnowledgeforEconomicDevelopmentrdquopreparadoparala WIDERConferencefortheNewEconomyinDevelopmentmayoHelsinki
DavidPAyDForay(2002)ldquoFundamentosEconoacutemicosdelaSociedaddel ConocimientordquoComercioExteriorVolumen52Nordm6pp472-490junio
DeOliveiraAscensatildeoJ(2002)ldquoBasesdeDadosElectroacutenicasOEstadodaQuestatildeoem PortugalenaEuropardquoRevistadeAssociaccedilatildeoBrasileiradaPropriedadeIntelectual(ABPI) Nordm56pp6-14enerofebreroRiodeJaneiro
DusollierSYPoulletyMBuydens(2000)ldquoCopyrightandAccesstoInformationinthe DigitalEnvironmentrdquopresentadoenelThirdUNESCOCongressonEthicalLegaland SocietalChallengesofCyberspace13-15denoviembreParis
ElKassasS(2002)ldquoStudyontheProtectionofUnoriginalDatabasesrdquopreparadoparael ComiteacutePermanentedeDerechodeAutoryDerechosConexosSeacuteptimaSesioacuten13a17de mayoGinebra
SCCR86 AnexoIIpaacutegina3
ForayD(1997)ldquoGenerationandDistributionofTechnologicalKnowledgeIncentives NormsandInstitutionsrdquoenCEdquist(ed)SystemsofInnovationTechnologiesInstitutions andOrganizationsPinterLondres
Forero-PinedaCyHJaramillo-SalazarldquoElAccesodelosInvestigadoresdelosPaiacuteses MenosDesarrolladosalaCienciaylaTecnologiacuteaInternacionalrdquo RevistaInternacionalde CienciasSocialesNordm171marzoParis
FreitasPereiraMNCJSRibeiroLTractenbergyPLoureiroMedeiros(1999)ldquoBases deDadosnaEconomiadoConhecimentoAQuestatildeodaQualidaderdquo RevistaCiecircnciada InformaccedilatildeoVolumen28Nordm2
GalliniNySScotchmer(2002)ldquoIntellectualPropertyWhenisitthebestincentive systemrdquoenAJaffeJLernerySStern(eds)InnovationPolicyandtheEconomyVol2 MITPress
GilbertR(1999)ldquoEconomicFactorsintheProductionDisseminationandUseofScientific andTechnicalDatabasesrdquoenProceedingsoftheWorkshoponPromotingAccesstoScientific andTechnicalDataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicyOptionsNational AcademyofSciencesPartIWorkshopPresentationsenero
GordonRJ(1999)ldquoHastheldquoNewEconomyrdquoRenderedtheProductivitySlowdown Obsoleterdquopreparadoparael ProductivityGrowthWorkshopFederalReserveBankof St Louis
GordonRJ(2002)ldquoTechnologyandEconomicPerformanceintheAmericanEconomyrdquo NBERWorkingPaperSeriesWorkingPaper8771febrero
GranstrandODForayPDavidetal(2001)ldquoWorkshopReportonIPR(Intellectual PropertyRights)AspectsofInternetCollaborationsrdquoEuropeanCommissionResearch DirectorateGeneralDirectorateBndashEuropeanResearchAreaStructuralAspectsWorking Paper
GrossmanGMyELai(2002)ldquoInternationalProtectionofIntellectualPropertyrdquoNational BureauofEconomicResearchWorkingPaper8704
HallBH(2002)ldquoOnCopyrightandPatentProtectionforSoftwareandDatabasesATale ofTwoWorldsrdquoenOGranstrand(ed)EconomicsLawandIntellectualPropertyKluwer
HellerMAldquoTheTragedyoftheAnticommonsrdquoHarvard LawReviewJanuary1998
HerreraBravoR(2001)ldquoAlgunasObrasDigitalesysuProteccioacutenJuriacutedicardquodisponibleen httprodolfoherreragaleoncomdocumentoshtmmarzo
HowellR(1998)ldquoDatabaseProtectionandCanadianLawrdquopreparadoparaIndustryCanada andCanadianHeritagedisponibleenhttpstrategisicgccaSSGip01045ehtml
HugenholtzB(2001)ldquoTheNewDatabaseRightEarlyCaseLawfromEuroperdquo presentadoenNinthAnnualConferenceonInternationalIPLawampPolicyFordham UniversitySchoolofLawNewYork19-20abril
SCCR86 AnexoIIpaacutegina4
HughesJ(2002)ldquoPoliticalEconomiesofHarmonizationDatabaseProtectionandInformation PatentsrdquopresentadoenelSeminarioFrontiersofownershipinthedigitaleconomyjunioParis
ITACndashInformationTechnologyAssociationofCanadandash(1997)ldquoDatabaseProtectionrdquo diciembre
JasziP(1996)ldquoSummaryandAnalysisofHR3531rdquoAssociationofResearchLibraries agosto
JijenaLeivaRJ(1999)ldquoPropiedadIntelectualeInternetrdquoREDIRevistaElectroacutenicade DerechoInformaacutetico Nordm10
KhanZB(2002)ldquoIntellectualPropertyandEconomicDevelopmentLessonsfrom AmericanandEuropeanHistoryrdquoCommissiononIntellectualPropertyRightsStudy Paper 1a
KirkmanG(ed)(2002)TheGlobalInformationTechnologyReport2001-2002Readiness fortheNetworkedWorldCenterforInternationalDevelopmentatHarvardUniversity
KirkmanGSCAOsorioyJDSachs(2002)ldquoTheNetworkedReadinessIndex MeasuringthePreparednessofNationsfortheNetworkedWorldrdquoenKirkmanG(ed)opcit
LallS(2001)ldquoIndicatorsoftheRelativeImportanceofIPRsinDevelopingCountriesrdquo UNCTADICTSDCapacityBuildingProjectonIntellectualPropertyRightsandSustainable Developmentdraftnoviembre
LevinRCAKKlevorickRRNelsonySGWinter(1987)ldquoAppropriatingthe ReturnsfromIndustrialResearchandDevelopmentrdquoBrookingsPapersonEconomic ActivityNordm3
LinnA(2000)ldquoHistoryofDatabaseProtectionLegalIssuesofConcerntotheScientific CommunityrdquoGlobalChangeDataandInformationSystem(GCDIS)USGlobalChange ResearchProgram(USGCRP)marzo
LiptonJ(2002)ldquoTheEUDatabaseRightandUniversityTeachingMaterials Journalof TechnologyLawandPolicyLevinCollegeofLawUniversityofFloridaissue1marzo
LoseyRC(1995)ldquoPracticalandLegalProtectionofComputerDatabasesrdquodisponibleen httpwwwfloridalawfirmcomarticlehtml
MaskusK(2000)IntellectualPropertyRightsintheGlobalEconomyInstitutefor InternationalEconomics
MaurerSMySScotchmer(1999)ldquoIntellectualPropertyRightsDatabaseProtectionIs ItBrokenandShouldWeFixItrdquoScienceVolumen284Mayo
MaurerSMPBHugenholtzyHJOnsrud(2001)ldquoEuropersquosDatabaseExperimentrdquo ScienceVolumen294octubre
MaurerSM(1999)ldquoRawKnowledgeProtectingTechnicalDatabasesforScienceand IndustryrdquoenProceedingsoftheWorkshoponPromotingAccesstoScientificandTechnical
SCCR86 AnexoIIpaacutegina5
DataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicyOptionsNationalAcademyof SciencesAppendixCenero
MilleacuteA(1996)ldquoProteccioacutenalosFabricantesdeBasesdeDatosunNuevolsquoDerecho ConexordquoRevistaDerechodelaAltaTecnologiacuteaantildeoVIIINdeg93mayo
MilleacuteA(1999)ldquoProtectionofDatabasesWorkshoprdquopreparadoparalaInternational ConferenceonElectronicCommerceandIntellectualPropertyOrganizacioacutenMundialdela PropiedadIntelectualseptiembre
NASndashNationalAcademyofSciences ndash(1999)ProceedingsoftheWorkshoponPromoting AccesstoScientificandTechnicalDataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicy OptionsWashingtonDC
NicholsonJFyMFreno(2001)ldquoProtectingtheContentofDatabasesrdquoIPLitigator enero
OECD(2001)TheNewEconomyBeyondtheHypeFinalReportontheOECDGrowth ProjectOECDParis
OramA(2000)ldquoTheSapandtheSyrupoftheInformationAgeCopingwithDatabase ProtectionLawsrdquodisponibleen httpwwworeillycom~andyoprofessionalcollection_lawhtml
OvillaBuenoR(1998)ldquoLaProteccioacutenJuriacutedicadelasBasesdeDatosenMeacutexicoDelos lineamientosInternacionalesalaNuevaLeyFederaldelDerechodeAutorrdquoenBecerra RamiacuterezM(ed)EstudiosdeDerechoIntelectualenHomenajealProfesorDavidRangel MedinaInstitutodeInvestigacionesJuriacutedicasdelaUNAMMeacutexico
PaacuteezMantildeaacuteJ(1997)ldquoProteccioacutenjuriacutedicadelosproductoresyusuariosdelasbasesde datosenlosderechosespantildeolycomunitariordquodisponibleenelsitiowebInformaacuteticos EuropeosExpertos(wwwieees)
PetersM(1999)ldquoSummaryOverviewofExistingandProposedIntellectualPropertyRights RegimesforDatabasesrdquoenProceedingsoftheWorkshoponPromotingAccesstoScientific andTechnicalDataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicyOptionsNational AcademyofSciencesPartIWorkshopPresentationsenero
QuinnN(2000)ldquoBancosdeDatosPrincipiodeLegalidadyTutelaPenalenlaLey ArgentinardquoCuadernodeDoctrinaReacutegimenJuriacutedicodelosBancosdeDatosFacultadde DerechoyCienciasSocialesUniversidaddeBuenosAires
ReichmanJHyPSamuelson(1997) ldquoIntellectualPropertyRightsinDatardquoVanderbilt LawReviewVolumen50enero
ReichmanJyPUhlir(1999)ldquoDatabaseProtectionattheCrossroadsRecent DevelopmentsandtheirImpactonScienceandTechnologyrdquoTheBerkeleyTechnologyLaw Journal14-2
SCCR86 AnexoIIpaacutegina6
RiisT(2002)ldquoEconomicImpactoftheProtectionofUnoriginalDatabasesinDeveloping CountriesandCountriesinTransitionrdquopreparadoparaelComiteacutePermanentedeDerechode AutoryDerechosConexosSeacuteptimaSesioacuten13a17demayoGinebra
RomerP(1993)ldquoTwoStrategiesforEconomicDevelopmentUsingIdeasandProducingIdeasrdquo ProceedingsoftheWorldBankAnnualConferenceonDevelopmentEconomics1992
SchraderDyRJeweler(1999)ldquoIntellectualPropertyProtectionforNoncreative DatabasesrdquoCongressionalResearchServiceReportsseptiembre
ScotchmerS(1999)ldquoCummulativeInnovationinTheoryandPracticerdquoGSPPWorking Paper240UCBerkeleyfebrero
ShapiroCyHVarian(1999)InformationRulesAstrategicGuidetotheNetwork EconomyHarvardBusinessSchoolPressMassBoston
ShengliZ(2002)ldquoTheEconomicImpactoftheProtectionofDatabaseinChinardquopreparado paraelComiteacutePermanentedeDerechodeAutoryDerechosConexosSeacuteptimaSesioacuten13 a 17demayoGinebra
StefikMyTLunt(1999)ldquoOverviewofTechnologiesforProtectingandfor MisappropriatingDigitalIntellectualPropertyRightsTheCurrentSituationandFuture ProspectsrdquoenProceedingsoftheWorkshoponPromotingAccesstoScientificandTechnical DataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicyOptionsNationalAcademyof SciencesPartIWorkshopPresentationsenero
StoryA(2002)ldquoStudyonIntellectualPropertyRightstheInternetandCopyrightrdquo CommissiononIntellectualPropertyRightsStudyPaper5
[FindelAnexoIIydeldocumento]
SCCR86 paacutegina3
Otropuntoclaveesquedichoreacutegimennosedirigiriacuteaapromoverlageneracioacutendeideaso bienesnuevosnilosesfuerzoscreativossinobaacutesicamentealasinversionesrealizadasenla recoleccioacutenyorganizacioacutendeinformacioacutendediversotipoElloenprincipioiriacuteaencontra tantodelatradicioacutendelalegislacioacutendederechosdeautorenbuenapartedelmundocomode losobjetivosquedeberiacuteananimaralosregiacutemenesdeDPIdesdeunpuntodevistaeconoacutemico AsimismoalmenosenlaformaenqueelreacutegimensuigenerishasidoestablecidoenlaUE tendriacuteaelpotencialriesgodegenerarproteccionesperpetuas(encontradelaideadeproteccioacuten temporalqueestaacuteenlabasedelalegislacioacutensobrepropiedadintelectual)
Nosorprendeentoncesencontrarqueauacutenenlospaiacutesesdesarrolladosndashprincipales productoresyconsumidoresdebasesdedatosndashexisteunafuertediscusioacutenacercadela convenienciadeadoptarlegislacionessuigenerisdeltipodelasimplementadasenlaUE
Muchasmaacutesdudassurgenenelcasodelospaiacutesesendesarrolloyaqueentantosonal presenteprincipalmenteconsumidoresantesqueproductoresdebasesdedatoslaadopcioacutende disciplinasinternacionalesenlamateriaaparentementegenerariacuteaunbalancecostondashbeneficio auacutenmenosfavorablequeenlasnacionesavanzadas
LaevidenciaempiacutericaquehemosrecogidoparaelcasodeAmeacutericaLatinayelCaribea suveznoparecedarsustentoalargumentoafavordeestablecerDPIparalasbasesdedatos ldquonooriginalesrdquoentantonohemosobservadoquelaincipienteindustriaqueexisteenlaregioacuten aparentementeconcentradaenlospaiacutesesmaacutesavanzadosdelamismaesteacutesiendoperjudicada porlaausenciadeunalegislacioacutensuigenerisenlamaterialosperjuicioscomercialesque ciertamenteexistenaunquetienenunamagnitudinciertaparecenderivarmaacutesbiendelafalta deunadecuadoenforcementdelalegislacioacutenactualmenteexistenteEnconsecuenciaal presentenopareceexistirunintereacuteseconoacutemiconitampocosocialconcretodesdeelpuntode vistadelospaiacutesesdelaregioacutenafavordeunalegislacioacuteninternacionalsobrebasesdedatos ldquonooriginalesrdquocomolapropuestaantildeosatraacutesenelsenodelaOMPI
Todoestosinembargonodebeserinterpretadoenelsentidodequelasituacioacutenactual enlamateriaesenalguacutensentidooacuteptimaEstaacuteclaroporunladoquepeseaqueexistentanto legislacioacutencomomediostecnoloacutegicosquepodriacuteanprotegeralasinversionesrealizadasenla creacioacutenymantenimientodebasesdedatoshayproblemastantodeenforcementdelos contratosylasleyesrespectivascomodeldquocircunvalacioacutenrdquodelaproteccioacutentecnoloacutegicaque generanpeacuterdidasmonetariasparalospropietariosdelasbasesdedatos(propietariosqueno soacutelooperanenelsectorprivadosinoqueenmuchasocasionessonorganizacionesestatales)
Asuvezdesdeunpuntodevistadinaacutemicopodriacuteaesperarsequelaindustriadebasesde datosenAmeacutericaLatinayelCaribevayaexpandieacutendosealolargodeltiempondashespecialmente amedidaqueseincrementeladifusioacutendelastecnologiacuteasdelainformacioacutenylas comunicaciones(TICs)enlaregioacutenndashconlocualeventualmentepodriacuteadarseelcasodequeen unfuturoaparezcanconflictosdemayorsignificacioacutenquelosdetectadoshastaahora
EnconsecuenciaresultanecesariocontinuaravanzandoenelestudiodeltemaEn particularseriacuteaimportantequeenelfuturosevayagenerandoinformacioacuteneconoacutemicacierta respectodelamagnituddeestaindustriaenlaregioacutenSibiensetratadeunatareacompleja comolomuestralamuyescasainformacioacutenexistentealrespectoinclusoenlospaiacuteses desarrolladosestaacuteclaroqueresultaimprescindibleparadotardeunabaseempiacutericamaacutesfirmea losdebatessobreeltema
SCCR86 paacutegina4
Entantodenuestrotrabajosurgequedospasospotencialmentefavorablesparael desarrollodelaindustriadelasbasesdedatosenlospaiacutesesdeAmeacutericaLatinayelCaribe seriacuteani)mejorarelenforcementdelasnormativasactualmentevigentessobreeltematanto enelaacutereadederechosdeautorcomoenlosotroscamposjuriacutedicosinvolucrados(competencia deslealetc)ii)propenderaunamayorpenetracioacutendelasTICsenlospaiacutesesdelaregioacuten
Afuturoasuvezdebedarseinicioaunprocesodediaacutelogoentrelasdistintaspartescon intereacutessobreeltemaparaevaluarenqueacutemedidapodriacuteasernecesarioreformarlaslegislaciones actualmenteexistentesenmateriadecompetenciadeslealporejemploparahacermaacutesefectiva laproteccioacutenparalospropietariosdebasesdedatosenlaregioacutenDeesemismodiaacutelogo podriacuteanirsurgiendoconsensosnuevosacercadesiresultanecesarioonoavanzarenalguacutentipo deproteccioacutendelasbasesdedatosporlaviacuteadelosDPIndashyacercadecuaacutelesseriacuteanlas modalidadesdedichaproteccioacutenencasodequeseconcluyeraquesuimplementacioacutenseriacutea positivandashinclusoenelmarcomultilateralapartirtantodelaacumulacioacutendeexperienciaenla aplicacioacutendelasnormasyavigentesenalgunasregionescomodelapropiaevolucioacutendel mercadodebasesdedatosenlospaiacutesesdeAmeacutericaLatinayelCaribe
SCCR86 paacutegina5
I INTRODUCCIOacuteN1
Alpresenteelmundopareceestaratravesandolatransicioacutenhacialadenominada muchasvecesdemaneraimprecisaldquonuevaeconomiacuteardquolacualseasociafundamentalmenteala difusioacutenmasivayraacutepidadelastecnologiacuteasdelainformacioacutenycomunicaciones(TICs)Si bienexistenfuertesdebatesacercadelverdaderoimpactodedichastecnologiacuteassobrela economiacuteaensuconjuntondashenparticularreferidosalcasodelosEstadosUnidosdeAmeacuterica (EEUU)(verGordon19992002Crafts2000Baily2002)ndashpocasdudascabendeque hangeneradosignificativoscambiosestructuralesconefectodirectosobrelasestrategias empresariaslaorganizacioacutendelosmercadoslospatronesdeconsumoetc(Shapiroy Varian 1999)Asimismosehanabiertosignificativasoportunidadesdenegocioseinversioacuten tantoensectoresnuevoscomoenactividadestradicionalesquesereconviertenalcalordela difusioacutendelasTICs
Laldquonuevaeconomiacuteardquoestariacutealdquobasadardquooldquoguiadardquoporelconocimientondashknowledge-based oknowledge-driveneconomyndash(OECD2001DavidyForay2002)Enotraspalabrasel conocimientoseriacuteaelinsumoclaveapartirdelcualseorganizalacompetenciaenlos mercadosalavezqueelfactorprincipalparaelcrecimientodelaseconomiacuteasnacionales
Enestecontextonosorprendequelasdisputasndashtantoacadeacutemicascomopoliacuteticasndashsobre eltemadelosderechosdepropiedadintelectual(DPI)hayanalcanzadounagranmagnitud tantoenlosprincipalespaiacutesesdesarrolladoscomoenlaarenadelasnegociaciones internacionalesndashobseacutervenseporejemplolascontroversiasentornoalpatentamientode softwareorganismosvivosymeacutetodosdenegociosasiacutecomolosdebatessobreDPIy biodiversidad
Esenesteescenarioenelcualdebeserentendidalacontroversiaacercadelaproteccioacuten delasbasesdedatosldquonooriginalesrdquoestoesaquellasquenocumplenconloscriteriosde originalidadenladisposicioacutenyoseleccioacutendelosdatostalquelashaganpasiblesdeser protegidasbajolosteacuterminosdelacuerdoADPIC(AcuerdosobrelosAspectosdelosDerechos dePropiedadIntelectualRelacionadosconelComercio)concertadoen1994ydelTratadode laOMPIsobreDerechosdeAutoradoptadoen19962
Enparticularhaytreshitosimportantesquejalonanlacontroversiai)ladecisioacutendela CorteSupremadelosEEUUen1991enelllamadoldquocasoFeistrdquoporlacualseestablecioacuteque lasbasesdedatosnooriginalesnoestabanprotegidasporelderechodecopyrightenaquel paiacutesii)laadopcioacutenen1996deunaDirectivaporpartedelaUnioacutenEuropea(UE)que establecioacuteunaproteccioacutensuigenerisparalasbasesdedatosnooriginalesiii)elfracasodeun tratadosobreeltemaenelmarcodelaOMPIquehabiacuteasidopromovidoporlosEEUUyla UEen1996
1 ElautoragradeceespecialmentelamuyvaliosacolaboracioacutendeArianaSacroiskyparalaelaboracioacuten deesteestudio
2 Esimportanteaclararquelaproteccioacutenconcedidasiguiendolasdisposicionesdeestosacuerdos noabarcaenninguacutencasoalosdatosomaterialesensiacutemismoscontenidosenlasbaseso compilacionesprotegidas
SCCR86 paacutegina6
AlpresentesolamenteenlaUEMeacutexicoyalgunospaiacutesesnoacuterdicosexisteunaproteccioacuten legalparalasbasesdedatosldquonooriginalesrdquo3EnlosEEUUsehanmotorizadodiversos proyectosdeleyalrespectosinqueauacutenhayanconseguidoaprobacioacutenporpartedelPoder Legislativodeaquelpaiacutesengranmedidaporlaoposicioacutentantodelacomunidadcientiacuteficay acadeacutemicandashquetemeelsurgimientoderestriccionesalalibrecirculacioacutendedatosque caracterizaalaactividaddeinvestigacioacutenndashcomodediversasempresasdelrubro telecomunicacioneseinformaacuteticaasiacutecomodeotrasquegeneranserviciosdevaloragregado enbaseainformacioacutenprimariandashlascualesposiblementeveriacuteanafectadossusnegociosporel reforzamientodelosDPIsobrelainformacioacutencontenidaenlasbasesdedatosencuestioacuten
Eltemaesclaveentantoqueserelacionadirectamenteconlascondicionesenlascuales segeneracirculayesapropiadalainformacioacutenlacualcumpleunrolesencialenelescenario delaldquonuevaeconomiacuteardquoPerolacuestioacutenexcedeclaramenteloeconoacutemicoentendidoenun sentidoestrechoyaquelainformacioacutenseconviertecrecientementenosoacuteloenuninsumoclave paralacompetenciaenelmercadosinotambieacutenparaelprogresosocialyculturalEneste escenarioelproblemaescoacutemosealcanzaeldifiacutecilbalanceentrelanecesidaddeincentivarla generacioacutenydisponibilidaddeinformacioacutenndashconelclarobeneficiosocialyeconoacutemicoqueello suponendashyalmismotiempogarantizarqueesainformacioacutenoriginelamayorcantidadposible deexternalidadespositivas(oldquoderramesrdquo)ndashlocualimplicafacilitarsudifusioacutenyutilizacioacuten
Elpropoacutesitodelpresentetrabajoesexaminareldebatesobrelasbasesdedatosno originalesdesdeelpuntodevistadelospaiacutesesdeAmeacutericaLatinayelCaribeSetrata entoncesdeanalizarelimpactoentendidoenunsentidoamplioquepodriacuteatenerel establecimientodeDPIsobredichasbasesconsiderandolosdistintosnivelesdedesarrollo econoacutemiconecesidadeseinteresesdelasnacionesdelaregioacuten
Coneseobjetivoenlaprimeraseccioacutensediscutenlosprincipalesargumentos conceptualesafavoryencontradeestablecerDPIsobrelasbasesdedatosnooriginales haciendoespecialreferenciaalaperspectivadelospaiacutesesendesarrolloEnlaseccioacutensegunda seanalizaelactualestadodelalegislacioacutensobreeltemaanivelinternacionalconeacutenfasisenla legislacioacuteneuropeaEnlaseccioacutenterceraseexaminalaevidenciarecogidaenelcasodelos paiacutesesdeAmeacutericaLatinayelCaribeconrelacioacutenalmercadolosprincipalesproveedoresylos nivelesdeproteccioacutenactualmenteexistentesparalasbasesdedatosnooriginalesFinalmente sepresentanlasprincipalesconclusionesyrecomendacionesdelestudio
Antesdeentrarentemaesprecisodejarclaramentesentadoqueparauneconomista ndashcomoelqueescribeelpresentetrabajondash resultadifiacutecilevaluarelimpactopotencialdeun cambiolegislativoenmateriadeDPIsincontarconsiquieraunmiacutenimodedatoseconoacutemicos ciertossobreelaacuterearespectodelacualsediscuteLamentablementeenestecasosecarece totalmentedeesainformacioacutendichacarencianoafectauacutenicamenteaeacutestesinoatodoslos (numerosos)trabajosquehemosconsultadoyaquenohayhastadondeconocemoscifrasque permitanestimarladimensioacuteneconoacutemicadelmercadodebasesdedatosenninguacutenpaiacutes
CabeobservarquenohayunconsensouniformesobreladefinicioacutendeldquobasesdedatosrdquoMaacutes auacutenmientrasenvariostrabajoseltemaestratadouacutenicamentedesdelaperspectivadelasbases digitalizadaslalegislacioacuteneuropearespectivaincluyetambieacutenlasbasesdedatosanaloacutegicas Asiacutealgunosautoreshansugeridoquecualquiercoleccioacutendeelementosndashporejemploun museondashpodriacuteacaerbajoladefinicioacutendebasesdedatosintroducidaenlaantesmencionada DirectivadelaUE(Lipton2002)ndashmaacutesadelantevolvemossobreeltema
3
SCCR86 paacutegina7
ndashconlaexcepcioacutendelosEEUUyenestecasosoacutelohasta19974Entoncesunaprimera recomendacioacutenseriacuteatratarconlaayudadelaindustriadebasesdedatosydelosrespectivos gobiernosdetenerinformacionesciertassobreladimensioacuteneconoacutemicadeltemabajoestudio
II ELDEBATECONCEPTUAL
a) Eldilemaapropiabilidad-difusioacutenenlosregiacutemenesdepropiedadintelectual
DesdeelpuntodevistadelaeconomiacutealosDPIdebenservistoscomounsistemade incentivosdestinadoafavorecerlacreacioacutendenuevosobjetosconocimientoseideasentanto otorgaalosgeneradoresdeestosuacuteltimosunderechomonopoacutelicoqueloshabilitaacaptarrentas extraordinariasderivadasdelaprovechamientocomercialdesuscreacionesyoinnovaciones
ComoyaloobservoacuteJeremyBenthamhaceunos200antildeosaldiscutirsobrela convenienciadelaspatenteslosDPIsonmonopoliosquetiendenapromoverquese produzcancosasquedenoserporlapromesadesuapropiabilidadexclusivaatraveacutesdel derechodepropiedadintelectualprobablementenuncasehubierancreadoBenthamdestacaba ademaacuteselcaraacutectertemporaldeesemonopolioquepermitiacuteaqueunavezexpiradoelplazode exclusividadotorgadoalinnovadorlosrestantesmiembrosdelasociedadpudierantambieacuten dedicarseaproducirndashoreproducirndashelmismotipodebienqueaquelhabiacuteacreado(Bentham1978) AproximadamenteporlamismaeacutepocaThomasJeffersoncaptababienlosbeneficiossocialesque podiacuteangenerarseporlalibredifusioacutendelasideasentantoestasposeenpropiedadesclaramente diferentesalosrestantesbieneseconoacutemicosldquosilanaturalezahahechoquealgofueramenos susceptiblequeotrascosasdecaerbajopropiedadexclusivaeslaaccioacutendelpoderdepensar llamadaldquoideardquolacualunindividuopuedeposeerenexclusividadsoacutelomientraslamantengaen secretosinembargoalmomentoenqueladivulgalafuerzaaserdeposesioacutendetodosyel receptoryanopuededeshacersedeellaEstambieacutenunhechopeculiarquenadieposeemenosde unaideaporquetodoslosdemaacutesposeanlatotalidaddelamismahellipQuelasideasdeberiacutean difundirselibrementedeunaaotrapersonaportodoelplanetaparabeneficiodelamoralyla instruccioacutenmutuadelhombreyelmejoramientodesucondicioacutenparecehabersidoalgopeculiary benevolentementedisentildeadoporlanaturalezaquelashahechocomoelfuegoexpansiblespor todoelespaciosindisminuirsudensidadenninguacutenpuntoycomoelairequerespiramoshellip incapacesdeconfinacioacutenoapropiacioacutenexclusivardquo(citadoenDavid2002ndashtraduccioacutenpropia)
Sibientantolarealidaddelavidaeconoacutemicaysocialcomoelanaacutelisisteoacutericosehan complejizadonotablementeenlosuacuteltimosdossigloslaesenciadelosrazonamientosde BenthamyJeffersonsiguesiendoclaramentevaacutelidaa)losconocimientos(entendidosestosen unsentidoamplioincluyendoinnovacionesobrasartiacutesticasideasetc)sonenlajerga econoacutemicabienesldquonorivalesrdquo(estoesbienescuyoconsumoporpartedeunapersonano limitaelaccesoousoporpartedeotrosconsumidores)b)unavezdifundidounconocimiento resultadifiacuteciloimposiblendashsalvoquemedienbarreraslegalesodeotrotipondashevitarqueotrosse aprovechendelmismo(enteacuterminoseconoacutemicoslosconocimientossonbienesendondela exclusioacutenesimperfectayaqueesdifiacutecilimpedirqueseanusadosporaquellosquenodeseen pagarporaccederaellos)c)lalibredifusioacutendelosconocimientosesfavorablealprogreso socialyeconoacutemicoentantocontribuyeperseacrearnuevoconocimientod)losDPIson
SeguacutenelCensoEconoacutemicodelosEEUUen1997elsectorldquoDatabaseandDirectory Publishersrdquoagrupaba1322 empresasempleaba43100personasysusventasalcanzaban 12258 millonesdedoacutelaresdelosEEUU
4
SCCR86 paacutegina8
monopoliosqueseotorganacambiodelacreacioacutendecosasnuevase)laproteccioacutenqueellos concedendebeserdecaraacutectertemporal
Deesteconjuntodeprincipiossurgeconbastanteclaridadquediscutirsobrepropiedad intelectualtrasladandomecaacutenicamentelosmismosrazonamientosconloscualeslateoriacutea econoacutemicaanalizadigamoslaproduccioacutendevinoesungraveerrorqueuacutenicamentepuede conduciraconclusionesequivocadasentantonodistingueadecuadamentelaespecificidadde lasideascomobieneseconoacutemicosdiferentesdelosotros
EnestesentidoloprimeroatenerencuentaesquetalcomolosentildealaRomer(1993)el conocimientoalserunbienno-rivaltieneuncostodeoportunidadigualaceroAsuvezel conocimientosecaracterizaportenercostosfijosdeproduccioacutengeneralmentealtosndashenelcaso delatecnologiacuteaporejemplolosgastosenIampDndashycostosdereproduccioacutenydistribucioacutenmuy bajoslocualgeneraconsiguientementefuerteseconomiacuteasdeescalaEnesteescenariola fijacioacutendepreciosenbaseacostosmarginalesylaexistenciademercadosdecompetencia perfectandashdossupuestostradicionalmenteempleadosenlamicroeconomiacuteaconvencionalndash claramentenopuedenserlabaseapartirdelacualdiscutirsobreeltemaquenosocupaEn contraposicioacutenloquetiendeaocurriresquelaformacioacutendepreciosserealizaenfuncioacutendela utilidaddelconsumidor(odelaelasticidadpreciodelademanda)5yquelosmercadosse caracterizanobienporunmodelodeldquofirmadominanterdquoobienporlaexistenciadeofertas fuertementediferenciadas(competencialdquoimperfectardquo)ndashShapiroyVarian1999Porotrolado engeneralresultarelativamentesencillocopiaryoaprovecharlasideasolasinnovacionesde otrosagenteseconoacutemicosdichoenotrosteacuterminosesdifiacutecilenunasituacioacutendelibre mercadogarantizarlacompletaapropiabilidaddelosconocimientosparasuscreadoresLa difusioacutendelasTICsndashInterneteselcasomaacutesnotoriondashhafacilitadonotablementelaposibilidadde copiarobrasartiacutesticasinformacioacutenetclocualcontribuyeaexplicarlamagnitudqueha alcanzadoenantildeosrecientesladiscusioacutensobreeltemadelosDPIentodoelmundo
Enesteescenariodeapropiabilidadincompletalapropiedadintelectualapareceriacuteacomo unodelosmediosparagarantizarunadecuadoniveldeldquoofertardquodeconocimientose innovacionesDecimossinembargoquesetratadeunodelosmediosparacumplircontal objetivoyaqueexistentantomecanismosdeldquomercadordquo(secretoscomercialesleadtimes serviciosdeventaypost-ventamarcasetc)comodepoliacuteticapuacuteblica(subsidioscontratos puacuteblicosetc)quepuedencomplementaroreemplazaralosDPI(verLevinetal1987 David 2000)
Considerandoelobjetivodenuestrotrabajonosconcentraremosaquiacutesinembargoenla discusioacutensobrelosDPIAlrespectoesclavetenerencuentaquetalcomohasidosentildealado demodorepetidoenlaliteraturarecibidaexisteunatensioacutenentrelanecesidaddecrearlos suficientesincentivoscomoparaquesegenerenideasinnovacionesobrasartiacutesticasetcya lavezgarantizarunadifusioacutenlomaacutesampliaposiblededichosbienesEnestesentidovarios autoreshandestacadoquetanimportantecomolosincentivosparagenerarnuevo conocimientosonlosmecanismosqueestimulanladistribucioacutenyelusodedicho conocimientoEstoesasiacuteporqueelprocesodeinnovacioacutenesengeneraldecaraacutecter acumulativoenotraspalabraselconocimientoeselprincipalinsumoparagenerarnuevo conocimiento(Foray1997David2000Scotchmer1999)Esteesunpuntoimportante puestoquesibienesposiblepensarencontratosquetomenencuentaelproblemadela
LabaseteoacutericadereferenciasonlosllamadosldquopreciosdeRamseyrdquo(verDavid2000 Braunstein2002)
5
SCCR86 paacutegina9
innovacioacutenacumulativaeldisentildeodelosmismospuedeserdifiacutecilconsiderandolaposible existenciadefuertescostosdetransaccioacuten
EnestesentidosiguiendoaHall(2002)resultauacutetildistinguirentreelcasodelos procesosdeIampDndashodecreacioacutenartiacutesticandashquedanlugaralaproduccioacutendebienesquese comercializanluegoporseparadodeotrosendondeelconocimientoensiacutemismoesloquese comercializa(porejemplosoftwareobasesdedatos)Mientrasqueenelprimercasoes posiblequeelconocimientoqueestaacutedetraacutesdelosproductosprotegidossedifundandashviacutea informacioacutenabiertaenlaspatentesoingenieriacuteareversaporejemplondashenelsegundola provisioacutenprivadaimplicaqueinevitablementehabraacutealgunalimitacioacutenaladifusioacutendel conocimientosiexistenDPI
AsuvezunsegundofocodetensioacutensurgedelhechodequelosDPIconsagran situacionesdemonopolioenlascualesenunanaacutelisisestaacuteticolosconsumidorestransfierenun excedentealosproductoresdadoquelospreciossonmayoresylascantidadessonmenoresa losdeunasituacioacutendelibrecompetenciaconlasconsiguientespeacuterdidasdeeficienciay bienestarSinembargoesaineficienciaestaacuteticasedebecontrapesarconelefectodinaacutemico positivoquesurgedelhechodequeenunmundosinregiacutemenesdepropiedadintelectualel ritmodecreacioacutendeinnovacionesprobablementeseriacuteamenorndashconlosconsiguientesefectos negativostantosobrelatasadecrecimientodelaeconomiacuteacomosobrelageneracioacutende nuevosobjetosconocimientosideasobrasinformacionesetcuacutetilessocialmente6
Sobreestasbasesresultaloacutegicoquelosregiacutemenesdepropiedadintelectual ndashcomplementadosconotrasaacutereasdelapoliacuteticapuacuteblicacomoladedefensadela competenciaporejemplondashapuntentantoalimitarlosposiblesabusosquesurjandela explotacioacutendelosderechosmonopoacutelicosqueconsagrancomoafavorecerladifusioacutenyuso delosconocimientosideasycreacionesqueelloscontribuyenagenerar
Asiacuteunreacutegimendepatentesesunmeacutetodoparaprotegerunainvencioacutenperoquetambieacuten suponedifundirinformacioacutenacambiodeesaproteccioacuteninformacioacutenquepuedeserluego empleadaporotrosagenteseconoacutemicosEnelcasodelalegislacioacutendederechosdeautorla legislacioacutenrespectivaprotegelasldquoexpresionesrdquoynolasldquoideasrdquolascualesquedanenel dominiopuacuteblicoAsimismotantolossistemasdepatentescomolalegislacioacutendederechode autorotorganproteccioacutenporplazoslimitadosycontienenciertasexcepcionesomecanismos tendientesafavorecerladifusioacutenyolimitarlaapropiabilidaddelosinnovadoresenciertas circunstancias(porejemplolacopiaparausoprivadoolanocioacutendeldquofairuserdquo 7enelcasodel derechodeautorolaslicenciascompulsivasylasexcepcionesndashcomolasdestinadasa
6 Esimportantetomarnotadequeenlosuacuteltimosantildeossehaacumuladounconjuntodeevidencias quehanpuestoendudalaefectividadgeneraldelosDPIcomoformadeestimularlainnovacioacuten DehecholateoriacuteaeconoacutemicasugierequesoacuteloendeterminadascircunstanciaslosDPIsonel mejormecanismodeincentivosalaIampDalavezquecuandolosonsudisentildeooacuteptimoen teacuterminosdeamplitudyduracioacutendependeraacutedeunconjuntodefactoresespeciacuteficospropiosde cadasituacioacutenconcretaenlacualsepretendaaplicarDPI(GalliniyScotchmer 2002)
7 Envirtuddelfairuselareproduccioacutendeunaobraaefectosdeefectuarunacriacuteticacomentarioo reporteperiodiacutesticoobienconfinesacadeacutemicosoeducativosnoconstituyeunainfraccioacutenal derechodeautorParaundebatesobreelalcancedelfairuseenlaeradelastecnologiacuteas digitalesverCorrea(2001)
SCCR86 paacutegina10
actividadesdeinvestigacioacutenndashenelcasodelaspatentes)8 Veamosahoracomoseaplicanestos principiosalcasoquenosocupa
b) Elcasodelasbasesdedatosldquonooriginalesrdquo
Comosentildealamosantesnoexisteunadefinicioacutenuniformeconrelacioacutenaqueacuteseentiende porbasesdedatosdesdeelpuntodevistajuriacutedicooeconoacutemicoEnestesentidoresulta interesantedestacarqueladefinicioacutenquesedaenlaDirectivaEuropea969CEes particularmenteabarcativayaqueensuartiacuteculo12lascaracterizacomoldquolasrecopilacionesde obrasdedatosodeotroselementosindependientesdispuestosdemanerasistemaacuteticao metoacutedicayaccesiblesindividualmentepormedioselectroacutenicosodeotraformardquo
Enesteenfoqueldquoampliordquoentonceslasbasesdedatosabarcandesdeguiacuteastelefoacutenicas hastaprogramasdemateriasuniversitariaspasandoporcosastandiversascomobancosde informacioacutengeneacuteticaosatelitaldiccionariosregistrosmeteoroloacutegicosresultadosdecarreras decaballosguiacuteasdeprogramastelevisivoscoleccionesdeinformacioacutenjuriacutedicacomercialo financieradiariosbibliotecas(ldquofiacutesicasrdquoodigitales)guiacuteasempresariasvademecums medicinalescompilacionesdeobservacionesnaturalesoexperimentalesenelcampodela fiacutesicalaquiacutemicalabiologiacuteaetclosiacutendiceshechosporlosagentesdesoftwaredelos serviciosdebuacutesquedaenInternettambieacutenpuedenentrarbajoestadefinicioacutenEnestesentido comobienhaapuntadoMaurer(1999)resultadifiacutecildiscutireltemadelaproteccioacutendelasbases dedatosengeneralconsiderandolagrandiversidaddeobjetosqueseincluyenbajoesenombre9
Maacutesallaacutedelanecesidaddetenerencuentaesteproblemanomenoracontinuacioacuten vamosapresentarlosprincipalesargumentosafavoryencontradeestablecerDPIparalas basesdedatosldquonooriginalesrdquo
8 Algunosfallosjudicialesrecienteshanconfirmadoestaloacutegicacomoenelcasodelavalidezde lasactividadesdeingenieriacuteareversasobrelosprogramasdesoftwareaceptadaporlajusticiade losEEUUenlosantildeosrsquo90(SamuelsonyScotchmer2002)
9 Estaextensioacutendelconceptohaceauacutenmaacutesdifiacuteciltenerestimacionesciertassobrelasdimensiones delaindustriadebasesdedatosentantoqueestaabarcariacuteabienesyserviciosabsolutamente disiacutemilesypertenecientesoriginalmenteamuydiferentessectoresdeactividad
SCCR86 paacutegina11
Losargumentosafavor
Cuandoserevisalaliteraturarecibidaseimponelaconclusioacutendequeelargumentomaacutes importantequeesgrimenlamayorpartedelostrabajosyanalistasqueestaacutenafavordeuna proteccioacutenldquofuerterdquoparalasbasesdedatosnooriginalesradicaengarantizarunretorno apropiadoparalasinversionesmuchasvecessubstancialesquesonnecesariasparacrear manteneryactualizarloscontenidosdeaquellasbasesdenocontarconunaproteccioacuten adecuadaseargumentalaproduccioacutendebasesdedatosseriacuteainferioralasocialmente deseableEstaproteccioacutensehariacuteamaacutesnecesariaauacutenenunescenarioenelcualteacutecnicas digitaleseinformaacuteticasmedianteresultafaacutecilcopiarydifundirndashsinautorizacioacutendelos propietariosndashloscontenidosdelasbasesdedatos(verBraunstein2002DrsquoAndreaTysony Sherry1997)10Asuvezsiempresiguiendoesteargumentolanecesidaddeteneruntratado internacionalsurgedelrequisitodearmonizarlosdiferentestratamientosqueeltemarecibeen losdistintospaiacutesesdemododegarantizarlalibrecirculacioacutendelainformacioacutenanivelglobal ycontribuiraunamejorproteccioacutendelasinversionesquesepretendepromover
Enestaliacuteneaderazonamientonosehacehincapieacuteenlaoriginalidadonovedaddelas basesrespectivasndashyaquesigozarandedichosatributoscaeriacuteanbajolaproteccioacutenqueya otorgalalegislacioacutendederechosdeautorenlospaiacutesesquehanadoptadolasdisposicionesal respectodelaOMPIydelADPICndashsinopuramentealaretribucioacutendelasinversiones11(enel lenguajelegalsesuelehacermencioacutendelosteacuterminossweatofthebrowndashldquosudordelafrenterdquondash eindustriouscollectionndashldquorecopilacioacuten industriosardquo)
Losargumentoscriacuteticos
ndash Conflictoconlossupuestossobrelosquesebasatradicionalmentelalegislacioacuten sobreDPI
Losintentosdeintroducirunamayorproteccioacutenparalasbasesdedatosporlaviacuteadelos regiacutemenesdepropiedadintelectualresultariacuteanincompatiblesconlossupuestossobreloscuales sebasalaexistenciadeestosuacuteltimosndashqueseriacuteanseguacutenvimosanteslapromocioacutendela creatividadydelageneracioacutendenovedadesndash(verporejemploDussolieretal2000)
ndash Noexisteevidenciaempiacutericaquemuestrequelaindustriadebasesdedatossehaya vistoperjudicadaporlafaltadeunreacutegimenespeciacuteficodepropiedadintelectual
Enestesentidoseargumentaquei)laofertadebasesdedatostantopuacuteblicascomo privadasesnosoacutelovoluminosasinoquehavenidocreciendosostenidamenteenlosuacuteltimos antildeossinquealmenoshasta1996ydesdealliacutesoacuteloenelcasodelaUEexistanregiacutemenesde proteccioacutenespeciales12ii)nosehalogradomostrarunsolocasoconcretoenelcualnose
10 Lasnuevastecnologiacuteasalavezquefacilitanlacreacioacutendelasbasesdedatosexacerbanlas ldquofallasdemercadordquoquesurgendeladificultadparaexcluirdelusodedichasbasesaaquellosque nopaganporellas(Baron2001)
11 Estoformapartedeunatendenciamaacutesgeneralqueseobservatambieacutenenotroscamposdela propiedadintelectual(Dussolieretal2000)
12 SeguacutenlascifrasdeDavid(2000)conposterioridadalcasoFeistlaindustriadelasbasesde datoscrecioacutesostenidamenteenlosEEUUAsiacuteentre1991y1997elnuacutemerodebasesdedatos crecioacuteenun35yelnuacutemerodearchivoscontenidosdentrodelasbasesdedatosaumentoacuteun
[Siguelanotaenlapaacuteginasiguiente]
SCCR86 paacutegina12
hayandesarrolladociertasbasesdedatosporfaltadesuficienteproteccioacuten13iii)trasla sancioacutendelaDirectivadelaUEsobreeltemalaindustriadelasbasesdedatosdeaquel continentenoparecehabermostradoningunatendenciaexpansivaclara14iv)laevolucioacutende lospreciosdelasaccionesdelasempresasdelsectornomuestrasignoalgunodedeclinacioacuten delarentabilidaddelnegocioenlosEEUUpesealaaparentefaltadeproteccioacuten(Bandy Gowdy1997Oram2000Baron2001Maurer1999Maureretal2001Hughes2002) Detodosmodosconrelacioacutenaestosargumentosymaacutesallaacutedesusrespectivosmeacuteritoscabe repetirquefaltasuficienteevidenciaempiacutericacomoparaconocercuaacuteleselverdaderotamantildeoy elritmodecrecimientodelmercadodebasesdedatosmedidosenunidadesmonetariasPorlo tantotodadiscusioacutenenesteterrenoadquiereuncaraacutecterprovisional
ndash Yaexistenmecanismoslegalesyteacutecnicosqueotorgansuficienteproteccioacutenpara lospropietariosdebasesdedatos
Existenyainstrumentosjuriacutedicosdisponibles(competenciadeslealndasholdquoparasitariardquondash enriquecimientosincausaapropiacioacutenindebidaetc)quepuedenbrindarunaproteccioacuten razonablealospropietariosdelasbasesdedatosldquonooriginalesrdquo15Maacutesauacutenvariosautores sugierenquedesernecesariaunaproteccioacutenmayoralaexistenteparalasbasesdedatosla mismapodriacuteamaterializarseatraveacutesdereformasalalegislacioacutensobrecompetenciadesleal16o apropiacioacutenindebidaporejemplolocualprotegeriacuteaalospropietariosdelasbasescontrala pirateriacuteadesuscompetidores17altiempoquenoafectariacuteaelaccesoalainformacioacutenporparte delosusuariostemaparticularmentesensibleencamposcomoeducacioacutenociencia(Dussolier etal2000ReichmanyUhlir1999Maureretal2001)Recurriracontratosoalafigurade ldquosecretocomercialrdquotambieacutensonposibilidadesabiertasparaprotegerelcontenidodelasbases dedatosnooriginales
[Continuacioacutendelanotadelapaacuteginaanterior]
180Porotrapartemientrasqueen1977el78detodaslasbasesdedatoseranproducidas porentidadesgubernamentalesacadeacutemicasosinfinesdelucroen1997elsectorprivado controlabael78delaindustria(contraun70en1990)
13 Maurer(1999)sentildealaquelafirmaElsevierhaargumentadoqueenocasionessusdivisionesnoshycientiacuteficashandecididonoinvertirennuevasbasesdedatosdebidoapreocupacionesentornoa laproteccioacutendeloscontenidosSinembargoseguacutenelautoreltemadelaproteccioacutenhasidouno deloselementosperonoeluacutenicoenlatomadetalesdecisionesMaurertambieacutenadvierteque entrelasdivisionescientiacuteficasdeElseviernosehanreportadocasossimilaresdenorealizacioacuten deinversionesportemoralacopiaindebidadeinformacioacuten
14 Maureretal(2001)presentanevidenciaenestesentidocontrariandolasafirmacionesrealizadas poralgunosfuncionariosdelaUESinembargoladiscusioacutensebasaenelnuacutemerodebasesde datoscreadasanualmenteendicharegioacutenndashcifraqueclaramentesoacutelodemaneraaccidentalpuede estarreflejandotendenciassimilaresencuantoalamagnituddelnegociomedidadesdeelpunto devistaeconoacutemico
15 VerPeters(1999)paraunresumendelascaracteriacutesticasdelosdiversosmedioslegalesde proteccioacutendisponiblesndashodeposibleaplicacioacuten-paralasbasesdedatos
16 LaideaoriginalantesdeadoptarselaDirectiva969CEerajustamentemodificarlalegislacioacuten sobrecompetenciadeslealcomoformadeprotegerlasinversionesenbasesdedatosndashDeOliveira Ascensao(2002)atribuyeelcambioderumboprincipalmenteaqueGranBretantildeaeIrlanda carecendelegislacioacutenenmateriadecompetenciadesleal
17 Enestesentidosibiennosiempreresultafaacutecildemostrarquealguienhacopiadounabasede datosdepropiedadajenaexistenalgunosmediospraacutecticosquepuedencontribuiradefenderal creadororiginalndashporejemplointroducirerroresdeliberados(verLosey1995)
SCCR86 paacutegina13
Entantotambieacutenexistenmecanismoselectroacutenicosndashindicadordecopiascodificacioacuten autenticadomarcasdeaguaencriptadocontrasentildeasetcndashquetambieacutencontribuyenalobjetivo debrindarproteccioacutenparalostitularesdelasbasesdedatos(siguiendoaBaron2001ciertas teacutecnicaspermitenactualmenterastrearelusodecualquierporcioacutendeinformacioacutenextraiacutedade unabasededatosdeterminada)18
Otrasestrategiasldquodefensivasrdquosugeridassonincluircontenidosdematerialprotegidopor derechosdeautor(porejemploprogramasdesoftwarequehacenmaacutesuacutetileslasbasesde datos)actualizarcontinuamenteelcontenidodelasbasesyfinalmenteaplicarlasuficiente creatividadcomoparamerecerlaproteccioacutenbajolalegislacioacutendederechodeautor(Maurer 1999NicholsonyFreno2001)
ndash Laindustriadebasesdedatostiendeasermonopoacutelicapornaturalezaexistiendoya fuertesbarrerasalaentradaquebrindansuficienteproteccioacutenparalospropietariosdeaquellas
Laproduccioacutendebasesdedatossecaracterizaporlafuertepresenciadeeconomiacuteasde escalaaltoscostosdeentradayporconsiguientelatendenciaaexhibirmonopoliosnaturales enloscualesproveedoresespecializadosdominansectoresespeciacuteficosReichmanySamuelson (1997)agreganademaacutesquemuchasveceslosdatosquesequiereprotegernoestaacuten disponiblesenotrasfuentespuacuteblicasyquelacreacioacutendeunabasededatoscompleja aparentementeconstituyeunabarreraldquodefactordquoqueresultadifiacutecildesobrepasarMaacutesauacuten haybasesdedatosqueporsunaturalezasonuacutenicas(estoesnopuedenserreproducidas independientementeportercerosndashporejemplodatosclimaacuteticosperotambieacutenotrosde naturalezacomercialoeconoacutemicandash)porloquelaposibilidaddelmonopolioesobviamente mayor(Riis2002)1920 Enestesentidolosinstrumentoslegalesytecnoloacutegicosdescriptos maacutesarribaporsiacutesolosysinlaexistenciadederechosadicionalesdariacuteanyademasiada proteccioacutenalospropietariosdelasbasesdedatos(Baron2001)
ndash Sepodriacuteacrearunaseriaamenazaparalalibrecirculacioacutenyutilizacioacutendela informacioacutenconperjuicionosoacuteloparalasactividadesdeinvestigacioacutenylapreservacioacutendel dominiopuacuteblicosinotambieacutenparaungrannuacutemerodeactividadescomercialesprivadas
Seguramentelosargumentoscriacuteticosmaacutesseverosydifundidosencontradeestablecer DPIparalasbasesdedatosldquonooriginalesrdquoesqueporesaviacuteasepodriacuteaterminarprotegiendo ygenerandoderechosprivadossobrelainformacioacutencontenidaendichasbasesDeaquiacute podriacuteasurgirundantildeoserioparalapreservacioacutendelldquodominiopuacuteblicordquoencamposclavesdela
18 VerStefikyLunt(1999)paraunresumendelosmediostecnoloacutegicosdeproteccioacutendisponibles 19 Maurer(1999)sentildealaquelaevidenciaqueprovienedeunmercadoldquocercanordquoaldelasbasesde
datoseldelasrevistascientiacuteficasconfirmalostemoresderivadosdelastendenciasala monopolizacioacutenAsiacutelaAssociationofResearchLibrariesmencionaquelospreciosdedichas revistascrecieronun115entre1986y1994resultadodeunmercadodecompetencia monopoliacutesticacontroladoporunpequentildeogrupodeeditoriales
20 EnNAS(1999)serefiereporejemploquesibienelmercadofinancieronoesunmonopolio naturallosquepublicanlainformacioacutenrespectivasonlosmismosquelacreanElmercadode accionesseriacuteaunejemplodeuncasodondeesmuyfaacutecilmantenerunmonopolioyaquesibien unapersonapodriacuteallamaratodaslasfirmascuyasaccionessecotizanenbolsaseriacuteaprohibitivo enteacuterminosdecostosrecogeresainformacioacutenvisavisloquelecuestaalaBolsadeValoresya queesalliacutedondeesastransaccionestienenlugar
SCCR86 paacutegina14
informacioacutencientiacuteficaeducativajuriacutedica21etc(MaureryScotchmer1999Dussolieretal 2000David2002ReichmanyUhlir1999)
AsiacutelacomunidadacadeacutemicatemequelosDPIsobrelasbasesdedatosobstaculicenpor viacuteadelencarecimientoyolaapropiacioacutenprivadalalibrecirculacioacutendeideaseinformacioacuten quehasidonormadelavancecientiacuteficoalolargodelosuacuteltimosdoscientosantildeosNosorprende entoncesqueinstitucionestanrelevantescomoelNationalResearchCouncillaNationalAcademy ofScienceslaNationalAcademyofMedicinelaNationalAcademyofEngineeringlaNational ScienceFoundationyelNationalInstituteofHealthfigurenentrelosmaacutesprominentesopositoresa todalegislacioacutenquepuedarestringirelaccesoalosdatosoalainformacioacutenenlosEEUU
DavidyForay(2002)sentildealanqueaquellosquepromuevenelreforzamientodelosDPI sobrelosconocimientosndashenestecasolasbasesdedatosndashomitenelcrucialhechodeque aquellosnosonbienesdeconsumosinotambieacutencomovimosantesfactoresdeproduccioacuten Maacutesauacutenlosconocimientosnosonuacutenicamentebienesno-rivalessinoquenormalmentesu utilidadsocialaumentacuantomaacutessedifundenAsiacuteporejemplocuandoselimitaelusode unaciertabasedeinformacionesndashporejemplohaciendoqueuninvestigadordebapagarpor accederalamismandashesprobablequeseesteacutegenerandounobstaacuteculoalavancedelacienciaen tantoqueanteloscostosadicionalesqueseleimponenesfactiblequedichoinvestigador restrinjasusbuacutesquedasalostemasqueyaconocelimitandoasiacutelosdescubrimientos imprevistoshabitualesndashymuchasvecesmuyimportantesndashenelaacutereadelacienciaAsimismo sehaargumentadoquecrecientementeelavancecientiacuteficodependedelaposibilidadde combinardatosdediversasfuentesndasheacutesteseriacuteaporejemploelcasodelabiotecnologiacuteandashla introduccioacutendemayoresderechosdepropiedadenestaaacutereaciertamentesupondriacuteaentonces unobstaacuteculoparaelprogresodelainvestigacioacuten(dandolugaraloqueunautorhallamado ldquothetragedyofanti-commonsrdquo 22ndashDavid2000)23Otrofactorqueaumentalaspreocupaciones
21 EnesteaacutembitoJaszi(1996)ndashcitadoenBarca(2000)ndashponeelsiguienteejemploaplicableal casodelosEEUUrespectodelospotencialesriesgosdegenerarunderechosuigenerisparalas basesdedatosSeguacutenelautorldquohastalaactualidadlainformacioacutenpuacuteblicaesencialparala praacutecticajuriacutedicaesdedominiopuacuteblicoseguacutenlalegislacioacutendelcopyrightAlgunainformacioacuten soacuteloseencuentradisponibleatraveacutesdeempresasprivadasquecompilanlasdecisiones jurisprudencialeslegislacioacutenyregulacioneshellipHoyendiacuteaunabogadoouninvestigadordebe comprarloslibrosoCD-ROMosuscribirsealosserviciosonlineaefectosdeteneraccesoal derechoengeneralApesardeelloelprincipiolegaldelcopyrightenvirtuddelcualla proteccioacutenlegalnocubrealainformacioacutenhellipoperademanerataldeverificarlastendencias monopoacutelicasinherentesaestasituacioacutenUnavezaccedidanoexistenrestriccionesrespectode coacutemolainformacioacutenpuacuteblicaextraiacutedadebasesdedatoselectroacutenicasoenpapelpuedeser utilizadaenlamedidaqueelvaloragregadoporelcompiladornoseaextraiacutedohellip(enelcasode aprobarseunderechosuigeneris)lasituacioacutenseriacuteadistintaLareproduccioacutensinlicenciau otrousodeltextodecualquierdecisioacutenjudicialsifueraconsideradacualitativamentesubstancial resultariacuteasuficienteparaqueelusuariopuedaserresponsabilizadoypotencialmentetambieacutenla institucioacuteneducativaobibliotecaatraveacutesdelacualelusuarioaccedioacutealabasededatosrdquo
22 Laldquotragediadelosanticommonsrdquoocurrecuandomuchosindividuostienenderechosdeexclusioacuten sobreunrecursoescasoEnconsecuenciaactuandoseparadamentepuedengenerarun desperdiciocolectivodedichorecursoalsubutilizarlovisavisloqueocurririacuteaenunasituacioacuten socialmenteoacuteptima(Heller1998)
23 Unejemplointeresantedeestastensionessurgeconuntemaparticularmentecandentecualesel delasbasesdedatosgeneacuteticasymeacutedicasAlgunospaiacutesescomoIslandiaylasIslasTongahan concedidolicenciasexclusivasaempresasprivadasdebiotecnologiacuteaparaexplotarlosdatos geneacuteticosymeacutedicosdedeterminadaspoblacioneslocualimplicaprivatizardatosquehastaahora seintercambiabanenredesacadeacutemicas(verCassier2002)
SCCR86 paacutegina15
eslaexistenciadelosllamadosldquopassthroughrightsrdquoqueintroducennuevasrestriccionesaluso deloscontenidosdelasbasesdedatosndashyaquelosderechossobrelosmismosseextiendenalo largodetodalacadenadeusosquepuedentenerdichoscontenidosndash(Maureretal2001)24en este escenariolanecesidaddehacermuacuteltiplescontratosdelicenciaparaelusodelosdatos incorporadosenlasdistintasbasessetemehariacuteamuydifiacutecillainvestigacioacutencientiacutefica modernandashconsiderandolosenormescostosdetransaccioacuteninvolucrados
Asuvezsehasentildealadoqueelincrementodeloscostosdeaccesoalasbasesdedatos puedegenerarunaldquoreaccioacutenencadenardquodentrodelacomunidadcientiacuteficaentantoquelos usuariosasuvezbuscaraacutencompensaresosmayorescostosconnuevasfuentesdeingresosa partirdelosresultadosdesusinvestigacionesJustamenteseriacuteaenlasaacutereasdemayor relevanciainmediataparalasociedadolacienciaendondedichatendenciapodriacutea materializarsemaacutesraacutepidamente(SchraderyJeweler1999)Enunextremolaintroduccioacutende DPIenestaaacutereapodriacuteaprovocarelfindelacolaboracioacutencientiacuteficaydelmodelodeldquociencia abiertardquo(Granstrandetal2001vertambieacutenBaron2001)
Estasprevencionesseacrecientancuandodebidoarazonesfundamentalmente presupuestariastantoenEuropacomoenlosEEUUseestaacutepresionandoalasuniversidadesy aloscentrosdeinvestigacioacutenparaqueincrementensusingresosqueprovienenfueradel presupuestopuacuteblicolocualestimulajustamentelastendenciasatratardeobtenerrecursosa partirdelpatentamientoyotrasformasdeexclusioacutendelosresultadosdelasinvestigacionesque serealizanendichasinstituciones25Lasmismasrazoneshanllevadotambieacutenaunacreciente participacioacutenprivadaenlarecoleccioacutenygeneracioacutendedatosconlocuallostemoresporla apropiacioacutenprivadadeinformacioacutendeldominiopuacuteblicoseacrecientan(Linn2000)26
Soacuteloconelfindeejemplificaralgunosdelosproblemaspotencialesquepodriacutean derivarsedeunaproteccioacutensuigenerisparalasbasesdedatosnooriginalesvalelapenacitara CowanyHarison(2001)quienesobservanquelaseditorialesderevistascientiacuteficas crecientementedigitalizanloscontenidosdeestasuacuteltimaslocualtambieacutenresultaapropiado desdeelpuntodevistadelasbibliotecasuniversitariasquesonlosprincipalesclientesde dichasrevistas(porrazonesesencialmenteldquologiacutesticasrdquo)Elproblemaesquelasbibliotecas entoncesyanocompranlasrevistascomotalessinoelaccesoalasbasesdedatosdelas editorialesenesepasajelosartiacuteculoscontenidosendichasbasesyanoestaacutencubiertosporlas excepcionesdetipofairusequepermitiacuteanporejemplofotocopiarunartiacuteculo(mientrasque ahorapodriacuteaestarprohibidoparauninvestigadorqueesunusuariolegiacutetimodelabase compartirunartiacuteculoconuncoleganoautorizado)Maskus(2000)entantoapuntaalmismo
24 Entreloscasosmaacutescitadosenestesentidoestaacuteeldeunabasededatossobresecuenciade proteiacutenasdeorigensuizollamadaSwissProtcuyousojustamentesehavistorestringidopor limitacionesdetipopassthroughrightsTambieacutensemencionaelcasodeunabasesimilarde origenestadounidensellamadaScop
25 Enestesentidosehamencionadoqueafinesdelosantildeosrsquo90unafirmaalemanaestaba consiguiendounderechoexclusivodelEuropeanMolecularBiologyLaboratory(EMBL)para comercializarpartedelosdatosgeneradospordichainstitucioacutenmedidaqueaparentementese vinculabaconlaintencioacutendepromoverporesaviacuteaeldesarrollodelaindustriadela biotecnologiacuteaenAlemania(NAS1999)
26 ReichmanySamuelson(1997)observanquecuandoseprivatizoacutelacomercializacioacutendelas imaacutegenesdelsateacuteliteLandsatenlosEEUUlosprecioscrecieronde400a4400doacutelaresdelos EEUUporimagen
SCCR86 paacutegina16
problemaperodesdeunpuntodevistamaacutesgeneralatendiendoalaeventualimposibilidadde queuninvestigadorquecompraelaccesoaunabasecompartalosdatosconotroscolegas
Perolostemoressobreelimpactodeunamayorproteccioacutendelasbasesdedatostambieacuten seextiendenalcampodelosusuarioscomercialesAsiacutesesentildealaqueelloredundariacuteaenun obstaacuteculoparaeldesarrollodeactividadesenlascualessere-usaotransformalainformacioacuten primariaoenunaumentodeloscostosdedichasactividades(SchraderyJeweler1999)27
PorejemplolasactividadesdedesarrollodesoftwarepodriacuteanverseamenazadasAsiacute siguiendoaElKassas(2002)conunadefinicioacutendemasiadoabarcativasepodriacuteanproteger cuadrosdeconsultaconjuntosdeinstruccionesycaracteresetcnecesariosparaeldesarrollo deprogramasdecomputacioacutenTambieacutensecitanlosproblemasquepodriacuteansurgirparael avancedeInternetentantoloscuadrosdeencadenamientoylosdirectoriosasiacutecomolos serviciosdebuacutesquedaylossistemasdenombresdedominiopodriacuteanasimismocaerbajola legislacioacutendebasesdedatosLasempresasproveedorasdeserviciosdeInternetpodriacuteanverse afectadasentantoporlaeventualtransmisioacutennoautorizadadelosdatoscontenidosenbases protegidas(ElKassas2002Shengli2002)
Enesteescenariohaybastanteconsensoenproponerquelainformacioacutenylosvalores agregadosdesarrolladosconfondospuacuteblicosdirectamenteporoficinasdelgobiernoyoporsus contratistasnodeberiacuteanestarengeneralprotegidosporderechosdeautoroconexosasiacutecomoen lanecesidaddequeexistanclaacuteusulasdefairuseuotrasqueminimicenelimpactosobrela actividadcientiacuteficayeducativaobienquesegenereunmodelodelicenciascompulsivasode preciosdiferencialesparaestasuacuteltimasactividades2829(Hughes2002Riis2002 Colston 2001Maurer1999ReichmanySamuelson1997)30Algunosautoressugieren inclusoqueunaeventualproteccioacutenalasbasesdedatosnodebeextendersealasbasesya existentesymenosauacutencuandosetratedeinformacioacutenqueyaestaacuteeneldominiopuacuteblico (Gilbert1999)31
27 Cabesentildealarquelamayorpartedelosproyectosintroducidosparamejorarlaproteccioacutendelas basesdedatosenlosEEUUtambieacutencontaronconlaoposicioacutendevariasempresasdesoftware ydeInternetlomismoocurrioacuteconfirmasdelrubrotelecomunicacionesasiacutecomoconempresas queestaacutenldquoaguasabajordquoenlacadenadegeneracioacutendedatos(porejemploBloomberg)yconla AsociacioacutendeMarketingDirecto(BandyGowdy1997)
28 Enestesentidoesimportantetenerencuentaqueladiferenciacioacutendepreciosparaserefectiva tienedoscondicionesi)quelaelasticidadpreciodelademandadelsectorcientiacuteficoseamayorque ladelsectorcomercialndashlocualnoocurrecuandolainformacioacutenencuestioacutenesclaveparadeterminada tareadeinvestigacioacutenndashii)queexistaunademandacomerciallosuficientementeampliaparael mismotipodeinformacioacutenquedemandalacomunidadcientiacutefica(Hall2002)
29 David(2000)sugierequeinclusopodriacuteaocurrirquedichospreciosdiferencialesseapliquena todousuarioquesecomprometaadistribuirlosdatosquegeneresobrebasessimilaresalasque eacutelobtuvo
30 Riis(2002)porejemploproponedistinguirentrelasbasesdedatos(porejemploresoluciones juriacutedicas)quehacenalaldquoinfraestructuradeinformacioacutenrdquodeunasociedaddeaquellasquesonde tipocomercialAunqueladistincioacutenenlapraacutecticanosiempreresultaraacutefaacutecildeaquiacutedeberiacutean surgirdiferentestratamientosparaambostiposdebasesentantoelaccesoalprimerodeellos deberiacuteaserlomaacuteslibreposible
31 LaversioacutendelTratadoOMPIpuestaenconsideracioacutenen1996noexigiacuteaelregistrodelasbasesa serprotegidasporlocualdehecholaproteccioacutenseextenderiacuteaalasbasesyaexistentes
SCCR86 paacutegina17
Loscuestionamientosalosargumentoscriacuteticos
ndash Sibienlaindustriadebasesdedatoshavenidocreciendoenlosuacuteltimosantildeos podriacuteahabersedesarrolladoauacutenmaacutesraacutepidamenteenunambientelegalfavorable(DrsquoAndrea TysonySherry1997)
ndash Laaplicacioacutendelalegislacioacutensobredefensadelacompetenciaesinsuficiente debidoaquei)generaunaelevadalitigiosidadii)soacuteloresuelveelproblemadela apropiacioacutenindebidaporpartedeloscompetidoresperonoladelosusuariosiii)tampoco solucionaelproblemadelosllamadosldquosamaritanosdelainformacioacutenrdquondashpersonasquepor razonesldquono-econoacutemicasrdquoseapropiandedatosyloshacenlibrementedisponiblesalpuacuteblicoen generalndashiv)elrecursoalacompetenciadeslealsoacutelopuedeserejercitadoexpostdelos efectosdelaconductadantildeosaporlocualaseguraunbajoniveldeseguridadjuriacutedicav)las normasdecompetenciadeslealadiferenciadeloqueocurreconelderechosuigenerisno confierenunderechoexclusivoytransferiblevi) lafiguradecompetenciadeslealnoestaacuteen todaslaslegislacionesnacionalesyosutratamientoesvariabledepaiacutesapaiacutesElrecursoa establecercontratostampocoesunsustitutoefectivodelosDPIyaquehaydificultadespara monitorearyhacerunefectivoenforcementdelosmismosenparticularcuandoelinfractorno esaquelconelcualelpropietariodelabasededatosconcretoacuteelacuerdocontractuallocual generaaltoscostosdetransaccioacuteneincertidumbressobrelarealefectividaddeestemecanismo (Milleacute1999Howell1998Barca2000CaacutemaraLapuente1999)
ndash Encuantoalaposibilidaddeobtenerproteccioacutenporlaviacuteadelderechodeautoren funcioacutendelaoriginalidadyocreatividaddelasbasessealegaquemuchasdeellassonexhaustivas pornaturalezandashporlocualnopuedenaspiraraserldquooriginalesrdquodesdeelpuntodevistadesu seleccioacutenndashyqueenvarioscasosenparticularcuandosetratadebaseselectroacutenicasnopuedehaber arreglosldquooriginalesrdquoyaqueseriacuteanlosusuariosatraveacutesdelasvariacionesquepermitengenerarlos motoresdebuacutesquedalosqueimpondriacuteanexpostloscriteriosoriginalesdeordenamientoseguacutensus necesidades32Porotroladosesentildealaquelaproteccioacutenotorgadaenvirtuddeloscriteriosde seleccioacutendelosdatospuedeserdesvirtuadasiseentrecruzandiversasbasesdedatosdando origenanuevascompilacionesdiferentesdelasiniciales(PaacuteezMantildeaacute1997)
ndash Enloquehacealosmediostecnoloacutegicosdeproteccioacutenseargumentaquetodaviacutea nosonlosuficientementeconfiablesyquepuedensereludidospormediodedistintos mecanismos33 Tambieacutensesentildealaquesinproteccioacutenlegallosproductoresdebasesdedatos nopodraacutenofrecersusproductosenformatosdefaacutecilaccesoparaelusuarioalavezque deberaacutensoportarcostosadicionalesinnecesariosjustamenteporlanecesidaddeaplicarmedios tecnoloacutegicosdeproteccioacutensofisticados(DrsquoAndreaTysonySherry1997)
32 Dehechoaltratardedefinirenlapraacutecticacuaacutendounadeterminadabasededatostieneonolas caracteriacutesticasdeoriginalidadrequeridasporlalegislacioacutendederechosdeautorpuedeocurrir quesurjancontroversiasencasosconcretosenloscualesdichascaracteriacutesticasresulten discutibles
33 EnestesentidoesinteresantetenerencuentaquelallamadaDigitalMilenniumCopyrightAct sancionadaenEEUUen1998entreotrasdisposicionesprohibioacuteapartirdelantildeo2000eluso decualquiermecanismodestinadoaeludirosobrepasarlastecnologiacuteasdecontroldeacceso empleadasporlospropietariosdeobrasamparadasporelderechodeautorparaprotegersus obras
SCCR86 paacutegina18
ndash Nohayevidenciadequeelmercadodebasesdedatosseamonopoacuteliconisiquiera enaquellossegmentosquesonldquonichosrdquo(DrsquoAndreaTysonySherry1997)Porotroladoenla praacutecticalosproveedoresdebasesdedatosgeneralmentereconocenpreciosdiferencialespara ciertosclientes(porejemplouniversidades)seargumentaentoncesquesinoseotorgauna adecuadaproteccioacutenlosfabricantesdebasesdeberaacutencargarpreciosmayoresasusactuales usuariosincluyendoalaspropiasuniversidades(ITAC1997DrsquoAndreaTysonySherry 1997)Estosuacuteltimosautoressugierenquesisedeseafavorecerelaccesodeciertas comunidadesalainformacioacutenlaalternativapreferibleeselsubsidiodirecto(vertambieacuten Braunstein2002quienseexpidecontralaslicenciasobligatoriasylasexenciones)Asuvez enloscasosdefuenteuacutenicasesugiereaplicarlalegislacioacutenantimonopolio
Enelbalanceanuestrojuiciodeldebaterecieacutenresentildeadosurgecomoconclusioacutenquelos eventualesbeneficiosdeestablecerunreacutegimensuigenerisdeDPIparalasbasesdedatosldquono originalesrdquoprobablementenocompensenlosriesgosquesurgiriacuteandedichoreacutegimenSin embargocabeaclararqueengeneralningunodelosautoresquesealineanconestaopinioacuten estaacuteendesacuerdoconlanecesidaddequehayaunmarcodeincentivosquepermitaun adecuadoritmodecreacioacutenymantenimientodedichotipodebasesLadiscusioacutensecentra entoncesensabersidichomarcorequieredelaintroduccioacutendenuevosinstrumentoslegalesy siesefueraelcasocuaacutelseriacutealaformadeintroduciresosinstrumentosdemaneradegenerar losmenorescostosposiblesenteacuterminosdelarestriccioacutenaladifusioacutendelainformacioacutenyel conocimientoEnestesentidomaacutesabajoveremoscuaacuteleselactualestadodelalegislacioacuten sobreeltemaanivelinternacionalantessinembargocabediscutirlacuestioacutendesdela perspectivaespeciacuteficadelospaiacutesesendesarrollo
c) Laperspectivadelospaiacutesesendesarrollo
Enprimerlugarcabesentildealarquevariostrabajosrecienteshanmostradoatraveacutesde distintosargumentosquenoexistenrazonesquehaganpensarquelosestaacutendaresdepropiedad intelectualdebanseruniformesanivelinternacional(verChang2001Lall2001Khan 2002GrossmanyLai2002)Enotraspalabrasconsiderandolaspeculiaridadesantes mencionadasrespectodelconocimientocomobieneconoacutemiconadagarantizaqueelmismo reacutegimendepropiedadintelectualseaoacuteptimoantedistintosescenarioseconoacutemicossociales culturalesetc
AsiacutesehasostenidoqueelreforzamientodelosDPIincentivalainnovacioacutenenlospaiacuteses atrasadossoacuteloapartirdequeestosalcanzanciertosnivelesdedesarrollo(BancoMundial2001 ChenyPuttitanun2002)AsimismoRiis(2002)destacaquelaevidenciaempiacutericatodaviacuteanoha corroboradoelargumentodequelaimplementacioacutenderegiacutemenesdepropiedadintelectualmaacutes estrictosestimulenlatransferenciadetecnologiacuteahacialospaiacutesesendesarrollo
Enelcasodelasbasesdedatosenparticularendiversostrabajossehaexpresadoel temordequeunalegislacioacutenrestrictivadificulteelavancedelasinvestigacionescientiacuteficasen lospaiacutesesendesarrollo(CIPR2002a)Losargumentosarribamencionadosrespectodelos desestiacutemulosparalacooperacioacutencientiacuteficaqueresultariacuteandeestablecerDPIparalasbasesde datosseaplicanespecialmenteadichospaiacutesesEnefectolafaltadeincentivosala colaboracioacutenyladesconfianzaentrelosinvestigadoresporeltemoralusocomercialdel conocimientocompartidosonaspectosquedificultanlasrelacionesquepuedenestablecerlos investigadoresdelospaiacutesesendesarrolloconlosdepaiacutesesmaacutesavanzadosysehariacuteanauacutenmaacutes importantesdeexistirDPIparalasbasesdedatoscientiacuteficas(Forero-PinedayJaramillondash Salazar2002)Asuvezlaactividadcientiacuteficaenlospaiacutesesendesarrollotambieacutenseveriacutea
SCCR86 paacutegina19
afectadaporelaumentoenloscostosdeaccesoalainformacioacuten(auacutencuandoexistieranlos preciosdiferencialesantesmencionadosconsiderandolasdificultadespresupuestariasmuchas vecesendeacutemicasqueafectanadichospaiacuteses)Estostemoresseacrecientancuandola introduccioacutendenuevosDPIsecombinaconelempleodeteacutecnicasinformaacuteticasparalimitarel accesoalainformacioacutenenInternet(CIPR2002b)
Porotroladosiloqueinteresaespromoverlaproduccioacutendelasbasesdedatosenlos paiacutesesendesarrolloestaacuteclaroqueparaelloesnecesarioqueexistaenprimerlugarun mercadoparatalesbasesparalocualentreotrosfactoresresultanecesarioestimularuna mayorpenetracioacutendecomputadoraseInternetendichospaiacuteses(dadalagranldquobrechadigitalrdquo queexisteactualmenteanivelglobal)enestesentidoindudablementehayqueconsiderarque lapenetracioacutendelasTICsenlospaiacutesesendesarrolloesmuyheterogeacuteneaconpaiacutesesmaacuteso menosavanzadosenesecampoSiseargumentaencambioquelosmercadosrelevantes seriacuteanlosdeexportacioacutenentoncesesevidentequeloimportanteseriacuteaqueelreacutegimende propiedadintelectualseaadecuadoenlosmercadosdedestinondashqueseriacuteanlosdelospaiacuteses desarrolladosTambieacutenpodriacuteaargumentarsequelaexistenciadeunaproteccioacutenadecuadaen lospaiacutesesendesarrolloseriacuteaprecondicioacutenparaquehayasuficienteofertaglobaldebasesde datossinembargoenuncontextoenelcuallosmercadosdeaquellossonmuylimitadosnohay razonesparasuponerqueeseargumentoseavaacutelidoEntantopodriacuteahaberlugarparaquelos paiacutesesendesarrolloprotejanlasbasesdedatosnooriginalessiestasatendieranademandas especiacuteficasendichosmercadosperonohayevidenciadequeelloesteacutesucediendoalpresente FinalmentetampocoparecenaplicarlosargumentosquesugierenqueestablecerDPIenesta aacutereaestimulariacutealatransferenciadetecnologiacuteayaqueaquiacuteloqueestaacuteenjuegoes la transferenciadeinformacioacutenlacualasumecaracteriacutesticasmuydistintasdeaquella(Riis 2002)
TeniendoencuentaesteconjuntodeargumentospodemoscoincidirconRiis(2002)en quecomomiacutenimopuedesentildealarsequelosbeneficioseventualesdeunaproteccioacutensuigeneris paralasbasesdedatosnooriginalessonmenoresenlospaiacutesesendesarrolloqueenlas nacionesavanzadas
EnesteescenarionosorprendequeuntrabajorecientedelBancoMundial(2001)afirme quelospaiacutesesendesarrollosoacutelodebenreconocerunaproteccioacutenjuriacutedicaespecialparalas basesdedatoscuandoexistanelementosdecreatividadenaquellasAsimismoenfatizaquees necesarioanalizarcuidadosamentelanecesidaddeintroducirmaacutesproteccioacutenparalasbasesde datosenelmarcodelacuerdoTRIPsyaqueelloafectariacuteaelaccesoalainformacioacutenenlos paiacutesesendesarrolloyqueadoptarunalegislacioacutensimilaralaeuropeaseriacuteacontraproducente paralosinteresesdeestosuacuteltimosEncuantoalalegislacioacutenyavigenteoaintroducirse eventualmenteenlospaiacutesesdesarrolladossehaargumentadoqueesnecesarioqueexistan excepcionessobrelabasedelconceptodefairuseasiacutecomopreciosdiferencialesparalas comunidadescientiacuteficasyeducativasenlospaiacutesesendesarrollo(Story2002Riis 2002)
FinalmentecabesentildealarquesibienBraunstein(2002)hatratadodemostrarla convenienciadeimplementartratadosinternacionalesenmateriadeDPIparalasbasesdedatos ndasheinclusohapresentadoargumentosafavordequelospaiacutesesunilateralmenteestablezcan regiacutemenesprotectivosndashdichademostracioacutensebasaenbuenamedidaenlaaplicacioacutende herramientasteoacutericasdesarrolladasoriginalmenteparaelcasodelcomerciodebienes Lamentablementedichasherramientasasumenentreotrossupuestosrestrictivoslaausencia deeconomiacuteasdeescalaconlocualsuutilidadparaelcasodelasbasesdedatosconsiderando lascaracteriacutesticasantesmencionadasdeestasuacuteltimasresultamuylimitada
SCCR86 paacutegina20
III LAPROTECCIOacuteNDELASBASESDEDATOSNOORIGINALESELESTADODE SITUACIOacuteNDELALEGISLACIOacuteN INTERNACIONAL
Comolodestacatodalaliteraturarecibidasobreeltemasepuedefijarcomofecha inicialdeldebatesobrelapropiedadintelectualdelasbasesdedatosnooriginalesalllamado casoldquoFeistrdquovs RuralTelephoneService(1991)dondelaCorteSupremadelosEEUUhalloacute quelascompilacionesdedatosquenoalcanzarancondicionesdeoriginalidadyocreatividad (estoesquesebasaranmeramenteenunldquoesfuerzoindustriosordquooenelldquosudordelafrenterdquo)no mereciacuteanproteccioacutenbajolalegislacioacutenrelativaalcopyright
LaconmocioacutencausadaporelcasoFeistdebeenmarcarseenuncontextoenelcualel advenimientodelasTICsfueexpandiendodemaneraexplosivaelmercadoparalasbasesde datosEnestesentidosibienestaacuteclaroquelasbasesdedatosexistiacuteanmuchoantesdeque surgieralaposibilidaddealmacenarlasyvenderlaspormedioselectroacutenicosesbastanteobvio quelarepercusioacutendelfallodelaCorteSupremadelosEEUUsobreelcasoFeistfuemucho mayordeloquehubierasidoveinteotreintaantildeosatraacutes
En1996ocurrierondoshechosclaveEnprimerlugarlaUEadoptoacuteunaDirectiva especiacutefica(969CE)paraprotegerlasbasesdedatosporlacualseestableceporunladola proteccioacutenbajolalegislacioacutendecopyrightcuandodichasbasescumplencriteriosde originalidadenlaseleccioacutenodisposicioacutendeloscontenidosyporotrounaproteccioacuten sui generisparaaquellasbasesdedatosenlascualessehayahechounaldquoinversioacutensubstancialrdquo ndashcuantitativaocualitativamentemedidaEsteuacuteltimoderechosuigenerisseaplica independientementedequelasbasesencuestioacutentambieacutenpuedanmerecerproteccioacutenbajola legislacioacutendecopyright ndashestoeslasproteccionessonacumulativas34 Laproteccioacutenotorgada esde15antildeosSeincluyeasimismounprocedimientoderenovacioacutendelplazodeproteccioacuten paraaquellasbasesdedatosquerecibanunamodificacioacutenoadicioacutensubstancial(esimportante advertirquelarenovacioacutendelaproteccioacutenseaplicaatodalabaseynosoacuteloalasrevisiones) Porotroladoelfabricantenocuentaconunderechoexclusivosinoconunaldquofacultadde impedirrdquoquelehabilitaparaprohibirlaextraccioacutenoreutilizacioacutendelatotalidadodeunaparte substancialdelcontenidodelabasededatosLomismoocurresilaextraccioacutenoreutilizacioacuten departesnosubstancialesesrepetidaosistemaacuteticaatentandocontralaexplotacioacutennormalde labasededatosocausandounperjuicioalderechodelfabricante
EnsegundolugarhaciafinesdediciembrededichoantildeolaConferenciaDiplomaacuteticade laOMPIsobrecuestionesdederechosdeautoryderechosconexosnoconsideroacuteunapropuesta relativaauneventualtratadosobrepropiedadintelectualdebasesdedatosquehabiacuteasido impulsadaporlosEEUUylaUEdadoquevariasdelegacionesexpresaronqueresultaba necesarioseguirestudiandoeltemaantesdeadoptarunadecisioacutenalrespectoAlpresente ademaacutesdelaUEalgunospaiacutesesnoacuterdicosprotegenensuslegislacionesalasbasesdedatosno originalesEnlosEEUUsehanpresentadosineacutexitosdistintosproyectosdeleyquenohan conseguidoelconsensonecesarioparasuaprobacioacutenaunqueeltematodaviacuteasiguesiendo consideradoporelPoderLegislativodeaquelpaiacutesEntantoenAmeacutericaLatinayelCaribe solamenteMeacutexicoatraveacutesdelaLeyFederaldeDerechosdeAutorhaestablecidoen1997una proteccioacutenparalasbasesdedatosnooriginalesconunaduracioacutendecincoantildeos
VeacuteaseCaacutemaraLapuente(1999)paraunresumendelasdiferenciasysimilitudesentreelderecho suigenerisylaproteccioacutenporderechosdeautor
34
SCCR86 paacutegina21
DadoquehasidolalegislacioacutendelaUElaquemaacutesimpactohacausadoanivel internacionalvalelapenaresentildearbrevementealgunostrabajosquehananalizadosucontenido eimpactosEnprimerlugarvariosautoreshandestacadolaamplitudconlacualsondefinidas lasbasesdedatosEnestesentidocomovimosantesseargumentaqueentendida literalmenteporejemplolosmuseospodriacuteancaerbajoelimperiodelalegislacioacutenencuestioacuten Sibientalveznuncasedaraacuteuncasolegalqueinvolucreunejemplotanextremoesbastante probablequepudieranplantearseproblemasporejemploentornoalosprogramasdematerias universitarias(Lipton2002)Otrailustracioacutendepreocupacionessimilaressedaenelcasode lossitiosdeInternetqueunificanbuacutesquedassobreciertostemasloscualestambieacutenpodriacuteanser ndashydehechohansidoenEuropandashobjetodedemandasenbasealaDirectivaqueestamos comentandoEnesteescenarioMaurer(1999)afirmaquetardeotempranotodainformacioacuten comercialmentevaliosaterminaraacuterecibiendoproteccioacutencomobasesdedatos35
Laproteccioacutenotorgadaparecetambieacutendemasiadolaxaencuantoalosrequisitosexigidos paraobtenerlaAsiacutelaevidenciaquesurgedeloscasosjudicialeshastaahoraconocidosmuestra queexpresionestalescomoquelasbasesdedatosprotegidasdebenserldquocoleccionesdedatos independientesarregladosdeformasistemaacuteticaeindividualmenteaccesiblerdquooquelainversioacuten enellasrealizadadebeserldquosubstancialrdquoenlapraacutecticanofuncionancomobarrerarealpara evitarquecualquiertipodecompilacioacutenquedeprotegida(Maureretal2001)Lamismafalta declaridadsurgeentornoaotrasdefinicionesdelaleyporejemplosialguienextraedatosen formaldquoinsubstancialrdquoperolosmismossondegranvalorparaelquelosextraetambieacuten pudieraocurrirqueeseactosealegalmentecuestionable(Hugenholtz2001)
Maureretal(2001)revisandolaexperienciaconcretaenmateriadelitigiosenloscuales seinvocoacutelaproteccioacutendelaDirectiva969CEencuentranquelamitaddeloscasosprovienen deempresasqueelaboranldquodatossinteacuteticosrdquo(estoesautogeneradospordichasempresas) incluyendonuacutemerosdeteleacutefonoslistadosdeTVfechasdeeventosdeportivosoconciertos etcEsclaroquesetratadeinformacioacutenquenotieneposibilidadesdeserobtenidademanera independienteporotrosagentesEstosevinculaconlacuestioacutendesilainformacioacutenquedebe serproducidadecualquierformacomopartedesupropionegocioporunaempresandashcomoes elcasodeloslistadostelefoacutenicosndashcaetambieacutenbajolaproteccioacutendelalegislacioacuteneuropea (temasobreelcuallajurisprudenciaparecehallarsedivididandashverHugenholtz2001)
TambieacutenenbasealoscasosjudicialesgeneradosporlaaplicacioacutendelaDirectiva Hughes(2002)sentildealaquelamismahaimpulsadoalostribunalesaencontrarinfraccionesal derechosuigenerisauacutenensituacionesenlascualeshayunuacutenicoproveedordelainformacioacuten respectiva Elmismoautortambieacutenobservaquelamayorpartedeloscasosllevadosantelos tribunaleseuropeosbajolaDirectiva969CEcorrespondenabasesdedatospreexistenteslas cualesaparentementenonecesitarondeaquelinstrumentolegalparasercreadas
OtroargumentocriacuteticodestacadoesquelaDirectivadelaUEotorgaunaproteccioacuten mayoralaquebrindalalegislacioacutensobrederechodeautori)laproteccioacutenotorgadaporla Directivaespotencialmenteperpetuayaquecualquierldquocambiosubstancialrdquoseacuantitativoo cualitativopermitesurenovacioacuten36(CowanyHarison2001sentildealanquelavidapromediode
35 Algunosespecialistasconsultadosparaestetrabajohanopinadoqueelderechosuigenerisintroducido generoacuteinnecesariosdebatesalincluirlasbasesanaloacutegicasEnestaposturaloquesedeberiacuteabuscar esprotegerladigitalizacioacutendelainformacioacutenevitandoquecompetidorescopienlosarchivos digitalizadossinrealizaresfuerzosniinversiones
36 Todaslasbasesdinaacutemicascalificariacuteanentoncesparaunarenovacioacutenperpetuadelaproteccioacuten
SCCR86 paacutegina22
lasbasesdedatoscomercialesesde3antildeosperiacuteodoenelqueserecuperanlamayoriacuteadelos retornosdelainversioacutenporlocuallaDirectivaconstituyeunreacutegimenldquosobre-protectivordquo) ii) lasexcepcionesdetipoldquofairuserdquosonmaacutesrestringidasqueenelcasodelderechodeautor (cabedestacarademaacutesquelaDirectivaautorizandashperonoobligandashalosEstadosmiembrosa adoptartalesexcepciones)3738 ndashverReichmanySamuelson(1997)Enestesentidoseha sentildealadoquelaDirectivaEuropeanocontienesalvaguardasadecuadasparagarantizarel accesodelascomunidadescientiacuteficasyeducativasalainformacioacutenapreciosaccesiblesOtro puntocriticadoeslafaltademecanismosdelicenciascompulsivas(CommitteeforaStudyon PromotingAccesstoScientificandTechnicalDataforthePublicInterestetal1999)
LasprevencionesfrentealimpactodelaDirectivaseamplificanenelcasodelasfuentes debaseuacutenicaDehecholaresolucioacutendealgunoscasosenlostribunaleseuropeosconfirmariacutea lostemoresdequeaquellageneraunaproteccioacuteninfinitamenteextensibleparaloscontenidos delasbasesdedatosdinaacutemicasauacutencuandosetratedecasosendondelainformacioacutenestaacuteenel dominiopuacuteblicoperoconunafuentedeprovisioacutenuacutenica(Colston 2001)39
Peroauacutenenloscasosenlosquenohayafuenteuacutenicapuedenpresentarseproblemas AsiacuteMilleacute(1996)ndashcitadoenHerreraBravo(2001)ndashsentildealaquelalegislacioacuteneuropeano contemploacutelanecesidaddedefenderellibreaccesoalainformacioacutenporpartedecompetidores quenohayantenidoaccesoalabasededatosprotegidaodetercerosquequisieranutilizarla mismainformacioacuten(extraiacutedadecualquierotrafuente)conunfindiferentealdecrearuna nuevabasededatosEnesecontextosepresentaraacutenldquocasosenlosqueunfabricantequehaya adquiridounarchivofiacutesicointenteejercitarundominioabsolutosobreelmismo(unldquoderecho exclusivordquonounameraldquofacultaddeimpedirrdquo)partiendodelabasedequeportener supuestamenteelldquooriginalrdquodelcontenidotodareproduccioacutendelmismoconstituyeuna extraccioacutenprohibidardquo
TambieacutensehaplanteadoquesibienelderechosuigenerisdelaUEpermiteaun competidorpotencialutilizarlascitasdeunabasededatosprotegidayllegardirectamentealas
37 EnlaDirectivasefacultaalosEstadosmiembrosaestablecerlimitacionesalaproteccioacutenen determinadoscasosporejemplofrenteabasesdedatosnoelectroacutenicascuyasreproducciones seanparausoprivadoocuandoelcontenidodelasbasesseausadoparafinesdocentesde investigacioacutencientiacuteficadeseguridadpuacuteblicaoparaefectosdeunprocedimientoadministrativoo judicialentreotrasPeroseaclaraexpresamentequeldquonopodraacuteinterpretarselaexcepcioacutende maneratalquepermitasuaplicacioacutendeformaquecauseunperjuicioinjustificadoalosintereses legiacutetimosdeltitulardelderechooquevayaendetrimentodelaexplotacioacutennormaldelasbases dedatosrdquo
38 DeOliveiraAscensao(2002)proponeunejemplointeresantedeconflictoentrelaDirectivaen cuestioacutenylaspraacutecticascientiacuteficashabitualesSuponeasiacuteelcasodeuninvestigadorquerealizaun trabajosobretemasde meteorologiacuteaparalocualrecorrelasbasesdedatosexistentessobreeltema incorporandoesosdatosasuinformeUnavezfinalizadoeacutestelopublicacomolibroSiesasbases estuvieranprotegidasporelderechosuigenerisel investigadorestariacuteaviolandolaDirectivadela UEyaquesibienlamismaautorizalaextraccioacutenparafinescientiacuteficosnopasalomismoconla reutilizacioacutenelcasoseriacuteamaacutesgravesisesupusieraqueauacutenlaextraccioacutendelosdatosseriacutea ilegalenestecasoyaqueelinvestigadorestabapensandoenpublicarunlibro(obseacutervesepor ciertoqueeselibrodifiacutecilmenterepresenteperseunacompetenciadirectaparalasbasesde datosquesequiereproteger)Faacutecilesverentonceslasbarrerasyelaumentodecostosquese impondriacuteansobrelaactividadcientiacuteficadegeneralizarseestetipodederechos
39 ElejemploseriacuteaeldelcasoldquoBritishHorseracingBoardLimitedvsWilliamHillOrganisation (2001)rdquo
SCCR86 paacutegina23
fuentesoriginaleselloignoralarealidadeconoacutemicadelaproduccioacutendebasesdedatosenla cualcomovimosantesnosoacutelohaytendenciasalestablecimientodemonopoliosldquonaturalesrdquo sinotambieacutencasosenlosquelareproduccioacutendeloscontenidosresultaeconoacutemicamente ineficiente
Secuestionanasimismolasfuerteslimitacionesalareutilizacioacutendelainformacioacuten contenidasenlaDirectivaSeguacutenCaacutemaraLapuente(1999)dichaslimitacionespuedenincluso alcanzarausuarioslegiacutetimosdelasbasesEsteeselcasodelaprohibicioacutenderealizarcopias ndashincluyendolasdeseguridadndashparaevitarquelasusenpersonasnoautorizadastambieacutense prohibealusuariolegiacutetimofacilitaratercerosnoautorizadoselaccesoalabasemediantela cesioacutendelusodeclavessistemasdedescodificacioacutenodesencriptacioacutenuotrosmecanismos ndashtodolocualenlapraacutecticageneraunescenarioendondehayunaprohibicioacutendereutilizacioacuten
Considerandoesteconjuntodeargumentoselpeligrorealesquesegenereunmonopolio defactosobreloscontenidosfactualesdelascompilacionesprotegidasconelconsecuente riesgoparalacirculacioacutenygeneracioacutendeconocimientos(Baron2001)Enlamisma direccioacutensesentildealaquelaDirectivaEuropearemueveladistincioacutentradicionalenelderechode autorentreproteccioacutendelasexpresionesyproteccioacutendelasideasconelconsiguienteriesgo deobstaculizarlalibrecirculacioacutendeestasuacuteltimas
Laconclusioacutengeneralquesurgedelosdiversostrabajosqueexaminanlalegislacioacuten europeasobreeltemaesquelospaiacutesesqueestaacutenanalizandolaintroduccioacutendeleyeso disposicionessimilaresdeberiacuteansercautelososafindetenermaacutestiempoparaobservarcuaacuteles sonlasconsecuenciasefectivasdelaDirectiva969CEnosoacutelosobrelaindustriadelasbases dedatossinotambieacutensobreelaccesoalainformacioacutenaspectodeimpactoclavesobreel desenvolvimientosocialyeconoacutemicoenelnuevoescenarioglobal(verMaureret al 2001)
IV LASITUACIOacuteNENAMEacuteRICALATINAYELCARIBE
a) Elmercadodebasesdedatos
Loprimeroatenerencuentaesquenoexisteinformacioacutenciertasobreeltamantildeodel mercadodebasesdedatosenninguacutenpaiacutesdeAmeacutericaLatinayelCaribeQuedafueradel aacutembitodeestetrabajogenerarestimacionesdeesetipotareaquedebieraserobjetodeestudios futurosEnestecontextopresentaremoslosrasgosprincipalesdeestaindustriaydesus principalesusuariosyproductoresconelfindetenerunacaracterizacioacutenesencialmente cualitativadelamismaDetodosmodossepuedeafirmarconbastantecertidumbrequela magnituddelaindustriadebasesdedatosndashmedidaenteacuterminoseconoacutemicosndashesenlaregioacuten bajoestudiotodaviacuteamuylimitadaespecialmenteenlospaiacutesesdemenordesarrollorelativo
AsiacutenosorprendequelaparticipacioacutendeAmeacutericaLatinayelCaribecomoregioacuten productoradebasesdedatosseaclaramentemarginalaescalamundialBraunstein(2002) tomandodatosdelGaleDirectoryofDatabasesmuestraqueen2001soacuteloel02deltotalde basesdedatosexistentesenelmundoproveniacuteadeldquoAmeacutericaMeridionalrdquoSibienhayrazones parasuponerqueelnuacutemerodebasesdedatosdelaregioacutenestaacutenetamentesubestimado(yaque soacutelofiguran21bases)nadanosimpideconcluirquelomismopuedeestarocurriendoenotras regionesypaiacutesesEncualquiercasoestocorroboraotrasevidenciasqueindicanclaramenteque lospaiacutesesdeAmeacutericaLatinayelCaribesonmuchomaacutesldquoimportadoresrdquoqueldquoexportadoresrdquode basesdedatosDehechotantoelconsumocomolaproduccioacutendebasesdedatosparecenestar
SCCR86 paacutegina24
positivamentecorrelacionadosconelniveldedesarrolloeconoacutemicoysocialdelospaiacuteses respectivos
iquestQueacutetipodebasesdedatosseproducenenlaregioacutenSolamenteenelcasodeBrasil hemospodidoencontrardatossistematizadosalrespectocorrespondientesalantildeo1996Enel cuadrosiguienteseobservaquehabiacuteaunas700basesendichopaiacutesenaquelantildeoabarcando diversastemaacuteticasyaacutereasydecaraacutectertantopuacuteblicocomoprivado
CuadroBasesdedatosexistentesenBrasilndash1996
Clasificacioacuten Nordmdebases dedatos
ABasesdeproduccioacutenTeacutecnico-cientiacutefica 89 Bibliograacuteficas 77 Tesis 12
BRegistrosyguiacuteas 142 Generales 35 Instituciones 22 Empresas 30 Investigadores 16 Productosyservicios 23 Eventos 6 Peliacuteculasyvideos 6 Otros 4
CBasesdeArchivo 272 Generales 234 Imaacutegenes 004 Legislacioacuten 19 Recortesnoticias 3 Autoridadesterminoloacutegicas 12
DBasesdeInformacioacutenyGestioacutenTecnoloacutegicaydeNegocios 35 Generales 20 NormasTeacutecnicas 11 Patentes 4
EBasesdeCulturasVivas 8 FBasesdeIndicadoresEstadiacutesticasDiagnoacutesticos 12 GOtrasBases 136
Generales 10 IBGE(InstitutoBrasileirodeGeografiaeEstatistica) 78 Cetesb(CompanhiadeTecnologiadeSaneamento 48 Ambiental)
TOTAL 694
FuenteFreitasPereiraetal(1999)
Entantolaevidenciarecogidaparaesteestudiomuestraqueentrelosprincipales productoresdebasesdedatosenlospaiacutesesdelaregioacutenfigurandiversasinstitucionespuacuteblicas quegeneranorecopilaninformacioacutencomercialeconoacutemicajuriacutedicafinancieraetclacualen generalenpartevendenyenpartedifundendeformagratuitandashdehechoesprobablequeel
SCCR86 paacutegina25
sectorpuacuteblicoseaelprincipalproductordebasesdedatosenvariospaiacutesesdelaregioacuten Asimismoexistendistintosproveedoresprivadosquetambieacutencomercializanlamismaclasede informacioacutenmuchasvecesencompetenciadirectaconelsectorpuacuteblico(replicandoloque ocurreenlamayorpartedelospaiacutesesdesarrollados)aunqueengeneralagregandovalorala informacioacutenquebrindaesteuacuteltimo(facilitandolaconsultayelusodelainformacioacuten organizandodemanerasalternativaslosdatosrespectivosetc)Laofertaprivadadebasesde datosenAmeacutericaLatinayelCaribeestariacuteaconcentradaprincipalmenteentoncesenempresas quesededicanavenderinformacioacutensobretemasjuriacutedicoscomercialescrediticiosyenmenor medidafinancierosloscualessonenloesencialdeintereacutesbaacutesicamenteldquolocalrdquo(estoeslos usuariosdelainformacioacutenrespectivaseriacuteanensuenormemayoriacutearesidentesdelpaiacutesndasho regioacutenndashalacualserefieredichainformacioacuten)
Elsectorpuacuteblicoasiacutecomolasuniversidadesylosinstitutosdeinvestigacioacutentambieacuten ofreceinformacioacutendemaneragratuitauonerosaseguacutenloscasosencamposdondelaoferta domeacutesticaprivadaesmenoroenocasionesnulameteorologiacuteaagriculturahidrografiacutea demografiacuteasaludcartografiacuteageologiacuteamedioambienteetcasiacutecomoendiversoscamposde lascienciasldquodurasrdquoEnvariasdeestasaacutereaslosusuarioslocalestambieacutenrecurrenobviamente alasbaseslocalizadasenlospaiacutesesdesarrolladosNoacuteteseenestesentidoquemientrasque unapartedelainformacioacutenrelevanteenestetipodeaacutereascorrespondeahechosodatos propiosdelospaiacutesesdelaregioacuten(porejemploenmeteorologiacutea)losusuarioslocalestambieacuten puedenestarinteresados(enmayormedidaqueenelcasodelasbasesjuriacutedicasocomerciales porejemplo)eninformacioacutencontenidaenbasesdedatosextranjeras(estoesclaroenelcaso delaactividadcientiacuteficaporejemplo)
Otrohechoimportanteatenerencuentaesqueelgradodedigitalizacioacutendelasbasesde datosenlaregioacutenesclaramentemenoralqueseobservaenlospaiacutesesdesarrolladoslocuales obviamenteconsecuenciadelmenorniveldepenetracioacutendelasTICsenlaregioacuten40 Esto marcaunobstaacuteculoobjetivoparaeldesarrollodelmercadodebasesdedatos
EnloscuadrosA1aA3(enelAnexoI)seobservaelretrasodebuenapartedelos paiacutesesdelaregioacuteneneldesplieguedelainfraestructurainformaacuteticaydetelecomunicaciones necesariaparaingresaralmundodelaldquonuevaeconomiacuteardquo(porciertolasdiferenciasentre paiacutesessonimportantesconlasnacionesdelCaribecomolosmaacutesavanzadasenpromedioen teacuterminosrelativos41)ndashasiacutecomoenelcostodeaccesoadichainfraestructuraEnestesentido resultainteresanteobservarlosdatosexhibidosenelcuadroA4(verelAnexo I)que correspondenaunIndicedePreparacioacutenparaelAccesoalaRed(NetworkedReadinessIndex (NRI))presentadooriginalmenteenKirkmanetal(2002)42 ndashseguacutenlosautoresdichoiacutendice reflejalapreparacioacutenyelpotencialdeunpaiacutesparaparticipardeunmundointerconectadopor redesQuedaclaroqueelgruesodelaregioacutenestaacutelejosdetenerlosnivelesdepreparacioacuten adecuadosparaingresaralaldquonuevaeconomiacuteardquoyportantoparaserunactorimportanteenla
40 Asiacuteunafilialargentinadeungrupoempresarioeuropeo-estadounidenseentrecuyosprincipales negociosfiguralaventadeinformacioacutenjuriacutedicareportoacutequemientrasqueenArgentinael porcentajedefacturacioacutenenmedioselectroacutenicoserade8elmismollegabaal50enEEUU locualobedecejustamentealoincipientedeladifusioacutendelaventadedatosenformatodigitalen laregioacuten
41 Laescasapoblacioacutendevariosdeestospaiacutesespuedeestarexplicandopartedelasdiferencias respectivas
42 Eliacutendiceseconstruyeenfuncioacutendedistintosindicadoresquereflejanlainfraestructura informaacuteticaydecomunicacioneslaspoliacuteticaspuacuteblicasvigentesendichasaacutereasetc
SCCR86 paacutegina26
produccioacutenexportacioacutenyconsumodebasesdedatosdigitalizadasEnconsecuenciala expansioacutendelaindustriadelasbasesdedatostendraacutecomopre-condicioacutenqueseacelere fuertementelaincorporacioacutendelasTICsenAmeacutericaLatinayelCaribe(paripassuconun ascensoenlosnivelesdeeducacioacutendesupoblacioacutendemodoquedichaincorporacioacutennose hagaacostadeincrementarlaldquobrechadigitalrdquointernayaexistente)
b) Lasituacioacutenlegalylosmediosdeproteccioacutenexistentesparalasbasesdedatos
Enlamayorpartedelaregioacutensehaincorporadoyadeformaexpliacutecitaalasbasesde datosquetengancaracteriacutesticasdeoriginalidadenlaseleccioacutenyodisposicioacutendesus contenidosalasrespectivaslegislacionesnacionalessobrederechodeautorsiguiendolas disposicionesdelostratadosyamencionadosdelaOMPIylaOMC(ADPIC)Ladecisioacuten 351 delAcuerdodeCartagenaconcertadaentreBoliviaColombiaEcuadorPeruacuteyVenezuela tambieacutenincluyedisposicionestendientesaprotegeralasmencionadasbasesdedatos
EncontrastecomomencionamosantesenlaregioacutensolamenteenMeacutexicoexisteuna legislacioacutenadhocqueotorgaproteccioacutenalapropiedadintelectualdelasbasesdedatosno originalesEnestesentidocabesentildealarquedichalegislacioacutenharecibidocriacuteticasdepartede juristasmexicanosquesentildealansucaraacutectercontradictorioconlaLeyMexicanadeDerechosde Autorenlacualdichadisposicioacutenhasidoincluida(verOvillaBueno1998CaballeroLeal 2000)DichascriacuteticassefundanenqueenMeacutexicoaligualqueencasitodoslospaiacutesesdela regioacutencuyalegislacioacutensobrepropiedadintelectualsebasaenlatradicioacutenlatinaseentiende queelderechodeautorsiemprehaexigidocreatividadcomobaseparalaproteccioacutenno existiendofundamentosparaprotegerbienesenbasealasinversionesnecesariasparasu creacioacutenPorsuparteCaballeroLeal(2000)sentildealaquelaLeyMexicananootorgaderechos soacutelidosalosproductoresdebasesdedatosnooriginalesdadoquenodefineclaramentecuales sonlosderechosexclusivosdeaquellosnitampocopreveacutelaposibilidadderenovarla extensioacutendelaproteccioacutenotorgadandashqueenelcasomexicanoesde5antildeosndashconcluyendoque susefectospraacutecticosnoseriacuteansignificativos
Entantohastadondehemospodidoindagarnoexistenproyectosdeleyenninguacutenpaiacutes deAmeacutericaLatinayelCaribequeapuntenaincorporarunaproteccioacutenespecialparalasbases dedatosnooriginalesEnestesentidoesinteresantesentildealarquealmenosenalgunospaiacuteses loslegisladoresparecenadvertidosdelosdebatesquesobreeltemasehansuscitadoenotras regionesAsiacutealdiscutirselaactuallegislacioacutenargentinaqueprotegeporlaviacuteadederechosde autoralosprogramasdecomputacioacutenylasbasesdedatosoriginalesunsenadorexpresoacutesu temorporelhechodequelafaltadeunaadecuadaclarificacioacutendeltemaderivaraenla proteccioacutendeguiacuteastelefoacutenicasporejemplo(Quinn2000)
Sinperjuiciodelaausenciadedisposicionesespeciacuteficassobreeltemaexistenenla mayorpartedelospaiacutesesdiversasfiguraslegalesquepodriacuteanaplicarseencasodeproducirse conflictosentornoalapropiedaddelasbasesdedatosnooriginalesporejemplolasleyeso disposicionesrelativasacompetenciadeslealenriquecimientosincausaapropiacioacutenindebida etcclaramentepuedenseraplicadasencasodequeunpropietariodeunabasededatossea afectadoporcompetidoresquereproduzcansindebidaautorizacioacutensusproductos43 Enelcaso
Porciertolosproveedoresdebasesdedatosenlaregioacutentienenlaopcioacutenderegistrarlos elementosdesusbasesquepuedanserprotegidostantoporlalegislacioacutendederechosdeautor (porejemplotesaurosmeacutetodosdeinterrogacioacutenconsultayvisualizacioacuteniacutendicesprogramasde
[Siguelanotaenlapaacuteginasiguiente]
43
SCCR86 paacutegina27
deChileentantondashseguacutenlasautoridadesdelaoficinadeDerechosdeAutorconsultadaspara estetrabajondashlaleyNdeg19223sobredelitosinformaacuteticosdealgunamanerapodriacuteaaplicarsea lasbasesdedatosnooriginalesenausenciadeproteccioacutenenelaacutembitodelderechodeautor Talvezlomismopodriacuteaocurrirenotrospaiacutesesenloscualesexistalegislacioacutensimilar
Sepuedeargumentarquelaefectividaddelasmencionadasdisposicioneslegalesseve menguadaenlapraacutecticaporproblemasdeenforcement(hechodestacadoporlamayorparte delasinstitucionesempresasyexpertosconsultadosparaestetrabajo)Sibiendichos problemasnosonexclusivosdelalegislacioacutensobrepropiedadintelectualalgunos observadoresargumentanqueenlaregioacutenexisteunaactitudculturalmaacutesldquotoleranterdquoalacopia delainformacioacutenqueenlospaiacutesesmaacutesavanzadoslocualagravariacuteaparticularmentela situacioacutenenelaacutembitobajoexamenAsimismolarelativaldquonovedadrdquodeltemaenloquehace alasbasesdedatosdigitalizadastornariacuteaauacutenmaacuteslentosycomplejosloslitigiosporfalta tantodejurisprudenciaasentadacomodepreparacioacutendelosfuncionariosjudiciales
Enloquehacealusoindebidodelasbasesdedatosporpartedelosusuarioslegiacutetimos (queseconcentrafundamentalmenteencompartiroextenderelaccesoalainformacioacuten respectivaapersonasuorganizacionesnoautorizadas)sibiengeneralmenteseconcertan contratosolicenciasqueprohibendichasaccionesenlapraacutecticaaparentementeutilizarlaviacutea legalparaeliminarlasresultamuycostoso44
Enestecontextolosproveedoresdebasesdedatosprincipalmenterecurrenameacutetodos teacutecnicos(encriptadoclavesdeaccesoetc)paraprotegersusproductosloscualesalmenos paralamayoriacuteadelosconsultadosproveenunaproteccioacutenrelativamentefuerteaunquepor ciertonocompleta(lasdificultadesaparentementeseconcentrariacuteanenelmencionado problemadelosusuariosqueporejemplodifundenlasclavesdeaccesoapersonasno autorizadas)
Ciertamentedebedecirsequelaproteccioacutenpormediostecnoloacutegicossueletenerademaacutes deuncostoelevadolaconsecuenciadequelainformacioacutenolasconsultasdelasbasesdeban hacersedeunamaneramenoscoacutemodaoldquoamigablerdquoparaelusuariojustamenteconelfinde viabilizarlaproteccioacutenqueotorgaelmediotecnoloacutegicoEnesesentidolasfirmasdeben balanceareldeseodeminimizarlaspotencialespeacuterdidasporelusonoautorizadodesusdatos conlanecesidaddemantenerlasuficienteflexibilidadcomoparanoperjudicarasususuarios legiacutetimosespecialmentecuandoexistenvariosproveedoresalternativosenelmercado45
Lasmarcastambieacutensonunmediodeproteccioacutenasiacutecomolasestrategiasderenovacioacuten constantedelainformacioacutenlainclusioacutendevaloragregadoetcAsimismolasempresas propietariasdebasesdedatosmonitoreanconstantementeasuscompetidoresconelfinde
[Continuacioacutendelanotadelapaacuteginaanterior]
computacioacutenusadosparaelfuncionamientodelasbasesetc)comoporotrasnormaslegales (marcaslogosetc)
44 Lasempresastratariacuteanderesolverestosproblemascuandolosdetectanporlaviacuteadela persuasioacutenylasnegociacionesinformalesconlosusuarios
45 Dehecholasfirmasestariacuteanencondicionesdedetectarporejemplolapraacutecticadecompartirlas clavesdeaccesoperoalmenosporahoraconsiderariacuteanqueeleventualbeneficiodesermaacutes estrictosconelusodelasclavesnocompensariacutealoscostosaincurrirparaalcanzartalobjetivo (inclusoencuantoelloprobablementeredundariacuteaenrestriccionesqueafectariacuteanlacomodidadde accesoalasbasesauacutenparalosusuariosautorizados)
SCCR86 paacutegina28
detectarposiblesconductasdeslealesEntantohaybasesquesoacuteloestaacutendisponiblesonliney queseprotegenporelhechodequesutamantildeoestangrandequesalvoquepudieranser extraiacutedasdirectamentedelosservidoresendondeestaacutenalojadaslacopiadesuselementos resultariacuteademasiadocostosaylentacomoparaqueresulteeconoacutemicamenterentablerealizarel esfuerzorespectivoEstoesasiacuteenuncontextodondeloscontenidosdelamayorpartedelas basesdenaturalezacomercialsongeneralmenteactualizadosdemanerafrecuenteyenelcuallos propietariosdelasbasesraramenteautorizanlasconsultasldquoenbloquerdquoporloquelas informacionestienenqueseraccedidasdeaunaporvez
Alavezotramaneradepreservarmercadosatendiendoalasdiferentesnecesidadesde losusuarioseslaqueempleanalgunasempresasndashporejemploaquellasdedicadasavender informacioacutenfinancierandashquerecurrenafijardistintospreciosparalainformacioacutenseguacutenel gradodeactualizacioacutenconlaquelarequieransusclientesndashlocualtiendeadisminuirlos incentivosacopiarindebidamentelainformacioacutenrespectiva46
Sibiencasitodaslasfirmaseinstitucionesconsultadashanreportadolaexistenciade perjuicioseconoacutemicosporlaapropiacioacutenindebidadeinformacioacutenporpartedecompetidores yousuariosaparentementelaspeacuterdidasgeneradaspordichasaccionesseriacuteanenlagran mayoriacuteadeloscasosdebajamagnitudcomoparajustificarrealizareventualesaccioneslegales alrespecto4748 Tampocohemosrecogidoevidenciadequehayandejadodehacerse inversionesendeterminadasbasesdedatosporfaltadeproteccioacutenlegalapropiadaDetodos modosestasconclusionesdebensermatizadasteniendoencuentaqueenvarioscasoslas firmasproductorasdebasesdedatoshacerelativamentepocotiempoqueestaacutenofreciendosus productosenformatodigitalndashlocualpodriacuteaexplicarquelaincidenciadelosproblemasde copiadeinformacioacutenycontenidos(olaconcienciaacercadelaincidenciadedichos problemas)seamenorqueenlospaiacutesesmaacutesavanzados49
Laevidenciaquehemospodidorecogerparaesteestudioentantoindicaquelosuacutenicos casosenlosquesehanregistradodemandasjudicialesvinculadasalacopiadeinformacioacuten contenidaenbasesdedatosnooriginalesdigitalizadashantenidolugarenArgentina50y
46 EstecasocorrespondealaestrategiadenominadacomoldquoversioninginformationrdquoporShapiroy Varian(1999)
47 Unaempresaqueconsultamosdedicadaacomercializarbasesdedatosconinformacioacuten comercialyconoperacionesenArgentinaChileyUruguayestimoacutelaspeacuterdidasporelusono autorizadodeloscontenidosdesusbasesenun5-10desufacturacioacuten
48 Entantosenoshareportadoquehaycasosenlosquesibienlospropietariosdelasbasestienen certezadequesuinformacioacutenestaacutesiendoutilizadaporpersonassinderechosadquiridos legalmentetienendificultadesinclusoparaidentificaralosinfractores
49 AsuvezciertamentelosproblemasdepirateriacuteadelainformacioacutenenAmeacutericaLatinapreexisten aladigitalizacioacuten
50 LoscasosquenosfueronreferidosenArgentinasondosElprimeroinvolucroacuteaunaempresa dedicadaaproveerinformacioacutencontableytributariaunodecuyosboletinesdigitalesndashque ofreciacuteaasusclientesndasheracopiadoydistribuidoporotrafirmaSibienexistiacuteanbasesparaquela empresainfractorafuerasancionadaporcompetenciadesleallajusticiaaparentementenodio lugaralreclamodelafirmaafectadaElsegundoestaacutetodaviacuteairresueltoenelaacutembitodela justiciapenalysurgioacuteapartirdeunadenunciadelaempresaNosiscontralafirmaAxesor(en cuyocapitalparticipaunfondoderiesgodelBancoSantanderCentralHispanodeorigen espantildeol)porlacopiadeunCDconinformacioacutensobreriesgocrediticioquecomercializabaNosis
SCCR86 paacutegina29
Ecuador51 ndashenesteuacuteltimopaiacutesademaacutesenelaacutembitoadministrativosehansolicitadoen algunoscasoslapraacutecticademedidascautelaresporlapresuntautilizacioacuteniliacutecitadebasesde datoselectroacutenicasSinembargoobviamenteellonosignificaquenosehayanproducido muchosotrosepisodiosdepirateriacuteaquenohanllegadoalainstanciajudicialsinoquesehan resueltoprivadamente(asiacutecomotambieacutendeotrosquetodaviacuteasesiguenproduciendosinque seafaacutecilcomodeciacuteamosantessiquieraidentificarconprecisioacutenalosinfractores)Porotro ladocabedestacarquesiacutehanexistidocasosenloscualeslajusticiayahaprotegido compilacionesquecumpliacuteanconlosrequisitosdeoriginalidadenladisposicioacutenyoseleccioacuten delosdatosdeformataldeserprotegiblesbajolalegislacioacutendederechodeautor52
Enesteescenariolaconclusioacutengeneraldenuestrotrabajodecampoesquesalvoalguna excepcioacuten53nohayevidenciaquemuestrequeexistaunreclamoporpartedelasempresase institucionesquemantienenycomercializanbasesdedatosenAmeacutericaLatinayelCaribepor contarconunalegislacioacutensuigenerisalestilodelaintroducidaenlaUEDehechoenlas entrevistasycontactosquerealizamosparaestainvestigacioacutenencontramosquelamayorparte delasorganizacionesdedicadasacomercializarbasesdedatosteniacuteanescasoconocimientodel debatesobreeltemaenEuropaylosEEUUyvariasinclusodesconociacuteanquelasbasesdesu propiedadpodriacuteanrecibirsiseaplicaraunalegislacioacutencomolaeuropeaporejemplouna proteccioacutenlegalespeciacutefica54 Asuvezlasoficinasrespectivasdederechosdeautorenla regioacutennohanreportadoquelosactoresprivadosquepodriacuteanrecibirproteccioacutenencasode sancionarseunalegislacioacutensuigenerisesteacutenimpulsandouncambioenesesentido(locual podriacuteaobedecerentreotrosfactoresalyamencionadoescasotamantildeodelaindustria respectiva)Todoestoporciertonoimplicaquelasempresasdelsectornodeseenmejorarel niveldeproteccioacutenlegalconelquecuentansinembargolaconclusioacutengeneralesqueal menosporelmomentolamayorpreocupacioacutenenmaterialegalestariacuteaenquesemejoreel niveldeenforcementdelalegislacioacutenyavigente
51 Elconflictoseprodujoentredosempresasquecomercializancompilacionesdeleyesenformatos digitales
52 EnArgentinayaen1974sediouncasoenestesentidoresueltofavorablementeparael demandanteporcopiadeunabasededatosqueconteniacuteanormativasdecomercioexterior (CNCivSalaD30474inreldquoGuiacuteaPraacutecticadelExportadoreImportadorSRLcEmpresaIARA yotrordquo)ndashverQuinn(2000)MaacutesrecientementelaempresaLaLeyobtuvounfallofavorableen 1996porunademandacontraotrafirmaquehabiacuteareproducidosinautorizacioacutenunabasede datosreferencialderepertoriosjuriacutedicosqueLaLeycomercializabaenCDs
53 SolamenteenelcasodelServiccediloFederaldeProcessamentodeDados(SERPRO)deBrasillas autoridadesconsultadasexpresaronunaopinioacutenclaraycondefinidoconocimientodecausaa favordeimplementarunaproteccioacutensuigenerisparalasbasesdedatos(significativamentese tratadeunaempresaestatal)
54 Existenalavezcasosenloscualesdeterminadasempresassearroganaunqueporciertosin baseslegalessoacutelidasderechosquenoposeenasiacuteunportalchilenodeinformacioacutensobre economiacuteaynegociosensupaacuteginawebsentildealaqueldquotodotextomuacutesicasonidofotografiacuteas videosgraacuteficosprogramasyengeneralcualquierinformacioacutencontenidaenelportalpor cualquiermedioseraacutedenominadaensuconjuntolsquoContenidorsquoDichoContenidoesdepropiedad exclusivadelaempresayseencuentraprotegidoporleyeslocalesytratadosinternacionalesde propiedadintelectualrdquo(verJijenaLeiva1999)
SCCR86 paacutegina30
V CONCLUSIONES
LadiscusioacutenacercadelosDPIsobrelasbasesdedatosldquonooriginalesrdquoprobablemente ejemplificadeunmodoparticularmenteagudolasiemprepresentetensioacutenentrelanecesidad deestablecerunmarcodeincentivosatractivoparalageneracioacutendenuevosproductoseideasy elobjetivodequedichosproductoseideasgenerenlamayorcantidaddeldquoderramesrdquosobreel conjuntodelsistemaeconoacutemicoydeltejidosocial
Decimosqueenestecasodichatensioacutenesespecialmenteagudaentantoqueunreacutegimen suigenerisparalasbasesdedatosnoapuntariacuteaaprotegerlasbasesensiacutemismasentanto productosnuevosyocreativossinoalainformacioacutenenellascontenidaconelconsiguiente riesgodequeseestablezcanliacutemitesalacirculacioacutendeaquellainclusodelaquehastael presentesemantieneeneldominiopuacuteblicoEnotraspalabraslacreacioacutendenuevosDPIsobre lasbasesdedatospodriacuteasesgarelbalanceentreproteccioacuten-difusioacutendeformapeligrosamente pronunciadaafavordelprimerteacuterminodedichobinomioLasamenazasenesteuacuteltimoterreno noseobservansoacuteloenlasmuysensiblesaacutereasdelacienciaylaeducacioacutensinotambieacutenenel propiocampocomercialndasheinclusoenvinculacioacutenconeldesarrollodeInternetporejemplo
Otropuntoclaveesquedichoreacutegimennosedirigiriacuteaapromoverlageneracioacutendeideaso bienesnuevosnilosesfuerzoscreativossinobaacutesicamentealasinversionesrealizadasenla recoleccioacutenyorganizacioacutendeinformacioacuten(einclusodeotrotipodeelementosalmenosenla definicioacutendelaUnioacutenEuropea)dediversotipoElloenprincipioiriacuteaencontratantodela tradicioacutendelalegislacioacutendederechosdeautorenbuenapartedelmundocomodelosobjetivos quedeberiacuteananimaralosregiacutemenesdeDPIdesdeunpuntodevistaeconoacutemicoAsimismoal menosenlaformaenqueelreacutegimensuigenerishasidoestablecidoenlaUEtendriacuteael potencialriesgodegenerarproteccionesperpetuas(encontradelaideadeproteccioacutentemporal queestaacuteenlabasedelalegislacioacutensobrepropiedadintelectual)
Nosorprendeentoncesencontrarqueauacutenenlospaiacutesesdesarrolladosndashprincipales productoresyconsumidoresdebasesdedatosndashexisteunafuertediscusioacutenacercadela convenienciadeadoptarlegislacionessuigenerisdeltipodelasimplementadasenlaUE discusioacutenqueporelmomentohabloqueadolaintroduccioacutendenormassimilaresen los EEUU
Muchasmaacutesdudassurgenenelcasodelospaiacutesesendesarrolloyaqueentantosonal presenteprincipalmenteconsumidoresantesqueproductoresdebasesdedatoslaadopcioacutende disciplinasinternacionalesenlamateriaaparentementegenerariacuteaunbalancecosto-beneficio auacutenmenosfavorablequeenlasnacionesavanzadas
LaevidenciaempiacutericaquehemosrecogidoparaelcasodeAmeacutericaLatinayelCaribea suveznoparecedarsustentoalargumentoafavordeestablecerDPIparalasbasesdedatosno originalesentantonohemosobservadoquelaincipienteindustriaqueexisteenlaregioacuten aparentementeconcentradaenlospaiacutesesmaacutesavanzadosdelamismaesteacutesiendoperjudicada porlaausenciadeunalegislacioacutensuigenerisenlamaterialosperjuicioscomercialesque ciertamenteexistenaunquetienenunamagnitudinciertaparecenderivarmaacutesbiendelafalta deunadecuadoenforcementdelalegislacioacutenactualmenteexistenteEnconsecuenciaal presentenopareceexistirunintereacuteseconoacutemiconitampocosocialconcretodesdeelpuntode vistadelospaiacutesesdelaregioacutenafavordeunalegislacioacuteninternacionalsobrebasesdedatos ldquonooriginalesrdquocomolapropuestaantildeosatraacutesenelsenodelaOMPI
SCCR86 paacutegina31
Todoestosinembargonodebeserinterpretadoenelsentidodequelasituacioacutenactual enlamateriaesenalguacutensentidooacuteptimaEstaacuteclaroporunladoquepeseaqueexistentanto legislacioacutencomomediostecnoloacutegicosquepodriacuteanprotegeralasinversionesrealizadasenla creacioacutenymantenimientodebasesdedatoshayproblemastantodeenforcementdelos contratosylasleyesrespectivascomodeldquocircunvalacioacutenrdquodelaproteccioacutentecnoloacutegicaque generanpeacuterdidasmonetariasparalospropietariosdelasbasesdedatos(propietariosqueno soacutelooperanenelsectorprivadosinoqueenmuchasocasionessonorganizacionesestatales)
Asuvezdesdeunpuntodevistadinaacutemicopodriacuteaesperarsequelaindustriadebasesde datosenAmeacutericaLatinayelCaribevayaexpandieacutendosealolargodeltiempondashespecialmente amedidaqueseincrementeladifusioacutendelasTICsenlaregioacutenndashconlocualeventualmente podriacuteadarseelcasodequeenunfuturoaparezcanconflictosdemayorsignificacioacutenquelos detectadoshastaahora
EnconsecuenciaresultanecesariocontinuaravanzandoenelestudiodeltemaEn particularseriacuteaimportantequeenelfuturosevayagenerandoinformacioacuteneconoacutemicacierta respectodelamagnituddeestaindustriaenlaregioacutenSibiensetratadeunatareacompleja comolomuestralamuyescasainformacioacutenexistentealrespectoinclusoenlospaiacuteses desarrolladosestaacuteclaroqueresultaimprescindibleparadotardeunabaseempiacutericamaacutesfirmea losdebatessobreeltema
Entantodenuestrotrabajosurgequedospasospotencialmentefavorablesparael desarrollodelaindustriadelasbasesdedatosenlospaiacutesesdeAmeacutericaLatinayelCaribe seriacuteani)mejorarelenforcementdelasnormativasactualmentevigentessobreeltematanto enelaacutereadederechosdeautorcomoenlosotroscamposjuriacutedicosinvolucrados(competencia deslealetc)ii)propenderaunamayorpenetracioacutendelasTICsenlospaiacutesesdelaregioacuten
Afuturoasuvezdebedarseinicioaunprocesodediaacutelogoentrelasdistintaspartescon intereacutessobreeltemaparaevaluarenqueacutemedidapodriacuteasernecesarioreformarlaslegislaciones actualmenteexistentesenmateriadecompetenciadeslealporejemploparahacermaacutesefectiva laproteccioacutenparalospropietariosdebasesdedatosenlaregioacutenDeesemismodiaacutelogo podriacuteanirsurgiendoconsensosnuevosacercadesiresultanecesarioonoavanzarenalguacutentipo deproteccioacutendelasbasesdedatosporlaviacuteadelosDPIndashyacercadecuaacutelesseriacuteanlas modalidadesdedichaproteccioacutenencasodequeseconcluyeraquesuimplementacioacutenseriacutea positivandashinclusoenelmarcomultilateralapartirtantodelaacumulacioacutendeexperienciaenla aplicacioacutendelasnormasyavigentesenalgunasregionescomodelapropiaevolucioacutendel mercadodebasesdedatosenlospaiacutesesdeAmeacutericaLatinayelCaribe
[SigueelAnexoI]
SCCR86
ANEXOI
CuadroA1AccesoatelefoniacuteaenAmeacutericaLatinayelCaribendash2001
Telefoniacuteacelular Telefoniacuteafija
Paiacutes Nordmsuscriptores cada100hab Paiacutes
Nordmliacuteneastelefoacutenicas cada100hab
Martinica 7153 Guadalupe 6359 Araba 5000 Chile 3402 AntiguaampBarbuda 3177 PuertoRico 3065 IslasViacutergenes (EEUU) 2890 Jamaica 2694 Venezuela 2635 Meacutexico 2168 Panamaacute 2070 Bermuda 2064 Paraguay 2040 Bahamas 1966 Surinam 1911 Argentina 1861 TrinidadampTobago 1734 Brasil 1673 Uruguay 1547 Repuacuteblica Dominicana 1465 ElSalvador 1250 Belize 1155 Barbados 1064 Guatemala 970 Bolivia 899 Guyana 866 Colombia 763 CostaRica 757 Ecuador 667 Granada 641 Peruacute 592 Honduras 361 StKittsandNevis 312 Nicaragua 299 StVincent 208 Dominica 156 Haitiacute 111 Cuba 007
Bermuda 8715 StKittsandNevis 5688 IslasViacutergenes(EEUU) 5637 AntiguaampBarbuda 4735 Barbados 4629 Guadalupe 4493
Martinica 4300 Bahamas 4003 Aruba 3503 PuertoRico 3364 Granada 3275 Dominica 2906 Uruguay 2829 TrinidadampTobago 2399 Chile 2390 CostaRica 2297 StVincent 2196 Brasil 2178 Argentina 2163
Jamaica 1973 Surinam 1758 Colombia 1705 Panamaacute 1483 Belize 1444 Meacutexico 1372 Venezuela 1120 RepuacuteblicaDominicana 1102 Ecuador 1037 ElSalvador 934 Guyana 919 Peruacute 775 Guatemala 647 Bolivia 622 Paraguay 512 Cuba 510 Honduras 471 Nicaragua 312 Haitiacute 097
EEUU 4442 EEUU 6645 Oceaniacutea 4495 Europa 4377 AmeacutericaLatinay Caribe 1717
Europa 4062 Oceaniacutea 4002
AmeacutericaLatinayCaribe 2327 Mundo 1557 Mundo 1721
FuenteInternationalTelecommunicationsUnion(ITU)
SCCR86 AnexoIpaacutegina2
CuadroA2AccesoaInternetypenetracioacutendePCsenAmeacutericaLatinayelCaribendash2000
PCs Internet
Paiacutes NordmPCscada
100hab Paiacutes
NordmServidores cada10000
hab Paiacutes
Nordm usuarios
cada 10000hab
Bermuda 4654 Bermuda 52727 Bermuda 390137 Guadalupe 1974 Uruguay 16202 Chile 165765 StKittsandNevis 1817 Argentina 7298 Aruba 136536 CostaRica 1491 Meacutexico 5655 Uruguay 110878 Granada 1271 Panamaacute 5313 PuertoRico 102179
Martinica 1266 Brasil 5153 IslasViacutergenes (EEUU) 100322
Belize 1249 TrinidadampTobago 5096 Peruacute 97420 StVincent 1058 Chile 4881 Dominica 77777 Uruguay 1049 AntiguaampBarbuda 4095 TrinidadampTobago 77258 Chile 823 Araba 2809 Argentina 67509
Barbados 822 IslasViacutergenes (EEUU) 2807 AntiguaampBarbuda 65203
Dominica 713 Dominica 2424 Belize 62447 TrinidadampTobago 618 CostaRica 1829 Guyana 60395 Meacutexico 576 Guadalupe 1246 CostaRica 56674 Argentina 513 Belize 1220 StKittsandNevis 51610 Brasil 500 Colombia 1106 Granada 43556
Jamaica 466 Repuacuteblica Dominicana 924 Bahamas 43158
Venezuela 455 Martinico 891 Venezuela 39305 Peruacute 409 Venezuela 668 Barbados 37383 Panamaacute 370 Jamaica 571 Panamaacute 31701 Colombia 354 Guatemala 492 Jamaica 31055 Guyana 256 Peruacute 417 StVincent 30857 Ecuador 217 PuertoRico 386 Brasil 29392 ElSalvador 191 Barbados 374 Meacutexico 27431 Bolivia 168 Nicaragua 276 Surinam 26979 Paraguay 127 Paraguay 236 Colombia 20746 Guatemala 114 Bolivia 159 RepuacuteblicaDominicana 18588 Honduras 108 StKittsandNevis 104 Guadalupe 17544 Cuba 107 ElSalvador 092 Bolivia 14407 Nicaragua 089 Bahamas 079 Ecuador 14234 AntiguaampBarbuda ndash Guyana 069 Martinica 12746 Aruba ndash Cuba 059 Nicaragua 9854 Bahamas ndash Granada 032 ElSalvador 7967 Repuacuteblica Dominicana ndash Surinam 023 Paraguay 7278 Haitiacute ndash Honduras 020 Guatemala 7027 PuertoRico ndash Ecuador 018 Honduras 6168 Surinam ndash StVincent 018 Cuba 5358 IslasViacutergenes (EEUU) ndash Haitiacute ndash Haitiacute 2454 EEUU 5852 EEUU 292832 EEUU 450696 Oceaniacutea 3652 Oceaniacutea 64761 Oceaniacutea 251112 Europa 1674 Europa 15727 Europa 135948 AmeacutericaLatinay Caribe 659
AmeacutericaLatinay Caribe 9628
AmeacutericaLatinay Caribe 57049
Mundo 772 Mundo 17793 Mundo 64137
FuenteInternationalTelecommunicationsUnion(ITU)
SCCR86 AnexoIpaacutegina3
CuadroA3CostodeaccesoaInternetndash2001
Promedioanualdelcostopor20horasdeaccesomensualaInternetcomoporcentaje delPBIpercaacutepita(medidoenPPP)
Ranking Paiacutes Costo
1 2 3 4 5 6 7 8 9
10 29 31 32 36 41 42 44 45 47 48 49 53 58 61 62 65 66 67
Suecia Beacutelgica Finlandia Noruega Islandia Japoacuten Suiza EstadosUnidos Taiwaacuten Dinamarca Uruguay Argentina TrinidadampTobago Chile Meacutexico Brasil CostaRica Venezuela Colombia Jamaica Panamaacute Bolivia ElSalvador Guatemala RepuacuteblicaDominicana Paraguay Ecuador Honduras
012 029 037 037 046 049 057 065 068 071 263 320 330 454 517 526 543 604 808 840 844 983
1152 1557 1562 2039 2503 3207
FuenteKirkman(2002)
Sobre75paiacutesesrankeados
SCCR86 AnexoIpaacutegina4
CuadroA4IndicedePreparacioacutenparaelAccesoalaRed (NetworkedReadinessIndex(NRI))ndash2001
Ranking NRI
Paiacutes Networked Readiness
1 2 3 4 5 6 7 8 9
10 32 34 37 38 44 45 46 47 48 50 52 55 56 57 63 67 68 69 71 72
EstadosUnidos Islandia Finlandia Suecia Noruega PaiacutesesBajos Dinamarca Singapur Austria ReinoUnido Argentina Chile Uruguay Brasil Meacutexico CostaRica TrinidadampTobago RepuacuteblicaDominicana Panamaacute Venezuela Peruacute ElSalvador Jamaica Colombia Paraguay Bolivia Guatemala Nicaragua Ecuador Honduras
605 603 591 576 568 568 556 547 532 531 401 400 380 379 358 357 352 352 342 341 338 330 329 329 315 304 300 283 265 264
FuenteKirkmanetal(2002)
[SigueelAnexoII]
Sobre75paiacutesesrankeados
SCCR86
ANEXOII
REFERENCIASBIBLIOGRAacuteFICAS
BandJyJSGowdy(1997)ldquoSuiGenerisDatabaseProtectionHasItsTimeComerdquo D-LibMagazinejunioWashingtonDC
Barca(2000)ldquoPropiedadIntelectualdelasBasesdeDatosUnAcercamientodesdela JurisprudenciaNorteamericanardquoCuadernodeDoctrinaReacutegimenJuriacutedicodelosBancosde DatosFacultaddeDerechoyCienciasSocialesUniversidaddeBuenosAires
BaronP(2001)ldquoBacktotheFutureLearningfromthePastintheDatabaseDebaterdquoTheOhio StateLawJournalVolumen62Nordm2
BailyMN(2002)ldquoDistinguishedLectureonEconomicsinGovernmentTheNew EconomyPostMortemorSecondWindrdquoJournalofEconomicPerspectivesVolumen16 Nordm 2pp3-22
BancoMundial(2001)ldquoIntellectualPropertyBalancingIncentiveswithCompetitive AccessrdquoenGlobalEconomicProspectsandtheDevelopingCountries2002 Washington DC
BenthamJ(1978)EscritoseconoacutemicosFondodeCulturaEconoacutemicaMeacutexico
BraunsteinYM(2002)ldquoRepercusionesEconoacutemicasdelaProteccioacutendelasBasesdeDatos enlosPaiacutesesenDesarrolloyPaiacutesesenTransicioacutenrdquopreparadoparaelComiteacutePermanentede DerechodeAutoryDerechosConexosSeacuteptimaSesioacuten13a17demayoGinebra
CaballeroLealJL(2000)ldquoProteccioacutenJuriacutedicadelasBasesdeDatosyProteccioacutenSui GenerisparalasBasesdeDatosnoOriginalesrdquoenMAPalaciosyRAntequera(eds) PropiedadIntelectualTemasRelevantesenelEscenarioInternacionalSIECAUSAID
CaacutemaraLapuenteS(1999)ldquoUacuteltimasOrientacionesInternacionalessobrelaProteccioacuten JuriacutedicadelasBasesdeDatosrdquoRevistaChilenadeDerechoVolumen26Nordm1pp9-61enero
CassierM(2002)ldquoBienPrivadoBienColectivoyBienPuacuteblicoenlaEradelaGenoacutemicardquo RevistaInternacionaldeCienciasSocialesNordm171marzo
ChangH(2001)ldquoIntellectualPropertyRightsandEconomicDevelopmentndashHistorical LessonsandEmergingIssuesrdquoJournalofHumanDevelopmentVolumen2Nordm2julio
ChenYyTPuttitanun(2002)ldquoIntellectualPropertyRightsandInnovationinDeveloping CountriesrdquoCenterforEconomicAnalysisDepartmentofEconomicsUniversityofColorado atBoulderWorkingPaperNo02-06mayo
CIPRndashCommissiononIntellectualPropertyRightsndash(2002a)ldquoTechnologyDevelopmentand IntellectualPropertyRightsrdquoWorkshop1enero
SCCR86 AnexoIIpaacutegina2
CIPRndashCommissiononIntellectualPropertyRightsndash(2002b)ldquoCopyrightSoftwareandthe InternetrdquoWorkshop5enero
ColstonC(2001)ldquoSuiGenerisDatabaseRightRipeforReviewrdquoJournalofInformation LawandTechnologyNordm 3 noviembre
CommitteeforaStudyonPromotingAccesstoScientificandTechnicalDataforthePublic InterestCommissiononPhysicalSciencesMathematicsandApplicationsNationalResearch Council(1999)AQuestionofBalancePublicRightsandthePublicInterestinScientifical andTechnicalDatabasesNationalAcademyofSciencesWashingtonDC
CorreaCM(2000)ldquoFairUseintheDigitalErardquopresentadoenelThirdUNESCO CongressonEthicalLegalandSocietalChallengesofCyberspace13-15denoviembre Paris
CowanRyEHarison(2001)ldquoIntellectualPropertyRightsinaKnowledge-Based EconomyrdquoMERITInfonomicsResearchMemorandumSeries2001-027septiembre Maastricht
CraftsN(2000)ldquoGlobalizationandGrowthintheTwentiethCenturyrdquoInternational MonetaryFundWorkingPaper0044WashingtonDC
DrsquoAndreaTysonLyESherry(1997)ldquoInformationIndustryAssociationStatutory ProtectionForDatabasesEconomicampPublicPolicyIssuesrdquoCommitteeontheJudiciary USHouseofRepresentatives
DavidPA(2000)ldquoTheDigitalTechnologyBoomerangNewIntellectualPropertyRights ThreatenGloballdquoOpenSciencerdquoWorkingPaper00-016AllSoulsCollegeOxfordamp StanfordUniversityoctubre
DavidPA(2002)ldquoDoestheNewEconomyNeedalltheOldIPRInstitutionsDigital InformationGoodsandAccesstoKnowledgeforEconomicDevelopmentrdquopreparadoparala WIDERConferencefortheNewEconomyinDevelopmentmayoHelsinki
DavidPAyDForay(2002)ldquoFundamentosEconoacutemicosdelaSociedaddel ConocimientordquoComercioExteriorVolumen52Nordm6pp472-490junio
DeOliveiraAscensatildeoJ(2002)ldquoBasesdeDadosElectroacutenicasOEstadodaQuestatildeoem PortugalenaEuropardquoRevistadeAssociaccedilatildeoBrasileiradaPropriedadeIntelectual(ABPI) Nordm56pp6-14enerofebreroRiodeJaneiro
DusollierSYPoulletyMBuydens(2000)ldquoCopyrightandAccesstoInformationinthe DigitalEnvironmentrdquopresentadoenelThirdUNESCOCongressonEthicalLegaland SocietalChallengesofCyberspace13-15denoviembreParis
ElKassasS(2002)ldquoStudyontheProtectionofUnoriginalDatabasesrdquopreparadoparael ComiteacutePermanentedeDerechodeAutoryDerechosConexosSeacuteptimaSesioacuten13a17de mayoGinebra
SCCR86 AnexoIIpaacutegina3
ForayD(1997)ldquoGenerationandDistributionofTechnologicalKnowledgeIncentives NormsandInstitutionsrdquoenCEdquist(ed)SystemsofInnovationTechnologiesInstitutions andOrganizationsPinterLondres
Forero-PinedaCyHJaramillo-SalazarldquoElAccesodelosInvestigadoresdelosPaiacuteses MenosDesarrolladosalaCienciaylaTecnologiacuteaInternacionalrdquo RevistaInternacionalde CienciasSocialesNordm171marzoParis
FreitasPereiraMNCJSRibeiroLTractenbergyPLoureiroMedeiros(1999)ldquoBases deDadosnaEconomiadoConhecimentoAQuestatildeodaQualidaderdquo RevistaCiecircnciada InformaccedilatildeoVolumen28Nordm2
GalliniNySScotchmer(2002)ldquoIntellectualPropertyWhenisitthebestincentive systemrdquoenAJaffeJLernerySStern(eds)InnovationPolicyandtheEconomyVol2 MITPress
GilbertR(1999)ldquoEconomicFactorsintheProductionDisseminationandUseofScientific andTechnicalDatabasesrdquoenProceedingsoftheWorkshoponPromotingAccesstoScientific andTechnicalDataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicyOptionsNational AcademyofSciencesPartIWorkshopPresentationsenero
GordonRJ(1999)ldquoHastheldquoNewEconomyrdquoRenderedtheProductivitySlowdown Obsoleterdquopreparadoparael ProductivityGrowthWorkshopFederalReserveBankof St Louis
GordonRJ(2002)ldquoTechnologyandEconomicPerformanceintheAmericanEconomyrdquo NBERWorkingPaperSeriesWorkingPaper8771febrero
GranstrandODForayPDavidetal(2001)ldquoWorkshopReportonIPR(Intellectual PropertyRights)AspectsofInternetCollaborationsrdquoEuropeanCommissionResearch DirectorateGeneralDirectorateBndashEuropeanResearchAreaStructuralAspectsWorking Paper
GrossmanGMyELai(2002)ldquoInternationalProtectionofIntellectualPropertyrdquoNational BureauofEconomicResearchWorkingPaper8704
HallBH(2002)ldquoOnCopyrightandPatentProtectionforSoftwareandDatabasesATale ofTwoWorldsrdquoenOGranstrand(ed)EconomicsLawandIntellectualPropertyKluwer
HellerMAldquoTheTragedyoftheAnticommonsrdquoHarvard LawReviewJanuary1998
HerreraBravoR(2001)ldquoAlgunasObrasDigitalesysuProteccioacutenJuriacutedicardquodisponibleen httprodolfoherreragaleoncomdocumentoshtmmarzo
HowellR(1998)ldquoDatabaseProtectionandCanadianLawrdquopreparadoparaIndustryCanada andCanadianHeritagedisponibleenhttpstrategisicgccaSSGip01045ehtml
HugenholtzB(2001)ldquoTheNewDatabaseRightEarlyCaseLawfromEuroperdquo presentadoenNinthAnnualConferenceonInternationalIPLawampPolicyFordham UniversitySchoolofLawNewYork19-20abril
SCCR86 AnexoIIpaacutegina4
HughesJ(2002)ldquoPoliticalEconomiesofHarmonizationDatabaseProtectionandInformation PatentsrdquopresentadoenelSeminarioFrontiersofownershipinthedigitaleconomyjunioParis
ITACndashInformationTechnologyAssociationofCanadandash(1997)ldquoDatabaseProtectionrdquo diciembre
JasziP(1996)ldquoSummaryandAnalysisofHR3531rdquoAssociationofResearchLibraries agosto
JijenaLeivaRJ(1999)ldquoPropiedadIntelectualeInternetrdquoREDIRevistaElectroacutenicade DerechoInformaacutetico Nordm10
KhanZB(2002)ldquoIntellectualPropertyandEconomicDevelopmentLessonsfrom AmericanandEuropeanHistoryrdquoCommissiononIntellectualPropertyRightsStudy Paper 1a
KirkmanG(ed)(2002)TheGlobalInformationTechnologyReport2001-2002Readiness fortheNetworkedWorldCenterforInternationalDevelopmentatHarvardUniversity
KirkmanGSCAOsorioyJDSachs(2002)ldquoTheNetworkedReadinessIndex MeasuringthePreparednessofNationsfortheNetworkedWorldrdquoenKirkmanG(ed)opcit
LallS(2001)ldquoIndicatorsoftheRelativeImportanceofIPRsinDevelopingCountriesrdquo UNCTADICTSDCapacityBuildingProjectonIntellectualPropertyRightsandSustainable Developmentdraftnoviembre
LevinRCAKKlevorickRRNelsonySGWinter(1987)ldquoAppropriatingthe ReturnsfromIndustrialResearchandDevelopmentrdquoBrookingsPapersonEconomic ActivityNordm3
LinnA(2000)ldquoHistoryofDatabaseProtectionLegalIssuesofConcerntotheScientific CommunityrdquoGlobalChangeDataandInformationSystem(GCDIS)USGlobalChange ResearchProgram(USGCRP)marzo
LiptonJ(2002)ldquoTheEUDatabaseRightandUniversityTeachingMaterials Journalof TechnologyLawandPolicyLevinCollegeofLawUniversityofFloridaissue1marzo
LoseyRC(1995)ldquoPracticalandLegalProtectionofComputerDatabasesrdquodisponibleen httpwwwfloridalawfirmcomarticlehtml
MaskusK(2000)IntellectualPropertyRightsintheGlobalEconomyInstitutefor InternationalEconomics
MaurerSMySScotchmer(1999)ldquoIntellectualPropertyRightsDatabaseProtectionIs ItBrokenandShouldWeFixItrdquoScienceVolumen284Mayo
MaurerSMPBHugenholtzyHJOnsrud(2001)ldquoEuropersquosDatabaseExperimentrdquo ScienceVolumen294octubre
MaurerSM(1999)ldquoRawKnowledgeProtectingTechnicalDatabasesforScienceand IndustryrdquoenProceedingsoftheWorkshoponPromotingAccesstoScientificandTechnical
SCCR86 AnexoIIpaacutegina5
DataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicyOptionsNationalAcademyof SciencesAppendixCenero
MilleacuteA(1996)ldquoProteccioacutenalosFabricantesdeBasesdeDatosunNuevolsquoDerecho ConexordquoRevistaDerechodelaAltaTecnologiacuteaantildeoVIIINdeg93mayo
MilleacuteA(1999)ldquoProtectionofDatabasesWorkshoprdquopreparadoparalaInternational ConferenceonElectronicCommerceandIntellectualPropertyOrganizacioacutenMundialdela PropiedadIntelectualseptiembre
NASndashNationalAcademyofSciences ndash(1999)ProceedingsoftheWorkshoponPromoting AccesstoScientificandTechnicalDataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicy OptionsWashingtonDC
NicholsonJFyMFreno(2001)ldquoProtectingtheContentofDatabasesrdquoIPLitigator enero
OECD(2001)TheNewEconomyBeyondtheHypeFinalReportontheOECDGrowth ProjectOECDParis
OramA(2000)ldquoTheSapandtheSyrupoftheInformationAgeCopingwithDatabase ProtectionLawsrdquodisponibleen httpwwworeillycom~andyoprofessionalcollection_lawhtml
OvillaBuenoR(1998)ldquoLaProteccioacutenJuriacutedicadelasBasesdeDatosenMeacutexicoDelos lineamientosInternacionalesalaNuevaLeyFederaldelDerechodeAutorrdquoenBecerra RamiacuterezM(ed)EstudiosdeDerechoIntelectualenHomenajealProfesorDavidRangel MedinaInstitutodeInvestigacionesJuriacutedicasdelaUNAMMeacutexico
PaacuteezMantildeaacuteJ(1997)ldquoProteccioacutenjuriacutedicadelosproductoresyusuariosdelasbasesde datosenlosderechosespantildeolycomunitariordquodisponibleenelsitiowebInformaacuteticos EuropeosExpertos(wwwieees)
PetersM(1999)ldquoSummaryOverviewofExistingandProposedIntellectualPropertyRights RegimesforDatabasesrdquoenProceedingsoftheWorkshoponPromotingAccesstoScientific andTechnicalDataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicyOptionsNational AcademyofSciencesPartIWorkshopPresentationsenero
QuinnN(2000)ldquoBancosdeDatosPrincipiodeLegalidadyTutelaPenalenlaLey ArgentinardquoCuadernodeDoctrinaReacutegimenJuriacutedicodelosBancosdeDatosFacultadde DerechoyCienciasSocialesUniversidaddeBuenosAires
ReichmanJHyPSamuelson(1997) ldquoIntellectualPropertyRightsinDatardquoVanderbilt LawReviewVolumen50enero
ReichmanJyPUhlir(1999)ldquoDatabaseProtectionattheCrossroadsRecent DevelopmentsandtheirImpactonScienceandTechnologyrdquoTheBerkeleyTechnologyLaw Journal14-2
SCCR86 AnexoIIpaacutegina6
RiisT(2002)ldquoEconomicImpactoftheProtectionofUnoriginalDatabasesinDeveloping CountriesandCountriesinTransitionrdquopreparadoparaelComiteacutePermanentedeDerechode AutoryDerechosConexosSeacuteptimaSesioacuten13a17demayoGinebra
RomerP(1993)ldquoTwoStrategiesforEconomicDevelopmentUsingIdeasandProducingIdeasrdquo ProceedingsoftheWorldBankAnnualConferenceonDevelopmentEconomics1992
SchraderDyRJeweler(1999)ldquoIntellectualPropertyProtectionforNoncreative DatabasesrdquoCongressionalResearchServiceReportsseptiembre
ScotchmerS(1999)ldquoCummulativeInnovationinTheoryandPracticerdquoGSPPWorking Paper240UCBerkeleyfebrero
ShapiroCyHVarian(1999)InformationRulesAstrategicGuidetotheNetwork EconomyHarvardBusinessSchoolPressMassBoston
ShengliZ(2002)ldquoTheEconomicImpactoftheProtectionofDatabaseinChinardquopreparado paraelComiteacutePermanentedeDerechodeAutoryDerechosConexosSeacuteptimaSesioacuten13 a 17demayoGinebra
StefikMyTLunt(1999)ldquoOverviewofTechnologiesforProtectingandfor MisappropriatingDigitalIntellectualPropertyRightsTheCurrentSituationandFuture ProspectsrdquoenProceedingsoftheWorkshoponPromotingAccesstoScientificandTechnical DataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicyOptionsNationalAcademyof SciencesPartIWorkshopPresentationsenero
StoryA(2002)ldquoStudyonIntellectualPropertyRightstheInternetandCopyrightrdquo CommissiononIntellectualPropertyRightsStudyPaper5
[FindelAnexoIIydeldocumento]
SCCR86 paacutegina4
Entantodenuestrotrabajosurgequedospasospotencialmentefavorablesparael desarrollodelaindustriadelasbasesdedatosenlospaiacutesesdeAmeacutericaLatinayelCaribe seriacuteani)mejorarelenforcementdelasnormativasactualmentevigentessobreeltematanto enelaacutereadederechosdeautorcomoenlosotroscamposjuriacutedicosinvolucrados(competencia deslealetc)ii)propenderaunamayorpenetracioacutendelasTICsenlospaiacutesesdelaregioacuten
Afuturoasuvezdebedarseinicioaunprocesodediaacutelogoentrelasdistintaspartescon intereacutessobreeltemaparaevaluarenqueacutemedidapodriacuteasernecesarioreformarlaslegislaciones actualmenteexistentesenmateriadecompetenciadeslealporejemploparahacermaacutesefectiva laproteccioacutenparalospropietariosdebasesdedatosenlaregioacutenDeesemismodiaacutelogo podriacuteanirsurgiendoconsensosnuevosacercadesiresultanecesarioonoavanzarenalguacutentipo deproteccioacutendelasbasesdedatosporlaviacuteadelosDPIndashyacercadecuaacutelesseriacuteanlas modalidadesdedichaproteccioacutenencasodequeseconcluyeraquesuimplementacioacutenseriacutea positivandashinclusoenelmarcomultilateralapartirtantodelaacumulacioacutendeexperienciaenla aplicacioacutendelasnormasyavigentesenalgunasregionescomodelapropiaevolucioacutendel mercadodebasesdedatosenlospaiacutesesdeAmeacutericaLatinayelCaribe
SCCR86 paacutegina5
I INTRODUCCIOacuteN1
Alpresenteelmundopareceestaratravesandolatransicioacutenhacialadenominada muchasvecesdemaneraimprecisaldquonuevaeconomiacuteardquolacualseasociafundamentalmenteala difusioacutenmasivayraacutepidadelastecnologiacuteasdelainformacioacutenycomunicaciones(TICs)Si bienexistenfuertesdebatesacercadelverdaderoimpactodedichastecnologiacuteassobrela economiacuteaensuconjuntondashenparticularreferidosalcasodelosEstadosUnidosdeAmeacuterica (EEUU)(verGordon19992002Crafts2000Baily2002)ndashpocasdudascabendeque hangeneradosignificativoscambiosestructuralesconefectodirectosobrelasestrategias empresariaslaorganizacioacutendelosmercadoslospatronesdeconsumoetc(Shapiroy Varian 1999)Asimismosehanabiertosignificativasoportunidadesdenegocioseinversioacuten tantoensectoresnuevoscomoenactividadestradicionalesquesereconviertenalcalordela difusioacutendelasTICs
Laldquonuevaeconomiacuteardquoestariacutealdquobasadardquooldquoguiadardquoporelconocimientondashknowledge-based oknowledge-driveneconomyndash(OECD2001DavidyForay2002)Enotraspalabrasel conocimientoseriacuteaelinsumoclaveapartirdelcualseorganizalacompetenciaenlos mercadosalavezqueelfactorprincipalparaelcrecimientodelaseconomiacuteasnacionales
Enestecontextonosorprendequelasdisputasndashtantoacadeacutemicascomopoliacuteticasndashsobre eltemadelosderechosdepropiedadintelectual(DPI)hayanalcanzadounagranmagnitud tantoenlosprincipalespaiacutesesdesarrolladoscomoenlaarenadelasnegociaciones internacionalesndashobseacutervenseporejemplolascontroversiasentornoalpatentamientode softwareorganismosvivosymeacutetodosdenegociosasiacutecomolosdebatessobreDPIy biodiversidad
Esenesteescenarioenelcualdebeserentendidalacontroversiaacercadelaproteccioacuten delasbasesdedatosldquonooriginalesrdquoestoesaquellasquenocumplenconloscriteriosde originalidadenladisposicioacutenyoseleccioacutendelosdatostalquelashaganpasiblesdeser protegidasbajolosteacuterminosdelacuerdoADPIC(AcuerdosobrelosAspectosdelosDerechos dePropiedadIntelectualRelacionadosconelComercio)concertadoen1994ydelTratadode laOMPIsobreDerechosdeAutoradoptadoen19962
Enparticularhaytreshitosimportantesquejalonanlacontroversiai)ladecisioacutendela CorteSupremadelosEEUUen1991enelllamadoldquocasoFeistrdquoporlacualseestablecioacuteque lasbasesdedatosnooriginalesnoestabanprotegidasporelderechodecopyrightenaquel paiacutesii)laadopcioacutenen1996deunaDirectivaporpartedelaUnioacutenEuropea(UE)que establecioacuteunaproteccioacutensuigenerisparalasbasesdedatosnooriginalesiii)elfracasodeun tratadosobreeltemaenelmarcodelaOMPIquehabiacuteasidopromovidoporlosEEUUyla UEen1996
1 ElautoragradeceespecialmentelamuyvaliosacolaboracioacutendeArianaSacroiskyparalaelaboracioacuten deesteestudio
2 Esimportanteaclararquelaproteccioacutenconcedidasiguiendolasdisposicionesdeestosacuerdos noabarcaenninguacutencasoalosdatosomaterialesensiacutemismoscontenidosenlasbaseso compilacionesprotegidas
SCCR86 paacutegina6
AlpresentesolamenteenlaUEMeacutexicoyalgunospaiacutesesnoacuterdicosexisteunaproteccioacuten legalparalasbasesdedatosldquonooriginalesrdquo3EnlosEEUUsehanmotorizadodiversos proyectosdeleyalrespectosinqueauacutenhayanconseguidoaprobacioacutenporpartedelPoder Legislativodeaquelpaiacutesengranmedidaporlaoposicioacutentantodelacomunidadcientiacuteficay acadeacutemicandashquetemeelsurgimientoderestriccionesalalibrecirculacioacutendedatosque caracterizaalaactividaddeinvestigacioacutenndashcomodediversasempresasdelrubro telecomunicacioneseinformaacuteticaasiacutecomodeotrasquegeneranserviciosdevaloragregado enbaseainformacioacutenprimariandashlascualesposiblementeveriacuteanafectadossusnegociosporel reforzamientodelosDPIsobrelainformacioacutencontenidaenlasbasesdedatosencuestioacuten
Eltemaesclaveentantoqueserelacionadirectamenteconlascondicionesenlascuales segeneracirculayesapropiadalainformacioacutenlacualcumpleunrolesencialenelescenario delaldquonuevaeconomiacuteardquoPerolacuestioacutenexcedeclaramenteloeconoacutemicoentendidoenun sentidoestrechoyaquelainformacioacutenseconviertecrecientementenosoacuteloenuninsumoclave paralacompetenciaenelmercadosinotambieacutenparaelprogresosocialyculturalEneste escenarioelproblemaescoacutemosealcanzaeldifiacutecilbalanceentrelanecesidaddeincentivarla generacioacutenydisponibilidaddeinformacioacutenndashconelclarobeneficiosocialyeconoacutemicoqueello suponendashyalmismotiempogarantizarqueesainformacioacutenoriginelamayorcantidadposible deexternalidadespositivas(oldquoderramesrdquo)ndashlocualimplicafacilitarsudifusioacutenyutilizacioacuten
Elpropoacutesitodelpresentetrabajoesexaminareldebatesobrelasbasesdedatosno originalesdesdeelpuntodevistadelospaiacutesesdeAmeacutericaLatinayelCaribeSetrata entoncesdeanalizarelimpactoentendidoenunsentidoamplioquepodriacuteatenerel establecimientodeDPIsobredichasbasesconsiderandolosdistintosnivelesdedesarrollo econoacutemiconecesidadeseinteresesdelasnacionesdelaregioacuten
Coneseobjetivoenlaprimeraseccioacutensediscutenlosprincipalesargumentos conceptualesafavoryencontradeestablecerDPIsobrelasbasesdedatosnooriginales haciendoespecialreferenciaalaperspectivadelospaiacutesesendesarrolloEnlaseccioacutensegunda seanalizaelactualestadodelalegislacioacutensobreeltemaanivelinternacionalconeacutenfasisenla legislacioacuteneuropeaEnlaseccioacutenterceraseexaminalaevidenciarecogidaenelcasodelos paiacutesesdeAmeacutericaLatinayelCaribeconrelacioacutenalmercadolosprincipalesproveedoresylos nivelesdeproteccioacutenactualmenteexistentesparalasbasesdedatosnooriginalesFinalmente sepresentanlasprincipalesconclusionesyrecomendacionesdelestudio
Antesdeentrarentemaesprecisodejarclaramentesentadoqueparauneconomista ndashcomoelqueescribeelpresentetrabajondash resultadifiacutecilevaluarelimpactopotencialdeun cambiolegislativoenmateriadeDPIsincontarconsiquieraunmiacutenimodedatoseconoacutemicos ciertossobreelaacuterearespectodelacualsediscuteLamentablementeenestecasosecarece totalmentedeesainformacioacutendichacarencianoafectauacutenicamenteaeacutestesinoatodoslos (numerosos)trabajosquehemosconsultadoyaquenohayhastadondeconocemoscifrasque permitanestimarladimensioacuteneconoacutemicadelmercadodebasesdedatosenninguacutenpaiacutes
CabeobservarquenohayunconsensouniformesobreladefinicioacutendeldquobasesdedatosrdquoMaacutes auacutenmientrasenvariostrabajoseltemaestratadouacutenicamentedesdelaperspectivadelasbases digitalizadaslalegislacioacuteneuropearespectivaincluyetambieacutenlasbasesdedatosanaloacutegicas Asiacutealgunosautoreshansugeridoquecualquiercoleccioacutendeelementosndashporejemploun museondashpodriacuteacaerbajoladefinicioacutendebasesdedatosintroducidaenlaantesmencionada DirectivadelaUE(Lipton2002)ndashmaacutesadelantevolvemossobreeltema
3
SCCR86 paacutegina7
ndashconlaexcepcioacutendelosEEUUyenestecasosoacutelohasta19974Entoncesunaprimera recomendacioacutenseriacuteatratarconlaayudadelaindustriadebasesdedatosydelosrespectivos gobiernosdetenerinformacionesciertassobreladimensioacuteneconoacutemicadeltemabajoestudio
II ELDEBATECONCEPTUAL
a) Eldilemaapropiabilidad-difusioacutenenlosregiacutemenesdepropiedadintelectual
DesdeelpuntodevistadelaeconomiacutealosDPIdebenservistoscomounsistemade incentivosdestinadoafavorecerlacreacioacutendenuevosobjetosconocimientoseideasentanto otorgaalosgeneradoresdeestosuacuteltimosunderechomonopoacutelicoqueloshabilitaacaptarrentas extraordinariasderivadasdelaprovechamientocomercialdesuscreacionesyoinnovaciones
ComoyaloobservoacuteJeremyBenthamhaceunos200antildeosaldiscutirsobrela convenienciadelaspatenteslosDPIsonmonopoliosquetiendenapromoverquese produzcancosasquedenoserporlapromesadesuapropiabilidadexclusivaatraveacutesdel derechodepropiedadintelectualprobablementenuncasehubierancreadoBenthamdestacaba ademaacuteselcaraacutectertemporaldeesemonopolioquepermitiacuteaqueunavezexpiradoelplazode exclusividadotorgadoalinnovadorlosrestantesmiembrosdelasociedadpudierantambieacuten dedicarseaproducirndashoreproducirndashelmismotipodebienqueaquelhabiacuteacreado(Bentham1978) AproximadamenteporlamismaeacutepocaThomasJeffersoncaptababienlosbeneficiossocialesque podiacuteangenerarseporlalibredifusioacutendelasideasentantoestasposeenpropiedadesclaramente diferentesalosrestantesbieneseconoacutemicosldquosilanaturalezahahechoquealgofueramenos susceptiblequeotrascosasdecaerbajopropiedadexclusivaeslaaccioacutendelpoderdepensar llamadaldquoideardquolacualunindividuopuedeposeerenexclusividadsoacutelomientraslamantengaen secretosinembargoalmomentoenqueladivulgalafuerzaaserdeposesioacutendetodosyel receptoryanopuededeshacersedeellaEstambieacutenunhechopeculiarquenadieposeemenosde unaideaporquetodoslosdemaacutesposeanlatotalidaddelamismahellipQuelasideasdeberiacutean difundirselibrementedeunaaotrapersonaportodoelplanetaparabeneficiodelamoralyla instruccioacutenmutuadelhombreyelmejoramientodesucondicioacutenparecehabersidoalgopeculiary benevolentementedisentildeadoporlanaturalezaquelashahechocomoelfuegoexpansiblespor todoelespaciosindisminuirsudensidadenninguacutenpuntoycomoelairequerespiramoshellip incapacesdeconfinacioacutenoapropiacioacutenexclusivardquo(citadoenDavid2002ndashtraduccioacutenpropia)
Sibientantolarealidaddelavidaeconoacutemicaysocialcomoelanaacutelisisteoacutericosehan complejizadonotablementeenlosuacuteltimosdossigloslaesenciadelosrazonamientosde BenthamyJeffersonsiguesiendoclaramentevaacutelidaa)losconocimientos(entendidosestosen unsentidoamplioincluyendoinnovacionesobrasartiacutesticasideasetc)sonenlajerga econoacutemicabienesldquonorivalesrdquo(estoesbienescuyoconsumoporpartedeunapersonano limitaelaccesoousoporpartedeotrosconsumidores)b)unavezdifundidounconocimiento resultadifiacuteciloimposiblendashsalvoquemedienbarreraslegalesodeotrotipondashevitarqueotrosse aprovechendelmismo(enteacuterminoseconoacutemicoslosconocimientossonbienesendondela exclusioacutenesimperfectayaqueesdifiacutecilimpedirqueseanusadosporaquellosquenodeseen pagarporaccederaellos)c)lalibredifusioacutendelosconocimientosesfavorablealprogreso socialyeconoacutemicoentantocontribuyeperseacrearnuevoconocimientod)losDPIson
SeguacutenelCensoEconoacutemicodelosEEUUen1997elsectorldquoDatabaseandDirectory Publishersrdquoagrupaba1322 empresasempleaba43100personasysusventasalcanzaban 12258 millonesdedoacutelaresdelosEEUU
4
SCCR86 paacutegina8
monopoliosqueseotorganacambiodelacreacioacutendecosasnuevase)laproteccioacutenqueellos concedendebeserdecaraacutectertemporal
Deesteconjuntodeprincipiossurgeconbastanteclaridadquediscutirsobrepropiedad intelectualtrasladandomecaacutenicamentelosmismosrazonamientosconloscualeslateoriacutea econoacutemicaanalizadigamoslaproduccioacutendevinoesungraveerrorqueuacutenicamentepuede conduciraconclusionesequivocadasentantonodistingueadecuadamentelaespecificidadde lasideascomobieneseconoacutemicosdiferentesdelosotros
EnestesentidoloprimeroatenerencuentaesquetalcomolosentildealaRomer(1993)el conocimientoalserunbienno-rivaltieneuncostodeoportunidadigualaceroAsuvezel conocimientosecaracterizaportenercostosfijosdeproduccioacutengeneralmentealtosndashenelcaso delatecnologiacuteaporejemplolosgastosenIampDndashycostosdereproduccioacutenydistribucioacutenmuy bajoslocualgeneraconsiguientementefuerteseconomiacuteasdeescalaEnesteescenariola fijacioacutendepreciosenbaseacostosmarginalesylaexistenciademercadosdecompetencia perfectandashdossupuestostradicionalmenteempleadosenlamicroeconomiacuteaconvencionalndash claramentenopuedenserlabaseapartirdelacualdiscutirsobreeltemaquenosocupaEn contraposicioacutenloquetiendeaocurriresquelaformacioacutendepreciosserealizaenfuncioacutendela utilidaddelconsumidor(odelaelasticidadpreciodelademanda)5yquelosmercadosse caracterizanobienporunmodelodeldquofirmadominanterdquoobienporlaexistenciadeofertas fuertementediferenciadas(competencialdquoimperfectardquo)ndashShapiroyVarian1999Porotrolado engeneralresultarelativamentesencillocopiaryoaprovecharlasideasolasinnovacionesde otrosagenteseconoacutemicosdichoenotrosteacuterminosesdifiacutecilenunasituacioacutendelibre mercadogarantizarlacompletaapropiabilidaddelosconocimientosparasuscreadoresLa difusioacutendelasTICsndashInterneteselcasomaacutesnotoriondashhafacilitadonotablementelaposibilidadde copiarobrasartiacutesticasinformacioacutenetclocualcontribuyeaexplicarlamagnitudqueha alcanzadoenantildeosrecientesladiscusioacutensobreeltemadelosDPIentodoelmundo
Enesteescenariodeapropiabilidadincompletalapropiedadintelectualapareceriacuteacomo unodelosmediosparagarantizarunadecuadoniveldeldquoofertardquodeconocimientose innovacionesDecimossinembargoquesetratadeunodelosmediosparacumplircontal objetivoyaqueexistentantomecanismosdeldquomercadordquo(secretoscomercialesleadtimes serviciosdeventaypost-ventamarcasetc)comodepoliacuteticapuacuteblica(subsidioscontratos puacuteblicosetc)quepuedencomplementaroreemplazaralosDPI(verLevinetal1987 David 2000)
Considerandoelobjetivodenuestrotrabajonosconcentraremosaquiacutesinembargoenla discusioacutensobrelosDPIAlrespectoesclavetenerencuentaquetalcomohasidosentildealado demodorepetidoenlaliteraturarecibidaexisteunatensioacutenentrelanecesidaddecrearlos suficientesincentivoscomoparaquesegenerenideasinnovacionesobrasartiacutesticasetcya lavezgarantizarunadifusioacutenlomaacutesampliaposiblededichosbienesEnestesentidovarios autoreshandestacadoquetanimportantecomolosincentivosparagenerarnuevo conocimientosonlosmecanismosqueestimulanladistribucioacutenyelusodedicho conocimientoEstoesasiacuteporqueelprocesodeinnovacioacutenesengeneraldecaraacutecter acumulativoenotraspalabraselconocimientoeselprincipalinsumoparagenerarnuevo conocimiento(Foray1997David2000Scotchmer1999)Esteesunpuntoimportante puestoquesibienesposiblepensarencontratosquetomenencuentaelproblemadela
LabaseteoacutericadereferenciasonlosllamadosldquopreciosdeRamseyrdquo(verDavid2000 Braunstein2002)
5
SCCR86 paacutegina9
innovacioacutenacumulativaeldisentildeodelosmismospuedeserdifiacutecilconsiderandolaposible existenciadefuertescostosdetransaccioacuten
EnestesentidosiguiendoaHall(2002)resultauacutetildistinguirentreelcasodelos procesosdeIampDndashodecreacioacutenartiacutesticandashquedanlugaralaproduccioacutendebienesquese comercializanluegoporseparadodeotrosendondeelconocimientoensiacutemismoesloquese comercializa(porejemplosoftwareobasesdedatos)Mientrasqueenelprimercasoes posiblequeelconocimientoqueestaacutedetraacutesdelosproductosprotegidossedifundandashviacutea informacioacutenabiertaenlaspatentesoingenieriacuteareversaporejemplondashenelsegundola provisioacutenprivadaimplicaqueinevitablementehabraacutealgunalimitacioacutenaladifusioacutendel conocimientosiexistenDPI
AsuvezunsegundofocodetensioacutensurgedelhechodequelosDPIconsagran situacionesdemonopolioenlascualesenunanaacutelisisestaacuteticolosconsumidorestransfierenun excedentealosproductoresdadoquelospreciossonmayoresylascantidadessonmenoresa losdeunasituacioacutendelibrecompetenciaconlasconsiguientespeacuterdidasdeeficienciay bienestarSinembargoesaineficienciaestaacuteticasedebecontrapesarconelefectodinaacutemico positivoquesurgedelhechodequeenunmundosinregiacutemenesdepropiedadintelectualel ritmodecreacioacutendeinnovacionesprobablementeseriacuteamenorndashconlosconsiguientesefectos negativostantosobrelatasadecrecimientodelaeconomiacuteacomosobrelageneracioacutende nuevosobjetosconocimientosideasobrasinformacionesetcuacutetilessocialmente6
Sobreestasbasesresultaloacutegicoquelosregiacutemenesdepropiedadintelectual ndashcomplementadosconotrasaacutereasdelapoliacuteticapuacuteblicacomoladedefensadela competenciaporejemplondashapuntentantoalimitarlosposiblesabusosquesurjandela explotacioacutendelosderechosmonopoacutelicosqueconsagrancomoafavorecerladifusioacutenyuso delosconocimientosideasycreacionesqueelloscontribuyenagenerar
Asiacuteunreacutegimendepatentesesunmeacutetodoparaprotegerunainvencioacutenperoquetambieacuten suponedifundirinformacioacutenacambiodeesaproteccioacuteninformacioacutenquepuedeserluego empleadaporotrosagenteseconoacutemicosEnelcasodelalegislacioacutendederechosdeautorla legislacioacutenrespectivaprotegelasldquoexpresionesrdquoynolasldquoideasrdquolascualesquedanenel dominiopuacuteblicoAsimismotantolossistemasdepatentescomolalegislacioacutendederechode autorotorganproteccioacutenporplazoslimitadosycontienenciertasexcepcionesomecanismos tendientesafavorecerladifusioacutenyolimitarlaapropiabilidaddelosinnovadoresenciertas circunstancias(porejemplolacopiaparausoprivadoolanocioacutendeldquofairuserdquo 7enelcasodel derechodeautorolaslicenciascompulsivasylasexcepcionesndashcomolasdestinadasa
6 Esimportantetomarnotadequeenlosuacuteltimosantildeossehaacumuladounconjuntodeevidencias quehanpuestoendudalaefectividadgeneraldelosDPIcomoformadeestimularlainnovacioacuten DehecholateoriacuteaeconoacutemicasugierequesoacuteloendeterminadascircunstanciaslosDPIsonel mejormecanismodeincentivosalaIampDalavezquecuandolosonsudisentildeooacuteptimoen teacuterminosdeamplitudyduracioacutendependeraacutedeunconjuntodefactoresespeciacuteficospropiosde cadasituacioacutenconcretaenlacualsepretendaaplicarDPI(GalliniyScotchmer 2002)
7 Envirtuddelfairuselareproduccioacutendeunaobraaefectosdeefectuarunacriacuteticacomentarioo reporteperiodiacutesticoobienconfinesacadeacutemicosoeducativosnoconstituyeunainfraccioacutenal derechodeautorParaundebatesobreelalcancedelfairuseenlaeradelastecnologiacuteas digitalesverCorrea(2001)
SCCR86 paacutegina10
actividadesdeinvestigacioacutenndashenelcasodelaspatentes)8 Veamosahoracomoseaplicanestos principiosalcasoquenosocupa
b) Elcasodelasbasesdedatosldquonooriginalesrdquo
Comosentildealamosantesnoexisteunadefinicioacutenuniformeconrelacioacutenaqueacuteseentiende porbasesdedatosdesdeelpuntodevistajuriacutedicooeconoacutemicoEnestesentidoresulta interesantedestacarqueladefinicioacutenquesedaenlaDirectivaEuropea969CEes particularmenteabarcativayaqueensuartiacuteculo12lascaracterizacomoldquolasrecopilacionesde obrasdedatosodeotroselementosindependientesdispuestosdemanerasistemaacuteticao metoacutedicayaccesiblesindividualmentepormedioselectroacutenicosodeotraformardquo
Enesteenfoqueldquoampliordquoentonceslasbasesdedatosabarcandesdeguiacuteastelefoacutenicas hastaprogramasdemateriasuniversitariaspasandoporcosastandiversascomobancosde informacioacutengeneacuteticaosatelitaldiccionariosregistrosmeteoroloacutegicosresultadosdecarreras decaballosguiacuteasdeprogramastelevisivoscoleccionesdeinformacioacutenjuriacutedicacomercialo financieradiariosbibliotecas(ldquofiacutesicasrdquoodigitales)guiacuteasempresariasvademecums medicinalescompilacionesdeobservacionesnaturalesoexperimentalesenelcampodela fiacutesicalaquiacutemicalabiologiacuteaetclosiacutendiceshechosporlosagentesdesoftwaredelos serviciosdebuacutesquedaenInternettambieacutenpuedenentrarbajoestadefinicioacutenEnestesentido comobienhaapuntadoMaurer(1999)resultadifiacutecildiscutireltemadelaproteccioacutendelasbases dedatosengeneralconsiderandolagrandiversidaddeobjetosqueseincluyenbajoesenombre9
Maacutesallaacutedelanecesidaddetenerencuentaesteproblemanomenoracontinuacioacuten vamosapresentarlosprincipalesargumentosafavoryencontradeestablecerDPIparalas basesdedatosldquonooriginalesrdquo
8 Algunosfallosjudicialesrecienteshanconfirmadoestaloacutegicacomoenelcasodelavalidezde lasactividadesdeingenieriacuteareversasobrelosprogramasdesoftwareaceptadaporlajusticiade losEEUUenlosantildeosrsquo90(SamuelsonyScotchmer2002)
9 Estaextensioacutendelconceptohaceauacutenmaacutesdifiacuteciltenerestimacionesciertassobrelasdimensiones delaindustriadebasesdedatosentantoqueestaabarcariacuteabienesyserviciosabsolutamente disiacutemilesypertenecientesoriginalmenteamuydiferentessectoresdeactividad
SCCR86 paacutegina11
Losargumentosafavor
Cuandoserevisalaliteraturarecibidaseimponelaconclusioacutendequeelargumentomaacutes importantequeesgrimenlamayorpartedelostrabajosyanalistasqueestaacutenafavordeuna proteccioacutenldquofuerterdquoparalasbasesdedatosnooriginalesradicaengarantizarunretorno apropiadoparalasinversionesmuchasvecessubstancialesquesonnecesariasparacrear manteneryactualizarloscontenidosdeaquellasbasesdenocontarconunaproteccioacuten adecuadaseargumentalaproduccioacutendebasesdedatosseriacuteainferioralasocialmente deseableEstaproteccioacutensehariacuteamaacutesnecesariaauacutenenunescenarioenelcualteacutecnicas digitaleseinformaacuteticasmedianteresultafaacutecilcopiarydifundirndashsinautorizacioacutendelos propietariosndashloscontenidosdelasbasesdedatos(verBraunstein2002DrsquoAndreaTysony Sherry1997)10Asuvezsiempresiguiendoesteargumentolanecesidaddeteneruntratado internacionalsurgedelrequisitodearmonizarlosdiferentestratamientosqueeltemarecibeen losdistintospaiacutesesdemododegarantizarlalibrecirculacioacutendelainformacioacutenanivelglobal ycontribuiraunamejorproteccioacutendelasinversionesquesepretendepromover
Enestaliacuteneaderazonamientonosehacehincapieacuteenlaoriginalidadonovedaddelas basesrespectivasndashyaquesigozarandedichosatributoscaeriacuteanbajolaproteccioacutenqueya otorgalalegislacioacutendederechosdeautorenlospaiacutesesquehanadoptadolasdisposicionesal respectodelaOMPIydelADPICndashsinopuramentealaretribucioacutendelasinversiones11(enel lenguajelegalsesuelehacermencioacutendelosteacuterminossweatofthebrowndashldquosudordelafrenterdquondash eindustriouscollectionndashldquorecopilacioacuten industriosardquo)
Losargumentoscriacuteticos
ndash Conflictoconlossupuestossobrelosquesebasatradicionalmentelalegislacioacuten sobreDPI
Losintentosdeintroducirunamayorproteccioacutenparalasbasesdedatosporlaviacuteadelos regiacutemenesdepropiedadintelectualresultariacuteanincompatiblesconlossupuestossobreloscuales sebasalaexistenciadeestosuacuteltimosndashqueseriacuteanseguacutenvimosanteslapromocioacutendela creatividadydelageneracioacutendenovedadesndash(verporejemploDussolieretal2000)
ndash Noexisteevidenciaempiacutericaquemuestrequelaindustriadebasesdedatossehaya vistoperjudicadaporlafaltadeunreacutegimenespeciacuteficodepropiedadintelectual
Enestesentidoseargumentaquei)laofertadebasesdedatostantopuacuteblicascomo privadasesnosoacutelovoluminosasinoquehavenidocreciendosostenidamenteenlosuacuteltimos antildeossinquealmenoshasta1996ydesdealliacutesoacuteloenelcasodelaUEexistanregiacutemenesde proteccioacutenespeciales12ii)nosehalogradomostrarunsolocasoconcretoenelcualnose
10 Lasnuevastecnologiacuteasalavezquefacilitanlacreacioacutendelasbasesdedatosexacerbanlas ldquofallasdemercadordquoquesurgendeladificultadparaexcluirdelusodedichasbasesaaquellosque nopaganporellas(Baron2001)
11 Estoformapartedeunatendenciamaacutesgeneralqueseobservatambieacutenenotroscamposdela propiedadintelectual(Dussolieretal2000)
12 SeguacutenlascifrasdeDavid(2000)conposterioridadalcasoFeistlaindustriadelasbasesde datoscrecioacutesostenidamenteenlosEEUUAsiacuteentre1991y1997elnuacutemerodebasesdedatos crecioacuteenun35yelnuacutemerodearchivoscontenidosdentrodelasbasesdedatosaumentoacuteun
[Siguelanotaenlapaacuteginasiguiente]
SCCR86 paacutegina12
hayandesarrolladociertasbasesdedatosporfaltadesuficienteproteccioacuten13iii)trasla sancioacutendelaDirectivadelaUEsobreeltemalaindustriadelasbasesdedatosdeaquel continentenoparecehabermostradoningunatendenciaexpansivaclara14iv)laevolucioacutende lospreciosdelasaccionesdelasempresasdelsectornomuestrasignoalgunodedeclinacioacuten delarentabilidaddelnegocioenlosEEUUpesealaaparentefaltadeproteccioacuten(Bandy Gowdy1997Oram2000Baron2001Maurer1999Maureretal2001Hughes2002) Detodosmodosconrelacioacutenaestosargumentosymaacutesallaacutedesusrespectivosmeacuteritoscabe repetirquefaltasuficienteevidenciaempiacutericacomoparaconocercuaacuteleselverdaderotamantildeoy elritmodecrecimientodelmercadodebasesdedatosmedidosenunidadesmonetariasPorlo tantotodadiscusioacutenenesteterrenoadquiereuncaraacutecterprovisional
ndash Yaexistenmecanismoslegalesyteacutecnicosqueotorgansuficienteproteccioacutenpara lospropietariosdebasesdedatos
Existenyainstrumentosjuriacutedicosdisponibles(competenciadeslealndasholdquoparasitariardquondash enriquecimientosincausaapropiacioacutenindebidaetc)quepuedenbrindarunaproteccioacuten razonablealospropietariosdelasbasesdedatosldquonooriginalesrdquo15Maacutesauacutenvariosautores sugierenquedesernecesariaunaproteccioacutenmayoralaexistenteparalasbasesdedatosla mismapodriacuteamaterializarseatraveacutesdereformasalalegislacioacutensobrecompetenciadesleal16o apropiacioacutenindebidaporejemplolocualprotegeriacuteaalospropietariosdelasbasescontrala pirateriacuteadesuscompetidores17altiempoquenoafectariacuteaelaccesoalainformacioacutenporparte delosusuariostemaparticularmentesensibleencamposcomoeducacioacutenociencia(Dussolier etal2000ReichmanyUhlir1999Maureretal2001)Recurriracontratosoalafigurade ldquosecretocomercialrdquotambieacutensonposibilidadesabiertasparaprotegerelcontenidodelasbases dedatosnooriginales
[Continuacioacutendelanotadelapaacuteginaanterior]
180Porotrapartemientrasqueen1977el78detodaslasbasesdedatoseranproducidas porentidadesgubernamentalesacadeacutemicasosinfinesdelucroen1997elsectorprivado controlabael78delaindustria(contraun70en1990)
13 Maurer(1999)sentildealaquelafirmaElsevierhaargumentadoqueenocasionessusdivisionesnoshycientiacuteficashandecididonoinvertirennuevasbasesdedatosdebidoapreocupacionesentornoa laproteccioacutendeloscontenidosSinembargoseguacutenelautoreltemadelaproteccioacutenhasidouno deloselementosperonoeluacutenicoenlatomadetalesdecisionesMaurertambieacutenadvierteque entrelasdivisionescientiacuteficasdeElseviernosehanreportadocasossimilaresdenorealizacioacuten deinversionesportemoralacopiaindebidadeinformacioacuten
14 Maureretal(2001)presentanevidenciaenestesentidocontrariandolasafirmacionesrealizadas poralgunosfuncionariosdelaUESinembargoladiscusioacutensebasaenelnuacutemerodebasesde datoscreadasanualmenteendicharegioacutenndashcifraqueclaramentesoacutelodemaneraaccidentalpuede estarreflejandotendenciassimilaresencuantoalamagnituddelnegociomedidadesdeelpunto devistaeconoacutemico
15 VerPeters(1999)paraunresumendelascaracteriacutesticasdelosdiversosmedioslegalesde proteccioacutendisponiblesndashodeposibleaplicacioacuten-paralasbasesdedatos
16 LaideaoriginalantesdeadoptarselaDirectiva969CEerajustamentemodificarlalegislacioacuten sobrecompetenciadeslealcomoformadeprotegerlasinversionesenbasesdedatosndashDeOliveira Ascensao(2002)atribuyeelcambioderumboprincipalmenteaqueGranBretantildeaeIrlanda carecendelegislacioacutenenmateriadecompetenciadesleal
17 Enestesentidosibiennosiempreresultafaacutecildemostrarquealguienhacopiadounabasede datosdepropiedadajenaexistenalgunosmediospraacutecticosquepuedencontribuiradefenderal creadororiginalndashporejemplointroducirerroresdeliberados(verLosey1995)
SCCR86 paacutegina13
Entantotambieacutenexistenmecanismoselectroacutenicosndashindicadordecopiascodificacioacuten autenticadomarcasdeaguaencriptadocontrasentildeasetcndashquetambieacutencontribuyenalobjetivo debrindarproteccioacutenparalostitularesdelasbasesdedatos(siguiendoaBaron2001ciertas teacutecnicaspermitenactualmenterastrearelusodecualquierporcioacutendeinformacioacutenextraiacutedade unabasededatosdeterminada)18
Otrasestrategiasldquodefensivasrdquosugeridassonincluircontenidosdematerialprotegidopor derechosdeautor(porejemploprogramasdesoftwarequehacenmaacutesuacutetileslasbasesde datos)actualizarcontinuamenteelcontenidodelasbasesyfinalmenteaplicarlasuficiente creatividadcomoparamerecerlaproteccioacutenbajolalegislacioacutendederechodeautor(Maurer 1999NicholsonyFreno2001)
ndash Laindustriadebasesdedatostiendeasermonopoacutelicapornaturalezaexistiendoya fuertesbarrerasalaentradaquebrindansuficienteproteccioacutenparalospropietariosdeaquellas
Laproduccioacutendebasesdedatossecaracterizaporlafuertepresenciadeeconomiacuteasde escalaaltoscostosdeentradayporconsiguientelatendenciaaexhibirmonopoliosnaturales enloscualesproveedoresespecializadosdominansectoresespeciacuteficosReichmanySamuelson (1997)agreganademaacutesquemuchasveceslosdatosquesequiereprotegernoestaacuten disponiblesenotrasfuentespuacuteblicasyquelacreacioacutendeunabasededatoscompleja aparentementeconstituyeunabarreraldquodefactordquoqueresultadifiacutecildesobrepasarMaacutesauacuten haybasesdedatosqueporsunaturalezasonuacutenicas(estoesnopuedenserreproducidas independientementeportercerosndashporejemplodatosclimaacuteticosperotambieacutenotrosde naturalezacomercialoeconoacutemicandash)porloquelaposibilidaddelmonopolioesobviamente mayor(Riis2002)1920 Enestesentidolosinstrumentoslegalesytecnoloacutegicosdescriptos maacutesarribaporsiacutesolosysinlaexistenciadederechosadicionalesdariacuteanyademasiada proteccioacutenalospropietariosdelasbasesdedatos(Baron2001)
ndash Sepodriacuteacrearunaseriaamenazaparalalibrecirculacioacutenyutilizacioacutendela informacioacutenconperjuicionosoacuteloparalasactividadesdeinvestigacioacutenylapreservacioacutendel dominiopuacuteblicosinotambieacutenparaungrannuacutemerodeactividadescomercialesprivadas
Seguramentelosargumentoscriacuteticosmaacutesseverosydifundidosencontradeestablecer DPIparalasbasesdedatosldquonooriginalesrdquoesqueporesaviacuteasepodriacuteaterminarprotegiendo ygenerandoderechosprivadossobrelainformacioacutencontenidaendichasbasesDeaquiacute podriacuteasurgirundantildeoserioparalapreservacioacutendelldquodominiopuacuteblicordquoencamposclavesdela
18 VerStefikyLunt(1999)paraunresumendelosmediostecnoloacutegicosdeproteccioacutendisponibles 19 Maurer(1999)sentildealaquelaevidenciaqueprovienedeunmercadoldquocercanordquoaldelasbasesde
datoseldelasrevistascientiacuteficasconfirmalostemoresderivadosdelastendenciasala monopolizacioacutenAsiacutelaAssociationofResearchLibrariesmencionaquelospreciosdedichas revistascrecieronun115entre1986y1994resultadodeunmercadodecompetencia monopoliacutesticacontroladoporunpequentildeogrupodeeditoriales
20 EnNAS(1999)serefiereporejemploquesibienelmercadofinancieronoesunmonopolio naturallosquepublicanlainformacioacutenrespectivasonlosmismosquelacreanElmercadode accionesseriacuteaunejemplodeuncasodondeesmuyfaacutecilmantenerunmonopolioyaquesibien unapersonapodriacuteallamaratodaslasfirmascuyasaccionessecotizanenbolsaseriacuteaprohibitivo enteacuterminosdecostosrecogeresainformacioacutenvisavisloquelecuestaalaBolsadeValoresya queesalliacutedondeesastransaccionestienenlugar
SCCR86 paacutegina14
informacioacutencientiacuteficaeducativajuriacutedica21etc(MaureryScotchmer1999Dussolieretal 2000David2002ReichmanyUhlir1999)
AsiacutelacomunidadacadeacutemicatemequelosDPIsobrelasbasesdedatosobstaculicenpor viacuteadelencarecimientoyolaapropiacioacutenprivadalalibrecirculacioacutendeideaseinformacioacuten quehasidonormadelavancecientiacuteficoalolargodelosuacuteltimosdoscientosantildeosNosorprende entoncesqueinstitucionestanrelevantescomoelNationalResearchCouncillaNationalAcademy ofScienceslaNationalAcademyofMedicinelaNationalAcademyofEngineeringlaNational ScienceFoundationyelNationalInstituteofHealthfigurenentrelosmaacutesprominentesopositoresa todalegislacioacutenquepuedarestringirelaccesoalosdatosoalainformacioacutenenlosEEUU
DavidyForay(2002)sentildealanqueaquellosquepromuevenelreforzamientodelosDPI sobrelosconocimientosndashenestecasolasbasesdedatosndashomitenelcrucialhechodeque aquellosnosonbienesdeconsumosinotambieacutencomovimosantesfactoresdeproduccioacuten Maacutesauacutenlosconocimientosnosonuacutenicamentebienesno-rivalessinoquenormalmentesu utilidadsocialaumentacuantomaacutessedifundenAsiacuteporejemplocuandoselimitaelusode unaciertabasedeinformacionesndashporejemplohaciendoqueuninvestigadordebapagarpor accederalamismandashesprobablequeseesteacutegenerandounobstaacuteculoalavancedelacienciaen tantoqueanteloscostosadicionalesqueseleimponenesfactiblequedichoinvestigador restrinjasusbuacutesquedasalostemasqueyaconocelimitandoasiacutelosdescubrimientos imprevistoshabitualesndashymuchasvecesmuyimportantesndashenelaacutereadelacienciaAsimismo sehaargumentadoquecrecientementeelavancecientiacuteficodependedelaposibilidadde combinardatosdediversasfuentesndasheacutesteseriacuteaporejemploelcasodelabiotecnologiacuteandashla introduccioacutendemayoresderechosdepropiedadenestaaacutereaciertamentesupondriacuteaentonces unobstaacuteculoparaelprogresodelainvestigacioacuten(dandolugaraloqueunautorhallamado ldquothetragedyofanti-commonsrdquo 22ndashDavid2000)23Otrofactorqueaumentalaspreocupaciones
21 EnesteaacutembitoJaszi(1996)ndashcitadoenBarca(2000)ndashponeelsiguienteejemploaplicableal casodelosEEUUrespectodelospotencialesriesgosdegenerarunderechosuigenerisparalas basesdedatosSeguacutenelautorldquohastalaactualidadlainformacioacutenpuacuteblicaesencialparala praacutecticajuriacutedicaesdedominiopuacuteblicoseguacutenlalegislacioacutendelcopyrightAlgunainformacioacuten soacuteloseencuentradisponibleatraveacutesdeempresasprivadasquecompilanlasdecisiones jurisprudencialeslegislacioacutenyregulacioneshellipHoyendiacuteaunabogadoouninvestigadordebe comprarloslibrosoCD-ROMosuscribirsealosserviciosonlineaefectosdeteneraccesoal derechoengeneralApesardeelloelprincipiolegaldelcopyrightenvirtuddelcualla proteccioacutenlegalnocubrealainformacioacutenhellipoperademanerataldeverificarlastendencias monopoacutelicasinherentesaestasituacioacutenUnavezaccedidanoexistenrestriccionesrespectode coacutemolainformacioacutenpuacuteblicaextraiacutedadebasesdedatoselectroacutenicasoenpapelpuedeser utilizadaenlamedidaqueelvaloragregadoporelcompiladornoseaextraiacutedohellip(enelcasode aprobarseunderechosuigeneris)lasituacioacutenseriacuteadistintaLareproduccioacutensinlicenciau otrousodeltextodecualquierdecisioacutenjudicialsifueraconsideradacualitativamentesubstancial resultariacuteasuficienteparaqueelusuariopuedaserresponsabilizadoypotencialmentetambieacutenla institucioacuteneducativaobibliotecaatraveacutesdelacualelusuarioaccedioacutealabasededatosrdquo
22 Laldquotragediadelosanticommonsrdquoocurrecuandomuchosindividuostienenderechosdeexclusioacuten sobreunrecursoescasoEnconsecuenciaactuandoseparadamentepuedengenerarun desperdiciocolectivodedichorecursoalsubutilizarlovisavisloqueocurririacuteaenunasituacioacuten socialmenteoacuteptima(Heller1998)
23 Unejemplointeresantedeestastensionessurgeconuntemaparticularmentecandentecualesel delasbasesdedatosgeneacuteticasymeacutedicasAlgunospaiacutesescomoIslandiaylasIslasTongahan concedidolicenciasexclusivasaempresasprivadasdebiotecnologiacuteaparaexplotarlosdatos geneacuteticosymeacutedicosdedeterminadaspoblacioneslocualimplicaprivatizardatosquehastaahora seintercambiabanenredesacadeacutemicas(verCassier2002)
SCCR86 paacutegina15
eslaexistenciadelosllamadosldquopassthroughrightsrdquoqueintroducennuevasrestriccionesaluso deloscontenidosdelasbasesdedatosndashyaquelosderechossobrelosmismosseextiendenalo largodetodalacadenadeusosquepuedentenerdichoscontenidosndash(Maureretal2001)24en este escenariolanecesidaddehacermuacuteltiplescontratosdelicenciaparaelusodelosdatos incorporadosenlasdistintasbasessetemehariacuteamuydifiacutecillainvestigacioacutencientiacutefica modernandashconsiderandolosenormescostosdetransaccioacuteninvolucrados
Asuvezsehasentildealadoqueelincrementodeloscostosdeaccesoalasbasesdedatos puedegenerarunaldquoreaccioacutenencadenardquodentrodelacomunidadcientiacuteficaentantoquelos usuariosasuvezbuscaraacutencompensaresosmayorescostosconnuevasfuentesdeingresosa partirdelosresultadosdesusinvestigacionesJustamenteseriacuteaenlasaacutereasdemayor relevanciainmediataparalasociedadolacienciaendondedichatendenciapodriacutea materializarsemaacutesraacutepidamente(SchraderyJeweler1999)Enunextremolaintroduccioacutende DPIenestaaacutereapodriacuteaprovocarelfindelacolaboracioacutencientiacuteficaydelmodelodeldquociencia abiertardquo(Granstrandetal2001vertambieacutenBaron2001)
Estasprevencionesseacrecientancuandodebidoarazonesfundamentalmente presupuestariastantoenEuropacomoenlosEEUUseestaacutepresionandoalasuniversidadesy aloscentrosdeinvestigacioacutenparaqueincrementensusingresosqueprovienenfueradel presupuestopuacuteblicolocualestimulajustamentelastendenciasatratardeobtenerrecursosa partirdelpatentamientoyotrasformasdeexclusioacutendelosresultadosdelasinvestigacionesque serealizanendichasinstituciones25Lasmismasrazoneshanllevadotambieacutenaunacreciente participacioacutenprivadaenlarecoleccioacutenygeneracioacutendedatosconlocuallostemoresporla apropiacioacutenprivadadeinformacioacutendeldominiopuacuteblicoseacrecientan(Linn2000)26
Soacuteloconelfindeejemplificaralgunosdelosproblemaspotencialesquepodriacutean derivarsedeunaproteccioacutensuigenerisparalasbasesdedatosnooriginalesvalelapenacitara CowanyHarison(2001)quienesobservanquelaseditorialesderevistascientiacuteficas crecientementedigitalizanloscontenidosdeestasuacuteltimaslocualtambieacutenresultaapropiado desdeelpuntodevistadelasbibliotecasuniversitariasquesonlosprincipalesclientesde dichasrevistas(porrazonesesencialmenteldquologiacutesticasrdquo)Elproblemaesquelasbibliotecas entoncesyanocompranlasrevistascomotalessinoelaccesoalasbasesdedatosdelas editorialesenesepasajelosartiacuteculoscontenidosendichasbasesyanoestaacutencubiertosporlas excepcionesdetipofairusequepermitiacuteanporejemplofotocopiarunartiacuteculo(mientrasque ahorapodriacuteaestarprohibidoparauninvestigadorqueesunusuariolegiacutetimodelabase compartirunartiacuteculoconuncoleganoautorizado)Maskus(2000)entantoapuntaalmismo
24 Entreloscasosmaacutescitadosenestesentidoestaacuteeldeunabasededatossobresecuenciade proteiacutenasdeorigensuizollamadaSwissProtcuyousojustamentesehavistorestringidopor limitacionesdetipopassthroughrightsTambieacutensemencionaelcasodeunabasesimilarde origenestadounidensellamadaScop
25 Enestesentidosehamencionadoqueafinesdelosantildeosrsquo90unafirmaalemanaestaba consiguiendounderechoexclusivodelEuropeanMolecularBiologyLaboratory(EMBL)para comercializarpartedelosdatosgeneradospordichainstitucioacutenmedidaqueaparentementese vinculabaconlaintencioacutendepromoverporesaviacuteaeldesarrollodelaindustriadela biotecnologiacuteaenAlemania(NAS1999)
26 ReichmanySamuelson(1997)observanquecuandoseprivatizoacutelacomercializacioacutendelas imaacutegenesdelsateacuteliteLandsatenlosEEUUlosprecioscrecieronde400a4400doacutelaresdelos EEUUporimagen
SCCR86 paacutegina16
problemaperodesdeunpuntodevistamaacutesgeneralatendiendoalaeventualimposibilidadde queuninvestigadorquecompraelaccesoaunabasecompartalosdatosconotroscolegas
Perolostemoressobreelimpactodeunamayorproteccioacutendelasbasesdedatostambieacuten seextiendenalcampodelosusuarioscomercialesAsiacutesesentildealaqueelloredundariacuteaenun obstaacuteculoparaeldesarrollodeactividadesenlascualessere-usaotransformalainformacioacuten primariaoenunaumentodeloscostosdedichasactividades(SchraderyJeweler1999)27
PorejemplolasactividadesdedesarrollodesoftwarepodriacuteanverseamenazadasAsiacute siguiendoaElKassas(2002)conunadefinicioacutendemasiadoabarcativasepodriacuteanproteger cuadrosdeconsultaconjuntosdeinstruccionesycaracteresetcnecesariosparaeldesarrollo deprogramasdecomputacioacutenTambieacutensecitanlosproblemasquepodriacuteansurgirparael avancedeInternetentantoloscuadrosdeencadenamientoylosdirectoriosasiacutecomolos serviciosdebuacutesquedaylossistemasdenombresdedominiopodriacuteanasimismocaerbajola legislacioacutendebasesdedatosLasempresasproveedorasdeserviciosdeInternetpodriacuteanverse afectadasentantoporlaeventualtransmisioacutennoautorizadadelosdatoscontenidosenbases protegidas(ElKassas2002Shengli2002)
Enesteescenariohaybastanteconsensoenproponerquelainformacioacutenylosvalores agregadosdesarrolladosconfondospuacuteblicosdirectamenteporoficinasdelgobiernoyoporsus contratistasnodeberiacuteanestarengeneralprotegidosporderechosdeautoroconexosasiacutecomoen lanecesidaddequeexistanclaacuteusulasdefairuseuotrasqueminimicenelimpactosobrela actividadcientiacuteficayeducativaobienquesegenereunmodelodelicenciascompulsivasode preciosdiferencialesparaestasuacuteltimasactividades2829(Hughes2002Riis2002 Colston 2001Maurer1999ReichmanySamuelson1997)30Algunosautoressugieren inclusoqueunaeventualproteccioacutenalasbasesdedatosnodebeextendersealasbasesya existentesymenosauacutencuandosetratedeinformacioacutenqueyaestaacuteeneldominiopuacuteblico (Gilbert1999)31
27 Cabesentildealarquelamayorpartedelosproyectosintroducidosparamejorarlaproteccioacutendelas basesdedatosenlosEEUUtambieacutencontaronconlaoposicioacutendevariasempresasdesoftware ydeInternetlomismoocurrioacuteconfirmasdelrubrotelecomunicacionesasiacutecomoconempresas queestaacutenldquoaguasabajordquoenlacadenadegeneracioacutendedatos(porejemploBloomberg)yconla AsociacioacutendeMarketingDirecto(BandyGowdy1997)
28 Enestesentidoesimportantetenerencuentaqueladiferenciacioacutendepreciosparaserefectiva tienedoscondicionesi)quelaelasticidadpreciodelademandadelsectorcientiacuteficoseamayorque ladelsectorcomercialndashlocualnoocurrecuandolainformacioacutenencuestioacutenesclaveparadeterminada tareadeinvestigacioacutenndashii)queexistaunademandacomerciallosuficientementeampliaparael mismotipodeinformacioacutenquedemandalacomunidadcientiacutefica(Hall2002)
29 David(2000)sugierequeinclusopodriacuteaocurrirquedichospreciosdiferencialesseapliquena todousuarioquesecomprometaadistribuirlosdatosquegeneresobrebasessimilaresalasque eacutelobtuvo
30 Riis(2002)porejemploproponedistinguirentrelasbasesdedatos(porejemploresoluciones juriacutedicas)quehacenalaldquoinfraestructuradeinformacioacutenrdquodeunasociedaddeaquellasquesonde tipocomercialAunqueladistincioacutenenlapraacutecticanosiempreresultaraacutefaacutecildeaquiacutedeberiacutean surgirdiferentestratamientosparaambostiposdebasesentantoelaccesoalprimerodeellos deberiacuteaserlomaacuteslibreposible
31 LaversioacutendelTratadoOMPIpuestaenconsideracioacutenen1996noexigiacuteaelregistrodelasbasesa serprotegidasporlocualdehecholaproteccioacutenseextenderiacuteaalasbasesyaexistentes
SCCR86 paacutegina17
Loscuestionamientosalosargumentoscriacuteticos
ndash Sibienlaindustriadebasesdedatoshavenidocreciendoenlosuacuteltimosantildeos podriacuteahabersedesarrolladoauacutenmaacutesraacutepidamenteenunambientelegalfavorable(DrsquoAndrea TysonySherry1997)
ndash Laaplicacioacutendelalegislacioacutensobredefensadelacompetenciaesinsuficiente debidoaquei)generaunaelevadalitigiosidadii)soacuteloresuelveelproblemadela apropiacioacutenindebidaporpartedeloscompetidoresperonoladelosusuariosiii)tampoco solucionaelproblemadelosllamadosldquosamaritanosdelainformacioacutenrdquondashpersonasquepor razonesldquono-econoacutemicasrdquoseapropiandedatosyloshacenlibrementedisponiblesalpuacuteblicoen generalndashiv)elrecursoalacompetenciadeslealsoacutelopuedeserejercitadoexpostdelos efectosdelaconductadantildeosaporlocualaseguraunbajoniveldeseguridadjuriacutedicav)las normasdecompetenciadeslealadiferenciadeloqueocurreconelderechosuigenerisno confierenunderechoexclusivoytransferiblevi) lafiguradecompetenciadeslealnoestaacuteen todaslaslegislacionesnacionalesyosutratamientoesvariabledepaiacutesapaiacutesElrecursoa establecercontratostampocoesunsustitutoefectivodelosDPIyaquehaydificultadespara monitorearyhacerunefectivoenforcementdelosmismosenparticularcuandoelinfractorno esaquelconelcualelpropietariodelabasededatosconcretoacuteelacuerdocontractuallocual generaaltoscostosdetransaccioacuteneincertidumbressobrelarealefectividaddeestemecanismo (Milleacute1999Howell1998Barca2000CaacutemaraLapuente1999)
ndash Encuantoalaposibilidaddeobtenerproteccioacutenporlaviacuteadelderechodeautoren funcioacutendelaoriginalidadyocreatividaddelasbasessealegaquemuchasdeellassonexhaustivas pornaturalezandashporlocualnopuedenaspiraraserldquooriginalesrdquodesdeelpuntodevistadesu seleccioacutenndashyqueenvarioscasosenparticularcuandosetratadebaseselectroacutenicasnopuedehaber arreglosldquooriginalesrdquoyaqueseriacuteanlosusuariosatraveacutesdelasvariacionesquepermitengenerarlos motoresdebuacutesquedalosqueimpondriacuteanexpostloscriteriosoriginalesdeordenamientoseguacutensus necesidades32Porotroladosesentildealaquelaproteccioacutenotorgadaenvirtuddeloscriteriosde seleccioacutendelosdatospuedeserdesvirtuadasiseentrecruzandiversasbasesdedatosdando origenanuevascompilacionesdiferentesdelasiniciales(PaacuteezMantildeaacute1997)
ndash Enloquehacealosmediostecnoloacutegicosdeproteccioacutenseargumentaquetodaviacutea nosonlosuficientementeconfiablesyquepuedensereludidospormediodedistintos mecanismos33 Tambieacutensesentildealaquesinproteccioacutenlegallosproductoresdebasesdedatos nopodraacutenofrecersusproductosenformatosdefaacutecilaccesoparaelusuarioalavezque deberaacutensoportarcostosadicionalesinnecesariosjustamenteporlanecesidaddeaplicarmedios tecnoloacutegicosdeproteccioacutensofisticados(DrsquoAndreaTysonySherry1997)
32 Dehechoaltratardedefinirenlapraacutecticacuaacutendounadeterminadabasededatostieneonolas caracteriacutesticasdeoriginalidadrequeridasporlalegislacioacutendederechosdeautorpuedeocurrir quesurjancontroversiasencasosconcretosenloscualesdichascaracteriacutesticasresulten discutibles
33 EnestesentidoesinteresantetenerencuentaquelallamadaDigitalMilenniumCopyrightAct sancionadaenEEUUen1998entreotrasdisposicionesprohibioacuteapartirdelantildeo2000eluso decualquiermecanismodestinadoaeludirosobrepasarlastecnologiacuteasdecontroldeacceso empleadasporlospropietariosdeobrasamparadasporelderechodeautorparaprotegersus obras
SCCR86 paacutegina18
ndash Nohayevidenciadequeelmercadodebasesdedatosseamonopoacuteliconisiquiera enaquellossegmentosquesonldquonichosrdquo(DrsquoAndreaTysonySherry1997)Porotroladoenla praacutecticalosproveedoresdebasesdedatosgeneralmentereconocenpreciosdiferencialespara ciertosclientes(porejemplouniversidades)seargumentaentoncesquesinoseotorgauna adecuadaproteccioacutenlosfabricantesdebasesdeberaacutencargarpreciosmayoresasusactuales usuariosincluyendoalaspropiasuniversidades(ITAC1997DrsquoAndreaTysonySherry 1997)Estosuacuteltimosautoressugierenquesisedeseafavorecerelaccesodeciertas comunidadesalainformacioacutenlaalternativapreferibleeselsubsidiodirecto(vertambieacuten Braunstein2002quienseexpidecontralaslicenciasobligatoriasylasexenciones)Asuvez enloscasosdefuenteuacutenicasesugiereaplicarlalegislacioacutenantimonopolio
Enelbalanceanuestrojuiciodeldebaterecieacutenresentildeadosurgecomoconclusioacutenquelos eventualesbeneficiosdeestablecerunreacutegimensuigenerisdeDPIparalasbasesdedatosldquono originalesrdquoprobablementenocompensenlosriesgosquesurgiriacuteandedichoreacutegimenSin embargocabeaclararqueengeneralningunodelosautoresquesealineanconestaopinioacuten estaacuteendesacuerdoconlanecesidaddequehayaunmarcodeincentivosquepermitaun adecuadoritmodecreacioacutenymantenimientodedichotipodebasesLadiscusioacutensecentra entoncesensabersidichomarcorequieredelaintroduccioacutendenuevosinstrumentoslegalesy siesefueraelcasocuaacutelseriacutealaformadeintroduciresosinstrumentosdemaneradegenerar losmenorescostosposiblesenteacuterminosdelarestriccioacutenaladifusioacutendelainformacioacutenyel conocimientoEnestesentidomaacutesabajoveremoscuaacuteleselactualestadodelalegislacioacuten sobreeltemaanivelinternacionalantessinembargocabediscutirlacuestioacutendesdela perspectivaespeciacuteficadelospaiacutesesendesarrollo
c) Laperspectivadelospaiacutesesendesarrollo
Enprimerlugarcabesentildealarquevariostrabajosrecienteshanmostradoatraveacutesde distintosargumentosquenoexistenrazonesquehaganpensarquelosestaacutendaresdepropiedad intelectualdebanseruniformesanivelinternacional(verChang2001Lall2001Khan 2002GrossmanyLai2002)Enotraspalabrasconsiderandolaspeculiaridadesantes mencionadasrespectodelconocimientocomobieneconoacutemiconadagarantizaqueelmismo reacutegimendepropiedadintelectualseaoacuteptimoantedistintosescenarioseconoacutemicossociales culturalesetc
AsiacutesehasostenidoqueelreforzamientodelosDPIincentivalainnovacioacutenenlospaiacuteses atrasadossoacuteloapartirdequeestosalcanzanciertosnivelesdedesarrollo(BancoMundial2001 ChenyPuttitanun2002)AsimismoRiis(2002)destacaquelaevidenciaempiacutericatodaviacuteanoha corroboradoelargumentodequelaimplementacioacutenderegiacutemenesdepropiedadintelectualmaacutes estrictosestimulenlatransferenciadetecnologiacuteahacialospaiacutesesendesarrollo
Enelcasodelasbasesdedatosenparticularendiversostrabajossehaexpresadoel temordequeunalegislacioacutenrestrictivadificulteelavancedelasinvestigacionescientiacuteficasen lospaiacutesesendesarrollo(CIPR2002a)Losargumentosarribamencionadosrespectodelos desestiacutemulosparalacooperacioacutencientiacuteficaqueresultariacuteandeestablecerDPIparalasbasesde datosseaplicanespecialmenteadichospaiacutesesEnefectolafaltadeincentivosala colaboracioacutenyladesconfianzaentrelosinvestigadoresporeltemoralusocomercialdel conocimientocompartidosonaspectosquedificultanlasrelacionesquepuedenestablecerlos investigadoresdelospaiacutesesendesarrolloconlosdepaiacutesesmaacutesavanzadosysehariacuteanauacutenmaacutes importantesdeexistirDPIparalasbasesdedatoscientiacuteficas(Forero-PinedayJaramillondash Salazar2002)Asuvezlaactividadcientiacuteficaenlospaiacutesesendesarrollotambieacutenseveriacutea
SCCR86 paacutegina19
afectadaporelaumentoenloscostosdeaccesoalainformacioacuten(auacutencuandoexistieranlos preciosdiferencialesantesmencionadosconsiderandolasdificultadespresupuestariasmuchas vecesendeacutemicasqueafectanadichospaiacuteses)Estostemoresseacrecientancuandola introduccioacutendenuevosDPIsecombinaconelempleodeteacutecnicasinformaacuteticasparalimitarel accesoalainformacioacutenenInternet(CIPR2002b)
Porotroladosiloqueinteresaespromoverlaproduccioacutendelasbasesdedatosenlos paiacutesesendesarrolloestaacuteclaroqueparaelloesnecesarioqueexistaenprimerlugarun mercadoparatalesbasesparalocualentreotrosfactoresresultanecesarioestimularuna mayorpenetracioacutendecomputadoraseInternetendichospaiacuteses(dadalagranldquobrechadigitalrdquo queexisteactualmenteanivelglobal)enestesentidoindudablementehayqueconsiderarque lapenetracioacutendelasTICsenlospaiacutesesendesarrolloesmuyheterogeacuteneaconpaiacutesesmaacuteso menosavanzadosenesecampoSiseargumentaencambioquelosmercadosrelevantes seriacuteanlosdeexportacioacutenentoncesesevidentequeloimportanteseriacuteaqueelreacutegimende propiedadintelectualseaadecuadoenlosmercadosdedestinondashqueseriacuteanlosdelospaiacuteses desarrolladosTambieacutenpodriacuteaargumentarsequelaexistenciadeunaproteccioacutenadecuadaen lospaiacutesesendesarrolloseriacuteaprecondicioacutenparaquehayasuficienteofertaglobaldebasesde datossinembargoenuncontextoenelcuallosmercadosdeaquellossonmuylimitadosnohay razonesparasuponerqueeseargumentoseavaacutelidoEntantopodriacuteahaberlugarparaquelos paiacutesesendesarrolloprotejanlasbasesdedatosnooriginalessiestasatendieranademandas especiacuteficasendichosmercadosperonohayevidenciadequeelloesteacutesucediendoalpresente FinalmentetampocoparecenaplicarlosargumentosquesugierenqueestablecerDPIenesta aacutereaestimulariacutealatransferenciadetecnologiacuteayaqueaquiacuteloqueestaacuteenjuegoes la transferenciadeinformacioacutenlacualasumecaracteriacutesticasmuydistintasdeaquella(Riis 2002)
TeniendoencuentaesteconjuntodeargumentospodemoscoincidirconRiis(2002)en quecomomiacutenimopuedesentildealarsequelosbeneficioseventualesdeunaproteccioacutensuigeneris paralasbasesdedatosnooriginalessonmenoresenlospaiacutesesendesarrolloqueenlas nacionesavanzadas
EnesteescenarionosorprendequeuntrabajorecientedelBancoMundial(2001)afirme quelospaiacutesesendesarrollosoacutelodebenreconocerunaproteccioacutenjuriacutedicaespecialparalas basesdedatoscuandoexistanelementosdecreatividadenaquellasAsimismoenfatizaquees necesarioanalizarcuidadosamentelanecesidaddeintroducirmaacutesproteccioacutenparalasbasesde datosenelmarcodelacuerdoTRIPsyaqueelloafectariacuteaelaccesoalainformacioacutenenlos paiacutesesendesarrolloyqueadoptarunalegislacioacutensimilaralaeuropeaseriacuteacontraproducente paralosinteresesdeestosuacuteltimosEncuantoalalegislacioacutenyavigenteoaintroducirse eventualmenteenlospaiacutesesdesarrolladossehaargumentadoqueesnecesarioqueexistan excepcionessobrelabasedelconceptodefairuseasiacutecomopreciosdiferencialesparalas comunidadescientiacuteficasyeducativasenlospaiacutesesendesarrollo(Story2002Riis 2002)
FinalmentecabesentildealarquesibienBraunstein(2002)hatratadodemostrarla convenienciadeimplementartratadosinternacionalesenmateriadeDPIparalasbasesdedatos ndasheinclusohapresentadoargumentosafavordequelospaiacutesesunilateralmenteestablezcan regiacutemenesprotectivosndashdichademostracioacutensebasaenbuenamedidaenlaaplicacioacutende herramientasteoacutericasdesarrolladasoriginalmenteparaelcasodelcomerciodebienes Lamentablementedichasherramientasasumenentreotrossupuestosrestrictivoslaausencia deeconomiacuteasdeescalaconlocualsuutilidadparaelcasodelasbasesdedatosconsiderando lascaracteriacutesticasantesmencionadasdeestasuacuteltimasresultamuylimitada
SCCR86 paacutegina20
III LAPROTECCIOacuteNDELASBASESDEDATOSNOORIGINALESELESTADODE SITUACIOacuteNDELALEGISLACIOacuteN INTERNACIONAL
Comolodestacatodalaliteraturarecibidasobreeltemasepuedefijarcomofecha inicialdeldebatesobrelapropiedadintelectualdelasbasesdedatosnooriginalesalllamado casoldquoFeistrdquovs RuralTelephoneService(1991)dondelaCorteSupremadelosEEUUhalloacute quelascompilacionesdedatosquenoalcanzarancondicionesdeoriginalidadyocreatividad (estoesquesebasaranmeramenteenunldquoesfuerzoindustriosordquooenelldquosudordelafrenterdquo)no mereciacuteanproteccioacutenbajolalegislacioacutenrelativaalcopyright
LaconmocioacutencausadaporelcasoFeistdebeenmarcarseenuncontextoenelcualel advenimientodelasTICsfueexpandiendodemaneraexplosivaelmercadoparalasbasesde datosEnestesentidosibienestaacuteclaroquelasbasesdedatosexistiacuteanmuchoantesdeque surgieralaposibilidaddealmacenarlasyvenderlaspormedioselectroacutenicosesbastanteobvio quelarepercusioacutendelfallodelaCorteSupremadelosEEUUsobreelcasoFeistfuemucho mayordeloquehubierasidoveinteotreintaantildeosatraacutes
En1996ocurrierondoshechosclaveEnprimerlugarlaUEadoptoacuteunaDirectiva especiacutefica(969CE)paraprotegerlasbasesdedatosporlacualseestableceporunladola proteccioacutenbajolalegislacioacutendecopyrightcuandodichasbasescumplencriteriosde originalidadenlaseleccioacutenodisposicioacutendeloscontenidosyporotrounaproteccioacuten sui generisparaaquellasbasesdedatosenlascualessehayahechounaldquoinversioacutensubstancialrdquo ndashcuantitativaocualitativamentemedidaEsteuacuteltimoderechosuigenerisseaplica independientementedequelasbasesencuestioacutentambieacutenpuedanmerecerproteccioacutenbajola legislacioacutendecopyright ndashestoeslasproteccionessonacumulativas34 Laproteccioacutenotorgada esde15antildeosSeincluyeasimismounprocedimientoderenovacioacutendelplazodeproteccioacuten paraaquellasbasesdedatosquerecibanunamodificacioacutenoadicioacutensubstancial(esimportante advertirquelarenovacioacutendelaproteccioacutenseaplicaatodalabaseynosoacuteloalasrevisiones) Porotroladoelfabricantenocuentaconunderechoexclusivosinoconunaldquofacultadde impedirrdquoquelehabilitaparaprohibirlaextraccioacutenoreutilizacioacutendelatotalidadodeunaparte substancialdelcontenidodelabasededatosLomismoocurresilaextraccioacutenoreutilizacioacuten departesnosubstancialesesrepetidaosistemaacuteticaatentandocontralaexplotacioacutennormalde labasededatosocausandounperjuicioalderechodelfabricante
EnsegundolugarhaciafinesdediciembrededichoantildeolaConferenciaDiplomaacuteticade laOMPIsobrecuestionesdederechosdeautoryderechosconexosnoconsideroacuteunapropuesta relativaauneventualtratadosobrepropiedadintelectualdebasesdedatosquehabiacuteasido impulsadaporlosEEUUylaUEdadoquevariasdelegacionesexpresaronqueresultaba necesarioseguirestudiandoeltemaantesdeadoptarunadecisioacutenalrespectoAlpresente ademaacutesdelaUEalgunospaiacutesesnoacuterdicosprotegenensuslegislacionesalasbasesdedatosno originalesEnlosEEUUsehanpresentadosineacutexitosdistintosproyectosdeleyquenohan conseguidoelconsensonecesarioparasuaprobacioacutenaunqueeltematodaviacuteasiguesiendo consideradoporelPoderLegislativodeaquelpaiacutesEntantoenAmeacutericaLatinayelCaribe solamenteMeacutexicoatraveacutesdelaLeyFederaldeDerechosdeAutorhaestablecidoen1997una proteccioacutenparalasbasesdedatosnooriginalesconunaduracioacutendecincoantildeos
VeacuteaseCaacutemaraLapuente(1999)paraunresumendelasdiferenciasysimilitudesentreelderecho suigenerisylaproteccioacutenporderechosdeautor
34
SCCR86 paacutegina21
DadoquehasidolalegislacioacutendelaUElaquemaacutesimpactohacausadoanivel internacionalvalelapenaresentildearbrevementealgunostrabajosquehananalizadosucontenido eimpactosEnprimerlugarvariosautoreshandestacadolaamplitudconlacualsondefinidas lasbasesdedatosEnestesentidocomovimosantesseargumentaqueentendida literalmenteporejemplolosmuseospodriacuteancaerbajoelimperiodelalegislacioacutenencuestioacuten Sibientalveznuncasedaraacuteuncasolegalqueinvolucreunejemplotanextremoesbastante probablequepudieranplantearseproblemasporejemploentornoalosprogramasdematerias universitarias(Lipton2002)Otrailustracioacutendepreocupacionessimilaressedaenelcasode lossitiosdeInternetqueunificanbuacutesquedassobreciertostemasloscualestambieacutenpodriacuteanser ndashydehechohansidoenEuropandashobjetodedemandasenbasealaDirectivaqueestamos comentandoEnesteescenarioMaurer(1999)afirmaquetardeotempranotodainformacioacuten comercialmentevaliosaterminaraacuterecibiendoproteccioacutencomobasesdedatos35
Laproteccioacutenotorgadaparecetambieacutendemasiadolaxaencuantoalosrequisitosexigidos paraobtenerlaAsiacutelaevidenciaquesurgedeloscasosjudicialeshastaahoraconocidosmuestra queexpresionestalescomoquelasbasesdedatosprotegidasdebenserldquocoleccionesdedatos independientesarregladosdeformasistemaacuteticaeindividualmenteaccesiblerdquooquelainversioacuten enellasrealizadadebeserldquosubstancialrdquoenlapraacutecticanofuncionancomobarrerarealpara evitarquecualquiertipodecompilacioacutenquedeprotegida(Maureretal2001)Lamismafalta declaridadsurgeentornoaotrasdefinicionesdelaleyporejemplosialguienextraedatosen formaldquoinsubstancialrdquoperolosmismossondegranvalorparaelquelosextraetambieacuten pudieraocurrirqueeseactosealegalmentecuestionable(Hugenholtz2001)
Maureretal(2001)revisandolaexperienciaconcretaenmateriadelitigiosenloscuales seinvocoacutelaproteccioacutendelaDirectiva969CEencuentranquelamitaddeloscasosprovienen deempresasqueelaboranldquodatossinteacuteticosrdquo(estoesautogeneradospordichasempresas) incluyendonuacutemerosdeteleacutefonoslistadosdeTVfechasdeeventosdeportivosoconciertos etcEsclaroquesetratadeinformacioacutenquenotieneposibilidadesdeserobtenidademanera independienteporotrosagentesEstosevinculaconlacuestioacutendesilainformacioacutenquedebe serproducidadecualquierformacomopartedesupropionegocioporunaempresandashcomoes elcasodeloslistadostelefoacutenicosndashcaetambieacutenbajolaproteccioacutendelalegislacioacuteneuropea (temasobreelcuallajurisprudenciaparecehallarsedivididandashverHugenholtz2001)
TambieacutenenbasealoscasosjudicialesgeneradosporlaaplicacioacutendelaDirectiva Hughes(2002)sentildealaquelamismahaimpulsadoalostribunalesaencontrarinfraccionesal derechosuigenerisauacutenensituacionesenlascualeshayunuacutenicoproveedordelainformacioacuten respectiva Elmismoautortambieacutenobservaquelamayorpartedeloscasosllevadosantelos tribunaleseuropeosbajolaDirectiva969CEcorrespondenabasesdedatospreexistenteslas cualesaparentementenonecesitarondeaquelinstrumentolegalparasercreadas
OtroargumentocriacuteticodestacadoesquelaDirectivadelaUEotorgaunaproteccioacuten mayoralaquebrindalalegislacioacutensobrederechodeautori)laproteccioacutenotorgadaporla Directivaespotencialmenteperpetuayaquecualquierldquocambiosubstancialrdquoseacuantitativoo cualitativopermitesurenovacioacuten36(CowanyHarison2001sentildealanquelavidapromediode
35 Algunosespecialistasconsultadosparaestetrabajohanopinadoqueelderechosuigenerisintroducido generoacuteinnecesariosdebatesalincluirlasbasesanaloacutegicasEnestaposturaloquesedeberiacuteabuscar esprotegerladigitalizacioacutendelainformacioacutenevitandoquecompetidorescopienlosarchivos digitalizadossinrealizaresfuerzosniinversiones
36 Todaslasbasesdinaacutemicascalificariacuteanentoncesparaunarenovacioacutenperpetuadelaproteccioacuten
SCCR86 paacutegina22
lasbasesdedatoscomercialesesde3antildeosperiacuteodoenelqueserecuperanlamayoriacuteadelos retornosdelainversioacutenporlocuallaDirectivaconstituyeunreacutegimenldquosobre-protectivordquo) ii) lasexcepcionesdetipoldquofairuserdquosonmaacutesrestringidasqueenelcasodelderechodeautor (cabedestacarademaacutesquelaDirectivaautorizandashperonoobligandashalosEstadosmiembrosa adoptartalesexcepciones)3738 ndashverReichmanySamuelson(1997)Enestesentidoseha sentildealadoquelaDirectivaEuropeanocontienesalvaguardasadecuadasparagarantizarel accesodelascomunidadescientiacuteficasyeducativasalainformacioacutenapreciosaccesiblesOtro puntocriticadoeslafaltademecanismosdelicenciascompulsivas(CommitteeforaStudyon PromotingAccesstoScientificandTechnicalDataforthePublicInterestetal1999)
LasprevencionesfrentealimpactodelaDirectivaseamplificanenelcasodelasfuentes debaseuacutenicaDehecholaresolucioacutendealgunoscasosenlostribunaleseuropeosconfirmariacutea lostemoresdequeaquellageneraunaproteccioacuteninfinitamenteextensibleparaloscontenidos delasbasesdedatosdinaacutemicasauacutencuandosetratedecasosendondelainformacioacutenestaacuteenel dominiopuacuteblicoperoconunafuentedeprovisioacutenuacutenica(Colston 2001)39
Peroauacutenenloscasosenlosquenohayafuenteuacutenicapuedenpresentarseproblemas AsiacuteMilleacute(1996)ndashcitadoenHerreraBravo(2001)ndashsentildealaquelalegislacioacuteneuropeano contemploacutelanecesidaddedefenderellibreaccesoalainformacioacutenporpartedecompetidores quenohayantenidoaccesoalabasededatosprotegidaodetercerosquequisieranutilizarla mismainformacioacuten(extraiacutedadecualquierotrafuente)conunfindiferentealdecrearuna nuevabasededatosEnesecontextosepresentaraacutenldquocasosenlosqueunfabricantequehaya adquiridounarchivofiacutesicointenteejercitarundominioabsolutosobreelmismo(unldquoderecho exclusivordquonounameraldquofacultaddeimpedirrdquo)partiendodelabasedequeportener supuestamenteelldquooriginalrdquodelcontenidotodareproduccioacutendelmismoconstituyeuna extraccioacutenprohibidardquo
TambieacutensehaplanteadoquesibienelderechosuigenerisdelaUEpermiteaun competidorpotencialutilizarlascitasdeunabasededatosprotegidayllegardirectamentealas
37 EnlaDirectivasefacultaalosEstadosmiembrosaestablecerlimitacionesalaproteccioacutenen determinadoscasosporejemplofrenteabasesdedatosnoelectroacutenicascuyasreproducciones seanparausoprivadoocuandoelcontenidodelasbasesseausadoparafinesdocentesde investigacioacutencientiacuteficadeseguridadpuacuteblicaoparaefectosdeunprocedimientoadministrativoo judicialentreotrasPeroseaclaraexpresamentequeldquonopodraacuteinterpretarselaexcepcioacutende maneratalquepermitasuaplicacioacutendeformaquecauseunperjuicioinjustificadoalosintereses legiacutetimosdeltitulardelderechooquevayaendetrimentodelaexplotacioacutennormaldelasbases dedatosrdquo
38 DeOliveiraAscensao(2002)proponeunejemplointeresantedeconflictoentrelaDirectivaen cuestioacutenylaspraacutecticascientiacuteficashabitualesSuponeasiacuteelcasodeuninvestigadorquerealizaun trabajosobretemasde meteorologiacuteaparalocualrecorrelasbasesdedatosexistentessobreeltema incorporandoesosdatosasuinformeUnavezfinalizadoeacutestelopublicacomolibroSiesasbases estuvieranprotegidasporelderechosuigenerisel investigadorestariacuteaviolandolaDirectivadela UEyaquesibienlamismaautorizalaextraccioacutenparafinescientiacuteficosnopasalomismoconla reutilizacioacutenelcasoseriacuteamaacutesgravesisesupusieraqueauacutenlaextraccioacutendelosdatosseriacutea ilegalenestecasoyaqueelinvestigadorestabapensandoenpublicarunlibro(obseacutervesepor ciertoqueeselibrodifiacutecilmenterepresenteperseunacompetenciadirectaparalasbasesde datosquesequiereproteger)Faacutecilesverentonceslasbarrerasyelaumentodecostosquese impondriacuteansobrelaactividadcientiacuteficadegeneralizarseestetipodederechos
39 ElejemploseriacuteaeldelcasoldquoBritishHorseracingBoardLimitedvsWilliamHillOrganisation (2001)rdquo
SCCR86 paacutegina23
fuentesoriginaleselloignoralarealidadeconoacutemicadelaproduccioacutendebasesdedatosenla cualcomovimosantesnosoacutelohaytendenciasalestablecimientodemonopoliosldquonaturalesrdquo sinotambieacutencasosenlosquelareproduccioacutendeloscontenidosresultaeconoacutemicamente ineficiente
Secuestionanasimismolasfuerteslimitacionesalareutilizacioacutendelainformacioacuten contenidasenlaDirectivaSeguacutenCaacutemaraLapuente(1999)dichaslimitacionespuedenincluso alcanzarausuarioslegiacutetimosdelasbasesEsteeselcasodelaprohibicioacutenderealizarcopias ndashincluyendolasdeseguridadndashparaevitarquelasusenpersonasnoautorizadastambieacutense prohibealusuariolegiacutetimofacilitaratercerosnoautorizadoselaccesoalabasemediantela cesioacutendelusodeclavessistemasdedescodificacioacutenodesencriptacioacutenuotrosmecanismos ndashtodolocualenlapraacutecticageneraunescenarioendondehayunaprohibicioacutendereutilizacioacuten
Considerandoesteconjuntodeargumentoselpeligrorealesquesegenereunmonopolio defactosobreloscontenidosfactualesdelascompilacionesprotegidasconelconsecuente riesgoparalacirculacioacutenygeneracioacutendeconocimientos(Baron2001)Enlamisma direccioacutensesentildealaquelaDirectivaEuropearemueveladistincioacutentradicionalenelderechode autorentreproteccioacutendelasexpresionesyproteccioacutendelasideasconelconsiguienteriesgo deobstaculizarlalibrecirculacioacutendeestasuacuteltimas
Laconclusioacutengeneralquesurgedelosdiversostrabajosqueexaminanlalegislacioacuten europeasobreeltemaesquelospaiacutesesqueestaacutenanalizandolaintroduccioacutendeleyeso disposicionessimilaresdeberiacuteansercautelososafindetenermaacutestiempoparaobservarcuaacuteles sonlasconsecuenciasefectivasdelaDirectiva969CEnosoacutelosobrelaindustriadelasbases dedatossinotambieacutensobreelaccesoalainformacioacutenaspectodeimpactoclavesobreel desenvolvimientosocialyeconoacutemicoenelnuevoescenarioglobal(verMaureret al 2001)
IV LASITUACIOacuteNENAMEacuteRICALATINAYELCARIBE
a) Elmercadodebasesdedatos
Loprimeroatenerencuentaesquenoexisteinformacioacutenciertasobreeltamantildeodel mercadodebasesdedatosenninguacutenpaiacutesdeAmeacutericaLatinayelCaribeQuedafueradel aacutembitodeestetrabajogenerarestimacionesdeesetipotareaquedebieraserobjetodeestudios futurosEnestecontextopresentaremoslosrasgosprincipalesdeestaindustriaydesus principalesusuariosyproductoresconelfindetenerunacaracterizacioacutenesencialmente cualitativadelamismaDetodosmodossepuedeafirmarconbastantecertidumbrequela magnituddelaindustriadebasesdedatosndashmedidaenteacuterminoseconoacutemicosndashesenlaregioacuten bajoestudiotodaviacuteamuylimitadaespecialmenteenlospaiacutesesdemenordesarrollorelativo
AsiacutenosorprendequelaparticipacioacutendeAmeacutericaLatinayelCaribecomoregioacuten productoradebasesdedatosseaclaramentemarginalaescalamundialBraunstein(2002) tomandodatosdelGaleDirectoryofDatabasesmuestraqueen2001soacuteloel02deltotalde basesdedatosexistentesenelmundoproveniacuteadeldquoAmeacutericaMeridionalrdquoSibienhayrazones parasuponerqueelnuacutemerodebasesdedatosdelaregioacutenestaacutenetamentesubestimado(yaque soacutelofiguran21bases)nadanosimpideconcluirquelomismopuedeestarocurriendoenotras regionesypaiacutesesEncualquiercasoestocorroboraotrasevidenciasqueindicanclaramenteque lospaiacutesesdeAmeacutericaLatinayelCaribesonmuchomaacutesldquoimportadoresrdquoqueldquoexportadoresrdquode basesdedatosDehechotantoelconsumocomolaproduccioacutendebasesdedatosparecenestar
SCCR86 paacutegina24
positivamentecorrelacionadosconelniveldedesarrolloeconoacutemicoysocialdelospaiacuteses respectivos
iquestQueacutetipodebasesdedatosseproducenenlaregioacutenSolamenteenelcasodeBrasil hemospodidoencontrardatossistematizadosalrespectocorrespondientesalantildeo1996Enel cuadrosiguienteseobservaquehabiacuteaunas700basesendichopaiacutesenaquelantildeoabarcando diversastemaacuteticasyaacutereasydecaraacutectertantopuacuteblicocomoprivado
CuadroBasesdedatosexistentesenBrasilndash1996
Clasificacioacuten Nordmdebases dedatos
ABasesdeproduccioacutenTeacutecnico-cientiacutefica 89 Bibliograacuteficas 77 Tesis 12
BRegistrosyguiacuteas 142 Generales 35 Instituciones 22 Empresas 30 Investigadores 16 Productosyservicios 23 Eventos 6 Peliacuteculasyvideos 6 Otros 4
CBasesdeArchivo 272 Generales 234 Imaacutegenes 004 Legislacioacuten 19 Recortesnoticias 3 Autoridadesterminoloacutegicas 12
DBasesdeInformacioacutenyGestioacutenTecnoloacutegicaydeNegocios 35 Generales 20 NormasTeacutecnicas 11 Patentes 4
EBasesdeCulturasVivas 8 FBasesdeIndicadoresEstadiacutesticasDiagnoacutesticos 12 GOtrasBases 136
Generales 10 IBGE(InstitutoBrasileirodeGeografiaeEstatistica) 78 Cetesb(CompanhiadeTecnologiadeSaneamento 48 Ambiental)
TOTAL 694
FuenteFreitasPereiraetal(1999)
Entantolaevidenciarecogidaparaesteestudiomuestraqueentrelosprincipales productoresdebasesdedatosenlospaiacutesesdelaregioacutenfigurandiversasinstitucionespuacuteblicas quegeneranorecopilaninformacioacutencomercialeconoacutemicajuriacutedicafinancieraetclacualen generalenpartevendenyenpartedifundendeformagratuitandashdehechoesprobablequeel
SCCR86 paacutegina25
sectorpuacuteblicoseaelprincipalproductordebasesdedatosenvariospaiacutesesdelaregioacuten Asimismoexistendistintosproveedoresprivadosquetambieacutencomercializanlamismaclasede informacioacutenmuchasvecesencompetenciadirectaconelsectorpuacuteblico(replicandoloque ocurreenlamayorpartedelospaiacutesesdesarrollados)aunqueengeneralagregandovalorala informacioacutenquebrindaesteuacuteltimo(facilitandolaconsultayelusodelainformacioacuten organizandodemanerasalternativaslosdatosrespectivosetc)Laofertaprivadadebasesde datosenAmeacutericaLatinayelCaribeestariacuteaconcentradaprincipalmenteentoncesenempresas quesededicanavenderinformacioacutensobretemasjuriacutedicoscomercialescrediticiosyenmenor medidafinancierosloscualessonenloesencialdeintereacutesbaacutesicamenteldquolocalrdquo(estoeslos usuariosdelainformacioacutenrespectivaseriacuteanensuenormemayoriacutearesidentesdelpaiacutesndasho regioacutenndashalacualserefieredichainformacioacuten)
Elsectorpuacuteblicoasiacutecomolasuniversidadesylosinstitutosdeinvestigacioacutentambieacuten ofreceinformacioacutendemaneragratuitauonerosaseguacutenloscasosencamposdondelaoferta domeacutesticaprivadaesmenoroenocasionesnulameteorologiacuteaagriculturahidrografiacutea demografiacuteasaludcartografiacuteageologiacuteamedioambienteetcasiacutecomoendiversoscamposde lascienciasldquodurasrdquoEnvariasdeestasaacutereaslosusuarioslocalestambieacutenrecurrenobviamente alasbaseslocalizadasenlospaiacutesesdesarrolladosNoacuteteseenestesentidoquemientrasque unapartedelainformacioacutenrelevanteenestetipodeaacutereascorrespondeahechosodatos propiosdelospaiacutesesdelaregioacuten(porejemploenmeteorologiacutea)losusuarioslocalestambieacuten puedenestarinteresados(enmayormedidaqueenelcasodelasbasesjuriacutedicasocomerciales porejemplo)eninformacioacutencontenidaenbasesdedatosextranjeras(estoesclaroenelcaso delaactividadcientiacuteficaporejemplo)
Otrohechoimportanteatenerencuentaesqueelgradodedigitalizacioacutendelasbasesde datosenlaregioacutenesclaramentemenoralqueseobservaenlospaiacutesesdesarrolladoslocuales obviamenteconsecuenciadelmenorniveldepenetracioacutendelasTICsenlaregioacuten40 Esto marcaunobstaacuteculoobjetivoparaeldesarrollodelmercadodebasesdedatos
EnloscuadrosA1aA3(enelAnexoI)seobservaelretrasodebuenapartedelos paiacutesesdelaregioacuteneneldesplieguedelainfraestructurainformaacuteticaydetelecomunicaciones necesariaparaingresaralmundodelaldquonuevaeconomiacuteardquo(porciertolasdiferenciasentre paiacutesessonimportantesconlasnacionesdelCaribecomolosmaacutesavanzadasenpromedioen teacuterminosrelativos41)ndashasiacutecomoenelcostodeaccesoadichainfraestructuraEnestesentido resultainteresanteobservarlosdatosexhibidosenelcuadroA4(verelAnexo I)que correspondenaunIndicedePreparacioacutenparaelAccesoalaRed(NetworkedReadinessIndex (NRI))presentadooriginalmenteenKirkmanetal(2002)42 ndashseguacutenlosautoresdichoiacutendice reflejalapreparacioacutenyelpotencialdeunpaiacutesparaparticipardeunmundointerconectadopor redesQuedaclaroqueelgruesodelaregioacutenestaacutelejosdetenerlosnivelesdepreparacioacuten adecuadosparaingresaralaldquonuevaeconomiacuteardquoyportantoparaserunactorimportanteenla
40 Asiacuteunafilialargentinadeungrupoempresarioeuropeo-estadounidenseentrecuyosprincipales negociosfiguralaventadeinformacioacutenjuriacutedicareportoacutequemientrasqueenArgentinael porcentajedefacturacioacutenenmedioselectroacutenicoserade8elmismollegabaal50enEEUU locualobedecejustamentealoincipientedeladifusioacutendelaventadedatosenformatodigitalen laregioacuten
41 Laescasapoblacioacutendevariosdeestospaiacutesespuedeestarexplicandopartedelasdiferencias respectivas
42 Eliacutendiceseconstruyeenfuncioacutendedistintosindicadoresquereflejanlainfraestructura informaacuteticaydecomunicacioneslaspoliacuteticaspuacuteblicasvigentesendichasaacutereasetc
SCCR86 paacutegina26
produccioacutenexportacioacutenyconsumodebasesdedatosdigitalizadasEnconsecuenciala expansioacutendelaindustriadelasbasesdedatostendraacutecomopre-condicioacutenqueseacelere fuertementelaincorporacioacutendelasTICsenAmeacutericaLatinayelCaribe(paripassuconun ascensoenlosnivelesdeeducacioacutendesupoblacioacutendemodoquedichaincorporacioacutennose hagaacostadeincrementarlaldquobrechadigitalrdquointernayaexistente)
b) Lasituacioacutenlegalylosmediosdeproteccioacutenexistentesparalasbasesdedatos
Enlamayorpartedelaregioacutensehaincorporadoyadeformaexpliacutecitaalasbasesde datosquetengancaracteriacutesticasdeoriginalidadenlaseleccioacutenyodisposicioacutendesus contenidosalasrespectivaslegislacionesnacionalessobrederechodeautorsiguiendolas disposicionesdelostratadosyamencionadosdelaOMPIylaOMC(ADPIC)Ladecisioacuten 351 delAcuerdodeCartagenaconcertadaentreBoliviaColombiaEcuadorPeruacuteyVenezuela tambieacutenincluyedisposicionestendientesaprotegeralasmencionadasbasesdedatos
EncontrastecomomencionamosantesenlaregioacutensolamenteenMeacutexicoexisteuna legislacioacutenadhocqueotorgaproteccioacutenalapropiedadintelectualdelasbasesdedatosno originalesEnestesentidocabesentildealarquedichalegislacioacutenharecibidocriacuteticasdepartede juristasmexicanosquesentildealansucaraacutectercontradictorioconlaLeyMexicanadeDerechosde Autorenlacualdichadisposicioacutenhasidoincluida(verOvillaBueno1998CaballeroLeal 2000)DichascriacuteticassefundanenqueenMeacutexicoaligualqueencasitodoslospaiacutesesdela regioacutencuyalegislacioacutensobrepropiedadintelectualsebasaenlatradicioacutenlatinaseentiende queelderechodeautorsiemprehaexigidocreatividadcomobaseparalaproteccioacutenno existiendofundamentosparaprotegerbienesenbasealasinversionesnecesariasparasu creacioacutenPorsuparteCaballeroLeal(2000)sentildealaquelaLeyMexicananootorgaderechos soacutelidosalosproductoresdebasesdedatosnooriginalesdadoquenodefineclaramentecuales sonlosderechosexclusivosdeaquellosnitampocopreveacutelaposibilidadderenovarla extensioacutendelaproteccioacutenotorgadandashqueenelcasomexicanoesde5antildeosndashconcluyendoque susefectospraacutecticosnoseriacuteansignificativos
Entantohastadondehemospodidoindagarnoexistenproyectosdeleyenninguacutenpaiacutes deAmeacutericaLatinayelCaribequeapuntenaincorporarunaproteccioacutenespecialparalasbases dedatosnooriginalesEnestesentidoesinteresantesentildealarquealmenosenalgunospaiacuteses loslegisladoresparecenadvertidosdelosdebatesquesobreeltemasehansuscitadoenotras regionesAsiacutealdiscutirselaactuallegislacioacutenargentinaqueprotegeporlaviacuteadederechosde autoralosprogramasdecomputacioacutenylasbasesdedatosoriginalesunsenadorexpresoacutesu temorporelhechodequelafaltadeunaadecuadaclarificacioacutendeltemaderivaraenla proteccioacutendeguiacuteastelefoacutenicasporejemplo(Quinn2000)
Sinperjuiciodelaausenciadedisposicionesespeciacuteficassobreeltemaexistenenla mayorpartedelospaiacutesesdiversasfiguraslegalesquepodriacuteanaplicarseencasodeproducirse conflictosentornoalapropiedaddelasbasesdedatosnooriginalesporejemplolasleyeso disposicionesrelativasacompetenciadeslealenriquecimientosincausaapropiacioacutenindebida etcclaramentepuedenseraplicadasencasodequeunpropietariodeunabasededatossea afectadoporcompetidoresquereproduzcansindebidaautorizacioacutensusproductos43 Enelcaso
Porciertolosproveedoresdebasesdedatosenlaregioacutentienenlaopcioacutenderegistrarlos elementosdesusbasesquepuedanserprotegidostantoporlalegislacioacutendederechosdeautor (porejemplotesaurosmeacutetodosdeinterrogacioacutenconsultayvisualizacioacuteniacutendicesprogramasde
[Siguelanotaenlapaacuteginasiguiente]
43
SCCR86 paacutegina27
deChileentantondashseguacutenlasautoridadesdelaoficinadeDerechosdeAutorconsultadaspara estetrabajondashlaleyNdeg19223sobredelitosinformaacuteticosdealgunamanerapodriacuteaaplicarsea lasbasesdedatosnooriginalesenausenciadeproteccioacutenenelaacutembitodelderechodeautor Talvezlomismopodriacuteaocurrirenotrospaiacutesesenloscualesexistalegislacioacutensimilar
Sepuedeargumentarquelaefectividaddelasmencionadasdisposicioneslegalesseve menguadaenlapraacutecticaporproblemasdeenforcement(hechodestacadoporlamayorparte delasinstitucionesempresasyexpertosconsultadosparaestetrabajo)Sibiendichos problemasnosonexclusivosdelalegislacioacutensobrepropiedadintelectualalgunos observadoresargumentanqueenlaregioacutenexisteunaactitudculturalmaacutesldquotoleranterdquoalacopia delainformacioacutenqueenlospaiacutesesmaacutesavanzadoslocualagravariacuteaparticularmentela situacioacutenenelaacutembitobajoexamenAsimismolarelativaldquonovedadrdquodeltemaenloquehace alasbasesdedatosdigitalizadastornariacuteaauacutenmaacuteslentosycomplejosloslitigiosporfalta tantodejurisprudenciaasentadacomodepreparacioacutendelosfuncionariosjudiciales
Enloquehacealusoindebidodelasbasesdedatosporpartedelosusuarioslegiacutetimos (queseconcentrafundamentalmenteencompartiroextenderelaccesoalainformacioacuten respectivaapersonasuorganizacionesnoautorizadas)sibiengeneralmenteseconcertan contratosolicenciasqueprohibendichasaccionesenlapraacutecticaaparentementeutilizarlaviacutea legalparaeliminarlasresultamuycostoso44
Enestecontextolosproveedoresdebasesdedatosprincipalmenterecurrenameacutetodos teacutecnicos(encriptadoclavesdeaccesoetc)paraprotegersusproductosloscualesalmenos paralamayoriacuteadelosconsultadosproveenunaproteccioacutenrelativamentefuerteaunquepor ciertonocompleta(lasdificultadesaparentementeseconcentrariacuteanenelmencionado problemadelosusuariosqueporejemplodifundenlasclavesdeaccesoapersonasno autorizadas)
Ciertamentedebedecirsequelaproteccioacutenpormediostecnoloacutegicossueletenerademaacutes deuncostoelevadolaconsecuenciadequelainformacioacutenolasconsultasdelasbasesdeban hacersedeunamaneramenoscoacutemodaoldquoamigablerdquoparaelusuariojustamenteconelfinde viabilizarlaproteccioacutenqueotorgaelmediotecnoloacutegicoEnesesentidolasfirmasdeben balanceareldeseodeminimizarlaspotencialespeacuterdidasporelusonoautorizadodesusdatos conlanecesidaddemantenerlasuficienteflexibilidadcomoparanoperjudicarasususuarios legiacutetimosespecialmentecuandoexistenvariosproveedoresalternativosenelmercado45
Lasmarcastambieacutensonunmediodeproteccioacutenasiacutecomolasestrategiasderenovacioacuten constantedelainformacioacutenlainclusioacutendevaloragregadoetcAsimismolasempresas propietariasdebasesdedatosmonitoreanconstantementeasuscompetidoresconelfinde
[Continuacioacutendelanotadelapaacuteginaanterior]
computacioacutenusadosparaelfuncionamientodelasbasesetc)comoporotrasnormaslegales (marcaslogosetc)
44 Lasempresastratariacuteanderesolverestosproblemascuandolosdetectanporlaviacuteadela persuasioacutenylasnegociacionesinformalesconlosusuarios
45 Dehecholasfirmasestariacuteanencondicionesdedetectarporejemplolapraacutecticadecompartirlas clavesdeaccesoperoalmenosporahoraconsiderariacuteanqueeleventualbeneficiodesermaacutes estrictosconelusodelasclavesnocompensariacutealoscostosaincurrirparaalcanzartalobjetivo (inclusoencuantoelloprobablementeredundariacuteaenrestriccionesqueafectariacuteanlacomodidadde accesoalasbasesauacutenparalosusuariosautorizados)
SCCR86 paacutegina28
detectarposiblesconductasdeslealesEntantohaybasesquesoacuteloestaacutendisponiblesonliney queseprotegenporelhechodequesutamantildeoestangrandequesalvoquepudieranser extraiacutedasdirectamentedelosservidoresendondeestaacutenalojadaslacopiadesuselementos resultariacuteademasiadocostosaylentacomoparaqueresulteeconoacutemicamenterentablerealizarel esfuerzorespectivoEstoesasiacuteenuncontextodondeloscontenidosdelamayorpartedelas basesdenaturalezacomercialsongeneralmenteactualizadosdemanerafrecuenteyenelcuallos propietariosdelasbasesraramenteautorizanlasconsultasldquoenbloquerdquoporloquelas informacionestienenqueseraccedidasdeaunaporvez
Alavezotramaneradepreservarmercadosatendiendoalasdiferentesnecesidadesde losusuarioseslaqueempleanalgunasempresasndashporejemploaquellasdedicadasavender informacioacutenfinancierandashquerecurrenafijardistintospreciosparalainformacioacutenseguacutenel gradodeactualizacioacutenconlaquelarequieransusclientesndashlocualtiendeadisminuirlos incentivosacopiarindebidamentelainformacioacutenrespectiva46
Sibiencasitodaslasfirmaseinstitucionesconsultadashanreportadolaexistenciade perjuicioseconoacutemicosporlaapropiacioacutenindebidadeinformacioacutenporpartedecompetidores yousuariosaparentementelaspeacuterdidasgeneradaspordichasaccionesseriacuteanenlagran mayoriacuteadeloscasosdebajamagnitudcomoparajustificarrealizareventualesaccioneslegales alrespecto4748 Tampocohemosrecogidoevidenciadequehayandejadodehacerse inversionesendeterminadasbasesdedatosporfaltadeproteccioacutenlegalapropiadaDetodos modosestasconclusionesdebensermatizadasteniendoencuentaqueenvarioscasoslas firmasproductorasdebasesdedatoshacerelativamentepocotiempoqueestaacutenofreciendosus productosenformatodigitalndashlocualpodriacuteaexplicarquelaincidenciadelosproblemasde copiadeinformacioacutenycontenidos(olaconcienciaacercadelaincidenciadedichos problemas)seamenorqueenlospaiacutesesmaacutesavanzados49
Laevidenciaquehemospodidorecogerparaesteestudioentantoindicaquelosuacutenicos casosenlosquesehanregistradodemandasjudicialesvinculadasalacopiadeinformacioacuten contenidaenbasesdedatosnooriginalesdigitalizadashantenidolugarenArgentina50y
46 EstecasocorrespondealaestrategiadenominadacomoldquoversioninginformationrdquoporShapiroy Varian(1999)
47 Unaempresaqueconsultamosdedicadaacomercializarbasesdedatosconinformacioacuten comercialyconoperacionesenArgentinaChileyUruguayestimoacutelaspeacuterdidasporelusono autorizadodeloscontenidosdesusbasesenun5-10desufacturacioacuten
48 Entantosenoshareportadoquehaycasosenlosquesibienlospropietariosdelasbasestienen certezadequesuinformacioacutenestaacutesiendoutilizadaporpersonassinderechosadquiridos legalmentetienendificultadesinclusoparaidentificaralosinfractores
49 AsuvezciertamentelosproblemasdepirateriacuteadelainformacioacutenenAmeacutericaLatinapreexisten aladigitalizacioacuten
50 LoscasosquenosfueronreferidosenArgentinasondosElprimeroinvolucroacuteaunaempresa dedicadaaproveerinformacioacutencontableytributariaunodecuyosboletinesdigitalesndashque ofreciacuteaasusclientesndasheracopiadoydistribuidoporotrafirmaSibienexistiacuteanbasesparaquela empresainfractorafuerasancionadaporcompetenciadesleallajusticiaaparentementenodio lugaralreclamodelafirmaafectadaElsegundoestaacutetodaviacuteairresueltoenelaacutembitodela justiciapenalysurgioacuteapartirdeunadenunciadelaempresaNosiscontralafirmaAxesor(en cuyocapitalparticipaunfondoderiesgodelBancoSantanderCentralHispanodeorigen espantildeol)porlacopiadeunCDconinformacioacutensobreriesgocrediticioquecomercializabaNosis
SCCR86 paacutegina29
Ecuador51 ndashenesteuacuteltimopaiacutesademaacutesenelaacutembitoadministrativosehansolicitadoen algunoscasoslapraacutecticademedidascautelaresporlapresuntautilizacioacuteniliacutecitadebasesde datoselectroacutenicasSinembargoobviamenteellonosignificaquenosehayanproducido muchosotrosepisodiosdepirateriacuteaquenohanllegadoalainstanciajudicialsinoquesehan resueltoprivadamente(asiacutecomotambieacutendeotrosquetodaviacuteasesiguenproduciendosinque seafaacutecilcomodeciacuteamosantessiquieraidentificarconprecisioacutenalosinfractores)Porotro ladocabedestacarquesiacutehanexistidocasosenloscualeslajusticiayahaprotegido compilacionesquecumpliacuteanconlosrequisitosdeoriginalidadenladisposicioacutenyoseleccioacuten delosdatosdeformataldeserprotegiblesbajolalegislacioacutendederechodeautor52
Enesteescenariolaconclusioacutengeneraldenuestrotrabajodecampoesquesalvoalguna excepcioacuten53nohayevidenciaquemuestrequeexistaunreclamoporpartedelasempresase institucionesquemantienenycomercializanbasesdedatosenAmeacutericaLatinayelCaribepor contarconunalegislacioacutensuigenerisalestilodelaintroducidaenlaUEDehechoenlas entrevistasycontactosquerealizamosparaestainvestigacioacutenencontramosquelamayorparte delasorganizacionesdedicadasacomercializarbasesdedatosteniacuteanescasoconocimientodel debatesobreeltemaenEuropaylosEEUUyvariasinclusodesconociacuteanquelasbasesdesu propiedadpodriacuteanrecibirsiseaplicaraunalegislacioacutencomolaeuropeaporejemplouna proteccioacutenlegalespeciacutefica54 Asuvezlasoficinasrespectivasdederechosdeautorenla regioacutennohanreportadoquelosactoresprivadosquepodriacuteanrecibirproteccioacutenencasode sancionarseunalegislacioacutensuigenerisesteacutenimpulsandouncambioenesesentido(locual podriacuteaobedecerentreotrosfactoresalyamencionadoescasotamantildeodelaindustria respectiva)Todoestoporciertonoimplicaquelasempresasdelsectornodeseenmejorarel niveldeproteccioacutenlegalconelquecuentansinembargolaconclusioacutengeneralesqueal menosporelmomentolamayorpreocupacioacutenenmaterialegalestariacuteaenquesemejoreel niveldeenforcementdelalegislacioacutenyavigente
51 Elconflictoseprodujoentredosempresasquecomercializancompilacionesdeleyesenformatos digitales
52 EnArgentinayaen1974sediouncasoenestesentidoresueltofavorablementeparael demandanteporcopiadeunabasededatosqueconteniacuteanormativasdecomercioexterior (CNCivSalaD30474inreldquoGuiacuteaPraacutecticadelExportadoreImportadorSRLcEmpresaIARA yotrordquo)ndashverQuinn(2000)MaacutesrecientementelaempresaLaLeyobtuvounfallofavorableen 1996porunademandacontraotrafirmaquehabiacuteareproducidosinautorizacioacutenunabasede datosreferencialderepertoriosjuriacutedicosqueLaLeycomercializabaenCDs
53 SolamenteenelcasodelServiccediloFederaldeProcessamentodeDados(SERPRO)deBrasillas autoridadesconsultadasexpresaronunaopinioacutenclaraycondefinidoconocimientodecausaa favordeimplementarunaproteccioacutensuigenerisparalasbasesdedatos(significativamentese tratadeunaempresaestatal)
54 Existenalavezcasosenloscualesdeterminadasempresassearroganaunqueporciertosin baseslegalessoacutelidasderechosquenoposeenasiacuteunportalchilenodeinformacioacutensobre economiacuteaynegociosensupaacuteginawebsentildealaqueldquotodotextomuacutesicasonidofotografiacuteas videosgraacuteficosprogramasyengeneralcualquierinformacioacutencontenidaenelportalpor cualquiermedioseraacutedenominadaensuconjuntolsquoContenidorsquoDichoContenidoesdepropiedad exclusivadelaempresayseencuentraprotegidoporleyeslocalesytratadosinternacionalesde propiedadintelectualrdquo(verJijenaLeiva1999)
SCCR86 paacutegina30
V CONCLUSIONES
LadiscusioacutenacercadelosDPIsobrelasbasesdedatosldquonooriginalesrdquoprobablemente ejemplificadeunmodoparticularmenteagudolasiemprepresentetensioacutenentrelanecesidad deestablecerunmarcodeincentivosatractivoparalageneracioacutendenuevosproductoseideasy elobjetivodequedichosproductoseideasgenerenlamayorcantidaddeldquoderramesrdquosobreel conjuntodelsistemaeconoacutemicoydeltejidosocial
Decimosqueenestecasodichatensioacutenesespecialmenteagudaentantoqueunreacutegimen suigenerisparalasbasesdedatosnoapuntariacuteaaprotegerlasbasesensiacutemismasentanto productosnuevosyocreativossinoalainformacioacutenenellascontenidaconelconsiguiente riesgodequeseestablezcanliacutemitesalacirculacioacutendeaquellainclusodelaquehastael presentesemantieneeneldominiopuacuteblicoEnotraspalabraslacreacioacutendenuevosDPIsobre lasbasesdedatospodriacuteasesgarelbalanceentreproteccioacuten-difusioacutendeformapeligrosamente pronunciadaafavordelprimerteacuterminodedichobinomioLasamenazasenesteuacuteltimoterreno noseobservansoacuteloenlasmuysensiblesaacutereasdelacienciaylaeducacioacutensinotambieacutenenel propiocampocomercialndasheinclusoenvinculacioacutenconeldesarrollodeInternetporejemplo
Otropuntoclaveesquedichoreacutegimennosedirigiriacuteaapromoverlageneracioacutendeideaso bienesnuevosnilosesfuerzoscreativossinobaacutesicamentealasinversionesrealizadasenla recoleccioacutenyorganizacioacutendeinformacioacuten(einclusodeotrotipodeelementosalmenosenla definicioacutendelaUnioacutenEuropea)dediversotipoElloenprincipioiriacuteaencontratantodela tradicioacutendelalegislacioacutendederechosdeautorenbuenapartedelmundocomodelosobjetivos quedeberiacuteananimaralosregiacutemenesdeDPIdesdeunpuntodevistaeconoacutemicoAsimismoal menosenlaformaenqueelreacutegimensuigenerishasidoestablecidoenlaUEtendriacuteael potencialriesgodegenerarproteccionesperpetuas(encontradelaideadeproteccioacutentemporal queestaacuteenlabasedelalegislacioacutensobrepropiedadintelectual)
Nosorprendeentoncesencontrarqueauacutenenlospaiacutesesdesarrolladosndashprincipales productoresyconsumidoresdebasesdedatosndashexisteunafuertediscusioacutenacercadela convenienciadeadoptarlegislacionessuigenerisdeltipodelasimplementadasenlaUE discusioacutenqueporelmomentohabloqueadolaintroduccioacutendenormassimilaresen los EEUU
Muchasmaacutesdudassurgenenelcasodelospaiacutesesendesarrolloyaqueentantosonal presenteprincipalmenteconsumidoresantesqueproductoresdebasesdedatoslaadopcioacutende disciplinasinternacionalesenlamateriaaparentementegenerariacuteaunbalancecosto-beneficio auacutenmenosfavorablequeenlasnacionesavanzadas
LaevidenciaempiacutericaquehemosrecogidoparaelcasodeAmeacutericaLatinayelCaribea suveznoparecedarsustentoalargumentoafavordeestablecerDPIparalasbasesdedatosno originalesentantonohemosobservadoquelaincipienteindustriaqueexisteenlaregioacuten aparentementeconcentradaenlospaiacutesesmaacutesavanzadosdelamismaesteacutesiendoperjudicada porlaausenciadeunalegislacioacutensuigenerisenlamaterialosperjuicioscomercialesque ciertamenteexistenaunquetienenunamagnitudinciertaparecenderivarmaacutesbiendelafalta deunadecuadoenforcementdelalegislacioacutenactualmenteexistenteEnconsecuenciaal presentenopareceexistirunintereacuteseconoacutemiconitampocosocialconcretodesdeelpuntode vistadelospaiacutesesdelaregioacutenafavordeunalegislacioacuteninternacionalsobrebasesdedatos ldquonooriginalesrdquocomolapropuestaantildeosatraacutesenelsenodelaOMPI
SCCR86 paacutegina31
Todoestosinembargonodebeserinterpretadoenelsentidodequelasituacioacutenactual enlamateriaesenalguacutensentidooacuteptimaEstaacuteclaroporunladoquepeseaqueexistentanto legislacioacutencomomediostecnoloacutegicosquepodriacuteanprotegeralasinversionesrealizadasenla creacioacutenymantenimientodebasesdedatoshayproblemastantodeenforcementdelos contratosylasleyesrespectivascomodeldquocircunvalacioacutenrdquodelaproteccioacutentecnoloacutegicaque generanpeacuterdidasmonetariasparalospropietariosdelasbasesdedatos(propietariosqueno soacutelooperanenelsectorprivadosinoqueenmuchasocasionessonorganizacionesestatales)
Asuvezdesdeunpuntodevistadinaacutemicopodriacuteaesperarsequelaindustriadebasesde datosenAmeacutericaLatinayelCaribevayaexpandieacutendosealolargodeltiempondashespecialmente amedidaqueseincrementeladifusioacutendelasTICsenlaregioacutenndashconlocualeventualmente podriacuteadarseelcasodequeenunfuturoaparezcanconflictosdemayorsignificacioacutenquelos detectadoshastaahora
EnconsecuenciaresultanecesariocontinuaravanzandoenelestudiodeltemaEn particularseriacuteaimportantequeenelfuturosevayagenerandoinformacioacuteneconoacutemicacierta respectodelamagnituddeestaindustriaenlaregioacutenSibiensetratadeunatareacompleja comolomuestralamuyescasainformacioacutenexistentealrespectoinclusoenlospaiacuteses desarrolladosestaacuteclaroqueresultaimprescindibleparadotardeunabaseempiacutericamaacutesfirmea losdebatessobreeltema
Entantodenuestrotrabajosurgequedospasospotencialmentefavorablesparael desarrollodelaindustriadelasbasesdedatosenlospaiacutesesdeAmeacutericaLatinayelCaribe seriacuteani)mejorarelenforcementdelasnormativasactualmentevigentessobreeltematanto enelaacutereadederechosdeautorcomoenlosotroscamposjuriacutedicosinvolucrados(competencia deslealetc)ii)propenderaunamayorpenetracioacutendelasTICsenlospaiacutesesdelaregioacuten
Afuturoasuvezdebedarseinicioaunprocesodediaacutelogoentrelasdistintaspartescon intereacutessobreeltemaparaevaluarenqueacutemedidapodriacuteasernecesarioreformarlaslegislaciones actualmenteexistentesenmateriadecompetenciadeslealporejemploparahacermaacutesefectiva laproteccioacutenparalospropietariosdebasesdedatosenlaregioacutenDeesemismodiaacutelogo podriacuteanirsurgiendoconsensosnuevosacercadesiresultanecesarioonoavanzarenalguacutentipo deproteccioacutendelasbasesdedatosporlaviacuteadelosDPIndashyacercadecuaacutelesseriacuteanlas modalidadesdedichaproteccioacutenencasodequeseconcluyeraquesuimplementacioacutenseriacutea positivandashinclusoenelmarcomultilateralapartirtantodelaacumulacioacutendeexperienciaenla aplicacioacutendelasnormasyavigentesenalgunasregionescomodelapropiaevolucioacutendel mercadodebasesdedatosenlospaiacutesesdeAmeacutericaLatinayelCaribe
[SigueelAnexoI]
SCCR86
ANEXOI
CuadroA1AccesoatelefoniacuteaenAmeacutericaLatinayelCaribendash2001
Telefoniacuteacelular Telefoniacuteafija
Paiacutes Nordmsuscriptores cada100hab Paiacutes
Nordmliacuteneastelefoacutenicas cada100hab
Martinica 7153 Guadalupe 6359 Araba 5000 Chile 3402 AntiguaampBarbuda 3177 PuertoRico 3065 IslasViacutergenes (EEUU) 2890 Jamaica 2694 Venezuela 2635 Meacutexico 2168 Panamaacute 2070 Bermuda 2064 Paraguay 2040 Bahamas 1966 Surinam 1911 Argentina 1861 TrinidadampTobago 1734 Brasil 1673 Uruguay 1547 Repuacuteblica Dominicana 1465 ElSalvador 1250 Belize 1155 Barbados 1064 Guatemala 970 Bolivia 899 Guyana 866 Colombia 763 CostaRica 757 Ecuador 667 Granada 641 Peruacute 592 Honduras 361 StKittsandNevis 312 Nicaragua 299 StVincent 208 Dominica 156 Haitiacute 111 Cuba 007
Bermuda 8715 StKittsandNevis 5688 IslasViacutergenes(EEUU) 5637 AntiguaampBarbuda 4735 Barbados 4629 Guadalupe 4493
Martinica 4300 Bahamas 4003 Aruba 3503 PuertoRico 3364 Granada 3275 Dominica 2906 Uruguay 2829 TrinidadampTobago 2399 Chile 2390 CostaRica 2297 StVincent 2196 Brasil 2178 Argentina 2163
Jamaica 1973 Surinam 1758 Colombia 1705 Panamaacute 1483 Belize 1444 Meacutexico 1372 Venezuela 1120 RepuacuteblicaDominicana 1102 Ecuador 1037 ElSalvador 934 Guyana 919 Peruacute 775 Guatemala 647 Bolivia 622 Paraguay 512 Cuba 510 Honduras 471 Nicaragua 312 Haitiacute 097
EEUU 4442 EEUU 6645 Oceaniacutea 4495 Europa 4377 AmeacutericaLatinay Caribe 1717
Europa 4062 Oceaniacutea 4002
AmeacutericaLatinayCaribe 2327 Mundo 1557 Mundo 1721
FuenteInternationalTelecommunicationsUnion(ITU)
SCCR86 AnexoIpaacutegina2
CuadroA2AccesoaInternetypenetracioacutendePCsenAmeacutericaLatinayelCaribendash2000
PCs Internet
Paiacutes NordmPCscada
100hab Paiacutes
NordmServidores cada10000
hab Paiacutes
Nordm usuarios
cada 10000hab
Bermuda 4654 Bermuda 52727 Bermuda 390137 Guadalupe 1974 Uruguay 16202 Chile 165765 StKittsandNevis 1817 Argentina 7298 Aruba 136536 CostaRica 1491 Meacutexico 5655 Uruguay 110878 Granada 1271 Panamaacute 5313 PuertoRico 102179
Martinica 1266 Brasil 5153 IslasViacutergenes (EEUU) 100322
Belize 1249 TrinidadampTobago 5096 Peruacute 97420 StVincent 1058 Chile 4881 Dominica 77777 Uruguay 1049 AntiguaampBarbuda 4095 TrinidadampTobago 77258 Chile 823 Araba 2809 Argentina 67509
Barbados 822 IslasViacutergenes (EEUU) 2807 AntiguaampBarbuda 65203
Dominica 713 Dominica 2424 Belize 62447 TrinidadampTobago 618 CostaRica 1829 Guyana 60395 Meacutexico 576 Guadalupe 1246 CostaRica 56674 Argentina 513 Belize 1220 StKittsandNevis 51610 Brasil 500 Colombia 1106 Granada 43556
Jamaica 466 Repuacuteblica Dominicana 924 Bahamas 43158
Venezuela 455 Martinico 891 Venezuela 39305 Peruacute 409 Venezuela 668 Barbados 37383 Panamaacute 370 Jamaica 571 Panamaacute 31701 Colombia 354 Guatemala 492 Jamaica 31055 Guyana 256 Peruacute 417 StVincent 30857 Ecuador 217 PuertoRico 386 Brasil 29392 ElSalvador 191 Barbados 374 Meacutexico 27431 Bolivia 168 Nicaragua 276 Surinam 26979 Paraguay 127 Paraguay 236 Colombia 20746 Guatemala 114 Bolivia 159 RepuacuteblicaDominicana 18588 Honduras 108 StKittsandNevis 104 Guadalupe 17544 Cuba 107 ElSalvador 092 Bolivia 14407 Nicaragua 089 Bahamas 079 Ecuador 14234 AntiguaampBarbuda ndash Guyana 069 Martinica 12746 Aruba ndash Cuba 059 Nicaragua 9854 Bahamas ndash Granada 032 ElSalvador 7967 Repuacuteblica Dominicana ndash Surinam 023 Paraguay 7278 Haitiacute ndash Honduras 020 Guatemala 7027 PuertoRico ndash Ecuador 018 Honduras 6168 Surinam ndash StVincent 018 Cuba 5358 IslasViacutergenes (EEUU) ndash Haitiacute ndash Haitiacute 2454 EEUU 5852 EEUU 292832 EEUU 450696 Oceaniacutea 3652 Oceaniacutea 64761 Oceaniacutea 251112 Europa 1674 Europa 15727 Europa 135948 AmeacutericaLatinay Caribe 659
AmeacutericaLatinay Caribe 9628
AmeacutericaLatinay Caribe 57049
Mundo 772 Mundo 17793 Mundo 64137
FuenteInternationalTelecommunicationsUnion(ITU)
SCCR86 AnexoIpaacutegina3
CuadroA3CostodeaccesoaInternetndash2001
Promedioanualdelcostopor20horasdeaccesomensualaInternetcomoporcentaje delPBIpercaacutepita(medidoenPPP)
Ranking Paiacutes Costo
1 2 3 4 5 6 7 8 9
10 29 31 32 36 41 42 44 45 47 48 49 53 58 61 62 65 66 67
Suecia Beacutelgica Finlandia Noruega Islandia Japoacuten Suiza EstadosUnidos Taiwaacuten Dinamarca Uruguay Argentina TrinidadampTobago Chile Meacutexico Brasil CostaRica Venezuela Colombia Jamaica Panamaacute Bolivia ElSalvador Guatemala RepuacuteblicaDominicana Paraguay Ecuador Honduras
012 029 037 037 046 049 057 065 068 071 263 320 330 454 517 526 543 604 808 840 844 983
1152 1557 1562 2039 2503 3207
FuenteKirkman(2002)
Sobre75paiacutesesrankeados
SCCR86 AnexoIpaacutegina4
CuadroA4IndicedePreparacioacutenparaelAccesoalaRed (NetworkedReadinessIndex(NRI))ndash2001
Ranking NRI
Paiacutes Networked Readiness
1 2 3 4 5 6 7 8 9
10 32 34 37 38 44 45 46 47 48 50 52 55 56 57 63 67 68 69 71 72
EstadosUnidos Islandia Finlandia Suecia Noruega PaiacutesesBajos Dinamarca Singapur Austria ReinoUnido Argentina Chile Uruguay Brasil Meacutexico CostaRica TrinidadampTobago RepuacuteblicaDominicana Panamaacute Venezuela Peruacute ElSalvador Jamaica Colombia Paraguay Bolivia Guatemala Nicaragua Ecuador Honduras
605 603 591 576 568 568 556 547 532 531 401 400 380 379 358 357 352 352 342 341 338 330 329 329 315 304 300 283 265 264
FuenteKirkmanetal(2002)
[SigueelAnexoII]
Sobre75paiacutesesrankeados
SCCR86
ANEXOII
REFERENCIASBIBLIOGRAacuteFICAS
BandJyJSGowdy(1997)ldquoSuiGenerisDatabaseProtectionHasItsTimeComerdquo D-LibMagazinejunioWashingtonDC
Barca(2000)ldquoPropiedadIntelectualdelasBasesdeDatosUnAcercamientodesdela JurisprudenciaNorteamericanardquoCuadernodeDoctrinaReacutegimenJuriacutedicodelosBancosde DatosFacultaddeDerechoyCienciasSocialesUniversidaddeBuenosAires
BaronP(2001)ldquoBacktotheFutureLearningfromthePastintheDatabaseDebaterdquoTheOhio StateLawJournalVolumen62Nordm2
BailyMN(2002)ldquoDistinguishedLectureonEconomicsinGovernmentTheNew EconomyPostMortemorSecondWindrdquoJournalofEconomicPerspectivesVolumen16 Nordm 2pp3-22
BancoMundial(2001)ldquoIntellectualPropertyBalancingIncentiveswithCompetitive AccessrdquoenGlobalEconomicProspectsandtheDevelopingCountries2002 Washington DC
BenthamJ(1978)EscritoseconoacutemicosFondodeCulturaEconoacutemicaMeacutexico
BraunsteinYM(2002)ldquoRepercusionesEconoacutemicasdelaProteccioacutendelasBasesdeDatos enlosPaiacutesesenDesarrolloyPaiacutesesenTransicioacutenrdquopreparadoparaelComiteacutePermanentede DerechodeAutoryDerechosConexosSeacuteptimaSesioacuten13a17demayoGinebra
CaballeroLealJL(2000)ldquoProteccioacutenJuriacutedicadelasBasesdeDatosyProteccioacutenSui GenerisparalasBasesdeDatosnoOriginalesrdquoenMAPalaciosyRAntequera(eds) PropiedadIntelectualTemasRelevantesenelEscenarioInternacionalSIECAUSAID
CaacutemaraLapuenteS(1999)ldquoUacuteltimasOrientacionesInternacionalessobrelaProteccioacuten JuriacutedicadelasBasesdeDatosrdquoRevistaChilenadeDerechoVolumen26Nordm1pp9-61enero
CassierM(2002)ldquoBienPrivadoBienColectivoyBienPuacuteblicoenlaEradelaGenoacutemicardquo RevistaInternacionaldeCienciasSocialesNordm171marzo
ChangH(2001)ldquoIntellectualPropertyRightsandEconomicDevelopmentndashHistorical LessonsandEmergingIssuesrdquoJournalofHumanDevelopmentVolumen2Nordm2julio
ChenYyTPuttitanun(2002)ldquoIntellectualPropertyRightsandInnovationinDeveloping CountriesrdquoCenterforEconomicAnalysisDepartmentofEconomicsUniversityofColorado atBoulderWorkingPaperNo02-06mayo
CIPRndashCommissiononIntellectualPropertyRightsndash(2002a)ldquoTechnologyDevelopmentand IntellectualPropertyRightsrdquoWorkshop1enero
SCCR86 AnexoIIpaacutegina2
CIPRndashCommissiononIntellectualPropertyRightsndash(2002b)ldquoCopyrightSoftwareandthe InternetrdquoWorkshop5enero
ColstonC(2001)ldquoSuiGenerisDatabaseRightRipeforReviewrdquoJournalofInformation LawandTechnologyNordm 3 noviembre
CommitteeforaStudyonPromotingAccesstoScientificandTechnicalDataforthePublic InterestCommissiononPhysicalSciencesMathematicsandApplicationsNationalResearch Council(1999)AQuestionofBalancePublicRightsandthePublicInterestinScientifical andTechnicalDatabasesNationalAcademyofSciencesWashingtonDC
CorreaCM(2000)ldquoFairUseintheDigitalErardquopresentadoenelThirdUNESCO CongressonEthicalLegalandSocietalChallengesofCyberspace13-15denoviembre Paris
CowanRyEHarison(2001)ldquoIntellectualPropertyRightsinaKnowledge-Based EconomyrdquoMERITInfonomicsResearchMemorandumSeries2001-027septiembre Maastricht
CraftsN(2000)ldquoGlobalizationandGrowthintheTwentiethCenturyrdquoInternational MonetaryFundWorkingPaper0044WashingtonDC
DrsquoAndreaTysonLyESherry(1997)ldquoInformationIndustryAssociationStatutory ProtectionForDatabasesEconomicampPublicPolicyIssuesrdquoCommitteeontheJudiciary USHouseofRepresentatives
DavidPA(2000)ldquoTheDigitalTechnologyBoomerangNewIntellectualPropertyRights ThreatenGloballdquoOpenSciencerdquoWorkingPaper00-016AllSoulsCollegeOxfordamp StanfordUniversityoctubre
DavidPA(2002)ldquoDoestheNewEconomyNeedalltheOldIPRInstitutionsDigital InformationGoodsandAccesstoKnowledgeforEconomicDevelopmentrdquopreparadoparala WIDERConferencefortheNewEconomyinDevelopmentmayoHelsinki
DavidPAyDForay(2002)ldquoFundamentosEconoacutemicosdelaSociedaddel ConocimientordquoComercioExteriorVolumen52Nordm6pp472-490junio
DeOliveiraAscensatildeoJ(2002)ldquoBasesdeDadosElectroacutenicasOEstadodaQuestatildeoem PortugalenaEuropardquoRevistadeAssociaccedilatildeoBrasileiradaPropriedadeIntelectual(ABPI) Nordm56pp6-14enerofebreroRiodeJaneiro
DusollierSYPoulletyMBuydens(2000)ldquoCopyrightandAccesstoInformationinthe DigitalEnvironmentrdquopresentadoenelThirdUNESCOCongressonEthicalLegaland SocietalChallengesofCyberspace13-15denoviembreParis
ElKassasS(2002)ldquoStudyontheProtectionofUnoriginalDatabasesrdquopreparadoparael ComiteacutePermanentedeDerechodeAutoryDerechosConexosSeacuteptimaSesioacuten13a17de mayoGinebra
SCCR86 AnexoIIpaacutegina3
ForayD(1997)ldquoGenerationandDistributionofTechnologicalKnowledgeIncentives NormsandInstitutionsrdquoenCEdquist(ed)SystemsofInnovationTechnologiesInstitutions andOrganizationsPinterLondres
Forero-PinedaCyHJaramillo-SalazarldquoElAccesodelosInvestigadoresdelosPaiacuteses MenosDesarrolladosalaCienciaylaTecnologiacuteaInternacionalrdquo RevistaInternacionalde CienciasSocialesNordm171marzoParis
FreitasPereiraMNCJSRibeiroLTractenbergyPLoureiroMedeiros(1999)ldquoBases deDadosnaEconomiadoConhecimentoAQuestatildeodaQualidaderdquo RevistaCiecircnciada InformaccedilatildeoVolumen28Nordm2
GalliniNySScotchmer(2002)ldquoIntellectualPropertyWhenisitthebestincentive systemrdquoenAJaffeJLernerySStern(eds)InnovationPolicyandtheEconomyVol2 MITPress
GilbertR(1999)ldquoEconomicFactorsintheProductionDisseminationandUseofScientific andTechnicalDatabasesrdquoenProceedingsoftheWorkshoponPromotingAccesstoScientific andTechnicalDataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicyOptionsNational AcademyofSciencesPartIWorkshopPresentationsenero
GordonRJ(1999)ldquoHastheldquoNewEconomyrdquoRenderedtheProductivitySlowdown Obsoleterdquopreparadoparael ProductivityGrowthWorkshopFederalReserveBankof St Louis
GordonRJ(2002)ldquoTechnologyandEconomicPerformanceintheAmericanEconomyrdquo NBERWorkingPaperSeriesWorkingPaper8771febrero
GranstrandODForayPDavidetal(2001)ldquoWorkshopReportonIPR(Intellectual PropertyRights)AspectsofInternetCollaborationsrdquoEuropeanCommissionResearch DirectorateGeneralDirectorateBndashEuropeanResearchAreaStructuralAspectsWorking Paper
GrossmanGMyELai(2002)ldquoInternationalProtectionofIntellectualPropertyrdquoNational BureauofEconomicResearchWorkingPaper8704
HallBH(2002)ldquoOnCopyrightandPatentProtectionforSoftwareandDatabasesATale ofTwoWorldsrdquoenOGranstrand(ed)EconomicsLawandIntellectualPropertyKluwer
HellerMAldquoTheTragedyoftheAnticommonsrdquoHarvard LawReviewJanuary1998
HerreraBravoR(2001)ldquoAlgunasObrasDigitalesysuProteccioacutenJuriacutedicardquodisponibleen httprodolfoherreragaleoncomdocumentoshtmmarzo
HowellR(1998)ldquoDatabaseProtectionandCanadianLawrdquopreparadoparaIndustryCanada andCanadianHeritagedisponibleenhttpstrategisicgccaSSGip01045ehtml
HugenholtzB(2001)ldquoTheNewDatabaseRightEarlyCaseLawfromEuroperdquo presentadoenNinthAnnualConferenceonInternationalIPLawampPolicyFordham UniversitySchoolofLawNewYork19-20abril
SCCR86 AnexoIIpaacutegina4
HughesJ(2002)ldquoPoliticalEconomiesofHarmonizationDatabaseProtectionandInformation PatentsrdquopresentadoenelSeminarioFrontiersofownershipinthedigitaleconomyjunioParis
ITACndashInformationTechnologyAssociationofCanadandash(1997)ldquoDatabaseProtectionrdquo diciembre
JasziP(1996)ldquoSummaryandAnalysisofHR3531rdquoAssociationofResearchLibraries agosto
JijenaLeivaRJ(1999)ldquoPropiedadIntelectualeInternetrdquoREDIRevistaElectroacutenicade DerechoInformaacutetico Nordm10
KhanZB(2002)ldquoIntellectualPropertyandEconomicDevelopmentLessonsfrom AmericanandEuropeanHistoryrdquoCommissiononIntellectualPropertyRightsStudy Paper 1a
KirkmanG(ed)(2002)TheGlobalInformationTechnologyReport2001-2002Readiness fortheNetworkedWorldCenterforInternationalDevelopmentatHarvardUniversity
KirkmanGSCAOsorioyJDSachs(2002)ldquoTheNetworkedReadinessIndex MeasuringthePreparednessofNationsfortheNetworkedWorldrdquoenKirkmanG(ed)opcit
LallS(2001)ldquoIndicatorsoftheRelativeImportanceofIPRsinDevelopingCountriesrdquo UNCTADICTSDCapacityBuildingProjectonIntellectualPropertyRightsandSustainable Developmentdraftnoviembre
LevinRCAKKlevorickRRNelsonySGWinter(1987)ldquoAppropriatingthe ReturnsfromIndustrialResearchandDevelopmentrdquoBrookingsPapersonEconomic ActivityNordm3
LinnA(2000)ldquoHistoryofDatabaseProtectionLegalIssuesofConcerntotheScientific CommunityrdquoGlobalChangeDataandInformationSystem(GCDIS)USGlobalChange ResearchProgram(USGCRP)marzo
LiptonJ(2002)ldquoTheEUDatabaseRightandUniversityTeachingMaterials Journalof TechnologyLawandPolicyLevinCollegeofLawUniversityofFloridaissue1marzo
LoseyRC(1995)ldquoPracticalandLegalProtectionofComputerDatabasesrdquodisponibleen httpwwwfloridalawfirmcomarticlehtml
MaskusK(2000)IntellectualPropertyRightsintheGlobalEconomyInstitutefor InternationalEconomics
MaurerSMySScotchmer(1999)ldquoIntellectualPropertyRightsDatabaseProtectionIs ItBrokenandShouldWeFixItrdquoScienceVolumen284Mayo
MaurerSMPBHugenholtzyHJOnsrud(2001)ldquoEuropersquosDatabaseExperimentrdquo ScienceVolumen294octubre
MaurerSM(1999)ldquoRawKnowledgeProtectingTechnicalDatabasesforScienceand IndustryrdquoenProceedingsoftheWorkshoponPromotingAccesstoScientificandTechnical
SCCR86 AnexoIIpaacutegina5
DataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicyOptionsNationalAcademyof SciencesAppendixCenero
MilleacuteA(1996)ldquoProteccioacutenalosFabricantesdeBasesdeDatosunNuevolsquoDerecho ConexordquoRevistaDerechodelaAltaTecnologiacuteaantildeoVIIINdeg93mayo
MilleacuteA(1999)ldquoProtectionofDatabasesWorkshoprdquopreparadoparalaInternational ConferenceonElectronicCommerceandIntellectualPropertyOrganizacioacutenMundialdela PropiedadIntelectualseptiembre
NASndashNationalAcademyofSciences ndash(1999)ProceedingsoftheWorkshoponPromoting AccesstoScientificandTechnicalDataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicy OptionsWashingtonDC
NicholsonJFyMFreno(2001)ldquoProtectingtheContentofDatabasesrdquoIPLitigator enero
OECD(2001)TheNewEconomyBeyondtheHypeFinalReportontheOECDGrowth ProjectOECDParis
OramA(2000)ldquoTheSapandtheSyrupoftheInformationAgeCopingwithDatabase ProtectionLawsrdquodisponibleen httpwwworeillycom~andyoprofessionalcollection_lawhtml
OvillaBuenoR(1998)ldquoLaProteccioacutenJuriacutedicadelasBasesdeDatosenMeacutexicoDelos lineamientosInternacionalesalaNuevaLeyFederaldelDerechodeAutorrdquoenBecerra RamiacuterezM(ed)EstudiosdeDerechoIntelectualenHomenajealProfesorDavidRangel MedinaInstitutodeInvestigacionesJuriacutedicasdelaUNAMMeacutexico
PaacuteezMantildeaacuteJ(1997)ldquoProteccioacutenjuriacutedicadelosproductoresyusuariosdelasbasesde datosenlosderechosespantildeolycomunitariordquodisponibleenelsitiowebInformaacuteticos EuropeosExpertos(wwwieees)
PetersM(1999)ldquoSummaryOverviewofExistingandProposedIntellectualPropertyRights RegimesforDatabasesrdquoenProceedingsoftheWorkshoponPromotingAccesstoScientific andTechnicalDataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicyOptionsNational AcademyofSciencesPartIWorkshopPresentationsenero
QuinnN(2000)ldquoBancosdeDatosPrincipiodeLegalidadyTutelaPenalenlaLey ArgentinardquoCuadernodeDoctrinaReacutegimenJuriacutedicodelosBancosdeDatosFacultadde DerechoyCienciasSocialesUniversidaddeBuenosAires
ReichmanJHyPSamuelson(1997) ldquoIntellectualPropertyRightsinDatardquoVanderbilt LawReviewVolumen50enero
ReichmanJyPUhlir(1999)ldquoDatabaseProtectionattheCrossroadsRecent DevelopmentsandtheirImpactonScienceandTechnologyrdquoTheBerkeleyTechnologyLaw Journal14-2
SCCR86 AnexoIIpaacutegina6
RiisT(2002)ldquoEconomicImpactoftheProtectionofUnoriginalDatabasesinDeveloping CountriesandCountriesinTransitionrdquopreparadoparaelComiteacutePermanentedeDerechode AutoryDerechosConexosSeacuteptimaSesioacuten13a17demayoGinebra
RomerP(1993)ldquoTwoStrategiesforEconomicDevelopmentUsingIdeasandProducingIdeasrdquo ProceedingsoftheWorldBankAnnualConferenceonDevelopmentEconomics1992
SchraderDyRJeweler(1999)ldquoIntellectualPropertyProtectionforNoncreative DatabasesrdquoCongressionalResearchServiceReportsseptiembre
ScotchmerS(1999)ldquoCummulativeInnovationinTheoryandPracticerdquoGSPPWorking Paper240UCBerkeleyfebrero
ShapiroCyHVarian(1999)InformationRulesAstrategicGuidetotheNetwork EconomyHarvardBusinessSchoolPressMassBoston
ShengliZ(2002)ldquoTheEconomicImpactoftheProtectionofDatabaseinChinardquopreparado paraelComiteacutePermanentedeDerechodeAutoryDerechosConexosSeacuteptimaSesioacuten13 a 17demayoGinebra
StefikMyTLunt(1999)ldquoOverviewofTechnologiesforProtectingandfor MisappropriatingDigitalIntellectualPropertyRightsTheCurrentSituationandFuture ProspectsrdquoenProceedingsoftheWorkshoponPromotingAccesstoScientificandTechnical DataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicyOptionsNationalAcademyof SciencesPartIWorkshopPresentationsenero
StoryA(2002)ldquoStudyonIntellectualPropertyRightstheInternetandCopyrightrdquo CommissiononIntellectualPropertyRightsStudyPaper5
[FindelAnexoIIydeldocumento]
SCCR86 paacutegina5
I INTRODUCCIOacuteN1
Alpresenteelmundopareceestaratravesandolatransicioacutenhacialadenominada muchasvecesdemaneraimprecisaldquonuevaeconomiacuteardquolacualseasociafundamentalmenteala difusioacutenmasivayraacutepidadelastecnologiacuteasdelainformacioacutenycomunicaciones(TICs)Si bienexistenfuertesdebatesacercadelverdaderoimpactodedichastecnologiacuteassobrela economiacuteaensuconjuntondashenparticularreferidosalcasodelosEstadosUnidosdeAmeacuterica (EEUU)(verGordon19992002Crafts2000Baily2002)ndashpocasdudascabendeque hangeneradosignificativoscambiosestructuralesconefectodirectosobrelasestrategias empresariaslaorganizacioacutendelosmercadoslospatronesdeconsumoetc(Shapiroy Varian 1999)Asimismosehanabiertosignificativasoportunidadesdenegocioseinversioacuten tantoensectoresnuevoscomoenactividadestradicionalesquesereconviertenalcalordela difusioacutendelasTICs
Laldquonuevaeconomiacuteardquoestariacutealdquobasadardquooldquoguiadardquoporelconocimientondashknowledge-based oknowledge-driveneconomyndash(OECD2001DavidyForay2002)Enotraspalabrasel conocimientoseriacuteaelinsumoclaveapartirdelcualseorganizalacompetenciaenlos mercadosalavezqueelfactorprincipalparaelcrecimientodelaseconomiacuteasnacionales
Enestecontextonosorprendequelasdisputasndashtantoacadeacutemicascomopoliacuteticasndashsobre eltemadelosderechosdepropiedadintelectual(DPI)hayanalcanzadounagranmagnitud tantoenlosprincipalespaiacutesesdesarrolladoscomoenlaarenadelasnegociaciones internacionalesndashobseacutervenseporejemplolascontroversiasentornoalpatentamientode softwareorganismosvivosymeacutetodosdenegociosasiacutecomolosdebatessobreDPIy biodiversidad
Esenesteescenarioenelcualdebeserentendidalacontroversiaacercadelaproteccioacuten delasbasesdedatosldquonooriginalesrdquoestoesaquellasquenocumplenconloscriteriosde originalidadenladisposicioacutenyoseleccioacutendelosdatostalquelashaganpasiblesdeser protegidasbajolosteacuterminosdelacuerdoADPIC(AcuerdosobrelosAspectosdelosDerechos dePropiedadIntelectualRelacionadosconelComercio)concertadoen1994ydelTratadode laOMPIsobreDerechosdeAutoradoptadoen19962
Enparticularhaytreshitosimportantesquejalonanlacontroversiai)ladecisioacutendela CorteSupremadelosEEUUen1991enelllamadoldquocasoFeistrdquoporlacualseestablecioacuteque lasbasesdedatosnooriginalesnoestabanprotegidasporelderechodecopyrightenaquel paiacutesii)laadopcioacutenen1996deunaDirectivaporpartedelaUnioacutenEuropea(UE)que establecioacuteunaproteccioacutensuigenerisparalasbasesdedatosnooriginalesiii)elfracasodeun tratadosobreeltemaenelmarcodelaOMPIquehabiacuteasidopromovidoporlosEEUUyla UEen1996
1 ElautoragradeceespecialmentelamuyvaliosacolaboracioacutendeArianaSacroiskyparalaelaboracioacuten deesteestudio
2 Esimportanteaclararquelaproteccioacutenconcedidasiguiendolasdisposicionesdeestosacuerdos noabarcaenninguacutencasoalosdatosomaterialesensiacutemismoscontenidosenlasbaseso compilacionesprotegidas
SCCR86 paacutegina6
AlpresentesolamenteenlaUEMeacutexicoyalgunospaiacutesesnoacuterdicosexisteunaproteccioacuten legalparalasbasesdedatosldquonooriginalesrdquo3EnlosEEUUsehanmotorizadodiversos proyectosdeleyalrespectosinqueauacutenhayanconseguidoaprobacioacutenporpartedelPoder Legislativodeaquelpaiacutesengranmedidaporlaoposicioacutentantodelacomunidadcientiacuteficay acadeacutemicandashquetemeelsurgimientoderestriccionesalalibrecirculacioacutendedatosque caracterizaalaactividaddeinvestigacioacutenndashcomodediversasempresasdelrubro telecomunicacioneseinformaacuteticaasiacutecomodeotrasquegeneranserviciosdevaloragregado enbaseainformacioacutenprimariandashlascualesposiblementeveriacuteanafectadossusnegociosporel reforzamientodelosDPIsobrelainformacioacutencontenidaenlasbasesdedatosencuestioacuten
Eltemaesclaveentantoqueserelacionadirectamenteconlascondicionesenlascuales segeneracirculayesapropiadalainformacioacutenlacualcumpleunrolesencialenelescenario delaldquonuevaeconomiacuteardquoPerolacuestioacutenexcedeclaramenteloeconoacutemicoentendidoenun sentidoestrechoyaquelainformacioacutenseconviertecrecientementenosoacuteloenuninsumoclave paralacompetenciaenelmercadosinotambieacutenparaelprogresosocialyculturalEneste escenarioelproblemaescoacutemosealcanzaeldifiacutecilbalanceentrelanecesidaddeincentivarla generacioacutenydisponibilidaddeinformacioacutenndashconelclarobeneficiosocialyeconoacutemicoqueello suponendashyalmismotiempogarantizarqueesainformacioacutenoriginelamayorcantidadposible deexternalidadespositivas(oldquoderramesrdquo)ndashlocualimplicafacilitarsudifusioacutenyutilizacioacuten
Elpropoacutesitodelpresentetrabajoesexaminareldebatesobrelasbasesdedatosno originalesdesdeelpuntodevistadelospaiacutesesdeAmeacutericaLatinayelCaribeSetrata entoncesdeanalizarelimpactoentendidoenunsentidoamplioquepodriacuteatenerel establecimientodeDPIsobredichasbasesconsiderandolosdistintosnivelesdedesarrollo econoacutemiconecesidadeseinteresesdelasnacionesdelaregioacuten
Coneseobjetivoenlaprimeraseccioacutensediscutenlosprincipalesargumentos conceptualesafavoryencontradeestablecerDPIsobrelasbasesdedatosnooriginales haciendoespecialreferenciaalaperspectivadelospaiacutesesendesarrolloEnlaseccioacutensegunda seanalizaelactualestadodelalegislacioacutensobreeltemaanivelinternacionalconeacutenfasisenla legislacioacuteneuropeaEnlaseccioacutenterceraseexaminalaevidenciarecogidaenelcasodelos paiacutesesdeAmeacutericaLatinayelCaribeconrelacioacutenalmercadolosprincipalesproveedoresylos nivelesdeproteccioacutenactualmenteexistentesparalasbasesdedatosnooriginalesFinalmente sepresentanlasprincipalesconclusionesyrecomendacionesdelestudio
Antesdeentrarentemaesprecisodejarclaramentesentadoqueparauneconomista ndashcomoelqueescribeelpresentetrabajondash resultadifiacutecilevaluarelimpactopotencialdeun cambiolegislativoenmateriadeDPIsincontarconsiquieraunmiacutenimodedatoseconoacutemicos ciertossobreelaacuterearespectodelacualsediscuteLamentablementeenestecasosecarece totalmentedeesainformacioacutendichacarencianoafectauacutenicamenteaeacutestesinoatodoslos (numerosos)trabajosquehemosconsultadoyaquenohayhastadondeconocemoscifrasque permitanestimarladimensioacuteneconoacutemicadelmercadodebasesdedatosenninguacutenpaiacutes
CabeobservarquenohayunconsensouniformesobreladefinicioacutendeldquobasesdedatosrdquoMaacutes auacutenmientrasenvariostrabajoseltemaestratadouacutenicamentedesdelaperspectivadelasbases digitalizadaslalegislacioacuteneuropearespectivaincluyetambieacutenlasbasesdedatosanaloacutegicas Asiacutealgunosautoreshansugeridoquecualquiercoleccioacutendeelementosndashporejemploun museondashpodriacuteacaerbajoladefinicioacutendebasesdedatosintroducidaenlaantesmencionada DirectivadelaUE(Lipton2002)ndashmaacutesadelantevolvemossobreeltema
3
SCCR86 paacutegina7
ndashconlaexcepcioacutendelosEEUUyenestecasosoacutelohasta19974Entoncesunaprimera recomendacioacutenseriacuteatratarconlaayudadelaindustriadebasesdedatosydelosrespectivos gobiernosdetenerinformacionesciertassobreladimensioacuteneconoacutemicadeltemabajoestudio
II ELDEBATECONCEPTUAL
a) Eldilemaapropiabilidad-difusioacutenenlosregiacutemenesdepropiedadintelectual
DesdeelpuntodevistadelaeconomiacutealosDPIdebenservistoscomounsistemade incentivosdestinadoafavorecerlacreacioacutendenuevosobjetosconocimientoseideasentanto otorgaalosgeneradoresdeestosuacuteltimosunderechomonopoacutelicoqueloshabilitaacaptarrentas extraordinariasderivadasdelaprovechamientocomercialdesuscreacionesyoinnovaciones
ComoyaloobservoacuteJeremyBenthamhaceunos200antildeosaldiscutirsobrela convenienciadelaspatenteslosDPIsonmonopoliosquetiendenapromoverquese produzcancosasquedenoserporlapromesadesuapropiabilidadexclusivaatraveacutesdel derechodepropiedadintelectualprobablementenuncasehubierancreadoBenthamdestacaba ademaacuteselcaraacutectertemporaldeesemonopolioquepermitiacuteaqueunavezexpiradoelplazode exclusividadotorgadoalinnovadorlosrestantesmiembrosdelasociedadpudierantambieacuten dedicarseaproducirndashoreproducirndashelmismotipodebienqueaquelhabiacuteacreado(Bentham1978) AproximadamenteporlamismaeacutepocaThomasJeffersoncaptababienlosbeneficiossocialesque podiacuteangenerarseporlalibredifusioacutendelasideasentantoestasposeenpropiedadesclaramente diferentesalosrestantesbieneseconoacutemicosldquosilanaturalezahahechoquealgofueramenos susceptiblequeotrascosasdecaerbajopropiedadexclusivaeslaaccioacutendelpoderdepensar llamadaldquoideardquolacualunindividuopuedeposeerenexclusividadsoacutelomientraslamantengaen secretosinembargoalmomentoenqueladivulgalafuerzaaserdeposesioacutendetodosyel receptoryanopuededeshacersedeellaEstambieacutenunhechopeculiarquenadieposeemenosde unaideaporquetodoslosdemaacutesposeanlatotalidaddelamismahellipQuelasideasdeberiacutean difundirselibrementedeunaaotrapersonaportodoelplanetaparabeneficiodelamoralyla instruccioacutenmutuadelhombreyelmejoramientodesucondicioacutenparecehabersidoalgopeculiary benevolentementedisentildeadoporlanaturalezaquelashahechocomoelfuegoexpansiblespor todoelespaciosindisminuirsudensidadenninguacutenpuntoycomoelairequerespiramoshellip incapacesdeconfinacioacutenoapropiacioacutenexclusivardquo(citadoenDavid2002ndashtraduccioacutenpropia)
Sibientantolarealidaddelavidaeconoacutemicaysocialcomoelanaacutelisisteoacutericosehan complejizadonotablementeenlosuacuteltimosdossigloslaesenciadelosrazonamientosde BenthamyJeffersonsiguesiendoclaramentevaacutelidaa)losconocimientos(entendidosestosen unsentidoamplioincluyendoinnovacionesobrasartiacutesticasideasetc)sonenlajerga econoacutemicabienesldquonorivalesrdquo(estoesbienescuyoconsumoporpartedeunapersonano limitaelaccesoousoporpartedeotrosconsumidores)b)unavezdifundidounconocimiento resultadifiacuteciloimposiblendashsalvoquemedienbarreraslegalesodeotrotipondashevitarqueotrosse aprovechendelmismo(enteacuterminoseconoacutemicoslosconocimientossonbienesendondela exclusioacutenesimperfectayaqueesdifiacutecilimpedirqueseanusadosporaquellosquenodeseen pagarporaccederaellos)c)lalibredifusioacutendelosconocimientosesfavorablealprogreso socialyeconoacutemicoentantocontribuyeperseacrearnuevoconocimientod)losDPIson
SeguacutenelCensoEconoacutemicodelosEEUUen1997elsectorldquoDatabaseandDirectory Publishersrdquoagrupaba1322 empresasempleaba43100personasysusventasalcanzaban 12258 millonesdedoacutelaresdelosEEUU
4
SCCR86 paacutegina8
monopoliosqueseotorganacambiodelacreacioacutendecosasnuevase)laproteccioacutenqueellos concedendebeserdecaraacutectertemporal
Deesteconjuntodeprincipiossurgeconbastanteclaridadquediscutirsobrepropiedad intelectualtrasladandomecaacutenicamentelosmismosrazonamientosconloscualeslateoriacutea econoacutemicaanalizadigamoslaproduccioacutendevinoesungraveerrorqueuacutenicamentepuede conduciraconclusionesequivocadasentantonodistingueadecuadamentelaespecificidadde lasideascomobieneseconoacutemicosdiferentesdelosotros
EnestesentidoloprimeroatenerencuentaesquetalcomolosentildealaRomer(1993)el conocimientoalserunbienno-rivaltieneuncostodeoportunidadigualaceroAsuvezel conocimientosecaracterizaportenercostosfijosdeproduccioacutengeneralmentealtosndashenelcaso delatecnologiacuteaporejemplolosgastosenIampDndashycostosdereproduccioacutenydistribucioacutenmuy bajoslocualgeneraconsiguientementefuerteseconomiacuteasdeescalaEnesteescenariola fijacioacutendepreciosenbaseacostosmarginalesylaexistenciademercadosdecompetencia perfectandashdossupuestostradicionalmenteempleadosenlamicroeconomiacuteaconvencionalndash claramentenopuedenserlabaseapartirdelacualdiscutirsobreeltemaquenosocupaEn contraposicioacutenloquetiendeaocurriresquelaformacioacutendepreciosserealizaenfuncioacutendela utilidaddelconsumidor(odelaelasticidadpreciodelademanda)5yquelosmercadosse caracterizanobienporunmodelodeldquofirmadominanterdquoobienporlaexistenciadeofertas fuertementediferenciadas(competencialdquoimperfectardquo)ndashShapiroyVarian1999Porotrolado engeneralresultarelativamentesencillocopiaryoaprovecharlasideasolasinnovacionesde otrosagenteseconoacutemicosdichoenotrosteacuterminosesdifiacutecilenunasituacioacutendelibre mercadogarantizarlacompletaapropiabilidaddelosconocimientosparasuscreadoresLa difusioacutendelasTICsndashInterneteselcasomaacutesnotoriondashhafacilitadonotablementelaposibilidadde copiarobrasartiacutesticasinformacioacutenetclocualcontribuyeaexplicarlamagnitudqueha alcanzadoenantildeosrecientesladiscusioacutensobreeltemadelosDPIentodoelmundo
Enesteescenariodeapropiabilidadincompletalapropiedadintelectualapareceriacuteacomo unodelosmediosparagarantizarunadecuadoniveldeldquoofertardquodeconocimientose innovacionesDecimossinembargoquesetratadeunodelosmediosparacumplircontal objetivoyaqueexistentantomecanismosdeldquomercadordquo(secretoscomercialesleadtimes serviciosdeventaypost-ventamarcasetc)comodepoliacuteticapuacuteblica(subsidioscontratos puacuteblicosetc)quepuedencomplementaroreemplazaralosDPI(verLevinetal1987 David 2000)
Considerandoelobjetivodenuestrotrabajonosconcentraremosaquiacutesinembargoenla discusioacutensobrelosDPIAlrespectoesclavetenerencuentaquetalcomohasidosentildealado demodorepetidoenlaliteraturarecibidaexisteunatensioacutenentrelanecesidaddecrearlos suficientesincentivoscomoparaquesegenerenideasinnovacionesobrasartiacutesticasetcya lavezgarantizarunadifusioacutenlomaacutesampliaposiblededichosbienesEnestesentidovarios autoreshandestacadoquetanimportantecomolosincentivosparagenerarnuevo conocimientosonlosmecanismosqueestimulanladistribucioacutenyelusodedicho conocimientoEstoesasiacuteporqueelprocesodeinnovacioacutenesengeneraldecaraacutecter acumulativoenotraspalabraselconocimientoeselprincipalinsumoparagenerarnuevo conocimiento(Foray1997David2000Scotchmer1999)Esteesunpuntoimportante puestoquesibienesposiblepensarencontratosquetomenencuentaelproblemadela
LabaseteoacutericadereferenciasonlosllamadosldquopreciosdeRamseyrdquo(verDavid2000 Braunstein2002)
5
SCCR86 paacutegina9
innovacioacutenacumulativaeldisentildeodelosmismospuedeserdifiacutecilconsiderandolaposible existenciadefuertescostosdetransaccioacuten
EnestesentidosiguiendoaHall(2002)resultauacutetildistinguirentreelcasodelos procesosdeIampDndashodecreacioacutenartiacutesticandashquedanlugaralaproduccioacutendebienesquese comercializanluegoporseparadodeotrosendondeelconocimientoensiacutemismoesloquese comercializa(porejemplosoftwareobasesdedatos)Mientrasqueenelprimercasoes posiblequeelconocimientoqueestaacutedetraacutesdelosproductosprotegidossedifundandashviacutea informacioacutenabiertaenlaspatentesoingenieriacuteareversaporejemplondashenelsegundola provisioacutenprivadaimplicaqueinevitablementehabraacutealgunalimitacioacutenaladifusioacutendel conocimientosiexistenDPI
AsuvezunsegundofocodetensioacutensurgedelhechodequelosDPIconsagran situacionesdemonopolioenlascualesenunanaacutelisisestaacuteticolosconsumidorestransfierenun excedentealosproductoresdadoquelospreciossonmayoresylascantidadessonmenoresa losdeunasituacioacutendelibrecompetenciaconlasconsiguientespeacuterdidasdeeficienciay bienestarSinembargoesaineficienciaestaacuteticasedebecontrapesarconelefectodinaacutemico positivoquesurgedelhechodequeenunmundosinregiacutemenesdepropiedadintelectualel ritmodecreacioacutendeinnovacionesprobablementeseriacuteamenorndashconlosconsiguientesefectos negativostantosobrelatasadecrecimientodelaeconomiacuteacomosobrelageneracioacutende nuevosobjetosconocimientosideasobrasinformacionesetcuacutetilessocialmente6
Sobreestasbasesresultaloacutegicoquelosregiacutemenesdepropiedadintelectual ndashcomplementadosconotrasaacutereasdelapoliacuteticapuacuteblicacomoladedefensadela competenciaporejemplondashapuntentantoalimitarlosposiblesabusosquesurjandela explotacioacutendelosderechosmonopoacutelicosqueconsagrancomoafavorecerladifusioacutenyuso delosconocimientosideasycreacionesqueelloscontribuyenagenerar
Asiacuteunreacutegimendepatentesesunmeacutetodoparaprotegerunainvencioacutenperoquetambieacuten suponedifundirinformacioacutenacambiodeesaproteccioacuteninformacioacutenquepuedeserluego empleadaporotrosagenteseconoacutemicosEnelcasodelalegislacioacutendederechosdeautorla legislacioacutenrespectivaprotegelasldquoexpresionesrdquoynolasldquoideasrdquolascualesquedanenel dominiopuacuteblicoAsimismotantolossistemasdepatentescomolalegislacioacutendederechode autorotorganproteccioacutenporplazoslimitadosycontienenciertasexcepcionesomecanismos tendientesafavorecerladifusioacutenyolimitarlaapropiabilidaddelosinnovadoresenciertas circunstancias(porejemplolacopiaparausoprivadoolanocioacutendeldquofairuserdquo 7enelcasodel derechodeautorolaslicenciascompulsivasylasexcepcionesndashcomolasdestinadasa
6 Esimportantetomarnotadequeenlosuacuteltimosantildeossehaacumuladounconjuntodeevidencias quehanpuestoendudalaefectividadgeneraldelosDPIcomoformadeestimularlainnovacioacuten DehecholateoriacuteaeconoacutemicasugierequesoacuteloendeterminadascircunstanciaslosDPIsonel mejormecanismodeincentivosalaIampDalavezquecuandolosonsudisentildeooacuteptimoen teacuterminosdeamplitudyduracioacutendependeraacutedeunconjuntodefactoresespeciacuteficospropiosde cadasituacioacutenconcretaenlacualsepretendaaplicarDPI(GalliniyScotchmer 2002)
7 Envirtuddelfairuselareproduccioacutendeunaobraaefectosdeefectuarunacriacuteticacomentarioo reporteperiodiacutesticoobienconfinesacadeacutemicosoeducativosnoconstituyeunainfraccioacutenal derechodeautorParaundebatesobreelalcancedelfairuseenlaeradelastecnologiacuteas digitalesverCorrea(2001)
SCCR86 paacutegina10
actividadesdeinvestigacioacutenndashenelcasodelaspatentes)8 Veamosahoracomoseaplicanestos principiosalcasoquenosocupa
b) Elcasodelasbasesdedatosldquonooriginalesrdquo
Comosentildealamosantesnoexisteunadefinicioacutenuniformeconrelacioacutenaqueacuteseentiende porbasesdedatosdesdeelpuntodevistajuriacutedicooeconoacutemicoEnestesentidoresulta interesantedestacarqueladefinicioacutenquesedaenlaDirectivaEuropea969CEes particularmenteabarcativayaqueensuartiacuteculo12lascaracterizacomoldquolasrecopilacionesde obrasdedatosodeotroselementosindependientesdispuestosdemanerasistemaacuteticao metoacutedicayaccesiblesindividualmentepormedioselectroacutenicosodeotraformardquo
Enesteenfoqueldquoampliordquoentonceslasbasesdedatosabarcandesdeguiacuteastelefoacutenicas hastaprogramasdemateriasuniversitariaspasandoporcosastandiversascomobancosde informacioacutengeneacuteticaosatelitaldiccionariosregistrosmeteoroloacutegicosresultadosdecarreras decaballosguiacuteasdeprogramastelevisivoscoleccionesdeinformacioacutenjuriacutedicacomercialo financieradiariosbibliotecas(ldquofiacutesicasrdquoodigitales)guiacuteasempresariasvademecums medicinalescompilacionesdeobservacionesnaturalesoexperimentalesenelcampodela fiacutesicalaquiacutemicalabiologiacuteaetclosiacutendiceshechosporlosagentesdesoftwaredelos serviciosdebuacutesquedaenInternettambieacutenpuedenentrarbajoestadefinicioacutenEnestesentido comobienhaapuntadoMaurer(1999)resultadifiacutecildiscutireltemadelaproteccioacutendelasbases dedatosengeneralconsiderandolagrandiversidaddeobjetosqueseincluyenbajoesenombre9
Maacutesallaacutedelanecesidaddetenerencuentaesteproblemanomenoracontinuacioacuten vamosapresentarlosprincipalesargumentosafavoryencontradeestablecerDPIparalas basesdedatosldquonooriginalesrdquo
8 Algunosfallosjudicialesrecienteshanconfirmadoestaloacutegicacomoenelcasodelavalidezde lasactividadesdeingenieriacuteareversasobrelosprogramasdesoftwareaceptadaporlajusticiade losEEUUenlosantildeosrsquo90(SamuelsonyScotchmer2002)
9 Estaextensioacutendelconceptohaceauacutenmaacutesdifiacuteciltenerestimacionesciertassobrelasdimensiones delaindustriadebasesdedatosentantoqueestaabarcariacuteabienesyserviciosabsolutamente disiacutemilesypertenecientesoriginalmenteamuydiferentessectoresdeactividad
SCCR86 paacutegina11
Losargumentosafavor
Cuandoserevisalaliteraturarecibidaseimponelaconclusioacutendequeelargumentomaacutes importantequeesgrimenlamayorpartedelostrabajosyanalistasqueestaacutenafavordeuna proteccioacutenldquofuerterdquoparalasbasesdedatosnooriginalesradicaengarantizarunretorno apropiadoparalasinversionesmuchasvecessubstancialesquesonnecesariasparacrear manteneryactualizarloscontenidosdeaquellasbasesdenocontarconunaproteccioacuten adecuadaseargumentalaproduccioacutendebasesdedatosseriacuteainferioralasocialmente deseableEstaproteccioacutensehariacuteamaacutesnecesariaauacutenenunescenarioenelcualteacutecnicas digitaleseinformaacuteticasmedianteresultafaacutecilcopiarydifundirndashsinautorizacioacutendelos propietariosndashloscontenidosdelasbasesdedatos(verBraunstein2002DrsquoAndreaTysony Sherry1997)10Asuvezsiempresiguiendoesteargumentolanecesidaddeteneruntratado internacionalsurgedelrequisitodearmonizarlosdiferentestratamientosqueeltemarecibeen losdistintospaiacutesesdemododegarantizarlalibrecirculacioacutendelainformacioacutenanivelglobal ycontribuiraunamejorproteccioacutendelasinversionesquesepretendepromover
Enestaliacuteneaderazonamientonosehacehincapieacuteenlaoriginalidadonovedaddelas basesrespectivasndashyaquesigozarandedichosatributoscaeriacuteanbajolaproteccioacutenqueya otorgalalegislacioacutendederechosdeautorenlospaiacutesesquehanadoptadolasdisposicionesal respectodelaOMPIydelADPICndashsinopuramentealaretribucioacutendelasinversiones11(enel lenguajelegalsesuelehacermencioacutendelosteacuterminossweatofthebrowndashldquosudordelafrenterdquondash eindustriouscollectionndashldquorecopilacioacuten industriosardquo)
Losargumentoscriacuteticos
ndash Conflictoconlossupuestossobrelosquesebasatradicionalmentelalegislacioacuten sobreDPI
Losintentosdeintroducirunamayorproteccioacutenparalasbasesdedatosporlaviacuteadelos regiacutemenesdepropiedadintelectualresultariacuteanincompatiblesconlossupuestossobreloscuales sebasalaexistenciadeestosuacuteltimosndashqueseriacuteanseguacutenvimosanteslapromocioacutendela creatividadydelageneracioacutendenovedadesndash(verporejemploDussolieretal2000)
ndash Noexisteevidenciaempiacutericaquemuestrequelaindustriadebasesdedatossehaya vistoperjudicadaporlafaltadeunreacutegimenespeciacuteficodepropiedadintelectual
Enestesentidoseargumentaquei)laofertadebasesdedatostantopuacuteblicascomo privadasesnosoacutelovoluminosasinoquehavenidocreciendosostenidamenteenlosuacuteltimos antildeossinquealmenoshasta1996ydesdealliacutesoacuteloenelcasodelaUEexistanregiacutemenesde proteccioacutenespeciales12ii)nosehalogradomostrarunsolocasoconcretoenelcualnose
10 Lasnuevastecnologiacuteasalavezquefacilitanlacreacioacutendelasbasesdedatosexacerbanlas ldquofallasdemercadordquoquesurgendeladificultadparaexcluirdelusodedichasbasesaaquellosque nopaganporellas(Baron2001)
11 Estoformapartedeunatendenciamaacutesgeneralqueseobservatambieacutenenotroscamposdela propiedadintelectual(Dussolieretal2000)
12 SeguacutenlascifrasdeDavid(2000)conposterioridadalcasoFeistlaindustriadelasbasesde datoscrecioacutesostenidamenteenlosEEUUAsiacuteentre1991y1997elnuacutemerodebasesdedatos crecioacuteenun35yelnuacutemerodearchivoscontenidosdentrodelasbasesdedatosaumentoacuteun
[Siguelanotaenlapaacuteginasiguiente]
SCCR86 paacutegina12
hayandesarrolladociertasbasesdedatosporfaltadesuficienteproteccioacuten13iii)trasla sancioacutendelaDirectivadelaUEsobreeltemalaindustriadelasbasesdedatosdeaquel continentenoparecehabermostradoningunatendenciaexpansivaclara14iv)laevolucioacutende lospreciosdelasaccionesdelasempresasdelsectornomuestrasignoalgunodedeclinacioacuten delarentabilidaddelnegocioenlosEEUUpesealaaparentefaltadeproteccioacuten(Bandy Gowdy1997Oram2000Baron2001Maurer1999Maureretal2001Hughes2002) Detodosmodosconrelacioacutenaestosargumentosymaacutesallaacutedesusrespectivosmeacuteritoscabe repetirquefaltasuficienteevidenciaempiacutericacomoparaconocercuaacuteleselverdaderotamantildeoy elritmodecrecimientodelmercadodebasesdedatosmedidosenunidadesmonetariasPorlo tantotodadiscusioacutenenesteterrenoadquiereuncaraacutecterprovisional
ndash Yaexistenmecanismoslegalesyteacutecnicosqueotorgansuficienteproteccioacutenpara lospropietariosdebasesdedatos
Existenyainstrumentosjuriacutedicosdisponibles(competenciadeslealndasholdquoparasitariardquondash enriquecimientosincausaapropiacioacutenindebidaetc)quepuedenbrindarunaproteccioacuten razonablealospropietariosdelasbasesdedatosldquonooriginalesrdquo15Maacutesauacutenvariosautores sugierenquedesernecesariaunaproteccioacutenmayoralaexistenteparalasbasesdedatosla mismapodriacuteamaterializarseatraveacutesdereformasalalegislacioacutensobrecompetenciadesleal16o apropiacioacutenindebidaporejemplolocualprotegeriacuteaalospropietariosdelasbasescontrala pirateriacuteadesuscompetidores17altiempoquenoafectariacuteaelaccesoalainformacioacutenporparte delosusuariostemaparticularmentesensibleencamposcomoeducacioacutenociencia(Dussolier etal2000ReichmanyUhlir1999Maureretal2001)Recurriracontratosoalafigurade ldquosecretocomercialrdquotambieacutensonposibilidadesabiertasparaprotegerelcontenidodelasbases dedatosnooriginales
[Continuacioacutendelanotadelapaacuteginaanterior]
180Porotrapartemientrasqueen1977el78detodaslasbasesdedatoseranproducidas porentidadesgubernamentalesacadeacutemicasosinfinesdelucroen1997elsectorprivado controlabael78delaindustria(contraun70en1990)
13 Maurer(1999)sentildealaquelafirmaElsevierhaargumentadoqueenocasionessusdivisionesnoshycientiacuteficashandecididonoinvertirennuevasbasesdedatosdebidoapreocupacionesentornoa laproteccioacutendeloscontenidosSinembargoseguacutenelautoreltemadelaproteccioacutenhasidouno deloselementosperonoeluacutenicoenlatomadetalesdecisionesMaurertambieacutenadvierteque entrelasdivisionescientiacuteficasdeElseviernosehanreportadocasossimilaresdenorealizacioacuten deinversionesportemoralacopiaindebidadeinformacioacuten
14 Maureretal(2001)presentanevidenciaenestesentidocontrariandolasafirmacionesrealizadas poralgunosfuncionariosdelaUESinembargoladiscusioacutensebasaenelnuacutemerodebasesde datoscreadasanualmenteendicharegioacutenndashcifraqueclaramentesoacutelodemaneraaccidentalpuede estarreflejandotendenciassimilaresencuantoalamagnituddelnegociomedidadesdeelpunto devistaeconoacutemico
15 VerPeters(1999)paraunresumendelascaracteriacutesticasdelosdiversosmedioslegalesde proteccioacutendisponiblesndashodeposibleaplicacioacuten-paralasbasesdedatos
16 LaideaoriginalantesdeadoptarselaDirectiva969CEerajustamentemodificarlalegislacioacuten sobrecompetenciadeslealcomoformadeprotegerlasinversionesenbasesdedatosndashDeOliveira Ascensao(2002)atribuyeelcambioderumboprincipalmenteaqueGranBretantildeaeIrlanda carecendelegislacioacutenenmateriadecompetenciadesleal
17 Enestesentidosibiennosiempreresultafaacutecildemostrarquealguienhacopiadounabasede datosdepropiedadajenaexistenalgunosmediospraacutecticosquepuedencontribuiradefenderal creadororiginalndashporejemplointroducirerroresdeliberados(verLosey1995)
SCCR86 paacutegina13
Entantotambieacutenexistenmecanismoselectroacutenicosndashindicadordecopiascodificacioacuten autenticadomarcasdeaguaencriptadocontrasentildeasetcndashquetambieacutencontribuyenalobjetivo debrindarproteccioacutenparalostitularesdelasbasesdedatos(siguiendoaBaron2001ciertas teacutecnicaspermitenactualmenterastrearelusodecualquierporcioacutendeinformacioacutenextraiacutedade unabasededatosdeterminada)18
Otrasestrategiasldquodefensivasrdquosugeridassonincluircontenidosdematerialprotegidopor derechosdeautor(porejemploprogramasdesoftwarequehacenmaacutesuacutetileslasbasesde datos)actualizarcontinuamenteelcontenidodelasbasesyfinalmenteaplicarlasuficiente creatividadcomoparamerecerlaproteccioacutenbajolalegislacioacutendederechodeautor(Maurer 1999NicholsonyFreno2001)
ndash Laindustriadebasesdedatostiendeasermonopoacutelicapornaturalezaexistiendoya fuertesbarrerasalaentradaquebrindansuficienteproteccioacutenparalospropietariosdeaquellas
Laproduccioacutendebasesdedatossecaracterizaporlafuertepresenciadeeconomiacuteasde escalaaltoscostosdeentradayporconsiguientelatendenciaaexhibirmonopoliosnaturales enloscualesproveedoresespecializadosdominansectoresespeciacuteficosReichmanySamuelson (1997)agreganademaacutesquemuchasveceslosdatosquesequiereprotegernoestaacuten disponiblesenotrasfuentespuacuteblicasyquelacreacioacutendeunabasededatoscompleja aparentementeconstituyeunabarreraldquodefactordquoqueresultadifiacutecildesobrepasarMaacutesauacuten haybasesdedatosqueporsunaturalezasonuacutenicas(estoesnopuedenserreproducidas independientementeportercerosndashporejemplodatosclimaacuteticosperotambieacutenotrosde naturalezacomercialoeconoacutemicandash)porloquelaposibilidaddelmonopolioesobviamente mayor(Riis2002)1920 Enestesentidolosinstrumentoslegalesytecnoloacutegicosdescriptos maacutesarribaporsiacutesolosysinlaexistenciadederechosadicionalesdariacuteanyademasiada proteccioacutenalospropietariosdelasbasesdedatos(Baron2001)
ndash Sepodriacuteacrearunaseriaamenazaparalalibrecirculacioacutenyutilizacioacutendela informacioacutenconperjuicionosoacuteloparalasactividadesdeinvestigacioacutenylapreservacioacutendel dominiopuacuteblicosinotambieacutenparaungrannuacutemerodeactividadescomercialesprivadas
Seguramentelosargumentoscriacuteticosmaacutesseverosydifundidosencontradeestablecer DPIparalasbasesdedatosldquonooriginalesrdquoesqueporesaviacuteasepodriacuteaterminarprotegiendo ygenerandoderechosprivadossobrelainformacioacutencontenidaendichasbasesDeaquiacute podriacuteasurgirundantildeoserioparalapreservacioacutendelldquodominiopuacuteblicordquoencamposclavesdela
18 VerStefikyLunt(1999)paraunresumendelosmediostecnoloacutegicosdeproteccioacutendisponibles 19 Maurer(1999)sentildealaquelaevidenciaqueprovienedeunmercadoldquocercanordquoaldelasbasesde
datoseldelasrevistascientiacuteficasconfirmalostemoresderivadosdelastendenciasala monopolizacioacutenAsiacutelaAssociationofResearchLibrariesmencionaquelospreciosdedichas revistascrecieronun115entre1986y1994resultadodeunmercadodecompetencia monopoliacutesticacontroladoporunpequentildeogrupodeeditoriales
20 EnNAS(1999)serefiereporejemploquesibienelmercadofinancieronoesunmonopolio naturallosquepublicanlainformacioacutenrespectivasonlosmismosquelacreanElmercadode accionesseriacuteaunejemplodeuncasodondeesmuyfaacutecilmantenerunmonopolioyaquesibien unapersonapodriacuteallamaratodaslasfirmascuyasaccionessecotizanenbolsaseriacuteaprohibitivo enteacuterminosdecostosrecogeresainformacioacutenvisavisloquelecuestaalaBolsadeValoresya queesalliacutedondeesastransaccionestienenlugar
SCCR86 paacutegina14
informacioacutencientiacuteficaeducativajuriacutedica21etc(MaureryScotchmer1999Dussolieretal 2000David2002ReichmanyUhlir1999)
AsiacutelacomunidadacadeacutemicatemequelosDPIsobrelasbasesdedatosobstaculicenpor viacuteadelencarecimientoyolaapropiacioacutenprivadalalibrecirculacioacutendeideaseinformacioacuten quehasidonormadelavancecientiacuteficoalolargodelosuacuteltimosdoscientosantildeosNosorprende entoncesqueinstitucionestanrelevantescomoelNationalResearchCouncillaNationalAcademy ofScienceslaNationalAcademyofMedicinelaNationalAcademyofEngineeringlaNational ScienceFoundationyelNationalInstituteofHealthfigurenentrelosmaacutesprominentesopositoresa todalegislacioacutenquepuedarestringirelaccesoalosdatosoalainformacioacutenenlosEEUU
DavidyForay(2002)sentildealanqueaquellosquepromuevenelreforzamientodelosDPI sobrelosconocimientosndashenestecasolasbasesdedatosndashomitenelcrucialhechodeque aquellosnosonbienesdeconsumosinotambieacutencomovimosantesfactoresdeproduccioacuten Maacutesauacutenlosconocimientosnosonuacutenicamentebienesno-rivalessinoquenormalmentesu utilidadsocialaumentacuantomaacutessedifundenAsiacuteporejemplocuandoselimitaelusode unaciertabasedeinformacionesndashporejemplohaciendoqueuninvestigadordebapagarpor accederalamismandashesprobablequeseesteacutegenerandounobstaacuteculoalavancedelacienciaen tantoqueanteloscostosadicionalesqueseleimponenesfactiblequedichoinvestigador restrinjasusbuacutesquedasalostemasqueyaconocelimitandoasiacutelosdescubrimientos imprevistoshabitualesndashymuchasvecesmuyimportantesndashenelaacutereadelacienciaAsimismo sehaargumentadoquecrecientementeelavancecientiacuteficodependedelaposibilidadde combinardatosdediversasfuentesndasheacutesteseriacuteaporejemploelcasodelabiotecnologiacuteandashla introduccioacutendemayoresderechosdepropiedadenestaaacutereaciertamentesupondriacuteaentonces unobstaacuteculoparaelprogresodelainvestigacioacuten(dandolugaraloqueunautorhallamado ldquothetragedyofanti-commonsrdquo 22ndashDavid2000)23Otrofactorqueaumentalaspreocupaciones
21 EnesteaacutembitoJaszi(1996)ndashcitadoenBarca(2000)ndashponeelsiguienteejemploaplicableal casodelosEEUUrespectodelospotencialesriesgosdegenerarunderechosuigenerisparalas basesdedatosSeguacutenelautorldquohastalaactualidadlainformacioacutenpuacuteblicaesencialparala praacutecticajuriacutedicaesdedominiopuacuteblicoseguacutenlalegislacioacutendelcopyrightAlgunainformacioacuten soacuteloseencuentradisponibleatraveacutesdeempresasprivadasquecompilanlasdecisiones jurisprudencialeslegislacioacutenyregulacioneshellipHoyendiacuteaunabogadoouninvestigadordebe comprarloslibrosoCD-ROMosuscribirsealosserviciosonlineaefectosdeteneraccesoal derechoengeneralApesardeelloelprincipiolegaldelcopyrightenvirtuddelcualla proteccioacutenlegalnocubrealainformacioacutenhellipoperademanerataldeverificarlastendencias monopoacutelicasinherentesaestasituacioacutenUnavezaccedidanoexistenrestriccionesrespectode coacutemolainformacioacutenpuacuteblicaextraiacutedadebasesdedatoselectroacutenicasoenpapelpuedeser utilizadaenlamedidaqueelvaloragregadoporelcompiladornoseaextraiacutedohellip(enelcasode aprobarseunderechosuigeneris)lasituacioacutenseriacuteadistintaLareproduccioacutensinlicenciau otrousodeltextodecualquierdecisioacutenjudicialsifueraconsideradacualitativamentesubstancial resultariacuteasuficienteparaqueelusuariopuedaserresponsabilizadoypotencialmentetambieacutenla institucioacuteneducativaobibliotecaatraveacutesdelacualelusuarioaccedioacutealabasededatosrdquo
22 Laldquotragediadelosanticommonsrdquoocurrecuandomuchosindividuostienenderechosdeexclusioacuten sobreunrecursoescasoEnconsecuenciaactuandoseparadamentepuedengenerarun desperdiciocolectivodedichorecursoalsubutilizarlovisavisloqueocurririacuteaenunasituacioacuten socialmenteoacuteptima(Heller1998)
23 Unejemplointeresantedeestastensionessurgeconuntemaparticularmentecandentecualesel delasbasesdedatosgeneacuteticasymeacutedicasAlgunospaiacutesescomoIslandiaylasIslasTongahan concedidolicenciasexclusivasaempresasprivadasdebiotecnologiacuteaparaexplotarlosdatos geneacuteticosymeacutedicosdedeterminadaspoblacioneslocualimplicaprivatizardatosquehastaahora seintercambiabanenredesacadeacutemicas(verCassier2002)
SCCR86 paacutegina15
eslaexistenciadelosllamadosldquopassthroughrightsrdquoqueintroducennuevasrestriccionesaluso deloscontenidosdelasbasesdedatosndashyaquelosderechossobrelosmismosseextiendenalo largodetodalacadenadeusosquepuedentenerdichoscontenidosndash(Maureretal2001)24en este escenariolanecesidaddehacermuacuteltiplescontratosdelicenciaparaelusodelosdatos incorporadosenlasdistintasbasessetemehariacuteamuydifiacutecillainvestigacioacutencientiacutefica modernandashconsiderandolosenormescostosdetransaccioacuteninvolucrados
Asuvezsehasentildealadoqueelincrementodeloscostosdeaccesoalasbasesdedatos puedegenerarunaldquoreaccioacutenencadenardquodentrodelacomunidadcientiacuteficaentantoquelos usuariosasuvezbuscaraacutencompensaresosmayorescostosconnuevasfuentesdeingresosa partirdelosresultadosdesusinvestigacionesJustamenteseriacuteaenlasaacutereasdemayor relevanciainmediataparalasociedadolacienciaendondedichatendenciapodriacutea materializarsemaacutesraacutepidamente(SchraderyJeweler1999)Enunextremolaintroduccioacutende DPIenestaaacutereapodriacuteaprovocarelfindelacolaboracioacutencientiacuteficaydelmodelodeldquociencia abiertardquo(Granstrandetal2001vertambieacutenBaron2001)
Estasprevencionesseacrecientancuandodebidoarazonesfundamentalmente presupuestariastantoenEuropacomoenlosEEUUseestaacutepresionandoalasuniversidadesy aloscentrosdeinvestigacioacutenparaqueincrementensusingresosqueprovienenfueradel presupuestopuacuteblicolocualestimulajustamentelastendenciasatratardeobtenerrecursosa partirdelpatentamientoyotrasformasdeexclusioacutendelosresultadosdelasinvestigacionesque serealizanendichasinstituciones25Lasmismasrazoneshanllevadotambieacutenaunacreciente participacioacutenprivadaenlarecoleccioacutenygeneracioacutendedatosconlocuallostemoresporla apropiacioacutenprivadadeinformacioacutendeldominiopuacuteblicoseacrecientan(Linn2000)26
Soacuteloconelfindeejemplificaralgunosdelosproblemaspotencialesquepodriacutean derivarsedeunaproteccioacutensuigenerisparalasbasesdedatosnooriginalesvalelapenacitara CowanyHarison(2001)quienesobservanquelaseditorialesderevistascientiacuteficas crecientementedigitalizanloscontenidosdeestasuacuteltimaslocualtambieacutenresultaapropiado desdeelpuntodevistadelasbibliotecasuniversitariasquesonlosprincipalesclientesde dichasrevistas(porrazonesesencialmenteldquologiacutesticasrdquo)Elproblemaesquelasbibliotecas entoncesyanocompranlasrevistascomotalessinoelaccesoalasbasesdedatosdelas editorialesenesepasajelosartiacuteculoscontenidosendichasbasesyanoestaacutencubiertosporlas excepcionesdetipofairusequepermitiacuteanporejemplofotocopiarunartiacuteculo(mientrasque ahorapodriacuteaestarprohibidoparauninvestigadorqueesunusuariolegiacutetimodelabase compartirunartiacuteculoconuncoleganoautorizado)Maskus(2000)entantoapuntaalmismo
24 Entreloscasosmaacutescitadosenestesentidoestaacuteeldeunabasededatossobresecuenciade proteiacutenasdeorigensuizollamadaSwissProtcuyousojustamentesehavistorestringidopor limitacionesdetipopassthroughrightsTambieacutensemencionaelcasodeunabasesimilarde origenestadounidensellamadaScop
25 Enestesentidosehamencionadoqueafinesdelosantildeosrsquo90unafirmaalemanaestaba consiguiendounderechoexclusivodelEuropeanMolecularBiologyLaboratory(EMBL)para comercializarpartedelosdatosgeneradospordichainstitucioacutenmedidaqueaparentementese vinculabaconlaintencioacutendepromoverporesaviacuteaeldesarrollodelaindustriadela biotecnologiacuteaenAlemania(NAS1999)
26 ReichmanySamuelson(1997)observanquecuandoseprivatizoacutelacomercializacioacutendelas imaacutegenesdelsateacuteliteLandsatenlosEEUUlosprecioscrecieronde400a4400doacutelaresdelos EEUUporimagen
SCCR86 paacutegina16
problemaperodesdeunpuntodevistamaacutesgeneralatendiendoalaeventualimposibilidadde queuninvestigadorquecompraelaccesoaunabasecompartalosdatosconotroscolegas
Perolostemoressobreelimpactodeunamayorproteccioacutendelasbasesdedatostambieacuten seextiendenalcampodelosusuarioscomercialesAsiacutesesentildealaqueelloredundariacuteaenun obstaacuteculoparaeldesarrollodeactividadesenlascualessere-usaotransformalainformacioacuten primariaoenunaumentodeloscostosdedichasactividades(SchraderyJeweler1999)27
PorejemplolasactividadesdedesarrollodesoftwarepodriacuteanverseamenazadasAsiacute siguiendoaElKassas(2002)conunadefinicioacutendemasiadoabarcativasepodriacuteanproteger cuadrosdeconsultaconjuntosdeinstruccionesycaracteresetcnecesariosparaeldesarrollo deprogramasdecomputacioacutenTambieacutensecitanlosproblemasquepodriacuteansurgirparael avancedeInternetentantoloscuadrosdeencadenamientoylosdirectoriosasiacutecomolos serviciosdebuacutesquedaylossistemasdenombresdedominiopodriacuteanasimismocaerbajola legislacioacutendebasesdedatosLasempresasproveedorasdeserviciosdeInternetpodriacuteanverse afectadasentantoporlaeventualtransmisioacutennoautorizadadelosdatoscontenidosenbases protegidas(ElKassas2002Shengli2002)
Enesteescenariohaybastanteconsensoenproponerquelainformacioacutenylosvalores agregadosdesarrolladosconfondospuacuteblicosdirectamenteporoficinasdelgobiernoyoporsus contratistasnodeberiacuteanestarengeneralprotegidosporderechosdeautoroconexosasiacutecomoen lanecesidaddequeexistanclaacuteusulasdefairuseuotrasqueminimicenelimpactosobrela actividadcientiacuteficayeducativaobienquesegenereunmodelodelicenciascompulsivasode preciosdiferencialesparaestasuacuteltimasactividades2829(Hughes2002Riis2002 Colston 2001Maurer1999ReichmanySamuelson1997)30Algunosautoressugieren inclusoqueunaeventualproteccioacutenalasbasesdedatosnodebeextendersealasbasesya existentesymenosauacutencuandosetratedeinformacioacutenqueyaestaacuteeneldominiopuacuteblico (Gilbert1999)31
27 Cabesentildealarquelamayorpartedelosproyectosintroducidosparamejorarlaproteccioacutendelas basesdedatosenlosEEUUtambieacutencontaronconlaoposicioacutendevariasempresasdesoftware ydeInternetlomismoocurrioacuteconfirmasdelrubrotelecomunicacionesasiacutecomoconempresas queestaacutenldquoaguasabajordquoenlacadenadegeneracioacutendedatos(porejemploBloomberg)yconla AsociacioacutendeMarketingDirecto(BandyGowdy1997)
28 Enestesentidoesimportantetenerencuentaqueladiferenciacioacutendepreciosparaserefectiva tienedoscondicionesi)quelaelasticidadpreciodelademandadelsectorcientiacuteficoseamayorque ladelsectorcomercialndashlocualnoocurrecuandolainformacioacutenencuestioacutenesclaveparadeterminada tareadeinvestigacioacutenndashii)queexistaunademandacomerciallosuficientementeampliaparael mismotipodeinformacioacutenquedemandalacomunidadcientiacutefica(Hall2002)
29 David(2000)sugierequeinclusopodriacuteaocurrirquedichospreciosdiferencialesseapliquena todousuarioquesecomprometaadistribuirlosdatosquegeneresobrebasessimilaresalasque eacutelobtuvo
30 Riis(2002)porejemploproponedistinguirentrelasbasesdedatos(porejemploresoluciones juriacutedicas)quehacenalaldquoinfraestructuradeinformacioacutenrdquodeunasociedaddeaquellasquesonde tipocomercialAunqueladistincioacutenenlapraacutecticanosiempreresultaraacutefaacutecildeaquiacutedeberiacutean surgirdiferentestratamientosparaambostiposdebasesentantoelaccesoalprimerodeellos deberiacuteaserlomaacuteslibreposible
31 LaversioacutendelTratadoOMPIpuestaenconsideracioacutenen1996noexigiacuteaelregistrodelasbasesa serprotegidasporlocualdehecholaproteccioacutenseextenderiacuteaalasbasesyaexistentes
SCCR86 paacutegina17
Loscuestionamientosalosargumentoscriacuteticos
ndash Sibienlaindustriadebasesdedatoshavenidocreciendoenlosuacuteltimosantildeos podriacuteahabersedesarrolladoauacutenmaacutesraacutepidamenteenunambientelegalfavorable(DrsquoAndrea TysonySherry1997)
ndash Laaplicacioacutendelalegislacioacutensobredefensadelacompetenciaesinsuficiente debidoaquei)generaunaelevadalitigiosidadii)soacuteloresuelveelproblemadela apropiacioacutenindebidaporpartedeloscompetidoresperonoladelosusuariosiii)tampoco solucionaelproblemadelosllamadosldquosamaritanosdelainformacioacutenrdquondashpersonasquepor razonesldquono-econoacutemicasrdquoseapropiandedatosyloshacenlibrementedisponiblesalpuacuteblicoen generalndashiv)elrecursoalacompetenciadeslealsoacutelopuedeserejercitadoexpostdelos efectosdelaconductadantildeosaporlocualaseguraunbajoniveldeseguridadjuriacutedicav)las normasdecompetenciadeslealadiferenciadeloqueocurreconelderechosuigenerisno confierenunderechoexclusivoytransferiblevi) lafiguradecompetenciadeslealnoestaacuteen todaslaslegislacionesnacionalesyosutratamientoesvariabledepaiacutesapaiacutesElrecursoa establecercontratostampocoesunsustitutoefectivodelosDPIyaquehaydificultadespara monitorearyhacerunefectivoenforcementdelosmismosenparticularcuandoelinfractorno esaquelconelcualelpropietariodelabasededatosconcretoacuteelacuerdocontractuallocual generaaltoscostosdetransaccioacuteneincertidumbressobrelarealefectividaddeestemecanismo (Milleacute1999Howell1998Barca2000CaacutemaraLapuente1999)
ndash Encuantoalaposibilidaddeobtenerproteccioacutenporlaviacuteadelderechodeautoren funcioacutendelaoriginalidadyocreatividaddelasbasessealegaquemuchasdeellassonexhaustivas pornaturalezandashporlocualnopuedenaspiraraserldquooriginalesrdquodesdeelpuntodevistadesu seleccioacutenndashyqueenvarioscasosenparticularcuandosetratadebaseselectroacutenicasnopuedehaber arreglosldquooriginalesrdquoyaqueseriacuteanlosusuariosatraveacutesdelasvariacionesquepermitengenerarlos motoresdebuacutesquedalosqueimpondriacuteanexpostloscriteriosoriginalesdeordenamientoseguacutensus necesidades32Porotroladosesentildealaquelaproteccioacutenotorgadaenvirtuddeloscriteriosde seleccioacutendelosdatospuedeserdesvirtuadasiseentrecruzandiversasbasesdedatosdando origenanuevascompilacionesdiferentesdelasiniciales(PaacuteezMantildeaacute1997)
ndash Enloquehacealosmediostecnoloacutegicosdeproteccioacutenseargumentaquetodaviacutea nosonlosuficientementeconfiablesyquepuedensereludidospormediodedistintos mecanismos33 Tambieacutensesentildealaquesinproteccioacutenlegallosproductoresdebasesdedatos nopodraacutenofrecersusproductosenformatosdefaacutecilaccesoparaelusuarioalavezque deberaacutensoportarcostosadicionalesinnecesariosjustamenteporlanecesidaddeaplicarmedios tecnoloacutegicosdeproteccioacutensofisticados(DrsquoAndreaTysonySherry1997)
32 Dehechoaltratardedefinirenlapraacutecticacuaacutendounadeterminadabasededatostieneonolas caracteriacutesticasdeoriginalidadrequeridasporlalegislacioacutendederechosdeautorpuedeocurrir quesurjancontroversiasencasosconcretosenloscualesdichascaracteriacutesticasresulten discutibles
33 EnestesentidoesinteresantetenerencuentaquelallamadaDigitalMilenniumCopyrightAct sancionadaenEEUUen1998entreotrasdisposicionesprohibioacuteapartirdelantildeo2000eluso decualquiermecanismodestinadoaeludirosobrepasarlastecnologiacuteasdecontroldeacceso empleadasporlospropietariosdeobrasamparadasporelderechodeautorparaprotegersus obras
SCCR86 paacutegina18
ndash Nohayevidenciadequeelmercadodebasesdedatosseamonopoacuteliconisiquiera enaquellossegmentosquesonldquonichosrdquo(DrsquoAndreaTysonySherry1997)Porotroladoenla praacutecticalosproveedoresdebasesdedatosgeneralmentereconocenpreciosdiferencialespara ciertosclientes(porejemplouniversidades)seargumentaentoncesquesinoseotorgauna adecuadaproteccioacutenlosfabricantesdebasesdeberaacutencargarpreciosmayoresasusactuales usuariosincluyendoalaspropiasuniversidades(ITAC1997DrsquoAndreaTysonySherry 1997)Estosuacuteltimosautoressugierenquesisedeseafavorecerelaccesodeciertas comunidadesalainformacioacutenlaalternativapreferibleeselsubsidiodirecto(vertambieacuten Braunstein2002quienseexpidecontralaslicenciasobligatoriasylasexenciones)Asuvez enloscasosdefuenteuacutenicasesugiereaplicarlalegislacioacutenantimonopolio
Enelbalanceanuestrojuiciodeldebaterecieacutenresentildeadosurgecomoconclusioacutenquelos eventualesbeneficiosdeestablecerunreacutegimensuigenerisdeDPIparalasbasesdedatosldquono originalesrdquoprobablementenocompensenlosriesgosquesurgiriacuteandedichoreacutegimenSin embargocabeaclararqueengeneralningunodelosautoresquesealineanconestaopinioacuten estaacuteendesacuerdoconlanecesidaddequehayaunmarcodeincentivosquepermitaun adecuadoritmodecreacioacutenymantenimientodedichotipodebasesLadiscusioacutensecentra entoncesensabersidichomarcorequieredelaintroduccioacutendenuevosinstrumentoslegalesy siesefueraelcasocuaacutelseriacutealaformadeintroduciresosinstrumentosdemaneradegenerar losmenorescostosposiblesenteacuterminosdelarestriccioacutenaladifusioacutendelainformacioacutenyel conocimientoEnestesentidomaacutesabajoveremoscuaacuteleselactualestadodelalegislacioacuten sobreeltemaanivelinternacionalantessinembargocabediscutirlacuestioacutendesdela perspectivaespeciacuteficadelospaiacutesesendesarrollo
c) Laperspectivadelospaiacutesesendesarrollo
Enprimerlugarcabesentildealarquevariostrabajosrecienteshanmostradoatraveacutesde distintosargumentosquenoexistenrazonesquehaganpensarquelosestaacutendaresdepropiedad intelectualdebanseruniformesanivelinternacional(verChang2001Lall2001Khan 2002GrossmanyLai2002)Enotraspalabrasconsiderandolaspeculiaridadesantes mencionadasrespectodelconocimientocomobieneconoacutemiconadagarantizaqueelmismo reacutegimendepropiedadintelectualseaoacuteptimoantedistintosescenarioseconoacutemicossociales culturalesetc
AsiacutesehasostenidoqueelreforzamientodelosDPIincentivalainnovacioacutenenlospaiacuteses atrasadossoacuteloapartirdequeestosalcanzanciertosnivelesdedesarrollo(BancoMundial2001 ChenyPuttitanun2002)AsimismoRiis(2002)destacaquelaevidenciaempiacutericatodaviacuteanoha corroboradoelargumentodequelaimplementacioacutenderegiacutemenesdepropiedadintelectualmaacutes estrictosestimulenlatransferenciadetecnologiacuteahacialospaiacutesesendesarrollo
Enelcasodelasbasesdedatosenparticularendiversostrabajossehaexpresadoel temordequeunalegislacioacutenrestrictivadificulteelavancedelasinvestigacionescientiacuteficasen lospaiacutesesendesarrollo(CIPR2002a)Losargumentosarribamencionadosrespectodelos desestiacutemulosparalacooperacioacutencientiacuteficaqueresultariacuteandeestablecerDPIparalasbasesde datosseaplicanespecialmenteadichospaiacutesesEnefectolafaltadeincentivosala colaboracioacutenyladesconfianzaentrelosinvestigadoresporeltemoralusocomercialdel conocimientocompartidosonaspectosquedificultanlasrelacionesquepuedenestablecerlos investigadoresdelospaiacutesesendesarrolloconlosdepaiacutesesmaacutesavanzadosysehariacuteanauacutenmaacutes importantesdeexistirDPIparalasbasesdedatoscientiacuteficas(Forero-PinedayJaramillondash Salazar2002)Asuvezlaactividadcientiacuteficaenlospaiacutesesendesarrollotambieacutenseveriacutea
SCCR86 paacutegina19
afectadaporelaumentoenloscostosdeaccesoalainformacioacuten(auacutencuandoexistieranlos preciosdiferencialesantesmencionadosconsiderandolasdificultadespresupuestariasmuchas vecesendeacutemicasqueafectanadichospaiacuteses)Estostemoresseacrecientancuandola introduccioacutendenuevosDPIsecombinaconelempleodeteacutecnicasinformaacuteticasparalimitarel accesoalainformacioacutenenInternet(CIPR2002b)
Porotroladosiloqueinteresaespromoverlaproduccioacutendelasbasesdedatosenlos paiacutesesendesarrolloestaacuteclaroqueparaelloesnecesarioqueexistaenprimerlugarun mercadoparatalesbasesparalocualentreotrosfactoresresultanecesarioestimularuna mayorpenetracioacutendecomputadoraseInternetendichospaiacuteses(dadalagranldquobrechadigitalrdquo queexisteactualmenteanivelglobal)enestesentidoindudablementehayqueconsiderarque lapenetracioacutendelasTICsenlospaiacutesesendesarrolloesmuyheterogeacuteneaconpaiacutesesmaacuteso menosavanzadosenesecampoSiseargumentaencambioquelosmercadosrelevantes seriacuteanlosdeexportacioacutenentoncesesevidentequeloimportanteseriacuteaqueelreacutegimende propiedadintelectualseaadecuadoenlosmercadosdedestinondashqueseriacuteanlosdelospaiacuteses desarrolladosTambieacutenpodriacuteaargumentarsequelaexistenciadeunaproteccioacutenadecuadaen lospaiacutesesendesarrolloseriacuteaprecondicioacutenparaquehayasuficienteofertaglobaldebasesde datossinembargoenuncontextoenelcuallosmercadosdeaquellossonmuylimitadosnohay razonesparasuponerqueeseargumentoseavaacutelidoEntantopodriacuteahaberlugarparaquelos paiacutesesendesarrolloprotejanlasbasesdedatosnooriginalessiestasatendieranademandas especiacuteficasendichosmercadosperonohayevidenciadequeelloesteacutesucediendoalpresente FinalmentetampocoparecenaplicarlosargumentosquesugierenqueestablecerDPIenesta aacutereaestimulariacutealatransferenciadetecnologiacuteayaqueaquiacuteloqueestaacuteenjuegoes la transferenciadeinformacioacutenlacualasumecaracteriacutesticasmuydistintasdeaquella(Riis 2002)
TeniendoencuentaesteconjuntodeargumentospodemoscoincidirconRiis(2002)en quecomomiacutenimopuedesentildealarsequelosbeneficioseventualesdeunaproteccioacutensuigeneris paralasbasesdedatosnooriginalessonmenoresenlospaiacutesesendesarrolloqueenlas nacionesavanzadas
EnesteescenarionosorprendequeuntrabajorecientedelBancoMundial(2001)afirme quelospaiacutesesendesarrollosoacutelodebenreconocerunaproteccioacutenjuriacutedicaespecialparalas basesdedatoscuandoexistanelementosdecreatividadenaquellasAsimismoenfatizaquees necesarioanalizarcuidadosamentelanecesidaddeintroducirmaacutesproteccioacutenparalasbasesde datosenelmarcodelacuerdoTRIPsyaqueelloafectariacuteaelaccesoalainformacioacutenenlos paiacutesesendesarrolloyqueadoptarunalegislacioacutensimilaralaeuropeaseriacuteacontraproducente paralosinteresesdeestosuacuteltimosEncuantoalalegislacioacutenyavigenteoaintroducirse eventualmenteenlospaiacutesesdesarrolladossehaargumentadoqueesnecesarioqueexistan excepcionessobrelabasedelconceptodefairuseasiacutecomopreciosdiferencialesparalas comunidadescientiacuteficasyeducativasenlospaiacutesesendesarrollo(Story2002Riis 2002)
FinalmentecabesentildealarquesibienBraunstein(2002)hatratadodemostrarla convenienciadeimplementartratadosinternacionalesenmateriadeDPIparalasbasesdedatos ndasheinclusohapresentadoargumentosafavordequelospaiacutesesunilateralmenteestablezcan regiacutemenesprotectivosndashdichademostracioacutensebasaenbuenamedidaenlaaplicacioacutende herramientasteoacutericasdesarrolladasoriginalmenteparaelcasodelcomerciodebienes Lamentablementedichasherramientasasumenentreotrossupuestosrestrictivoslaausencia deeconomiacuteasdeescalaconlocualsuutilidadparaelcasodelasbasesdedatosconsiderando lascaracteriacutesticasantesmencionadasdeestasuacuteltimasresultamuylimitada
SCCR86 paacutegina20
III LAPROTECCIOacuteNDELASBASESDEDATOSNOORIGINALESELESTADODE SITUACIOacuteNDELALEGISLACIOacuteN INTERNACIONAL
Comolodestacatodalaliteraturarecibidasobreeltemasepuedefijarcomofecha inicialdeldebatesobrelapropiedadintelectualdelasbasesdedatosnooriginalesalllamado casoldquoFeistrdquovs RuralTelephoneService(1991)dondelaCorteSupremadelosEEUUhalloacute quelascompilacionesdedatosquenoalcanzarancondicionesdeoriginalidadyocreatividad (estoesquesebasaranmeramenteenunldquoesfuerzoindustriosordquooenelldquosudordelafrenterdquo)no mereciacuteanproteccioacutenbajolalegislacioacutenrelativaalcopyright
LaconmocioacutencausadaporelcasoFeistdebeenmarcarseenuncontextoenelcualel advenimientodelasTICsfueexpandiendodemaneraexplosivaelmercadoparalasbasesde datosEnestesentidosibienestaacuteclaroquelasbasesdedatosexistiacuteanmuchoantesdeque surgieralaposibilidaddealmacenarlasyvenderlaspormedioselectroacutenicosesbastanteobvio quelarepercusioacutendelfallodelaCorteSupremadelosEEUUsobreelcasoFeistfuemucho mayordeloquehubierasidoveinteotreintaantildeosatraacutes
En1996ocurrierondoshechosclaveEnprimerlugarlaUEadoptoacuteunaDirectiva especiacutefica(969CE)paraprotegerlasbasesdedatosporlacualseestableceporunladola proteccioacutenbajolalegislacioacutendecopyrightcuandodichasbasescumplencriteriosde originalidadenlaseleccioacutenodisposicioacutendeloscontenidosyporotrounaproteccioacuten sui generisparaaquellasbasesdedatosenlascualessehayahechounaldquoinversioacutensubstancialrdquo ndashcuantitativaocualitativamentemedidaEsteuacuteltimoderechosuigenerisseaplica independientementedequelasbasesencuestioacutentambieacutenpuedanmerecerproteccioacutenbajola legislacioacutendecopyright ndashestoeslasproteccionessonacumulativas34 Laproteccioacutenotorgada esde15antildeosSeincluyeasimismounprocedimientoderenovacioacutendelplazodeproteccioacuten paraaquellasbasesdedatosquerecibanunamodificacioacutenoadicioacutensubstancial(esimportante advertirquelarenovacioacutendelaproteccioacutenseaplicaatodalabaseynosoacuteloalasrevisiones) Porotroladoelfabricantenocuentaconunderechoexclusivosinoconunaldquofacultadde impedirrdquoquelehabilitaparaprohibirlaextraccioacutenoreutilizacioacutendelatotalidadodeunaparte substancialdelcontenidodelabasededatosLomismoocurresilaextraccioacutenoreutilizacioacuten departesnosubstancialesesrepetidaosistemaacuteticaatentandocontralaexplotacioacutennormalde labasededatosocausandounperjuicioalderechodelfabricante
EnsegundolugarhaciafinesdediciembrededichoantildeolaConferenciaDiplomaacuteticade laOMPIsobrecuestionesdederechosdeautoryderechosconexosnoconsideroacuteunapropuesta relativaauneventualtratadosobrepropiedadintelectualdebasesdedatosquehabiacuteasido impulsadaporlosEEUUylaUEdadoquevariasdelegacionesexpresaronqueresultaba necesarioseguirestudiandoeltemaantesdeadoptarunadecisioacutenalrespectoAlpresente ademaacutesdelaUEalgunospaiacutesesnoacuterdicosprotegenensuslegislacionesalasbasesdedatosno originalesEnlosEEUUsehanpresentadosineacutexitosdistintosproyectosdeleyquenohan conseguidoelconsensonecesarioparasuaprobacioacutenaunqueeltematodaviacuteasiguesiendo consideradoporelPoderLegislativodeaquelpaiacutesEntantoenAmeacutericaLatinayelCaribe solamenteMeacutexicoatraveacutesdelaLeyFederaldeDerechosdeAutorhaestablecidoen1997una proteccioacutenparalasbasesdedatosnooriginalesconunaduracioacutendecincoantildeos
VeacuteaseCaacutemaraLapuente(1999)paraunresumendelasdiferenciasysimilitudesentreelderecho suigenerisylaproteccioacutenporderechosdeautor
34
SCCR86 paacutegina21
DadoquehasidolalegislacioacutendelaUElaquemaacutesimpactohacausadoanivel internacionalvalelapenaresentildearbrevementealgunostrabajosquehananalizadosucontenido eimpactosEnprimerlugarvariosautoreshandestacadolaamplitudconlacualsondefinidas lasbasesdedatosEnestesentidocomovimosantesseargumentaqueentendida literalmenteporejemplolosmuseospodriacuteancaerbajoelimperiodelalegislacioacutenencuestioacuten Sibientalveznuncasedaraacuteuncasolegalqueinvolucreunejemplotanextremoesbastante probablequepudieranplantearseproblemasporejemploentornoalosprogramasdematerias universitarias(Lipton2002)Otrailustracioacutendepreocupacionessimilaressedaenelcasode lossitiosdeInternetqueunificanbuacutesquedassobreciertostemasloscualestambieacutenpodriacuteanser ndashydehechohansidoenEuropandashobjetodedemandasenbasealaDirectivaqueestamos comentandoEnesteescenarioMaurer(1999)afirmaquetardeotempranotodainformacioacuten comercialmentevaliosaterminaraacuterecibiendoproteccioacutencomobasesdedatos35
Laproteccioacutenotorgadaparecetambieacutendemasiadolaxaencuantoalosrequisitosexigidos paraobtenerlaAsiacutelaevidenciaquesurgedeloscasosjudicialeshastaahoraconocidosmuestra queexpresionestalescomoquelasbasesdedatosprotegidasdebenserldquocoleccionesdedatos independientesarregladosdeformasistemaacuteticaeindividualmenteaccesiblerdquooquelainversioacuten enellasrealizadadebeserldquosubstancialrdquoenlapraacutecticanofuncionancomobarrerarealpara evitarquecualquiertipodecompilacioacutenquedeprotegida(Maureretal2001)Lamismafalta declaridadsurgeentornoaotrasdefinicionesdelaleyporejemplosialguienextraedatosen formaldquoinsubstancialrdquoperolosmismossondegranvalorparaelquelosextraetambieacuten pudieraocurrirqueeseactosealegalmentecuestionable(Hugenholtz2001)
Maureretal(2001)revisandolaexperienciaconcretaenmateriadelitigiosenloscuales seinvocoacutelaproteccioacutendelaDirectiva969CEencuentranquelamitaddeloscasosprovienen deempresasqueelaboranldquodatossinteacuteticosrdquo(estoesautogeneradospordichasempresas) incluyendonuacutemerosdeteleacutefonoslistadosdeTVfechasdeeventosdeportivosoconciertos etcEsclaroquesetratadeinformacioacutenquenotieneposibilidadesdeserobtenidademanera independienteporotrosagentesEstosevinculaconlacuestioacutendesilainformacioacutenquedebe serproducidadecualquierformacomopartedesupropionegocioporunaempresandashcomoes elcasodeloslistadostelefoacutenicosndashcaetambieacutenbajolaproteccioacutendelalegislacioacuteneuropea (temasobreelcuallajurisprudenciaparecehallarsedivididandashverHugenholtz2001)
TambieacutenenbasealoscasosjudicialesgeneradosporlaaplicacioacutendelaDirectiva Hughes(2002)sentildealaquelamismahaimpulsadoalostribunalesaencontrarinfraccionesal derechosuigenerisauacutenensituacionesenlascualeshayunuacutenicoproveedordelainformacioacuten respectiva Elmismoautortambieacutenobservaquelamayorpartedeloscasosllevadosantelos tribunaleseuropeosbajolaDirectiva969CEcorrespondenabasesdedatospreexistenteslas cualesaparentementenonecesitarondeaquelinstrumentolegalparasercreadas
OtroargumentocriacuteticodestacadoesquelaDirectivadelaUEotorgaunaproteccioacuten mayoralaquebrindalalegislacioacutensobrederechodeautori)laproteccioacutenotorgadaporla Directivaespotencialmenteperpetuayaquecualquierldquocambiosubstancialrdquoseacuantitativoo cualitativopermitesurenovacioacuten36(CowanyHarison2001sentildealanquelavidapromediode
35 Algunosespecialistasconsultadosparaestetrabajohanopinadoqueelderechosuigenerisintroducido generoacuteinnecesariosdebatesalincluirlasbasesanaloacutegicasEnestaposturaloquesedeberiacuteabuscar esprotegerladigitalizacioacutendelainformacioacutenevitandoquecompetidorescopienlosarchivos digitalizadossinrealizaresfuerzosniinversiones
36 Todaslasbasesdinaacutemicascalificariacuteanentoncesparaunarenovacioacutenperpetuadelaproteccioacuten
SCCR86 paacutegina22
lasbasesdedatoscomercialesesde3antildeosperiacuteodoenelqueserecuperanlamayoriacuteadelos retornosdelainversioacutenporlocuallaDirectivaconstituyeunreacutegimenldquosobre-protectivordquo) ii) lasexcepcionesdetipoldquofairuserdquosonmaacutesrestringidasqueenelcasodelderechodeautor (cabedestacarademaacutesquelaDirectivaautorizandashperonoobligandashalosEstadosmiembrosa adoptartalesexcepciones)3738 ndashverReichmanySamuelson(1997)Enestesentidoseha sentildealadoquelaDirectivaEuropeanocontienesalvaguardasadecuadasparagarantizarel accesodelascomunidadescientiacuteficasyeducativasalainformacioacutenapreciosaccesiblesOtro puntocriticadoeslafaltademecanismosdelicenciascompulsivas(CommitteeforaStudyon PromotingAccesstoScientificandTechnicalDataforthePublicInterestetal1999)
LasprevencionesfrentealimpactodelaDirectivaseamplificanenelcasodelasfuentes debaseuacutenicaDehecholaresolucioacutendealgunoscasosenlostribunaleseuropeosconfirmariacutea lostemoresdequeaquellageneraunaproteccioacuteninfinitamenteextensibleparaloscontenidos delasbasesdedatosdinaacutemicasauacutencuandosetratedecasosendondelainformacioacutenestaacuteenel dominiopuacuteblicoperoconunafuentedeprovisioacutenuacutenica(Colston 2001)39
Peroauacutenenloscasosenlosquenohayafuenteuacutenicapuedenpresentarseproblemas AsiacuteMilleacute(1996)ndashcitadoenHerreraBravo(2001)ndashsentildealaquelalegislacioacuteneuropeano contemploacutelanecesidaddedefenderellibreaccesoalainformacioacutenporpartedecompetidores quenohayantenidoaccesoalabasededatosprotegidaodetercerosquequisieranutilizarla mismainformacioacuten(extraiacutedadecualquierotrafuente)conunfindiferentealdecrearuna nuevabasededatosEnesecontextosepresentaraacutenldquocasosenlosqueunfabricantequehaya adquiridounarchivofiacutesicointenteejercitarundominioabsolutosobreelmismo(unldquoderecho exclusivordquonounameraldquofacultaddeimpedirrdquo)partiendodelabasedequeportener supuestamenteelldquooriginalrdquodelcontenidotodareproduccioacutendelmismoconstituyeuna extraccioacutenprohibidardquo
TambieacutensehaplanteadoquesibienelderechosuigenerisdelaUEpermiteaun competidorpotencialutilizarlascitasdeunabasededatosprotegidayllegardirectamentealas
37 EnlaDirectivasefacultaalosEstadosmiembrosaestablecerlimitacionesalaproteccioacutenen determinadoscasosporejemplofrenteabasesdedatosnoelectroacutenicascuyasreproducciones seanparausoprivadoocuandoelcontenidodelasbasesseausadoparafinesdocentesde investigacioacutencientiacuteficadeseguridadpuacuteblicaoparaefectosdeunprocedimientoadministrativoo judicialentreotrasPeroseaclaraexpresamentequeldquonopodraacuteinterpretarselaexcepcioacutende maneratalquepermitasuaplicacioacutendeformaquecauseunperjuicioinjustificadoalosintereses legiacutetimosdeltitulardelderechooquevayaendetrimentodelaexplotacioacutennormaldelasbases dedatosrdquo
38 DeOliveiraAscensao(2002)proponeunejemplointeresantedeconflictoentrelaDirectivaen cuestioacutenylaspraacutecticascientiacuteficashabitualesSuponeasiacuteelcasodeuninvestigadorquerealizaun trabajosobretemasde meteorologiacuteaparalocualrecorrelasbasesdedatosexistentessobreeltema incorporandoesosdatosasuinformeUnavezfinalizadoeacutestelopublicacomolibroSiesasbases estuvieranprotegidasporelderechosuigenerisel investigadorestariacuteaviolandolaDirectivadela UEyaquesibienlamismaautorizalaextraccioacutenparafinescientiacuteficosnopasalomismoconla reutilizacioacutenelcasoseriacuteamaacutesgravesisesupusieraqueauacutenlaextraccioacutendelosdatosseriacutea ilegalenestecasoyaqueelinvestigadorestabapensandoenpublicarunlibro(obseacutervesepor ciertoqueeselibrodifiacutecilmenterepresenteperseunacompetenciadirectaparalasbasesde datosquesequiereproteger)Faacutecilesverentonceslasbarrerasyelaumentodecostosquese impondriacuteansobrelaactividadcientiacuteficadegeneralizarseestetipodederechos
39 ElejemploseriacuteaeldelcasoldquoBritishHorseracingBoardLimitedvsWilliamHillOrganisation (2001)rdquo
SCCR86 paacutegina23
fuentesoriginaleselloignoralarealidadeconoacutemicadelaproduccioacutendebasesdedatosenla cualcomovimosantesnosoacutelohaytendenciasalestablecimientodemonopoliosldquonaturalesrdquo sinotambieacutencasosenlosquelareproduccioacutendeloscontenidosresultaeconoacutemicamente ineficiente
Secuestionanasimismolasfuerteslimitacionesalareutilizacioacutendelainformacioacuten contenidasenlaDirectivaSeguacutenCaacutemaraLapuente(1999)dichaslimitacionespuedenincluso alcanzarausuarioslegiacutetimosdelasbasesEsteeselcasodelaprohibicioacutenderealizarcopias ndashincluyendolasdeseguridadndashparaevitarquelasusenpersonasnoautorizadastambieacutense prohibealusuariolegiacutetimofacilitaratercerosnoautorizadoselaccesoalabasemediantela cesioacutendelusodeclavessistemasdedescodificacioacutenodesencriptacioacutenuotrosmecanismos ndashtodolocualenlapraacutecticageneraunescenarioendondehayunaprohibicioacutendereutilizacioacuten
Considerandoesteconjuntodeargumentoselpeligrorealesquesegenereunmonopolio defactosobreloscontenidosfactualesdelascompilacionesprotegidasconelconsecuente riesgoparalacirculacioacutenygeneracioacutendeconocimientos(Baron2001)Enlamisma direccioacutensesentildealaquelaDirectivaEuropearemueveladistincioacutentradicionalenelderechode autorentreproteccioacutendelasexpresionesyproteccioacutendelasideasconelconsiguienteriesgo deobstaculizarlalibrecirculacioacutendeestasuacuteltimas
Laconclusioacutengeneralquesurgedelosdiversostrabajosqueexaminanlalegislacioacuten europeasobreeltemaesquelospaiacutesesqueestaacutenanalizandolaintroduccioacutendeleyeso disposicionessimilaresdeberiacuteansercautelososafindetenermaacutestiempoparaobservarcuaacuteles sonlasconsecuenciasefectivasdelaDirectiva969CEnosoacutelosobrelaindustriadelasbases dedatossinotambieacutensobreelaccesoalainformacioacutenaspectodeimpactoclavesobreel desenvolvimientosocialyeconoacutemicoenelnuevoescenarioglobal(verMaureret al 2001)
IV LASITUACIOacuteNENAMEacuteRICALATINAYELCARIBE
a) Elmercadodebasesdedatos
Loprimeroatenerencuentaesquenoexisteinformacioacutenciertasobreeltamantildeodel mercadodebasesdedatosenninguacutenpaiacutesdeAmeacutericaLatinayelCaribeQuedafueradel aacutembitodeestetrabajogenerarestimacionesdeesetipotareaquedebieraserobjetodeestudios futurosEnestecontextopresentaremoslosrasgosprincipalesdeestaindustriaydesus principalesusuariosyproductoresconelfindetenerunacaracterizacioacutenesencialmente cualitativadelamismaDetodosmodossepuedeafirmarconbastantecertidumbrequela magnituddelaindustriadebasesdedatosndashmedidaenteacuterminoseconoacutemicosndashesenlaregioacuten bajoestudiotodaviacuteamuylimitadaespecialmenteenlospaiacutesesdemenordesarrollorelativo
AsiacutenosorprendequelaparticipacioacutendeAmeacutericaLatinayelCaribecomoregioacuten productoradebasesdedatosseaclaramentemarginalaescalamundialBraunstein(2002) tomandodatosdelGaleDirectoryofDatabasesmuestraqueen2001soacuteloel02deltotalde basesdedatosexistentesenelmundoproveniacuteadeldquoAmeacutericaMeridionalrdquoSibienhayrazones parasuponerqueelnuacutemerodebasesdedatosdelaregioacutenestaacutenetamentesubestimado(yaque soacutelofiguran21bases)nadanosimpideconcluirquelomismopuedeestarocurriendoenotras regionesypaiacutesesEncualquiercasoestocorroboraotrasevidenciasqueindicanclaramenteque lospaiacutesesdeAmeacutericaLatinayelCaribesonmuchomaacutesldquoimportadoresrdquoqueldquoexportadoresrdquode basesdedatosDehechotantoelconsumocomolaproduccioacutendebasesdedatosparecenestar
SCCR86 paacutegina24
positivamentecorrelacionadosconelniveldedesarrolloeconoacutemicoysocialdelospaiacuteses respectivos
iquestQueacutetipodebasesdedatosseproducenenlaregioacutenSolamenteenelcasodeBrasil hemospodidoencontrardatossistematizadosalrespectocorrespondientesalantildeo1996Enel cuadrosiguienteseobservaquehabiacuteaunas700basesendichopaiacutesenaquelantildeoabarcando diversastemaacuteticasyaacutereasydecaraacutectertantopuacuteblicocomoprivado
CuadroBasesdedatosexistentesenBrasilndash1996
Clasificacioacuten Nordmdebases dedatos
ABasesdeproduccioacutenTeacutecnico-cientiacutefica 89 Bibliograacuteficas 77 Tesis 12
BRegistrosyguiacuteas 142 Generales 35 Instituciones 22 Empresas 30 Investigadores 16 Productosyservicios 23 Eventos 6 Peliacuteculasyvideos 6 Otros 4
CBasesdeArchivo 272 Generales 234 Imaacutegenes 004 Legislacioacuten 19 Recortesnoticias 3 Autoridadesterminoloacutegicas 12
DBasesdeInformacioacutenyGestioacutenTecnoloacutegicaydeNegocios 35 Generales 20 NormasTeacutecnicas 11 Patentes 4
EBasesdeCulturasVivas 8 FBasesdeIndicadoresEstadiacutesticasDiagnoacutesticos 12 GOtrasBases 136
Generales 10 IBGE(InstitutoBrasileirodeGeografiaeEstatistica) 78 Cetesb(CompanhiadeTecnologiadeSaneamento 48 Ambiental)
TOTAL 694
FuenteFreitasPereiraetal(1999)
Entantolaevidenciarecogidaparaesteestudiomuestraqueentrelosprincipales productoresdebasesdedatosenlospaiacutesesdelaregioacutenfigurandiversasinstitucionespuacuteblicas quegeneranorecopilaninformacioacutencomercialeconoacutemicajuriacutedicafinancieraetclacualen generalenpartevendenyenpartedifundendeformagratuitandashdehechoesprobablequeel
SCCR86 paacutegina25
sectorpuacuteblicoseaelprincipalproductordebasesdedatosenvariospaiacutesesdelaregioacuten Asimismoexistendistintosproveedoresprivadosquetambieacutencomercializanlamismaclasede informacioacutenmuchasvecesencompetenciadirectaconelsectorpuacuteblico(replicandoloque ocurreenlamayorpartedelospaiacutesesdesarrollados)aunqueengeneralagregandovalorala informacioacutenquebrindaesteuacuteltimo(facilitandolaconsultayelusodelainformacioacuten organizandodemanerasalternativaslosdatosrespectivosetc)Laofertaprivadadebasesde datosenAmeacutericaLatinayelCaribeestariacuteaconcentradaprincipalmenteentoncesenempresas quesededicanavenderinformacioacutensobretemasjuriacutedicoscomercialescrediticiosyenmenor medidafinancierosloscualessonenloesencialdeintereacutesbaacutesicamenteldquolocalrdquo(estoeslos usuariosdelainformacioacutenrespectivaseriacuteanensuenormemayoriacutearesidentesdelpaiacutesndasho regioacutenndashalacualserefieredichainformacioacuten)
Elsectorpuacuteblicoasiacutecomolasuniversidadesylosinstitutosdeinvestigacioacutentambieacuten ofreceinformacioacutendemaneragratuitauonerosaseguacutenloscasosencamposdondelaoferta domeacutesticaprivadaesmenoroenocasionesnulameteorologiacuteaagriculturahidrografiacutea demografiacuteasaludcartografiacuteageologiacuteamedioambienteetcasiacutecomoendiversoscamposde lascienciasldquodurasrdquoEnvariasdeestasaacutereaslosusuarioslocalestambieacutenrecurrenobviamente alasbaseslocalizadasenlospaiacutesesdesarrolladosNoacuteteseenestesentidoquemientrasque unapartedelainformacioacutenrelevanteenestetipodeaacutereascorrespondeahechosodatos propiosdelospaiacutesesdelaregioacuten(porejemploenmeteorologiacutea)losusuarioslocalestambieacuten puedenestarinteresados(enmayormedidaqueenelcasodelasbasesjuriacutedicasocomerciales porejemplo)eninformacioacutencontenidaenbasesdedatosextranjeras(estoesclaroenelcaso delaactividadcientiacuteficaporejemplo)
Otrohechoimportanteatenerencuentaesqueelgradodedigitalizacioacutendelasbasesde datosenlaregioacutenesclaramentemenoralqueseobservaenlospaiacutesesdesarrolladoslocuales obviamenteconsecuenciadelmenorniveldepenetracioacutendelasTICsenlaregioacuten40 Esto marcaunobstaacuteculoobjetivoparaeldesarrollodelmercadodebasesdedatos
EnloscuadrosA1aA3(enelAnexoI)seobservaelretrasodebuenapartedelos paiacutesesdelaregioacuteneneldesplieguedelainfraestructurainformaacuteticaydetelecomunicaciones necesariaparaingresaralmundodelaldquonuevaeconomiacuteardquo(porciertolasdiferenciasentre paiacutesessonimportantesconlasnacionesdelCaribecomolosmaacutesavanzadasenpromedioen teacuterminosrelativos41)ndashasiacutecomoenelcostodeaccesoadichainfraestructuraEnestesentido resultainteresanteobservarlosdatosexhibidosenelcuadroA4(verelAnexo I)que correspondenaunIndicedePreparacioacutenparaelAccesoalaRed(NetworkedReadinessIndex (NRI))presentadooriginalmenteenKirkmanetal(2002)42 ndashseguacutenlosautoresdichoiacutendice reflejalapreparacioacutenyelpotencialdeunpaiacutesparaparticipardeunmundointerconectadopor redesQuedaclaroqueelgruesodelaregioacutenestaacutelejosdetenerlosnivelesdepreparacioacuten adecuadosparaingresaralaldquonuevaeconomiacuteardquoyportantoparaserunactorimportanteenla
40 Asiacuteunafilialargentinadeungrupoempresarioeuropeo-estadounidenseentrecuyosprincipales negociosfiguralaventadeinformacioacutenjuriacutedicareportoacutequemientrasqueenArgentinael porcentajedefacturacioacutenenmedioselectroacutenicoserade8elmismollegabaal50enEEUU locualobedecejustamentealoincipientedeladifusioacutendelaventadedatosenformatodigitalen laregioacuten
41 Laescasapoblacioacutendevariosdeestospaiacutesespuedeestarexplicandopartedelasdiferencias respectivas
42 Eliacutendiceseconstruyeenfuncioacutendedistintosindicadoresquereflejanlainfraestructura informaacuteticaydecomunicacioneslaspoliacuteticaspuacuteblicasvigentesendichasaacutereasetc
SCCR86 paacutegina26
produccioacutenexportacioacutenyconsumodebasesdedatosdigitalizadasEnconsecuenciala expansioacutendelaindustriadelasbasesdedatostendraacutecomopre-condicioacutenqueseacelere fuertementelaincorporacioacutendelasTICsenAmeacutericaLatinayelCaribe(paripassuconun ascensoenlosnivelesdeeducacioacutendesupoblacioacutendemodoquedichaincorporacioacutennose hagaacostadeincrementarlaldquobrechadigitalrdquointernayaexistente)
b) Lasituacioacutenlegalylosmediosdeproteccioacutenexistentesparalasbasesdedatos
Enlamayorpartedelaregioacutensehaincorporadoyadeformaexpliacutecitaalasbasesde datosquetengancaracteriacutesticasdeoriginalidadenlaseleccioacutenyodisposicioacutendesus contenidosalasrespectivaslegislacionesnacionalessobrederechodeautorsiguiendolas disposicionesdelostratadosyamencionadosdelaOMPIylaOMC(ADPIC)Ladecisioacuten 351 delAcuerdodeCartagenaconcertadaentreBoliviaColombiaEcuadorPeruacuteyVenezuela tambieacutenincluyedisposicionestendientesaprotegeralasmencionadasbasesdedatos
EncontrastecomomencionamosantesenlaregioacutensolamenteenMeacutexicoexisteuna legislacioacutenadhocqueotorgaproteccioacutenalapropiedadintelectualdelasbasesdedatosno originalesEnestesentidocabesentildealarquedichalegislacioacutenharecibidocriacuteticasdepartede juristasmexicanosquesentildealansucaraacutectercontradictorioconlaLeyMexicanadeDerechosde Autorenlacualdichadisposicioacutenhasidoincluida(verOvillaBueno1998CaballeroLeal 2000)DichascriacuteticassefundanenqueenMeacutexicoaligualqueencasitodoslospaiacutesesdela regioacutencuyalegislacioacutensobrepropiedadintelectualsebasaenlatradicioacutenlatinaseentiende queelderechodeautorsiemprehaexigidocreatividadcomobaseparalaproteccioacutenno existiendofundamentosparaprotegerbienesenbasealasinversionesnecesariasparasu creacioacutenPorsuparteCaballeroLeal(2000)sentildealaquelaLeyMexicananootorgaderechos soacutelidosalosproductoresdebasesdedatosnooriginalesdadoquenodefineclaramentecuales sonlosderechosexclusivosdeaquellosnitampocopreveacutelaposibilidadderenovarla extensioacutendelaproteccioacutenotorgadandashqueenelcasomexicanoesde5antildeosndashconcluyendoque susefectospraacutecticosnoseriacuteansignificativos
Entantohastadondehemospodidoindagarnoexistenproyectosdeleyenninguacutenpaiacutes deAmeacutericaLatinayelCaribequeapuntenaincorporarunaproteccioacutenespecialparalasbases dedatosnooriginalesEnestesentidoesinteresantesentildealarquealmenosenalgunospaiacuteses loslegisladoresparecenadvertidosdelosdebatesquesobreeltemasehansuscitadoenotras regionesAsiacutealdiscutirselaactuallegislacioacutenargentinaqueprotegeporlaviacuteadederechosde autoralosprogramasdecomputacioacutenylasbasesdedatosoriginalesunsenadorexpresoacutesu temorporelhechodequelafaltadeunaadecuadaclarificacioacutendeltemaderivaraenla proteccioacutendeguiacuteastelefoacutenicasporejemplo(Quinn2000)
Sinperjuiciodelaausenciadedisposicionesespeciacuteficassobreeltemaexistenenla mayorpartedelospaiacutesesdiversasfiguraslegalesquepodriacuteanaplicarseencasodeproducirse conflictosentornoalapropiedaddelasbasesdedatosnooriginalesporejemplolasleyeso disposicionesrelativasacompetenciadeslealenriquecimientosincausaapropiacioacutenindebida etcclaramentepuedenseraplicadasencasodequeunpropietariodeunabasededatossea afectadoporcompetidoresquereproduzcansindebidaautorizacioacutensusproductos43 Enelcaso
Porciertolosproveedoresdebasesdedatosenlaregioacutentienenlaopcioacutenderegistrarlos elementosdesusbasesquepuedanserprotegidostantoporlalegislacioacutendederechosdeautor (porejemplotesaurosmeacutetodosdeinterrogacioacutenconsultayvisualizacioacuteniacutendicesprogramasde
[Siguelanotaenlapaacuteginasiguiente]
43
SCCR86 paacutegina27
deChileentantondashseguacutenlasautoridadesdelaoficinadeDerechosdeAutorconsultadaspara estetrabajondashlaleyNdeg19223sobredelitosinformaacuteticosdealgunamanerapodriacuteaaplicarsea lasbasesdedatosnooriginalesenausenciadeproteccioacutenenelaacutembitodelderechodeautor Talvezlomismopodriacuteaocurrirenotrospaiacutesesenloscualesexistalegislacioacutensimilar
Sepuedeargumentarquelaefectividaddelasmencionadasdisposicioneslegalesseve menguadaenlapraacutecticaporproblemasdeenforcement(hechodestacadoporlamayorparte delasinstitucionesempresasyexpertosconsultadosparaestetrabajo)Sibiendichos problemasnosonexclusivosdelalegislacioacutensobrepropiedadintelectualalgunos observadoresargumentanqueenlaregioacutenexisteunaactitudculturalmaacutesldquotoleranterdquoalacopia delainformacioacutenqueenlospaiacutesesmaacutesavanzadoslocualagravariacuteaparticularmentela situacioacutenenelaacutembitobajoexamenAsimismolarelativaldquonovedadrdquodeltemaenloquehace alasbasesdedatosdigitalizadastornariacuteaauacutenmaacuteslentosycomplejosloslitigiosporfalta tantodejurisprudenciaasentadacomodepreparacioacutendelosfuncionariosjudiciales
Enloquehacealusoindebidodelasbasesdedatosporpartedelosusuarioslegiacutetimos (queseconcentrafundamentalmenteencompartiroextenderelaccesoalainformacioacuten respectivaapersonasuorganizacionesnoautorizadas)sibiengeneralmenteseconcertan contratosolicenciasqueprohibendichasaccionesenlapraacutecticaaparentementeutilizarlaviacutea legalparaeliminarlasresultamuycostoso44
Enestecontextolosproveedoresdebasesdedatosprincipalmenterecurrenameacutetodos teacutecnicos(encriptadoclavesdeaccesoetc)paraprotegersusproductosloscualesalmenos paralamayoriacuteadelosconsultadosproveenunaproteccioacutenrelativamentefuerteaunquepor ciertonocompleta(lasdificultadesaparentementeseconcentrariacuteanenelmencionado problemadelosusuariosqueporejemplodifundenlasclavesdeaccesoapersonasno autorizadas)
Ciertamentedebedecirsequelaproteccioacutenpormediostecnoloacutegicossueletenerademaacutes deuncostoelevadolaconsecuenciadequelainformacioacutenolasconsultasdelasbasesdeban hacersedeunamaneramenoscoacutemodaoldquoamigablerdquoparaelusuariojustamenteconelfinde viabilizarlaproteccioacutenqueotorgaelmediotecnoloacutegicoEnesesentidolasfirmasdeben balanceareldeseodeminimizarlaspotencialespeacuterdidasporelusonoautorizadodesusdatos conlanecesidaddemantenerlasuficienteflexibilidadcomoparanoperjudicarasususuarios legiacutetimosespecialmentecuandoexistenvariosproveedoresalternativosenelmercado45
Lasmarcastambieacutensonunmediodeproteccioacutenasiacutecomolasestrategiasderenovacioacuten constantedelainformacioacutenlainclusioacutendevaloragregadoetcAsimismolasempresas propietariasdebasesdedatosmonitoreanconstantementeasuscompetidoresconelfinde
[Continuacioacutendelanotadelapaacuteginaanterior]
computacioacutenusadosparaelfuncionamientodelasbasesetc)comoporotrasnormaslegales (marcaslogosetc)
44 Lasempresastratariacuteanderesolverestosproblemascuandolosdetectanporlaviacuteadela persuasioacutenylasnegociacionesinformalesconlosusuarios
45 Dehecholasfirmasestariacuteanencondicionesdedetectarporejemplolapraacutecticadecompartirlas clavesdeaccesoperoalmenosporahoraconsiderariacuteanqueeleventualbeneficiodesermaacutes estrictosconelusodelasclavesnocompensariacutealoscostosaincurrirparaalcanzartalobjetivo (inclusoencuantoelloprobablementeredundariacuteaenrestriccionesqueafectariacuteanlacomodidadde accesoalasbasesauacutenparalosusuariosautorizados)
SCCR86 paacutegina28
detectarposiblesconductasdeslealesEntantohaybasesquesoacuteloestaacutendisponiblesonliney queseprotegenporelhechodequesutamantildeoestangrandequesalvoquepudieranser extraiacutedasdirectamentedelosservidoresendondeestaacutenalojadaslacopiadesuselementos resultariacuteademasiadocostosaylentacomoparaqueresulteeconoacutemicamenterentablerealizarel esfuerzorespectivoEstoesasiacuteenuncontextodondeloscontenidosdelamayorpartedelas basesdenaturalezacomercialsongeneralmenteactualizadosdemanerafrecuenteyenelcuallos propietariosdelasbasesraramenteautorizanlasconsultasldquoenbloquerdquoporloquelas informacionestienenqueseraccedidasdeaunaporvez
Alavezotramaneradepreservarmercadosatendiendoalasdiferentesnecesidadesde losusuarioseslaqueempleanalgunasempresasndashporejemploaquellasdedicadasavender informacioacutenfinancierandashquerecurrenafijardistintospreciosparalainformacioacutenseguacutenel gradodeactualizacioacutenconlaquelarequieransusclientesndashlocualtiendeadisminuirlos incentivosacopiarindebidamentelainformacioacutenrespectiva46
Sibiencasitodaslasfirmaseinstitucionesconsultadashanreportadolaexistenciade perjuicioseconoacutemicosporlaapropiacioacutenindebidadeinformacioacutenporpartedecompetidores yousuariosaparentementelaspeacuterdidasgeneradaspordichasaccionesseriacuteanenlagran mayoriacuteadeloscasosdebajamagnitudcomoparajustificarrealizareventualesaccioneslegales alrespecto4748 Tampocohemosrecogidoevidenciadequehayandejadodehacerse inversionesendeterminadasbasesdedatosporfaltadeproteccioacutenlegalapropiadaDetodos modosestasconclusionesdebensermatizadasteniendoencuentaqueenvarioscasoslas firmasproductorasdebasesdedatoshacerelativamentepocotiempoqueestaacutenofreciendosus productosenformatodigitalndashlocualpodriacuteaexplicarquelaincidenciadelosproblemasde copiadeinformacioacutenycontenidos(olaconcienciaacercadelaincidenciadedichos problemas)seamenorqueenlospaiacutesesmaacutesavanzados49
Laevidenciaquehemospodidorecogerparaesteestudioentantoindicaquelosuacutenicos casosenlosquesehanregistradodemandasjudicialesvinculadasalacopiadeinformacioacuten contenidaenbasesdedatosnooriginalesdigitalizadashantenidolugarenArgentina50y
46 EstecasocorrespondealaestrategiadenominadacomoldquoversioninginformationrdquoporShapiroy Varian(1999)
47 Unaempresaqueconsultamosdedicadaacomercializarbasesdedatosconinformacioacuten comercialyconoperacionesenArgentinaChileyUruguayestimoacutelaspeacuterdidasporelusono autorizadodeloscontenidosdesusbasesenun5-10desufacturacioacuten
48 Entantosenoshareportadoquehaycasosenlosquesibienlospropietariosdelasbasestienen certezadequesuinformacioacutenestaacutesiendoutilizadaporpersonassinderechosadquiridos legalmentetienendificultadesinclusoparaidentificaralosinfractores
49 AsuvezciertamentelosproblemasdepirateriacuteadelainformacioacutenenAmeacutericaLatinapreexisten aladigitalizacioacuten
50 LoscasosquenosfueronreferidosenArgentinasondosElprimeroinvolucroacuteaunaempresa dedicadaaproveerinformacioacutencontableytributariaunodecuyosboletinesdigitalesndashque ofreciacuteaasusclientesndasheracopiadoydistribuidoporotrafirmaSibienexistiacuteanbasesparaquela empresainfractorafuerasancionadaporcompetenciadesleallajusticiaaparentementenodio lugaralreclamodelafirmaafectadaElsegundoestaacutetodaviacuteairresueltoenelaacutembitodela justiciapenalysurgioacuteapartirdeunadenunciadelaempresaNosiscontralafirmaAxesor(en cuyocapitalparticipaunfondoderiesgodelBancoSantanderCentralHispanodeorigen espantildeol)porlacopiadeunCDconinformacioacutensobreriesgocrediticioquecomercializabaNosis
SCCR86 paacutegina29
Ecuador51 ndashenesteuacuteltimopaiacutesademaacutesenelaacutembitoadministrativosehansolicitadoen algunoscasoslapraacutecticademedidascautelaresporlapresuntautilizacioacuteniliacutecitadebasesde datoselectroacutenicasSinembargoobviamenteellonosignificaquenosehayanproducido muchosotrosepisodiosdepirateriacuteaquenohanllegadoalainstanciajudicialsinoquesehan resueltoprivadamente(asiacutecomotambieacutendeotrosquetodaviacuteasesiguenproduciendosinque seafaacutecilcomodeciacuteamosantessiquieraidentificarconprecisioacutenalosinfractores)Porotro ladocabedestacarquesiacutehanexistidocasosenloscualeslajusticiayahaprotegido compilacionesquecumpliacuteanconlosrequisitosdeoriginalidadenladisposicioacutenyoseleccioacuten delosdatosdeformataldeserprotegiblesbajolalegislacioacutendederechodeautor52
Enesteescenariolaconclusioacutengeneraldenuestrotrabajodecampoesquesalvoalguna excepcioacuten53nohayevidenciaquemuestrequeexistaunreclamoporpartedelasempresase institucionesquemantienenycomercializanbasesdedatosenAmeacutericaLatinayelCaribepor contarconunalegislacioacutensuigenerisalestilodelaintroducidaenlaUEDehechoenlas entrevistasycontactosquerealizamosparaestainvestigacioacutenencontramosquelamayorparte delasorganizacionesdedicadasacomercializarbasesdedatosteniacuteanescasoconocimientodel debatesobreeltemaenEuropaylosEEUUyvariasinclusodesconociacuteanquelasbasesdesu propiedadpodriacuteanrecibirsiseaplicaraunalegislacioacutencomolaeuropeaporejemplouna proteccioacutenlegalespeciacutefica54 Asuvezlasoficinasrespectivasdederechosdeautorenla regioacutennohanreportadoquelosactoresprivadosquepodriacuteanrecibirproteccioacutenencasode sancionarseunalegislacioacutensuigenerisesteacutenimpulsandouncambioenesesentido(locual podriacuteaobedecerentreotrosfactoresalyamencionadoescasotamantildeodelaindustria respectiva)Todoestoporciertonoimplicaquelasempresasdelsectornodeseenmejorarel niveldeproteccioacutenlegalconelquecuentansinembargolaconclusioacutengeneralesqueal menosporelmomentolamayorpreocupacioacutenenmaterialegalestariacuteaenquesemejoreel niveldeenforcementdelalegislacioacutenyavigente
51 Elconflictoseprodujoentredosempresasquecomercializancompilacionesdeleyesenformatos digitales
52 EnArgentinayaen1974sediouncasoenestesentidoresueltofavorablementeparael demandanteporcopiadeunabasededatosqueconteniacuteanormativasdecomercioexterior (CNCivSalaD30474inreldquoGuiacuteaPraacutecticadelExportadoreImportadorSRLcEmpresaIARA yotrordquo)ndashverQuinn(2000)MaacutesrecientementelaempresaLaLeyobtuvounfallofavorableen 1996porunademandacontraotrafirmaquehabiacuteareproducidosinautorizacioacutenunabasede datosreferencialderepertoriosjuriacutedicosqueLaLeycomercializabaenCDs
53 SolamenteenelcasodelServiccediloFederaldeProcessamentodeDados(SERPRO)deBrasillas autoridadesconsultadasexpresaronunaopinioacutenclaraycondefinidoconocimientodecausaa favordeimplementarunaproteccioacutensuigenerisparalasbasesdedatos(significativamentese tratadeunaempresaestatal)
54 Existenalavezcasosenloscualesdeterminadasempresassearroganaunqueporciertosin baseslegalessoacutelidasderechosquenoposeenasiacuteunportalchilenodeinformacioacutensobre economiacuteaynegociosensupaacuteginawebsentildealaqueldquotodotextomuacutesicasonidofotografiacuteas videosgraacuteficosprogramasyengeneralcualquierinformacioacutencontenidaenelportalpor cualquiermedioseraacutedenominadaensuconjuntolsquoContenidorsquoDichoContenidoesdepropiedad exclusivadelaempresayseencuentraprotegidoporleyeslocalesytratadosinternacionalesde propiedadintelectualrdquo(verJijenaLeiva1999)
SCCR86 paacutegina30
V CONCLUSIONES
LadiscusioacutenacercadelosDPIsobrelasbasesdedatosldquonooriginalesrdquoprobablemente ejemplificadeunmodoparticularmenteagudolasiemprepresentetensioacutenentrelanecesidad deestablecerunmarcodeincentivosatractivoparalageneracioacutendenuevosproductoseideasy elobjetivodequedichosproductoseideasgenerenlamayorcantidaddeldquoderramesrdquosobreel conjuntodelsistemaeconoacutemicoydeltejidosocial
Decimosqueenestecasodichatensioacutenesespecialmenteagudaentantoqueunreacutegimen suigenerisparalasbasesdedatosnoapuntariacuteaaprotegerlasbasesensiacutemismasentanto productosnuevosyocreativossinoalainformacioacutenenellascontenidaconelconsiguiente riesgodequeseestablezcanliacutemitesalacirculacioacutendeaquellainclusodelaquehastael presentesemantieneeneldominiopuacuteblicoEnotraspalabraslacreacioacutendenuevosDPIsobre lasbasesdedatospodriacuteasesgarelbalanceentreproteccioacuten-difusioacutendeformapeligrosamente pronunciadaafavordelprimerteacuterminodedichobinomioLasamenazasenesteuacuteltimoterreno noseobservansoacuteloenlasmuysensiblesaacutereasdelacienciaylaeducacioacutensinotambieacutenenel propiocampocomercialndasheinclusoenvinculacioacutenconeldesarrollodeInternetporejemplo
Otropuntoclaveesquedichoreacutegimennosedirigiriacuteaapromoverlageneracioacutendeideaso bienesnuevosnilosesfuerzoscreativossinobaacutesicamentealasinversionesrealizadasenla recoleccioacutenyorganizacioacutendeinformacioacuten(einclusodeotrotipodeelementosalmenosenla definicioacutendelaUnioacutenEuropea)dediversotipoElloenprincipioiriacuteaencontratantodela tradicioacutendelalegislacioacutendederechosdeautorenbuenapartedelmundocomodelosobjetivos quedeberiacuteananimaralosregiacutemenesdeDPIdesdeunpuntodevistaeconoacutemicoAsimismoal menosenlaformaenqueelreacutegimensuigenerishasidoestablecidoenlaUEtendriacuteael potencialriesgodegenerarproteccionesperpetuas(encontradelaideadeproteccioacutentemporal queestaacuteenlabasedelalegislacioacutensobrepropiedadintelectual)
Nosorprendeentoncesencontrarqueauacutenenlospaiacutesesdesarrolladosndashprincipales productoresyconsumidoresdebasesdedatosndashexisteunafuertediscusioacutenacercadela convenienciadeadoptarlegislacionessuigenerisdeltipodelasimplementadasenlaUE discusioacutenqueporelmomentohabloqueadolaintroduccioacutendenormassimilaresen los EEUU
Muchasmaacutesdudassurgenenelcasodelospaiacutesesendesarrolloyaqueentantosonal presenteprincipalmenteconsumidoresantesqueproductoresdebasesdedatoslaadopcioacutende disciplinasinternacionalesenlamateriaaparentementegenerariacuteaunbalancecosto-beneficio auacutenmenosfavorablequeenlasnacionesavanzadas
LaevidenciaempiacutericaquehemosrecogidoparaelcasodeAmeacutericaLatinayelCaribea suveznoparecedarsustentoalargumentoafavordeestablecerDPIparalasbasesdedatosno originalesentantonohemosobservadoquelaincipienteindustriaqueexisteenlaregioacuten aparentementeconcentradaenlospaiacutesesmaacutesavanzadosdelamismaesteacutesiendoperjudicada porlaausenciadeunalegislacioacutensuigenerisenlamaterialosperjuicioscomercialesque ciertamenteexistenaunquetienenunamagnitudinciertaparecenderivarmaacutesbiendelafalta deunadecuadoenforcementdelalegislacioacutenactualmenteexistenteEnconsecuenciaal presentenopareceexistirunintereacuteseconoacutemiconitampocosocialconcretodesdeelpuntode vistadelospaiacutesesdelaregioacutenafavordeunalegislacioacuteninternacionalsobrebasesdedatos ldquonooriginalesrdquocomolapropuestaantildeosatraacutesenelsenodelaOMPI
SCCR86 paacutegina31
Todoestosinembargonodebeserinterpretadoenelsentidodequelasituacioacutenactual enlamateriaesenalguacutensentidooacuteptimaEstaacuteclaroporunladoquepeseaqueexistentanto legislacioacutencomomediostecnoloacutegicosquepodriacuteanprotegeralasinversionesrealizadasenla creacioacutenymantenimientodebasesdedatoshayproblemastantodeenforcementdelos contratosylasleyesrespectivascomodeldquocircunvalacioacutenrdquodelaproteccioacutentecnoloacutegicaque generanpeacuterdidasmonetariasparalospropietariosdelasbasesdedatos(propietariosqueno soacutelooperanenelsectorprivadosinoqueenmuchasocasionessonorganizacionesestatales)
Asuvezdesdeunpuntodevistadinaacutemicopodriacuteaesperarsequelaindustriadebasesde datosenAmeacutericaLatinayelCaribevayaexpandieacutendosealolargodeltiempondashespecialmente amedidaqueseincrementeladifusioacutendelasTICsenlaregioacutenndashconlocualeventualmente podriacuteadarseelcasodequeenunfuturoaparezcanconflictosdemayorsignificacioacutenquelos detectadoshastaahora
EnconsecuenciaresultanecesariocontinuaravanzandoenelestudiodeltemaEn particularseriacuteaimportantequeenelfuturosevayagenerandoinformacioacuteneconoacutemicacierta respectodelamagnituddeestaindustriaenlaregioacutenSibiensetratadeunatareacompleja comolomuestralamuyescasainformacioacutenexistentealrespectoinclusoenlospaiacuteses desarrolladosestaacuteclaroqueresultaimprescindibleparadotardeunabaseempiacutericamaacutesfirmea losdebatessobreeltema
Entantodenuestrotrabajosurgequedospasospotencialmentefavorablesparael desarrollodelaindustriadelasbasesdedatosenlospaiacutesesdeAmeacutericaLatinayelCaribe seriacuteani)mejorarelenforcementdelasnormativasactualmentevigentessobreeltematanto enelaacutereadederechosdeautorcomoenlosotroscamposjuriacutedicosinvolucrados(competencia deslealetc)ii)propenderaunamayorpenetracioacutendelasTICsenlospaiacutesesdelaregioacuten
Afuturoasuvezdebedarseinicioaunprocesodediaacutelogoentrelasdistintaspartescon intereacutessobreeltemaparaevaluarenqueacutemedidapodriacuteasernecesarioreformarlaslegislaciones actualmenteexistentesenmateriadecompetenciadeslealporejemploparahacermaacutesefectiva laproteccioacutenparalospropietariosdebasesdedatosenlaregioacutenDeesemismodiaacutelogo podriacuteanirsurgiendoconsensosnuevosacercadesiresultanecesarioonoavanzarenalguacutentipo deproteccioacutendelasbasesdedatosporlaviacuteadelosDPIndashyacercadecuaacutelesseriacuteanlas modalidadesdedichaproteccioacutenencasodequeseconcluyeraquesuimplementacioacutenseriacutea positivandashinclusoenelmarcomultilateralapartirtantodelaacumulacioacutendeexperienciaenla aplicacioacutendelasnormasyavigentesenalgunasregionescomodelapropiaevolucioacutendel mercadodebasesdedatosenlospaiacutesesdeAmeacutericaLatinayelCaribe
[SigueelAnexoI]
SCCR86
ANEXOI
CuadroA1AccesoatelefoniacuteaenAmeacutericaLatinayelCaribendash2001
Telefoniacuteacelular Telefoniacuteafija
Paiacutes Nordmsuscriptores cada100hab Paiacutes
Nordmliacuteneastelefoacutenicas cada100hab
Martinica 7153 Guadalupe 6359 Araba 5000 Chile 3402 AntiguaampBarbuda 3177 PuertoRico 3065 IslasViacutergenes (EEUU) 2890 Jamaica 2694 Venezuela 2635 Meacutexico 2168 Panamaacute 2070 Bermuda 2064 Paraguay 2040 Bahamas 1966 Surinam 1911 Argentina 1861 TrinidadampTobago 1734 Brasil 1673 Uruguay 1547 Repuacuteblica Dominicana 1465 ElSalvador 1250 Belize 1155 Barbados 1064 Guatemala 970 Bolivia 899 Guyana 866 Colombia 763 CostaRica 757 Ecuador 667 Granada 641 Peruacute 592 Honduras 361 StKittsandNevis 312 Nicaragua 299 StVincent 208 Dominica 156 Haitiacute 111 Cuba 007
Bermuda 8715 StKittsandNevis 5688 IslasViacutergenes(EEUU) 5637 AntiguaampBarbuda 4735 Barbados 4629 Guadalupe 4493
Martinica 4300 Bahamas 4003 Aruba 3503 PuertoRico 3364 Granada 3275 Dominica 2906 Uruguay 2829 TrinidadampTobago 2399 Chile 2390 CostaRica 2297 StVincent 2196 Brasil 2178 Argentina 2163
Jamaica 1973 Surinam 1758 Colombia 1705 Panamaacute 1483 Belize 1444 Meacutexico 1372 Venezuela 1120 RepuacuteblicaDominicana 1102 Ecuador 1037 ElSalvador 934 Guyana 919 Peruacute 775 Guatemala 647 Bolivia 622 Paraguay 512 Cuba 510 Honduras 471 Nicaragua 312 Haitiacute 097
EEUU 4442 EEUU 6645 Oceaniacutea 4495 Europa 4377 AmeacutericaLatinay Caribe 1717
Europa 4062 Oceaniacutea 4002
AmeacutericaLatinayCaribe 2327 Mundo 1557 Mundo 1721
FuenteInternationalTelecommunicationsUnion(ITU)
SCCR86 AnexoIpaacutegina2
CuadroA2AccesoaInternetypenetracioacutendePCsenAmeacutericaLatinayelCaribendash2000
PCs Internet
Paiacutes NordmPCscada
100hab Paiacutes
NordmServidores cada10000
hab Paiacutes
Nordm usuarios
cada 10000hab
Bermuda 4654 Bermuda 52727 Bermuda 390137 Guadalupe 1974 Uruguay 16202 Chile 165765 StKittsandNevis 1817 Argentina 7298 Aruba 136536 CostaRica 1491 Meacutexico 5655 Uruguay 110878 Granada 1271 Panamaacute 5313 PuertoRico 102179
Martinica 1266 Brasil 5153 IslasViacutergenes (EEUU) 100322
Belize 1249 TrinidadampTobago 5096 Peruacute 97420 StVincent 1058 Chile 4881 Dominica 77777 Uruguay 1049 AntiguaampBarbuda 4095 TrinidadampTobago 77258 Chile 823 Araba 2809 Argentina 67509
Barbados 822 IslasViacutergenes (EEUU) 2807 AntiguaampBarbuda 65203
Dominica 713 Dominica 2424 Belize 62447 TrinidadampTobago 618 CostaRica 1829 Guyana 60395 Meacutexico 576 Guadalupe 1246 CostaRica 56674 Argentina 513 Belize 1220 StKittsandNevis 51610 Brasil 500 Colombia 1106 Granada 43556
Jamaica 466 Repuacuteblica Dominicana 924 Bahamas 43158
Venezuela 455 Martinico 891 Venezuela 39305 Peruacute 409 Venezuela 668 Barbados 37383 Panamaacute 370 Jamaica 571 Panamaacute 31701 Colombia 354 Guatemala 492 Jamaica 31055 Guyana 256 Peruacute 417 StVincent 30857 Ecuador 217 PuertoRico 386 Brasil 29392 ElSalvador 191 Barbados 374 Meacutexico 27431 Bolivia 168 Nicaragua 276 Surinam 26979 Paraguay 127 Paraguay 236 Colombia 20746 Guatemala 114 Bolivia 159 RepuacuteblicaDominicana 18588 Honduras 108 StKittsandNevis 104 Guadalupe 17544 Cuba 107 ElSalvador 092 Bolivia 14407 Nicaragua 089 Bahamas 079 Ecuador 14234 AntiguaampBarbuda ndash Guyana 069 Martinica 12746 Aruba ndash Cuba 059 Nicaragua 9854 Bahamas ndash Granada 032 ElSalvador 7967 Repuacuteblica Dominicana ndash Surinam 023 Paraguay 7278 Haitiacute ndash Honduras 020 Guatemala 7027 PuertoRico ndash Ecuador 018 Honduras 6168 Surinam ndash StVincent 018 Cuba 5358 IslasViacutergenes (EEUU) ndash Haitiacute ndash Haitiacute 2454 EEUU 5852 EEUU 292832 EEUU 450696 Oceaniacutea 3652 Oceaniacutea 64761 Oceaniacutea 251112 Europa 1674 Europa 15727 Europa 135948 AmeacutericaLatinay Caribe 659
AmeacutericaLatinay Caribe 9628
AmeacutericaLatinay Caribe 57049
Mundo 772 Mundo 17793 Mundo 64137
FuenteInternationalTelecommunicationsUnion(ITU)
SCCR86 AnexoIpaacutegina3
CuadroA3CostodeaccesoaInternetndash2001
Promedioanualdelcostopor20horasdeaccesomensualaInternetcomoporcentaje delPBIpercaacutepita(medidoenPPP)
Ranking Paiacutes Costo
1 2 3 4 5 6 7 8 9
10 29 31 32 36 41 42 44 45 47 48 49 53 58 61 62 65 66 67
Suecia Beacutelgica Finlandia Noruega Islandia Japoacuten Suiza EstadosUnidos Taiwaacuten Dinamarca Uruguay Argentina TrinidadampTobago Chile Meacutexico Brasil CostaRica Venezuela Colombia Jamaica Panamaacute Bolivia ElSalvador Guatemala RepuacuteblicaDominicana Paraguay Ecuador Honduras
012 029 037 037 046 049 057 065 068 071 263 320 330 454 517 526 543 604 808 840 844 983
1152 1557 1562 2039 2503 3207
FuenteKirkman(2002)
Sobre75paiacutesesrankeados
SCCR86 AnexoIpaacutegina4
CuadroA4IndicedePreparacioacutenparaelAccesoalaRed (NetworkedReadinessIndex(NRI))ndash2001
Ranking NRI
Paiacutes Networked Readiness
1 2 3 4 5 6 7 8 9
10 32 34 37 38 44 45 46 47 48 50 52 55 56 57 63 67 68 69 71 72
EstadosUnidos Islandia Finlandia Suecia Noruega PaiacutesesBajos Dinamarca Singapur Austria ReinoUnido Argentina Chile Uruguay Brasil Meacutexico CostaRica TrinidadampTobago RepuacuteblicaDominicana Panamaacute Venezuela Peruacute ElSalvador Jamaica Colombia Paraguay Bolivia Guatemala Nicaragua Ecuador Honduras
605 603 591 576 568 568 556 547 532 531 401 400 380 379 358 357 352 352 342 341 338 330 329 329 315 304 300 283 265 264
FuenteKirkmanetal(2002)
[SigueelAnexoII]
Sobre75paiacutesesrankeados
SCCR86
ANEXOII
REFERENCIASBIBLIOGRAacuteFICAS
BandJyJSGowdy(1997)ldquoSuiGenerisDatabaseProtectionHasItsTimeComerdquo D-LibMagazinejunioWashingtonDC
Barca(2000)ldquoPropiedadIntelectualdelasBasesdeDatosUnAcercamientodesdela JurisprudenciaNorteamericanardquoCuadernodeDoctrinaReacutegimenJuriacutedicodelosBancosde DatosFacultaddeDerechoyCienciasSocialesUniversidaddeBuenosAires
BaronP(2001)ldquoBacktotheFutureLearningfromthePastintheDatabaseDebaterdquoTheOhio StateLawJournalVolumen62Nordm2
BailyMN(2002)ldquoDistinguishedLectureonEconomicsinGovernmentTheNew EconomyPostMortemorSecondWindrdquoJournalofEconomicPerspectivesVolumen16 Nordm 2pp3-22
BancoMundial(2001)ldquoIntellectualPropertyBalancingIncentiveswithCompetitive AccessrdquoenGlobalEconomicProspectsandtheDevelopingCountries2002 Washington DC
BenthamJ(1978)EscritoseconoacutemicosFondodeCulturaEconoacutemicaMeacutexico
BraunsteinYM(2002)ldquoRepercusionesEconoacutemicasdelaProteccioacutendelasBasesdeDatos enlosPaiacutesesenDesarrolloyPaiacutesesenTransicioacutenrdquopreparadoparaelComiteacutePermanentede DerechodeAutoryDerechosConexosSeacuteptimaSesioacuten13a17demayoGinebra
CaballeroLealJL(2000)ldquoProteccioacutenJuriacutedicadelasBasesdeDatosyProteccioacutenSui GenerisparalasBasesdeDatosnoOriginalesrdquoenMAPalaciosyRAntequera(eds) PropiedadIntelectualTemasRelevantesenelEscenarioInternacionalSIECAUSAID
CaacutemaraLapuenteS(1999)ldquoUacuteltimasOrientacionesInternacionalessobrelaProteccioacuten JuriacutedicadelasBasesdeDatosrdquoRevistaChilenadeDerechoVolumen26Nordm1pp9-61enero
CassierM(2002)ldquoBienPrivadoBienColectivoyBienPuacuteblicoenlaEradelaGenoacutemicardquo RevistaInternacionaldeCienciasSocialesNordm171marzo
ChangH(2001)ldquoIntellectualPropertyRightsandEconomicDevelopmentndashHistorical LessonsandEmergingIssuesrdquoJournalofHumanDevelopmentVolumen2Nordm2julio
ChenYyTPuttitanun(2002)ldquoIntellectualPropertyRightsandInnovationinDeveloping CountriesrdquoCenterforEconomicAnalysisDepartmentofEconomicsUniversityofColorado atBoulderWorkingPaperNo02-06mayo
CIPRndashCommissiononIntellectualPropertyRightsndash(2002a)ldquoTechnologyDevelopmentand IntellectualPropertyRightsrdquoWorkshop1enero
SCCR86 AnexoIIpaacutegina2
CIPRndashCommissiononIntellectualPropertyRightsndash(2002b)ldquoCopyrightSoftwareandthe InternetrdquoWorkshop5enero
ColstonC(2001)ldquoSuiGenerisDatabaseRightRipeforReviewrdquoJournalofInformation LawandTechnologyNordm 3 noviembre
CommitteeforaStudyonPromotingAccesstoScientificandTechnicalDataforthePublic InterestCommissiononPhysicalSciencesMathematicsandApplicationsNationalResearch Council(1999)AQuestionofBalancePublicRightsandthePublicInterestinScientifical andTechnicalDatabasesNationalAcademyofSciencesWashingtonDC
CorreaCM(2000)ldquoFairUseintheDigitalErardquopresentadoenelThirdUNESCO CongressonEthicalLegalandSocietalChallengesofCyberspace13-15denoviembre Paris
CowanRyEHarison(2001)ldquoIntellectualPropertyRightsinaKnowledge-Based EconomyrdquoMERITInfonomicsResearchMemorandumSeries2001-027septiembre Maastricht
CraftsN(2000)ldquoGlobalizationandGrowthintheTwentiethCenturyrdquoInternational MonetaryFundWorkingPaper0044WashingtonDC
DrsquoAndreaTysonLyESherry(1997)ldquoInformationIndustryAssociationStatutory ProtectionForDatabasesEconomicampPublicPolicyIssuesrdquoCommitteeontheJudiciary USHouseofRepresentatives
DavidPA(2000)ldquoTheDigitalTechnologyBoomerangNewIntellectualPropertyRights ThreatenGloballdquoOpenSciencerdquoWorkingPaper00-016AllSoulsCollegeOxfordamp StanfordUniversityoctubre
DavidPA(2002)ldquoDoestheNewEconomyNeedalltheOldIPRInstitutionsDigital InformationGoodsandAccesstoKnowledgeforEconomicDevelopmentrdquopreparadoparala WIDERConferencefortheNewEconomyinDevelopmentmayoHelsinki
DavidPAyDForay(2002)ldquoFundamentosEconoacutemicosdelaSociedaddel ConocimientordquoComercioExteriorVolumen52Nordm6pp472-490junio
DeOliveiraAscensatildeoJ(2002)ldquoBasesdeDadosElectroacutenicasOEstadodaQuestatildeoem PortugalenaEuropardquoRevistadeAssociaccedilatildeoBrasileiradaPropriedadeIntelectual(ABPI) Nordm56pp6-14enerofebreroRiodeJaneiro
DusollierSYPoulletyMBuydens(2000)ldquoCopyrightandAccesstoInformationinthe DigitalEnvironmentrdquopresentadoenelThirdUNESCOCongressonEthicalLegaland SocietalChallengesofCyberspace13-15denoviembreParis
ElKassasS(2002)ldquoStudyontheProtectionofUnoriginalDatabasesrdquopreparadoparael ComiteacutePermanentedeDerechodeAutoryDerechosConexosSeacuteptimaSesioacuten13a17de mayoGinebra
SCCR86 AnexoIIpaacutegina3
ForayD(1997)ldquoGenerationandDistributionofTechnologicalKnowledgeIncentives NormsandInstitutionsrdquoenCEdquist(ed)SystemsofInnovationTechnologiesInstitutions andOrganizationsPinterLondres
Forero-PinedaCyHJaramillo-SalazarldquoElAccesodelosInvestigadoresdelosPaiacuteses MenosDesarrolladosalaCienciaylaTecnologiacuteaInternacionalrdquo RevistaInternacionalde CienciasSocialesNordm171marzoParis
FreitasPereiraMNCJSRibeiroLTractenbergyPLoureiroMedeiros(1999)ldquoBases deDadosnaEconomiadoConhecimentoAQuestatildeodaQualidaderdquo RevistaCiecircnciada InformaccedilatildeoVolumen28Nordm2
GalliniNySScotchmer(2002)ldquoIntellectualPropertyWhenisitthebestincentive systemrdquoenAJaffeJLernerySStern(eds)InnovationPolicyandtheEconomyVol2 MITPress
GilbertR(1999)ldquoEconomicFactorsintheProductionDisseminationandUseofScientific andTechnicalDatabasesrdquoenProceedingsoftheWorkshoponPromotingAccesstoScientific andTechnicalDataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicyOptionsNational AcademyofSciencesPartIWorkshopPresentationsenero
GordonRJ(1999)ldquoHastheldquoNewEconomyrdquoRenderedtheProductivitySlowdown Obsoleterdquopreparadoparael ProductivityGrowthWorkshopFederalReserveBankof St Louis
GordonRJ(2002)ldquoTechnologyandEconomicPerformanceintheAmericanEconomyrdquo NBERWorkingPaperSeriesWorkingPaper8771febrero
GranstrandODForayPDavidetal(2001)ldquoWorkshopReportonIPR(Intellectual PropertyRights)AspectsofInternetCollaborationsrdquoEuropeanCommissionResearch DirectorateGeneralDirectorateBndashEuropeanResearchAreaStructuralAspectsWorking Paper
GrossmanGMyELai(2002)ldquoInternationalProtectionofIntellectualPropertyrdquoNational BureauofEconomicResearchWorkingPaper8704
HallBH(2002)ldquoOnCopyrightandPatentProtectionforSoftwareandDatabasesATale ofTwoWorldsrdquoenOGranstrand(ed)EconomicsLawandIntellectualPropertyKluwer
HellerMAldquoTheTragedyoftheAnticommonsrdquoHarvard LawReviewJanuary1998
HerreraBravoR(2001)ldquoAlgunasObrasDigitalesysuProteccioacutenJuriacutedicardquodisponibleen httprodolfoherreragaleoncomdocumentoshtmmarzo
HowellR(1998)ldquoDatabaseProtectionandCanadianLawrdquopreparadoparaIndustryCanada andCanadianHeritagedisponibleenhttpstrategisicgccaSSGip01045ehtml
HugenholtzB(2001)ldquoTheNewDatabaseRightEarlyCaseLawfromEuroperdquo presentadoenNinthAnnualConferenceonInternationalIPLawampPolicyFordham UniversitySchoolofLawNewYork19-20abril
SCCR86 AnexoIIpaacutegina4
HughesJ(2002)ldquoPoliticalEconomiesofHarmonizationDatabaseProtectionandInformation PatentsrdquopresentadoenelSeminarioFrontiersofownershipinthedigitaleconomyjunioParis
ITACndashInformationTechnologyAssociationofCanadandash(1997)ldquoDatabaseProtectionrdquo diciembre
JasziP(1996)ldquoSummaryandAnalysisofHR3531rdquoAssociationofResearchLibraries agosto
JijenaLeivaRJ(1999)ldquoPropiedadIntelectualeInternetrdquoREDIRevistaElectroacutenicade DerechoInformaacutetico Nordm10
KhanZB(2002)ldquoIntellectualPropertyandEconomicDevelopmentLessonsfrom AmericanandEuropeanHistoryrdquoCommissiononIntellectualPropertyRightsStudy Paper 1a
KirkmanG(ed)(2002)TheGlobalInformationTechnologyReport2001-2002Readiness fortheNetworkedWorldCenterforInternationalDevelopmentatHarvardUniversity
KirkmanGSCAOsorioyJDSachs(2002)ldquoTheNetworkedReadinessIndex MeasuringthePreparednessofNationsfortheNetworkedWorldrdquoenKirkmanG(ed)opcit
LallS(2001)ldquoIndicatorsoftheRelativeImportanceofIPRsinDevelopingCountriesrdquo UNCTADICTSDCapacityBuildingProjectonIntellectualPropertyRightsandSustainable Developmentdraftnoviembre
LevinRCAKKlevorickRRNelsonySGWinter(1987)ldquoAppropriatingthe ReturnsfromIndustrialResearchandDevelopmentrdquoBrookingsPapersonEconomic ActivityNordm3
LinnA(2000)ldquoHistoryofDatabaseProtectionLegalIssuesofConcerntotheScientific CommunityrdquoGlobalChangeDataandInformationSystem(GCDIS)USGlobalChange ResearchProgram(USGCRP)marzo
LiptonJ(2002)ldquoTheEUDatabaseRightandUniversityTeachingMaterials Journalof TechnologyLawandPolicyLevinCollegeofLawUniversityofFloridaissue1marzo
LoseyRC(1995)ldquoPracticalandLegalProtectionofComputerDatabasesrdquodisponibleen httpwwwfloridalawfirmcomarticlehtml
MaskusK(2000)IntellectualPropertyRightsintheGlobalEconomyInstitutefor InternationalEconomics
MaurerSMySScotchmer(1999)ldquoIntellectualPropertyRightsDatabaseProtectionIs ItBrokenandShouldWeFixItrdquoScienceVolumen284Mayo
MaurerSMPBHugenholtzyHJOnsrud(2001)ldquoEuropersquosDatabaseExperimentrdquo ScienceVolumen294octubre
MaurerSM(1999)ldquoRawKnowledgeProtectingTechnicalDatabasesforScienceand IndustryrdquoenProceedingsoftheWorkshoponPromotingAccesstoScientificandTechnical
SCCR86 AnexoIIpaacutegina5
DataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicyOptionsNationalAcademyof SciencesAppendixCenero
MilleacuteA(1996)ldquoProteccioacutenalosFabricantesdeBasesdeDatosunNuevolsquoDerecho ConexordquoRevistaDerechodelaAltaTecnologiacuteaantildeoVIIINdeg93mayo
MilleacuteA(1999)ldquoProtectionofDatabasesWorkshoprdquopreparadoparalaInternational ConferenceonElectronicCommerceandIntellectualPropertyOrganizacioacutenMundialdela PropiedadIntelectualseptiembre
NASndashNationalAcademyofSciences ndash(1999)ProceedingsoftheWorkshoponPromoting AccesstoScientificandTechnicalDataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicy OptionsWashingtonDC
NicholsonJFyMFreno(2001)ldquoProtectingtheContentofDatabasesrdquoIPLitigator enero
OECD(2001)TheNewEconomyBeyondtheHypeFinalReportontheOECDGrowth ProjectOECDParis
OramA(2000)ldquoTheSapandtheSyrupoftheInformationAgeCopingwithDatabase ProtectionLawsrdquodisponibleen httpwwworeillycom~andyoprofessionalcollection_lawhtml
OvillaBuenoR(1998)ldquoLaProteccioacutenJuriacutedicadelasBasesdeDatosenMeacutexicoDelos lineamientosInternacionalesalaNuevaLeyFederaldelDerechodeAutorrdquoenBecerra RamiacuterezM(ed)EstudiosdeDerechoIntelectualenHomenajealProfesorDavidRangel MedinaInstitutodeInvestigacionesJuriacutedicasdelaUNAMMeacutexico
PaacuteezMantildeaacuteJ(1997)ldquoProteccioacutenjuriacutedicadelosproductoresyusuariosdelasbasesde datosenlosderechosespantildeolycomunitariordquodisponibleenelsitiowebInformaacuteticos EuropeosExpertos(wwwieees)
PetersM(1999)ldquoSummaryOverviewofExistingandProposedIntellectualPropertyRights RegimesforDatabasesrdquoenProceedingsoftheWorkshoponPromotingAccesstoScientific andTechnicalDataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicyOptionsNational AcademyofSciencesPartIWorkshopPresentationsenero
QuinnN(2000)ldquoBancosdeDatosPrincipiodeLegalidadyTutelaPenalenlaLey ArgentinardquoCuadernodeDoctrinaReacutegimenJuriacutedicodelosBancosdeDatosFacultadde DerechoyCienciasSocialesUniversidaddeBuenosAires
ReichmanJHyPSamuelson(1997) ldquoIntellectualPropertyRightsinDatardquoVanderbilt LawReviewVolumen50enero
ReichmanJyPUhlir(1999)ldquoDatabaseProtectionattheCrossroadsRecent DevelopmentsandtheirImpactonScienceandTechnologyrdquoTheBerkeleyTechnologyLaw Journal14-2
SCCR86 AnexoIIpaacutegina6
RiisT(2002)ldquoEconomicImpactoftheProtectionofUnoriginalDatabasesinDeveloping CountriesandCountriesinTransitionrdquopreparadoparaelComiteacutePermanentedeDerechode AutoryDerechosConexosSeacuteptimaSesioacuten13a17demayoGinebra
RomerP(1993)ldquoTwoStrategiesforEconomicDevelopmentUsingIdeasandProducingIdeasrdquo ProceedingsoftheWorldBankAnnualConferenceonDevelopmentEconomics1992
SchraderDyRJeweler(1999)ldquoIntellectualPropertyProtectionforNoncreative DatabasesrdquoCongressionalResearchServiceReportsseptiembre
ScotchmerS(1999)ldquoCummulativeInnovationinTheoryandPracticerdquoGSPPWorking Paper240UCBerkeleyfebrero
ShapiroCyHVarian(1999)InformationRulesAstrategicGuidetotheNetwork EconomyHarvardBusinessSchoolPressMassBoston
ShengliZ(2002)ldquoTheEconomicImpactoftheProtectionofDatabaseinChinardquopreparado paraelComiteacutePermanentedeDerechodeAutoryDerechosConexosSeacuteptimaSesioacuten13 a 17demayoGinebra
StefikMyTLunt(1999)ldquoOverviewofTechnologiesforProtectingandfor MisappropriatingDigitalIntellectualPropertyRightsTheCurrentSituationandFuture ProspectsrdquoenProceedingsoftheWorkshoponPromotingAccesstoScientificandTechnical DataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicyOptionsNationalAcademyof SciencesPartIWorkshopPresentationsenero
StoryA(2002)ldquoStudyonIntellectualPropertyRightstheInternetandCopyrightrdquo CommissiononIntellectualPropertyRightsStudyPaper5
[FindelAnexoIIydeldocumento]
SCCR86 paacutegina6
AlpresentesolamenteenlaUEMeacutexicoyalgunospaiacutesesnoacuterdicosexisteunaproteccioacuten legalparalasbasesdedatosldquonooriginalesrdquo3EnlosEEUUsehanmotorizadodiversos proyectosdeleyalrespectosinqueauacutenhayanconseguidoaprobacioacutenporpartedelPoder Legislativodeaquelpaiacutesengranmedidaporlaoposicioacutentantodelacomunidadcientiacuteficay acadeacutemicandashquetemeelsurgimientoderestriccionesalalibrecirculacioacutendedatosque caracterizaalaactividaddeinvestigacioacutenndashcomodediversasempresasdelrubro telecomunicacioneseinformaacuteticaasiacutecomodeotrasquegeneranserviciosdevaloragregado enbaseainformacioacutenprimariandashlascualesposiblementeveriacuteanafectadossusnegociosporel reforzamientodelosDPIsobrelainformacioacutencontenidaenlasbasesdedatosencuestioacuten
Eltemaesclaveentantoqueserelacionadirectamenteconlascondicionesenlascuales segeneracirculayesapropiadalainformacioacutenlacualcumpleunrolesencialenelescenario delaldquonuevaeconomiacuteardquoPerolacuestioacutenexcedeclaramenteloeconoacutemicoentendidoenun sentidoestrechoyaquelainformacioacutenseconviertecrecientementenosoacuteloenuninsumoclave paralacompetenciaenelmercadosinotambieacutenparaelprogresosocialyculturalEneste escenarioelproblemaescoacutemosealcanzaeldifiacutecilbalanceentrelanecesidaddeincentivarla generacioacutenydisponibilidaddeinformacioacutenndashconelclarobeneficiosocialyeconoacutemicoqueello suponendashyalmismotiempogarantizarqueesainformacioacutenoriginelamayorcantidadposible deexternalidadespositivas(oldquoderramesrdquo)ndashlocualimplicafacilitarsudifusioacutenyutilizacioacuten
Elpropoacutesitodelpresentetrabajoesexaminareldebatesobrelasbasesdedatosno originalesdesdeelpuntodevistadelospaiacutesesdeAmeacutericaLatinayelCaribeSetrata entoncesdeanalizarelimpactoentendidoenunsentidoamplioquepodriacuteatenerel establecimientodeDPIsobredichasbasesconsiderandolosdistintosnivelesdedesarrollo econoacutemiconecesidadeseinteresesdelasnacionesdelaregioacuten
Coneseobjetivoenlaprimeraseccioacutensediscutenlosprincipalesargumentos conceptualesafavoryencontradeestablecerDPIsobrelasbasesdedatosnooriginales haciendoespecialreferenciaalaperspectivadelospaiacutesesendesarrolloEnlaseccioacutensegunda seanalizaelactualestadodelalegislacioacutensobreeltemaanivelinternacionalconeacutenfasisenla legislacioacuteneuropeaEnlaseccioacutenterceraseexaminalaevidenciarecogidaenelcasodelos paiacutesesdeAmeacutericaLatinayelCaribeconrelacioacutenalmercadolosprincipalesproveedoresylos nivelesdeproteccioacutenactualmenteexistentesparalasbasesdedatosnooriginalesFinalmente sepresentanlasprincipalesconclusionesyrecomendacionesdelestudio
Antesdeentrarentemaesprecisodejarclaramentesentadoqueparauneconomista ndashcomoelqueescribeelpresentetrabajondash resultadifiacutecilevaluarelimpactopotencialdeun cambiolegislativoenmateriadeDPIsincontarconsiquieraunmiacutenimodedatoseconoacutemicos ciertossobreelaacuterearespectodelacualsediscuteLamentablementeenestecasosecarece totalmentedeesainformacioacutendichacarencianoafectauacutenicamenteaeacutestesinoatodoslos (numerosos)trabajosquehemosconsultadoyaquenohayhastadondeconocemoscifrasque permitanestimarladimensioacuteneconoacutemicadelmercadodebasesdedatosenninguacutenpaiacutes
CabeobservarquenohayunconsensouniformesobreladefinicioacutendeldquobasesdedatosrdquoMaacutes auacutenmientrasenvariostrabajoseltemaestratadouacutenicamentedesdelaperspectivadelasbases digitalizadaslalegislacioacuteneuropearespectivaincluyetambieacutenlasbasesdedatosanaloacutegicas Asiacutealgunosautoreshansugeridoquecualquiercoleccioacutendeelementosndashporejemploun museondashpodriacuteacaerbajoladefinicioacutendebasesdedatosintroducidaenlaantesmencionada DirectivadelaUE(Lipton2002)ndashmaacutesadelantevolvemossobreeltema
3
SCCR86 paacutegina7
ndashconlaexcepcioacutendelosEEUUyenestecasosoacutelohasta19974Entoncesunaprimera recomendacioacutenseriacuteatratarconlaayudadelaindustriadebasesdedatosydelosrespectivos gobiernosdetenerinformacionesciertassobreladimensioacuteneconoacutemicadeltemabajoestudio
II ELDEBATECONCEPTUAL
a) Eldilemaapropiabilidad-difusioacutenenlosregiacutemenesdepropiedadintelectual
DesdeelpuntodevistadelaeconomiacutealosDPIdebenservistoscomounsistemade incentivosdestinadoafavorecerlacreacioacutendenuevosobjetosconocimientoseideasentanto otorgaalosgeneradoresdeestosuacuteltimosunderechomonopoacutelicoqueloshabilitaacaptarrentas extraordinariasderivadasdelaprovechamientocomercialdesuscreacionesyoinnovaciones
ComoyaloobservoacuteJeremyBenthamhaceunos200antildeosaldiscutirsobrela convenienciadelaspatenteslosDPIsonmonopoliosquetiendenapromoverquese produzcancosasquedenoserporlapromesadesuapropiabilidadexclusivaatraveacutesdel derechodepropiedadintelectualprobablementenuncasehubierancreadoBenthamdestacaba ademaacuteselcaraacutectertemporaldeesemonopolioquepermitiacuteaqueunavezexpiradoelplazode exclusividadotorgadoalinnovadorlosrestantesmiembrosdelasociedadpudierantambieacuten dedicarseaproducirndashoreproducirndashelmismotipodebienqueaquelhabiacuteacreado(Bentham1978) AproximadamenteporlamismaeacutepocaThomasJeffersoncaptababienlosbeneficiossocialesque podiacuteangenerarseporlalibredifusioacutendelasideasentantoestasposeenpropiedadesclaramente diferentesalosrestantesbieneseconoacutemicosldquosilanaturalezahahechoquealgofueramenos susceptiblequeotrascosasdecaerbajopropiedadexclusivaeslaaccioacutendelpoderdepensar llamadaldquoideardquolacualunindividuopuedeposeerenexclusividadsoacutelomientraslamantengaen secretosinembargoalmomentoenqueladivulgalafuerzaaserdeposesioacutendetodosyel receptoryanopuededeshacersedeellaEstambieacutenunhechopeculiarquenadieposeemenosde unaideaporquetodoslosdemaacutesposeanlatotalidaddelamismahellipQuelasideasdeberiacutean difundirselibrementedeunaaotrapersonaportodoelplanetaparabeneficiodelamoralyla instruccioacutenmutuadelhombreyelmejoramientodesucondicioacutenparecehabersidoalgopeculiary benevolentementedisentildeadoporlanaturalezaquelashahechocomoelfuegoexpansiblespor todoelespaciosindisminuirsudensidadenninguacutenpuntoycomoelairequerespiramoshellip incapacesdeconfinacioacutenoapropiacioacutenexclusivardquo(citadoenDavid2002ndashtraduccioacutenpropia)
Sibientantolarealidaddelavidaeconoacutemicaysocialcomoelanaacutelisisteoacutericosehan complejizadonotablementeenlosuacuteltimosdossigloslaesenciadelosrazonamientosde BenthamyJeffersonsiguesiendoclaramentevaacutelidaa)losconocimientos(entendidosestosen unsentidoamplioincluyendoinnovacionesobrasartiacutesticasideasetc)sonenlajerga econoacutemicabienesldquonorivalesrdquo(estoesbienescuyoconsumoporpartedeunapersonano limitaelaccesoousoporpartedeotrosconsumidores)b)unavezdifundidounconocimiento resultadifiacuteciloimposiblendashsalvoquemedienbarreraslegalesodeotrotipondashevitarqueotrosse aprovechendelmismo(enteacuterminoseconoacutemicoslosconocimientossonbienesendondela exclusioacutenesimperfectayaqueesdifiacutecilimpedirqueseanusadosporaquellosquenodeseen pagarporaccederaellos)c)lalibredifusioacutendelosconocimientosesfavorablealprogreso socialyeconoacutemicoentantocontribuyeperseacrearnuevoconocimientod)losDPIson
SeguacutenelCensoEconoacutemicodelosEEUUen1997elsectorldquoDatabaseandDirectory Publishersrdquoagrupaba1322 empresasempleaba43100personasysusventasalcanzaban 12258 millonesdedoacutelaresdelosEEUU
4
SCCR86 paacutegina8
monopoliosqueseotorganacambiodelacreacioacutendecosasnuevase)laproteccioacutenqueellos concedendebeserdecaraacutectertemporal
Deesteconjuntodeprincipiossurgeconbastanteclaridadquediscutirsobrepropiedad intelectualtrasladandomecaacutenicamentelosmismosrazonamientosconloscualeslateoriacutea econoacutemicaanalizadigamoslaproduccioacutendevinoesungraveerrorqueuacutenicamentepuede conduciraconclusionesequivocadasentantonodistingueadecuadamentelaespecificidadde lasideascomobieneseconoacutemicosdiferentesdelosotros
EnestesentidoloprimeroatenerencuentaesquetalcomolosentildealaRomer(1993)el conocimientoalserunbienno-rivaltieneuncostodeoportunidadigualaceroAsuvezel conocimientosecaracterizaportenercostosfijosdeproduccioacutengeneralmentealtosndashenelcaso delatecnologiacuteaporejemplolosgastosenIampDndashycostosdereproduccioacutenydistribucioacutenmuy bajoslocualgeneraconsiguientementefuerteseconomiacuteasdeescalaEnesteescenariola fijacioacutendepreciosenbaseacostosmarginalesylaexistenciademercadosdecompetencia perfectandashdossupuestostradicionalmenteempleadosenlamicroeconomiacuteaconvencionalndash claramentenopuedenserlabaseapartirdelacualdiscutirsobreeltemaquenosocupaEn contraposicioacutenloquetiendeaocurriresquelaformacioacutendepreciosserealizaenfuncioacutendela utilidaddelconsumidor(odelaelasticidadpreciodelademanda)5yquelosmercadosse caracterizanobienporunmodelodeldquofirmadominanterdquoobienporlaexistenciadeofertas fuertementediferenciadas(competencialdquoimperfectardquo)ndashShapiroyVarian1999Porotrolado engeneralresultarelativamentesencillocopiaryoaprovecharlasideasolasinnovacionesde otrosagenteseconoacutemicosdichoenotrosteacuterminosesdifiacutecilenunasituacioacutendelibre mercadogarantizarlacompletaapropiabilidaddelosconocimientosparasuscreadoresLa difusioacutendelasTICsndashInterneteselcasomaacutesnotoriondashhafacilitadonotablementelaposibilidadde copiarobrasartiacutesticasinformacioacutenetclocualcontribuyeaexplicarlamagnitudqueha alcanzadoenantildeosrecientesladiscusioacutensobreeltemadelosDPIentodoelmundo
Enesteescenariodeapropiabilidadincompletalapropiedadintelectualapareceriacuteacomo unodelosmediosparagarantizarunadecuadoniveldeldquoofertardquodeconocimientose innovacionesDecimossinembargoquesetratadeunodelosmediosparacumplircontal objetivoyaqueexistentantomecanismosdeldquomercadordquo(secretoscomercialesleadtimes serviciosdeventaypost-ventamarcasetc)comodepoliacuteticapuacuteblica(subsidioscontratos puacuteblicosetc)quepuedencomplementaroreemplazaralosDPI(verLevinetal1987 David 2000)
Considerandoelobjetivodenuestrotrabajonosconcentraremosaquiacutesinembargoenla discusioacutensobrelosDPIAlrespectoesclavetenerencuentaquetalcomohasidosentildealado demodorepetidoenlaliteraturarecibidaexisteunatensioacutenentrelanecesidaddecrearlos suficientesincentivoscomoparaquesegenerenideasinnovacionesobrasartiacutesticasetcya lavezgarantizarunadifusioacutenlomaacutesampliaposiblededichosbienesEnestesentidovarios autoreshandestacadoquetanimportantecomolosincentivosparagenerarnuevo conocimientosonlosmecanismosqueestimulanladistribucioacutenyelusodedicho conocimientoEstoesasiacuteporqueelprocesodeinnovacioacutenesengeneraldecaraacutecter acumulativoenotraspalabraselconocimientoeselprincipalinsumoparagenerarnuevo conocimiento(Foray1997David2000Scotchmer1999)Esteesunpuntoimportante puestoquesibienesposiblepensarencontratosquetomenencuentaelproblemadela
LabaseteoacutericadereferenciasonlosllamadosldquopreciosdeRamseyrdquo(verDavid2000 Braunstein2002)
5
SCCR86 paacutegina9
innovacioacutenacumulativaeldisentildeodelosmismospuedeserdifiacutecilconsiderandolaposible existenciadefuertescostosdetransaccioacuten
EnestesentidosiguiendoaHall(2002)resultauacutetildistinguirentreelcasodelos procesosdeIampDndashodecreacioacutenartiacutesticandashquedanlugaralaproduccioacutendebienesquese comercializanluegoporseparadodeotrosendondeelconocimientoensiacutemismoesloquese comercializa(porejemplosoftwareobasesdedatos)Mientrasqueenelprimercasoes posiblequeelconocimientoqueestaacutedetraacutesdelosproductosprotegidossedifundandashviacutea informacioacutenabiertaenlaspatentesoingenieriacuteareversaporejemplondashenelsegundola provisioacutenprivadaimplicaqueinevitablementehabraacutealgunalimitacioacutenaladifusioacutendel conocimientosiexistenDPI
AsuvezunsegundofocodetensioacutensurgedelhechodequelosDPIconsagran situacionesdemonopolioenlascualesenunanaacutelisisestaacuteticolosconsumidorestransfierenun excedentealosproductoresdadoquelospreciossonmayoresylascantidadessonmenoresa losdeunasituacioacutendelibrecompetenciaconlasconsiguientespeacuterdidasdeeficienciay bienestarSinembargoesaineficienciaestaacuteticasedebecontrapesarconelefectodinaacutemico positivoquesurgedelhechodequeenunmundosinregiacutemenesdepropiedadintelectualel ritmodecreacioacutendeinnovacionesprobablementeseriacuteamenorndashconlosconsiguientesefectos negativostantosobrelatasadecrecimientodelaeconomiacuteacomosobrelageneracioacutende nuevosobjetosconocimientosideasobrasinformacionesetcuacutetilessocialmente6
Sobreestasbasesresultaloacutegicoquelosregiacutemenesdepropiedadintelectual ndashcomplementadosconotrasaacutereasdelapoliacuteticapuacuteblicacomoladedefensadela competenciaporejemplondashapuntentantoalimitarlosposiblesabusosquesurjandela explotacioacutendelosderechosmonopoacutelicosqueconsagrancomoafavorecerladifusioacutenyuso delosconocimientosideasycreacionesqueelloscontribuyenagenerar
Asiacuteunreacutegimendepatentesesunmeacutetodoparaprotegerunainvencioacutenperoquetambieacuten suponedifundirinformacioacutenacambiodeesaproteccioacuteninformacioacutenquepuedeserluego empleadaporotrosagenteseconoacutemicosEnelcasodelalegislacioacutendederechosdeautorla legislacioacutenrespectivaprotegelasldquoexpresionesrdquoynolasldquoideasrdquolascualesquedanenel dominiopuacuteblicoAsimismotantolossistemasdepatentescomolalegislacioacutendederechode autorotorganproteccioacutenporplazoslimitadosycontienenciertasexcepcionesomecanismos tendientesafavorecerladifusioacutenyolimitarlaapropiabilidaddelosinnovadoresenciertas circunstancias(porejemplolacopiaparausoprivadoolanocioacutendeldquofairuserdquo 7enelcasodel derechodeautorolaslicenciascompulsivasylasexcepcionesndashcomolasdestinadasa
6 Esimportantetomarnotadequeenlosuacuteltimosantildeossehaacumuladounconjuntodeevidencias quehanpuestoendudalaefectividadgeneraldelosDPIcomoformadeestimularlainnovacioacuten DehecholateoriacuteaeconoacutemicasugierequesoacuteloendeterminadascircunstanciaslosDPIsonel mejormecanismodeincentivosalaIampDalavezquecuandolosonsudisentildeooacuteptimoen teacuterminosdeamplitudyduracioacutendependeraacutedeunconjuntodefactoresespeciacuteficospropiosde cadasituacioacutenconcretaenlacualsepretendaaplicarDPI(GalliniyScotchmer 2002)
7 Envirtuddelfairuselareproduccioacutendeunaobraaefectosdeefectuarunacriacuteticacomentarioo reporteperiodiacutesticoobienconfinesacadeacutemicosoeducativosnoconstituyeunainfraccioacutenal derechodeautorParaundebatesobreelalcancedelfairuseenlaeradelastecnologiacuteas digitalesverCorrea(2001)
SCCR86 paacutegina10
actividadesdeinvestigacioacutenndashenelcasodelaspatentes)8 Veamosahoracomoseaplicanestos principiosalcasoquenosocupa
b) Elcasodelasbasesdedatosldquonooriginalesrdquo
Comosentildealamosantesnoexisteunadefinicioacutenuniformeconrelacioacutenaqueacuteseentiende porbasesdedatosdesdeelpuntodevistajuriacutedicooeconoacutemicoEnestesentidoresulta interesantedestacarqueladefinicioacutenquesedaenlaDirectivaEuropea969CEes particularmenteabarcativayaqueensuartiacuteculo12lascaracterizacomoldquolasrecopilacionesde obrasdedatosodeotroselementosindependientesdispuestosdemanerasistemaacuteticao metoacutedicayaccesiblesindividualmentepormedioselectroacutenicosodeotraformardquo
Enesteenfoqueldquoampliordquoentonceslasbasesdedatosabarcandesdeguiacuteastelefoacutenicas hastaprogramasdemateriasuniversitariaspasandoporcosastandiversascomobancosde informacioacutengeneacuteticaosatelitaldiccionariosregistrosmeteoroloacutegicosresultadosdecarreras decaballosguiacuteasdeprogramastelevisivoscoleccionesdeinformacioacutenjuriacutedicacomercialo financieradiariosbibliotecas(ldquofiacutesicasrdquoodigitales)guiacuteasempresariasvademecums medicinalescompilacionesdeobservacionesnaturalesoexperimentalesenelcampodela fiacutesicalaquiacutemicalabiologiacuteaetclosiacutendiceshechosporlosagentesdesoftwaredelos serviciosdebuacutesquedaenInternettambieacutenpuedenentrarbajoestadefinicioacutenEnestesentido comobienhaapuntadoMaurer(1999)resultadifiacutecildiscutireltemadelaproteccioacutendelasbases dedatosengeneralconsiderandolagrandiversidaddeobjetosqueseincluyenbajoesenombre9
Maacutesallaacutedelanecesidaddetenerencuentaesteproblemanomenoracontinuacioacuten vamosapresentarlosprincipalesargumentosafavoryencontradeestablecerDPIparalas basesdedatosldquonooriginalesrdquo
8 Algunosfallosjudicialesrecienteshanconfirmadoestaloacutegicacomoenelcasodelavalidezde lasactividadesdeingenieriacuteareversasobrelosprogramasdesoftwareaceptadaporlajusticiade losEEUUenlosantildeosrsquo90(SamuelsonyScotchmer2002)
9 Estaextensioacutendelconceptohaceauacutenmaacutesdifiacuteciltenerestimacionesciertassobrelasdimensiones delaindustriadebasesdedatosentantoqueestaabarcariacuteabienesyserviciosabsolutamente disiacutemilesypertenecientesoriginalmenteamuydiferentessectoresdeactividad
SCCR86 paacutegina11
Losargumentosafavor
Cuandoserevisalaliteraturarecibidaseimponelaconclusioacutendequeelargumentomaacutes importantequeesgrimenlamayorpartedelostrabajosyanalistasqueestaacutenafavordeuna proteccioacutenldquofuerterdquoparalasbasesdedatosnooriginalesradicaengarantizarunretorno apropiadoparalasinversionesmuchasvecessubstancialesquesonnecesariasparacrear manteneryactualizarloscontenidosdeaquellasbasesdenocontarconunaproteccioacuten adecuadaseargumentalaproduccioacutendebasesdedatosseriacuteainferioralasocialmente deseableEstaproteccioacutensehariacuteamaacutesnecesariaauacutenenunescenarioenelcualteacutecnicas digitaleseinformaacuteticasmedianteresultafaacutecilcopiarydifundirndashsinautorizacioacutendelos propietariosndashloscontenidosdelasbasesdedatos(verBraunstein2002DrsquoAndreaTysony Sherry1997)10Asuvezsiempresiguiendoesteargumentolanecesidaddeteneruntratado internacionalsurgedelrequisitodearmonizarlosdiferentestratamientosqueeltemarecibeen losdistintospaiacutesesdemododegarantizarlalibrecirculacioacutendelainformacioacutenanivelglobal ycontribuiraunamejorproteccioacutendelasinversionesquesepretendepromover
Enestaliacuteneaderazonamientonosehacehincapieacuteenlaoriginalidadonovedaddelas basesrespectivasndashyaquesigozarandedichosatributoscaeriacuteanbajolaproteccioacutenqueya otorgalalegislacioacutendederechosdeautorenlospaiacutesesquehanadoptadolasdisposicionesal respectodelaOMPIydelADPICndashsinopuramentealaretribucioacutendelasinversiones11(enel lenguajelegalsesuelehacermencioacutendelosteacuterminossweatofthebrowndashldquosudordelafrenterdquondash eindustriouscollectionndashldquorecopilacioacuten industriosardquo)
Losargumentoscriacuteticos
ndash Conflictoconlossupuestossobrelosquesebasatradicionalmentelalegislacioacuten sobreDPI
Losintentosdeintroducirunamayorproteccioacutenparalasbasesdedatosporlaviacuteadelos regiacutemenesdepropiedadintelectualresultariacuteanincompatiblesconlossupuestossobreloscuales sebasalaexistenciadeestosuacuteltimosndashqueseriacuteanseguacutenvimosanteslapromocioacutendela creatividadydelageneracioacutendenovedadesndash(verporejemploDussolieretal2000)
ndash Noexisteevidenciaempiacutericaquemuestrequelaindustriadebasesdedatossehaya vistoperjudicadaporlafaltadeunreacutegimenespeciacuteficodepropiedadintelectual
Enestesentidoseargumentaquei)laofertadebasesdedatostantopuacuteblicascomo privadasesnosoacutelovoluminosasinoquehavenidocreciendosostenidamenteenlosuacuteltimos antildeossinquealmenoshasta1996ydesdealliacutesoacuteloenelcasodelaUEexistanregiacutemenesde proteccioacutenespeciales12ii)nosehalogradomostrarunsolocasoconcretoenelcualnose
10 Lasnuevastecnologiacuteasalavezquefacilitanlacreacioacutendelasbasesdedatosexacerbanlas ldquofallasdemercadordquoquesurgendeladificultadparaexcluirdelusodedichasbasesaaquellosque nopaganporellas(Baron2001)
11 Estoformapartedeunatendenciamaacutesgeneralqueseobservatambieacutenenotroscamposdela propiedadintelectual(Dussolieretal2000)
12 SeguacutenlascifrasdeDavid(2000)conposterioridadalcasoFeistlaindustriadelasbasesde datoscrecioacutesostenidamenteenlosEEUUAsiacuteentre1991y1997elnuacutemerodebasesdedatos crecioacuteenun35yelnuacutemerodearchivoscontenidosdentrodelasbasesdedatosaumentoacuteun
[Siguelanotaenlapaacuteginasiguiente]
SCCR86 paacutegina12
hayandesarrolladociertasbasesdedatosporfaltadesuficienteproteccioacuten13iii)trasla sancioacutendelaDirectivadelaUEsobreeltemalaindustriadelasbasesdedatosdeaquel continentenoparecehabermostradoningunatendenciaexpansivaclara14iv)laevolucioacutende lospreciosdelasaccionesdelasempresasdelsectornomuestrasignoalgunodedeclinacioacuten delarentabilidaddelnegocioenlosEEUUpesealaaparentefaltadeproteccioacuten(Bandy Gowdy1997Oram2000Baron2001Maurer1999Maureretal2001Hughes2002) Detodosmodosconrelacioacutenaestosargumentosymaacutesallaacutedesusrespectivosmeacuteritoscabe repetirquefaltasuficienteevidenciaempiacutericacomoparaconocercuaacuteleselverdaderotamantildeoy elritmodecrecimientodelmercadodebasesdedatosmedidosenunidadesmonetariasPorlo tantotodadiscusioacutenenesteterrenoadquiereuncaraacutecterprovisional
ndash Yaexistenmecanismoslegalesyteacutecnicosqueotorgansuficienteproteccioacutenpara lospropietariosdebasesdedatos
Existenyainstrumentosjuriacutedicosdisponibles(competenciadeslealndasholdquoparasitariardquondash enriquecimientosincausaapropiacioacutenindebidaetc)quepuedenbrindarunaproteccioacuten razonablealospropietariosdelasbasesdedatosldquonooriginalesrdquo15Maacutesauacutenvariosautores sugierenquedesernecesariaunaproteccioacutenmayoralaexistenteparalasbasesdedatosla mismapodriacuteamaterializarseatraveacutesdereformasalalegislacioacutensobrecompetenciadesleal16o apropiacioacutenindebidaporejemplolocualprotegeriacuteaalospropietariosdelasbasescontrala pirateriacuteadesuscompetidores17altiempoquenoafectariacuteaelaccesoalainformacioacutenporparte delosusuariostemaparticularmentesensibleencamposcomoeducacioacutenociencia(Dussolier etal2000ReichmanyUhlir1999Maureretal2001)Recurriracontratosoalafigurade ldquosecretocomercialrdquotambieacutensonposibilidadesabiertasparaprotegerelcontenidodelasbases dedatosnooriginales
[Continuacioacutendelanotadelapaacuteginaanterior]
180Porotrapartemientrasqueen1977el78detodaslasbasesdedatoseranproducidas porentidadesgubernamentalesacadeacutemicasosinfinesdelucroen1997elsectorprivado controlabael78delaindustria(contraun70en1990)
13 Maurer(1999)sentildealaquelafirmaElsevierhaargumentadoqueenocasionessusdivisionesnoshycientiacuteficashandecididonoinvertirennuevasbasesdedatosdebidoapreocupacionesentornoa laproteccioacutendeloscontenidosSinembargoseguacutenelautoreltemadelaproteccioacutenhasidouno deloselementosperonoeluacutenicoenlatomadetalesdecisionesMaurertambieacutenadvierteque entrelasdivisionescientiacuteficasdeElseviernosehanreportadocasossimilaresdenorealizacioacuten deinversionesportemoralacopiaindebidadeinformacioacuten
14 Maureretal(2001)presentanevidenciaenestesentidocontrariandolasafirmacionesrealizadas poralgunosfuncionariosdelaUESinembargoladiscusioacutensebasaenelnuacutemerodebasesde datoscreadasanualmenteendicharegioacutenndashcifraqueclaramentesoacutelodemaneraaccidentalpuede estarreflejandotendenciassimilaresencuantoalamagnituddelnegociomedidadesdeelpunto devistaeconoacutemico
15 VerPeters(1999)paraunresumendelascaracteriacutesticasdelosdiversosmedioslegalesde proteccioacutendisponiblesndashodeposibleaplicacioacuten-paralasbasesdedatos
16 LaideaoriginalantesdeadoptarselaDirectiva969CEerajustamentemodificarlalegislacioacuten sobrecompetenciadeslealcomoformadeprotegerlasinversionesenbasesdedatosndashDeOliveira Ascensao(2002)atribuyeelcambioderumboprincipalmenteaqueGranBretantildeaeIrlanda carecendelegislacioacutenenmateriadecompetenciadesleal
17 Enestesentidosibiennosiempreresultafaacutecildemostrarquealguienhacopiadounabasede datosdepropiedadajenaexistenalgunosmediospraacutecticosquepuedencontribuiradefenderal creadororiginalndashporejemplointroducirerroresdeliberados(verLosey1995)
SCCR86 paacutegina13
Entantotambieacutenexistenmecanismoselectroacutenicosndashindicadordecopiascodificacioacuten autenticadomarcasdeaguaencriptadocontrasentildeasetcndashquetambieacutencontribuyenalobjetivo debrindarproteccioacutenparalostitularesdelasbasesdedatos(siguiendoaBaron2001ciertas teacutecnicaspermitenactualmenterastrearelusodecualquierporcioacutendeinformacioacutenextraiacutedade unabasededatosdeterminada)18
Otrasestrategiasldquodefensivasrdquosugeridassonincluircontenidosdematerialprotegidopor derechosdeautor(porejemploprogramasdesoftwarequehacenmaacutesuacutetileslasbasesde datos)actualizarcontinuamenteelcontenidodelasbasesyfinalmenteaplicarlasuficiente creatividadcomoparamerecerlaproteccioacutenbajolalegislacioacutendederechodeautor(Maurer 1999NicholsonyFreno2001)
ndash Laindustriadebasesdedatostiendeasermonopoacutelicapornaturalezaexistiendoya fuertesbarrerasalaentradaquebrindansuficienteproteccioacutenparalospropietariosdeaquellas
Laproduccioacutendebasesdedatossecaracterizaporlafuertepresenciadeeconomiacuteasde escalaaltoscostosdeentradayporconsiguientelatendenciaaexhibirmonopoliosnaturales enloscualesproveedoresespecializadosdominansectoresespeciacuteficosReichmanySamuelson (1997)agreganademaacutesquemuchasveceslosdatosquesequiereprotegernoestaacuten disponiblesenotrasfuentespuacuteblicasyquelacreacioacutendeunabasededatoscompleja aparentementeconstituyeunabarreraldquodefactordquoqueresultadifiacutecildesobrepasarMaacutesauacuten haybasesdedatosqueporsunaturalezasonuacutenicas(estoesnopuedenserreproducidas independientementeportercerosndashporejemplodatosclimaacuteticosperotambieacutenotrosde naturalezacomercialoeconoacutemicandash)porloquelaposibilidaddelmonopolioesobviamente mayor(Riis2002)1920 Enestesentidolosinstrumentoslegalesytecnoloacutegicosdescriptos maacutesarribaporsiacutesolosysinlaexistenciadederechosadicionalesdariacuteanyademasiada proteccioacutenalospropietariosdelasbasesdedatos(Baron2001)
ndash Sepodriacuteacrearunaseriaamenazaparalalibrecirculacioacutenyutilizacioacutendela informacioacutenconperjuicionosoacuteloparalasactividadesdeinvestigacioacutenylapreservacioacutendel dominiopuacuteblicosinotambieacutenparaungrannuacutemerodeactividadescomercialesprivadas
Seguramentelosargumentoscriacuteticosmaacutesseverosydifundidosencontradeestablecer DPIparalasbasesdedatosldquonooriginalesrdquoesqueporesaviacuteasepodriacuteaterminarprotegiendo ygenerandoderechosprivadossobrelainformacioacutencontenidaendichasbasesDeaquiacute podriacuteasurgirundantildeoserioparalapreservacioacutendelldquodominiopuacuteblicordquoencamposclavesdela
18 VerStefikyLunt(1999)paraunresumendelosmediostecnoloacutegicosdeproteccioacutendisponibles 19 Maurer(1999)sentildealaquelaevidenciaqueprovienedeunmercadoldquocercanordquoaldelasbasesde
datoseldelasrevistascientiacuteficasconfirmalostemoresderivadosdelastendenciasala monopolizacioacutenAsiacutelaAssociationofResearchLibrariesmencionaquelospreciosdedichas revistascrecieronun115entre1986y1994resultadodeunmercadodecompetencia monopoliacutesticacontroladoporunpequentildeogrupodeeditoriales
20 EnNAS(1999)serefiereporejemploquesibienelmercadofinancieronoesunmonopolio naturallosquepublicanlainformacioacutenrespectivasonlosmismosquelacreanElmercadode accionesseriacuteaunejemplodeuncasodondeesmuyfaacutecilmantenerunmonopolioyaquesibien unapersonapodriacuteallamaratodaslasfirmascuyasaccionessecotizanenbolsaseriacuteaprohibitivo enteacuterminosdecostosrecogeresainformacioacutenvisavisloquelecuestaalaBolsadeValoresya queesalliacutedondeesastransaccionestienenlugar
SCCR86 paacutegina14
informacioacutencientiacuteficaeducativajuriacutedica21etc(MaureryScotchmer1999Dussolieretal 2000David2002ReichmanyUhlir1999)
AsiacutelacomunidadacadeacutemicatemequelosDPIsobrelasbasesdedatosobstaculicenpor viacuteadelencarecimientoyolaapropiacioacutenprivadalalibrecirculacioacutendeideaseinformacioacuten quehasidonormadelavancecientiacuteficoalolargodelosuacuteltimosdoscientosantildeosNosorprende entoncesqueinstitucionestanrelevantescomoelNationalResearchCouncillaNationalAcademy ofScienceslaNationalAcademyofMedicinelaNationalAcademyofEngineeringlaNational ScienceFoundationyelNationalInstituteofHealthfigurenentrelosmaacutesprominentesopositoresa todalegislacioacutenquepuedarestringirelaccesoalosdatosoalainformacioacutenenlosEEUU
DavidyForay(2002)sentildealanqueaquellosquepromuevenelreforzamientodelosDPI sobrelosconocimientosndashenestecasolasbasesdedatosndashomitenelcrucialhechodeque aquellosnosonbienesdeconsumosinotambieacutencomovimosantesfactoresdeproduccioacuten Maacutesauacutenlosconocimientosnosonuacutenicamentebienesno-rivalessinoquenormalmentesu utilidadsocialaumentacuantomaacutessedifundenAsiacuteporejemplocuandoselimitaelusode unaciertabasedeinformacionesndashporejemplohaciendoqueuninvestigadordebapagarpor accederalamismandashesprobablequeseesteacutegenerandounobstaacuteculoalavancedelacienciaen tantoqueanteloscostosadicionalesqueseleimponenesfactiblequedichoinvestigador restrinjasusbuacutesquedasalostemasqueyaconocelimitandoasiacutelosdescubrimientos imprevistoshabitualesndashymuchasvecesmuyimportantesndashenelaacutereadelacienciaAsimismo sehaargumentadoquecrecientementeelavancecientiacuteficodependedelaposibilidadde combinardatosdediversasfuentesndasheacutesteseriacuteaporejemploelcasodelabiotecnologiacuteandashla introduccioacutendemayoresderechosdepropiedadenestaaacutereaciertamentesupondriacuteaentonces unobstaacuteculoparaelprogresodelainvestigacioacuten(dandolugaraloqueunautorhallamado ldquothetragedyofanti-commonsrdquo 22ndashDavid2000)23Otrofactorqueaumentalaspreocupaciones
21 EnesteaacutembitoJaszi(1996)ndashcitadoenBarca(2000)ndashponeelsiguienteejemploaplicableal casodelosEEUUrespectodelospotencialesriesgosdegenerarunderechosuigenerisparalas basesdedatosSeguacutenelautorldquohastalaactualidadlainformacioacutenpuacuteblicaesencialparala praacutecticajuriacutedicaesdedominiopuacuteblicoseguacutenlalegislacioacutendelcopyrightAlgunainformacioacuten soacuteloseencuentradisponibleatraveacutesdeempresasprivadasquecompilanlasdecisiones jurisprudencialeslegislacioacutenyregulacioneshellipHoyendiacuteaunabogadoouninvestigadordebe comprarloslibrosoCD-ROMosuscribirsealosserviciosonlineaefectosdeteneraccesoal derechoengeneralApesardeelloelprincipiolegaldelcopyrightenvirtuddelcualla proteccioacutenlegalnocubrealainformacioacutenhellipoperademanerataldeverificarlastendencias monopoacutelicasinherentesaestasituacioacutenUnavezaccedidanoexistenrestriccionesrespectode coacutemolainformacioacutenpuacuteblicaextraiacutedadebasesdedatoselectroacutenicasoenpapelpuedeser utilizadaenlamedidaqueelvaloragregadoporelcompiladornoseaextraiacutedohellip(enelcasode aprobarseunderechosuigeneris)lasituacioacutenseriacuteadistintaLareproduccioacutensinlicenciau otrousodeltextodecualquierdecisioacutenjudicialsifueraconsideradacualitativamentesubstancial resultariacuteasuficienteparaqueelusuariopuedaserresponsabilizadoypotencialmentetambieacutenla institucioacuteneducativaobibliotecaatraveacutesdelacualelusuarioaccedioacutealabasededatosrdquo
22 Laldquotragediadelosanticommonsrdquoocurrecuandomuchosindividuostienenderechosdeexclusioacuten sobreunrecursoescasoEnconsecuenciaactuandoseparadamentepuedengenerarun desperdiciocolectivodedichorecursoalsubutilizarlovisavisloqueocurririacuteaenunasituacioacuten socialmenteoacuteptima(Heller1998)
23 Unejemplointeresantedeestastensionessurgeconuntemaparticularmentecandentecualesel delasbasesdedatosgeneacuteticasymeacutedicasAlgunospaiacutesescomoIslandiaylasIslasTongahan concedidolicenciasexclusivasaempresasprivadasdebiotecnologiacuteaparaexplotarlosdatos geneacuteticosymeacutedicosdedeterminadaspoblacioneslocualimplicaprivatizardatosquehastaahora seintercambiabanenredesacadeacutemicas(verCassier2002)
SCCR86 paacutegina15
eslaexistenciadelosllamadosldquopassthroughrightsrdquoqueintroducennuevasrestriccionesaluso deloscontenidosdelasbasesdedatosndashyaquelosderechossobrelosmismosseextiendenalo largodetodalacadenadeusosquepuedentenerdichoscontenidosndash(Maureretal2001)24en este escenariolanecesidaddehacermuacuteltiplescontratosdelicenciaparaelusodelosdatos incorporadosenlasdistintasbasessetemehariacuteamuydifiacutecillainvestigacioacutencientiacutefica modernandashconsiderandolosenormescostosdetransaccioacuteninvolucrados
Asuvezsehasentildealadoqueelincrementodeloscostosdeaccesoalasbasesdedatos puedegenerarunaldquoreaccioacutenencadenardquodentrodelacomunidadcientiacuteficaentantoquelos usuariosasuvezbuscaraacutencompensaresosmayorescostosconnuevasfuentesdeingresosa partirdelosresultadosdesusinvestigacionesJustamenteseriacuteaenlasaacutereasdemayor relevanciainmediataparalasociedadolacienciaendondedichatendenciapodriacutea materializarsemaacutesraacutepidamente(SchraderyJeweler1999)Enunextremolaintroduccioacutende DPIenestaaacutereapodriacuteaprovocarelfindelacolaboracioacutencientiacuteficaydelmodelodeldquociencia abiertardquo(Granstrandetal2001vertambieacutenBaron2001)
Estasprevencionesseacrecientancuandodebidoarazonesfundamentalmente presupuestariastantoenEuropacomoenlosEEUUseestaacutepresionandoalasuniversidadesy aloscentrosdeinvestigacioacutenparaqueincrementensusingresosqueprovienenfueradel presupuestopuacuteblicolocualestimulajustamentelastendenciasatratardeobtenerrecursosa partirdelpatentamientoyotrasformasdeexclusioacutendelosresultadosdelasinvestigacionesque serealizanendichasinstituciones25Lasmismasrazoneshanllevadotambieacutenaunacreciente participacioacutenprivadaenlarecoleccioacutenygeneracioacutendedatosconlocuallostemoresporla apropiacioacutenprivadadeinformacioacutendeldominiopuacuteblicoseacrecientan(Linn2000)26
Soacuteloconelfindeejemplificaralgunosdelosproblemaspotencialesquepodriacutean derivarsedeunaproteccioacutensuigenerisparalasbasesdedatosnooriginalesvalelapenacitara CowanyHarison(2001)quienesobservanquelaseditorialesderevistascientiacuteficas crecientementedigitalizanloscontenidosdeestasuacuteltimaslocualtambieacutenresultaapropiado desdeelpuntodevistadelasbibliotecasuniversitariasquesonlosprincipalesclientesde dichasrevistas(porrazonesesencialmenteldquologiacutesticasrdquo)Elproblemaesquelasbibliotecas entoncesyanocompranlasrevistascomotalessinoelaccesoalasbasesdedatosdelas editorialesenesepasajelosartiacuteculoscontenidosendichasbasesyanoestaacutencubiertosporlas excepcionesdetipofairusequepermitiacuteanporejemplofotocopiarunartiacuteculo(mientrasque ahorapodriacuteaestarprohibidoparauninvestigadorqueesunusuariolegiacutetimodelabase compartirunartiacuteculoconuncoleganoautorizado)Maskus(2000)entantoapuntaalmismo
24 Entreloscasosmaacutescitadosenestesentidoestaacuteeldeunabasededatossobresecuenciade proteiacutenasdeorigensuizollamadaSwissProtcuyousojustamentesehavistorestringidopor limitacionesdetipopassthroughrightsTambieacutensemencionaelcasodeunabasesimilarde origenestadounidensellamadaScop
25 Enestesentidosehamencionadoqueafinesdelosantildeosrsquo90unafirmaalemanaestaba consiguiendounderechoexclusivodelEuropeanMolecularBiologyLaboratory(EMBL)para comercializarpartedelosdatosgeneradospordichainstitucioacutenmedidaqueaparentementese vinculabaconlaintencioacutendepromoverporesaviacuteaeldesarrollodelaindustriadela biotecnologiacuteaenAlemania(NAS1999)
26 ReichmanySamuelson(1997)observanquecuandoseprivatizoacutelacomercializacioacutendelas imaacutegenesdelsateacuteliteLandsatenlosEEUUlosprecioscrecieronde400a4400doacutelaresdelos EEUUporimagen
SCCR86 paacutegina16
problemaperodesdeunpuntodevistamaacutesgeneralatendiendoalaeventualimposibilidadde queuninvestigadorquecompraelaccesoaunabasecompartalosdatosconotroscolegas
Perolostemoressobreelimpactodeunamayorproteccioacutendelasbasesdedatostambieacuten seextiendenalcampodelosusuarioscomercialesAsiacutesesentildealaqueelloredundariacuteaenun obstaacuteculoparaeldesarrollodeactividadesenlascualessere-usaotransformalainformacioacuten primariaoenunaumentodeloscostosdedichasactividades(SchraderyJeweler1999)27
PorejemplolasactividadesdedesarrollodesoftwarepodriacuteanverseamenazadasAsiacute siguiendoaElKassas(2002)conunadefinicioacutendemasiadoabarcativasepodriacuteanproteger cuadrosdeconsultaconjuntosdeinstruccionesycaracteresetcnecesariosparaeldesarrollo deprogramasdecomputacioacutenTambieacutensecitanlosproblemasquepodriacuteansurgirparael avancedeInternetentantoloscuadrosdeencadenamientoylosdirectoriosasiacutecomolos serviciosdebuacutesquedaylossistemasdenombresdedominiopodriacuteanasimismocaerbajola legislacioacutendebasesdedatosLasempresasproveedorasdeserviciosdeInternetpodriacuteanverse afectadasentantoporlaeventualtransmisioacutennoautorizadadelosdatoscontenidosenbases protegidas(ElKassas2002Shengli2002)
Enesteescenariohaybastanteconsensoenproponerquelainformacioacutenylosvalores agregadosdesarrolladosconfondospuacuteblicosdirectamenteporoficinasdelgobiernoyoporsus contratistasnodeberiacuteanestarengeneralprotegidosporderechosdeautoroconexosasiacutecomoen lanecesidaddequeexistanclaacuteusulasdefairuseuotrasqueminimicenelimpactosobrela actividadcientiacuteficayeducativaobienquesegenereunmodelodelicenciascompulsivasode preciosdiferencialesparaestasuacuteltimasactividades2829(Hughes2002Riis2002 Colston 2001Maurer1999ReichmanySamuelson1997)30Algunosautoressugieren inclusoqueunaeventualproteccioacutenalasbasesdedatosnodebeextendersealasbasesya existentesymenosauacutencuandosetratedeinformacioacutenqueyaestaacuteeneldominiopuacuteblico (Gilbert1999)31
27 Cabesentildealarquelamayorpartedelosproyectosintroducidosparamejorarlaproteccioacutendelas basesdedatosenlosEEUUtambieacutencontaronconlaoposicioacutendevariasempresasdesoftware ydeInternetlomismoocurrioacuteconfirmasdelrubrotelecomunicacionesasiacutecomoconempresas queestaacutenldquoaguasabajordquoenlacadenadegeneracioacutendedatos(porejemploBloomberg)yconla AsociacioacutendeMarketingDirecto(BandyGowdy1997)
28 Enestesentidoesimportantetenerencuentaqueladiferenciacioacutendepreciosparaserefectiva tienedoscondicionesi)quelaelasticidadpreciodelademandadelsectorcientiacuteficoseamayorque ladelsectorcomercialndashlocualnoocurrecuandolainformacioacutenencuestioacutenesclaveparadeterminada tareadeinvestigacioacutenndashii)queexistaunademandacomerciallosuficientementeampliaparael mismotipodeinformacioacutenquedemandalacomunidadcientiacutefica(Hall2002)
29 David(2000)sugierequeinclusopodriacuteaocurrirquedichospreciosdiferencialesseapliquena todousuarioquesecomprometaadistribuirlosdatosquegeneresobrebasessimilaresalasque eacutelobtuvo
30 Riis(2002)porejemploproponedistinguirentrelasbasesdedatos(porejemploresoluciones juriacutedicas)quehacenalaldquoinfraestructuradeinformacioacutenrdquodeunasociedaddeaquellasquesonde tipocomercialAunqueladistincioacutenenlapraacutecticanosiempreresultaraacutefaacutecildeaquiacutedeberiacutean surgirdiferentestratamientosparaambostiposdebasesentantoelaccesoalprimerodeellos deberiacuteaserlomaacuteslibreposible
31 LaversioacutendelTratadoOMPIpuestaenconsideracioacutenen1996noexigiacuteaelregistrodelasbasesa serprotegidasporlocualdehecholaproteccioacutenseextenderiacuteaalasbasesyaexistentes
SCCR86 paacutegina17
Loscuestionamientosalosargumentoscriacuteticos
ndash Sibienlaindustriadebasesdedatoshavenidocreciendoenlosuacuteltimosantildeos podriacuteahabersedesarrolladoauacutenmaacutesraacutepidamenteenunambientelegalfavorable(DrsquoAndrea TysonySherry1997)
ndash Laaplicacioacutendelalegislacioacutensobredefensadelacompetenciaesinsuficiente debidoaquei)generaunaelevadalitigiosidadii)soacuteloresuelveelproblemadela apropiacioacutenindebidaporpartedeloscompetidoresperonoladelosusuariosiii)tampoco solucionaelproblemadelosllamadosldquosamaritanosdelainformacioacutenrdquondashpersonasquepor razonesldquono-econoacutemicasrdquoseapropiandedatosyloshacenlibrementedisponiblesalpuacuteblicoen generalndashiv)elrecursoalacompetenciadeslealsoacutelopuedeserejercitadoexpostdelos efectosdelaconductadantildeosaporlocualaseguraunbajoniveldeseguridadjuriacutedicav)las normasdecompetenciadeslealadiferenciadeloqueocurreconelderechosuigenerisno confierenunderechoexclusivoytransferiblevi) lafiguradecompetenciadeslealnoestaacuteen todaslaslegislacionesnacionalesyosutratamientoesvariabledepaiacutesapaiacutesElrecursoa establecercontratostampocoesunsustitutoefectivodelosDPIyaquehaydificultadespara monitorearyhacerunefectivoenforcementdelosmismosenparticularcuandoelinfractorno esaquelconelcualelpropietariodelabasededatosconcretoacuteelacuerdocontractuallocual generaaltoscostosdetransaccioacuteneincertidumbressobrelarealefectividaddeestemecanismo (Milleacute1999Howell1998Barca2000CaacutemaraLapuente1999)
ndash Encuantoalaposibilidaddeobtenerproteccioacutenporlaviacuteadelderechodeautoren funcioacutendelaoriginalidadyocreatividaddelasbasessealegaquemuchasdeellassonexhaustivas pornaturalezandashporlocualnopuedenaspiraraserldquooriginalesrdquodesdeelpuntodevistadesu seleccioacutenndashyqueenvarioscasosenparticularcuandosetratadebaseselectroacutenicasnopuedehaber arreglosldquooriginalesrdquoyaqueseriacuteanlosusuariosatraveacutesdelasvariacionesquepermitengenerarlos motoresdebuacutesquedalosqueimpondriacuteanexpostloscriteriosoriginalesdeordenamientoseguacutensus necesidades32Porotroladosesentildealaquelaproteccioacutenotorgadaenvirtuddeloscriteriosde seleccioacutendelosdatospuedeserdesvirtuadasiseentrecruzandiversasbasesdedatosdando origenanuevascompilacionesdiferentesdelasiniciales(PaacuteezMantildeaacute1997)
ndash Enloquehacealosmediostecnoloacutegicosdeproteccioacutenseargumentaquetodaviacutea nosonlosuficientementeconfiablesyquepuedensereludidospormediodedistintos mecanismos33 Tambieacutensesentildealaquesinproteccioacutenlegallosproductoresdebasesdedatos nopodraacutenofrecersusproductosenformatosdefaacutecilaccesoparaelusuarioalavezque deberaacutensoportarcostosadicionalesinnecesariosjustamenteporlanecesidaddeaplicarmedios tecnoloacutegicosdeproteccioacutensofisticados(DrsquoAndreaTysonySherry1997)
32 Dehechoaltratardedefinirenlapraacutecticacuaacutendounadeterminadabasededatostieneonolas caracteriacutesticasdeoriginalidadrequeridasporlalegislacioacutendederechosdeautorpuedeocurrir quesurjancontroversiasencasosconcretosenloscualesdichascaracteriacutesticasresulten discutibles
33 EnestesentidoesinteresantetenerencuentaquelallamadaDigitalMilenniumCopyrightAct sancionadaenEEUUen1998entreotrasdisposicionesprohibioacuteapartirdelantildeo2000eluso decualquiermecanismodestinadoaeludirosobrepasarlastecnologiacuteasdecontroldeacceso empleadasporlospropietariosdeobrasamparadasporelderechodeautorparaprotegersus obras
SCCR86 paacutegina18
ndash Nohayevidenciadequeelmercadodebasesdedatosseamonopoacuteliconisiquiera enaquellossegmentosquesonldquonichosrdquo(DrsquoAndreaTysonySherry1997)Porotroladoenla praacutecticalosproveedoresdebasesdedatosgeneralmentereconocenpreciosdiferencialespara ciertosclientes(porejemplouniversidades)seargumentaentoncesquesinoseotorgauna adecuadaproteccioacutenlosfabricantesdebasesdeberaacutencargarpreciosmayoresasusactuales usuariosincluyendoalaspropiasuniversidades(ITAC1997DrsquoAndreaTysonySherry 1997)Estosuacuteltimosautoressugierenquesisedeseafavorecerelaccesodeciertas comunidadesalainformacioacutenlaalternativapreferibleeselsubsidiodirecto(vertambieacuten Braunstein2002quienseexpidecontralaslicenciasobligatoriasylasexenciones)Asuvez enloscasosdefuenteuacutenicasesugiereaplicarlalegislacioacutenantimonopolio
Enelbalanceanuestrojuiciodeldebaterecieacutenresentildeadosurgecomoconclusioacutenquelos eventualesbeneficiosdeestablecerunreacutegimensuigenerisdeDPIparalasbasesdedatosldquono originalesrdquoprobablementenocompensenlosriesgosquesurgiriacuteandedichoreacutegimenSin embargocabeaclararqueengeneralningunodelosautoresquesealineanconestaopinioacuten estaacuteendesacuerdoconlanecesidaddequehayaunmarcodeincentivosquepermitaun adecuadoritmodecreacioacutenymantenimientodedichotipodebasesLadiscusioacutensecentra entoncesensabersidichomarcorequieredelaintroduccioacutendenuevosinstrumentoslegalesy siesefueraelcasocuaacutelseriacutealaformadeintroduciresosinstrumentosdemaneradegenerar losmenorescostosposiblesenteacuterminosdelarestriccioacutenaladifusioacutendelainformacioacutenyel conocimientoEnestesentidomaacutesabajoveremoscuaacuteleselactualestadodelalegislacioacuten sobreeltemaanivelinternacionalantessinembargocabediscutirlacuestioacutendesdela perspectivaespeciacuteficadelospaiacutesesendesarrollo
c) Laperspectivadelospaiacutesesendesarrollo
Enprimerlugarcabesentildealarquevariostrabajosrecienteshanmostradoatraveacutesde distintosargumentosquenoexistenrazonesquehaganpensarquelosestaacutendaresdepropiedad intelectualdebanseruniformesanivelinternacional(verChang2001Lall2001Khan 2002GrossmanyLai2002)Enotraspalabrasconsiderandolaspeculiaridadesantes mencionadasrespectodelconocimientocomobieneconoacutemiconadagarantizaqueelmismo reacutegimendepropiedadintelectualseaoacuteptimoantedistintosescenarioseconoacutemicossociales culturalesetc
AsiacutesehasostenidoqueelreforzamientodelosDPIincentivalainnovacioacutenenlospaiacuteses atrasadossoacuteloapartirdequeestosalcanzanciertosnivelesdedesarrollo(BancoMundial2001 ChenyPuttitanun2002)AsimismoRiis(2002)destacaquelaevidenciaempiacutericatodaviacuteanoha corroboradoelargumentodequelaimplementacioacutenderegiacutemenesdepropiedadintelectualmaacutes estrictosestimulenlatransferenciadetecnologiacuteahacialospaiacutesesendesarrollo
Enelcasodelasbasesdedatosenparticularendiversostrabajossehaexpresadoel temordequeunalegislacioacutenrestrictivadificulteelavancedelasinvestigacionescientiacuteficasen lospaiacutesesendesarrollo(CIPR2002a)Losargumentosarribamencionadosrespectodelos desestiacutemulosparalacooperacioacutencientiacuteficaqueresultariacuteandeestablecerDPIparalasbasesde datosseaplicanespecialmenteadichospaiacutesesEnefectolafaltadeincentivosala colaboracioacutenyladesconfianzaentrelosinvestigadoresporeltemoralusocomercialdel conocimientocompartidosonaspectosquedificultanlasrelacionesquepuedenestablecerlos investigadoresdelospaiacutesesendesarrolloconlosdepaiacutesesmaacutesavanzadosysehariacuteanauacutenmaacutes importantesdeexistirDPIparalasbasesdedatoscientiacuteficas(Forero-PinedayJaramillondash Salazar2002)Asuvezlaactividadcientiacuteficaenlospaiacutesesendesarrollotambieacutenseveriacutea
SCCR86 paacutegina19
afectadaporelaumentoenloscostosdeaccesoalainformacioacuten(auacutencuandoexistieranlos preciosdiferencialesantesmencionadosconsiderandolasdificultadespresupuestariasmuchas vecesendeacutemicasqueafectanadichospaiacuteses)Estostemoresseacrecientancuandola introduccioacutendenuevosDPIsecombinaconelempleodeteacutecnicasinformaacuteticasparalimitarel accesoalainformacioacutenenInternet(CIPR2002b)
Porotroladosiloqueinteresaespromoverlaproduccioacutendelasbasesdedatosenlos paiacutesesendesarrolloestaacuteclaroqueparaelloesnecesarioqueexistaenprimerlugarun mercadoparatalesbasesparalocualentreotrosfactoresresultanecesarioestimularuna mayorpenetracioacutendecomputadoraseInternetendichospaiacuteses(dadalagranldquobrechadigitalrdquo queexisteactualmenteanivelglobal)enestesentidoindudablementehayqueconsiderarque lapenetracioacutendelasTICsenlospaiacutesesendesarrolloesmuyheterogeacuteneaconpaiacutesesmaacuteso menosavanzadosenesecampoSiseargumentaencambioquelosmercadosrelevantes seriacuteanlosdeexportacioacutenentoncesesevidentequeloimportanteseriacuteaqueelreacutegimende propiedadintelectualseaadecuadoenlosmercadosdedestinondashqueseriacuteanlosdelospaiacuteses desarrolladosTambieacutenpodriacuteaargumentarsequelaexistenciadeunaproteccioacutenadecuadaen lospaiacutesesendesarrolloseriacuteaprecondicioacutenparaquehayasuficienteofertaglobaldebasesde datossinembargoenuncontextoenelcuallosmercadosdeaquellossonmuylimitadosnohay razonesparasuponerqueeseargumentoseavaacutelidoEntantopodriacuteahaberlugarparaquelos paiacutesesendesarrolloprotejanlasbasesdedatosnooriginalessiestasatendieranademandas especiacuteficasendichosmercadosperonohayevidenciadequeelloesteacutesucediendoalpresente FinalmentetampocoparecenaplicarlosargumentosquesugierenqueestablecerDPIenesta aacutereaestimulariacutealatransferenciadetecnologiacuteayaqueaquiacuteloqueestaacuteenjuegoes la transferenciadeinformacioacutenlacualasumecaracteriacutesticasmuydistintasdeaquella(Riis 2002)
TeniendoencuentaesteconjuntodeargumentospodemoscoincidirconRiis(2002)en quecomomiacutenimopuedesentildealarsequelosbeneficioseventualesdeunaproteccioacutensuigeneris paralasbasesdedatosnooriginalessonmenoresenlospaiacutesesendesarrolloqueenlas nacionesavanzadas
EnesteescenarionosorprendequeuntrabajorecientedelBancoMundial(2001)afirme quelospaiacutesesendesarrollosoacutelodebenreconocerunaproteccioacutenjuriacutedicaespecialparalas basesdedatoscuandoexistanelementosdecreatividadenaquellasAsimismoenfatizaquees necesarioanalizarcuidadosamentelanecesidaddeintroducirmaacutesproteccioacutenparalasbasesde datosenelmarcodelacuerdoTRIPsyaqueelloafectariacuteaelaccesoalainformacioacutenenlos paiacutesesendesarrolloyqueadoptarunalegislacioacutensimilaralaeuropeaseriacuteacontraproducente paralosinteresesdeestosuacuteltimosEncuantoalalegislacioacutenyavigenteoaintroducirse eventualmenteenlospaiacutesesdesarrolladossehaargumentadoqueesnecesarioqueexistan excepcionessobrelabasedelconceptodefairuseasiacutecomopreciosdiferencialesparalas comunidadescientiacuteficasyeducativasenlospaiacutesesendesarrollo(Story2002Riis 2002)
FinalmentecabesentildealarquesibienBraunstein(2002)hatratadodemostrarla convenienciadeimplementartratadosinternacionalesenmateriadeDPIparalasbasesdedatos ndasheinclusohapresentadoargumentosafavordequelospaiacutesesunilateralmenteestablezcan regiacutemenesprotectivosndashdichademostracioacutensebasaenbuenamedidaenlaaplicacioacutende herramientasteoacutericasdesarrolladasoriginalmenteparaelcasodelcomerciodebienes Lamentablementedichasherramientasasumenentreotrossupuestosrestrictivoslaausencia deeconomiacuteasdeescalaconlocualsuutilidadparaelcasodelasbasesdedatosconsiderando lascaracteriacutesticasantesmencionadasdeestasuacuteltimasresultamuylimitada
SCCR86 paacutegina20
III LAPROTECCIOacuteNDELASBASESDEDATOSNOORIGINALESELESTADODE SITUACIOacuteNDELALEGISLACIOacuteN INTERNACIONAL
Comolodestacatodalaliteraturarecibidasobreeltemasepuedefijarcomofecha inicialdeldebatesobrelapropiedadintelectualdelasbasesdedatosnooriginalesalllamado casoldquoFeistrdquovs RuralTelephoneService(1991)dondelaCorteSupremadelosEEUUhalloacute quelascompilacionesdedatosquenoalcanzarancondicionesdeoriginalidadyocreatividad (estoesquesebasaranmeramenteenunldquoesfuerzoindustriosordquooenelldquosudordelafrenterdquo)no mereciacuteanproteccioacutenbajolalegislacioacutenrelativaalcopyright
LaconmocioacutencausadaporelcasoFeistdebeenmarcarseenuncontextoenelcualel advenimientodelasTICsfueexpandiendodemaneraexplosivaelmercadoparalasbasesde datosEnestesentidosibienestaacuteclaroquelasbasesdedatosexistiacuteanmuchoantesdeque surgieralaposibilidaddealmacenarlasyvenderlaspormedioselectroacutenicosesbastanteobvio quelarepercusioacutendelfallodelaCorteSupremadelosEEUUsobreelcasoFeistfuemucho mayordeloquehubierasidoveinteotreintaantildeosatraacutes
En1996ocurrierondoshechosclaveEnprimerlugarlaUEadoptoacuteunaDirectiva especiacutefica(969CE)paraprotegerlasbasesdedatosporlacualseestableceporunladola proteccioacutenbajolalegislacioacutendecopyrightcuandodichasbasescumplencriteriosde originalidadenlaseleccioacutenodisposicioacutendeloscontenidosyporotrounaproteccioacuten sui generisparaaquellasbasesdedatosenlascualessehayahechounaldquoinversioacutensubstancialrdquo ndashcuantitativaocualitativamentemedidaEsteuacuteltimoderechosuigenerisseaplica independientementedequelasbasesencuestioacutentambieacutenpuedanmerecerproteccioacutenbajola legislacioacutendecopyright ndashestoeslasproteccionessonacumulativas34 Laproteccioacutenotorgada esde15antildeosSeincluyeasimismounprocedimientoderenovacioacutendelplazodeproteccioacuten paraaquellasbasesdedatosquerecibanunamodificacioacutenoadicioacutensubstancial(esimportante advertirquelarenovacioacutendelaproteccioacutenseaplicaatodalabaseynosoacuteloalasrevisiones) Porotroladoelfabricantenocuentaconunderechoexclusivosinoconunaldquofacultadde impedirrdquoquelehabilitaparaprohibirlaextraccioacutenoreutilizacioacutendelatotalidadodeunaparte substancialdelcontenidodelabasededatosLomismoocurresilaextraccioacutenoreutilizacioacuten departesnosubstancialesesrepetidaosistemaacuteticaatentandocontralaexplotacioacutennormalde labasededatosocausandounperjuicioalderechodelfabricante
EnsegundolugarhaciafinesdediciembrededichoantildeolaConferenciaDiplomaacuteticade laOMPIsobrecuestionesdederechosdeautoryderechosconexosnoconsideroacuteunapropuesta relativaauneventualtratadosobrepropiedadintelectualdebasesdedatosquehabiacuteasido impulsadaporlosEEUUylaUEdadoquevariasdelegacionesexpresaronqueresultaba necesarioseguirestudiandoeltemaantesdeadoptarunadecisioacutenalrespectoAlpresente ademaacutesdelaUEalgunospaiacutesesnoacuterdicosprotegenensuslegislacionesalasbasesdedatosno originalesEnlosEEUUsehanpresentadosineacutexitosdistintosproyectosdeleyquenohan conseguidoelconsensonecesarioparasuaprobacioacutenaunqueeltematodaviacuteasiguesiendo consideradoporelPoderLegislativodeaquelpaiacutesEntantoenAmeacutericaLatinayelCaribe solamenteMeacutexicoatraveacutesdelaLeyFederaldeDerechosdeAutorhaestablecidoen1997una proteccioacutenparalasbasesdedatosnooriginalesconunaduracioacutendecincoantildeos
VeacuteaseCaacutemaraLapuente(1999)paraunresumendelasdiferenciasysimilitudesentreelderecho suigenerisylaproteccioacutenporderechosdeautor
34
SCCR86 paacutegina21
DadoquehasidolalegislacioacutendelaUElaquemaacutesimpactohacausadoanivel internacionalvalelapenaresentildearbrevementealgunostrabajosquehananalizadosucontenido eimpactosEnprimerlugarvariosautoreshandestacadolaamplitudconlacualsondefinidas lasbasesdedatosEnestesentidocomovimosantesseargumentaqueentendida literalmenteporejemplolosmuseospodriacuteancaerbajoelimperiodelalegislacioacutenencuestioacuten Sibientalveznuncasedaraacuteuncasolegalqueinvolucreunejemplotanextremoesbastante probablequepudieranplantearseproblemasporejemploentornoalosprogramasdematerias universitarias(Lipton2002)Otrailustracioacutendepreocupacionessimilaressedaenelcasode lossitiosdeInternetqueunificanbuacutesquedassobreciertostemasloscualestambieacutenpodriacuteanser ndashydehechohansidoenEuropandashobjetodedemandasenbasealaDirectivaqueestamos comentandoEnesteescenarioMaurer(1999)afirmaquetardeotempranotodainformacioacuten comercialmentevaliosaterminaraacuterecibiendoproteccioacutencomobasesdedatos35
Laproteccioacutenotorgadaparecetambieacutendemasiadolaxaencuantoalosrequisitosexigidos paraobtenerlaAsiacutelaevidenciaquesurgedeloscasosjudicialeshastaahoraconocidosmuestra queexpresionestalescomoquelasbasesdedatosprotegidasdebenserldquocoleccionesdedatos independientesarregladosdeformasistemaacuteticaeindividualmenteaccesiblerdquooquelainversioacuten enellasrealizadadebeserldquosubstancialrdquoenlapraacutecticanofuncionancomobarrerarealpara evitarquecualquiertipodecompilacioacutenquedeprotegida(Maureretal2001)Lamismafalta declaridadsurgeentornoaotrasdefinicionesdelaleyporejemplosialguienextraedatosen formaldquoinsubstancialrdquoperolosmismossondegranvalorparaelquelosextraetambieacuten pudieraocurrirqueeseactosealegalmentecuestionable(Hugenholtz2001)
Maureretal(2001)revisandolaexperienciaconcretaenmateriadelitigiosenloscuales seinvocoacutelaproteccioacutendelaDirectiva969CEencuentranquelamitaddeloscasosprovienen deempresasqueelaboranldquodatossinteacuteticosrdquo(estoesautogeneradospordichasempresas) incluyendonuacutemerosdeteleacutefonoslistadosdeTVfechasdeeventosdeportivosoconciertos etcEsclaroquesetratadeinformacioacutenquenotieneposibilidadesdeserobtenidademanera independienteporotrosagentesEstosevinculaconlacuestioacutendesilainformacioacutenquedebe serproducidadecualquierformacomopartedesupropionegocioporunaempresandashcomoes elcasodeloslistadostelefoacutenicosndashcaetambieacutenbajolaproteccioacutendelalegislacioacuteneuropea (temasobreelcuallajurisprudenciaparecehallarsedivididandashverHugenholtz2001)
TambieacutenenbasealoscasosjudicialesgeneradosporlaaplicacioacutendelaDirectiva Hughes(2002)sentildealaquelamismahaimpulsadoalostribunalesaencontrarinfraccionesal derechosuigenerisauacutenensituacionesenlascualeshayunuacutenicoproveedordelainformacioacuten respectiva Elmismoautortambieacutenobservaquelamayorpartedeloscasosllevadosantelos tribunaleseuropeosbajolaDirectiva969CEcorrespondenabasesdedatospreexistenteslas cualesaparentementenonecesitarondeaquelinstrumentolegalparasercreadas
OtroargumentocriacuteticodestacadoesquelaDirectivadelaUEotorgaunaproteccioacuten mayoralaquebrindalalegislacioacutensobrederechodeautori)laproteccioacutenotorgadaporla Directivaespotencialmenteperpetuayaquecualquierldquocambiosubstancialrdquoseacuantitativoo cualitativopermitesurenovacioacuten36(CowanyHarison2001sentildealanquelavidapromediode
35 Algunosespecialistasconsultadosparaestetrabajohanopinadoqueelderechosuigenerisintroducido generoacuteinnecesariosdebatesalincluirlasbasesanaloacutegicasEnestaposturaloquesedeberiacuteabuscar esprotegerladigitalizacioacutendelainformacioacutenevitandoquecompetidorescopienlosarchivos digitalizadossinrealizaresfuerzosniinversiones
36 Todaslasbasesdinaacutemicascalificariacuteanentoncesparaunarenovacioacutenperpetuadelaproteccioacuten
SCCR86 paacutegina22
lasbasesdedatoscomercialesesde3antildeosperiacuteodoenelqueserecuperanlamayoriacuteadelos retornosdelainversioacutenporlocuallaDirectivaconstituyeunreacutegimenldquosobre-protectivordquo) ii) lasexcepcionesdetipoldquofairuserdquosonmaacutesrestringidasqueenelcasodelderechodeautor (cabedestacarademaacutesquelaDirectivaautorizandashperonoobligandashalosEstadosmiembrosa adoptartalesexcepciones)3738 ndashverReichmanySamuelson(1997)Enestesentidoseha sentildealadoquelaDirectivaEuropeanocontienesalvaguardasadecuadasparagarantizarel accesodelascomunidadescientiacuteficasyeducativasalainformacioacutenapreciosaccesiblesOtro puntocriticadoeslafaltademecanismosdelicenciascompulsivas(CommitteeforaStudyon PromotingAccesstoScientificandTechnicalDataforthePublicInterestetal1999)
LasprevencionesfrentealimpactodelaDirectivaseamplificanenelcasodelasfuentes debaseuacutenicaDehecholaresolucioacutendealgunoscasosenlostribunaleseuropeosconfirmariacutea lostemoresdequeaquellageneraunaproteccioacuteninfinitamenteextensibleparaloscontenidos delasbasesdedatosdinaacutemicasauacutencuandosetratedecasosendondelainformacioacutenestaacuteenel dominiopuacuteblicoperoconunafuentedeprovisioacutenuacutenica(Colston 2001)39
Peroauacutenenloscasosenlosquenohayafuenteuacutenicapuedenpresentarseproblemas AsiacuteMilleacute(1996)ndashcitadoenHerreraBravo(2001)ndashsentildealaquelalegislacioacuteneuropeano contemploacutelanecesidaddedefenderellibreaccesoalainformacioacutenporpartedecompetidores quenohayantenidoaccesoalabasededatosprotegidaodetercerosquequisieranutilizarla mismainformacioacuten(extraiacutedadecualquierotrafuente)conunfindiferentealdecrearuna nuevabasededatosEnesecontextosepresentaraacutenldquocasosenlosqueunfabricantequehaya adquiridounarchivofiacutesicointenteejercitarundominioabsolutosobreelmismo(unldquoderecho exclusivordquonounameraldquofacultaddeimpedirrdquo)partiendodelabasedequeportener supuestamenteelldquooriginalrdquodelcontenidotodareproduccioacutendelmismoconstituyeuna extraccioacutenprohibidardquo
TambieacutensehaplanteadoquesibienelderechosuigenerisdelaUEpermiteaun competidorpotencialutilizarlascitasdeunabasededatosprotegidayllegardirectamentealas
37 EnlaDirectivasefacultaalosEstadosmiembrosaestablecerlimitacionesalaproteccioacutenen determinadoscasosporejemplofrenteabasesdedatosnoelectroacutenicascuyasreproducciones seanparausoprivadoocuandoelcontenidodelasbasesseausadoparafinesdocentesde investigacioacutencientiacuteficadeseguridadpuacuteblicaoparaefectosdeunprocedimientoadministrativoo judicialentreotrasPeroseaclaraexpresamentequeldquonopodraacuteinterpretarselaexcepcioacutende maneratalquepermitasuaplicacioacutendeformaquecauseunperjuicioinjustificadoalosintereses legiacutetimosdeltitulardelderechooquevayaendetrimentodelaexplotacioacutennormaldelasbases dedatosrdquo
38 DeOliveiraAscensao(2002)proponeunejemplointeresantedeconflictoentrelaDirectivaen cuestioacutenylaspraacutecticascientiacuteficashabitualesSuponeasiacuteelcasodeuninvestigadorquerealizaun trabajosobretemasde meteorologiacuteaparalocualrecorrelasbasesdedatosexistentessobreeltema incorporandoesosdatosasuinformeUnavezfinalizadoeacutestelopublicacomolibroSiesasbases estuvieranprotegidasporelderechosuigenerisel investigadorestariacuteaviolandolaDirectivadela UEyaquesibienlamismaautorizalaextraccioacutenparafinescientiacuteficosnopasalomismoconla reutilizacioacutenelcasoseriacuteamaacutesgravesisesupusieraqueauacutenlaextraccioacutendelosdatosseriacutea ilegalenestecasoyaqueelinvestigadorestabapensandoenpublicarunlibro(obseacutervesepor ciertoqueeselibrodifiacutecilmenterepresenteperseunacompetenciadirectaparalasbasesde datosquesequiereproteger)Faacutecilesverentonceslasbarrerasyelaumentodecostosquese impondriacuteansobrelaactividadcientiacuteficadegeneralizarseestetipodederechos
39 ElejemploseriacuteaeldelcasoldquoBritishHorseracingBoardLimitedvsWilliamHillOrganisation (2001)rdquo
SCCR86 paacutegina23
fuentesoriginaleselloignoralarealidadeconoacutemicadelaproduccioacutendebasesdedatosenla cualcomovimosantesnosoacutelohaytendenciasalestablecimientodemonopoliosldquonaturalesrdquo sinotambieacutencasosenlosquelareproduccioacutendeloscontenidosresultaeconoacutemicamente ineficiente
Secuestionanasimismolasfuerteslimitacionesalareutilizacioacutendelainformacioacuten contenidasenlaDirectivaSeguacutenCaacutemaraLapuente(1999)dichaslimitacionespuedenincluso alcanzarausuarioslegiacutetimosdelasbasesEsteeselcasodelaprohibicioacutenderealizarcopias ndashincluyendolasdeseguridadndashparaevitarquelasusenpersonasnoautorizadastambieacutense prohibealusuariolegiacutetimofacilitaratercerosnoautorizadoselaccesoalabasemediantela cesioacutendelusodeclavessistemasdedescodificacioacutenodesencriptacioacutenuotrosmecanismos ndashtodolocualenlapraacutecticageneraunescenarioendondehayunaprohibicioacutendereutilizacioacuten
Considerandoesteconjuntodeargumentoselpeligrorealesquesegenereunmonopolio defactosobreloscontenidosfactualesdelascompilacionesprotegidasconelconsecuente riesgoparalacirculacioacutenygeneracioacutendeconocimientos(Baron2001)Enlamisma direccioacutensesentildealaquelaDirectivaEuropearemueveladistincioacutentradicionalenelderechode autorentreproteccioacutendelasexpresionesyproteccioacutendelasideasconelconsiguienteriesgo deobstaculizarlalibrecirculacioacutendeestasuacuteltimas
Laconclusioacutengeneralquesurgedelosdiversostrabajosqueexaminanlalegislacioacuten europeasobreeltemaesquelospaiacutesesqueestaacutenanalizandolaintroduccioacutendeleyeso disposicionessimilaresdeberiacuteansercautelososafindetenermaacutestiempoparaobservarcuaacuteles sonlasconsecuenciasefectivasdelaDirectiva969CEnosoacutelosobrelaindustriadelasbases dedatossinotambieacutensobreelaccesoalainformacioacutenaspectodeimpactoclavesobreel desenvolvimientosocialyeconoacutemicoenelnuevoescenarioglobal(verMaureret al 2001)
IV LASITUACIOacuteNENAMEacuteRICALATINAYELCARIBE
a) Elmercadodebasesdedatos
Loprimeroatenerencuentaesquenoexisteinformacioacutenciertasobreeltamantildeodel mercadodebasesdedatosenninguacutenpaiacutesdeAmeacutericaLatinayelCaribeQuedafueradel aacutembitodeestetrabajogenerarestimacionesdeesetipotareaquedebieraserobjetodeestudios futurosEnestecontextopresentaremoslosrasgosprincipalesdeestaindustriaydesus principalesusuariosyproductoresconelfindetenerunacaracterizacioacutenesencialmente cualitativadelamismaDetodosmodossepuedeafirmarconbastantecertidumbrequela magnituddelaindustriadebasesdedatosndashmedidaenteacuterminoseconoacutemicosndashesenlaregioacuten bajoestudiotodaviacuteamuylimitadaespecialmenteenlospaiacutesesdemenordesarrollorelativo
AsiacutenosorprendequelaparticipacioacutendeAmeacutericaLatinayelCaribecomoregioacuten productoradebasesdedatosseaclaramentemarginalaescalamundialBraunstein(2002) tomandodatosdelGaleDirectoryofDatabasesmuestraqueen2001soacuteloel02deltotalde basesdedatosexistentesenelmundoproveniacuteadeldquoAmeacutericaMeridionalrdquoSibienhayrazones parasuponerqueelnuacutemerodebasesdedatosdelaregioacutenestaacutenetamentesubestimado(yaque soacutelofiguran21bases)nadanosimpideconcluirquelomismopuedeestarocurriendoenotras regionesypaiacutesesEncualquiercasoestocorroboraotrasevidenciasqueindicanclaramenteque lospaiacutesesdeAmeacutericaLatinayelCaribesonmuchomaacutesldquoimportadoresrdquoqueldquoexportadoresrdquode basesdedatosDehechotantoelconsumocomolaproduccioacutendebasesdedatosparecenestar
SCCR86 paacutegina24
positivamentecorrelacionadosconelniveldedesarrolloeconoacutemicoysocialdelospaiacuteses respectivos
iquestQueacutetipodebasesdedatosseproducenenlaregioacutenSolamenteenelcasodeBrasil hemospodidoencontrardatossistematizadosalrespectocorrespondientesalantildeo1996Enel cuadrosiguienteseobservaquehabiacuteaunas700basesendichopaiacutesenaquelantildeoabarcando diversastemaacuteticasyaacutereasydecaraacutectertantopuacuteblicocomoprivado
CuadroBasesdedatosexistentesenBrasilndash1996
Clasificacioacuten Nordmdebases dedatos
ABasesdeproduccioacutenTeacutecnico-cientiacutefica 89 Bibliograacuteficas 77 Tesis 12
BRegistrosyguiacuteas 142 Generales 35 Instituciones 22 Empresas 30 Investigadores 16 Productosyservicios 23 Eventos 6 Peliacuteculasyvideos 6 Otros 4
CBasesdeArchivo 272 Generales 234 Imaacutegenes 004 Legislacioacuten 19 Recortesnoticias 3 Autoridadesterminoloacutegicas 12
DBasesdeInformacioacutenyGestioacutenTecnoloacutegicaydeNegocios 35 Generales 20 NormasTeacutecnicas 11 Patentes 4
EBasesdeCulturasVivas 8 FBasesdeIndicadoresEstadiacutesticasDiagnoacutesticos 12 GOtrasBases 136
Generales 10 IBGE(InstitutoBrasileirodeGeografiaeEstatistica) 78 Cetesb(CompanhiadeTecnologiadeSaneamento 48 Ambiental)
TOTAL 694
FuenteFreitasPereiraetal(1999)
Entantolaevidenciarecogidaparaesteestudiomuestraqueentrelosprincipales productoresdebasesdedatosenlospaiacutesesdelaregioacutenfigurandiversasinstitucionespuacuteblicas quegeneranorecopilaninformacioacutencomercialeconoacutemicajuriacutedicafinancieraetclacualen generalenpartevendenyenpartedifundendeformagratuitandashdehechoesprobablequeel
SCCR86 paacutegina25
sectorpuacuteblicoseaelprincipalproductordebasesdedatosenvariospaiacutesesdelaregioacuten Asimismoexistendistintosproveedoresprivadosquetambieacutencomercializanlamismaclasede informacioacutenmuchasvecesencompetenciadirectaconelsectorpuacuteblico(replicandoloque ocurreenlamayorpartedelospaiacutesesdesarrollados)aunqueengeneralagregandovalorala informacioacutenquebrindaesteuacuteltimo(facilitandolaconsultayelusodelainformacioacuten organizandodemanerasalternativaslosdatosrespectivosetc)Laofertaprivadadebasesde datosenAmeacutericaLatinayelCaribeestariacuteaconcentradaprincipalmenteentoncesenempresas quesededicanavenderinformacioacutensobretemasjuriacutedicoscomercialescrediticiosyenmenor medidafinancierosloscualessonenloesencialdeintereacutesbaacutesicamenteldquolocalrdquo(estoeslos usuariosdelainformacioacutenrespectivaseriacuteanensuenormemayoriacutearesidentesdelpaiacutesndasho regioacutenndashalacualserefieredichainformacioacuten)
Elsectorpuacuteblicoasiacutecomolasuniversidadesylosinstitutosdeinvestigacioacutentambieacuten ofreceinformacioacutendemaneragratuitauonerosaseguacutenloscasosencamposdondelaoferta domeacutesticaprivadaesmenoroenocasionesnulameteorologiacuteaagriculturahidrografiacutea demografiacuteasaludcartografiacuteageologiacuteamedioambienteetcasiacutecomoendiversoscamposde lascienciasldquodurasrdquoEnvariasdeestasaacutereaslosusuarioslocalestambieacutenrecurrenobviamente alasbaseslocalizadasenlospaiacutesesdesarrolladosNoacuteteseenestesentidoquemientrasque unapartedelainformacioacutenrelevanteenestetipodeaacutereascorrespondeahechosodatos propiosdelospaiacutesesdelaregioacuten(porejemploenmeteorologiacutea)losusuarioslocalestambieacuten puedenestarinteresados(enmayormedidaqueenelcasodelasbasesjuriacutedicasocomerciales porejemplo)eninformacioacutencontenidaenbasesdedatosextranjeras(estoesclaroenelcaso delaactividadcientiacuteficaporejemplo)
Otrohechoimportanteatenerencuentaesqueelgradodedigitalizacioacutendelasbasesde datosenlaregioacutenesclaramentemenoralqueseobservaenlospaiacutesesdesarrolladoslocuales obviamenteconsecuenciadelmenorniveldepenetracioacutendelasTICsenlaregioacuten40 Esto marcaunobstaacuteculoobjetivoparaeldesarrollodelmercadodebasesdedatos
EnloscuadrosA1aA3(enelAnexoI)seobservaelretrasodebuenapartedelos paiacutesesdelaregioacuteneneldesplieguedelainfraestructurainformaacuteticaydetelecomunicaciones necesariaparaingresaralmundodelaldquonuevaeconomiacuteardquo(porciertolasdiferenciasentre paiacutesessonimportantesconlasnacionesdelCaribecomolosmaacutesavanzadasenpromedioen teacuterminosrelativos41)ndashasiacutecomoenelcostodeaccesoadichainfraestructuraEnestesentido resultainteresanteobservarlosdatosexhibidosenelcuadroA4(verelAnexo I)que correspondenaunIndicedePreparacioacutenparaelAccesoalaRed(NetworkedReadinessIndex (NRI))presentadooriginalmenteenKirkmanetal(2002)42 ndashseguacutenlosautoresdichoiacutendice reflejalapreparacioacutenyelpotencialdeunpaiacutesparaparticipardeunmundointerconectadopor redesQuedaclaroqueelgruesodelaregioacutenestaacutelejosdetenerlosnivelesdepreparacioacuten adecuadosparaingresaralaldquonuevaeconomiacuteardquoyportantoparaserunactorimportanteenla
40 Asiacuteunafilialargentinadeungrupoempresarioeuropeo-estadounidenseentrecuyosprincipales negociosfiguralaventadeinformacioacutenjuriacutedicareportoacutequemientrasqueenArgentinael porcentajedefacturacioacutenenmedioselectroacutenicoserade8elmismollegabaal50enEEUU locualobedecejustamentealoincipientedeladifusioacutendelaventadedatosenformatodigitalen laregioacuten
41 Laescasapoblacioacutendevariosdeestospaiacutesespuedeestarexplicandopartedelasdiferencias respectivas
42 Eliacutendiceseconstruyeenfuncioacutendedistintosindicadoresquereflejanlainfraestructura informaacuteticaydecomunicacioneslaspoliacuteticaspuacuteblicasvigentesendichasaacutereasetc
SCCR86 paacutegina26
produccioacutenexportacioacutenyconsumodebasesdedatosdigitalizadasEnconsecuenciala expansioacutendelaindustriadelasbasesdedatostendraacutecomopre-condicioacutenqueseacelere fuertementelaincorporacioacutendelasTICsenAmeacutericaLatinayelCaribe(paripassuconun ascensoenlosnivelesdeeducacioacutendesupoblacioacutendemodoquedichaincorporacioacutennose hagaacostadeincrementarlaldquobrechadigitalrdquointernayaexistente)
b) Lasituacioacutenlegalylosmediosdeproteccioacutenexistentesparalasbasesdedatos
Enlamayorpartedelaregioacutensehaincorporadoyadeformaexpliacutecitaalasbasesde datosquetengancaracteriacutesticasdeoriginalidadenlaseleccioacutenyodisposicioacutendesus contenidosalasrespectivaslegislacionesnacionalessobrederechodeautorsiguiendolas disposicionesdelostratadosyamencionadosdelaOMPIylaOMC(ADPIC)Ladecisioacuten 351 delAcuerdodeCartagenaconcertadaentreBoliviaColombiaEcuadorPeruacuteyVenezuela tambieacutenincluyedisposicionestendientesaprotegeralasmencionadasbasesdedatos
EncontrastecomomencionamosantesenlaregioacutensolamenteenMeacutexicoexisteuna legislacioacutenadhocqueotorgaproteccioacutenalapropiedadintelectualdelasbasesdedatosno originalesEnestesentidocabesentildealarquedichalegislacioacutenharecibidocriacuteticasdepartede juristasmexicanosquesentildealansucaraacutectercontradictorioconlaLeyMexicanadeDerechosde Autorenlacualdichadisposicioacutenhasidoincluida(verOvillaBueno1998CaballeroLeal 2000)DichascriacuteticassefundanenqueenMeacutexicoaligualqueencasitodoslospaiacutesesdela regioacutencuyalegislacioacutensobrepropiedadintelectualsebasaenlatradicioacutenlatinaseentiende queelderechodeautorsiemprehaexigidocreatividadcomobaseparalaproteccioacutenno existiendofundamentosparaprotegerbienesenbasealasinversionesnecesariasparasu creacioacutenPorsuparteCaballeroLeal(2000)sentildealaquelaLeyMexicananootorgaderechos soacutelidosalosproductoresdebasesdedatosnooriginalesdadoquenodefineclaramentecuales sonlosderechosexclusivosdeaquellosnitampocopreveacutelaposibilidadderenovarla extensioacutendelaproteccioacutenotorgadandashqueenelcasomexicanoesde5antildeosndashconcluyendoque susefectospraacutecticosnoseriacuteansignificativos
Entantohastadondehemospodidoindagarnoexistenproyectosdeleyenninguacutenpaiacutes deAmeacutericaLatinayelCaribequeapuntenaincorporarunaproteccioacutenespecialparalasbases dedatosnooriginalesEnestesentidoesinteresantesentildealarquealmenosenalgunospaiacuteses loslegisladoresparecenadvertidosdelosdebatesquesobreeltemasehansuscitadoenotras regionesAsiacutealdiscutirselaactuallegislacioacutenargentinaqueprotegeporlaviacuteadederechosde autoralosprogramasdecomputacioacutenylasbasesdedatosoriginalesunsenadorexpresoacutesu temorporelhechodequelafaltadeunaadecuadaclarificacioacutendeltemaderivaraenla proteccioacutendeguiacuteastelefoacutenicasporejemplo(Quinn2000)
Sinperjuiciodelaausenciadedisposicionesespeciacuteficassobreeltemaexistenenla mayorpartedelospaiacutesesdiversasfiguraslegalesquepodriacuteanaplicarseencasodeproducirse conflictosentornoalapropiedaddelasbasesdedatosnooriginalesporejemplolasleyeso disposicionesrelativasacompetenciadeslealenriquecimientosincausaapropiacioacutenindebida etcclaramentepuedenseraplicadasencasodequeunpropietariodeunabasededatossea afectadoporcompetidoresquereproduzcansindebidaautorizacioacutensusproductos43 Enelcaso
Porciertolosproveedoresdebasesdedatosenlaregioacutentienenlaopcioacutenderegistrarlos elementosdesusbasesquepuedanserprotegidostantoporlalegislacioacutendederechosdeautor (porejemplotesaurosmeacutetodosdeinterrogacioacutenconsultayvisualizacioacuteniacutendicesprogramasde
[Siguelanotaenlapaacuteginasiguiente]
43
SCCR86 paacutegina27
deChileentantondashseguacutenlasautoridadesdelaoficinadeDerechosdeAutorconsultadaspara estetrabajondashlaleyNdeg19223sobredelitosinformaacuteticosdealgunamanerapodriacuteaaplicarsea lasbasesdedatosnooriginalesenausenciadeproteccioacutenenelaacutembitodelderechodeautor Talvezlomismopodriacuteaocurrirenotrospaiacutesesenloscualesexistalegislacioacutensimilar
Sepuedeargumentarquelaefectividaddelasmencionadasdisposicioneslegalesseve menguadaenlapraacutecticaporproblemasdeenforcement(hechodestacadoporlamayorparte delasinstitucionesempresasyexpertosconsultadosparaestetrabajo)Sibiendichos problemasnosonexclusivosdelalegislacioacutensobrepropiedadintelectualalgunos observadoresargumentanqueenlaregioacutenexisteunaactitudculturalmaacutesldquotoleranterdquoalacopia delainformacioacutenqueenlospaiacutesesmaacutesavanzadoslocualagravariacuteaparticularmentela situacioacutenenelaacutembitobajoexamenAsimismolarelativaldquonovedadrdquodeltemaenloquehace alasbasesdedatosdigitalizadastornariacuteaauacutenmaacuteslentosycomplejosloslitigiosporfalta tantodejurisprudenciaasentadacomodepreparacioacutendelosfuncionariosjudiciales
Enloquehacealusoindebidodelasbasesdedatosporpartedelosusuarioslegiacutetimos (queseconcentrafundamentalmenteencompartiroextenderelaccesoalainformacioacuten respectivaapersonasuorganizacionesnoautorizadas)sibiengeneralmenteseconcertan contratosolicenciasqueprohibendichasaccionesenlapraacutecticaaparentementeutilizarlaviacutea legalparaeliminarlasresultamuycostoso44
Enestecontextolosproveedoresdebasesdedatosprincipalmenterecurrenameacutetodos teacutecnicos(encriptadoclavesdeaccesoetc)paraprotegersusproductosloscualesalmenos paralamayoriacuteadelosconsultadosproveenunaproteccioacutenrelativamentefuerteaunquepor ciertonocompleta(lasdificultadesaparentementeseconcentrariacuteanenelmencionado problemadelosusuariosqueporejemplodifundenlasclavesdeaccesoapersonasno autorizadas)
Ciertamentedebedecirsequelaproteccioacutenpormediostecnoloacutegicossueletenerademaacutes deuncostoelevadolaconsecuenciadequelainformacioacutenolasconsultasdelasbasesdeban hacersedeunamaneramenoscoacutemodaoldquoamigablerdquoparaelusuariojustamenteconelfinde viabilizarlaproteccioacutenqueotorgaelmediotecnoloacutegicoEnesesentidolasfirmasdeben balanceareldeseodeminimizarlaspotencialespeacuterdidasporelusonoautorizadodesusdatos conlanecesidaddemantenerlasuficienteflexibilidadcomoparanoperjudicarasususuarios legiacutetimosespecialmentecuandoexistenvariosproveedoresalternativosenelmercado45
Lasmarcastambieacutensonunmediodeproteccioacutenasiacutecomolasestrategiasderenovacioacuten constantedelainformacioacutenlainclusioacutendevaloragregadoetcAsimismolasempresas propietariasdebasesdedatosmonitoreanconstantementeasuscompetidoresconelfinde
[Continuacioacutendelanotadelapaacuteginaanterior]
computacioacutenusadosparaelfuncionamientodelasbasesetc)comoporotrasnormaslegales (marcaslogosetc)
44 Lasempresastratariacuteanderesolverestosproblemascuandolosdetectanporlaviacuteadela persuasioacutenylasnegociacionesinformalesconlosusuarios
45 Dehecholasfirmasestariacuteanencondicionesdedetectarporejemplolapraacutecticadecompartirlas clavesdeaccesoperoalmenosporahoraconsiderariacuteanqueeleventualbeneficiodesermaacutes estrictosconelusodelasclavesnocompensariacutealoscostosaincurrirparaalcanzartalobjetivo (inclusoencuantoelloprobablementeredundariacuteaenrestriccionesqueafectariacuteanlacomodidadde accesoalasbasesauacutenparalosusuariosautorizados)
SCCR86 paacutegina28
detectarposiblesconductasdeslealesEntantohaybasesquesoacuteloestaacutendisponiblesonliney queseprotegenporelhechodequesutamantildeoestangrandequesalvoquepudieranser extraiacutedasdirectamentedelosservidoresendondeestaacutenalojadaslacopiadesuselementos resultariacuteademasiadocostosaylentacomoparaqueresulteeconoacutemicamenterentablerealizarel esfuerzorespectivoEstoesasiacuteenuncontextodondeloscontenidosdelamayorpartedelas basesdenaturalezacomercialsongeneralmenteactualizadosdemanerafrecuenteyenelcuallos propietariosdelasbasesraramenteautorizanlasconsultasldquoenbloquerdquoporloquelas informacionestienenqueseraccedidasdeaunaporvez
Alavezotramaneradepreservarmercadosatendiendoalasdiferentesnecesidadesde losusuarioseslaqueempleanalgunasempresasndashporejemploaquellasdedicadasavender informacioacutenfinancierandashquerecurrenafijardistintospreciosparalainformacioacutenseguacutenel gradodeactualizacioacutenconlaquelarequieransusclientesndashlocualtiendeadisminuirlos incentivosacopiarindebidamentelainformacioacutenrespectiva46
Sibiencasitodaslasfirmaseinstitucionesconsultadashanreportadolaexistenciade perjuicioseconoacutemicosporlaapropiacioacutenindebidadeinformacioacutenporpartedecompetidores yousuariosaparentementelaspeacuterdidasgeneradaspordichasaccionesseriacuteanenlagran mayoriacuteadeloscasosdebajamagnitudcomoparajustificarrealizareventualesaccioneslegales alrespecto4748 Tampocohemosrecogidoevidenciadequehayandejadodehacerse inversionesendeterminadasbasesdedatosporfaltadeproteccioacutenlegalapropiadaDetodos modosestasconclusionesdebensermatizadasteniendoencuentaqueenvarioscasoslas firmasproductorasdebasesdedatoshacerelativamentepocotiempoqueestaacutenofreciendosus productosenformatodigitalndashlocualpodriacuteaexplicarquelaincidenciadelosproblemasde copiadeinformacioacutenycontenidos(olaconcienciaacercadelaincidenciadedichos problemas)seamenorqueenlospaiacutesesmaacutesavanzados49
Laevidenciaquehemospodidorecogerparaesteestudioentantoindicaquelosuacutenicos casosenlosquesehanregistradodemandasjudicialesvinculadasalacopiadeinformacioacuten contenidaenbasesdedatosnooriginalesdigitalizadashantenidolugarenArgentina50y
46 EstecasocorrespondealaestrategiadenominadacomoldquoversioninginformationrdquoporShapiroy Varian(1999)
47 Unaempresaqueconsultamosdedicadaacomercializarbasesdedatosconinformacioacuten comercialyconoperacionesenArgentinaChileyUruguayestimoacutelaspeacuterdidasporelusono autorizadodeloscontenidosdesusbasesenun5-10desufacturacioacuten
48 Entantosenoshareportadoquehaycasosenlosquesibienlospropietariosdelasbasestienen certezadequesuinformacioacutenestaacutesiendoutilizadaporpersonassinderechosadquiridos legalmentetienendificultadesinclusoparaidentificaralosinfractores
49 AsuvezciertamentelosproblemasdepirateriacuteadelainformacioacutenenAmeacutericaLatinapreexisten aladigitalizacioacuten
50 LoscasosquenosfueronreferidosenArgentinasondosElprimeroinvolucroacuteaunaempresa dedicadaaproveerinformacioacutencontableytributariaunodecuyosboletinesdigitalesndashque ofreciacuteaasusclientesndasheracopiadoydistribuidoporotrafirmaSibienexistiacuteanbasesparaquela empresainfractorafuerasancionadaporcompetenciadesleallajusticiaaparentementenodio lugaralreclamodelafirmaafectadaElsegundoestaacutetodaviacuteairresueltoenelaacutembitodela justiciapenalysurgioacuteapartirdeunadenunciadelaempresaNosiscontralafirmaAxesor(en cuyocapitalparticipaunfondoderiesgodelBancoSantanderCentralHispanodeorigen espantildeol)porlacopiadeunCDconinformacioacutensobreriesgocrediticioquecomercializabaNosis
SCCR86 paacutegina29
Ecuador51 ndashenesteuacuteltimopaiacutesademaacutesenelaacutembitoadministrativosehansolicitadoen algunoscasoslapraacutecticademedidascautelaresporlapresuntautilizacioacuteniliacutecitadebasesde datoselectroacutenicasSinembargoobviamenteellonosignificaquenosehayanproducido muchosotrosepisodiosdepirateriacuteaquenohanllegadoalainstanciajudicialsinoquesehan resueltoprivadamente(asiacutecomotambieacutendeotrosquetodaviacuteasesiguenproduciendosinque seafaacutecilcomodeciacuteamosantessiquieraidentificarconprecisioacutenalosinfractores)Porotro ladocabedestacarquesiacutehanexistidocasosenloscualeslajusticiayahaprotegido compilacionesquecumpliacuteanconlosrequisitosdeoriginalidadenladisposicioacutenyoseleccioacuten delosdatosdeformataldeserprotegiblesbajolalegislacioacutendederechodeautor52
Enesteescenariolaconclusioacutengeneraldenuestrotrabajodecampoesquesalvoalguna excepcioacuten53nohayevidenciaquemuestrequeexistaunreclamoporpartedelasempresase institucionesquemantienenycomercializanbasesdedatosenAmeacutericaLatinayelCaribepor contarconunalegislacioacutensuigenerisalestilodelaintroducidaenlaUEDehechoenlas entrevistasycontactosquerealizamosparaestainvestigacioacutenencontramosquelamayorparte delasorganizacionesdedicadasacomercializarbasesdedatosteniacuteanescasoconocimientodel debatesobreeltemaenEuropaylosEEUUyvariasinclusodesconociacuteanquelasbasesdesu propiedadpodriacuteanrecibirsiseaplicaraunalegislacioacutencomolaeuropeaporejemplouna proteccioacutenlegalespeciacutefica54 Asuvezlasoficinasrespectivasdederechosdeautorenla regioacutennohanreportadoquelosactoresprivadosquepodriacuteanrecibirproteccioacutenencasode sancionarseunalegislacioacutensuigenerisesteacutenimpulsandouncambioenesesentido(locual podriacuteaobedecerentreotrosfactoresalyamencionadoescasotamantildeodelaindustria respectiva)Todoestoporciertonoimplicaquelasempresasdelsectornodeseenmejorarel niveldeproteccioacutenlegalconelquecuentansinembargolaconclusioacutengeneralesqueal menosporelmomentolamayorpreocupacioacutenenmaterialegalestariacuteaenquesemejoreel niveldeenforcementdelalegislacioacutenyavigente
51 Elconflictoseprodujoentredosempresasquecomercializancompilacionesdeleyesenformatos digitales
52 EnArgentinayaen1974sediouncasoenestesentidoresueltofavorablementeparael demandanteporcopiadeunabasededatosqueconteniacuteanormativasdecomercioexterior (CNCivSalaD30474inreldquoGuiacuteaPraacutecticadelExportadoreImportadorSRLcEmpresaIARA yotrordquo)ndashverQuinn(2000)MaacutesrecientementelaempresaLaLeyobtuvounfallofavorableen 1996porunademandacontraotrafirmaquehabiacuteareproducidosinautorizacioacutenunabasede datosreferencialderepertoriosjuriacutedicosqueLaLeycomercializabaenCDs
53 SolamenteenelcasodelServiccediloFederaldeProcessamentodeDados(SERPRO)deBrasillas autoridadesconsultadasexpresaronunaopinioacutenclaraycondefinidoconocimientodecausaa favordeimplementarunaproteccioacutensuigenerisparalasbasesdedatos(significativamentese tratadeunaempresaestatal)
54 Existenalavezcasosenloscualesdeterminadasempresassearroganaunqueporciertosin baseslegalessoacutelidasderechosquenoposeenasiacuteunportalchilenodeinformacioacutensobre economiacuteaynegociosensupaacuteginawebsentildealaqueldquotodotextomuacutesicasonidofotografiacuteas videosgraacuteficosprogramasyengeneralcualquierinformacioacutencontenidaenelportalpor cualquiermedioseraacutedenominadaensuconjuntolsquoContenidorsquoDichoContenidoesdepropiedad exclusivadelaempresayseencuentraprotegidoporleyeslocalesytratadosinternacionalesde propiedadintelectualrdquo(verJijenaLeiva1999)
SCCR86 paacutegina30
V CONCLUSIONES
LadiscusioacutenacercadelosDPIsobrelasbasesdedatosldquonooriginalesrdquoprobablemente ejemplificadeunmodoparticularmenteagudolasiemprepresentetensioacutenentrelanecesidad deestablecerunmarcodeincentivosatractivoparalageneracioacutendenuevosproductoseideasy elobjetivodequedichosproductoseideasgenerenlamayorcantidaddeldquoderramesrdquosobreel conjuntodelsistemaeconoacutemicoydeltejidosocial
Decimosqueenestecasodichatensioacutenesespecialmenteagudaentantoqueunreacutegimen suigenerisparalasbasesdedatosnoapuntariacuteaaprotegerlasbasesensiacutemismasentanto productosnuevosyocreativossinoalainformacioacutenenellascontenidaconelconsiguiente riesgodequeseestablezcanliacutemitesalacirculacioacutendeaquellainclusodelaquehastael presentesemantieneeneldominiopuacuteblicoEnotraspalabraslacreacioacutendenuevosDPIsobre lasbasesdedatospodriacuteasesgarelbalanceentreproteccioacuten-difusioacutendeformapeligrosamente pronunciadaafavordelprimerteacuterminodedichobinomioLasamenazasenesteuacuteltimoterreno noseobservansoacuteloenlasmuysensiblesaacutereasdelacienciaylaeducacioacutensinotambieacutenenel propiocampocomercialndasheinclusoenvinculacioacutenconeldesarrollodeInternetporejemplo
Otropuntoclaveesquedichoreacutegimennosedirigiriacuteaapromoverlageneracioacutendeideaso bienesnuevosnilosesfuerzoscreativossinobaacutesicamentealasinversionesrealizadasenla recoleccioacutenyorganizacioacutendeinformacioacuten(einclusodeotrotipodeelementosalmenosenla definicioacutendelaUnioacutenEuropea)dediversotipoElloenprincipioiriacuteaencontratantodela tradicioacutendelalegislacioacutendederechosdeautorenbuenapartedelmundocomodelosobjetivos quedeberiacuteananimaralosregiacutemenesdeDPIdesdeunpuntodevistaeconoacutemicoAsimismoal menosenlaformaenqueelreacutegimensuigenerishasidoestablecidoenlaUEtendriacuteael potencialriesgodegenerarproteccionesperpetuas(encontradelaideadeproteccioacutentemporal queestaacuteenlabasedelalegislacioacutensobrepropiedadintelectual)
Nosorprendeentoncesencontrarqueauacutenenlospaiacutesesdesarrolladosndashprincipales productoresyconsumidoresdebasesdedatosndashexisteunafuertediscusioacutenacercadela convenienciadeadoptarlegislacionessuigenerisdeltipodelasimplementadasenlaUE discusioacutenqueporelmomentohabloqueadolaintroduccioacutendenormassimilaresen los EEUU
Muchasmaacutesdudassurgenenelcasodelospaiacutesesendesarrolloyaqueentantosonal presenteprincipalmenteconsumidoresantesqueproductoresdebasesdedatoslaadopcioacutende disciplinasinternacionalesenlamateriaaparentementegenerariacuteaunbalancecosto-beneficio auacutenmenosfavorablequeenlasnacionesavanzadas
LaevidenciaempiacutericaquehemosrecogidoparaelcasodeAmeacutericaLatinayelCaribea suveznoparecedarsustentoalargumentoafavordeestablecerDPIparalasbasesdedatosno originalesentantonohemosobservadoquelaincipienteindustriaqueexisteenlaregioacuten aparentementeconcentradaenlospaiacutesesmaacutesavanzadosdelamismaesteacutesiendoperjudicada porlaausenciadeunalegislacioacutensuigenerisenlamaterialosperjuicioscomercialesque ciertamenteexistenaunquetienenunamagnitudinciertaparecenderivarmaacutesbiendelafalta deunadecuadoenforcementdelalegislacioacutenactualmenteexistenteEnconsecuenciaal presentenopareceexistirunintereacuteseconoacutemiconitampocosocialconcretodesdeelpuntode vistadelospaiacutesesdelaregioacutenafavordeunalegislacioacuteninternacionalsobrebasesdedatos ldquonooriginalesrdquocomolapropuestaantildeosatraacutesenelsenodelaOMPI
SCCR86 paacutegina31
Todoestosinembargonodebeserinterpretadoenelsentidodequelasituacioacutenactual enlamateriaesenalguacutensentidooacuteptimaEstaacuteclaroporunladoquepeseaqueexistentanto legislacioacutencomomediostecnoloacutegicosquepodriacuteanprotegeralasinversionesrealizadasenla creacioacutenymantenimientodebasesdedatoshayproblemastantodeenforcementdelos contratosylasleyesrespectivascomodeldquocircunvalacioacutenrdquodelaproteccioacutentecnoloacutegicaque generanpeacuterdidasmonetariasparalospropietariosdelasbasesdedatos(propietariosqueno soacutelooperanenelsectorprivadosinoqueenmuchasocasionessonorganizacionesestatales)
Asuvezdesdeunpuntodevistadinaacutemicopodriacuteaesperarsequelaindustriadebasesde datosenAmeacutericaLatinayelCaribevayaexpandieacutendosealolargodeltiempondashespecialmente amedidaqueseincrementeladifusioacutendelasTICsenlaregioacutenndashconlocualeventualmente podriacuteadarseelcasodequeenunfuturoaparezcanconflictosdemayorsignificacioacutenquelos detectadoshastaahora
EnconsecuenciaresultanecesariocontinuaravanzandoenelestudiodeltemaEn particularseriacuteaimportantequeenelfuturosevayagenerandoinformacioacuteneconoacutemicacierta respectodelamagnituddeestaindustriaenlaregioacutenSibiensetratadeunatareacompleja comolomuestralamuyescasainformacioacutenexistentealrespectoinclusoenlospaiacuteses desarrolladosestaacuteclaroqueresultaimprescindibleparadotardeunabaseempiacutericamaacutesfirmea losdebatessobreeltema
Entantodenuestrotrabajosurgequedospasospotencialmentefavorablesparael desarrollodelaindustriadelasbasesdedatosenlospaiacutesesdeAmeacutericaLatinayelCaribe seriacuteani)mejorarelenforcementdelasnormativasactualmentevigentessobreeltematanto enelaacutereadederechosdeautorcomoenlosotroscamposjuriacutedicosinvolucrados(competencia deslealetc)ii)propenderaunamayorpenetracioacutendelasTICsenlospaiacutesesdelaregioacuten
Afuturoasuvezdebedarseinicioaunprocesodediaacutelogoentrelasdistintaspartescon intereacutessobreeltemaparaevaluarenqueacutemedidapodriacuteasernecesarioreformarlaslegislaciones actualmenteexistentesenmateriadecompetenciadeslealporejemploparahacermaacutesefectiva laproteccioacutenparalospropietariosdebasesdedatosenlaregioacutenDeesemismodiaacutelogo podriacuteanirsurgiendoconsensosnuevosacercadesiresultanecesarioonoavanzarenalguacutentipo deproteccioacutendelasbasesdedatosporlaviacuteadelosDPIndashyacercadecuaacutelesseriacuteanlas modalidadesdedichaproteccioacutenencasodequeseconcluyeraquesuimplementacioacutenseriacutea positivandashinclusoenelmarcomultilateralapartirtantodelaacumulacioacutendeexperienciaenla aplicacioacutendelasnormasyavigentesenalgunasregionescomodelapropiaevolucioacutendel mercadodebasesdedatosenlospaiacutesesdeAmeacutericaLatinayelCaribe
[SigueelAnexoI]
SCCR86
ANEXOI
CuadroA1AccesoatelefoniacuteaenAmeacutericaLatinayelCaribendash2001
Telefoniacuteacelular Telefoniacuteafija
Paiacutes Nordmsuscriptores cada100hab Paiacutes
Nordmliacuteneastelefoacutenicas cada100hab
Martinica 7153 Guadalupe 6359 Araba 5000 Chile 3402 AntiguaampBarbuda 3177 PuertoRico 3065 IslasViacutergenes (EEUU) 2890 Jamaica 2694 Venezuela 2635 Meacutexico 2168 Panamaacute 2070 Bermuda 2064 Paraguay 2040 Bahamas 1966 Surinam 1911 Argentina 1861 TrinidadampTobago 1734 Brasil 1673 Uruguay 1547 Repuacuteblica Dominicana 1465 ElSalvador 1250 Belize 1155 Barbados 1064 Guatemala 970 Bolivia 899 Guyana 866 Colombia 763 CostaRica 757 Ecuador 667 Granada 641 Peruacute 592 Honduras 361 StKittsandNevis 312 Nicaragua 299 StVincent 208 Dominica 156 Haitiacute 111 Cuba 007
Bermuda 8715 StKittsandNevis 5688 IslasViacutergenes(EEUU) 5637 AntiguaampBarbuda 4735 Barbados 4629 Guadalupe 4493
Martinica 4300 Bahamas 4003 Aruba 3503 PuertoRico 3364 Granada 3275 Dominica 2906 Uruguay 2829 TrinidadampTobago 2399 Chile 2390 CostaRica 2297 StVincent 2196 Brasil 2178 Argentina 2163
Jamaica 1973 Surinam 1758 Colombia 1705 Panamaacute 1483 Belize 1444 Meacutexico 1372 Venezuela 1120 RepuacuteblicaDominicana 1102 Ecuador 1037 ElSalvador 934 Guyana 919 Peruacute 775 Guatemala 647 Bolivia 622 Paraguay 512 Cuba 510 Honduras 471 Nicaragua 312 Haitiacute 097
EEUU 4442 EEUU 6645 Oceaniacutea 4495 Europa 4377 AmeacutericaLatinay Caribe 1717
Europa 4062 Oceaniacutea 4002
AmeacutericaLatinayCaribe 2327 Mundo 1557 Mundo 1721
FuenteInternationalTelecommunicationsUnion(ITU)
SCCR86 AnexoIpaacutegina2
CuadroA2AccesoaInternetypenetracioacutendePCsenAmeacutericaLatinayelCaribendash2000
PCs Internet
Paiacutes NordmPCscada
100hab Paiacutes
NordmServidores cada10000
hab Paiacutes
Nordm usuarios
cada 10000hab
Bermuda 4654 Bermuda 52727 Bermuda 390137 Guadalupe 1974 Uruguay 16202 Chile 165765 StKittsandNevis 1817 Argentina 7298 Aruba 136536 CostaRica 1491 Meacutexico 5655 Uruguay 110878 Granada 1271 Panamaacute 5313 PuertoRico 102179
Martinica 1266 Brasil 5153 IslasViacutergenes (EEUU) 100322
Belize 1249 TrinidadampTobago 5096 Peruacute 97420 StVincent 1058 Chile 4881 Dominica 77777 Uruguay 1049 AntiguaampBarbuda 4095 TrinidadampTobago 77258 Chile 823 Araba 2809 Argentina 67509
Barbados 822 IslasViacutergenes (EEUU) 2807 AntiguaampBarbuda 65203
Dominica 713 Dominica 2424 Belize 62447 TrinidadampTobago 618 CostaRica 1829 Guyana 60395 Meacutexico 576 Guadalupe 1246 CostaRica 56674 Argentina 513 Belize 1220 StKittsandNevis 51610 Brasil 500 Colombia 1106 Granada 43556
Jamaica 466 Repuacuteblica Dominicana 924 Bahamas 43158
Venezuela 455 Martinico 891 Venezuela 39305 Peruacute 409 Venezuela 668 Barbados 37383 Panamaacute 370 Jamaica 571 Panamaacute 31701 Colombia 354 Guatemala 492 Jamaica 31055 Guyana 256 Peruacute 417 StVincent 30857 Ecuador 217 PuertoRico 386 Brasil 29392 ElSalvador 191 Barbados 374 Meacutexico 27431 Bolivia 168 Nicaragua 276 Surinam 26979 Paraguay 127 Paraguay 236 Colombia 20746 Guatemala 114 Bolivia 159 RepuacuteblicaDominicana 18588 Honduras 108 StKittsandNevis 104 Guadalupe 17544 Cuba 107 ElSalvador 092 Bolivia 14407 Nicaragua 089 Bahamas 079 Ecuador 14234 AntiguaampBarbuda ndash Guyana 069 Martinica 12746 Aruba ndash Cuba 059 Nicaragua 9854 Bahamas ndash Granada 032 ElSalvador 7967 Repuacuteblica Dominicana ndash Surinam 023 Paraguay 7278 Haitiacute ndash Honduras 020 Guatemala 7027 PuertoRico ndash Ecuador 018 Honduras 6168 Surinam ndash StVincent 018 Cuba 5358 IslasViacutergenes (EEUU) ndash Haitiacute ndash Haitiacute 2454 EEUU 5852 EEUU 292832 EEUU 450696 Oceaniacutea 3652 Oceaniacutea 64761 Oceaniacutea 251112 Europa 1674 Europa 15727 Europa 135948 AmeacutericaLatinay Caribe 659
AmeacutericaLatinay Caribe 9628
AmeacutericaLatinay Caribe 57049
Mundo 772 Mundo 17793 Mundo 64137
FuenteInternationalTelecommunicationsUnion(ITU)
SCCR86 AnexoIpaacutegina3
CuadroA3CostodeaccesoaInternetndash2001
Promedioanualdelcostopor20horasdeaccesomensualaInternetcomoporcentaje delPBIpercaacutepita(medidoenPPP)
Ranking Paiacutes Costo
1 2 3 4 5 6 7 8 9
10 29 31 32 36 41 42 44 45 47 48 49 53 58 61 62 65 66 67
Suecia Beacutelgica Finlandia Noruega Islandia Japoacuten Suiza EstadosUnidos Taiwaacuten Dinamarca Uruguay Argentina TrinidadampTobago Chile Meacutexico Brasil CostaRica Venezuela Colombia Jamaica Panamaacute Bolivia ElSalvador Guatemala RepuacuteblicaDominicana Paraguay Ecuador Honduras
012 029 037 037 046 049 057 065 068 071 263 320 330 454 517 526 543 604 808 840 844 983
1152 1557 1562 2039 2503 3207
FuenteKirkman(2002)
Sobre75paiacutesesrankeados
SCCR86 AnexoIpaacutegina4
CuadroA4IndicedePreparacioacutenparaelAccesoalaRed (NetworkedReadinessIndex(NRI))ndash2001
Ranking NRI
Paiacutes Networked Readiness
1 2 3 4 5 6 7 8 9
10 32 34 37 38 44 45 46 47 48 50 52 55 56 57 63 67 68 69 71 72
EstadosUnidos Islandia Finlandia Suecia Noruega PaiacutesesBajos Dinamarca Singapur Austria ReinoUnido Argentina Chile Uruguay Brasil Meacutexico CostaRica TrinidadampTobago RepuacuteblicaDominicana Panamaacute Venezuela Peruacute ElSalvador Jamaica Colombia Paraguay Bolivia Guatemala Nicaragua Ecuador Honduras
605 603 591 576 568 568 556 547 532 531 401 400 380 379 358 357 352 352 342 341 338 330 329 329 315 304 300 283 265 264
FuenteKirkmanetal(2002)
[SigueelAnexoII]
Sobre75paiacutesesrankeados
SCCR86
ANEXOII
REFERENCIASBIBLIOGRAacuteFICAS
BandJyJSGowdy(1997)ldquoSuiGenerisDatabaseProtectionHasItsTimeComerdquo D-LibMagazinejunioWashingtonDC
Barca(2000)ldquoPropiedadIntelectualdelasBasesdeDatosUnAcercamientodesdela JurisprudenciaNorteamericanardquoCuadernodeDoctrinaReacutegimenJuriacutedicodelosBancosde DatosFacultaddeDerechoyCienciasSocialesUniversidaddeBuenosAires
BaronP(2001)ldquoBacktotheFutureLearningfromthePastintheDatabaseDebaterdquoTheOhio StateLawJournalVolumen62Nordm2
BailyMN(2002)ldquoDistinguishedLectureonEconomicsinGovernmentTheNew EconomyPostMortemorSecondWindrdquoJournalofEconomicPerspectivesVolumen16 Nordm 2pp3-22
BancoMundial(2001)ldquoIntellectualPropertyBalancingIncentiveswithCompetitive AccessrdquoenGlobalEconomicProspectsandtheDevelopingCountries2002 Washington DC
BenthamJ(1978)EscritoseconoacutemicosFondodeCulturaEconoacutemicaMeacutexico
BraunsteinYM(2002)ldquoRepercusionesEconoacutemicasdelaProteccioacutendelasBasesdeDatos enlosPaiacutesesenDesarrolloyPaiacutesesenTransicioacutenrdquopreparadoparaelComiteacutePermanentede DerechodeAutoryDerechosConexosSeacuteptimaSesioacuten13a17demayoGinebra
CaballeroLealJL(2000)ldquoProteccioacutenJuriacutedicadelasBasesdeDatosyProteccioacutenSui GenerisparalasBasesdeDatosnoOriginalesrdquoenMAPalaciosyRAntequera(eds) PropiedadIntelectualTemasRelevantesenelEscenarioInternacionalSIECAUSAID
CaacutemaraLapuenteS(1999)ldquoUacuteltimasOrientacionesInternacionalessobrelaProteccioacuten JuriacutedicadelasBasesdeDatosrdquoRevistaChilenadeDerechoVolumen26Nordm1pp9-61enero
CassierM(2002)ldquoBienPrivadoBienColectivoyBienPuacuteblicoenlaEradelaGenoacutemicardquo RevistaInternacionaldeCienciasSocialesNordm171marzo
ChangH(2001)ldquoIntellectualPropertyRightsandEconomicDevelopmentndashHistorical LessonsandEmergingIssuesrdquoJournalofHumanDevelopmentVolumen2Nordm2julio
ChenYyTPuttitanun(2002)ldquoIntellectualPropertyRightsandInnovationinDeveloping CountriesrdquoCenterforEconomicAnalysisDepartmentofEconomicsUniversityofColorado atBoulderWorkingPaperNo02-06mayo
CIPRndashCommissiononIntellectualPropertyRightsndash(2002a)ldquoTechnologyDevelopmentand IntellectualPropertyRightsrdquoWorkshop1enero
SCCR86 AnexoIIpaacutegina2
CIPRndashCommissiononIntellectualPropertyRightsndash(2002b)ldquoCopyrightSoftwareandthe InternetrdquoWorkshop5enero
ColstonC(2001)ldquoSuiGenerisDatabaseRightRipeforReviewrdquoJournalofInformation LawandTechnologyNordm 3 noviembre
CommitteeforaStudyonPromotingAccesstoScientificandTechnicalDataforthePublic InterestCommissiononPhysicalSciencesMathematicsandApplicationsNationalResearch Council(1999)AQuestionofBalancePublicRightsandthePublicInterestinScientifical andTechnicalDatabasesNationalAcademyofSciencesWashingtonDC
CorreaCM(2000)ldquoFairUseintheDigitalErardquopresentadoenelThirdUNESCO CongressonEthicalLegalandSocietalChallengesofCyberspace13-15denoviembre Paris
CowanRyEHarison(2001)ldquoIntellectualPropertyRightsinaKnowledge-Based EconomyrdquoMERITInfonomicsResearchMemorandumSeries2001-027septiembre Maastricht
CraftsN(2000)ldquoGlobalizationandGrowthintheTwentiethCenturyrdquoInternational MonetaryFundWorkingPaper0044WashingtonDC
DrsquoAndreaTysonLyESherry(1997)ldquoInformationIndustryAssociationStatutory ProtectionForDatabasesEconomicampPublicPolicyIssuesrdquoCommitteeontheJudiciary USHouseofRepresentatives
DavidPA(2000)ldquoTheDigitalTechnologyBoomerangNewIntellectualPropertyRights ThreatenGloballdquoOpenSciencerdquoWorkingPaper00-016AllSoulsCollegeOxfordamp StanfordUniversityoctubre
DavidPA(2002)ldquoDoestheNewEconomyNeedalltheOldIPRInstitutionsDigital InformationGoodsandAccesstoKnowledgeforEconomicDevelopmentrdquopreparadoparala WIDERConferencefortheNewEconomyinDevelopmentmayoHelsinki
DavidPAyDForay(2002)ldquoFundamentosEconoacutemicosdelaSociedaddel ConocimientordquoComercioExteriorVolumen52Nordm6pp472-490junio
DeOliveiraAscensatildeoJ(2002)ldquoBasesdeDadosElectroacutenicasOEstadodaQuestatildeoem PortugalenaEuropardquoRevistadeAssociaccedilatildeoBrasileiradaPropriedadeIntelectual(ABPI) Nordm56pp6-14enerofebreroRiodeJaneiro
DusollierSYPoulletyMBuydens(2000)ldquoCopyrightandAccesstoInformationinthe DigitalEnvironmentrdquopresentadoenelThirdUNESCOCongressonEthicalLegaland SocietalChallengesofCyberspace13-15denoviembreParis
ElKassasS(2002)ldquoStudyontheProtectionofUnoriginalDatabasesrdquopreparadoparael ComiteacutePermanentedeDerechodeAutoryDerechosConexosSeacuteptimaSesioacuten13a17de mayoGinebra
SCCR86 AnexoIIpaacutegina3
ForayD(1997)ldquoGenerationandDistributionofTechnologicalKnowledgeIncentives NormsandInstitutionsrdquoenCEdquist(ed)SystemsofInnovationTechnologiesInstitutions andOrganizationsPinterLondres
Forero-PinedaCyHJaramillo-SalazarldquoElAccesodelosInvestigadoresdelosPaiacuteses MenosDesarrolladosalaCienciaylaTecnologiacuteaInternacionalrdquo RevistaInternacionalde CienciasSocialesNordm171marzoParis
FreitasPereiraMNCJSRibeiroLTractenbergyPLoureiroMedeiros(1999)ldquoBases deDadosnaEconomiadoConhecimentoAQuestatildeodaQualidaderdquo RevistaCiecircnciada InformaccedilatildeoVolumen28Nordm2
GalliniNySScotchmer(2002)ldquoIntellectualPropertyWhenisitthebestincentive systemrdquoenAJaffeJLernerySStern(eds)InnovationPolicyandtheEconomyVol2 MITPress
GilbertR(1999)ldquoEconomicFactorsintheProductionDisseminationandUseofScientific andTechnicalDatabasesrdquoenProceedingsoftheWorkshoponPromotingAccesstoScientific andTechnicalDataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicyOptionsNational AcademyofSciencesPartIWorkshopPresentationsenero
GordonRJ(1999)ldquoHastheldquoNewEconomyrdquoRenderedtheProductivitySlowdown Obsoleterdquopreparadoparael ProductivityGrowthWorkshopFederalReserveBankof St Louis
GordonRJ(2002)ldquoTechnologyandEconomicPerformanceintheAmericanEconomyrdquo NBERWorkingPaperSeriesWorkingPaper8771febrero
GranstrandODForayPDavidetal(2001)ldquoWorkshopReportonIPR(Intellectual PropertyRights)AspectsofInternetCollaborationsrdquoEuropeanCommissionResearch DirectorateGeneralDirectorateBndashEuropeanResearchAreaStructuralAspectsWorking Paper
GrossmanGMyELai(2002)ldquoInternationalProtectionofIntellectualPropertyrdquoNational BureauofEconomicResearchWorkingPaper8704
HallBH(2002)ldquoOnCopyrightandPatentProtectionforSoftwareandDatabasesATale ofTwoWorldsrdquoenOGranstrand(ed)EconomicsLawandIntellectualPropertyKluwer
HellerMAldquoTheTragedyoftheAnticommonsrdquoHarvard LawReviewJanuary1998
HerreraBravoR(2001)ldquoAlgunasObrasDigitalesysuProteccioacutenJuriacutedicardquodisponibleen httprodolfoherreragaleoncomdocumentoshtmmarzo
HowellR(1998)ldquoDatabaseProtectionandCanadianLawrdquopreparadoparaIndustryCanada andCanadianHeritagedisponibleenhttpstrategisicgccaSSGip01045ehtml
HugenholtzB(2001)ldquoTheNewDatabaseRightEarlyCaseLawfromEuroperdquo presentadoenNinthAnnualConferenceonInternationalIPLawampPolicyFordham UniversitySchoolofLawNewYork19-20abril
SCCR86 AnexoIIpaacutegina4
HughesJ(2002)ldquoPoliticalEconomiesofHarmonizationDatabaseProtectionandInformation PatentsrdquopresentadoenelSeminarioFrontiersofownershipinthedigitaleconomyjunioParis
ITACndashInformationTechnologyAssociationofCanadandash(1997)ldquoDatabaseProtectionrdquo diciembre
JasziP(1996)ldquoSummaryandAnalysisofHR3531rdquoAssociationofResearchLibraries agosto
JijenaLeivaRJ(1999)ldquoPropiedadIntelectualeInternetrdquoREDIRevistaElectroacutenicade DerechoInformaacutetico Nordm10
KhanZB(2002)ldquoIntellectualPropertyandEconomicDevelopmentLessonsfrom AmericanandEuropeanHistoryrdquoCommissiononIntellectualPropertyRightsStudy Paper 1a
KirkmanG(ed)(2002)TheGlobalInformationTechnologyReport2001-2002Readiness fortheNetworkedWorldCenterforInternationalDevelopmentatHarvardUniversity
KirkmanGSCAOsorioyJDSachs(2002)ldquoTheNetworkedReadinessIndex MeasuringthePreparednessofNationsfortheNetworkedWorldrdquoenKirkmanG(ed)opcit
LallS(2001)ldquoIndicatorsoftheRelativeImportanceofIPRsinDevelopingCountriesrdquo UNCTADICTSDCapacityBuildingProjectonIntellectualPropertyRightsandSustainable Developmentdraftnoviembre
LevinRCAKKlevorickRRNelsonySGWinter(1987)ldquoAppropriatingthe ReturnsfromIndustrialResearchandDevelopmentrdquoBrookingsPapersonEconomic ActivityNordm3
LinnA(2000)ldquoHistoryofDatabaseProtectionLegalIssuesofConcerntotheScientific CommunityrdquoGlobalChangeDataandInformationSystem(GCDIS)USGlobalChange ResearchProgram(USGCRP)marzo
LiptonJ(2002)ldquoTheEUDatabaseRightandUniversityTeachingMaterials Journalof TechnologyLawandPolicyLevinCollegeofLawUniversityofFloridaissue1marzo
LoseyRC(1995)ldquoPracticalandLegalProtectionofComputerDatabasesrdquodisponibleen httpwwwfloridalawfirmcomarticlehtml
MaskusK(2000)IntellectualPropertyRightsintheGlobalEconomyInstitutefor InternationalEconomics
MaurerSMySScotchmer(1999)ldquoIntellectualPropertyRightsDatabaseProtectionIs ItBrokenandShouldWeFixItrdquoScienceVolumen284Mayo
MaurerSMPBHugenholtzyHJOnsrud(2001)ldquoEuropersquosDatabaseExperimentrdquo ScienceVolumen294octubre
MaurerSM(1999)ldquoRawKnowledgeProtectingTechnicalDatabasesforScienceand IndustryrdquoenProceedingsoftheWorkshoponPromotingAccesstoScientificandTechnical
SCCR86 AnexoIIpaacutegina5
DataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicyOptionsNationalAcademyof SciencesAppendixCenero
MilleacuteA(1996)ldquoProteccioacutenalosFabricantesdeBasesdeDatosunNuevolsquoDerecho ConexordquoRevistaDerechodelaAltaTecnologiacuteaantildeoVIIINdeg93mayo
MilleacuteA(1999)ldquoProtectionofDatabasesWorkshoprdquopreparadoparalaInternational ConferenceonElectronicCommerceandIntellectualPropertyOrganizacioacutenMundialdela PropiedadIntelectualseptiembre
NASndashNationalAcademyofSciences ndash(1999)ProceedingsoftheWorkshoponPromoting AccesstoScientificandTechnicalDataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicy OptionsWashingtonDC
NicholsonJFyMFreno(2001)ldquoProtectingtheContentofDatabasesrdquoIPLitigator enero
OECD(2001)TheNewEconomyBeyondtheHypeFinalReportontheOECDGrowth ProjectOECDParis
OramA(2000)ldquoTheSapandtheSyrupoftheInformationAgeCopingwithDatabase ProtectionLawsrdquodisponibleen httpwwworeillycom~andyoprofessionalcollection_lawhtml
OvillaBuenoR(1998)ldquoLaProteccioacutenJuriacutedicadelasBasesdeDatosenMeacutexicoDelos lineamientosInternacionalesalaNuevaLeyFederaldelDerechodeAutorrdquoenBecerra RamiacuterezM(ed)EstudiosdeDerechoIntelectualenHomenajealProfesorDavidRangel MedinaInstitutodeInvestigacionesJuriacutedicasdelaUNAMMeacutexico
PaacuteezMantildeaacuteJ(1997)ldquoProteccioacutenjuriacutedicadelosproductoresyusuariosdelasbasesde datosenlosderechosespantildeolycomunitariordquodisponibleenelsitiowebInformaacuteticos EuropeosExpertos(wwwieees)
PetersM(1999)ldquoSummaryOverviewofExistingandProposedIntellectualPropertyRights RegimesforDatabasesrdquoenProceedingsoftheWorkshoponPromotingAccesstoScientific andTechnicalDataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicyOptionsNational AcademyofSciencesPartIWorkshopPresentationsenero
QuinnN(2000)ldquoBancosdeDatosPrincipiodeLegalidadyTutelaPenalenlaLey ArgentinardquoCuadernodeDoctrinaReacutegimenJuriacutedicodelosBancosdeDatosFacultadde DerechoyCienciasSocialesUniversidaddeBuenosAires
ReichmanJHyPSamuelson(1997) ldquoIntellectualPropertyRightsinDatardquoVanderbilt LawReviewVolumen50enero
ReichmanJyPUhlir(1999)ldquoDatabaseProtectionattheCrossroadsRecent DevelopmentsandtheirImpactonScienceandTechnologyrdquoTheBerkeleyTechnologyLaw Journal14-2
SCCR86 AnexoIIpaacutegina6
RiisT(2002)ldquoEconomicImpactoftheProtectionofUnoriginalDatabasesinDeveloping CountriesandCountriesinTransitionrdquopreparadoparaelComiteacutePermanentedeDerechode AutoryDerechosConexosSeacuteptimaSesioacuten13a17demayoGinebra
RomerP(1993)ldquoTwoStrategiesforEconomicDevelopmentUsingIdeasandProducingIdeasrdquo ProceedingsoftheWorldBankAnnualConferenceonDevelopmentEconomics1992
SchraderDyRJeweler(1999)ldquoIntellectualPropertyProtectionforNoncreative DatabasesrdquoCongressionalResearchServiceReportsseptiembre
ScotchmerS(1999)ldquoCummulativeInnovationinTheoryandPracticerdquoGSPPWorking Paper240UCBerkeleyfebrero
ShapiroCyHVarian(1999)InformationRulesAstrategicGuidetotheNetwork EconomyHarvardBusinessSchoolPressMassBoston
ShengliZ(2002)ldquoTheEconomicImpactoftheProtectionofDatabaseinChinardquopreparado paraelComiteacutePermanentedeDerechodeAutoryDerechosConexosSeacuteptimaSesioacuten13 a 17demayoGinebra
StefikMyTLunt(1999)ldquoOverviewofTechnologiesforProtectingandfor MisappropriatingDigitalIntellectualPropertyRightsTheCurrentSituationandFuture ProspectsrdquoenProceedingsoftheWorkshoponPromotingAccesstoScientificandTechnical DataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicyOptionsNationalAcademyof SciencesPartIWorkshopPresentationsenero
StoryA(2002)ldquoStudyonIntellectualPropertyRightstheInternetandCopyrightrdquo CommissiononIntellectualPropertyRightsStudyPaper5
[FindelAnexoIIydeldocumento]
SCCR86 paacutegina7
ndashconlaexcepcioacutendelosEEUUyenestecasosoacutelohasta19974Entoncesunaprimera recomendacioacutenseriacuteatratarconlaayudadelaindustriadebasesdedatosydelosrespectivos gobiernosdetenerinformacionesciertassobreladimensioacuteneconoacutemicadeltemabajoestudio
II ELDEBATECONCEPTUAL
a) Eldilemaapropiabilidad-difusioacutenenlosregiacutemenesdepropiedadintelectual
DesdeelpuntodevistadelaeconomiacutealosDPIdebenservistoscomounsistemade incentivosdestinadoafavorecerlacreacioacutendenuevosobjetosconocimientoseideasentanto otorgaalosgeneradoresdeestosuacuteltimosunderechomonopoacutelicoqueloshabilitaacaptarrentas extraordinariasderivadasdelaprovechamientocomercialdesuscreacionesyoinnovaciones
ComoyaloobservoacuteJeremyBenthamhaceunos200antildeosaldiscutirsobrela convenienciadelaspatenteslosDPIsonmonopoliosquetiendenapromoverquese produzcancosasquedenoserporlapromesadesuapropiabilidadexclusivaatraveacutesdel derechodepropiedadintelectualprobablementenuncasehubierancreadoBenthamdestacaba ademaacuteselcaraacutectertemporaldeesemonopolioquepermitiacuteaqueunavezexpiradoelplazode exclusividadotorgadoalinnovadorlosrestantesmiembrosdelasociedadpudierantambieacuten dedicarseaproducirndashoreproducirndashelmismotipodebienqueaquelhabiacuteacreado(Bentham1978) AproximadamenteporlamismaeacutepocaThomasJeffersoncaptababienlosbeneficiossocialesque podiacuteangenerarseporlalibredifusioacutendelasideasentantoestasposeenpropiedadesclaramente diferentesalosrestantesbieneseconoacutemicosldquosilanaturalezahahechoquealgofueramenos susceptiblequeotrascosasdecaerbajopropiedadexclusivaeslaaccioacutendelpoderdepensar llamadaldquoideardquolacualunindividuopuedeposeerenexclusividadsoacutelomientraslamantengaen secretosinembargoalmomentoenqueladivulgalafuerzaaserdeposesioacutendetodosyel receptoryanopuededeshacersedeellaEstambieacutenunhechopeculiarquenadieposeemenosde unaideaporquetodoslosdemaacutesposeanlatotalidaddelamismahellipQuelasideasdeberiacutean difundirselibrementedeunaaotrapersonaportodoelplanetaparabeneficiodelamoralyla instruccioacutenmutuadelhombreyelmejoramientodesucondicioacutenparecehabersidoalgopeculiary benevolentementedisentildeadoporlanaturalezaquelashahechocomoelfuegoexpansiblespor todoelespaciosindisminuirsudensidadenninguacutenpuntoycomoelairequerespiramoshellip incapacesdeconfinacioacutenoapropiacioacutenexclusivardquo(citadoenDavid2002ndashtraduccioacutenpropia)
Sibientantolarealidaddelavidaeconoacutemicaysocialcomoelanaacutelisisteoacutericosehan complejizadonotablementeenlosuacuteltimosdossigloslaesenciadelosrazonamientosde BenthamyJeffersonsiguesiendoclaramentevaacutelidaa)losconocimientos(entendidosestosen unsentidoamplioincluyendoinnovacionesobrasartiacutesticasideasetc)sonenlajerga econoacutemicabienesldquonorivalesrdquo(estoesbienescuyoconsumoporpartedeunapersonano limitaelaccesoousoporpartedeotrosconsumidores)b)unavezdifundidounconocimiento resultadifiacuteciloimposiblendashsalvoquemedienbarreraslegalesodeotrotipondashevitarqueotrosse aprovechendelmismo(enteacuterminoseconoacutemicoslosconocimientossonbienesendondela exclusioacutenesimperfectayaqueesdifiacutecilimpedirqueseanusadosporaquellosquenodeseen pagarporaccederaellos)c)lalibredifusioacutendelosconocimientosesfavorablealprogreso socialyeconoacutemicoentantocontribuyeperseacrearnuevoconocimientod)losDPIson
SeguacutenelCensoEconoacutemicodelosEEUUen1997elsectorldquoDatabaseandDirectory Publishersrdquoagrupaba1322 empresasempleaba43100personasysusventasalcanzaban 12258 millonesdedoacutelaresdelosEEUU
4
SCCR86 paacutegina8
monopoliosqueseotorganacambiodelacreacioacutendecosasnuevase)laproteccioacutenqueellos concedendebeserdecaraacutectertemporal
Deesteconjuntodeprincipiossurgeconbastanteclaridadquediscutirsobrepropiedad intelectualtrasladandomecaacutenicamentelosmismosrazonamientosconloscualeslateoriacutea econoacutemicaanalizadigamoslaproduccioacutendevinoesungraveerrorqueuacutenicamentepuede conduciraconclusionesequivocadasentantonodistingueadecuadamentelaespecificidadde lasideascomobieneseconoacutemicosdiferentesdelosotros
EnestesentidoloprimeroatenerencuentaesquetalcomolosentildealaRomer(1993)el conocimientoalserunbienno-rivaltieneuncostodeoportunidadigualaceroAsuvezel conocimientosecaracterizaportenercostosfijosdeproduccioacutengeneralmentealtosndashenelcaso delatecnologiacuteaporejemplolosgastosenIampDndashycostosdereproduccioacutenydistribucioacutenmuy bajoslocualgeneraconsiguientementefuerteseconomiacuteasdeescalaEnesteescenariola fijacioacutendepreciosenbaseacostosmarginalesylaexistenciademercadosdecompetencia perfectandashdossupuestostradicionalmenteempleadosenlamicroeconomiacuteaconvencionalndash claramentenopuedenserlabaseapartirdelacualdiscutirsobreeltemaquenosocupaEn contraposicioacutenloquetiendeaocurriresquelaformacioacutendepreciosserealizaenfuncioacutendela utilidaddelconsumidor(odelaelasticidadpreciodelademanda)5yquelosmercadosse caracterizanobienporunmodelodeldquofirmadominanterdquoobienporlaexistenciadeofertas fuertementediferenciadas(competencialdquoimperfectardquo)ndashShapiroyVarian1999Porotrolado engeneralresultarelativamentesencillocopiaryoaprovecharlasideasolasinnovacionesde otrosagenteseconoacutemicosdichoenotrosteacuterminosesdifiacutecilenunasituacioacutendelibre mercadogarantizarlacompletaapropiabilidaddelosconocimientosparasuscreadoresLa difusioacutendelasTICsndashInterneteselcasomaacutesnotoriondashhafacilitadonotablementelaposibilidadde copiarobrasartiacutesticasinformacioacutenetclocualcontribuyeaexplicarlamagnitudqueha alcanzadoenantildeosrecientesladiscusioacutensobreeltemadelosDPIentodoelmundo
Enesteescenariodeapropiabilidadincompletalapropiedadintelectualapareceriacuteacomo unodelosmediosparagarantizarunadecuadoniveldeldquoofertardquodeconocimientose innovacionesDecimossinembargoquesetratadeunodelosmediosparacumplircontal objetivoyaqueexistentantomecanismosdeldquomercadordquo(secretoscomercialesleadtimes serviciosdeventaypost-ventamarcasetc)comodepoliacuteticapuacuteblica(subsidioscontratos puacuteblicosetc)quepuedencomplementaroreemplazaralosDPI(verLevinetal1987 David 2000)
Considerandoelobjetivodenuestrotrabajonosconcentraremosaquiacutesinembargoenla discusioacutensobrelosDPIAlrespectoesclavetenerencuentaquetalcomohasidosentildealado demodorepetidoenlaliteraturarecibidaexisteunatensioacutenentrelanecesidaddecrearlos suficientesincentivoscomoparaquesegenerenideasinnovacionesobrasartiacutesticasetcya lavezgarantizarunadifusioacutenlomaacutesampliaposiblededichosbienesEnestesentidovarios autoreshandestacadoquetanimportantecomolosincentivosparagenerarnuevo conocimientosonlosmecanismosqueestimulanladistribucioacutenyelusodedicho conocimientoEstoesasiacuteporqueelprocesodeinnovacioacutenesengeneraldecaraacutecter acumulativoenotraspalabraselconocimientoeselprincipalinsumoparagenerarnuevo conocimiento(Foray1997David2000Scotchmer1999)Esteesunpuntoimportante puestoquesibienesposiblepensarencontratosquetomenencuentaelproblemadela
LabaseteoacutericadereferenciasonlosllamadosldquopreciosdeRamseyrdquo(verDavid2000 Braunstein2002)
5
SCCR86 paacutegina9
innovacioacutenacumulativaeldisentildeodelosmismospuedeserdifiacutecilconsiderandolaposible existenciadefuertescostosdetransaccioacuten
EnestesentidosiguiendoaHall(2002)resultauacutetildistinguirentreelcasodelos procesosdeIampDndashodecreacioacutenartiacutesticandashquedanlugaralaproduccioacutendebienesquese comercializanluegoporseparadodeotrosendondeelconocimientoensiacutemismoesloquese comercializa(porejemplosoftwareobasesdedatos)Mientrasqueenelprimercasoes posiblequeelconocimientoqueestaacutedetraacutesdelosproductosprotegidossedifundandashviacutea informacioacutenabiertaenlaspatentesoingenieriacuteareversaporejemplondashenelsegundola provisioacutenprivadaimplicaqueinevitablementehabraacutealgunalimitacioacutenaladifusioacutendel conocimientosiexistenDPI
AsuvezunsegundofocodetensioacutensurgedelhechodequelosDPIconsagran situacionesdemonopolioenlascualesenunanaacutelisisestaacuteticolosconsumidorestransfierenun excedentealosproductoresdadoquelospreciossonmayoresylascantidadessonmenoresa losdeunasituacioacutendelibrecompetenciaconlasconsiguientespeacuterdidasdeeficienciay bienestarSinembargoesaineficienciaestaacuteticasedebecontrapesarconelefectodinaacutemico positivoquesurgedelhechodequeenunmundosinregiacutemenesdepropiedadintelectualel ritmodecreacioacutendeinnovacionesprobablementeseriacuteamenorndashconlosconsiguientesefectos negativostantosobrelatasadecrecimientodelaeconomiacuteacomosobrelageneracioacutende nuevosobjetosconocimientosideasobrasinformacionesetcuacutetilessocialmente6
Sobreestasbasesresultaloacutegicoquelosregiacutemenesdepropiedadintelectual ndashcomplementadosconotrasaacutereasdelapoliacuteticapuacuteblicacomoladedefensadela competenciaporejemplondashapuntentantoalimitarlosposiblesabusosquesurjandela explotacioacutendelosderechosmonopoacutelicosqueconsagrancomoafavorecerladifusioacutenyuso delosconocimientosideasycreacionesqueelloscontribuyenagenerar
Asiacuteunreacutegimendepatentesesunmeacutetodoparaprotegerunainvencioacutenperoquetambieacuten suponedifundirinformacioacutenacambiodeesaproteccioacuteninformacioacutenquepuedeserluego empleadaporotrosagenteseconoacutemicosEnelcasodelalegislacioacutendederechosdeautorla legislacioacutenrespectivaprotegelasldquoexpresionesrdquoynolasldquoideasrdquolascualesquedanenel dominiopuacuteblicoAsimismotantolossistemasdepatentescomolalegislacioacutendederechode autorotorganproteccioacutenporplazoslimitadosycontienenciertasexcepcionesomecanismos tendientesafavorecerladifusioacutenyolimitarlaapropiabilidaddelosinnovadoresenciertas circunstancias(porejemplolacopiaparausoprivadoolanocioacutendeldquofairuserdquo 7enelcasodel derechodeautorolaslicenciascompulsivasylasexcepcionesndashcomolasdestinadasa
6 Esimportantetomarnotadequeenlosuacuteltimosantildeossehaacumuladounconjuntodeevidencias quehanpuestoendudalaefectividadgeneraldelosDPIcomoformadeestimularlainnovacioacuten DehecholateoriacuteaeconoacutemicasugierequesoacuteloendeterminadascircunstanciaslosDPIsonel mejormecanismodeincentivosalaIampDalavezquecuandolosonsudisentildeooacuteptimoen teacuterminosdeamplitudyduracioacutendependeraacutedeunconjuntodefactoresespeciacuteficospropiosde cadasituacioacutenconcretaenlacualsepretendaaplicarDPI(GalliniyScotchmer 2002)
7 Envirtuddelfairuselareproduccioacutendeunaobraaefectosdeefectuarunacriacuteticacomentarioo reporteperiodiacutesticoobienconfinesacadeacutemicosoeducativosnoconstituyeunainfraccioacutenal derechodeautorParaundebatesobreelalcancedelfairuseenlaeradelastecnologiacuteas digitalesverCorrea(2001)
SCCR86 paacutegina10
actividadesdeinvestigacioacutenndashenelcasodelaspatentes)8 Veamosahoracomoseaplicanestos principiosalcasoquenosocupa
b) Elcasodelasbasesdedatosldquonooriginalesrdquo
Comosentildealamosantesnoexisteunadefinicioacutenuniformeconrelacioacutenaqueacuteseentiende porbasesdedatosdesdeelpuntodevistajuriacutedicooeconoacutemicoEnestesentidoresulta interesantedestacarqueladefinicioacutenquesedaenlaDirectivaEuropea969CEes particularmenteabarcativayaqueensuartiacuteculo12lascaracterizacomoldquolasrecopilacionesde obrasdedatosodeotroselementosindependientesdispuestosdemanerasistemaacuteticao metoacutedicayaccesiblesindividualmentepormedioselectroacutenicosodeotraformardquo
Enesteenfoqueldquoampliordquoentonceslasbasesdedatosabarcandesdeguiacuteastelefoacutenicas hastaprogramasdemateriasuniversitariaspasandoporcosastandiversascomobancosde informacioacutengeneacuteticaosatelitaldiccionariosregistrosmeteoroloacutegicosresultadosdecarreras decaballosguiacuteasdeprogramastelevisivoscoleccionesdeinformacioacutenjuriacutedicacomercialo financieradiariosbibliotecas(ldquofiacutesicasrdquoodigitales)guiacuteasempresariasvademecums medicinalescompilacionesdeobservacionesnaturalesoexperimentalesenelcampodela fiacutesicalaquiacutemicalabiologiacuteaetclosiacutendiceshechosporlosagentesdesoftwaredelos serviciosdebuacutesquedaenInternettambieacutenpuedenentrarbajoestadefinicioacutenEnestesentido comobienhaapuntadoMaurer(1999)resultadifiacutecildiscutireltemadelaproteccioacutendelasbases dedatosengeneralconsiderandolagrandiversidaddeobjetosqueseincluyenbajoesenombre9
Maacutesallaacutedelanecesidaddetenerencuentaesteproblemanomenoracontinuacioacuten vamosapresentarlosprincipalesargumentosafavoryencontradeestablecerDPIparalas basesdedatosldquonooriginalesrdquo
8 Algunosfallosjudicialesrecienteshanconfirmadoestaloacutegicacomoenelcasodelavalidezde lasactividadesdeingenieriacuteareversasobrelosprogramasdesoftwareaceptadaporlajusticiade losEEUUenlosantildeosrsquo90(SamuelsonyScotchmer2002)
9 Estaextensioacutendelconceptohaceauacutenmaacutesdifiacuteciltenerestimacionesciertassobrelasdimensiones delaindustriadebasesdedatosentantoqueestaabarcariacuteabienesyserviciosabsolutamente disiacutemilesypertenecientesoriginalmenteamuydiferentessectoresdeactividad
SCCR86 paacutegina11
Losargumentosafavor
Cuandoserevisalaliteraturarecibidaseimponelaconclusioacutendequeelargumentomaacutes importantequeesgrimenlamayorpartedelostrabajosyanalistasqueestaacutenafavordeuna proteccioacutenldquofuerterdquoparalasbasesdedatosnooriginalesradicaengarantizarunretorno apropiadoparalasinversionesmuchasvecessubstancialesquesonnecesariasparacrear manteneryactualizarloscontenidosdeaquellasbasesdenocontarconunaproteccioacuten adecuadaseargumentalaproduccioacutendebasesdedatosseriacuteainferioralasocialmente deseableEstaproteccioacutensehariacuteamaacutesnecesariaauacutenenunescenarioenelcualteacutecnicas digitaleseinformaacuteticasmedianteresultafaacutecilcopiarydifundirndashsinautorizacioacutendelos propietariosndashloscontenidosdelasbasesdedatos(verBraunstein2002DrsquoAndreaTysony Sherry1997)10Asuvezsiempresiguiendoesteargumentolanecesidaddeteneruntratado internacionalsurgedelrequisitodearmonizarlosdiferentestratamientosqueeltemarecibeen losdistintospaiacutesesdemododegarantizarlalibrecirculacioacutendelainformacioacutenanivelglobal ycontribuiraunamejorproteccioacutendelasinversionesquesepretendepromover
Enestaliacuteneaderazonamientonosehacehincapieacuteenlaoriginalidadonovedaddelas basesrespectivasndashyaquesigozarandedichosatributoscaeriacuteanbajolaproteccioacutenqueya otorgalalegislacioacutendederechosdeautorenlospaiacutesesquehanadoptadolasdisposicionesal respectodelaOMPIydelADPICndashsinopuramentealaretribucioacutendelasinversiones11(enel lenguajelegalsesuelehacermencioacutendelosteacuterminossweatofthebrowndashldquosudordelafrenterdquondash eindustriouscollectionndashldquorecopilacioacuten industriosardquo)
Losargumentoscriacuteticos
ndash Conflictoconlossupuestossobrelosquesebasatradicionalmentelalegislacioacuten sobreDPI
Losintentosdeintroducirunamayorproteccioacutenparalasbasesdedatosporlaviacuteadelos regiacutemenesdepropiedadintelectualresultariacuteanincompatiblesconlossupuestossobreloscuales sebasalaexistenciadeestosuacuteltimosndashqueseriacuteanseguacutenvimosanteslapromocioacutendela creatividadydelageneracioacutendenovedadesndash(verporejemploDussolieretal2000)
ndash Noexisteevidenciaempiacutericaquemuestrequelaindustriadebasesdedatossehaya vistoperjudicadaporlafaltadeunreacutegimenespeciacuteficodepropiedadintelectual
Enestesentidoseargumentaquei)laofertadebasesdedatostantopuacuteblicascomo privadasesnosoacutelovoluminosasinoquehavenidocreciendosostenidamenteenlosuacuteltimos antildeossinquealmenoshasta1996ydesdealliacutesoacuteloenelcasodelaUEexistanregiacutemenesde proteccioacutenespeciales12ii)nosehalogradomostrarunsolocasoconcretoenelcualnose
10 Lasnuevastecnologiacuteasalavezquefacilitanlacreacioacutendelasbasesdedatosexacerbanlas ldquofallasdemercadordquoquesurgendeladificultadparaexcluirdelusodedichasbasesaaquellosque nopaganporellas(Baron2001)
11 Estoformapartedeunatendenciamaacutesgeneralqueseobservatambieacutenenotroscamposdela propiedadintelectual(Dussolieretal2000)
12 SeguacutenlascifrasdeDavid(2000)conposterioridadalcasoFeistlaindustriadelasbasesde datoscrecioacutesostenidamenteenlosEEUUAsiacuteentre1991y1997elnuacutemerodebasesdedatos crecioacuteenun35yelnuacutemerodearchivoscontenidosdentrodelasbasesdedatosaumentoacuteun
[Siguelanotaenlapaacuteginasiguiente]
SCCR86 paacutegina12
hayandesarrolladociertasbasesdedatosporfaltadesuficienteproteccioacuten13iii)trasla sancioacutendelaDirectivadelaUEsobreeltemalaindustriadelasbasesdedatosdeaquel continentenoparecehabermostradoningunatendenciaexpansivaclara14iv)laevolucioacutende lospreciosdelasaccionesdelasempresasdelsectornomuestrasignoalgunodedeclinacioacuten delarentabilidaddelnegocioenlosEEUUpesealaaparentefaltadeproteccioacuten(Bandy Gowdy1997Oram2000Baron2001Maurer1999Maureretal2001Hughes2002) Detodosmodosconrelacioacutenaestosargumentosymaacutesallaacutedesusrespectivosmeacuteritoscabe repetirquefaltasuficienteevidenciaempiacutericacomoparaconocercuaacuteleselverdaderotamantildeoy elritmodecrecimientodelmercadodebasesdedatosmedidosenunidadesmonetariasPorlo tantotodadiscusioacutenenesteterrenoadquiereuncaraacutecterprovisional
ndash Yaexistenmecanismoslegalesyteacutecnicosqueotorgansuficienteproteccioacutenpara lospropietariosdebasesdedatos
Existenyainstrumentosjuriacutedicosdisponibles(competenciadeslealndasholdquoparasitariardquondash enriquecimientosincausaapropiacioacutenindebidaetc)quepuedenbrindarunaproteccioacuten razonablealospropietariosdelasbasesdedatosldquonooriginalesrdquo15Maacutesauacutenvariosautores sugierenquedesernecesariaunaproteccioacutenmayoralaexistenteparalasbasesdedatosla mismapodriacuteamaterializarseatraveacutesdereformasalalegislacioacutensobrecompetenciadesleal16o apropiacioacutenindebidaporejemplolocualprotegeriacuteaalospropietariosdelasbasescontrala pirateriacuteadesuscompetidores17altiempoquenoafectariacuteaelaccesoalainformacioacutenporparte delosusuariostemaparticularmentesensibleencamposcomoeducacioacutenociencia(Dussolier etal2000ReichmanyUhlir1999Maureretal2001)Recurriracontratosoalafigurade ldquosecretocomercialrdquotambieacutensonposibilidadesabiertasparaprotegerelcontenidodelasbases dedatosnooriginales
[Continuacioacutendelanotadelapaacuteginaanterior]
180Porotrapartemientrasqueen1977el78detodaslasbasesdedatoseranproducidas porentidadesgubernamentalesacadeacutemicasosinfinesdelucroen1997elsectorprivado controlabael78delaindustria(contraun70en1990)
13 Maurer(1999)sentildealaquelafirmaElsevierhaargumentadoqueenocasionessusdivisionesnoshycientiacuteficashandecididonoinvertirennuevasbasesdedatosdebidoapreocupacionesentornoa laproteccioacutendeloscontenidosSinembargoseguacutenelautoreltemadelaproteccioacutenhasidouno deloselementosperonoeluacutenicoenlatomadetalesdecisionesMaurertambieacutenadvierteque entrelasdivisionescientiacuteficasdeElseviernosehanreportadocasossimilaresdenorealizacioacuten deinversionesportemoralacopiaindebidadeinformacioacuten
14 Maureretal(2001)presentanevidenciaenestesentidocontrariandolasafirmacionesrealizadas poralgunosfuncionariosdelaUESinembargoladiscusioacutensebasaenelnuacutemerodebasesde datoscreadasanualmenteendicharegioacutenndashcifraqueclaramentesoacutelodemaneraaccidentalpuede estarreflejandotendenciassimilaresencuantoalamagnituddelnegociomedidadesdeelpunto devistaeconoacutemico
15 VerPeters(1999)paraunresumendelascaracteriacutesticasdelosdiversosmedioslegalesde proteccioacutendisponiblesndashodeposibleaplicacioacuten-paralasbasesdedatos
16 LaideaoriginalantesdeadoptarselaDirectiva969CEerajustamentemodificarlalegislacioacuten sobrecompetenciadeslealcomoformadeprotegerlasinversionesenbasesdedatosndashDeOliveira Ascensao(2002)atribuyeelcambioderumboprincipalmenteaqueGranBretantildeaeIrlanda carecendelegislacioacutenenmateriadecompetenciadesleal
17 Enestesentidosibiennosiempreresultafaacutecildemostrarquealguienhacopiadounabasede datosdepropiedadajenaexistenalgunosmediospraacutecticosquepuedencontribuiradefenderal creadororiginalndashporejemplointroducirerroresdeliberados(verLosey1995)
SCCR86 paacutegina13
Entantotambieacutenexistenmecanismoselectroacutenicosndashindicadordecopiascodificacioacuten autenticadomarcasdeaguaencriptadocontrasentildeasetcndashquetambieacutencontribuyenalobjetivo debrindarproteccioacutenparalostitularesdelasbasesdedatos(siguiendoaBaron2001ciertas teacutecnicaspermitenactualmenterastrearelusodecualquierporcioacutendeinformacioacutenextraiacutedade unabasededatosdeterminada)18
Otrasestrategiasldquodefensivasrdquosugeridassonincluircontenidosdematerialprotegidopor derechosdeautor(porejemploprogramasdesoftwarequehacenmaacutesuacutetileslasbasesde datos)actualizarcontinuamenteelcontenidodelasbasesyfinalmenteaplicarlasuficiente creatividadcomoparamerecerlaproteccioacutenbajolalegislacioacutendederechodeautor(Maurer 1999NicholsonyFreno2001)
ndash Laindustriadebasesdedatostiendeasermonopoacutelicapornaturalezaexistiendoya fuertesbarrerasalaentradaquebrindansuficienteproteccioacutenparalospropietariosdeaquellas
Laproduccioacutendebasesdedatossecaracterizaporlafuertepresenciadeeconomiacuteasde escalaaltoscostosdeentradayporconsiguientelatendenciaaexhibirmonopoliosnaturales enloscualesproveedoresespecializadosdominansectoresespeciacuteficosReichmanySamuelson (1997)agreganademaacutesquemuchasveceslosdatosquesequiereprotegernoestaacuten disponiblesenotrasfuentespuacuteblicasyquelacreacioacutendeunabasededatoscompleja aparentementeconstituyeunabarreraldquodefactordquoqueresultadifiacutecildesobrepasarMaacutesauacuten haybasesdedatosqueporsunaturalezasonuacutenicas(estoesnopuedenserreproducidas independientementeportercerosndashporejemplodatosclimaacuteticosperotambieacutenotrosde naturalezacomercialoeconoacutemicandash)porloquelaposibilidaddelmonopolioesobviamente mayor(Riis2002)1920 Enestesentidolosinstrumentoslegalesytecnoloacutegicosdescriptos maacutesarribaporsiacutesolosysinlaexistenciadederechosadicionalesdariacuteanyademasiada proteccioacutenalospropietariosdelasbasesdedatos(Baron2001)
ndash Sepodriacuteacrearunaseriaamenazaparalalibrecirculacioacutenyutilizacioacutendela informacioacutenconperjuicionosoacuteloparalasactividadesdeinvestigacioacutenylapreservacioacutendel dominiopuacuteblicosinotambieacutenparaungrannuacutemerodeactividadescomercialesprivadas
Seguramentelosargumentoscriacuteticosmaacutesseverosydifundidosencontradeestablecer DPIparalasbasesdedatosldquonooriginalesrdquoesqueporesaviacuteasepodriacuteaterminarprotegiendo ygenerandoderechosprivadossobrelainformacioacutencontenidaendichasbasesDeaquiacute podriacuteasurgirundantildeoserioparalapreservacioacutendelldquodominiopuacuteblicordquoencamposclavesdela
18 VerStefikyLunt(1999)paraunresumendelosmediostecnoloacutegicosdeproteccioacutendisponibles 19 Maurer(1999)sentildealaquelaevidenciaqueprovienedeunmercadoldquocercanordquoaldelasbasesde
datoseldelasrevistascientiacuteficasconfirmalostemoresderivadosdelastendenciasala monopolizacioacutenAsiacutelaAssociationofResearchLibrariesmencionaquelospreciosdedichas revistascrecieronun115entre1986y1994resultadodeunmercadodecompetencia monopoliacutesticacontroladoporunpequentildeogrupodeeditoriales
20 EnNAS(1999)serefiereporejemploquesibienelmercadofinancieronoesunmonopolio naturallosquepublicanlainformacioacutenrespectivasonlosmismosquelacreanElmercadode accionesseriacuteaunejemplodeuncasodondeesmuyfaacutecilmantenerunmonopolioyaquesibien unapersonapodriacuteallamaratodaslasfirmascuyasaccionessecotizanenbolsaseriacuteaprohibitivo enteacuterminosdecostosrecogeresainformacioacutenvisavisloquelecuestaalaBolsadeValoresya queesalliacutedondeesastransaccionestienenlugar
SCCR86 paacutegina14
informacioacutencientiacuteficaeducativajuriacutedica21etc(MaureryScotchmer1999Dussolieretal 2000David2002ReichmanyUhlir1999)
AsiacutelacomunidadacadeacutemicatemequelosDPIsobrelasbasesdedatosobstaculicenpor viacuteadelencarecimientoyolaapropiacioacutenprivadalalibrecirculacioacutendeideaseinformacioacuten quehasidonormadelavancecientiacuteficoalolargodelosuacuteltimosdoscientosantildeosNosorprende entoncesqueinstitucionestanrelevantescomoelNationalResearchCouncillaNationalAcademy ofScienceslaNationalAcademyofMedicinelaNationalAcademyofEngineeringlaNational ScienceFoundationyelNationalInstituteofHealthfigurenentrelosmaacutesprominentesopositoresa todalegislacioacutenquepuedarestringirelaccesoalosdatosoalainformacioacutenenlosEEUU
DavidyForay(2002)sentildealanqueaquellosquepromuevenelreforzamientodelosDPI sobrelosconocimientosndashenestecasolasbasesdedatosndashomitenelcrucialhechodeque aquellosnosonbienesdeconsumosinotambieacutencomovimosantesfactoresdeproduccioacuten Maacutesauacutenlosconocimientosnosonuacutenicamentebienesno-rivalessinoquenormalmentesu utilidadsocialaumentacuantomaacutessedifundenAsiacuteporejemplocuandoselimitaelusode unaciertabasedeinformacionesndashporejemplohaciendoqueuninvestigadordebapagarpor accederalamismandashesprobablequeseesteacutegenerandounobstaacuteculoalavancedelacienciaen tantoqueanteloscostosadicionalesqueseleimponenesfactiblequedichoinvestigador restrinjasusbuacutesquedasalostemasqueyaconocelimitandoasiacutelosdescubrimientos imprevistoshabitualesndashymuchasvecesmuyimportantesndashenelaacutereadelacienciaAsimismo sehaargumentadoquecrecientementeelavancecientiacuteficodependedelaposibilidadde combinardatosdediversasfuentesndasheacutesteseriacuteaporejemploelcasodelabiotecnologiacuteandashla introduccioacutendemayoresderechosdepropiedadenestaaacutereaciertamentesupondriacuteaentonces unobstaacuteculoparaelprogresodelainvestigacioacuten(dandolugaraloqueunautorhallamado ldquothetragedyofanti-commonsrdquo 22ndashDavid2000)23Otrofactorqueaumentalaspreocupaciones
21 EnesteaacutembitoJaszi(1996)ndashcitadoenBarca(2000)ndashponeelsiguienteejemploaplicableal casodelosEEUUrespectodelospotencialesriesgosdegenerarunderechosuigenerisparalas basesdedatosSeguacutenelautorldquohastalaactualidadlainformacioacutenpuacuteblicaesencialparala praacutecticajuriacutedicaesdedominiopuacuteblicoseguacutenlalegislacioacutendelcopyrightAlgunainformacioacuten soacuteloseencuentradisponibleatraveacutesdeempresasprivadasquecompilanlasdecisiones jurisprudencialeslegislacioacutenyregulacioneshellipHoyendiacuteaunabogadoouninvestigadordebe comprarloslibrosoCD-ROMosuscribirsealosserviciosonlineaefectosdeteneraccesoal derechoengeneralApesardeelloelprincipiolegaldelcopyrightenvirtuddelcualla proteccioacutenlegalnocubrealainformacioacutenhellipoperademanerataldeverificarlastendencias monopoacutelicasinherentesaestasituacioacutenUnavezaccedidanoexistenrestriccionesrespectode coacutemolainformacioacutenpuacuteblicaextraiacutedadebasesdedatoselectroacutenicasoenpapelpuedeser utilizadaenlamedidaqueelvaloragregadoporelcompiladornoseaextraiacutedohellip(enelcasode aprobarseunderechosuigeneris)lasituacioacutenseriacuteadistintaLareproduccioacutensinlicenciau otrousodeltextodecualquierdecisioacutenjudicialsifueraconsideradacualitativamentesubstancial resultariacuteasuficienteparaqueelusuariopuedaserresponsabilizadoypotencialmentetambieacutenla institucioacuteneducativaobibliotecaatraveacutesdelacualelusuarioaccedioacutealabasededatosrdquo
22 Laldquotragediadelosanticommonsrdquoocurrecuandomuchosindividuostienenderechosdeexclusioacuten sobreunrecursoescasoEnconsecuenciaactuandoseparadamentepuedengenerarun desperdiciocolectivodedichorecursoalsubutilizarlovisavisloqueocurririacuteaenunasituacioacuten socialmenteoacuteptima(Heller1998)
23 Unejemplointeresantedeestastensionessurgeconuntemaparticularmentecandentecualesel delasbasesdedatosgeneacuteticasymeacutedicasAlgunospaiacutesescomoIslandiaylasIslasTongahan concedidolicenciasexclusivasaempresasprivadasdebiotecnologiacuteaparaexplotarlosdatos geneacuteticosymeacutedicosdedeterminadaspoblacioneslocualimplicaprivatizardatosquehastaahora seintercambiabanenredesacadeacutemicas(verCassier2002)
SCCR86 paacutegina15
eslaexistenciadelosllamadosldquopassthroughrightsrdquoqueintroducennuevasrestriccionesaluso deloscontenidosdelasbasesdedatosndashyaquelosderechossobrelosmismosseextiendenalo largodetodalacadenadeusosquepuedentenerdichoscontenidosndash(Maureretal2001)24en este escenariolanecesidaddehacermuacuteltiplescontratosdelicenciaparaelusodelosdatos incorporadosenlasdistintasbasessetemehariacuteamuydifiacutecillainvestigacioacutencientiacutefica modernandashconsiderandolosenormescostosdetransaccioacuteninvolucrados
Asuvezsehasentildealadoqueelincrementodeloscostosdeaccesoalasbasesdedatos puedegenerarunaldquoreaccioacutenencadenardquodentrodelacomunidadcientiacuteficaentantoquelos usuariosasuvezbuscaraacutencompensaresosmayorescostosconnuevasfuentesdeingresosa partirdelosresultadosdesusinvestigacionesJustamenteseriacuteaenlasaacutereasdemayor relevanciainmediataparalasociedadolacienciaendondedichatendenciapodriacutea materializarsemaacutesraacutepidamente(SchraderyJeweler1999)Enunextremolaintroduccioacutende DPIenestaaacutereapodriacuteaprovocarelfindelacolaboracioacutencientiacuteficaydelmodelodeldquociencia abiertardquo(Granstrandetal2001vertambieacutenBaron2001)
Estasprevencionesseacrecientancuandodebidoarazonesfundamentalmente presupuestariastantoenEuropacomoenlosEEUUseestaacutepresionandoalasuniversidadesy aloscentrosdeinvestigacioacutenparaqueincrementensusingresosqueprovienenfueradel presupuestopuacuteblicolocualestimulajustamentelastendenciasatratardeobtenerrecursosa partirdelpatentamientoyotrasformasdeexclusioacutendelosresultadosdelasinvestigacionesque serealizanendichasinstituciones25Lasmismasrazoneshanllevadotambieacutenaunacreciente participacioacutenprivadaenlarecoleccioacutenygeneracioacutendedatosconlocuallostemoresporla apropiacioacutenprivadadeinformacioacutendeldominiopuacuteblicoseacrecientan(Linn2000)26
Soacuteloconelfindeejemplificaralgunosdelosproblemaspotencialesquepodriacutean derivarsedeunaproteccioacutensuigenerisparalasbasesdedatosnooriginalesvalelapenacitara CowanyHarison(2001)quienesobservanquelaseditorialesderevistascientiacuteficas crecientementedigitalizanloscontenidosdeestasuacuteltimaslocualtambieacutenresultaapropiado desdeelpuntodevistadelasbibliotecasuniversitariasquesonlosprincipalesclientesde dichasrevistas(porrazonesesencialmenteldquologiacutesticasrdquo)Elproblemaesquelasbibliotecas entoncesyanocompranlasrevistascomotalessinoelaccesoalasbasesdedatosdelas editorialesenesepasajelosartiacuteculoscontenidosendichasbasesyanoestaacutencubiertosporlas excepcionesdetipofairusequepermitiacuteanporejemplofotocopiarunartiacuteculo(mientrasque ahorapodriacuteaestarprohibidoparauninvestigadorqueesunusuariolegiacutetimodelabase compartirunartiacuteculoconuncoleganoautorizado)Maskus(2000)entantoapuntaalmismo
24 Entreloscasosmaacutescitadosenestesentidoestaacuteeldeunabasededatossobresecuenciade proteiacutenasdeorigensuizollamadaSwissProtcuyousojustamentesehavistorestringidopor limitacionesdetipopassthroughrightsTambieacutensemencionaelcasodeunabasesimilarde origenestadounidensellamadaScop
25 Enestesentidosehamencionadoqueafinesdelosantildeosrsquo90unafirmaalemanaestaba consiguiendounderechoexclusivodelEuropeanMolecularBiologyLaboratory(EMBL)para comercializarpartedelosdatosgeneradospordichainstitucioacutenmedidaqueaparentementese vinculabaconlaintencioacutendepromoverporesaviacuteaeldesarrollodelaindustriadela biotecnologiacuteaenAlemania(NAS1999)
26 ReichmanySamuelson(1997)observanquecuandoseprivatizoacutelacomercializacioacutendelas imaacutegenesdelsateacuteliteLandsatenlosEEUUlosprecioscrecieronde400a4400doacutelaresdelos EEUUporimagen
SCCR86 paacutegina16
problemaperodesdeunpuntodevistamaacutesgeneralatendiendoalaeventualimposibilidadde queuninvestigadorquecompraelaccesoaunabasecompartalosdatosconotroscolegas
Perolostemoressobreelimpactodeunamayorproteccioacutendelasbasesdedatostambieacuten seextiendenalcampodelosusuarioscomercialesAsiacutesesentildealaqueelloredundariacuteaenun obstaacuteculoparaeldesarrollodeactividadesenlascualessere-usaotransformalainformacioacuten primariaoenunaumentodeloscostosdedichasactividades(SchraderyJeweler1999)27
PorejemplolasactividadesdedesarrollodesoftwarepodriacuteanverseamenazadasAsiacute siguiendoaElKassas(2002)conunadefinicioacutendemasiadoabarcativasepodriacuteanproteger cuadrosdeconsultaconjuntosdeinstruccionesycaracteresetcnecesariosparaeldesarrollo deprogramasdecomputacioacutenTambieacutensecitanlosproblemasquepodriacuteansurgirparael avancedeInternetentantoloscuadrosdeencadenamientoylosdirectoriosasiacutecomolos serviciosdebuacutesquedaylossistemasdenombresdedominiopodriacuteanasimismocaerbajola legislacioacutendebasesdedatosLasempresasproveedorasdeserviciosdeInternetpodriacuteanverse afectadasentantoporlaeventualtransmisioacutennoautorizadadelosdatoscontenidosenbases protegidas(ElKassas2002Shengli2002)
Enesteescenariohaybastanteconsensoenproponerquelainformacioacutenylosvalores agregadosdesarrolladosconfondospuacuteblicosdirectamenteporoficinasdelgobiernoyoporsus contratistasnodeberiacuteanestarengeneralprotegidosporderechosdeautoroconexosasiacutecomoen lanecesidaddequeexistanclaacuteusulasdefairuseuotrasqueminimicenelimpactosobrela actividadcientiacuteficayeducativaobienquesegenereunmodelodelicenciascompulsivasode preciosdiferencialesparaestasuacuteltimasactividades2829(Hughes2002Riis2002 Colston 2001Maurer1999ReichmanySamuelson1997)30Algunosautoressugieren inclusoqueunaeventualproteccioacutenalasbasesdedatosnodebeextendersealasbasesya existentesymenosauacutencuandosetratedeinformacioacutenqueyaestaacuteeneldominiopuacuteblico (Gilbert1999)31
27 Cabesentildealarquelamayorpartedelosproyectosintroducidosparamejorarlaproteccioacutendelas basesdedatosenlosEEUUtambieacutencontaronconlaoposicioacutendevariasempresasdesoftware ydeInternetlomismoocurrioacuteconfirmasdelrubrotelecomunicacionesasiacutecomoconempresas queestaacutenldquoaguasabajordquoenlacadenadegeneracioacutendedatos(porejemploBloomberg)yconla AsociacioacutendeMarketingDirecto(BandyGowdy1997)
28 Enestesentidoesimportantetenerencuentaqueladiferenciacioacutendepreciosparaserefectiva tienedoscondicionesi)quelaelasticidadpreciodelademandadelsectorcientiacuteficoseamayorque ladelsectorcomercialndashlocualnoocurrecuandolainformacioacutenencuestioacutenesclaveparadeterminada tareadeinvestigacioacutenndashii)queexistaunademandacomerciallosuficientementeampliaparael mismotipodeinformacioacutenquedemandalacomunidadcientiacutefica(Hall2002)
29 David(2000)sugierequeinclusopodriacuteaocurrirquedichospreciosdiferencialesseapliquena todousuarioquesecomprometaadistribuirlosdatosquegeneresobrebasessimilaresalasque eacutelobtuvo
30 Riis(2002)porejemploproponedistinguirentrelasbasesdedatos(porejemploresoluciones juriacutedicas)quehacenalaldquoinfraestructuradeinformacioacutenrdquodeunasociedaddeaquellasquesonde tipocomercialAunqueladistincioacutenenlapraacutecticanosiempreresultaraacutefaacutecildeaquiacutedeberiacutean surgirdiferentestratamientosparaambostiposdebasesentantoelaccesoalprimerodeellos deberiacuteaserlomaacuteslibreposible
31 LaversioacutendelTratadoOMPIpuestaenconsideracioacutenen1996noexigiacuteaelregistrodelasbasesa serprotegidasporlocualdehecholaproteccioacutenseextenderiacuteaalasbasesyaexistentes
SCCR86 paacutegina17
Loscuestionamientosalosargumentoscriacuteticos
ndash Sibienlaindustriadebasesdedatoshavenidocreciendoenlosuacuteltimosantildeos podriacuteahabersedesarrolladoauacutenmaacutesraacutepidamenteenunambientelegalfavorable(DrsquoAndrea TysonySherry1997)
ndash Laaplicacioacutendelalegislacioacutensobredefensadelacompetenciaesinsuficiente debidoaquei)generaunaelevadalitigiosidadii)soacuteloresuelveelproblemadela apropiacioacutenindebidaporpartedeloscompetidoresperonoladelosusuariosiii)tampoco solucionaelproblemadelosllamadosldquosamaritanosdelainformacioacutenrdquondashpersonasquepor razonesldquono-econoacutemicasrdquoseapropiandedatosyloshacenlibrementedisponiblesalpuacuteblicoen generalndashiv)elrecursoalacompetenciadeslealsoacutelopuedeserejercitadoexpostdelos efectosdelaconductadantildeosaporlocualaseguraunbajoniveldeseguridadjuriacutedicav)las normasdecompetenciadeslealadiferenciadeloqueocurreconelderechosuigenerisno confierenunderechoexclusivoytransferiblevi) lafiguradecompetenciadeslealnoestaacuteen todaslaslegislacionesnacionalesyosutratamientoesvariabledepaiacutesapaiacutesElrecursoa establecercontratostampocoesunsustitutoefectivodelosDPIyaquehaydificultadespara monitorearyhacerunefectivoenforcementdelosmismosenparticularcuandoelinfractorno esaquelconelcualelpropietariodelabasededatosconcretoacuteelacuerdocontractuallocual generaaltoscostosdetransaccioacuteneincertidumbressobrelarealefectividaddeestemecanismo (Milleacute1999Howell1998Barca2000CaacutemaraLapuente1999)
ndash Encuantoalaposibilidaddeobtenerproteccioacutenporlaviacuteadelderechodeautoren funcioacutendelaoriginalidadyocreatividaddelasbasessealegaquemuchasdeellassonexhaustivas pornaturalezandashporlocualnopuedenaspiraraserldquooriginalesrdquodesdeelpuntodevistadesu seleccioacutenndashyqueenvarioscasosenparticularcuandosetratadebaseselectroacutenicasnopuedehaber arreglosldquooriginalesrdquoyaqueseriacuteanlosusuariosatraveacutesdelasvariacionesquepermitengenerarlos motoresdebuacutesquedalosqueimpondriacuteanexpostloscriteriosoriginalesdeordenamientoseguacutensus necesidades32Porotroladosesentildealaquelaproteccioacutenotorgadaenvirtuddeloscriteriosde seleccioacutendelosdatospuedeserdesvirtuadasiseentrecruzandiversasbasesdedatosdando origenanuevascompilacionesdiferentesdelasiniciales(PaacuteezMantildeaacute1997)
ndash Enloquehacealosmediostecnoloacutegicosdeproteccioacutenseargumentaquetodaviacutea nosonlosuficientementeconfiablesyquepuedensereludidospormediodedistintos mecanismos33 Tambieacutensesentildealaquesinproteccioacutenlegallosproductoresdebasesdedatos nopodraacutenofrecersusproductosenformatosdefaacutecilaccesoparaelusuarioalavezque deberaacutensoportarcostosadicionalesinnecesariosjustamenteporlanecesidaddeaplicarmedios tecnoloacutegicosdeproteccioacutensofisticados(DrsquoAndreaTysonySherry1997)
32 Dehechoaltratardedefinirenlapraacutecticacuaacutendounadeterminadabasededatostieneonolas caracteriacutesticasdeoriginalidadrequeridasporlalegislacioacutendederechosdeautorpuedeocurrir quesurjancontroversiasencasosconcretosenloscualesdichascaracteriacutesticasresulten discutibles
33 EnestesentidoesinteresantetenerencuentaquelallamadaDigitalMilenniumCopyrightAct sancionadaenEEUUen1998entreotrasdisposicionesprohibioacuteapartirdelantildeo2000eluso decualquiermecanismodestinadoaeludirosobrepasarlastecnologiacuteasdecontroldeacceso empleadasporlospropietariosdeobrasamparadasporelderechodeautorparaprotegersus obras
SCCR86 paacutegina18
ndash Nohayevidenciadequeelmercadodebasesdedatosseamonopoacuteliconisiquiera enaquellossegmentosquesonldquonichosrdquo(DrsquoAndreaTysonySherry1997)Porotroladoenla praacutecticalosproveedoresdebasesdedatosgeneralmentereconocenpreciosdiferencialespara ciertosclientes(porejemplouniversidades)seargumentaentoncesquesinoseotorgauna adecuadaproteccioacutenlosfabricantesdebasesdeberaacutencargarpreciosmayoresasusactuales usuariosincluyendoalaspropiasuniversidades(ITAC1997DrsquoAndreaTysonySherry 1997)Estosuacuteltimosautoressugierenquesisedeseafavorecerelaccesodeciertas comunidadesalainformacioacutenlaalternativapreferibleeselsubsidiodirecto(vertambieacuten Braunstein2002quienseexpidecontralaslicenciasobligatoriasylasexenciones)Asuvez enloscasosdefuenteuacutenicasesugiereaplicarlalegislacioacutenantimonopolio
Enelbalanceanuestrojuiciodeldebaterecieacutenresentildeadosurgecomoconclusioacutenquelos eventualesbeneficiosdeestablecerunreacutegimensuigenerisdeDPIparalasbasesdedatosldquono originalesrdquoprobablementenocompensenlosriesgosquesurgiriacuteandedichoreacutegimenSin embargocabeaclararqueengeneralningunodelosautoresquesealineanconestaopinioacuten estaacuteendesacuerdoconlanecesidaddequehayaunmarcodeincentivosquepermitaun adecuadoritmodecreacioacutenymantenimientodedichotipodebasesLadiscusioacutensecentra entoncesensabersidichomarcorequieredelaintroduccioacutendenuevosinstrumentoslegalesy siesefueraelcasocuaacutelseriacutealaformadeintroduciresosinstrumentosdemaneradegenerar losmenorescostosposiblesenteacuterminosdelarestriccioacutenaladifusioacutendelainformacioacutenyel conocimientoEnestesentidomaacutesabajoveremoscuaacuteleselactualestadodelalegislacioacuten sobreeltemaanivelinternacionalantessinembargocabediscutirlacuestioacutendesdela perspectivaespeciacuteficadelospaiacutesesendesarrollo
c) Laperspectivadelospaiacutesesendesarrollo
Enprimerlugarcabesentildealarquevariostrabajosrecienteshanmostradoatraveacutesde distintosargumentosquenoexistenrazonesquehaganpensarquelosestaacutendaresdepropiedad intelectualdebanseruniformesanivelinternacional(verChang2001Lall2001Khan 2002GrossmanyLai2002)Enotraspalabrasconsiderandolaspeculiaridadesantes mencionadasrespectodelconocimientocomobieneconoacutemiconadagarantizaqueelmismo reacutegimendepropiedadintelectualseaoacuteptimoantedistintosescenarioseconoacutemicossociales culturalesetc
AsiacutesehasostenidoqueelreforzamientodelosDPIincentivalainnovacioacutenenlospaiacuteses atrasadossoacuteloapartirdequeestosalcanzanciertosnivelesdedesarrollo(BancoMundial2001 ChenyPuttitanun2002)AsimismoRiis(2002)destacaquelaevidenciaempiacutericatodaviacuteanoha corroboradoelargumentodequelaimplementacioacutenderegiacutemenesdepropiedadintelectualmaacutes estrictosestimulenlatransferenciadetecnologiacuteahacialospaiacutesesendesarrollo
Enelcasodelasbasesdedatosenparticularendiversostrabajossehaexpresadoel temordequeunalegislacioacutenrestrictivadificulteelavancedelasinvestigacionescientiacuteficasen lospaiacutesesendesarrollo(CIPR2002a)Losargumentosarribamencionadosrespectodelos desestiacutemulosparalacooperacioacutencientiacuteficaqueresultariacuteandeestablecerDPIparalasbasesde datosseaplicanespecialmenteadichospaiacutesesEnefectolafaltadeincentivosala colaboracioacutenyladesconfianzaentrelosinvestigadoresporeltemoralusocomercialdel conocimientocompartidosonaspectosquedificultanlasrelacionesquepuedenestablecerlos investigadoresdelospaiacutesesendesarrolloconlosdepaiacutesesmaacutesavanzadosysehariacuteanauacutenmaacutes importantesdeexistirDPIparalasbasesdedatoscientiacuteficas(Forero-PinedayJaramillondash Salazar2002)Asuvezlaactividadcientiacuteficaenlospaiacutesesendesarrollotambieacutenseveriacutea
SCCR86 paacutegina19
afectadaporelaumentoenloscostosdeaccesoalainformacioacuten(auacutencuandoexistieranlos preciosdiferencialesantesmencionadosconsiderandolasdificultadespresupuestariasmuchas vecesendeacutemicasqueafectanadichospaiacuteses)Estostemoresseacrecientancuandola introduccioacutendenuevosDPIsecombinaconelempleodeteacutecnicasinformaacuteticasparalimitarel accesoalainformacioacutenenInternet(CIPR2002b)
Porotroladosiloqueinteresaespromoverlaproduccioacutendelasbasesdedatosenlos paiacutesesendesarrolloestaacuteclaroqueparaelloesnecesarioqueexistaenprimerlugarun mercadoparatalesbasesparalocualentreotrosfactoresresultanecesarioestimularuna mayorpenetracioacutendecomputadoraseInternetendichospaiacuteses(dadalagranldquobrechadigitalrdquo queexisteactualmenteanivelglobal)enestesentidoindudablementehayqueconsiderarque lapenetracioacutendelasTICsenlospaiacutesesendesarrolloesmuyheterogeacuteneaconpaiacutesesmaacuteso menosavanzadosenesecampoSiseargumentaencambioquelosmercadosrelevantes seriacuteanlosdeexportacioacutenentoncesesevidentequeloimportanteseriacuteaqueelreacutegimende propiedadintelectualseaadecuadoenlosmercadosdedestinondashqueseriacuteanlosdelospaiacuteses desarrolladosTambieacutenpodriacuteaargumentarsequelaexistenciadeunaproteccioacutenadecuadaen lospaiacutesesendesarrolloseriacuteaprecondicioacutenparaquehayasuficienteofertaglobaldebasesde datossinembargoenuncontextoenelcuallosmercadosdeaquellossonmuylimitadosnohay razonesparasuponerqueeseargumentoseavaacutelidoEntantopodriacuteahaberlugarparaquelos paiacutesesendesarrolloprotejanlasbasesdedatosnooriginalessiestasatendieranademandas especiacuteficasendichosmercadosperonohayevidenciadequeelloesteacutesucediendoalpresente FinalmentetampocoparecenaplicarlosargumentosquesugierenqueestablecerDPIenesta aacutereaestimulariacutealatransferenciadetecnologiacuteayaqueaquiacuteloqueestaacuteenjuegoes la transferenciadeinformacioacutenlacualasumecaracteriacutesticasmuydistintasdeaquella(Riis 2002)
TeniendoencuentaesteconjuntodeargumentospodemoscoincidirconRiis(2002)en quecomomiacutenimopuedesentildealarsequelosbeneficioseventualesdeunaproteccioacutensuigeneris paralasbasesdedatosnooriginalessonmenoresenlospaiacutesesendesarrolloqueenlas nacionesavanzadas
EnesteescenarionosorprendequeuntrabajorecientedelBancoMundial(2001)afirme quelospaiacutesesendesarrollosoacutelodebenreconocerunaproteccioacutenjuriacutedicaespecialparalas basesdedatoscuandoexistanelementosdecreatividadenaquellasAsimismoenfatizaquees necesarioanalizarcuidadosamentelanecesidaddeintroducirmaacutesproteccioacutenparalasbasesde datosenelmarcodelacuerdoTRIPsyaqueelloafectariacuteaelaccesoalainformacioacutenenlos paiacutesesendesarrolloyqueadoptarunalegislacioacutensimilaralaeuropeaseriacuteacontraproducente paralosinteresesdeestosuacuteltimosEncuantoalalegislacioacutenyavigenteoaintroducirse eventualmenteenlospaiacutesesdesarrolladossehaargumentadoqueesnecesarioqueexistan excepcionessobrelabasedelconceptodefairuseasiacutecomopreciosdiferencialesparalas comunidadescientiacuteficasyeducativasenlospaiacutesesendesarrollo(Story2002Riis 2002)
FinalmentecabesentildealarquesibienBraunstein(2002)hatratadodemostrarla convenienciadeimplementartratadosinternacionalesenmateriadeDPIparalasbasesdedatos ndasheinclusohapresentadoargumentosafavordequelospaiacutesesunilateralmenteestablezcan regiacutemenesprotectivosndashdichademostracioacutensebasaenbuenamedidaenlaaplicacioacutende herramientasteoacutericasdesarrolladasoriginalmenteparaelcasodelcomerciodebienes Lamentablementedichasherramientasasumenentreotrossupuestosrestrictivoslaausencia deeconomiacuteasdeescalaconlocualsuutilidadparaelcasodelasbasesdedatosconsiderando lascaracteriacutesticasantesmencionadasdeestasuacuteltimasresultamuylimitada
SCCR86 paacutegina20
III LAPROTECCIOacuteNDELASBASESDEDATOSNOORIGINALESELESTADODE SITUACIOacuteNDELALEGISLACIOacuteN INTERNACIONAL
Comolodestacatodalaliteraturarecibidasobreeltemasepuedefijarcomofecha inicialdeldebatesobrelapropiedadintelectualdelasbasesdedatosnooriginalesalllamado casoldquoFeistrdquovs RuralTelephoneService(1991)dondelaCorteSupremadelosEEUUhalloacute quelascompilacionesdedatosquenoalcanzarancondicionesdeoriginalidadyocreatividad (estoesquesebasaranmeramenteenunldquoesfuerzoindustriosordquooenelldquosudordelafrenterdquo)no mereciacuteanproteccioacutenbajolalegislacioacutenrelativaalcopyright
LaconmocioacutencausadaporelcasoFeistdebeenmarcarseenuncontextoenelcualel advenimientodelasTICsfueexpandiendodemaneraexplosivaelmercadoparalasbasesde datosEnestesentidosibienestaacuteclaroquelasbasesdedatosexistiacuteanmuchoantesdeque surgieralaposibilidaddealmacenarlasyvenderlaspormedioselectroacutenicosesbastanteobvio quelarepercusioacutendelfallodelaCorteSupremadelosEEUUsobreelcasoFeistfuemucho mayordeloquehubierasidoveinteotreintaantildeosatraacutes
En1996ocurrierondoshechosclaveEnprimerlugarlaUEadoptoacuteunaDirectiva especiacutefica(969CE)paraprotegerlasbasesdedatosporlacualseestableceporunladola proteccioacutenbajolalegislacioacutendecopyrightcuandodichasbasescumplencriteriosde originalidadenlaseleccioacutenodisposicioacutendeloscontenidosyporotrounaproteccioacuten sui generisparaaquellasbasesdedatosenlascualessehayahechounaldquoinversioacutensubstancialrdquo ndashcuantitativaocualitativamentemedidaEsteuacuteltimoderechosuigenerisseaplica independientementedequelasbasesencuestioacutentambieacutenpuedanmerecerproteccioacutenbajola legislacioacutendecopyright ndashestoeslasproteccionessonacumulativas34 Laproteccioacutenotorgada esde15antildeosSeincluyeasimismounprocedimientoderenovacioacutendelplazodeproteccioacuten paraaquellasbasesdedatosquerecibanunamodificacioacutenoadicioacutensubstancial(esimportante advertirquelarenovacioacutendelaproteccioacutenseaplicaatodalabaseynosoacuteloalasrevisiones) Porotroladoelfabricantenocuentaconunderechoexclusivosinoconunaldquofacultadde impedirrdquoquelehabilitaparaprohibirlaextraccioacutenoreutilizacioacutendelatotalidadodeunaparte substancialdelcontenidodelabasededatosLomismoocurresilaextraccioacutenoreutilizacioacuten departesnosubstancialesesrepetidaosistemaacuteticaatentandocontralaexplotacioacutennormalde labasededatosocausandounperjuicioalderechodelfabricante
EnsegundolugarhaciafinesdediciembrededichoantildeolaConferenciaDiplomaacuteticade laOMPIsobrecuestionesdederechosdeautoryderechosconexosnoconsideroacuteunapropuesta relativaauneventualtratadosobrepropiedadintelectualdebasesdedatosquehabiacuteasido impulsadaporlosEEUUylaUEdadoquevariasdelegacionesexpresaronqueresultaba necesarioseguirestudiandoeltemaantesdeadoptarunadecisioacutenalrespectoAlpresente ademaacutesdelaUEalgunospaiacutesesnoacuterdicosprotegenensuslegislacionesalasbasesdedatosno originalesEnlosEEUUsehanpresentadosineacutexitosdistintosproyectosdeleyquenohan conseguidoelconsensonecesarioparasuaprobacioacutenaunqueeltematodaviacuteasiguesiendo consideradoporelPoderLegislativodeaquelpaiacutesEntantoenAmeacutericaLatinayelCaribe solamenteMeacutexicoatraveacutesdelaLeyFederaldeDerechosdeAutorhaestablecidoen1997una proteccioacutenparalasbasesdedatosnooriginalesconunaduracioacutendecincoantildeos
VeacuteaseCaacutemaraLapuente(1999)paraunresumendelasdiferenciasysimilitudesentreelderecho suigenerisylaproteccioacutenporderechosdeautor
34
SCCR86 paacutegina21
DadoquehasidolalegislacioacutendelaUElaquemaacutesimpactohacausadoanivel internacionalvalelapenaresentildearbrevementealgunostrabajosquehananalizadosucontenido eimpactosEnprimerlugarvariosautoreshandestacadolaamplitudconlacualsondefinidas lasbasesdedatosEnestesentidocomovimosantesseargumentaqueentendida literalmenteporejemplolosmuseospodriacuteancaerbajoelimperiodelalegislacioacutenencuestioacuten Sibientalveznuncasedaraacuteuncasolegalqueinvolucreunejemplotanextremoesbastante probablequepudieranplantearseproblemasporejemploentornoalosprogramasdematerias universitarias(Lipton2002)Otrailustracioacutendepreocupacionessimilaressedaenelcasode lossitiosdeInternetqueunificanbuacutesquedassobreciertostemasloscualestambieacutenpodriacuteanser ndashydehechohansidoenEuropandashobjetodedemandasenbasealaDirectivaqueestamos comentandoEnesteescenarioMaurer(1999)afirmaquetardeotempranotodainformacioacuten comercialmentevaliosaterminaraacuterecibiendoproteccioacutencomobasesdedatos35
Laproteccioacutenotorgadaparecetambieacutendemasiadolaxaencuantoalosrequisitosexigidos paraobtenerlaAsiacutelaevidenciaquesurgedeloscasosjudicialeshastaahoraconocidosmuestra queexpresionestalescomoquelasbasesdedatosprotegidasdebenserldquocoleccionesdedatos independientesarregladosdeformasistemaacuteticaeindividualmenteaccesiblerdquooquelainversioacuten enellasrealizadadebeserldquosubstancialrdquoenlapraacutecticanofuncionancomobarrerarealpara evitarquecualquiertipodecompilacioacutenquedeprotegida(Maureretal2001)Lamismafalta declaridadsurgeentornoaotrasdefinicionesdelaleyporejemplosialguienextraedatosen formaldquoinsubstancialrdquoperolosmismossondegranvalorparaelquelosextraetambieacuten pudieraocurrirqueeseactosealegalmentecuestionable(Hugenholtz2001)
Maureretal(2001)revisandolaexperienciaconcretaenmateriadelitigiosenloscuales seinvocoacutelaproteccioacutendelaDirectiva969CEencuentranquelamitaddeloscasosprovienen deempresasqueelaboranldquodatossinteacuteticosrdquo(estoesautogeneradospordichasempresas) incluyendonuacutemerosdeteleacutefonoslistadosdeTVfechasdeeventosdeportivosoconciertos etcEsclaroquesetratadeinformacioacutenquenotieneposibilidadesdeserobtenidademanera independienteporotrosagentesEstosevinculaconlacuestioacutendesilainformacioacutenquedebe serproducidadecualquierformacomopartedesupropionegocioporunaempresandashcomoes elcasodeloslistadostelefoacutenicosndashcaetambieacutenbajolaproteccioacutendelalegislacioacuteneuropea (temasobreelcuallajurisprudenciaparecehallarsedivididandashverHugenholtz2001)
TambieacutenenbasealoscasosjudicialesgeneradosporlaaplicacioacutendelaDirectiva Hughes(2002)sentildealaquelamismahaimpulsadoalostribunalesaencontrarinfraccionesal derechosuigenerisauacutenensituacionesenlascualeshayunuacutenicoproveedordelainformacioacuten respectiva Elmismoautortambieacutenobservaquelamayorpartedeloscasosllevadosantelos tribunaleseuropeosbajolaDirectiva969CEcorrespondenabasesdedatospreexistenteslas cualesaparentementenonecesitarondeaquelinstrumentolegalparasercreadas
OtroargumentocriacuteticodestacadoesquelaDirectivadelaUEotorgaunaproteccioacuten mayoralaquebrindalalegislacioacutensobrederechodeautori)laproteccioacutenotorgadaporla Directivaespotencialmenteperpetuayaquecualquierldquocambiosubstancialrdquoseacuantitativoo cualitativopermitesurenovacioacuten36(CowanyHarison2001sentildealanquelavidapromediode
35 Algunosespecialistasconsultadosparaestetrabajohanopinadoqueelderechosuigenerisintroducido generoacuteinnecesariosdebatesalincluirlasbasesanaloacutegicasEnestaposturaloquesedeberiacuteabuscar esprotegerladigitalizacioacutendelainformacioacutenevitandoquecompetidorescopienlosarchivos digitalizadossinrealizaresfuerzosniinversiones
36 Todaslasbasesdinaacutemicascalificariacuteanentoncesparaunarenovacioacutenperpetuadelaproteccioacuten
SCCR86 paacutegina22
lasbasesdedatoscomercialesesde3antildeosperiacuteodoenelqueserecuperanlamayoriacuteadelos retornosdelainversioacutenporlocuallaDirectivaconstituyeunreacutegimenldquosobre-protectivordquo) ii) lasexcepcionesdetipoldquofairuserdquosonmaacutesrestringidasqueenelcasodelderechodeautor (cabedestacarademaacutesquelaDirectivaautorizandashperonoobligandashalosEstadosmiembrosa adoptartalesexcepciones)3738 ndashverReichmanySamuelson(1997)Enestesentidoseha sentildealadoquelaDirectivaEuropeanocontienesalvaguardasadecuadasparagarantizarel accesodelascomunidadescientiacuteficasyeducativasalainformacioacutenapreciosaccesiblesOtro puntocriticadoeslafaltademecanismosdelicenciascompulsivas(CommitteeforaStudyon PromotingAccesstoScientificandTechnicalDataforthePublicInterestetal1999)
LasprevencionesfrentealimpactodelaDirectivaseamplificanenelcasodelasfuentes debaseuacutenicaDehecholaresolucioacutendealgunoscasosenlostribunaleseuropeosconfirmariacutea lostemoresdequeaquellageneraunaproteccioacuteninfinitamenteextensibleparaloscontenidos delasbasesdedatosdinaacutemicasauacutencuandosetratedecasosendondelainformacioacutenestaacuteenel dominiopuacuteblicoperoconunafuentedeprovisioacutenuacutenica(Colston 2001)39
Peroauacutenenloscasosenlosquenohayafuenteuacutenicapuedenpresentarseproblemas AsiacuteMilleacute(1996)ndashcitadoenHerreraBravo(2001)ndashsentildealaquelalegislacioacuteneuropeano contemploacutelanecesidaddedefenderellibreaccesoalainformacioacutenporpartedecompetidores quenohayantenidoaccesoalabasededatosprotegidaodetercerosquequisieranutilizarla mismainformacioacuten(extraiacutedadecualquierotrafuente)conunfindiferentealdecrearuna nuevabasededatosEnesecontextosepresentaraacutenldquocasosenlosqueunfabricantequehaya adquiridounarchivofiacutesicointenteejercitarundominioabsolutosobreelmismo(unldquoderecho exclusivordquonounameraldquofacultaddeimpedirrdquo)partiendodelabasedequeportener supuestamenteelldquooriginalrdquodelcontenidotodareproduccioacutendelmismoconstituyeuna extraccioacutenprohibidardquo
TambieacutensehaplanteadoquesibienelderechosuigenerisdelaUEpermiteaun competidorpotencialutilizarlascitasdeunabasededatosprotegidayllegardirectamentealas
37 EnlaDirectivasefacultaalosEstadosmiembrosaestablecerlimitacionesalaproteccioacutenen determinadoscasosporejemplofrenteabasesdedatosnoelectroacutenicascuyasreproducciones seanparausoprivadoocuandoelcontenidodelasbasesseausadoparafinesdocentesde investigacioacutencientiacuteficadeseguridadpuacuteblicaoparaefectosdeunprocedimientoadministrativoo judicialentreotrasPeroseaclaraexpresamentequeldquonopodraacuteinterpretarselaexcepcioacutende maneratalquepermitasuaplicacioacutendeformaquecauseunperjuicioinjustificadoalosintereses legiacutetimosdeltitulardelderechooquevayaendetrimentodelaexplotacioacutennormaldelasbases dedatosrdquo
38 DeOliveiraAscensao(2002)proponeunejemplointeresantedeconflictoentrelaDirectivaen cuestioacutenylaspraacutecticascientiacuteficashabitualesSuponeasiacuteelcasodeuninvestigadorquerealizaun trabajosobretemasde meteorologiacuteaparalocualrecorrelasbasesdedatosexistentessobreeltema incorporandoesosdatosasuinformeUnavezfinalizadoeacutestelopublicacomolibroSiesasbases estuvieranprotegidasporelderechosuigenerisel investigadorestariacuteaviolandolaDirectivadela UEyaquesibienlamismaautorizalaextraccioacutenparafinescientiacuteficosnopasalomismoconla reutilizacioacutenelcasoseriacuteamaacutesgravesisesupusieraqueauacutenlaextraccioacutendelosdatosseriacutea ilegalenestecasoyaqueelinvestigadorestabapensandoenpublicarunlibro(obseacutervesepor ciertoqueeselibrodifiacutecilmenterepresenteperseunacompetenciadirectaparalasbasesde datosquesequiereproteger)Faacutecilesverentonceslasbarrerasyelaumentodecostosquese impondriacuteansobrelaactividadcientiacuteficadegeneralizarseestetipodederechos
39 ElejemploseriacuteaeldelcasoldquoBritishHorseracingBoardLimitedvsWilliamHillOrganisation (2001)rdquo
SCCR86 paacutegina23
fuentesoriginaleselloignoralarealidadeconoacutemicadelaproduccioacutendebasesdedatosenla cualcomovimosantesnosoacutelohaytendenciasalestablecimientodemonopoliosldquonaturalesrdquo sinotambieacutencasosenlosquelareproduccioacutendeloscontenidosresultaeconoacutemicamente ineficiente
Secuestionanasimismolasfuerteslimitacionesalareutilizacioacutendelainformacioacuten contenidasenlaDirectivaSeguacutenCaacutemaraLapuente(1999)dichaslimitacionespuedenincluso alcanzarausuarioslegiacutetimosdelasbasesEsteeselcasodelaprohibicioacutenderealizarcopias ndashincluyendolasdeseguridadndashparaevitarquelasusenpersonasnoautorizadastambieacutense prohibealusuariolegiacutetimofacilitaratercerosnoautorizadoselaccesoalabasemediantela cesioacutendelusodeclavessistemasdedescodificacioacutenodesencriptacioacutenuotrosmecanismos ndashtodolocualenlapraacutecticageneraunescenarioendondehayunaprohibicioacutendereutilizacioacuten
Considerandoesteconjuntodeargumentoselpeligrorealesquesegenereunmonopolio defactosobreloscontenidosfactualesdelascompilacionesprotegidasconelconsecuente riesgoparalacirculacioacutenygeneracioacutendeconocimientos(Baron2001)Enlamisma direccioacutensesentildealaquelaDirectivaEuropearemueveladistincioacutentradicionalenelderechode autorentreproteccioacutendelasexpresionesyproteccioacutendelasideasconelconsiguienteriesgo deobstaculizarlalibrecirculacioacutendeestasuacuteltimas
Laconclusioacutengeneralquesurgedelosdiversostrabajosqueexaminanlalegislacioacuten europeasobreeltemaesquelospaiacutesesqueestaacutenanalizandolaintroduccioacutendeleyeso disposicionessimilaresdeberiacuteansercautelososafindetenermaacutestiempoparaobservarcuaacuteles sonlasconsecuenciasefectivasdelaDirectiva969CEnosoacutelosobrelaindustriadelasbases dedatossinotambieacutensobreelaccesoalainformacioacutenaspectodeimpactoclavesobreel desenvolvimientosocialyeconoacutemicoenelnuevoescenarioglobal(verMaureret al 2001)
IV LASITUACIOacuteNENAMEacuteRICALATINAYELCARIBE
a) Elmercadodebasesdedatos
Loprimeroatenerencuentaesquenoexisteinformacioacutenciertasobreeltamantildeodel mercadodebasesdedatosenninguacutenpaiacutesdeAmeacutericaLatinayelCaribeQuedafueradel aacutembitodeestetrabajogenerarestimacionesdeesetipotareaquedebieraserobjetodeestudios futurosEnestecontextopresentaremoslosrasgosprincipalesdeestaindustriaydesus principalesusuariosyproductoresconelfindetenerunacaracterizacioacutenesencialmente cualitativadelamismaDetodosmodossepuedeafirmarconbastantecertidumbrequela magnituddelaindustriadebasesdedatosndashmedidaenteacuterminoseconoacutemicosndashesenlaregioacuten bajoestudiotodaviacuteamuylimitadaespecialmenteenlospaiacutesesdemenordesarrollorelativo
AsiacutenosorprendequelaparticipacioacutendeAmeacutericaLatinayelCaribecomoregioacuten productoradebasesdedatosseaclaramentemarginalaescalamundialBraunstein(2002) tomandodatosdelGaleDirectoryofDatabasesmuestraqueen2001soacuteloel02deltotalde basesdedatosexistentesenelmundoproveniacuteadeldquoAmeacutericaMeridionalrdquoSibienhayrazones parasuponerqueelnuacutemerodebasesdedatosdelaregioacutenestaacutenetamentesubestimado(yaque soacutelofiguran21bases)nadanosimpideconcluirquelomismopuedeestarocurriendoenotras regionesypaiacutesesEncualquiercasoestocorroboraotrasevidenciasqueindicanclaramenteque lospaiacutesesdeAmeacutericaLatinayelCaribesonmuchomaacutesldquoimportadoresrdquoqueldquoexportadoresrdquode basesdedatosDehechotantoelconsumocomolaproduccioacutendebasesdedatosparecenestar
SCCR86 paacutegina24
positivamentecorrelacionadosconelniveldedesarrolloeconoacutemicoysocialdelospaiacuteses respectivos
iquestQueacutetipodebasesdedatosseproducenenlaregioacutenSolamenteenelcasodeBrasil hemospodidoencontrardatossistematizadosalrespectocorrespondientesalantildeo1996Enel cuadrosiguienteseobservaquehabiacuteaunas700basesendichopaiacutesenaquelantildeoabarcando diversastemaacuteticasyaacutereasydecaraacutectertantopuacuteblicocomoprivado
CuadroBasesdedatosexistentesenBrasilndash1996
Clasificacioacuten Nordmdebases dedatos
ABasesdeproduccioacutenTeacutecnico-cientiacutefica 89 Bibliograacuteficas 77 Tesis 12
BRegistrosyguiacuteas 142 Generales 35 Instituciones 22 Empresas 30 Investigadores 16 Productosyservicios 23 Eventos 6 Peliacuteculasyvideos 6 Otros 4
CBasesdeArchivo 272 Generales 234 Imaacutegenes 004 Legislacioacuten 19 Recortesnoticias 3 Autoridadesterminoloacutegicas 12
DBasesdeInformacioacutenyGestioacutenTecnoloacutegicaydeNegocios 35 Generales 20 NormasTeacutecnicas 11 Patentes 4
EBasesdeCulturasVivas 8 FBasesdeIndicadoresEstadiacutesticasDiagnoacutesticos 12 GOtrasBases 136
Generales 10 IBGE(InstitutoBrasileirodeGeografiaeEstatistica) 78 Cetesb(CompanhiadeTecnologiadeSaneamento 48 Ambiental)
TOTAL 694
FuenteFreitasPereiraetal(1999)
Entantolaevidenciarecogidaparaesteestudiomuestraqueentrelosprincipales productoresdebasesdedatosenlospaiacutesesdelaregioacutenfigurandiversasinstitucionespuacuteblicas quegeneranorecopilaninformacioacutencomercialeconoacutemicajuriacutedicafinancieraetclacualen generalenpartevendenyenpartedifundendeformagratuitandashdehechoesprobablequeel
SCCR86 paacutegina25
sectorpuacuteblicoseaelprincipalproductordebasesdedatosenvariospaiacutesesdelaregioacuten Asimismoexistendistintosproveedoresprivadosquetambieacutencomercializanlamismaclasede informacioacutenmuchasvecesencompetenciadirectaconelsectorpuacuteblico(replicandoloque ocurreenlamayorpartedelospaiacutesesdesarrollados)aunqueengeneralagregandovalorala informacioacutenquebrindaesteuacuteltimo(facilitandolaconsultayelusodelainformacioacuten organizandodemanerasalternativaslosdatosrespectivosetc)Laofertaprivadadebasesde datosenAmeacutericaLatinayelCaribeestariacuteaconcentradaprincipalmenteentoncesenempresas quesededicanavenderinformacioacutensobretemasjuriacutedicoscomercialescrediticiosyenmenor medidafinancierosloscualessonenloesencialdeintereacutesbaacutesicamenteldquolocalrdquo(estoeslos usuariosdelainformacioacutenrespectivaseriacuteanensuenormemayoriacutearesidentesdelpaiacutesndasho regioacutenndashalacualserefieredichainformacioacuten)
Elsectorpuacuteblicoasiacutecomolasuniversidadesylosinstitutosdeinvestigacioacutentambieacuten ofreceinformacioacutendemaneragratuitauonerosaseguacutenloscasosencamposdondelaoferta domeacutesticaprivadaesmenoroenocasionesnulameteorologiacuteaagriculturahidrografiacutea demografiacuteasaludcartografiacuteageologiacuteamedioambienteetcasiacutecomoendiversoscamposde lascienciasldquodurasrdquoEnvariasdeestasaacutereaslosusuarioslocalestambieacutenrecurrenobviamente alasbaseslocalizadasenlospaiacutesesdesarrolladosNoacuteteseenestesentidoquemientrasque unapartedelainformacioacutenrelevanteenestetipodeaacutereascorrespondeahechosodatos propiosdelospaiacutesesdelaregioacuten(porejemploenmeteorologiacutea)losusuarioslocalestambieacuten puedenestarinteresados(enmayormedidaqueenelcasodelasbasesjuriacutedicasocomerciales porejemplo)eninformacioacutencontenidaenbasesdedatosextranjeras(estoesclaroenelcaso delaactividadcientiacuteficaporejemplo)
Otrohechoimportanteatenerencuentaesqueelgradodedigitalizacioacutendelasbasesde datosenlaregioacutenesclaramentemenoralqueseobservaenlospaiacutesesdesarrolladoslocuales obviamenteconsecuenciadelmenorniveldepenetracioacutendelasTICsenlaregioacuten40 Esto marcaunobstaacuteculoobjetivoparaeldesarrollodelmercadodebasesdedatos
EnloscuadrosA1aA3(enelAnexoI)seobservaelretrasodebuenapartedelos paiacutesesdelaregioacuteneneldesplieguedelainfraestructurainformaacuteticaydetelecomunicaciones necesariaparaingresaralmundodelaldquonuevaeconomiacuteardquo(porciertolasdiferenciasentre paiacutesessonimportantesconlasnacionesdelCaribecomolosmaacutesavanzadasenpromedioen teacuterminosrelativos41)ndashasiacutecomoenelcostodeaccesoadichainfraestructuraEnestesentido resultainteresanteobservarlosdatosexhibidosenelcuadroA4(verelAnexo I)que correspondenaunIndicedePreparacioacutenparaelAccesoalaRed(NetworkedReadinessIndex (NRI))presentadooriginalmenteenKirkmanetal(2002)42 ndashseguacutenlosautoresdichoiacutendice reflejalapreparacioacutenyelpotencialdeunpaiacutesparaparticipardeunmundointerconectadopor redesQuedaclaroqueelgruesodelaregioacutenestaacutelejosdetenerlosnivelesdepreparacioacuten adecuadosparaingresaralaldquonuevaeconomiacuteardquoyportantoparaserunactorimportanteenla
40 Asiacuteunafilialargentinadeungrupoempresarioeuropeo-estadounidenseentrecuyosprincipales negociosfiguralaventadeinformacioacutenjuriacutedicareportoacutequemientrasqueenArgentinael porcentajedefacturacioacutenenmedioselectroacutenicoserade8elmismollegabaal50enEEUU locualobedecejustamentealoincipientedeladifusioacutendelaventadedatosenformatodigitalen laregioacuten
41 Laescasapoblacioacutendevariosdeestospaiacutesespuedeestarexplicandopartedelasdiferencias respectivas
42 Eliacutendiceseconstruyeenfuncioacutendedistintosindicadoresquereflejanlainfraestructura informaacuteticaydecomunicacioneslaspoliacuteticaspuacuteblicasvigentesendichasaacutereasetc
SCCR86 paacutegina26
produccioacutenexportacioacutenyconsumodebasesdedatosdigitalizadasEnconsecuenciala expansioacutendelaindustriadelasbasesdedatostendraacutecomopre-condicioacutenqueseacelere fuertementelaincorporacioacutendelasTICsenAmeacutericaLatinayelCaribe(paripassuconun ascensoenlosnivelesdeeducacioacutendesupoblacioacutendemodoquedichaincorporacioacutennose hagaacostadeincrementarlaldquobrechadigitalrdquointernayaexistente)
b) Lasituacioacutenlegalylosmediosdeproteccioacutenexistentesparalasbasesdedatos
Enlamayorpartedelaregioacutensehaincorporadoyadeformaexpliacutecitaalasbasesde datosquetengancaracteriacutesticasdeoriginalidadenlaseleccioacutenyodisposicioacutendesus contenidosalasrespectivaslegislacionesnacionalessobrederechodeautorsiguiendolas disposicionesdelostratadosyamencionadosdelaOMPIylaOMC(ADPIC)Ladecisioacuten 351 delAcuerdodeCartagenaconcertadaentreBoliviaColombiaEcuadorPeruacuteyVenezuela tambieacutenincluyedisposicionestendientesaprotegeralasmencionadasbasesdedatos
EncontrastecomomencionamosantesenlaregioacutensolamenteenMeacutexicoexisteuna legislacioacutenadhocqueotorgaproteccioacutenalapropiedadintelectualdelasbasesdedatosno originalesEnestesentidocabesentildealarquedichalegislacioacutenharecibidocriacuteticasdepartede juristasmexicanosquesentildealansucaraacutectercontradictorioconlaLeyMexicanadeDerechosde Autorenlacualdichadisposicioacutenhasidoincluida(verOvillaBueno1998CaballeroLeal 2000)DichascriacuteticassefundanenqueenMeacutexicoaligualqueencasitodoslospaiacutesesdela regioacutencuyalegislacioacutensobrepropiedadintelectualsebasaenlatradicioacutenlatinaseentiende queelderechodeautorsiemprehaexigidocreatividadcomobaseparalaproteccioacutenno existiendofundamentosparaprotegerbienesenbasealasinversionesnecesariasparasu creacioacutenPorsuparteCaballeroLeal(2000)sentildealaquelaLeyMexicananootorgaderechos soacutelidosalosproductoresdebasesdedatosnooriginalesdadoquenodefineclaramentecuales sonlosderechosexclusivosdeaquellosnitampocopreveacutelaposibilidadderenovarla extensioacutendelaproteccioacutenotorgadandashqueenelcasomexicanoesde5antildeosndashconcluyendoque susefectospraacutecticosnoseriacuteansignificativos
Entantohastadondehemospodidoindagarnoexistenproyectosdeleyenninguacutenpaiacutes deAmeacutericaLatinayelCaribequeapuntenaincorporarunaproteccioacutenespecialparalasbases dedatosnooriginalesEnestesentidoesinteresantesentildealarquealmenosenalgunospaiacuteses loslegisladoresparecenadvertidosdelosdebatesquesobreeltemasehansuscitadoenotras regionesAsiacutealdiscutirselaactuallegislacioacutenargentinaqueprotegeporlaviacuteadederechosde autoralosprogramasdecomputacioacutenylasbasesdedatosoriginalesunsenadorexpresoacutesu temorporelhechodequelafaltadeunaadecuadaclarificacioacutendeltemaderivaraenla proteccioacutendeguiacuteastelefoacutenicasporejemplo(Quinn2000)
Sinperjuiciodelaausenciadedisposicionesespeciacuteficassobreeltemaexistenenla mayorpartedelospaiacutesesdiversasfiguraslegalesquepodriacuteanaplicarseencasodeproducirse conflictosentornoalapropiedaddelasbasesdedatosnooriginalesporejemplolasleyeso disposicionesrelativasacompetenciadeslealenriquecimientosincausaapropiacioacutenindebida etcclaramentepuedenseraplicadasencasodequeunpropietariodeunabasededatossea afectadoporcompetidoresquereproduzcansindebidaautorizacioacutensusproductos43 Enelcaso
Porciertolosproveedoresdebasesdedatosenlaregioacutentienenlaopcioacutenderegistrarlos elementosdesusbasesquepuedanserprotegidostantoporlalegislacioacutendederechosdeautor (porejemplotesaurosmeacutetodosdeinterrogacioacutenconsultayvisualizacioacuteniacutendicesprogramasde
[Siguelanotaenlapaacuteginasiguiente]
43
SCCR86 paacutegina27
deChileentantondashseguacutenlasautoridadesdelaoficinadeDerechosdeAutorconsultadaspara estetrabajondashlaleyNdeg19223sobredelitosinformaacuteticosdealgunamanerapodriacuteaaplicarsea lasbasesdedatosnooriginalesenausenciadeproteccioacutenenelaacutembitodelderechodeautor Talvezlomismopodriacuteaocurrirenotrospaiacutesesenloscualesexistalegislacioacutensimilar
Sepuedeargumentarquelaefectividaddelasmencionadasdisposicioneslegalesseve menguadaenlapraacutecticaporproblemasdeenforcement(hechodestacadoporlamayorparte delasinstitucionesempresasyexpertosconsultadosparaestetrabajo)Sibiendichos problemasnosonexclusivosdelalegislacioacutensobrepropiedadintelectualalgunos observadoresargumentanqueenlaregioacutenexisteunaactitudculturalmaacutesldquotoleranterdquoalacopia delainformacioacutenqueenlospaiacutesesmaacutesavanzadoslocualagravariacuteaparticularmentela situacioacutenenelaacutembitobajoexamenAsimismolarelativaldquonovedadrdquodeltemaenloquehace alasbasesdedatosdigitalizadastornariacuteaauacutenmaacuteslentosycomplejosloslitigiosporfalta tantodejurisprudenciaasentadacomodepreparacioacutendelosfuncionariosjudiciales
Enloquehacealusoindebidodelasbasesdedatosporpartedelosusuarioslegiacutetimos (queseconcentrafundamentalmenteencompartiroextenderelaccesoalainformacioacuten respectivaapersonasuorganizacionesnoautorizadas)sibiengeneralmenteseconcertan contratosolicenciasqueprohibendichasaccionesenlapraacutecticaaparentementeutilizarlaviacutea legalparaeliminarlasresultamuycostoso44
Enestecontextolosproveedoresdebasesdedatosprincipalmenterecurrenameacutetodos teacutecnicos(encriptadoclavesdeaccesoetc)paraprotegersusproductosloscualesalmenos paralamayoriacuteadelosconsultadosproveenunaproteccioacutenrelativamentefuerteaunquepor ciertonocompleta(lasdificultadesaparentementeseconcentrariacuteanenelmencionado problemadelosusuariosqueporejemplodifundenlasclavesdeaccesoapersonasno autorizadas)
Ciertamentedebedecirsequelaproteccioacutenpormediostecnoloacutegicossueletenerademaacutes deuncostoelevadolaconsecuenciadequelainformacioacutenolasconsultasdelasbasesdeban hacersedeunamaneramenoscoacutemodaoldquoamigablerdquoparaelusuariojustamenteconelfinde viabilizarlaproteccioacutenqueotorgaelmediotecnoloacutegicoEnesesentidolasfirmasdeben balanceareldeseodeminimizarlaspotencialespeacuterdidasporelusonoautorizadodesusdatos conlanecesidaddemantenerlasuficienteflexibilidadcomoparanoperjudicarasususuarios legiacutetimosespecialmentecuandoexistenvariosproveedoresalternativosenelmercado45
Lasmarcastambieacutensonunmediodeproteccioacutenasiacutecomolasestrategiasderenovacioacuten constantedelainformacioacutenlainclusioacutendevaloragregadoetcAsimismolasempresas propietariasdebasesdedatosmonitoreanconstantementeasuscompetidoresconelfinde
[Continuacioacutendelanotadelapaacuteginaanterior]
computacioacutenusadosparaelfuncionamientodelasbasesetc)comoporotrasnormaslegales (marcaslogosetc)
44 Lasempresastratariacuteanderesolverestosproblemascuandolosdetectanporlaviacuteadela persuasioacutenylasnegociacionesinformalesconlosusuarios
45 Dehecholasfirmasestariacuteanencondicionesdedetectarporejemplolapraacutecticadecompartirlas clavesdeaccesoperoalmenosporahoraconsiderariacuteanqueeleventualbeneficiodesermaacutes estrictosconelusodelasclavesnocompensariacutealoscostosaincurrirparaalcanzartalobjetivo (inclusoencuantoelloprobablementeredundariacuteaenrestriccionesqueafectariacuteanlacomodidadde accesoalasbasesauacutenparalosusuariosautorizados)
SCCR86 paacutegina28
detectarposiblesconductasdeslealesEntantohaybasesquesoacuteloestaacutendisponiblesonliney queseprotegenporelhechodequesutamantildeoestangrandequesalvoquepudieranser extraiacutedasdirectamentedelosservidoresendondeestaacutenalojadaslacopiadesuselementos resultariacuteademasiadocostosaylentacomoparaqueresulteeconoacutemicamenterentablerealizarel esfuerzorespectivoEstoesasiacuteenuncontextodondeloscontenidosdelamayorpartedelas basesdenaturalezacomercialsongeneralmenteactualizadosdemanerafrecuenteyenelcuallos propietariosdelasbasesraramenteautorizanlasconsultasldquoenbloquerdquoporloquelas informacionestienenqueseraccedidasdeaunaporvez
Alavezotramaneradepreservarmercadosatendiendoalasdiferentesnecesidadesde losusuarioseslaqueempleanalgunasempresasndashporejemploaquellasdedicadasavender informacioacutenfinancierandashquerecurrenafijardistintospreciosparalainformacioacutenseguacutenel gradodeactualizacioacutenconlaquelarequieransusclientesndashlocualtiendeadisminuirlos incentivosacopiarindebidamentelainformacioacutenrespectiva46
Sibiencasitodaslasfirmaseinstitucionesconsultadashanreportadolaexistenciade perjuicioseconoacutemicosporlaapropiacioacutenindebidadeinformacioacutenporpartedecompetidores yousuariosaparentementelaspeacuterdidasgeneradaspordichasaccionesseriacuteanenlagran mayoriacuteadeloscasosdebajamagnitudcomoparajustificarrealizareventualesaccioneslegales alrespecto4748 Tampocohemosrecogidoevidenciadequehayandejadodehacerse inversionesendeterminadasbasesdedatosporfaltadeproteccioacutenlegalapropiadaDetodos modosestasconclusionesdebensermatizadasteniendoencuentaqueenvarioscasoslas firmasproductorasdebasesdedatoshacerelativamentepocotiempoqueestaacutenofreciendosus productosenformatodigitalndashlocualpodriacuteaexplicarquelaincidenciadelosproblemasde copiadeinformacioacutenycontenidos(olaconcienciaacercadelaincidenciadedichos problemas)seamenorqueenlospaiacutesesmaacutesavanzados49
Laevidenciaquehemospodidorecogerparaesteestudioentantoindicaquelosuacutenicos casosenlosquesehanregistradodemandasjudicialesvinculadasalacopiadeinformacioacuten contenidaenbasesdedatosnooriginalesdigitalizadashantenidolugarenArgentina50y
46 EstecasocorrespondealaestrategiadenominadacomoldquoversioninginformationrdquoporShapiroy Varian(1999)
47 Unaempresaqueconsultamosdedicadaacomercializarbasesdedatosconinformacioacuten comercialyconoperacionesenArgentinaChileyUruguayestimoacutelaspeacuterdidasporelusono autorizadodeloscontenidosdesusbasesenun5-10desufacturacioacuten
48 Entantosenoshareportadoquehaycasosenlosquesibienlospropietariosdelasbasestienen certezadequesuinformacioacutenestaacutesiendoutilizadaporpersonassinderechosadquiridos legalmentetienendificultadesinclusoparaidentificaralosinfractores
49 AsuvezciertamentelosproblemasdepirateriacuteadelainformacioacutenenAmeacutericaLatinapreexisten aladigitalizacioacuten
50 LoscasosquenosfueronreferidosenArgentinasondosElprimeroinvolucroacuteaunaempresa dedicadaaproveerinformacioacutencontableytributariaunodecuyosboletinesdigitalesndashque ofreciacuteaasusclientesndasheracopiadoydistribuidoporotrafirmaSibienexistiacuteanbasesparaquela empresainfractorafuerasancionadaporcompetenciadesleallajusticiaaparentementenodio lugaralreclamodelafirmaafectadaElsegundoestaacutetodaviacuteairresueltoenelaacutembitodela justiciapenalysurgioacuteapartirdeunadenunciadelaempresaNosiscontralafirmaAxesor(en cuyocapitalparticipaunfondoderiesgodelBancoSantanderCentralHispanodeorigen espantildeol)porlacopiadeunCDconinformacioacutensobreriesgocrediticioquecomercializabaNosis
SCCR86 paacutegina29
Ecuador51 ndashenesteuacuteltimopaiacutesademaacutesenelaacutembitoadministrativosehansolicitadoen algunoscasoslapraacutecticademedidascautelaresporlapresuntautilizacioacuteniliacutecitadebasesde datoselectroacutenicasSinembargoobviamenteellonosignificaquenosehayanproducido muchosotrosepisodiosdepirateriacuteaquenohanllegadoalainstanciajudicialsinoquesehan resueltoprivadamente(asiacutecomotambieacutendeotrosquetodaviacuteasesiguenproduciendosinque seafaacutecilcomodeciacuteamosantessiquieraidentificarconprecisioacutenalosinfractores)Porotro ladocabedestacarquesiacutehanexistidocasosenloscualeslajusticiayahaprotegido compilacionesquecumpliacuteanconlosrequisitosdeoriginalidadenladisposicioacutenyoseleccioacuten delosdatosdeformataldeserprotegiblesbajolalegislacioacutendederechodeautor52
Enesteescenariolaconclusioacutengeneraldenuestrotrabajodecampoesquesalvoalguna excepcioacuten53nohayevidenciaquemuestrequeexistaunreclamoporpartedelasempresase institucionesquemantienenycomercializanbasesdedatosenAmeacutericaLatinayelCaribepor contarconunalegislacioacutensuigenerisalestilodelaintroducidaenlaUEDehechoenlas entrevistasycontactosquerealizamosparaestainvestigacioacutenencontramosquelamayorparte delasorganizacionesdedicadasacomercializarbasesdedatosteniacuteanescasoconocimientodel debatesobreeltemaenEuropaylosEEUUyvariasinclusodesconociacuteanquelasbasesdesu propiedadpodriacuteanrecibirsiseaplicaraunalegislacioacutencomolaeuropeaporejemplouna proteccioacutenlegalespeciacutefica54 Asuvezlasoficinasrespectivasdederechosdeautorenla regioacutennohanreportadoquelosactoresprivadosquepodriacuteanrecibirproteccioacutenencasode sancionarseunalegislacioacutensuigenerisesteacutenimpulsandouncambioenesesentido(locual podriacuteaobedecerentreotrosfactoresalyamencionadoescasotamantildeodelaindustria respectiva)Todoestoporciertonoimplicaquelasempresasdelsectornodeseenmejorarel niveldeproteccioacutenlegalconelquecuentansinembargolaconclusioacutengeneralesqueal menosporelmomentolamayorpreocupacioacutenenmaterialegalestariacuteaenquesemejoreel niveldeenforcementdelalegislacioacutenyavigente
51 Elconflictoseprodujoentredosempresasquecomercializancompilacionesdeleyesenformatos digitales
52 EnArgentinayaen1974sediouncasoenestesentidoresueltofavorablementeparael demandanteporcopiadeunabasededatosqueconteniacuteanormativasdecomercioexterior (CNCivSalaD30474inreldquoGuiacuteaPraacutecticadelExportadoreImportadorSRLcEmpresaIARA yotrordquo)ndashverQuinn(2000)MaacutesrecientementelaempresaLaLeyobtuvounfallofavorableen 1996porunademandacontraotrafirmaquehabiacuteareproducidosinautorizacioacutenunabasede datosreferencialderepertoriosjuriacutedicosqueLaLeycomercializabaenCDs
53 SolamenteenelcasodelServiccediloFederaldeProcessamentodeDados(SERPRO)deBrasillas autoridadesconsultadasexpresaronunaopinioacutenclaraycondefinidoconocimientodecausaa favordeimplementarunaproteccioacutensuigenerisparalasbasesdedatos(significativamentese tratadeunaempresaestatal)
54 Existenalavezcasosenloscualesdeterminadasempresassearroganaunqueporciertosin baseslegalessoacutelidasderechosquenoposeenasiacuteunportalchilenodeinformacioacutensobre economiacuteaynegociosensupaacuteginawebsentildealaqueldquotodotextomuacutesicasonidofotografiacuteas videosgraacuteficosprogramasyengeneralcualquierinformacioacutencontenidaenelportalpor cualquiermedioseraacutedenominadaensuconjuntolsquoContenidorsquoDichoContenidoesdepropiedad exclusivadelaempresayseencuentraprotegidoporleyeslocalesytratadosinternacionalesde propiedadintelectualrdquo(verJijenaLeiva1999)
SCCR86 paacutegina30
V CONCLUSIONES
LadiscusioacutenacercadelosDPIsobrelasbasesdedatosldquonooriginalesrdquoprobablemente ejemplificadeunmodoparticularmenteagudolasiemprepresentetensioacutenentrelanecesidad deestablecerunmarcodeincentivosatractivoparalageneracioacutendenuevosproductoseideasy elobjetivodequedichosproductoseideasgenerenlamayorcantidaddeldquoderramesrdquosobreel conjuntodelsistemaeconoacutemicoydeltejidosocial
Decimosqueenestecasodichatensioacutenesespecialmenteagudaentantoqueunreacutegimen suigenerisparalasbasesdedatosnoapuntariacuteaaprotegerlasbasesensiacutemismasentanto productosnuevosyocreativossinoalainformacioacutenenellascontenidaconelconsiguiente riesgodequeseestablezcanliacutemitesalacirculacioacutendeaquellainclusodelaquehastael presentesemantieneeneldominiopuacuteblicoEnotraspalabraslacreacioacutendenuevosDPIsobre lasbasesdedatospodriacuteasesgarelbalanceentreproteccioacuten-difusioacutendeformapeligrosamente pronunciadaafavordelprimerteacuterminodedichobinomioLasamenazasenesteuacuteltimoterreno noseobservansoacuteloenlasmuysensiblesaacutereasdelacienciaylaeducacioacutensinotambieacutenenel propiocampocomercialndasheinclusoenvinculacioacutenconeldesarrollodeInternetporejemplo
Otropuntoclaveesquedichoreacutegimennosedirigiriacuteaapromoverlageneracioacutendeideaso bienesnuevosnilosesfuerzoscreativossinobaacutesicamentealasinversionesrealizadasenla recoleccioacutenyorganizacioacutendeinformacioacuten(einclusodeotrotipodeelementosalmenosenla definicioacutendelaUnioacutenEuropea)dediversotipoElloenprincipioiriacuteaencontratantodela tradicioacutendelalegislacioacutendederechosdeautorenbuenapartedelmundocomodelosobjetivos quedeberiacuteananimaralosregiacutemenesdeDPIdesdeunpuntodevistaeconoacutemicoAsimismoal menosenlaformaenqueelreacutegimensuigenerishasidoestablecidoenlaUEtendriacuteael potencialriesgodegenerarproteccionesperpetuas(encontradelaideadeproteccioacutentemporal queestaacuteenlabasedelalegislacioacutensobrepropiedadintelectual)
Nosorprendeentoncesencontrarqueauacutenenlospaiacutesesdesarrolladosndashprincipales productoresyconsumidoresdebasesdedatosndashexisteunafuertediscusioacutenacercadela convenienciadeadoptarlegislacionessuigenerisdeltipodelasimplementadasenlaUE discusioacutenqueporelmomentohabloqueadolaintroduccioacutendenormassimilaresen los EEUU
Muchasmaacutesdudassurgenenelcasodelospaiacutesesendesarrolloyaqueentantosonal presenteprincipalmenteconsumidoresantesqueproductoresdebasesdedatoslaadopcioacutende disciplinasinternacionalesenlamateriaaparentementegenerariacuteaunbalancecosto-beneficio auacutenmenosfavorablequeenlasnacionesavanzadas
LaevidenciaempiacutericaquehemosrecogidoparaelcasodeAmeacutericaLatinayelCaribea suveznoparecedarsustentoalargumentoafavordeestablecerDPIparalasbasesdedatosno originalesentantonohemosobservadoquelaincipienteindustriaqueexisteenlaregioacuten aparentementeconcentradaenlospaiacutesesmaacutesavanzadosdelamismaesteacutesiendoperjudicada porlaausenciadeunalegislacioacutensuigenerisenlamaterialosperjuicioscomercialesque ciertamenteexistenaunquetienenunamagnitudinciertaparecenderivarmaacutesbiendelafalta deunadecuadoenforcementdelalegislacioacutenactualmenteexistenteEnconsecuenciaal presentenopareceexistirunintereacuteseconoacutemiconitampocosocialconcretodesdeelpuntode vistadelospaiacutesesdelaregioacutenafavordeunalegislacioacuteninternacionalsobrebasesdedatos ldquonooriginalesrdquocomolapropuestaantildeosatraacutesenelsenodelaOMPI
SCCR86 paacutegina31
Todoestosinembargonodebeserinterpretadoenelsentidodequelasituacioacutenactual enlamateriaesenalguacutensentidooacuteptimaEstaacuteclaroporunladoquepeseaqueexistentanto legislacioacutencomomediostecnoloacutegicosquepodriacuteanprotegeralasinversionesrealizadasenla creacioacutenymantenimientodebasesdedatoshayproblemastantodeenforcementdelos contratosylasleyesrespectivascomodeldquocircunvalacioacutenrdquodelaproteccioacutentecnoloacutegicaque generanpeacuterdidasmonetariasparalospropietariosdelasbasesdedatos(propietariosqueno soacutelooperanenelsectorprivadosinoqueenmuchasocasionessonorganizacionesestatales)
Asuvezdesdeunpuntodevistadinaacutemicopodriacuteaesperarsequelaindustriadebasesde datosenAmeacutericaLatinayelCaribevayaexpandieacutendosealolargodeltiempondashespecialmente amedidaqueseincrementeladifusioacutendelasTICsenlaregioacutenndashconlocualeventualmente podriacuteadarseelcasodequeenunfuturoaparezcanconflictosdemayorsignificacioacutenquelos detectadoshastaahora
EnconsecuenciaresultanecesariocontinuaravanzandoenelestudiodeltemaEn particularseriacuteaimportantequeenelfuturosevayagenerandoinformacioacuteneconoacutemicacierta respectodelamagnituddeestaindustriaenlaregioacutenSibiensetratadeunatareacompleja comolomuestralamuyescasainformacioacutenexistentealrespectoinclusoenlospaiacuteses desarrolladosestaacuteclaroqueresultaimprescindibleparadotardeunabaseempiacutericamaacutesfirmea losdebatessobreeltema
Entantodenuestrotrabajosurgequedospasospotencialmentefavorablesparael desarrollodelaindustriadelasbasesdedatosenlospaiacutesesdeAmeacutericaLatinayelCaribe seriacuteani)mejorarelenforcementdelasnormativasactualmentevigentessobreeltematanto enelaacutereadederechosdeautorcomoenlosotroscamposjuriacutedicosinvolucrados(competencia deslealetc)ii)propenderaunamayorpenetracioacutendelasTICsenlospaiacutesesdelaregioacuten
Afuturoasuvezdebedarseinicioaunprocesodediaacutelogoentrelasdistintaspartescon intereacutessobreeltemaparaevaluarenqueacutemedidapodriacuteasernecesarioreformarlaslegislaciones actualmenteexistentesenmateriadecompetenciadeslealporejemploparahacermaacutesefectiva laproteccioacutenparalospropietariosdebasesdedatosenlaregioacutenDeesemismodiaacutelogo podriacuteanirsurgiendoconsensosnuevosacercadesiresultanecesarioonoavanzarenalguacutentipo deproteccioacutendelasbasesdedatosporlaviacuteadelosDPIndashyacercadecuaacutelesseriacuteanlas modalidadesdedichaproteccioacutenencasodequeseconcluyeraquesuimplementacioacutenseriacutea positivandashinclusoenelmarcomultilateralapartirtantodelaacumulacioacutendeexperienciaenla aplicacioacutendelasnormasyavigentesenalgunasregionescomodelapropiaevolucioacutendel mercadodebasesdedatosenlospaiacutesesdeAmeacutericaLatinayelCaribe
[SigueelAnexoI]
SCCR86
ANEXOI
CuadroA1AccesoatelefoniacuteaenAmeacutericaLatinayelCaribendash2001
Telefoniacuteacelular Telefoniacuteafija
Paiacutes Nordmsuscriptores cada100hab Paiacutes
Nordmliacuteneastelefoacutenicas cada100hab
Martinica 7153 Guadalupe 6359 Araba 5000 Chile 3402 AntiguaampBarbuda 3177 PuertoRico 3065 IslasViacutergenes (EEUU) 2890 Jamaica 2694 Venezuela 2635 Meacutexico 2168 Panamaacute 2070 Bermuda 2064 Paraguay 2040 Bahamas 1966 Surinam 1911 Argentina 1861 TrinidadampTobago 1734 Brasil 1673 Uruguay 1547 Repuacuteblica Dominicana 1465 ElSalvador 1250 Belize 1155 Barbados 1064 Guatemala 970 Bolivia 899 Guyana 866 Colombia 763 CostaRica 757 Ecuador 667 Granada 641 Peruacute 592 Honduras 361 StKittsandNevis 312 Nicaragua 299 StVincent 208 Dominica 156 Haitiacute 111 Cuba 007
Bermuda 8715 StKittsandNevis 5688 IslasViacutergenes(EEUU) 5637 AntiguaampBarbuda 4735 Barbados 4629 Guadalupe 4493
Martinica 4300 Bahamas 4003 Aruba 3503 PuertoRico 3364 Granada 3275 Dominica 2906 Uruguay 2829 TrinidadampTobago 2399 Chile 2390 CostaRica 2297 StVincent 2196 Brasil 2178 Argentina 2163
Jamaica 1973 Surinam 1758 Colombia 1705 Panamaacute 1483 Belize 1444 Meacutexico 1372 Venezuela 1120 RepuacuteblicaDominicana 1102 Ecuador 1037 ElSalvador 934 Guyana 919 Peruacute 775 Guatemala 647 Bolivia 622 Paraguay 512 Cuba 510 Honduras 471 Nicaragua 312 Haitiacute 097
EEUU 4442 EEUU 6645 Oceaniacutea 4495 Europa 4377 AmeacutericaLatinay Caribe 1717
Europa 4062 Oceaniacutea 4002
AmeacutericaLatinayCaribe 2327 Mundo 1557 Mundo 1721
FuenteInternationalTelecommunicationsUnion(ITU)
SCCR86 AnexoIpaacutegina2
CuadroA2AccesoaInternetypenetracioacutendePCsenAmeacutericaLatinayelCaribendash2000
PCs Internet
Paiacutes NordmPCscada
100hab Paiacutes
NordmServidores cada10000
hab Paiacutes
Nordm usuarios
cada 10000hab
Bermuda 4654 Bermuda 52727 Bermuda 390137 Guadalupe 1974 Uruguay 16202 Chile 165765 StKittsandNevis 1817 Argentina 7298 Aruba 136536 CostaRica 1491 Meacutexico 5655 Uruguay 110878 Granada 1271 Panamaacute 5313 PuertoRico 102179
Martinica 1266 Brasil 5153 IslasViacutergenes (EEUU) 100322
Belize 1249 TrinidadampTobago 5096 Peruacute 97420 StVincent 1058 Chile 4881 Dominica 77777 Uruguay 1049 AntiguaampBarbuda 4095 TrinidadampTobago 77258 Chile 823 Araba 2809 Argentina 67509
Barbados 822 IslasViacutergenes (EEUU) 2807 AntiguaampBarbuda 65203
Dominica 713 Dominica 2424 Belize 62447 TrinidadampTobago 618 CostaRica 1829 Guyana 60395 Meacutexico 576 Guadalupe 1246 CostaRica 56674 Argentina 513 Belize 1220 StKittsandNevis 51610 Brasil 500 Colombia 1106 Granada 43556
Jamaica 466 Repuacuteblica Dominicana 924 Bahamas 43158
Venezuela 455 Martinico 891 Venezuela 39305 Peruacute 409 Venezuela 668 Barbados 37383 Panamaacute 370 Jamaica 571 Panamaacute 31701 Colombia 354 Guatemala 492 Jamaica 31055 Guyana 256 Peruacute 417 StVincent 30857 Ecuador 217 PuertoRico 386 Brasil 29392 ElSalvador 191 Barbados 374 Meacutexico 27431 Bolivia 168 Nicaragua 276 Surinam 26979 Paraguay 127 Paraguay 236 Colombia 20746 Guatemala 114 Bolivia 159 RepuacuteblicaDominicana 18588 Honduras 108 StKittsandNevis 104 Guadalupe 17544 Cuba 107 ElSalvador 092 Bolivia 14407 Nicaragua 089 Bahamas 079 Ecuador 14234 AntiguaampBarbuda ndash Guyana 069 Martinica 12746 Aruba ndash Cuba 059 Nicaragua 9854 Bahamas ndash Granada 032 ElSalvador 7967 Repuacuteblica Dominicana ndash Surinam 023 Paraguay 7278 Haitiacute ndash Honduras 020 Guatemala 7027 PuertoRico ndash Ecuador 018 Honduras 6168 Surinam ndash StVincent 018 Cuba 5358 IslasViacutergenes (EEUU) ndash Haitiacute ndash Haitiacute 2454 EEUU 5852 EEUU 292832 EEUU 450696 Oceaniacutea 3652 Oceaniacutea 64761 Oceaniacutea 251112 Europa 1674 Europa 15727 Europa 135948 AmeacutericaLatinay Caribe 659
AmeacutericaLatinay Caribe 9628
AmeacutericaLatinay Caribe 57049
Mundo 772 Mundo 17793 Mundo 64137
FuenteInternationalTelecommunicationsUnion(ITU)
SCCR86 AnexoIpaacutegina3
CuadroA3CostodeaccesoaInternetndash2001
Promedioanualdelcostopor20horasdeaccesomensualaInternetcomoporcentaje delPBIpercaacutepita(medidoenPPP)
Ranking Paiacutes Costo
1 2 3 4 5 6 7 8 9
10 29 31 32 36 41 42 44 45 47 48 49 53 58 61 62 65 66 67
Suecia Beacutelgica Finlandia Noruega Islandia Japoacuten Suiza EstadosUnidos Taiwaacuten Dinamarca Uruguay Argentina TrinidadampTobago Chile Meacutexico Brasil CostaRica Venezuela Colombia Jamaica Panamaacute Bolivia ElSalvador Guatemala RepuacuteblicaDominicana Paraguay Ecuador Honduras
012 029 037 037 046 049 057 065 068 071 263 320 330 454 517 526 543 604 808 840 844 983
1152 1557 1562 2039 2503 3207
FuenteKirkman(2002)
Sobre75paiacutesesrankeados
SCCR86 AnexoIpaacutegina4
CuadroA4IndicedePreparacioacutenparaelAccesoalaRed (NetworkedReadinessIndex(NRI))ndash2001
Ranking NRI
Paiacutes Networked Readiness
1 2 3 4 5 6 7 8 9
10 32 34 37 38 44 45 46 47 48 50 52 55 56 57 63 67 68 69 71 72
EstadosUnidos Islandia Finlandia Suecia Noruega PaiacutesesBajos Dinamarca Singapur Austria ReinoUnido Argentina Chile Uruguay Brasil Meacutexico CostaRica TrinidadampTobago RepuacuteblicaDominicana Panamaacute Venezuela Peruacute ElSalvador Jamaica Colombia Paraguay Bolivia Guatemala Nicaragua Ecuador Honduras
605 603 591 576 568 568 556 547 532 531 401 400 380 379 358 357 352 352 342 341 338 330 329 329 315 304 300 283 265 264
FuenteKirkmanetal(2002)
[SigueelAnexoII]
Sobre75paiacutesesrankeados
SCCR86
ANEXOII
REFERENCIASBIBLIOGRAacuteFICAS
BandJyJSGowdy(1997)ldquoSuiGenerisDatabaseProtectionHasItsTimeComerdquo D-LibMagazinejunioWashingtonDC
Barca(2000)ldquoPropiedadIntelectualdelasBasesdeDatosUnAcercamientodesdela JurisprudenciaNorteamericanardquoCuadernodeDoctrinaReacutegimenJuriacutedicodelosBancosde DatosFacultaddeDerechoyCienciasSocialesUniversidaddeBuenosAires
BaronP(2001)ldquoBacktotheFutureLearningfromthePastintheDatabaseDebaterdquoTheOhio StateLawJournalVolumen62Nordm2
BailyMN(2002)ldquoDistinguishedLectureonEconomicsinGovernmentTheNew EconomyPostMortemorSecondWindrdquoJournalofEconomicPerspectivesVolumen16 Nordm 2pp3-22
BancoMundial(2001)ldquoIntellectualPropertyBalancingIncentiveswithCompetitive AccessrdquoenGlobalEconomicProspectsandtheDevelopingCountries2002 Washington DC
BenthamJ(1978)EscritoseconoacutemicosFondodeCulturaEconoacutemicaMeacutexico
BraunsteinYM(2002)ldquoRepercusionesEconoacutemicasdelaProteccioacutendelasBasesdeDatos enlosPaiacutesesenDesarrolloyPaiacutesesenTransicioacutenrdquopreparadoparaelComiteacutePermanentede DerechodeAutoryDerechosConexosSeacuteptimaSesioacuten13a17demayoGinebra
CaballeroLealJL(2000)ldquoProteccioacutenJuriacutedicadelasBasesdeDatosyProteccioacutenSui GenerisparalasBasesdeDatosnoOriginalesrdquoenMAPalaciosyRAntequera(eds) PropiedadIntelectualTemasRelevantesenelEscenarioInternacionalSIECAUSAID
CaacutemaraLapuenteS(1999)ldquoUacuteltimasOrientacionesInternacionalessobrelaProteccioacuten JuriacutedicadelasBasesdeDatosrdquoRevistaChilenadeDerechoVolumen26Nordm1pp9-61enero
CassierM(2002)ldquoBienPrivadoBienColectivoyBienPuacuteblicoenlaEradelaGenoacutemicardquo RevistaInternacionaldeCienciasSocialesNordm171marzo
ChangH(2001)ldquoIntellectualPropertyRightsandEconomicDevelopmentndashHistorical LessonsandEmergingIssuesrdquoJournalofHumanDevelopmentVolumen2Nordm2julio
ChenYyTPuttitanun(2002)ldquoIntellectualPropertyRightsandInnovationinDeveloping CountriesrdquoCenterforEconomicAnalysisDepartmentofEconomicsUniversityofColorado atBoulderWorkingPaperNo02-06mayo
CIPRndashCommissiononIntellectualPropertyRightsndash(2002a)ldquoTechnologyDevelopmentand IntellectualPropertyRightsrdquoWorkshop1enero
SCCR86 AnexoIIpaacutegina2
CIPRndashCommissiononIntellectualPropertyRightsndash(2002b)ldquoCopyrightSoftwareandthe InternetrdquoWorkshop5enero
ColstonC(2001)ldquoSuiGenerisDatabaseRightRipeforReviewrdquoJournalofInformation LawandTechnologyNordm 3 noviembre
CommitteeforaStudyonPromotingAccesstoScientificandTechnicalDataforthePublic InterestCommissiononPhysicalSciencesMathematicsandApplicationsNationalResearch Council(1999)AQuestionofBalancePublicRightsandthePublicInterestinScientifical andTechnicalDatabasesNationalAcademyofSciencesWashingtonDC
CorreaCM(2000)ldquoFairUseintheDigitalErardquopresentadoenelThirdUNESCO CongressonEthicalLegalandSocietalChallengesofCyberspace13-15denoviembre Paris
CowanRyEHarison(2001)ldquoIntellectualPropertyRightsinaKnowledge-Based EconomyrdquoMERITInfonomicsResearchMemorandumSeries2001-027septiembre Maastricht
CraftsN(2000)ldquoGlobalizationandGrowthintheTwentiethCenturyrdquoInternational MonetaryFundWorkingPaper0044WashingtonDC
DrsquoAndreaTysonLyESherry(1997)ldquoInformationIndustryAssociationStatutory ProtectionForDatabasesEconomicampPublicPolicyIssuesrdquoCommitteeontheJudiciary USHouseofRepresentatives
DavidPA(2000)ldquoTheDigitalTechnologyBoomerangNewIntellectualPropertyRights ThreatenGloballdquoOpenSciencerdquoWorkingPaper00-016AllSoulsCollegeOxfordamp StanfordUniversityoctubre
DavidPA(2002)ldquoDoestheNewEconomyNeedalltheOldIPRInstitutionsDigital InformationGoodsandAccesstoKnowledgeforEconomicDevelopmentrdquopreparadoparala WIDERConferencefortheNewEconomyinDevelopmentmayoHelsinki
DavidPAyDForay(2002)ldquoFundamentosEconoacutemicosdelaSociedaddel ConocimientordquoComercioExteriorVolumen52Nordm6pp472-490junio
DeOliveiraAscensatildeoJ(2002)ldquoBasesdeDadosElectroacutenicasOEstadodaQuestatildeoem PortugalenaEuropardquoRevistadeAssociaccedilatildeoBrasileiradaPropriedadeIntelectual(ABPI) Nordm56pp6-14enerofebreroRiodeJaneiro
DusollierSYPoulletyMBuydens(2000)ldquoCopyrightandAccesstoInformationinthe DigitalEnvironmentrdquopresentadoenelThirdUNESCOCongressonEthicalLegaland SocietalChallengesofCyberspace13-15denoviembreParis
ElKassasS(2002)ldquoStudyontheProtectionofUnoriginalDatabasesrdquopreparadoparael ComiteacutePermanentedeDerechodeAutoryDerechosConexosSeacuteptimaSesioacuten13a17de mayoGinebra
SCCR86 AnexoIIpaacutegina3
ForayD(1997)ldquoGenerationandDistributionofTechnologicalKnowledgeIncentives NormsandInstitutionsrdquoenCEdquist(ed)SystemsofInnovationTechnologiesInstitutions andOrganizationsPinterLondres
Forero-PinedaCyHJaramillo-SalazarldquoElAccesodelosInvestigadoresdelosPaiacuteses MenosDesarrolladosalaCienciaylaTecnologiacuteaInternacionalrdquo RevistaInternacionalde CienciasSocialesNordm171marzoParis
FreitasPereiraMNCJSRibeiroLTractenbergyPLoureiroMedeiros(1999)ldquoBases deDadosnaEconomiadoConhecimentoAQuestatildeodaQualidaderdquo RevistaCiecircnciada InformaccedilatildeoVolumen28Nordm2
GalliniNySScotchmer(2002)ldquoIntellectualPropertyWhenisitthebestincentive systemrdquoenAJaffeJLernerySStern(eds)InnovationPolicyandtheEconomyVol2 MITPress
GilbertR(1999)ldquoEconomicFactorsintheProductionDisseminationandUseofScientific andTechnicalDatabasesrdquoenProceedingsoftheWorkshoponPromotingAccesstoScientific andTechnicalDataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicyOptionsNational AcademyofSciencesPartIWorkshopPresentationsenero
GordonRJ(1999)ldquoHastheldquoNewEconomyrdquoRenderedtheProductivitySlowdown Obsoleterdquopreparadoparael ProductivityGrowthWorkshopFederalReserveBankof St Louis
GordonRJ(2002)ldquoTechnologyandEconomicPerformanceintheAmericanEconomyrdquo NBERWorkingPaperSeriesWorkingPaper8771febrero
GranstrandODForayPDavidetal(2001)ldquoWorkshopReportonIPR(Intellectual PropertyRights)AspectsofInternetCollaborationsrdquoEuropeanCommissionResearch DirectorateGeneralDirectorateBndashEuropeanResearchAreaStructuralAspectsWorking Paper
GrossmanGMyELai(2002)ldquoInternationalProtectionofIntellectualPropertyrdquoNational BureauofEconomicResearchWorkingPaper8704
HallBH(2002)ldquoOnCopyrightandPatentProtectionforSoftwareandDatabasesATale ofTwoWorldsrdquoenOGranstrand(ed)EconomicsLawandIntellectualPropertyKluwer
HellerMAldquoTheTragedyoftheAnticommonsrdquoHarvard LawReviewJanuary1998
HerreraBravoR(2001)ldquoAlgunasObrasDigitalesysuProteccioacutenJuriacutedicardquodisponibleen httprodolfoherreragaleoncomdocumentoshtmmarzo
HowellR(1998)ldquoDatabaseProtectionandCanadianLawrdquopreparadoparaIndustryCanada andCanadianHeritagedisponibleenhttpstrategisicgccaSSGip01045ehtml
HugenholtzB(2001)ldquoTheNewDatabaseRightEarlyCaseLawfromEuroperdquo presentadoenNinthAnnualConferenceonInternationalIPLawampPolicyFordham UniversitySchoolofLawNewYork19-20abril
SCCR86 AnexoIIpaacutegina4
HughesJ(2002)ldquoPoliticalEconomiesofHarmonizationDatabaseProtectionandInformation PatentsrdquopresentadoenelSeminarioFrontiersofownershipinthedigitaleconomyjunioParis
ITACndashInformationTechnologyAssociationofCanadandash(1997)ldquoDatabaseProtectionrdquo diciembre
JasziP(1996)ldquoSummaryandAnalysisofHR3531rdquoAssociationofResearchLibraries agosto
JijenaLeivaRJ(1999)ldquoPropiedadIntelectualeInternetrdquoREDIRevistaElectroacutenicade DerechoInformaacutetico Nordm10
KhanZB(2002)ldquoIntellectualPropertyandEconomicDevelopmentLessonsfrom AmericanandEuropeanHistoryrdquoCommissiononIntellectualPropertyRightsStudy Paper 1a
KirkmanG(ed)(2002)TheGlobalInformationTechnologyReport2001-2002Readiness fortheNetworkedWorldCenterforInternationalDevelopmentatHarvardUniversity
KirkmanGSCAOsorioyJDSachs(2002)ldquoTheNetworkedReadinessIndex MeasuringthePreparednessofNationsfortheNetworkedWorldrdquoenKirkmanG(ed)opcit
LallS(2001)ldquoIndicatorsoftheRelativeImportanceofIPRsinDevelopingCountriesrdquo UNCTADICTSDCapacityBuildingProjectonIntellectualPropertyRightsandSustainable Developmentdraftnoviembre
LevinRCAKKlevorickRRNelsonySGWinter(1987)ldquoAppropriatingthe ReturnsfromIndustrialResearchandDevelopmentrdquoBrookingsPapersonEconomic ActivityNordm3
LinnA(2000)ldquoHistoryofDatabaseProtectionLegalIssuesofConcerntotheScientific CommunityrdquoGlobalChangeDataandInformationSystem(GCDIS)USGlobalChange ResearchProgram(USGCRP)marzo
LiptonJ(2002)ldquoTheEUDatabaseRightandUniversityTeachingMaterials Journalof TechnologyLawandPolicyLevinCollegeofLawUniversityofFloridaissue1marzo
LoseyRC(1995)ldquoPracticalandLegalProtectionofComputerDatabasesrdquodisponibleen httpwwwfloridalawfirmcomarticlehtml
MaskusK(2000)IntellectualPropertyRightsintheGlobalEconomyInstitutefor InternationalEconomics
MaurerSMySScotchmer(1999)ldquoIntellectualPropertyRightsDatabaseProtectionIs ItBrokenandShouldWeFixItrdquoScienceVolumen284Mayo
MaurerSMPBHugenholtzyHJOnsrud(2001)ldquoEuropersquosDatabaseExperimentrdquo ScienceVolumen294octubre
MaurerSM(1999)ldquoRawKnowledgeProtectingTechnicalDatabasesforScienceand IndustryrdquoenProceedingsoftheWorkshoponPromotingAccesstoScientificandTechnical
SCCR86 AnexoIIpaacutegina5
DataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicyOptionsNationalAcademyof SciencesAppendixCenero
MilleacuteA(1996)ldquoProteccioacutenalosFabricantesdeBasesdeDatosunNuevolsquoDerecho ConexordquoRevistaDerechodelaAltaTecnologiacuteaantildeoVIIINdeg93mayo
MilleacuteA(1999)ldquoProtectionofDatabasesWorkshoprdquopreparadoparalaInternational ConferenceonElectronicCommerceandIntellectualPropertyOrganizacioacutenMundialdela PropiedadIntelectualseptiembre
NASndashNationalAcademyofSciences ndash(1999)ProceedingsoftheWorkshoponPromoting AccesstoScientificandTechnicalDataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicy OptionsWashingtonDC
NicholsonJFyMFreno(2001)ldquoProtectingtheContentofDatabasesrdquoIPLitigator enero
OECD(2001)TheNewEconomyBeyondtheHypeFinalReportontheOECDGrowth ProjectOECDParis
OramA(2000)ldquoTheSapandtheSyrupoftheInformationAgeCopingwithDatabase ProtectionLawsrdquodisponibleen httpwwworeillycom~andyoprofessionalcollection_lawhtml
OvillaBuenoR(1998)ldquoLaProteccioacutenJuriacutedicadelasBasesdeDatosenMeacutexicoDelos lineamientosInternacionalesalaNuevaLeyFederaldelDerechodeAutorrdquoenBecerra RamiacuterezM(ed)EstudiosdeDerechoIntelectualenHomenajealProfesorDavidRangel MedinaInstitutodeInvestigacionesJuriacutedicasdelaUNAMMeacutexico
PaacuteezMantildeaacuteJ(1997)ldquoProteccioacutenjuriacutedicadelosproductoresyusuariosdelasbasesde datosenlosderechosespantildeolycomunitariordquodisponibleenelsitiowebInformaacuteticos EuropeosExpertos(wwwieees)
PetersM(1999)ldquoSummaryOverviewofExistingandProposedIntellectualPropertyRights RegimesforDatabasesrdquoenProceedingsoftheWorkshoponPromotingAccesstoScientific andTechnicalDataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicyOptionsNational AcademyofSciencesPartIWorkshopPresentationsenero
QuinnN(2000)ldquoBancosdeDatosPrincipiodeLegalidadyTutelaPenalenlaLey ArgentinardquoCuadernodeDoctrinaReacutegimenJuriacutedicodelosBancosdeDatosFacultadde DerechoyCienciasSocialesUniversidaddeBuenosAires
ReichmanJHyPSamuelson(1997) ldquoIntellectualPropertyRightsinDatardquoVanderbilt LawReviewVolumen50enero
ReichmanJyPUhlir(1999)ldquoDatabaseProtectionattheCrossroadsRecent DevelopmentsandtheirImpactonScienceandTechnologyrdquoTheBerkeleyTechnologyLaw Journal14-2
SCCR86 AnexoIIpaacutegina6
RiisT(2002)ldquoEconomicImpactoftheProtectionofUnoriginalDatabasesinDeveloping CountriesandCountriesinTransitionrdquopreparadoparaelComiteacutePermanentedeDerechode AutoryDerechosConexosSeacuteptimaSesioacuten13a17demayoGinebra
RomerP(1993)ldquoTwoStrategiesforEconomicDevelopmentUsingIdeasandProducingIdeasrdquo ProceedingsoftheWorldBankAnnualConferenceonDevelopmentEconomics1992
SchraderDyRJeweler(1999)ldquoIntellectualPropertyProtectionforNoncreative DatabasesrdquoCongressionalResearchServiceReportsseptiembre
ScotchmerS(1999)ldquoCummulativeInnovationinTheoryandPracticerdquoGSPPWorking Paper240UCBerkeleyfebrero
ShapiroCyHVarian(1999)InformationRulesAstrategicGuidetotheNetwork EconomyHarvardBusinessSchoolPressMassBoston
ShengliZ(2002)ldquoTheEconomicImpactoftheProtectionofDatabaseinChinardquopreparado paraelComiteacutePermanentedeDerechodeAutoryDerechosConexosSeacuteptimaSesioacuten13 a 17demayoGinebra
StefikMyTLunt(1999)ldquoOverviewofTechnologiesforProtectingandfor MisappropriatingDigitalIntellectualPropertyRightsTheCurrentSituationandFuture ProspectsrdquoenProceedingsoftheWorkshoponPromotingAccesstoScientificandTechnical DataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicyOptionsNationalAcademyof SciencesPartIWorkshopPresentationsenero
StoryA(2002)ldquoStudyonIntellectualPropertyRightstheInternetandCopyrightrdquo CommissiononIntellectualPropertyRightsStudyPaper5
[FindelAnexoIIydeldocumento]
SCCR86 paacutegina8
monopoliosqueseotorganacambiodelacreacioacutendecosasnuevase)laproteccioacutenqueellos concedendebeserdecaraacutectertemporal
Deesteconjuntodeprincipiossurgeconbastanteclaridadquediscutirsobrepropiedad intelectualtrasladandomecaacutenicamentelosmismosrazonamientosconloscualeslateoriacutea econoacutemicaanalizadigamoslaproduccioacutendevinoesungraveerrorqueuacutenicamentepuede conduciraconclusionesequivocadasentantonodistingueadecuadamentelaespecificidadde lasideascomobieneseconoacutemicosdiferentesdelosotros
EnestesentidoloprimeroatenerencuentaesquetalcomolosentildealaRomer(1993)el conocimientoalserunbienno-rivaltieneuncostodeoportunidadigualaceroAsuvezel conocimientosecaracterizaportenercostosfijosdeproduccioacutengeneralmentealtosndashenelcaso delatecnologiacuteaporejemplolosgastosenIampDndashycostosdereproduccioacutenydistribucioacutenmuy bajoslocualgeneraconsiguientementefuerteseconomiacuteasdeescalaEnesteescenariola fijacioacutendepreciosenbaseacostosmarginalesylaexistenciademercadosdecompetencia perfectandashdossupuestostradicionalmenteempleadosenlamicroeconomiacuteaconvencionalndash claramentenopuedenserlabaseapartirdelacualdiscutirsobreeltemaquenosocupaEn contraposicioacutenloquetiendeaocurriresquelaformacioacutendepreciosserealizaenfuncioacutendela utilidaddelconsumidor(odelaelasticidadpreciodelademanda)5yquelosmercadosse caracterizanobienporunmodelodeldquofirmadominanterdquoobienporlaexistenciadeofertas fuertementediferenciadas(competencialdquoimperfectardquo)ndashShapiroyVarian1999Porotrolado engeneralresultarelativamentesencillocopiaryoaprovecharlasideasolasinnovacionesde otrosagenteseconoacutemicosdichoenotrosteacuterminosesdifiacutecilenunasituacioacutendelibre mercadogarantizarlacompletaapropiabilidaddelosconocimientosparasuscreadoresLa difusioacutendelasTICsndashInterneteselcasomaacutesnotoriondashhafacilitadonotablementelaposibilidadde copiarobrasartiacutesticasinformacioacutenetclocualcontribuyeaexplicarlamagnitudqueha alcanzadoenantildeosrecientesladiscusioacutensobreeltemadelosDPIentodoelmundo
Enesteescenariodeapropiabilidadincompletalapropiedadintelectualapareceriacuteacomo unodelosmediosparagarantizarunadecuadoniveldeldquoofertardquodeconocimientose innovacionesDecimossinembargoquesetratadeunodelosmediosparacumplircontal objetivoyaqueexistentantomecanismosdeldquomercadordquo(secretoscomercialesleadtimes serviciosdeventaypost-ventamarcasetc)comodepoliacuteticapuacuteblica(subsidioscontratos puacuteblicosetc)quepuedencomplementaroreemplazaralosDPI(verLevinetal1987 David 2000)
Considerandoelobjetivodenuestrotrabajonosconcentraremosaquiacutesinembargoenla discusioacutensobrelosDPIAlrespectoesclavetenerencuentaquetalcomohasidosentildealado demodorepetidoenlaliteraturarecibidaexisteunatensioacutenentrelanecesidaddecrearlos suficientesincentivoscomoparaquesegenerenideasinnovacionesobrasartiacutesticasetcya lavezgarantizarunadifusioacutenlomaacutesampliaposiblededichosbienesEnestesentidovarios autoreshandestacadoquetanimportantecomolosincentivosparagenerarnuevo conocimientosonlosmecanismosqueestimulanladistribucioacutenyelusodedicho conocimientoEstoesasiacuteporqueelprocesodeinnovacioacutenesengeneraldecaraacutecter acumulativoenotraspalabraselconocimientoeselprincipalinsumoparagenerarnuevo conocimiento(Foray1997David2000Scotchmer1999)Esteesunpuntoimportante puestoquesibienesposiblepensarencontratosquetomenencuentaelproblemadela
LabaseteoacutericadereferenciasonlosllamadosldquopreciosdeRamseyrdquo(verDavid2000 Braunstein2002)
5
SCCR86 paacutegina9
innovacioacutenacumulativaeldisentildeodelosmismospuedeserdifiacutecilconsiderandolaposible existenciadefuertescostosdetransaccioacuten
EnestesentidosiguiendoaHall(2002)resultauacutetildistinguirentreelcasodelos procesosdeIampDndashodecreacioacutenartiacutesticandashquedanlugaralaproduccioacutendebienesquese comercializanluegoporseparadodeotrosendondeelconocimientoensiacutemismoesloquese comercializa(porejemplosoftwareobasesdedatos)Mientrasqueenelprimercasoes posiblequeelconocimientoqueestaacutedetraacutesdelosproductosprotegidossedifundandashviacutea informacioacutenabiertaenlaspatentesoingenieriacuteareversaporejemplondashenelsegundola provisioacutenprivadaimplicaqueinevitablementehabraacutealgunalimitacioacutenaladifusioacutendel conocimientosiexistenDPI
AsuvezunsegundofocodetensioacutensurgedelhechodequelosDPIconsagran situacionesdemonopolioenlascualesenunanaacutelisisestaacuteticolosconsumidorestransfierenun excedentealosproductoresdadoquelospreciossonmayoresylascantidadessonmenoresa losdeunasituacioacutendelibrecompetenciaconlasconsiguientespeacuterdidasdeeficienciay bienestarSinembargoesaineficienciaestaacuteticasedebecontrapesarconelefectodinaacutemico positivoquesurgedelhechodequeenunmundosinregiacutemenesdepropiedadintelectualel ritmodecreacioacutendeinnovacionesprobablementeseriacuteamenorndashconlosconsiguientesefectos negativostantosobrelatasadecrecimientodelaeconomiacuteacomosobrelageneracioacutende nuevosobjetosconocimientosideasobrasinformacionesetcuacutetilessocialmente6
Sobreestasbasesresultaloacutegicoquelosregiacutemenesdepropiedadintelectual ndashcomplementadosconotrasaacutereasdelapoliacuteticapuacuteblicacomoladedefensadela competenciaporejemplondashapuntentantoalimitarlosposiblesabusosquesurjandela explotacioacutendelosderechosmonopoacutelicosqueconsagrancomoafavorecerladifusioacutenyuso delosconocimientosideasycreacionesqueelloscontribuyenagenerar
Asiacuteunreacutegimendepatentesesunmeacutetodoparaprotegerunainvencioacutenperoquetambieacuten suponedifundirinformacioacutenacambiodeesaproteccioacuteninformacioacutenquepuedeserluego empleadaporotrosagenteseconoacutemicosEnelcasodelalegislacioacutendederechosdeautorla legislacioacutenrespectivaprotegelasldquoexpresionesrdquoynolasldquoideasrdquolascualesquedanenel dominiopuacuteblicoAsimismotantolossistemasdepatentescomolalegislacioacutendederechode autorotorganproteccioacutenporplazoslimitadosycontienenciertasexcepcionesomecanismos tendientesafavorecerladifusioacutenyolimitarlaapropiabilidaddelosinnovadoresenciertas circunstancias(porejemplolacopiaparausoprivadoolanocioacutendeldquofairuserdquo 7enelcasodel derechodeautorolaslicenciascompulsivasylasexcepcionesndashcomolasdestinadasa
6 Esimportantetomarnotadequeenlosuacuteltimosantildeossehaacumuladounconjuntodeevidencias quehanpuestoendudalaefectividadgeneraldelosDPIcomoformadeestimularlainnovacioacuten DehecholateoriacuteaeconoacutemicasugierequesoacuteloendeterminadascircunstanciaslosDPIsonel mejormecanismodeincentivosalaIampDalavezquecuandolosonsudisentildeooacuteptimoen teacuterminosdeamplitudyduracioacutendependeraacutedeunconjuntodefactoresespeciacuteficospropiosde cadasituacioacutenconcretaenlacualsepretendaaplicarDPI(GalliniyScotchmer 2002)
7 Envirtuddelfairuselareproduccioacutendeunaobraaefectosdeefectuarunacriacuteticacomentarioo reporteperiodiacutesticoobienconfinesacadeacutemicosoeducativosnoconstituyeunainfraccioacutenal derechodeautorParaundebatesobreelalcancedelfairuseenlaeradelastecnologiacuteas digitalesverCorrea(2001)
SCCR86 paacutegina10
actividadesdeinvestigacioacutenndashenelcasodelaspatentes)8 Veamosahoracomoseaplicanestos principiosalcasoquenosocupa
b) Elcasodelasbasesdedatosldquonooriginalesrdquo
Comosentildealamosantesnoexisteunadefinicioacutenuniformeconrelacioacutenaqueacuteseentiende porbasesdedatosdesdeelpuntodevistajuriacutedicooeconoacutemicoEnestesentidoresulta interesantedestacarqueladefinicioacutenquesedaenlaDirectivaEuropea969CEes particularmenteabarcativayaqueensuartiacuteculo12lascaracterizacomoldquolasrecopilacionesde obrasdedatosodeotroselementosindependientesdispuestosdemanerasistemaacuteticao metoacutedicayaccesiblesindividualmentepormedioselectroacutenicosodeotraformardquo
Enesteenfoqueldquoampliordquoentonceslasbasesdedatosabarcandesdeguiacuteastelefoacutenicas hastaprogramasdemateriasuniversitariaspasandoporcosastandiversascomobancosde informacioacutengeneacuteticaosatelitaldiccionariosregistrosmeteoroloacutegicosresultadosdecarreras decaballosguiacuteasdeprogramastelevisivoscoleccionesdeinformacioacutenjuriacutedicacomercialo financieradiariosbibliotecas(ldquofiacutesicasrdquoodigitales)guiacuteasempresariasvademecums medicinalescompilacionesdeobservacionesnaturalesoexperimentalesenelcampodela fiacutesicalaquiacutemicalabiologiacuteaetclosiacutendiceshechosporlosagentesdesoftwaredelos serviciosdebuacutesquedaenInternettambieacutenpuedenentrarbajoestadefinicioacutenEnestesentido comobienhaapuntadoMaurer(1999)resultadifiacutecildiscutireltemadelaproteccioacutendelasbases dedatosengeneralconsiderandolagrandiversidaddeobjetosqueseincluyenbajoesenombre9
Maacutesallaacutedelanecesidaddetenerencuentaesteproblemanomenoracontinuacioacuten vamosapresentarlosprincipalesargumentosafavoryencontradeestablecerDPIparalas basesdedatosldquonooriginalesrdquo
8 Algunosfallosjudicialesrecienteshanconfirmadoestaloacutegicacomoenelcasodelavalidezde lasactividadesdeingenieriacuteareversasobrelosprogramasdesoftwareaceptadaporlajusticiade losEEUUenlosantildeosrsquo90(SamuelsonyScotchmer2002)
9 Estaextensioacutendelconceptohaceauacutenmaacutesdifiacuteciltenerestimacionesciertassobrelasdimensiones delaindustriadebasesdedatosentantoqueestaabarcariacuteabienesyserviciosabsolutamente disiacutemilesypertenecientesoriginalmenteamuydiferentessectoresdeactividad
SCCR86 paacutegina11
Losargumentosafavor
Cuandoserevisalaliteraturarecibidaseimponelaconclusioacutendequeelargumentomaacutes importantequeesgrimenlamayorpartedelostrabajosyanalistasqueestaacutenafavordeuna proteccioacutenldquofuerterdquoparalasbasesdedatosnooriginalesradicaengarantizarunretorno apropiadoparalasinversionesmuchasvecessubstancialesquesonnecesariasparacrear manteneryactualizarloscontenidosdeaquellasbasesdenocontarconunaproteccioacuten adecuadaseargumentalaproduccioacutendebasesdedatosseriacuteainferioralasocialmente deseableEstaproteccioacutensehariacuteamaacutesnecesariaauacutenenunescenarioenelcualteacutecnicas digitaleseinformaacuteticasmedianteresultafaacutecilcopiarydifundirndashsinautorizacioacutendelos propietariosndashloscontenidosdelasbasesdedatos(verBraunstein2002DrsquoAndreaTysony Sherry1997)10Asuvezsiempresiguiendoesteargumentolanecesidaddeteneruntratado internacionalsurgedelrequisitodearmonizarlosdiferentestratamientosqueeltemarecibeen losdistintospaiacutesesdemododegarantizarlalibrecirculacioacutendelainformacioacutenanivelglobal ycontribuiraunamejorproteccioacutendelasinversionesquesepretendepromover
Enestaliacuteneaderazonamientonosehacehincapieacuteenlaoriginalidadonovedaddelas basesrespectivasndashyaquesigozarandedichosatributoscaeriacuteanbajolaproteccioacutenqueya otorgalalegislacioacutendederechosdeautorenlospaiacutesesquehanadoptadolasdisposicionesal respectodelaOMPIydelADPICndashsinopuramentealaretribucioacutendelasinversiones11(enel lenguajelegalsesuelehacermencioacutendelosteacuterminossweatofthebrowndashldquosudordelafrenterdquondash eindustriouscollectionndashldquorecopilacioacuten industriosardquo)
Losargumentoscriacuteticos
ndash Conflictoconlossupuestossobrelosquesebasatradicionalmentelalegislacioacuten sobreDPI
Losintentosdeintroducirunamayorproteccioacutenparalasbasesdedatosporlaviacuteadelos regiacutemenesdepropiedadintelectualresultariacuteanincompatiblesconlossupuestossobreloscuales sebasalaexistenciadeestosuacuteltimosndashqueseriacuteanseguacutenvimosanteslapromocioacutendela creatividadydelageneracioacutendenovedadesndash(verporejemploDussolieretal2000)
ndash Noexisteevidenciaempiacutericaquemuestrequelaindustriadebasesdedatossehaya vistoperjudicadaporlafaltadeunreacutegimenespeciacuteficodepropiedadintelectual
Enestesentidoseargumentaquei)laofertadebasesdedatostantopuacuteblicascomo privadasesnosoacutelovoluminosasinoquehavenidocreciendosostenidamenteenlosuacuteltimos antildeossinquealmenoshasta1996ydesdealliacutesoacuteloenelcasodelaUEexistanregiacutemenesde proteccioacutenespeciales12ii)nosehalogradomostrarunsolocasoconcretoenelcualnose
10 Lasnuevastecnologiacuteasalavezquefacilitanlacreacioacutendelasbasesdedatosexacerbanlas ldquofallasdemercadordquoquesurgendeladificultadparaexcluirdelusodedichasbasesaaquellosque nopaganporellas(Baron2001)
11 Estoformapartedeunatendenciamaacutesgeneralqueseobservatambieacutenenotroscamposdela propiedadintelectual(Dussolieretal2000)
12 SeguacutenlascifrasdeDavid(2000)conposterioridadalcasoFeistlaindustriadelasbasesde datoscrecioacutesostenidamenteenlosEEUUAsiacuteentre1991y1997elnuacutemerodebasesdedatos crecioacuteenun35yelnuacutemerodearchivoscontenidosdentrodelasbasesdedatosaumentoacuteun
[Siguelanotaenlapaacuteginasiguiente]
SCCR86 paacutegina12
hayandesarrolladociertasbasesdedatosporfaltadesuficienteproteccioacuten13iii)trasla sancioacutendelaDirectivadelaUEsobreeltemalaindustriadelasbasesdedatosdeaquel continentenoparecehabermostradoningunatendenciaexpansivaclara14iv)laevolucioacutende lospreciosdelasaccionesdelasempresasdelsectornomuestrasignoalgunodedeclinacioacuten delarentabilidaddelnegocioenlosEEUUpesealaaparentefaltadeproteccioacuten(Bandy Gowdy1997Oram2000Baron2001Maurer1999Maureretal2001Hughes2002) Detodosmodosconrelacioacutenaestosargumentosymaacutesallaacutedesusrespectivosmeacuteritoscabe repetirquefaltasuficienteevidenciaempiacutericacomoparaconocercuaacuteleselverdaderotamantildeoy elritmodecrecimientodelmercadodebasesdedatosmedidosenunidadesmonetariasPorlo tantotodadiscusioacutenenesteterrenoadquiereuncaraacutecterprovisional
ndash Yaexistenmecanismoslegalesyteacutecnicosqueotorgansuficienteproteccioacutenpara lospropietariosdebasesdedatos
Existenyainstrumentosjuriacutedicosdisponibles(competenciadeslealndasholdquoparasitariardquondash enriquecimientosincausaapropiacioacutenindebidaetc)quepuedenbrindarunaproteccioacuten razonablealospropietariosdelasbasesdedatosldquonooriginalesrdquo15Maacutesauacutenvariosautores sugierenquedesernecesariaunaproteccioacutenmayoralaexistenteparalasbasesdedatosla mismapodriacuteamaterializarseatraveacutesdereformasalalegislacioacutensobrecompetenciadesleal16o apropiacioacutenindebidaporejemplolocualprotegeriacuteaalospropietariosdelasbasescontrala pirateriacuteadesuscompetidores17altiempoquenoafectariacuteaelaccesoalainformacioacutenporparte delosusuariostemaparticularmentesensibleencamposcomoeducacioacutenociencia(Dussolier etal2000ReichmanyUhlir1999Maureretal2001)Recurriracontratosoalafigurade ldquosecretocomercialrdquotambieacutensonposibilidadesabiertasparaprotegerelcontenidodelasbases dedatosnooriginales
[Continuacioacutendelanotadelapaacuteginaanterior]
180Porotrapartemientrasqueen1977el78detodaslasbasesdedatoseranproducidas porentidadesgubernamentalesacadeacutemicasosinfinesdelucroen1997elsectorprivado controlabael78delaindustria(contraun70en1990)
13 Maurer(1999)sentildealaquelafirmaElsevierhaargumentadoqueenocasionessusdivisionesnoshycientiacuteficashandecididonoinvertirennuevasbasesdedatosdebidoapreocupacionesentornoa laproteccioacutendeloscontenidosSinembargoseguacutenelautoreltemadelaproteccioacutenhasidouno deloselementosperonoeluacutenicoenlatomadetalesdecisionesMaurertambieacutenadvierteque entrelasdivisionescientiacuteficasdeElseviernosehanreportadocasossimilaresdenorealizacioacuten deinversionesportemoralacopiaindebidadeinformacioacuten
14 Maureretal(2001)presentanevidenciaenestesentidocontrariandolasafirmacionesrealizadas poralgunosfuncionariosdelaUESinembargoladiscusioacutensebasaenelnuacutemerodebasesde datoscreadasanualmenteendicharegioacutenndashcifraqueclaramentesoacutelodemaneraaccidentalpuede estarreflejandotendenciassimilaresencuantoalamagnituddelnegociomedidadesdeelpunto devistaeconoacutemico
15 VerPeters(1999)paraunresumendelascaracteriacutesticasdelosdiversosmedioslegalesde proteccioacutendisponiblesndashodeposibleaplicacioacuten-paralasbasesdedatos
16 LaideaoriginalantesdeadoptarselaDirectiva969CEerajustamentemodificarlalegislacioacuten sobrecompetenciadeslealcomoformadeprotegerlasinversionesenbasesdedatosndashDeOliveira Ascensao(2002)atribuyeelcambioderumboprincipalmenteaqueGranBretantildeaeIrlanda carecendelegislacioacutenenmateriadecompetenciadesleal
17 Enestesentidosibiennosiempreresultafaacutecildemostrarquealguienhacopiadounabasede datosdepropiedadajenaexistenalgunosmediospraacutecticosquepuedencontribuiradefenderal creadororiginalndashporejemplointroducirerroresdeliberados(verLosey1995)
SCCR86 paacutegina13
Entantotambieacutenexistenmecanismoselectroacutenicosndashindicadordecopiascodificacioacuten autenticadomarcasdeaguaencriptadocontrasentildeasetcndashquetambieacutencontribuyenalobjetivo debrindarproteccioacutenparalostitularesdelasbasesdedatos(siguiendoaBaron2001ciertas teacutecnicaspermitenactualmenterastrearelusodecualquierporcioacutendeinformacioacutenextraiacutedade unabasededatosdeterminada)18
Otrasestrategiasldquodefensivasrdquosugeridassonincluircontenidosdematerialprotegidopor derechosdeautor(porejemploprogramasdesoftwarequehacenmaacutesuacutetileslasbasesde datos)actualizarcontinuamenteelcontenidodelasbasesyfinalmenteaplicarlasuficiente creatividadcomoparamerecerlaproteccioacutenbajolalegislacioacutendederechodeautor(Maurer 1999NicholsonyFreno2001)
ndash Laindustriadebasesdedatostiendeasermonopoacutelicapornaturalezaexistiendoya fuertesbarrerasalaentradaquebrindansuficienteproteccioacutenparalospropietariosdeaquellas
Laproduccioacutendebasesdedatossecaracterizaporlafuertepresenciadeeconomiacuteasde escalaaltoscostosdeentradayporconsiguientelatendenciaaexhibirmonopoliosnaturales enloscualesproveedoresespecializadosdominansectoresespeciacuteficosReichmanySamuelson (1997)agreganademaacutesquemuchasveceslosdatosquesequiereprotegernoestaacuten disponiblesenotrasfuentespuacuteblicasyquelacreacioacutendeunabasededatoscompleja aparentementeconstituyeunabarreraldquodefactordquoqueresultadifiacutecildesobrepasarMaacutesauacuten haybasesdedatosqueporsunaturalezasonuacutenicas(estoesnopuedenserreproducidas independientementeportercerosndashporejemplodatosclimaacuteticosperotambieacutenotrosde naturalezacomercialoeconoacutemicandash)porloquelaposibilidaddelmonopolioesobviamente mayor(Riis2002)1920 Enestesentidolosinstrumentoslegalesytecnoloacutegicosdescriptos maacutesarribaporsiacutesolosysinlaexistenciadederechosadicionalesdariacuteanyademasiada proteccioacutenalospropietariosdelasbasesdedatos(Baron2001)
ndash Sepodriacuteacrearunaseriaamenazaparalalibrecirculacioacutenyutilizacioacutendela informacioacutenconperjuicionosoacuteloparalasactividadesdeinvestigacioacutenylapreservacioacutendel dominiopuacuteblicosinotambieacutenparaungrannuacutemerodeactividadescomercialesprivadas
Seguramentelosargumentoscriacuteticosmaacutesseverosydifundidosencontradeestablecer DPIparalasbasesdedatosldquonooriginalesrdquoesqueporesaviacuteasepodriacuteaterminarprotegiendo ygenerandoderechosprivadossobrelainformacioacutencontenidaendichasbasesDeaquiacute podriacuteasurgirundantildeoserioparalapreservacioacutendelldquodominiopuacuteblicordquoencamposclavesdela
18 VerStefikyLunt(1999)paraunresumendelosmediostecnoloacutegicosdeproteccioacutendisponibles 19 Maurer(1999)sentildealaquelaevidenciaqueprovienedeunmercadoldquocercanordquoaldelasbasesde
datoseldelasrevistascientiacuteficasconfirmalostemoresderivadosdelastendenciasala monopolizacioacutenAsiacutelaAssociationofResearchLibrariesmencionaquelospreciosdedichas revistascrecieronun115entre1986y1994resultadodeunmercadodecompetencia monopoliacutesticacontroladoporunpequentildeogrupodeeditoriales
20 EnNAS(1999)serefiereporejemploquesibienelmercadofinancieronoesunmonopolio naturallosquepublicanlainformacioacutenrespectivasonlosmismosquelacreanElmercadode accionesseriacuteaunejemplodeuncasodondeesmuyfaacutecilmantenerunmonopolioyaquesibien unapersonapodriacuteallamaratodaslasfirmascuyasaccionessecotizanenbolsaseriacuteaprohibitivo enteacuterminosdecostosrecogeresainformacioacutenvisavisloquelecuestaalaBolsadeValoresya queesalliacutedondeesastransaccionestienenlugar
SCCR86 paacutegina14
informacioacutencientiacuteficaeducativajuriacutedica21etc(MaureryScotchmer1999Dussolieretal 2000David2002ReichmanyUhlir1999)
AsiacutelacomunidadacadeacutemicatemequelosDPIsobrelasbasesdedatosobstaculicenpor viacuteadelencarecimientoyolaapropiacioacutenprivadalalibrecirculacioacutendeideaseinformacioacuten quehasidonormadelavancecientiacuteficoalolargodelosuacuteltimosdoscientosantildeosNosorprende entoncesqueinstitucionestanrelevantescomoelNationalResearchCouncillaNationalAcademy ofScienceslaNationalAcademyofMedicinelaNationalAcademyofEngineeringlaNational ScienceFoundationyelNationalInstituteofHealthfigurenentrelosmaacutesprominentesopositoresa todalegislacioacutenquepuedarestringirelaccesoalosdatosoalainformacioacutenenlosEEUU
DavidyForay(2002)sentildealanqueaquellosquepromuevenelreforzamientodelosDPI sobrelosconocimientosndashenestecasolasbasesdedatosndashomitenelcrucialhechodeque aquellosnosonbienesdeconsumosinotambieacutencomovimosantesfactoresdeproduccioacuten Maacutesauacutenlosconocimientosnosonuacutenicamentebienesno-rivalessinoquenormalmentesu utilidadsocialaumentacuantomaacutessedifundenAsiacuteporejemplocuandoselimitaelusode unaciertabasedeinformacionesndashporejemplohaciendoqueuninvestigadordebapagarpor accederalamismandashesprobablequeseesteacutegenerandounobstaacuteculoalavancedelacienciaen tantoqueanteloscostosadicionalesqueseleimponenesfactiblequedichoinvestigador restrinjasusbuacutesquedasalostemasqueyaconocelimitandoasiacutelosdescubrimientos imprevistoshabitualesndashymuchasvecesmuyimportantesndashenelaacutereadelacienciaAsimismo sehaargumentadoquecrecientementeelavancecientiacuteficodependedelaposibilidadde combinardatosdediversasfuentesndasheacutesteseriacuteaporejemploelcasodelabiotecnologiacuteandashla introduccioacutendemayoresderechosdepropiedadenestaaacutereaciertamentesupondriacuteaentonces unobstaacuteculoparaelprogresodelainvestigacioacuten(dandolugaraloqueunautorhallamado ldquothetragedyofanti-commonsrdquo 22ndashDavid2000)23Otrofactorqueaumentalaspreocupaciones
21 EnesteaacutembitoJaszi(1996)ndashcitadoenBarca(2000)ndashponeelsiguienteejemploaplicableal casodelosEEUUrespectodelospotencialesriesgosdegenerarunderechosuigenerisparalas basesdedatosSeguacutenelautorldquohastalaactualidadlainformacioacutenpuacuteblicaesencialparala praacutecticajuriacutedicaesdedominiopuacuteblicoseguacutenlalegislacioacutendelcopyrightAlgunainformacioacuten soacuteloseencuentradisponibleatraveacutesdeempresasprivadasquecompilanlasdecisiones jurisprudencialeslegislacioacutenyregulacioneshellipHoyendiacuteaunabogadoouninvestigadordebe comprarloslibrosoCD-ROMosuscribirsealosserviciosonlineaefectosdeteneraccesoal derechoengeneralApesardeelloelprincipiolegaldelcopyrightenvirtuddelcualla proteccioacutenlegalnocubrealainformacioacutenhellipoperademanerataldeverificarlastendencias monopoacutelicasinherentesaestasituacioacutenUnavezaccedidanoexistenrestriccionesrespectode coacutemolainformacioacutenpuacuteblicaextraiacutedadebasesdedatoselectroacutenicasoenpapelpuedeser utilizadaenlamedidaqueelvaloragregadoporelcompiladornoseaextraiacutedohellip(enelcasode aprobarseunderechosuigeneris)lasituacioacutenseriacuteadistintaLareproduccioacutensinlicenciau otrousodeltextodecualquierdecisioacutenjudicialsifueraconsideradacualitativamentesubstancial resultariacuteasuficienteparaqueelusuariopuedaserresponsabilizadoypotencialmentetambieacutenla institucioacuteneducativaobibliotecaatraveacutesdelacualelusuarioaccedioacutealabasededatosrdquo
22 Laldquotragediadelosanticommonsrdquoocurrecuandomuchosindividuostienenderechosdeexclusioacuten sobreunrecursoescasoEnconsecuenciaactuandoseparadamentepuedengenerarun desperdiciocolectivodedichorecursoalsubutilizarlovisavisloqueocurririacuteaenunasituacioacuten socialmenteoacuteptima(Heller1998)
23 Unejemplointeresantedeestastensionessurgeconuntemaparticularmentecandentecualesel delasbasesdedatosgeneacuteticasymeacutedicasAlgunospaiacutesescomoIslandiaylasIslasTongahan concedidolicenciasexclusivasaempresasprivadasdebiotecnologiacuteaparaexplotarlosdatos geneacuteticosymeacutedicosdedeterminadaspoblacioneslocualimplicaprivatizardatosquehastaahora seintercambiabanenredesacadeacutemicas(verCassier2002)
SCCR86 paacutegina15
eslaexistenciadelosllamadosldquopassthroughrightsrdquoqueintroducennuevasrestriccionesaluso deloscontenidosdelasbasesdedatosndashyaquelosderechossobrelosmismosseextiendenalo largodetodalacadenadeusosquepuedentenerdichoscontenidosndash(Maureretal2001)24en este escenariolanecesidaddehacermuacuteltiplescontratosdelicenciaparaelusodelosdatos incorporadosenlasdistintasbasessetemehariacuteamuydifiacutecillainvestigacioacutencientiacutefica modernandashconsiderandolosenormescostosdetransaccioacuteninvolucrados
Asuvezsehasentildealadoqueelincrementodeloscostosdeaccesoalasbasesdedatos puedegenerarunaldquoreaccioacutenencadenardquodentrodelacomunidadcientiacuteficaentantoquelos usuariosasuvezbuscaraacutencompensaresosmayorescostosconnuevasfuentesdeingresosa partirdelosresultadosdesusinvestigacionesJustamenteseriacuteaenlasaacutereasdemayor relevanciainmediataparalasociedadolacienciaendondedichatendenciapodriacutea materializarsemaacutesraacutepidamente(SchraderyJeweler1999)Enunextremolaintroduccioacutende DPIenestaaacutereapodriacuteaprovocarelfindelacolaboracioacutencientiacuteficaydelmodelodeldquociencia abiertardquo(Granstrandetal2001vertambieacutenBaron2001)
Estasprevencionesseacrecientancuandodebidoarazonesfundamentalmente presupuestariastantoenEuropacomoenlosEEUUseestaacutepresionandoalasuniversidadesy aloscentrosdeinvestigacioacutenparaqueincrementensusingresosqueprovienenfueradel presupuestopuacuteblicolocualestimulajustamentelastendenciasatratardeobtenerrecursosa partirdelpatentamientoyotrasformasdeexclusioacutendelosresultadosdelasinvestigacionesque serealizanendichasinstituciones25Lasmismasrazoneshanllevadotambieacutenaunacreciente participacioacutenprivadaenlarecoleccioacutenygeneracioacutendedatosconlocuallostemoresporla apropiacioacutenprivadadeinformacioacutendeldominiopuacuteblicoseacrecientan(Linn2000)26
Soacuteloconelfindeejemplificaralgunosdelosproblemaspotencialesquepodriacutean derivarsedeunaproteccioacutensuigenerisparalasbasesdedatosnooriginalesvalelapenacitara CowanyHarison(2001)quienesobservanquelaseditorialesderevistascientiacuteficas crecientementedigitalizanloscontenidosdeestasuacuteltimaslocualtambieacutenresultaapropiado desdeelpuntodevistadelasbibliotecasuniversitariasquesonlosprincipalesclientesde dichasrevistas(porrazonesesencialmenteldquologiacutesticasrdquo)Elproblemaesquelasbibliotecas entoncesyanocompranlasrevistascomotalessinoelaccesoalasbasesdedatosdelas editorialesenesepasajelosartiacuteculoscontenidosendichasbasesyanoestaacutencubiertosporlas excepcionesdetipofairusequepermitiacuteanporejemplofotocopiarunartiacuteculo(mientrasque ahorapodriacuteaestarprohibidoparauninvestigadorqueesunusuariolegiacutetimodelabase compartirunartiacuteculoconuncoleganoautorizado)Maskus(2000)entantoapuntaalmismo
24 Entreloscasosmaacutescitadosenestesentidoestaacuteeldeunabasededatossobresecuenciade proteiacutenasdeorigensuizollamadaSwissProtcuyousojustamentesehavistorestringidopor limitacionesdetipopassthroughrightsTambieacutensemencionaelcasodeunabasesimilarde origenestadounidensellamadaScop
25 Enestesentidosehamencionadoqueafinesdelosantildeosrsquo90unafirmaalemanaestaba consiguiendounderechoexclusivodelEuropeanMolecularBiologyLaboratory(EMBL)para comercializarpartedelosdatosgeneradospordichainstitucioacutenmedidaqueaparentementese vinculabaconlaintencioacutendepromoverporesaviacuteaeldesarrollodelaindustriadela biotecnologiacuteaenAlemania(NAS1999)
26 ReichmanySamuelson(1997)observanquecuandoseprivatizoacutelacomercializacioacutendelas imaacutegenesdelsateacuteliteLandsatenlosEEUUlosprecioscrecieronde400a4400doacutelaresdelos EEUUporimagen
SCCR86 paacutegina16
problemaperodesdeunpuntodevistamaacutesgeneralatendiendoalaeventualimposibilidadde queuninvestigadorquecompraelaccesoaunabasecompartalosdatosconotroscolegas
Perolostemoressobreelimpactodeunamayorproteccioacutendelasbasesdedatostambieacuten seextiendenalcampodelosusuarioscomercialesAsiacutesesentildealaqueelloredundariacuteaenun obstaacuteculoparaeldesarrollodeactividadesenlascualessere-usaotransformalainformacioacuten primariaoenunaumentodeloscostosdedichasactividades(SchraderyJeweler1999)27
PorejemplolasactividadesdedesarrollodesoftwarepodriacuteanverseamenazadasAsiacute siguiendoaElKassas(2002)conunadefinicioacutendemasiadoabarcativasepodriacuteanproteger cuadrosdeconsultaconjuntosdeinstruccionesycaracteresetcnecesariosparaeldesarrollo deprogramasdecomputacioacutenTambieacutensecitanlosproblemasquepodriacuteansurgirparael avancedeInternetentantoloscuadrosdeencadenamientoylosdirectoriosasiacutecomolos serviciosdebuacutesquedaylossistemasdenombresdedominiopodriacuteanasimismocaerbajola legislacioacutendebasesdedatosLasempresasproveedorasdeserviciosdeInternetpodriacuteanverse afectadasentantoporlaeventualtransmisioacutennoautorizadadelosdatoscontenidosenbases protegidas(ElKassas2002Shengli2002)
Enesteescenariohaybastanteconsensoenproponerquelainformacioacutenylosvalores agregadosdesarrolladosconfondospuacuteblicosdirectamenteporoficinasdelgobiernoyoporsus contratistasnodeberiacuteanestarengeneralprotegidosporderechosdeautoroconexosasiacutecomoen lanecesidaddequeexistanclaacuteusulasdefairuseuotrasqueminimicenelimpactosobrela actividadcientiacuteficayeducativaobienquesegenereunmodelodelicenciascompulsivasode preciosdiferencialesparaestasuacuteltimasactividades2829(Hughes2002Riis2002 Colston 2001Maurer1999ReichmanySamuelson1997)30Algunosautoressugieren inclusoqueunaeventualproteccioacutenalasbasesdedatosnodebeextendersealasbasesya existentesymenosauacutencuandosetratedeinformacioacutenqueyaestaacuteeneldominiopuacuteblico (Gilbert1999)31
27 Cabesentildealarquelamayorpartedelosproyectosintroducidosparamejorarlaproteccioacutendelas basesdedatosenlosEEUUtambieacutencontaronconlaoposicioacutendevariasempresasdesoftware ydeInternetlomismoocurrioacuteconfirmasdelrubrotelecomunicacionesasiacutecomoconempresas queestaacutenldquoaguasabajordquoenlacadenadegeneracioacutendedatos(porejemploBloomberg)yconla AsociacioacutendeMarketingDirecto(BandyGowdy1997)
28 Enestesentidoesimportantetenerencuentaqueladiferenciacioacutendepreciosparaserefectiva tienedoscondicionesi)quelaelasticidadpreciodelademandadelsectorcientiacuteficoseamayorque ladelsectorcomercialndashlocualnoocurrecuandolainformacioacutenencuestioacutenesclaveparadeterminada tareadeinvestigacioacutenndashii)queexistaunademandacomerciallosuficientementeampliaparael mismotipodeinformacioacutenquedemandalacomunidadcientiacutefica(Hall2002)
29 David(2000)sugierequeinclusopodriacuteaocurrirquedichospreciosdiferencialesseapliquena todousuarioquesecomprometaadistribuirlosdatosquegeneresobrebasessimilaresalasque eacutelobtuvo
30 Riis(2002)porejemploproponedistinguirentrelasbasesdedatos(porejemploresoluciones juriacutedicas)quehacenalaldquoinfraestructuradeinformacioacutenrdquodeunasociedaddeaquellasquesonde tipocomercialAunqueladistincioacutenenlapraacutecticanosiempreresultaraacutefaacutecildeaquiacutedeberiacutean surgirdiferentestratamientosparaambostiposdebasesentantoelaccesoalprimerodeellos deberiacuteaserlomaacuteslibreposible
31 LaversioacutendelTratadoOMPIpuestaenconsideracioacutenen1996noexigiacuteaelregistrodelasbasesa serprotegidasporlocualdehecholaproteccioacutenseextenderiacuteaalasbasesyaexistentes
SCCR86 paacutegina17
Loscuestionamientosalosargumentoscriacuteticos
ndash Sibienlaindustriadebasesdedatoshavenidocreciendoenlosuacuteltimosantildeos podriacuteahabersedesarrolladoauacutenmaacutesraacutepidamenteenunambientelegalfavorable(DrsquoAndrea TysonySherry1997)
ndash Laaplicacioacutendelalegislacioacutensobredefensadelacompetenciaesinsuficiente debidoaquei)generaunaelevadalitigiosidadii)soacuteloresuelveelproblemadela apropiacioacutenindebidaporpartedeloscompetidoresperonoladelosusuariosiii)tampoco solucionaelproblemadelosllamadosldquosamaritanosdelainformacioacutenrdquondashpersonasquepor razonesldquono-econoacutemicasrdquoseapropiandedatosyloshacenlibrementedisponiblesalpuacuteblicoen generalndashiv)elrecursoalacompetenciadeslealsoacutelopuedeserejercitadoexpostdelos efectosdelaconductadantildeosaporlocualaseguraunbajoniveldeseguridadjuriacutedicav)las normasdecompetenciadeslealadiferenciadeloqueocurreconelderechosuigenerisno confierenunderechoexclusivoytransferiblevi) lafiguradecompetenciadeslealnoestaacuteen todaslaslegislacionesnacionalesyosutratamientoesvariabledepaiacutesapaiacutesElrecursoa establecercontratostampocoesunsustitutoefectivodelosDPIyaquehaydificultadespara monitorearyhacerunefectivoenforcementdelosmismosenparticularcuandoelinfractorno esaquelconelcualelpropietariodelabasededatosconcretoacuteelacuerdocontractuallocual generaaltoscostosdetransaccioacuteneincertidumbressobrelarealefectividaddeestemecanismo (Milleacute1999Howell1998Barca2000CaacutemaraLapuente1999)
ndash Encuantoalaposibilidaddeobtenerproteccioacutenporlaviacuteadelderechodeautoren funcioacutendelaoriginalidadyocreatividaddelasbasessealegaquemuchasdeellassonexhaustivas pornaturalezandashporlocualnopuedenaspiraraserldquooriginalesrdquodesdeelpuntodevistadesu seleccioacutenndashyqueenvarioscasosenparticularcuandosetratadebaseselectroacutenicasnopuedehaber arreglosldquooriginalesrdquoyaqueseriacuteanlosusuariosatraveacutesdelasvariacionesquepermitengenerarlos motoresdebuacutesquedalosqueimpondriacuteanexpostloscriteriosoriginalesdeordenamientoseguacutensus necesidades32Porotroladosesentildealaquelaproteccioacutenotorgadaenvirtuddeloscriteriosde seleccioacutendelosdatospuedeserdesvirtuadasiseentrecruzandiversasbasesdedatosdando origenanuevascompilacionesdiferentesdelasiniciales(PaacuteezMantildeaacute1997)
ndash Enloquehacealosmediostecnoloacutegicosdeproteccioacutenseargumentaquetodaviacutea nosonlosuficientementeconfiablesyquepuedensereludidospormediodedistintos mecanismos33 Tambieacutensesentildealaquesinproteccioacutenlegallosproductoresdebasesdedatos nopodraacutenofrecersusproductosenformatosdefaacutecilaccesoparaelusuarioalavezque deberaacutensoportarcostosadicionalesinnecesariosjustamenteporlanecesidaddeaplicarmedios tecnoloacutegicosdeproteccioacutensofisticados(DrsquoAndreaTysonySherry1997)
32 Dehechoaltratardedefinirenlapraacutecticacuaacutendounadeterminadabasededatostieneonolas caracteriacutesticasdeoriginalidadrequeridasporlalegislacioacutendederechosdeautorpuedeocurrir quesurjancontroversiasencasosconcretosenloscualesdichascaracteriacutesticasresulten discutibles
33 EnestesentidoesinteresantetenerencuentaquelallamadaDigitalMilenniumCopyrightAct sancionadaenEEUUen1998entreotrasdisposicionesprohibioacuteapartirdelantildeo2000eluso decualquiermecanismodestinadoaeludirosobrepasarlastecnologiacuteasdecontroldeacceso empleadasporlospropietariosdeobrasamparadasporelderechodeautorparaprotegersus obras
SCCR86 paacutegina18
ndash Nohayevidenciadequeelmercadodebasesdedatosseamonopoacuteliconisiquiera enaquellossegmentosquesonldquonichosrdquo(DrsquoAndreaTysonySherry1997)Porotroladoenla praacutecticalosproveedoresdebasesdedatosgeneralmentereconocenpreciosdiferencialespara ciertosclientes(porejemplouniversidades)seargumentaentoncesquesinoseotorgauna adecuadaproteccioacutenlosfabricantesdebasesdeberaacutencargarpreciosmayoresasusactuales usuariosincluyendoalaspropiasuniversidades(ITAC1997DrsquoAndreaTysonySherry 1997)Estosuacuteltimosautoressugierenquesisedeseafavorecerelaccesodeciertas comunidadesalainformacioacutenlaalternativapreferibleeselsubsidiodirecto(vertambieacuten Braunstein2002quienseexpidecontralaslicenciasobligatoriasylasexenciones)Asuvez enloscasosdefuenteuacutenicasesugiereaplicarlalegislacioacutenantimonopolio
Enelbalanceanuestrojuiciodeldebaterecieacutenresentildeadosurgecomoconclusioacutenquelos eventualesbeneficiosdeestablecerunreacutegimensuigenerisdeDPIparalasbasesdedatosldquono originalesrdquoprobablementenocompensenlosriesgosquesurgiriacuteandedichoreacutegimenSin embargocabeaclararqueengeneralningunodelosautoresquesealineanconestaopinioacuten estaacuteendesacuerdoconlanecesidaddequehayaunmarcodeincentivosquepermitaun adecuadoritmodecreacioacutenymantenimientodedichotipodebasesLadiscusioacutensecentra entoncesensabersidichomarcorequieredelaintroduccioacutendenuevosinstrumentoslegalesy siesefueraelcasocuaacutelseriacutealaformadeintroduciresosinstrumentosdemaneradegenerar losmenorescostosposiblesenteacuterminosdelarestriccioacutenaladifusioacutendelainformacioacutenyel conocimientoEnestesentidomaacutesabajoveremoscuaacuteleselactualestadodelalegislacioacuten sobreeltemaanivelinternacionalantessinembargocabediscutirlacuestioacutendesdela perspectivaespeciacuteficadelospaiacutesesendesarrollo
c) Laperspectivadelospaiacutesesendesarrollo
Enprimerlugarcabesentildealarquevariostrabajosrecienteshanmostradoatraveacutesde distintosargumentosquenoexistenrazonesquehaganpensarquelosestaacutendaresdepropiedad intelectualdebanseruniformesanivelinternacional(verChang2001Lall2001Khan 2002GrossmanyLai2002)Enotraspalabrasconsiderandolaspeculiaridadesantes mencionadasrespectodelconocimientocomobieneconoacutemiconadagarantizaqueelmismo reacutegimendepropiedadintelectualseaoacuteptimoantedistintosescenarioseconoacutemicossociales culturalesetc
AsiacutesehasostenidoqueelreforzamientodelosDPIincentivalainnovacioacutenenlospaiacuteses atrasadossoacuteloapartirdequeestosalcanzanciertosnivelesdedesarrollo(BancoMundial2001 ChenyPuttitanun2002)AsimismoRiis(2002)destacaquelaevidenciaempiacutericatodaviacuteanoha corroboradoelargumentodequelaimplementacioacutenderegiacutemenesdepropiedadintelectualmaacutes estrictosestimulenlatransferenciadetecnologiacuteahacialospaiacutesesendesarrollo
Enelcasodelasbasesdedatosenparticularendiversostrabajossehaexpresadoel temordequeunalegislacioacutenrestrictivadificulteelavancedelasinvestigacionescientiacuteficasen lospaiacutesesendesarrollo(CIPR2002a)Losargumentosarribamencionadosrespectodelos desestiacutemulosparalacooperacioacutencientiacuteficaqueresultariacuteandeestablecerDPIparalasbasesde datosseaplicanespecialmenteadichospaiacutesesEnefectolafaltadeincentivosala colaboracioacutenyladesconfianzaentrelosinvestigadoresporeltemoralusocomercialdel conocimientocompartidosonaspectosquedificultanlasrelacionesquepuedenestablecerlos investigadoresdelospaiacutesesendesarrolloconlosdepaiacutesesmaacutesavanzadosysehariacuteanauacutenmaacutes importantesdeexistirDPIparalasbasesdedatoscientiacuteficas(Forero-PinedayJaramillondash Salazar2002)Asuvezlaactividadcientiacuteficaenlospaiacutesesendesarrollotambieacutenseveriacutea
SCCR86 paacutegina19
afectadaporelaumentoenloscostosdeaccesoalainformacioacuten(auacutencuandoexistieranlos preciosdiferencialesantesmencionadosconsiderandolasdificultadespresupuestariasmuchas vecesendeacutemicasqueafectanadichospaiacuteses)Estostemoresseacrecientancuandola introduccioacutendenuevosDPIsecombinaconelempleodeteacutecnicasinformaacuteticasparalimitarel accesoalainformacioacutenenInternet(CIPR2002b)
Porotroladosiloqueinteresaespromoverlaproduccioacutendelasbasesdedatosenlos paiacutesesendesarrolloestaacuteclaroqueparaelloesnecesarioqueexistaenprimerlugarun mercadoparatalesbasesparalocualentreotrosfactoresresultanecesarioestimularuna mayorpenetracioacutendecomputadoraseInternetendichospaiacuteses(dadalagranldquobrechadigitalrdquo queexisteactualmenteanivelglobal)enestesentidoindudablementehayqueconsiderarque lapenetracioacutendelasTICsenlospaiacutesesendesarrolloesmuyheterogeacuteneaconpaiacutesesmaacuteso menosavanzadosenesecampoSiseargumentaencambioquelosmercadosrelevantes seriacuteanlosdeexportacioacutenentoncesesevidentequeloimportanteseriacuteaqueelreacutegimende propiedadintelectualseaadecuadoenlosmercadosdedestinondashqueseriacuteanlosdelospaiacuteses desarrolladosTambieacutenpodriacuteaargumentarsequelaexistenciadeunaproteccioacutenadecuadaen lospaiacutesesendesarrolloseriacuteaprecondicioacutenparaquehayasuficienteofertaglobaldebasesde datossinembargoenuncontextoenelcuallosmercadosdeaquellossonmuylimitadosnohay razonesparasuponerqueeseargumentoseavaacutelidoEntantopodriacuteahaberlugarparaquelos paiacutesesendesarrolloprotejanlasbasesdedatosnooriginalessiestasatendieranademandas especiacuteficasendichosmercadosperonohayevidenciadequeelloesteacutesucediendoalpresente FinalmentetampocoparecenaplicarlosargumentosquesugierenqueestablecerDPIenesta aacutereaestimulariacutealatransferenciadetecnologiacuteayaqueaquiacuteloqueestaacuteenjuegoes la transferenciadeinformacioacutenlacualasumecaracteriacutesticasmuydistintasdeaquella(Riis 2002)
TeniendoencuentaesteconjuntodeargumentospodemoscoincidirconRiis(2002)en quecomomiacutenimopuedesentildealarsequelosbeneficioseventualesdeunaproteccioacutensuigeneris paralasbasesdedatosnooriginalessonmenoresenlospaiacutesesendesarrolloqueenlas nacionesavanzadas
EnesteescenarionosorprendequeuntrabajorecientedelBancoMundial(2001)afirme quelospaiacutesesendesarrollosoacutelodebenreconocerunaproteccioacutenjuriacutedicaespecialparalas basesdedatoscuandoexistanelementosdecreatividadenaquellasAsimismoenfatizaquees necesarioanalizarcuidadosamentelanecesidaddeintroducirmaacutesproteccioacutenparalasbasesde datosenelmarcodelacuerdoTRIPsyaqueelloafectariacuteaelaccesoalainformacioacutenenlos paiacutesesendesarrolloyqueadoptarunalegislacioacutensimilaralaeuropeaseriacuteacontraproducente paralosinteresesdeestosuacuteltimosEncuantoalalegislacioacutenyavigenteoaintroducirse eventualmenteenlospaiacutesesdesarrolladossehaargumentadoqueesnecesarioqueexistan excepcionessobrelabasedelconceptodefairuseasiacutecomopreciosdiferencialesparalas comunidadescientiacuteficasyeducativasenlospaiacutesesendesarrollo(Story2002Riis 2002)
FinalmentecabesentildealarquesibienBraunstein(2002)hatratadodemostrarla convenienciadeimplementartratadosinternacionalesenmateriadeDPIparalasbasesdedatos ndasheinclusohapresentadoargumentosafavordequelospaiacutesesunilateralmenteestablezcan regiacutemenesprotectivosndashdichademostracioacutensebasaenbuenamedidaenlaaplicacioacutende herramientasteoacutericasdesarrolladasoriginalmenteparaelcasodelcomerciodebienes Lamentablementedichasherramientasasumenentreotrossupuestosrestrictivoslaausencia deeconomiacuteasdeescalaconlocualsuutilidadparaelcasodelasbasesdedatosconsiderando lascaracteriacutesticasantesmencionadasdeestasuacuteltimasresultamuylimitada
SCCR86 paacutegina20
III LAPROTECCIOacuteNDELASBASESDEDATOSNOORIGINALESELESTADODE SITUACIOacuteNDELALEGISLACIOacuteN INTERNACIONAL
Comolodestacatodalaliteraturarecibidasobreeltemasepuedefijarcomofecha inicialdeldebatesobrelapropiedadintelectualdelasbasesdedatosnooriginalesalllamado casoldquoFeistrdquovs RuralTelephoneService(1991)dondelaCorteSupremadelosEEUUhalloacute quelascompilacionesdedatosquenoalcanzarancondicionesdeoriginalidadyocreatividad (estoesquesebasaranmeramenteenunldquoesfuerzoindustriosordquooenelldquosudordelafrenterdquo)no mereciacuteanproteccioacutenbajolalegislacioacutenrelativaalcopyright
LaconmocioacutencausadaporelcasoFeistdebeenmarcarseenuncontextoenelcualel advenimientodelasTICsfueexpandiendodemaneraexplosivaelmercadoparalasbasesde datosEnestesentidosibienestaacuteclaroquelasbasesdedatosexistiacuteanmuchoantesdeque surgieralaposibilidaddealmacenarlasyvenderlaspormedioselectroacutenicosesbastanteobvio quelarepercusioacutendelfallodelaCorteSupremadelosEEUUsobreelcasoFeistfuemucho mayordeloquehubierasidoveinteotreintaantildeosatraacutes
En1996ocurrierondoshechosclaveEnprimerlugarlaUEadoptoacuteunaDirectiva especiacutefica(969CE)paraprotegerlasbasesdedatosporlacualseestableceporunladola proteccioacutenbajolalegislacioacutendecopyrightcuandodichasbasescumplencriteriosde originalidadenlaseleccioacutenodisposicioacutendeloscontenidosyporotrounaproteccioacuten sui generisparaaquellasbasesdedatosenlascualessehayahechounaldquoinversioacutensubstancialrdquo ndashcuantitativaocualitativamentemedidaEsteuacuteltimoderechosuigenerisseaplica independientementedequelasbasesencuestioacutentambieacutenpuedanmerecerproteccioacutenbajola legislacioacutendecopyright ndashestoeslasproteccionessonacumulativas34 Laproteccioacutenotorgada esde15antildeosSeincluyeasimismounprocedimientoderenovacioacutendelplazodeproteccioacuten paraaquellasbasesdedatosquerecibanunamodificacioacutenoadicioacutensubstancial(esimportante advertirquelarenovacioacutendelaproteccioacutenseaplicaatodalabaseynosoacuteloalasrevisiones) Porotroladoelfabricantenocuentaconunderechoexclusivosinoconunaldquofacultadde impedirrdquoquelehabilitaparaprohibirlaextraccioacutenoreutilizacioacutendelatotalidadodeunaparte substancialdelcontenidodelabasededatosLomismoocurresilaextraccioacutenoreutilizacioacuten departesnosubstancialesesrepetidaosistemaacuteticaatentandocontralaexplotacioacutennormalde labasededatosocausandounperjuicioalderechodelfabricante
EnsegundolugarhaciafinesdediciembrededichoantildeolaConferenciaDiplomaacuteticade laOMPIsobrecuestionesdederechosdeautoryderechosconexosnoconsideroacuteunapropuesta relativaauneventualtratadosobrepropiedadintelectualdebasesdedatosquehabiacuteasido impulsadaporlosEEUUylaUEdadoquevariasdelegacionesexpresaronqueresultaba necesarioseguirestudiandoeltemaantesdeadoptarunadecisioacutenalrespectoAlpresente ademaacutesdelaUEalgunospaiacutesesnoacuterdicosprotegenensuslegislacionesalasbasesdedatosno originalesEnlosEEUUsehanpresentadosineacutexitosdistintosproyectosdeleyquenohan conseguidoelconsensonecesarioparasuaprobacioacutenaunqueeltematodaviacuteasiguesiendo consideradoporelPoderLegislativodeaquelpaiacutesEntantoenAmeacutericaLatinayelCaribe solamenteMeacutexicoatraveacutesdelaLeyFederaldeDerechosdeAutorhaestablecidoen1997una proteccioacutenparalasbasesdedatosnooriginalesconunaduracioacutendecincoantildeos
VeacuteaseCaacutemaraLapuente(1999)paraunresumendelasdiferenciasysimilitudesentreelderecho suigenerisylaproteccioacutenporderechosdeautor
34
SCCR86 paacutegina21
DadoquehasidolalegislacioacutendelaUElaquemaacutesimpactohacausadoanivel internacionalvalelapenaresentildearbrevementealgunostrabajosquehananalizadosucontenido eimpactosEnprimerlugarvariosautoreshandestacadolaamplitudconlacualsondefinidas lasbasesdedatosEnestesentidocomovimosantesseargumentaqueentendida literalmenteporejemplolosmuseospodriacuteancaerbajoelimperiodelalegislacioacutenencuestioacuten Sibientalveznuncasedaraacuteuncasolegalqueinvolucreunejemplotanextremoesbastante probablequepudieranplantearseproblemasporejemploentornoalosprogramasdematerias universitarias(Lipton2002)Otrailustracioacutendepreocupacionessimilaressedaenelcasode lossitiosdeInternetqueunificanbuacutesquedassobreciertostemasloscualestambieacutenpodriacuteanser ndashydehechohansidoenEuropandashobjetodedemandasenbasealaDirectivaqueestamos comentandoEnesteescenarioMaurer(1999)afirmaquetardeotempranotodainformacioacuten comercialmentevaliosaterminaraacuterecibiendoproteccioacutencomobasesdedatos35
Laproteccioacutenotorgadaparecetambieacutendemasiadolaxaencuantoalosrequisitosexigidos paraobtenerlaAsiacutelaevidenciaquesurgedeloscasosjudicialeshastaahoraconocidosmuestra queexpresionestalescomoquelasbasesdedatosprotegidasdebenserldquocoleccionesdedatos independientesarregladosdeformasistemaacuteticaeindividualmenteaccesiblerdquooquelainversioacuten enellasrealizadadebeserldquosubstancialrdquoenlapraacutecticanofuncionancomobarrerarealpara evitarquecualquiertipodecompilacioacutenquedeprotegida(Maureretal2001)Lamismafalta declaridadsurgeentornoaotrasdefinicionesdelaleyporejemplosialguienextraedatosen formaldquoinsubstancialrdquoperolosmismossondegranvalorparaelquelosextraetambieacuten pudieraocurrirqueeseactosealegalmentecuestionable(Hugenholtz2001)
Maureretal(2001)revisandolaexperienciaconcretaenmateriadelitigiosenloscuales seinvocoacutelaproteccioacutendelaDirectiva969CEencuentranquelamitaddeloscasosprovienen deempresasqueelaboranldquodatossinteacuteticosrdquo(estoesautogeneradospordichasempresas) incluyendonuacutemerosdeteleacutefonoslistadosdeTVfechasdeeventosdeportivosoconciertos etcEsclaroquesetratadeinformacioacutenquenotieneposibilidadesdeserobtenidademanera independienteporotrosagentesEstosevinculaconlacuestioacutendesilainformacioacutenquedebe serproducidadecualquierformacomopartedesupropionegocioporunaempresandashcomoes elcasodeloslistadostelefoacutenicosndashcaetambieacutenbajolaproteccioacutendelalegislacioacuteneuropea (temasobreelcuallajurisprudenciaparecehallarsedivididandashverHugenholtz2001)
TambieacutenenbasealoscasosjudicialesgeneradosporlaaplicacioacutendelaDirectiva Hughes(2002)sentildealaquelamismahaimpulsadoalostribunalesaencontrarinfraccionesal derechosuigenerisauacutenensituacionesenlascualeshayunuacutenicoproveedordelainformacioacuten respectiva Elmismoautortambieacutenobservaquelamayorpartedeloscasosllevadosantelos tribunaleseuropeosbajolaDirectiva969CEcorrespondenabasesdedatospreexistenteslas cualesaparentementenonecesitarondeaquelinstrumentolegalparasercreadas
OtroargumentocriacuteticodestacadoesquelaDirectivadelaUEotorgaunaproteccioacuten mayoralaquebrindalalegislacioacutensobrederechodeautori)laproteccioacutenotorgadaporla Directivaespotencialmenteperpetuayaquecualquierldquocambiosubstancialrdquoseacuantitativoo cualitativopermitesurenovacioacuten36(CowanyHarison2001sentildealanquelavidapromediode
35 Algunosespecialistasconsultadosparaestetrabajohanopinadoqueelderechosuigenerisintroducido generoacuteinnecesariosdebatesalincluirlasbasesanaloacutegicasEnestaposturaloquesedeberiacuteabuscar esprotegerladigitalizacioacutendelainformacioacutenevitandoquecompetidorescopienlosarchivos digitalizadossinrealizaresfuerzosniinversiones
36 Todaslasbasesdinaacutemicascalificariacuteanentoncesparaunarenovacioacutenperpetuadelaproteccioacuten
SCCR86 paacutegina22
lasbasesdedatoscomercialesesde3antildeosperiacuteodoenelqueserecuperanlamayoriacuteadelos retornosdelainversioacutenporlocuallaDirectivaconstituyeunreacutegimenldquosobre-protectivordquo) ii) lasexcepcionesdetipoldquofairuserdquosonmaacutesrestringidasqueenelcasodelderechodeautor (cabedestacarademaacutesquelaDirectivaautorizandashperonoobligandashalosEstadosmiembrosa adoptartalesexcepciones)3738 ndashverReichmanySamuelson(1997)Enestesentidoseha sentildealadoquelaDirectivaEuropeanocontienesalvaguardasadecuadasparagarantizarel accesodelascomunidadescientiacuteficasyeducativasalainformacioacutenapreciosaccesiblesOtro puntocriticadoeslafaltademecanismosdelicenciascompulsivas(CommitteeforaStudyon PromotingAccesstoScientificandTechnicalDataforthePublicInterestetal1999)
LasprevencionesfrentealimpactodelaDirectivaseamplificanenelcasodelasfuentes debaseuacutenicaDehecholaresolucioacutendealgunoscasosenlostribunaleseuropeosconfirmariacutea lostemoresdequeaquellageneraunaproteccioacuteninfinitamenteextensibleparaloscontenidos delasbasesdedatosdinaacutemicasauacutencuandosetratedecasosendondelainformacioacutenestaacuteenel dominiopuacuteblicoperoconunafuentedeprovisioacutenuacutenica(Colston 2001)39
Peroauacutenenloscasosenlosquenohayafuenteuacutenicapuedenpresentarseproblemas AsiacuteMilleacute(1996)ndashcitadoenHerreraBravo(2001)ndashsentildealaquelalegislacioacuteneuropeano contemploacutelanecesidaddedefenderellibreaccesoalainformacioacutenporpartedecompetidores quenohayantenidoaccesoalabasededatosprotegidaodetercerosquequisieranutilizarla mismainformacioacuten(extraiacutedadecualquierotrafuente)conunfindiferentealdecrearuna nuevabasededatosEnesecontextosepresentaraacutenldquocasosenlosqueunfabricantequehaya adquiridounarchivofiacutesicointenteejercitarundominioabsolutosobreelmismo(unldquoderecho exclusivordquonounameraldquofacultaddeimpedirrdquo)partiendodelabasedequeportener supuestamenteelldquooriginalrdquodelcontenidotodareproduccioacutendelmismoconstituyeuna extraccioacutenprohibidardquo
TambieacutensehaplanteadoquesibienelderechosuigenerisdelaUEpermiteaun competidorpotencialutilizarlascitasdeunabasededatosprotegidayllegardirectamentealas
37 EnlaDirectivasefacultaalosEstadosmiembrosaestablecerlimitacionesalaproteccioacutenen determinadoscasosporejemplofrenteabasesdedatosnoelectroacutenicascuyasreproducciones seanparausoprivadoocuandoelcontenidodelasbasesseausadoparafinesdocentesde investigacioacutencientiacuteficadeseguridadpuacuteblicaoparaefectosdeunprocedimientoadministrativoo judicialentreotrasPeroseaclaraexpresamentequeldquonopodraacuteinterpretarselaexcepcioacutende maneratalquepermitasuaplicacioacutendeformaquecauseunperjuicioinjustificadoalosintereses legiacutetimosdeltitulardelderechooquevayaendetrimentodelaexplotacioacutennormaldelasbases dedatosrdquo
38 DeOliveiraAscensao(2002)proponeunejemplointeresantedeconflictoentrelaDirectivaen cuestioacutenylaspraacutecticascientiacuteficashabitualesSuponeasiacuteelcasodeuninvestigadorquerealizaun trabajosobretemasde meteorologiacuteaparalocualrecorrelasbasesdedatosexistentessobreeltema incorporandoesosdatosasuinformeUnavezfinalizadoeacutestelopublicacomolibroSiesasbases estuvieranprotegidasporelderechosuigenerisel investigadorestariacuteaviolandolaDirectivadela UEyaquesibienlamismaautorizalaextraccioacutenparafinescientiacuteficosnopasalomismoconla reutilizacioacutenelcasoseriacuteamaacutesgravesisesupusieraqueauacutenlaextraccioacutendelosdatosseriacutea ilegalenestecasoyaqueelinvestigadorestabapensandoenpublicarunlibro(obseacutervesepor ciertoqueeselibrodifiacutecilmenterepresenteperseunacompetenciadirectaparalasbasesde datosquesequiereproteger)Faacutecilesverentonceslasbarrerasyelaumentodecostosquese impondriacuteansobrelaactividadcientiacuteficadegeneralizarseestetipodederechos
39 ElejemploseriacuteaeldelcasoldquoBritishHorseracingBoardLimitedvsWilliamHillOrganisation (2001)rdquo
SCCR86 paacutegina23
fuentesoriginaleselloignoralarealidadeconoacutemicadelaproduccioacutendebasesdedatosenla cualcomovimosantesnosoacutelohaytendenciasalestablecimientodemonopoliosldquonaturalesrdquo sinotambieacutencasosenlosquelareproduccioacutendeloscontenidosresultaeconoacutemicamente ineficiente
Secuestionanasimismolasfuerteslimitacionesalareutilizacioacutendelainformacioacuten contenidasenlaDirectivaSeguacutenCaacutemaraLapuente(1999)dichaslimitacionespuedenincluso alcanzarausuarioslegiacutetimosdelasbasesEsteeselcasodelaprohibicioacutenderealizarcopias ndashincluyendolasdeseguridadndashparaevitarquelasusenpersonasnoautorizadastambieacutense prohibealusuariolegiacutetimofacilitaratercerosnoautorizadoselaccesoalabasemediantela cesioacutendelusodeclavessistemasdedescodificacioacutenodesencriptacioacutenuotrosmecanismos ndashtodolocualenlapraacutecticageneraunescenarioendondehayunaprohibicioacutendereutilizacioacuten
Considerandoesteconjuntodeargumentoselpeligrorealesquesegenereunmonopolio defactosobreloscontenidosfactualesdelascompilacionesprotegidasconelconsecuente riesgoparalacirculacioacutenygeneracioacutendeconocimientos(Baron2001)Enlamisma direccioacutensesentildealaquelaDirectivaEuropearemueveladistincioacutentradicionalenelderechode autorentreproteccioacutendelasexpresionesyproteccioacutendelasideasconelconsiguienteriesgo deobstaculizarlalibrecirculacioacutendeestasuacuteltimas
Laconclusioacutengeneralquesurgedelosdiversostrabajosqueexaminanlalegislacioacuten europeasobreeltemaesquelospaiacutesesqueestaacutenanalizandolaintroduccioacutendeleyeso disposicionessimilaresdeberiacuteansercautelososafindetenermaacutestiempoparaobservarcuaacuteles sonlasconsecuenciasefectivasdelaDirectiva969CEnosoacutelosobrelaindustriadelasbases dedatossinotambieacutensobreelaccesoalainformacioacutenaspectodeimpactoclavesobreel desenvolvimientosocialyeconoacutemicoenelnuevoescenarioglobal(verMaureret al 2001)
IV LASITUACIOacuteNENAMEacuteRICALATINAYELCARIBE
a) Elmercadodebasesdedatos
Loprimeroatenerencuentaesquenoexisteinformacioacutenciertasobreeltamantildeodel mercadodebasesdedatosenninguacutenpaiacutesdeAmeacutericaLatinayelCaribeQuedafueradel aacutembitodeestetrabajogenerarestimacionesdeesetipotareaquedebieraserobjetodeestudios futurosEnestecontextopresentaremoslosrasgosprincipalesdeestaindustriaydesus principalesusuariosyproductoresconelfindetenerunacaracterizacioacutenesencialmente cualitativadelamismaDetodosmodossepuedeafirmarconbastantecertidumbrequela magnituddelaindustriadebasesdedatosndashmedidaenteacuterminoseconoacutemicosndashesenlaregioacuten bajoestudiotodaviacuteamuylimitadaespecialmenteenlospaiacutesesdemenordesarrollorelativo
AsiacutenosorprendequelaparticipacioacutendeAmeacutericaLatinayelCaribecomoregioacuten productoradebasesdedatosseaclaramentemarginalaescalamundialBraunstein(2002) tomandodatosdelGaleDirectoryofDatabasesmuestraqueen2001soacuteloel02deltotalde basesdedatosexistentesenelmundoproveniacuteadeldquoAmeacutericaMeridionalrdquoSibienhayrazones parasuponerqueelnuacutemerodebasesdedatosdelaregioacutenestaacutenetamentesubestimado(yaque soacutelofiguran21bases)nadanosimpideconcluirquelomismopuedeestarocurriendoenotras regionesypaiacutesesEncualquiercasoestocorroboraotrasevidenciasqueindicanclaramenteque lospaiacutesesdeAmeacutericaLatinayelCaribesonmuchomaacutesldquoimportadoresrdquoqueldquoexportadoresrdquode basesdedatosDehechotantoelconsumocomolaproduccioacutendebasesdedatosparecenestar
SCCR86 paacutegina24
positivamentecorrelacionadosconelniveldedesarrolloeconoacutemicoysocialdelospaiacuteses respectivos
iquestQueacutetipodebasesdedatosseproducenenlaregioacutenSolamenteenelcasodeBrasil hemospodidoencontrardatossistematizadosalrespectocorrespondientesalantildeo1996Enel cuadrosiguienteseobservaquehabiacuteaunas700basesendichopaiacutesenaquelantildeoabarcando diversastemaacuteticasyaacutereasydecaraacutectertantopuacuteblicocomoprivado
CuadroBasesdedatosexistentesenBrasilndash1996
Clasificacioacuten Nordmdebases dedatos
ABasesdeproduccioacutenTeacutecnico-cientiacutefica 89 Bibliograacuteficas 77 Tesis 12
BRegistrosyguiacuteas 142 Generales 35 Instituciones 22 Empresas 30 Investigadores 16 Productosyservicios 23 Eventos 6 Peliacuteculasyvideos 6 Otros 4
CBasesdeArchivo 272 Generales 234 Imaacutegenes 004 Legislacioacuten 19 Recortesnoticias 3 Autoridadesterminoloacutegicas 12
DBasesdeInformacioacutenyGestioacutenTecnoloacutegicaydeNegocios 35 Generales 20 NormasTeacutecnicas 11 Patentes 4
EBasesdeCulturasVivas 8 FBasesdeIndicadoresEstadiacutesticasDiagnoacutesticos 12 GOtrasBases 136
Generales 10 IBGE(InstitutoBrasileirodeGeografiaeEstatistica) 78 Cetesb(CompanhiadeTecnologiadeSaneamento 48 Ambiental)
TOTAL 694
FuenteFreitasPereiraetal(1999)
Entantolaevidenciarecogidaparaesteestudiomuestraqueentrelosprincipales productoresdebasesdedatosenlospaiacutesesdelaregioacutenfigurandiversasinstitucionespuacuteblicas quegeneranorecopilaninformacioacutencomercialeconoacutemicajuriacutedicafinancieraetclacualen generalenpartevendenyenpartedifundendeformagratuitandashdehechoesprobablequeel
SCCR86 paacutegina25
sectorpuacuteblicoseaelprincipalproductordebasesdedatosenvariospaiacutesesdelaregioacuten Asimismoexistendistintosproveedoresprivadosquetambieacutencomercializanlamismaclasede informacioacutenmuchasvecesencompetenciadirectaconelsectorpuacuteblico(replicandoloque ocurreenlamayorpartedelospaiacutesesdesarrollados)aunqueengeneralagregandovalorala informacioacutenquebrindaesteuacuteltimo(facilitandolaconsultayelusodelainformacioacuten organizandodemanerasalternativaslosdatosrespectivosetc)Laofertaprivadadebasesde datosenAmeacutericaLatinayelCaribeestariacuteaconcentradaprincipalmenteentoncesenempresas quesededicanavenderinformacioacutensobretemasjuriacutedicoscomercialescrediticiosyenmenor medidafinancierosloscualessonenloesencialdeintereacutesbaacutesicamenteldquolocalrdquo(estoeslos usuariosdelainformacioacutenrespectivaseriacuteanensuenormemayoriacutearesidentesdelpaiacutesndasho regioacutenndashalacualserefieredichainformacioacuten)
Elsectorpuacuteblicoasiacutecomolasuniversidadesylosinstitutosdeinvestigacioacutentambieacuten ofreceinformacioacutendemaneragratuitauonerosaseguacutenloscasosencamposdondelaoferta domeacutesticaprivadaesmenoroenocasionesnulameteorologiacuteaagriculturahidrografiacutea demografiacuteasaludcartografiacuteageologiacuteamedioambienteetcasiacutecomoendiversoscamposde lascienciasldquodurasrdquoEnvariasdeestasaacutereaslosusuarioslocalestambieacutenrecurrenobviamente alasbaseslocalizadasenlospaiacutesesdesarrolladosNoacuteteseenestesentidoquemientrasque unapartedelainformacioacutenrelevanteenestetipodeaacutereascorrespondeahechosodatos propiosdelospaiacutesesdelaregioacuten(porejemploenmeteorologiacutea)losusuarioslocalestambieacuten puedenestarinteresados(enmayormedidaqueenelcasodelasbasesjuriacutedicasocomerciales porejemplo)eninformacioacutencontenidaenbasesdedatosextranjeras(estoesclaroenelcaso delaactividadcientiacuteficaporejemplo)
Otrohechoimportanteatenerencuentaesqueelgradodedigitalizacioacutendelasbasesde datosenlaregioacutenesclaramentemenoralqueseobservaenlospaiacutesesdesarrolladoslocuales obviamenteconsecuenciadelmenorniveldepenetracioacutendelasTICsenlaregioacuten40 Esto marcaunobstaacuteculoobjetivoparaeldesarrollodelmercadodebasesdedatos
EnloscuadrosA1aA3(enelAnexoI)seobservaelretrasodebuenapartedelos paiacutesesdelaregioacuteneneldesplieguedelainfraestructurainformaacuteticaydetelecomunicaciones necesariaparaingresaralmundodelaldquonuevaeconomiacuteardquo(porciertolasdiferenciasentre paiacutesessonimportantesconlasnacionesdelCaribecomolosmaacutesavanzadasenpromedioen teacuterminosrelativos41)ndashasiacutecomoenelcostodeaccesoadichainfraestructuraEnestesentido resultainteresanteobservarlosdatosexhibidosenelcuadroA4(verelAnexo I)que correspondenaunIndicedePreparacioacutenparaelAccesoalaRed(NetworkedReadinessIndex (NRI))presentadooriginalmenteenKirkmanetal(2002)42 ndashseguacutenlosautoresdichoiacutendice reflejalapreparacioacutenyelpotencialdeunpaiacutesparaparticipardeunmundointerconectadopor redesQuedaclaroqueelgruesodelaregioacutenestaacutelejosdetenerlosnivelesdepreparacioacuten adecuadosparaingresaralaldquonuevaeconomiacuteardquoyportantoparaserunactorimportanteenla
40 Asiacuteunafilialargentinadeungrupoempresarioeuropeo-estadounidenseentrecuyosprincipales negociosfiguralaventadeinformacioacutenjuriacutedicareportoacutequemientrasqueenArgentinael porcentajedefacturacioacutenenmedioselectroacutenicoserade8elmismollegabaal50enEEUU locualobedecejustamentealoincipientedeladifusioacutendelaventadedatosenformatodigitalen laregioacuten
41 Laescasapoblacioacutendevariosdeestospaiacutesespuedeestarexplicandopartedelasdiferencias respectivas
42 Eliacutendiceseconstruyeenfuncioacutendedistintosindicadoresquereflejanlainfraestructura informaacuteticaydecomunicacioneslaspoliacuteticaspuacuteblicasvigentesendichasaacutereasetc
SCCR86 paacutegina26
produccioacutenexportacioacutenyconsumodebasesdedatosdigitalizadasEnconsecuenciala expansioacutendelaindustriadelasbasesdedatostendraacutecomopre-condicioacutenqueseacelere fuertementelaincorporacioacutendelasTICsenAmeacutericaLatinayelCaribe(paripassuconun ascensoenlosnivelesdeeducacioacutendesupoblacioacutendemodoquedichaincorporacioacutennose hagaacostadeincrementarlaldquobrechadigitalrdquointernayaexistente)
b) Lasituacioacutenlegalylosmediosdeproteccioacutenexistentesparalasbasesdedatos
Enlamayorpartedelaregioacutensehaincorporadoyadeformaexpliacutecitaalasbasesde datosquetengancaracteriacutesticasdeoriginalidadenlaseleccioacutenyodisposicioacutendesus contenidosalasrespectivaslegislacionesnacionalessobrederechodeautorsiguiendolas disposicionesdelostratadosyamencionadosdelaOMPIylaOMC(ADPIC)Ladecisioacuten 351 delAcuerdodeCartagenaconcertadaentreBoliviaColombiaEcuadorPeruacuteyVenezuela tambieacutenincluyedisposicionestendientesaprotegeralasmencionadasbasesdedatos
EncontrastecomomencionamosantesenlaregioacutensolamenteenMeacutexicoexisteuna legislacioacutenadhocqueotorgaproteccioacutenalapropiedadintelectualdelasbasesdedatosno originalesEnestesentidocabesentildealarquedichalegislacioacutenharecibidocriacuteticasdepartede juristasmexicanosquesentildealansucaraacutectercontradictorioconlaLeyMexicanadeDerechosde Autorenlacualdichadisposicioacutenhasidoincluida(verOvillaBueno1998CaballeroLeal 2000)DichascriacuteticassefundanenqueenMeacutexicoaligualqueencasitodoslospaiacutesesdela regioacutencuyalegislacioacutensobrepropiedadintelectualsebasaenlatradicioacutenlatinaseentiende queelderechodeautorsiemprehaexigidocreatividadcomobaseparalaproteccioacutenno existiendofundamentosparaprotegerbienesenbasealasinversionesnecesariasparasu creacioacutenPorsuparteCaballeroLeal(2000)sentildealaquelaLeyMexicananootorgaderechos soacutelidosalosproductoresdebasesdedatosnooriginalesdadoquenodefineclaramentecuales sonlosderechosexclusivosdeaquellosnitampocopreveacutelaposibilidadderenovarla extensioacutendelaproteccioacutenotorgadandashqueenelcasomexicanoesde5antildeosndashconcluyendoque susefectospraacutecticosnoseriacuteansignificativos
Entantohastadondehemospodidoindagarnoexistenproyectosdeleyenninguacutenpaiacutes deAmeacutericaLatinayelCaribequeapuntenaincorporarunaproteccioacutenespecialparalasbases dedatosnooriginalesEnestesentidoesinteresantesentildealarquealmenosenalgunospaiacuteses loslegisladoresparecenadvertidosdelosdebatesquesobreeltemasehansuscitadoenotras regionesAsiacutealdiscutirselaactuallegislacioacutenargentinaqueprotegeporlaviacuteadederechosde autoralosprogramasdecomputacioacutenylasbasesdedatosoriginalesunsenadorexpresoacutesu temorporelhechodequelafaltadeunaadecuadaclarificacioacutendeltemaderivaraenla proteccioacutendeguiacuteastelefoacutenicasporejemplo(Quinn2000)
Sinperjuiciodelaausenciadedisposicionesespeciacuteficassobreeltemaexistenenla mayorpartedelospaiacutesesdiversasfiguraslegalesquepodriacuteanaplicarseencasodeproducirse conflictosentornoalapropiedaddelasbasesdedatosnooriginalesporejemplolasleyeso disposicionesrelativasacompetenciadeslealenriquecimientosincausaapropiacioacutenindebida etcclaramentepuedenseraplicadasencasodequeunpropietariodeunabasededatossea afectadoporcompetidoresquereproduzcansindebidaautorizacioacutensusproductos43 Enelcaso
Porciertolosproveedoresdebasesdedatosenlaregioacutentienenlaopcioacutenderegistrarlos elementosdesusbasesquepuedanserprotegidostantoporlalegislacioacutendederechosdeautor (porejemplotesaurosmeacutetodosdeinterrogacioacutenconsultayvisualizacioacuteniacutendicesprogramasde
[Siguelanotaenlapaacuteginasiguiente]
43
SCCR86 paacutegina27
deChileentantondashseguacutenlasautoridadesdelaoficinadeDerechosdeAutorconsultadaspara estetrabajondashlaleyNdeg19223sobredelitosinformaacuteticosdealgunamanerapodriacuteaaplicarsea lasbasesdedatosnooriginalesenausenciadeproteccioacutenenelaacutembitodelderechodeautor Talvezlomismopodriacuteaocurrirenotrospaiacutesesenloscualesexistalegislacioacutensimilar
Sepuedeargumentarquelaefectividaddelasmencionadasdisposicioneslegalesseve menguadaenlapraacutecticaporproblemasdeenforcement(hechodestacadoporlamayorparte delasinstitucionesempresasyexpertosconsultadosparaestetrabajo)Sibiendichos problemasnosonexclusivosdelalegislacioacutensobrepropiedadintelectualalgunos observadoresargumentanqueenlaregioacutenexisteunaactitudculturalmaacutesldquotoleranterdquoalacopia delainformacioacutenqueenlospaiacutesesmaacutesavanzadoslocualagravariacuteaparticularmentela situacioacutenenelaacutembitobajoexamenAsimismolarelativaldquonovedadrdquodeltemaenloquehace alasbasesdedatosdigitalizadastornariacuteaauacutenmaacuteslentosycomplejosloslitigiosporfalta tantodejurisprudenciaasentadacomodepreparacioacutendelosfuncionariosjudiciales
Enloquehacealusoindebidodelasbasesdedatosporpartedelosusuarioslegiacutetimos (queseconcentrafundamentalmenteencompartiroextenderelaccesoalainformacioacuten respectivaapersonasuorganizacionesnoautorizadas)sibiengeneralmenteseconcertan contratosolicenciasqueprohibendichasaccionesenlapraacutecticaaparentementeutilizarlaviacutea legalparaeliminarlasresultamuycostoso44
Enestecontextolosproveedoresdebasesdedatosprincipalmenterecurrenameacutetodos teacutecnicos(encriptadoclavesdeaccesoetc)paraprotegersusproductosloscualesalmenos paralamayoriacuteadelosconsultadosproveenunaproteccioacutenrelativamentefuerteaunquepor ciertonocompleta(lasdificultadesaparentementeseconcentrariacuteanenelmencionado problemadelosusuariosqueporejemplodifundenlasclavesdeaccesoapersonasno autorizadas)
Ciertamentedebedecirsequelaproteccioacutenpormediostecnoloacutegicossueletenerademaacutes deuncostoelevadolaconsecuenciadequelainformacioacutenolasconsultasdelasbasesdeban hacersedeunamaneramenoscoacutemodaoldquoamigablerdquoparaelusuariojustamenteconelfinde viabilizarlaproteccioacutenqueotorgaelmediotecnoloacutegicoEnesesentidolasfirmasdeben balanceareldeseodeminimizarlaspotencialespeacuterdidasporelusonoautorizadodesusdatos conlanecesidaddemantenerlasuficienteflexibilidadcomoparanoperjudicarasususuarios legiacutetimosespecialmentecuandoexistenvariosproveedoresalternativosenelmercado45
Lasmarcastambieacutensonunmediodeproteccioacutenasiacutecomolasestrategiasderenovacioacuten constantedelainformacioacutenlainclusioacutendevaloragregadoetcAsimismolasempresas propietariasdebasesdedatosmonitoreanconstantementeasuscompetidoresconelfinde
[Continuacioacutendelanotadelapaacuteginaanterior]
computacioacutenusadosparaelfuncionamientodelasbasesetc)comoporotrasnormaslegales (marcaslogosetc)
44 Lasempresastratariacuteanderesolverestosproblemascuandolosdetectanporlaviacuteadela persuasioacutenylasnegociacionesinformalesconlosusuarios
45 Dehecholasfirmasestariacuteanencondicionesdedetectarporejemplolapraacutecticadecompartirlas clavesdeaccesoperoalmenosporahoraconsiderariacuteanqueeleventualbeneficiodesermaacutes estrictosconelusodelasclavesnocompensariacutealoscostosaincurrirparaalcanzartalobjetivo (inclusoencuantoelloprobablementeredundariacuteaenrestriccionesqueafectariacuteanlacomodidadde accesoalasbasesauacutenparalosusuariosautorizados)
SCCR86 paacutegina28
detectarposiblesconductasdeslealesEntantohaybasesquesoacuteloestaacutendisponiblesonliney queseprotegenporelhechodequesutamantildeoestangrandequesalvoquepudieranser extraiacutedasdirectamentedelosservidoresendondeestaacutenalojadaslacopiadesuselementos resultariacuteademasiadocostosaylentacomoparaqueresulteeconoacutemicamenterentablerealizarel esfuerzorespectivoEstoesasiacuteenuncontextodondeloscontenidosdelamayorpartedelas basesdenaturalezacomercialsongeneralmenteactualizadosdemanerafrecuenteyenelcuallos propietariosdelasbasesraramenteautorizanlasconsultasldquoenbloquerdquoporloquelas informacionestienenqueseraccedidasdeaunaporvez
Alavezotramaneradepreservarmercadosatendiendoalasdiferentesnecesidadesde losusuarioseslaqueempleanalgunasempresasndashporejemploaquellasdedicadasavender informacioacutenfinancierandashquerecurrenafijardistintospreciosparalainformacioacutenseguacutenel gradodeactualizacioacutenconlaquelarequieransusclientesndashlocualtiendeadisminuirlos incentivosacopiarindebidamentelainformacioacutenrespectiva46
Sibiencasitodaslasfirmaseinstitucionesconsultadashanreportadolaexistenciade perjuicioseconoacutemicosporlaapropiacioacutenindebidadeinformacioacutenporpartedecompetidores yousuariosaparentementelaspeacuterdidasgeneradaspordichasaccionesseriacuteanenlagran mayoriacuteadeloscasosdebajamagnitudcomoparajustificarrealizareventualesaccioneslegales alrespecto4748 Tampocohemosrecogidoevidenciadequehayandejadodehacerse inversionesendeterminadasbasesdedatosporfaltadeproteccioacutenlegalapropiadaDetodos modosestasconclusionesdebensermatizadasteniendoencuentaqueenvarioscasoslas firmasproductorasdebasesdedatoshacerelativamentepocotiempoqueestaacutenofreciendosus productosenformatodigitalndashlocualpodriacuteaexplicarquelaincidenciadelosproblemasde copiadeinformacioacutenycontenidos(olaconcienciaacercadelaincidenciadedichos problemas)seamenorqueenlospaiacutesesmaacutesavanzados49
Laevidenciaquehemospodidorecogerparaesteestudioentantoindicaquelosuacutenicos casosenlosquesehanregistradodemandasjudicialesvinculadasalacopiadeinformacioacuten contenidaenbasesdedatosnooriginalesdigitalizadashantenidolugarenArgentina50y
46 EstecasocorrespondealaestrategiadenominadacomoldquoversioninginformationrdquoporShapiroy Varian(1999)
47 Unaempresaqueconsultamosdedicadaacomercializarbasesdedatosconinformacioacuten comercialyconoperacionesenArgentinaChileyUruguayestimoacutelaspeacuterdidasporelusono autorizadodeloscontenidosdesusbasesenun5-10desufacturacioacuten
48 Entantosenoshareportadoquehaycasosenlosquesibienlospropietariosdelasbasestienen certezadequesuinformacioacutenestaacutesiendoutilizadaporpersonassinderechosadquiridos legalmentetienendificultadesinclusoparaidentificaralosinfractores
49 AsuvezciertamentelosproblemasdepirateriacuteadelainformacioacutenenAmeacutericaLatinapreexisten aladigitalizacioacuten
50 LoscasosquenosfueronreferidosenArgentinasondosElprimeroinvolucroacuteaunaempresa dedicadaaproveerinformacioacutencontableytributariaunodecuyosboletinesdigitalesndashque ofreciacuteaasusclientesndasheracopiadoydistribuidoporotrafirmaSibienexistiacuteanbasesparaquela empresainfractorafuerasancionadaporcompetenciadesleallajusticiaaparentementenodio lugaralreclamodelafirmaafectadaElsegundoestaacutetodaviacuteairresueltoenelaacutembitodela justiciapenalysurgioacuteapartirdeunadenunciadelaempresaNosiscontralafirmaAxesor(en cuyocapitalparticipaunfondoderiesgodelBancoSantanderCentralHispanodeorigen espantildeol)porlacopiadeunCDconinformacioacutensobreriesgocrediticioquecomercializabaNosis
SCCR86 paacutegina29
Ecuador51 ndashenesteuacuteltimopaiacutesademaacutesenelaacutembitoadministrativosehansolicitadoen algunoscasoslapraacutecticademedidascautelaresporlapresuntautilizacioacuteniliacutecitadebasesde datoselectroacutenicasSinembargoobviamenteellonosignificaquenosehayanproducido muchosotrosepisodiosdepirateriacuteaquenohanllegadoalainstanciajudicialsinoquesehan resueltoprivadamente(asiacutecomotambieacutendeotrosquetodaviacuteasesiguenproduciendosinque seafaacutecilcomodeciacuteamosantessiquieraidentificarconprecisioacutenalosinfractores)Porotro ladocabedestacarquesiacutehanexistidocasosenloscualeslajusticiayahaprotegido compilacionesquecumpliacuteanconlosrequisitosdeoriginalidadenladisposicioacutenyoseleccioacuten delosdatosdeformataldeserprotegiblesbajolalegislacioacutendederechodeautor52
Enesteescenariolaconclusioacutengeneraldenuestrotrabajodecampoesquesalvoalguna excepcioacuten53nohayevidenciaquemuestrequeexistaunreclamoporpartedelasempresase institucionesquemantienenycomercializanbasesdedatosenAmeacutericaLatinayelCaribepor contarconunalegislacioacutensuigenerisalestilodelaintroducidaenlaUEDehechoenlas entrevistasycontactosquerealizamosparaestainvestigacioacutenencontramosquelamayorparte delasorganizacionesdedicadasacomercializarbasesdedatosteniacuteanescasoconocimientodel debatesobreeltemaenEuropaylosEEUUyvariasinclusodesconociacuteanquelasbasesdesu propiedadpodriacuteanrecibirsiseaplicaraunalegislacioacutencomolaeuropeaporejemplouna proteccioacutenlegalespeciacutefica54 Asuvezlasoficinasrespectivasdederechosdeautorenla regioacutennohanreportadoquelosactoresprivadosquepodriacuteanrecibirproteccioacutenencasode sancionarseunalegislacioacutensuigenerisesteacutenimpulsandouncambioenesesentido(locual podriacuteaobedecerentreotrosfactoresalyamencionadoescasotamantildeodelaindustria respectiva)Todoestoporciertonoimplicaquelasempresasdelsectornodeseenmejorarel niveldeproteccioacutenlegalconelquecuentansinembargolaconclusioacutengeneralesqueal menosporelmomentolamayorpreocupacioacutenenmaterialegalestariacuteaenquesemejoreel niveldeenforcementdelalegislacioacutenyavigente
51 Elconflictoseprodujoentredosempresasquecomercializancompilacionesdeleyesenformatos digitales
52 EnArgentinayaen1974sediouncasoenestesentidoresueltofavorablementeparael demandanteporcopiadeunabasededatosqueconteniacuteanormativasdecomercioexterior (CNCivSalaD30474inreldquoGuiacuteaPraacutecticadelExportadoreImportadorSRLcEmpresaIARA yotrordquo)ndashverQuinn(2000)MaacutesrecientementelaempresaLaLeyobtuvounfallofavorableen 1996porunademandacontraotrafirmaquehabiacuteareproducidosinautorizacioacutenunabasede datosreferencialderepertoriosjuriacutedicosqueLaLeycomercializabaenCDs
53 SolamenteenelcasodelServiccediloFederaldeProcessamentodeDados(SERPRO)deBrasillas autoridadesconsultadasexpresaronunaopinioacutenclaraycondefinidoconocimientodecausaa favordeimplementarunaproteccioacutensuigenerisparalasbasesdedatos(significativamentese tratadeunaempresaestatal)
54 Existenalavezcasosenloscualesdeterminadasempresassearroganaunqueporciertosin baseslegalessoacutelidasderechosquenoposeenasiacuteunportalchilenodeinformacioacutensobre economiacuteaynegociosensupaacuteginawebsentildealaqueldquotodotextomuacutesicasonidofotografiacuteas videosgraacuteficosprogramasyengeneralcualquierinformacioacutencontenidaenelportalpor cualquiermedioseraacutedenominadaensuconjuntolsquoContenidorsquoDichoContenidoesdepropiedad exclusivadelaempresayseencuentraprotegidoporleyeslocalesytratadosinternacionalesde propiedadintelectualrdquo(verJijenaLeiva1999)
SCCR86 paacutegina30
V CONCLUSIONES
LadiscusioacutenacercadelosDPIsobrelasbasesdedatosldquonooriginalesrdquoprobablemente ejemplificadeunmodoparticularmenteagudolasiemprepresentetensioacutenentrelanecesidad deestablecerunmarcodeincentivosatractivoparalageneracioacutendenuevosproductoseideasy elobjetivodequedichosproductoseideasgenerenlamayorcantidaddeldquoderramesrdquosobreel conjuntodelsistemaeconoacutemicoydeltejidosocial
Decimosqueenestecasodichatensioacutenesespecialmenteagudaentantoqueunreacutegimen suigenerisparalasbasesdedatosnoapuntariacuteaaprotegerlasbasesensiacutemismasentanto productosnuevosyocreativossinoalainformacioacutenenellascontenidaconelconsiguiente riesgodequeseestablezcanliacutemitesalacirculacioacutendeaquellainclusodelaquehastael presentesemantieneeneldominiopuacuteblicoEnotraspalabraslacreacioacutendenuevosDPIsobre lasbasesdedatospodriacuteasesgarelbalanceentreproteccioacuten-difusioacutendeformapeligrosamente pronunciadaafavordelprimerteacuterminodedichobinomioLasamenazasenesteuacuteltimoterreno noseobservansoacuteloenlasmuysensiblesaacutereasdelacienciaylaeducacioacutensinotambieacutenenel propiocampocomercialndasheinclusoenvinculacioacutenconeldesarrollodeInternetporejemplo
Otropuntoclaveesquedichoreacutegimennosedirigiriacuteaapromoverlageneracioacutendeideaso bienesnuevosnilosesfuerzoscreativossinobaacutesicamentealasinversionesrealizadasenla recoleccioacutenyorganizacioacutendeinformacioacuten(einclusodeotrotipodeelementosalmenosenla definicioacutendelaUnioacutenEuropea)dediversotipoElloenprincipioiriacuteaencontratantodela tradicioacutendelalegislacioacutendederechosdeautorenbuenapartedelmundocomodelosobjetivos quedeberiacuteananimaralosregiacutemenesdeDPIdesdeunpuntodevistaeconoacutemicoAsimismoal menosenlaformaenqueelreacutegimensuigenerishasidoestablecidoenlaUEtendriacuteael potencialriesgodegenerarproteccionesperpetuas(encontradelaideadeproteccioacutentemporal queestaacuteenlabasedelalegislacioacutensobrepropiedadintelectual)
Nosorprendeentoncesencontrarqueauacutenenlospaiacutesesdesarrolladosndashprincipales productoresyconsumidoresdebasesdedatosndashexisteunafuertediscusioacutenacercadela convenienciadeadoptarlegislacionessuigenerisdeltipodelasimplementadasenlaUE discusioacutenqueporelmomentohabloqueadolaintroduccioacutendenormassimilaresen los EEUU
Muchasmaacutesdudassurgenenelcasodelospaiacutesesendesarrolloyaqueentantosonal presenteprincipalmenteconsumidoresantesqueproductoresdebasesdedatoslaadopcioacutende disciplinasinternacionalesenlamateriaaparentementegenerariacuteaunbalancecosto-beneficio auacutenmenosfavorablequeenlasnacionesavanzadas
LaevidenciaempiacutericaquehemosrecogidoparaelcasodeAmeacutericaLatinayelCaribea suveznoparecedarsustentoalargumentoafavordeestablecerDPIparalasbasesdedatosno originalesentantonohemosobservadoquelaincipienteindustriaqueexisteenlaregioacuten aparentementeconcentradaenlospaiacutesesmaacutesavanzadosdelamismaesteacutesiendoperjudicada porlaausenciadeunalegislacioacutensuigenerisenlamaterialosperjuicioscomercialesque ciertamenteexistenaunquetienenunamagnitudinciertaparecenderivarmaacutesbiendelafalta deunadecuadoenforcementdelalegislacioacutenactualmenteexistenteEnconsecuenciaal presentenopareceexistirunintereacuteseconoacutemiconitampocosocialconcretodesdeelpuntode vistadelospaiacutesesdelaregioacutenafavordeunalegislacioacuteninternacionalsobrebasesdedatos ldquonooriginalesrdquocomolapropuestaantildeosatraacutesenelsenodelaOMPI
SCCR86 paacutegina31
Todoestosinembargonodebeserinterpretadoenelsentidodequelasituacioacutenactual enlamateriaesenalguacutensentidooacuteptimaEstaacuteclaroporunladoquepeseaqueexistentanto legislacioacutencomomediostecnoloacutegicosquepodriacuteanprotegeralasinversionesrealizadasenla creacioacutenymantenimientodebasesdedatoshayproblemastantodeenforcementdelos contratosylasleyesrespectivascomodeldquocircunvalacioacutenrdquodelaproteccioacutentecnoloacutegicaque generanpeacuterdidasmonetariasparalospropietariosdelasbasesdedatos(propietariosqueno soacutelooperanenelsectorprivadosinoqueenmuchasocasionessonorganizacionesestatales)
Asuvezdesdeunpuntodevistadinaacutemicopodriacuteaesperarsequelaindustriadebasesde datosenAmeacutericaLatinayelCaribevayaexpandieacutendosealolargodeltiempondashespecialmente amedidaqueseincrementeladifusioacutendelasTICsenlaregioacutenndashconlocualeventualmente podriacuteadarseelcasodequeenunfuturoaparezcanconflictosdemayorsignificacioacutenquelos detectadoshastaahora
EnconsecuenciaresultanecesariocontinuaravanzandoenelestudiodeltemaEn particularseriacuteaimportantequeenelfuturosevayagenerandoinformacioacuteneconoacutemicacierta respectodelamagnituddeestaindustriaenlaregioacutenSibiensetratadeunatareacompleja comolomuestralamuyescasainformacioacutenexistentealrespectoinclusoenlospaiacuteses desarrolladosestaacuteclaroqueresultaimprescindibleparadotardeunabaseempiacutericamaacutesfirmea losdebatessobreeltema
Entantodenuestrotrabajosurgequedospasospotencialmentefavorablesparael desarrollodelaindustriadelasbasesdedatosenlospaiacutesesdeAmeacutericaLatinayelCaribe seriacuteani)mejorarelenforcementdelasnormativasactualmentevigentessobreeltematanto enelaacutereadederechosdeautorcomoenlosotroscamposjuriacutedicosinvolucrados(competencia deslealetc)ii)propenderaunamayorpenetracioacutendelasTICsenlospaiacutesesdelaregioacuten
Afuturoasuvezdebedarseinicioaunprocesodediaacutelogoentrelasdistintaspartescon intereacutessobreeltemaparaevaluarenqueacutemedidapodriacuteasernecesarioreformarlaslegislaciones actualmenteexistentesenmateriadecompetenciadeslealporejemploparahacermaacutesefectiva laproteccioacutenparalospropietariosdebasesdedatosenlaregioacutenDeesemismodiaacutelogo podriacuteanirsurgiendoconsensosnuevosacercadesiresultanecesarioonoavanzarenalguacutentipo deproteccioacutendelasbasesdedatosporlaviacuteadelosDPIndashyacercadecuaacutelesseriacuteanlas modalidadesdedichaproteccioacutenencasodequeseconcluyeraquesuimplementacioacutenseriacutea positivandashinclusoenelmarcomultilateralapartirtantodelaacumulacioacutendeexperienciaenla aplicacioacutendelasnormasyavigentesenalgunasregionescomodelapropiaevolucioacutendel mercadodebasesdedatosenlospaiacutesesdeAmeacutericaLatinayelCaribe
[SigueelAnexoI]
SCCR86
ANEXOI
CuadroA1AccesoatelefoniacuteaenAmeacutericaLatinayelCaribendash2001
Telefoniacuteacelular Telefoniacuteafija
Paiacutes Nordmsuscriptores cada100hab Paiacutes
Nordmliacuteneastelefoacutenicas cada100hab
Martinica 7153 Guadalupe 6359 Araba 5000 Chile 3402 AntiguaampBarbuda 3177 PuertoRico 3065 IslasViacutergenes (EEUU) 2890 Jamaica 2694 Venezuela 2635 Meacutexico 2168 Panamaacute 2070 Bermuda 2064 Paraguay 2040 Bahamas 1966 Surinam 1911 Argentina 1861 TrinidadampTobago 1734 Brasil 1673 Uruguay 1547 Repuacuteblica Dominicana 1465 ElSalvador 1250 Belize 1155 Barbados 1064 Guatemala 970 Bolivia 899 Guyana 866 Colombia 763 CostaRica 757 Ecuador 667 Granada 641 Peruacute 592 Honduras 361 StKittsandNevis 312 Nicaragua 299 StVincent 208 Dominica 156 Haitiacute 111 Cuba 007
Bermuda 8715 StKittsandNevis 5688 IslasViacutergenes(EEUU) 5637 AntiguaampBarbuda 4735 Barbados 4629 Guadalupe 4493
Martinica 4300 Bahamas 4003 Aruba 3503 PuertoRico 3364 Granada 3275 Dominica 2906 Uruguay 2829 TrinidadampTobago 2399 Chile 2390 CostaRica 2297 StVincent 2196 Brasil 2178 Argentina 2163
Jamaica 1973 Surinam 1758 Colombia 1705 Panamaacute 1483 Belize 1444 Meacutexico 1372 Venezuela 1120 RepuacuteblicaDominicana 1102 Ecuador 1037 ElSalvador 934 Guyana 919 Peruacute 775 Guatemala 647 Bolivia 622 Paraguay 512 Cuba 510 Honduras 471 Nicaragua 312 Haitiacute 097
EEUU 4442 EEUU 6645 Oceaniacutea 4495 Europa 4377 AmeacutericaLatinay Caribe 1717
Europa 4062 Oceaniacutea 4002
AmeacutericaLatinayCaribe 2327 Mundo 1557 Mundo 1721
FuenteInternationalTelecommunicationsUnion(ITU)
SCCR86 AnexoIpaacutegina2
CuadroA2AccesoaInternetypenetracioacutendePCsenAmeacutericaLatinayelCaribendash2000
PCs Internet
Paiacutes NordmPCscada
100hab Paiacutes
NordmServidores cada10000
hab Paiacutes
Nordm usuarios
cada 10000hab
Bermuda 4654 Bermuda 52727 Bermuda 390137 Guadalupe 1974 Uruguay 16202 Chile 165765 StKittsandNevis 1817 Argentina 7298 Aruba 136536 CostaRica 1491 Meacutexico 5655 Uruguay 110878 Granada 1271 Panamaacute 5313 PuertoRico 102179
Martinica 1266 Brasil 5153 IslasViacutergenes (EEUU) 100322
Belize 1249 TrinidadampTobago 5096 Peruacute 97420 StVincent 1058 Chile 4881 Dominica 77777 Uruguay 1049 AntiguaampBarbuda 4095 TrinidadampTobago 77258 Chile 823 Araba 2809 Argentina 67509
Barbados 822 IslasViacutergenes (EEUU) 2807 AntiguaampBarbuda 65203
Dominica 713 Dominica 2424 Belize 62447 TrinidadampTobago 618 CostaRica 1829 Guyana 60395 Meacutexico 576 Guadalupe 1246 CostaRica 56674 Argentina 513 Belize 1220 StKittsandNevis 51610 Brasil 500 Colombia 1106 Granada 43556
Jamaica 466 Repuacuteblica Dominicana 924 Bahamas 43158
Venezuela 455 Martinico 891 Venezuela 39305 Peruacute 409 Venezuela 668 Barbados 37383 Panamaacute 370 Jamaica 571 Panamaacute 31701 Colombia 354 Guatemala 492 Jamaica 31055 Guyana 256 Peruacute 417 StVincent 30857 Ecuador 217 PuertoRico 386 Brasil 29392 ElSalvador 191 Barbados 374 Meacutexico 27431 Bolivia 168 Nicaragua 276 Surinam 26979 Paraguay 127 Paraguay 236 Colombia 20746 Guatemala 114 Bolivia 159 RepuacuteblicaDominicana 18588 Honduras 108 StKittsandNevis 104 Guadalupe 17544 Cuba 107 ElSalvador 092 Bolivia 14407 Nicaragua 089 Bahamas 079 Ecuador 14234 AntiguaampBarbuda ndash Guyana 069 Martinica 12746 Aruba ndash Cuba 059 Nicaragua 9854 Bahamas ndash Granada 032 ElSalvador 7967 Repuacuteblica Dominicana ndash Surinam 023 Paraguay 7278 Haitiacute ndash Honduras 020 Guatemala 7027 PuertoRico ndash Ecuador 018 Honduras 6168 Surinam ndash StVincent 018 Cuba 5358 IslasViacutergenes (EEUU) ndash Haitiacute ndash Haitiacute 2454 EEUU 5852 EEUU 292832 EEUU 450696 Oceaniacutea 3652 Oceaniacutea 64761 Oceaniacutea 251112 Europa 1674 Europa 15727 Europa 135948 AmeacutericaLatinay Caribe 659
AmeacutericaLatinay Caribe 9628
AmeacutericaLatinay Caribe 57049
Mundo 772 Mundo 17793 Mundo 64137
FuenteInternationalTelecommunicationsUnion(ITU)
SCCR86 AnexoIpaacutegina3
CuadroA3CostodeaccesoaInternetndash2001
Promedioanualdelcostopor20horasdeaccesomensualaInternetcomoporcentaje delPBIpercaacutepita(medidoenPPP)
Ranking Paiacutes Costo
1 2 3 4 5 6 7 8 9
10 29 31 32 36 41 42 44 45 47 48 49 53 58 61 62 65 66 67
Suecia Beacutelgica Finlandia Noruega Islandia Japoacuten Suiza EstadosUnidos Taiwaacuten Dinamarca Uruguay Argentina TrinidadampTobago Chile Meacutexico Brasil CostaRica Venezuela Colombia Jamaica Panamaacute Bolivia ElSalvador Guatemala RepuacuteblicaDominicana Paraguay Ecuador Honduras
012 029 037 037 046 049 057 065 068 071 263 320 330 454 517 526 543 604 808 840 844 983
1152 1557 1562 2039 2503 3207
FuenteKirkman(2002)
Sobre75paiacutesesrankeados
SCCR86 AnexoIpaacutegina4
CuadroA4IndicedePreparacioacutenparaelAccesoalaRed (NetworkedReadinessIndex(NRI))ndash2001
Ranking NRI
Paiacutes Networked Readiness
1 2 3 4 5 6 7 8 9
10 32 34 37 38 44 45 46 47 48 50 52 55 56 57 63 67 68 69 71 72
EstadosUnidos Islandia Finlandia Suecia Noruega PaiacutesesBajos Dinamarca Singapur Austria ReinoUnido Argentina Chile Uruguay Brasil Meacutexico CostaRica TrinidadampTobago RepuacuteblicaDominicana Panamaacute Venezuela Peruacute ElSalvador Jamaica Colombia Paraguay Bolivia Guatemala Nicaragua Ecuador Honduras
605 603 591 576 568 568 556 547 532 531 401 400 380 379 358 357 352 352 342 341 338 330 329 329 315 304 300 283 265 264
FuenteKirkmanetal(2002)
[SigueelAnexoII]
Sobre75paiacutesesrankeados
SCCR86
ANEXOII
REFERENCIASBIBLIOGRAacuteFICAS
BandJyJSGowdy(1997)ldquoSuiGenerisDatabaseProtectionHasItsTimeComerdquo D-LibMagazinejunioWashingtonDC
Barca(2000)ldquoPropiedadIntelectualdelasBasesdeDatosUnAcercamientodesdela JurisprudenciaNorteamericanardquoCuadernodeDoctrinaReacutegimenJuriacutedicodelosBancosde DatosFacultaddeDerechoyCienciasSocialesUniversidaddeBuenosAires
BaronP(2001)ldquoBacktotheFutureLearningfromthePastintheDatabaseDebaterdquoTheOhio StateLawJournalVolumen62Nordm2
BailyMN(2002)ldquoDistinguishedLectureonEconomicsinGovernmentTheNew EconomyPostMortemorSecondWindrdquoJournalofEconomicPerspectivesVolumen16 Nordm 2pp3-22
BancoMundial(2001)ldquoIntellectualPropertyBalancingIncentiveswithCompetitive AccessrdquoenGlobalEconomicProspectsandtheDevelopingCountries2002 Washington DC
BenthamJ(1978)EscritoseconoacutemicosFondodeCulturaEconoacutemicaMeacutexico
BraunsteinYM(2002)ldquoRepercusionesEconoacutemicasdelaProteccioacutendelasBasesdeDatos enlosPaiacutesesenDesarrolloyPaiacutesesenTransicioacutenrdquopreparadoparaelComiteacutePermanentede DerechodeAutoryDerechosConexosSeacuteptimaSesioacuten13a17demayoGinebra
CaballeroLealJL(2000)ldquoProteccioacutenJuriacutedicadelasBasesdeDatosyProteccioacutenSui GenerisparalasBasesdeDatosnoOriginalesrdquoenMAPalaciosyRAntequera(eds) PropiedadIntelectualTemasRelevantesenelEscenarioInternacionalSIECAUSAID
CaacutemaraLapuenteS(1999)ldquoUacuteltimasOrientacionesInternacionalessobrelaProteccioacuten JuriacutedicadelasBasesdeDatosrdquoRevistaChilenadeDerechoVolumen26Nordm1pp9-61enero
CassierM(2002)ldquoBienPrivadoBienColectivoyBienPuacuteblicoenlaEradelaGenoacutemicardquo RevistaInternacionaldeCienciasSocialesNordm171marzo
ChangH(2001)ldquoIntellectualPropertyRightsandEconomicDevelopmentndashHistorical LessonsandEmergingIssuesrdquoJournalofHumanDevelopmentVolumen2Nordm2julio
ChenYyTPuttitanun(2002)ldquoIntellectualPropertyRightsandInnovationinDeveloping CountriesrdquoCenterforEconomicAnalysisDepartmentofEconomicsUniversityofColorado atBoulderWorkingPaperNo02-06mayo
CIPRndashCommissiononIntellectualPropertyRightsndash(2002a)ldquoTechnologyDevelopmentand IntellectualPropertyRightsrdquoWorkshop1enero
SCCR86 AnexoIIpaacutegina2
CIPRndashCommissiononIntellectualPropertyRightsndash(2002b)ldquoCopyrightSoftwareandthe InternetrdquoWorkshop5enero
ColstonC(2001)ldquoSuiGenerisDatabaseRightRipeforReviewrdquoJournalofInformation LawandTechnologyNordm 3 noviembre
CommitteeforaStudyonPromotingAccesstoScientificandTechnicalDataforthePublic InterestCommissiononPhysicalSciencesMathematicsandApplicationsNationalResearch Council(1999)AQuestionofBalancePublicRightsandthePublicInterestinScientifical andTechnicalDatabasesNationalAcademyofSciencesWashingtonDC
CorreaCM(2000)ldquoFairUseintheDigitalErardquopresentadoenelThirdUNESCO CongressonEthicalLegalandSocietalChallengesofCyberspace13-15denoviembre Paris
CowanRyEHarison(2001)ldquoIntellectualPropertyRightsinaKnowledge-Based EconomyrdquoMERITInfonomicsResearchMemorandumSeries2001-027septiembre Maastricht
CraftsN(2000)ldquoGlobalizationandGrowthintheTwentiethCenturyrdquoInternational MonetaryFundWorkingPaper0044WashingtonDC
DrsquoAndreaTysonLyESherry(1997)ldquoInformationIndustryAssociationStatutory ProtectionForDatabasesEconomicampPublicPolicyIssuesrdquoCommitteeontheJudiciary USHouseofRepresentatives
DavidPA(2000)ldquoTheDigitalTechnologyBoomerangNewIntellectualPropertyRights ThreatenGloballdquoOpenSciencerdquoWorkingPaper00-016AllSoulsCollegeOxfordamp StanfordUniversityoctubre
DavidPA(2002)ldquoDoestheNewEconomyNeedalltheOldIPRInstitutionsDigital InformationGoodsandAccesstoKnowledgeforEconomicDevelopmentrdquopreparadoparala WIDERConferencefortheNewEconomyinDevelopmentmayoHelsinki
DavidPAyDForay(2002)ldquoFundamentosEconoacutemicosdelaSociedaddel ConocimientordquoComercioExteriorVolumen52Nordm6pp472-490junio
DeOliveiraAscensatildeoJ(2002)ldquoBasesdeDadosElectroacutenicasOEstadodaQuestatildeoem PortugalenaEuropardquoRevistadeAssociaccedilatildeoBrasileiradaPropriedadeIntelectual(ABPI) Nordm56pp6-14enerofebreroRiodeJaneiro
DusollierSYPoulletyMBuydens(2000)ldquoCopyrightandAccesstoInformationinthe DigitalEnvironmentrdquopresentadoenelThirdUNESCOCongressonEthicalLegaland SocietalChallengesofCyberspace13-15denoviembreParis
ElKassasS(2002)ldquoStudyontheProtectionofUnoriginalDatabasesrdquopreparadoparael ComiteacutePermanentedeDerechodeAutoryDerechosConexosSeacuteptimaSesioacuten13a17de mayoGinebra
SCCR86 AnexoIIpaacutegina3
ForayD(1997)ldquoGenerationandDistributionofTechnologicalKnowledgeIncentives NormsandInstitutionsrdquoenCEdquist(ed)SystemsofInnovationTechnologiesInstitutions andOrganizationsPinterLondres
Forero-PinedaCyHJaramillo-SalazarldquoElAccesodelosInvestigadoresdelosPaiacuteses MenosDesarrolladosalaCienciaylaTecnologiacuteaInternacionalrdquo RevistaInternacionalde CienciasSocialesNordm171marzoParis
FreitasPereiraMNCJSRibeiroLTractenbergyPLoureiroMedeiros(1999)ldquoBases deDadosnaEconomiadoConhecimentoAQuestatildeodaQualidaderdquo RevistaCiecircnciada InformaccedilatildeoVolumen28Nordm2
GalliniNySScotchmer(2002)ldquoIntellectualPropertyWhenisitthebestincentive systemrdquoenAJaffeJLernerySStern(eds)InnovationPolicyandtheEconomyVol2 MITPress
GilbertR(1999)ldquoEconomicFactorsintheProductionDisseminationandUseofScientific andTechnicalDatabasesrdquoenProceedingsoftheWorkshoponPromotingAccesstoScientific andTechnicalDataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicyOptionsNational AcademyofSciencesPartIWorkshopPresentationsenero
GordonRJ(1999)ldquoHastheldquoNewEconomyrdquoRenderedtheProductivitySlowdown Obsoleterdquopreparadoparael ProductivityGrowthWorkshopFederalReserveBankof St Louis
GordonRJ(2002)ldquoTechnologyandEconomicPerformanceintheAmericanEconomyrdquo NBERWorkingPaperSeriesWorkingPaper8771febrero
GranstrandODForayPDavidetal(2001)ldquoWorkshopReportonIPR(Intellectual PropertyRights)AspectsofInternetCollaborationsrdquoEuropeanCommissionResearch DirectorateGeneralDirectorateBndashEuropeanResearchAreaStructuralAspectsWorking Paper
GrossmanGMyELai(2002)ldquoInternationalProtectionofIntellectualPropertyrdquoNational BureauofEconomicResearchWorkingPaper8704
HallBH(2002)ldquoOnCopyrightandPatentProtectionforSoftwareandDatabasesATale ofTwoWorldsrdquoenOGranstrand(ed)EconomicsLawandIntellectualPropertyKluwer
HellerMAldquoTheTragedyoftheAnticommonsrdquoHarvard LawReviewJanuary1998
HerreraBravoR(2001)ldquoAlgunasObrasDigitalesysuProteccioacutenJuriacutedicardquodisponibleen httprodolfoherreragaleoncomdocumentoshtmmarzo
HowellR(1998)ldquoDatabaseProtectionandCanadianLawrdquopreparadoparaIndustryCanada andCanadianHeritagedisponibleenhttpstrategisicgccaSSGip01045ehtml
HugenholtzB(2001)ldquoTheNewDatabaseRightEarlyCaseLawfromEuroperdquo presentadoenNinthAnnualConferenceonInternationalIPLawampPolicyFordham UniversitySchoolofLawNewYork19-20abril
SCCR86 AnexoIIpaacutegina4
HughesJ(2002)ldquoPoliticalEconomiesofHarmonizationDatabaseProtectionandInformation PatentsrdquopresentadoenelSeminarioFrontiersofownershipinthedigitaleconomyjunioParis
ITACndashInformationTechnologyAssociationofCanadandash(1997)ldquoDatabaseProtectionrdquo diciembre
JasziP(1996)ldquoSummaryandAnalysisofHR3531rdquoAssociationofResearchLibraries agosto
JijenaLeivaRJ(1999)ldquoPropiedadIntelectualeInternetrdquoREDIRevistaElectroacutenicade DerechoInformaacutetico Nordm10
KhanZB(2002)ldquoIntellectualPropertyandEconomicDevelopmentLessonsfrom AmericanandEuropeanHistoryrdquoCommissiononIntellectualPropertyRightsStudy Paper 1a
KirkmanG(ed)(2002)TheGlobalInformationTechnologyReport2001-2002Readiness fortheNetworkedWorldCenterforInternationalDevelopmentatHarvardUniversity
KirkmanGSCAOsorioyJDSachs(2002)ldquoTheNetworkedReadinessIndex MeasuringthePreparednessofNationsfortheNetworkedWorldrdquoenKirkmanG(ed)opcit
LallS(2001)ldquoIndicatorsoftheRelativeImportanceofIPRsinDevelopingCountriesrdquo UNCTADICTSDCapacityBuildingProjectonIntellectualPropertyRightsandSustainable Developmentdraftnoviembre
LevinRCAKKlevorickRRNelsonySGWinter(1987)ldquoAppropriatingthe ReturnsfromIndustrialResearchandDevelopmentrdquoBrookingsPapersonEconomic ActivityNordm3
LinnA(2000)ldquoHistoryofDatabaseProtectionLegalIssuesofConcerntotheScientific CommunityrdquoGlobalChangeDataandInformationSystem(GCDIS)USGlobalChange ResearchProgram(USGCRP)marzo
LiptonJ(2002)ldquoTheEUDatabaseRightandUniversityTeachingMaterials Journalof TechnologyLawandPolicyLevinCollegeofLawUniversityofFloridaissue1marzo
LoseyRC(1995)ldquoPracticalandLegalProtectionofComputerDatabasesrdquodisponibleen httpwwwfloridalawfirmcomarticlehtml
MaskusK(2000)IntellectualPropertyRightsintheGlobalEconomyInstitutefor InternationalEconomics
MaurerSMySScotchmer(1999)ldquoIntellectualPropertyRightsDatabaseProtectionIs ItBrokenandShouldWeFixItrdquoScienceVolumen284Mayo
MaurerSMPBHugenholtzyHJOnsrud(2001)ldquoEuropersquosDatabaseExperimentrdquo ScienceVolumen294octubre
MaurerSM(1999)ldquoRawKnowledgeProtectingTechnicalDatabasesforScienceand IndustryrdquoenProceedingsoftheWorkshoponPromotingAccesstoScientificandTechnical
SCCR86 AnexoIIpaacutegina5
DataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicyOptionsNationalAcademyof SciencesAppendixCenero
MilleacuteA(1996)ldquoProteccioacutenalosFabricantesdeBasesdeDatosunNuevolsquoDerecho ConexordquoRevistaDerechodelaAltaTecnologiacuteaantildeoVIIINdeg93mayo
MilleacuteA(1999)ldquoProtectionofDatabasesWorkshoprdquopreparadoparalaInternational ConferenceonElectronicCommerceandIntellectualPropertyOrganizacioacutenMundialdela PropiedadIntelectualseptiembre
NASndashNationalAcademyofSciences ndash(1999)ProceedingsoftheWorkshoponPromoting AccesstoScientificandTechnicalDataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicy OptionsWashingtonDC
NicholsonJFyMFreno(2001)ldquoProtectingtheContentofDatabasesrdquoIPLitigator enero
OECD(2001)TheNewEconomyBeyondtheHypeFinalReportontheOECDGrowth ProjectOECDParis
OramA(2000)ldquoTheSapandtheSyrupoftheInformationAgeCopingwithDatabase ProtectionLawsrdquodisponibleen httpwwworeillycom~andyoprofessionalcollection_lawhtml
OvillaBuenoR(1998)ldquoLaProteccioacutenJuriacutedicadelasBasesdeDatosenMeacutexicoDelos lineamientosInternacionalesalaNuevaLeyFederaldelDerechodeAutorrdquoenBecerra RamiacuterezM(ed)EstudiosdeDerechoIntelectualenHomenajealProfesorDavidRangel MedinaInstitutodeInvestigacionesJuriacutedicasdelaUNAMMeacutexico
PaacuteezMantildeaacuteJ(1997)ldquoProteccioacutenjuriacutedicadelosproductoresyusuariosdelasbasesde datosenlosderechosespantildeolycomunitariordquodisponibleenelsitiowebInformaacuteticos EuropeosExpertos(wwwieees)
PetersM(1999)ldquoSummaryOverviewofExistingandProposedIntellectualPropertyRights RegimesforDatabasesrdquoenProceedingsoftheWorkshoponPromotingAccesstoScientific andTechnicalDataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicyOptionsNational AcademyofSciencesPartIWorkshopPresentationsenero
QuinnN(2000)ldquoBancosdeDatosPrincipiodeLegalidadyTutelaPenalenlaLey ArgentinardquoCuadernodeDoctrinaReacutegimenJuriacutedicodelosBancosdeDatosFacultadde DerechoyCienciasSocialesUniversidaddeBuenosAires
ReichmanJHyPSamuelson(1997) ldquoIntellectualPropertyRightsinDatardquoVanderbilt LawReviewVolumen50enero
ReichmanJyPUhlir(1999)ldquoDatabaseProtectionattheCrossroadsRecent DevelopmentsandtheirImpactonScienceandTechnologyrdquoTheBerkeleyTechnologyLaw Journal14-2
SCCR86 AnexoIIpaacutegina6
RiisT(2002)ldquoEconomicImpactoftheProtectionofUnoriginalDatabasesinDeveloping CountriesandCountriesinTransitionrdquopreparadoparaelComiteacutePermanentedeDerechode AutoryDerechosConexosSeacuteptimaSesioacuten13a17demayoGinebra
RomerP(1993)ldquoTwoStrategiesforEconomicDevelopmentUsingIdeasandProducingIdeasrdquo ProceedingsoftheWorldBankAnnualConferenceonDevelopmentEconomics1992
SchraderDyRJeweler(1999)ldquoIntellectualPropertyProtectionforNoncreative DatabasesrdquoCongressionalResearchServiceReportsseptiembre
ScotchmerS(1999)ldquoCummulativeInnovationinTheoryandPracticerdquoGSPPWorking Paper240UCBerkeleyfebrero
ShapiroCyHVarian(1999)InformationRulesAstrategicGuidetotheNetwork EconomyHarvardBusinessSchoolPressMassBoston
ShengliZ(2002)ldquoTheEconomicImpactoftheProtectionofDatabaseinChinardquopreparado paraelComiteacutePermanentedeDerechodeAutoryDerechosConexosSeacuteptimaSesioacuten13 a 17demayoGinebra
StefikMyTLunt(1999)ldquoOverviewofTechnologiesforProtectingandfor MisappropriatingDigitalIntellectualPropertyRightsTheCurrentSituationandFuture ProspectsrdquoenProceedingsoftheWorkshoponPromotingAccesstoScientificandTechnical DataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicyOptionsNationalAcademyof SciencesPartIWorkshopPresentationsenero
StoryA(2002)ldquoStudyonIntellectualPropertyRightstheInternetandCopyrightrdquo CommissiononIntellectualPropertyRightsStudyPaper5
[FindelAnexoIIydeldocumento]
SCCR86 paacutegina9
innovacioacutenacumulativaeldisentildeodelosmismospuedeserdifiacutecilconsiderandolaposible existenciadefuertescostosdetransaccioacuten
EnestesentidosiguiendoaHall(2002)resultauacutetildistinguirentreelcasodelos procesosdeIampDndashodecreacioacutenartiacutesticandashquedanlugaralaproduccioacutendebienesquese comercializanluegoporseparadodeotrosendondeelconocimientoensiacutemismoesloquese comercializa(porejemplosoftwareobasesdedatos)Mientrasqueenelprimercasoes posiblequeelconocimientoqueestaacutedetraacutesdelosproductosprotegidossedifundandashviacutea informacioacutenabiertaenlaspatentesoingenieriacuteareversaporejemplondashenelsegundola provisioacutenprivadaimplicaqueinevitablementehabraacutealgunalimitacioacutenaladifusioacutendel conocimientosiexistenDPI
AsuvezunsegundofocodetensioacutensurgedelhechodequelosDPIconsagran situacionesdemonopolioenlascualesenunanaacutelisisestaacuteticolosconsumidorestransfierenun excedentealosproductoresdadoquelospreciossonmayoresylascantidadessonmenoresa losdeunasituacioacutendelibrecompetenciaconlasconsiguientespeacuterdidasdeeficienciay bienestarSinembargoesaineficienciaestaacuteticasedebecontrapesarconelefectodinaacutemico positivoquesurgedelhechodequeenunmundosinregiacutemenesdepropiedadintelectualel ritmodecreacioacutendeinnovacionesprobablementeseriacuteamenorndashconlosconsiguientesefectos negativostantosobrelatasadecrecimientodelaeconomiacuteacomosobrelageneracioacutende nuevosobjetosconocimientosideasobrasinformacionesetcuacutetilessocialmente6
Sobreestasbasesresultaloacutegicoquelosregiacutemenesdepropiedadintelectual ndashcomplementadosconotrasaacutereasdelapoliacuteticapuacuteblicacomoladedefensadela competenciaporejemplondashapuntentantoalimitarlosposiblesabusosquesurjandela explotacioacutendelosderechosmonopoacutelicosqueconsagrancomoafavorecerladifusioacutenyuso delosconocimientosideasycreacionesqueelloscontribuyenagenerar
Asiacuteunreacutegimendepatentesesunmeacutetodoparaprotegerunainvencioacutenperoquetambieacuten suponedifundirinformacioacutenacambiodeesaproteccioacuteninformacioacutenquepuedeserluego empleadaporotrosagenteseconoacutemicosEnelcasodelalegislacioacutendederechosdeautorla legislacioacutenrespectivaprotegelasldquoexpresionesrdquoynolasldquoideasrdquolascualesquedanenel dominiopuacuteblicoAsimismotantolossistemasdepatentescomolalegislacioacutendederechode autorotorganproteccioacutenporplazoslimitadosycontienenciertasexcepcionesomecanismos tendientesafavorecerladifusioacutenyolimitarlaapropiabilidaddelosinnovadoresenciertas circunstancias(porejemplolacopiaparausoprivadoolanocioacutendeldquofairuserdquo 7enelcasodel derechodeautorolaslicenciascompulsivasylasexcepcionesndashcomolasdestinadasa
6 Esimportantetomarnotadequeenlosuacuteltimosantildeossehaacumuladounconjuntodeevidencias quehanpuestoendudalaefectividadgeneraldelosDPIcomoformadeestimularlainnovacioacuten DehecholateoriacuteaeconoacutemicasugierequesoacuteloendeterminadascircunstanciaslosDPIsonel mejormecanismodeincentivosalaIampDalavezquecuandolosonsudisentildeooacuteptimoen teacuterminosdeamplitudyduracioacutendependeraacutedeunconjuntodefactoresespeciacuteficospropiosde cadasituacioacutenconcretaenlacualsepretendaaplicarDPI(GalliniyScotchmer 2002)
7 Envirtuddelfairuselareproduccioacutendeunaobraaefectosdeefectuarunacriacuteticacomentarioo reporteperiodiacutesticoobienconfinesacadeacutemicosoeducativosnoconstituyeunainfraccioacutenal derechodeautorParaundebatesobreelalcancedelfairuseenlaeradelastecnologiacuteas digitalesverCorrea(2001)
SCCR86 paacutegina10
actividadesdeinvestigacioacutenndashenelcasodelaspatentes)8 Veamosahoracomoseaplicanestos principiosalcasoquenosocupa
b) Elcasodelasbasesdedatosldquonooriginalesrdquo
Comosentildealamosantesnoexisteunadefinicioacutenuniformeconrelacioacutenaqueacuteseentiende porbasesdedatosdesdeelpuntodevistajuriacutedicooeconoacutemicoEnestesentidoresulta interesantedestacarqueladefinicioacutenquesedaenlaDirectivaEuropea969CEes particularmenteabarcativayaqueensuartiacuteculo12lascaracterizacomoldquolasrecopilacionesde obrasdedatosodeotroselementosindependientesdispuestosdemanerasistemaacuteticao metoacutedicayaccesiblesindividualmentepormedioselectroacutenicosodeotraformardquo
Enesteenfoqueldquoampliordquoentonceslasbasesdedatosabarcandesdeguiacuteastelefoacutenicas hastaprogramasdemateriasuniversitariaspasandoporcosastandiversascomobancosde informacioacutengeneacuteticaosatelitaldiccionariosregistrosmeteoroloacutegicosresultadosdecarreras decaballosguiacuteasdeprogramastelevisivoscoleccionesdeinformacioacutenjuriacutedicacomercialo financieradiariosbibliotecas(ldquofiacutesicasrdquoodigitales)guiacuteasempresariasvademecums medicinalescompilacionesdeobservacionesnaturalesoexperimentalesenelcampodela fiacutesicalaquiacutemicalabiologiacuteaetclosiacutendiceshechosporlosagentesdesoftwaredelos serviciosdebuacutesquedaenInternettambieacutenpuedenentrarbajoestadefinicioacutenEnestesentido comobienhaapuntadoMaurer(1999)resultadifiacutecildiscutireltemadelaproteccioacutendelasbases dedatosengeneralconsiderandolagrandiversidaddeobjetosqueseincluyenbajoesenombre9
Maacutesallaacutedelanecesidaddetenerencuentaesteproblemanomenoracontinuacioacuten vamosapresentarlosprincipalesargumentosafavoryencontradeestablecerDPIparalas basesdedatosldquonooriginalesrdquo
8 Algunosfallosjudicialesrecienteshanconfirmadoestaloacutegicacomoenelcasodelavalidezde lasactividadesdeingenieriacuteareversasobrelosprogramasdesoftwareaceptadaporlajusticiade losEEUUenlosantildeosrsquo90(SamuelsonyScotchmer2002)
9 Estaextensioacutendelconceptohaceauacutenmaacutesdifiacuteciltenerestimacionesciertassobrelasdimensiones delaindustriadebasesdedatosentantoqueestaabarcariacuteabienesyserviciosabsolutamente disiacutemilesypertenecientesoriginalmenteamuydiferentessectoresdeactividad
SCCR86 paacutegina11
Losargumentosafavor
Cuandoserevisalaliteraturarecibidaseimponelaconclusioacutendequeelargumentomaacutes importantequeesgrimenlamayorpartedelostrabajosyanalistasqueestaacutenafavordeuna proteccioacutenldquofuerterdquoparalasbasesdedatosnooriginalesradicaengarantizarunretorno apropiadoparalasinversionesmuchasvecessubstancialesquesonnecesariasparacrear manteneryactualizarloscontenidosdeaquellasbasesdenocontarconunaproteccioacuten adecuadaseargumentalaproduccioacutendebasesdedatosseriacuteainferioralasocialmente deseableEstaproteccioacutensehariacuteamaacutesnecesariaauacutenenunescenarioenelcualteacutecnicas digitaleseinformaacuteticasmedianteresultafaacutecilcopiarydifundirndashsinautorizacioacutendelos propietariosndashloscontenidosdelasbasesdedatos(verBraunstein2002DrsquoAndreaTysony Sherry1997)10Asuvezsiempresiguiendoesteargumentolanecesidaddeteneruntratado internacionalsurgedelrequisitodearmonizarlosdiferentestratamientosqueeltemarecibeen losdistintospaiacutesesdemododegarantizarlalibrecirculacioacutendelainformacioacutenanivelglobal ycontribuiraunamejorproteccioacutendelasinversionesquesepretendepromover
Enestaliacuteneaderazonamientonosehacehincapieacuteenlaoriginalidadonovedaddelas basesrespectivasndashyaquesigozarandedichosatributoscaeriacuteanbajolaproteccioacutenqueya otorgalalegislacioacutendederechosdeautorenlospaiacutesesquehanadoptadolasdisposicionesal respectodelaOMPIydelADPICndashsinopuramentealaretribucioacutendelasinversiones11(enel lenguajelegalsesuelehacermencioacutendelosteacuterminossweatofthebrowndashldquosudordelafrenterdquondash eindustriouscollectionndashldquorecopilacioacuten industriosardquo)
Losargumentoscriacuteticos
ndash Conflictoconlossupuestossobrelosquesebasatradicionalmentelalegislacioacuten sobreDPI
Losintentosdeintroducirunamayorproteccioacutenparalasbasesdedatosporlaviacuteadelos regiacutemenesdepropiedadintelectualresultariacuteanincompatiblesconlossupuestossobreloscuales sebasalaexistenciadeestosuacuteltimosndashqueseriacuteanseguacutenvimosanteslapromocioacutendela creatividadydelageneracioacutendenovedadesndash(verporejemploDussolieretal2000)
ndash Noexisteevidenciaempiacutericaquemuestrequelaindustriadebasesdedatossehaya vistoperjudicadaporlafaltadeunreacutegimenespeciacuteficodepropiedadintelectual
Enestesentidoseargumentaquei)laofertadebasesdedatostantopuacuteblicascomo privadasesnosoacutelovoluminosasinoquehavenidocreciendosostenidamenteenlosuacuteltimos antildeossinquealmenoshasta1996ydesdealliacutesoacuteloenelcasodelaUEexistanregiacutemenesde proteccioacutenespeciales12ii)nosehalogradomostrarunsolocasoconcretoenelcualnose
10 Lasnuevastecnologiacuteasalavezquefacilitanlacreacioacutendelasbasesdedatosexacerbanlas ldquofallasdemercadordquoquesurgendeladificultadparaexcluirdelusodedichasbasesaaquellosque nopaganporellas(Baron2001)
11 Estoformapartedeunatendenciamaacutesgeneralqueseobservatambieacutenenotroscamposdela propiedadintelectual(Dussolieretal2000)
12 SeguacutenlascifrasdeDavid(2000)conposterioridadalcasoFeistlaindustriadelasbasesde datoscrecioacutesostenidamenteenlosEEUUAsiacuteentre1991y1997elnuacutemerodebasesdedatos crecioacuteenun35yelnuacutemerodearchivoscontenidosdentrodelasbasesdedatosaumentoacuteun
[Siguelanotaenlapaacuteginasiguiente]
SCCR86 paacutegina12
hayandesarrolladociertasbasesdedatosporfaltadesuficienteproteccioacuten13iii)trasla sancioacutendelaDirectivadelaUEsobreeltemalaindustriadelasbasesdedatosdeaquel continentenoparecehabermostradoningunatendenciaexpansivaclara14iv)laevolucioacutende lospreciosdelasaccionesdelasempresasdelsectornomuestrasignoalgunodedeclinacioacuten delarentabilidaddelnegocioenlosEEUUpesealaaparentefaltadeproteccioacuten(Bandy Gowdy1997Oram2000Baron2001Maurer1999Maureretal2001Hughes2002) Detodosmodosconrelacioacutenaestosargumentosymaacutesallaacutedesusrespectivosmeacuteritoscabe repetirquefaltasuficienteevidenciaempiacutericacomoparaconocercuaacuteleselverdaderotamantildeoy elritmodecrecimientodelmercadodebasesdedatosmedidosenunidadesmonetariasPorlo tantotodadiscusioacutenenesteterrenoadquiereuncaraacutecterprovisional
ndash Yaexistenmecanismoslegalesyteacutecnicosqueotorgansuficienteproteccioacutenpara lospropietariosdebasesdedatos
Existenyainstrumentosjuriacutedicosdisponibles(competenciadeslealndasholdquoparasitariardquondash enriquecimientosincausaapropiacioacutenindebidaetc)quepuedenbrindarunaproteccioacuten razonablealospropietariosdelasbasesdedatosldquonooriginalesrdquo15Maacutesauacutenvariosautores sugierenquedesernecesariaunaproteccioacutenmayoralaexistenteparalasbasesdedatosla mismapodriacuteamaterializarseatraveacutesdereformasalalegislacioacutensobrecompetenciadesleal16o apropiacioacutenindebidaporejemplolocualprotegeriacuteaalospropietariosdelasbasescontrala pirateriacuteadesuscompetidores17altiempoquenoafectariacuteaelaccesoalainformacioacutenporparte delosusuariostemaparticularmentesensibleencamposcomoeducacioacutenociencia(Dussolier etal2000ReichmanyUhlir1999Maureretal2001)Recurriracontratosoalafigurade ldquosecretocomercialrdquotambieacutensonposibilidadesabiertasparaprotegerelcontenidodelasbases dedatosnooriginales
[Continuacioacutendelanotadelapaacuteginaanterior]
180Porotrapartemientrasqueen1977el78detodaslasbasesdedatoseranproducidas porentidadesgubernamentalesacadeacutemicasosinfinesdelucroen1997elsectorprivado controlabael78delaindustria(contraun70en1990)
13 Maurer(1999)sentildealaquelafirmaElsevierhaargumentadoqueenocasionessusdivisionesnoshycientiacuteficashandecididonoinvertirennuevasbasesdedatosdebidoapreocupacionesentornoa laproteccioacutendeloscontenidosSinembargoseguacutenelautoreltemadelaproteccioacutenhasidouno deloselementosperonoeluacutenicoenlatomadetalesdecisionesMaurertambieacutenadvierteque entrelasdivisionescientiacuteficasdeElseviernosehanreportadocasossimilaresdenorealizacioacuten deinversionesportemoralacopiaindebidadeinformacioacuten
14 Maureretal(2001)presentanevidenciaenestesentidocontrariandolasafirmacionesrealizadas poralgunosfuncionariosdelaUESinembargoladiscusioacutensebasaenelnuacutemerodebasesde datoscreadasanualmenteendicharegioacutenndashcifraqueclaramentesoacutelodemaneraaccidentalpuede estarreflejandotendenciassimilaresencuantoalamagnituddelnegociomedidadesdeelpunto devistaeconoacutemico
15 VerPeters(1999)paraunresumendelascaracteriacutesticasdelosdiversosmedioslegalesde proteccioacutendisponiblesndashodeposibleaplicacioacuten-paralasbasesdedatos
16 LaideaoriginalantesdeadoptarselaDirectiva969CEerajustamentemodificarlalegislacioacuten sobrecompetenciadeslealcomoformadeprotegerlasinversionesenbasesdedatosndashDeOliveira Ascensao(2002)atribuyeelcambioderumboprincipalmenteaqueGranBretantildeaeIrlanda carecendelegislacioacutenenmateriadecompetenciadesleal
17 Enestesentidosibiennosiempreresultafaacutecildemostrarquealguienhacopiadounabasede datosdepropiedadajenaexistenalgunosmediospraacutecticosquepuedencontribuiradefenderal creadororiginalndashporejemplointroducirerroresdeliberados(verLosey1995)
SCCR86 paacutegina13
Entantotambieacutenexistenmecanismoselectroacutenicosndashindicadordecopiascodificacioacuten autenticadomarcasdeaguaencriptadocontrasentildeasetcndashquetambieacutencontribuyenalobjetivo debrindarproteccioacutenparalostitularesdelasbasesdedatos(siguiendoaBaron2001ciertas teacutecnicaspermitenactualmenterastrearelusodecualquierporcioacutendeinformacioacutenextraiacutedade unabasededatosdeterminada)18
Otrasestrategiasldquodefensivasrdquosugeridassonincluircontenidosdematerialprotegidopor derechosdeautor(porejemploprogramasdesoftwarequehacenmaacutesuacutetileslasbasesde datos)actualizarcontinuamenteelcontenidodelasbasesyfinalmenteaplicarlasuficiente creatividadcomoparamerecerlaproteccioacutenbajolalegislacioacutendederechodeautor(Maurer 1999NicholsonyFreno2001)
ndash Laindustriadebasesdedatostiendeasermonopoacutelicapornaturalezaexistiendoya fuertesbarrerasalaentradaquebrindansuficienteproteccioacutenparalospropietariosdeaquellas
Laproduccioacutendebasesdedatossecaracterizaporlafuertepresenciadeeconomiacuteasde escalaaltoscostosdeentradayporconsiguientelatendenciaaexhibirmonopoliosnaturales enloscualesproveedoresespecializadosdominansectoresespeciacuteficosReichmanySamuelson (1997)agreganademaacutesquemuchasveceslosdatosquesequiereprotegernoestaacuten disponiblesenotrasfuentespuacuteblicasyquelacreacioacutendeunabasededatoscompleja aparentementeconstituyeunabarreraldquodefactordquoqueresultadifiacutecildesobrepasarMaacutesauacuten haybasesdedatosqueporsunaturalezasonuacutenicas(estoesnopuedenserreproducidas independientementeportercerosndashporejemplodatosclimaacuteticosperotambieacutenotrosde naturalezacomercialoeconoacutemicandash)porloquelaposibilidaddelmonopolioesobviamente mayor(Riis2002)1920 Enestesentidolosinstrumentoslegalesytecnoloacutegicosdescriptos maacutesarribaporsiacutesolosysinlaexistenciadederechosadicionalesdariacuteanyademasiada proteccioacutenalospropietariosdelasbasesdedatos(Baron2001)
ndash Sepodriacuteacrearunaseriaamenazaparalalibrecirculacioacutenyutilizacioacutendela informacioacutenconperjuicionosoacuteloparalasactividadesdeinvestigacioacutenylapreservacioacutendel dominiopuacuteblicosinotambieacutenparaungrannuacutemerodeactividadescomercialesprivadas
Seguramentelosargumentoscriacuteticosmaacutesseverosydifundidosencontradeestablecer DPIparalasbasesdedatosldquonooriginalesrdquoesqueporesaviacuteasepodriacuteaterminarprotegiendo ygenerandoderechosprivadossobrelainformacioacutencontenidaendichasbasesDeaquiacute podriacuteasurgirundantildeoserioparalapreservacioacutendelldquodominiopuacuteblicordquoencamposclavesdela
18 VerStefikyLunt(1999)paraunresumendelosmediostecnoloacutegicosdeproteccioacutendisponibles 19 Maurer(1999)sentildealaquelaevidenciaqueprovienedeunmercadoldquocercanordquoaldelasbasesde
datoseldelasrevistascientiacuteficasconfirmalostemoresderivadosdelastendenciasala monopolizacioacutenAsiacutelaAssociationofResearchLibrariesmencionaquelospreciosdedichas revistascrecieronun115entre1986y1994resultadodeunmercadodecompetencia monopoliacutesticacontroladoporunpequentildeogrupodeeditoriales
20 EnNAS(1999)serefiereporejemploquesibienelmercadofinancieronoesunmonopolio naturallosquepublicanlainformacioacutenrespectivasonlosmismosquelacreanElmercadode accionesseriacuteaunejemplodeuncasodondeesmuyfaacutecilmantenerunmonopolioyaquesibien unapersonapodriacuteallamaratodaslasfirmascuyasaccionessecotizanenbolsaseriacuteaprohibitivo enteacuterminosdecostosrecogeresainformacioacutenvisavisloquelecuestaalaBolsadeValoresya queesalliacutedondeesastransaccionestienenlugar
SCCR86 paacutegina14
informacioacutencientiacuteficaeducativajuriacutedica21etc(MaureryScotchmer1999Dussolieretal 2000David2002ReichmanyUhlir1999)
AsiacutelacomunidadacadeacutemicatemequelosDPIsobrelasbasesdedatosobstaculicenpor viacuteadelencarecimientoyolaapropiacioacutenprivadalalibrecirculacioacutendeideaseinformacioacuten quehasidonormadelavancecientiacuteficoalolargodelosuacuteltimosdoscientosantildeosNosorprende entoncesqueinstitucionestanrelevantescomoelNationalResearchCouncillaNationalAcademy ofScienceslaNationalAcademyofMedicinelaNationalAcademyofEngineeringlaNational ScienceFoundationyelNationalInstituteofHealthfigurenentrelosmaacutesprominentesopositoresa todalegislacioacutenquepuedarestringirelaccesoalosdatosoalainformacioacutenenlosEEUU
DavidyForay(2002)sentildealanqueaquellosquepromuevenelreforzamientodelosDPI sobrelosconocimientosndashenestecasolasbasesdedatosndashomitenelcrucialhechodeque aquellosnosonbienesdeconsumosinotambieacutencomovimosantesfactoresdeproduccioacuten Maacutesauacutenlosconocimientosnosonuacutenicamentebienesno-rivalessinoquenormalmentesu utilidadsocialaumentacuantomaacutessedifundenAsiacuteporejemplocuandoselimitaelusode unaciertabasedeinformacionesndashporejemplohaciendoqueuninvestigadordebapagarpor accederalamismandashesprobablequeseesteacutegenerandounobstaacuteculoalavancedelacienciaen tantoqueanteloscostosadicionalesqueseleimponenesfactiblequedichoinvestigador restrinjasusbuacutesquedasalostemasqueyaconocelimitandoasiacutelosdescubrimientos imprevistoshabitualesndashymuchasvecesmuyimportantesndashenelaacutereadelacienciaAsimismo sehaargumentadoquecrecientementeelavancecientiacuteficodependedelaposibilidadde combinardatosdediversasfuentesndasheacutesteseriacuteaporejemploelcasodelabiotecnologiacuteandashla introduccioacutendemayoresderechosdepropiedadenestaaacutereaciertamentesupondriacuteaentonces unobstaacuteculoparaelprogresodelainvestigacioacuten(dandolugaraloqueunautorhallamado ldquothetragedyofanti-commonsrdquo 22ndashDavid2000)23Otrofactorqueaumentalaspreocupaciones
21 EnesteaacutembitoJaszi(1996)ndashcitadoenBarca(2000)ndashponeelsiguienteejemploaplicableal casodelosEEUUrespectodelospotencialesriesgosdegenerarunderechosuigenerisparalas basesdedatosSeguacutenelautorldquohastalaactualidadlainformacioacutenpuacuteblicaesencialparala praacutecticajuriacutedicaesdedominiopuacuteblicoseguacutenlalegislacioacutendelcopyrightAlgunainformacioacuten soacuteloseencuentradisponibleatraveacutesdeempresasprivadasquecompilanlasdecisiones jurisprudencialeslegislacioacutenyregulacioneshellipHoyendiacuteaunabogadoouninvestigadordebe comprarloslibrosoCD-ROMosuscribirsealosserviciosonlineaefectosdeteneraccesoal derechoengeneralApesardeelloelprincipiolegaldelcopyrightenvirtuddelcualla proteccioacutenlegalnocubrealainformacioacutenhellipoperademanerataldeverificarlastendencias monopoacutelicasinherentesaestasituacioacutenUnavezaccedidanoexistenrestriccionesrespectode coacutemolainformacioacutenpuacuteblicaextraiacutedadebasesdedatoselectroacutenicasoenpapelpuedeser utilizadaenlamedidaqueelvaloragregadoporelcompiladornoseaextraiacutedohellip(enelcasode aprobarseunderechosuigeneris)lasituacioacutenseriacuteadistintaLareproduccioacutensinlicenciau otrousodeltextodecualquierdecisioacutenjudicialsifueraconsideradacualitativamentesubstancial resultariacuteasuficienteparaqueelusuariopuedaserresponsabilizadoypotencialmentetambieacutenla institucioacuteneducativaobibliotecaatraveacutesdelacualelusuarioaccedioacutealabasededatosrdquo
22 Laldquotragediadelosanticommonsrdquoocurrecuandomuchosindividuostienenderechosdeexclusioacuten sobreunrecursoescasoEnconsecuenciaactuandoseparadamentepuedengenerarun desperdiciocolectivodedichorecursoalsubutilizarlovisavisloqueocurririacuteaenunasituacioacuten socialmenteoacuteptima(Heller1998)
23 Unejemplointeresantedeestastensionessurgeconuntemaparticularmentecandentecualesel delasbasesdedatosgeneacuteticasymeacutedicasAlgunospaiacutesescomoIslandiaylasIslasTongahan concedidolicenciasexclusivasaempresasprivadasdebiotecnologiacuteaparaexplotarlosdatos geneacuteticosymeacutedicosdedeterminadaspoblacioneslocualimplicaprivatizardatosquehastaahora seintercambiabanenredesacadeacutemicas(verCassier2002)
SCCR86 paacutegina15
eslaexistenciadelosllamadosldquopassthroughrightsrdquoqueintroducennuevasrestriccionesaluso deloscontenidosdelasbasesdedatosndashyaquelosderechossobrelosmismosseextiendenalo largodetodalacadenadeusosquepuedentenerdichoscontenidosndash(Maureretal2001)24en este escenariolanecesidaddehacermuacuteltiplescontratosdelicenciaparaelusodelosdatos incorporadosenlasdistintasbasessetemehariacuteamuydifiacutecillainvestigacioacutencientiacutefica modernandashconsiderandolosenormescostosdetransaccioacuteninvolucrados
Asuvezsehasentildealadoqueelincrementodeloscostosdeaccesoalasbasesdedatos puedegenerarunaldquoreaccioacutenencadenardquodentrodelacomunidadcientiacuteficaentantoquelos usuariosasuvezbuscaraacutencompensaresosmayorescostosconnuevasfuentesdeingresosa partirdelosresultadosdesusinvestigacionesJustamenteseriacuteaenlasaacutereasdemayor relevanciainmediataparalasociedadolacienciaendondedichatendenciapodriacutea materializarsemaacutesraacutepidamente(SchraderyJeweler1999)Enunextremolaintroduccioacutende DPIenestaaacutereapodriacuteaprovocarelfindelacolaboracioacutencientiacuteficaydelmodelodeldquociencia abiertardquo(Granstrandetal2001vertambieacutenBaron2001)
Estasprevencionesseacrecientancuandodebidoarazonesfundamentalmente presupuestariastantoenEuropacomoenlosEEUUseestaacutepresionandoalasuniversidadesy aloscentrosdeinvestigacioacutenparaqueincrementensusingresosqueprovienenfueradel presupuestopuacuteblicolocualestimulajustamentelastendenciasatratardeobtenerrecursosa partirdelpatentamientoyotrasformasdeexclusioacutendelosresultadosdelasinvestigacionesque serealizanendichasinstituciones25Lasmismasrazoneshanllevadotambieacutenaunacreciente participacioacutenprivadaenlarecoleccioacutenygeneracioacutendedatosconlocuallostemoresporla apropiacioacutenprivadadeinformacioacutendeldominiopuacuteblicoseacrecientan(Linn2000)26
Soacuteloconelfindeejemplificaralgunosdelosproblemaspotencialesquepodriacutean derivarsedeunaproteccioacutensuigenerisparalasbasesdedatosnooriginalesvalelapenacitara CowanyHarison(2001)quienesobservanquelaseditorialesderevistascientiacuteficas crecientementedigitalizanloscontenidosdeestasuacuteltimaslocualtambieacutenresultaapropiado desdeelpuntodevistadelasbibliotecasuniversitariasquesonlosprincipalesclientesde dichasrevistas(porrazonesesencialmenteldquologiacutesticasrdquo)Elproblemaesquelasbibliotecas entoncesyanocompranlasrevistascomotalessinoelaccesoalasbasesdedatosdelas editorialesenesepasajelosartiacuteculoscontenidosendichasbasesyanoestaacutencubiertosporlas excepcionesdetipofairusequepermitiacuteanporejemplofotocopiarunartiacuteculo(mientrasque ahorapodriacuteaestarprohibidoparauninvestigadorqueesunusuariolegiacutetimodelabase compartirunartiacuteculoconuncoleganoautorizado)Maskus(2000)entantoapuntaalmismo
24 Entreloscasosmaacutescitadosenestesentidoestaacuteeldeunabasededatossobresecuenciade proteiacutenasdeorigensuizollamadaSwissProtcuyousojustamentesehavistorestringidopor limitacionesdetipopassthroughrightsTambieacutensemencionaelcasodeunabasesimilarde origenestadounidensellamadaScop
25 Enestesentidosehamencionadoqueafinesdelosantildeosrsquo90unafirmaalemanaestaba consiguiendounderechoexclusivodelEuropeanMolecularBiologyLaboratory(EMBL)para comercializarpartedelosdatosgeneradospordichainstitucioacutenmedidaqueaparentementese vinculabaconlaintencioacutendepromoverporesaviacuteaeldesarrollodelaindustriadela biotecnologiacuteaenAlemania(NAS1999)
26 ReichmanySamuelson(1997)observanquecuandoseprivatizoacutelacomercializacioacutendelas imaacutegenesdelsateacuteliteLandsatenlosEEUUlosprecioscrecieronde400a4400doacutelaresdelos EEUUporimagen
SCCR86 paacutegina16
problemaperodesdeunpuntodevistamaacutesgeneralatendiendoalaeventualimposibilidadde queuninvestigadorquecompraelaccesoaunabasecompartalosdatosconotroscolegas
Perolostemoressobreelimpactodeunamayorproteccioacutendelasbasesdedatostambieacuten seextiendenalcampodelosusuarioscomercialesAsiacutesesentildealaqueelloredundariacuteaenun obstaacuteculoparaeldesarrollodeactividadesenlascualessere-usaotransformalainformacioacuten primariaoenunaumentodeloscostosdedichasactividades(SchraderyJeweler1999)27
PorejemplolasactividadesdedesarrollodesoftwarepodriacuteanverseamenazadasAsiacute siguiendoaElKassas(2002)conunadefinicioacutendemasiadoabarcativasepodriacuteanproteger cuadrosdeconsultaconjuntosdeinstruccionesycaracteresetcnecesariosparaeldesarrollo deprogramasdecomputacioacutenTambieacutensecitanlosproblemasquepodriacuteansurgirparael avancedeInternetentantoloscuadrosdeencadenamientoylosdirectoriosasiacutecomolos serviciosdebuacutesquedaylossistemasdenombresdedominiopodriacuteanasimismocaerbajola legislacioacutendebasesdedatosLasempresasproveedorasdeserviciosdeInternetpodriacuteanverse afectadasentantoporlaeventualtransmisioacutennoautorizadadelosdatoscontenidosenbases protegidas(ElKassas2002Shengli2002)
Enesteescenariohaybastanteconsensoenproponerquelainformacioacutenylosvalores agregadosdesarrolladosconfondospuacuteblicosdirectamenteporoficinasdelgobiernoyoporsus contratistasnodeberiacuteanestarengeneralprotegidosporderechosdeautoroconexosasiacutecomoen lanecesidaddequeexistanclaacuteusulasdefairuseuotrasqueminimicenelimpactosobrela actividadcientiacuteficayeducativaobienquesegenereunmodelodelicenciascompulsivasode preciosdiferencialesparaestasuacuteltimasactividades2829(Hughes2002Riis2002 Colston 2001Maurer1999ReichmanySamuelson1997)30Algunosautoressugieren inclusoqueunaeventualproteccioacutenalasbasesdedatosnodebeextendersealasbasesya existentesymenosauacutencuandosetratedeinformacioacutenqueyaestaacuteeneldominiopuacuteblico (Gilbert1999)31
27 Cabesentildealarquelamayorpartedelosproyectosintroducidosparamejorarlaproteccioacutendelas basesdedatosenlosEEUUtambieacutencontaronconlaoposicioacutendevariasempresasdesoftware ydeInternetlomismoocurrioacuteconfirmasdelrubrotelecomunicacionesasiacutecomoconempresas queestaacutenldquoaguasabajordquoenlacadenadegeneracioacutendedatos(porejemploBloomberg)yconla AsociacioacutendeMarketingDirecto(BandyGowdy1997)
28 Enestesentidoesimportantetenerencuentaqueladiferenciacioacutendepreciosparaserefectiva tienedoscondicionesi)quelaelasticidadpreciodelademandadelsectorcientiacuteficoseamayorque ladelsectorcomercialndashlocualnoocurrecuandolainformacioacutenencuestioacutenesclaveparadeterminada tareadeinvestigacioacutenndashii)queexistaunademandacomerciallosuficientementeampliaparael mismotipodeinformacioacutenquedemandalacomunidadcientiacutefica(Hall2002)
29 David(2000)sugierequeinclusopodriacuteaocurrirquedichospreciosdiferencialesseapliquena todousuarioquesecomprometaadistribuirlosdatosquegeneresobrebasessimilaresalasque eacutelobtuvo
30 Riis(2002)porejemploproponedistinguirentrelasbasesdedatos(porejemploresoluciones juriacutedicas)quehacenalaldquoinfraestructuradeinformacioacutenrdquodeunasociedaddeaquellasquesonde tipocomercialAunqueladistincioacutenenlapraacutecticanosiempreresultaraacutefaacutecildeaquiacutedeberiacutean surgirdiferentestratamientosparaambostiposdebasesentantoelaccesoalprimerodeellos deberiacuteaserlomaacuteslibreposible
31 LaversioacutendelTratadoOMPIpuestaenconsideracioacutenen1996noexigiacuteaelregistrodelasbasesa serprotegidasporlocualdehecholaproteccioacutenseextenderiacuteaalasbasesyaexistentes
SCCR86 paacutegina17
Loscuestionamientosalosargumentoscriacuteticos
ndash Sibienlaindustriadebasesdedatoshavenidocreciendoenlosuacuteltimosantildeos podriacuteahabersedesarrolladoauacutenmaacutesraacutepidamenteenunambientelegalfavorable(DrsquoAndrea TysonySherry1997)
ndash Laaplicacioacutendelalegislacioacutensobredefensadelacompetenciaesinsuficiente debidoaquei)generaunaelevadalitigiosidadii)soacuteloresuelveelproblemadela apropiacioacutenindebidaporpartedeloscompetidoresperonoladelosusuariosiii)tampoco solucionaelproblemadelosllamadosldquosamaritanosdelainformacioacutenrdquondashpersonasquepor razonesldquono-econoacutemicasrdquoseapropiandedatosyloshacenlibrementedisponiblesalpuacuteblicoen generalndashiv)elrecursoalacompetenciadeslealsoacutelopuedeserejercitadoexpostdelos efectosdelaconductadantildeosaporlocualaseguraunbajoniveldeseguridadjuriacutedicav)las normasdecompetenciadeslealadiferenciadeloqueocurreconelderechosuigenerisno confierenunderechoexclusivoytransferiblevi) lafiguradecompetenciadeslealnoestaacuteen todaslaslegislacionesnacionalesyosutratamientoesvariabledepaiacutesapaiacutesElrecursoa establecercontratostampocoesunsustitutoefectivodelosDPIyaquehaydificultadespara monitorearyhacerunefectivoenforcementdelosmismosenparticularcuandoelinfractorno esaquelconelcualelpropietariodelabasededatosconcretoacuteelacuerdocontractuallocual generaaltoscostosdetransaccioacuteneincertidumbressobrelarealefectividaddeestemecanismo (Milleacute1999Howell1998Barca2000CaacutemaraLapuente1999)
ndash Encuantoalaposibilidaddeobtenerproteccioacutenporlaviacuteadelderechodeautoren funcioacutendelaoriginalidadyocreatividaddelasbasessealegaquemuchasdeellassonexhaustivas pornaturalezandashporlocualnopuedenaspiraraserldquooriginalesrdquodesdeelpuntodevistadesu seleccioacutenndashyqueenvarioscasosenparticularcuandosetratadebaseselectroacutenicasnopuedehaber arreglosldquooriginalesrdquoyaqueseriacuteanlosusuariosatraveacutesdelasvariacionesquepermitengenerarlos motoresdebuacutesquedalosqueimpondriacuteanexpostloscriteriosoriginalesdeordenamientoseguacutensus necesidades32Porotroladosesentildealaquelaproteccioacutenotorgadaenvirtuddeloscriteriosde seleccioacutendelosdatospuedeserdesvirtuadasiseentrecruzandiversasbasesdedatosdando origenanuevascompilacionesdiferentesdelasiniciales(PaacuteezMantildeaacute1997)
ndash Enloquehacealosmediostecnoloacutegicosdeproteccioacutenseargumentaquetodaviacutea nosonlosuficientementeconfiablesyquepuedensereludidospormediodedistintos mecanismos33 Tambieacutensesentildealaquesinproteccioacutenlegallosproductoresdebasesdedatos nopodraacutenofrecersusproductosenformatosdefaacutecilaccesoparaelusuarioalavezque deberaacutensoportarcostosadicionalesinnecesariosjustamenteporlanecesidaddeaplicarmedios tecnoloacutegicosdeproteccioacutensofisticados(DrsquoAndreaTysonySherry1997)
32 Dehechoaltratardedefinirenlapraacutecticacuaacutendounadeterminadabasededatostieneonolas caracteriacutesticasdeoriginalidadrequeridasporlalegislacioacutendederechosdeautorpuedeocurrir quesurjancontroversiasencasosconcretosenloscualesdichascaracteriacutesticasresulten discutibles
33 EnestesentidoesinteresantetenerencuentaquelallamadaDigitalMilenniumCopyrightAct sancionadaenEEUUen1998entreotrasdisposicionesprohibioacuteapartirdelantildeo2000eluso decualquiermecanismodestinadoaeludirosobrepasarlastecnologiacuteasdecontroldeacceso empleadasporlospropietariosdeobrasamparadasporelderechodeautorparaprotegersus obras
SCCR86 paacutegina18
ndash Nohayevidenciadequeelmercadodebasesdedatosseamonopoacuteliconisiquiera enaquellossegmentosquesonldquonichosrdquo(DrsquoAndreaTysonySherry1997)Porotroladoenla praacutecticalosproveedoresdebasesdedatosgeneralmentereconocenpreciosdiferencialespara ciertosclientes(porejemplouniversidades)seargumentaentoncesquesinoseotorgauna adecuadaproteccioacutenlosfabricantesdebasesdeberaacutencargarpreciosmayoresasusactuales usuariosincluyendoalaspropiasuniversidades(ITAC1997DrsquoAndreaTysonySherry 1997)Estosuacuteltimosautoressugierenquesisedeseafavorecerelaccesodeciertas comunidadesalainformacioacutenlaalternativapreferibleeselsubsidiodirecto(vertambieacuten Braunstein2002quienseexpidecontralaslicenciasobligatoriasylasexenciones)Asuvez enloscasosdefuenteuacutenicasesugiereaplicarlalegislacioacutenantimonopolio
Enelbalanceanuestrojuiciodeldebaterecieacutenresentildeadosurgecomoconclusioacutenquelos eventualesbeneficiosdeestablecerunreacutegimensuigenerisdeDPIparalasbasesdedatosldquono originalesrdquoprobablementenocompensenlosriesgosquesurgiriacuteandedichoreacutegimenSin embargocabeaclararqueengeneralningunodelosautoresquesealineanconestaopinioacuten estaacuteendesacuerdoconlanecesidaddequehayaunmarcodeincentivosquepermitaun adecuadoritmodecreacioacutenymantenimientodedichotipodebasesLadiscusioacutensecentra entoncesensabersidichomarcorequieredelaintroduccioacutendenuevosinstrumentoslegalesy siesefueraelcasocuaacutelseriacutealaformadeintroduciresosinstrumentosdemaneradegenerar losmenorescostosposiblesenteacuterminosdelarestriccioacutenaladifusioacutendelainformacioacutenyel conocimientoEnestesentidomaacutesabajoveremoscuaacuteleselactualestadodelalegislacioacuten sobreeltemaanivelinternacionalantessinembargocabediscutirlacuestioacutendesdela perspectivaespeciacuteficadelospaiacutesesendesarrollo
c) Laperspectivadelospaiacutesesendesarrollo
Enprimerlugarcabesentildealarquevariostrabajosrecienteshanmostradoatraveacutesde distintosargumentosquenoexistenrazonesquehaganpensarquelosestaacutendaresdepropiedad intelectualdebanseruniformesanivelinternacional(verChang2001Lall2001Khan 2002GrossmanyLai2002)Enotraspalabrasconsiderandolaspeculiaridadesantes mencionadasrespectodelconocimientocomobieneconoacutemiconadagarantizaqueelmismo reacutegimendepropiedadintelectualseaoacuteptimoantedistintosescenarioseconoacutemicossociales culturalesetc
AsiacutesehasostenidoqueelreforzamientodelosDPIincentivalainnovacioacutenenlospaiacuteses atrasadossoacuteloapartirdequeestosalcanzanciertosnivelesdedesarrollo(BancoMundial2001 ChenyPuttitanun2002)AsimismoRiis(2002)destacaquelaevidenciaempiacutericatodaviacuteanoha corroboradoelargumentodequelaimplementacioacutenderegiacutemenesdepropiedadintelectualmaacutes estrictosestimulenlatransferenciadetecnologiacuteahacialospaiacutesesendesarrollo
Enelcasodelasbasesdedatosenparticularendiversostrabajossehaexpresadoel temordequeunalegislacioacutenrestrictivadificulteelavancedelasinvestigacionescientiacuteficasen lospaiacutesesendesarrollo(CIPR2002a)Losargumentosarribamencionadosrespectodelos desestiacutemulosparalacooperacioacutencientiacuteficaqueresultariacuteandeestablecerDPIparalasbasesde datosseaplicanespecialmenteadichospaiacutesesEnefectolafaltadeincentivosala colaboracioacutenyladesconfianzaentrelosinvestigadoresporeltemoralusocomercialdel conocimientocompartidosonaspectosquedificultanlasrelacionesquepuedenestablecerlos investigadoresdelospaiacutesesendesarrolloconlosdepaiacutesesmaacutesavanzadosysehariacuteanauacutenmaacutes importantesdeexistirDPIparalasbasesdedatoscientiacuteficas(Forero-PinedayJaramillondash Salazar2002)Asuvezlaactividadcientiacuteficaenlospaiacutesesendesarrollotambieacutenseveriacutea
SCCR86 paacutegina19
afectadaporelaumentoenloscostosdeaccesoalainformacioacuten(auacutencuandoexistieranlos preciosdiferencialesantesmencionadosconsiderandolasdificultadespresupuestariasmuchas vecesendeacutemicasqueafectanadichospaiacuteses)Estostemoresseacrecientancuandola introduccioacutendenuevosDPIsecombinaconelempleodeteacutecnicasinformaacuteticasparalimitarel accesoalainformacioacutenenInternet(CIPR2002b)
Porotroladosiloqueinteresaespromoverlaproduccioacutendelasbasesdedatosenlos paiacutesesendesarrolloestaacuteclaroqueparaelloesnecesarioqueexistaenprimerlugarun mercadoparatalesbasesparalocualentreotrosfactoresresultanecesarioestimularuna mayorpenetracioacutendecomputadoraseInternetendichospaiacuteses(dadalagranldquobrechadigitalrdquo queexisteactualmenteanivelglobal)enestesentidoindudablementehayqueconsiderarque lapenetracioacutendelasTICsenlospaiacutesesendesarrolloesmuyheterogeacuteneaconpaiacutesesmaacuteso menosavanzadosenesecampoSiseargumentaencambioquelosmercadosrelevantes seriacuteanlosdeexportacioacutenentoncesesevidentequeloimportanteseriacuteaqueelreacutegimende propiedadintelectualseaadecuadoenlosmercadosdedestinondashqueseriacuteanlosdelospaiacuteses desarrolladosTambieacutenpodriacuteaargumentarsequelaexistenciadeunaproteccioacutenadecuadaen lospaiacutesesendesarrolloseriacuteaprecondicioacutenparaquehayasuficienteofertaglobaldebasesde datossinembargoenuncontextoenelcuallosmercadosdeaquellossonmuylimitadosnohay razonesparasuponerqueeseargumentoseavaacutelidoEntantopodriacuteahaberlugarparaquelos paiacutesesendesarrolloprotejanlasbasesdedatosnooriginalessiestasatendieranademandas especiacuteficasendichosmercadosperonohayevidenciadequeelloesteacutesucediendoalpresente FinalmentetampocoparecenaplicarlosargumentosquesugierenqueestablecerDPIenesta aacutereaestimulariacutealatransferenciadetecnologiacuteayaqueaquiacuteloqueestaacuteenjuegoes la transferenciadeinformacioacutenlacualasumecaracteriacutesticasmuydistintasdeaquella(Riis 2002)
TeniendoencuentaesteconjuntodeargumentospodemoscoincidirconRiis(2002)en quecomomiacutenimopuedesentildealarsequelosbeneficioseventualesdeunaproteccioacutensuigeneris paralasbasesdedatosnooriginalessonmenoresenlospaiacutesesendesarrolloqueenlas nacionesavanzadas
EnesteescenarionosorprendequeuntrabajorecientedelBancoMundial(2001)afirme quelospaiacutesesendesarrollosoacutelodebenreconocerunaproteccioacutenjuriacutedicaespecialparalas basesdedatoscuandoexistanelementosdecreatividadenaquellasAsimismoenfatizaquees necesarioanalizarcuidadosamentelanecesidaddeintroducirmaacutesproteccioacutenparalasbasesde datosenelmarcodelacuerdoTRIPsyaqueelloafectariacuteaelaccesoalainformacioacutenenlos paiacutesesendesarrolloyqueadoptarunalegislacioacutensimilaralaeuropeaseriacuteacontraproducente paralosinteresesdeestosuacuteltimosEncuantoalalegislacioacutenyavigenteoaintroducirse eventualmenteenlospaiacutesesdesarrolladossehaargumentadoqueesnecesarioqueexistan excepcionessobrelabasedelconceptodefairuseasiacutecomopreciosdiferencialesparalas comunidadescientiacuteficasyeducativasenlospaiacutesesendesarrollo(Story2002Riis 2002)
FinalmentecabesentildealarquesibienBraunstein(2002)hatratadodemostrarla convenienciadeimplementartratadosinternacionalesenmateriadeDPIparalasbasesdedatos ndasheinclusohapresentadoargumentosafavordequelospaiacutesesunilateralmenteestablezcan regiacutemenesprotectivosndashdichademostracioacutensebasaenbuenamedidaenlaaplicacioacutende herramientasteoacutericasdesarrolladasoriginalmenteparaelcasodelcomerciodebienes Lamentablementedichasherramientasasumenentreotrossupuestosrestrictivoslaausencia deeconomiacuteasdeescalaconlocualsuutilidadparaelcasodelasbasesdedatosconsiderando lascaracteriacutesticasantesmencionadasdeestasuacuteltimasresultamuylimitada
SCCR86 paacutegina20
III LAPROTECCIOacuteNDELASBASESDEDATOSNOORIGINALESELESTADODE SITUACIOacuteNDELALEGISLACIOacuteN INTERNACIONAL
Comolodestacatodalaliteraturarecibidasobreeltemasepuedefijarcomofecha inicialdeldebatesobrelapropiedadintelectualdelasbasesdedatosnooriginalesalllamado casoldquoFeistrdquovs RuralTelephoneService(1991)dondelaCorteSupremadelosEEUUhalloacute quelascompilacionesdedatosquenoalcanzarancondicionesdeoriginalidadyocreatividad (estoesquesebasaranmeramenteenunldquoesfuerzoindustriosordquooenelldquosudordelafrenterdquo)no mereciacuteanproteccioacutenbajolalegislacioacutenrelativaalcopyright
LaconmocioacutencausadaporelcasoFeistdebeenmarcarseenuncontextoenelcualel advenimientodelasTICsfueexpandiendodemaneraexplosivaelmercadoparalasbasesde datosEnestesentidosibienestaacuteclaroquelasbasesdedatosexistiacuteanmuchoantesdeque surgieralaposibilidaddealmacenarlasyvenderlaspormedioselectroacutenicosesbastanteobvio quelarepercusioacutendelfallodelaCorteSupremadelosEEUUsobreelcasoFeistfuemucho mayordeloquehubierasidoveinteotreintaantildeosatraacutes
En1996ocurrierondoshechosclaveEnprimerlugarlaUEadoptoacuteunaDirectiva especiacutefica(969CE)paraprotegerlasbasesdedatosporlacualseestableceporunladola proteccioacutenbajolalegislacioacutendecopyrightcuandodichasbasescumplencriteriosde originalidadenlaseleccioacutenodisposicioacutendeloscontenidosyporotrounaproteccioacuten sui generisparaaquellasbasesdedatosenlascualessehayahechounaldquoinversioacutensubstancialrdquo ndashcuantitativaocualitativamentemedidaEsteuacuteltimoderechosuigenerisseaplica independientementedequelasbasesencuestioacutentambieacutenpuedanmerecerproteccioacutenbajola legislacioacutendecopyright ndashestoeslasproteccionessonacumulativas34 Laproteccioacutenotorgada esde15antildeosSeincluyeasimismounprocedimientoderenovacioacutendelplazodeproteccioacuten paraaquellasbasesdedatosquerecibanunamodificacioacutenoadicioacutensubstancial(esimportante advertirquelarenovacioacutendelaproteccioacutenseaplicaatodalabaseynosoacuteloalasrevisiones) Porotroladoelfabricantenocuentaconunderechoexclusivosinoconunaldquofacultadde impedirrdquoquelehabilitaparaprohibirlaextraccioacutenoreutilizacioacutendelatotalidadodeunaparte substancialdelcontenidodelabasededatosLomismoocurresilaextraccioacutenoreutilizacioacuten departesnosubstancialesesrepetidaosistemaacuteticaatentandocontralaexplotacioacutennormalde labasededatosocausandounperjuicioalderechodelfabricante
EnsegundolugarhaciafinesdediciembrededichoantildeolaConferenciaDiplomaacuteticade laOMPIsobrecuestionesdederechosdeautoryderechosconexosnoconsideroacuteunapropuesta relativaauneventualtratadosobrepropiedadintelectualdebasesdedatosquehabiacuteasido impulsadaporlosEEUUylaUEdadoquevariasdelegacionesexpresaronqueresultaba necesarioseguirestudiandoeltemaantesdeadoptarunadecisioacutenalrespectoAlpresente ademaacutesdelaUEalgunospaiacutesesnoacuterdicosprotegenensuslegislacionesalasbasesdedatosno originalesEnlosEEUUsehanpresentadosineacutexitosdistintosproyectosdeleyquenohan conseguidoelconsensonecesarioparasuaprobacioacutenaunqueeltematodaviacuteasiguesiendo consideradoporelPoderLegislativodeaquelpaiacutesEntantoenAmeacutericaLatinayelCaribe solamenteMeacutexicoatraveacutesdelaLeyFederaldeDerechosdeAutorhaestablecidoen1997una proteccioacutenparalasbasesdedatosnooriginalesconunaduracioacutendecincoantildeos
VeacuteaseCaacutemaraLapuente(1999)paraunresumendelasdiferenciasysimilitudesentreelderecho suigenerisylaproteccioacutenporderechosdeautor
34
SCCR86 paacutegina21
DadoquehasidolalegislacioacutendelaUElaquemaacutesimpactohacausadoanivel internacionalvalelapenaresentildearbrevementealgunostrabajosquehananalizadosucontenido eimpactosEnprimerlugarvariosautoreshandestacadolaamplitudconlacualsondefinidas lasbasesdedatosEnestesentidocomovimosantesseargumentaqueentendida literalmenteporejemplolosmuseospodriacuteancaerbajoelimperiodelalegislacioacutenencuestioacuten Sibientalveznuncasedaraacuteuncasolegalqueinvolucreunejemplotanextremoesbastante probablequepudieranplantearseproblemasporejemploentornoalosprogramasdematerias universitarias(Lipton2002)Otrailustracioacutendepreocupacionessimilaressedaenelcasode lossitiosdeInternetqueunificanbuacutesquedassobreciertostemasloscualestambieacutenpodriacuteanser ndashydehechohansidoenEuropandashobjetodedemandasenbasealaDirectivaqueestamos comentandoEnesteescenarioMaurer(1999)afirmaquetardeotempranotodainformacioacuten comercialmentevaliosaterminaraacuterecibiendoproteccioacutencomobasesdedatos35
Laproteccioacutenotorgadaparecetambieacutendemasiadolaxaencuantoalosrequisitosexigidos paraobtenerlaAsiacutelaevidenciaquesurgedeloscasosjudicialeshastaahoraconocidosmuestra queexpresionestalescomoquelasbasesdedatosprotegidasdebenserldquocoleccionesdedatos independientesarregladosdeformasistemaacuteticaeindividualmenteaccesiblerdquooquelainversioacuten enellasrealizadadebeserldquosubstancialrdquoenlapraacutecticanofuncionancomobarrerarealpara evitarquecualquiertipodecompilacioacutenquedeprotegida(Maureretal2001)Lamismafalta declaridadsurgeentornoaotrasdefinicionesdelaleyporejemplosialguienextraedatosen formaldquoinsubstancialrdquoperolosmismossondegranvalorparaelquelosextraetambieacuten pudieraocurrirqueeseactosealegalmentecuestionable(Hugenholtz2001)
Maureretal(2001)revisandolaexperienciaconcretaenmateriadelitigiosenloscuales seinvocoacutelaproteccioacutendelaDirectiva969CEencuentranquelamitaddeloscasosprovienen deempresasqueelaboranldquodatossinteacuteticosrdquo(estoesautogeneradospordichasempresas) incluyendonuacutemerosdeteleacutefonoslistadosdeTVfechasdeeventosdeportivosoconciertos etcEsclaroquesetratadeinformacioacutenquenotieneposibilidadesdeserobtenidademanera independienteporotrosagentesEstosevinculaconlacuestioacutendesilainformacioacutenquedebe serproducidadecualquierformacomopartedesupropionegocioporunaempresandashcomoes elcasodeloslistadostelefoacutenicosndashcaetambieacutenbajolaproteccioacutendelalegislacioacuteneuropea (temasobreelcuallajurisprudenciaparecehallarsedivididandashverHugenholtz2001)
TambieacutenenbasealoscasosjudicialesgeneradosporlaaplicacioacutendelaDirectiva Hughes(2002)sentildealaquelamismahaimpulsadoalostribunalesaencontrarinfraccionesal derechosuigenerisauacutenensituacionesenlascualeshayunuacutenicoproveedordelainformacioacuten respectiva Elmismoautortambieacutenobservaquelamayorpartedeloscasosllevadosantelos tribunaleseuropeosbajolaDirectiva969CEcorrespondenabasesdedatospreexistenteslas cualesaparentementenonecesitarondeaquelinstrumentolegalparasercreadas
OtroargumentocriacuteticodestacadoesquelaDirectivadelaUEotorgaunaproteccioacuten mayoralaquebrindalalegislacioacutensobrederechodeautori)laproteccioacutenotorgadaporla Directivaespotencialmenteperpetuayaquecualquierldquocambiosubstancialrdquoseacuantitativoo cualitativopermitesurenovacioacuten36(CowanyHarison2001sentildealanquelavidapromediode
35 Algunosespecialistasconsultadosparaestetrabajohanopinadoqueelderechosuigenerisintroducido generoacuteinnecesariosdebatesalincluirlasbasesanaloacutegicasEnestaposturaloquesedeberiacuteabuscar esprotegerladigitalizacioacutendelainformacioacutenevitandoquecompetidorescopienlosarchivos digitalizadossinrealizaresfuerzosniinversiones
36 Todaslasbasesdinaacutemicascalificariacuteanentoncesparaunarenovacioacutenperpetuadelaproteccioacuten
SCCR86 paacutegina22
lasbasesdedatoscomercialesesde3antildeosperiacuteodoenelqueserecuperanlamayoriacuteadelos retornosdelainversioacutenporlocuallaDirectivaconstituyeunreacutegimenldquosobre-protectivordquo) ii) lasexcepcionesdetipoldquofairuserdquosonmaacutesrestringidasqueenelcasodelderechodeautor (cabedestacarademaacutesquelaDirectivaautorizandashperonoobligandashalosEstadosmiembrosa adoptartalesexcepciones)3738 ndashverReichmanySamuelson(1997)Enestesentidoseha sentildealadoquelaDirectivaEuropeanocontienesalvaguardasadecuadasparagarantizarel accesodelascomunidadescientiacuteficasyeducativasalainformacioacutenapreciosaccesiblesOtro puntocriticadoeslafaltademecanismosdelicenciascompulsivas(CommitteeforaStudyon PromotingAccesstoScientificandTechnicalDataforthePublicInterestetal1999)
LasprevencionesfrentealimpactodelaDirectivaseamplificanenelcasodelasfuentes debaseuacutenicaDehecholaresolucioacutendealgunoscasosenlostribunaleseuropeosconfirmariacutea lostemoresdequeaquellageneraunaproteccioacuteninfinitamenteextensibleparaloscontenidos delasbasesdedatosdinaacutemicasauacutencuandosetratedecasosendondelainformacioacutenestaacuteenel dominiopuacuteblicoperoconunafuentedeprovisioacutenuacutenica(Colston 2001)39
Peroauacutenenloscasosenlosquenohayafuenteuacutenicapuedenpresentarseproblemas AsiacuteMilleacute(1996)ndashcitadoenHerreraBravo(2001)ndashsentildealaquelalegislacioacuteneuropeano contemploacutelanecesidaddedefenderellibreaccesoalainformacioacutenporpartedecompetidores quenohayantenidoaccesoalabasededatosprotegidaodetercerosquequisieranutilizarla mismainformacioacuten(extraiacutedadecualquierotrafuente)conunfindiferentealdecrearuna nuevabasededatosEnesecontextosepresentaraacutenldquocasosenlosqueunfabricantequehaya adquiridounarchivofiacutesicointenteejercitarundominioabsolutosobreelmismo(unldquoderecho exclusivordquonounameraldquofacultaddeimpedirrdquo)partiendodelabasedequeportener supuestamenteelldquooriginalrdquodelcontenidotodareproduccioacutendelmismoconstituyeuna extraccioacutenprohibidardquo
TambieacutensehaplanteadoquesibienelderechosuigenerisdelaUEpermiteaun competidorpotencialutilizarlascitasdeunabasededatosprotegidayllegardirectamentealas
37 EnlaDirectivasefacultaalosEstadosmiembrosaestablecerlimitacionesalaproteccioacutenen determinadoscasosporejemplofrenteabasesdedatosnoelectroacutenicascuyasreproducciones seanparausoprivadoocuandoelcontenidodelasbasesseausadoparafinesdocentesde investigacioacutencientiacuteficadeseguridadpuacuteblicaoparaefectosdeunprocedimientoadministrativoo judicialentreotrasPeroseaclaraexpresamentequeldquonopodraacuteinterpretarselaexcepcioacutende maneratalquepermitasuaplicacioacutendeformaquecauseunperjuicioinjustificadoalosintereses legiacutetimosdeltitulardelderechooquevayaendetrimentodelaexplotacioacutennormaldelasbases dedatosrdquo
38 DeOliveiraAscensao(2002)proponeunejemplointeresantedeconflictoentrelaDirectivaen cuestioacutenylaspraacutecticascientiacuteficashabitualesSuponeasiacuteelcasodeuninvestigadorquerealizaun trabajosobretemasde meteorologiacuteaparalocualrecorrelasbasesdedatosexistentessobreeltema incorporandoesosdatosasuinformeUnavezfinalizadoeacutestelopublicacomolibroSiesasbases estuvieranprotegidasporelderechosuigenerisel investigadorestariacuteaviolandolaDirectivadela UEyaquesibienlamismaautorizalaextraccioacutenparafinescientiacuteficosnopasalomismoconla reutilizacioacutenelcasoseriacuteamaacutesgravesisesupusieraqueauacutenlaextraccioacutendelosdatosseriacutea ilegalenestecasoyaqueelinvestigadorestabapensandoenpublicarunlibro(obseacutervesepor ciertoqueeselibrodifiacutecilmenterepresenteperseunacompetenciadirectaparalasbasesde datosquesequiereproteger)Faacutecilesverentonceslasbarrerasyelaumentodecostosquese impondriacuteansobrelaactividadcientiacuteficadegeneralizarseestetipodederechos
39 ElejemploseriacuteaeldelcasoldquoBritishHorseracingBoardLimitedvsWilliamHillOrganisation (2001)rdquo
SCCR86 paacutegina23
fuentesoriginaleselloignoralarealidadeconoacutemicadelaproduccioacutendebasesdedatosenla cualcomovimosantesnosoacutelohaytendenciasalestablecimientodemonopoliosldquonaturalesrdquo sinotambieacutencasosenlosquelareproduccioacutendeloscontenidosresultaeconoacutemicamente ineficiente
Secuestionanasimismolasfuerteslimitacionesalareutilizacioacutendelainformacioacuten contenidasenlaDirectivaSeguacutenCaacutemaraLapuente(1999)dichaslimitacionespuedenincluso alcanzarausuarioslegiacutetimosdelasbasesEsteeselcasodelaprohibicioacutenderealizarcopias ndashincluyendolasdeseguridadndashparaevitarquelasusenpersonasnoautorizadastambieacutense prohibealusuariolegiacutetimofacilitaratercerosnoautorizadoselaccesoalabasemediantela cesioacutendelusodeclavessistemasdedescodificacioacutenodesencriptacioacutenuotrosmecanismos ndashtodolocualenlapraacutecticageneraunescenarioendondehayunaprohibicioacutendereutilizacioacuten
Considerandoesteconjuntodeargumentoselpeligrorealesquesegenereunmonopolio defactosobreloscontenidosfactualesdelascompilacionesprotegidasconelconsecuente riesgoparalacirculacioacutenygeneracioacutendeconocimientos(Baron2001)Enlamisma direccioacutensesentildealaquelaDirectivaEuropearemueveladistincioacutentradicionalenelderechode autorentreproteccioacutendelasexpresionesyproteccioacutendelasideasconelconsiguienteriesgo deobstaculizarlalibrecirculacioacutendeestasuacuteltimas
Laconclusioacutengeneralquesurgedelosdiversostrabajosqueexaminanlalegislacioacuten europeasobreeltemaesquelospaiacutesesqueestaacutenanalizandolaintroduccioacutendeleyeso disposicionessimilaresdeberiacuteansercautelososafindetenermaacutestiempoparaobservarcuaacuteles sonlasconsecuenciasefectivasdelaDirectiva969CEnosoacutelosobrelaindustriadelasbases dedatossinotambieacutensobreelaccesoalainformacioacutenaspectodeimpactoclavesobreel desenvolvimientosocialyeconoacutemicoenelnuevoescenarioglobal(verMaureret al 2001)
IV LASITUACIOacuteNENAMEacuteRICALATINAYELCARIBE
a) Elmercadodebasesdedatos
Loprimeroatenerencuentaesquenoexisteinformacioacutenciertasobreeltamantildeodel mercadodebasesdedatosenninguacutenpaiacutesdeAmeacutericaLatinayelCaribeQuedafueradel aacutembitodeestetrabajogenerarestimacionesdeesetipotareaquedebieraserobjetodeestudios futurosEnestecontextopresentaremoslosrasgosprincipalesdeestaindustriaydesus principalesusuariosyproductoresconelfindetenerunacaracterizacioacutenesencialmente cualitativadelamismaDetodosmodossepuedeafirmarconbastantecertidumbrequela magnituddelaindustriadebasesdedatosndashmedidaenteacuterminoseconoacutemicosndashesenlaregioacuten bajoestudiotodaviacuteamuylimitadaespecialmenteenlospaiacutesesdemenordesarrollorelativo
AsiacutenosorprendequelaparticipacioacutendeAmeacutericaLatinayelCaribecomoregioacuten productoradebasesdedatosseaclaramentemarginalaescalamundialBraunstein(2002) tomandodatosdelGaleDirectoryofDatabasesmuestraqueen2001soacuteloel02deltotalde basesdedatosexistentesenelmundoproveniacuteadeldquoAmeacutericaMeridionalrdquoSibienhayrazones parasuponerqueelnuacutemerodebasesdedatosdelaregioacutenestaacutenetamentesubestimado(yaque soacutelofiguran21bases)nadanosimpideconcluirquelomismopuedeestarocurriendoenotras regionesypaiacutesesEncualquiercasoestocorroboraotrasevidenciasqueindicanclaramenteque lospaiacutesesdeAmeacutericaLatinayelCaribesonmuchomaacutesldquoimportadoresrdquoqueldquoexportadoresrdquode basesdedatosDehechotantoelconsumocomolaproduccioacutendebasesdedatosparecenestar
SCCR86 paacutegina24
positivamentecorrelacionadosconelniveldedesarrolloeconoacutemicoysocialdelospaiacuteses respectivos
iquestQueacutetipodebasesdedatosseproducenenlaregioacutenSolamenteenelcasodeBrasil hemospodidoencontrardatossistematizadosalrespectocorrespondientesalantildeo1996Enel cuadrosiguienteseobservaquehabiacuteaunas700basesendichopaiacutesenaquelantildeoabarcando diversastemaacuteticasyaacutereasydecaraacutectertantopuacuteblicocomoprivado
CuadroBasesdedatosexistentesenBrasilndash1996
Clasificacioacuten Nordmdebases dedatos
ABasesdeproduccioacutenTeacutecnico-cientiacutefica 89 Bibliograacuteficas 77 Tesis 12
BRegistrosyguiacuteas 142 Generales 35 Instituciones 22 Empresas 30 Investigadores 16 Productosyservicios 23 Eventos 6 Peliacuteculasyvideos 6 Otros 4
CBasesdeArchivo 272 Generales 234 Imaacutegenes 004 Legislacioacuten 19 Recortesnoticias 3 Autoridadesterminoloacutegicas 12
DBasesdeInformacioacutenyGestioacutenTecnoloacutegicaydeNegocios 35 Generales 20 NormasTeacutecnicas 11 Patentes 4
EBasesdeCulturasVivas 8 FBasesdeIndicadoresEstadiacutesticasDiagnoacutesticos 12 GOtrasBases 136
Generales 10 IBGE(InstitutoBrasileirodeGeografiaeEstatistica) 78 Cetesb(CompanhiadeTecnologiadeSaneamento 48 Ambiental)
TOTAL 694
FuenteFreitasPereiraetal(1999)
Entantolaevidenciarecogidaparaesteestudiomuestraqueentrelosprincipales productoresdebasesdedatosenlospaiacutesesdelaregioacutenfigurandiversasinstitucionespuacuteblicas quegeneranorecopilaninformacioacutencomercialeconoacutemicajuriacutedicafinancieraetclacualen generalenpartevendenyenpartedifundendeformagratuitandashdehechoesprobablequeel
SCCR86 paacutegina25
sectorpuacuteblicoseaelprincipalproductordebasesdedatosenvariospaiacutesesdelaregioacuten Asimismoexistendistintosproveedoresprivadosquetambieacutencomercializanlamismaclasede informacioacutenmuchasvecesencompetenciadirectaconelsectorpuacuteblico(replicandoloque ocurreenlamayorpartedelospaiacutesesdesarrollados)aunqueengeneralagregandovalorala informacioacutenquebrindaesteuacuteltimo(facilitandolaconsultayelusodelainformacioacuten organizandodemanerasalternativaslosdatosrespectivosetc)Laofertaprivadadebasesde datosenAmeacutericaLatinayelCaribeestariacuteaconcentradaprincipalmenteentoncesenempresas quesededicanavenderinformacioacutensobretemasjuriacutedicoscomercialescrediticiosyenmenor medidafinancierosloscualessonenloesencialdeintereacutesbaacutesicamenteldquolocalrdquo(estoeslos usuariosdelainformacioacutenrespectivaseriacuteanensuenormemayoriacutearesidentesdelpaiacutesndasho regioacutenndashalacualserefieredichainformacioacuten)
Elsectorpuacuteblicoasiacutecomolasuniversidadesylosinstitutosdeinvestigacioacutentambieacuten ofreceinformacioacutendemaneragratuitauonerosaseguacutenloscasosencamposdondelaoferta domeacutesticaprivadaesmenoroenocasionesnulameteorologiacuteaagriculturahidrografiacutea demografiacuteasaludcartografiacuteageologiacuteamedioambienteetcasiacutecomoendiversoscamposde lascienciasldquodurasrdquoEnvariasdeestasaacutereaslosusuarioslocalestambieacutenrecurrenobviamente alasbaseslocalizadasenlospaiacutesesdesarrolladosNoacuteteseenestesentidoquemientrasque unapartedelainformacioacutenrelevanteenestetipodeaacutereascorrespondeahechosodatos propiosdelospaiacutesesdelaregioacuten(porejemploenmeteorologiacutea)losusuarioslocalestambieacuten puedenestarinteresados(enmayormedidaqueenelcasodelasbasesjuriacutedicasocomerciales porejemplo)eninformacioacutencontenidaenbasesdedatosextranjeras(estoesclaroenelcaso delaactividadcientiacuteficaporejemplo)
Otrohechoimportanteatenerencuentaesqueelgradodedigitalizacioacutendelasbasesde datosenlaregioacutenesclaramentemenoralqueseobservaenlospaiacutesesdesarrolladoslocuales obviamenteconsecuenciadelmenorniveldepenetracioacutendelasTICsenlaregioacuten40 Esto marcaunobstaacuteculoobjetivoparaeldesarrollodelmercadodebasesdedatos
EnloscuadrosA1aA3(enelAnexoI)seobservaelretrasodebuenapartedelos paiacutesesdelaregioacuteneneldesplieguedelainfraestructurainformaacuteticaydetelecomunicaciones necesariaparaingresaralmundodelaldquonuevaeconomiacuteardquo(porciertolasdiferenciasentre paiacutesessonimportantesconlasnacionesdelCaribecomolosmaacutesavanzadasenpromedioen teacuterminosrelativos41)ndashasiacutecomoenelcostodeaccesoadichainfraestructuraEnestesentido resultainteresanteobservarlosdatosexhibidosenelcuadroA4(verelAnexo I)que correspondenaunIndicedePreparacioacutenparaelAccesoalaRed(NetworkedReadinessIndex (NRI))presentadooriginalmenteenKirkmanetal(2002)42 ndashseguacutenlosautoresdichoiacutendice reflejalapreparacioacutenyelpotencialdeunpaiacutesparaparticipardeunmundointerconectadopor redesQuedaclaroqueelgruesodelaregioacutenestaacutelejosdetenerlosnivelesdepreparacioacuten adecuadosparaingresaralaldquonuevaeconomiacuteardquoyportantoparaserunactorimportanteenla
40 Asiacuteunafilialargentinadeungrupoempresarioeuropeo-estadounidenseentrecuyosprincipales negociosfiguralaventadeinformacioacutenjuriacutedicareportoacutequemientrasqueenArgentinael porcentajedefacturacioacutenenmedioselectroacutenicoserade8elmismollegabaal50enEEUU locualobedecejustamentealoincipientedeladifusioacutendelaventadedatosenformatodigitalen laregioacuten
41 Laescasapoblacioacutendevariosdeestospaiacutesespuedeestarexplicandopartedelasdiferencias respectivas
42 Eliacutendiceseconstruyeenfuncioacutendedistintosindicadoresquereflejanlainfraestructura informaacuteticaydecomunicacioneslaspoliacuteticaspuacuteblicasvigentesendichasaacutereasetc
SCCR86 paacutegina26
produccioacutenexportacioacutenyconsumodebasesdedatosdigitalizadasEnconsecuenciala expansioacutendelaindustriadelasbasesdedatostendraacutecomopre-condicioacutenqueseacelere fuertementelaincorporacioacutendelasTICsenAmeacutericaLatinayelCaribe(paripassuconun ascensoenlosnivelesdeeducacioacutendesupoblacioacutendemodoquedichaincorporacioacutennose hagaacostadeincrementarlaldquobrechadigitalrdquointernayaexistente)
b) Lasituacioacutenlegalylosmediosdeproteccioacutenexistentesparalasbasesdedatos
Enlamayorpartedelaregioacutensehaincorporadoyadeformaexpliacutecitaalasbasesde datosquetengancaracteriacutesticasdeoriginalidadenlaseleccioacutenyodisposicioacutendesus contenidosalasrespectivaslegislacionesnacionalessobrederechodeautorsiguiendolas disposicionesdelostratadosyamencionadosdelaOMPIylaOMC(ADPIC)Ladecisioacuten 351 delAcuerdodeCartagenaconcertadaentreBoliviaColombiaEcuadorPeruacuteyVenezuela tambieacutenincluyedisposicionestendientesaprotegeralasmencionadasbasesdedatos
EncontrastecomomencionamosantesenlaregioacutensolamenteenMeacutexicoexisteuna legislacioacutenadhocqueotorgaproteccioacutenalapropiedadintelectualdelasbasesdedatosno originalesEnestesentidocabesentildealarquedichalegislacioacutenharecibidocriacuteticasdepartede juristasmexicanosquesentildealansucaraacutectercontradictorioconlaLeyMexicanadeDerechosde Autorenlacualdichadisposicioacutenhasidoincluida(verOvillaBueno1998CaballeroLeal 2000)DichascriacuteticassefundanenqueenMeacutexicoaligualqueencasitodoslospaiacutesesdela regioacutencuyalegislacioacutensobrepropiedadintelectualsebasaenlatradicioacutenlatinaseentiende queelderechodeautorsiemprehaexigidocreatividadcomobaseparalaproteccioacutenno existiendofundamentosparaprotegerbienesenbasealasinversionesnecesariasparasu creacioacutenPorsuparteCaballeroLeal(2000)sentildealaquelaLeyMexicananootorgaderechos soacutelidosalosproductoresdebasesdedatosnooriginalesdadoquenodefineclaramentecuales sonlosderechosexclusivosdeaquellosnitampocopreveacutelaposibilidadderenovarla extensioacutendelaproteccioacutenotorgadandashqueenelcasomexicanoesde5antildeosndashconcluyendoque susefectospraacutecticosnoseriacuteansignificativos
Entantohastadondehemospodidoindagarnoexistenproyectosdeleyenninguacutenpaiacutes deAmeacutericaLatinayelCaribequeapuntenaincorporarunaproteccioacutenespecialparalasbases dedatosnooriginalesEnestesentidoesinteresantesentildealarquealmenosenalgunospaiacuteses loslegisladoresparecenadvertidosdelosdebatesquesobreeltemasehansuscitadoenotras regionesAsiacutealdiscutirselaactuallegislacioacutenargentinaqueprotegeporlaviacuteadederechosde autoralosprogramasdecomputacioacutenylasbasesdedatosoriginalesunsenadorexpresoacutesu temorporelhechodequelafaltadeunaadecuadaclarificacioacutendeltemaderivaraenla proteccioacutendeguiacuteastelefoacutenicasporejemplo(Quinn2000)
Sinperjuiciodelaausenciadedisposicionesespeciacuteficassobreeltemaexistenenla mayorpartedelospaiacutesesdiversasfiguraslegalesquepodriacuteanaplicarseencasodeproducirse conflictosentornoalapropiedaddelasbasesdedatosnooriginalesporejemplolasleyeso disposicionesrelativasacompetenciadeslealenriquecimientosincausaapropiacioacutenindebida etcclaramentepuedenseraplicadasencasodequeunpropietariodeunabasededatossea afectadoporcompetidoresquereproduzcansindebidaautorizacioacutensusproductos43 Enelcaso
Porciertolosproveedoresdebasesdedatosenlaregioacutentienenlaopcioacutenderegistrarlos elementosdesusbasesquepuedanserprotegidostantoporlalegislacioacutendederechosdeautor (porejemplotesaurosmeacutetodosdeinterrogacioacutenconsultayvisualizacioacuteniacutendicesprogramasde
[Siguelanotaenlapaacuteginasiguiente]
43
SCCR86 paacutegina27
deChileentantondashseguacutenlasautoridadesdelaoficinadeDerechosdeAutorconsultadaspara estetrabajondashlaleyNdeg19223sobredelitosinformaacuteticosdealgunamanerapodriacuteaaplicarsea lasbasesdedatosnooriginalesenausenciadeproteccioacutenenelaacutembitodelderechodeautor Talvezlomismopodriacuteaocurrirenotrospaiacutesesenloscualesexistalegislacioacutensimilar
Sepuedeargumentarquelaefectividaddelasmencionadasdisposicioneslegalesseve menguadaenlapraacutecticaporproblemasdeenforcement(hechodestacadoporlamayorparte delasinstitucionesempresasyexpertosconsultadosparaestetrabajo)Sibiendichos problemasnosonexclusivosdelalegislacioacutensobrepropiedadintelectualalgunos observadoresargumentanqueenlaregioacutenexisteunaactitudculturalmaacutesldquotoleranterdquoalacopia delainformacioacutenqueenlospaiacutesesmaacutesavanzadoslocualagravariacuteaparticularmentela situacioacutenenelaacutembitobajoexamenAsimismolarelativaldquonovedadrdquodeltemaenloquehace alasbasesdedatosdigitalizadastornariacuteaauacutenmaacuteslentosycomplejosloslitigiosporfalta tantodejurisprudenciaasentadacomodepreparacioacutendelosfuncionariosjudiciales
Enloquehacealusoindebidodelasbasesdedatosporpartedelosusuarioslegiacutetimos (queseconcentrafundamentalmenteencompartiroextenderelaccesoalainformacioacuten respectivaapersonasuorganizacionesnoautorizadas)sibiengeneralmenteseconcertan contratosolicenciasqueprohibendichasaccionesenlapraacutecticaaparentementeutilizarlaviacutea legalparaeliminarlasresultamuycostoso44
Enestecontextolosproveedoresdebasesdedatosprincipalmenterecurrenameacutetodos teacutecnicos(encriptadoclavesdeaccesoetc)paraprotegersusproductosloscualesalmenos paralamayoriacuteadelosconsultadosproveenunaproteccioacutenrelativamentefuerteaunquepor ciertonocompleta(lasdificultadesaparentementeseconcentrariacuteanenelmencionado problemadelosusuariosqueporejemplodifundenlasclavesdeaccesoapersonasno autorizadas)
Ciertamentedebedecirsequelaproteccioacutenpormediostecnoloacutegicossueletenerademaacutes deuncostoelevadolaconsecuenciadequelainformacioacutenolasconsultasdelasbasesdeban hacersedeunamaneramenoscoacutemodaoldquoamigablerdquoparaelusuariojustamenteconelfinde viabilizarlaproteccioacutenqueotorgaelmediotecnoloacutegicoEnesesentidolasfirmasdeben balanceareldeseodeminimizarlaspotencialespeacuterdidasporelusonoautorizadodesusdatos conlanecesidaddemantenerlasuficienteflexibilidadcomoparanoperjudicarasususuarios legiacutetimosespecialmentecuandoexistenvariosproveedoresalternativosenelmercado45
Lasmarcastambieacutensonunmediodeproteccioacutenasiacutecomolasestrategiasderenovacioacuten constantedelainformacioacutenlainclusioacutendevaloragregadoetcAsimismolasempresas propietariasdebasesdedatosmonitoreanconstantementeasuscompetidoresconelfinde
[Continuacioacutendelanotadelapaacuteginaanterior]
computacioacutenusadosparaelfuncionamientodelasbasesetc)comoporotrasnormaslegales (marcaslogosetc)
44 Lasempresastratariacuteanderesolverestosproblemascuandolosdetectanporlaviacuteadela persuasioacutenylasnegociacionesinformalesconlosusuarios
45 Dehecholasfirmasestariacuteanencondicionesdedetectarporejemplolapraacutecticadecompartirlas clavesdeaccesoperoalmenosporahoraconsiderariacuteanqueeleventualbeneficiodesermaacutes estrictosconelusodelasclavesnocompensariacutealoscostosaincurrirparaalcanzartalobjetivo (inclusoencuantoelloprobablementeredundariacuteaenrestriccionesqueafectariacuteanlacomodidadde accesoalasbasesauacutenparalosusuariosautorizados)
SCCR86 paacutegina28
detectarposiblesconductasdeslealesEntantohaybasesquesoacuteloestaacutendisponiblesonliney queseprotegenporelhechodequesutamantildeoestangrandequesalvoquepudieranser extraiacutedasdirectamentedelosservidoresendondeestaacutenalojadaslacopiadesuselementos resultariacuteademasiadocostosaylentacomoparaqueresulteeconoacutemicamenterentablerealizarel esfuerzorespectivoEstoesasiacuteenuncontextodondeloscontenidosdelamayorpartedelas basesdenaturalezacomercialsongeneralmenteactualizadosdemanerafrecuenteyenelcuallos propietariosdelasbasesraramenteautorizanlasconsultasldquoenbloquerdquoporloquelas informacionestienenqueseraccedidasdeaunaporvez
Alavezotramaneradepreservarmercadosatendiendoalasdiferentesnecesidadesde losusuarioseslaqueempleanalgunasempresasndashporejemploaquellasdedicadasavender informacioacutenfinancierandashquerecurrenafijardistintospreciosparalainformacioacutenseguacutenel gradodeactualizacioacutenconlaquelarequieransusclientesndashlocualtiendeadisminuirlos incentivosacopiarindebidamentelainformacioacutenrespectiva46
Sibiencasitodaslasfirmaseinstitucionesconsultadashanreportadolaexistenciade perjuicioseconoacutemicosporlaapropiacioacutenindebidadeinformacioacutenporpartedecompetidores yousuariosaparentementelaspeacuterdidasgeneradaspordichasaccionesseriacuteanenlagran mayoriacuteadeloscasosdebajamagnitudcomoparajustificarrealizareventualesaccioneslegales alrespecto4748 Tampocohemosrecogidoevidenciadequehayandejadodehacerse inversionesendeterminadasbasesdedatosporfaltadeproteccioacutenlegalapropiadaDetodos modosestasconclusionesdebensermatizadasteniendoencuentaqueenvarioscasoslas firmasproductorasdebasesdedatoshacerelativamentepocotiempoqueestaacutenofreciendosus productosenformatodigitalndashlocualpodriacuteaexplicarquelaincidenciadelosproblemasde copiadeinformacioacutenycontenidos(olaconcienciaacercadelaincidenciadedichos problemas)seamenorqueenlospaiacutesesmaacutesavanzados49
Laevidenciaquehemospodidorecogerparaesteestudioentantoindicaquelosuacutenicos casosenlosquesehanregistradodemandasjudicialesvinculadasalacopiadeinformacioacuten contenidaenbasesdedatosnooriginalesdigitalizadashantenidolugarenArgentina50y
46 EstecasocorrespondealaestrategiadenominadacomoldquoversioninginformationrdquoporShapiroy Varian(1999)
47 Unaempresaqueconsultamosdedicadaacomercializarbasesdedatosconinformacioacuten comercialyconoperacionesenArgentinaChileyUruguayestimoacutelaspeacuterdidasporelusono autorizadodeloscontenidosdesusbasesenun5-10desufacturacioacuten
48 Entantosenoshareportadoquehaycasosenlosquesibienlospropietariosdelasbasestienen certezadequesuinformacioacutenestaacutesiendoutilizadaporpersonassinderechosadquiridos legalmentetienendificultadesinclusoparaidentificaralosinfractores
49 AsuvezciertamentelosproblemasdepirateriacuteadelainformacioacutenenAmeacutericaLatinapreexisten aladigitalizacioacuten
50 LoscasosquenosfueronreferidosenArgentinasondosElprimeroinvolucroacuteaunaempresa dedicadaaproveerinformacioacutencontableytributariaunodecuyosboletinesdigitalesndashque ofreciacuteaasusclientesndasheracopiadoydistribuidoporotrafirmaSibienexistiacuteanbasesparaquela empresainfractorafuerasancionadaporcompetenciadesleallajusticiaaparentementenodio lugaralreclamodelafirmaafectadaElsegundoestaacutetodaviacuteairresueltoenelaacutembitodela justiciapenalysurgioacuteapartirdeunadenunciadelaempresaNosiscontralafirmaAxesor(en cuyocapitalparticipaunfondoderiesgodelBancoSantanderCentralHispanodeorigen espantildeol)porlacopiadeunCDconinformacioacutensobreriesgocrediticioquecomercializabaNosis
SCCR86 paacutegina29
Ecuador51 ndashenesteuacuteltimopaiacutesademaacutesenelaacutembitoadministrativosehansolicitadoen algunoscasoslapraacutecticademedidascautelaresporlapresuntautilizacioacuteniliacutecitadebasesde datoselectroacutenicasSinembargoobviamenteellonosignificaquenosehayanproducido muchosotrosepisodiosdepirateriacuteaquenohanllegadoalainstanciajudicialsinoquesehan resueltoprivadamente(asiacutecomotambieacutendeotrosquetodaviacuteasesiguenproduciendosinque seafaacutecilcomodeciacuteamosantessiquieraidentificarconprecisioacutenalosinfractores)Porotro ladocabedestacarquesiacutehanexistidocasosenloscualeslajusticiayahaprotegido compilacionesquecumpliacuteanconlosrequisitosdeoriginalidadenladisposicioacutenyoseleccioacuten delosdatosdeformataldeserprotegiblesbajolalegislacioacutendederechodeautor52
Enesteescenariolaconclusioacutengeneraldenuestrotrabajodecampoesquesalvoalguna excepcioacuten53nohayevidenciaquemuestrequeexistaunreclamoporpartedelasempresase institucionesquemantienenycomercializanbasesdedatosenAmeacutericaLatinayelCaribepor contarconunalegislacioacutensuigenerisalestilodelaintroducidaenlaUEDehechoenlas entrevistasycontactosquerealizamosparaestainvestigacioacutenencontramosquelamayorparte delasorganizacionesdedicadasacomercializarbasesdedatosteniacuteanescasoconocimientodel debatesobreeltemaenEuropaylosEEUUyvariasinclusodesconociacuteanquelasbasesdesu propiedadpodriacuteanrecibirsiseaplicaraunalegislacioacutencomolaeuropeaporejemplouna proteccioacutenlegalespeciacutefica54 Asuvezlasoficinasrespectivasdederechosdeautorenla regioacutennohanreportadoquelosactoresprivadosquepodriacuteanrecibirproteccioacutenencasode sancionarseunalegislacioacutensuigenerisesteacutenimpulsandouncambioenesesentido(locual podriacuteaobedecerentreotrosfactoresalyamencionadoescasotamantildeodelaindustria respectiva)Todoestoporciertonoimplicaquelasempresasdelsectornodeseenmejorarel niveldeproteccioacutenlegalconelquecuentansinembargolaconclusioacutengeneralesqueal menosporelmomentolamayorpreocupacioacutenenmaterialegalestariacuteaenquesemejoreel niveldeenforcementdelalegislacioacutenyavigente
51 Elconflictoseprodujoentredosempresasquecomercializancompilacionesdeleyesenformatos digitales
52 EnArgentinayaen1974sediouncasoenestesentidoresueltofavorablementeparael demandanteporcopiadeunabasededatosqueconteniacuteanormativasdecomercioexterior (CNCivSalaD30474inreldquoGuiacuteaPraacutecticadelExportadoreImportadorSRLcEmpresaIARA yotrordquo)ndashverQuinn(2000)MaacutesrecientementelaempresaLaLeyobtuvounfallofavorableen 1996porunademandacontraotrafirmaquehabiacuteareproducidosinautorizacioacutenunabasede datosreferencialderepertoriosjuriacutedicosqueLaLeycomercializabaenCDs
53 SolamenteenelcasodelServiccediloFederaldeProcessamentodeDados(SERPRO)deBrasillas autoridadesconsultadasexpresaronunaopinioacutenclaraycondefinidoconocimientodecausaa favordeimplementarunaproteccioacutensuigenerisparalasbasesdedatos(significativamentese tratadeunaempresaestatal)
54 Existenalavezcasosenloscualesdeterminadasempresassearroganaunqueporciertosin baseslegalessoacutelidasderechosquenoposeenasiacuteunportalchilenodeinformacioacutensobre economiacuteaynegociosensupaacuteginawebsentildealaqueldquotodotextomuacutesicasonidofotografiacuteas videosgraacuteficosprogramasyengeneralcualquierinformacioacutencontenidaenelportalpor cualquiermedioseraacutedenominadaensuconjuntolsquoContenidorsquoDichoContenidoesdepropiedad exclusivadelaempresayseencuentraprotegidoporleyeslocalesytratadosinternacionalesde propiedadintelectualrdquo(verJijenaLeiva1999)
SCCR86 paacutegina30
V CONCLUSIONES
LadiscusioacutenacercadelosDPIsobrelasbasesdedatosldquonooriginalesrdquoprobablemente ejemplificadeunmodoparticularmenteagudolasiemprepresentetensioacutenentrelanecesidad deestablecerunmarcodeincentivosatractivoparalageneracioacutendenuevosproductoseideasy elobjetivodequedichosproductoseideasgenerenlamayorcantidaddeldquoderramesrdquosobreel conjuntodelsistemaeconoacutemicoydeltejidosocial
Decimosqueenestecasodichatensioacutenesespecialmenteagudaentantoqueunreacutegimen suigenerisparalasbasesdedatosnoapuntariacuteaaprotegerlasbasesensiacutemismasentanto productosnuevosyocreativossinoalainformacioacutenenellascontenidaconelconsiguiente riesgodequeseestablezcanliacutemitesalacirculacioacutendeaquellainclusodelaquehastael presentesemantieneeneldominiopuacuteblicoEnotraspalabraslacreacioacutendenuevosDPIsobre lasbasesdedatospodriacuteasesgarelbalanceentreproteccioacuten-difusioacutendeformapeligrosamente pronunciadaafavordelprimerteacuterminodedichobinomioLasamenazasenesteuacuteltimoterreno noseobservansoacuteloenlasmuysensiblesaacutereasdelacienciaylaeducacioacutensinotambieacutenenel propiocampocomercialndasheinclusoenvinculacioacutenconeldesarrollodeInternetporejemplo
Otropuntoclaveesquedichoreacutegimennosedirigiriacuteaapromoverlageneracioacutendeideaso bienesnuevosnilosesfuerzoscreativossinobaacutesicamentealasinversionesrealizadasenla recoleccioacutenyorganizacioacutendeinformacioacuten(einclusodeotrotipodeelementosalmenosenla definicioacutendelaUnioacutenEuropea)dediversotipoElloenprincipioiriacuteaencontratantodela tradicioacutendelalegislacioacutendederechosdeautorenbuenapartedelmundocomodelosobjetivos quedeberiacuteananimaralosregiacutemenesdeDPIdesdeunpuntodevistaeconoacutemicoAsimismoal menosenlaformaenqueelreacutegimensuigenerishasidoestablecidoenlaUEtendriacuteael potencialriesgodegenerarproteccionesperpetuas(encontradelaideadeproteccioacutentemporal queestaacuteenlabasedelalegislacioacutensobrepropiedadintelectual)
Nosorprendeentoncesencontrarqueauacutenenlospaiacutesesdesarrolladosndashprincipales productoresyconsumidoresdebasesdedatosndashexisteunafuertediscusioacutenacercadela convenienciadeadoptarlegislacionessuigenerisdeltipodelasimplementadasenlaUE discusioacutenqueporelmomentohabloqueadolaintroduccioacutendenormassimilaresen los EEUU
Muchasmaacutesdudassurgenenelcasodelospaiacutesesendesarrolloyaqueentantosonal presenteprincipalmenteconsumidoresantesqueproductoresdebasesdedatoslaadopcioacutende disciplinasinternacionalesenlamateriaaparentementegenerariacuteaunbalancecosto-beneficio auacutenmenosfavorablequeenlasnacionesavanzadas
LaevidenciaempiacutericaquehemosrecogidoparaelcasodeAmeacutericaLatinayelCaribea suveznoparecedarsustentoalargumentoafavordeestablecerDPIparalasbasesdedatosno originalesentantonohemosobservadoquelaincipienteindustriaqueexisteenlaregioacuten aparentementeconcentradaenlospaiacutesesmaacutesavanzadosdelamismaesteacutesiendoperjudicada porlaausenciadeunalegislacioacutensuigenerisenlamaterialosperjuicioscomercialesque ciertamenteexistenaunquetienenunamagnitudinciertaparecenderivarmaacutesbiendelafalta deunadecuadoenforcementdelalegislacioacutenactualmenteexistenteEnconsecuenciaal presentenopareceexistirunintereacuteseconoacutemiconitampocosocialconcretodesdeelpuntode vistadelospaiacutesesdelaregioacutenafavordeunalegislacioacuteninternacionalsobrebasesdedatos ldquonooriginalesrdquocomolapropuestaantildeosatraacutesenelsenodelaOMPI
SCCR86 paacutegina31
Todoestosinembargonodebeserinterpretadoenelsentidodequelasituacioacutenactual enlamateriaesenalguacutensentidooacuteptimaEstaacuteclaroporunladoquepeseaqueexistentanto legislacioacutencomomediostecnoloacutegicosquepodriacuteanprotegeralasinversionesrealizadasenla creacioacutenymantenimientodebasesdedatoshayproblemastantodeenforcementdelos contratosylasleyesrespectivascomodeldquocircunvalacioacutenrdquodelaproteccioacutentecnoloacutegicaque generanpeacuterdidasmonetariasparalospropietariosdelasbasesdedatos(propietariosqueno soacutelooperanenelsectorprivadosinoqueenmuchasocasionessonorganizacionesestatales)
Asuvezdesdeunpuntodevistadinaacutemicopodriacuteaesperarsequelaindustriadebasesde datosenAmeacutericaLatinayelCaribevayaexpandieacutendosealolargodeltiempondashespecialmente amedidaqueseincrementeladifusioacutendelasTICsenlaregioacutenndashconlocualeventualmente podriacuteadarseelcasodequeenunfuturoaparezcanconflictosdemayorsignificacioacutenquelos detectadoshastaahora
EnconsecuenciaresultanecesariocontinuaravanzandoenelestudiodeltemaEn particularseriacuteaimportantequeenelfuturosevayagenerandoinformacioacuteneconoacutemicacierta respectodelamagnituddeestaindustriaenlaregioacutenSibiensetratadeunatareacompleja comolomuestralamuyescasainformacioacutenexistentealrespectoinclusoenlospaiacuteses desarrolladosestaacuteclaroqueresultaimprescindibleparadotardeunabaseempiacutericamaacutesfirmea losdebatessobreeltema
Entantodenuestrotrabajosurgequedospasospotencialmentefavorablesparael desarrollodelaindustriadelasbasesdedatosenlospaiacutesesdeAmeacutericaLatinayelCaribe seriacuteani)mejorarelenforcementdelasnormativasactualmentevigentessobreeltematanto enelaacutereadederechosdeautorcomoenlosotroscamposjuriacutedicosinvolucrados(competencia deslealetc)ii)propenderaunamayorpenetracioacutendelasTICsenlospaiacutesesdelaregioacuten
Afuturoasuvezdebedarseinicioaunprocesodediaacutelogoentrelasdistintaspartescon intereacutessobreeltemaparaevaluarenqueacutemedidapodriacuteasernecesarioreformarlaslegislaciones actualmenteexistentesenmateriadecompetenciadeslealporejemploparahacermaacutesefectiva laproteccioacutenparalospropietariosdebasesdedatosenlaregioacutenDeesemismodiaacutelogo podriacuteanirsurgiendoconsensosnuevosacercadesiresultanecesarioonoavanzarenalguacutentipo deproteccioacutendelasbasesdedatosporlaviacuteadelosDPIndashyacercadecuaacutelesseriacuteanlas modalidadesdedichaproteccioacutenencasodequeseconcluyeraquesuimplementacioacutenseriacutea positivandashinclusoenelmarcomultilateralapartirtantodelaacumulacioacutendeexperienciaenla aplicacioacutendelasnormasyavigentesenalgunasregionescomodelapropiaevolucioacutendel mercadodebasesdedatosenlospaiacutesesdeAmeacutericaLatinayelCaribe
[SigueelAnexoI]
SCCR86
ANEXOI
CuadroA1AccesoatelefoniacuteaenAmeacutericaLatinayelCaribendash2001
Telefoniacuteacelular Telefoniacuteafija
Paiacutes Nordmsuscriptores cada100hab Paiacutes
Nordmliacuteneastelefoacutenicas cada100hab
Martinica 7153 Guadalupe 6359 Araba 5000 Chile 3402 AntiguaampBarbuda 3177 PuertoRico 3065 IslasViacutergenes (EEUU) 2890 Jamaica 2694 Venezuela 2635 Meacutexico 2168 Panamaacute 2070 Bermuda 2064 Paraguay 2040 Bahamas 1966 Surinam 1911 Argentina 1861 TrinidadampTobago 1734 Brasil 1673 Uruguay 1547 Repuacuteblica Dominicana 1465 ElSalvador 1250 Belize 1155 Barbados 1064 Guatemala 970 Bolivia 899 Guyana 866 Colombia 763 CostaRica 757 Ecuador 667 Granada 641 Peruacute 592 Honduras 361 StKittsandNevis 312 Nicaragua 299 StVincent 208 Dominica 156 Haitiacute 111 Cuba 007
Bermuda 8715 StKittsandNevis 5688 IslasViacutergenes(EEUU) 5637 AntiguaampBarbuda 4735 Barbados 4629 Guadalupe 4493
Martinica 4300 Bahamas 4003 Aruba 3503 PuertoRico 3364 Granada 3275 Dominica 2906 Uruguay 2829 TrinidadampTobago 2399 Chile 2390 CostaRica 2297 StVincent 2196 Brasil 2178 Argentina 2163
Jamaica 1973 Surinam 1758 Colombia 1705 Panamaacute 1483 Belize 1444 Meacutexico 1372 Venezuela 1120 RepuacuteblicaDominicana 1102 Ecuador 1037 ElSalvador 934 Guyana 919 Peruacute 775 Guatemala 647 Bolivia 622 Paraguay 512 Cuba 510 Honduras 471 Nicaragua 312 Haitiacute 097
EEUU 4442 EEUU 6645 Oceaniacutea 4495 Europa 4377 AmeacutericaLatinay Caribe 1717
Europa 4062 Oceaniacutea 4002
AmeacutericaLatinayCaribe 2327 Mundo 1557 Mundo 1721
FuenteInternationalTelecommunicationsUnion(ITU)
SCCR86 AnexoIpaacutegina2
CuadroA2AccesoaInternetypenetracioacutendePCsenAmeacutericaLatinayelCaribendash2000
PCs Internet
Paiacutes NordmPCscada
100hab Paiacutes
NordmServidores cada10000
hab Paiacutes
Nordm usuarios
cada 10000hab
Bermuda 4654 Bermuda 52727 Bermuda 390137 Guadalupe 1974 Uruguay 16202 Chile 165765 StKittsandNevis 1817 Argentina 7298 Aruba 136536 CostaRica 1491 Meacutexico 5655 Uruguay 110878 Granada 1271 Panamaacute 5313 PuertoRico 102179
Martinica 1266 Brasil 5153 IslasViacutergenes (EEUU) 100322
Belize 1249 TrinidadampTobago 5096 Peruacute 97420 StVincent 1058 Chile 4881 Dominica 77777 Uruguay 1049 AntiguaampBarbuda 4095 TrinidadampTobago 77258 Chile 823 Araba 2809 Argentina 67509
Barbados 822 IslasViacutergenes (EEUU) 2807 AntiguaampBarbuda 65203
Dominica 713 Dominica 2424 Belize 62447 TrinidadampTobago 618 CostaRica 1829 Guyana 60395 Meacutexico 576 Guadalupe 1246 CostaRica 56674 Argentina 513 Belize 1220 StKittsandNevis 51610 Brasil 500 Colombia 1106 Granada 43556
Jamaica 466 Repuacuteblica Dominicana 924 Bahamas 43158
Venezuela 455 Martinico 891 Venezuela 39305 Peruacute 409 Venezuela 668 Barbados 37383 Panamaacute 370 Jamaica 571 Panamaacute 31701 Colombia 354 Guatemala 492 Jamaica 31055 Guyana 256 Peruacute 417 StVincent 30857 Ecuador 217 PuertoRico 386 Brasil 29392 ElSalvador 191 Barbados 374 Meacutexico 27431 Bolivia 168 Nicaragua 276 Surinam 26979 Paraguay 127 Paraguay 236 Colombia 20746 Guatemala 114 Bolivia 159 RepuacuteblicaDominicana 18588 Honduras 108 StKittsandNevis 104 Guadalupe 17544 Cuba 107 ElSalvador 092 Bolivia 14407 Nicaragua 089 Bahamas 079 Ecuador 14234 AntiguaampBarbuda ndash Guyana 069 Martinica 12746 Aruba ndash Cuba 059 Nicaragua 9854 Bahamas ndash Granada 032 ElSalvador 7967 Repuacuteblica Dominicana ndash Surinam 023 Paraguay 7278 Haitiacute ndash Honduras 020 Guatemala 7027 PuertoRico ndash Ecuador 018 Honduras 6168 Surinam ndash StVincent 018 Cuba 5358 IslasViacutergenes (EEUU) ndash Haitiacute ndash Haitiacute 2454 EEUU 5852 EEUU 292832 EEUU 450696 Oceaniacutea 3652 Oceaniacutea 64761 Oceaniacutea 251112 Europa 1674 Europa 15727 Europa 135948 AmeacutericaLatinay Caribe 659
AmeacutericaLatinay Caribe 9628
AmeacutericaLatinay Caribe 57049
Mundo 772 Mundo 17793 Mundo 64137
FuenteInternationalTelecommunicationsUnion(ITU)
SCCR86 AnexoIpaacutegina3
CuadroA3CostodeaccesoaInternetndash2001
Promedioanualdelcostopor20horasdeaccesomensualaInternetcomoporcentaje delPBIpercaacutepita(medidoenPPP)
Ranking Paiacutes Costo
1 2 3 4 5 6 7 8 9
10 29 31 32 36 41 42 44 45 47 48 49 53 58 61 62 65 66 67
Suecia Beacutelgica Finlandia Noruega Islandia Japoacuten Suiza EstadosUnidos Taiwaacuten Dinamarca Uruguay Argentina TrinidadampTobago Chile Meacutexico Brasil CostaRica Venezuela Colombia Jamaica Panamaacute Bolivia ElSalvador Guatemala RepuacuteblicaDominicana Paraguay Ecuador Honduras
012 029 037 037 046 049 057 065 068 071 263 320 330 454 517 526 543 604 808 840 844 983
1152 1557 1562 2039 2503 3207
FuenteKirkman(2002)
Sobre75paiacutesesrankeados
SCCR86 AnexoIpaacutegina4
CuadroA4IndicedePreparacioacutenparaelAccesoalaRed (NetworkedReadinessIndex(NRI))ndash2001
Ranking NRI
Paiacutes Networked Readiness
1 2 3 4 5 6 7 8 9
10 32 34 37 38 44 45 46 47 48 50 52 55 56 57 63 67 68 69 71 72
EstadosUnidos Islandia Finlandia Suecia Noruega PaiacutesesBajos Dinamarca Singapur Austria ReinoUnido Argentina Chile Uruguay Brasil Meacutexico CostaRica TrinidadampTobago RepuacuteblicaDominicana Panamaacute Venezuela Peruacute ElSalvador Jamaica Colombia Paraguay Bolivia Guatemala Nicaragua Ecuador Honduras
605 603 591 576 568 568 556 547 532 531 401 400 380 379 358 357 352 352 342 341 338 330 329 329 315 304 300 283 265 264
FuenteKirkmanetal(2002)
[SigueelAnexoII]
Sobre75paiacutesesrankeados
SCCR86
ANEXOII
REFERENCIASBIBLIOGRAacuteFICAS
BandJyJSGowdy(1997)ldquoSuiGenerisDatabaseProtectionHasItsTimeComerdquo D-LibMagazinejunioWashingtonDC
Barca(2000)ldquoPropiedadIntelectualdelasBasesdeDatosUnAcercamientodesdela JurisprudenciaNorteamericanardquoCuadernodeDoctrinaReacutegimenJuriacutedicodelosBancosde DatosFacultaddeDerechoyCienciasSocialesUniversidaddeBuenosAires
BaronP(2001)ldquoBacktotheFutureLearningfromthePastintheDatabaseDebaterdquoTheOhio StateLawJournalVolumen62Nordm2
BailyMN(2002)ldquoDistinguishedLectureonEconomicsinGovernmentTheNew EconomyPostMortemorSecondWindrdquoJournalofEconomicPerspectivesVolumen16 Nordm 2pp3-22
BancoMundial(2001)ldquoIntellectualPropertyBalancingIncentiveswithCompetitive AccessrdquoenGlobalEconomicProspectsandtheDevelopingCountries2002 Washington DC
BenthamJ(1978)EscritoseconoacutemicosFondodeCulturaEconoacutemicaMeacutexico
BraunsteinYM(2002)ldquoRepercusionesEconoacutemicasdelaProteccioacutendelasBasesdeDatos enlosPaiacutesesenDesarrolloyPaiacutesesenTransicioacutenrdquopreparadoparaelComiteacutePermanentede DerechodeAutoryDerechosConexosSeacuteptimaSesioacuten13a17demayoGinebra
CaballeroLealJL(2000)ldquoProteccioacutenJuriacutedicadelasBasesdeDatosyProteccioacutenSui GenerisparalasBasesdeDatosnoOriginalesrdquoenMAPalaciosyRAntequera(eds) PropiedadIntelectualTemasRelevantesenelEscenarioInternacionalSIECAUSAID
CaacutemaraLapuenteS(1999)ldquoUacuteltimasOrientacionesInternacionalessobrelaProteccioacuten JuriacutedicadelasBasesdeDatosrdquoRevistaChilenadeDerechoVolumen26Nordm1pp9-61enero
CassierM(2002)ldquoBienPrivadoBienColectivoyBienPuacuteblicoenlaEradelaGenoacutemicardquo RevistaInternacionaldeCienciasSocialesNordm171marzo
ChangH(2001)ldquoIntellectualPropertyRightsandEconomicDevelopmentndashHistorical LessonsandEmergingIssuesrdquoJournalofHumanDevelopmentVolumen2Nordm2julio
ChenYyTPuttitanun(2002)ldquoIntellectualPropertyRightsandInnovationinDeveloping CountriesrdquoCenterforEconomicAnalysisDepartmentofEconomicsUniversityofColorado atBoulderWorkingPaperNo02-06mayo
CIPRndashCommissiononIntellectualPropertyRightsndash(2002a)ldquoTechnologyDevelopmentand IntellectualPropertyRightsrdquoWorkshop1enero
SCCR86 AnexoIIpaacutegina2
CIPRndashCommissiononIntellectualPropertyRightsndash(2002b)ldquoCopyrightSoftwareandthe InternetrdquoWorkshop5enero
ColstonC(2001)ldquoSuiGenerisDatabaseRightRipeforReviewrdquoJournalofInformation LawandTechnologyNordm 3 noviembre
CommitteeforaStudyonPromotingAccesstoScientificandTechnicalDataforthePublic InterestCommissiononPhysicalSciencesMathematicsandApplicationsNationalResearch Council(1999)AQuestionofBalancePublicRightsandthePublicInterestinScientifical andTechnicalDatabasesNationalAcademyofSciencesWashingtonDC
CorreaCM(2000)ldquoFairUseintheDigitalErardquopresentadoenelThirdUNESCO CongressonEthicalLegalandSocietalChallengesofCyberspace13-15denoviembre Paris
CowanRyEHarison(2001)ldquoIntellectualPropertyRightsinaKnowledge-Based EconomyrdquoMERITInfonomicsResearchMemorandumSeries2001-027septiembre Maastricht
CraftsN(2000)ldquoGlobalizationandGrowthintheTwentiethCenturyrdquoInternational MonetaryFundWorkingPaper0044WashingtonDC
DrsquoAndreaTysonLyESherry(1997)ldquoInformationIndustryAssociationStatutory ProtectionForDatabasesEconomicampPublicPolicyIssuesrdquoCommitteeontheJudiciary USHouseofRepresentatives
DavidPA(2000)ldquoTheDigitalTechnologyBoomerangNewIntellectualPropertyRights ThreatenGloballdquoOpenSciencerdquoWorkingPaper00-016AllSoulsCollegeOxfordamp StanfordUniversityoctubre
DavidPA(2002)ldquoDoestheNewEconomyNeedalltheOldIPRInstitutionsDigital InformationGoodsandAccesstoKnowledgeforEconomicDevelopmentrdquopreparadoparala WIDERConferencefortheNewEconomyinDevelopmentmayoHelsinki
DavidPAyDForay(2002)ldquoFundamentosEconoacutemicosdelaSociedaddel ConocimientordquoComercioExteriorVolumen52Nordm6pp472-490junio
DeOliveiraAscensatildeoJ(2002)ldquoBasesdeDadosElectroacutenicasOEstadodaQuestatildeoem PortugalenaEuropardquoRevistadeAssociaccedilatildeoBrasileiradaPropriedadeIntelectual(ABPI) Nordm56pp6-14enerofebreroRiodeJaneiro
DusollierSYPoulletyMBuydens(2000)ldquoCopyrightandAccesstoInformationinthe DigitalEnvironmentrdquopresentadoenelThirdUNESCOCongressonEthicalLegaland SocietalChallengesofCyberspace13-15denoviembreParis
ElKassasS(2002)ldquoStudyontheProtectionofUnoriginalDatabasesrdquopreparadoparael ComiteacutePermanentedeDerechodeAutoryDerechosConexosSeacuteptimaSesioacuten13a17de mayoGinebra
SCCR86 AnexoIIpaacutegina3
ForayD(1997)ldquoGenerationandDistributionofTechnologicalKnowledgeIncentives NormsandInstitutionsrdquoenCEdquist(ed)SystemsofInnovationTechnologiesInstitutions andOrganizationsPinterLondres
Forero-PinedaCyHJaramillo-SalazarldquoElAccesodelosInvestigadoresdelosPaiacuteses MenosDesarrolladosalaCienciaylaTecnologiacuteaInternacionalrdquo RevistaInternacionalde CienciasSocialesNordm171marzoParis
FreitasPereiraMNCJSRibeiroLTractenbergyPLoureiroMedeiros(1999)ldquoBases deDadosnaEconomiadoConhecimentoAQuestatildeodaQualidaderdquo RevistaCiecircnciada InformaccedilatildeoVolumen28Nordm2
GalliniNySScotchmer(2002)ldquoIntellectualPropertyWhenisitthebestincentive systemrdquoenAJaffeJLernerySStern(eds)InnovationPolicyandtheEconomyVol2 MITPress
GilbertR(1999)ldquoEconomicFactorsintheProductionDisseminationandUseofScientific andTechnicalDatabasesrdquoenProceedingsoftheWorkshoponPromotingAccesstoScientific andTechnicalDataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicyOptionsNational AcademyofSciencesPartIWorkshopPresentationsenero
GordonRJ(1999)ldquoHastheldquoNewEconomyrdquoRenderedtheProductivitySlowdown Obsoleterdquopreparadoparael ProductivityGrowthWorkshopFederalReserveBankof St Louis
GordonRJ(2002)ldquoTechnologyandEconomicPerformanceintheAmericanEconomyrdquo NBERWorkingPaperSeriesWorkingPaper8771febrero
GranstrandODForayPDavidetal(2001)ldquoWorkshopReportonIPR(Intellectual PropertyRights)AspectsofInternetCollaborationsrdquoEuropeanCommissionResearch DirectorateGeneralDirectorateBndashEuropeanResearchAreaStructuralAspectsWorking Paper
GrossmanGMyELai(2002)ldquoInternationalProtectionofIntellectualPropertyrdquoNational BureauofEconomicResearchWorkingPaper8704
HallBH(2002)ldquoOnCopyrightandPatentProtectionforSoftwareandDatabasesATale ofTwoWorldsrdquoenOGranstrand(ed)EconomicsLawandIntellectualPropertyKluwer
HellerMAldquoTheTragedyoftheAnticommonsrdquoHarvard LawReviewJanuary1998
HerreraBravoR(2001)ldquoAlgunasObrasDigitalesysuProteccioacutenJuriacutedicardquodisponibleen httprodolfoherreragaleoncomdocumentoshtmmarzo
HowellR(1998)ldquoDatabaseProtectionandCanadianLawrdquopreparadoparaIndustryCanada andCanadianHeritagedisponibleenhttpstrategisicgccaSSGip01045ehtml
HugenholtzB(2001)ldquoTheNewDatabaseRightEarlyCaseLawfromEuroperdquo presentadoenNinthAnnualConferenceonInternationalIPLawampPolicyFordham UniversitySchoolofLawNewYork19-20abril
SCCR86 AnexoIIpaacutegina4
HughesJ(2002)ldquoPoliticalEconomiesofHarmonizationDatabaseProtectionandInformation PatentsrdquopresentadoenelSeminarioFrontiersofownershipinthedigitaleconomyjunioParis
ITACndashInformationTechnologyAssociationofCanadandash(1997)ldquoDatabaseProtectionrdquo diciembre
JasziP(1996)ldquoSummaryandAnalysisofHR3531rdquoAssociationofResearchLibraries agosto
JijenaLeivaRJ(1999)ldquoPropiedadIntelectualeInternetrdquoREDIRevistaElectroacutenicade DerechoInformaacutetico Nordm10
KhanZB(2002)ldquoIntellectualPropertyandEconomicDevelopmentLessonsfrom AmericanandEuropeanHistoryrdquoCommissiononIntellectualPropertyRightsStudy Paper 1a
KirkmanG(ed)(2002)TheGlobalInformationTechnologyReport2001-2002Readiness fortheNetworkedWorldCenterforInternationalDevelopmentatHarvardUniversity
KirkmanGSCAOsorioyJDSachs(2002)ldquoTheNetworkedReadinessIndex MeasuringthePreparednessofNationsfortheNetworkedWorldrdquoenKirkmanG(ed)opcit
LallS(2001)ldquoIndicatorsoftheRelativeImportanceofIPRsinDevelopingCountriesrdquo UNCTADICTSDCapacityBuildingProjectonIntellectualPropertyRightsandSustainable Developmentdraftnoviembre
LevinRCAKKlevorickRRNelsonySGWinter(1987)ldquoAppropriatingthe ReturnsfromIndustrialResearchandDevelopmentrdquoBrookingsPapersonEconomic ActivityNordm3
LinnA(2000)ldquoHistoryofDatabaseProtectionLegalIssuesofConcerntotheScientific CommunityrdquoGlobalChangeDataandInformationSystem(GCDIS)USGlobalChange ResearchProgram(USGCRP)marzo
LiptonJ(2002)ldquoTheEUDatabaseRightandUniversityTeachingMaterials Journalof TechnologyLawandPolicyLevinCollegeofLawUniversityofFloridaissue1marzo
LoseyRC(1995)ldquoPracticalandLegalProtectionofComputerDatabasesrdquodisponibleen httpwwwfloridalawfirmcomarticlehtml
MaskusK(2000)IntellectualPropertyRightsintheGlobalEconomyInstitutefor InternationalEconomics
MaurerSMySScotchmer(1999)ldquoIntellectualPropertyRightsDatabaseProtectionIs ItBrokenandShouldWeFixItrdquoScienceVolumen284Mayo
MaurerSMPBHugenholtzyHJOnsrud(2001)ldquoEuropersquosDatabaseExperimentrdquo ScienceVolumen294octubre
MaurerSM(1999)ldquoRawKnowledgeProtectingTechnicalDatabasesforScienceand IndustryrdquoenProceedingsoftheWorkshoponPromotingAccesstoScientificandTechnical
SCCR86 AnexoIIpaacutegina5
DataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicyOptionsNationalAcademyof SciencesAppendixCenero
MilleacuteA(1996)ldquoProteccioacutenalosFabricantesdeBasesdeDatosunNuevolsquoDerecho ConexordquoRevistaDerechodelaAltaTecnologiacuteaantildeoVIIINdeg93mayo
MilleacuteA(1999)ldquoProtectionofDatabasesWorkshoprdquopreparadoparalaInternational ConferenceonElectronicCommerceandIntellectualPropertyOrganizacioacutenMundialdela PropiedadIntelectualseptiembre
NASndashNationalAcademyofSciences ndash(1999)ProceedingsoftheWorkshoponPromoting AccesstoScientificandTechnicalDataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicy OptionsWashingtonDC
NicholsonJFyMFreno(2001)ldquoProtectingtheContentofDatabasesrdquoIPLitigator enero
OECD(2001)TheNewEconomyBeyondtheHypeFinalReportontheOECDGrowth ProjectOECDParis
OramA(2000)ldquoTheSapandtheSyrupoftheInformationAgeCopingwithDatabase ProtectionLawsrdquodisponibleen httpwwworeillycom~andyoprofessionalcollection_lawhtml
OvillaBuenoR(1998)ldquoLaProteccioacutenJuriacutedicadelasBasesdeDatosenMeacutexicoDelos lineamientosInternacionalesalaNuevaLeyFederaldelDerechodeAutorrdquoenBecerra RamiacuterezM(ed)EstudiosdeDerechoIntelectualenHomenajealProfesorDavidRangel MedinaInstitutodeInvestigacionesJuriacutedicasdelaUNAMMeacutexico
PaacuteezMantildeaacuteJ(1997)ldquoProteccioacutenjuriacutedicadelosproductoresyusuariosdelasbasesde datosenlosderechosespantildeolycomunitariordquodisponibleenelsitiowebInformaacuteticos EuropeosExpertos(wwwieees)
PetersM(1999)ldquoSummaryOverviewofExistingandProposedIntellectualPropertyRights RegimesforDatabasesrdquoenProceedingsoftheWorkshoponPromotingAccesstoScientific andTechnicalDataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicyOptionsNational AcademyofSciencesPartIWorkshopPresentationsenero
QuinnN(2000)ldquoBancosdeDatosPrincipiodeLegalidadyTutelaPenalenlaLey ArgentinardquoCuadernodeDoctrinaReacutegimenJuriacutedicodelosBancosdeDatosFacultadde DerechoyCienciasSocialesUniversidaddeBuenosAires
ReichmanJHyPSamuelson(1997) ldquoIntellectualPropertyRightsinDatardquoVanderbilt LawReviewVolumen50enero
ReichmanJyPUhlir(1999)ldquoDatabaseProtectionattheCrossroadsRecent DevelopmentsandtheirImpactonScienceandTechnologyrdquoTheBerkeleyTechnologyLaw Journal14-2
SCCR86 AnexoIIpaacutegina6
RiisT(2002)ldquoEconomicImpactoftheProtectionofUnoriginalDatabasesinDeveloping CountriesandCountriesinTransitionrdquopreparadoparaelComiteacutePermanentedeDerechode AutoryDerechosConexosSeacuteptimaSesioacuten13a17demayoGinebra
RomerP(1993)ldquoTwoStrategiesforEconomicDevelopmentUsingIdeasandProducingIdeasrdquo ProceedingsoftheWorldBankAnnualConferenceonDevelopmentEconomics1992
SchraderDyRJeweler(1999)ldquoIntellectualPropertyProtectionforNoncreative DatabasesrdquoCongressionalResearchServiceReportsseptiembre
ScotchmerS(1999)ldquoCummulativeInnovationinTheoryandPracticerdquoGSPPWorking Paper240UCBerkeleyfebrero
ShapiroCyHVarian(1999)InformationRulesAstrategicGuidetotheNetwork EconomyHarvardBusinessSchoolPressMassBoston
ShengliZ(2002)ldquoTheEconomicImpactoftheProtectionofDatabaseinChinardquopreparado paraelComiteacutePermanentedeDerechodeAutoryDerechosConexosSeacuteptimaSesioacuten13 a 17demayoGinebra
StefikMyTLunt(1999)ldquoOverviewofTechnologiesforProtectingandfor MisappropriatingDigitalIntellectualPropertyRightsTheCurrentSituationandFuture ProspectsrdquoenProceedingsoftheWorkshoponPromotingAccesstoScientificandTechnical DataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicyOptionsNationalAcademyof SciencesPartIWorkshopPresentationsenero
StoryA(2002)ldquoStudyonIntellectualPropertyRightstheInternetandCopyrightrdquo CommissiononIntellectualPropertyRightsStudyPaper5
[FindelAnexoIIydeldocumento]
SCCR86 paacutegina10
actividadesdeinvestigacioacutenndashenelcasodelaspatentes)8 Veamosahoracomoseaplicanestos principiosalcasoquenosocupa
b) Elcasodelasbasesdedatosldquonooriginalesrdquo
Comosentildealamosantesnoexisteunadefinicioacutenuniformeconrelacioacutenaqueacuteseentiende porbasesdedatosdesdeelpuntodevistajuriacutedicooeconoacutemicoEnestesentidoresulta interesantedestacarqueladefinicioacutenquesedaenlaDirectivaEuropea969CEes particularmenteabarcativayaqueensuartiacuteculo12lascaracterizacomoldquolasrecopilacionesde obrasdedatosodeotroselementosindependientesdispuestosdemanerasistemaacuteticao metoacutedicayaccesiblesindividualmentepormedioselectroacutenicosodeotraformardquo
Enesteenfoqueldquoampliordquoentonceslasbasesdedatosabarcandesdeguiacuteastelefoacutenicas hastaprogramasdemateriasuniversitariaspasandoporcosastandiversascomobancosde informacioacutengeneacuteticaosatelitaldiccionariosregistrosmeteoroloacutegicosresultadosdecarreras decaballosguiacuteasdeprogramastelevisivoscoleccionesdeinformacioacutenjuriacutedicacomercialo financieradiariosbibliotecas(ldquofiacutesicasrdquoodigitales)guiacuteasempresariasvademecums medicinalescompilacionesdeobservacionesnaturalesoexperimentalesenelcampodela fiacutesicalaquiacutemicalabiologiacuteaetclosiacutendiceshechosporlosagentesdesoftwaredelos serviciosdebuacutesquedaenInternettambieacutenpuedenentrarbajoestadefinicioacutenEnestesentido comobienhaapuntadoMaurer(1999)resultadifiacutecildiscutireltemadelaproteccioacutendelasbases dedatosengeneralconsiderandolagrandiversidaddeobjetosqueseincluyenbajoesenombre9
Maacutesallaacutedelanecesidaddetenerencuentaesteproblemanomenoracontinuacioacuten vamosapresentarlosprincipalesargumentosafavoryencontradeestablecerDPIparalas basesdedatosldquonooriginalesrdquo
8 Algunosfallosjudicialesrecienteshanconfirmadoestaloacutegicacomoenelcasodelavalidezde lasactividadesdeingenieriacuteareversasobrelosprogramasdesoftwareaceptadaporlajusticiade losEEUUenlosantildeosrsquo90(SamuelsonyScotchmer2002)
9 Estaextensioacutendelconceptohaceauacutenmaacutesdifiacuteciltenerestimacionesciertassobrelasdimensiones delaindustriadebasesdedatosentantoqueestaabarcariacuteabienesyserviciosabsolutamente disiacutemilesypertenecientesoriginalmenteamuydiferentessectoresdeactividad
SCCR86 paacutegina11
Losargumentosafavor
Cuandoserevisalaliteraturarecibidaseimponelaconclusioacutendequeelargumentomaacutes importantequeesgrimenlamayorpartedelostrabajosyanalistasqueestaacutenafavordeuna proteccioacutenldquofuerterdquoparalasbasesdedatosnooriginalesradicaengarantizarunretorno apropiadoparalasinversionesmuchasvecessubstancialesquesonnecesariasparacrear manteneryactualizarloscontenidosdeaquellasbasesdenocontarconunaproteccioacuten adecuadaseargumentalaproduccioacutendebasesdedatosseriacuteainferioralasocialmente deseableEstaproteccioacutensehariacuteamaacutesnecesariaauacutenenunescenarioenelcualteacutecnicas digitaleseinformaacuteticasmedianteresultafaacutecilcopiarydifundirndashsinautorizacioacutendelos propietariosndashloscontenidosdelasbasesdedatos(verBraunstein2002DrsquoAndreaTysony Sherry1997)10Asuvezsiempresiguiendoesteargumentolanecesidaddeteneruntratado internacionalsurgedelrequisitodearmonizarlosdiferentestratamientosqueeltemarecibeen losdistintospaiacutesesdemododegarantizarlalibrecirculacioacutendelainformacioacutenanivelglobal ycontribuiraunamejorproteccioacutendelasinversionesquesepretendepromover
Enestaliacuteneaderazonamientonosehacehincapieacuteenlaoriginalidadonovedaddelas basesrespectivasndashyaquesigozarandedichosatributoscaeriacuteanbajolaproteccioacutenqueya otorgalalegislacioacutendederechosdeautorenlospaiacutesesquehanadoptadolasdisposicionesal respectodelaOMPIydelADPICndashsinopuramentealaretribucioacutendelasinversiones11(enel lenguajelegalsesuelehacermencioacutendelosteacuterminossweatofthebrowndashldquosudordelafrenterdquondash eindustriouscollectionndashldquorecopilacioacuten industriosardquo)
Losargumentoscriacuteticos
ndash Conflictoconlossupuestossobrelosquesebasatradicionalmentelalegislacioacuten sobreDPI
Losintentosdeintroducirunamayorproteccioacutenparalasbasesdedatosporlaviacuteadelos regiacutemenesdepropiedadintelectualresultariacuteanincompatiblesconlossupuestossobreloscuales sebasalaexistenciadeestosuacuteltimosndashqueseriacuteanseguacutenvimosanteslapromocioacutendela creatividadydelageneracioacutendenovedadesndash(verporejemploDussolieretal2000)
ndash Noexisteevidenciaempiacutericaquemuestrequelaindustriadebasesdedatossehaya vistoperjudicadaporlafaltadeunreacutegimenespeciacuteficodepropiedadintelectual
Enestesentidoseargumentaquei)laofertadebasesdedatostantopuacuteblicascomo privadasesnosoacutelovoluminosasinoquehavenidocreciendosostenidamenteenlosuacuteltimos antildeossinquealmenoshasta1996ydesdealliacutesoacuteloenelcasodelaUEexistanregiacutemenesde proteccioacutenespeciales12ii)nosehalogradomostrarunsolocasoconcretoenelcualnose
10 Lasnuevastecnologiacuteasalavezquefacilitanlacreacioacutendelasbasesdedatosexacerbanlas ldquofallasdemercadordquoquesurgendeladificultadparaexcluirdelusodedichasbasesaaquellosque nopaganporellas(Baron2001)
11 Estoformapartedeunatendenciamaacutesgeneralqueseobservatambieacutenenotroscamposdela propiedadintelectual(Dussolieretal2000)
12 SeguacutenlascifrasdeDavid(2000)conposterioridadalcasoFeistlaindustriadelasbasesde datoscrecioacutesostenidamenteenlosEEUUAsiacuteentre1991y1997elnuacutemerodebasesdedatos crecioacuteenun35yelnuacutemerodearchivoscontenidosdentrodelasbasesdedatosaumentoacuteun
[Siguelanotaenlapaacuteginasiguiente]
SCCR86 paacutegina12
hayandesarrolladociertasbasesdedatosporfaltadesuficienteproteccioacuten13iii)trasla sancioacutendelaDirectivadelaUEsobreeltemalaindustriadelasbasesdedatosdeaquel continentenoparecehabermostradoningunatendenciaexpansivaclara14iv)laevolucioacutende lospreciosdelasaccionesdelasempresasdelsectornomuestrasignoalgunodedeclinacioacuten delarentabilidaddelnegocioenlosEEUUpesealaaparentefaltadeproteccioacuten(Bandy Gowdy1997Oram2000Baron2001Maurer1999Maureretal2001Hughes2002) Detodosmodosconrelacioacutenaestosargumentosymaacutesallaacutedesusrespectivosmeacuteritoscabe repetirquefaltasuficienteevidenciaempiacutericacomoparaconocercuaacuteleselverdaderotamantildeoy elritmodecrecimientodelmercadodebasesdedatosmedidosenunidadesmonetariasPorlo tantotodadiscusioacutenenesteterrenoadquiereuncaraacutecterprovisional
ndash Yaexistenmecanismoslegalesyteacutecnicosqueotorgansuficienteproteccioacutenpara lospropietariosdebasesdedatos
Existenyainstrumentosjuriacutedicosdisponibles(competenciadeslealndasholdquoparasitariardquondash enriquecimientosincausaapropiacioacutenindebidaetc)quepuedenbrindarunaproteccioacuten razonablealospropietariosdelasbasesdedatosldquonooriginalesrdquo15Maacutesauacutenvariosautores sugierenquedesernecesariaunaproteccioacutenmayoralaexistenteparalasbasesdedatosla mismapodriacuteamaterializarseatraveacutesdereformasalalegislacioacutensobrecompetenciadesleal16o apropiacioacutenindebidaporejemplolocualprotegeriacuteaalospropietariosdelasbasescontrala pirateriacuteadesuscompetidores17altiempoquenoafectariacuteaelaccesoalainformacioacutenporparte delosusuariostemaparticularmentesensibleencamposcomoeducacioacutenociencia(Dussolier etal2000ReichmanyUhlir1999Maureretal2001)Recurriracontratosoalafigurade ldquosecretocomercialrdquotambieacutensonposibilidadesabiertasparaprotegerelcontenidodelasbases dedatosnooriginales
[Continuacioacutendelanotadelapaacuteginaanterior]
180Porotrapartemientrasqueen1977el78detodaslasbasesdedatoseranproducidas porentidadesgubernamentalesacadeacutemicasosinfinesdelucroen1997elsectorprivado controlabael78delaindustria(contraun70en1990)
13 Maurer(1999)sentildealaquelafirmaElsevierhaargumentadoqueenocasionessusdivisionesnoshycientiacuteficashandecididonoinvertirennuevasbasesdedatosdebidoapreocupacionesentornoa laproteccioacutendeloscontenidosSinembargoseguacutenelautoreltemadelaproteccioacutenhasidouno deloselementosperonoeluacutenicoenlatomadetalesdecisionesMaurertambieacutenadvierteque entrelasdivisionescientiacuteficasdeElseviernosehanreportadocasossimilaresdenorealizacioacuten deinversionesportemoralacopiaindebidadeinformacioacuten
14 Maureretal(2001)presentanevidenciaenestesentidocontrariandolasafirmacionesrealizadas poralgunosfuncionariosdelaUESinembargoladiscusioacutensebasaenelnuacutemerodebasesde datoscreadasanualmenteendicharegioacutenndashcifraqueclaramentesoacutelodemaneraaccidentalpuede estarreflejandotendenciassimilaresencuantoalamagnituddelnegociomedidadesdeelpunto devistaeconoacutemico
15 VerPeters(1999)paraunresumendelascaracteriacutesticasdelosdiversosmedioslegalesde proteccioacutendisponiblesndashodeposibleaplicacioacuten-paralasbasesdedatos
16 LaideaoriginalantesdeadoptarselaDirectiva969CEerajustamentemodificarlalegislacioacuten sobrecompetenciadeslealcomoformadeprotegerlasinversionesenbasesdedatosndashDeOliveira Ascensao(2002)atribuyeelcambioderumboprincipalmenteaqueGranBretantildeaeIrlanda carecendelegislacioacutenenmateriadecompetenciadesleal
17 Enestesentidosibiennosiempreresultafaacutecildemostrarquealguienhacopiadounabasede datosdepropiedadajenaexistenalgunosmediospraacutecticosquepuedencontribuiradefenderal creadororiginalndashporejemplointroducirerroresdeliberados(verLosey1995)
SCCR86 paacutegina13
Entantotambieacutenexistenmecanismoselectroacutenicosndashindicadordecopiascodificacioacuten autenticadomarcasdeaguaencriptadocontrasentildeasetcndashquetambieacutencontribuyenalobjetivo debrindarproteccioacutenparalostitularesdelasbasesdedatos(siguiendoaBaron2001ciertas teacutecnicaspermitenactualmenterastrearelusodecualquierporcioacutendeinformacioacutenextraiacutedade unabasededatosdeterminada)18
Otrasestrategiasldquodefensivasrdquosugeridassonincluircontenidosdematerialprotegidopor derechosdeautor(porejemploprogramasdesoftwarequehacenmaacutesuacutetileslasbasesde datos)actualizarcontinuamenteelcontenidodelasbasesyfinalmenteaplicarlasuficiente creatividadcomoparamerecerlaproteccioacutenbajolalegislacioacutendederechodeautor(Maurer 1999NicholsonyFreno2001)
ndash Laindustriadebasesdedatostiendeasermonopoacutelicapornaturalezaexistiendoya fuertesbarrerasalaentradaquebrindansuficienteproteccioacutenparalospropietariosdeaquellas
Laproduccioacutendebasesdedatossecaracterizaporlafuertepresenciadeeconomiacuteasde escalaaltoscostosdeentradayporconsiguientelatendenciaaexhibirmonopoliosnaturales enloscualesproveedoresespecializadosdominansectoresespeciacuteficosReichmanySamuelson (1997)agreganademaacutesquemuchasveceslosdatosquesequiereprotegernoestaacuten disponiblesenotrasfuentespuacuteblicasyquelacreacioacutendeunabasededatoscompleja aparentementeconstituyeunabarreraldquodefactordquoqueresultadifiacutecildesobrepasarMaacutesauacuten haybasesdedatosqueporsunaturalezasonuacutenicas(estoesnopuedenserreproducidas independientementeportercerosndashporejemplodatosclimaacuteticosperotambieacutenotrosde naturalezacomercialoeconoacutemicandash)porloquelaposibilidaddelmonopolioesobviamente mayor(Riis2002)1920 Enestesentidolosinstrumentoslegalesytecnoloacutegicosdescriptos maacutesarribaporsiacutesolosysinlaexistenciadederechosadicionalesdariacuteanyademasiada proteccioacutenalospropietariosdelasbasesdedatos(Baron2001)
ndash Sepodriacuteacrearunaseriaamenazaparalalibrecirculacioacutenyutilizacioacutendela informacioacutenconperjuicionosoacuteloparalasactividadesdeinvestigacioacutenylapreservacioacutendel dominiopuacuteblicosinotambieacutenparaungrannuacutemerodeactividadescomercialesprivadas
Seguramentelosargumentoscriacuteticosmaacutesseverosydifundidosencontradeestablecer DPIparalasbasesdedatosldquonooriginalesrdquoesqueporesaviacuteasepodriacuteaterminarprotegiendo ygenerandoderechosprivadossobrelainformacioacutencontenidaendichasbasesDeaquiacute podriacuteasurgirundantildeoserioparalapreservacioacutendelldquodominiopuacuteblicordquoencamposclavesdela
18 VerStefikyLunt(1999)paraunresumendelosmediostecnoloacutegicosdeproteccioacutendisponibles 19 Maurer(1999)sentildealaquelaevidenciaqueprovienedeunmercadoldquocercanordquoaldelasbasesde
datoseldelasrevistascientiacuteficasconfirmalostemoresderivadosdelastendenciasala monopolizacioacutenAsiacutelaAssociationofResearchLibrariesmencionaquelospreciosdedichas revistascrecieronun115entre1986y1994resultadodeunmercadodecompetencia monopoliacutesticacontroladoporunpequentildeogrupodeeditoriales
20 EnNAS(1999)serefiereporejemploquesibienelmercadofinancieronoesunmonopolio naturallosquepublicanlainformacioacutenrespectivasonlosmismosquelacreanElmercadode accionesseriacuteaunejemplodeuncasodondeesmuyfaacutecilmantenerunmonopolioyaquesibien unapersonapodriacuteallamaratodaslasfirmascuyasaccionessecotizanenbolsaseriacuteaprohibitivo enteacuterminosdecostosrecogeresainformacioacutenvisavisloquelecuestaalaBolsadeValoresya queesalliacutedondeesastransaccionestienenlugar
SCCR86 paacutegina14
informacioacutencientiacuteficaeducativajuriacutedica21etc(MaureryScotchmer1999Dussolieretal 2000David2002ReichmanyUhlir1999)
AsiacutelacomunidadacadeacutemicatemequelosDPIsobrelasbasesdedatosobstaculicenpor viacuteadelencarecimientoyolaapropiacioacutenprivadalalibrecirculacioacutendeideaseinformacioacuten quehasidonormadelavancecientiacuteficoalolargodelosuacuteltimosdoscientosantildeosNosorprende entoncesqueinstitucionestanrelevantescomoelNationalResearchCouncillaNationalAcademy ofScienceslaNationalAcademyofMedicinelaNationalAcademyofEngineeringlaNational ScienceFoundationyelNationalInstituteofHealthfigurenentrelosmaacutesprominentesopositoresa todalegislacioacutenquepuedarestringirelaccesoalosdatosoalainformacioacutenenlosEEUU
DavidyForay(2002)sentildealanqueaquellosquepromuevenelreforzamientodelosDPI sobrelosconocimientosndashenestecasolasbasesdedatosndashomitenelcrucialhechodeque aquellosnosonbienesdeconsumosinotambieacutencomovimosantesfactoresdeproduccioacuten Maacutesauacutenlosconocimientosnosonuacutenicamentebienesno-rivalessinoquenormalmentesu utilidadsocialaumentacuantomaacutessedifundenAsiacuteporejemplocuandoselimitaelusode unaciertabasedeinformacionesndashporejemplohaciendoqueuninvestigadordebapagarpor accederalamismandashesprobablequeseesteacutegenerandounobstaacuteculoalavancedelacienciaen tantoqueanteloscostosadicionalesqueseleimponenesfactiblequedichoinvestigador restrinjasusbuacutesquedasalostemasqueyaconocelimitandoasiacutelosdescubrimientos imprevistoshabitualesndashymuchasvecesmuyimportantesndashenelaacutereadelacienciaAsimismo sehaargumentadoquecrecientementeelavancecientiacuteficodependedelaposibilidadde combinardatosdediversasfuentesndasheacutesteseriacuteaporejemploelcasodelabiotecnologiacuteandashla introduccioacutendemayoresderechosdepropiedadenestaaacutereaciertamentesupondriacuteaentonces unobstaacuteculoparaelprogresodelainvestigacioacuten(dandolugaraloqueunautorhallamado ldquothetragedyofanti-commonsrdquo 22ndashDavid2000)23Otrofactorqueaumentalaspreocupaciones
21 EnesteaacutembitoJaszi(1996)ndashcitadoenBarca(2000)ndashponeelsiguienteejemploaplicableal casodelosEEUUrespectodelospotencialesriesgosdegenerarunderechosuigenerisparalas basesdedatosSeguacutenelautorldquohastalaactualidadlainformacioacutenpuacuteblicaesencialparala praacutecticajuriacutedicaesdedominiopuacuteblicoseguacutenlalegislacioacutendelcopyrightAlgunainformacioacuten soacuteloseencuentradisponibleatraveacutesdeempresasprivadasquecompilanlasdecisiones jurisprudencialeslegislacioacutenyregulacioneshellipHoyendiacuteaunabogadoouninvestigadordebe comprarloslibrosoCD-ROMosuscribirsealosserviciosonlineaefectosdeteneraccesoal derechoengeneralApesardeelloelprincipiolegaldelcopyrightenvirtuddelcualla proteccioacutenlegalnocubrealainformacioacutenhellipoperademanerataldeverificarlastendencias monopoacutelicasinherentesaestasituacioacutenUnavezaccedidanoexistenrestriccionesrespectode coacutemolainformacioacutenpuacuteblicaextraiacutedadebasesdedatoselectroacutenicasoenpapelpuedeser utilizadaenlamedidaqueelvaloragregadoporelcompiladornoseaextraiacutedohellip(enelcasode aprobarseunderechosuigeneris)lasituacioacutenseriacuteadistintaLareproduccioacutensinlicenciau otrousodeltextodecualquierdecisioacutenjudicialsifueraconsideradacualitativamentesubstancial resultariacuteasuficienteparaqueelusuariopuedaserresponsabilizadoypotencialmentetambieacutenla institucioacuteneducativaobibliotecaatraveacutesdelacualelusuarioaccedioacutealabasededatosrdquo
22 Laldquotragediadelosanticommonsrdquoocurrecuandomuchosindividuostienenderechosdeexclusioacuten sobreunrecursoescasoEnconsecuenciaactuandoseparadamentepuedengenerarun desperdiciocolectivodedichorecursoalsubutilizarlovisavisloqueocurririacuteaenunasituacioacuten socialmenteoacuteptima(Heller1998)
23 Unejemplointeresantedeestastensionessurgeconuntemaparticularmentecandentecualesel delasbasesdedatosgeneacuteticasymeacutedicasAlgunospaiacutesescomoIslandiaylasIslasTongahan concedidolicenciasexclusivasaempresasprivadasdebiotecnologiacuteaparaexplotarlosdatos geneacuteticosymeacutedicosdedeterminadaspoblacioneslocualimplicaprivatizardatosquehastaahora seintercambiabanenredesacadeacutemicas(verCassier2002)
SCCR86 paacutegina15
eslaexistenciadelosllamadosldquopassthroughrightsrdquoqueintroducennuevasrestriccionesaluso deloscontenidosdelasbasesdedatosndashyaquelosderechossobrelosmismosseextiendenalo largodetodalacadenadeusosquepuedentenerdichoscontenidosndash(Maureretal2001)24en este escenariolanecesidaddehacermuacuteltiplescontratosdelicenciaparaelusodelosdatos incorporadosenlasdistintasbasessetemehariacuteamuydifiacutecillainvestigacioacutencientiacutefica modernandashconsiderandolosenormescostosdetransaccioacuteninvolucrados
Asuvezsehasentildealadoqueelincrementodeloscostosdeaccesoalasbasesdedatos puedegenerarunaldquoreaccioacutenencadenardquodentrodelacomunidadcientiacuteficaentantoquelos usuariosasuvezbuscaraacutencompensaresosmayorescostosconnuevasfuentesdeingresosa partirdelosresultadosdesusinvestigacionesJustamenteseriacuteaenlasaacutereasdemayor relevanciainmediataparalasociedadolacienciaendondedichatendenciapodriacutea materializarsemaacutesraacutepidamente(SchraderyJeweler1999)Enunextremolaintroduccioacutende DPIenestaaacutereapodriacuteaprovocarelfindelacolaboracioacutencientiacuteficaydelmodelodeldquociencia abiertardquo(Granstrandetal2001vertambieacutenBaron2001)
Estasprevencionesseacrecientancuandodebidoarazonesfundamentalmente presupuestariastantoenEuropacomoenlosEEUUseestaacutepresionandoalasuniversidadesy aloscentrosdeinvestigacioacutenparaqueincrementensusingresosqueprovienenfueradel presupuestopuacuteblicolocualestimulajustamentelastendenciasatratardeobtenerrecursosa partirdelpatentamientoyotrasformasdeexclusioacutendelosresultadosdelasinvestigacionesque serealizanendichasinstituciones25Lasmismasrazoneshanllevadotambieacutenaunacreciente participacioacutenprivadaenlarecoleccioacutenygeneracioacutendedatosconlocuallostemoresporla apropiacioacutenprivadadeinformacioacutendeldominiopuacuteblicoseacrecientan(Linn2000)26
Soacuteloconelfindeejemplificaralgunosdelosproblemaspotencialesquepodriacutean derivarsedeunaproteccioacutensuigenerisparalasbasesdedatosnooriginalesvalelapenacitara CowanyHarison(2001)quienesobservanquelaseditorialesderevistascientiacuteficas crecientementedigitalizanloscontenidosdeestasuacuteltimaslocualtambieacutenresultaapropiado desdeelpuntodevistadelasbibliotecasuniversitariasquesonlosprincipalesclientesde dichasrevistas(porrazonesesencialmenteldquologiacutesticasrdquo)Elproblemaesquelasbibliotecas entoncesyanocompranlasrevistascomotalessinoelaccesoalasbasesdedatosdelas editorialesenesepasajelosartiacuteculoscontenidosendichasbasesyanoestaacutencubiertosporlas excepcionesdetipofairusequepermitiacuteanporejemplofotocopiarunartiacuteculo(mientrasque ahorapodriacuteaestarprohibidoparauninvestigadorqueesunusuariolegiacutetimodelabase compartirunartiacuteculoconuncoleganoautorizado)Maskus(2000)entantoapuntaalmismo
24 Entreloscasosmaacutescitadosenestesentidoestaacuteeldeunabasededatossobresecuenciade proteiacutenasdeorigensuizollamadaSwissProtcuyousojustamentesehavistorestringidopor limitacionesdetipopassthroughrightsTambieacutensemencionaelcasodeunabasesimilarde origenestadounidensellamadaScop
25 Enestesentidosehamencionadoqueafinesdelosantildeosrsquo90unafirmaalemanaestaba consiguiendounderechoexclusivodelEuropeanMolecularBiologyLaboratory(EMBL)para comercializarpartedelosdatosgeneradospordichainstitucioacutenmedidaqueaparentementese vinculabaconlaintencioacutendepromoverporesaviacuteaeldesarrollodelaindustriadela biotecnologiacuteaenAlemania(NAS1999)
26 ReichmanySamuelson(1997)observanquecuandoseprivatizoacutelacomercializacioacutendelas imaacutegenesdelsateacuteliteLandsatenlosEEUUlosprecioscrecieronde400a4400doacutelaresdelos EEUUporimagen
SCCR86 paacutegina16
problemaperodesdeunpuntodevistamaacutesgeneralatendiendoalaeventualimposibilidadde queuninvestigadorquecompraelaccesoaunabasecompartalosdatosconotroscolegas
Perolostemoressobreelimpactodeunamayorproteccioacutendelasbasesdedatostambieacuten seextiendenalcampodelosusuarioscomercialesAsiacutesesentildealaqueelloredundariacuteaenun obstaacuteculoparaeldesarrollodeactividadesenlascualessere-usaotransformalainformacioacuten primariaoenunaumentodeloscostosdedichasactividades(SchraderyJeweler1999)27
PorejemplolasactividadesdedesarrollodesoftwarepodriacuteanverseamenazadasAsiacute siguiendoaElKassas(2002)conunadefinicioacutendemasiadoabarcativasepodriacuteanproteger cuadrosdeconsultaconjuntosdeinstruccionesycaracteresetcnecesariosparaeldesarrollo deprogramasdecomputacioacutenTambieacutensecitanlosproblemasquepodriacuteansurgirparael avancedeInternetentantoloscuadrosdeencadenamientoylosdirectoriosasiacutecomolos serviciosdebuacutesquedaylossistemasdenombresdedominiopodriacuteanasimismocaerbajola legislacioacutendebasesdedatosLasempresasproveedorasdeserviciosdeInternetpodriacuteanverse afectadasentantoporlaeventualtransmisioacutennoautorizadadelosdatoscontenidosenbases protegidas(ElKassas2002Shengli2002)
Enesteescenariohaybastanteconsensoenproponerquelainformacioacutenylosvalores agregadosdesarrolladosconfondospuacuteblicosdirectamenteporoficinasdelgobiernoyoporsus contratistasnodeberiacuteanestarengeneralprotegidosporderechosdeautoroconexosasiacutecomoen lanecesidaddequeexistanclaacuteusulasdefairuseuotrasqueminimicenelimpactosobrela actividadcientiacuteficayeducativaobienquesegenereunmodelodelicenciascompulsivasode preciosdiferencialesparaestasuacuteltimasactividades2829(Hughes2002Riis2002 Colston 2001Maurer1999ReichmanySamuelson1997)30Algunosautoressugieren inclusoqueunaeventualproteccioacutenalasbasesdedatosnodebeextendersealasbasesya existentesymenosauacutencuandosetratedeinformacioacutenqueyaestaacuteeneldominiopuacuteblico (Gilbert1999)31
27 Cabesentildealarquelamayorpartedelosproyectosintroducidosparamejorarlaproteccioacutendelas basesdedatosenlosEEUUtambieacutencontaronconlaoposicioacutendevariasempresasdesoftware ydeInternetlomismoocurrioacuteconfirmasdelrubrotelecomunicacionesasiacutecomoconempresas queestaacutenldquoaguasabajordquoenlacadenadegeneracioacutendedatos(porejemploBloomberg)yconla AsociacioacutendeMarketingDirecto(BandyGowdy1997)
28 Enestesentidoesimportantetenerencuentaqueladiferenciacioacutendepreciosparaserefectiva tienedoscondicionesi)quelaelasticidadpreciodelademandadelsectorcientiacuteficoseamayorque ladelsectorcomercialndashlocualnoocurrecuandolainformacioacutenencuestioacutenesclaveparadeterminada tareadeinvestigacioacutenndashii)queexistaunademandacomerciallosuficientementeampliaparael mismotipodeinformacioacutenquedemandalacomunidadcientiacutefica(Hall2002)
29 David(2000)sugierequeinclusopodriacuteaocurrirquedichospreciosdiferencialesseapliquena todousuarioquesecomprometaadistribuirlosdatosquegeneresobrebasessimilaresalasque eacutelobtuvo
30 Riis(2002)porejemploproponedistinguirentrelasbasesdedatos(porejemploresoluciones juriacutedicas)quehacenalaldquoinfraestructuradeinformacioacutenrdquodeunasociedaddeaquellasquesonde tipocomercialAunqueladistincioacutenenlapraacutecticanosiempreresultaraacutefaacutecildeaquiacutedeberiacutean surgirdiferentestratamientosparaambostiposdebasesentantoelaccesoalprimerodeellos deberiacuteaserlomaacuteslibreposible
31 LaversioacutendelTratadoOMPIpuestaenconsideracioacutenen1996noexigiacuteaelregistrodelasbasesa serprotegidasporlocualdehecholaproteccioacutenseextenderiacuteaalasbasesyaexistentes
SCCR86 paacutegina17
Loscuestionamientosalosargumentoscriacuteticos
ndash Sibienlaindustriadebasesdedatoshavenidocreciendoenlosuacuteltimosantildeos podriacuteahabersedesarrolladoauacutenmaacutesraacutepidamenteenunambientelegalfavorable(DrsquoAndrea TysonySherry1997)
ndash Laaplicacioacutendelalegislacioacutensobredefensadelacompetenciaesinsuficiente debidoaquei)generaunaelevadalitigiosidadii)soacuteloresuelveelproblemadela apropiacioacutenindebidaporpartedeloscompetidoresperonoladelosusuariosiii)tampoco solucionaelproblemadelosllamadosldquosamaritanosdelainformacioacutenrdquondashpersonasquepor razonesldquono-econoacutemicasrdquoseapropiandedatosyloshacenlibrementedisponiblesalpuacuteblicoen generalndashiv)elrecursoalacompetenciadeslealsoacutelopuedeserejercitadoexpostdelos efectosdelaconductadantildeosaporlocualaseguraunbajoniveldeseguridadjuriacutedicav)las normasdecompetenciadeslealadiferenciadeloqueocurreconelderechosuigenerisno confierenunderechoexclusivoytransferiblevi) lafiguradecompetenciadeslealnoestaacuteen todaslaslegislacionesnacionalesyosutratamientoesvariabledepaiacutesapaiacutesElrecursoa establecercontratostampocoesunsustitutoefectivodelosDPIyaquehaydificultadespara monitorearyhacerunefectivoenforcementdelosmismosenparticularcuandoelinfractorno esaquelconelcualelpropietariodelabasededatosconcretoacuteelacuerdocontractuallocual generaaltoscostosdetransaccioacuteneincertidumbressobrelarealefectividaddeestemecanismo (Milleacute1999Howell1998Barca2000CaacutemaraLapuente1999)
ndash Encuantoalaposibilidaddeobtenerproteccioacutenporlaviacuteadelderechodeautoren funcioacutendelaoriginalidadyocreatividaddelasbasessealegaquemuchasdeellassonexhaustivas pornaturalezandashporlocualnopuedenaspiraraserldquooriginalesrdquodesdeelpuntodevistadesu seleccioacutenndashyqueenvarioscasosenparticularcuandosetratadebaseselectroacutenicasnopuedehaber arreglosldquooriginalesrdquoyaqueseriacuteanlosusuariosatraveacutesdelasvariacionesquepermitengenerarlos motoresdebuacutesquedalosqueimpondriacuteanexpostloscriteriosoriginalesdeordenamientoseguacutensus necesidades32Porotroladosesentildealaquelaproteccioacutenotorgadaenvirtuddeloscriteriosde seleccioacutendelosdatospuedeserdesvirtuadasiseentrecruzandiversasbasesdedatosdando origenanuevascompilacionesdiferentesdelasiniciales(PaacuteezMantildeaacute1997)
ndash Enloquehacealosmediostecnoloacutegicosdeproteccioacutenseargumentaquetodaviacutea nosonlosuficientementeconfiablesyquepuedensereludidospormediodedistintos mecanismos33 Tambieacutensesentildealaquesinproteccioacutenlegallosproductoresdebasesdedatos nopodraacutenofrecersusproductosenformatosdefaacutecilaccesoparaelusuarioalavezque deberaacutensoportarcostosadicionalesinnecesariosjustamenteporlanecesidaddeaplicarmedios tecnoloacutegicosdeproteccioacutensofisticados(DrsquoAndreaTysonySherry1997)
32 Dehechoaltratardedefinirenlapraacutecticacuaacutendounadeterminadabasededatostieneonolas caracteriacutesticasdeoriginalidadrequeridasporlalegislacioacutendederechosdeautorpuedeocurrir quesurjancontroversiasencasosconcretosenloscualesdichascaracteriacutesticasresulten discutibles
33 EnestesentidoesinteresantetenerencuentaquelallamadaDigitalMilenniumCopyrightAct sancionadaenEEUUen1998entreotrasdisposicionesprohibioacuteapartirdelantildeo2000eluso decualquiermecanismodestinadoaeludirosobrepasarlastecnologiacuteasdecontroldeacceso empleadasporlospropietariosdeobrasamparadasporelderechodeautorparaprotegersus obras
SCCR86 paacutegina18
ndash Nohayevidenciadequeelmercadodebasesdedatosseamonopoacuteliconisiquiera enaquellossegmentosquesonldquonichosrdquo(DrsquoAndreaTysonySherry1997)Porotroladoenla praacutecticalosproveedoresdebasesdedatosgeneralmentereconocenpreciosdiferencialespara ciertosclientes(porejemplouniversidades)seargumentaentoncesquesinoseotorgauna adecuadaproteccioacutenlosfabricantesdebasesdeberaacutencargarpreciosmayoresasusactuales usuariosincluyendoalaspropiasuniversidades(ITAC1997DrsquoAndreaTysonySherry 1997)Estosuacuteltimosautoressugierenquesisedeseafavorecerelaccesodeciertas comunidadesalainformacioacutenlaalternativapreferibleeselsubsidiodirecto(vertambieacuten Braunstein2002quienseexpidecontralaslicenciasobligatoriasylasexenciones)Asuvez enloscasosdefuenteuacutenicasesugiereaplicarlalegislacioacutenantimonopolio
Enelbalanceanuestrojuiciodeldebaterecieacutenresentildeadosurgecomoconclusioacutenquelos eventualesbeneficiosdeestablecerunreacutegimensuigenerisdeDPIparalasbasesdedatosldquono originalesrdquoprobablementenocompensenlosriesgosquesurgiriacuteandedichoreacutegimenSin embargocabeaclararqueengeneralningunodelosautoresquesealineanconestaopinioacuten estaacuteendesacuerdoconlanecesidaddequehayaunmarcodeincentivosquepermitaun adecuadoritmodecreacioacutenymantenimientodedichotipodebasesLadiscusioacutensecentra entoncesensabersidichomarcorequieredelaintroduccioacutendenuevosinstrumentoslegalesy siesefueraelcasocuaacutelseriacutealaformadeintroduciresosinstrumentosdemaneradegenerar losmenorescostosposiblesenteacuterminosdelarestriccioacutenaladifusioacutendelainformacioacutenyel conocimientoEnestesentidomaacutesabajoveremoscuaacuteleselactualestadodelalegislacioacuten sobreeltemaanivelinternacionalantessinembargocabediscutirlacuestioacutendesdela perspectivaespeciacuteficadelospaiacutesesendesarrollo
c) Laperspectivadelospaiacutesesendesarrollo
Enprimerlugarcabesentildealarquevariostrabajosrecienteshanmostradoatraveacutesde distintosargumentosquenoexistenrazonesquehaganpensarquelosestaacutendaresdepropiedad intelectualdebanseruniformesanivelinternacional(verChang2001Lall2001Khan 2002GrossmanyLai2002)Enotraspalabrasconsiderandolaspeculiaridadesantes mencionadasrespectodelconocimientocomobieneconoacutemiconadagarantizaqueelmismo reacutegimendepropiedadintelectualseaoacuteptimoantedistintosescenarioseconoacutemicossociales culturalesetc
AsiacutesehasostenidoqueelreforzamientodelosDPIincentivalainnovacioacutenenlospaiacuteses atrasadossoacuteloapartirdequeestosalcanzanciertosnivelesdedesarrollo(BancoMundial2001 ChenyPuttitanun2002)AsimismoRiis(2002)destacaquelaevidenciaempiacutericatodaviacuteanoha corroboradoelargumentodequelaimplementacioacutenderegiacutemenesdepropiedadintelectualmaacutes estrictosestimulenlatransferenciadetecnologiacuteahacialospaiacutesesendesarrollo
Enelcasodelasbasesdedatosenparticularendiversostrabajossehaexpresadoel temordequeunalegislacioacutenrestrictivadificulteelavancedelasinvestigacionescientiacuteficasen lospaiacutesesendesarrollo(CIPR2002a)Losargumentosarribamencionadosrespectodelos desestiacutemulosparalacooperacioacutencientiacuteficaqueresultariacuteandeestablecerDPIparalasbasesde datosseaplicanespecialmenteadichospaiacutesesEnefectolafaltadeincentivosala colaboracioacutenyladesconfianzaentrelosinvestigadoresporeltemoralusocomercialdel conocimientocompartidosonaspectosquedificultanlasrelacionesquepuedenestablecerlos investigadoresdelospaiacutesesendesarrolloconlosdepaiacutesesmaacutesavanzadosysehariacuteanauacutenmaacutes importantesdeexistirDPIparalasbasesdedatoscientiacuteficas(Forero-PinedayJaramillondash Salazar2002)Asuvezlaactividadcientiacuteficaenlospaiacutesesendesarrollotambieacutenseveriacutea
SCCR86 paacutegina19
afectadaporelaumentoenloscostosdeaccesoalainformacioacuten(auacutencuandoexistieranlos preciosdiferencialesantesmencionadosconsiderandolasdificultadespresupuestariasmuchas vecesendeacutemicasqueafectanadichospaiacuteses)Estostemoresseacrecientancuandola introduccioacutendenuevosDPIsecombinaconelempleodeteacutecnicasinformaacuteticasparalimitarel accesoalainformacioacutenenInternet(CIPR2002b)
Porotroladosiloqueinteresaespromoverlaproduccioacutendelasbasesdedatosenlos paiacutesesendesarrolloestaacuteclaroqueparaelloesnecesarioqueexistaenprimerlugarun mercadoparatalesbasesparalocualentreotrosfactoresresultanecesarioestimularuna mayorpenetracioacutendecomputadoraseInternetendichospaiacuteses(dadalagranldquobrechadigitalrdquo queexisteactualmenteanivelglobal)enestesentidoindudablementehayqueconsiderarque lapenetracioacutendelasTICsenlospaiacutesesendesarrolloesmuyheterogeacuteneaconpaiacutesesmaacuteso menosavanzadosenesecampoSiseargumentaencambioquelosmercadosrelevantes seriacuteanlosdeexportacioacutenentoncesesevidentequeloimportanteseriacuteaqueelreacutegimende propiedadintelectualseaadecuadoenlosmercadosdedestinondashqueseriacuteanlosdelospaiacuteses desarrolladosTambieacutenpodriacuteaargumentarsequelaexistenciadeunaproteccioacutenadecuadaen lospaiacutesesendesarrolloseriacuteaprecondicioacutenparaquehayasuficienteofertaglobaldebasesde datossinembargoenuncontextoenelcuallosmercadosdeaquellossonmuylimitadosnohay razonesparasuponerqueeseargumentoseavaacutelidoEntantopodriacuteahaberlugarparaquelos paiacutesesendesarrolloprotejanlasbasesdedatosnooriginalessiestasatendieranademandas especiacuteficasendichosmercadosperonohayevidenciadequeelloesteacutesucediendoalpresente FinalmentetampocoparecenaplicarlosargumentosquesugierenqueestablecerDPIenesta aacutereaestimulariacutealatransferenciadetecnologiacuteayaqueaquiacuteloqueestaacuteenjuegoes la transferenciadeinformacioacutenlacualasumecaracteriacutesticasmuydistintasdeaquella(Riis 2002)
TeniendoencuentaesteconjuntodeargumentospodemoscoincidirconRiis(2002)en quecomomiacutenimopuedesentildealarsequelosbeneficioseventualesdeunaproteccioacutensuigeneris paralasbasesdedatosnooriginalessonmenoresenlospaiacutesesendesarrolloqueenlas nacionesavanzadas
EnesteescenarionosorprendequeuntrabajorecientedelBancoMundial(2001)afirme quelospaiacutesesendesarrollosoacutelodebenreconocerunaproteccioacutenjuriacutedicaespecialparalas basesdedatoscuandoexistanelementosdecreatividadenaquellasAsimismoenfatizaquees necesarioanalizarcuidadosamentelanecesidaddeintroducirmaacutesproteccioacutenparalasbasesde datosenelmarcodelacuerdoTRIPsyaqueelloafectariacuteaelaccesoalainformacioacutenenlos paiacutesesendesarrolloyqueadoptarunalegislacioacutensimilaralaeuropeaseriacuteacontraproducente paralosinteresesdeestosuacuteltimosEncuantoalalegislacioacutenyavigenteoaintroducirse eventualmenteenlospaiacutesesdesarrolladossehaargumentadoqueesnecesarioqueexistan excepcionessobrelabasedelconceptodefairuseasiacutecomopreciosdiferencialesparalas comunidadescientiacuteficasyeducativasenlospaiacutesesendesarrollo(Story2002Riis 2002)
FinalmentecabesentildealarquesibienBraunstein(2002)hatratadodemostrarla convenienciadeimplementartratadosinternacionalesenmateriadeDPIparalasbasesdedatos ndasheinclusohapresentadoargumentosafavordequelospaiacutesesunilateralmenteestablezcan regiacutemenesprotectivosndashdichademostracioacutensebasaenbuenamedidaenlaaplicacioacutende herramientasteoacutericasdesarrolladasoriginalmenteparaelcasodelcomerciodebienes Lamentablementedichasherramientasasumenentreotrossupuestosrestrictivoslaausencia deeconomiacuteasdeescalaconlocualsuutilidadparaelcasodelasbasesdedatosconsiderando lascaracteriacutesticasantesmencionadasdeestasuacuteltimasresultamuylimitada
SCCR86 paacutegina20
III LAPROTECCIOacuteNDELASBASESDEDATOSNOORIGINALESELESTADODE SITUACIOacuteNDELALEGISLACIOacuteN INTERNACIONAL
Comolodestacatodalaliteraturarecibidasobreeltemasepuedefijarcomofecha inicialdeldebatesobrelapropiedadintelectualdelasbasesdedatosnooriginalesalllamado casoldquoFeistrdquovs RuralTelephoneService(1991)dondelaCorteSupremadelosEEUUhalloacute quelascompilacionesdedatosquenoalcanzarancondicionesdeoriginalidadyocreatividad (estoesquesebasaranmeramenteenunldquoesfuerzoindustriosordquooenelldquosudordelafrenterdquo)no mereciacuteanproteccioacutenbajolalegislacioacutenrelativaalcopyright
LaconmocioacutencausadaporelcasoFeistdebeenmarcarseenuncontextoenelcualel advenimientodelasTICsfueexpandiendodemaneraexplosivaelmercadoparalasbasesde datosEnestesentidosibienestaacuteclaroquelasbasesdedatosexistiacuteanmuchoantesdeque surgieralaposibilidaddealmacenarlasyvenderlaspormedioselectroacutenicosesbastanteobvio quelarepercusioacutendelfallodelaCorteSupremadelosEEUUsobreelcasoFeistfuemucho mayordeloquehubierasidoveinteotreintaantildeosatraacutes
En1996ocurrierondoshechosclaveEnprimerlugarlaUEadoptoacuteunaDirectiva especiacutefica(969CE)paraprotegerlasbasesdedatosporlacualseestableceporunladola proteccioacutenbajolalegislacioacutendecopyrightcuandodichasbasescumplencriteriosde originalidadenlaseleccioacutenodisposicioacutendeloscontenidosyporotrounaproteccioacuten sui generisparaaquellasbasesdedatosenlascualessehayahechounaldquoinversioacutensubstancialrdquo ndashcuantitativaocualitativamentemedidaEsteuacuteltimoderechosuigenerisseaplica independientementedequelasbasesencuestioacutentambieacutenpuedanmerecerproteccioacutenbajola legislacioacutendecopyright ndashestoeslasproteccionessonacumulativas34 Laproteccioacutenotorgada esde15antildeosSeincluyeasimismounprocedimientoderenovacioacutendelplazodeproteccioacuten paraaquellasbasesdedatosquerecibanunamodificacioacutenoadicioacutensubstancial(esimportante advertirquelarenovacioacutendelaproteccioacutenseaplicaatodalabaseynosoacuteloalasrevisiones) Porotroladoelfabricantenocuentaconunderechoexclusivosinoconunaldquofacultadde impedirrdquoquelehabilitaparaprohibirlaextraccioacutenoreutilizacioacutendelatotalidadodeunaparte substancialdelcontenidodelabasededatosLomismoocurresilaextraccioacutenoreutilizacioacuten departesnosubstancialesesrepetidaosistemaacuteticaatentandocontralaexplotacioacutennormalde labasededatosocausandounperjuicioalderechodelfabricante
EnsegundolugarhaciafinesdediciembrededichoantildeolaConferenciaDiplomaacuteticade laOMPIsobrecuestionesdederechosdeautoryderechosconexosnoconsideroacuteunapropuesta relativaauneventualtratadosobrepropiedadintelectualdebasesdedatosquehabiacuteasido impulsadaporlosEEUUylaUEdadoquevariasdelegacionesexpresaronqueresultaba necesarioseguirestudiandoeltemaantesdeadoptarunadecisioacutenalrespectoAlpresente ademaacutesdelaUEalgunospaiacutesesnoacuterdicosprotegenensuslegislacionesalasbasesdedatosno originalesEnlosEEUUsehanpresentadosineacutexitosdistintosproyectosdeleyquenohan conseguidoelconsensonecesarioparasuaprobacioacutenaunqueeltematodaviacuteasiguesiendo consideradoporelPoderLegislativodeaquelpaiacutesEntantoenAmeacutericaLatinayelCaribe solamenteMeacutexicoatraveacutesdelaLeyFederaldeDerechosdeAutorhaestablecidoen1997una proteccioacutenparalasbasesdedatosnooriginalesconunaduracioacutendecincoantildeos
VeacuteaseCaacutemaraLapuente(1999)paraunresumendelasdiferenciasysimilitudesentreelderecho suigenerisylaproteccioacutenporderechosdeautor
34
SCCR86 paacutegina21
DadoquehasidolalegislacioacutendelaUElaquemaacutesimpactohacausadoanivel internacionalvalelapenaresentildearbrevementealgunostrabajosquehananalizadosucontenido eimpactosEnprimerlugarvariosautoreshandestacadolaamplitudconlacualsondefinidas lasbasesdedatosEnestesentidocomovimosantesseargumentaqueentendida literalmenteporejemplolosmuseospodriacuteancaerbajoelimperiodelalegislacioacutenencuestioacuten Sibientalveznuncasedaraacuteuncasolegalqueinvolucreunejemplotanextremoesbastante probablequepudieranplantearseproblemasporejemploentornoalosprogramasdematerias universitarias(Lipton2002)Otrailustracioacutendepreocupacionessimilaressedaenelcasode lossitiosdeInternetqueunificanbuacutesquedassobreciertostemasloscualestambieacutenpodriacuteanser ndashydehechohansidoenEuropandashobjetodedemandasenbasealaDirectivaqueestamos comentandoEnesteescenarioMaurer(1999)afirmaquetardeotempranotodainformacioacuten comercialmentevaliosaterminaraacuterecibiendoproteccioacutencomobasesdedatos35
Laproteccioacutenotorgadaparecetambieacutendemasiadolaxaencuantoalosrequisitosexigidos paraobtenerlaAsiacutelaevidenciaquesurgedeloscasosjudicialeshastaahoraconocidosmuestra queexpresionestalescomoquelasbasesdedatosprotegidasdebenserldquocoleccionesdedatos independientesarregladosdeformasistemaacuteticaeindividualmenteaccesiblerdquooquelainversioacuten enellasrealizadadebeserldquosubstancialrdquoenlapraacutecticanofuncionancomobarrerarealpara evitarquecualquiertipodecompilacioacutenquedeprotegida(Maureretal2001)Lamismafalta declaridadsurgeentornoaotrasdefinicionesdelaleyporejemplosialguienextraedatosen formaldquoinsubstancialrdquoperolosmismossondegranvalorparaelquelosextraetambieacuten pudieraocurrirqueeseactosealegalmentecuestionable(Hugenholtz2001)
Maureretal(2001)revisandolaexperienciaconcretaenmateriadelitigiosenloscuales seinvocoacutelaproteccioacutendelaDirectiva969CEencuentranquelamitaddeloscasosprovienen deempresasqueelaboranldquodatossinteacuteticosrdquo(estoesautogeneradospordichasempresas) incluyendonuacutemerosdeteleacutefonoslistadosdeTVfechasdeeventosdeportivosoconciertos etcEsclaroquesetratadeinformacioacutenquenotieneposibilidadesdeserobtenidademanera independienteporotrosagentesEstosevinculaconlacuestioacutendesilainformacioacutenquedebe serproducidadecualquierformacomopartedesupropionegocioporunaempresandashcomoes elcasodeloslistadostelefoacutenicosndashcaetambieacutenbajolaproteccioacutendelalegislacioacuteneuropea (temasobreelcuallajurisprudenciaparecehallarsedivididandashverHugenholtz2001)
TambieacutenenbasealoscasosjudicialesgeneradosporlaaplicacioacutendelaDirectiva Hughes(2002)sentildealaquelamismahaimpulsadoalostribunalesaencontrarinfraccionesal derechosuigenerisauacutenensituacionesenlascualeshayunuacutenicoproveedordelainformacioacuten respectiva Elmismoautortambieacutenobservaquelamayorpartedeloscasosllevadosantelos tribunaleseuropeosbajolaDirectiva969CEcorrespondenabasesdedatospreexistenteslas cualesaparentementenonecesitarondeaquelinstrumentolegalparasercreadas
OtroargumentocriacuteticodestacadoesquelaDirectivadelaUEotorgaunaproteccioacuten mayoralaquebrindalalegislacioacutensobrederechodeautori)laproteccioacutenotorgadaporla Directivaespotencialmenteperpetuayaquecualquierldquocambiosubstancialrdquoseacuantitativoo cualitativopermitesurenovacioacuten36(CowanyHarison2001sentildealanquelavidapromediode
35 Algunosespecialistasconsultadosparaestetrabajohanopinadoqueelderechosuigenerisintroducido generoacuteinnecesariosdebatesalincluirlasbasesanaloacutegicasEnestaposturaloquesedeberiacuteabuscar esprotegerladigitalizacioacutendelainformacioacutenevitandoquecompetidorescopienlosarchivos digitalizadossinrealizaresfuerzosniinversiones
36 Todaslasbasesdinaacutemicascalificariacuteanentoncesparaunarenovacioacutenperpetuadelaproteccioacuten
SCCR86 paacutegina22
lasbasesdedatoscomercialesesde3antildeosperiacuteodoenelqueserecuperanlamayoriacuteadelos retornosdelainversioacutenporlocuallaDirectivaconstituyeunreacutegimenldquosobre-protectivordquo) ii) lasexcepcionesdetipoldquofairuserdquosonmaacutesrestringidasqueenelcasodelderechodeautor (cabedestacarademaacutesquelaDirectivaautorizandashperonoobligandashalosEstadosmiembrosa adoptartalesexcepciones)3738 ndashverReichmanySamuelson(1997)Enestesentidoseha sentildealadoquelaDirectivaEuropeanocontienesalvaguardasadecuadasparagarantizarel accesodelascomunidadescientiacuteficasyeducativasalainformacioacutenapreciosaccesiblesOtro puntocriticadoeslafaltademecanismosdelicenciascompulsivas(CommitteeforaStudyon PromotingAccesstoScientificandTechnicalDataforthePublicInterestetal1999)
LasprevencionesfrentealimpactodelaDirectivaseamplificanenelcasodelasfuentes debaseuacutenicaDehecholaresolucioacutendealgunoscasosenlostribunaleseuropeosconfirmariacutea lostemoresdequeaquellageneraunaproteccioacuteninfinitamenteextensibleparaloscontenidos delasbasesdedatosdinaacutemicasauacutencuandosetratedecasosendondelainformacioacutenestaacuteenel dominiopuacuteblicoperoconunafuentedeprovisioacutenuacutenica(Colston 2001)39
Peroauacutenenloscasosenlosquenohayafuenteuacutenicapuedenpresentarseproblemas AsiacuteMilleacute(1996)ndashcitadoenHerreraBravo(2001)ndashsentildealaquelalegislacioacuteneuropeano contemploacutelanecesidaddedefenderellibreaccesoalainformacioacutenporpartedecompetidores quenohayantenidoaccesoalabasededatosprotegidaodetercerosquequisieranutilizarla mismainformacioacuten(extraiacutedadecualquierotrafuente)conunfindiferentealdecrearuna nuevabasededatosEnesecontextosepresentaraacutenldquocasosenlosqueunfabricantequehaya adquiridounarchivofiacutesicointenteejercitarundominioabsolutosobreelmismo(unldquoderecho exclusivordquonounameraldquofacultaddeimpedirrdquo)partiendodelabasedequeportener supuestamenteelldquooriginalrdquodelcontenidotodareproduccioacutendelmismoconstituyeuna extraccioacutenprohibidardquo
TambieacutensehaplanteadoquesibienelderechosuigenerisdelaUEpermiteaun competidorpotencialutilizarlascitasdeunabasededatosprotegidayllegardirectamentealas
37 EnlaDirectivasefacultaalosEstadosmiembrosaestablecerlimitacionesalaproteccioacutenen determinadoscasosporejemplofrenteabasesdedatosnoelectroacutenicascuyasreproducciones seanparausoprivadoocuandoelcontenidodelasbasesseausadoparafinesdocentesde investigacioacutencientiacuteficadeseguridadpuacuteblicaoparaefectosdeunprocedimientoadministrativoo judicialentreotrasPeroseaclaraexpresamentequeldquonopodraacuteinterpretarselaexcepcioacutende maneratalquepermitasuaplicacioacutendeformaquecauseunperjuicioinjustificadoalosintereses legiacutetimosdeltitulardelderechooquevayaendetrimentodelaexplotacioacutennormaldelasbases dedatosrdquo
38 DeOliveiraAscensao(2002)proponeunejemplointeresantedeconflictoentrelaDirectivaen cuestioacutenylaspraacutecticascientiacuteficashabitualesSuponeasiacuteelcasodeuninvestigadorquerealizaun trabajosobretemasde meteorologiacuteaparalocualrecorrelasbasesdedatosexistentessobreeltema incorporandoesosdatosasuinformeUnavezfinalizadoeacutestelopublicacomolibroSiesasbases estuvieranprotegidasporelderechosuigenerisel investigadorestariacuteaviolandolaDirectivadela UEyaquesibienlamismaautorizalaextraccioacutenparafinescientiacuteficosnopasalomismoconla reutilizacioacutenelcasoseriacuteamaacutesgravesisesupusieraqueauacutenlaextraccioacutendelosdatosseriacutea ilegalenestecasoyaqueelinvestigadorestabapensandoenpublicarunlibro(obseacutervesepor ciertoqueeselibrodifiacutecilmenterepresenteperseunacompetenciadirectaparalasbasesde datosquesequiereproteger)Faacutecilesverentonceslasbarrerasyelaumentodecostosquese impondriacuteansobrelaactividadcientiacuteficadegeneralizarseestetipodederechos
39 ElejemploseriacuteaeldelcasoldquoBritishHorseracingBoardLimitedvsWilliamHillOrganisation (2001)rdquo
SCCR86 paacutegina23
fuentesoriginaleselloignoralarealidadeconoacutemicadelaproduccioacutendebasesdedatosenla cualcomovimosantesnosoacutelohaytendenciasalestablecimientodemonopoliosldquonaturalesrdquo sinotambieacutencasosenlosquelareproduccioacutendeloscontenidosresultaeconoacutemicamente ineficiente
Secuestionanasimismolasfuerteslimitacionesalareutilizacioacutendelainformacioacuten contenidasenlaDirectivaSeguacutenCaacutemaraLapuente(1999)dichaslimitacionespuedenincluso alcanzarausuarioslegiacutetimosdelasbasesEsteeselcasodelaprohibicioacutenderealizarcopias ndashincluyendolasdeseguridadndashparaevitarquelasusenpersonasnoautorizadastambieacutense prohibealusuariolegiacutetimofacilitaratercerosnoautorizadoselaccesoalabasemediantela cesioacutendelusodeclavessistemasdedescodificacioacutenodesencriptacioacutenuotrosmecanismos ndashtodolocualenlapraacutecticageneraunescenarioendondehayunaprohibicioacutendereutilizacioacuten
Considerandoesteconjuntodeargumentoselpeligrorealesquesegenereunmonopolio defactosobreloscontenidosfactualesdelascompilacionesprotegidasconelconsecuente riesgoparalacirculacioacutenygeneracioacutendeconocimientos(Baron2001)Enlamisma direccioacutensesentildealaquelaDirectivaEuropearemueveladistincioacutentradicionalenelderechode autorentreproteccioacutendelasexpresionesyproteccioacutendelasideasconelconsiguienteriesgo deobstaculizarlalibrecirculacioacutendeestasuacuteltimas
Laconclusioacutengeneralquesurgedelosdiversostrabajosqueexaminanlalegislacioacuten europeasobreeltemaesquelospaiacutesesqueestaacutenanalizandolaintroduccioacutendeleyeso disposicionessimilaresdeberiacuteansercautelososafindetenermaacutestiempoparaobservarcuaacuteles sonlasconsecuenciasefectivasdelaDirectiva969CEnosoacutelosobrelaindustriadelasbases dedatossinotambieacutensobreelaccesoalainformacioacutenaspectodeimpactoclavesobreel desenvolvimientosocialyeconoacutemicoenelnuevoescenarioglobal(verMaureret al 2001)
IV LASITUACIOacuteNENAMEacuteRICALATINAYELCARIBE
a) Elmercadodebasesdedatos
Loprimeroatenerencuentaesquenoexisteinformacioacutenciertasobreeltamantildeodel mercadodebasesdedatosenninguacutenpaiacutesdeAmeacutericaLatinayelCaribeQuedafueradel aacutembitodeestetrabajogenerarestimacionesdeesetipotareaquedebieraserobjetodeestudios futurosEnestecontextopresentaremoslosrasgosprincipalesdeestaindustriaydesus principalesusuariosyproductoresconelfindetenerunacaracterizacioacutenesencialmente cualitativadelamismaDetodosmodossepuedeafirmarconbastantecertidumbrequela magnituddelaindustriadebasesdedatosndashmedidaenteacuterminoseconoacutemicosndashesenlaregioacuten bajoestudiotodaviacuteamuylimitadaespecialmenteenlospaiacutesesdemenordesarrollorelativo
AsiacutenosorprendequelaparticipacioacutendeAmeacutericaLatinayelCaribecomoregioacuten productoradebasesdedatosseaclaramentemarginalaescalamundialBraunstein(2002) tomandodatosdelGaleDirectoryofDatabasesmuestraqueen2001soacuteloel02deltotalde basesdedatosexistentesenelmundoproveniacuteadeldquoAmeacutericaMeridionalrdquoSibienhayrazones parasuponerqueelnuacutemerodebasesdedatosdelaregioacutenestaacutenetamentesubestimado(yaque soacutelofiguran21bases)nadanosimpideconcluirquelomismopuedeestarocurriendoenotras regionesypaiacutesesEncualquiercasoestocorroboraotrasevidenciasqueindicanclaramenteque lospaiacutesesdeAmeacutericaLatinayelCaribesonmuchomaacutesldquoimportadoresrdquoqueldquoexportadoresrdquode basesdedatosDehechotantoelconsumocomolaproduccioacutendebasesdedatosparecenestar
SCCR86 paacutegina24
positivamentecorrelacionadosconelniveldedesarrolloeconoacutemicoysocialdelospaiacuteses respectivos
iquestQueacutetipodebasesdedatosseproducenenlaregioacutenSolamenteenelcasodeBrasil hemospodidoencontrardatossistematizadosalrespectocorrespondientesalantildeo1996Enel cuadrosiguienteseobservaquehabiacuteaunas700basesendichopaiacutesenaquelantildeoabarcando diversastemaacuteticasyaacutereasydecaraacutectertantopuacuteblicocomoprivado
CuadroBasesdedatosexistentesenBrasilndash1996
Clasificacioacuten Nordmdebases dedatos
ABasesdeproduccioacutenTeacutecnico-cientiacutefica 89 Bibliograacuteficas 77 Tesis 12
BRegistrosyguiacuteas 142 Generales 35 Instituciones 22 Empresas 30 Investigadores 16 Productosyservicios 23 Eventos 6 Peliacuteculasyvideos 6 Otros 4
CBasesdeArchivo 272 Generales 234 Imaacutegenes 004 Legislacioacuten 19 Recortesnoticias 3 Autoridadesterminoloacutegicas 12
DBasesdeInformacioacutenyGestioacutenTecnoloacutegicaydeNegocios 35 Generales 20 NormasTeacutecnicas 11 Patentes 4
EBasesdeCulturasVivas 8 FBasesdeIndicadoresEstadiacutesticasDiagnoacutesticos 12 GOtrasBases 136
Generales 10 IBGE(InstitutoBrasileirodeGeografiaeEstatistica) 78 Cetesb(CompanhiadeTecnologiadeSaneamento 48 Ambiental)
TOTAL 694
FuenteFreitasPereiraetal(1999)
Entantolaevidenciarecogidaparaesteestudiomuestraqueentrelosprincipales productoresdebasesdedatosenlospaiacutesesdelaregioacutenfigurandiversasinstitucionespuacuteblicas quegeneranorecopilaninformacioacutencomercialeconoacutemicajuriacutedicafinancieraetclacualen generalenpartevendenyenpartedifundendeformagratuitandashdehechoesprobablequeel
SCCR86 paacutegina25
sectorpuacuteblicoseaelprincipalproductordebasesdedatosenvariospaiacutesesdelaregioacuten Asimismoexistendistintosproveedoresprivadosquetambieacutencomercializanlamismaclasede informacioacutenmuchasvecesencompetenciadirectaconelsectorpuacuteblico(replicandoloque ocurreenlamayorpartedelospaiacutesesdesarrollados)aunqueengeneralagregandovalorala informacioacutenquebrindaesteuacuteltimo(facilitandolaconsultayelusodelainformacioacuten organizandodemanerasalternativaslosdatosrespectivosetc)Laofertaprivadadebasesde datosenAmeacutericaLatinayelCaribeestariacuteaconcentradaprincipalmenteentoncesenempresas quesededicanavenderinformacioacutensobretemasjuriacutedicoscomercialescrediticiosyenmenor medidafinancierosloscualessonenloesencialdeintereacutesbaacutesicamenteldquolocalrdquo(estoeslos usuariosdelainformacioacutenrespectivaseriacuteanensuenormemayoriacutearesidentesdelpaiacutesndasho regioacutenndashalacualserefieredichainformacioacuten)
Elsectorpuacuteblicoasiacutecomolasuniversidadesylosinstitutosdeinvestigacioacutentambieacuten ofreceinformacioacutendemaneragratuitauonerosaseguacutenloscasosencamposdondelaoferta domeacutesticaprivadaesmenoroenocasionesnulameteorologiacuteaagriculturahidrografiacutea demografiacuteasaludcartografiacuteageologiacuteamedioambienteetcasiacutecomoendiversoscamposde lascienciasldquodurasrdquoEnvariasdeestasaacutereaslosusuarioslocalestambieacutenrecurrenobviamente alasbaseslocalizadasenlospaiacutesesdesarrolladosNoacuteteseenestesentidoquemientrasque unapartedelainformacioacutenrelevanteenestetipodeaacutereascorrespondeahechosodatos propiosdelospaiacutesesdelaregioacuten(porejemploenmeteorologiacutea)losusuarioslocalestambieacuten puedenestarinteresados(enmayormedidaqueenelcasodelasbasesjuriacutedicasocomerciales porejemplo)eninformacioacutencontenidaenbasesdedatosextranjeras(estoesclaroenelcaso delaactividadcientiacuteficaporejemplo)
Otrohechoimportanteatenerencuentaesqueelgradodedigitalizacioacutendelasbasesde datosenlaregioacutenesclaramentemenoralqueseobservaenlospaiacutesesdesarrolladoslocuales obviamenteconsecuenciadelmenorniveldepenetracioacutendelasTICsenlaregioacuten40 Esto marcaunobstaacuteculoobjetivoparaeldesarrollodelmercadodebasesdedatos
EnloscuadrosA1aA3(enelAnexoI)seobservaelretrasodebuenapartedelos paiacutesesdelaregioacuteneneldesplieguedelainfraestructurainformaacuteticaydetelecomunicaciones necesariaparaingresaralmundodelaldquonuevaeconomiacuteardquo(porciertolasdiferenciasentre paiacutesessonimportantesconlasnacionesdelCaribecomolosmaacutesavanzadasenpromedioen teacuterminosrelativos41)ndashasiacutecomoenelcostodeaccesoadichainfraestructuraEnestesentido resultainteresanteobservarlosdatosexhibidosenelcuadroA4(verelAnexo I)que correspondenaunIndicedePreparacioacutenparaelAccesoalaRed(NetworkedReadinessIndex (NRI))presentadooriginalmenteenKirkmanetal(2002)42 ndashseguacutenlosautoresdichoiacutendice reflejalapreparacioacutenyelpotencialdeunpaiacutesparaparticipardeunmundointerconectadopor redesQuedaclaroqueelgruesodelaregioacutenestaacutelejosdetenerlosnivelesdepreparacioacuten adecuadosparaingresaralaldquonuevaeconomiacuteardquoyportantoparaserunactorimportanteenla
40 Asiacuteunafilialargentinadeungrupoempresarioeuropeo-estadounidenseentrecuyosprincipales negociosfiguralaventadeinformacioacutenjuriacutedicareportoacutequemientrasqueenArgentinael porcentajedefacturacioacutenenmedioselectroacutenicoserade8elmismollegabaal50enEEUU locualobedecejustamentealoincipientedeladifusioacutendelaventadedatosenformatodigitalen laregioacuten
41 Laescasapoblacioacutendevariosdeestospaiacutesespuedeestarexplicandopartedelasdiferencias respectivas
42 Eliacutendiceseconstruyeenfuncioacutendedistintosindicadoresquereflejanlainfraestructura informaacuteticaydecomunicacioneslaspoliacuteticaspuacuteblicasvigentesendichasaacutereasetc
SCCR86 paacutegina26
produccioacutenexportacioacutenyconsumodebasesdedatosdigitalizadasEnconsecuenciala expansioacutendelaindustriadelasbasesdedatostendraacutecomopre-condicioacutenqueseacelere fuertementelaincorporacioacutendelasTICsenAmeacutericaLatinayelCaribe(paripassuconun ascensoenlosnivelesdeeducacioacutendesupoblacioacutendemodoquedichaincorporacioacutennose hagaacostadeincrementarlaldquobrechadigitalrdquointernayaexistente)
b) Lasituacioacutenlegalylosmediosdeproteccioacutenexistentesparalasbasesdedatos
Enlamayorpartedelaregioacutensehaincorporadoyadeformaexpliacutecitaalasbasesde datosquetengancaracteriacutesticasdeoriginalidadenlaseleccioacutenyodisposicioacutendesus contenidosalasrespectivaslegislacionesnacionalessobrederechodeautorsiguiendolas disposicionesdelostratadosyamencionadosdelaOMPIylaOMC(ADPIC)Ladecisioacuten 351 delAcuerdodeCartagenaconcertadaentreBoliviaColombiaEcuadorPeruacuteyVenezuela tambieacutenincluyedisposicionestendientesaprotegeralasmencionadasbasesdedatos
EncontrastecomomencionamosantesenlaregioacutensolamenteenMeacutexicoexisteuna legislacioacutenadhocqueotorgaproteccioacutenalapropiedadintelectualdelasbasesdedatosno originalesEnestesentidocabesentildealarquedichalegislacioacutenharecibidocriacuteticasdepartede juristasmexicanosquesentildealansucaraacutectercontradictorioconlaLeyMexicanadeDerechosde Autorenlacualdichadisposicioacutenhasidoincluida(verOvillaBueno1998CaballeroLeal 2000)DichascriacuteticassefundanenqueenMeacutexicoaligualqueencasitodoslospaiacutesesdela regioacutencuyalegislacioacutensobrepropiedadintelectualsebasaenlatradicioacutenlatinaseentiende queelderechodeautorsiemprehaexigidocreatividadcomobaseparalaproteccioacutenno existiendofundamentosparaprotegerbienesenbasealasinversionesnecesariasparasu creacioacutenPorsuparteCaballeroLeal(2000)sentildealaquelaLeyMexicananootorgaderechos soacutelidosalosproductoresdebasesdedatosnooriginalesdadoquenodefineclaramentecuales sonlosderechosexclusivosdeaquellosnitampocopreveacutelaposibilidadderenovarla extensioacutendelaproteccioacutenotorgadandashqueenelcasomexicanoesde5antildeosndashconcluyendoque susefectospraacutecticosnoseriacuteansignificativos
Entantohastadondehemospodidoindagarnoexistenproyectosdeleyenninguacutenpaiacutes deAmeacutericaLatinayelCaribequeapuntenaincorporarunaproteccioacutenespecialparalasbases dedatosnooriginalesEnestesentidoesinteresantesentildealarquealmenosenalgunospaiacuteses loslegisladoresparecenadvertidosdelosdebatesquesobreeltemasehansuscitadoenotras regionesAsiacutealdiscutirselaactuallegislacioacutenargentinaqueprotegeporlaviacuteadederechosde autoralosprogramasdecomputacioacutenylasbasesdedatosoriginalesunsenadorexpresoacutesu temorporelhechodequelafaltadeunaadecuadaclarificacioacutendeltemaderivaraenla proteccioacutendeguiacuteastelefoacutenicasporejemplo(Quinn2000)
Sinperjuiciodelaausenciadedisposicionesespeciacuteficassobreeltemaexistenenla mayorpartedelospaiacutesesdiversasfiguraslegalesquepodriacuteanaplicarseencasodeproducirse conflictosentornoalapropiedaddelasbasesdedatosnooriginalesporejemplolasleyeso disposicionesrelativasacompetenciadeslealenriquecimientosincausaapropiacioacutenindebida etcclaramentepuedenseraplicadasencasodequeunpropietariodeunabasededatossea afectadoporcompetidoresquereproduzcansindebidaautorizacioacutensusproductos43 Enelcaso
Porciertolosproveedoresdebasesdedatosenlaregioacutentienenlaopcioacutenderegistrarlos elementosdesusbasesquepuedanserprotegidostantoporlalegislacioacutendederechosdeautor (porejemplotesaurosmeacutetodosdeinterrogacioacutenconsultayvisualizacioacuteniacutendicesprogramasde
[Siguelanotaenlapaacuteginasiguiente]
43
SCCR86 paacutegina27
deChileentantondashseguacutenlasautoridadesdelaoficinadeDerechosdeAutorconsultadaspara estetrabajondashlaleyNdeg19223sobredelitosinformaacuteticosdealgunamanerapodriacuteaaplicarsea lasbasesdedatosnooriginalesenausenciadeproteccioacutenenelaacutembitodelderechodeautor Talvezlomismopodriacuteaocurrirenotrospaiacutesesenloscualesexistalegislacioacutensimilar
Sepuedeargumentarquelaefectividaddelasmencionadasdisposicioneslegalesseve menguadaenlapraacutecticaporproblemasdeenforcement(hechodestacadoporlamayorparte delasinstitucionesempresasyexpertosconsultadosparaestetrabajo)Sibiendichos problemasnosonexclusivosdelalegislacioacutensobrepropiedadintelectualalgunos observadoresargumentanqueenlaregioacutenexisteunaactitudculturalmaacutesldquotoleranterdquoalacopia delainformacioacutenqueenlospaiacutesesmaacutesavanzadoslocualagravariacuteaparticularmentela situacioacutenenelaacutembitobajoexamenAsimismolarelativaldquonovedadrdquodeltemaenloquehace alasbasesdedatosdigitalizadastornariacuteaauacutenmaacuteslentosycomplejosloslitigiosporfalta tantodejurisprudenciaasentadacomodepreparacioacutendelosfuncionariosjudiciales
Enloquehacealusoindebidodelasbasesdedatosporpartedelosusuarioslegiacutetimos (queseconcentrafundamentalmenteencompartiroextenderelaccesoalainformacioacuten respectivaapersonasuorganizacionesnoautorizadas)sibiengeneralmenteseconcertan contratosolicenciasqueprohibendichasaccionesenlapraacutecticaaparentementeutilizarlaviacutea legalparaeliminarlasresultamuycostoso44
Enestecontextolosproveedoresdebasesdedatosprincipalmenterecurrenameacutetodos teacutecnicos(encriptadoclavesdeaccesoetc)paraprotegersusproductosloscualesalmenos paralamayoriacuteadelosconsultadosproveenunaproteccioacutenrelativamentefuerteaunquepor ciertonocompleta(lasdificultadesaparentementeseconcentrariacuteanenelmencionado problemadelosusuariosqueporejemplodifundenlasclavesdeaccesoapersonasno autorizadas)
Ciertamentedebedecirsequelaproteccioacutenpormediostecnoloacutegicossueletenerademaacutes deuncostoelevadolaconsecuenciadequelainformacioacutenolasconsultasdelasbasesdeban hacersedeunamaneramenoscoacutemodaoldquoamigablerdquoparaelusuariojustamenteconelfinde viabilizarlaproteccioacutenqueotorgaelmediotecnoloacutegicoEnesesentidolasfirmasdeben balanceareldeseodeminimizarlaspotencialespeacuterdidasporelusonoautorizadodesusdatos conlanecesidaddemantenerlasuficienteflexibilidadcomoparanoperjudicarasususuarios legiacutetimosespecialmentecuandoexistenvariosproveedoresalternativosenelmercado45
Lasmarcastambieacutensonunmediodeproteccioacutenasiacutecomolasestrategiasderenovacioacuten constantedelainformacioacutenlainclusioacutendevaloragregadoetcAsimismolasempresas propietariasdebasesdedatosmonitoreanconstantementeasuscompetidoresconelfinde
[Continuacioacutendelanotadelapaacuteginaanterior]
computacioacutenusadosparaelfuncionamientodelasbasesetc)comoporotrasnormaslegales (marcaslogosetc)
44 Lasempresastratariacuteanderesolverestosproblemascuandolosdetectanporlaviacuteadela persuasioacutenylasnegociacionesinformalesconlosusuarios
45 Dehecholasfirmasestariacuteanencondicionesdedetectarporejemplolapraacutecticadecompartirlas clavesdeaccesoperoalmenosporahoraconsiderariacuteanqueeleventualbeneficiodesermaacutes estrictosconelusodelasclavesnocompensariacutealoscostosaincurrirparaalcanzartalobjetivo (inclusoencuantoelloprobablementeredundariacuteaenrestriccionesqueafectariacuteanlacomodidadde accesoalasbasesauacutenparalosusuariosautorizados)
SCCR86 paacutegina28
detectarposiblesconductasdeslealesEntantohaybasesquesoacuteloestaacutendisponiblesonliney queseprotegenporelhechodequesutamantildeoestangrandequesalvoquepudieranser extraiacutedasdirectamentedelosservidoresendondeestaacutenalojadaslacopiadesuselementos resultariacuteademasiadocostosaylentacomoparaqueresulteeconoacutemicamenterentablerealizarel esfuerzorespectivoEstoesasiacuteenuncontextodondeloscontenidosdelamayorpartedelas basesdenaturalezacomercialsongeneralmenteactualizadosdemanerafrecuenteyenelcuallos propietariosdelasbasesraramenteautorizanlasconsultasldquoenbloquerdquoporloquelas informacionestienenqueseraccedidasdeaunaporvez
Alavezotramaneradepreservarmercadosatendiendoalasdiferentesnecesidadesde losusuarioseslaqueempleanalgunasempresasndashporejemploaquellasdedicadasavender informacioacutenfinancierandashquerecurrenafijardistintospreciosparalainformacioacutenseguacutenel gradodeactualizacioacutenconlaquelarequieransusclientesndashlocualtiendeadisminuirlos incentivosacopiarindebidamentelainformacioacutenrespectiva46
Sibiencasitodaslasfirmaseinstitucionesconsultadashanreportadolaexistenciade perjuicioseconoacutemicosporlaapropiacioacutenindebidadeinformacioacutenporpartedecompetidores yousuariosaparentementelaspeacuterdidasgeneradaspordichasaccionesseriacuteanenlagran mayoriacuteadeloscasosdebajamagnitudcomoparajustificarrealizareventualesaccioneslegales alrespecto4748 Tampocohemosrecogidoevidenciadequehayandejadodehacerse inversionesendeterminadasbasesdedatosporfaltadeproteccioacutenlegalapropiadaDetodos modosestasconclusionesdebensermatizadasteniendoencuentaqueenvarioscasoslas firmasproductorasdebasesdedatoshacerelativamentepocotiempoqueestaacutenofreciendosus productosenformatodigitalndashlocualpodriacuteaexplicarquelaincidenciadelosproblemasde copiadeinformacioacutenycontenidos(olaconcienciaacercadelaincidenciadedichos problemas)seamenorqueenlospaiacutesesmaacutesavanzados49
Laevidenciaquehemospodidorecogerparaesteestudioentantoindicaquelosuacutenicos casosenlosquesehanregistradodemandasjudicialesvinculadasalacopiadeinformacioacuten contenidaenbasesdedatosnooriginalesdigitalizadashantenidolugarenArgentina50y
46 EstecasocorrespondealaestrategiadenominadacomoldquoversioninginformationrdquoporShapiroy Varian(1999)
47 Unaempresaqueconsultamosdedicadaacomercializarbasesdedatosconinformacioacuten comercialyconoperacionesenArgentinaChileyUruguayestimoacutelaspeacuterdidasporelusono autorizadodeloscontenidosdesusbasesenun5-10desufacturacioacuten
48 Entantosenoshareportadoquehaycasosenlosquesibienlospropietariosdelasbasestienen certezadequesuinformacioacutenestaacutesiendoutilizadaporpersonassinderechosadquiridos legalmentetienendificultadesinclusoparaidentificaralosinfractores
49 AsuvezciertamentelosproblemasdepirateriacuteadelainformacioacutenenAmeacutericaLatinapreexisten aladigitalizacioacuten
50 LoscasosquenosfueronreferidosenArgentinasondosElprimeroinvolucroacuteaunaempresa dedicadaaproveerinformacioacutencontableytributariaunodecuyosboletinesdigitalesndashque ofreciacuteaasusclientesndasheracopiadoydistribuidoporotrafirmaSibienexistiacuteanbasesparaquela empresainfractorafuerasancionadaporcompetenciadesleallajusticiaaparentementenodio lugaralreclamodelafirmaafectadaElsegundoestaacutetodaviacuteairresueltoenelaacutembitodela justiciapenalysurgioacuteapartirdeunadenunciadelaempresaNosiscontralafirmaAxesor(en cuyocapitalparticipaunfondoderiesgodelBancoSantanderCentralHispanodeorigen espantildeol)porlacopiadeunCDconinformacioacutensobreriesgocrediticioquecomercializabaNosis
SCCR86 paacutegina29
Ecuador51 ndashenesteuacuteltimopaiacutesademaacutesenelaacutembitoadministrativosehansolicitadoen algunoscasoslapraacutecticademedidascautelaresporlapresuntautilizacioacuteniliacutecitadebasesde datoselectroacutenicasSinembargoobviamenteellonosignificaquenosehayanproducido muchosotrosepisodiosdepirateriacuteaquenohanllegadoalainstanciajudicialsinoquesehan resueltoprivadamente(asiacutecomotambieacutendeotrosquetodaviacuteasesiguenproduciendosinque seafaacutecilcomodeciacuteamosantessiquieraidentificarconprecisioacutenalosinfractores)Porotro ladocabedestacarquesiacutehanexistidocasosenloscualeslajusticiayahaprotegido compilacionesquecumpliacuteanconlosrequisitosdeoriginalidadenladisposicioacutenyoseleccioacuten delosdatosdeformataldeserprotegiblesbajolalegislacioacutendederechodeautor52
Enesteescenariolaconclusioacutengeneraldenuestrotrabajodecampoesquesalvoalguna excepcioacuten53nohayevidenciaquemuestrequeexistaunreclamoporpartedelasempresase institucionesquemantienenycomercializanbasesdedatosenAmeacutericaLatinayelCaribepor contarconunalegislacioacutensuigenerisalestilodelaintroducidaenlaUEDehechoenlas entrevistasycontactosquerealizamosparaestainvestigacioacutenencontramosquelamayorparte delasorganizacionesdedicadasacomercializarbasesdedatosteniacuteanescasoconocimientodel debatesobreeltemaenEuropaylosEEUUyvariasinclusodesconociacuteanquelasbasesdesu propiedadpodriacuteanrecibirsiseaplicaraunalegislacioacutencomolaeuropeaporejemplouna proteccioacutenlegalespeciacutefica54 Asuvezlasoficinasrespectivasdederechosdeautorenla regioacutennohanreportadoquelosactoresprivadosquepodriacuteanrecibirproteccioacutenencasode sancionarseunalegislacioacutensuigenerisesteacutenimpulsandouncambioenesesentido(locual podriacuteaobedecerentreotrosfactoresalyamencionadoescasotamantildeodelaindustria respectiva)Todoestoporciertonoimplicaquelasempresasdelsectornodeseenmejorarel niveldeproteccioacutenlegalconelquecuentansinembargolaconclusioacutengeneralesqueal menosporelmomentolamayorpreocupacioacutenenmaterialegalestariacuteaenquesemejoreel niveldeenforcementdelalegislacioacutenyavigente
51 Elconflictoseprodujoentredosempresasquecomercializancompilacionesdeleyesenformatos digitales
52 EnArgentinayaen1974sediouncasoenestesentidoresueltofavorablementeparael demandanteporcopiadeunabasededatosqueconteniacuteanormativasdecomercioexterior (CNCivSalaD30474inreldquoGuiacuteaPraacutecticadelExportadoreImportadorSRLcEmpresaIARA yotrordquo)ndashverQuinn(2000)MaacutesrecientementelaempresaLaLeyobtuvounfallofavorableen 1996porunademandacontraotrafirmaquehabiacuteareproducidosinautorizacioacutenunabasede datosreferencialderepertoriosjuriacutedicosqueLaLeycomercializabaenCDs
53 SolamenteenelcasodelServiccediloFederaldeProcessamentodeDados(SERPRO)deBrasillas autoridadesconsultadasexpresaronunaopinioacutenclaraycondefinidoconocimientodecausaa favordeimplementarunaproteccioacutensuigenerisparalasbasesdedatos(significativamentese tratadeunaempresaestatal)
54 Existenalavezcasosenloscualesdeterminadasempresassearroganaunqueporciertosin baseslegalessoacutelidasderechosquenoposeenasiacuteunportalchilenodeinformacioacutensobre economiacuteaynegociosensupaacuteginawebsentildealaqueldquotodotextomuacutesicasonidofotografiacuteas videosgraacuteficosprogramasyengeneralcualquierinformacioacutencontenidaenelportalpor cualquiermedioseraacutedenominadaensuconjuntolsquoContenidorsquoDichoContenidoesdepropiedad exclusivadelaempresayseencuentraprotegidoporleyeslocalesytratadosinternacionalesde propiedadintelectualrdquo(verJijenaLeiva1999)
SCCR86 paacutegina30
V CONCLUSIONES
LadiscusioacutenacercadelosDPIsobrelasbasesdedatosldquonooriginalesrdquoprobablemente ejemplificadeunmodoparticularmenteagudolasiemprepresentetensioacutenentrelanecesidad deestablecerunmarcodeincentivosatractivoparalageneracioacutendenuevosproductoseideasy elobjetivodequedichosproductoseideasgenerenlamayorcantidaddeldquoderramesrdquosobreel conjuntodelsistemaeconoacutemicoydeltejidosocial
Decimosqueenestecasodichatensioacutenesespecialmenteagudaentantoqueunreacutegimen suigenerisparalasbasesdedatosnoapuntariacuteaaprotegerlasbasesensiacutemismasentanto productosnuevosyocreativossinoalainformacioacutenenellascontenidaconelconsiguiente riesgodequeseestablezcanliacutemitesalacirculacioacutendeaquellainclusodelaquehastael presentesemantieneeneldominiopuacuteblicoEnotraspalabraslacreacioacutendenuevosDPIsobre lasbasesdedatospodriacuteasesgarelbalanceentreproteccioacuten-difusioacutendeformapeligrosamente pronunciadaafavordelprimerteacuterminodedichobinomioLasamenazasenesteuacuteltimoterreno noseobservansoacuteloenlasmuysensiblesaacutereasdelacienciaylaeducacioacutensinotambieacutenenel propiocampocomercialndasheinclusoenvinculacioacutenconeldesarrollodeInternetporejemplo
Otropuntoclaveesquedichoreacutegimennosedirigiriacuteaapromoverlageneracioacutendeideaso bienesnuevosnilosesfuerzoscreativossinobaacutesicamentealasinversionesrealizadasenla recoleccioacutenyorganizacioacutendeinformacioacuten(einclusodeotrotipodeelementosalmenosenla definicioacutendelaUnioacutenEuropea)dediversotipoElloenprincipioiriacuteaencontratantodela tradicioacutendelalegislacioacutendederechosdeautorenbuenapartedelmundocomodelosobjetivos quedeberiacuteananimaralosregiacutemenesdeDPIdesdeunpuntodevistaeconoacutemicoAsimismoal menosenlaformaenqueelreacutegimensuigenerishasidoestablecidoenlaUEtendriacuteael potencialriesgodegenerarproteccionesperpetuas(encontradelaideadeproteccioacutentemporal queestaacuteenlabasedelalegislacioacutensobrepropiedadintelectual)
Nosorprendeentoncesencontrarqueauacutenenlospaiacutesesdesarrolladosndashprincipales productoresyconsumidoresdebasesdedatosndashexisteunafuertediscusioacutenacercadela convenienciadeadoptarlegislacionessuigenerisdeltipodelasimplementadasenlaUE discusioacutenqueporelmomentohabloqueadolaintroduccioacutendenormassimilaresen los EEUU
Muchasmaacutesdudassurgenenelcasodelospaiacutesesendesarrolloyaqueentantosonal presenteprincipalmenteconsumidoresantesqueproductoresdebasesdedatoslaadopcioacutende disciplinasinternacionalesenlamateriaaparentementegenerariacuteaunbalancecosto-beneficio auacutenmenosfavorablequeenlasnacionesavanzadas
LaevidenciaempiacutericaquehemosrecogidoparaelcasodeAmeacutericaLatinayelCaribea suveznoparecedarsustentoalargumentoafavordeestablecerDPIparalasbasesdedatosno originalesentantonohemosobservadoquelaincipienteindustriaqueexisteenlaregioacuten aparentementeconcentradaenlospaiacutesesmaacutesavanzadosdelamismaesteacutesiendoperjudicada porlaausenciadeunalegislacioacutensuigenerisenlamaterialosperjuicioscomercialesque ciertamenteexistenaunquetienenunamagnitudinciertaparecenderivarmaacutesbiendelafalta deunadecuadoenforcementdelalegislacioacutenactualmenteexistenteEnconsecuenciaal presentenopareceexistirunintereacuteseconoacutemiconitampocosocialconcretodesdeelpuntode vistadelospaiacutesesdelaregioacutenafavordeunalegislacioacuteninternacionalsobrebasesdedatos ldquonooriginalesrdquocomolapropuestaantildeosatraacutesenelsenodelaOMPI
SCCR86 paacutegina31
Todoestosinembargonodebeserinterpretadoenelsentidodequelasituacioacutenactual enlamateriaesenalguacutensentidooacuteptimaEstaacuteclaroporunladoquepeseaqueexistentanto legislacioacutencomomediostecnoloacutegicosquepodriacuteanprotegeralasinversionesrealizadasenla creacioacutenymantenimientodebasesdedatoshayproblemastantodeenforcementdelos contratosylasleyesrespectivascomodeldquocircunvalacioacutenrdquodelaproteccioacutentecnoloacutegicaque generanpeacuterdidasmonetariasparalospropietariosdelasbasesdedatos(propietariosqueno soacutelooperanenelsectorprivadosinoqueenmuchasocasionessonorganizacionesestatales)
Asuvezdesdeunpuntodevistadinaacutemicopodriacuteaesperarsequelaindustriadebasesde datosenAmeacutericaLatinayelCaribevayaexpandieacutendosealolargodeltiempondashespecialmente amedidaqueseincrementeladifusioacutendelasTICsenlaregioacutenndashconlocualeventualmente podriacuteadarseelcasodequeenunfuturoaparezcanconflictosdemayorsignificacioacutenquelos detectadoshastaahora
EnconsecuenciaresultanecesariocontinuaravanzandoenelestudiodeltemaEn particularseriacuteaimportantequeenelfuturosevayagenerandoinformacioacuteneconoacutemicacierta respectodelamagnituddeestaindustriaenlaregioacutenSibiensetratadeunatareacompleja comolomuestralamuyescasainformacioacutenexistentealrespectoinclusoenlospaiacuteses desarrolladosestaacuteclaroqueresultaimprescindibleparadotardeunabaseempiacutericamaacutesfirmea losdebatessobreeltema
Entantodenuestrotrabajosurgequedospasospotencialmentefavorablesparael desarrollodelaindustriadelasbasesdedatosenlospaiacutesesdeAmeacutericaLatinayelCaribe seriacuteani)mejorarelenforcementdelasnormativasactualmentevigentessobreeltematanto enelaacutereadederechosdeautorcomoenlosotroscamposjuriacutedicosinvolucrados(competencia deslealetc)ii)propenderaunamayorpenetracioacutendelasTICsenlospaiacutesesdelaregioacuten
Afuturoasuvezdebedarseinicioaunprocesodediaacutelogoentrelasdistintaspartescon intereacutessobreeltemaparaevaluarenqueacutemedidapodriacuteasernecesarioreformarlaslegislaciones actualmenteexistentesenmateriadecompetenciadeslealporejemploparahacermaacutesefectiva laproteccioacutenparalospropietariosdebasesdedatosenlaregioacutenDeesemismodiaacutelogo podriacuteanirsurgiendoconsensosnuevosacercadesiresultanecesarioonoavanzarenalguacutentipo deproteccioacutendelasbasesdedatosporlaviacuteadelosDPIndashyacercadecuaacutelesseriacuteanlas modalidadesdedichaproteccioacutenencasodequeseconcluyeraquesuimplementacioacutenseriacutea positivandashinclusoenelmarcomultilateralapartirtantodelaacumulacioacutendeexperienciaenla aplicacioacutendelasnormasyavigentesenalgunasregionescomodelapropiaevolucioacutendel mercadodebasesdedatosenlospaiacutesesdeAmeacutericaLatinayelCaribe
[SigueelAnexoI]
SCCR86
ANEXOI
CuadroA1AccesoatelefoniacuteaenAmeacutericaLatinayelCaribendash2001
Telefoniacuteacelular Telefoniacuteafija
Paiacutes Nordmsuscriptores cada100hab Paiacutes
Nordmliacuteneastelefoacutenicas cada100hab
Martinica 7153 Guadalupe 6359 Araba 5000 Chile 3402 AntiguaampBarbuda 3177 PuertoRico 3065 IslasViacutergenes (EEUU) 2890 Jamaica 2694 Venezuela 2635 Meacutexico 2168 Panamaacute 2070 Bermuda 2064 Paraguay 2040 Bahamas 1966 Surinam 1911 Argentina 1861 TrinidadampTobago 1734 Brasil 1673 Uruguay 1547 Repuacuteblica Dominicana 1465 ElSalvador 1250 Belize 1155 Barbados 1064 Guatemala 970 Bolivia 899 Guyana 866 Colombia 763 CostaRica 757 Ecuador 667 Granada 641 Peruacute 592 Honduras 361 StKittsandNevis 312 Nicaragua 299 StVincent 208 Dominica 156 Haitiacute 111 Cuba 007
Bermuda 8715 StKittsandNevis 5688 IslasViacutergenes(EEUU) 5637 AntiguaampBarbuda 4735 Barbados 4629 Guadalupe 4493
Martinica 4300 Bahamas 4003 Aruba 3503 PuertoRico 3364 Granada 3275 Dominica 2906 Uruguay 2829 TrinidadampTobago 2399 Chile 2390 CostaRica 2297 StVincent 2196 Brasil 2178 Argentina 2163
Jamaica 1973 Surinam 1758 Colombia 1705 Panamaacute 1483 Belize 1444 Meacutexico 1372 Venezuela 1120 RepuacuteblicaDominicana 1102 Ecuador 1037 ElSalvador 934 Guyana 919 Peruacute 775 Guatemala 647 Bolivia 622 Paraguay 512 Cuba 510 Honduras 471 Nicaragua 312 Haitiacute 097
EEUU 4442 EEUU 6645 Oceaniacutea 4495 Europa 4377 AmeacutericaLatinay Caribe 1717
Europa 4062 Oceaniacutea 4002
AmeacutericaLatinayCaribe 2327 Mundo 1557 Mundo 1721
FuenteInternationalTelecommunicationsUnion(ITU)
SCCR86 AnexoIpaacutegina2
CuadroA2AccesoaInternetypenetracioacutendePCsenAmeacutericaLatinayelCaribendash2000
PCs Internet
Paiacutes NordmPCscada
100hab Paiacutes
NordmServidores cada10000
hab Paiacutes
Nordm usuarios
cada 10000hab
Bermuda 4654 Bermuda 52727 Bermuda 390137 Guadalupe 1974 Uruguay 16202 Chile 165765 StKittsandNevis 1817 Argentina 7298 Aruba 136536 CostaRica 1491 Meacutexico 5655 Uruguay 110878 Granada 1271 Panamaacute 5313 PuertoRico 102179
Martinica 1266 Brasil 5153 IslasViacutergenes (EEUU) 100322
Belize 1249 TrinidadampTobago 5096 Peruacute 97420 StVincent 1058 Chile 4881 Dominica 77777 Uruguay 1049 AntiguaampBarbuda 4095 TrinidadampTobago 77258 Chile 823 Araba 2809 Argentina 67509
Barbados 822 IslasViacutergenes (EEUU) 2807 AntiguaampBarbuda 65203
Dominica 713 Dominica 2424 Belize 62447 TrinidadampTobago 618 CostaRica 1829 Guyana 60395 Meacutexico 576 Guadalupe 1246 CostaRica 56674 Argentina 513 Belize 1220 StKittsandNevis 51610 Brasil 500 Colombia 1106 Granada 43556
Jamaica 466 Repuacuteblica Dominicana 924 Bahamas 43158
Venezuela 455 Martinico 891 Venezuela 39305 Peruacute 409 Venezuela 668 Barbados 37383 Panamaacute 370 Jamaica 571 Panamaacute 31701 Colombia 354 Guatemala 492 Jamaica 31055 Guyana 256 Peruacute 417 StVincent 30857 Ecuador 217 PuertoRico 386 Brasil 29392 ElSalvador 191 Barbados 374 Meacutexico 27431 Bolivia 168 Nicaragua 276 Surinam 26979 Paraguay 127 Paraguay 236 Colombia 20746 Guatemala 114 Bolivia 159 RepuacuteblicaDominicana 18588 Honduras 108 StKittsandNevis 104 Guadalupe 17544 Cuba 107 ElSalvador 092 Bolivia 14407 Nicaragua 089 Bahamas 079 Ecuador 14234 AntiguaampBarbuda ndash Guyana 069 Martinica 12746 Aruba ndash Cuba 059 Nicaragua 9854 Bahamas ndash Granada 032 ElSalvador 7967 Repuacuteblica Dominicana ndash Surinam 023 Paraguay 7278 Haitiacute ndash Honduras 020 Guatemala 7027 PuertoRico ndash Ecuador 018 Honduras 6168 Surinam ndash StVincent 018 Cuba 5358 IslasViacutergenes (EEUU) ndash Haitiacute ndash Haitiacute 2454 EEUU 5852 EEUU 292832 EEUU 450696 Oceaniacutea 3652 Oceaniacutea 64761 Oceaniacutea 251112 Europa 1674 Europa 15727 Europa 135948 AmeacutericaLatinay Caribe 659
AmeacutericaLatinay Caribe 9628
AmeacutericaLatinay Caribe 57049
Mundo 772 Mundo 17793 Mundo 64137
FuenteInternationalTelecommunicationsUnion(ITU)
SCCR86 AnexoIpaacutegina3
CuadroA3CostodeaccesoaInternetndash2001
Promedioanualdelcostopor20horasdeaccesomensualaInternetcomoporcentaje delPBIpercaacutepita(medidoenPPP)
Ranking Paiacutes Costo
1 2 3 4 5 6 7 8 9
10 29 31 32 36 41 42 44 45 47 48 49 53 58 61 62 65 66 67
Suecia Beacutelgica Finlandia Noruega Islandia Japoacuten Suiza EstadosUnidos Taiwaacuten Dinamarca Uruguay Argentina TrinidadampTobago Chile Meacutexico Brasil CostaRica Venezuela Colombia Jamaica Panamaacute Bolivia ElSalvador Guatemala RepuacuteblicaDominicana Paraguay Ecuador Honduras
012 029 037 037 046 049 057 065 068 071 263 320 330 454 517 526 543 604 808 840 844 983
1152 1557 1562 2039 2503 3207
FuenteKirkman(2002)
Sobre75paiacutesesrankeados
SCCR86 AnexoIpaacutegina4
CuadroA4IndicedePreparacioacutenparaelAccesoalaRed (NetworkedReadinessIndex(NRI))ndash2001
Ranking NRI
Paiacutes Networked Readiness
1 2 3 4 5 6 7 8 9
10 32 34 37 38 44 45 46 47 48 50 52 55 56 57 63 67 68 69 71 72
EstadosUnidos Islandia Finlandia Suecia Noruega PaiacutesesBajos Dinamarca Singapur Austria ReinoUnido Argentina Chile Uruguay Brasil Meacutexico CostaRica TrinidadampTobago RepuacuteblicaDominicana Panamaacute Venezuela Peruacute ElSalvador Jamaica Colombia Paraguay Bolivia Guatemala Nicaragua Ecuador Honduras
605 603 591 576 568 568 556 547 532 531 401 400 380 379 358 357 352 352 342 341 338 330 329 329 315 304 300 283 265 264
FuenteKirkmanetal(2002)
[SigueelAnexoII]
Sobre75paiacutesesrankeados
SCCR86
ANEXOII
REFERENCIASBIBLIOGRAacuteFICAS
BandJyJSGowdy(1997)ldquoSuiGenerisDatabaseProtectionHasItsTimeComerdquo D-LibMagazinejunioWashingtonDC
Barca(2000)ldquoPropiedadIntelectualdelasBasesdeDatosUnAcercamientodesdela JurisprudenciaNorteamericanardquoCuadernodeDoctrinaReacutegimenJuriacutedicodelosBancosde DatosFacultaddeDerechoyCienciasSocialesUniversidaddeBuenosAires
BaronP(2001)ldquoBacktotheFutureLearningfromthePastintheDatabaseDebaterdquoTheOhio StateLawJournalVolumen62Nordm2
BailyMN(2002)ldquoDistinguishedLectureonEconomicsinGovernmentTheNew EconomyPostMortemorSecondWindrdquoJournalofEconomicPerspectivesVolumen16 Nordm 2pp3-22
BancoMundial(2001)ldquoIntellectualPropertyBalancingIncentiveswithCompetitive AccessrdquoenGlobalEconomicProspectsandtheDevelopingCountries2002 Washington DC
BenthamJ(1978)EscritoseconoacutemicosFondodeCulturaEconoacutemicaMeacutexico
BraunsteinYM(2002)ldquoRepercusionesEconoacutemicasdelaProteccioacutendelasBasesdeDatos enlosPaiacutesesenDesarrolloyPaiacutesesenTransicioacutenrdquopreparadoparaelComiteacutePermanentede DerechodeAutoryDerechosConexosSeacuteptimaSesioacuten13a17demayoGinebra
CaballeroLealJL(2000)ldquoProteccioacutenJuriacutedicadelasBasesdeDatosyProteccioacutenSui GenerisparalasBasesdeDatosnoOriginalesrdquoenMAPalaciosyRAntequera(eds) PropiedadIntelectualTemasRelevantesenelEscenarioInternacionalSIECAUSAID
CaacutemaraLapuenteS(1999)ldquoUacuteltimasOrientacionesInternacionalessobrelaProteccioacuten JuriacutedicadelasBasesdeDatosrdquoRevistaChilenadeDerechoVolumen26Nordm1pp9-61enero
CassierM(2002)ldquoBienPrivadoBienColectivoyBienPuacuteblicoenlaEradelaGenoacutemicardquo RevistaInternacionaldeCienciasSocialesNordm171marzo
ChangH(2001)ldquoIntellectualPropertyRightsandEconomicDevelopmentndashHistorical LessonsandEmergingIssuesrdquoJournalofHumanDevelopmentVolumen2Nordm2julio
ChenYyTPuttitanun(2002)ldquoIntellectualPropertyRightsandInnovationinDeveloping CountriesrdquoCenterforEconomicAnalysisDepartmentofEconomicsUniversityofColorado atBoulderWorkingPaperNo02-06mayo
CIPRndashCommissiononIntellectualPropertyRightsndash(2002a)ldquoTechnologyDevelopmentand IntellectualPropertyRightsrdquoWorkshop1enero
SCCR86 AnexoIIpaacutegina2
CIPRndashCommissiononIntellectualPropertyRightsndash(2002b)ldquoCopyrightSoftwareandthe InternetrdquoWorkshop5enero
ColstonC(2001)ldquoSuiGenerisDatabaseRightRipeforReviewrdquoJournalofInformation LawandTechnologyNordm 3 noviembre
CommitteeforaStudyonPromotingAccesstoScientificandTechnicalDataforthePublic InterestCommissiononPhysicalSciencesMathematicsandApplicationsNationalResearch Council(1999)AQuestionofBalancePublicRightsandthePublicInterestinScientifical andTechnicalDatabasesNationalAcademyofSciencesWashingtonDC
CorreaCM(2000)ldquoFairUseintheDigitalErardquopresentadoenelThirdUNESCO CongressonEthicalLegalandSocietalChallengesofCyberspace13-15denoviembre Paris
CowanRyEHarison(2001)ldquoIntellectualPropertyRightsinaKnowledge-Based EconomyrdquoMERITInfonomicsResearchMemorandumSeries2001-027septiembre Maastricht
CraftsN(2000)ldquoGlobalizationandGrowthintheTwentiethCenturyrdquoInternational MonetaryFundWorkingPaper0044WashingtonDC
DrsquoAndreaTysonLyESherry(1997)ldquoInformationIndustryAssociationStatutory ProtectionForDatabasesEconomicampPublicPolicyIssuesrdquoCommitteeontheJudiciary USHouseofRepresentatives
DavidPA(2000)ldquoTheDigitalTechnologyBoomerangNewIntellectualPropertyRights ThreatenGloballdquoOpenSciencerdquoWorkingPaper00-016AllSoulsCollegeOxfordamp StanfordUniversityoctubre
DavidPA(2002)ldquoDoestheNewEconomyNeedalltheOldIPRInstitutionsDigital InformationGoodsandAccesstoKnowledgeforEconomicDevelopmentrdquopreparadoparala WIDERConferencefortheNewEconomyinDevelopmentmayoHelsinki
DavidPAyDForay(2002)ldquoFundamentosEconoacutemicosdelaSociedaddel ConocimientordquoComercioExteriorVolumen52Nordm6pp472-490junio
DeOliveiraAscensatildeoJ(2002)ldquoBasesdeDadosElectroacutenicasOEstadodaQuestatildeoem PortugalenaEuropardquoRevistadeAssociaccedilatildeoBrasileiradaPropriedadeIntelectual(ABPI) Nordm56pp6-14enerofebreroRiodeJaneiro
DusollierSYPoulletyMBuydens(2000)ldquoCopyrightandAccesstoInformationinthe DigitalEnvironmentrdquopresentadoenelThirdUNESCOCongressonEthicalLegaland SocietalChallengesofCyberspace13-15denoviembreParis
ElKassasS(2002)ldquoStudyontheProtectionofUnoriginalDatabasesrdquopreparadoparael ComiteacutePermanentedeDerechodeAutoryDerechosConexosSeacuteptimaSesioacuten13a17de mayoGinebra
SCCR86 AnexoIIpaacutegina3
ForayD(1997)ldquoGenerationandDistributionofTechnologicalKnowledgeIncentives NormsandInstitutionsrdquoenCEdquist(ed)SystemsofInnovationTechnologiesInstitutions andOrganizationsPinterLondres
Forero-PinedaCyHJaramillo-SalazarldquoElAccesodelosInvestigadoresdelosPaiacuteses MenosDesarrolladosalaCienciaylaTecnologiacuteaInternacionalrdquo RevistaInternacionalde CienciasSocialesNordm171marzoParis
FreitasPereiraMNCJSRibeiroLTractenbergyPLoureiroMedeiros(1999)ldquoBases deDadosnaEconomiadoConhecimentoAQuestatildeodaQualidaderdquo RevistaCiecircnciada InformaccedilatildeoVolumen28Nordm2
GalliniNySScotchmer(2002)ldquoIntellectualPropertyWhenisitthebestincentive systemrdquoenAJaffeJLernerySStern(eds)InnovationPolicyandtheEconomyVol2 MITPress
GilbertR(1999)ldquoEconomicFactorsintheProductionDisseminationandUseofScientific andTechnicalDatabasesrdquoenProceedingsoftheWorkshoponPromotingAccesstoScientific andTechnicalDataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicyOptionsNational AcademyofSciencesPartIWorkshopPresentationsenero
GordonRJ(1999)ldquoHastheldquoNewEconomyrdquoRenderedtheProductivitySlowdown Obsoleterdquopreparadoparael ProductivityGrowthWorkshopFederalReserveBankof St Louis
GordonRJ(2002)ldquoTechnologyandEconomicPerformanceintheAmericanEconomyrdquo NBERWorkingPaperSeriesWorkingPaper8771febrero
GranstrandODForayPDavidetal(2001)ldquoWorkshopReportonIPR(Intellectual PropertyRights)AspectsofInternetCollaborationsrdquoEuropeanCommissionResearch DirectorateGeneralDirectorateBndashEuropeanResearchAreaStructuralAspectsWorking Paper
GrossmanGMyELai(2002)ldquoInternationalProtectionofIntellectualPropertyrdquoNational BureauofEconomicResearchWorkingPaper8704
HallBH(2002)ldquoOnCopyrightandPatentProtectionforSoftwareandDatabasesATale ofTwoWorldsrdquoenOGranstrand(ed)EconomicsLawandIntellectualPropertyKluwer
HellerMAldquoTheTragedyoftheAnticommonsrdquoHarvard LawReviewJanuary1998
HerreraBravoR(2001)ldquoAlgunasObrasDigitalesysuProteccioacutenJuriacutedicardquodisponibleen httprodolfoherreragaleoncomdocumentoshtmmarzo
HowellR(1998)ldquoDatabaseProtectionandCanadianLawrdquopreparadoparaIndustryCanada andCanadianHeritagedisponibleenhttpstrategisicgccaSSGip01045ehtml
HugenholtzB(2001)ldquoTheNewDatabaseRightEarlyCaseLawfromEuroperdquo presentadoenNinthAnnualConferenceonInternationalIPLawampPolicyFordham UniversitySchoolofLawNewYork19-20abril
SCCR86 AnexoIIpaacutegina4
HughesJ(2002)ldquoPoliticalEconomiesofHarmonizationDatabaseProtectionandInformation PatentsrdquopresentadoenelSeminarioFrontiersofownershipinthedigitaleconomyjunioParis
ITACndashInformationTechnologyAssociationofCanadandash(1997)ldquoDatabaseProtectionrdquo diciembre
JasziP(1996)ldquoSummaryandAnalysisofHR3531rdquoAssociationofResearchLibraries agosto
JijenaLeivaRJ(1999)ldquoPropiedadIntelectualeInternetrdquoREDIRevistaElectroacutenicade DerechoInformaacutetico Nordm10
KhanZB(2002)ldquoIntellectualPropertyandEconomicDevelopmentLessonsfrom AmericanandEuropeanHistoryrdquoCommissiononIntellectualPropertyRightsStudy Paper 1a
KirkmanG(ed)(2002)TheGlobalInformationTechnologyReport2001-2002Readiness fortheNetworkedWorldCenterforInternationalDevelopmentatHarvardUniversity
KirkmanGSCAOsorioyJDSachs(2002)ldquoTheNetworkedReadinessIndex MeasuringthePreparednessofNationsfortheNetworkedWorldrdquoenKirkmanG(ed)opcit
LallS(2001)ldquoIndicatorsoftheRelativeImportanceofIPRsinDevelopingCountriesrdquo UNCTADICTSDCapacityBuildingProjectonIntellectualPropertyRightsandSustainable Developmentdraftnoviembre
LevinRCAKKlevorickRRNelsonySGWinter(1987)ldquoAppropriatingthe ReturnsfromIndustrialResearchandDevelopmentrdquoBrookingsPapersonEconomic ActivityNordm3
LinnA(2000)ldquoHistoryofDatabaseProtectionLegalIssuesofConcerntotheScientific CommunityrdquoGlobalChangeDataandInformationSystem(GCDIS)USGlobalChange ResearchProgram(USGCRP)marzo
LiptonJ(2002)ldquoTheEUDatabaseRightandUniversityTeachingMaterials Journalof TechnologyLawandPolicyLevinCollegeofLawUniversityofFloridaissue1marzo
LoseyRC(1995)ldquoPracticalandLegalProtectionofComputerDatabasesrdquodisponibleen httpwwwfloridalawfirmcomarticlehtml
MaskusK(2000)IntellectualPropertyRightsintheGlobalEconomyInstitutefor InternationalEconomics
MaurerSMySScotchmer(1999)ldquoIntellectualPropertyRightsDatabaseProtectionIs ItBrokenandShouldWeFixItrdquoScienceVolumen284Mayo
MaurerSMPBHugenholtzyHJOnsrud(2001)ldquoEuropersquosDatabaseExperimentrdquo ScienceVolumen294octubre
MaurerSM(1999)ldquoRawKnowledgeProtectingTechnicalDatabasesforScienceand IndustryrdquoenProceedingsoftheWorkshoponPromotingAccesstoScientificandTechnical
SCCR86 AnexoIIpaacutegina5
DataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicyOptionsNationalAcademyof SciencesAppendixCenero
MilleacuteA(1996)ldquoProteccioacutenalosFabricantesdeBasesdeDatosunNuevolsquoDerecho ConexordquoRevistaDerechodelaAltaTecnologiacuteaantildeoVIIINdeg93mayo
MilleacuteA(1999)ldquoProtectionofDatabasesWorkshoprdquopreparadoparalaInternational ConferenceonElectronicCommerceandIntellectualPropertyOrganizacioacutenMundialdela PropiedadIntelectualseptiembre
NASndashNationalAcademyofSciences ndash(1999)ProceedingsoftheWorkshoponPromoting AccesstoScientificandTechnicalDataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicy OptionsWashingtonDC
NicholsonJFyMFreno(2001)ldquoProtectingtheContentofDatabasesrdquoIPLitigator enero
OECD(2001)TheNewEconomyBeyondtheHypeFinalReportontheOECDGrowth ProjectOECDParis
OramA(2000)ldquoTheSapandtheSyrupoftheInformationAgeCopingwithDatabase ProtectionLawsrdquodisponibleen httpwwworeillycom~andyoprofessionalcollection_lawhtml
OvillaBuenoR(1998)ldquoLaProteccioacutenJuriacutedicadelasBasesdeDatosenMeacutexicoDelos lineamientosInternacionalesalaNuevaLeyFederaldelDerechodeAutorrdquoenBecerra RamiacuterezM(ed)EstudiosdeDerechoIntelectualenHomenajealProfesorDavidRangel MedinaInstitutodeInvestigacionesJuriacutedicasdelaUNAMMeacutexico
PaacuteezMantildeaacuteJ(1997)ldquoProteccioacutenjuriacutedicadelosproductoresyusuariosdelasbasesde datosenlosderechosespantildeolycomunitariordquodisponibleenelsitiowebInformaacuteticos EuropeosExpertos(wwwieees)
PetersM(1999)ldquoSummaryOverviewofExistingandProposedIntellectualPropertyRights RegimesforDatabasesrdquoenProceedingsoftheWorkshoponPromotingAccesstoScientific andTechnicalDataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicyOptionsNational AcademyofSciencesPartIWorkshopPresentationsenero
QuinnN(2000)ldquoBancosdeDatosPrincipiodeLegalidadyTutelaPenalenlaLey ArgentinardquoCuadernodeDoctrinaReacutegimenJuriacutedicodelosBancosdeDatosFacultadde DerechoyCienciasSocialesUniversidaddeBuenosAires
ReichmanJHyPSamuelson(1997) ldquoIntellectualPropertyRightsinDatardquoVanderbilt LawReviewVolumen50enero
ReichmanJyPUhlir(1999)ldquoDatabaseProtectionattheCrossroadsRecent DevelopmentsandtheirImpactonScienceandTechnologyrdquoTheBerkeleyTechnologyLaw Journal14-2
SCCR86 AnexoIIpaacutegina6
RiisT(2002)ldquoEconomicImpactoftheProtectionofUnoriginalDatabasesinDeveloping CountriesandCountriesinTransitionrdquopreparadoparaelComiteacutePermanentedeDerechode AutoryDerechosConexosSeacuteptimaSesioacuten13a17demayoGinebra
RomerP(1993)ldquoTwoStrategiesforEconomicDevelopmentUsingIdeasandProducingIdeasrdquo ProceedingsoftheWorldBankAnnualConferenceonDevelopmentEconomics1992
SchraderDyRJeweler(1999)ldquoIntellectualPropertyProtectionforNoncreative DatabasesrdquoCongressionalResearchServiceReportsseptiembre
ScotchmerS(1999)ldquoCummulativeInnovationinTheoryandPracticerdquoGSPPWorking Paper240UCBerkeleyfebrero
ShapiroCyHVarian(1999)InformationRulesAstrategicGuidetotheNetwork EconomyHarvardBusinessSchoolPressMassBoston
ShengliZ(2002)ldquoTheEconomicImpactoftheProtectionofDatabaseinChinardquopreparado paraelComiteacutePermanentedeDerechodeAutoryDerechosConexosSeacuteptimaSesioacuten13 a 17demayoGinebra
StefikMyTLunt(1999)ldquoOverviewofTechnologiesforProtectingandfor MisappropriatingDigitalIntellectualPropertyRightsTheCurrentSituationandFuture ProspectsrdquoenProceedingsoftheWorkshoponPromotingAccesstoScientificandTechnical DataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicyOptionsNationalAcademyof SciencesPartIWorkshopPresentationsenero
StoryA(2002)ldquoStudyonIntellectualPropertyRightstheInternetandCopyrightrdquo CommissiononIntellectualPropertyRightsStudyPaper5
[FindelAnexoIIydeldocumento]
SCCR86 paacutegina11
Losargumentosafavor
Cuandoserevisalaliteraturarecibidaseimponelaconclusioacutendequeelargumentomaacutes importantequeesgrimenlamayorpartedelostrabajosyanalistasqueestaacutenafavordeuna proteccioacutenldquofuerterdquoparalasbasesdedatosnooriginalesradicaengarantizarunretorno apropiadoparalasinversionesmuchasvecessubstancialesquesonnecesariasparacrear manteneryactualizarloscontenidosdeaquellasbasesdenocontarconunaproteccioacuten adecuadaseargumentalaproduccioacutendebasesdedatosseriacuteainferioralasocialmente deseableEstaproteccioacutensehariacuteamaacutesnecesariaauacutenenunescenarioenelcualteacutecnicas digitaleseinformaacuteticasmedianteresultafaacutecilcopiarydifundirndashsinautorizacioacutendelos propietariosndashloscontenidosdelasbasesdedatos(verBraunstein2002DrsquoAndreaTysony Sherry1997)10Asuvezsiempresiguiendoesteargumentolanecesidaddeteneruntratado internacionalsurgedelrequisitodearmonizarlosdiferentestratamientosqueeltemarecibeen losdistintospaiacutesesdemododegarantizarlalibrecirculacioacutendelainformacioacutenanivelglobal ycontribuiraunamejorproteccioacutendelasinversionesquesepretendepromover
Enestaliacuteneaderazonamientonosehacehincapieacuteenlaoriginalidadonovedaddelas basesrespectivasndashyaquesigozarandedichosatributoscaeriacuteanbajolaproteccioacutenqueya otorgalalegislacioacutendederechosdeautorenlospaiacutesesquehanadoptadolasdisposicionesal respectodelaOMPIydelADPICndashsinopuramentealaretribucioacutendelasinversiones11(enel lenguajelegalsesuelehacermencioacutendelosteacuterminossweatofthebrowndashldquosudordelafrenterdquondash eindustriouscollectionndashldquorecopilacioacuten industriosardquo)
Losargumentoscriacuteticos
ndash Conflictoconlossupuestossobrelosquesebasatradicionalmentelalegislacioacuten sobreDPI
Losintentosdeintroducirunamayorproteccioacutenparalasbasesdedatosporlaviacuteadelos regiacutemenesdepropiedadintelectualresultariacuteanincompatiblesconlossupuestossobreloscuales sebasalaexistenciadeestosuacuteltimosndashqueseriacuteanseguacutenvimosanteslapromocioacutendela creatividadydelageneracioacutendenovedadesndash(verporejemploDussolieretal2000)
ndash Noexisteevidenciaempiacutericaquemuestrequelaindustriadebasesdedatossehaya vistoperjudicadaporlafaltadeunreacutegimenespeciacuteficodepropiedadintelectual
Enestesentidoseargumentaquei)laofertadebasesdedatostantopuacuteblicascomo privadasesnosoacutelovoluminosasinoquehavenidocreciendosostenidamenteenlosuacuteltimos antildeossinquealmenoshasta1996ydesdealliacutesoacuteloenelcasodelaUEexistanregiacutemenesde proteccioacutenespeciales12ii)nosehalogradomostrarunsolocasoconcretoenelcualnose
10 Lasnuevastecnologiacuteasalavezquefacilitanlacreacioacutendelasbasesdedatosexacerbanlas ldquofallasdemercadordquoquesurgendeladificultadparaexcluirdelusodedichasbasesaaquellosque nopaganporellas(Baron2001)
11 Estoformapartedeunatendenciamaacutesgeneralqueseobservatambieacutenenotroscamposdela propiedadintelectual(Dussolieretal2000)
12 SeguacutenlascifrasdeDavid(2000)conposterioridadalcasoFeistlaindustriadelasbasesde datoscrecioacutesostenidamenteenlosEEUUAsiacuteentre1991y1997elnuacutemerodebasesdedatos crecioacuteenun35yelnuacutemerodearchivoscontenidosdentrodelasbasesdedatosaumentoacuteun
[Siguelanotaenlapaacuteginasiguiente]
SCCR86 paacutegina12
hayandesarrolladociertasbasesdedatosporfaltadesuficienteproteccioacuten13iii)trasla sancioacutendelaDirectivadelaUEsobreeltemalaindustriadelasbasesdedatosdeaquel continentenoparecehabermostradoningunatendenciaexpansivaclara14iv)laevolucioacutende lospreciosdelasaccionesdelasempresasdelsectornomuestrasignoalgunodedeclinacioacuten delarentabilidaddelnegocioenlosEEUUpesealaaparentefaltadeproteccioacuten(Bandy Gowdy1997Oram2000Baron2001Maurer1999Maureretal2001Hughes2002) Detodosmodosconrelacioacutenaestosargumentosymaacutesallaacutedesusrespectivosmeacuteritoscabe repetirquefaltasuficienteevidenciaempiacutericacomoparaconocercuaacuteleselverdaderotamantildeoy elritmodecrecimientodelmercadodebasesdedatosmedidosenunidadesmonetariasPorlo tantotodadiscusioacutenenesteterrenoadquiereuncaraacutecterprovisional
ndash Yaexistenmecanismoslegalesyteacutecnicosqueotorgansuficienteproteccioacutenpara lospropietariosdebasesdedatos
Existenyainstrumentosjuriacutedicosdisponibles(competenciadeslealndasholdquoparasitariardquondash enriquecimientosincausaapropiacioacutenindebidaetc)quepuedenbrindarunaproteccioacuten razonablealospropietariosdelasbasesdedatosldquonooriginalesrdquo15Maacutesauacutenvariosautores sugierenquedesernecesariaunaproteccioacutenmayoralaexistenteparalasbasesdedatosla mismapodriacuteamaterializarseatraveacutesdereformasalalegislacioacutensobrecompetenciadesleal16o apropiacioacutenindebidaporejemplolocualprotegeriacuteaalospropietariosdelasbasescontrala pirateriacuteadesuscompetidores17altiempoquenoafectariacuteaelaccesoalainformacioacutenporparte delosusuariostemaparticularmentesensibleencamposcomoeducacioacutenociencia(Dussolier etal2000ReichmanyUhlir1999Maureretal2001)Recurriracontratosoalafigurade ldquosecretocomercialrdquotambieacutensonposibilidadesabiertasparaprotegerelcontenidodelasbases dedatosnooriginales
[Continuacioacutendelanotadelapaacuteginaanterior]
180Porotrapartemientrasqueen1977el78detodaslasbasesdedatoseranproducidas porentidadesgubernamentalesacadeacutemicasosinfinesdelucroen1997elsectorprivado controlabael78delaindustria(contraun70en1990)
13 Maurer(1999)sentildealaquelafirmaElsevierhaargumentadoqueenocasionessusdivisionesnoshycientiacuteficashandecididonoinvertirennuevasbasesdedatosdebidoapreocupacionesentornoa laproteccioacutendeloscontenidosSinembargoseguacutenelautoreltemadelaproteccioacutenhasidouno deloselementosperonoeluacutenicoenlatomadetalesdecisionesMaurertambieacutenadvierteque entrelasdivisionescientiacuteficasdeElseviernosehanreportadocasossimilaresdenorealizacioacuten deinversionesportemoralacopiaindebidadeinformacioacuten
14 Maureretal(2001)presentanevidenciaenestesentidocontrariandolasafirmacionesrealizadas poralgunosfuncionariosdelaUESinembargoladiscusioacutensebasaenelnuacutemerodebasesde datoscreadasanualmenteendicharegioacutenndashcifraqueclaramentesoacutelodemaneraaccidentalpuede estarreflejandotendenciassimilaresencuantoalamagnituddelnegociomedidadesdeelpunto devistaeconoacutemico
15 VerPeters(1999)paraunresumendelascaracteriacutesticasdelosdiversosmedioslegalesde proteccioacutendisponiblesndashodeposibleaplicacioacuten-paralasbasesdedatos
16 LaideaoriginalantesdeadoptarselaDirectiva969CEerajustamentemodificarlalegislacioacuten sobrecompetenciadeslealcomoformadeprotegerlasinversionesenbasesdedatosndashDeOliveira Ascensao(2002)atribuyeelcambioderumboprincipalmenteaqueGranBretantildeaeIrlanda carecendelegislacioacutenenmateriadecompetenciadesleal
17 Enestesentidosibiennosiempreresultafaacutecildemostrarquealguienhacopiadounabasede datosdepropiedadajenaexistenalgunosmediospraacutecticosquepuedencontribuiradefenderal creadororiginalndashporejemplointroducirerroresdeliberados(verLosey1995)
SCCR86 paacutegina13
Entantotambieacutenexistenmecanismoselectroacutenicosndashindicadordecopiascodificacioacuten autenticadomarcasdeaguaencriptadocontrasentildeasetcndashquetambieacutencontribuyenalobjetivo debrindarproteccioacutenparalostitularesdelasbasesdedatos(siguiendoaBaron2001ciertas teacutecnicaspermitenactualmenterastrearelusodecualquierporcioacutendeinformacioacutenextraiacutedade unabasededatosdeterminada)18
Otrasestrategiasldquodefensivasrdquosugeridassonincluircontenidosdematerialprotegidopor derechosdeautor(porejemploprogramasdesoftwarequehacenmaacutesuacutetileslasbasesde datos)actualizarcontinuamenteelcontenidodelasbasesyfinalmenteaplicarlasuficiente creatividadcomoparamerecerlaproteccioacutenbajolalegislacioacutendederechodeautor(Maurer 1999NicholsonyFreno2001)
ndash Laindustriadebasesdedatostiendeasermonopoacutelicapornaturalezaexistiendoya fuertesbarrerasalaentradaquebrindansuficienteproteccioacutenparalospropietariosdeaquellas
Laproduccioacutendebasesdedatossecaracterizaporlafuertepresenciadeeconomiacuteasde escalaaltoscostosdeentradayporconsiguientelatendenciaaexhibirmonopoliosnaturales enloscualesproveedoresespecializadosdominansectoresespeciacuteficosReichmanySamuelson (1997)agreganademaacutesquemuchasveceslosdatosquesequiereprotegernoestaacuten disponiblesenotrasfuentespuacuteblicasyquelacreacioacutendeunabasededatoscompleja aparentementeconstituyeunabarreraldquodefactordquoqueresultadifiacutecildesobrepasarMaacutesauacuten haybasesdedatosqueporsunaturalezasonuacutenicas(estoesnopuedenserreproducidas independientementeportercerosndashporejemplodatosclimaacuteticosperotambieacutenotrosde naturalezacomercialoeconoacutemicandash)porloquelaposibilidaddelmonopolioesobviamente mayor(Riis2002)1920 Enestesentidolosinstrumentoslegalesytecnoloacutegicosdescriptos maacutesarribaporsiacutesolosysinlaexistenciadederechosadicionalesdariacuteanyademasiada proteccioacutenalospropietariosdelasbasesdedatos(Baron2001)
ndash Sepodriacuteacrearunaseriaamenazaparalalibrecirculacioacutenyutilizacioacutendela informacioacutenconperjuicionosoacuteloparalasactividadesdeinvestigacioacutenylapreservacioacutendel dominiopuacuteblicosinotambieacutenparaungrannuacutemerodeactividadescomercialesprivadas
Seguramentelosargumentoscriacuteticosmaacutesseverosydifundidosencontradeestablecer DPIparalasbasesdedatosldquonooriginalesrdquoesqueporesaviacuteasepodriacuteaterminarprotegiendo ygenerandoderechosprivadossobrelainformacioacutencontenidaendichasbasesDeaquiacute podriacuteasurgirundantildeoserioparalapreservacioacutendelldquodominiopuacuteblicordquoencamposclavesdela
18 VerStefikyLunt(1999)paraunresumendelosmediostecnoloacutegicosdeproteccioacutendisponibles 19 Maurer(1999)sentildealaquelaevidenciaqueprovienedeunmercadoldquocercanordquoaldelasbasesde
datoseldelasrevistascientiacuteficasconfirmalostemoresderivadosdelastendenciasala monopolizacioacutenAsiacutelaAssociationofResearchLibrariesmencionaquelospreciosdedichas revistascrecieronun115entre1986y1994resultadodeunmercadodecompetencia monopoliacutesticacontroladoporunpequentildeogrupodeeditoriales
20 EnNAS(1999)serefiereporejemploquesibienelmercadofinancieronoesunmonopolio naturallosquepublicanlainformacioacutenrespectivasonlosmismosquelacreanElmercadode accionesseriacuteaunejemplodeuncasodondeesmuyfaacutecilmantenerunmonopolioyaquesibien unapersonapodriacuteallamaratodaslasfirmascuyasaccionessecotizanenbolsaseriacuteaprohibitivo enteacuterminosdecostosrecogeresainformacioacutenvisavisloquelecuestaalaBolsadeValoresya queesalliacutedondeesastransaccionestienenlugar
SCCR86 paacutegina14
informacioacutencientiacuteficaeducativajuriacutedica21etc(MaureryScotchmer1999Dussolieretal 2000David2002ReichmanyUhlir1999)
AsiacutelacomunidadacadeacutemicatemequelosDPIsobrelasbasesdedatosobstaculicenpor viacuteadelencarecimientoyolaapropiacioacutenprivadalalibrecirculacioacutendeideaseinformacioacuten quehasidonormadelavancecientiacuteficoalolargodelosuacuteltimosdoscientosantildeosNosorprende entoncesqueinstitucionestanrelevantescomoelNationalResearchCouncillaNationalAcademy ofScienceslaNationalAcademyofMedicinelaNationalAcademyofEngineeringlaNational ScienceFoundationyelNationalInstituteofHealthfigurenentrelosmaacutesprominentesopositoresa todalegislacioacutenquepuedarestringirelaccesoalosdatosoalainformacioacutenenlosEEUU
DavidyForay(2002)sentildealanqueaquellosquepromuevenelreforzamientodelosDPI sobrelosconocimientosndashenestecasolasbasesdedatosndashomitenelcrucialhechodeque aquellosnosonbienesdeconsumosinotambieacutencomovimosantesfactoresdeproduccioacuten Maacutesauacutenlosconocimientosnosonuacutenicamentebienesno-rivalessinoquenormalmentesu utilidadsocialaumentacuantomaacutessedifundenAsiacuteporejemplocuandoselimitaelusode unaciertabasedeinformacionesndashporejemplohaciendoqueuninvestigadordebapagarpor accederalamismandashesprobablequeseesteacutegenerandounobstaacuteculoalavancedelacienciaen tantoqueanteloscostosadicionalesqueseleimponenesfactiblequedichoinvestigador restrinjasusbuacutesquedasalostemasqueyaconocelimitandoasiacutelosdescubrimientos imprevistoshabitualesndashymuchasvecesmuyimportantesndashenelaacutereadelacienciaAsimismo sehaargumentadoquecrecientementeelavancecientiacuteficodependedelaposibilidadde combinardatosdediversasfuentesndasheacutesteseriacuteaporejemploelcasodelabiotecnologiacuteandashla introduccioacutendemayoresderechosdepropiedadenestaaacutereaciertamentesupondriacuteaentonces unobstaacuteculoparaelprogresodelainvestigacioacuten(dandolugaraloqueunautorhallamado ldquothetragedyofanti-commonsrdquo 22ndashDavid2000)23Otrofactorqueaumentalaspreocupaciones
21 EnesteaacutembitoJaszi(1996)ndashcitadoenBarca(2000)ndashponeelsiguienteejemploaplicableal casodelosEEUUrespectodelospotencialesriesgosdegenerarunderechosuigenerisparalas basesdedatosSeguacutenelautorldquohastalaactualidadlainformacioacutenpuacuteblicaesencialparala praacutecticajuriacutedicaesdedominiopuacuteblicoseguacutenlalegislacioacutendelcopyrightAlgunainformacioacuten soacuteloseencuentradisponibleatraveacutesdeempresasprivadasquecompilanlasdecisiones jurisprudencialeslegislacioacutenyregulacioneshellipHoyendiacuteaunabogadoouninvestigadordebe comprarloslibrosoCD-ROMosuscribirsealosserviciosonlineaefectosdeteneraccesoal derechoengeneralApesardeelloelprincipiolegaldelcopyrightenvirtuddelcualla proteccioacutenlegalnocubrealainformacioacutenhellipoperademanerataldeverificarlastendencias monopoacutelicasinherentesaestasituacioacutenUnavezaccedidanoexistenrestriccionesrespectode coacutemolainformacioacutenpuacuteblicaextraiacutedadebasesdedatoselectroacutenicasoenpapelpuedeser utilizadaenlamedidaqueelvaloragregadoporelcompiladornoseaextraiacutedohellip(enelcasode aprobarseunderechosuigeneris)lasituacioacutenseriacuteadistintaLareproduccioacutensinlicenciau otrousodeltextodecualquierdecisioacutenjudicialsifueraconsideradacualitativamentesubstancial resultariacuteasuficienteparaqueelusuariopuedaserresponsabilizadoypotencialmentetambieacutenla institucioacuteneducativaobibliotecaatraveacutesdelacualelusuarioaccedioacutealabasededatosrdquo
22 Laldquotragediadelosanticommonsrdquoocurrecuandomuchosindividuostienenderechosdeexclusioacuten sobreunrecursoescasoEnconsecuenciaactuandoseparadamentepuedengenerarun desperdiciocolectivodedichorecursoalsubutilizarlovisavisloqueocurririacuteaenunasituacioacuten socialmenteoacuteptima(Heller1998)
23 Unejemplointeresantedeestastensionessurgeconuntemaparticularmentecandentecualesel delasbasesdedatosgeneacuteticasymeacutedicasAlgunospaiacutesescomoIslandiaylasIslasTongahan concedidolicenciasexclusivasaempresasprivadasdebiotecnologiacuteaparaexplotarlosdatos geneacuteticosymeacutedicosdedeterminadaspoblacioneslocualimplicaprivatizardatosquehastaahora seintercambiabanenredesacadeacutemicas(verCassier2002)
SCCR86 paacutegina15
eslaexistenciadelosllamadosldquopassthroughrightsrdquoqueintroducennuevasrestriccionesaluso deloscontenidosdelasbasesdedatosndashyaquelosderechossobrelosmismosseextiendenalo largodetodalacadenadeusosquepuedentenerdichoscontenidosndash(Maureretal2001)24en este escenariolanecesidaddehacermuacuteltiplescontratosdelicenciaparaelusodelosdatos incorporadosenlasdistintasbasessetemehariacuteamuydifiacutecillainvestigacioacutencientiacutefica modernandashconsiderandolosenormescostosdetransaccioacuteninvolucrados
Asuvezsehasentildealadoqueelincrementodeloscostosdeaccesoalasbasesdedatos puedegenerarunaldquoreaccioacutenencadenardquodentrodelacomunidadcientiacuteficaentantoquelos usuariosasuvezbuscaraacutencompensaresosmayorescostosconnuevasfuentesdeingresosa partirdelosresultadosdesusinvestigacionesJustamenteseriacuteaenlasaacutereasdemayor relevanciainmediataparalasociedadolacienciaendondedichatendenciapodriacutea materializarsemaacutesraacutepidamente(SchraderyJeweler1999)Enunextremolaintroduccioacutende DPIenestaaacutereapodriacuteaprovocarelfindelacolaboracioacutencientiacuteficaydelmodelodeldquociencia abiertardquo(Granstrandetal2001vertambieacutenBaron2001)
Estasprevencionesseacrecientancuandodebidoarazonesfundamentalmente presupuestariastantoenEuropacomoenlosEEUUseestaacutepresionandoalasuniversidadesy aloscentrosdeinvestigacioacutenparaqueincrementensusingresosqueprovienenfueradel presupuestopuacuteblicolocualestimulajustamentelastendenciasatratardeobtenerrecursosa partirdelpatentamientoyotrasformasdeexclusioacutendelosresultadosdelasinvestigacionesque serealizanendichasinstituciones25Lasmismasrazoneshanllevadotambieacutenaunacreciente participacioacutenprivadaenlarecoleccioacutenygeneracioacutendedatosconlocuallostemoresporla apropiacioacutenprivadadeinformacioacutendeldominiopuacuteblicoseacrecientan(Linn2000)26
Soacuteloconelfindeejemplificaralgunosdelosproblemaspotencialesquepodriacutean derivarsedeunaproteccioacutensuigenerisparalasbasesdedatosnooriginalesvalelapenacitara CowanyHarison(2001)quienesobservanquelaseditorialesderevistascientiacuteficas crecientementedigitalizanloscontenidosdeestasuacuteltimaslocualtambieacutenresultaapropiado desdeelpuntodevistadelasbibliotecasuniversitariasquesonlosprincipalesclientesde dichasrevistas(porrazonesesencialmenteldquologiacutesticasrdquo)Elproblemaesquelasbibliotecas entoncesyanocompranlasrevistascomotalessinoelaccesoalasbasesdedatosdelas editorialesenesepasajelosartiacuteculoscontenidosendichasbasesyanoestaacutencubiertosporlas excepcionesdetipofairusequepermitiacuteanporejemplofotocopiarunartiacuteculo(mientrasque ahorapodriacuteaestarprohibidoparauninvestigadorqueesunusuariolegiacutetimodelabase compartirunartiacuteculoconuncoleganoautorizado)Maskus(2000)entantoapuntaalmismo
24 Entreloscasosmaacutescitadosenestesentidoestaacuteeldeunabasededatossobresecuenciade proteiacutenasdeorigensuizollamadaSwissProtcuyousojustamentesehavistorestringidopor limitacionesdetipopassthroughrightsTambieacutensemencionaelcasodeunabasesimilarde origenestadounidensellamadaScop
25 Enestesentidosehamencionadoqueafinesdelosantildeosrsquo90unafirmaalemanaestaba consiguiendounderechoexclusivodelEuropeanMolecularBiologyLaboratory(EMBL)para comercializarpartedelosdatosgeneradospordichainstitucioacutenmedidaqueaparentementese vinculabaconlaintencioacutendepromoverporesaviacuteaeldesarrollodelaindustriadela biotecnologiacuteaenAlemania(NAS1999)
26 ReichmanySamuelson(1997)observanquecuandoseprivatizoacutelacomercializacioacutendelas imaacutegenesdelsateacuteliteLandsatenlosEEUUlosprecioscrecieronde400a4400doacutelaresdelos EEUUporimagen
SCCR86 paacutegina16
problemaperodesdeunpuntodevistamaacutesgeneralatendiendoalaeventualimposibilidadde queuninvestigadorquecompraelaccesoaunabasecompartalosdatosconotroscolegas
Perolostemoressobreelimpactodeunamayorproteccioacutendelasbasesdedatostambieacuten seextiendenalcampodelosusuarioscomercialesAsiacutesesentildealaqueelloredundariacuteaenun obstaacuteculoparaeldesarrollodeactividadesenlascualessere-usaotransformalainformacioacuten primariaoenunaumentodeloscostosdedichasactividades(SchraderyJeweler1999)27
PorejemplolasactividadesdedesarrollodesoftwarepodriacuteanverseamenazadasAsiacute siguiendoaElKassas(2002)conunadefinicioacutendemasiadoabarcativasepodriacuteanproteger cuadrosdeconsultaconjuntosdeinstruccionesycaracteresetcnecesariosparaeldesarrollo deprogramasdecomputacioacutenTambieacutensecitanlosproblemasquepodriacuteansurgirparael avancedeInternetentantoloscuadrosdeencadenamientoylosdirectoriosasiacutecomolos serviciosdebuacutesquedaylossistemasdenombresdedominiopodriacuteanasimismocaerbajola legislacioacutendebasesdedatosLasempresasproveedorasdeserviciosdeInternetpodriacuteanverse afectadasentantoporlaeventualtransmisioacutennoautorizadadelosdatoscontenidosenbases protegidas(ElKassas2002Shengli2002)
Enesteescenariohaybastanteconsensoenproponerquelainformacioacutenylosvalores agregadosdesarrolladosconfondospuacuteblicosdirectamenteporoficinasdelgobiernoyoporsus contratistasnodeberiacuteanestarengeneralprotegidosporderechosdeautoroconexosasiacutecomoen lanecesidaddequeexistanclaacuteusulasdefairuseuotrasqueminimicenelimpactosobrela actividadcientiacuteficayeducativaobienquesegenereunmodelodelicenciascompulsivasode preciosdiferencialesparaestasuacuteltimasactividades2829(Hughes2002Riis2002 Colston 2001Maurer1999ReichmanySamuelson1997)30Algunosautoressugieren inclusoqueunaeventualproteccioacutenalasbasesdedatosnodebeextendersealasbasesya existentesymenosauacutencuandosetratedeinformacioacutenqueyaestaacuteeneldominiopuacuteblico (Gilbert1999)31
27 Cabesentildealarquelamayorpartedelosproyectosintroducidosparamejorarlaproteccioacutendelas basesdedatosenlosEEUUtambieacutencontaronconlaoposicioacutendevariasempresasdesoftware ydeInternetlomismoocurrioacuteconfirmasdelrubrotelecomunicacionesasiacutecomoconempresas queestaacutenldquoaguasabajordquoenlacadenadegeneracioacutendedatos(porejemploBloomberg)yconla AsociacioacutendeMarketingDirecto(BandyGowdy1997)
28 Enestesentidoesimportantetenerencuentaqueladiferenciacioacutendepreciosparaserefectiva tienedoscondicionesi)quelaelasticidadpreciodelademandadelsectorcientiacuteficoseamayorque ladelsectorcomercialndashlocualnoocurrecuandolainformacioacutenencuestioacutenesclaveparadeterminada tareadeinvestigacioacutenndashii)queexistaunademandacomerciallosuficientementeampliaparael mismotipodeinformacioacutenquedemandalacomunidadcientiacutefica(Hall2002)
29 David(2000)sugierequeinclusopodriacuteaocurrirquedichospreciosdiferencialesseapliquena todousuarioquesecomprometaadistribuirlosdatosquegeneresobrebasessimilaresalasque eacutelobtuvo
30 Riis(2002)porejemploproponedistinguirentrelasbasesdedatos(porejemploresoluciones juriacutedicas)quehacenalaldquoinfraestructuradeinformacioacutenrdquodeunasociedaddeaquellasquesonde tipocomercialAunqueladistincioacutenenlapraacutecticanosiempreresultaraacutefaacutecildeaquiacutedeberiacutean surgirdiferentestratamientosparaambostiposdebasesentantoelaccesoalprimerodeellos deberiacuteaserlomaacuteslibreposible
31 LaversioacutendelTratadoOMPIpuestaenconsideracioacutenen1996noexigiacuteaelregistrodelasbasesa serprotegidasporlocualdehecholaproteccioacutenseextenderiacuteaalasbasesyaexistentes
SCCR86 paacutegina17
Loscuestionamientosalosargumentoscriacuteticos
ndash Sibienlaindustriadebasesdedatoshavenidocreciendoenlosuacuteltimosantildeos podriacuteahabersedesarrolladoauacutenmaacutesraacutepidamenteenunambientelegalfavorable(DrsquoAndrea TysonySherry1997)
ndash Laaplicacioacutendelalegislacioacutensobredefensadelacompetenciaesinsuficiente debidoaquei)generaunaelevadalitigiosidadii)soacuteloresuelveelproblemadela apropiacioacutenindebidaporpartedeloscompetidoresperonoladelosusuariosiii)tampoco solucionaelproblemadelosllamadosldquosamaritanosdelainformacioacutenrdquondashpersonasquepor razonesldquono-econoacutemicasrdquoseapropiandedatosyloshacenlibrementedisponiblesalpuacuteblicoen generalndashiv)elrecursoalacompetenciadeslealsoacutelopuedeserejercitadoexpostdelos efectosdelaconductadantildeosaporlocualaseguraunbajoniveldeseguridadjuriacutedicav)las normasdecompetenciadeslealadiferenciadeloqueocurreconelderechosuigenerisno confierenunderechoexclusivoytransferiblevi) lafiguradecompetenciadeslealnoestaacuteen todaslaslegislacionesnacionalesyosutratamientoesvariabledepaiacutesapaiacutesElrecursoa establecercontratostampocoesunsustitutoefectivodelosDPIyaquehaydificultadespara monitorearyhacerunefectivoenforcementdelosmismosenparticularcuandoelinfractorno esaquelconelcualelpropietariodelabasededatosconcretoacuteelacuerdocontractuallocual generaaltoscostosdetransaccioacuteneincertidumbressobrelarealefectividaddeestemecanismo (Milleacute1999Howell1998Barca2000CaacutemaraLapuente1999)
ndash Encuantoalaposibilidaddeobtenerproteccioacutenporlaviacuteadelderechodeautoren funcioacutendelaoriginalidadyocreatividaddelasbasessealegaquemuchasdeellassonexhaustivas pornaturalezandashporlocualnopuedenaspiraraserldquooriginalesrdquodesdeelpuntodevistadesu seleccioacutenndashyqueenvarioscasosenparticularcuandosetratadebaseselectroacutenicasnopuedehaber arreglosldquooriginalesrdquoyaqueseriacuteanlosusuariosatraveacutesdelasvariacionesquepermitengenerarlos motoresdebuacutesquedalosqueimpondriacuteanexpostloscriteriosoriginalesdeordenamientoseguacutensus necesidades32Porotroladosesentildealaquelaproteccioacutenotorgadaenvirtuddeloscriteriosde seleccioacutendelosdatospuedeserdesvirtuadasiseentrecruzandiversasbasesdedatosdando origenanuevascompilacionesdiferentesdelasiniciales(PaacuteezMantildeaacute1997)
ndash Enloquehacealosmediostecnoloacutegicosdeproteccioacutenseargumentaquetodaviacutea nosonlosuficientementeconfiablesyquepuedensereludidospormediodedistintos mecanismos33 Tambieacutensesentildealaquesinproteccioacutenlegallosproductoresdebasesdedatos nopodraacutenofrecersusproductosenformatosdefaacutecilaccesoparaelusuarioalavezque deberaacutensoportarcostosadicionalesinnecesariosjustamenteporlanecesidaddeaplicarmedios tecnoloacutegicosdeproteccioacutensofisticados(DrsquoAndreaTysonySherry1997)
32 Dehechoaltratardedefinirenlapraacutecticacuaacutendounadeterminadabasededatostieneonolas caracteriacutesticasdeoriginalidadrequeridasporlalegislacioacutendederechosdeautorpuedeocurrir quesurjancontroversiasencasosconcretosenloscualesdichascaracteriacutesticasresulten discutibles
33 EnestesentidoesinteresantetenerencuentaquelallamadaDigitalMilenniumCopyrightAct sancionadaenEEUUen1998entreotrasdisposicionesprohibioacuteapartirdelantildeo2000eluso decualquiermecanismodestinadoaeludirosobrepasarlastecnologiacuteasdecontroldeacceso empleadasporlospropietariosdeobrasamparadasporelderechodeautorparaprotegersus obras
SCCR86 paacutegina18
ndash Nohayevidenciadequeelmercadodebasesdedatosseamonopoacuteliconisiquiera enaquellossegmentosquesonldquonichosrdquo(DrsquoAndreaTysonySherry1997)Porotroladoenla praacutecticalosproveedoresdebasesdedatosgeneralmentereconocenpreciosdiferencialespara ciertosclientes(porejemplouniversidades)seargumentaentoncesquesinoseotorgauna adecuadaproteccioacutenlosfabricantesdebasesdeberaacutencargarpreciosmayoresasusactuales usuariosincluyendoalaspropiasuniversidades(ITAC1997DrsquoAndreaTysonySherry 1997)Estosuacuteltimosautoressugierenquesisedeseafavorecerelaccesodeciertas comunidadesalainformacioacutenlaalternativapreferibleeselsubsidiodirecto(vertambieacuten Braunstein2002quienseexpidecontralaslicenciasobligatoriasylasexenciones)Asuvez enloscasosdefuenteuacutenicasesugiereaplicarlalegislacioacutenantimonopolio
Enelbalanceanuestrojuiciodeldebaterecieacutenresentildeadosurgecomoconclusioacutenquelos eventualesbeneficiosdeestablecerunreacutegimensuigenerisdeDPIparalasbasesdedatosldquono originalesrdquoprobablementenocompensenlosriesgosquesurgiriacuteandedichoreacutegimenSin embargocabeaclararqueengeneralningunodelosautoresquesealineanconestaopinioacuten estaacuteendesacuerdoconlanecesidaddequehayaunmarcodeincentivosquepermitaun adecuadoritmodecreacioacutenymantenimientodedichotipodebasesLadiscusioacutensecentra entoncesensabersidichomarcorequieredelaintroduccioacutendenuevosinstrumentoslegalesy siesefueraelcasocuaacutelseriacutealaformadeintroduciresosinstrumentosdemaneradegenerar losmenorescostosposiblesenteacuterminosdelarestriccioacutenaladifusioacutendelainformacioacutenyel conocimientoEnestesentidomaacutesabajoveremoscuaacuteleselactualestadodelalegislacioacuten sobreeltemaanivelinternacionalantessinembargocabediscutirlacuestioacutendesdela perspectivaespeciacuteficadelospaiacutesesendesarrollo
c) Laperspectivadelospaiacutesesendesarrollo
Enprimerlugarcabesentildealarquevariostrabajosrecienteshanmostradoatraveacutesde distintosargumentosquenoexistenrazonesquehaganpensarquelosestaacutendaresdepropiedad intelectualdebanseruniformesanivelinternacional(verChang2001Lall2001Khan 2002GrossmanyLai2002)Enotraspalabrasconsiderandolaspeculiaridadesantes mencionadasrespectodelconocimientocomobieneconoacutemiconadagarantizaqueelmismo reacutegimendepropiedadintelectualseaoacuteptimoantedistintosescenarioseconoacutemicossociales culturalesetc
AsiacutesehasostenidoqueelreforzamientodelosDPIincentivalainnovacioacutenenlospaiacuteses atrasadossoacuteloapartirdequeestosalcanzanciertosnivelesdedesarrollo(BancoMundial2001 ChenyPuttitanun2002)AsimismoRiis(2002)destacaquelaevidenciaempiacutericatodaviacuteanoha corroboradoelargumentodequelaimplementacioacutenderegiacutemenesdepropiedadintelectualmaacutes estrictosestimulenlatransferenciadetecnologiacuteahacialospaiacutesesendesarrollo
Enelcasodelasbasesdedatosenparticularendiversostrabajossehaexpresadoel temordequeunalegislacioacutenrestrictivadificulteelavancedelasinvestigacionescientiacuteficasen lospaiacutesesendesarrollo(CIPR2002a)Losargumentosarribamencionadosrespectodelos desestiacutemulosparalacooperacioacutencientiacuteficaqueresultariacuteandeestablecerDPIparalasbasesde datosseaplicanespecialmenteadichospaiacutesesEnefectolafaltadeincentivosala colaboracioacutenyladesconfianzaentrelosinvestigadoresporeltemoralusocomercialdel conocimientocompartidosonaspectosquedificultanlasrelacionesquepuedenestablecerlos investigadoresdelospaiacutesesendesarrolloconlosdepaiacutesesmaacutesavanzadosysehariacuteanauacutenmaacutes importantesdeexistirDPIparalasbasesdedatoscientiacuteficas(Forero-PinedayJaramillondash Salazar2002)Asuvezlaactividadcientiacuteficaenlospaiacutesesendesarrollotambieacutenseveriacutea
SCCR86 paacutegina19
afectadaporelaumentoenloscostosdeaccesoalainformacioacuten(auacutencuandoexistieranlos preciosdiferencialesantesmencionadosconsiderandolasdificultadespresupuestariasmuchas vecesendeacutemicasqueafectanadichospaiacuteses)Estostemoresseacrecientancuandola introduccioacutendenuevosDPIsecombinaconelempleodeteacutecnicasinformaacuteticasparalimitarel accesoalainformacioacutenenInternet(CIPR2002b)
Porotroladosiloqueinteresaespromoverlaproduccioacutendelasbasesdedatosenlos paiacutesesendesarrolloestaacuteclaroqueparaelloesnecesarioqueexistaenprimerlugarun mercadoparatalesbasesparalocualentreotrosfactoresresultanecesarioestimularuna mayorpenetracioacutendecomputadoraseInternetendichospaiacuteses(dadalagranldquobrechadigitalrdquo queexisteactualmenteanivelglobal)enestesentidoindudablementehayqueconsiderarque lapenetracioacutendelasTICsenlospaiacutesesendesarrolloesmuyheterogeacuteneaconpaiacutesesmaacuteso menosavanzadosenesecampoSiseargumentaencambioquelosmercadosrelevantes seriacuteanlosdeexportacioacutenentoncesesevidentequeloimportanteseriacuteaqueelreacutegimende propiedadintelectualseaadecuadoenlosmercadosdedestinondashqueseriacuteanlosdelospaiacuteses desarrolladosTambieacutenpodriacuteaargumentarsequelaexistenciadeunaproteccioacutenadecuadaen lospaiacutesesendesarrolloseriacuteaprecondicioacutenparaquehayasuficienteofertaglobaldebasesde datossinembargoenuncontextoenelcuallosmercadosdeaquellossonmuylimitadosnohay razonesparasuponerqueeseargumentoseavaacutelidoEntantopodriacuteahaberlugarparaquelos paiacutesesendesarrolloprotejanlasbasesdedatosnooriginalessiestasatendieranademandas especiacuteficasendichosmercadosperonohayevidenciadequeelloesteacutesucediendoalpresente FinalmentetampocoparecenaplicarlosargumentosquesugierenqueestablecerDPIenesta aacutereaestimulariacutealatransferenciadetecnologiacuteayaqueaquiacuteloqueestaacuteenjuegoes la transferenciadeinformacioacutenlacualasumecaracteriacutesticasmuydistintasdeaquella(Riis 2002)
TeniendoencuentaesteconjuntodeargumentospodemoscoincidirconRiis(2002)en quecomomiacutenimopuedesentildealarsequelosbeneficioseventualesdeunaproteccioacutensuigeneris paralasbasesdedatosnooriginalessonmenoresenlospaiacutesesendesarrolloqueenlas nacionesavanzadas
EnesteescenarionosorprendequeuntrabajorecientedelBancoMundial(2001)afirme quelospaiacutesesendesarrollosoacutelodebenreconocerunaproteccioacutenjuriacutedicaespecialparalas basesdedatoscuandoexistanelementosdecreatividadenaquellasAsimismoenfatizaquees necesarioanalizarcuidadosamentelanecesidaddeintroducirmaacutesproteccioacutenparalasbasesde datosenelmarcodelacuerdoTRIPsyaqueelloafectariacuteaelaccesoalainformacioacutenenlos paiacutesesendesarrolloyqueadoptarunalegislacioacutensimilaralaeuropeaseriacuteacontraproducente paralosinteresesdeestosuacuteltimosEncuantoalalegislacioacutenyavigenteoaintroducirse eventualmenteenlospaiacutesesdesarrolladossehaargumentadoqueesnecesarioqueexistan excepcionessobrelabasedelconceptodefairuseasiacutecomopreciosdiferencialesparalas comunidadescientiacuteficasyeducativasenlospaiacutesesendesarrollo(Story2002Riis 2002)
FinalmentecabesentildealarquesibienBraunstein(2002)hatratadodemostrarla convenienciadeimplementartratadosinternacionalesenmateriadeDPIparalasbasesdedatos ndasheinclusohapresentadoargumentosafavordequelospaiacutesesunilateralmenteestablezcan regiacutemenesprotectivosndashdichademostracioacutensebasaenbuenamedidaenlaaplicacioacutende herramientasteoacutericasdesarrolladasoriginalmenteparaelcasodelcomerciodebienes Lamentablementedichasherramientasasumenentreotrossupuestosrestrictivoslaausencia deeconomiacuteasdeescalaconlocualsuutilidadparaelcasodelasbasesdedatosconsiderando lascaracteriacutesticasantesmencionadasdeestasuacuteltimasresultamuylimitada
SCCR86 paacutegina20
III LAPROTECCIOacuteNDELASBASESDEDATOSNOORIGINALESELESTADODE SITUACIOacuteNDELALEGISLACIOacuteN INTERNACIONAL
Comolodestacatodalaliteraturarecibidasobreeltemasepuedefijarcomofecha inicialdeldebatesobrelapropiedadintelectualdelasbasesdedatosnooriginalesalllamado casoldquoFeistrdquovs RuralTelephoneService(1991)dondelaCorteSupremadelosEEUUhalloacute quelascompilacionesdedatosquenoalcanzarancondicionesdeoriginalidadyocreatividad (estoesquesebasaranmeramenteenunldquoesfuerzoindustriosordquooenelldquosudordelafrenterdquo)no mereciacuteanproteccioacutenbajolalegislacioacutenrelativaalcopyright
LaconmocioacutencausadaporelcasoFeistdebeenmarcarseenuncontextoenelcualel advenimientodelasTICsfueexpandiendodemaneraexplosivaelmercadoparalasbasesde datosEnestesentidosibienestaacuteclaroquelasbasesdedatosexistiacuteanmuchoantesdeque surgieralaposibilidaddealmacenarlasyvenderlaspormedioselectroacutenicosesbastanteobvio quelarepercusioacutendelfallodelaCorteSupremadelosEEUUsobreelcasoFeistfuemucho mayordeloquehubierasidoveinteotreintaantildeosatraacutes
En1996ocurrierondoshechosclaveEnprimerlugarlaUEadoptoacuteunaDirectiva especiacutefica(969CE)paraprotegerlasbasesdedatosporlacualseestableceporunladola proteccioacutenbajolalegislacioacutendecopyrightcuandodichasbasescumplencriteriosde originalidadenlaseleccioacutenodisposicioacutendeloscontenidosyporotrounaproteccioacuten sui generisparaaquellasbasesdedatosenlascualessehayahechounaldquoinversioacutensubstancialrdquo ndashcuantitativaocualitativamentemedidaEsteuacuteltimoderechosuigenerisseaplica independientementedequelasbasesencuestioacutentambieacutenpuedanmerecerproteccioacutenbajola legislacioacutendecopyright ndashestoeslasproteccionessonacumulativas34 Laproteccioacutenotorgada esde15antildeosSeincluyeasimismounprocedimientoderenovacioacutendelplazodeproteccioacuten paraaquellasbasesdedatosquerecibanunamodificacioacutenoadicioacutensubstancial(esimportante advertirquelarenovacioacutendelaproteccioacutenseaplicaatodalabaseynosoacuteloalasrevisiones) Porotroladoelfabricantenocuentaconunderechoexclusivosinoconunaldquofacultadde impedirrdquoquelehabilitaparaprohibirlaextraccioacutenoreutilizacioacutendelatotalidadodeunaparte substancialdelcontenidodelabasededatosLomismoocurresilaextraccioacutenoreutilizacioacuten departesnosubstancialesesrepetidaosistemaacuteticaatentandocontralaexplotacioacutennormalde labasededatosocausandounperjuicioalderechodelfabricante
EnsegundolugarhaciafinesdediciembrededichoantildeolaConferenciaDiplomaacuteticade laOMPIsobrecuestionesdederechosdeautoryderechosconexosnoconsideroacuteunapropuesta relativaauneventualtratadosobrepropiedadintelectualdebasesdedatosquehabiacuteasido impulsadaporlosEEUUylaUEdadoquevariasdelegacionesexpresaronqueresultaba necesarioseguirestudiandoeltemaantesdeadoptarunadecisioacutenalrespectoAlpresente ademaacutesdelaUEalgunospaiacutesesnoacuterdicosprotegenensuslegislacionesalasbasesdedatosno originalesEnlosEEUUsehanpresentadosineacutexitosdistintosproyectosdeleyquenohan conseguidoelconsensonecesarioparasuaprobacioacutenaunqueeltematodaviacuteasiguesiendo consideradoporelPoderLegislativodeaquelpaiacutesEntantoenAmeacutericaLatinayelCaribe solamenteMeacutexicoatraveacutesdelaLeyFederaldeDerechosdeAutorhaestablecidoen1997una proteccioacutenparalasbasesdedatosnooriginalesconunaduracioacutendecincoantildeos
VeacuteaseCaacutemaraLapuente(1999)paraunresumendelasdiferenciasysimilitudesentreelderecho suigenerisylaproteccioacutenporderechosdeautor
34
SCCR86 paacutegina21
DadoquehasidolalegislacioacutendelaUElaquemaacutesimpactohacausadoanivel internacionalvalelapenaresentildearbrevementealgunostrabajosquehananalizadosucontenido eimpactosEnprimerlugarvariosautoreshandestacadolaamplitudconlacualsondefinidas lasbasesdedatosEnestesentidocomovimosantesseargumentaqueentendida literalmenteporejemplolosmuseospodriacuteancaerbajoelimperiodelalegislacioacutenencuestioacuten Sibientalveznuncasedaraacuteuncasolegalqueinvolucreunejemplotanextremoesbastante probablequepudieranplantearseproblemasporejemploentornoalosprogramasdematerias universitarias(Lipton2002)Otrailustracioacutendepreocupacionessimilaressedaenelcasode lossitiosdeInternetqueunificanbuacutesquedassobreciertostemasloscualestambieacutenpodriacuteanser ndashydehechohansidoenEuropandashobjetodedemandasenbasealaDirectivaqueestamos comentandoEnesteescenarioMaurer(1999)afirmaquetardeotempranotodainformacioacuten comercialmentevaliosaterminaraacuterecibiendoproteccioacutencomobasesdedatos35
Laproteccioacutenotorgadaparecetambieacutendemasiadolaxaencuantoalosrequisitosexigidos paraobtenerlaAsiacutelaevidenciaquesurgedeloscasosjudicialeshastaahoraconocidosmuestra queexpresionestalescomoquelasbasesdedatosprotegidasdebenserldquocoleccionesdedatos independientesarregladosdeformasistemaacuteticaeindividualmenteaccesiblerdquooquelainversioacuten enellasrealizadadebeserldquosubstancialrdquoenlapraacutecticanofuncionancomobarrerarealpara evitarquecualquiertipodecompilacioacutenquedeprotegida(Maureretal2001)Lamismafalta declaridadsurgeentornoaotrasdefinicionesdelaleyporejemplosialguienextraedatosen formaldquoinsubstancialrdquoperolosmismossondegranvalorparaelquelosextraetambieacuten pudieraocurrirqueeseactosealegalmentecuestionable(Hugenholtz2001)
Maureretal(2001)revisandolaexperienciaconcretaenmateriadelitigiosenloscuales seinvocoacutelaproteccioacutendelaDirectiva969CEencuentranquelamitaddeloscasosprovienen deempresasqueelaboranldquodatossinteacuteticosrdquo(estoesautogeneradospordichasempresas) incluyendonuacutemerosdeteleacutefonoslistadosdeTVfechasdeeventosdeportivosoconciertos etcEsclaroquesetratadeinformacioacutenquenotieneposibilidadesdeserobtenidademanera independienteporotrosagentesEstosevinculaconlacuestioacutendesilainformacioacutenquedebe serproducidadecualquierformacomopartedesupropionegocioporunaempresandashcomoes elcasodeloslistadostelefoacutenicosndashcaetambieacutenbajolaproteccioacutendelalegislacioacuteneuropea (temasobreelcuallajurisprudenciaparecehallarsedivididandashverHugenholtz2001)
TambieacutenenbasealoscasosjudicialesgeneradosporlaaplicacioacutendelaDirectiva Hughes(2002)sentildealaquelamismahaimpulsadoalostribunalesaencontrarinfraccionesal derechosuigenerisauacutenensituacionesenlascualeshayunuacutenicoproveedordelainformacioacuten respectiva Elmismoautortambieacutenobservaquelamayorpartedeloscasosllevadosantelos tribunaleseuropeosbajolaDirectiva969CEcorrespondenabasesdedatospreexistenteslas cualesaparentementenonecesitarondeaquelinstrumentolegalparasercreadas
OtroargumentocriacuteticodestacadoesquelaDirectivadelaUEotorgaunaproteccioacuten mayoralaquebrindalalegislacioacutensobrederechodeautori)laproteccioacutenotorgadaporla Directivaespotencialmenteperpetuayaquecualquierldquocambiosubstancialrdquoseacuantitativoo cualitativopermitesurenovacioacuten36(CowanyHarison2001sentildealanquelavidapromediode
35 Algunosespecialistasconsultadosparaestetrabajohanopinadoqueelderechosuigenerisintroducido generoacuteinnecesariosdebatesalincluirlasbasesanaloacutegicasEnestaposturaloquesedeberiacuteabuscar esprotegerladigitalizacioacutendelainformacioacutenevitandoquecompetidorescopienlosarchivos digitalizadossinrealizaresfuerzosniinversiones
36 Todaslasbasesdinaacutemicascalificariacuteanentoncesparaunarenovacioacutenperpetuadelaproteccioacuten
SCCR86 paacutegina22
lasbasesdedatoscomercialesesde3antildeosperiacuteodoenelqueserecuperanlamayoriacuteadelos retornosdelainversioacutenporlocuallaDirectivaconstituyeunreacutegimenldquosobre-protectivordquo) ii) lasexcepcionesdetipoldquofairuserdquosonmaacutesrestringidasqueenelcasodelderechodeautor (cabedestacarademaacutesquelaDirectivaautorizandashperonoobligandashalosEstadosmiembrosa adoptartalesexcepciones)3738 ndashverReichmanySamuelson(1997)Enestesentidoseha sentildealadoquelaDirectivaEuropeanocontienesalvaguardasadecuadasparagarantizarel accesodelascomunidadescientiacuteficasyeducativasalainformacioacutenapreciosaccesiblesOtro puntocriticadoeslafaltademecanismosdelicenciascompulsivas(CommitteeforaStudyon PromotingAccesstoScientificandTechnicalDataforthePublicInterestetal1999)
LasprevencionesfrentealimpactodelaDirectivaseamplificanenelcasodelasfuentes debaseuacutenicaDehecholaresolucioacutendealgunoscasosenlostribunaleseuropeosconfirmariacutea lostemoresdequeaquellageneraunaproteccioacuteninfinitamenteextensibleparaloscontenidos delasbasesdedatosdinaacutemicasauacutencuandosetratedecasosendondelainformacioacutenestaacuteenel dominiopuacuteblicoperoconunafuentedeprovisioacutenuacutenica(Colston 2001)39
Peroauacutenenloscasosenlosquenohayafuenteuacutenicapuedenpresentarseproblemas AsiacuteMilleacute(1996)ndashcitadoenHerreraBravo(2001)ndashsentildealaquelalegislacioacuteneuropeano contemploacutelanecesidaddedefenderellibreaccesoalainformacioacutenporpartedecompetidores quenohayantenidoaccesoalabasededatosprotegidaodetercerosquequisieranutilizarla mismainformacioacuten(extraiacutedadecualquierotrafuente)conunfindiferentealdecrearuna nuevabasededatosEnesecontextosepresentaraacutenldquocasosenlosqueunfabricantequehaya adquiridounarchivofiacutesicointenteejercitarundominioabsolutosobreelmismo(unldquoderecho exclusivordquonounameraldquofacultaddeimpedirrdquo)partiendodelabasedequeportener supuestamenteelldquooriginalrdquodelcontenidotodareproduccioacutendelmismoconstituyeuna extraccioacutenprohibidardquo
TambieacutensehaplanteadoquesibienelderechosuigenerisdelaUEpermiteaun competidorpotencialutilizarlascitasdeunabasededatosprotegidayllegardirectamentealas
37 EnlaDirectivasefacultaalosEstadosmiembrosaestablecerlimitacionesalaproteccioacutenen determinadoscasosporejemplofrenteabasesdedatosnoelectroacutenicascuyasreproducciones seanparausoprivadoocuandoelcontenidodelasbasesseausadoparafinesdocentesde investigacioacutencientiacuteficadeseguridadpuacuteblicaoparaefectosdeunprocedimientoadministrativoo judicialentreotrasPeroseaclaraexpresamentequeldquonopodraacuteinterpretarselaexcepcioacutende maneratalquepermitasuaplicacioacutendeformaquecauseunperjuicioinjustificadoalosintereses legiacutetimosdeltitulardelderechooquevayaendetrimentodelaexplotacioacutennormaldelasbases dedatosrdquo
38 DeOliveiraAscensao(2002)proponeunejemplointeresantedeconflictoentrelaDirectivaen cuestioacutenylaspraacutecticascientiacuteficashabitualesSuponeasiacuteelcasodeuninvestigadorquerealizaun trabajosobretemasde meteorologiacuteaparalocualrecorrelasbasesdedatosexistentessobreeltema incorporandoesosdatosasuinformeUnavezfinalizadoeacutestelopublicacomolibroSiesasbases estuvieranprotegidasporelderechosuigenerisel investigadorestariacuteaviolandolaDirectivadela UEyaquesibienlamismaautorizalaextraccioacutenparafinescientiacuteficosnopasalomismoconla reutilizacioacutenelcasoseriacuteamaacutesgravesisesupusieraqueauacutenlaextraccioacutendelosdatosseriacutea ilegalenestecasoyaqueelinvestigadorestabapensandoenpublicarunlibro(obseacutervesepor ciertoqueeselibrodifiacutecilmenterepresenteperseunacompetenciadirectaparalasbasesde datosquesequiereproteger)Faacutecilesverentonceslasbarrerasyelaumentodecostosquese impondriacuteansobrelaactividadcientiacuteficadegeneralizarseestetipodederechos
39 ElejemploseriacuteaeldelcasoldquoBritishHorseracingBoardLimitedvsWilliamHillOrganisation (2001)rdquo
SCCR86 paacutegina23
fuentesoriginaleselloignoralarealidadeconoacutemicadelaproduccioacutendebasesdedatosenla cualcomovimosantesnosoacutelohaytendenciasalestablecimientodemonopoliosldquonaturalesrdquo sinotambieacutencasosenlosquelareproduccioacutendeloscontenidosresultaeconoacutemicamente ineficiente
Secuestionanasimismolasfuerteslimitacionesalareutilizacioacutendelainformacioacuten contenidasenlaDirectivaSeguacutenCaacutemaraLapuente(1999)dichaslimitacionespuedenincluso alcanzarausuarioslegiacutetimosdelasbasesEsteeselcasodelaprohibicioacutenderealizarcopias ndashincluyendolasdeseguridadndashparaevitarquelasusenpersonasnoautorizadastambieacutense prohibealusuariolegiacutetimofacilitaratercerosnoautorizadoselaccesoalabasemediantela cesioacutendelusodeclavessistemasdedescodificacioacutenodesencriptacioacutenuotrosmecanismos ndashtodolocualenlapraacutecticageneraunescenarioendondehayunaprohibicioacutendereutilizacioacuten
Considerandoesteconjuntodeargumentoselpeligrorealesquesegenereunmonopolio defactosobreloscontenidosfactualesdelascompilacionesprotegidasconelconsecuente riesgoparalacirculacioacutenygeneracioacutendeconocimientos(Baron2001)Enlamisma direccioacutensesentildealaquelaDirectivaEuropearemueveladistincioacutentradicionalenelderechode autorentreproteccioacutendelasexpresionesyproteccioacutendelasideasconelconsiguienteriesgo deobstaculizarlalibrecirculacioacutendeestasuacuteltimas
Laconclusioacutengeneralquesurgedelosdiversostrabajosqueexaminanlalegislacioacuten europeasobreeltemaesquelospaiacutesesqueestaacutenanalizandolaintroduccioacutendeleyeso disposicionessimilaresdeberiacuteansercautelososafindetenermaacutestiempoparaobservarcuaacuteles sonlasconsecuenciasefectivasdelaDirectiva969CEnosoacutelosobrelaindustriadelasbases dedatossinotambieacutensobreelaccesoalainformacioacutenaspectodeimpactoclavesobreel desenvolvimientosocialyeconoacutemicoenelnuevoescenarioglobal(verMaureret al 2001)
IV LASITUACIOacuteNENAMEacuteRICALATINAYELCARIBE
a) Elmercadodebasesdedatos
Loprimeroatenerencuentaesquenoexisteinformacioacutenciertasobreeltamantildeodel mercadodebasesdedatosenninguacutenpaiacutesdeAmeacutericaLatinayelCaribeQuedafueradel aacutembitodeestetrabajogenerarestimacionesdeesetipotareaquedebieraserobjetodeestudios futurosEnestecontextopresentaremoslosrasgosprincipalesdeestaindustriaydesus principalesusuariosyproductoresconelfindetenerunacaracterizacioacutenesencialmente cualitativadelamismaDetodosmodossepuedeafirmarconbastantecertidumbrequela magnituddelaindustriadebasesdedatosndashmedidaenteacuterminoseconoacutemicosndashesenlaregioacuten bajoestudiotodaviacuteamuylimitadaespecialmenteenlospaiacutesesdemenordesarrollorelativo
AsiacutenosorprendequelaparticipacioacutendeAmeacutericaLatinayelCaribecomoregioacuten productoradebasesdedatosseaclaramentemarginalaescalamundialBraunstein(2002) tomandodatosdelGaleDirectoryofDatabasesmuestraqueen2001soacuteloel02deltotalde basesdedatosexistentesenelmundoproveniacuteadeldquoAmeacutericaMeridionalrdquoSibienhayrazones parasuponerqueelnuacutemerodebasesdedatosdelaregioacutenestaacutenetamentesubestimado(yaque soacutelofiguran21bases)nadanosimpideconcluirquelomismopuedeestarocurriendoenotras regionesypaiacutesesEncualquiercasoestocorroboraotrasevidenciasqueindicanclaramenteque lospaiacutesesdeAmeacutericaLatinayelCaribesonmuchomaacutesldquoimportadoresrdquoqueldquoexportadoresrdquode basesdedatosDehechotantoelconsumocomolaproduccioacutendebasesdedatosparecenestar
SCCR86 paacutegina24
positivamentecorrelacionadosconelniveldedesarrolloeconoacutemicoysocialdelospaiacuteses respectivos
iquestQueacutetipodebasesdedatosseproducenenlaregioacutenSolamenteenelcasodeBrasil hemospodidoencontrardatossistematizadosalrespectocorrespondientesalantildeo1996Enel cuadrosiguienteseobservaquehabiacuteaunas700basesendichopaiacutesenaquelantildeoabarcando diversastemaacuteticasyaacutereasydecaraacutectertantopuacuteblicocomoprivado
CuadroBasesdedatosexistentesenBrasilndash1996
Clasificacioacuten Nordmdebases dedatos
ABasesdeproduccioacutenTeacutecnico-cientiacutefica 89 Bibliograacuteficas 77 Tesis 12
BRegistrosyguiacuteas 142 Generales 35 Instituciones 22 Empresas 30 Investigadores 16 Productosyservicios 23 Eventos 6 Peliacuteculasyvideos 6 Otros 4
CBasesdeArchivo 272 Generales 234 Imaacutegenes 004 Legislacioacuten 19 Recortesnoticias 3 Autoridadesterminoloacutegicas 12
DBasesdeInformacioacutenyGestioacutenTecnoloacutegicaydeNegocios 35 Generales 20 NormasTeacutecnicas 11 Patentes 4
EBasesdeCulturasVivas 8 FBasesdeIndicadoresEstadiacutesticasDiagnoacutesticos 12 GOtrasBases 136
Generales 10 IBGE(InstitutoBrasileirodeGeografiaeEstatistica) 78 Cetesb(CompanhiadeTecnologiadeSaneamento 48 Ambiental)
TOTAL 694
FuenteFreitasPereiraetal(1999)
Entantolaevidenciarecogidaparaesteestudiomuestraqueentrelosprincipales productoresdebasesdedatosenlospaiacutesesdelaregioacutenfigurandiversasinstitucionespuacuteblicas quegeneranorecopilaninformacioacutencomercialeconoacutemicajuriacutedicafinancieraetclacualen generalenpartevendenyenpartedifundendeformagratuitandashdehechoesprobablequeel
SCCR86 paacutegina25
sectorpuacuteblicoseaelprincipalproductordebasesdedatosenvariospaiacutesesdelaregioacuten Asimismoexistendistintosproveedoresprivadosquetambieacutencomercializanlamismaclasede informacioacutenmuchasvecesencompetenciadirectaconelsectorpuacuteblico(replicandoloque ocurreenlamayorpartedelospaiacutesesdesarrollados)aunqueengeneralagregandovalorala informacioacutenquebrindaesteuacuteltimo(facilitandolaconsultayelusodelainformacioacuten organizandodemanerasalternativaslosdatosrespectivosetc)Laofertaprivadadebasesde datosenAmeacutericaLatinayelCaribeestariacuteaconcentradaprincipalmenteentoncesenempresas quesededicanavenderinformacioacutensobretemasjuriacutedicoscomercialescrediticiosyenmenor medidafinancierosloscualessonenloesencialdeintereacutesbaacutesicamenteldquolocalrdquo(estoeslos usuariosdelainformacioacutenrespectivaseriacuteanensuenormemayoriacutearesidentesdelpaiacutesndasho regioacutenndashalacualserefieredichainformacioacuten)
Elsectorpuacuteblicoasiacutecomolasuniversidadesylosinstitutosdeinvestigacioacutentambieacuten ofreceinformacioacutendemaneragratuitauonerosaseguacutenloscasosencamposdondelaoferta domeacutesticaprivadaesmenoroenocasionesnulameteorologiacuteaagriculturahidrografiacutea demografiacuteasaludcartografiacuteageologiacuteamedioambienteetcasiacutecomoendiversoscamposde lascienciasldquodurasrdquoEnvariasdeestasaacutereaslosusuarioslocalestambieacutenrecurrenobviamente alasbaseslocalizadasenlospaiacutesesdesarrolladosNoacuteteseenestesentidoquemientrasque unapartedelainformacioacutenrelevanteenestetipodeaacutereascorrespondeahechosodatos propiosdelospaiacutesesdelaregioacuten(porejemploenmeteorologiacutea)losusuarioslocalestambieacuten puedenestarinteresados(enmayormedidaqueenelcasodelasbasesjuriacutedicasocomerciales porejemplo)eninformacioacutencontenidaenbasesdedatosextranjeras(estoesclaroenelcaso delaactividadcientiacuteficaporejemplo)
Otrohechoimportanteatenerencuentaesqueelgradodedigitalizacioacutendelasbasesde datosenlaregioacutenesclaramentemenoralqueseobservaenlospaiacutesesdesarrolladoslocuales obviamenteconsecuenciadelmenorniveldepenetracioacutendelasTICsenlaregioacuten40 Esto marcaunobstaacuteculoobjetivoparaeldesarrollodelmercadodebasesdedatos
EnloscuadrosA1aA3(enelAnexoI)seobservaelretrasodebuenapartedelos paiacutesesdelaregioacuteneneldesplieguedelainfraestructurainformaacuteticaydetelecomunicaciones necesariaparaingresaralmundodelaldquonuevaeconomiacuteardquo(porciertolasdiferenciasentre paiacutesessonimportantesconlasnacionesdelCaribecomolosmaacutesavanzadasenpromedioen teacuterminosrelativos41)ndashasiacutecomoenelcostodeaccesoadichainfraestructuraEnestesentido resultainteresanteobservarlosdatosexhibidosenelcuadroA4(verelAnexo I)que correspondenaunIndicedePreparacioacutenparaelAccesoalaRed(NetworkedReadinessIndex (NRI))presentadooriginalmenteenKirkmanetal(2002)42 ndashseguacutenlosautoresdichoiacutendice reflejalapreparacioacutenyelpotencialdeunpaiacutesparaparticipardeunmundointerconectadopor redesQuedaclaroqueelgruesodelaregioacutenestaacutelejosdetenerlosnivelesdepreparacioacuten adecuadosparaingresaralaldquonuevaeconomiacuteardquoyportantoparaserunactorimportanteenla
40 Asiacuteunafilialargentinadeungrupoempresarioeuropeo-estadounidenseentrecuyosprincipales negociosfiguralaventadeinformacioacutenjuriacutedicareportoacutequemientrasqueenArgentinael porcentajedefacturacioacutenenmedioselectroacutenicoserade8elmismollegabaal50enEEUU locualobedecejustamentealoincipientedeladifusioacutendelaventadedatosenformatodigitalen laregioacuten
41 Laescasapoblacioacutendevariosdeestospaiacutesespuedeestarexplicandopartedelasdiferencias respectivas
42 Eliacutendiceseconstruyeenfuncioacutendedistintosindicadoresquereflejanlainfraestructura informaacuteticaydecomunicacioneslaspoliacuteticaspuacuteblicasvigentesendichasaacutereasetc
SCCR86 paacutegina26
produccioacutenexportacioacutenyconsumodebasesdedatosdigitalizadasEnconsecuenciala expansioacutendelaindustriadelasbasesdedatostendraacutecomopre-condicioacutenqueseacelere fuertementelaincorporacioacutendelasTICsenAmeacutericaLatinayelCaribe(paripassuconun ascensoenlosnivelesdeeducacioacutendesupoblacioacutendemodoquedichaincorporacioacutennose hagaacostadeincrementarlaldquobrechadigitalrdquointernayaexistente)
b) Lasituacioacutenlegalylosmediosdeproteccioacutenexistentesparalasbasesdedatos
Enlamayorpartedelaregioacutensehaincorporadoyadeformaexpliacutecitaalasbasesde datosquetengancaracteriacutesticasdeoriginalidadenlaseleccioacutenyodisposicioacutendesus contenidosalasrespectivaslegislacionesnacionalessobrederechodeautorsiguiendolas disposicionesdelostratadosyamencionadosdelaOMPIylaOMC(ADPIC)Ladecisioacuten 351 delAcuerdodeCartagenaconcertadaentreBoliviaColombiaEcuadorPeruacuteyVenezuela tambieacutenincluyedisposicionestendientesaprotegeralasmencionadasbasesdedatos
EncontrastecomomencionamosantesenlaregioacutensolamenteenMeacutexicoexisteuna legislacioacutenadhocqueotorgaproteccioacutenalapropiedadintelectualdelasbasesdedatosno originalesEnestesentidocabesentildealarquedichalegislacioacutenharecibidocriacuteticasdepartede juristasmexicanosquesentildealansucaraacutectercontradictorioconlaLeyMexicanadeDerechosde Autorenlacualdichadisposicioacutenhasidoincluida(verOvillaBueno1998CaballeroLeal 2000)DichascriacuteticassefundanenqueenMeacutexicoaligualqueencasitodoslospaiacutesesdela regioacutencuyalegislacioacutensobrepropiedadintelectualsebasaenlatradicioacutenlatinaseentiende queelderechodeautorsiemprehaexigidocreatividadcomobaseparalaproteccioacutenno existiendofundamentosparaprotegerbienesenbasealasinversionesnecesariasparasu creacioacutenPorsuparteCaballeroLeal(2000)sentildealaquelaLeyMexicananootorgaderechos soacutelidosalosproductoresdebasesdedatosnooriginalesdadoquenodefineclaramentecuales sonlosderechosexclusivosdeaquellosnitampocopreveacutelaposibilidadderenovarla extensioacutendelaproteccioacutenotorgadandashqueenelcasomexicanoesde5antildeosndashconcluyendoque susefectospraacutecticosnoseriacuteansignificativos
Entantohastadondehemospodidoindagarnoexistenproyectosdeleyenninguacutenpaiacutes deAmeacutericaLatinayelCaribequeapuntenaincorporarunaproteccioacutenespecialparalasbases dedatosnooriginalesEnestesentidoesinteresantesentildealarquealmenosenalgunospaiacuteses loslegisladoresparecenadvertidosdelosdebatesquesobreeltemasehansuscitadoenotras regionesAsiacutealdiscutirselaactuallegislacioacutenargentinaqueprotegeporlaviacuteadederechosde autoralosprogramasdecomputacioacutenylasbasesdedatosoriginalesunsenadorexpresoacutesu temorporelhechodequelafaltadeunaadecuadaclarificacioacutendeltemaderivaraenla proteccioacutendeguiacuteastelefoacutenicasporejemplo(Quinn2000)
Sinperjuiciodelaausenciadedisposicionesespeciacuteficassobreeltemaexistenenla mayorpartedelospaiacutesesdiversasfiguraslegalesquepodriacuteanaplicarseencasodeproducirse conflictosentornoalapropiedaddelasbasesdedatosnooriginalesporejemplolasleyeso disposicionesrelativasacompetenciadeslealenriquecimientosincausaapropiacioacutenindebida etcclaramentepuedenseraplicadasencasodequeunpropietariodeunabasededatossea afectadoporcompetidoresquereproduzcansindebidaautorizacioacutensusproductos43 Enelcaso
Porciertolosproveedoresdebasesdedatosenlaregioacutentienenlaopcioacutenderegistrarlos elementosdesusbasesquepuedanserprotegidostantoporlalegislacioacutendederechosdeautor (porejemplotesaurosmeacutetodosdeinterrogacioacutenconsultayvisualizacioacuteniacutendicesprogramasde
[Siguelanotaenlapaacuteginasiguiente]
43
SCCR86 paacutegina27
deChileentantondashseguacutenlasautoridadesdelaoficinadeDerechosdeAutorconsultadaspara estetrabajondashlaleyNdeg19223sobredelitosinformaacuteticosdealgunamanerapodriacuteaaplicarsea lasbasesdedatosnooriginalesenausenciadeproteccioacutenenelaacutembitodelderechodeautor Talvezlomismopodriacuteaocurrirenotrospaiacutesesenloscualesexistalegislacioacutensimilar
Sepuedeargumentarquelaefectividaddelasmencionadasdisposicioneslegalesseve menguadaenlapraacutecticaporproblemasdeenforcement(hechodestacadoporlamayorparte delasinstitucionesempresasyexpertosconsultadosparaestetrabajo)Sibiendichos problemasnosonexclusivosdelalegislacioacutensobrepropiedadintelectualalgunos observadoresargumentanqueenlaregioacutenexisteunaactitudculturalmaacutesldquotoleranterdquoalacopia delainformacioacutenqueenlospaiacutesesmaacutesavanzadoslocualagravariacuteaparticularmentela situacioacutenenelaacutembitobajoexamenAsimismolarelativaldquonovedadrdquodeltemaenloquehace alasbasesdedatosdigitalizadastornariacuteaauacutenmaacuteslentosycomplejosloslitigiosporfalta tantodejurisprudenciaasentadacomodepreparacioacutendelosfuncionariosjudiciales
Enloquehacealusoindebidodelasbasesdedatosporpartedelosusuarioslegiacutetimos (queseconcentrafundamentalmenteencompartiroextenderelaccesoalainformacioacuten respectivaapersonasuorganizacionesnoautorizadas)sibiengeneralmenteseconcertan contratosolicenciasqueprohibendichasaccionesenlapraacutecticaaparentementeutilizarlaviacutea legalparaeliminarlasresultamuycostoso44
Enestecontextolosproveedoresdebasesdedatosprincipalmenterecurrenameacutetodos teacutecnicos(encriptadoclavesdeaccesoetc)paraprotegersusproductosloscualesalmenos paralamayoriacuteadelosconsultadosproveenunaproteccioacutenrelativamentefuerteaunquepor ciertonocompleta(lasdificultadesaparentementeseconcentrariacuteanenelmencionado problemadelosusuariosqueporejemplodifundenlasclavesdeaccesoapersonasno autorizadas)
Ciertamentedebedecirsequelaproteccioacutenpormediostecnoloacutegicossueletenerademaacutes deuncostoelevadolaconsecuenciadequelainformacioacutenolasconsultasdelasbasesdeban hacersedeunamaneramenoscoacutemodaoldquoamigablerdquoparaelusuariojustamenteconelfinde viabilizarlaproteccioacutenqueotorgaelmediotecnoloacutegicoEnesesentidolasfirmasdeben balanceareldeseodeminimizarlaspotencialespeacuterdidasporelusonoautorizadodesusdatos conlanecesidaddemantenerlasuficienteflexibilidadcomoparanoperjudicarasususuarios legiacutetimosespecialmentecuandoexistenvariosproveedoresalternativosenelmercado45
Lasmarcastambieacutensonunmediodeproteccioacutenasiacutecomolasestrategiasderenovacioacuten constantedelainformacioacutenlainclusioacutendevaloragregadoetcAsimismolasempresas propietariasdebasesdedatosmonitoreanconstantementeasuscompetidoresconelfinde
[Continuacioacutendelanotadelapaacuteginaanterior]
computacioacutenusadosparaelfuncionamientodelasbasesetc)comoporotrasnormaslegales (marcaslogosetc)
44 Lasempresastratariacuteanderesolverestosproblemascuandolosdetectanporlaviacuteadela persuasioacutenylasnegociacionesinformalesconlosusuarios
45 Dehecholasfirmasestariacuteanencondicionesdedetectarporejemplolapraacutecticadecompartirlas clavesdeaccesoperoalmenosporahoraconsiderariacuteanqueeleventualbeneficiodesermaacutes estrictosconelusodelasclavesnocompensariacutealoscostosaincurrirparaalcanzartalobjetivo (inclusoencuantoelloprobablementeredundariacuteaenrestriccionesqueafectariacuteanlacomodidadde accesoalasbasesauacutenparalosusuariosautorizados)
SCCR86 paacutegina28
detectarposiblesconductasdeslealesEntantohaybasesquesoacuteloestaacutendisponiblesonliney queseprotegenporelhechodequesutamantildeoestangrandequesalvoquepudieranser extraiacutedasdirectamentedelosservidoresendondeestaacutenalojadaslacopiadesuselementos resultariacuteademasiadocostosaylentacomoparaqueresulteeconoacutemicamenterentablerealizarel esfuerzorespectivoEstoesasiacuteenuncontextodondeloscontenidosdelamayorpartedelas basesdenaturalezacomercialsongeneralmenteactualizadosdemanerafrecuenteyenelcuallos propietariosdelasbasesraramenteautorizanlasconsultasldquoenbloquerdquoporloquelas informacionestienenqueseraccedidasdeaunaporvez
Alavezotramaneradepreservarmercadosatendiendoalasdiferentesnecesidadesde losusuarioseslaqueempleanalgunasempresasndashporejemploaquellasdedicadasavender informacioacutenfinancierandashquerecurrenafijardistintospreciosparalainformacioacutenseguacutenel gradodeactualizacioacutenconlaquelarequieransusclientesndashlocualtiendeadisminuirlos incentivosacopiarindebidamentelainformacioacutenrespectiva46
Sibiencasitodaslasfirmaseinstitucionesconsultadashanreportadolaexistenciade perjuicioseconoacutemicosporlaapropiacioacutenindebidadeinformacioacutenporpartedecompetidores yousuariosaparentementelaspeacuterdidasgeneradaspordichasaccionesseriacuteanenlagran mayoriacuteadeloscasosdebajamagnitudcomoparajustificarrealizareventualesaccioneslegales alrespecto4748 Tampocohemosrecogidoevidenciadequehayandejadodehacerse inversionesendeterminadasbasesdedatosporfaltadeproteccioacutenlegalapropiadaDetodos modosestasconclusionesdebensermatizadasteniendoencuentaqueenvarioscasoslas firmasproductorasdebasesdedatoshacerelativamentepocotiempoqueestaacutenofreciendosus productosenformatodigitalndashlocualpodriacuteaexplicarquelaincidenciadelosproblemasde copiadeinformacioacutenycontenidos(olaconcienciaacercadelaincidenciadedichos problemas)seamenorqueenlospaiacutesesmaacutesavanzados49
Laevidenciaquehemospodidorecogerparaesteestudioentantoindicaquelosuacutenicos casosenlosquesehanregistradodemandasjudicialesvinculadasalacopiadeinformacioacuten contenidaenbasesdedatosnooriginalesdigitalizadashantenidolugarenArgentina50y
46 EstecasocorrespondealaestrategiadenominadacomoldquoversioninginformationrdquoporShapiroy Varian(1999)
47 Unaempresaqueconsultamosdedicadaacomercializarbasesdedatosconinformacioacuten comercialyconoperacionesenArgentinaChileyUruguayestimoacutelaspeacuterdidasporelusono autorizadodeloscontenidosdesusbasesenun5-10desufacturacioacuten
48 Entantosenoshareportadoquehaycasosenlosquesibienlospropietariosdelasbasestienen certezadequesuinformacioacutenestaacutesiendoutilizadaporpersonassinderechosadquiridos legalmentetienendificultadesinclusoparaidentificaralosinfractores
49 AsuvezciertamentelosproblemasdepirateriacuteadelainformacioacutenenAmeacutericaLatinapreexisten aladigitalizacioacuten
50 LoscasosquenosfueronreferidosenArgentinasondosElprimeroinvolucroacuteaunaempresa dedicadaaproveerinformacioacutencontableytributariaunodecuyosboletinesdigitalesndashque ofreciacuteaasusclientesndasheracopiadoydistribuidoporotrafirmaSibienexistiacuteanbasesparaquela empresainfractorafuerasancionadaporcompetenciadesleallajusticiaaparentementenodio lugaralreclamodelafirmaafectadaElsegundoestaacutetodaviacuteairresueltoenelaacutembitodela justiciapenalysurgioacuteapartirdeunadenunciadelaempresaNosiscontralafirmaAxesor(en cuyocapitalparticipaunfondoderiesgodelBancoSantanderCentralHispanodeorigen espantildeol)porlacopiadeunCDconinformacioacutensobreriesgocrediticioquecomercializabaNosis
SCCR86 paacutegina29
Ecuador51 ndashenesteuacuteltimopaiacutesademaacutesenelaacutembitoadministrativosehansolicitadoen algunoscasoslapraacutecticademedidascautelaresporlapresuntautilizacioacuteniliacutecitadebasesde datoselectroacutenicasSinembargoobviamenteellonosignificaquenosehayanproducido muchosotrosepisodiosdepirateriacuteaquenohanllegadoalainstanciajudicialsinoquesehan resueltoprivadamente(asiacutecomotambieacutendeotrosquetodaviacuteasesiguenproduciendosinque seafaacutecilcomodeciacuteamosantessiquieraidentificarconprecisioacutenalosinfractores)Porotro ladocabedestacarquesiacutehanexistidocasosenloscualeslajusticiayahaprotegido compilacionesquecumpliacuteanconlosrequisitosdeoriginalidadenladisposicioacutenyoseleccioacuten delosdatosdeformataldeserprotegiblesbajolalegislacioacutendederechodeautor52
Enesteescenariolaconclusioacutengeneraldenuestrotrabajodecampoesquesalvoalguna excepcioacuten53nohayevidenciaquemuestrequeexistaunreclamoporpartedelasempresase institucionesquemantienenycomercializanbasesdedatosenAmeacutericaLatinayelCaribepor contarconunalegislacioacutensuigenerisalestilodelaintroducidaenlaUEDehechoenlas entrevistasycontactosquerealizamosparaestainvestigacioacutenencontramosquelamayorparte delasorganizacionesdedicadasacomercializarbasesdedatosteniacuteanescasoconocimientodel debatesobreeltemaenEuropaylosEEUUyvariasinclusodesconociacuteanquelasbasesdesu propiedadpodriacuteanrecibirsiseaplicaraunalegislacioacutencomolaeuropeaporejemplouna proteccioacutenlegalespeciacutefica54 Asuvezlasoficinasrespectivasdederechosdeautorenla regioacutennohanreportadoquelosactoresprivadosquepodriacuteanrecibirproteccioacutenencasode sancionarseunalegislacioacutensuigenerisesteacutenimpulsandouncambioenesesentido(locual podriacuteaobedecerentreotrosfactoresalyamencionadoescasotamantildeodelaindustria respectiva)Todoestoporciertonoimplicaquelasempresasdelsectornodeseenmejorarel niveldeproteccioacutenlegalconelquecuentansinembargolaconclusioacutengeneralesqueal menosporelmomentolamayorpreocupacioacutenenmaterialegalestariacuteaenquesemejoreel niveldeenforcementdelalegislacioacutenyavigente
51 Elconflictoseprodujoentredosempresasquecomercializancompilacionesdeleyesenformatos digitales
52 EnArgentinayaen1974sediouncasoenestesentidoresueltofavorablementeparael demandanteporcopiadeunabasededatosqueconteniacuteanormativasdecomercioexterior (CNCivSalaD30474inreldquoGuiacuteaPraacutecticadelExportadoreImportadorSRLcEmpresaIARA yotrordquo)ndashverQuinn(2000)MaacutesrecientementelaempresaLaLeyobtuvounfallofavorableen 1996porunademandacontraotrafirmaquehabiacuteareproducidosinautorizacioacutenunabasede datosreferencialderepertoriosjuriacutedicosqueLaLeycomercializabaenCDs
53 SolamenteenelcasodelServiccediloFederaldeProcessamentodeDados(SERPRO)deBrasillas autoridadesconsultadasexpresaronunaopinioacutenclaraycondefinidoconocimientodecausaa favordeimplementarunaproteccioacutensuigenerisparalasbasesdedatos(significativamentese tratadeunaempresaestatal)
54 Existenalavezcasosenloscualesdeterminadasempresassearroganaunqueporciertosin baseslegalessoacutelidasderechosquenoposeenasiacuteunportalchilenodeinformacioacutensobre economiacuteaynegociosensupaacuteginawebsentildealaqueldquotodotextomuacutesicasonidofotografiacuteas videosgraacuteficosprogramasyengeneralcualquierinformacioacutencontenidaenelportalpor cualquiermedioseraacutedenominadaensuconjuntolsquoContenidorsquoDichoContenidoesdepropiedad exclusivadelaempresayseencuentraprotegidoporleyeslocalesytratadosinternacionalesde propiedadintelectualrdquo(verJijenaLeiva1999)
SCCR86 paacutegina30
V CONCLUSIONES
LadiscusioacutenacercadelosDPIsobrelasbasesdedatosldquonooriginalesrdquoprobablemente ejemplificadeunmodoparticularmenteagudolasiemprepresentetensioacutenentrelanecesidad deestablecerunmarcodeincentivosatractivoparalageneracioacutendenuevosproductoseideasy elobjetivodequedichosproductoseideasgenerenlamayorcantidaddeldquoderramesrdquosobreel conjuntodelsistemaeconoacutemicoydeltejidosocial
Decimosqueenestecasodichatensioacutenesespecialmenteagudaentantoqueunreacutegimen suigenerisparalasbasesdedatosnoapuntariacuteaaprotegerlasbasesensiacutemismasentanto productosnuevosyocreativossinoalainformacioacutenenellascontenidaconelconsiguiente riesgodequeseestablezcanliacutemitesalacirculacioacutendeaquellainclusodelaquehastael presentesemantieneeneldominiopuacuteblicoEnotraspalabraslacreacioacutendenuevosDPIsobre lasbasesdedatospodriacuteasesgarelbalanceentreproteccioacuten-difusioacutendeformapeligrosamente pronunciadaafavordelprimerteacuterminodedichobinomioLasamenazasenesteuacuteltimoterreno noseobservansoacuteloenlasmuysensiblesaacutereasdelacienciaylaeducacioacutensinotambieacutenenel propiocampocomercialndasheinclusoenvinculacioacutenconeldesarrollodeInternetporejemplo
Otropuntoclaveesquedichoreacutegimennosedirigiriacuteaapromoverlageneracioacutendeideaso bienesnuevosnilosesfuerzoscreativossinobaacutesicamentealasinversionesrealizadasenla recoleccioacutenyorganizacioacutendeinformacioacuten(einclusodeotrotipodeelementosalmenosenla definicioacutendelaUnioacutenEuropea)dediversotipoElloenprincipioiriacuteaencontratantodela tradicioacutendelalegislacioacutendederechosdeautorenbuenapartedelmundocomodelosobjetivos quedeberiacuteananimaralosregiacutemenesdeDPIdesdeunpuntodevistaeconoacutemicoAsimismoal menosenlaformaenqueelreacutegimensuigenerishasidoestablecidoenlaUEtendriacuteael potencialriesgodegenerarproteccionesperpetuas(encontradelaideadeproteccioacutentemporal queestaacuteenlabasedelalegislacioacutensobrepropiedadintelectual)
Nosorprendeentoncesencontrarqueauacutenenlospaiacutesesdesarrolladosndashprincipales productoresyconsumidoresdebasesdedatosndashexisteunafuertediscusioacutenacercadela convenienciadeadoptarlegislacionessuigenerisdeltipodelasimplementadasenlaUE discusioacutenqueporelmomentohabloqueadolaintroduccioacutendenormassimilaresen los EEUU
Muchasmaacutesdudassurgenenelcasodelospaiacutesesendesarrolloyaqueentantosonal presenteprincipalmenteconsumidoresantesqueproductoresdebasesdedatoslaadopcioacutende disciplinasinternacionalesenlamateriaaparentementegenerariacuteaunbalancecosto-beneficio auacutenmenosfavorablequeenlasnacionesavanzadas
LaevidenciaempiacutericaquehemosrecogidoparaelcasodeAmeacutericaLatinayelCaribea suveznoparecedarsustentoalargumentoafavordeestablecerDPIparalasbasesdedatosno originalesentantonohemosobservadoquelaincipienteindustriaqueexisteenlaregioacuten aparentementeconcentradaenlospaiacutesesmaacutesavanzadosdelamismaesteacutesiendoperjudicada porlaausenciadeunalegislacioacutensuigenerisenlamaterialosperjuicioscomercialesque ciertamenteexistenaunquetienenunamagnitudinciertaparecenderivarmaacutesbiendelafalta deunadecuadoenforcementdelalegislacioacutenactualmenteexistenteEnconsecuenciaal presentenopareceexistirunintereacuteseconoacutemiconitampocosocialconcretodesdeelpuntode vistadelospaiacutesesdelaregioacutenafavordeunalegislacioacuteninternacionalsobrebasesdedatos ldquonooriginalesrdquocomolapropuestaantildeosatraacutesenelsenodelaOMPI
SCCR86 paacutegina31
Todoestosinembargonodebeserinterpretadoenelsentidodequelasituacioacutenactual enlamateriaesenalguacutensentidooacuteptimaEstaacuteclaroporunladoquepeseaqueexistentanto legislacioacutencomomediostecnoloacutegicosquepodriacuteanprotegeralasinversionesrealizadasenla creacioacutenymantenimientodebasesdedatoshayproblemastantodeenforcementdelos contratosylasleyesrespectivascomodeldquocircunvalacioacutenrdquodelaproteccioacutentecnoloacutegicaque generanpeacuterdidasmonetariasparalospropietariosdelasbasesdedatos(propietariosqueno soacutelooperanenelsectorprivadosinoqueenmuchasocasionessonorganizacionesestatales)
Asuvezdesdeunpuntodevistadinaacutemicopodriacuteaesperarsequelaindustriadebasesde datosenAmeacutericaLatinayelCaribevayaexpandieacutendosealolargodeltiempondashespecialmente amedidaqueseincrementeladifusioacutendelasTICsenlaregioacutenndashconlocualeventualmente podriacuteadarseelcasodequeenunfuturoaparezcanconflictosdemayorsignificacioacutenquelos detectadoshastaahora
EnconsecuenciaresultanecesariocontinuaravanzandoenelestudiodeltemaEn particularseriacuteaimportantequeenelfuturosevayagenerandoinformacioacuteneconoacutemicacierta respectodelamagnituddeestaindustriaenlaregioacutenSibiensetratadeunatareacompleja comolomuestralamuyescasainformacioacutenexistentealrespectoinclusoenlospaiacuteses desarrolladosestaacuteclaroqueresultaimprescindibleparadotardeunabaseempiacutericamaacutesfirmea losdebatessobreeltema
Entantodenuestrotrabajosurgequedospasospotencialmentefavorablesparael desarrollodelaindustriadelasbasesdedatosenlospaiacutesesdeAmeacutericaLatinayelCaribe seriacuteani)mejorarelenforcementdelasnormativasactualmentevigentessobreeltematanto enelaacutereadederechosdeautorcomoenlosotroscamposjuriacutedicosinvolucrados(competencia deslealetc)ii)propenderaunamayorpenetracioacutendelasTICsenlospaiacutesesdelaregioacuten
Afuturoasuvezdebedarseinicioaunprocesodediaacutelogoentrelasdistintaspartescon intereacutessobreeltemaparaevaluarenqueacutemedidapodriacuteasernecesarioreformarlaslegislaciones actualmenteexistentesenmateriadecompetenciadeslealporejemploparahacermaacutesefectiva laproteccioacutenparalospropietariosdebasesdedatosenlaregioacutenDeesemismodiaacutelogo podriacuteanirsurgiendoconsensosnuevosacercadesiresultanecesarioonoavanzarenalguacutentipo deproteccioacutendelasbasesdedatosporlaviacuteadelosDPIndashyacercadecuaacutelesseriacuteanlas modalidadesdedichaproteccioacutenencasodequeseconcluyeraquesuimplementacioacutenseriacutea positivandashinclusoenelmarcomultilateralapartirtantodelaacumulacioacutendeexperienciaenla aplicacioacutendelasnormasyavigentesenalgunasregionescomodelapropiaevolucioacutendel mercadodebasesdedatosenlospaiacutesesdeAmeacutericaLatinayelCaribe
[SigueelAnexoI]
SCCR86
ANEXOI
CuadroA1AccesoatelefoniacuteaenAmeacutericaLatinayelCaribendash2001
Telefoniacuteacelular Telefoniacuteafija
Paiacutes Nordmsuscriptores cada100hab Paiacutes
Nordmliacuteneastelefoacutenicas cada100hab
Martinica 7153 Guadalupe 6359 Araba 5000 Chile 3402 AntiguaampBarbuda 3177 PuertoRico 3065 IslasViacutergenes (EEUU) 2890 Jamaica 2694 Venezuela 2635 Meacutexico 2168 Panamaacute 2070 Bermuda 2064 Paraguay 2040 Bahamas 1966 Surinam 1911 Argentina 1861 TrinidadampTobago 1734 Brasil 1673 Uruguay 1547 Repuacuteblica Dominicana 1465 ElSalvador 1250 Belize 1155 Barbados 1064 Guatemala 970 Bolivia 899 Guyana 866 Colombia 763 CostaRica 757 Ecuador 667 Granada 641 Peruacute 592 Honduras 361 StKittsandNevis 312 Nicaragua 299 StVincent 208 Dominica 156 Haitiacute 111 Cuba 007
Bermuda 8715 StKittsandNevis 5688 IslasViacutergenes(EEUU) 5637 AntiguaampBarbuda 4735 Barbados 4629 Guadalupe 4493
Martinica 4300 Bahamas 4003 Aruba 3503 PuertoRico 3364 Granada 3275 Dominica 2906 Uruguay 2829 TrinidadampTobago 2399 Chile 2390 CostaRica 2297 StVincent 2196 Brasil 2178 Argentina 2163
Jamaica 1973 Surinam 1758 Colombia 1705 Panamaacute 1483 Belize 1444 Meacutexico 1372 Venezuela 1120 RepuacuteblicaDominicana 1102 Ecuador 1037 ElSalvador 934 Guyana 919 Peruacute 775 Guatemala 647 Bolivia 622 Paraguay 512 Cuba 510 Honduras 471 Nicaragua 312 Haitiacute 097
EEUU 4442 EEUU 6645 Oceaniacutea 4495 Europa 4377 AmeacutericaLatinay Caribe 1717
Europa 4062 Oceaniacutea 4002
AmeacutericaLatinayCaribe 2327 Mundo 1557 Mundo 1721
FuenteInternationalTelecommunicationsUnion(ITU)
SCCR86 AnexoIpaacutegina2
CuadroA2AccesoaInternetypenetracioacutendePCsenAmeacutericaLatinayelCaribendash2000
PCs Internet
Paiacutes NordmPCscada
100hab Paiacutes
NordmServidores cada10000
hab Paiacutes
Nordm usuarios
cada 10000hab
Bermuda 4654 Bermuda 52727 Bermuda 390137 Guadalupe 1974 Uruguay 16202 Chile 165765 StKittsandNevis 1817 Argentina 7298 Aruba 136536 CostaRica 1491 Meacutexico 5655 Uruguay 110878 Granada 1271 Panamaacute 5313 PuertoRico 102179
Martinica 1266 Brasil 5153 IslasViacutergenes (EEUU) 100322
Belize 1249 TrinidadampTobago 5096 Peruacute 97420 StVincent 1058 Chile 4881 Dominica 77777 Uruguay 1049 AntiguaampBarbuda 4095 TrinidadampTobago 77258 Chile 823 Araba 2809 Argentina 67509
Barbados 822 IslasViacutergenes (EEUU) 2807 AntiguaampBarbuda 65203
Dominica 713 Dominica 2424 Belize 62447 TrinidadampTobago 618 CostaRica 1829 Guyana 60395 Meacutexico 576 Guadalupe 1246 CostaRica 56674 Argentina 513 Belize 1220 StKittsandNevis 51610 Brasil 500 Colombia 1106 Granada 43556
Jamaica 466 Repuacuteblica Dominicana 924 Bahamas 43158
Venezuela 455 Martinico 891 Venezuela 39305 Peruacute 409 Venezuela 668 Barbados 37383 Panamaacute 370 Jamaica 571 Panamaacute 31701 Colombia 354 Guatemala 492 Jamaica 31055 Guyana 256 Peruacute 417 StVincent 30857 Ecuador 217 PuertoRico 386 Brasil 29392 ElSalvador 191 Barbados 374 Meacutexico 27431 Bolivia 168 Nicaragua 276 Surinam 26979 Paraguay 127 Paraguay 236 Colombia 20746 Guatemala 114 Bolivia 159 RepuacuteblicaDominicana 18588 Honduras 108 StKittsandNevis 104 Guadalupe 17544 Cuba 107 ElSalvador 092 Bolivia 14407 Nicaragua 089 Bahamas 079 Ecuador 14234 AntiguaampBarbuda ndash Guyana 069 Martinica 12746 Aruba ndash Cuba 059 Nicaragua 9854 Bahamas ndash Granada 032 ElSalvador 7967 Repuacuteblica Dominicana ndash Surinam 023 Paraguay 7278 Haitiacute ndash Honduras 020 Guatemala 7027 PuertoRico ndash Ecuador 018 Honduras 6168 Surinam ndash StVincent 018 Cuba 5358 IslasViacutergenes (EEUU) ndash Haitiacute ndash Haitiacute 2454 EEUU 5852 EEUU 292832 EEUU 450696 Oceaniacutea 3652 Oceaniacutea 64761 Oceaniacutea 251112 Europa 1674 Europa 15727 Europa 135948 AmeacutericaLatinay Caribe 659
AmeacutericaLatinay Caribe 9628
AmeacutericaLatinay Caribe 57049
Mundo 772 Mundo 17793 Mundo 64137
FuenteInternationalTelecommunicationsUnion(ITU)
SCCR86 AnexoIpaacutegina3
CuadroA3CostodeaccesoaInternetndash2001
Promedioanualdelcostopor20horasdeaccesomensualaInternetcomoporcentaje delPBIpercaacutepita(medidoenPPP)
Ranking Paiacutes Costo
1 2 3 4 5 6 7 8 9
10 29 31 32 36 41 42 44 45 47 48 49 53 58 61 62 65 66 67
Suecia Beacutelgica Finlandia Noruega Islandia Japoacuten Suiza EstadosUnidos Taiwaacuten Dinamarca Uruguay Argentina TrinidadampTobago Chile Meacutexico Brasil CostaRica Venezuela Colombia Jamaica Panamaacute Bolivia ElSalvador Guatemala RepuacuteblicaDominicana Paraguay Ecuador Honduras
012 029 037 037 046 049 057 065 068 071 263 320 330 454 517 526 543 604 808 840 844 983
1152 1557 1562 2039 2503 3207
FuenteKirkman(2002)
Sobre75paiacutesesrankeados
SCCR86 AnexoIpaacutegina4
CuadroA4IndicedePreparacioacutenparaelAccesoalaRed (NetworkedReadinessIndex(NRI))ndash2001
Ranking NRI
Paiacutes Networked Readiness
1 2 3 4 5 6 7 8 9
10 32 34 37 38 44 45 46 47 48 50 52 55 56 57 63 67 68 69 71 72
EstadosUnidos Islandia Finlandia Suecia Noruega PaiacutesesBajos Dinamarca Singapur Austria ReinoUnido Argentina Chile Uruguay Brasil Meacutexico CostaRica TrinidadampTobago RepuacuteblicaDominicana Panamaacute Venezuela Peruacute ElSalvador Jamaica Colombia Paraguay Bolivia Guatemala Nicaragua Ecuador Honduras
605 603 591 576 568 568 556 547 532 531 401 400 380 379 358 357 352 352 342 341 338 330 329 329 315 304 300 283 265 264
FuenteKirkmanetal(2002)
[SigueelAnexoII]
Sobre75paiacutesesrankeados
SCCR86
ANEXOII
REFERENCIASBIBLIOGRAacuteFICAS
BandJyJSGowdy(1997)ldquoSuiGenerisDatabaseProtectionHasItsTimeComerdquo D-LibMagazinejunioWashingtonDC
Barca(2000)ldquoPropiedadIntelectualdelasBasesdeDatosUnAcercamientodesdela JurisprudenciaNorteamericanardquoCuadernodeDoctrinaReacutegimenJuriacutedicodelosBancosde DatosFacultaddeDerechoyCienciasSocialesUniversidaddeBuenosAires
BaronP(2001)ldquoBacktotheFutureLearningfromthePastintheDatabaseDebaterdquoTheOhio StateLawJournalVolumen62Nordm2
BailyMN(2002)ldquoDistinguishedLectureonEconomicsinGovernmentTheNew EconomyPostMortemorSecondWindrdquoJournalofEconomicPerspectivesVolumen16 Nordm 2pp3-22
BancoMundial(2001)ldquoIntellectualPropertyBalancingIncentiveswithCompetitive AccessrdquoenGlobalEconomicProspectsandtheDevelopingCountries2002 Washington DC
BenthamJ(1978)EscritoseconoacutemicosFondodeCulturaEconoacutemicaMeacutexico
BraunsteinYM(2002)ldquoRepercusionesEconoacutemicasdelaProteccioacutendelasBasesdeDatos enlosPaiacutesesenDesarrolloyPaiacutesesenTransicioacutenrdquopreparadoparaelComiteacutePermanentede DerechodeAutoryDerechosConexosSeacuteptimaSesioacuten13a17demayoGinebra
CaballeroLealJL(2000)ldquoProteccioacutenJuriacutedicadelasBasesdeDatosyProteccioacutenSui GenerisparalasBasesdeDatosnoOriginalesrdquoenMAPalaciosyRAntequera(eds) PropiedadIntelectualTemasRelevantesenelEscenarioInternacionalSIECAUSAID
CaacutemaraLapuenteS(1999)ldquoUacuteltimasOrientacionesInternacionalessobrelaProteccioacuten JuriacutedicadelasBasesdeDatosrdquoRevistaChilenadeDerechoVolumen26Nordm1pp9-61enero
CassierM(2002)ldquoBienPrivadoBienColectivoyBienPuacuteblicoenlaEradelaGenoacutemicardquo RevistaInternacionaldeCienciasSocialesNordm171marzo
ChangH(2001)ldquoIntellectualPropertyRightsandEconomicDevelopmentndashHistorical LessonsandEmergingIssuesrdquoJournalofHumanDevelopmentVolumen2Nordm2julio
ChenYyTPuttitanun(2002)ldquoIntellectualPropertyRightsandInnovationinDeveloping CountriesrdquoCenterforEconomicAnalysisDepartmentofEconomicsUniversityofColorado atBoulderWorkingPaperNo02-06mayo
CIPRndashCommissiononIntellectualPropertyRightsndash(2002a)ldquoTechnologyDevelopmentand IntellectualPropertyRightsrdquoWorkshop1enero
SCCR86 AnexoIIpaacutegina2
CIPRndashCommissiononIntellectualPropertyRightsndash(2002b)ldquoCopyrightSoftwareandthe InternetrdquoWorkshop5enero
ColstonC(2001)ldquoSuiGenerisDatabaseRightRipeforReviewrdquoJournalofInformation LawandTechnologyNordm 3 noviembre
CommitteeforaStudyonPromotingAccesstoScientificandTechnicalDataforthePublic InterestCommissiononPhysicalSciencesMathematicsandApplicationsNationalResearch Council(1999)AQuestionofBalancePublicRightsandthePublicInterestinScientifical andTechnicalDatabasesNationalAcademyofSciencesWashingtonDC
CorreaCM(2000)ldquoFairUseintheDigitalErardquopresentadoenelThirdUNESCO CongressonEthicalLegalandSocietalChallengesofCyberspace13-15denoviembre Paris
CowanRyEHarison(2001)ldquoIntellectualPropertyRightsinaKnowledge-Based EconomyrdquoMERITInfonomicsResearchMemorandumSeries2001-027septiembre Maastricht
CraftsN(2000)ldquoGlobalizationandGrowthintheTwentiethCenturyrdquoInternational MonetaryFundWorkingPaper0044WashingtonDC
DrsquoAndreaTysonLyESherry(1997)ldquoInformationIndustryAssociationStatutory ProtectionForDatabasesEconomicampPublicPolicyIssuesrdquoCommitteeontheJudiciary USHouseofRepresentatives
DavidPA(2000)ldquoTheDigitalTechnologyBoomerangNewIntellectualPropertyRights ThreatenGloballdquoOpenSciencerdquoWorkingPaper00-016AllSoulsCollegeOxfordamp StanfordUniversityoctubre
DavidPA(2002)ldquoDoestheNewEconomyNeedalltheOldIPRInstitutionsDigital InformationGoodsandAccesstoKnowledgeforEconomicDevelopmentrdquopreparadoparala WIDERConferencefortheNewEconomyinDevelopmentmayoHelsinki
DavidPAyDForay(2002)ldquoFundamentosEconoacutemicosdelaSociedaddel ConocimientordquoComercioExteriorVolumen52Nordm6pp472-490junio
DeOliveiraAscensatildeoJ(2002)ldquoBasesdeDadosElectroacutenicasOEstadodaQuestatildeoem PortugalenaEuropardquoRevistadeAssociaccedilatildeoBrasileiradaPropriedadeIntelectual(ABPI) Nordm56pp6-14enerofebreroRiodeJaneiro
DusollierSYPoulletyMBuydens(2000)ldquoCopyrightandAccesstoInformationinthe DigitalEnvironmentrdquopresentadoenelThirdUNESCOCongressonEthicalLegaland SocietalChallengesofCyberspace13-15denoviembreParis
ElKassasS(2002)ldquoStudyontheProtectionofUnoriginalDatabasesrdquopreparadoparael ComiteacutePermanentedeDerechodeAutoryDerechosConexosSeacuteptimaSesioacuten13a17de mayoGinebra
SCCR86 AnexoIIpaacutegina3
ForayD(1997)ldquoGenerationandDistributionofTechnologicalKnowledgeIncentives NormsandInstitutionsrdquoenCEdquist(ed)SystemsofInnovationTechnologiesInstitutions andOrganizationsPinterLondres
Forero-PinedaCyHJaramillo-SalazarldquoElAccesodelosInvestigadoresdelosPaiacuteses MenosDesarrolladosalaCienciaylaTecnologiacuteaInternacionalrdquo RevistaInternacionalde CienciasSocialesNordm171marzoParis
FreitasPereiraMNCJSRibeiroLTractenbergyPLoureiroMedeiros(1999)ldquoBases deDadosnaEconomiadoConhecimentoAQuestatildeodaQualidaderdquo RevistaCiecircnciada InformaccedilatildeoVolumen28Nordm2
GalliniNySScotchmer(2002)ldquoIntellectualPropertyWhenisitthebestincentive systemrdquoenAJaffeJLernerySStern(eds)InnovationPolicyandtheEconomyVol2 MITPress
GilbertR(1999)ldquoEconomicFactorsintheProductionDisseminationandUseofScientific andTechnicalDatabasesrdquoenProceedingsoftheWorkshoponPromotingAccesstoScientific andTechnicalDataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicyOptionsNational AcademyofSciencesPartIWorkshopPresentationsenero
GordonRJ(1999)ldquoHastheldquoNewEconomyrdquoRenderedtheProductivitySlowdown Obsoleterdquopreparadoparael ProductivityGrowthWorkshopFederalReserveBankof St Louis
GordonRJ(2002)ldquoTechnologyandEconomicPerformanceintheAmericanEconomyrdquo NBERWorkingPaperSeriesWorkingPaper8771febrero
GranstrandODForayPDavidetal(2001)ldquoWorkshopReportonIPR(Intellectual PropertyRights)AspectsofInternetCollaborationsrdquoEuropeanCommissionResearch DirectorateGeneralDirectorateBndashEuropeanResearchAreaStructuralAspectsWorking Paper
GrossmanGMyELai(2002)ldquoInternationalProtectionofIntellectualPropertyrdquoNational BureauofEconomicResearchWorkingPaper8704
HallBH(2002)ldquoOnCopyrightandPatentProtectionforSoftwareandDatabasesATale ofTwoWorldsrdquoenOGranstrand(ed)EconomicsLawandIntellectualPropertyKluwer
HellerMAldquoTheTragedyoftheAnticommonsrdquoHarvard LawReviewJanuary1998
HerreraBravoR(2001)ldquoAlgunasObrasDigitalesysuProteccioacutenJuriacutedicardquodisponibleen httprodolfoherreragaleoncomdocumentoshtmmarzo
HowellR(1998)ldquoDatabaseProtectionandCanadianLawrdquopreparadoparaIndustryCanada andCanadianHeritagedisponibleenhttpstrategisicgccaSSGip01045ehtml
HugenholtzB(2001)ldquoTheNewDatabaseRightEarlyCaseLawfromEuroperdquo presentadoenNinthAnnualConferenceonInternationalIPLawampPolicyFordham UniversitySchoolofLawNewYork19-20abril
SCCR86 AnexoIIpaacutegina4
HughesJ(2002)ldquoPoliticalEconomiesofHarmonizationDatabaseProtectionandInformation PatentsrdquopresentadoenelSeminarioFrontiersofownershipinthedigitaleconomyjunioParis
ITACndashInformationTechnologyAssociationofCanadandash(1997)ldquoDatabaseProtectionrdquo diciembre
JasziP(1996)ldquoSummaryandAnalysisofHR3531rdquoAssociationofResearchLibraries agosto
JijenaLeivaRJ(1999)ldquoPropiedadIntelectualeInternetrdquoREDIRevistaElectroacutenicade DerechoInformaacutetico Nordm10
KhanZB(2002)ldquoIntellectualPropertyandEconomicDevelopmentLessonsfrom AmericanandEuropeanHistoryrdquoCommissiononIntellectualPropertyRightsStudy Paper 1a
KirkmanG(ed)(2002)TheGlobalInformationTechnologyReport2001-2002Readiness fortheNetworkedWorldCenterforInternationalDevelopmentatHarvardUniversity
KirkmanGSCAOsorioyJDSachs(2002)ldquoTheNetworkedReadinessIndex MeasuringthePreparednessofNationsfortheNetworkedWorldrdquoenKirkmanG(ed)opcit
LallS(2001)ldquoIndicatorsoftheRelativeImportanceofIPRsinDevelopingCountriesrdquo UNCTADICTSDCapacityBuildingProjectonIntellectualPropertyRightsandSustainable Developmentdraftnoviembre
LevinRCAKKlevorickRRNelsonySGWinter(1987)ldquoAppropriatingthe ReturnsfromIndustrialResearchandDevelopmentrdquoBrookingsPapersonEconomic ActivityNordm3
LinnA(2000)ldquoHistoryofDatabaseProtectionLegalIssuesofConcerntotheScientific CommunityrdquoGlobalChangeDataandInformationSystem(GCDIS)USGlobalChange ResearchProgram(USGCRP)marzo
LiptonJ(2002)ldquoTheEUDatabaseRightandUniversityTeachingMaterials Journalof TechnologyLawandPolicyLevinCollegeofLawUniversityofFloridaissue1marzo
LoseyRC(1995)ldquoPracticalandLegalProtectionofComputerDatabasesrdquodisponibleen httpwwwfloridalawfirmcomarticlehtml
MaskusK(2000)IntellectualPropertyRightsintheGlobalEconomyInstitutefor InternationalEconomics
MaurerSMySScotchmer(1999)ldquoIntellectualPropertyRightsDatabaseProtectionIs ItBrokenandShouldWeFixItrdquoScienceVolumen284Mayo
MaurerSMPBHugenholtzyHJOnsrud(2001)ldquoEuropersquosDatabaseExperimentrdquo ScienceVolumen294octubre
MaurerSM(1999)ldquoRawKnowledgeProtectingTechnicalDatabasesforScienceand IndustryrdquoenProceedingsoftheWorkshoponPromotingAccesstoScientificandTechnical
SCCR86 AnexoIIpaacutegina5
DataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicyOptionsNationalAcademyof SciencesAppendixCenero
MilleacuteA(1996)ldquoProteccioacutenalosFabricantesdeBasesdeDatosunNuevolsquoDerecho ConexordquoRevistaDerechodelaAltaTecnologiacuteaantildeoVIIINdeg93mayo
MilleacuteA(1999)ldquoProtectionofDatabasesWorkshoprdquopreparadoparalaInternational ConferenceonElectronicCommerceandIntellectualPropertyOrganizacioacutenMundialdela PropiedadIntelectualseptiembre
NASndashNationalAcademyofSciences ndash(1999)ProceedingsoftheWorkshoponPromoting AccesstoScientificandTechnicalDataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicy OptionsWashingtonDC
NicholsonJFyMFreno(2001)ldquoProtectingtheContentofDatabasesrdquoIPLitigator enero
OECD(2001)TheNewEconomyBeyondtheHypeFinalReportontheOECDGrowth ProjectOECDParis
OramA(2000)ldquoTheSapandtheSyrupoftheInformationAgeCopingwithDatabase ProtectionLawsrdquodisponibleen httpwwworeillycom~andyoprofessionalcollection_lawhtml
OvillaBuenoR(1998)ldquoLaProteccioacutenJuriacutedicadelasBasesdeDatosenMeacutexicoDelos lineamientosInternacionalesalaNuevaLeyFederaldelDerechodeAutorrdquoenBecerra RamiacuterezM(ed)EstudiosdeDerechoIntelectualenHomenajealProfesorDavidRangel MedinaInstitutodeInvestigacionesJuriacutedicasdelaUNAMMeacutexico
PaacuteezMantildeaacuteJ(1997)ldquoProteccioacutenjuriacutedicadelosproductoresyusuariosdelasbasesde datosenlosderechosespantildeolycomunitariordquodisponibleenelsitiowebInformaacuteticos EuropeosExpertos(wwwieees)
PetersM(1999)ldquoSummaryOverviewofExistingandProposedIntellectualPropertyRights RegimesforDatabasesrdquoenProceedingsoftheWorkshoponPromotingAccesstoScientific andTechnicalDataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicyOptionsNational AcademyofSciencesPartIWorkshopPresentationsenero
QuinnN(2000)ldquoBancosdeDatosPrincipiodeLegalidadyTutelaPenalenlaLey ArgentinardquoCuadernodeDoctrinaReacutegimenJuriacutedicodelosBancosdeDatosFacultadde DerechoyCienciasSocialesUniversidaddeBuenosAires
ReichmanJHyPSamuelson(1997) ldquoIntellectualPropertyRightsinDatardquoVanderbilt LawReviewVolumen50enero
ReichmanJyPUhlir(1999)ldquoDatabaseProtectionattheCrossroadsRecent DevelopmentsandtheirImpactonScienceandTechnologyrdquoTheBerkeleyTechnologyLaw Journal14-2
SCCR86 AnexoIIpaacutegina6
RiisT(2002)ldquoEconomicImpactoftheProtectionofUnoriginalDatabasesinDeveloping CountriesandCountriesinTransitionrdquopreparadoparaelComiteacutePermanentedeDerechode AutoryDerechosConexosSeacuteptimaSesioacuten13a17demayoGinebra
RomerP(1993)ldquoTwoStrategiesforEconomicDevelopmentUsingIdeasandProducingIdeasrdquo ProceedingsoftheWorldBankAnnualConferenceonDevelopmentEconomics1992
SchraderDyRJeweler(1999)ldquoIntellectualPropertyProtectionforNoncreative DatabasesrdquoCongressionalResearchServiceReportsseptiembre
ScotchmerS(1999)ldquoCummulativeInnovationinTheoryandPracticerdquoGSPPWorking Paper240UCBerkeleyfebrero
ShapiroCyHVarian(1999)InformationRulesAstrategicGuidetotheNetwork EconomyHarvardBusinessSchoolPressMassBoston
ShengliZ(2002)ldquoTheEconomicImpactoftheProtectionofDatabaseinChinardquopreparado paraelComiteacutePermanentedeDerechodeAutoryDerechosConexosSeacuteptimaSesioacuten13 a 17demayoGinebra
StefikMyTLunt(1999)ldquoOverviewofTechnologiesforProtectingandfor MisappropriatingDigitalIntellectualPropertyRightsTheCurrentSituationandFuture ProspectsrdquoenProceedingsoftheWorkshoponPromotingAccesstoScientificandTechnical DataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicyOptionsNationalAcademyof SciencesPartIWorkshopPresentationsenero
StoryA(2002)ldquoStudyonIntellectualPropertyRightstheInternetandCopyrightrdquo CommissiononIntellectualPropertyRightsStudyPaper5
[FindelAnexoIIydeldocumento]
SCCR86 paacutegina12
hayandesarrolladociertasbasesdedatosporfaltadesuficienteproteccioacuten13iii)trasla sancioacutendelaDirectivadelaUEsobreeltemalaindustriadelasbasesdedatosdeaquel continentenoparecehabermostradoningunatendenciaexpansivaclara14iv)laevolucioacutende lospreciosdelasaccionesdelasempresasdelsectornomuestrasignoalgunodedeclinacioacuten delarentabilidaddelnegocioenlosEEUUpesealaaparentefaltadeproteccioacuten(Bandy Gowdy1997Oram2000Baron2001Maurer1999Maureretal2001Hughes2002) Detodosmodosconrelacioacutenaestosargumentosymaacutesallaacutedesusrespectivosmeacuteritoscabe repetirquefaltasuficienteevidenciaempiacutericacomoparaconocercuaacuteleselverdaderotamantildeoy elritmodecrecimientodelmercadodebasesdedatosmedidosenunidadesmonetariasPorlo tantotodadiscusioacutenenesteterrenoadquiereuncaraacutecterprovisional
ndash Yaexistenmecanismoslegalesyteacutecnicosqueotorgansuficienteproteccioacutenpara lospropietariosdebasesdedatos
Existenyainstrumentosjuriacutedicosdisponibles(competenciadeslealndasholdquoparasitariardquondash enriquecimientosincausaapropiacioacutenindebidaetc)quepuedenbrindarunaproteccioacuten razonablealospropietariosdelasbasesdedatosldquonooriginalesrdquo15Maacutesauacutenvariosautores sugierenquedesernecesariaunaproteccioacutenmayoralaexistenteparalasbasesdedatosla mismapodriacuteamaterializarseatraveacutesdereformasalalegislacioacutensobrecompetenciadesleal16o apropiacioacutenindebidaporejemplolocualprotegeriacuteaalospropietariosdelasbasescontrala pirateriacuteadesuscompetidores17altiempoquenoafectariacuteaelaccesoalainformacioacutenporparte delosusuariostemaparticularmentesensibleencamposcomoeducacioacutenociencia(Dussolier etal2000ReichmanyUhlir1999Maureretal2001)Recurriracontratosoalafigurade ldquosecretocomercialrdquotambieacutensonposibilidadesabiertasparaprotegerelcontenidodelasbases dedatosnooriginales
[Continuacioacutendelanotadelapaacuteginaanterior]
180Porotrapartemientrasqueen1977el78detodaslasbasesdedatoseranproducidas porentidadesgubernamentalesacadeacutemicasosinfinesdelucroen1997elsectorprivado controlabael78delaindustria(contraun70en1990)
13 Maurer(1999)sentildealaquelafirmaElsevierhaargumentadoqueenocasionessusdivisionesnoshycientiacuteficashandecididonoinvertirennuevasbasesdedatosdebidoapreocupacionesentornoa laproteccioacutendeloscontenidosSinembargoseguacutenelautoreltemadelaproteccioacutenhasidouno deloselementosperonoeluacutenicoenlatomadetalesdecisionesMaurertambieacutenadvierteque entrelasdivisionescientiacuteficasdeElseviernosehanreportadocasossimilaresdenorealizacioacuten deinversionesportemoralacopiaindebidadeinformacioacuten
14 Maureretal(2001)presentanevidenciaenestesentidocontrariandolasafirmacionesrealizadas poralgunosfuncionariosdelaUESinembargoladiscusioacutensebasaenelnuacutemerodebasesde datoscreadasanualmenteendicharegioacutenndashcifraqueclaramentesoacutelodemaneraaccidentalpuede estarreflejandotendenciassimilaresencuantoalamagnituddelnegociomedidadesdeelpunto devistaeconoacutemico
15 VerPeters(1999)paraunresumendelascaracteriacutesticasdelosdiversosmedioslegalesde proteccioacutendisponiblesndashodeposibleaplicacioacuten-paralasbasesdedatos
16 LaideaoriginalantesdeadoptarselaDirectiva969CEerajustamentemodificarlalegislacioacuten sobrecompetenciadeslealcomoformadeprotegerlasinversionesenbasesdedatosndashDeOliveira Ascensao(2002)atribuyeelcambioderumboprincipalmenteaqueGranBretantildeaeIrlanda carecendelegislacioacutenenmateriadecompetenciadesleal
17 Enestesentidosibiennosiempreresultafaacutecildemostrarquealguienhacopiadounabasede datosdepropiedadajenaexistenalgunosmediospraacutecticosquepuedencontribuiradefenderal creadororiginalndashporejemplointroducirerroresdeliberados(verLosey1995)
SCCR86 paacutegina13
Entantotambieacutenexistenmecanismoselectroacutenicosndashindicadordecopiascodificacioacuten autenticadomarcasdeaguaencriptadocontrasentildeasetcndashquetambieacutencontribuyenalobjetivo debrindarproteccioacutenparalostitularesdelasbasesdedatos(siguiendoaBaron2001ciertas teacutecnicaspermitenactualmenterastrearelusodecualquierporcioacutendeinformacioacutenextraiacutedade unabasededatosdeterminada)18
Otrasestrategiasldquodefensivasrdquosugeridassonincluircontenidosdematerialprotegidopor derechosdeautor(porejemploprogramasdesoftwarequehacenmaacutesuacutetileslasbasesde datos)actualizarcontinuamenteelcontenidodelasbasesyfinalmenteaplicarlasuficiente creatividadcomoparamerecerlaproteccioacutenbajolalegislacioacutendederechodeautor(Maurer 1999NicholsonyFreno2001)
ndash Laindustriadebasesdedatostiendeasermonopoacutelicapornaturalezaexistiendoya fuertesbarrerasalaentradaquebrindansuficienteproteccioacutenparalospropietariosdeaquellas
Laproduccioacutendebasesdedatossecaracterizaporlafuertepresenciadeeconomiacuteasde escalaaltoscostosdeentradayporconsiguientelatendenciaaexhibirmonopoliosnaturales enloscualesproveedoresespecializadosdominansectoresespeciacuteficosReichmanySamuelson (1997)agreganademaacutesquemuchasveceslosdatosquesequiereprotegernoestaacuten disponiblesenotrasfuentespuacuteblicasyquelacreacioacutendeunabasededatoscompleja aparentementeconstituyeunabarreraldquodefactordquoqueresultadifiacutecildesobrepasarMaacutesauacuten haybasesdedatosqueporsunaturalezasonuacutenicas(estoesnopuedenserreproducidas independientementeportercerosndashporejemplodatosclimaacuteticosperotambieacutenotrosde naturalezacomercialoeconoacutemicandash)porloquelaposibilidaddelmonopolioesobviamente mayor(Riis2002)1920 Enestesentidolosinstrumentoslegalesytecnoloacutegicosdescriptos maacutesarribaporsiacutesolosysinlaexistenciadederechosadicionalesdariacuteanyademasiada proteccioacutenalospropietariosdelasbasesdedatos(Baron2001)
ndash Sepodriacuteacrearunaseriaamenazaparalalibrecirculacioacutenyutilizacioacutendela informacioacutenconperjuicionosoacuteloparalasactividadesdeinvestigacioacutenylapreservacioacutendel dominiopuacuteblicosinotambieacutenparaungrannuacutemerodeactividadescomercialesprivadas
Seguramentelosargumentoscriacuteticosmaacutesseverosydifundidosencontradeestablecer DPIparalasbasesdedatosldquonooriginalesrdquoesqueporesaviacuteasepodriacuteaterminarprotegiendo ygenerandoderechosprivadossobrelainformacioacutencontenidaendichasbasesDeaquiacute podriacuteasurgirundantildeoserioparalapreservacioacutendelldquodominiopuacuteblicordquoencamposclavesdela
18 VerStefikyLunt(1999)paraunresumendelosmediostecnoloacutegicosdeproteccioacutendisponibles 19 Maurer(1999)sentildealaquelaevidenciaqueprovienedeunmercadoldquocercanordquoaldelasbasesde
datoseldelasrevistascientiacuteficasconfirmalostemoresderivadosdelastendenciasala monopolizacioacutenAsiacutelaAssociationofResearchLibrariesmencionaquelospreciosdedichas revistascrecieronun115entre1986y1994resultadodeunmercadodecompetencia monopoliacutesticacontroladoporunpequentildeogrupodeeditoriales
20 EnNAS(1999)serefiereporejemploquesibienelmercadofinancieronoesunmonopolio naturallosquepublicanlainformacioacutenrespectivasonlosmismosquelacreanElmercadode accionesseriacuteaunejemplodeuncasodondeesmuyfaacutecilmantenerunmonopolioyaquesibien unapersonapodriacuteallamaratodaslasfirmascuyasaccionessecotizanenbolsaseriacuteaprohibitivo enteacuterminosdecostosrecogeresainformacioacutenvisavisloquelecuestaalaBolsadeValoresya queesalliacutedondeesastransaccionestienenlugar
SCCR86 paacutegina14
informacioacutencientiacuteficaeducativajuriacutedica21etc(MaureryScotchmer1999Dussolieretal 2000David2002ReichmanyUhlir1999)
AsiacutelacomunidadacadeacutemicatemequelosDPIsobrelasbasesdedatosobstaculicenpor viacuteadelencarecimientoyolaapropiacioacutenprivadalalibrecirculacioacutendeideaseinformacioacuten quehasidonormadelavancecientiacuteficoalolargodelosuacuteltimosdoscientosantildeosNosorprende entoncesqueinstitucionestanrelevantescomoelNationalResearchCouncillaNationalAcademy ofScienceslaNationalAcademyofMedicinelaNationalAcademyofEngineeringlaNational ScienceFoundationyelNationalInstituteofHealthfigurenentrelosmaacutesprominentesopositoresa todalegislacioacutenquepuedarestringirelaccesoalosdatosoalainformacioacutenenlosEEUU
DavidyForay(2002)sentildealanqueaquellosquepromuevenelreforzamientodelosDPI sobrelosconocimientosndashenestecasolasbasesdedatosndashomitenelcrucialhechodeque aquellosnosonbienesdeconsumosinotambieacutencomovimosantesfactoresdeproduccioacuten Maacutesauacutenlosconocimientosnosonuacutenicamentebienesno-rivalessinoquenormalmentesu utilidadsocialaumentacuantomaacutessedifundenAsiacuteporejemplocuandoselimitaelusode unaciertabasedeinformacionesndashporejemplohaciendoqueuninvestigadordebapagarpor accederalamismandashesprobablequeseesteacutegenerandounobstaacuteculoalavancedelacienciaen tantoqueanteloscostosadicionalesqueseleimponenesfactiblequedichoinvestigador restrinjasusbuacutesquedasalostemasqueyaconocelimitandoasiacutelosdescubrimientos imprevistoshabitualesndashymuchasvecesmuyimportantesndashenelaacutereadelacienciaAsimismo sehaargumentadoquecrecientementeelavancecientiacuteficodependedelaposibilidadde combinardatosdediversasfuentesndasheacutesteseriacuteaporejemploelcasodelabiotecnologiacuteandashla introduccioacutendemayoresderechosdepropiedadenestaaacutereaciertamentesupondriacuteaentonces unobstaacuteculoparaelprogresodelainvestigacioacuten(dandolugaraloqueunautorhallamado ldquothetragedyofanti-commonsrdquo 22ndashDavid2000)23Otrofactorqueaumentalaspreocupaciones
21 EnesteaacutembitoJaszi(1996)ndashcitadoenBarca(2000)ndashponeelsiguienteejemploaplicableal casodelosEEUUrespectodelospotencialesriesgosdegenerarunderechosuigenerisparalas basesdedatosSeguacutenelautorldquohastalaactualidadlainformacioacutenpuacuteblicaesencialparala praacutecticajuriacutedicaesdedominiopuacuteblicoseguacutenlalegislacioacutendelcopyrightAlgunainformacioacuten soacuteloseencuentradisponibleatraveacutesdeempresasprivadasquecompilanlasdecisiones jurisprudencialeslegislacioacutenyregulacioneshellipHoyendiacuteaunabogadoouninvestigadordebe comprarloslibrosoCD-ROMosuscribirsealosserviciosonlineaefectosdeteneraccesoal derechoengeneralApesardeelloelprincipiolegaldelcopyrightenvirtuddelcualla proteccioacutenlegalnocubrealainformacioacutenhellipoperademanerataldeverificarlastendencias monopoacutelicasinherentesaestasituacioacutenUnavezaccedidanoexistenrestriccionesrespectode coacutemolainformacioacutenpuacuteblicaextraiacutedadebasesdedatoselectroacutenicasoenpapelpuedeser utilizadaenlamedidaqueelvaloragregadoporelcompiladornoseaextraiacutedohellip(enelcasode aprobarseunderechosuigeneris)lasituacioacutenseriacuteadistintaLareproduccioacutensinlicenciau otrousodeltextodecualquierdecisioacutenjudicialsifueraconsideradacualitativamentesubstancial resultariacuteasuficienteparaqueelusuariopuedaserresponsabilizadoypotencialmentetambieacutenla institucioacuteneducativaobibliotecaatraveacutesdelacualelusuarioaccedioacutealabasededatosrdquo
22 Laldquotragediadelosanticommonsrdquoocurrecuandomuchosindividuostienenderechosdeexclusioacuten sobreunrecursoescasoEnconsecuenciaactuandoseparadamentepuedengenerarun desperdiciocolectivodedichorecursoalsubutilizarlovisavisloqueocurririacuteaenunasituacioacuten socialmenteoacuteptima(Heller1998)
23 Unejemplointeresantedeestastensionessurgeconuntemaparticularmentecandentecualesel delasbasesdedatosgeneacuteticasymeacutedicasAlgunospaiacutesescomoIslandiaylasIslasTongahan concedidolicenciasexclusivasaempresasprivadasdebiotecnologiacuteaparaexplotarlosdatos geneacuteticosymeacutedicosdedeterminadaspoblacioneslocualimplicaprivatizardatosquehastaahora seintercambiabanenredesacadeacutemicas(verCassier2002)
SCCR86 paacutegina15
eslaexistenciadelosllamadosldquopassthroughrightsrdquoqueintroducennuevasrestriccionesaluso deloscontenidosdelasbasesdedatosndashyaquelosderechossobrelosmismosseextiendenalo largodetodalacadenadeusosquepuedentenerdichoscontenidosndash(Maureretal2001)24en este escenariolanecesidaddehacermuacuteltiplescontratosdelicenciaparaelusodelosdatos incorporadosenlasdistintasbasessetemehariacuteamuydifiacutecillainvestigacioacutencientiacutefica modernandashconsiderandolosenormescostosdetransaccioacuteninvolucrados
Asuvezsehasentildealadoqueelincrementodeloscostosdeaccesoalasbasesdedatos puedegenerarunaldquoreaccioacutenencadenardquodentrodelacomunidadcientiacuteficaentantoquelos usuariosasuvezbuscaraacutencompensaresosmayorescostosconnuevasfuentesdeingresosa partirdelosresultadosdesusinvestigacionesJustamenteseriacuteaenlasaacutereasdemayor relevanciainmediataparalasociedadolacienciaendondedichatendenciapodriacutea materializarsemaacutesraacutepidamente(SchraderyJeweler1999)Enunextremolaintroduccioacutende DPIenestaaacutereapodriacuteaprovocarelfindelacolaboracioacutencientiacuteficaydelmodelodeldquociencia abiertardquo(Granstrandetal2001vertambieacutenBaron2001)
Estasprevencionesseacrecientancuandodebidoarazonesfundamentalmente presupuestariastantoenEuropacomoenlosEEUUseestaacutepresionandoalasuniversidadesy aloscentrosdeinvestigacioacutenparaqueincrementensusingresosqueprovienenfueradel presupuestopuacuteblicolocualestimulajustamentelastendenciasatratardeobtenerrecursosa partirdelpatentamientoyotrasformasdeexclusioacutendelosresultadosdelasinvestigacionesque serealizanendichasinstituciones25Lasmismasrazoneshanllevadotambieacutenaunacreciente participacioacutenprivadaenlarecoleccioacutenygeneracioacutendedatosconlocuallostemoresporla apropiacioacutenprivadadeinformacioacutendeldominiopuacuteblicoseacrecientan(Linn2000)26
Soacuteloconelfindeejemplificaralgunosdelosproblemaspotencialesquepodriacutean derivarsedeunaproteccioacutensuigenerisparalasbasesdedatosnooriginalesvalelapenacitara CowanyHarison(2001)quienesobservanquelaseditorialesderevistascientiacuteficas crecientementedigitalizanloscontenidosdeestasuacuteltimaslocualtambieacutenresultaapropiado desdeelpuntodevistadelasbibliotecasuniversitariasquesonlosprincipalesclientesde dichasrevistas(porrazonesesencialmenteldquologiacutesticasrdquo)Elproblemaesquelasbibliotecas entoncesyanocompranlasrevistascomotalessinoelaccesoalasbasesdedatosdelas editorialesenesepasajelosartiacuteculoscontenidosendichasbasesyanoestaacutencubiertosporlas excepcionesdetipofairusequepermitiacuteanporejemplofotocopiarunartiacuteculo(mientrasque ahorapodriacuteaestarprohibidoparauninvestigadorqueesunusuariolegiacutetimodelabase compartirunartiacuteculoconuncoleganoautorizado)Maskus(2000)entantoapuntaalmismo
24 Entreloscasosmaacutescitadosenestesentidoestaacuteeldeunabasededatossobresecuenciade proteiacutenasdeorigensuizollamadaSwissProtcuyousojustamentesehavistorestringidopor limitacionesdetipopassthroughrightsTambieacutensemencionaelcasodeunabasesimilarde origenestadounidensellamadaScop
25 Enestesentidosehamencionadoqueafinesdelosantildeosrsquo90unafirmaalemanaestaba consiguiendounderechoexclusivodelEuropeanMolecularBiologyLaboratory(EMBL)para comercializarpartedelosdatosgeneradospordichainstitucioacutenmedidaqueaparentementese vinculabaconlaintencioacutendepromoverporesaviacuteaeldesarrollodelaindustriadela biotecnologiacuteaenAlemania(NAS1999)
26 ReichmanySamuelson(1997)observanquecuandoseprivatizoacutelacomercializacioacutendelas imaacutegenesdelsateacuteliteLandsatenlosEEUUlosprecioscrecieronde400a4400doacutelaresdelos EEUUporimagen
SCCR86 paacutegina16
problemaperodesdeunpuntodevistamaacutesgeneralatendiendoalaeventualimposibilidadde queuninvestigadorquecompraelaccesoaunabasecompartalosdatosconotroscolegas
Perolostemoressobreelimpactodeunamayorproteccioacutendelasbasesdedatostambieacuten seextiendenalcampodelosusuarioscomercialesAsiacutesesentildealaqueelloredundariacuteaenun obstaacuteculoparaeldesarrollodeactividadesenlascualessere-usaotransformalainformacioacuten primariaoenunaumentodeloscostosdedichasactividades(SchraderyJeweler1999)27
PorejemplolasactividadesdedesarrollodesoftwarepodriacuteanverseamenazadasAsiacute siguiendoaElKassas(2002)conunadefinicioacutendemasiadoabarcativasepodriacuteanproteger cuadrosdeconsultaconjuntosdeinstruccionesycaracteresetcnecesariosparaeldesarrollo deprogramasdecomputacioacutenTambieacutensecitanlosproblemasquepodriacuteansurgirparael avancedeInternetentantoloscuadrosdeencadenamientoylosdirectoriosasiacutecomolos serviciosdebuacutesquedaylossistemasdenombresdedominiopodriacuteanasimismocaerbajola legislacioacutendebasesdedatosLasempresasproveedorasdeserviciosdeInternetpodriacuteanverse afectadasentantoporlaeventualtransmisioacutennoautorizadadelosdatoscontenidosenbases protegidas(ElKassas2002Shengli2002)
Enesteescenariohaybastanteconsensoenproponerquelainformacioacutenylosvalores agregadosdesarrolladosconfondospuacuteblicosdirectamenteporoficinasdelgobiernoyoporsus contratistasnodeberiacuteanestarengeneralprotegidosporderechosdeautoroconexosasiacutecomoen lanecesidaddequeexistanclaacuteusulasdefairuseuotrasqueminimicenelimpactosobrela actividadcientiacuteficayeducativaobienquesegenereunmodelodelicenciascompulsivasode preciosdiferencialesparaestasuacuteltimasactividades2829(Hughes2002Riis2002 Colston 2001Maurer1999ReichmanySamuelson1997)30Algunosautoressugieren inclusoqueunaeventualproteccioacutenalasbasesdedatosnodebeextendersealasbasesya existentesymenosauacutencuandosetratedeinformacioacutenqueyaestaacuteeneldominiopuacuteblico (Gilbert1999)31
27 Cabesentildealarquelamayorpartedelosproyectosintroducidosparamejorarlaproteccioacutendelas basesdedatosenlosEEUUtambieacutencontaronconlaoposicioacutendevariasempresasdesoftware ydeInternetlomismoocurrioacuteconfirmasdelrubrotelecomunicacionesasiacutecomoconempresas queestaacutenldquoaguasabajordquoenlacadenadegeneracioacutendedatos(porejemploBloomberg)yconla AsociacioacutendeMarketingDirecto(BandyGowdy1997)
28 Enestesentidoesimportantetenerencuentaqueladiferenciacioacutendepreciosparaserefectiva tienedoscondicionesi)quelaelasticidadpreciodelademandadelsectorcientiacuteficoseamayorque ladelsectorcomercialndashlocualnoocurrecuandolainformacioacutenencuestioacutenesclaveparadeterminada tareadeinvestigacioacutenndashii)queexistaunademandacomerciallosuficientementeampliaparael mismotipodeinformacioacutenquedemandalacomunidadcientiacutefica(Hall2002)
29 David(2000)sugierequeinclusopodriacuteaocurrirquedichospreciosdiferencialesseapliquena todousuarioquesecomprometaadistribuirlosdatosquegeneresobrebasessimilaresalasque eacutelobtuvo
30 Riis(2002)porejemploproponedistinguirentrelasbasesdedatos(porejemploresoluciones juriacutedicas)quehacenalaldquoinfraestructuradeinformacioacutenrdquodeunasociedaddeaquellasquesonde tipocomercialAunqueladistincioacutenenlapraacutecticanosiempreresultaraacutefaacutecildeaquiacutedeberiacutean surgirdiferentestratamientosparaambostiposdebasesentantoelaccesoalprimerodeellos deberiacuteaserlomaacuteslibreposible
31 LaversioacutendelTratadoOMPIpuestaenconsideracioacutenen1996noexigiacuteaelregistrodelasbasesa serprotegidasporlocualdehecholaproteccioacutenseextenderiacuteaalasbasesyaexistentes
SCCR86 paacutegina17
Loscuestionamientosalosargumentoscriacuteticos
ndash Sibienlaindustriadebasesdedatoshavenidocreciendoenlosuacuteltimosantildeos podriacuteahabersedesarrolladoauacutenmaacutesraacutepidamenteenunambientelegalfavorable(DrsquoAndrea TysonySherry1997)
ndash Laaplicacioacutendelalegislacioacutensobredefensadelacompetenciaesinsuficiente debidoaquei)generaunaelevadalitigiosidadii)soacuteloresuelveelproblemadela apropiacioacutenindebidaporpartedeloscompetidoresperonoladelosusuariosiii)tampoco solucionaelproblemadelosllamadosldquosamaritanosdelainformacioacutenrdquondashpersonasquepor razonesldquono-econoacutemicasrdquoseapropiandedatosyloshacenlibrementedisponiblesalpuacuteblicoen generalndashiv)elrecursoalacompetenciadeslealsoacutelopuedeserejercitadoexpostdelos efectosdelaconductadantildeosaporlocualaseguraunbajoniveldeseguridadjuriacutedicav)las normasdecompetenciadeslealadiferenciadeloqueocurreconelderechosuigenerisno confierenunderechoexclusivoytransferiblevi) lafiguradecompetenciadeslealnoestaacuteen todaslaslegislacionesnacionalesyosutratamientoesvariabledepaiacutesapaiacutesElrecursoa establecercontratostampocoesunsustitutoefectivodelosDPIyaquehaydificultadespara monitorearyhacerunefectivoenforcementdelosmismosenparticularcuandoelinfractorno esaquelconelcualelpropietariodelabasededatosconcretoacuteelacuerdocontractuallocual generaaltoscostosdetransaccioacuteneincertidumbressobrelarealefectividaddeestemecanismo (Milleacute1999Howell1998Barca2000CaacutemaraLapuente1999)
ndash Encuantoalaposibilidaddeobtenerproteccioacutenporlaviacuteadelderechodeautoren funcioacutendelaoriginalidadyocreatividaddelasbasessealegaquemuchasdeellassonexhaustivas pornaturalezandashporlocualnopuedenaspiraraserldquooriginalesrdquodesdeelpuntodevistadesu seleccioacutenndashyqueenvarioscasosenparticularcuandosetratadebaseselectroacutenicasnopuedehaber arreglosldquooriginalesrdquoyaqueseriacuteanlosusuariosatraveacutesdelasvariacionesquepermitengenerarlos motoresdebuacutesquedalosqueimpondriacuteanexpostloscriteriosoriginalesdeordenamientoseguacutensus necesidades32Porotroladosesentildealaquelaproteccioacutenotorgadaenvirtuddeloscriteriosde seleccioacutendelosdatospuedeserdesvirtuadasiseentrecruzandiversasbasesdedatosdando origenanuevascompilacionesdiferentesdelasiniciales(PaacuteezMantildeaacute1997)
ndash Enloquehacealosmediostecnoloacutegicosdeproteccioacutenseargumentaquetodaviacutea nosonlosuficientementeconfiablesyquepuedensereludidospormediodedistintos mecanismos33 Tambieacutensesentildealaquesinproteccioacutenlegallosproductoresdebasesdedatos nopodraacutenofrecersusproductosenformatosdefaacutecilaccesoparaelusuarioalavezque deberaacutensoportarcostosadicionalesinnecesariosjustamenteporlanecesidaddeaplicarmedios tecnoloacutegicosdeproteccioacutensofisticados(DrsquoAndreaTysonySherry1997)
32 Dehechoaltratardedefinirenlapraacutecticacuaacutendounadeterminadabasededatostieneonolas caracteriacutesticasdeoriginalidadrequeridasporlalegislacioacutendederechosdeautorpuedeocurrir quesurjancontroversiasencasosconcretosenloscualesdichascaracteriacutesticasresulten discutibles
33 EnestesentidoesinteresantetenerencuentaquelallamadaDigitalMilenniumCopyrightAct sancionadaenEEUUen1998entreotrasdisposicionesprohibioacuteapartirdelantildeo2000eluso decualquiermecanismodestinadoaeludirosobrepasarlastecnologiacuteasdecontroldeacceso empleadasporlospropietariosdeobrasamparadasporelderechodeautorparaprotegersus obras
SCCR86 paacutegina18
ndash Nohayevidenciadequeelmercadodebasesdedatosseamonopoacuteliconisiquiera enaquellossegmentosquesonldquonichosrdquo(DrsquoAndreaTysonySherry1997)Porotroladoenla praacutecticalosproveedoresdebasesdedatosgeneralmentereconocenpreciosdiferencialespara ciertosclientes(porejemplouniversidades)seargumentaentoncesquesinoseotorgauna adecuadaproteccioacutenlosfabricantesdebasesdeberaacutencargarpreciosmayoresasusactuales usuariosincluyendoalaspropiasuniversidades(ITAC1997DrsquoAndreaTysonySherry 1997)Estosuacuteltimosautoressugierenquesisedeseafavorecerelaccesodeciertas comunidadesalainformacioacutenlaalternativapreferibleeselsubsidiodirecto(vertambieacuten Braunstein2002quienseexpidecontralaslicenciasobligatoriasylasexenciones)Asuvez enloscasosdefuenteuacutenicasesugiereaplicarlalegislacioacutenantimonopolio
Enelbalanceanuestrojuiciodeldebaterecieacutenresentildeadosurgecomoconclusioacutenquelos eventualesbeneficiosdeestablecerunreacutegimensuigenerisdeDPIparalasbasesdedatosldquono originalesrdquoprobablementenocompensenlosriesgosquesurgiriacuteandedichoreacutegimenSin embargocabeaclararqueengeneralningunodelosautoresquesealineanconestaopinioacuten estaacuteendesacuerdoconlanecesidaddequehayaunmarcodeincentivosquepermitaun adecuadoritmodecreacioacutenymantenimientodedichotipodebasesLadiscusioacutensecentra entoncesensabersidichomarcorequieredelaintroduccioacutendenuevosinstrumentoslegalesy siesefueraelcasocuaacutelseriacutealaformadeintroduciresosinstrumentosdemaneradegenerar losmenorescostosposiblesenteacuterminosdelarestriccioacutenaladifusioacutendelainformacioacutenyel conocimientoEnestesentidomaacutesabajoveremoscuaacuteleselactualestadodelalegislacioacuten sobreeltemaanivelinternacionalantessinembargocabediscutirlacuestioacutendesdela perspectivaespeciacuteficadelospaiacutesesendesarrollo
c) Laperspectivadelospaiacutesesendesarrollo
Enprimerlugarcabesentildealarquevariostrabajosrecienteshanmostradoatraveacutesde distintosargumentosquenoexistenrazonesquehaganpensarquelosestaacutendaresdepropiedad intelectualdebanseruniformesanivelinternacional(verChang2001Lall2001Khan 2002GrossmanyLai2002)Enotraspalabrasconsiderandolaspeculiaridadesantes mencionadasrespectodelconocimientocomobieneconoacutemiconadagarantizaqueelmismo reacutegimendepropiedadintelectualseaoacuteptimoantedistintosescenarioseconoacutemicossociales culturalesetc
AsiacutesehasostenidoqueelreforzamientodelosDPIincentivalainnovacioacutenenlospaiacuteses atrasadossoacuteloapartirdequeestosalcanzanciertosnivelesdedesarrollo(BancoMundial2001 ChenyPuttitanun2002)AsimismoRiis(2002)destacaquelaevidenciaempiacutericatodaviacuteanoha corroboradoelargumentodequelaimplementacioacutenderegiacutemenesdepropiedadintelectualmaacutes estrictosestimulenlatransferenciadetecnologiacuteahacialospaiacutesesendesarrollo
Enelcasodelasbasesdedatosenparticularendiversostrabajossehaexpresadoel temordequeunalegislacioacutenrestrictivadificulteelavancedelasinvestigacionescientiacuteficasen lospaiacutesesendesarrollo(CIPR2002a)Losargumentosarribamencionadosrespectodelos desestiacutemulosparalacooperacioacutencientiacuteficaqueresultariacuteandeestablecerDPIparalasbasesde datosseaplicanespecialmenteadichospaiacutesesEnefectolafaltadeincentivosala colaboracioacutenyladesconfianzaentrelosinvestigadoresporeltemoralusocomercialdel conocimientocompartidosonaspectosquedificultanlasrelacionesquepuedenestablecerlos investigadoresdelospaiacutesesendesarrolloconlosdepaiacutesesmaacutesavanzadosysehariacuteanauacutenmaacutes importantesdeexistirDPIparalasbasesdedatoscientiacuteficas(Forero-PinedayJaramillondash Salazar2002)Asuvezlaactividadcientiacuteficaenlospaiacutesesendesarrollotambieacutenseveriacutea
SCCR86 paacutegina19
afectadaporelaumentoenloscostosdeaccesoalainformacioacuten(auacutencuandoexistieranlos preciosdiferencialesantesmencionadosconsiderandolasdificultadespresupuestariasmuchas vecesendeacutemicasqueafectanadichospaiacuteses)Estostemoresseacrecientancuandola introduccioacutendenuevosDPIsecombinaconelempleodeteacutecnicasinformaacuteticasparalimitarel accesoalainformacioacutenenInternet(CIPR2002b)
Porotroladosiloqueinteresaespromoverlaproduccioacutendelasbasesdedatosenlos paiacutesesendesarrolloestaacuteclaroqueparaelloesnecesarioqueexistaenprimerlugarun mercadoparatalesbasesparalocualentreotrosfactoresresultanecesarioestimularuna mayorpenetracioacutendecomputadoraseInternetendichospaiacuteses(dadalagranldquobrechadigitalrdquo queexisteactualmenteanivelglobal)enestesentidoindudablementehayqueconsiderarque lapenetracioacutendelasTICsenlospaiacutesesendesarrolloesmuyheterogeacuteneaconpaiacutesesmaacuteso menosavanzadosenesecampoSiseargumentaencambioquelosmercadosrelevantes seriacuteanlosdeexportacioacutenentoncesesevidentequeloimportanteseriacuteaqueelreacutegimende propiedadintelectualseaadecuadoenlosmercadosdedestinondashqueseriacuteanlosdelospaiacuteses desarrolladosTambieacutenpodriacuteaargumentarsequelaexistenciadeunaproteccioacutenadecuadaen lospaiacutesesendesarrolloseriacuteaprecondicioacutenparaquehayasuficienteofertaglobaldebasesde datossinembargoenuncontextoenelcuallosmercadosdeaquellossonmuylimitadosnohay razonesparasuponerqueeseargumentoseavaacutelidoEntantopodriacuteahaberlugarparaquelos paiacutesesendesarrolloprotejanlasbasesdedatosnooriginalessiestasatendieranademandas especiacuteficasendichosmercadosperonohayevidenciadequeelloesteacutesucediendoalpresente FinalmentetampocoparecenaplicarlosargumentosquesugierenqueestablecerDPIenesta aacutereaestimulariacutealatransferenciadetecnologiacuteayaqueaquiacuteloqueestaacuteenjuegoes la transferenciadeinformacioacutenlacualasumecaracteriacutesticasmuydistintasdeaquella(Riis 2002)
TeniendoencuentaesteconjuntodeargumentospodemoscoincidirconRiis(2002)en quecomomiacutenimopuedesentildealarsequelosbeneficioseventualesdeunaproteccioacutensuigeneris paralasbasesdedatosnooriginalessonmenoresenlospaiacutesesendesarrolloqueenlas nacionesavanzadas
EnesteescenarionosorprendequeuntrabajorecientedelBancoMundial(2001)afirme quelospaiacutesesendesarrollosoacutelodebenreconocerunaproteccioacutenjuriacutedicaespecialparalas basesdedatoscuandoexistanelementosdecreatividadenaquellasAsimismoenfatizaquees necesarioanalizarcuidadosamentelanecesidaddeintroducirmaacutesproteccioacutenparalasbasesde datosenelmarcodelacuerdoTRIPsyaqueelloafectariacuteaelaccesoalainformacioacutenenlos paiacutesesendesarrolloyqueadoptarunalegislacioacutensimilaralaeuropeaseriacuteacontraproducente paralosinteresesdeestosuacuteltimosEncuantoalalegislacioacutenyavigenteoaintroducirse eventualmenteenlospaiacutesesdesarrolladossehaargumentadoqueesnecesarioqueexistan excepcionessobrelabasedelconceptodefairuseasiacutecomopreciosdiferencialesparalas comunidadescientiacuteficasyeducativasenlospaiacutesesendesarrollo(Story2002Riis 2002)
FinalmentecabesentildealarquesibienBraunstein(2002)hatratadodemostrarla convenienciadeimplementartratadosinternacionalesenmateriadeDPIparalasbasesdedatos ndasheinclusohapresentadoargumentosafavordequelospaiacutesesunilateralmenteestablezcan regiacutemenesprotectivosndashdichademostracioacutensebasaenbuenamedidaenlaaplicacioacutende herramientasteoacutericasdesarrolladasoriginalmenteparaelcasodelcomerciodebienes Lamentablementedichasherramientasasumenentreotrossupuestosrestrictivoslaausencia deeconomiacuteasdeescalaconlocualsuutilidadparaelcasodelasbasesdedatosconsiderando lascaracteriacutesticasantesmencionadasdeestasuacuteltimasresultamuylimitada
SCCR86 paacutegina20
III LAPROTECCIOacuteNDELASBASESDEDATOSNOORIGINALESELESTADODE SITUACIOacuteNDELALEGISLACIOacuteN INTERNACIONAL
Comolodestacatodalaliteraturarecibidasobreeltemasepuedefijarcomofecha inicialdeldebatesobrelapropiedadintelectualdelasbasesdedatosnooriginalesalllamado casoldquoFeistrdquovs RuralTelephoneService(1991)dondelaCorteSupremadelosEEUUhalloacute quelascompilacionesdedatosquenoalcanzarancondicionesdeoriginalidadyocreatividad (estoesquesebasaranmeramenteenunldquoesfuerzoindustriosordquooenelldquosudordelafrenterdquo)no mereciacuteanproteccioacutenbajolalegislacioacutenrelativaalcopyright
LaconmocioacutencausadaporelcasoFeistdebeenmarcarseenuncontextoenelcualel advenimientodelasTICsfueexpandiendodemaneraexplosivaelmercadoparalasbasesde datosEnestesentidosibienestaacuteclaroquelasbasesdedatosexistiacuteanmuchoantesdeque surgieralaposibilidaddealmacenarlasyvenderlaspormedioselectroacutenicosesbastanteobvio quelarepercusioacutendelfallodelaCorteSupremadelosEEUUsobreelcasoFeistfuemucho mayordeloquehubierasidoveinteotreintaantildeosatraacutes
En1996ocurrierondoshechosclaveEnprimerlugarlaUEadoptoacuteunaDirectiva especiacutefica(969CE)paraprotegerlasbasesdedatosporlacualseestableceporunladola proteccioacutenbajolalegislacioacutendecopyrightcuandodichasbasescumplencriteriosde originalidadenlaseleccioacutenodisposicioacutendeloscontenidosyporotrounaproteccioacuten sui generisparaaquellasbasesdedatosenlascualessehayahechounaldquoinversioacutensubstancialrdquo ndashcuantitativaocualitativamentemedidaEsteuacuteltimoderechosuigenerisseaplica independientementedequelasbasesencuestioacutentambieacutenpuedanmerecerproteccioacutenbajola legislacioacutendecopyright ndashestoeslasproteccionessonacumulativas34 Laproteccioacutenotorgada esde15antildeosSeincluyeasimismounprocedimientoderenovacioacutendelplazodeproteccioacuten paraaquellasbasesdedatosquerecibanunamodificacioacutenoadicioacutensubstancial(esimportante advertirquelarenovacioacutendelaproteccioacutenseaplicaatodalabaseynosoacuteloalasrevisiones) Porotroladoelfabricantenocuentaconunderechoexclusivosinoconunaldquofacultadde impedirrdquoquelehabilitaparaprohibirlaextraccioacutenoreutilizacioacutendelatotalidadodeunaparte substancialdelcontenidodelabasededatosLomismoocurresilaextraccioacutenoreutilizacioacuten departesnosubstancialesesrepetidaosistemaacuteticaatentandocontralaexplotacioacutennormalde labasededatosocausandounperjuicioalderechodelfabricante
EnsegundolugarhaciafinesdediciembrededichoantildeolaConferenciaDiplomaacuteticade laOMPIsobrecuestionesdederechosdeautoryderechosconexosnoconsideroacuteunapropuesta relativaauneventualtratadosobrepropiedadintelectualdebasesdedatosquehabiacuteasido impulsadaporlosEEUUylaUEdadoquevariasdelegacionesexpresaronqueresultaba necesarioseguirestudiandoeltemaantesdeadoptarunadecisioacutenalrespectoAlpresente ademaacutesdelaUEalgunospaiacutesesnoacuterdicosprotegenensuslegislacionesalasbasesdedatosno originalesEnlosEEUUsehanpresentadosineacutexitosdistintosproyectosdeleyquenohan conseguidoelconsensonecesarioparasuaprobacioacutenaunqueeltematodaviacuteasiguesiendo consideradoporelPoderLegislativodeaquelpaiacutesEntantoenAmeacutericaLatinayelCaribe solamenteMeacutexicoatraveacutesdelaLeyFederaldeDerechosdeAutorhaestablecidoen1997una proteccioacutenparalasbasesdedatosnooriginalesconunaduracioacutendecincoantildeos
VeacuteaseCaacutemaraLapuente(1999)paraunresumendelasdiferenciasysimilitudesentreelderecho suigenerisylaproteccioacutenporderechosdeautor
34
SCCR86 paacutegina21
DadoquehasidolalegislacioacutendelaUElaquemaacutesimpactohacausadoanivel internacionalvalelapenaresentildearbrevementealgunostrabajosquehananalizadosucontenido eimpactosEnprimerlugarvariosautoreshandestacadolaamplitudconlacualsondefinidas lasbasesdedatosEnestesentidocomovimosantesseargumentaqueentendida literalmenteporejemplolosmuseospodriacuteancaerbajoelimperiodelalegislacioacutenencuestioacuten Sibientalveznuncasedaraacuteuncasolegalqueinvolucreunejemplotanextremoesbastante probablequepudieranplantearseproblemasporejemploentornoalosprogramasdematerias universitarias(Lipton2002)Otrailustracioacutendepreocupacionessimilaressedaenelcasode lossitiosdeInternetqueunificanbuacutesquedassobreciertostemasloscualestambieacutenpodriacuteanser ndashydehechohansidoenEuropandashobjetodedemandasenbasealaDirectivaqueestamos comentandoEnesteescenarioMaurer(1999)afirmaquetardeotempranotodainformacioacuten comercialmentevaliosaterminaraacuterecibiendoproteccioacutencomobasesdedatos35
Laproteccioacutenotorgadaparecetambieacutendemasiadolaxaencuantoalosrequisitosexigidos paraobtenerlaAsiacutelaevidenciaquesurgedeloscasosjudicialeshastaahoraconocidosmuestra queexpresionestalescomoquelasbasesdedatosprotegidasdebenserldquocoleccionesdedatos independientesarregladosdeformasistemaacuteticaeindividualmenteaccesiblerdquooquelainversioacuten enellasrealizadadebeserldquosubstancialrdquoenlapraacutecticanofuncionancomobarrerarealpara evitarquecualquiertipodecompilacioacutenquedeprotegida(Maureretal2001)Lamismafalta declaridadsurgeentornoaotrasdefinicionesdelaleyporejemplosialguienextraedatosen formaldquoinsubstancialrdquoperolosmismossondegranvalorparaelquelosextraetambieacuten pudieraocurrirqueeseactosealegalmentecuestionable(Hugenholtz2001)
Maureretal(2001)revisandolaexperienciaconcretaenmateriadelitigiosenloscuales seinvocoacutelaproteccioacutendelaDirectiva969CEencuentranquelamitaddeloscasosprovienen deempresasqueelaboranldquodatossinteacuteticosrdquo(estoesautogeneradospordichasempresas) incluyendonuacutemerosdeteleacutefonoslistadosdeTVfechasdeeventosdeportivosoconciertos etcEsclaroquesetratadeinformacioacutenquenotieneposibilidadesdeserobtenidademanera independienteporotrosagentesEstosevinculaconlacuestioacutendesilainformacioacutenquedebe serproducidadecualquierformacomopartedesupropionegocioporunaempresandashcomoes elcasodeloslistadostelefoacutenicosndashcaetambieacutenbajolaproteccioacutendelalegislacioacuteneuropea (temasobreelcuallajurisprudenciaparecehallarsedivididandashverHugenholtz2001)
TambieacutenenbasealoscasosjudicialesgeneradosporlaaplicacioacutendelaDirectiva Hughes(2002)sentildealaquelamismahaimpulsadoalostribunalesaencontrarinfraccionesal derechosuigenerisauacutenensituacionesenlascualeshayunuacutenicoproveedordelainformacioacuten respectiva Elmismoautortambieacutenobservaquelamayorpartedeloscasosllevadosantelos tribunaleseuropeosbajolaDirectiva969CEcorrespondenabasesdedatospreexistenteslas cualesaparentementenonecesitarondeaquelinstrumentolegalparasercreadas
OtroargumentocriacuteticodestacadoesquelaDirectivadelaUEotorgaunaproteccioacuten mayoralaquebrindalalegislacioacutensobrederechodeautori)laproteccioacutenotorgadaporla Directivaespotencialmenteperpetuayaquecualquierldquocambiosubstancialrdquoseacuantitativoo cualitativopermitesurenovacioacuten36(CowanyHarison2001sentildealanquelavidapromediode
35 Algunosespecialistasconsultadosparaestetrabajohanopinadoqueelderechosuigenerisintroducido generoacuteinnecesariosdebatesalincluirlasbasesanaloacutegicasEnestaposturaloquesedeberiacuteabuscar esprotegerladigitalizacioacutendelainformacioacutenevitandoquecompetidorescopienlosarchivos digitalizadossinrealizaresfuerzosniinversiones
36 Todaslasbasesdinaacutemicascalificariacuteanentoncesparaunarenovacioacutenperpetuadelaproteccioacuten
SCCR86 paacutegina22
lasbasesdedatoscomercialesesde3antildeosperiacuteodoenelqueserecuperanlamayoriacuteadelos retornosdelainversioacutenporlocuallaDirectivaconstituyeunreacutegimenldquosobre-protectivordquo) ii) lasexcepcionesdetipoldquofairuserdquosonmaacutesrestringidasqueenelcasodelderechodeautor (cabedestacarademaacutesquelaDirectivaautorizandashperonoobligandashalosEstadosmiembrosa adoptartalesexcepciones)3738 ndashverReichmanySamuelson(1997)Enestesentidoseha sentildealadoquelaDirectivaEuropeanocontienesalvaguardasadecuadasparagarantizarel accesodelascomunidadescientiacuteficasyeducativasalainformacioacutenapreciosaccesiblesOtro puntocriticadoeslafaltademecanismosdelicenciascompulsivas(CommitteeforaStudyon PromotingAccesstoScientificandTechnicalDataforthePublicInterestetal1999)
LasprevencionesfrentealimpactodelaDirectivaseamplificanenelcasodelasfuentes debaseuacutenicaDehecholaresolucioacutendealgunoscasosenlostribunaleseuropeosconfirmariacutea lostemoresdequeaquellageneraunaproteccioacuteninfinitamenteextensibleparaloscontenidos delasbasesdedatosdinaacutemicasauacutencuandosetratedecasosendondelainformacioacutenestaacuteenel dominiopuacuteblicoperoconunafuentedeprovisioacutenuacutenica(Colston 2001)39
Peroauacutenenloscasosenlosquenohayafuenteuacutenicapuedenpresentarseproblemas AsiacuteMilleacute(1996)ndashcitadoenHerreraBravo(2001)ndashsentildealaquelalegislacioacuteneuropeano contemploacutelanecesidaddedefenderellibreaccesoalainformacioacutenporpartedecompetidores quenohayantenidoaccesoalabasededatosprotegidaodetercerosquequisieranutilizarla mismainformacioacuten(extraiacutedadecualquierotrafuente)conunfindiferentealdecrearuna nuevabasededatosEnesecontextosepresentaraacutenldquocasosenlosqueunfabricantequehaya adquiridounarchivofiacutesicointenteejercitarundominioabsolutosobreelmismo(unldquoderecho exclusivordquonounameraldquofacultaddeimpedirrdquo)partiendodelabasedequeportener supuestamenteelldquooriginalrdquodelcontenidotodareproduccioacutendelmismoconstituyeuna extraccioacutenprohibidardquo
TambieacutensehaplanteadoquesibienelderechosuigenerisdelaUEpermiteaun competidorpotencialutilizarlascitasdeunabasededatosprotegidayllegardirectamentealas
37 EnlaDirectivasefacultaalosEstadosmiembrosaestablecerlimitacionesalaproteccioacutenen determinadoscasosporejemplofrenteabasesdedatosnoelectroacutenicascuyasreproducciones seanparausoprivadoocuandoelcontenidodelasbasesseausadoparafinesdocentesde investigacioacutencientiacuteficadeseguridadpuacuteblicaoparaefectosdeunprocedimientoadministrativoo judicialentreotrasPeroseaclaraexpresamentequeldquonopodraacuteinterpretarselaexcepcioacutende maneratalquepermitasuaplicacioacutendeformaquecauseunperjuicioinjustificadoalosintereses legiacutetimosdeltitulardelderechooquevayaendetrimentodelaexplotacioacutennormaldelasbases dedatosrdquo
38 DeOliveiraAscensao(2002)proponeunejemplointeresantedeconflictoentrelaDirectivaen cuestioacutenylaspraacutecticascientiacuteficashabitualesSuponeasiacuteelcasodeuninvestigadorquerealizaun trabajosobretemasde meteorologiacuteaparalocualrecorrelasbasesdedatosexistentessobreeltema incorporandoesosdatosasuinformeUnavezfinalizadoeacutestelopublicacomolibroSiesasbases estuvieranprotegidasporelderechosuigenerisel investigadorestariacuteaviolandolaDirectivadela UEyaquesibienlamismaautorizalaextraccioacutenparafinescientiacuteficosnopasalomismoconla reutilizacioacutenelcasoseriacuteamaacutesgravesisesupusieraqueauacutenlaextraccioacutendelosdatosseriacutea ilegalenestecasoyaqueelinvestigadorestabapensandoenpublicarunlibro(obseacutervesepor ciertoqueeselibrodifiacutecilmenterepresenteperseunacompetenciadirectaparalasbasesde datosquesequiereproteger)Faacutecilesverentonceslasbarrerasyelaumentodecostosquese impondriacuteansobrelaactividadcientiacuteficadegeneralizarseestetipodederechos
39 ElejemploseriacuteaeldelcasoldquoBritishHorseracingBoardLimitedvsWilliamHillOrganisation (2001)rdquo
SCCR86 paacutegina23
fuentesoriginaleselloignoralarealidadeconoacutemicadelaproduccioacutendebasesdedatosenla cualcomovimosantesnosoacutelohaytendenciasalestablecimientodemonopoliosldquonaturalesrdquo sinotambieacutencasosenlosquelareproduccioacutendeloscontenidosresultaeconoacutemicamente ineficiente
Secuestionanasimismolasfuerteslimitacionesalareutilizacioacutendelainformacioacuten contenidasenlaDirectivaSeguacutenCaacutemaraLapuente(1999)dichaslimitacionespuedenincluso alcanzarausuarioslegiacutetimosdelasbasesEsteeselcasodelaprohibicioacutenderealizarcopias ndashincluyendolasdeseguridadndashparaevitarquelasusenpersonasnoautorizadastambieacutense prohibealusuariolegiacutetimofacilitaratercerosnoautorizadoselaccesoalabasemediantela cesioacutendelusodeclavessistemasdedescodificacioacutenodesencriptacioacutenuotrosmecanismos ndashtodolocualenlapraacutecticageneraunescenarioendondehayunaprohibicioacutendereutilizacioacuten
Considerandoesteconjuntodeargumentoselpeligrorealesquesegenereunmonopolio defactosobreloscontenidosfactualesdelascompilacionesprotegidasconelconsecuente riesgoparalacirculacioacutenygeneracioacutendeconocimientos(Baron2001)Enlamisma direccioacutensesentildealaquelaDirectivaEuropearemueveladistincioacutentradicionalenelderechode autorentreproteccioacutendelasexpresionesyproteccioacutendelasideasconelconsiguienteriesgo deobstaculizarlalibrecirculacioacutendeestasuacuteltimas
Laconclusioacutengeneralquesurgedelosdiversostrabajosqueexaminanlalegislacioacuten europeasobreeltemaesquelospaiacutesesqueestaacutenanalizandolaintroduccioacutendeleyeso disposicionessimilaresdeberiacuteansercautelososafindetenermaacutestiempoparaobservarcuaacuteles sonlasconsecuenciasefectivasdelaDirectiva969CEnosoacutelosobrelaindustriadelasbases dedatossinotambieacutensobreelaccesoalainformacioacutenaspectodeimpactoclavesobreel desenvolvimientosocialyeconoacutemicoenelnuevoescenarioglobal(verMaureret al 2001)
IV LASITUACIOacuteNENAMEacuteRICALATINAYELCARIBE
a) Elmercadodebasesdedatos
Loprimeroatenerencuentaesquenoexisteinformacioacutenciertasobreeltamantildeodel mercadodebasesdedatosenninguacutenpaiacutesdeAmeacutericaLatinayelCaribeQuedafueradel aacutembitodeestetrabajogenerarestimacionesdeesetipotareaquedebieraserobjetodeestudios futurosEnestecontextopresentaremoslosrasgosprincipalesdeestaindustriaydesus principalesusuariosyproductoresconelfindetenerunacaracterizacioacutenesencialmente cualitativadelamismaDetodosmodossepuedeafirmarconbastantecertidumbrequela magnituddelaindustriadebasesdedatosndashmedidaenteacuterminoseconoacutemicosndashesenlaregioacuten bajoestudiotodaviacuteamuylimitadaespecialmenteenlospaiacutesesdemenordesarrollorelativo
AsiacutenosorprendequelaparticipacioacutendeAmeacutericaLatinayelCaribecomoregioacuten productoradebasesdedatosseaclaramentemarginalaescalamundialBraunstein(2002) tomandodatosdelGaleDirectoryofDatabasesmuestraqueen2001soacuteloel02deltotalde basesdedatosexistentesenelmundoproveniacuteadeldquoAmeacutericaMeridionalrdquoSibienhayrazones parasuponerqueelnuacutemerodebasesdedatosdelaregioacutenestaacutenetamentesubestimado(yaque soacutelofiguran21bases)nadanosimpideconcluirquelomismopuedeestarocurriendoenotras regionesypaiacutesesEncualquiercasoestocorroboraotrasevidenciasqueindicanclaramenteque lospaiacutesesdeAmeacutericaLatinayelCaribesonmuchomaacutesldquoimportadoresrdquoqueldquoexportadoresrdquode basesdedatosDehechotantoelconsumocomolaproduccioacutendebasesdedatosparecenestar
SCCR86 paacutegina24
positivamentecorrelacionadosconelniveldedesarrolloeconoacutemicoysocialdelospaiacuteses respectivos
iquestQueacutetipodebasesdedatosseproducenenlaregioacutenSolamenteenelcasodeBrasil hemospodidoencontrardatossistematizadosalrespectocorrespondientesalantildeo1996Enel cuadrosiguienteseobservaquehabiacuteaunas700basesendichopaiacutesenaquelantildeoabarcando diversastemaacuteticasyaacutereasydecaraacutectertantopuacuteblicocomoprivado
CuadroBasesdedatosexistentesenBrasilndash1996
Clasificacioacuten Nordmdebases dedatos
ABasesdeproduccioacutenTeacutecnico-cientiacutefica 89 Bibliograacuteficas 77 Tesis 12
BRegistrosyguiacuteas 142 Generales 35 Instituciones 22 Empresas 30 Investigadores 16 Productosyservicios 23 Eventos 6 Peliacuteculasyvideos 6 Otros 4
CBasesdeArchivo 272 Generales 234 Imaacutegenes 004 Legislacioacuten 19 Recortesnoticias 3 Autoridadesterminoloacutegicas 12
DBasesdeInformacioacutenyGestioacutenTecnoloacutegicaydeNegocios 35 Generales 20 NormasTeacutecnicas 11 Patentes 4
EBasesdeCulturasVivas 8 FBasesdeIndicadoresEstadiacutesticasDiagnoacutesticos 12 GOtrasBases 136
Generales 10 IBGE(InstitutoBrasileirodeGeografiaeEstatistica) 78 Cetesb(CompanhiadeTecnologiadeSaneamento 48 Ambiental)
TOTAL 694
FuenteFreitasPereiraetal(1999)
Entantolaevidenciarecogidaparaesteestudiomuestraqueentrelosprincipales productoresdebasesdedatosenlospaiacutesesdelaregioacutenfigurandiversasinstitucionespuacuteblicas quegeneranorecopilaninformacioacutencomercialeconoacutemicajuriacutedicafinancieraetclacualen generalenpartevendenyenpartedifundendeformagratuitandashdehechoesprobablequeel
SCCR86 paacutegina25
sectorpuacuteblicoseaelprincipalproductordebasesdedatosenvariospaiacutesesdelaregioacuten Asimismoexistendistintosproveedoresprivadosquetambieacutencomercializanlamismaclasede informacioacutenmuchasvecesencompetenciadirectaconelsectorpuacuteblico(replicandoloque ocurreenlamayorpartedelospaiacutesesdesarrollados)aunqueengeneralagregandovalorala informacioacutenquebrindaesteuacuteltimo(facilitandolaconsultayelusodelainformacioacuten organizandodemanerasalternativaslosdatosrespectivosetc)Laofertaprivadadebasesde datosenAmeacutericaLatinayelCaribeestariacuteaconcentradaprincipalmenteentoncesenempresas quesededicanavenderinformacioacutensobretemasjuriacutedicoscomercialescrediticiosyenmenor medidafinancierosloscualessonenloesencialdeintereacutesbaacutesicamenteldquolocalrdquo(estoeslos usuariosdelainformacioacutenrespectivaseriacuteanensuenormemayoriacutearesidentesdelpaiacutesndasho regioacutenndashalacualserefieredichainformacioacuten)
Elsectorpuacuteblicoasiacutecomolasuniversidadesylosinstitutosdeinvestigacioacutentambieacuten ofreceinformacioacutendemaneragratuitauonerosaseguacutenloscasosencamposdondelaoferta domeacutesticaprivadaesmenoroenocasionesnulameteorologiacuteaagriculturahidrografiacutea demografiacuteasaludcartografiacuteageologiacuteamedioambienteetcasiacutecomoendiversoscamposde lascienciasldquodurasrdquoEnvariasdeestasaacutereaslosusuarioslocalestambieacutenrecurrenobviamente alasbaseslocalizadasenlospaiacutesesdesarrolladosNoacuteteseenestesentidoquemientrasque unapartedelainformacioacutenrelevanteenestetipodeaacutereascorrespondeahechosodatos propiosdelospaiacutesesdelaregioacuten(porejemploenmeteorologiacutea)losusuarioslocalestambieacuten puedenestarinteresados(enmayormedidaqueenelcasodelasbasesjuriacutedicasocomerciales porejemplo)eninformacioacutencontenidaenbasesdedatosextranjeras(estoesclaroenelcaso delaactividadcientiacuteficaporejemplo)
Otrohechoimportanteatenerencuentaesqueelgradodedigitalizacioacutendelasbasesde datosenlaregioacutenesclaramentemenoralqueseobservaenlospaiacutesesdesarrolladoslocuales obviamenteconsecuenciadelmenorniveldepenetracioacutendelasTICsenlaregioacuten40 Esto marcaunobstaacuteculoobjetivoparaeldesarrollodelmercadodebasesdedatos
EnloscuadrosA1aA3(enelAnexoI)seobservaelretrasodebuenapartedelos paiacutesesdelaregioacuteneneldesplieguedelainfraestructurainformaacuteticaydetelecomunicaciones necesariaparaingresaralmundodelaldquonuevaeconomiacuteardquo(porciertolasdiferenciasentre paiacutesessonimportantesconlasnacionesdelCaribecomolosmaacutesavanzadasenpromedioen teacuterminosrelativos41)ndashasiacutecomoenelcostodeaccesoadichainfraestructuraEnestesentido resultainteresanteobservarlosdatosexhibidosenelcuadroA4(verelAnexo I)que correspondenaunIndicedePreparacioacutenparaelAccesoalaRed(NetworkedReadinessIndex (NRI))presentadooriginalmenteenKirkmanetal(2002)42 ndashseguacutenlosautoresdichoiacutendice reflejalapreparacioacutenyelpotencialdeunpaiacutesparaparticipardeunmundointerconectadopor redesQuedaclaroqueelgruesodelaregioacutenestaacutelejosdetenerlosnivelesdepreparacioacuten adecuadosparaingresaralaldquonuevaeconomiacuteardquoyportantoparaserunactorimportanteenla
40 Asiacuteunafilialargentinadeungrupoempresarioeuropeo-estadounidenseentrecuyosprincipales negociosfiguralaventadeinformacioacutenjuriacutedicareportoacutequemientrasqueenArgentinael porcentajedefacturacioacutenenmedioselectroacutenicoserade8elmismollegabaal50enEEUU locualobedecejustamentealoincipientedeladifusioacutendelaventadedatosenformatodigitalen laregioacuten
41 Laescasapoblacioacutendevariosdeestospaiacutesespuedeestarexplicandopartedelasdiferencias respectivas
42 Eliacutendiceseconstruyeenfuncioacutendedistintosindicadoresquereflejanlainfraestructura informaacuteticaydecomunicacioneslaspoliacuteticaspuacuteblicasvigentesendichasaacutereasetc
SCCR86 paacutegina26
produccioacutenexportacioacutenyconsumodebasesdedatosdigitalizadasEnconsecuenciala expansioacutendelaindustriadelasbasesdedatostendraacutecomopre-condicioacutenqueseacelere fuertementelaincorporacioacutendelasTICsenAmeacutericaLatinayelCaribe(paripassuconun ascensoenlosnivelesdeeducacioacutendesupoblacioacutendemodoquedichaincorporacioacutennose hagaacostadeincrementarlaldquobrechadigitalrdquointernayaexistente)
b) Lasituacioacutenlegalylosmediosdeproteccioacutenexistentesparalasbasesdedatos
Enlamayorpartedelaregioacutensehaincorporadoyadeformaexpliacutecitaalasbasesde datosquetengancaracteriacutesticasdeoriginalidadenlaseleccioacutenyodisposicioacutendesus contenidosalasrespectivaslegislacionesnacionalessobrederechodeautorsiguiendolas disposicionesdelostratadosyamencionadosdelaOMPIylaOMC(ADPIC)Ladecisioacuten 351 delAcuerdodeCartagenaconcertadaentreBoliviaColombiaEcuadorPeruacuteyVenezuela tambieacutenincluyedisposicionestendientesaprotegeralasmencionadasbasesdedatos
EncontrastecomomencionamosantesenlaregioacutensolamenteenMeacutexicoexisteuna legislacioacutenadhocqueotorgaproteccioacutenalapropiedadintelectualdelasbasesdedatosno originalesEnestesentidocabesentildealarquedichalegislacioacutenharecibidocriacuteticasdepartede juristasmexicanosquesentildealansucaraacutectercontradictorioconlaLeyMexicanadeDerechosde Autorenlacualdichadisposicioacutenhasidoincluida(verOvillaBueno1998CaballeroLeal 2000)DichascriacuteticassefundanenqueenMeacutexicoaligualqueencasitodoslospaiacutesesdela regioacutencuyalegislacioacutensobrepropiedadintelectualsebasaenlatradicioacutenlatinaseentiende queelderechodeautorsiemprehaexigidocreatividadcomobaseparalaproteccioacutenno existiendofundamentosparaprotegerbienesenbasealasinversionesnecesariasparasu creacioacutenPorsuparteCaballeroLeal(2000)sentildealaquelaLeyMexicananootorgaderechos soacutelidosalosproductoresdebasesdedatosnooriginalesdadoquenodefineclaramentecuales sonlosderechosexclusivosdeaquellosnitampocopreveacutelaposibilidadderenovarla extensioacutendelaproteccioacutenotorgadandashqueenelcasomexicanoesde5antildeosndashconcluyendoque susefectospraacutecticosnoseriacuteansignificativos
Entantohastadondehemospodidoindagarnoexistenproyectosdeleyenninguacutenpaiacutes deAmeacutericaLatinayelCaribequeapuntenaincorporarunaproteccioacutenespecialparalasbases dedatosnooriginalesEnestesentidoesinteresantesentildealarquealmenosenalgunospaiacuteses loslegisladoresparecenadvertidosdelosdebatesquesobreeltemasehansuscitadoenotras regionesAsiacutealdiscutirselaactuallegislacioacutenargentinaqueprotegeporlaviacuteadederechosde autoralosprogramasdecomputacioacutenylasbasesdedatosoriginalesunsenadorexpresoacutesu temorporelhechodequelafaltadeunaadecuadaclarificacioacutendeltemaderivaraenla proteccioacutendeguiacuteastelefoacutenicasporejemplo(Quinn2000)
Sinperjuiciodelaausenciadedisposicionesespeciacuteficassobreeltemaexistenenla mayorpartedelospaiacutesesdiversasfiguraslegalesquepodriacuteanaplicarseencasodeproducirse conflictosentornoalapropiedaddelasbasesdedatosnooriginalesporejemplolasleyeso disposicionesrelativasacompetenciadeslealenriquecimientosincausaapropiacioacutenindebida etcclaramentepuedenseraplicadasencasodequeunpropietariodeunabasededatossea afectadoporcompetidoresquereproduzcansindebidaautorizacioacutensusproductos43 Enelcaso
Porciertolosproveedoresdebasesdedatosenlaregioacutentienenlaopcioacutenderegistrarlos elementosdesusbasesquepuedanserprotegidostantoporlalegislacioacutendederechosdeautor (porejemplotesaurosmeacutetodosdeinterrogacioacutenconsultayvisualizacioacuteniacutendicesprogramasde
[Siguelanotaenlapaacuteginasiguiente]
43
SCCR86 paacutegina27
deChileentantondashseguacutenlasautoridadesdelaoficinadeDerechosdeAutorconsultadaspara estetrabajondashlaleyNdeg19223sobredelitosinformaacuteticosdealgunamanerapodriacuteaaplicarsea lasbasesdedatosnooriginalesenausenciadeproteccioacutenenelaacutembitodelderechodeautor Talvezlomismopodriacuteaocurrirenotrospaiacutesesenloscualesexistalegislacioacutensimilar
Sepuedeargumentarquelaefectividaddelasmencionadasdisposicioneslegalesseve menguadaenlapraacutecticaporproblemasdeenforcement(hechodestacadoporlamayorparte delasinstitucionesempresasyexpertosconsultadosparaestetrabajo)Sibiendichos problemasnosonexclusivosdelalegislacioacutensobrepropiedadintelectualalgunos observadoresargumentanqueenlaregioacutenexisteunaactitudculturalmaacutesldquotoleranterdquoalacopia delainformacioacutenqueenlospaiacutesesmaacutesavanzadoslocualagravariacuteaparticularmentela situacioacutenenelaacutembitobajoexamenAsimismolarelativaldquonovedadrdquodeltemaenloquehace alasbasesdedatosdigitalizadastornariacuteaauacutenmaacuteslentosycomplejosloslitigiosporfalta tantodejurisprudenciaasentadacomodepreparacioacutendelosfuncionariosjudiciales
Enloquehacealusoindebidodelasbasesdedatosporpartedelosusuarioslegiacutetimos (queseconcentrafundamentalmenteencompartiroextenderelaccesoalainformacioacuten respectivaapersonasuorganizacionesnoautorizadas)sibiengeneralmenteseconcertan contratosolicenciasqueprohibendichasaccionesenlapraacutecticaaparentementeutilizarlaviacutea legalparaeliminarlasresultamuycostoso44
Enestecontextolosproveedoresdebasesdedatosprincipalmenterecurrenameacutetodos teacutecnicos(encriptadoclavesdeaccesoetc)paraprotegersusproductosloscualesalmenos paralamayoriacuteadelosconsultadosproveenunaproteccioacutenrelativamentefuerteaunquepor ciertonocompleta(lasdificultadesaparentementeseconcentrariacuteanenelmencionado problemadelosusuariosqueporejemplodifundenlasclavesdeaccesoapersonasno autorizadas)
Ciertamentedebedecirsequelaproteccioacutenpormediostecnoloacutegicossueletenerademaacutes deuncostoelevadolaconsecuenciadequelainformacioacutenolasconsultasdelasbasesdeban hacersedeunamaneramenoscoacutemodaoldquoamigablerdquoparaelusuariojustamenteconelfinde viabilizarlaproteccioacutenqueotorgaelmediotecnoloacutegicoEnesesentidolasfirmasdeben balanceareldeseodeminimizarlaspotencialespeacuterdidasporelusonoautorizadodesusdatos conlanecesidaddemantenerlasuficienteflexibilidadcomoparanoperjudicarasususuarios legiacutetimosespecialmentecuandoexistenvariosproveedoresalternativosenelmercado45
Lasmarcastambieacutensonunmediodeproteccioacutenasiacutecomolasestrategiasderenovacioacuten constantedelainformacioacutenlainclusioacutendevaloragregadoetcAsimismolasempresas propietariasdebasesdedatosmonitoreanconstantementeasuscompetidoresconelfinde
[Continuacioacutendelanotadelapaacuteginaanterior]
computacioacutenusadosparaelfuncionamientodelasbasesetc)comoporotrasnormaslegales (marcaslogosetc)
44 Lasempresastratariacuteanderesolverestosproblemascuandolosdetectanporlaviacuteadela persuasioacutenylasnegociacionesinformalesconlosusuarios
45 Dehecholasfirmasestariacuteanencondicionesdedetectarporejemplolapraacutecticadecompartirlas clavesdeaccesoperoalmenosporahoraconsiderariacuteanqueeleventualbeneficiodesermaacutes estrictosconelusodelasclavesnocompensariacutealoscostosaincurrirparaalcanzartalobjetivo (inclusoencuantoelloprobablementeredundariacuteaenrestriccionesqueafectariacuteanlacomodidadde accesoalasbasesauacutenparalosusuariosautorizados)
SCCR86 paacutegina28
detectarposiblesconductasdeslealesEntantohaybasesquesoacuteloestaacutendisponiblesonliney queseprotegenporelhechodequesutamantildeoestangrandequesalvoquepudieranser extraiacutedasdirectamentedelosservidoresendondeestaacutenalojadaslacopiadesuselementos resultariacuteademasiadocostosaylentacomoparaqueresulteeconoacutemicamenterentablerealizarel esfuerzorespectivoEstoesasiacuteenuncontextodondeloscontenidosdelamayorpartedelas basesdenaturalezacomercialsongeneralmenteactualizadosdemanerafrecuenteyenelcuallos propietariosdelasbasesraramenteautorizanlasconsultasldquoenbloquerdquoporloquelas informacionestienenqueseraccedidasdeaunaporvez
Alavezotramaneradepreservarmercadosatendiendoalasdiferentesnecesidadesde losusuarioseslaqueempleanalgunasempresasndashporejemploaquellasdedicadasavender informacioacutenfinancierandashquerecurrenafijardistintospreciosparalainformacioacutenseguacutenel gradodeactualizacioacutenconlaquelarequieransusclientesndashlocualtiendeadisminuirlos incentivosacopiarindebidamentelainformacioacutenrespectiva46
Sibiencasitodaslasfirmaseinstitucionesconsultadashanreportadolaexistenciade perjuicioseconoacutemicosporlaapropiacioacutenindebidadeinformacioacutenporpartedecompetidores yousuariosaparentementelaspeacuterdidasgeneradaspordichasaccionesseriacuteanenlagran mayoriacuteadeloscasosdebajamagnitudcomoparajustificarrealizareventualesaccioneslegales alrespecto4748 Tampocohemosrecogidoevidenciadequehayandejadodehacerse inversionesendeterminadasbasesdedatosporfaltadeproteccioacutenlegalapropiadaDetodos modosestasconclusionesdebensermatizadasteniendoencuentaqueenvarioscasoslas firmasproductorasdebasesdedatoshacerelativamentepocotiempoqueestaacutenofreciendosus productosenformatodigitalndashlocualpodriacuteaexplicarquelaincidenciadelosproblemasde copiadeinformacioacutenycontenidos(olaconcienciaacercadelaincidenciadedichos problemas)seamenorqueenlospaiacutesesmaacutesavanzados49
Laevidenciaquehemospodidorecogerparaesteestudioentantoindicaquelosuacutenicos casosenlosquesehanregistradodemandasjudicialesvinculadasalacopiadeinformacioacuten contenidaenbasesdedatosnooriginalesdigitalizadashantenidolugarenArgentina50y
46 EstecasocorrespondealaestrategiadenominadacomoldquoversioninginformationrdquoporShapiroy Varian(1999)
47 Unaempresaqueconsultamosdedicadaacomercializarbasesdedatosconinformacioacuten comercialyconoperacionesenArgentinaChileyUruguayestimoacutelaspeacuterdidasporelusono autorizadodeloscontenidosdesusbasesenun5-10desufacturacioacuten
48 Entantosenoshareportadoquehaycasosenlosquesibienlospropietariosdelasbasestienen certezadequesuinformacioacutenestaacutesiendoutilizadaporpersonassinderechosadquiridos legalmentetienendificultadesinclusoparaidentificaralosinfractores
49 AsuvezciertamentelosproblemasdepirateriacuteadelainformacioacutenenAmeacutericaLatinapreexisten aladigitalizacioacuten
50 LoscasosquenosfueronreferidosenArgentinasondosElprimeroinvolucroacuteaunaempresa dedicadaaproveerinformacioacutencontableytributariaunodecuyosboletinesdigitalesndashque ofreciacuteaasusclientesndasheracopiadoydistribuidoporotrafirmaSibienexistiacuteanbasesparaquela empresainfractorafuerasancionadaporcompetenciadesleallajusticiaaparentementenodio lugaralreclamodelafirmaafectadaElsegundoestaacutetodaviacuteairresueltoenelaacutembitodela justiciapenalysurgioacuteapartirdeunadenunciadelaempresaNosiscontralafirmaAxesor(en cuyocapitalparticipaunfondoderiesgodelBancoSantanderCentralHispanodeorigen espantildeol)porlacopiadeunCDconinformacioacutensobreriesgocrediticioquecomercializabaNosis
SCCR86 paacutegina29
Ecuador51 ndashenesteuacuteltimopaiacutesademaacutesenelaacutembitoadministrativosehansolicitadoen algunoscasoslapraacutecticademedidascautelaresporlapresuntautilizacioacuteniliacutecitadebasesde datoselectroacutenicasSinembargoobviamenteellonosignificaquenosehayanproducido muchosotrosepisodiosdepirateriacuteaquenohanllegadoalainstanciajudicialsinoquesehan resueltoprivadamente(asiacutecomotambieacutendeotrosquetodaviacuteasesiguenproduciendosinque seafaacutecilcomodeciacuteamosantessiquieraidentificarconprecisioacutenalosinfractores)Porotro ladocabedestacarquesiacutehanexistidocasosenloscualeslajusticiayahaprotegido compilacionesquecumpliacuteanconlosrequisitosdeoriginalidadenladisposicioacutenyoseleccioacuten delosdatosdeformataldeserprotegiblesbajolalegislacioacutendederechodeautor52
Enesteescenariolaconclusioacutengeneraldenuestrotrabajodecampoesquesalvoalguna excepcioacuten53nohayevidenciaquemuestrequeexistaunreclamoporpartedelasempresase institucionesquemantienenycomercializanbasesdedatosenAmeacutericaLatinayelCaribepor contarconunalegislacioacutensuigenerisalestilodelaintroducidaenlaUEDehechoenlas entrevistasycontactosquerealizamosparaestainvestigacioacutenencontramosquelamayorparte delasorganizacionesdedicadasacomercializarbasesdedatosteniacuteanescasoconocimientodel debatesobreeltemaenEuropaylosEEUUyvariasinclusodesconociacuteanquelasbasesdesu propiedadpodriacuteanrecibirsiseaplicaraunalegislacioacutencomolaeuropeaporejemplouna proteccioacutenlegalespeciacutefica54 Asuvezlasoficinasrespectivasdederechosdeautorenla regioacutennohanreportadoquelosactoresprivadosquepodriacuteanrecibirproteccioacutenencasode sancionarseunalegislacioacutensuigenerisesteacutenimpulsandouncambioenesesentido(locual podriacuteaobedecerentreotrosfactoresalyamencionadoescasotamantildeodelaindustria respectiva)Todoestoporciertonoimplicaquelasempresasdelsectornodeseenmejorarel niveldeproteccioacutenlegalconelquecuentansinembargolaconclusioacutengeneralesqueal menosporelmomentolamayorpreocupacioacutenenmaterialegalestariacuteaenquesemejoreel niveldeenforcementdelalegislacioacutenyavigente
51 Elconflictoseprodujoentredosempresasquecomercializancompilacionesdeleyesenformatos digitales
52 EnArgentinayaen1974sediouncasoenestesentidoresueltofavorablementeparael demandanteporcopiadeunabasededatosqueconteniacuteanormativasdecomercioexterior (CNCivSalaD30474inreldquoGuiacuteaPraacutecticadelExportadoreImportadorSRLcEmpresaIARA yotrordquo)ndashverQuinn(2000)MaacutesrecientementelaempresaLaLeyobtuvounfallofavorableen 1996porunademandacontraotrafirmaquehabiacuteareproducidosinautorizacioacutenunabasede datosreferencialderepertoriosjuriacutedicosqueLaLeycomercializabaenCDs
53 SolamenteenelcasodelServiccediloFederaldeProcessamentodeDados(SERPRO)deBrasillas autoridadesconsultadasexpresaronunaopinioacutenclaraycondefinidoconocimientodecausaa favordeimplementarunaproteccioacutensuigenerisparalasbasesdedatos(significativamentese tratadeunaempresaestatal)
54 Existenalavezcasosenloscualesdeterminadasempresassearroganaunqueporciertosin baseslegalessoacutelidasderechosquenoposeenasiacuteunportalchilenodeinformacioacutensobre economiacuteaynegociosensupaacuteginawebsentildealaqueldquotodotextomuacutesicasonidofotografiacuteas videosgraacuteficosprogramasyengeneralcualquierinformacioacutencontenidaenelportalpor cualquiermedioseraacutedenominadaensuconjuntolsquoContenidorsquoDichoContenidoesdepropiedad exclusivadelaempresayseencuentraprotegidoporleyeslocalesytratadosinternacionalesde propiedadintelectualrdquo(verJijenaLeiva1999)
SCCR86 paacutegina30
V CONCLUSIONES
LadiscusioacutenacercadelosDPIsobrelasbasesdedatosldquonooriginalesrdquoprobablemente ejemplificadeunmodoparticularmenteagudolasiemprepresentetensioacutenentrelanecesidad deestablecerunmarcodeincentivosatractivoparalageneracioacutendenuevosproductoseideasy elobjetivodequedichosproductoseideasgenerenlamayorcantidaddeldquoderramesrdquosobreel conjuntodelsistemaeconoacutemicoydeltejidosocial
Decimosqueenestecasodichatensioacutenesespecialmenteagudaentantoqueunreacutegimen suigenerisparalasbasesdedatosnoapuntariacuteaaprotegerlasbasesensiacutemismasentanto productosnuevosyocreativossinoalainformacioacutenenellascontenidaconelconsiguiente riesgodequeseestablezcanliacutemitesalacirculacioacutendeaquellainclusodelaquehastael presentesemantieneeneldominiopuacuteblicoEnotraspalabraslacreacioacutendenuevosDPIsobre lasbasesdedatospodriacuteasesgarelbalanceentreproteccioacuten-difusioacutendeformapeligrosamente pronunciadaafavordelprimerteacuterminodedichobinomioLasamenazasenesteuacuteltimoterreno noseobservansoacuteloenlasmuysensiblesaacutereasdelacienciaylaeducacioacutensinotambieacutenenel propiocampocomercialndasheinclusoenvinculacioacutenconeldesarrollodeInternetporejemplo
Otropuntoclaveesquedichoreacutegimennosedirigiriacuteaapromoverlageneracioacutendeideaso bienesnuevosnilosesfuerzoscreativossinobaacutesicamentealasinversionesrealizadasenla recoleccioacutenyorganizacioacutendeinformacioacuten(einclusodeotrotipodeelementosalmenosenla definicioacutendelaUnioacutenEuropea)dediversotipoElloenprincipioiriacuteaencontratantodela tradicioacutendelalegislacioacutendederechosdeautorenbuenapartedelmundocomodelosobjetivos quedeberiacuteananimaralosregiacutemenesdeDPIdesdeunpuntodevistaeconoacutemicoAsimismoal menosenlaformaenqueelreacutegimensuigenerishasidoestablecidoenlaUEtendriacuteael potencialriesgodegenerarproteccionesperpetuas(encontradelaideadeproteccioacutentemporal queestaacuteenlabasedelalegislacioacutensobrepropiedadintelectual)
Nosorprendeentoncesencontrarqueauacutenenlospaiacutesesdesarrolladosndashprincipales productoresyconsumidoresdebasesdedatosndashexisteunafuertediscusioacutenacercadela convenienciadeadoptarlegislacionessuigenerisdeltipodelasimplementadasenlaUE discusioacutenqueporelmomentohabloqueadolaintroduccioacutendenormassimilaresen los EEUU
Muchasmaacutesdudassurgenenelcasodelospaiacutesesendesarrolloyaqueentantosonal presenteprincipalmenteconsumidoresantesqueproductoresdebasesdedatoslaadopcioacutende disciplinasinternacionalesenlamateriaaparentementegenerariacuteaunbalancecosto-beneficio auacutenmenosfavorablequeenlasnacionesavanzadas
LaevidenciaempiacutericaquehemosrecogidoparaelcasodeAmeacutericaLatinayelCaribea suveznoparecedarsustentoalargumentoafavordeestablecerDPIparalasbasesdedatosno originalesentantonohemosobservadoquelaincipienteindustriaqueexisteenlaregioacuten aparentementeconcentradaenlospaiacutesesmaacutesavanzadosdelamismaesteacutesiendoperjudicada porlaausenciadeunalegislacioacutensuigenerisenlamaterialosperjuicioscomercialesque ciertamenteexistenaunquetienenunamagnitudinciertaparecenderivarmaacutesbiendelafalta deunadecuadoenforcementdelalegislacioacutenactualmenteexistenteEnconsecuenciaal presentenopareceexistirunintereacuteseconoacutemiconitampocosocialconcretodesdeelpuntode vistadelospaiacutesesdelaregioacutenafavordeunalegislacioacuteninternacionalsobrebasesdedatos ldquonooriginalesrdquocomolapropuestaantildeosatraacutesenelsenodelaOMPI
SCCR86 paacutegina31
Todoestosinembargonodebeserinterpretadoenelsentidodequelasituacioacutenactual enlamateriaesenalguacutensentidooacuteptimaEstaacuteclaroporunladoquepeseaqueexistentanto legislacioacutencomomediostecnoloacutegicosquepodriacuteanprotegeralasinversionesrealizadasenla creacioacutenymantenimientodebasesdedatoshayproblemastantodeenforcementdelos contratosylasleyesrespectivascomodeldquocircunvalacioacutenrdquodelaproteccioacutentecnoloacutegicaque generanpeacuterdidasmonetariasparalospropietariosdelasbasesdedatos(propietariosqueno soacutelooperanenelsectorprivadosinoqueenmuchasocasionessonorganizacionesestatales)
Asuvezdesdeunpuntodevistadinaacutemicopodriacuteaesperarsequelaindustriadebasesde datosenAmeacutericaLatinayelCaribevayaexpandieacutendosealolargodeltiempondashespecialmente amedidaqueseincrementeladifusioacutendelasTICsenlaregioacutenndashconlocualeventualmente podriacuteadarseelcasodequeenunfuturoaparezcanconflictosdemayorsignificacioacutenquelos detectadoshastaahora
EnconsecuenciaresultanecesariocontinuaravanzandoenelestudiodeltemaEn particularseriacuteaimportantequeenelfuturosevayagenerandoinformacioacuteneconoacutemicacierta respectodelamagnituddeestaindustriaenlaregioacutenSibiensetratadeunatareacompleja comolomuestralamuyescasainformacioacutenexistentealrespectoinclusoenlospaiacuteses desarrolladosestaacuteclaroqueresultaimprescindibleparadotardeunabaseempiacutericamaacutesfirmea losdebatessobreeltema
Entantodenuestrotrabajosurgequedospasospotencialmentefavorablesparael desarrollodelaindustriadelasbasesdedatosenlospaiacutesesdeAmeacutericaLatinayelCaribe seriacuteani)mejorarelenforcementdelasnormativasactualmentevigentessobreeltematanto enelaacutereadederechosdeautorcomoenlosotroscamposjuriacutedicosinvolucrados(competencia deslealetc)ii)propenderaunamayorpenetracioacutendelasTICsenlospaiacutesesdelaregioacuten
Afuturoasuvezdebedarseinicioaunprocesodediaacutelogoentrelasdistintaspartescon intereacutessobreeltemaparaevaluarenqueacutemedidapodriacuteasernecesarioreformarlaslegislaciones actualmenteexistentesenmateriadecompetenciadeslealporejemploparahacermaacutesefectiva laproteccioacutenparalospropietariosdebasesdedatosenlaregioacutenDeesemismodiaacutelogo podriacuteanirsurgiendoconsensosnuevosacercadesiresultanecesarioonoavanzarenalguacutentipo deproteccioacutendelasbasesdedatosporlaviacuteadelosDPIndashyacercadecuaacutelesseriacuteanlas modalidadesdedichaproteccioacutenencasodequeseconcluyeraquesuimplementacioacutenseriacutea positivandashinclusoenelmarcomultilateralapartirtantodelaacumulacioacutendeexperienciaenla aplicacioacutendelasnormasyavigentesenalgunasregionescomodelapropiaevolucioacutendel mercadodebasesdedatosenlospaiacutesesdeAmeacutericaLatinayelCaribe
[SigueelAnexoI]
SCCR86
ANEXOI
CuadroA1AccesoatelefoniacuteaenAmeacutericaLatinayelCaribendash2001
Telefoniacuteacelular Telefoniacuteafija
Paiacutes Nordmsuscriptores cada100hab Paiacutes
Nordmliacuteneastelefoacutenicas cada100hab
Martinica 7153 Guadalupe 6359 Araba 5000 Chile 3402 AntiguaampBarbuda 3177 PuertoRico 3065 IslasViacutergenes (EEUU) 2890 Jamaica 2694 Venezuela 2635 Meacutexico 2168 Panamaacute 2070 Bermuda 2064 Paraguay 2040 Bahamas 1966 Surinam 1911 Argentina 1861 TrinidadampTobago 1734 Brasil 1673 Uruguay 1547 Repuacuteblica Dominicana 1465 ElSalvador 1250 Belize 1155 Barbados 1064 Guatemala 970 Bolivia 899 Guyana 866 Colombia 763 CostaRica 757 Ecuador 667 Granada 641 Peruacute 592 Honduras 361 StKittsandNevis 312 Nicaragua 299 StVincent 208 Dominica 156 Haitiacute 111 Cuba 007
Bermuda 8715 StKittsandNevis 5688 IslasViacutergenes(EEUU) 5637 AntiguaampBarbuda 4735 Barbados 4629 Guadalupe 4493
Martinica 4300 Bahamas 4003 Aruba 3503 PuertoRico 3364 Granada 3275 Dominica 2906 Uruguay 2829 TrinidadampTobago 2399 Chile 2390 CostaRica 2297 StVincent 2196 Brasil 2178 Argentina 2163
Jamaica 1973 Surinam 1758 Colombia 1705 Panamaacute 1483 Belize 1444 Meacutexico 1372 Venezuela 1120 RepuacuteblicaDominicana 1102 Ecuador 1037 ElSalvador 934 Guyana 919 Peruacute 775 Guatemala 647 Bolivia 622 Paraguay 512 Cuba 510 Honduras 471 Nicaragua 312 Haitiacute 097
EEUU 4442 EEUU 6645 Oceaniacutea 4495 Europa 4377 AmeacutericaLatinay Caribe 1717
Europa 4062 Oceaniacutea 4002
AmeacutericaLatinayCaribe 2327 Mundo 1557 Mundo 1721
FuenteInternationalTelecommunicationsUnion(ITU)
SCCR86 AnexoIpaacutegina2
CuadroA2AccesoaInternetypenetracioacutendePCsenAmeacutericaLatinayelCaribendash2000
PCs Internet
Paiacutes NordmPCscada
100hab Paiacutes
NordmServidores cada10000
hab Paiacutes
Nordm usuarios
cada 10000hab
Bermuda 4654 Bermuda 52727 Bermuda 390137 Guadalupe 1974 Uruguay 16202 Chile 165765 StKittsandNevis 1817 Argentina 7298 Aruba 136536 CostaRica 1491 Meacutexico 5655 Uruguay 110878 Granada 1271 Panamaacute 5313 PuertoRico 102179
Martinica 1266 Brasil 5153 IslasViacutergenes (EEUU) 100322
Belize 1249 TrinidadampTobago 5096 Peruacute 97420 StVincent 1058 Chile 4881 Dominica 77777 Uruguay 1049 AntiguaampBarbuda 4095 TrinidadampTobago 77258 Chile 823 Araba 2809 Argentina 67509
Barbados 822 IslasViacutergenes (EEUU) 2807 AntiguaampBarbuda 65203
Dominica 713 Dominica 2424 Belize 62447 TrinidadampTobago 618 CostaRica 1829 Guyana 60395 Meacutexico 576 Guadalupe 1246 CostaRica 56674 Argentina 513 Belize 1220 StKittsandNevis 51610 Brasil 500 Colombia 1106 Granada 43556
Jamaica 466 Repuacuteblica Dominicana 924 Bahamas 43158
Venezuela 455 Martinico 891 Venezuela 39305 Peruacute 409 Venezuela 668 Barbados 37383 Panamaacute 370 Jamaica 571 Panamaacute 31701 Colombia 354 Guatemala 492 Jamaica 31055 Guyana 256 Peruacute 417 StVincent 30857 Ecuador 217 PuertoRico 386 Brasil 29392 ElSalvador 191 Barbados 374 Meacutexico 27431 Bolivia 168 Nicaragua 276 Surinam 26979 Paraguay 127 Paraguay 236 Colombia 20746 Guatemala 114 Bolivia 159 RepuacuteblicaDominicana 18588 Honduras 108 StKittsandNevis 104 Guadalupe 17544 Cuba 107 ElSalvador 092 Bolivia 14407 Nicaragua 089 Bahamas 079 Ecuador 14234 AntiguaampBarbuda ndash Guyana 069 Martinica 12746 Aruba ndash Cuba 059 Nicaragua 9854 Bahamas ndash Granada 032 ElSalvador 7967 Repuacuteblica Dominicana ndash Surinam 023 Paraguay 7278 Haitiacute ndash Honduras 020 Guatemala 7027 PuertoRico ndash Ecuador 018 Honduras 6168 Surinam ndash StVincent 018 Cuba 5358 IslasViacutergenes (EEUU) ndash Haitiacute ndash Haitiacute 2454 EEUU 5852 EEUU 292832 EEUU 450696 Oceaniacutea 3652 Oceaniacutea 64761 Oceaniacutea 251112 Europa 1674 Europa 15727 Europa 135948 AmeacutericaLatinay Caribe 659
AmeacutericaLatinay Caribe 9628
AmeacutericaLatinay Caribe 57049
Mundo 772 Mundo 17793 Mundo 64137
FuenteInternationalTelecommunicationsUnion(ITU)
SCCR86 AnexoIpaacutegina3
CuadroA3CostodeaccesoaInternetndash2001
Promedioanualdelcostopor20horasdeaccesomensualaInternetcomoporcentaje delPBIpercaacutepita(medidoenPPP)
Ranking Paiacutes Costo
1 2 3 4 5 6 7 8 9
10 29 31 32 36 41 42 44 45 47 48 49 53 58 61 62 65 66 67
Suecia Beacutelgica Finlandia Noruega Islandia Japoacuten Suiza EstadosUnidos Taiwaacuten Dinamarca Uruguay Argentina TrinidadampTobago Chile Meacutexico Brasil CostaRica Venezuela Colombia Jamaica Panamaacute Bolivia ElSalvador Guatemala RepuacuteblicaDominicana Paraguay Ecuador Honduras
012 029 037 037 046 049 057 065 068 071 263 320 330 454 517 526 543 604 808 840 844 983
1152 1557 1562 2039 2503 3207
FuenteKirkman(2002)
Sobre75paiacutesesrankeados
SCCR86 AnexoIpaacutegina4
CuadroA4IndicedePreparacioacutenparaelAccesoalaRed (NetworkedReadinessIndex(NRI))ndash2001
Ranking NRI
Paiacutes Networked Readiness
1 2 3 4 5 6 7 8 9
10 32 34 37 38 44 45 46 47 48 50 52 55 56 57 63 67 68 69 71 72
EstadosUnidos Islandia Finlandia Suecia Noruega PaiacutesesBajos Dinamarca Singapur Austria ReinoUnido Argentina Chile Uruguay Brasil Meacutexico CostaRica TrinidadampTobago RepuacuteblicaDominicana Panamaacute Venezuela Peruacute ElSalvador Jamaica Colombia Paraguay Bolivia Guatemala Nicaragua Ecuador Honduras
605 603 591 576 568 568 556 547 532 531 401 400 380 379 358 357 352 352 342 341 338 330 329 329 315 304 300 283 265 264
FuenteKirkmanetal(2002)
[SigueelAnexoII]
Sobre75paiacutesesrankeados
SCCR86
ANEXOII
REFERENCIASBIBLIOGRAacuteFICAS
BandJyJSGowdy(1997)ldquoSuiGenerisDatabaseProtectionHasItsTimeComerdquo D-LibMagazinejunioWashingtonDC
Barca(2000)ldquoPropiedadIntelectualdelasBasesdeDatosUnAcercamientodesdela JurisprudenciaNorteamericanardquoCuadernodeDoctrinaReacutegimenJuriacutedicodelosBancosde DatosFacultaddeDerechoyCienciasSocialesUniversidaddeBuenosAires
BaronP(2001)ldquoBacktotheFutureLearningfromthePastintheDatabaseDebaterdquoTheOhio StateLawJournalVolumen62Nordm2
BailyMN(2002)ldquoDistinguishedLectureonEconomicsinGovernmentTheNew EconomyPostMortemorSecondWindrdquoJournalofEconomicPerspectivesVolumen16 Nordm 2pp3-22
BancoMundial(2001)ldquoIntellectualPropertyBalancingIncentiveswithCompetitive AccessrdquoenGlobalEconomicProspectsandtheDevelopingCountries2002 Washington DC
BenthamJ(1978)EscritoseconoacutemicosFondodeCulturaEconoacutemicaMeacutexico
BraunsteinYM(2002)ldquoRepercusionesEconoacutemicasdelaProteccioacutendelasBasesdeDatos enlosPaiacutesesenDesarrolloyPaiacutesesenTransicioacutenrdquopreparadoparaelComiteacutePermanentede DerechodeAutoryDerechosConexosSeacuteptimaSesioacuten13a17demayoGinebra
CaballeroLealJL(2000)ldquoProteccioacutenJuriacutedicadelasBasesdeDatosyProteccioacutenSui GenerisparalasBasesdeDatosnoOriginalesrdquoenMAPalaciosyRAntequera(eds) PropiedadIntelectualTemasRelevantesenelEscenarioInternacionalSIECAUSAID
CaacutemaraLapuenteS(1999)ldquoUacuteltimasOrientacionesInternacionalessobrelaProteccioacuten JuriacutedicadelasBasesdeDatosrdquoRevistaChilenadeDerechoVolumen26Nordm1pp9-61enero
CassierM(2002)ldquoBienPrivadoBienColectivoyBienPuacuteblicoenlaEradelaGenoacutemicardquo RevistaInternacionaldeCienciasSocialesNordm171marzo
ChangH(2001)ldquoIntellectualPropertyRightsandEconomicDevelopmentndashHistorical LessonsandEmergingIssuesrdquoJournalofHumanDevelopmentVolumen2Nordm2julio
ChenYyTPuttitanun(2002)ldquoIntellectualPropertyRightsandInnovationinDeveloping CountriesrdquoCenterforEconomicAnalysisDepartmentofEconomicsUniversityofColorado atBoulderWorkingPaperNo02-06mayo
CIPRndashCommissiononIntellectualPropertyRightsndash(2002a)ldquoTechnologyDevelopmentand IntellectualPropertyRightsrdquoWorkshop1enero
SCCR86 AnexoIIpaacutegina2
CIPRndashCommissiononIntellectualPropertyRightsndash(2002b)ldquoCopyrightSoftwareandthe InternetrdquoWorkshop5enero
ColstonC(2001)ldquoSuiGenerisDatabaseRightRipeforReviewrdquoJournalofInformation LawandTechnologyNordm 3 noviembre
CommitteeforaStudyonPromotingAccesstoScientificandTechnicalDataforthePublic InterestCommissiononPhysicalSciencesMathematicsandApplicationsNationalResearch Council(1999)AQuestionofBalancePublicRightsandthePublicInterestinScientifical andTechnicalDatabasesNationalAcademyofSciencesWashingtonDC
CorreaCM(2000)ldquoFairUseintheDigitalErardquopresentadoenelThirdUNESCO CongressonEthicalLegalandSocietalChallengesofCyberspace13-15denoviembre Paris
CowanRyEHarison(2001)ldquoIntellectualPropertyRightsinaKnowledge-Based EconomyrdquoMERITInfonomicsResearchMemorandumSeries2001-027septiembre Maastricht
CraftsN(2000)ldquoGlobalizationandGrowthintheTwentiethCenturyrdquoInternational MonetaryFundWorkingPaper0044WashingtonDC
DrsquoAndreaTysonLyESherry(1997)ldquoInformationIndustryAssociationStatutory ProtectionForDatabasesEconomicampPublicPolicyIssuesrdquoCommitteeontheJudiciary USHouseofRepresentatives
DavidPA(2000)ldquoTheDigitalTechnologyBoomerangNewIntellectualPropertyRights ThreatenGloballdquoOpenSciencerdquoWorkingPaper00-016AllSoulsCollegeOxfordamp StanfordUniversityoctubre
DavidPA(2002)ldquoDoestheNewEconomyNeedalltheOldIPRInstitutionsDigital InformationGoodsandAccesstoKnowledgeforEconomicDevelopmentrdquopreparadoparala WIDERConferencefortheNewEconomyinDevelopmentmayoHelsinki
DavidPAyDForay(2002)ldquoFundamentosEconoacutemicosdelaSociedaddel ConocimientordquoComercioExteriorVolumen52Nordm6pp472-490junio
DeOliveiraAscensatildeoJ(2002)ldquoBasesdeDadosElectroacutenicasOEstadodaQuestatildeoem PortugalenaEuropardquoRevistadeAssociaccedilatildeoBrasileiradaPropriedadeIntelectual(ABPI) Nordm56pp6-14enerofebreroRiodeJaneiro
DusollierSYPoulletyMBuydens(2000)ldquoCopyrightandAccesstoInformationinthe DigitalEnvironmentrdquopresentadoenelThirdUNESCOCongressonEthicalLegaland SocietalChallengesofCyberspace13-15denoviembreParis
ElKassasS(2002)ldquoStudyontheProtectionofUnoriginalDatabasesrdquopreparadoparael ComiteacutePermanentedeDerechodeAutoryDerechosConexosSeacuteptimaSesioacuten13a17de mayoGinebra
SCCR86 AnexoIIpaacutegina3
ForayD(1997)ldquoGenerationandDistributionofTechnologicalKnowledgeIncentives NormsandInstitutionsrdquoenCEdquist(ed)SystemsofInnovationTechnologiesInstitutions andOrganizationsPinterLondres
Forero-PinedaCyHJaramillo-SalazarldquoElAccesodelosInvestigadoresdelosPaiacuteses MenosDesarrolladosalaCienciaylaTecnologiacuteaInternacionalrdquo RevistaInternacionalde CienciasSocialesNordm171marzoParis
FreitasPereiraMNCJSRibeiroLTractenbergyPLoureiroMedeiros(1999)ldquoBases deDadosnaEconomiadoConhecimentoAQuestatildeodaQualidaderdquo RevistaCiecircnciada InformaccedilatildeoVolumen28Nordm2
GalliniNySScotchmer(2002)ldquoIntellectualPropertyWhenisitthebestincentive systemrdquoenAJaffeJLernerySStern(eds)InnovationPolicyandtheEconomyVol2 MITPress
GilbertR(1999)ldquoEconomicFactorsintheProductionDisseminationandUseofScientific andTechnicalDatabasesrdquoenProceedingsoftheWorkshoponPromotingAccesstoScientific andTechnicalDataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicyOptionsNational AcademyofSciencesPartIWorkshopPresentationsenero
GordonRJ(1999)ldquoHastheldquoNewEconomyrdquoRenderedtheProductivitySlowdown Obsoleterdquopreparadoparael ProductivityGrowthWorkshopFederalReserveBankof St Louis
GordonRJ(2002)ldquoTechnologyandEconomicPerformanceintheAmericanEconomyrdquo NBERWorkingPaperSeriesWorkingPaper8771febrero
GranstrandODForayPDavidetal(2001)ldquoWorkshopReportonIPR(Intellectual PropertyRights)AspectsofInternetCollaborationsrdquoEuropeanCommissionResearch DirectorateGeneralDirectorateBndashEuropeanResearchAreaStructuralAspectsWorking Paper
GrossmanGMyELai(2002)ldquoInternationalProtectionofIntellectualPropertyrdquoNational BureauofEconomicResearchWorkingPaper8704
HallBH(2002)ldquoOnCopyrightandPatentProtectionforSoftwareandDatabasesATale ofTwoWorldsrdquoenOGranstrand(ed)EconomicsLawandIntellectualPropertyKluwer
HellerMAldquoTheTragedyoftheAnticommonsrdquoHarvard LawReviewJanuary1998
HerreraBravoR(2001)ldquoAlgunasObrasDigitalesysuProteccioacutenJuriacutedicardquodisponibleen httprodolfoherreragaleoncomdocumentoshtmmarzo
HowellR(1998)ldquoDatabaseProtectionandCanadianLawrdquopreparadoparaIndustryCanada andCanadianHeritagedisponibleenhttpstrategisicgccaSSGip01045ehtml
HugenholtzB(2001)ldquoTheNewDatabaseRightEarlyCaseLawfromEuroperdquo presentadoenNinthAnnualConferenceonInternationalIPLawampPolicyFordham UniversitySchoolofLawNewYork19-20abril
SCCR86 AnexoIIpaacutegina4
HughesJ(2002)ldquoPoliticalEconomiesofHarmonizationDatabaseProtectionandInformation PatentsrdquopresentadoenelSeminarioFrontiersofownershipinthedigitaleconomyjunioParis
ITACndashInformationTechnologyAssociationofCanadandash(1997)ldquoDatabaseProtectionrdquo diciembre
JasziP(1996)ldquoSummaryandAnalysisofHR3531rdquoAssociationofResearchLibraries agosto
JijenaLeivaRJ(1999)ldquoPropiedadIntelectualeInternetrdquoREDIRevistaElectroacutenicade DerechoInformaacutetico Nordm10
KhanZB(2002)ldquoIntellectualPropertyandEconomicDevelopmentLessonsfrom AmericanandEuropeanHistoryrdquoCommissiononIntellectualPropertyRightsStudy Paper 1a
KirkmanG(ed)(2002)TheGlobalInformationTechnologyReport2001-2002Readiness fortheNetworkedWorldCenterforInternationalDevelopmentatHarvardUniversity
KirkmanGSCAOsorioyJDSachs(2002)ldquoTheNetworkedReadinessIndex MeasuringthePreparednessofNationsfortheNetworkedWorldrdquoenKirkmanG(ed)opcit
LallS(2001)ldquoIndicatorsoftheRelativeImportanceofIPRsinDevelopingCountriesrdquo UNCTADICTSDCapacityBuildingProjectonIntellectualPropertyRightsandSustainable Developmentdraftnoviembre
LevinRCAKKlevorickRRNelsonySGWinter(1987)ldquoAppropriatingthe ReturnsfromIndustrialResearchandDevelopmentrdquoBrookingsPapersonEconomic ActivityNordm3
LinnA(2000)ldquoHistoryofDatabaseProtectionLegalIssuesofConcerntotheScientific CommunityrdquoGlobalChangeDataandInformationSystem(GCDIS)USGlobalChange ResearchProgram(USGCRP)marzo
LiptonJ(2002)ldquoTheEUDatabaseRightandUniversityTeachingMaterials Journalof TechnologyLawandPolicyLevinCollegeofLawUniversityofFloridaissue1marzo
LoseyRC(1995)ldquoPracticalandLegalProtectionofComputerDatabasesrdquodisponibleen httpwwwfloridalawfirmcomarticlehtml
MaskusK(2000)IntellectualPropertyRightsintheGlobalEconomyInstitutefor InternationalEconomics
MaurerSMySScotchmer(1999)ldquoIntellectualPropertyRightsDatabaseProtectionIs ItBrokenandShouldWeFixItrdquoScienceVolumen284Mayo
MaurerSMPBHugenholtzyHJOnsrud(2001)ldquoEuropersquosDatabaseExperimentrdquo ScienceVolumen294octubre
MaurerSM(1999)ldquoRawKnowledgeProtectingTechnicalDatabasesforScienceand IndustryrdquoenProceedingsoftheWorkshoponPromotingAccesstoScientificandTechnical
SCCR86 AnexoIIpaacutegina5
DataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicyOptionsNationalAcademyof SciencesAppendixCenero
MilleacuteA(1996)ldquoProteccioacutenalosFabricantesdeBasesdeDatosunNuevolsquoDerecho ConexordquoRevistaDerechodelaAltaTecnologiacuteaantildeoVIIINdeg93mayo
MilleacuteA(1999)ldquoProtectionofDatabasesWorkshoprdquopreparadoparalaInternational ConferenceonElectronicCommerceandIntellectualPropertyOrganizacioacutenMundialdela PropiedadIntelectualseptiembre
NASndashNationalAcademyofSciences ndash(1999)ProceedingsoftheWorkshoponPromoting AccesstoScientificandTechnicalDataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicy OptionsWashingtonDC
NicholsonJFyMFreno(2001)ldquoProtectingtheContentofDatabasesrdquoIPLitigator enero
OECD(2001)TheNewEconomyBeyondtheHypeFinalReportontheOECDGrowth ProjectOECDParis
OramA(2000)ldquoTheSapandtheSyrupoftheInformationAgeCopingwithDatabase ProtectionLawsrdquodisponibleen httpwwworeillycom~andyoprofessionalcollection_lawhtml
OvillaBuenoR(1998)ldquoLaProteccioacutenJuriacutedicadelasBasesdeDatosenMeacutexicoDelos lineamientosInternacionalesalaNuevaLeyFederaldelDerechodeAutorrdquoenBecerra RamiacuterezM(ed)EstudiosdeDerechoIntelectualenHomenajealProfesorDavidRangel MedinaInstitutodeInvestigacionesJuriacutedicasdelaUNAMMeacutexico
PaacuteezMantildeaacuteJ(1997)ldquoProteccioacutenjuriacutedicadelosproductoresyusuariosdelasbasesde datosenlosderechosespantildeolycomunitariordquodisponibleenelsitiowebInformaacuteticos EuropeosExpertos(wwwieees)
PetersM(1999)ldquoSummaryOverviewofExistingandProposedIntellectualPropertyRights RegimesforDatabasesrdquoenProceedingsoftheWorkshoponPromotingAccesstoScientific andTechnicalDataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicyOptionsNational AcademyofSciencesPartIWorkshopPresentationsenero
QuinnN(2000)ldquoBancosdeDatosPrincipiodeLegalidadyTutelaPenalenlaLey ArgentinardquoCuadernodeDoctrinaReacutegimenJuriacutedicodelosBancosdeDatosFacultadde DerechoyCienciasSocialesUniversidaddeBuenosAires
ReichmanJHyPSamuelson(1997) ldquoIntellectualPropertyRightsinDatardquoVanderbilt LawReviewVolumen50enero
ReichmanJyPUhlir(1999)ldquoDatabaseProtectionattheCrossroadsRecent DevelopmentsandtheirImpactonScienceandTechnologyrdquoTheBerkeleyTechnologyLaw Journal14-2
SCCR86 AnexoIIpaacutegina6
RiisT(2002)ldquoEconomicImpactoftheProtectionofUnoriginalDatabasesinDeveloping CountriesandCountriesinTransitionrdquopreparadoparaelComiteacutePermanentedeDerechode AutoryDerechosConexosSeacuteptimaSesioacuten13a17demayoGinebra
RomerP(1993)ldquoTwoStrategiesforEconomicDevelopmentUsingIdeasandProducingIdeasrdquo ProceedingsoftheWorldBankAnnualConferenceonDevelopmentEconomics1992
SchraderDyRJeweler(1999)ldquoIntellectualPropertyProtectionforNoncreative DatabasesrdquoCongressionalResearchServiceReportsseptiembre
ScotchmerS(1999)ldquoCummulativeInnovationinTheoryandPracticerdquoGSPPWorking Paper240UCBerkeleyfebrero
ShapiroCyHVarian(1999)InformationRulesAstrategicGuidetotheNetwork EconomyHarvardBusinessSchoolPressMassBoston
ShengliZ(2002)ldquoTheEconomicImpactoftheProtectionofDatabaseinChinardquopreparado paraelComiteacutePermanentedeDerechodeAutoryDerechosConexosSeacuteptimaSesioacuten13 a 17demayoGinebra
StefikMyTLunt(1999)ldquoOverviewofTechnologiesforProtectingandfor MisappropriatingDigitalIntellectualPropertyRightsTheCurrentSituationandFuture ProspectsrdquoenProceedingsoftheWorkshoponPromotingAccesstoScientificandTechnical DataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicyOptionsNationalAcademyof SciencesPartIWorkshopPresentationsenero
StoryA(2002)ldquoStudyonIntellectualPropertyRightstheInternetandCopyrightrdquo CommissiononIntellectualPropertyRightsStudyPaper5
[FindelAnexoIIydeldocumento]
SCCR86 paacutegina13
Entantotambieacutenexistenmecanismoselectroacutenicosndashindicadordecopiascodificacioacuten autenticadomarcasdeaguaencriptadocontrasentildeasetcndashquetambieacutencontribuyenalobjetivo debrindarproteccioacutenparalostitularesdelasbasesdedatos(siguiendoaBaron2001ciertas teacutecnicaspermitenactualmenterastrearelusodecualquierporcioacutendeinformacioacutenextraiacutedade unabasededatosdeterminada)18
Otrasestrategiasldquodefensivasrdquosugeridassonincluircontenidosdematerialprotegidopor derechosdeautor(porejemploprogramasdesoftwarequehacenmaacutesuacutetileslasbasesde datos)actualizarcontinuamenteelcontenidodelasbasesyfinalmenteaplicarlasuficiente creatividadcomoparamerecerlaproteccioacutenbajolalegislacioacutendederechodeautor(Maurer 1999NicholsonyFreno2001)
ndash Laindustriadebasesdedatostiendeasermonopoacutelicapornaturalezaexistiendoya fuertesbarrerasalaentradaquebrindansuficienteproteccioacutenparalospropietariosdeaquellas
Laproduccioacutendebasesdedatossecaracterizaporlafuertepresenciadeeconomiacuteasde escalaaltoscostosdeentradayporconsiguientelatendenciaaexhibirmonopoliosnaturales enloscualesproveedoresespecializadosdominansectoresespeciacuteficosReichmanySamuelson (1997)agreganademaacutesquemuchasveceslosdatosquesequiereprotegernoestaacuten disponiblesenotrasfuentespuacuteblicasyquelacreacioacutendeunabasededatoscompleja aparentementeconstituyeunabarreraldquodefactordquoqueresultadifiacutecildesobrepasarMaacutesauacuten haybasesdedatosqueporsunaturalezasonuacutenicas(estoesnopuedenserreproducidas independientementeportercerosndashporejemplodatosclimaacuteticosperotambieacutenotrosde naturalezacomercialoeconoacutemicandash)porloquelaposibilidaddelmonopolioesobviamente mayor(Riis2002)1920 Enestesentidolosinstrumentoslegalesytecnoloacutegicosdescriptos maacutesarribaporsiacutesolosysinlaexistenciadederechosadicionalesdariacuteanyademasiada proteccioacutenalospropietariosdelasbasesdedatos(Baron2001)
ndash Sepodriacuteacrearunaseriaamenazaparalalibrecirculacioacutenyutilizacioacutendela informacioacutenconperjuicionosoacuteloparalasactividadesdeinvestigacioacutenylapreservacioacutendel dominiopuacuteblicosinotambieacutenparaungrannuacutemerodeactividadescomercialesprivadas
Seguramentelosargumentoscriacuteticosmaacutesseverosydifundidosencontradeestablecer DPIparalasbasesdedatosldquonooriginalesrdquoesqueporesaviacuteasepodriacuteaterminarprotegiendo ygenerandoderechosprivadossobrelainformacioacutencontenidaendichasbasesDeaquiacute podriacuteasurgirundantildeoserioparalapreservacioacutendelldquodominiopuacuteblicordquoencamposclavesdela
18 VerStefikyLunt(1999)paraunresumendelosmediostecnoloacutegicosdeproteccioacutendisponibles 19 Maurer(1999)sentildealaquelaevidenciaqueprovienedeunmercadoldquocercanordquoaldelasbasesde
datoseldelasrevistascientiacuteficasconfirmalostemoresderivadosdelastendenciasala monopolizacioacutenAsiacutelaAssociationofResearchLibrariesmencionaquelospreciosdedichas revistascrecieronun115entre1986y1994resultadodeunmercadodecompetencia monopoliacutesticacontroladoporunpequentildeogrupodeeditoriales
20 EnNAS(1999)serefiereporejemploquesibienelmercadofinancieronoesunmonopolio naturallosquepublicanlainformacioacutenrespectivasonlosmismosquelacreanElmercadode accionesseriacuteaunejemplodeuncasodondeesmuyfaacutecilmantenerunmonopolioyaquesibien unapersonapodriacuteallamaratodaslasfirmascuyasaccionessecotizanenbolsaseriacuteaprohibitivo enteacuterminosdecostosrecogeresainformacioacutenvisavisloquelecuestaalaBolsadeValoresya queesalliacutedondeesastransaccionestienenlugar
SCCR86 paacutegina14
informacioacutencientiacuteficaeducativajuriacutedica21etc(MaureryScotchmer1999Dussolieretal 2000David2002ReichmanyUhlir1999)
AsiacutelacomunidadacadeacutemicatemequelosDPIsobrelasbasesdedatosobstaculicenpor viacuteadelencarecimientoyolaapropiacioacutenprivadalalibrecirculacioacutendeideaseinformacioacuten quehasidonormadelavancecientiacuteficoalolargodelosuacuteltimosdoscientosantildeosNosorprende entoncesqueinstitucionestanrelevantescomoelNationalResearchCouncillaNationalAcademy ofScienceslaNationalAcademyofMedicinelaNationalAcademyofEngineeringlaNational ScienceFoundationyelNationalInstituteofHealthfigurenentrelosmaacutesprominentesopositoresa todalegislacioacutenquepuedarestringirelaccesoalosdatosoalainformacioacutenenlosEEUU
DavidyForay(2002)sentildealanqueaquellosquepromuevenelreforzamientodelosDPI sobrelosconocimientosndashenestecasolasbasesdedatosndashomitenelcrucialhechodeque aquellosnosonbienesdeconsumosinotambieacutencomovimosantesfactoresdeproduccioacuten Maacutesauacutenlosconocimientosnosonuacutenicamentebienesno-rivalessinoquenormalmentesu utilidadsocialaumentacuantomaacutessedifundenAsiacuteporejemplocuandoselimitaelusode unaciertabasedeinformacionesndashporejemplohaciendoqueuninvestigadordebapagarpor accederalamismandashesprobablequeseesteacutegenerandounobstaacuteculoalavancedelacienciaen tantoqueanteloscostosadicionalesqueseleimponenesfactiblequedichoinvestigador restrinjasusbuacutesquedasalostemasqueyaconocelimitandoasiacutelosdescubrimientos imprevistoshabitualesndashymuchasvecesmuyimportantesndashenelaacutereadelacienciaAsimismo sehaargumentadoquecrecientementeelavancecientiacuteficodependedelaposibilidadde combinardatosdediversasfuentesndasheacutesteseriacuteaporejemploelcasodelabiotecnologiacuteandashla introduccioacutendemayoresderechosdepropiedadenestaaacutereaciertamentesupondriacuteaentonces unobstaacuteculoparaelprogresodelainvestigacioacuten(dandolugaraloqueunautorhallamado ldquothetragedyofanti-commonsrdquo 22ndashDavid2000)23Otrofactorqueaumentalaspreocupaciones
21 EnesteaacutembitoJaszi(1996)ndashcitadoenBarca(2000)ndashponeelsiguienteejemploaplicableal casodelosEEUUrespectodelospotencialesriesgosdegenerarunderechosuigenerisparalas basesdedatosSeguacutenelautorldquohastalaactualidadlainformacioacutenpuacuteblicaesencialparala praacutecticajuriacutedicaesdedominiopuacuteblicoseguacutenlalegislacioacutendelcopyrightAlgunainformacioacuten soacuteloseencuentradisponibleatraveacutesdeempresasprivadasquecompilanlasdecisiones jurisprudencialeslegislacioacutenyregulacioneshellipHoyendiacuteaunabogadoouninvestigadordebe comprarloslibrosoCD-ROMosuscribirsealosserviciosonlineaefectosdeteneraccesoal derechoengeneralApesardeelloelprincipiolegaldelcopyrightenvirtuddelcualla proteccioacutenlegalnocubrealainformacioacutenhellipoperademanerataldeverificarlastendencias monopoacutelicasinherentesaestasituacioacutenUnavezaccedidanoexistenrestriccionesrespectode coacutemolainformacioacutenpuacuteblicaextraiacutedadebasesdedatoselectroacutenicasoenpapelpuedeser utilizadaenlamedidaqueelvaloragregadoporelcompiladornoseaextraiacutedohellip(enelcasode aprobarseunderechosuigeneris)lasituacioacutenseriacuteadistintaLareproduccioacutensinlicenciau otrousodeltextodecualquierdecisioacutenjudicialsifueraconsideradacualitativamentesubstancial resultariacuteasuficienteparaqueelusuariopuedaserresponsabilizadoypotencialmentetambieacutenla institucioacuteneducativaobibliotecaatraveacutesdelacualelusuarioaccedioacutealabasededatosrdquo
22 Laldquotragediadelosanticommonsrdquoocurrecuandomuchosindividuostienenderechosdeexclusioacuten sobreunrecursoescasoEnconsecuenciaactuandoseparadamentepuedengenerarun desperdiciocolectivodedichorecursoalsubutilizarlovisavisloqueocurririacuteaenunasituacioacuten socialmenteoacuteptima(Heller1998)
23 Unejemplointeresantedeestastensionessurgeconuntemaparticularmentecandentecualesel delasbasesdedatosgeneacuteticasymeacutedicasAlgunospaiacutesescomoIslandiaylasIslasTongahan concedidolicenciasexclusivasaempresasprivadasdebiotecnologiacuteaparaexplotarlosdatos geneacuteticosymeacutedicosdedeterminadaspoblacioneslocualimplicaprivatizardatosquehastaahora seintercambiabanenredesacadeacutemicas(verCassier2002)
SCCR86 paacutegina15
eslaexistenciadelosllamadosldquopassthroughrightsrdquoqueintroducennuevasrestriccionesaluso deloscontenidosdelasbasesdedatosndashyaquelosderechossobrelosmismosseextiendenalo largodetodalacadenadeusosquepuedentenerdichoscontenidosndash(Maureretal2001)24en este escenariolanecesidaddehacermuacuteltiplescontratosdelicenciaparaelusodelosdatos incorporadosenlasdistintasbasessetemehariacuteamuydifiacutecillainvestigacioacutencientiacutefica modernandashconsiderandolosenormescostosdetransaccioacuteninvolucrados
Asuvezsehasentildealadoqueelincrementodeloscostosdeaccesoalasbasesdedatos puedegenerarunaldquoreaccioacutenencadenardquodentrodelacomunidadcientiacuteficaentantoquelos usuariosasuvezbuscaraacutencompensaresosmayorescostosconnuevasfuentesdeingresosa partirdelosresultadosdesusinvestigacionesJustamenteseriacuteaenlasaacutereasdemayor relevanciainmediataparalasociedadolacienciaendondedichatendenciapodriacutea materializarsemaacutesraacutepidamente(SchraderyJeweler1999)Enunextremolaintroduccioacutende DPIenestaaacutereapodriacuteaprovocarelfindelacolaboracioacutencientiacuteficaydelmodelodeldquociencia abiertardquo(Granstrandetal2001vertambieacutenBaron2001)
Estasprevencionesseacrecientancuandodebidoarazonesfundamentalmente presupuestariastantoenEuropacomoenlosEEUUseestaacutepresionandoalasuniversidadesy aloscentrosdeinvestigacioacutenparaqueincrementensusingresosqueprovienenfueradel presupuestopuacuteblicolocualestimulajustamentelastendenciasatratardeobtenerrecursosa partirdelpatentamientoyotrasformasdeexclusioacutendelosresultadosdelasinvestigacionesque serealizanendichasinstituciones25Lasmismasrazoneshanllevadotambieacutenaunacreciente participacioacutenprivadaenlarecoleccioacutenygeneracioacutendedatosconlocuallostemoresporla apropiacioacutenprivadadeinformacioacutendeldominiopuacuteblicoseacrecientan(Linn2000)26
Soacuteloconelfindeejemplificaralgunosdelosproblemaspotencialesquepodriacutean derivarsedeunaproteccioacutensuigenerisparalasbasesdedatosnooriginalesvalelapenacitara CowanyHarison(2001)quienesobservanquelaseditorialesderevistascientiacuteficas crecientementedigitalizanloscontenidosdeestasuacuteltimaslocualtambieacutenresultaapropiado desdeelpuntodevistadelasbibliotecasuniversitariasquesonlosprincipalesclientesde dichasrevistas(porrazonesesencialmenteldquologiacutesticasrdquo)Elproblemaesquelasbibliotecas entoncesyanocompranlasrevistascomotalessinoelaccesoalasbasesdedatosdelas editorialesenesepasajelosartiacuteculoscontenidosendichasbasesyanoestaacutencubiertosporlas excepcionesdetipofairusequepermitiacuteanporejemplofotocopiarunartiacuteculo(mientrasque ahorapodriacuteaestarprohibidoparauninvestigadorqueesunusuariolegiacutetimodelabase compartirunartiacuteculoconuncoleganoautorizado)Maskus(2000)entantoapuntaalmismo
24 Entreloscasosmaacutescitadosenestesentidoestaacuteeldeunabasededatossobresecuenciade proteiacutenasdeorigensuizollamadaSwissProtcuyousojustamentesehavistorestringidopor limitacionesdetipopassthroughrightsTambieacutensemencionaelcasodeunabasesimilarde origenestadounidensellamadaScop
25 Enestesentidosehamencionadoqueafinesdelosantildeosrsquo90unafirmaalemanaestaba consiguiendounderechoexclusivodelEuropeanMolecularBiologyLaboratory(EMBL)para comercializarpartedelosdatosgeneradospordichainstitucioacutenmedidaqueaparentementese vinculabaconlaintencioacutendepromoverporesaviacuteaeldesarrollodelaindustriadela biotecnologiacuteaenAlemania(NAS1999)
26 ReichmanySamuelson(1997)observanquecuandoseprivatizoacutelacomercializacioacutendelas imaacutegenesdelsateacuteliteLandsatenlosEEUUlosprecioscrecieronde400a4400doacutelaresdelos EEUUporimagen
SCCR86 paacutegina16
problemaperodesdeunpuntodevistamaacutesgeneralatendiendoalaeventualimposibilidadde queuninvestigadorquecompraelaccesoaunabasecompartalosdatosconotroscolegas
Perolostemoressobreelimpactodeunamayorproteccioacutendelasbasesdedatostambieacuten seextiendenalcampodelosusuarioscomercialesAsiacutesesentildealaqueelloredundariacuteaenun obstaacuteculoparaeldesarrollodeactividadesenlascualessere-usaotransformalainformacioacuten primariaoenunaumentodeloscostosdedichasactividades(SchraderyJeweler1999)27
PorejemplolasactividadesdedesarrollodesoftwarepodriacuteanverseamenazadasAsiacute siguiendoaElKassas(2002)conunadefinicioacutendemasiadoabarcativasepodriacuteanproteger cuadrosdeconsultaconjuntosdeinstruccionesycaracteresetcnecesariosparaeldesarrollo deprogramasdecomputacioacutenTambieacutensecitanlosproblemasquepodriacuteansurgirparael avancedeInternetentantoloscuadrosdeencadenamientoylosdirectoriosasiacutecomolos serviciosdebuacutesquedaylossistemasdenombresdedominiopodriacuteanasimismocaerbajola legislacioacutendebasesdedatosLasempresasproveedorasdeserviciosdeInternetpodriacuteanverse afectadasentantoporlaeventualtransmisioacutennoautorizadadelosdatoscontenidosenbases protegidas(ElKassas2002Shengli2002)
Enesteescenariohaybastanteconsensoenproponerquelainformacioacutenylosvalores agregadosdesarrolladosconfondospuacuteblicosdirectamenteporoficinasdelgobiernoyoporsus contratistasnodeberiacuteanestarengeneralprotegidosporderechosdeautoroconexosasiacutecomoen lanecesidaddequeexistanclaacuteusulasdefairuseuotrasqueminimicenelimpactosobrela actividadcientiacuteficayeducativaobienquesegenereunmodelodelicenciascompulsivasode preciosdiferencialesparaestasuacuteltimasactividades2829(Hughes2002Riis2002 Colston 2001Maurer1999ReichmanySamuelson1997)30Algunosautoressugieren inclusoqueunaeventualproteccioacutenalasbasesdedatosnodebeextendersealasbasesya existentesymenosauacutencuandosetratedeinformacioacutenqueyaestaacuteeneldominiopuacuteblico (Gilbert1999)31
27 Cabesentildealarquelamayorpartedelosproyectosintroducidosparamejorarlaproteccioacutendelas basesdedatosenlosEEUUtambieacutencontaronconlaoposicioacutendevariasempresasdesoftware ydeInternetlomismoocurrioacuteconfirmasdelrubrotelecomunicacionesasiacutecomoconempresas queestaacutenldquoaguasabajordquoenlacadenadegeneracioacutendedatos(porejemploBloomberg)yconla AsociacioacutendeMarketingDirecto(BandyGowdy1997)
28 Enestesentidoesimportantetenerencuentaqueladiferenciacioacutendepreciosparaserefectiva tienedoscondicionesi)quelaelasticidadpreciodelademandadelsectorcientiacuteficoseamayorque ladelsectorcomercialndashlocualnoocurrecuandolainformacioacutenencuestioacutenesclaveparadeterminada tareadeinvestigacioacutenndashii)queexistaunademandacomerciallosuficientementeampliaparael mismotipodeinformacioacutenquedemandalacomunidadcientiacutefica(Hall2002)
29 David(2000)sugierequeinclusopodriacuteaocurrirquedichospreciosdiferencialesseapliquena todousuarioquesecomprometaadistribuirlosdatosquegeneresobrebasessimilaresalasque eacutelobtuvo
30 Riis(2002)porejemploproponedistinguirentrelasbasesdedatos(porejemploresoluciones juriacutedicas)quehacenalaldquoinfraestructuradeinformacioacutenrdquodeunasociedaddeaquellasquesonde tipocomercialAunqueladistincioacutenenlapraacutecticanosiempreresultaraacutefaacutecildeaquiacutedeberiacutean surgirdiferentestratamientosparaambostiposdebasesentantoelaccesoalprimerodeellos deberiacuteaserlomaacuteslibreposible
31 LaversioacutendelTratadoOMPIpuestaenconsideracioacutenen1996noexigiacuteaelregistrodelasbasesa serprotegidasporlocualdehecholaproteccioacutenseextenderiacuteaalasbasesyaexistentes
SCCR86 paacutegina17
Loscuestionamientosalosargumentoscriacuteticos
ndash Sibienlaindustriadebasesdedatoshavenidocreciendoenlosuacuteltimosantildeos podriacuteahabersedesarrolladoauacutenmaacutesraacutepidamenteenunambientelegalfavorable(DrsquoAndrea TysonySherry1997)
ndash Laaplicacioacutendelalegislacioacutensobredefensadelacompetenciaesinsuficiente debidoaquei)generaunaelevadalitigiosidadii)soacuteloresuelveelproblemadela apropiacioacutenindebidaporpartedeloscompetidoresperonoladelosusuariosiii)tampoco solucionaelproblemadelosllamadosldquosamaritanosdelainformacioacutenrdquondashpersonasquepor razonesldquono-econoacutemicasrdquoseapropiandedatosyloshacenlibrementedisponiblesalpuacuteblicoen generalndashiv)elrecursoalacompetenciadeslealsoacutelopuedeserejercitadoexpostdelos efectosdelaconductadantildeosaporlocualaseguraunbajoniveldeseguridadjuriacutedicav)las normasdecompetenciadeslealadiferenciadeloqueocurreconelderechosuigenerisno confierenunderechoexclusivoytransferiblevi) lafiguradecompetenciadeslealnoestaacuteen todaslaslegislacionesnacionalesyosutratamientoesvariabledepaiacutesapaiacutesElrecursoa establecercontratostampocoesunsustitutoefectivodelosDPIyaquehaydificultadespara monitorearyhacerunefectivoenforcementdelosmismosenparticularcuandoelinfractorno esaquelconelcualelpropietariodelabasededatosconcretoacuteelacuerdocontractuallocual generaaltoscostosdetransaccioacuteneincertidumbressobrelarealefectividaddeestemecanismo (Milleacute1999Howell1998Barca2000CaacutemaraLapuente1999)
ndash Encuantoalaposibilidaddeobtenerproteccioacutenporlaviacuteadelderechodeautoren funcioacutendelaoriginalidadyocreatividaddelasbasessealegaquemuchasdeellassonexhaustivas pornaturalezandashporlocualnopuedenaspiraraserldquooriginalesrdquodesdeelpuntodevistadesu seleccioacutenndashyqueenvarioscasosenparticularcuandosetratadebaseselectroacutenicasnopuedehaber arreglosldquooriginalesrdquoyaqueseriacuteanlosusuariosatraveacutesdelasvariacionesquepermitengenerarlos motoresdebuacutesquedalosqueimpondriacuteanexpostloscriteriosoriginalesdeordenamientoseguacutensus necesidades32Porotroladosesentildealaquelaproteccioacutenotorgadaenvirtuddeloscriteriosde seleccioacutendelosdatospuedeserdesvirtuadasiseentrecruzandiversasbasesdedatosdando origenanuevascompilacionesdiferentesdelasiniciales(PaacuteezMantildeaacute1997)
ndash Enloquehacealosmediostecnoloacutegicosdeproteccioacutenseargumentaquetodaviacutea nosonlosuficientementeconfiablesyquepuedensereludidospormediodedistintos mecanismos33 Tambieacutensesentildealaquesinproteccioacutenlegallosproductoresdebasesdedatos nopodraacutenofrecersusproductosenformatosdefaacutecilaccesoparaelusuarioalavezque deberaacutensoportarcostosadicionalesinnecesariosjustamenteporlanecesidaddeaplicarmedios tecnoloacutegicosdeproteccioacutensofisticados(DrsquoAndreaTysonySherry1997)
32 Dehechoaltratardedefinirenlapraacutecticacuaacutendounadeterminadabasededatostieneonolas caracteriacutesticasdeoriginalidadrequeridasporlalegislacioacutendederechosdeautorpuedeocurrir quesurjancontroversiasencasosconcretosenloscualesdichascaracteriacutesticasresulten discutibles
33 EnestesentidoesinteresantetenerencuentaquelallamadaDigitalMilenniumCopyrightAct sancionadaenEEUUen1998entreotrasdisposicionesprohibioacuteapartirdelantildeo2000eluso decualquiermecanismodestinadoaeludirosobrepasarlastecnologiacuteasdecontroldeacceso empleadasporlospropietariosdeobrasamparadasporelderechodeautorparaprotegersus obras
SCCR86 paacutegina18
ndash Nohayevidenciadequeelmercadodebasesdedatosseamonopoacuteliconisiquiera enaquellossegmentosquesonldquonichosrdquo(DrsquoAndreaTysonySherry1997)Porotroladoenla praacutecticalosproveedoresdebasesdedatosgeneralmentereconocenpreciosdiferencialespara ciertosclientes(porejemplouniversidades)seargumentaentoncesquesinoseotorgauna adecuadaproteccioacutenlosfabricantesdebasesdeberaacutencargarpreciosmayoresasusactuales usuariosincluyendoalaspropiasuniversidades(ITAC1997DrsquoAndreaTysonySherry 1997)Estosuacuteltimosautoressugierenquesisedeseafavorecerelaccesodeciertas comunidadesalainformacioacutenlaalternativapreferibleeselsubsidiodirecto(vertambieacuten Braunstein2002quienseexpidecontralaslicenciasobligatoriasylasexenciones)Asuvez enloscasosdefuenteuacutenicasesugiereaplicarlalegislacioacutenantimonopolio
Enelbalanceanuestrojuiciodeldebaterecieacutenresentildeadosurgecomoconclusioacutenquelos eventualesbeneficiosdeestablecerunreacutegimensuigenerisdeDPIparalasbasesdedatosldquono originalesrdquoprobablementenocompensenlosriesgosquesurgiriacuteandedichoreacutegimenSin embargocabeaclararqueengeneralningunodelosautoresquesealineanconestaopinioacuten estaacuteendesacuerdoconlanecesidaddequehayaunmarcodeincentivosquepermitaun adecuadoritmodecreacioacutenymantenimientodedichotipodebasesLadiscusioacutensecentra entoncesensabersidichomarcorequieredelaintroduccioacutendenuevosinstrumentoslegalesy siesefueraelcasocuaacutelseriacutealaformadeintroduciresosinstrumentosdemaneradegenerar losmenorescostosposiblesenteacuterminosdelarestriccioacutenaladifusioacutendelainformacioacutenyel conocimientoEnestesentidomaacutesabajoveremoscuaacuteleselactualestadodelalegislacioacuten sobreeltemaanivelinternacionalantessinembargocabediscutirlacuestioacutendesdela perspectivaespeciacuteficadelospaiacutesesendesarrollo
c) Laperspectivadelospaiacutesesendesarrollo
Enprimerlugarcabesentildealarquevariostrabajosrecienteshanmostradoatraveacutesde distintosargumentosquenoexistenrazonesquehaganpensarquelosestaacutendaresdepropiedad intelectualdebanseruniformesanivelinternacional(verChang2001Lall2001Khan 2002GrossmanyLai2002)Enotraspalabrasconsiderandolaspeculiaridadesantes mencionadasrespectodelconocimientocomobieneconoacutemiconadagarantizaqueelmismo reacutegimendepropiedadintelectualseaoacuteptimoantedistintosescenarioseconoacutemicossociales culturalesetc
AsiacutesehasostenidoqueelreforzamientodelosDPIincentivalainnovacioacutenenlospaiacuteses atrasadossoacuteloapartirdequeestosalcanzanciertosnivelesdedesarrollo(BancoMundial2001 ChenyPuttitanun2002)AsimismoRiis(2002)destacaquelaevidenciaempiacutericatodaviacuteanoha corroboradoelargumentodequelaimplementacioacutenderegiacutemenesdepropiedadintelectualmaacutes estrictosestimulenlatransferenciadetecnologiacuteahacialospaiacutesesendesarrollo
Enelcasodelasbasesdedatosenparticularendiversostrabajossehaexpresadoel temordequeunalegislacioacutenrestrictivadificulteelavancedelasinvestigacionescientiacuteficasen lospaiacutesesendesarrollo(CIPR2002a)Losargumentosarribamencionadosrespectodelos desestiacutemulosparalacooperacioacutencientiacuteficaqueresultariacuteandeestablecerDPIparalasbasesde datosseaplicanespecialmenteadichospaiacutesesEnefectolafaltadeincentivosala colaboracioacutenyladesconfianzaentrelosinvestigadoresporeltemoralusocomercialdel conocimientocompartidosonaspectosquedificultanlasrelacionesquepuedenestablecerlos investigadoresdelospaiacutesesendesarrolloconlosdepaiacutesesmaacutesavanzadosysehariacuteanauacutenmaacutes importantesdeexistirDPIparalasbasesdedatoscientiacuteficas(Forero-PinedayJaramillondash Salazar2002)Asuvezlaactividadcientiacuteficaenlospaiacutesesendesarrollotambieacutenseveriacutea
SCCR86 paacutegina19
afectadaporelaumentoenloscostosdeaccesoalainformacioacuten(auacutencuandoexistieranlos preciosdiferencialesantesmencionadosconsiderandolasdificultadespresupuestariasmuchas vecesendeacutemicasqueafectanadichospaiacuteses)Estostemoresseacrecientancuandola introduccioacutendenuevosDPIsecombinaconelempleodeteacutecnicasinformaacuteticasparalimitarel accesoalainformacioacutenenInternet(CIPR2002b)
Porotroladosiloqueinteresaespromoverlaproduccioacutendelasbasesdedatosenlos paiacutesesendesarrolloestaacuteclaroqueparaelloesnecesarioqueexistaenprimerlugarun mercadoparatalesbasesparalocualentreotrosfactoresresultanecesarioestimularuna mayorpenetracioacutendecomputadoraseInternetendichospaiacuteses(dadalagranldquobrechadigitalrdquo queexisteactualmenteanivelglobal)enestesentidoindudablementehayqueconsiderarque lapenetracioacutendelasTICsenlospaiacutesesendesarrolloesmuyheterogeacuteneaconpaiacutesesmaacuteso menosavanzadosenesecampoSiseargumentaencambioquelosmercadosrelevantes seriacuteanlosdeexportacioacutenentoncesesevidentequeloimportanteseriacuteaqueelreacutegimende propiedadintelectualseaadecuadoenlosmercadosdedestinondashqueseriacuteanlosdelospaiacuteses desarrolladosTambieacutenpodriacuteaargumentarsequelaexistenciadeunaproteccioacutenadecuadaen lospaiacutesesendesarrolloseriacuteaprecondicioacutenparaquehayasuficienteofertaglobaldebasesde datossinembargoenuncontextoenelcuallosmercadosdeaquellossonmuylimitadosnohay razonesparasuponerqueeseargumentoseavaacutelidoEntantopodriacuteahaberlugarparaquelos paiacutesesendesarrolloprotejanlasbasesdedatosnooriginalessiestasatendieranademandas especiacuteficasendichosmercadosperonohayevidenciadequeelloesteacutesucediendoalpresente FinalmentetampocoparecenaplicarlosargumentosquesugierenqueestablecerDPIenesta aacutereaestimulariacutealatransferenciadetecnologiacuteayaqueaquiacuteloqueestaacuteenjuegoes la transferenciadeinformacioacutenlacualasumecaracteriacutesticasmuydistintasdeaquella(Riis 2002)
TeniendoencuentaesteconjuntodeargumentospodemoscoincidirconRiis(2002)en quecomomiacutenimopuedesentildealarsequelosbeneficioseventualesdeunaproteccioacutensuigeneris paralasbasesdedatosnooriginalessonmenoresenlospaiacutesesendesarrolloqueenlas nacionesavanzadas
EnesteescenarionosorprendequeuntrabajorecientedelBancoMundial(2001)afirme quelospaiacutesesendesarrollosoacutelodebenreconocerunaproteccioacutenjuriacutedicaespecialparalas basesdedatoscuandoexistanelementosdecreatividadenaquellasAsimismoenfatizaquees necesarioanalizarcuidadosamentelanecesidaddeintroducirmaacutesproteccioacutenparalasbasesde datosenelmarcodelacuerdoTRIPsyaqueelloafectariacuteaelaccesoalainformacioacutenenlos paiacutesesendesarrolloyqueadoptarunalegislacioacutensimilaralaeuropeaseriacuteacontraproducente paralosinteresesdeestosuacuteltimosEncuantoalalegislacioacutenyavigenteoaintroducirse eventualmenteenlospaiacutesesdesarrolladossehaargumentadoqueesnecesarioqueexistan excepcionessobrelabasedelconceptodefairuseasiacutecomopreciosdiferencialesparalas comunidadescientiacuteficasyeducativasenlospaiacutesesendesarrollo(Story2002Riis 2002)
FinalmentecabesentildealarquesibienBraunstein(2002)hatratadodemostrarla convenienciadeimplementartratadosinternacionalesenmateriadeDPIparalasbasesdedatos ndasheinclusohapresentadoargumentosafavordequelospaiacutesesunilateralmenteestablezcan regiacutemenesprotectivosndashdichademostracioacutensebasaenbuenamedidaenlaaplicacioacutende herramientasteoacutericasdesarrolladasoriginalmenteparaelcasodelcomerciodebienes Lamentablementedichasherramientasasumenentreotrossupuestosrestrictivoslaausencia deeconomiacuteasdeescalaconlocualsuutilidadparaelcasodelasbasesdedatosconsiderando lascaracteriacutesticasantesmencionadasdeestasuacuteltimasresultamuylimitada
SCCR86 paacutegina20
III LAPROTECCIOacuteNDELASBASESDEDATOSNOORIGINALESELESTADODE SITUACIOacuteNDELALEGISLACIOacuteN INTERNACIONAL
Comolodestacatodalaliteraturarecibidasobreeltemasepuedefijarcomofecha inicialdeldebatesobrelapropiedadintelectualdelasbasesdedatosnooriginalesalllamado casoldquoFeistrdquovs RuralTelephoneService(1991)dondelaCorteSupremadelosEEUUhalloacute quelascompilacionesdedatosquenoalcanzarancondicionesdeoriginalidadyocreatividad (estoesquesebasaranmeramenteenunldquoesfuerzoindustriosordquooenelldquosudordelafrenterdquo)no mereciacuteanproteccioacutenbajolalegislacioacutenrelativaalcopyright
LaconmocioacutencausadaporelcasoFeistdebeenmarcarseenuncontextoenelcualel advenimientodelasTICsfueexpandiendodemaneraexplosivaelmercadoparalasbasesde datosEnestesentidosibienestaacuteclaroquelasbasesdedatosexistiacuteanmuchoantesdeque surgieralaposibilidaddealmacenarlasyvenderlaspormedioselectroacutenicosesbastanteobvio quelarepercusioacutendelfallodelaCorteSupremadelosEEUUsobreelcasoFeistfuemucho mayordeloquehubierasidoveinteotreintaantildeosatraacutes
En1996ocurrierondoshechosclaveEnprimerlugarlaUEadoptoacuteunaDirectiva especiacutefica(969CE)paraprotegerlasbasesdedatosporlacualseestableceporunladola proteccioacutenbajolalegislacioacutendecopyrightcuandodichasbasescumplencriteriosde originalidadenlaseleccioacutenodisposicioacutendeloscontenidosyporotrounaproteccioacuten sui generisparaaquellasbasesdedatosenlascualessehayahechounaldquoinversioacutensubstancialrdquo ndashcuantitativaocualitativamentemedidaEsteuacuteltimoderechosuigenerisseaplica independientementedequelasbasesencuestioacutentambieacutenpuedanmerecerproteccioacutenbajola legislacioacutendecopyright ndashestoeslasproteccionessonacumulativas34 Laproteccioacutenotorgada esde15antildeosSeincluyeasimismounprocedimientoderenovacioacutendelplazodeproteccioacuten paraaquellasbasesdedatosquerecibanunamodificacioacutenoadicioacutensubstancial(esimportante advertirquelarenovacioacutendelaproteccioacutenseaplicaatodalabaseynosoacuteloalasrevisiones) Porotroladoelfabricantenocuentaconunderechoexclusivosinoconunaldquofacultadde impedirrdquoquelehabilitaparaprohibirlaextraccioacutenoreutilizacioacutendelatotalidadodeunaparte substancialdelcontenidodelabasededatosLomismoocurresilaextraccioacutenoreutilizacioacuten departesnosubstancialesesrepetidaosistemaacuteticaatentandocontralaexplotacioacutennormalde labasededatosocausandounperjuicioalderechodelfabricante
EnsegundolugarhaciafinesdediciembrededichoantildeolaConferenciaDiplomaacuteticade laOMPIsobrecuestionesdederechosdeautoryderechosconexosnoconsideroacuteunapropuesta relativaauneventualtratadosobrepropiedadintelectualdebasesdedatosquehabiacuteasido impulsadaporlosEEUUylaUEdadoquevariasdelegacionesexpresaronqueresultaba necesarioseguirestudiandoeltemaantesdeadoptarunadecisioacutenalrespectoAlpresente ademaacutesdelaUEalgunospaiacutesesnoacuterdicosprotegenensuslegislacionesalasbasesdedatosno originalesEnlosEEUUsehanpresentadosineacutexitosdistintosproyectosdeleyquenohan conseguidoelconsensonecesarioparasuaprobacioacutenaunqueeltematodaviacuteasiguesiendo consideradoporelPoderLegislativodeaquelpaiacutesEntantoenAmeacutericaLatinayelCaribe solamenteMeacutexicoatraveacutesdelaLeyFederaldeDerechosdeAutorhaestablecidoen1997una proteccioacutenparalasbasesdedatosnooriginalesconunaduracioacutendecincoantildeos
VeacuteaseCaacutemaraLapuente(1999)paraunresumendelasdiferenciasysimilitudesentreelderecho suigenerisylaproteccioacutenporderechosdeautor
34
SCCR86 paacutegina21
DadoquehasidolalegislacioacutendelaUElaquemaacutesimpactohacausadoanivel internacionalvalelapenaresentildearbrevementealgunostrabajosquehananalizadosucontenido eimpactosEnprimerlugarvariosautoreshandestacadolaamplitudconlacualsondefinidas lasbasesdedatosEnestesentidocomovimosantesseargumentaqueentendida literalmenteporejemplolosmuseospodriacuteancaerbajoelimperiodelalegislacioacutenencuestioacuten Sibientalveznuncasedaraacuteuncasolegalqueinvolucreunejemplotanextremoesbastante probablequepudieranplantearseproblemasporejemploentornoalosprogramasdematerias universitarias(Lipton2002)Otrailustracioacutendepreocupacionessimilaressedaenelcasode lossitiosdeInternetqueunificanbuacutesquedassobreciertostemasloscualestambieacutenpodriacuteanser ndashydehechohansidoenEuropandashobjetodedemandasenbasealaDirectivaqueestamos comentandoEnesteescenarioMaurer(1999)afirmaquetardeotempranotodainformacioacuten comercialmentevaliosaterminaraacuterecibiendoproteccioacutencomobasesdedatos35
Laproteccioacutenotorgadaparecetambieacutendemasiadolaxaencuantoalosrequisitosexigidos paraobtenerlaAsiacutelaevidenciaquesurgedeloscasosjudicialeshastaahoraconocidosmuestra queexpresionestalescomoquelasbasesdedatosprotegidasdebenserldquocoleccionesdedatos independientesarregladosdeformasistemaacuteticaeindividualmenteaccesiblerdquooquelainversioacuten enellasrealizadadebeserldquosubstancialrdquoenlapraacutecticanofuncionancomobarrerarealpara evitarquecualquiertipodecompilacioacutenquedeprotegida(Maureretal2001)Lamismafalta declaridadsurgeentornoaotrasdefinicionesdelaleyporejemplosialguienextraedatosen formaldquoinsubstancialrdquoperolosmismossondegranvalorparaelquelosextraetambieacuten pudieraocurrirqueeseactosealegalmentecuestionable(Hugenholtz2001)
Maureretal(2001)revisandolaexperienciaconcretaenmateriadelitigiosenloscuales seinvocoacutelaproteccioacutendelaDirectiva969CEencuentranquelamitaddeloscasosprovienen deempresasqueelaboranldquodatossinteacuteticosrdquo(estoesautogeneradospordichasempresas) incluyendonuacutemerosdeteleacutefonoslistadosdeTVfechasdeeventosdeportivosoconciertos etcEsclaroquesetratadeinformacioacutenquenotieneposibilidadesdeserobtenidademanera independienteporotrosagentesEstosevinculaconlacuestioacutendesilainformacioacutenquedebe serproducidadecualquierformacomopartedesupropionegocioporunaempresandashcomoes elcasodeloslistadostelefoacutenicosndashcaetambieacutenbajolaproteccioacutendelalegislacioacuteneuropea (temasobreelcuallajurisprudenciaparecehallarsedivididandashverHugenholtz2001)
TambieacutenenbasealoscasosjudicialesgeneradosporlaaplicacioacutendelaDirectiva Hughes(2002)sentildealaquelamismahaimpulsadoalostribunalesaencontrarinfraccionesal derechosuigenerisauacutenensituacionesenlascualeshayunuacutenicoproveedordelainformacioacuten respectiva Elmismoautortambieacutenobservaquelamayorpartedeloscasosllevadosantelos tribunaleseuropeosbajolaDirectiva969CEcorrespondenabasesdedatospreexistenteslas cualesaparentementenonecesitarondeaquelinstrumentolegalparasercreadas
OtroargumentocriacuteticodestacadoesquelaDirectivadelaUEotorgaunaproteccioacuten mayoralaquebrindalalegislacioacutensobrederechodeautori)laproteccioacutenotorgadaporla Directivaespotencialmenteperpetuayaquecualquierldquocambiosubstancialrdquoseacuantitativoo cualitativopermitesurenovacioacuten36(CowanyHarison2001sentildealanquelavidapromediode
35 Algunosespecialistasconsultadosparaestetrabajohanopinadoqueelderechosuigenerisintroducido generoacuteinnecesariosdebatesalincluirlasbasesanaloacutegicasEnestaposturaloquesedeberiacuteabuscar esprotegerladigitalizacioacutendelainformacioacutenevitandoquecompetidorescopienlosarchivos digitalizadossinrealizaresfuerzosniinversiones
36 Todaslasbasesdinaacutemicascalificariacuteanentoncesparaunarenovacioacutenperpetuadelaproteccioacuten
SCCR86 paacutegina22
lasbasesdedatoscomercialesesde3antildeosperiacuteodoenelqueserecuperanlamayoriacuteadelos retornosdelainversioacutenporlocuallaDirectivaconstituyeunreacutegimenldquosobre-protectivordquo) ii) lasexcepcionesdetipoldquofairuserdquosonmaacutesrestringidasqueenelcasodelderechodeautor (cabedestacarademaacutesquelaDirectivaautorizandashperonoobligandashalosEstadosmiembrosa adoptartalesexcepciones)3738 ndashverReichmanySamuelson(1997)Enestesentidoseha sentildealadoquelaDirectivaEuropeanocontienesalvaguardasadecuadasparagarantizarel accesodelascomunidadescientiacuteficasyeducativasalainformacioacutenapreciosaccesiblesOtro puntocriticadoeslafaltademecanismosdelicenciascompulsivas(CommitteeforaStudyon PromotingAccesstoScientificandTechnicalDataforthePublicInterestetal1999)
LasprevencionesfrentealimpactodelaDirectivaseamplificanenelcasodelasfuentes debaseuacutenicaDehecholaresolucioacutendealgunoscasosenlostribunaleseuropeosconfirmariacutea lostemoresdequeaquellageneraunaproteccioacuteninfinitamenteextensibleparaloscontenidos delasbasesdedatosdinaacutemicasauacutencuandosetratedecasosendondelainformacioacutenestaacuteenel dominiopuacuteblicoperoconunafuentedeprovisioacutenuacutenica(Colston 2001)39
Peroauacutenenloscasosenlosquenohayafuenteuacutenicapuedenpresentarseproblemas AsiacuteMilleacute(1996)ndashcitadoenHerreraBravo(2001)ndashsentildealaquelalegislacioacuteneuropeano contemploacutelanecesidaddedefenderellibreaccesoalainformacioacutenporpartedecompetidores quenohayantenidoaccesoalabasededatosprotegidaodetercerosquequisieranutilizarla mismainformacioacuten(extraiacutedadecualquierotrafuente)conunfindiferentealdecrearuna nuevabasededatosEnesecontextosepresentaraacutenldquocasosenlosqueunfabricantequehaya adquiridounarchivofiacutesicointenteejercitarundominioabsolutosobreelmismo(unldquoderecho exclusivordquonounameraldquofacultaddeimpedirrdquo)partiendodelabasedequeportener supuestamenteelldquooriginalrdquodelcontenidotodareproduccioacutendelmismoconstituyeuna extraccioacutenprohibidardquo
TambieacutensehaplanteadoquesibienelderechosuigenerisdelaUEpermiteaun competidorpotencialutilizarlascitasdeunabasededatosprotegidayllegardirectamentealas
37 EnlaDirectivasefacultaalosEstadosmiembrosaestablecerlimitacionesalaproteccioacutenen determinadoscasosporejemplofrenteabasesdedatosnoelectroacutenicascuyasreproducciones seanparausoprivadoocuandoelcontenidodelasbasesseausadoparafinesdocentesde investigacioacutencientiacuteficadeseguridadpuacuteblicaoparaefectosdeunprocedimientoadministrativoo judicialentreotrasPeroseaclaraexpresamentequeldquonopodraacuteinterpretarselaexcepcioacutende maneratalquepermitasuaplicacioacutendeformaquecauseunperjuicioinjustificadoalosintereses legiacutetimosdeltitulardelderechooquevayaendetrimentodelaexplotacioacutennormaldelasbases dedatosrdquo
38 DeOliveiraAscensao(2002)proponeunejemplointeresantedeconflictoentrelaDirectivaen cuestioacutenylaspraacutecticascientiacuteficashabitualesSuponeasiacuteelcasodeuninvestigadorquerealizaun trabajosobretemasde meteorologiacuteaparalocualrecorrelasbasesdedatosexistentessobreeltema incorporandoesosdatosasuinformeUnavezfinalizadoeacutestelopublicacomolibroSiesasbases estuvieranprotegidasporelderechosuigenerisel investigadorestariacuteaviolandolaDirectivadela UEyaquesibienlamismaautorizalaextraccioacutenparafinescientiacuteficosnopasalomismoconla reutilizacioacutenelcasoseriacuteamaacutesgravesisesupusieraqueauacutenlaextraccioacutendelosdatosseriacutea ilegalenestecasoyaqueelinvestigadorestabapensandoenpublicarunlibro(obseacutervesepor ciertoqueeselibrodifiacutecilmenterepresenteperseunacompetenciadirectaparalasbasesde datosquesequiereproteger)Faacutecilesverentonceslasbarrerasyelaumentodecostosquese impondriacuteansobrelaactividadcientiacuteficadegeneralizarseestetipodederechos
39 ElejemploseriacuteaeldelcasoldquoBritishHorseracingBoardLimitedvsWilliamHillOrganisation (2001)rdquo
SCCR86 paacutegina23
fuentesoriginaleselloignoralarealidadeconoacutemicadelaproduccioacutendebasesdedatosenla cualcomovimosantesnosoacutelohaytendenciasalestablecimientodemonopoliosldquonaturalesrdquo sinotambieacutencasosenlosquelareproduccioacutendeloscontenidosresultaeconoacutemicamente ineficiente
Secuestionanasimismolasfuerteslimitacionesalareutilizacioacutendelainformacioacuten contenidasenlaDirectivaSeguacutenCaacutemaraLapuente(1999)dichaslimitacionespuedenincluso alcanzarausuarioslegiacutetimosdelasbasesEsteeselcasodelaprohibicioacutenderealizarcopias ndashincluyendolasdeseguridadndashparaevitarquelasusenpersonasnoautorizadastambieacutense prohibealusuariolegiacutetimofacilitaratercerosnoautorizadoselaccesoalabasemediantela cesioacutendelusodeclavessistemasdedescodificacioacutenodesencriptacioacutenuotrosmecanismos ndashtodolocualenlapraacutecticageneraunescenarioendondehayunaprohibicioacutendereutilizacioacuten
Considerandoesteconjuntodeargumentoselpeligrorealesquesegenereunmonopolio defactosobreloscontenidosfactualesdelascompilacionesprotegidasconelconsecuente riesgoparalacirculacioacutenygeneracioacutendeconocimientos(Baron2001)Enlamisma direccioacutensesentildealaquelaDirectivaEuropearemueveladistincioacutentradicionalenelderechode autorentreproteccioacutendelasexpresionesyproteccioacutendelasideasconelconsiguienteriesgo deobstaculizarlalibrecirculacioacutendeestasuacuteltimas
Laconclusioacutengeneralquesurgedelosdiversostrabajosqueexaminanlalegislacioacuten europeasobreeltemaesquelospaiacutesesqueestaacutenanalizandolaintroduccioacutendeleyeso disposicionessimilaresdeberiacuteansercautelososafindetenermaacutestiempoparaobservarcuaacuteles sonlasconsecuenciasefectivasdelaDirectiva969CEnosoacutelosobrelaindustriadelasbases dedatossinotambieacutensobreelaccesoalainformacioacutenaspectodeimpactoclavesobreel desenvolvimientosocialyeconoacutemicoenelnuevoescenarioglobal(verMaureret al 2001)
IV LASITUACIOacuteNENAMEacuteRICALATINAYELCARIBE
a) Elmercadodebasesdedatos
Loprimeroatenerencuentaesquenoexisteinformacioacutenciertasobreeltamantildeodel mercadodebasesdedatosenninguacutenpaiacutesdeAmeacutericaLatinayelCaribeQuedafueradel aacutembitodeestetrabajogenerarestimacionesdeesetipotareaquedebieraserobjetodeestudios futurosEnestecontextopresentaremoslosrasgosprincipalesdeestaindustriaydesus principalesusuariosyproductoresconelfindetenerunacaracterizacioacutenesencialmente cualitativadelamismaDetodosmodossepuedeafirmarconbastantecertidumbrequela magnituddelaindustriadebasesdedatosndashmedidaenteacuterminoseconoacutemicosndashesenlaregioacuten bajoestudiotodaviacuteamuylimitadaespecialmenteenlospaiacutesesdemenordesarrollorelativo
AsiacutenosorprendequelaparticipacioacutendeAmeacutericaLatinayelCaribecomoregioacuten productoradebasesdedatosseaclaramentemarginalaescalamundialBraunstein(2002) tomandodatosdelGaleDirectoryofDatabasesmuestraqueen2001soacuteloel02deltotalde basesdedatosexistentesenelmundoproveniacuteadeldquoAmeacutericaMeridionalrdquoSibienhayrazones parasuponerqueelnuacutemerodebasesdedatosdelaregioacutenestaacutenetamentesubestimado(yaque soacutelofiguran21bases)nadanosimpideconcluirquelomismopuedeestarocurriendoenotras regionesypaiacutesesEncualquiercasoestocorroboraotrasevidenciasqueindicanclaramenteque lospaiacutesesdeAmeacutericaLatinayelCaribesonmuchomaacutesldquoimportadoresrdquoqueldquoexportadoresrdquode basesdedatosDehechotantoelconsumocomolaproduccioacutendebasesdedatosparecenestar
SCCR86 paacutegina24
positivamentecorrelacionadosconelniveldedesarrolloeconoacutemicoysocialdelospaiacuteses respectivos
iquestQueacutetipodebasesdedatosseproducenenlaregioacutenSolamenteenelcasodeBrasil hemospodidoencontrardatossistematizadosalrespectocorrespondientesalantildeo1996Enel cuadrosiguienteseobservaquehabiacuteaunas700basesendichopaiacutesenaquelantildeoabarcando diversastemaacuteticasyaacutereasydecaraacutectertantopuacuteblicocomoprivado
CuadroBasesdedatosexistentesenBrasilndash1996
Clasificacioacuten Nordmdebases dedatos
ABasesdeproduccioacutenTeacutecnico-cientiacutefica 89 Bibliograacuteficas 77 Tesis 12
BRegistrosyguiacuteas 142 Generales 35 Instituciones 22 Empresas 30 Investigadores 16 Productosyservicios 23 Eventos 6 Peliacuteculasyvideos 6 Otros 4
CBasesdeArchivo 272 Generales 234 Imaacutegenes 004 Legislacioacuten 19 Recortesnoticias 3 Autoridadesterminoloacutegicas 12
DBasesdeInformacioacutenyGestioacutenTecnoloacutegicaydeNegocios 35 Generales 20 NormasTeacutecnicas 11 Patentes 4
EBasesdeCulturasVivas 8 FBasesdeIndicadoresEstadiacutesticasDiagnoacutesticos 12 GOtrasBases 136
Generales 10 IBGE(InstitutoBrasileirodeGeografiaeEstatistica) 78 Cetesb(CompanhiadeTecnologiadeSaneamento 48 Ambiental)
TOTAL 694
FuenteFreitasPereiraetal(1999)
Entantolaevidenciarecogidaparaesteestudiomuestraqueentrelosprincipales productoresdebasesdedatosenlospaiacutesesdelaregioacutenfigurandiversasinstitucionespuacuteblicas quegeneranorecopilaninformacioacutencomercialeconoacutemicajuriacutedicafinancieraetclacualen generalenpartevendenyenpartedifundendeformagratuitandashdehechoesprobablequeel
SCCR86 paacutegina25
sectorpuacuteblicoseaelprincipalproductordebasesdedatosenvariospaiacutesesdelaregioacuten Asimismoexistendistintosproveedoresprivadosquetambieacutencomercializanlamismaclasede informacioacutenmuchasvecesencompetenciadirectaconelsectorpuacuteblico(replicandoloque ocurreenlamayorpartedelospaiacutesesdesarrollados)aunqueengeneralagregandovalorala informacioacutenquebrindaesteuacuteltimo(facilitandolaconsultayelusodelainformacioacuten organizandodemanerasalternativaslosdatosrespectivosetc)Laofertaprivadadebasesde datosenAmeacutericaLatinayelCaribeestariacuteaconcentradaprincipalmenteentoncesenempresas quesededicanavenderinformacioacutensobretemasjuriacutedicoscomercialescrediticiosyenmenor medidafinancierosloscualessonenloesencialdeintereacutesbaacutesicamenteldquolocalrdquo(estoeslos usuariosdelainformacioacutenrespectivaseriacuteanensuenormemayoriacutearesidentesdelpaiacutesndasho regioacutenndashalacualserefieredichainformacioacuten)
Elsectorpuacuteblicoasiacutecomolasuniversidadesylosinstitutosdeinvestigacioacutentambieacuten ofreceinformacioacutendemaneragratuitauonerosaseguacutenloscasosencamposdondelaoferta domeacutesticaprivadaesmenoroenocasionesnulameteorologiacuteaagriculturahidrografiacutea demografiacuteasaludcartografiacuteageologiacuteamedioambienteetcasiacutecomoendiversoscamposde lascienciasldquodurasrdquoEnvariasdeestasaacutereaslosusuarioslocalestambieacutenrecurrenobviamente alasbaseslocalizadasenlospaiacutesesdesarrolladosNoacuteteseenestesentidoquemientrasque unapartedelainformacioacutenrelevanteenestetipodeaacutereascorrespondeahechosodatos propiosdelospaiacutesesdelaregioacuten(porejemploenmeteorologiacutea)losusuarioslocalestambieacuten puedenestarinteresados(enmayormedidaqueenelcasodelasbasesjuriacutedicasocomerciales porejemplo)eninformacioacutencontenidaenbasesdedatosextranjeras(estoesclaroenelcaso delaactividadcientiacuteficaporejemplo)
Otrohechoimportanteatenerencuentaesqueelgradodedigitalizacioacutendelasbasesde datosenlaregioacutenesclaramentemenoralqueseobservaenlospaiacutesesdesarrolladoslocuales obviamenteconsecuenciadelmenorniveldepenetracioacutendelasTICsenlaregioacuten40 Esto marcaunobstaacuteculoobjetivoparaeldesarrollodelmercadodebasesdedatos
EnloscuadrosA1aA3(enelAnexoI)seobservaelretrasodebuenapartedelos paiacutesesdelaregioacuteneneldesplieguedelainfraestructurainformaacuteticaydetelecomunicaciones necesariaparaingresaralmundodelaldquonuevaeconomiacuteardquo(porciertolasdiferenciasentre paiacutesessonimportantesconlasnacionesdelCaribecomolosmaacutesavanzadasenpromedioen teacuterminosrelativos41)ndashasiacutecomoenelcostodeaccesoadichainfraestructuraEnestesentido resultainteresanteobservarlosdatosexhibidosenelcuadroA4(verelAnexo I)que correspondenaunIndicedePreparacioacutenparaelAccesoalaRed(NetworkedReadinessIndex (NRI))presentadooriginalmenteenKirkmanetal(2002)42 ndashseguacutenlosautoresdichoiacutendice reflejalapreparacioacutenyelpotencialdeunpaiacutesparaparticipardeunmundointerconectadopor redesQuedaclaroqueelgruesodelaregioacutenestaacutelejosdetenerlosnivelesdepreparacioacuten adecuadosparaingresaralaldquonuevaeconomiacuteardquoyportantoparaserunactorimportanteenla
40 Asiacuteunafilialargentinadeungrupoempresarioeuropeo-estadounidenseentrecuyosprincipales negociosfiguralaventadeinformacioacutenjuriacutedicareportoacutequemientrasqueenArgentinael porcentajedefacturacioacutenenmedioselectroacutenicoserade8elmismollegabaal50enEEUU locualobedecejustamentealoincipientedeladifusioacutendelaventadedatosenformatodigitalen laregioacuten
41 Laescasapoblacioacutendevariosdeestospaiacutesespuedeestarexplicandopartedelasdiferencias respectivas
42 Eliacutendiceseconstruyeenfuncioacutendedistintosindicadoresquereflejanlainfraestructura informaacuteticaydecomunicacioneslaspoliacuteticaspuacuteblicasvigentesendichasaacutereasetc
SCCR86 paacutegina26
produccioacutenexportacioacutenyconsumodebasesdedatosdigitalizadasEnconsecuenciala expansioacutendelaindustriadelasbasesdedatostendraacutecomopre-condicioacutenqueseacelere fuertementelaincorporacioacutendelasTICsenAmeacutericaLatinayelCaribe(paripassuconun ascensoenlosnivelesdeeducacioacutendesupoblacioacutendemodoquedichaincorporacioacutennose hagaacostadeincrementarlaldquobrechadigitalrdquointernayaexistente)
b) Lasituacioacutenlegalylosmediosdeproteccioacutenexistentesparalasbasesdedatos
Enlamayorpartedelaregioacutensehaincorporadoyadeformaexpliacutecitaalasbasesde datosquetengancaracteriacutesticasdeoriginalidadenlaseleccioacutenyodisposicioacutendesus contenidosalasrespectivaslegislacionesnacionalessobrederechodeautorsiguiendolas disposicionesdelostratadosyamencionadosdelaOMPIylaOMC(ADPIC)Ladecisioacuten 351 delAcuerdodeCartagenaconcertadaentreBoliviaColombiaEcuadorPeruacuteyVenezuela tambieacutenincluyedisposicionestendientesaprotegeralasmencionadasbasesdedatos
EncontrastecomomencionamosantesenlaregioacutensolamenteenMeacutexicoexisteuna legislacioacutenadhocqueotorgaproteccioacutenalapropiedadintelectualdelasbasesdedatosno originalesEnestesentidocabesentildealarquedichalegislacioacutenharecibidocriacuteticasdepartede juristasmexicanosquesentildealansucaraacutectercontradictorioconlaLeyMexicanadeDerechosde Autorenlacualdichadisposicioacutenhasidoincluida(verOvillaBueno1998CaballeroLeal 2000)DichascriacuteticassefundanenqueenMeacutexicoaligualqueencasitodoslospaiacutesesdela regioacutencuyalegislacioacutensobrepropiedadintelectualsebasaenlatradicioacutenlatinaseentiende queelderechodeautorsiemprehaexigidocreatividadcomobaseparalaproteccioacutenno existiendofundamentosparaprotegerbienesenbasealasinversionesnecesariasparasu creacioacutenPorsuparteCaballeroLeal(2000)sentildealaquelaLeyMexicananootorgaderechos soacutelidosalosproductoresdebasesdedatosnooriginalesdadoquenodefineclaramentecuales sonlosderechosexclusivosdeaquellosnitampocopreveacutelaposibilidadderenovarla extensioacutendelaproteccioacutenotorgadandashqueenelcasomexicanoesde5antildeosndashconcluyendoque susefectospraacutecticosnoseriacuteansignificativos
Entantohastadondehemospodidoindagarnoexistenproyectosdeleyenninguacutenpaiacutes deAmeacutericaLatinayelCaribequeapuntenaincorporarunaproteccioacutenespecialparalasbases dedatosnooriginalesEnestesentidoesinteresantesentildealarquealmenosenalgunospaiacuteses loslegisladoresparecenadvertidosdelosdebatesquesobreeltemasehansuscitadoenotras regionesAsiacutealdiscutirselaactuallegislacioacutenargentinaqueprotegeporlaviacuteadederechosde autoralosprogramasdecomputacioacutenylasbasesdedatosoriginalesunsenadorexpresoacutesu temorporelhechodequelafaltadeunaadecuadaclarificacioacutendeltemaderivaraenla proteccioacutendeguiacuteastelefoacutenicasporejemplo(Quinn2000)
Sinperjuiciodelaausenciadedisposicionesespeciacuteficassobreeltemaexistenenla mayorpartedelospaiacutesesdiversasfiguraslegalesquepodriacuteanaplicarseencasodeproducirse conflictosentornoalapropiedaddelasbasesdedatosnooriginalesporejemplolasleyeso disposicionesrelativasacompetenciadeslealenriquecimientosincausaapropiacioacutenindebida etcclaramentepuedenseraplicadasencasodequeunpropietariodeunabasededatossea afectadoporcompetidoresquereproduzcansindebidaautorizacioacutensusproductos43 Enelcaso
Porciertolosproveedoresdebasesdedatosenlaregioacutentienenlaopcioacutenderegistrarlos elementosdesusbasesquepuedanserprotegidostantoporlalegislacioacutendederechosdeautor (porejemplotesaurosmeacutetodosdeinterrogacioacutenconsultayvisualizacioacuteniacutendicesprogramasde
[Siguelanotaenlapaacuteginasiguiente]
43
SCCR86 paacutegina27
deChileentantondashseguacutenlasautoridadesdelaoficinadeDerechosdeAutorconsultadaspara estetrabajondashlaleyNdeg19223sobredelitosinformaacuteticosdealgunamanerapodriacuteaaplicarsea lasbasesdedatosnooriginalesenausenciadeproteccioacutenenelaacutembitodelderechodeautor Talvezlomismopodriacuteaocurrirenotrospaiacutesesenloscualesexistalegislacioacutensimilar
Sepuedeargumentarquelaefectividaddelasmencionadasdisposicioneslegalesseve menguadaenlapraacutecticaporproblemasdeenforcement(hechodestacadoporlamayorparte delasinstitucionesempresasyexpertosconsultadosparaestetrabajo)Sibiendichos problemasnosonexclusivosdelalegislacioacutensobrepropiedadintelectualalgunos observadoresargumentanqueenlaregioacutenexisteunaactitudculturalmaacutesldquotoleranterdquoalacopia delainformacioacutenqueenlospaiacutesesmaacutesavanzadoslocualagravariacuteaparticularmentela situacioacutenenelaacutembitobajoexamenAsimismolarelativaldquonovedadrdquodeltemaenloquehace alasbasesdedatosdigitalizadastornariacuteaauacutenmaacuteslentosycomplejosloslitigiosporfalta tantodejurisprudenciaasentadacomodepreparacioacutendelosfuncionariosjudiciales
Enloquehacealusoindebidodelasbasesdedatosporpartedelosusuarioslegiacutetimos (queseconcentrafundamentalmenteencompartiroextenderelaccesoalainformacioacuten respectivaapersonasuorganizacionesnoautorizadas)sibiengeneralmenteseconcertan contratosolicenciasqueprohibendichasaccionesenlapraacutecticaaparentementeutilizarlaviacutea legalparaeliminarlasresultamuycostoso44
Enestecontextolosproveedoresdebasesdedatosprincipalmenterecurrenameacutetodos teacutecnicos(encriptadoclavesdeaccesoetc)paraprotegersusproductosloscualesalmenos paralamayoriacuteadelosconsultadosproveenunaproteccioacutenrelativamentefuerteaunquepor ciertonocompleta(lasdificultadesaparentementeseconcentrariacuteanenelmencionado problemadelosusuariosqueporejemplodifundenlasclavesdeaccesoapersonasno autorizadas)
Ciertamentedebedecirsequelaproteccioacutenpormediostecnoloacutegicossueletenerademaacutes deuncostoelevadolaconsecuenciadequelainformacioacutenolasconsultasdelasbasesdeban hacersedeunamaneramenoscoacutemodaoldquoamigablerdquoparaelusuariojustamenteconelfinde viabilizarlaproteccioacutenqueotorgaelmediotecnoloacutegicoEnesesentidolasfirmasdeben balanceareldeseodeminimizarlaspotencialespeacuterdidasporelusonoautorizadodesusdatos conlanecesidaddemantenerlasuficienteflexibilidadcomoparanoperjudicarasususuarios legiacutetimosespecialmentecuandoexistenvariosproveedoresalternativosenelmercado45
Lasmarcastambieacutensonunmediodeproteccioacutenasiacutecomolasestrategiasderenovacioacuten constantedelainformacioacutenlainclusioacutendevaloragregadoetcAsimismolasempresas propietariasdebasesdedatosmonitoreanconstantementeasuscompetidoresconelfinde
[Continuacioacutendelanotadelapaacuteginaanterior]
computacioacutenusadosparaelfuncionamientodelasbasesetc)comoporotrasnormaslegales (marcaslogosetc)
44 Lasempresastratariacuteanderesolverestosproblemascuandolosdetectanporlaviacuteadela persuasioacutenylasnegociacionesinformalesconlosusuarios
45 Dehecholasfirmasestariacuteanencondicionesdedetectarporejemplolapraacutecticadecompartirlas clavesdeaccesoperoalmenosporahoraconsiderariacuteanqueeleventualbeneficiodesermaacutes estrictosconelusodelasclavesnocompensariacutealoscostosaincurrirparaalcanzartalobjetivo (inclusoencuantoelloprobablementeredundariacuteaenrestriccionesqueafectariacuteanlacomodidadde accesoalasbasesauacutenparalosusuariosautorizados)
SCCR86 paacutegina28
detectarposiblesconductasdeslealesEntantohaybasesquesoacuteloestaacutendisponiblesonliney queseprotegenporelhechodequesutamantildeoestangrandequesalvoquepudieranser extraiacutedasdirectamentedelosservidoresendondeestaacutenalojadaslacopiadesuselementos resultariacuteademasiadocostosaylentacomoparaqueresulteeconoacutemicamenterentablerealizarel esfuerzorespectivoEstoesasiacuteenuncontextodondeloscontenidosdelamayorpartedelas basesdenaturalezacomercialsongeneralmenteactualizadosdemanerafrecuenteyenelcuallos propietariosdelasbasesraramenteautorizanlasconsultasldquoenbloquerdquoporloquelas informacionestienenqueseraccedidasdeaunaporvez
Alavezotramaneradepreservarmercadosatendiendoalasdiferentesnecesidadesde losusuarioseslaqueempleanalgunasempresasndashporejemploaquellasdedicadasavender informacioacutenfinancierandashquerecurrenafijardistintospreciosparalainformacioacutenseguacutenel gradodeactualizacioacutenconlaquelarequieransusclientesndashlocualtiendeadisminuirlos incentivosacopiarindebidamentelainformacioacutenrespectiva46
Sibiencasitodaslasfirmaseinstitucionesconsultadashanreportadolaexistenciade perjuicioseconoacutemicosporlaapropiacioacutenindebidadeinformacioacutenporpartedecompetidores yousuariosaparentementelaspeacuterdidasgeneradaspordichasaccionesseriacuteanenlagran mayoriacuteadeloscasosdebajamagnitudcomoparajustificarrealizareventualesaccioneslegales alrespecto4748 Tampocohemosrecogidoevidenciadequehayandejadodehacerse inversionesendeterminadasbasesdedatosporfaltadeproteccioacutenlegalapropiadaDetodos modosestasconclusionesdebensermatizadasteniendoencuentaqueenvarioscasoslas firmasproductorasdebasesdedatoshacerelativamentepocotiempoqueestaacutenofreciendosus productosenformatodigitalndashlocualpodriacuteaexplicarquelaincidenciadelosproblemasde copiadeinformacioacutenycontenidos(olaconcienciaacercadelaincidenciadedichos problemas)seamenorqueenlospaiacutesesmaacutesavanzados49
Laevidenciaquehemospodidorecogerparaesteestudioentantoindicaquelosuacutenicos casosenlosquesehanregistradodemandasjudicialesvinculadasalacopiadeinformacioacuten contenidaenbasesdedatosnooriginalesdigitalizadashantenidolugarenArgentina50y
46 EstecasocorrespondealaestrategiadenominadacomoldquoversioninginformationrdquoporShapiroy Varian(1999)
47 Unaempresaqueconsultamosdedicadaacomercializarbasesdedatosconinformacioacuten comercialyconoperacionesenArgentinaChileyUruguayestimoacutelaspeacuterdidasporelusono autorizadodeloscontenidosdesusbasesenun5-10desufacturacioacuten
48 Entantosenoshareportadoquehaycasosenlosquesibienlospropietariosdelasbasestienen certezadequesuinformacioacutenestaacutesiendoutilizadaporpersonassinderechosadquiridos legalmentetienendificultadesinclusoparaidentificaralosinfractores
49 AsuvezciertamentelosproblemasdepirateriacuteadelainformacioacutenenAmeacutericaLatinapreexisten aladigitalizacioacuten
50 LoscasosquenosfueronreferidosenArgentinasondosElprimeroinvolucroacuteaunaempresa dedicadaaproveerinformacioacutencontableytributariaunodecuyosboletinesdigitalesndashque ofreciacuteaasusclientesndasheracopiadoydistribuidoporotrafirmaSibienexistiacuteanbasesparaquela empresainfractorafuerasancionadaporcompetenciadesleallajusticiaaparentementenodio lugaralreclamodelafirmaafectadaElsegundoestaacutetodaviacuteairresueltoenelaacutembitodela justiciapenalysurgioacuteapartirdeunadenunciadelaempresaNosiscontralafirmaAxesor(en cuyocapitalparticipaunfondoderiesgodelBancoSantanderCentralHispanodeorigen espantildeol)porlacopiadeunCDconinformacioacutensobreriesgocrediticioquecomercializabaNosis
SCCR86 paacutegina29
Ecuador51 ndashenesteuacuteltimopaiacutesademaacutesenelaacutembitoadministrativosehansolicitadoen algunoscasoslapraacutecticademedidascautelaresporlapresuntautilizacioacuteniliacutecitadebasesde datoselectroacutenicasSinembargoobviamenteellonosignificaquenosehayanproducido muchosotrosepisodiosdepirateriacuteaquenohanllegadoalainstanciajudicialsinoquesehan resueltoprivadamente(asiacutecomotambieacutendeotrosquetodaviacuteasesiguenproduciendosinque seafaacutecilcomodeciacuteamosantessiquieraidentificarconprecisioacutenalosinfractores)Porotro ladocabedestacarquesiacutehanexistidocasosenloscualeslajusticiayahaprotegido compilacionesquecumpliacuteanconlosrequisitosdeoriginalidadenladisposicioacutenyoseleccioacuten delosdatosdeformataldeserprotegiblesbajolalegislacioacutendederechodeautor52
Enesteescenariolaconclusioacutengeneraldenuestrotrabajodecampoesquesalvoalguna excepcioacuten53nohayevidenciaquemuestrequeexistaunreclamoporpartedelasempresase institucionesquemantienenycomercializanbasesdedatosenAmeacutericaLatinayelCaribepor contarconunalegislacioacutensuigenerisalestilodelaintroducidaenlaUEDehechoenlas entrevistasycontactosquerealizamosparaestainvestigacioacutenencontramosquelamayorparte delasorganizacionesdedicadasacomercializarbasesdedatosteniacuteanescasoconocimientodel debatesobreeltemaenEuropaylosEEUUyvariasinclusodesconociacuteanquelasbasesdesu propiedadpodriacuteanrecibirsiseaplicaraunalegislacioacutencomolaeuropeaporejemplouna proteccioacutenlegalespeciacutefica54 Asuvezlasoficinasrespectivasdederechosdeautorenla regioacutennohanreportadoquelosactoresprivadosquepodriacuteanrecibirproteccioacutenencasode sancionarseunalegislacioacutensuigenerisesteacutenimpulsandouncambioenesesentido(locual podriacuteaobedecerentreotrosfactoresalyamencionadoescasotamantildeodelaindustria respectiva)Todoestoporciertonoimplicaquelasempresasdelsectornodeseenmejorarel niveldeproteccioacutenlegalconelquecuentansinembargolaconclusioacutengeneralesqueal menosporelmomentolamayorpreocupacioacutenenmaterialegalestariacuteaenquesemejoreel niveldeenforcementdelalegislacioacutenyavigente
51 Elconflictoseprodujoentredosempresasquecomercializancompilacionesdeleyesenformatos digitales
52 EnArgentinayaen1974sediouncasoenestesentidoresueltofavorablementeparael demandanteporcopiadeunabasededatosqueconteniacuteanormativasdecomercioexterior (CNCivSalaD30474inreldquoGuiacuteaPraacutecticadelExportadoreImportadorSRLcEmpresaIARA yotrordquo)ndashverQuinn(2000)MaacutesrecientementelaempresaLaLeyobtuvounfallofavorableen 1996porunademandacontraotrafirmaquehabiacuteareproducidosinautorizacioacutenunabasede datosreferencialderepertoriosjuriacutedicosqueLaLeycomercializabaenCDs
53 SolamenteenelcasodelServiccediloFederaldeProcessamentodeDados(SERPRO)deBrasillas autoridadesconsultadasexpresaronunaopinioacutenclaraycondefinidoconocimientodecausaa favordeimplementarunaproteccioacutensuigenerisparalasbasesdedatos(significativamentese tratadeunaempresaestatal)
54 Existenalavezcasosenloscualesdeterminadasempresassearroganaunqueporciertosin baseslegalessoacutelidasderechosquenoposeenasiacuteunportalchilenodeinformacioacutensobre economiacuteaynegociosensupaacuteginawebsentildealaqueldquotodotextomuacutesicasonidofotografiacuteas videosgraacuteficosprogramasyengeneralcualquierinformacioacutencontenidaenelportalpor cualquiermedioseraacutedenominadaensuconjuntolsquoContenidorsquoDichoContenidoesdepropiedad exclusivadelaempresayseencuentraprotegidoporleyeslocalesytratadosinternacionalesde propiedadintelectualrdquo(verJijenaLeiva1999)
SCCR86 paacutegina30
V CONCLUSIONES
LadiscusioacutenacercadelosDPIsobrelasbasesdedatosldquonooriginalesrdquoprobablemente ejemplificadeunmodoparticularmenteagudolasiemprepresentetensioacutenentrelanecesidad deestablecerunmarcodeincentivosatractivoparalageneracioacutendenuevosproductoseideasy elobjetivodequedichosproductoseideasgenerenlamayorcantidaddeldquoderramesrdquosobreel conjuntodelsistemaeconoacutemicoydeltejidosocial
Decimosqueenestecasodichatensioacutenesespecialmenteagudaentantoqueunreacutegimen suigenerisparalasbasesdedatosnoapuntariacuteaaprotegerlasbasesensiacutemismasentanto productosnuevosyocreativossinoalainformacioacutenenellascontenidaconelconsiguiente riesgodequeseestablezcanliacutemitesalacirculacioacutendeaquellainclusodelaquehastael presentesemantieneeneldominiopuacuteblicoEnotraspalabraslacreacioacutendenuevosDPIsobre lasbasesdedatospodriacuteasesgarelbalanceentreproteccioacuten-difusioacutendeformapeligrosamente pronunciadaafavordelprimerteacuterminodedichobinomioLasamenazasenesteuacuteltimoterreno noseobservansoacuteloenlasmuysensiblesaacutereasdelacienciaylaeducacioacutensinotambieacutenenel propiocampocomercialndasheinclusoenvinculacioacutenconeldesarrollodeInternetporejemplo
Otropuntoclaveesquedichoreacutegimennosedirigiriacuteaapromoverlageneracioacutendeideaso bienesnuevosnilosesfuerzoscreativossinobaacutesicamentealasinversionesrealizadasenla recoleccioacutenyorganizacioacutendeinformacioacuten(einclusodeotrotipodeelementosalmenosenla definicioacutendelaUnioacutenEuropea)dediversotipoElloenprincipioiriacuteaencontratantodela tradicioacutendelalegislacioacutendederechosdeautorenbuenapartedelmundocomodelosobjetivos quedeberiacuteananimaralosregiacutemenesdeDPIdesdeunpuntodevistaeconoacutemicoAsimismoal menosenlaformaenqueelreacutegimensuigenerishasidoestablecidoenlaUEtendriacuteael potencialriesgodegenerarproteccionesperpetuas(encontradelaideadeproteccioacutentemporal queestaacuteenlabasedelalegislacioacutensobrepropiedadintelectual)
Nosorprendeentoncesencontrarqueauacutenenlospaiacutesesdesarrolladosndashprincipales productoresyconsumidoresdebasesdedatosndashexisteunafuertediscusioacutenacercadela convenienciadeadoptarlegislacionessuigenerisdeltipodelasimplementadasenlaUE discusioacutenqueporelmomentohabloqueadolaintroduccioacutendenormassimilaresen los EEUU
Muchasmaacutesdudassurgenenelcasodelospaiacutesesendesarrolloyaqueentantosonal presenteprincipalmenteconsumidoresantesqueproductoresdebasesdedatoslaadopcioacutende disciplinasinternacionalesenlamateriaaparentementegenerariacuteaunbalancecosto-beneficio auacutenmenosfavorablequeenlasnacionesavanzadas
LaevidenciaempiacutericaquehemosrecogidoparaelcasodeAmeacutericaLatinayelCaribea suveznoparecedarsustentoalargumentoafavordeestablecerDPIparalasbasesdedatosno originalesentantonohemosobservadoquelaincipienteindustriaqueexisteenlaregioacuten aparentementeconcentradaenlospaiacutesesmaacutesavanzadosdelamismaesteacutesiendoperjudicada porlaausenciadeunalegislacioacutensuigenerisenlamaterialosperjuicioscomercialesque ciertamenteexistenaunquetienenunamagnitudinciertaparecenderivarmaacutesbiendelafalta deunadecuadoenforcementdelalegislacioacutenactualmenteexistenteEnconsecuenciaal presentenopareceexistirunintereacuteseconoacutemiconitampocosocialconcretodesdeelpuntode vistadelospaiacutesesdelaregioacutenafavordeunalegislacioacuteninternacionalsobrebasesdedatos ldquonooriginalesrdquocomolapropuestaantildeosatraacutesenelsenodelaOMPI
SCCR86 paacutegina31
Todoestosinembargonodebeserinterpretadoenelsentidodequelasituacioacutenactual enlamateriaesenalguacutensentidooacuteptimaEstaacuteclaroporunladoquepeseaqueexistentanto legislacioacutencomomediostecnoloacutegicosquepodriacuteanprotegeralasinversionesrealizadasenla creacioacutenymantenimientodebasesdedatoshayproblemastantodeenforcementdelos contratosylasleyesrespectivascomodeldquocircunvalacioacutenrdquodelaproteccioacutentecnoloacutegicaque generanpeacuterdidasmonetariasparalospropietariosdelasbasesdedatos(propietariosqueno soacutelooperanenelsectorprivadosinoqueenmuchasocasionessonorganizacionesestatales)
Asuvezdesdeunpuntodevistadinaacutemicopodriacuteaesperarsequelaindustriadebasesde datosenAmeacutericaLatinayelCaribevayaexpandieacutendosealolargodeltiempondashespecialmente amedidaqueseincrementeladifusioacutendelasTICsenlaregioacutenndashconlocualeventualmente podriacuteadarseelcasodequeenunfuturoaparezcanconflictosdemayorsignificacioacutenquelos detectadoshastaahora
EnconsecuenciaresultanecesariocontinuaravanzandoenelestudiodeltemaEn particularseriacuteaimportantequeenelfuturosevayagenerandoinformacioacuteneconoacutemicacierta respectodelamagnituddeestaindustriaenlaregioacutenSibiensetratadeunatareacompleja comolomuestralamuyescasainformacioacutenexistentealrespectoinclusoenlospaiacuteses desarrolladosestaacuteclaroqueresultaimprescindibleparadotardeunabaseempiacutericamaacutesfirmea losdebatessobreeltema
Entantodenuestrotrabajosurgequedospasospotencialmentefavorablesparael desarrollodelaindustriadelasbasesdedatosenlospaiacutesesdeAmeacutericaLatinayelCaribe seriacuteani)mejorarelenforcementdelasnormativasactualmentevigentessobreeltematanto enelaacutereadederechosdeautorcomoenlosotroscamposjuriacutedicosinvolucrados(competencia deslealetc)ii)propenderaunamayorpenetracioacutendelasTICsenlospaiacutesesdelaregioacuten
Afuturoasuvezdebedarseinicioaunprocesodediaacutelogoentrelasdistintaspartescon intereacutessobreeltemaparaevaluarenqueacutemedidapodriacuteasernecesarioreformarlaslegislaciones actualmenteexistentesenmateriadecompetenciadeslealporejemploparahacermaacutesefectiva laproteccioacutenparalospropietariosdebasesdedatosenlaregioacutenDeesemismodiaacutelogo podriacuteanirsurgiendoconsensosnuevosacercadesiresultanecesarioonoavanzarenalguacutentipo deproteccioacutendelasbasesdedatosporlaviacuteadelosDPIndashyacercadecuaacutelesseriacuteanlas modalidadesdedichaproteccioacutenencasodequeseconcluyeraquesuimplementacioacutenseriacutea positivandashinclusoenelmarcomultilateralapartirtantodelaacumulacioacutendeexperienciaenla aplicacioacutendelasnormasyavigentesenalgunasregionescomodelapropiaevolucioacutendel mercadodebasesdedatosenlospaiacutesesdeAmeacutericaLatinayelCaribe
[SigueelAnexoI]
SCCR86
ANEXOI
CuadroA1AccesoatelefoniacuteaenAmeacutericaLatinayelCaribendash2001
Telefoniacuteacelular Telefoniacuteafija
Paiacutes Nordmsuscriptores cada100hab Paiacutes
Nordmliacuteneastelefoacutenicas cada100hab
Martinica 7153 Guadalupe 6359 Araba 5000 Chile 3402 AntiguaampBarbuda 3177 PuertoRico 3065 IslasViacutergenes (EEUU) 2890 Jamaica 2694 Venezuela 2635 Meacutexico 2168 Panamaacute 2070 Bermuda 2064 Paraguay 2040 Bahamas 1966 Surinam 1911 Argentina 1861 TrinidadampTobago 1734 Brasil 1673 Uruguay 1547 Repuacuteblica Dominicana 1465 ElSalvador 1250 Belize 1155 Barbados 1064 Guatemala 970 Bolivia 899 Guyana 866 Colombia 763 CostaRica 757 Ecuador 667 Granada 641 Peruacute 592 Honduras 361 StKittsandNevis 312 Nicaragua 299 StVincent 208 Dominica 156 Haitiacute 111 Cuba 007
Bermuda 8715 StKittsandNevis 5688 IslasViacutergenes(EEUU) 5637 AntiguaampBarbuda 4735 Barbados 4629 Guadalupe 4493
Martinica 4300 Bahamas 4003 Aruba 3503 PuertoRico 3364 Granada 3275 Dominica 2906 Uruguay 2829 TrinidadampTobago 2399 Chile 2390 CostaRica 2297 StVincent 2196 Brasil 2178 Argentina 2163
Jamaica 1973 Surinam 1758 Colombia 1705 Panamaacute 1483 Belize 1444 Meacutexico 1372 Venezuela 1120 RepuacuteblicaDominicana 1102 Ecuador 1037 ElSalvador 934 Guyana 919 Peruacute 775 Guatemala 647 Bolivia 622 Paraguay 512 Cuba 510 Honduras 471 Nicaragua 312 Haitiacute 097
EEUU 4442 EEUU 6645 Oceaniacutea 4495 Europa 4377 AmeacutericaLatinay Caribe 1717
Europa 4062 Oceaniacutea 4002
AmeacutericaLatinayCaribe 2327 Mundo 1557 Mundo 1721
FuenteInternationalTelecommunicationsUnion(ITU)
SCCR86 AnexoIpaacutegina2
CuadroA2AccesoaInternetypenetracioacutendePCsenAmeacutericaLatinayelCaribendash2000
PCs Internet
Paiacutes NordmPCscada
100hab Paiacutes
NordmServidores cada10000
hab Paiacutes
Nordm usuarios
cada 10000hab
Bermuda 4654 Bermuda 52727 Bermuda 390137 Guadalupe 1974 Uruguay 16202 Chile 165765 StKittsandNevis 1817 Argentina 7298 Aruba 136536 CostaRica 1491 Meacutexico 5655 Uruguay 110878 Granada 1271 Panamaacute 5313 PuertoRico 102179
Martinica 1266 Brasil 5153 IslasViacutergenes (EEUU) 100322
Belize 1249 TrinidadampTobago 5096 Peruacute 97420 StVincent 1058 Chile 4881 Dominica 77777 Uruguay 1049 AntiguaampBarbuda 4095 TrinidadampTobago 77258 Chile 823 Araba 2809 Argentina 67509
Barbados 822 IslasViacutergenes (EEUU) 2807 AntiguaampBarbuda 65203
Dominica 713 Dominica 2424 Belize 62447 TrinidadampTobago 618 CostaRica 1829 Guyana 60395 Meacutexico 576 Guadalupe 1246 CostaRica 56674 Argentina 513 Belize 1220 StKittsandNevis 51610 Brasil 500 Colombia 1106 Granada 43556
Jamaica 466 Repuacuteblica Dominicana 924 Bahamas 43158
Venezuela 455 Martinico 891 Venezuela 39305 Peruacute 409 Venezuela 668 Barbados 37383 Panamaacute 370 Jamaica 571 Panamaacute 31701 Colombia 354 Guatemala 492 Jamaica 31055 Guyana 256 Peruacute 417 StVincent 30857 Ecuador 217 PuertoRico 386 Brasil 29392 ElSalvador 191 Barbados 374 Meacutexico 27431 Bolivia 168 Nicaragua 276 Surinam 26979 Paraguay 127 Paraguay 236 Colombia 20746 Guatemala 114 Bolivia 159 RepuacuteblicaDominicana 18588 Honduras 108 StKittsandNevis 104 Guadalupe 17544 Cuba 107 ElSalvador 092 Bolivia 14407 Nicaragua 089 Bahamas 079 Ecuador 14234 AntiguaampBarbuda ndash Guyana 069 Martinica 12746 Aruba ndash Cuba 059 Nicaragua 9854 Bahamas ndash Granada 032 ElSalvador 7967 Repuacuteblica Dominicana ndash Surinam 023 Paraguay 7278 Haitiacute ndash Honduras 020 Guatemala 7027 PuertoRico ndash Ecuador 018 Honduras 6168 Surinam ndash StVincent 018 Cuba 5358 IslasViacutergenes (EEUU) ndash Haitiacute ndash Haitiacute 2454 EEUU 5852 EEUU 292832 EEUU 450696 Oceaniacutea 3652 Oceaniacutea 64761 Oceaniacutea 251112 Europa 1674 Europa 15727 Europa 135948 AmeacutericaLatinay Caribe 659
AmeacutericaLatinay Caribe 9628
AmeacutericaLatinay Caribe 57049
Mundo 772 Mundo 17793 Mundo 64137
FuenteInternationalTelecommunicationsUnion(ITU)
SCCR86 AnexoIpaacutegina3
CuadroA3CostodeaccesoaInternetndash2001
Promedioanualdelcostopor20horasdeaccesomensualaInternetcomoporcentaje delPBIpercaacutepita(medidoenPPP)
Ranking Paiacutes Costo
1 2 3 4 5 6 7 8 9
10 29 31 32 36 41 42 44 45 47 48 49 53 58 61 62 65 66 67
Suecia Beacutelgica Finlandia Noruega Islandia Japoacuten Suiza EstadosUnidos Taiwaacuten Dinamarca Uruguay Argentina TrinidadampTobago Chile Meacutexico Brasil CostaRica Venezuela Colombia Jamaica Panamaacute Bolivia ElSalvador Guatemala RepuacuteblicaDominicana Paraguay Ecuador Honduras
012 029 037 037 046 049 057 065 068 071 263 320 330 454 517 526 543 604 808 840 844 983
1152 1557 1562 2039 2503 3207
FuenteKirkman(2002)
Sobre75paiacutesesrankeados
SCCR86 AnexoIpaacutegina4
CuadroA4IndicedePreparacioacutenparaelAccesoalaRed (NetworkedReadinessIndex(NRI))ndash2001
Ranking NRI
Paiacutes Networked Readiness
1 2 3 4 5 6 7 8 9
10 32 34 37 38 44 45 46 47 48 50 52 55 56 57 63 67 68 69 71 72
EstadosUnidos Islandia Finlandia Suecia Noruega PaiacutesesBajos Dinamarca Singapur Austria ReinoUnido Argentina Chile Uruguay Brasil Meacutexico CostaRica TrinidadampTobago RepuacuteblicaDominicana Panamaacute Venezuela Peruacute ElSalvador Jamaica Colombia Paraguay Bolivia Guatemala Nicaragua Ecuador Honduras
605 603 591 576 568 568 556 547 532 531 401 400 380 379 358 357 352 352 342 341 338 330 329 329 315 304 300 283 265 264
FuenteKirkmanetal(2002)
[SigueelAnexoII]
Sobre75paiacutesesrankeados
SCCR86
ANEXOII
REFERENCIASBIBLIOGRAacuteFICAS
BandJyJSGowdy(1997)ldquoSuiGenerisDatabaseProtectionHasItsTimeComerdquo D-LibMagazinejunioWashingtonDC
Barca(2000)ldquoPropiedadIntelectualdelasBasesdeDatosUnAcercamientodesdela JurisprudenciaNorteamericanardquoCuadernodeDoctrinaReacutegimenJuriacutedicodelosBancosde DatosFacultaddeDerechoyCienciasSocialesUniversidaddeBuenosAires
BaronP(2001)ldquoBacktotheFutureLearningfromthePastintheDatabaseDebaterdquoTheOhio StateLawJournalVolumen62Nordm2
BailyMN(2002)ldquoDistinguishedLectureonEconomicsinGovernmentTheNew EconomyPostMortemorSecondWindrdquoJournalofEconomicPerspectivesVolumen16 Nordm 2pp3-22
BancoMundial(2001)ldquoIntellectualPropertyBalancingIncentiveswithCompetitive AccessrdquoenGlobalEconomicProspectsandtheDevelopingCountries2002 Washington DC
BenthamJ(1978)EscritoseconoacutemicosFondodeCulturaEconoacutemicaMeacutexico
BraunsteinYM(2002)ldquoRepercusionesEconoacutemicasdelaProteccioacutendelasBasesdeDatos enlosPaiacutesesenDesarrolloyPaiacutesesenTransicioacutenrdquopreparadoparaelComiteacutePermanentede DerechodeAutoryDerechosConexosSeacuteptimaSesioacuten13a17demayoGinebra
CaballeroLealJL(2000)ldquoProteccioacutenJuriacutedicadelasBasesdeDatosyProteccioacutenSui GenerisparalasBasesdeDatosnoOriginalesrdquoenMAPalaciosyRAntequera(eds) PropiedadIntelectualTemasRelevantesenelEscenarioInternacionalSIECAUSAID
CaacutemaraLapuenteS(1999)ldquoUacuteltimasOrientacionesInternacionalessobrelaProteccioacuten JuriacutedicadelasBasesdeDatosrdquoRevistaChilenadeDerechoVolumen26Nordm1pp9-61enero
CassierM(2002)ldquoBienPrivadoBienColectivoyBienPuacuteblicoenlaEradelaGenoacutemicardquo RevistaInternacionaldeCienciasSocialesNordm171marzo
ChangH(2001)ldquoIntellectualPropertyRightsandEconomicDevelopmentndashHistorical LessonsandEmergingIssuesrdquoJournalofHumanDevelopmentVolumen2Nordm2julio
ChenYyTPuttitanun(2002)ldquoIntellectualPropertyRightsandInnovationinDeveloping CountriesrdquoCenterforEconomicAnalysisDepartmentofEconomicsUniversityofColorado atBoulderWorkingPaperNo02-06mayo
CIPRndashCommissiononIntellectualPropertyRightsndash(2002a)ldquoTechnologyDevelopmentand IntellectualPropertyRightsrdquoWorkshop1enero
SCCR86 AnexoIIpaacutegina2
CIPRndashCommissiononIntellectualPropertyRightsndash(2002b)ldquoCopyrightSoftwareandthe InternetrdquoWorkshop5enero
ColstonC(2001)ldquoSuiGenerisDatabaseRightRipeforReviewrdquoJournalofInformation LawandTechnologyNordm 3 noviembre
CommitteeforaStudyonPromotingAccesstoScientificandTechnicalDataforthePublic InterestCommissiononPhysicalSciencesMathematicsandApplicationsNationalResearch Council(1999)AQuestionofBalancePublicRightsandthePublicInterestinScientifical andTechnicalDatabasesNationalAcademyofSciencesWashingtonDC
CorreaCM(2000)ldquoFairUseintheDigitalErardquopresentadoenelThirdUNESCO CongressonEthicalLegalandSocietalChallengesofCyberspace13-15denoviembre Paris
CowanRyEHarison(2001)ldquoIntellectualPropertyRightsinaKnowledge-Based EconomyrdquoMERITInfonomicsResearchMemorandumSeries2001-027septiembre Maastricht
CraftsN(2000)ldquoGlobalizationandGrowthintheTwentiethCenturyrdquoInternational MonetaryFundWorkingPaper0044WashingtonDC
DrsquoAndreaTysonLyESherry(1997)ldquoInformationIndustryAssociationStatutory ProtectionForDatabasesEconomicampPublicPolicyIssuesrdquoCommitteeontheJudiciary USHouseofRepresentatives
DavidPA(2000)ldquoTheDigitalTechnologyBoomerangNewIntellectualPropertyRights ThreatenGloballdquoOpenSciencerdquoWorkingPaper00-016AllSoulsCollegeOxfordamp StanfordUniversityoctubre
DavidPA(2002)ldquoDoestheNewEconomyNeedalltheOldIPRInstitutionsDigital InformationGoodsandAccesstoKnowledgeforEconomicDevelopmentrdquopreparadoparala WIDERConferencefortheNewEconomyinDevelopmentmayoHelsinki
DavidPAyDForay(2002)ldquoFundamentosEconoacutemicosdelaSociedaddel ConocimientordquoComercioExteriorVolumen52Nordm6pp472-490junio
DeOliveiraAscensatildeoJ(2002)ldquoBasesdeDadosElectroacutenicasOEstadodaQuestatildeoem PortugalenaEuropardquoRevistadeAssociaccedilatildeoBrasileiradaPropriedadeIntelectual(ABPI) Nordm56pp6-14enerofebreroRiodeJaneiro
DusollierSYPoulletyMBuydens(2000)ldquoCopyrightandAccesstoInformationinthe DigitalEnvironmentrdquopresentadoenelThirdUNESCOCongressonEthicalLegaland SocietalChallengesofCyberspace13-15denoviembreParis
ElKassasS(2002)ldquoStudyontheProtectionofUnoriginalDatabasesrdquopreparadoparael ComiteacutePermanentedeDerechodeAutoryDerechosConexosSeacuteptimaSesioacuten13a17de mayoGinebra
SCCR86 AnexoIIpaacutegina3
ForayD(1997)ldquoGenerationandDistributionofTechnologicalKnowledgeIncentives NormsandInstitutionsrdquoenCEdquist(ed)SystemsofInnovationTechnologiesInstitutions andOrganizationsPinterLondres
Forero-PinedaCyHJaramillo-SalazarldquoElAccesodelosInvestigadoresdelosPaiacuteses MenosDesarrolladosalaCienciaylaTecnologiacuteaInternacionalrdquo RevistaInternacionalde CienciasSocialesNordm171marzoParis
FreitasPereiraMNCJSRibeiroLTractenbergyPLoureiroMedeiros(1999)ldquoBases deDadosnaEconomiadoConhecimentoAQuestatildeodaQualidaderdquo RevistaCiecircnciada InformaccedilatildeoVolumen28Nordm2
GalliniNySScotchmer(2002)ldquoIntellectualPropertyWhenisitthebestincentive systemrdquoenAJaffeJLernerySStern(eds)InnovationPolicyandtheEconomyVol2 MITPress
GilbertR(1999)ldquoEconomicFactorsintheProductionDisseminationandUseofScientific andTechnicalDatabasesrdquoenProceedingsoftheWorkshoponPromotingAccesstoScientific andTechnicalDataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicyOptionsNational AcademyofSciencesPartIWorkshopPresentationsenero
GordonRJ(1999)ldquoHastheldquoNewEconomyrdquoRenderedtheProductivitySlowdown Obsoleterdquopreparadoparael ProductivityGrowthWorkshopFederalReserveBankof St Louis
GordonRJ(2002)ldquoTechnologyandEconomicPerformanceintheAmericanEconomyrdquo NBERWorkingPaperSeriesWorkingPaper8771febrero
GranstrandODForayPDavidetal(2001)ldquoWorkshopReportonIPR(Intellectual PropertyRights)AspectsofInternetCollaborationsrdquoEuropeanCommissionResearch DirectorateGeneralDirectorateBndashEuropeanResearchAreaStructuralAspectsWorking Paper
GrossmanGMyELai(2002)ldquoInternationalProtectionofIntellectualPropertyrdquoNational BureauofEconomicResearchWorkingPaper8704
HallBH(2002)ldquoOnCopyrightandPatentProtectionforSoftwareandDatabasesATale ofTwoWorldsrdquoenOGranstrand(ed)EconomicsLawandIntellectualPropertyKluwer
HellerMAldquoTheTragedyoftheAnticommonsrdquoHarvard LawReviewJanuary1998
HerreraBravoR(2001)ldquoAlgunasObrasDigitalesysuProteccioacutenJuriacutedicardquodisponibleen httprodolfoherreragaleoncomdocumentoshtmmarzo
HowellR(1998)ldquoDatabaseProtectionandCanadianLawrdquopreparadoparaIndustryCanada andCanadianHeritagedisponibleenhttpstrategisicgccaSSGip01045ehtml
HugenholtzB(2001)ldquoTheNewDatabaseRightEarlyCaseLawfromEuroperdquo presentadoenNinthAnnualConferenceonInternationalIPLawampPolicyFordham UniversitySchoolofLawNewYork19-20abril
SCCR86 AnexoIIpaacutegina4
HughesJ(2002)ldquoPoliticalEconomiesofHarmonizationDatabaseProtectionandInformation PatentsrdquopresentadoenelSeminarioFrontiersofownershipinthedigitaleconomyjunioParis
ITACndashInformationTechnologyAssociationofCanadandash(1997)ldquoDatabaseProtectionrdquo diciembre
JasziP(1996)ldquoSummaryandAnalysisofHR3531rdquoAssociationofResearchLibraries agosto
JijenaLeivaRJ(1999)ldquoPropiedadIntelectualeInternetrdquoREDIRevistaElectroacutenicade DerechoInformaacutetico Nordm10
KhanZB(2002)ldquoIntellectualPropertyandEconomicDevelopmentLessonsfrom AmericanandEuropeanHistoryrdquoCommissiononIntellectualPropertyRightsStudy Paper 1a
KirkmanG(ed)(2002)TheGlobalInformationTechnologyReport2001-2002Readiness fortheNetworkedWorldCenterforInternationalDevelopmentatHarvardUniversity
KirkmanGSCAOsorioyJDSachs(2002)ldquoTheNetworkedReadinessIndex MeasuringthePreparednessofNationsfortheNetworkedWorldrdquoenKirkmanG(ed)opcit
LallS(2001)ldquoIndicatorsoftheRelativeImportanceofIPRsinDevelopingCountriesrdquo UNCTADICTSDCapacityBuildingProjectonIntellectualPropertyRightsandSustainable Developmentdraftnoviembre
LevinRCAKKlevorickRRNelsonySGWinter(1987)ldquoAppropriatingthe ReturnsfromIndustrialResearchandDevelopmentrdquoBrookingsPapersonEconomic ActivityNordm3
LinnA(2000)ldquoHistoryofDatabaseProtectionLegalIssuesofConcerntotheScientific CommunityrdquoGlobalChangeDataandInformationSystem(GCDIS)USGlobalChange ResearchProgram(USGCRP)marzo
LiptonJ(2002)ldquoTheEUDatabaseRightandUniversityTeachingMaterials Journalof TechnologyLawandPolicyLevinCollegeofLawUniversityofFloridaissue1marzo
LoseyRC(1995)ldquoPracticalandLegalProtectionofComputerDatabasesrdquodisponibleen httpwwwfloridalawfirmcomarticlehtml
MaskusK(2000)IntellectualPropertyRightsintheGlobalEconomyInstitutefor InternationalEconomics
MaurerSMySScotchmer(1999)ldquoIntellectualPropertyRightsDatabaseProtectionIs ItBrokenandShouldWeFixItrdquoScienceVolumen284Mayo
MaurerSMPBHugenholtzyHJOnsrud(2001)ldquoEuropersquosDatabaseExperimentrdquo ScienceVolumen294octubre
MaurerSM(1999)ldquoRawKnowledgeProtectingTechnicalDatabasesforScienceand IndustryrdquoenProceedingsoftheWorkshoponPromotingAccesstoScientificandTechnical
SCCR86 AnexoIIpaacutegina5
DataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicyOptionsNationalAcademyof SciencesAppendixCenero
MilleacuteA(1996)ldquoProteccioacutenalosFabricantesdeBasesdeDatosunNuevolsquoDerecho ConexordquoRevistaDerechodelaAltaTecnologiacuteaantildeoVIIINdeg93mayo
MilleacuteA(1999)ldquoProtectionofDatabasesWorkshoprdquopreparadoparalaInternational ConferenceonElectronicCommerceandIntellectualPropertyOrganizacioacutenMundialdela PropiedadIntelectualseptiembre
NASndashNationalAcademyofSciences ndash(1999)ProceedingsoftheWorkshoponPromoting AccesstoScientificandTechnicalDataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicy OptionsWashingtonDC
NicholsonJFyMFreno(2001)ldquoProtectingtheContentofDatabasesrdquoIPLitigator enero
OECD(2001)TheNewEconomyBeyondtheHypeFinalReportontheOECDGrowth ProjectOECDParis
OramA(2000)ldquoTheSapandtheSyrupoftheInformationAgeCopingwithDatabase ProtectionLawsrdquodisponibleen httpwwworeillycom~andyoprofessionalcollection_lawhtml
OvillaBuenoR(1998)ldquoLaProteccioacutenJuriacutedicadelasBasesdeDatosenMeacutexicoDelos lineamientosInternacionalesalaNuevaLeyFederaldelDerechodeAutorrdquoenBecerra RamiacuterezM(ed)EstudiosdeDerechoIntelectualenHomenajealProfesorDavidRangel MedinaInstitutodeInvestigacionesJuriacutedicasdelaUNAMMeacutexico
PaacuteezMantildeaacuteJ(1997)ldquoProteccioacutenjuriacutedicadelosproductoresyusuariosdelasbasesde datosenlosderechosespantildeolycomunitariordquodisponibleenelsitiowebInformaacuteticos EuropeosExpertos(wwwieees)
PetersM(1999)ldquoSummaryOverviewofExistingandProposedIntellectualPropertyRights RegimesforDatabasesrdquoenProceedingsoftheWorkshoponPromotingAccesstoScientific andTechnicalDataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicyOptionsNational AcademyofSciencesPartIWorkshopPresentationsenero
QuinnN(2000)ldquoBancosdeDatosPrincipiodeLegalidadyTutelaPenalenlaLey ArgentinardquoCuadernodeDoctrinaReacutegimenJuriacutedicodelosBancosdeDatosFacultadde DerechoyCienciasSocialesUniversidaddeBuenosAires
ReichmanJHyPSamuelson(1997) ldquoIntellectualPropertyRightsinDatardquoVanderbilt LawReviewVolumen50enero
ReichmanJyPUhlir(1999)ldquoDatabaseProtectionattheCrossroadsRecent DevelopmentsandtheirImpactonScienceandTechnologyrdquoTheBerkeleyTechnologyLaw Journal14-2
SCCR86 AnexoIIpaacutegina6
RiisT(2002)ldquoEconomicImpactoftheProtectionofUnoriginalDatabasesinDeveloping CountriesandCountriesinTransitionrdquopreparadoparaelComiteacutePermanentedeDerechode AutoryDerechosConexosSeacuteptimaSesioacuten13a17demayoGinebra
RomerP(1993)ldquoTwoStrategiesforEconomicDevelopmentUsingIdeasandProducingIdeasrdquo ProceedingsoftheWorldBankAnnualConferenceonDevelopmentEconomics1992
SchraderDyRJeweler(1999)ldquoIntellectualPropertyProtectionforNoncreative DatabasesrdquoCongressionalResearchServiceReportsseptiembre
ScotchmerS(1999)ldquoCummulativeInnovationinTheoryandPracticerdquoGSPPWorking Paper240UCBerkeleyfebrero
ShapiroCyHVarian(1999)InformationRulesAstrategicGuidetotheNetwork EconomyHarvardBusinessSchoolPressMassBoston
ShengliZ(2002)ldquoTheEconomicImpactoftheProtectionofDatabaseinChinardquopreparado paraelComiteacutePermanentedeDerechodeAutoryDerechosConexosSeacuteptimaSesioacuten13 a 17demayoGinebra
StefikMyTLunt(1999)ldquoOverviewofTechnologiesforProtectingandfor MisappropriatingDigitalIntellectualPropertyRightsTheCurrentSituationandFuture ProspectsrdquoenProceedingsoftheWorkshoponPromotingAccesstoScientificandTechnical DataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicyOptionsNationalAcademyof SciencesPartIWorkshopPresentationsenero
StoryA(2002)ldquoStudyonIntellectualPropertyRightstheInternetandCopyrightrdquo CommissiononIntellectualPropertyRightsStudyPaper5
[FindelAnexoIIydeldocumento]
SCCR86 paacutegina14
informacioacutencientiacuteficaeducativajuriacutedica21etc(MaureryScotchmer1999Dussolieretal 2000David2002ReichmanyUhlir1999)
AsiacutelacomunidadacadeacutemicatemequelosDPIsobrelasbasesdedatosobstaculicenpor viacuteadelencarecimientoyolaapropiacioacutenprivadalalibrecirculacioacutendeideaseinformacioacuten quehasidonormadelavancecientiacuteficoalolargodelosuacuteltimosdoscientosantildeosNosorprende entoncesqueinstitucionestanrelevantescomoelNationalResearchCouncillaNationalAcademy ofScienceslaNationalAcademyofMedicinelaNationalAcademyofEngineeringlaNational ScienceFoundationyelNationalInstituteofHealthfigurenentrelosmaacutesprominentesopositoresa todalegislacioacutenquepuedarestringirelaccesoalosdatosoalainformacioacutenenlosEEUU
DavidyForay(2002)sentildealanqueaquellosquepromuevenelreforzamientodelosDPI sobrelosconocimientosndashenestecasolasbasesdedatosndashomitenelcrucialhechodeque aquellosnosonbienesdeconsumosinotambieacutencomovimosantesfactoresdeproduccioacuten Maacutesauacutenlosconocimientosnosonuacutenicamentebienesno-rivalessinoquenormalmentesu utilidadsocialaumentacuantomaacutessedifundenAsiacuteporejemplocuandoselimitaelusode unaciertabasedeinformacionesndashporejemplohaciendoqueuninvestigadordebapagarpor accederalamismandashesprobablequeseesteacutegenerandounobstaacuteculoalavancedelacienciaen tantoqueanteloscostosadicionalesqueseleimponenesfactiblequedichoinvestigador restrinjasusbuacutesquedasalostemasqueyaconocelimitandoasiacutelosdescubrimientos imprevistoshabitualesndashymuchasvecesmuyimportantesndashenelaacutereadelacienciaAsimismo sehaargumentadoquecrecientementeelavancecientiacuteficodependedelaposibilidadde combinardatosdediversasfuentesndasheacutesteseriacuteaporejemploelcasodelabiotecnologiacuteandashla introduccioacutendemayoresderechosdepropiedadenestaaacutereaciertamentesupondriacuteaentonces unobstaacuteculoparaelprogresodelainvestigacioacuten(dandolugaraloqueunautorhallamado ldquothetragedyofanti-commonsrdquo 22ndashDavid2000)23Otrofactorqueaumentalaspreocupaciones
21 EnesteaacutembitoJaszi(1996)ndashcitadoenBarca(2000)ndashponeelsiguienteejemploaplicableal casodelosEEUUrespectodelospotencialesriesgosdegenerarunderechosuigenerisparalas basesdedatosSeguacutenelautorldquohastalaactualidadlainformacioacutenpuacuteblicaesencialparala praacutecticajuriacutedicaesdedominiopuacuteblicoseguacutenlalegislacioacutendelcopyrightAlgunainformacioacuten soacuteloseencuentradisponibleatraveacutesdeempresasprivadasquecompilanlasdecisiones jurisprudencialeslegislacioacutenyregulacioneshellipHoyendiacuteaunabogadoouninvestigadordebe comprarloslibrosoCD-ROMosuscribirsealosserviciosonlineaefectosdeteneraccesoal derechoengeneralApesardeelloelprincipiolegaldelcopyrightenvirtuddelcualla proteccioacutenlegalnocubrealainformacioacutenhellipoperademanerataldeverificarlastendencias monopoacutelicasinherentesaestasituacioacutenUnavezaccedidanoexistenrestriccionesrespectode coacutemolainformacioacutenpuacuteblicaextraiacutedadebasesdedatoselectroacutenicasoenpapelpuedeser utilizadaenlamedidaqueelvaloragregadoporelcompiladornoseaextraiacutedohellip(enelcasode aprobarseunderechosuigeneris)lasituacioacutenseriacuteadistintaLareproduccioacutensinlicenciau otrousodeltextodecualquierdecisioacutenjudicialsifueraconsideradacualitativamentesubstancial resultariacuteasuficienteparaqueelusuariopuedaserresponsabilizadoypotencialmentetambieacutenla institucioacuteneducativaobibliotecaatraveacutesdelacualelusuarioaccedioacutealabasededatosrdquo
22 Laldquotragediadelosanticommonsrdquoocurrecuandomuchosindividuostienenderechosdeexclusioacuten sobreunrecursoescasoEnconsecuenciaactuandoseparadamentepuedengenerarun desperdiciocolectivodedichorecursoalsubutilizarlovisavisloqueocurririacuteaenunasituacioacuten socialmenteoacuteptima(Heller1998)
23 Unejemplointeresantedeestastensionessurgeconuntemaparticularmentecandentecualesel delasbasesdedatosgeneacuteticasymeacutedicasAlgunospaiacutesescomoIslandiaylasIslasTongahan concedidolicenciasexclusivasaempresasprivadasdebiotecnologiacuteaparaexplotarlosdatos geneacuteticosymeacutedicosdedeterminadaspoblacioneslocualimplicaprivatizardatosquehastaahora seintercambiabanenredesacadeacutemicas(verCassier2002)
SCCR86 paacutegina15
eslaexistenciadelosllamadosldquopassthroughrightsrdquoqueintroducennuevasrestriccionesaluso deloscontenidosdelasbasesdedatosndashyaquelosderechossobrelosmismosseextiendenalo largodetodalacadenadeusosquepuedentenerdichoscontenidosndash(Maureretal2001)24en este escenariolanecesidaddehacermuacuteltiplescontratosdelicenciaparaelusodelosdatos incorporadosenlasdistintasbasessetemehariacuteamuydifiacutecillainvestigacioacutencientiacutefica modernandashconsiderandolosenormescostosdetransaccioacuteninvolucrados
Asuvezsehasentildealadoqueelincrementodeloscostosdeaccesoalasbasesdedatos puedegenerarunaldquoreaccioacutenencadenardquodentrodelacomunidadcientiacuteficaentantoquelos usuariosasuvezbuscaraacutencompensaresosmayorescostosconnuevasfuentesdeingresosa partirdelosresultadosdesusinvestigacionesJustamenteseriacuteaenlasaacutereasdemayor relevanciainmediataparalasociedadolacienciaendondedichatendenciapodriacutea materializarsemaacutesraacutepidamente(SchraderyJeweler1999)Enunextremolaintroduccioacutende DPIenestaaacutereapodriacuteaprovocarelfindelacolaboracioacutencientiacuteficaydelmodelodeldquociencia abiertardquo(Granstrandetal2001vertambieacutenBaron2001)
Estasprevencionesseacrecientancuandodebidoarazonesfundamentalmente presupuestariastantoenEuropacomoenlosEEUUseestaacutepresionandoalasuniversidadesy aloscentrosdeinvestigacioacutenparaqueincrementensusingresosqueprovienenfueradel presupuestopuacuteblicolocualestimulajustamentelastendenciasatratardeobtenerrecursosa partirdelpatentamientoyotrasformasdeexclusioacutendelosresultadosdelasinvestigacionesque serealizanendichasinstituciones25Lasmismasrazoneshanllevadotambieacutenaunacreciente participacioacutenprivadaenlarecoleccioacutenygeneracioacutendedatosconlocuallostemoresporla apropiacioacutenprivadadeinformacioacutendeldominiopuacuteblicoseacrecientan(Linn2000)26
Soacuteloconelfindeejemplificaralgunosdelosproblemaspotencialesquepodriacutean derivarsedeunaproteccioacutensuigenerisparalasbasesdedatosnooriginalesvalelapenacitara CowanyHarison(2001)quienesobservanquelaseditorialesderevistascientiacuteficas crecientementedigitalizanloscontenidosdeestasuacuteltimaslocualtambieacutenresultaapropiado desdeelpuntodevistadelasbibliotecasuniversitariasquesonlosprincipalesclientesde dichasrevistas(porrazonesesencialmenteldquologiacutesticasrdquo)Elproblemaesquelasbibliotecas entoncesyanocompranlasrevistascomotalessinoelaccesoalasbasesdedatosdelas editorialesenesepasajelosartiacuteculoscontenidosendichasbasesyanoestaacutencubiertosporlas excepcionesdetipofairusequepermitiacuteanporejemplofotocopiarunartiacuteculo(mientrasque ahorapodriacuteaestarprohibidoparauninvestigadorqueesunusuariolegiacutetimodelabase compartirunartiacuteculoconuncoleganoautorizado)Maskus(2000)entantoapuntaalmismo
24 Entreloscasosmaacutescitadosenestesentidoestaacuteeldeunabasededatossobresecuenciade proteiacutenasdeorigensuizollamadaSwissProtcuyousojustamentesehavistorestringidopor limitacionesdetipopassthroughrightsTambieacutensemencionaelcasodeunabasesimilarde origenestadounidensellamadaScop
25 Enestesentidosehamencionadoqueafinesdelosantildeosrsquo90unafirmaalemanaestaba consiguiendounderechoexclusivodelEuropeanMolecularBiologyLaboratory(EMBL)para comercializarpartedelosdatosgeneradospordichainstitucioacutenmedidaqueaparentementese vinculabaconlaintencioacutendepromoverporesaviacuteaeldesarrollodelaindustriadela biotecnologiacuteaenAlemania(NAS1999)
26 ReichmanySamuelson(1997)observanquecuandoseprivatizoacutelacomercializacioacutendelas imaacutegenesdelsateacuteliteLandsatenlosEEUUlosprecioscrecieronde400a4400doacutelaresdelos EEUUporimagen
SCCR86 paacutegina16
problemaperodesdeunpuntodevistamaacutesgeneralatendiendoalaeventualimposibilidadde queuninvestigadorquecompraelaccesoaunabasecompartalosdatosconotroscolegas
Perolostemoressobreelimpactodeunamayorproteccioacutendelasbasesdedatostambieacuten seextiendenalcampodelosusuarioscomercialesAsiacutesesentildealaqueelloredundariacuteaenun obstaacuteculoparaeldesarrollodeactividadesenlascualessere-usaotransformalainformacioacuten primariaoenunaumentodeloscostosdedichasactividades(SchraderyJeweler1999)27
PorejemplolasactividadesdedesarrollodesoftwarepodriacuteanverseamenazadasAsiacute siguiendoaElKassas(2002)conunadefinicioacutendemasiadoabarcativasepodriacuteanproteger cuadrosdeconsultaconjuntosdeinstruccionesycaracteresetcnecesariosparaeldesarrollo deprogramasdecomputacioacutenTambieacutensecitanlosproblemasquepodriacuteansurgirparael avancedeInternetentantoloscuadrosdeencadenamientoylosdirectoriosasiacutecomolos serviciosdebuacutesquedaylossistemasdenombresdedominiopodriacuteanasimismocaerbajola legislacioacutendebasesdedatosLasempresasproveedorasdeserviciosdeInternetpodriacuteanverse afectadasentantoporlaeventualtransmisioacutennoautorizadadelosdatoscontenidosenbases protegidas(ElKassas2002Shengli2002)
Enesteescenariohaybastanteconsensoenproponerquelainformacioacutenylosvalores agregadosdesarrolladosconfondospuacuteblicosdirectamenteporoficinasdelgobiernoyoporsus contratistasnodeberiacuteanestarengeneralprotegidosporderechosdeautoroconexosasiacutecomoen lanecesidaddequeexistanclaacuteusulasdefairuseuotrasqueminimicenelimpactosobrela actividadcientiacuteficayeducativaobienquesegenereunmodelodelicenciascompulsivasode preciosdiferencialesparaestasuacuteltimasactividades2829(Hughes2002Riis2002 Colston 2001Maurer1999ReichmanySamuelson1997)30Algunosautoressugieren inclusoqueunaeventualproteccioacutenalasbasesdedatosnodebeextendersealasbasesya existentesymenosauacutencuandosetratedeinformacioacutenqueyaestaacuteeneldominiopuacuteblico (Gilbert1999)31
27 Cabesentildealarquelamayorpartedelosproyectosintroducidosparamejorarlaproteccioacutendelas basesdedatosenlosEEUUtambieacutencontaronconlaoposicioacutendevariasempresasdesoftware ydeInternetlomismoocurrioacuteconfirmasdelrubrotelecomunicacionesasiacutecomoconempresas queestaacutenldquoaguasabajordquoenlacadenadegeneracioacutendedatos(porejemploBloomberg)yconla AsociacioacutendeMarketingDirecto(BandyGowdy1997)
28 Enestesentidoesimportantetenerencuentaqueladiferenciacioacutendepreciosparaserefectiva tienedoscondicionesi)quelaelasticidadpreciodelademandadelsectorcientiacuteficoseamayorque ladelsectorcomercialndashlocualnoocurrecuandolainformacioacutenencuestioacutenesclaveparadeterminada tareadeinvestigacioacutenndashii)queexistaunademandacomerciallosuficientementeampliaparael mismotipodeinformacioacutenquedemandalacomunidadcientiacutefica(Hall2002)
29 David(2000)sugierequeinclusopodriacuteaocurrirquedichospreciosdiferencialesseapliquena todousuarioquesecomprometaadistribuirlosdatosquegeneresobrebasessimilaresalasque eacutelobtuvo
30 Riis(2002)porejemploproponedistinguirentrelasbasesdedatos(porejemploresoluciones juriacutedicas)quehacenalaldquoinfraestructuradeinformacioacutenrdquodeunasociedaddeaquellasquesonde tipocomercialAunqueladistincioacutenenlapraacutecticanosiempreresultaraacutefaacutecildeaquiacutedeberiacutean surgirdiferentestratamientosparaambostiposdebasesentantoelaccesoalprimerodeellos deberiacuteaserlomaacuteslibreposible
31 LaversioacutendelTratadoOMPIpuestaenconsideracioacutenen1996noexigiacuteaelregistrodelasbasesa serprotegidasporlocualdehecholaproteccioacutenseextenderiacuteaalasbasesyaexistentes
SCCR86 paacutegina17
Loscuestionamientosalosargumentoscriacuteticos
ndash Sibienlaindustriadebasesdedatoshavenidocreciendoenlosuacuteltimosantildeos podriacuteahabersedesarrolladoauacutenmaacutesraacutepidamenteenunambientelegalfavorable(DrsquoAndrea TysonySherry1997)
ndash Laaplicacioacutendelalegislacioacutensobredefensadelacompetenciaesinsuficiente debidoaquei)generaunaelevadalitigiosidadii)soacuteloresuelveelproblemadela apropiacioacutenindebidaporpartedeloscompetidoresperonoladelosusuariosiii)tampoco solucionaelproblemadelosllamadosldquosamaritanosdelainformacioacutenrdquondashpersonasquepor razonesldquono-econoacutemicasrdquoseapropiandedatosyloshacenlibrementedisponiblesalpuacuteblicoen generalndashiv)elrecursoalacompetenciadeslealsoacutelopuedeserejercitadoexpostdelos efectosdelaconductadantildeosaporlocualaseguraunbajoniveldeseguridadjuriacutedicav)las normasdecompetenciadeslealadiferenciadeloqueocurreconelderechosuigenerisno confierenunderechoexclusivoytransferiblevi) lafiguradecompetenciadeslealnoestaacuteen todaslaslegislacionesnacionalesyosutratamientoesvariabledepaiacutesapaiacutesElrecursoa establecercontratostampocoesunsustitutoefectivodelosDPIyaquehaydificultadespara monitorearyhacerunefectivoenforcementdelosmismosenparticularcuandoelinfractorno esaquelconelcualelpropietariodelabasededatosconcretoacuteelacuerdocontractuallocual generaaltoscostosdetransaccioacuteneincertidumbressobrelarealefectividaddeestemecanismo (Milleacute1999Howell1998Barca2000CaacutemaraLapuente1999)
ndash Encuantoalaposibilidaddeobtenerproteccioacutenporlaviacuteadelderechodeautoren funcioacutendelaoriginalidadyocreatividaddelasbasessealegaquemuchasdeellassonexhaustivas pornaturalezandashporlocualnopuedenaspiraraserldquooriginalesrdquodesdeelpuntodevistadesu seleccioacutenndashyqueenvarioscasosenparticularcuandosetratadebaseselectroacutenicasnopuedehaber arreglosldquooriginalesrdquoyaqueseriacuteanlosusuariosatraveacutesdelasvariacionesquepermitengenerarlos motoresdebuacutesquedalosqueimpondriacuteanexpostloscriteriosoriginalesdeordenamientoseguacutensus necesidades32Porotroladosesentildealaquelaproteccioacutenotorgadaenvirtuddeloscriteriosde seleccioacutendelosdatospuedeserdesvirtuadasiseentrecruzandiversasbasesdedatosdando origenanuevascompilacionesdiferentesdelasiniciales(PaacuteezMantildeaacute1997)
ndash Enloquehacealosmediostecnoloacutegicosdeproteccioacutenseargumentaquetodaviacutea nosonlosuficientementeconfiablesyquepuedensereludidospormediodedistintos mecanismos33 Tambieacutensesentildealaquesinproteccioacutenlegallosproductoresdebasesdedatos nopodraacutenofrecersusproductosenformatosdefaacutecilaccesoparaelusuarioalavezque deberaacutensoportarcostosadicionalesinnecesariosjustamenteporlanecesidaddeaplicarmedios tecnoloacutegicosdeproteccioacutensofisticados(DrsquoAndreaTysonySherry1997)
32 Dehechoaltratardedefinirenlapraacutecticacuaacutendounadeterminadabasededatostieneonolas caracteriacutesticasdeoriginalidadrequeridasporlalegislacioacutendederechosdeautorpuedeocurrir quesurjancontroversiasencasosconcretosenloscualesdichascaracteriacutesticasresulten discutibles
33 EnestesentidoesinteresantetenerencuentaquelallamadaDigitalMilenniumCopyrightAct sancionadaenEEUUen1998entreotrasdisposicionesprohibioacuteapartirdelantildeo2000eluso decualquiermecanismodestinadoaeludirosobrepasarlastecnologiacuteasdecontroldeacceso empleadasporlospropietariosdeobrasamparadasporelderechodeautorparaprotegersus obras
SCCR86 paacutegina18
ndash Nohayevidenciadequeelmercadodebasesdedatosseamonopoacuteliconisiquiera enaquellossegmentosquesonldquonichosrdquo(DrsquoAndreaTysonySherry1997)Porotroladoenla praacutecticalosproveedoresdebasesdedatosgeneralmentereconocenpreciosdiferencialespara ciertosclientes(porejemplouniversidades)seargumentaentoncesquesinoseotorgauna adecuadaproteccioacutenlosfabricantesdebasesdeberaacutencargarpreciosmayoresasusactuales usuariosincluyendoalaspropiasuniversidades(ITAC1997DrsquoAndreaTysonySherry 1997)Estosuacuteltimosautoressugierenquesisedeseafavorecerelaccesodeciertas comunidadesalainformacioacutenlaalternativapreferibleeselsubsidiodirecto(vertambieacuten Braunstein2002quienseexpidecontralaslicenciasobligatoriasylasexenciones)Asuvez enloscasosdefuenteuacutenicasesugiereaplicarlalegislacioacutenantimonopolio
Enelbalanceanuestrojuiciodeldebaterecieacutenresentildeadosurgecomoconclusioacutenquelos eventualesbeneficiosdeestablecerunreacutegimensuigenerisdeDPIparalasbasesdedatosldquono originalesrdquoprobablementenocompensenlosriesgosquesurgiriacuteandedichoreacutegimenSin embargocabeaclararqueengeneralningunodelosautoresquesealineanconestaopinioacuten estaacuteendesacuerdoconlanecesidaddequehayaunmarcodeincentivosquepermitaun adecuadoritmodecreacioacutenymantenimientodedichotipodebasesLadiscusioacutensecentra entoncesensabersidichomarcorequieredelaintroduccioacutendenuevosinstrumentoslegalesy siesefueraelcasocuaacutelseriacutealaformadeintroduciresosinstrumentosdemaneradegenerar losmenorescostosposiblesenteacuterminosdelarestriccioacutenaladifusioacutendelainformacioacutenyel conocimientoEnestesentidomaacutesabajoveremoscuaacuteleselactualestadodelalegislacioacuten sobreeltemaanivelinternacionalantessinembargocabediscutirlacuestioacutendesdela perspectivaespeciacuteficadelospaiacutesesendesarrollo
c) Laperspectivadelospaiacutesesendesarrollo
Enprimerlugarcabesentildealarquevariostrabajosrecienteshanmostradoatraveacutesde distintosargumentosquenoexistenrazonesquehaganpensarquelosestaacutendaresdepropiedad intelectualdebanseruniformesanivelinternacional(verChang2001Lall2001Khan 2002GrossmanyLai2002)Enotraspalabrasconsiderandolaspeculiaridadesantes mencionadasrespectodelconocimientocomobieneconoacutemiconadagarantizaqueelmismo reacutegimendepropiedadintelectualseaoacuteptimoantedistintosescenarioseconoacutemicossociales culturalesetc
AsiacutesehasostenidoqueelreforzamientodelosDPIincentivalainnovacioacutenenlospaiacuteses atrasadossoacuteloapartirdequeestosalcanzanciertosnivelesdedesarrollo(BancoMundial2001 ChenyPuttitanun2002)AsimismoRiis(2002)destacaquelaevidenciaempiacutericatodaviacuteanoha corroboradoelargumentodequelaimplementacioacutenderegiacutemenesdepropiedadintelectualmaacutes estrictosestimulenlatransferenciadetecnologiacuteahacialospaiacutesesendesarrollo
Enelcasodelasbasesdedatosenparticularendiversostrabajossehaexpresadoel temordequeunalegislacioacutenrestrictivadificulteelavancedelasinvestigacionescientiacuteficasen lospaiacutesesendesarrollo(CIPR2002a)Losargumentosarribamencionadosrespectodelos desestiacutemulosparalacooperacioacutencientiacuteficaqueresultariacuteandeestablecerDPIparalasbasesde datosseaplicanespecialmenteadichospaiacutesesEnefectolafaltadeincentivosala colaboracioacutenyladesconfianzaentrelosinvestigadoresporeltemoralusocomercialdel conocimientocompartidosonaspectosquedificultanlasrelacionesquepuedenestablecerlos investigadoresdelospaiacutesesendesarrolloconlosdepaiacutesesmaacutesavanzadosysehariacuteanauacutenmaacutes importantesdeexistirDPIparalasbasesdedatoscientiacuteficas(Forero-PinedayJaramillondash Salazar2002)Asuvezlaactividadcientiacuteficaenlospaiacutesesendesarrollotambieacutenseveriacutea
SCCR86 paacutegina19
afectadaporelaumentoenloscostosdeaccesoalainformacioacuten(auacutencuandoexistieranlos preciosdiferencialesantesmencionadosconsiderandolasdificultadespresupuestariasmuchas vecesendeacutemicasqueafectanadichospaiacuteses)Estostemoresseacrecientancuandola introduccioacutendenuevosDPIsecombinaconelempleodeteacutecnicasinformaacuteticasparalimitarel accesoalainformacioacutenenInternet(CIPR2002b)
Porotroladosiloqueinteresaespromoverlaproduccioacutendelasbasesdedatosenlos paiacutesesendesarrolloestaacuteclaroqueparaelloesnecesarioqueexistaenprimerlugarun mercadoparatalesbasesparalocualentreotrosfactoresresultanecesarioestimularuna mayorpenetracioacutendecomputadoraseInternetendichospaiacuteses(dadalagranldquobrechadigitalrdquo queexisteactualmenteanivelglobal)enestesentidoindudablementehayqueconsiderarque lapenetracioacutendelasTICsenlospaiacutesesendesarrolloesmuyheterogeacuteneaconpaiacutesesmaacuteso menosavanzadosenesecampoSiseargumentaencambioquelosmercadosrelevantes seriacuteanlosdeexportacioacutenentoncesesevidentequeloimportanteseriacuteaqueelreacutegimende propiedadintelectualseaadecuadoenlosmercadosdedestinondashqueseriacuteanlosdelospaiacuteses desarrolladosTambieacutenpodriacuteaargumentarsequelaexistenciadeunaproteccioacutenadecuadaen lospaiacutesesendesarrolloseriacuteaprecondicioacutenparaquehayasuficienteofertaglobaldebasesde datossinembargoenuncontextoenelcuallosmercadosdeaquellossonmuylimitadosnohay razonesparasuponerqueeseargumentoseavaacutelidoEntantopodriacuteahaberlugarparaquelos paiacutesesendesarrolloprotejanlasbasesdedatosnooriginalessiestasatendieranademandas especiacuteficasendichosmercadosperonohayevidenciadequeelloesteacutesucediendoalpresente FinalmentetampocoparecenaplicarlosargumentosquesugierenqueestablecerDPIenesta aacutereaestimulariacutealatransferenciadetecnologiacuteayaqueaquiacuteloqueestaacuteenjuegoes la transferenciadeinformacioacutenlacualasumecaracteriacutesticasmuydistintasdeaquella(Riis 2002)
TeniendoencuentaesteconjuntodeargumentospodemoscoincidirconRiis(2002)en quecomomiacutenimopuedesentildealarsequelosbeneficioseventualesdeunaproteccioacutensuigeneris paralasbasesdedatosnooriginalessonmenoresenlospaiacutesesendesarrolloqueenlas nacionesavanzadas
EnesteescenarionosorprendequeuntrabajorecientedelBancoMundial(2001)afirme quelospaiacutesesendesarrollosoacutelodebenreconocerunaproteccioacutenjuriacutedicaespecialparalas basesdedatoscuandoexistanelementosdecreatividadenaquellasAsimismoenfatizaquees necesarioanalizarcuidadosamentelanecesidaddeintroducirmaacutesproteccioacutenparalasbasesde datosenelmarcodelacuerdoTRIPsyaqueelloafectariacuteaelaccesoalainformacioacutenenlos paiacutesesendesarrolloyqueadoptarunalegislacioacutensimilaralaeuropeaseriacuteacontraproducente paralosinteresesdeestosuacuteltimosEncuantoalalegislacioacutenyavigenteoaintroducirse eventualmenteenlospaiacutesesdesarrolladossehaargumentadoqueesnecesarioqueexistan excepcionessobrelabasedelconceptodefairuseasiacutecomopreciosdiferencialesparalas comunidadescientiacuteficasyeducativasenlospaiacutesesendesarrollo(Story2002Riis 2002)
FinalmentecabesentildealarquesibienBraunstein(2002)hatratadodemostrarla convenienciadeimplementartratadosinternacionalesenmateriadeDPIparalasbasesdedatos ndasheinclusohapresentadoargumentosafavordequelospaiacutesesunilateralmenteestablezcan regiacutemenesprotectivosndashdichademostracioacutensebasaenbuenamedidaenlaaplicacioacutende herramientasteoacutericasdesarrolladasoriginalmenteparaelcasodelcomerciodebienes Lamentablementedichasherramientasasumenentreotrossupuestosrestrictivoslaausencia deeconomiacuteasdeescalaconlocualsuutilidadparaelcasodelasbasesdedatosconsiderando lascaracteriacutesticasantesmencionadasdeestasuacuteltimasresultamuylimitada
SCCR86 paacutegina20
III LAPROTECCIOacuteNDELASBASESDEDATOSNOORIGINALESELESTADODE SITUACIOacuteNDELALEGISLACIOacuteN INTERNACIONAL
Comolodestacatodalaliteraturarecibidasobreeltemasepuedefijarcomofecha inicialdeldebatesobrelapropiedadintelectualdelasbasesdedatosnooriginalesalllamado casoldquoFeistrdquovs RuralTelephoneService(1991)dondelaCorteSupremadelosEEUUhalloacute quelascompilacionesdedatosquenoalcanzarancondicionesdeoriginalidadyocreatividad (estoesquesebasaranmeramenteenunldquoesfuerzoindustriosordquooenelldquosudordelafrenterdquo)no mereciacuteanproteccioacutenbajolalegislacioacutenrelativaalcopyright
LaconmocioacutencausadaporelcasoFeistdebeenmarcarseenuncontextoenelcualel advenimientodelasTICsfueexpandiendodemaneraexplosivaelmercadoparalasbasesde datosEnestesentidosibienestaacuteclaroquelasbasesdedatosexistiacuteanmuchoantesdeque surgieralaposibilidaddealmacenarlasyvenderlaspormedioselectroacutenicosesbastanteobvio quelarepercusioacutendelfallodelaCorteSupremadelosEEUUsobreelcasoFeistfuemucho mayordeloquehubierasidoveinteotreintaantildeosatraacutes
En1996ocurrierondoshechosclaveEnprimerlugarlaUEadoptoacuteunaDirectiva especiacutefica(969CE)paraprotegerlasbasesdedatosporlacualseestableceporunladola proteccioacutenbajolalegislacioacutendecopyrightcuandodichasbasescumplencriteriosde originalidadenlaseleccioacutenodisposicioacutendeloscontenidosyporotrounaproteccioacuten sui generisparaaquellasbasesdedatosenlascualessehayahechounaldquoinversioacutensubstancialrdquo ndashcuantitativaocualitativamentemedidaEsteuacuteltimoderechosuigenerisseaplica independientementedequelasbasesencuestioacutentambieacutenpuedanmerecerproteccioacutenbajola legislacioacutendecopyright ndashestoeslasproteccionessonacumulativas34 Laproteccioacutenotorgada esde15antildeosSeincluyeasimismounprocedimientoderenovacioacutendelplazodeproteccioacuten paraaquellasbasesdedatosquerecibanunamodificacioacutenoadicioacutensubstancial(esimportante advertirquelarenovacioacutendelaproteccioacutenseaplicaatodalabaseynosoacuteloalasrevisiones) Porotroladoelfabricantenocuentaconunderechoexclusivosinoconunaldquofacultadde impedirrdquoquelehabilitaparaprohibirlaextraccioacutenoreutilizacioacutendelatotalidadodeunaparte substancialdelcontenidodelabasededatosLomismoocurresilaextraccioacutenoreutilizacioacuten departesnosubstancialesesrepetidaosistemaacuteticaatentandocontralaexplotacioacutennormalde labasededatosocausandounperjuicioalderechodelfabricante
EnsegundolugarhaciafinesdediciembrededichoantildeolaConferenciaDiplomaacuteticade laOMPIsobrecuestionesdederechosdeautoryderechosconexosnoconsideroacuteunapropuesta relativaauneventualtratadosobrepropiedadintelectualdebasesdedatosquehabiacuteasido impulsadaporlosEEUUylaUEdadoquevariasdelegacionesexpresaronqueresultaba necesarioseguirestudiandoeltemaantesdeadoptarunadecisioacutenalrespectoAlpresente ademaacutesdelaUEalgunospaiacutesesnoacuterdicosprotegenensuslegislacionesalasbasesdedatosno originalesEnlosEEUUsehanpresentadosineacutexitosdistintosproyectosdeleyquenohan conseguidoelconsensonecesarioparasuaprobacioacutenaunqueeltematodaviacuteasiguesiendo consideradoporelPoderLegislativodeaquelpaiacutesEntantoenAmeacutericaLatinayelCaribe solamenteMeacutexicoatraveacutesdelaLeyFederaldeDerechosdeAutorhaestablecidoen1997una proteccioacutenparalasbasesdedatosnooriginalesconunaduracioacutendecincoantildeos
VeacuteaseCaacutemaraLapuente(1999)paraunresumendelasdiferenciasysimilitudesentreelderecho suigenerisylaproteccioacutenporderechosdeautor
34
SCCR86 paacutegina21
DadoquehasidolalegislacioacutendelaUElaquemaacutesimpactohacausadoanivel internacionalvalelapenaresentildearbrevementealgunostrabajosquehananalizadosucontenido eimpactosEnprimerlugarvariosautoreshandestacadolaamplitudconlacualsondefinidas lasbasesdedatosEnestesentidocomovimosantesseargumentaqueentendida literalmenteporejemplolosmuseospodriacuteancaerbajoelimperiodelalegislacioacutenencuestioacuten Sibientalveznuncasedaraacuteuncasolegalqueinvolucreunejemplotanextremoesbastante probablequepudieranplantearseproblemasporejemploentornoalosprogramasdematerias universitarias(Lipton2002)Otrailustracioacutendepreocupacionessimilaressedaenelcasode lossitiosdeInternetqueunificanbuacutesquedassobreciertostemasloscualestambieacutenpodriacuteanser ndashydehechohansidoenEuropandashobjetodedemandasenbasealaDirectivaqueestamos comentandoEnesteescenarioMaurer(1999)afirmaquetardeotempranotodainformacioacuten comercialmentevaliosaterminaraacuterecibiendoproteccioacutencomobasesdedatos35
Laproteccioacutenotorgadaparecetambieacutendemasiadolaxaencuantoalosrequisitosexigidos paraobtenerlaAsiacutelaevidenciaquesurgedeloscasosjudicialeshastaahoraconocidosmuestra queexpresionestalescomoquelasbasesdedatosprotegidasdebenserldquocoleccionesdedatos independientesarregladosdeformasistemaacuteticaeindividualmenteaccesiblerdquooquelainversioacuten enellasrealizadadebeserldquosubstancialrdquoenlapraacutecticanofuncionancomobarrerarealpara evitarquecualquiertipodecompilacioacutenquedeprotegida(Maureretal2001)Lamismafalta declaridadsurgeentornoaotrasdefinicionesdelaleyporejemplosialguienextraedatosen formaldquoinsubstancialrdquoperolosmismossondegranvalorparaelquelosextraetambieacuten pudieraocurrirqueeseactosealegalmentecuestionable(Hugenholtz2001)
Maureretal(2001)revisandolaexperienciaconcretaenmateriadelitigiosenloscuales seinvocoacutelaproteccioacutendelaDirectiva969CEencuentranquelamitaddeloscasosprovienen deempresasqueelaboranldquodatossinteacuteticosrdquo(estoesautogeneradospordichasempresas) incluyendonuacutemerosdeteleacutefonoslistadosdeTVfechasdeeventosdeportivosoconciertos etcEsclaroquesetratadeinformacioacutenquenotieneposibilidadesdeserobtenidademanera independienteporotrosagentesEstosevinculaconlacuestioacutendesilainformacioacutenquedebe serproducidadecualquierformacomopartedesupropionegocioporunaempresandashcomoes elcasodeloslistadostelefoacutenicosndashcaetambieacutenbajolaproteccioacutendelalegislacioacuteneuropea (temasobreelcuallajurisprudenciaparecehallarsedivididandashverHugenholtz2001)
TambieacutenenbasealoscasosjudicialesgeneradosporlaaplicacioacutendelaDirectiva Hughes(2002)sentildealaquelamismahaimpulsadoalostribunalesaencontrarinfraccionesal derechosuigenerisauacutenensituacionesenlascualeshayunuacutenicoproveedordelainformacioacuten respectiva Elmismoautortambieacutenobservaquelamayorpartedeloscasosllevadosantelos tribunaleseuropeosbajolaDirectiva969CEcorrespondenabasesdedatospreexistenteslas cualesaparentementenonecesitarondeaquelinstrumentolegalparasercreadas
OtroargumentocriacuteticodestacadoesquelaDirectivadelaUEotorgaunaproteccioacuten mayoralaquebrindalalegislacioacutensobrederechodeautori)laproteccioacutenotorgadaporla Directivaespotencialmenteperpetuayaquecualquierldquocambiosubstancialrdquoseacuantitativoo cualitativopermitesurenovacioacuten36(CowanyHarison2001sentildealanquelavidapromediode
35 Algunosespecialistasconsultadosparaestetrabajohanopinadoqueelderechosuigenerisintroducido generoacuteinnecesariosdebatesalincluirlasbasesanaloacutegicasEnestaposturaloquesedeberiacuteabuscar esprotegerladigitalizacioacutendelainformacioacutenevitandoquecompetidorescopienlosarchivos digitalizadossinrealizaresfuerzosniinversiones
36 Todaslasbasesdinaacutemicascalificariacuteanentoncesparaunarenovacioacutenperpetuadelaproteccioacuten
SCCR86 paacutegina22
lasbasesdedatoscomercialesesde3antildeosperiacuteodoenelqueserecuperanlamayoriacuteadelos retornosdelainversioacutenporlocuallaDirectivaconstituyeunreacutegimenldquosobre-protectivordquo) ii) lasexcepcionesdetipoldquofairuserdquosonmaacutesrestringidasqueenelcasodelderechodeautor (cabedestacarademaacutesquelaDirectivaautorizandashperonoobligandashalosEstadosmiembrosa adoptartalesexcepciones)3738 ndashverReichmanySamuelson(1997)Enestesentidoseha sentildealadoquelaDirectivaEuropeanocontienesalvaguardasadecuadasparagarantizarel accesodelascomunidadescientiacuteficasyeducativasalainformacioacutenapreciosaccesiblesOtro puntocriticadoeslafaltademecanismosdelicenciascompulsivas(CommitteeforaStudyon PromotingAccesstoScientificandTechnicalDataforthePublicInterestetal1999)
LasprevencionesfrentealimpactodelaDirectivaseamplificanenelcasodelasfuentes debaseuacutenicaDehecholaresolucioacutendealgunoscasosenlostribunaleseuropeosconfirmariacutea lostemoresdequeaquellageneraunaproteccioacuteninfinitamenteextensibleparaloscontenidos delasbasesdedatosdinaacutemicasauacutencuandosetratedecasosendondelainformacioacutenestaacuteenel dominiopuacuteblicoperoconunafuentedeprovisioacutenuacutenica(Colston 2001)39
Peroauacutenenloscasosenlosquenohayafuenteuacutenicapuedenpresentarseproblemas AsiacuteMilleacute(1996)ndashcitadoenHerreraBravo(2001)ndashsentildealaquelalegislacioacuteneuropeano contemploacutelanecesidaddedefenderellibreaccesoalainformacioacutenporpartedecompetidores quenohayantenidoaccesoalabasededatosprotegidaodetercerosquequisieranutilizarla mismainformacioacuten(extraiacutedadecualquierotrafuente)conunfindiferentealdecrearuna nuevabasededatosEnesecontextosepresentaraacutenldquocasosenlosqueunfabricantequehaya adquiridounarchivofiacutesicointenteejercitarundominioabsolutosobreelmismo(unldquoderecho exclusivordquonounameraldquofacultaddeimpedirrdquo)partiendodelabasedequeportener supuestamenteelldquooriginalrdquodelcontenidotodareproduccioacutendelmismoconstituyeuna extraccioacutenprohibidardquo
TambieacutensehaplanteadoquesibienelderechosuigenerisdelaUEpermiteaun competidorpotencialutilizarlascitasdeunabasededatosprotegidayllegardirectamentealas
37 EnlaDirectivasefacultaalosEstadosmiembrosaestablecerlimitacionesalaproteccioacutenen determinadoscasosporejemplofrenteabasesdedatosnoelectroacutenicascuyasreproducciones seanparausoprivadoocuandoelcontenidodelasbasesseausadoparafinesdocentesde investigacioacutencientiacuteficadeseguridadpuacuteblicaoparaefectosdeunprocedimientoadministrativoo judicialentreotrasPeroseaclaraexpresamentequeldquonopodraacuteinterpretarselaexcepcioacutende maneratalquepermitasuaplicacioacutendeformaquecauseunperjuicioinjustificadoalosintereses legiacutetimosdeltitulardelderechooquevayaendetrimentodelaexplotacioacutennormaldelasbases dedatosrdquo
38 DeOliveiraAscensao(2002)proponeunejemplointeresantedeconflictoentrelaDirectivaen cuestioacutenylaspraacutecticascientiacuteficashabitualesSuponeasiacuteelcasodeuninvestigadorquerealizaun trabajosobretemasde meteorologiacuteaparalocualrecorrelasbasesdedatosexistentessobreeltema incorporandoesosdatosasuinformeUnavezfinalizadoeacutestelopublicacomolibroSiesasbases estuvieranprotegidasporelderechosuigenerisel investigadorestariacuteaviolandolaDirectivadela UEyaquesibienlamismaautorizalaextraccioacutenparafinescientiacuteficosnopasalomismoconla reutilizacioacutenelcasoseriacuteamaacutesgravesisesupusieraqueauacutenlaextraccioacutendelosdatosseriacutea ilegalenestecasoyaqueelinvestigadorestabapensandoenpublicarunlibro(obseacutervesepor ciertoqueeselibrodifiacutecilmenterepresenteperseunacompetenciadirectaparalasbasesde datosquesequiereproteger)Faacutecilesverentonceslasbarrerasyelaumentodecostosquese impondriacuteansobrelaactividadcientiacuteficadegeneralizarseestetipodederechos
39 ElejemploseriacuteaeldelcasoldquoBritishHorseracingBoardLimitedvsWilliamHillOrganisation (2001)rdquo
SCCR86 paacutegina23
fuentesoriginaleselloignoralarealidadeconoacutemicadelaproduccioacutendebasesdedatosenla cualcomovimosantesnosoacutelohaytendenciasalestablecimientodemonopoliosldquonaturalesrdquo sinotambieacutencasosenlosquelareproduccioacutendeloscontenidosresultaeconoacutemicamente ineficiente
Secuestionanasimismolasfuerteslimitacionesalareutilizacioacutendelainformacioacuten contenidasenlaDirectivaSeguacutenCaacutemaraLapuente(1999)dichaslimitacionespuedenincluso alcanzarausuarioslegiacutetimosdelasbasesEsteeselcasodelaprohibicioacutenderealizarcopias ndashincluyendolasdeseguridadndashparaevitarquelasusenpersonasnoautorizadastambieacutense prohibealusuariolegiacutetimofacilitaratercerosnoautorizadoselaccesoalabasemediantela cesioacutendelusodeclavessistemasdedescodificacioacutenodesencriptacioacutenuotrosmecanismos ndashtodolocualenlapraacutecticageneraunescenarioendondehayunaprohibicioacutendereutilizacioacuten
Considerandoesteconjuntodeargumentoselpeligrorealesquesegenereunmonopolio defactosobreloscontenidosfactualesdelascompilacionesprotegidasconelconsecuente riesgoparalacirculacioacutenygeneracioacutendeconocimientos(Baron2001)Enlamisma direccioacutensesentildealaquelaDirectivaEuropearemueveladistincioacutentradicionalenelderechode autorentreproteccioacutendelasexpresionesyproteccioacutendelasideasconelconsiguienteriesgo deobstaculizarlalibrecirculacioacutendeestasuacuteltimas
Laconclusioacutengeneralquesurgedelosdiversostrabajosqueexaminanlalegislacioacuten europeasobreeltemaesquelospaiacutesesqueestaacutenanalizandolaintroduccioacutendeleyeso disposicionessimilaresdeberiacuteansercautelososafindetenermaacutestiempoparaobservarcuaacuteles sonlasconsecuenciasefectivasdelaDirectiva969CEnosoacutelosobrelaindustriadelasbases dedatossinotambieacutensobreelaccesoalainformacioacutenaspectodeimpactoclavesobreel desenvolvimientosocialyeconoacutemicoenelnuevoescenarioglobal(verMaureret al 2001)
IV LASITUACIOacuteNENAMEacuteRICALATINAYELCARIBE
a) Elmercadodebasesdedatos
Loprimeroatenerencuentaesquenoexisteinformacioacutenciertasobreeltamantildeodel mercadodebasesdedatosenninguacutenpaiacutesdeAmeacutericaLatinayelCaribeQuedafueradel aacutembitodeestetrabajogenerarestimacionesdeesetipotareaquedebieraserobjetodeestudios futurosEnestecontextopresentaremoslosrasgosprincipalesdeestaindustriaydesus principalesusuariosyproductoresconelfindetenerunacaracterizacioacutenesencialmente cualitativadelamismaDetodosmodossepuedeafirmarconbastantecertidumbrequela magnituddelaindustriadebasesdedatosndashmedidaenteacuterminoseconoacutemicosndashesenlaregioacuten bajoestudiotodaviacuteamuylimitadaespecialmenteenlospaiacutesesdemenordesarrollorelativo
AsiacutenosorprendequelaparticipacioacutendeAmeacutericaLatinayelCaribecomoregioacuten productoradebasesdedatosseaclaramentemarginalaescalamundialBraunstein(2002) tomandodatosdelGaleDirectoryofDatabasesmuestraqueen2001soacuteloel02deltotalde basesdedatosexistentesenelmundoproveniacuteadeldquoAmeacutericaMeridionalrdquoSibienhayrazones parasuponerqueelnuacutemerodebasesdedatosdelaregioacutenestaacutenetamentesubestimado(yaque soacutelofiguran21bases)nadanosimpideconcluirquelomismopuedeestarocurriendoenotras regionesypaiacutesesEncualquiercasoestocorroboraotrasevidenciasqueindicanclaramenteque lospaiacutesesdeAmeacutericaLatinayelCaribesonmuchomaacutesldquoimportadoresrdquoqueldquoexportadoresrdquode basesdedatosDehechotantoelconsumocomolaproduccioacutendebasesdedatosparecenestar
SCCR86 paacutegina24
positivamentecorrelacionadosconelniveldedesarrolloeconoacutemicoysocialdelospaiacuteses respectivos
iquestQueacutetipodebasesdedatosseproducenenlaregioacutenSolamenteenelcasodeBrasil hemospodidoencontrardatossistematizadosalrespectocorrespondientesalantildeo1996Enel cuadrosiguienteseobservaquehabiacuteaunas700basesendichopaiacutesenaquelantildeoabarcando diversastemaacuteticasyaacutereasydecaraacutectertantopuacuteblicocomoprivado
CuadroBasesdedatosexistentesenBrasilndash1996
Clasificacioacuten Nordmdebases dedatos
ABasesdeproduccioacutenTeacutecnico-cientiacutefica 89 Bibliograacuteficas 77 Tesis 12
BRegistrosyguiacuteas 142 Generales 35 Instituciones 22 Empresas 30 Investigadores 16 Productosyservicios 23 Eventos 6 Peliacuteculasyvideos 6 Otros 4
CBasesdeArchivo 272 Generales 234 Imaacutegenes 004 Legislacioacuten 19 Recortesnoticias 3 Autoridadesterminoloacutegicas 12
DBasesdeInformacioacutenyGestioacutenTecnoloacutegicaydeNegocios 35 Generales 20 NormasTeacutecnicas 11 Patentes 4
EBasesdeCulturasVivas 8 FBasesdeIndicadoresEstadiacutesticasDiagnoacutesticos 12 GOtrasBases 136
Generales 10 IBGE(InstitutoBrasileirodeGeografiaeEstatistica) 78 Cetesb(CompanhiadeTecnologiadeSaneamento 48 Ambiental)
TOTAL 694
FuenteFreitasPereiraetal(1999)
Entantolaevidenciarecogidaparaesteestudiomuestraqueentrelosprincipales productoresdebasesdedatosenlospaiacutesesdelaregioacutenfigurandiversasinstitucionespuacuteblicas quegeneranorecopilaninformacioacutencomercialeconoacutemicajuriacutedicafinancieraetclacualen generalenpartevendenyenpartedifundendeformagratuitandashdehechoesprobablequeel
SCCR86 paacutegina25
sectorpuacuteblicoseaelprincipalproductordebasesdedatosenvariospaiacutesesdelaregioacuten Asimismoexistendistintosproveedoresprivadosquetambieacutencomercializanlamismaclasede informacioacutenmuchasvecesencompetenciadirectaconelsectorpuacuteblico(replicandoloque ocurreenlamayorpartedelospaiacutesesdesarrollados)aunqueengeneralagregandovalorala informacioacutenquebrindaesteuacuteltimo(facilitandolaconsultayelusodelainformacioacuten organizandodemanerasalternativaslosdatosrespectivosetc)Laofertaprivadadebasesde datosenAmeacutericaLatinayelCaribeestariacuteaconcentradaprincipalmenteentoncesenempresas quesededicanavenderinformacioacutensobretemasjuriacutedicoscomercialescrediticiosyenmenor medidafinancierosloscualessonenloesencialdeintereacutesbaacutesicamenteldquolocalrdquo(estoeslos usuariosdelainformacioacutenrespectivaseriacuteanensuenormemayoriacutearesidentesdelpaiacutesndasho regioacutenndashalacualserefieredichainformacioacuten)
Elsectorpuacuteblicoasiacutecomolasuniversidadesylosinstitutosdeinvestigacioacutentambieacuten ofreceinformacioacutendemaneragratuitauonerosaseguacutenloscasosencamposdondelaoferta domeacutesticaprivadaesmenoroenocasionesnulameteorologiacuteaagriculturahidrografiacutea demografiacuteasaludcartografiacuteageologiacuteamedioambienteetcasiacutecomoendiversoscamposde lascienciasldquodurasrdquoEnvariasdeestasaacutereaslosusuarioslocalestambieacutenrecurrenobviamente alasbaseslocalizadasenlospaiacutesesdesarrolladosNoacuteteseenestesentidoquemientrasque unapartedelainformacioacutenrelevanteenestetipodeaacutereascorrespondeahechosodatos propiosdelospaiacutesesdelaregioacuten(porejemploenmeteorologiacutea)losusuarioslocalestambieacuten puedenestarinteresados(enmayormedidaqueenelcasodelasbasesjuriacutedicasocomerciales porejemplo)eninformacioacutencontenidaenbasesdedatosextranjeras(estoesclaroenelcaso delaactividadcientiacuteficaporejemplo)
Otrohechoimportanteatenerencuentaesqueelgradodedigitalizacioacutendelasbasesde datosenlaregioacutenesclaramentemenoralqueseobservaenlospaiacutesesdesarrolladoslocuales obviamenteconsecuenciadelmenorniveldepenetracioacutendelasTICsenlaregioacuten40 Esto marcaunobstaacuteculoobjetivoparaeldesarrollodelmercadodebasesdedatos
EnloscuadrosA1aA3(enelAnexoI)seobservaelretrasodebuenapartedelos paiacutesesdelaregioacuteneneldesplieguedelainfraestructurainformaacuteticaydetelecomunicaciones necesariaparaingresaralmundodelaldquonuevaeconomiacuteardquo(porciertolasdiferenciasentre paiacutesessonimportantesconlasnacionesdelCaribecomolosmaacutesavanzadasenpromedioen teacuterminosrelativos41)ndashasiacutecomoenelcostodeaccesoadichainfraestructuraEnestesentido resultainteresanteobservarlosdatosexhibidosenelcuadroA4(verelAnexo I)que correspondenaunIndicedePreparacioacutenparaelAccesoalaRed(NetworkedReadinessIndex (NRI))presentadooriginalmenteenKirkmanetal(2002)42 ndashseguacutenlosautoresdichoiacutendice reflejalapreparacioacutenyelpotencialdeunpaiacutesparaparticipardeunmundointerconectadopor redesQuedaclaroqueelgruesodelaregioacutenestaacutelejosdetenerlosnivelesdepreparacioacuten adecuadosparaingresaralaldquonuevaeconomiacuteardquoyportantoparaserunactorimportanteenla
40 Asiacuteunafilialargentinadeungrupoempresarioeuropeo-estadounidenseentrecuyosprincipales negociosfiguralaventadeinformacioacutenjuriacutedicareportoacutequemientrasqueenArgentinael porcentajedefacturacioacutenenmedioselectroacutenicoserade8elmismollegabaal50enEEUU locualobedecejustamentealoincipientedeladifusioacutendelaventadedatosenformatodigitalen laregioacuten
41 Laescasapoblacioacutendevariosdeestospaiacutesespuedeestarexplicandopartedelasdiferencias respectivas
42 Eliacutendiceseconstruyeenfuncioacutendedistintosindicadoresquereflejanlainfraestructura informaacuteticaydecomunicacioneslaspoliacuteticaspuacuteblicasvigentesendichasaacutereasetc
SCCR86 paacutegina26
produccioacutenexportacioacutenyconsumodebasesdedatosdigitalizadasEnconsecuenciala expansioacutendelaindustriadelasbasesdedatostendraacutecomopre-condicioacutenqueseacelere fuertementelaincorporacioacutendelasTICsenAmeacutericaLatinayelCaribe(paripassuconun ascensoenlosnivelesdeeducacioacutendesupoblacioacutendemodoquedichaincorporacioacutennose hagaacostadeincrementarlaldquobrechadigitalrdquointernayaexistente)
b) Lasituacioacutenlegalylosmediosdeproteccioacutenexistentesparalasbasesdedatos
Enlamayorpartedelaregioacutensehaincorporadoyadeformaexpliacutecitaalasbasesde datosquetengancaracteriacutesticasdeoriginalidadenlaseleccioacutenyodisposicioacutendesus contenidosalasrespectivaslegislacionesnacionalessobrederechodeautorsiguiendolas disposicionesdelostratadosyamencionadosdelaOMPIylaOMC(ADPIC)Ladecisioacuten 351 delAcuerdodeCartagenaconcertadaentreBoliviaColombiaEcuadorPeruacuteyVenezuela tambieacutenincluyedisposicionestendientesaprotegeralasmencionadasbasesdedatos
EncontrastecomomencionamosantesenlaregioacutensolamenteenMeacutexicoexisteuna legislacioacutenadhocqueotorgaproteccioacutenalapropiedadintelectualdelasbasesdedatosno originalesEnestesentidocabesentildealarquedichalegislacioacutenharecibidocriacuteticasdepartede juristasmexicanosquesentildealansucaraacutectercontradictorioconlaLeyMexicanadeDerechosde Autorenlacualdichadisposicioacutenhasidoincluida(verOvillaBueno1998CaballeroLeal 2000)DichascriacuteticassefundanenqueenMeacutexicoaligualqueencasitodoslospaiacutesesdela regioacutencuyalegislacioacutensobrepropiedadintelectualsebasaenlatradicioacutenlatinaseentiende queelderechodeautorsiemprehaexigidocreatividadcomobaseparalaproteccioacutenno existiendofundamentosparaprotegerbienesenbasealasinversionesnecesariasparasu creacioacutenPorsuparteCaballeroLeal(2000)sentildealaquelaLeyMexicananootorgaderechos soacutelidosalosproductoresdebasesdedatosnooriginalesdadoquenodefineclaramentecuales sonlosderechosexclusivosdeaquellosnitampocopreveacutelaposibilidadderenovarla extensioacutendelaproteccioacutenotorgadandashqueenelcasomexicanoesde5antildeosndashconcluyendoque susefectospraacutecticosnoseriacuteansignificativos
Entantohastadondehemospodidoindagarnoexistenproyectosdeleyenninguacutenpaiacutes deAmeacutericaLatinayelCaribequeapuntenaincorporarunaproteccioacutenespecialparalasbases dedatosnooriginalesEnestesentidoesinteresantesentildealarquealmenosenalgunospaiacuteses loslegisladoresparecenadvertidosdelosdebatesquesobreeltemasehansuscitadoenotras regionesAsiacutealdiscutirselaactuallegislacioacutenargentinaqueprotegeporlaviacuteadederechosde autoralosprogramasdecomputacioacutenylasbasesdedatosoriginalesunsenadorexpresoacutesu temorporelhechodequelafaltadeunaadecuadaclarificacioacutendeltemaderivaraenla proteccioacutendeguiacuteastelefoacutenicasporejemplo(Quinn2000)
Sinperjuiciodelaausenciadedisposicionesespeciacuteficassobreeltemaexistenenla mayorpartedelospaiacutesesdiversasfiguraslegalesquepodriacuteanaplicarseencasodeproducirse conflictosentornoalapropiedaddelasbasesdedatosnooriginalesporejemplolasleyeso disposicionesrelativasacompetenciadeslealenriquecimientosincausaapropiacioacutenindebida etcclaramentepuedenseraplicadasencasodequeunpropietariodeunabasededatossea afectadoporcompetidoresquereproduzcansindebidaautorizacioacutensusproductos43 Enelcaso
Porciertolosproveedoresdebasesdedatosenlaregioacutentienenlaopcioacutenderegistrarlos elementosdesusbasesquepuedanserprotegidostantoporlalegislacioacutendederechosdeautor (porejemplotesaurosmeacutetodosdeinterrogacioacutenconsultayvisualizacioacuteniacutendicesprogramasde
[Siguelanotaenlapaacuteginasiguiente]
43
SCCR86 paacutegina27
deChileentantondashseguacutenlasautoridadesdelaoficinadeDerechosdeAutorconsultadaspara estetrabajondashlaleyNdeg19223sobredelitosinformaacuteticosdealgunamanerapodriacuteaaplicarsea lasbasesdedatosnooriginalesenausenciadeproteccioacutenenelaacutembitodelderechodeautor Talvezlomismopodriacuteaocurrirenotrospaiacutesesenloscualesexistalegislacioacutensimilar
Sepuedeargumentarquelaefectividaddelasmencionadasdisposicioneslegalesseve menguadaenlapraacutecticaporproblemasdeenforcement(hechodestacadoporlamayorparte delasinstitucionesempresasyexpertosconsultadosparaestetrabajo)Sibiendichos problemasnosonexclusivosdelalegislacioacutensobrepropiedadintelectualalgunos observadoresargumentanqueenlaregioacutenexisteunaactitudculturalmaacutesldquotoleranterdquoalacopia delainformacioacutenqueenlospaiacutesesmaacutesavanzadoslocualagravariacuteaparticularmentela situacioacutenenelaacutembitobajoexamenAsimismolarelativaldquonovedadrdquodeltemaenloquehace alasbasesdedatosdigitalizadastornariacuteaauacutenmaacuteslentosycomplejosloslitigiosporfalta tantodejurisprudenciaasentadacomodepreparacioacutendelosfuncionariosjudiciales
Enloquehacealusoindebidodelasbasesdedatosporpartedelosusuarioslegiacutetimos (queseconcentrafundamentalmenteencompartiroextenderelaccesoalainformacioacuten respectivaapersonasuorganizacionesnoautorizadas)sibiengeneralmenteseconcertan contratosolicenciasqueprohibendichasaccionesenlapraacutecticaaparentementeutilizarlaviacutea legalparaeliminarlasresultamuycostoso44
Enestecontextolosproveedoresdebasesdedatosprincipalmenterecurrenameacutetodos teacutecnicos(encriptadoclavesdeaccesoetc)paraprotegersusproductosloscualesalmenos paralamayoriacuteadelosconsultadosproveenunaproteccioacutenrelativamentefuerteaunquepor ciertonocompleta(lasdificultadesaparentementeseconcentrariacuteanenelmencionado problemadelosusuariosqueporejemplodifundenlasclavesdeaccesoapersonasno autorizadas)
Ciertamentedebedecirsequelaproteccioacutenpormediostecnoloacutegicossueletenerademaacutes deuncostoelevadolaconsecuenciadequelainformacioacutenolasconsultasdelasbasesdeban hacersedeunamaneramenoscoacutemodaoldquoamigablerdquoparaelusuariojustamenteconelfinde viabilizarlaproteccioacutenqueotorgaelmediotecnoloacutegicoEnesesentidolasfirmasdeben balanceareldeseodeminimizarlaspotencialespeacuterdidasporelusonoautorizadodesusdatos conlanecesidaddemantenerlasuficienteflexibilidadcomoparanoperjudicarasususuarios legiacutetimosespecialmentecuandoexistenvariosproveedoresalternativosenelmercado45
Lasmarcastambieacutensonunmediodeproteccioacutenasiacutecomolasestrategiasderenovacioacuten constantedelainformacioacutenlainclusioacutendevaloragregadoetcAsimismolasempresas propietariasdebasesdedatosmonitoreanconstantementeasuscompetidoresconelfinde
[Continuacioacutendelanotadelapaacuteginaanterior]
computacioacutenusadosparaelfuncionamientodelasbasesetc)comoporotrasnormaslegales (marcaslogosetc)
44 Lasempresastratariacuteanderesolverestosproblemascuandolosdetectanporlaviacuteadela persuasioacutenylasnegociacionesinformalesconlosusuarios
45 Dehecholasfirmasestariacuteanencondicionesdedetectarporejemplolapraacutecticadecompartirlas clavesdeaccesoperoalmenosporahoraconsiderariacuteanqueeleventualbeneficiodesermaacutes estrictosconelusodelasclavesnocompensariacutealoscostosaincurrirparaalcanzartalobjetivo (inclusoencuantoelloprobablementeredundariacuteaenrestriccionesqueafectariacuteanlacomodidadde accesoalasbasesauacutenparalosusuariosautorizados)
SCCR86 paacutegina28
detectarposiblesconductasdeslealesEntantohaybasesquesoacuteloestaacutendisponiblesonliney queseprotegenporelhechodequesutamantildeoestangrandequesalvoquepudieranser extraiacutedasdirectamentedelosservidoresendondeestaacutenalojadaslacopiadesuselementos resultariacuteademasiadocostosaylentacomoparaqueresulteeconoacutemicamenterentablerealizarel esfuerzorespectivoEstoesasiacuteenuncontextodondeloscontenidosdelamayorpartedelas basesdenaturalezacomercialsongeneralmenteactualizadosdemanerafrecuenteyenelcuallos propietariosdelasbasesraramenteautorizanlasconsultasldquoenbloquerdquoporloquelas informacionestienenqueseraccedidasdeaunaporvez
Alavezotramaneradepreservarmercadosatendiendoalasdiferentesnecesidadesde losusuarioseslaqueempleanalgunasempresasndashporejemploaquellasdedicadasavender informacioacutenfinancierandashquerecurrenafijardistintospreciosparalainformacioacutenseguacutenel gradodeactualizacioacutenconlaquelarequieransusclientesndashlocualtiendeadisminuirlos incentivosacopiarindebidamentelainformacioacutenrespectiva46
Sibiencasitodaslasfirmaseinstitucionesconsultadashanreportadolaexistenciade perjuicioseconoacutemicosporlaapropiacioacutenindebidadeinformacioacutenporpartedecompetidores yousuariosaparentementelaspeacuterdidasgeneradaspordichasaccionesseriacuteanenlagran mayoriacuteadeloscasosdebajamagnitudcomoparajustificarrealizareventualesaccioneslegales alrespecto4748 Tampocohemosrecogidoevidenciadequehayandejadodehacerse inversionesendeterminadasbasesdedatosporfaltadeproteccioacutenlegalapropiadaDetodos modosestasconclusionesdebensermatizadasteniendoencuentaqueenvarioscasoslas firmasproductorasdebasesdedatoshacerelativamentepocotiempoqueestaacutenofreciendosus productosenformatodigitalndashlocualpodriacuteaexplicarquelaincidenciadelosproblemasde copiadeinformacioacutenycontenidos(olaconcienciaacercadelaincidenciadedichos problemas)seamenorqueenlospaiacutesesmaacutesavanzados49
Laevidenciaquehemospodidorecogerparaesteestudioentantoindicaquelosuacutenicos casosenlosquesehanregistradodemandasjudicialesvinculadasalacopiadeinformacioacuten contenidaenbasesdedatosnooriginalesdigitalizadashantenidolugarenArgentina50y
46 EstecasocorrespondealaestrategiadenominadacomoldquoversioninginformationrdquoporShapiroy Varian(1999)
47 Unaempresaqueconsultamosdedicadaacomercializarbasesdedatosconinformacioacuten comercialyconoperacionesenArgentinaChileyUruguayestimoacutelaspeacuterdidasporelusono autorizadodeloscontenidosdesusbasesenun5-10desufacturacioacuten
48 Entantosenoshareportadoquehaycasosenlosquesibienlospropietariosdelasbasestienen certezadequesuinformacioacutenestaacutesiendoutilizadaporpersonassinderechosadquiridos legalmentetienendificultadesinclusoparaidentificaralosinfractores
49 AsuvezciertamentelosproblemasdepirateriacuteadelainformacioacutenenAmeacutericaLatinapreexisten aladigitalizacioacuten
50 LoscasosquenosfueronreferidosenArgentinasondosElprimeroinvolucroacuteaunaempresa dedicadaaproveerinformacioacutencontableytributariaunodecuyosboletinesdigitalesndashque ofreciacuteaasusclientesndasheracopiadoydistribuidoporotrafirmaSibienexistiacuteanbasesparaquela empresainfractorafuerasancionadaporcompetenciadesleallajusticiaaparentementenodio lugaralreclamodelafirmaafectadaElsegundoestaacutetodaviacuteairresueltoenelaacutembitodela justiciapenalysurgioacuteapartirdeunadenunciadelaempresaNosiscontralafirmaAxesor(en cuyocapitalparticipaunfondoderiesgodelBancoSantanderCentralHispanodeorigen espantildeol)porlacopiadeunCDconinformacioacutensobreriesgocrediticioquecomercializabaNosis
SCCR86 paacutegina29
Ecuador51 ndashenesteuacuteltimopaiacutesademaacutesenelaacutembitoadministrativosehansolicitadoen algunoscasoslapraacutecticademedidascautelaresporlapresuntautilizacioacuteniliacutecitadebasesde datoselectroacutenicasSinembargoobviamenteellonosignificaquenosehayanproducido muchosotrosepisodiosdepirateriacuteaquenohanllegadoalainstanciajudicialsinoquesehan resueltoprivadamente(asiacutecomotambieacutendeotrosquetodaviacuteasesiguenproduciendosinque seafaacutecilcomodeciacuteamosantessiquieraidentificarconprecisioacutenalosinfractores)Porotro ladocabedestacarquesiacutehanexistidocasosenloscualeslajusticiayahaprotegido compilacionesquecumpliacuteanconlosrequisitosdeoriginalidadenladisposicioacutenyoseleccioacuten delosdatosdeformataldeserprotegiblesbajolalegislacioacutendederechodeautor52
Enesteescenariolaconclusioacutengeneraldenuestrotrabajodecampoesquesalvoalguna excepcioacuten53nohayevidenciaquemuestrequeexistaunreclamoporpartedelasempresase institucionesquemantienenycomercializanbasesdedatosenAmeacutericaLatinayelCaribepor contarconunalegislacioacutensuigenerisalestilodelaintroducidaenlaUEDehechoenlas entrevistasycontactosquerealizamosparaestainvestigacioacutenencontramosquelamayorparte delasorganizacionesdedicadasacomercializarbasesdedatosteniacuteanescasoconocimientodel debatesobreeltemaenEuropaylosEEUUyvariasinclusodesconociacuteanquelasbasesdesu propiedadpodriacuteanrecibirsiseaplicaraunalegislacioacutencomolaeuropeaporejemplouna proteccioacutenlegalespeciacutefica54 Asuvezlasoficinasrespectivasdederechosdeautorenla regioacutennohanreportadoquelosactoresprivadosquepodriacuteanrecibirproteccioacutenencasode sancionarseunalegislacioacutensuigenerisesteacutenimpulsandouncambioenesesentido(locual podriacuteaobedecerentreotrosfactoresalyamencionadoescasotamantildeodelaindustria respectiva)Todoestoporciertonoimplicaquelasempresasdelsectornodeseenmejorarel niveldeproteccioacutenlegalconelquecuentansinembargolaconclusioacutengeneralesqueal menosporelmomentolamayorpreocupacioacutenenmaterialegalestariacuteaenquesemejoreel niveldeenforcementdelalegislacioacutenyavigente
51 Elconflictoseprodujoentredosempresasquecomercializancompilacionesdeleyesenformatos digitales
52 EnArgentinayaen1974sediouncasoenestesentidoresueltofavorablementeparael demandanteporcopiadeunabasededatosqueconteniacuteanormativasdecomercioexterior (CNCivSalaD30474inreldquoGuiacuteaPraacutecticadelExportadoreImportadorSRLcEmpresaIARA yotrordquo)ndashverQuinn(2000)MaacutesrecientementelaempresaLaLeyobtuvounfallofavorableen 1996porunademandacontraotrafirmaquehabiacuteareproducidosinautorizacioacutenunabasede datosreferencialderepertoriosjuriacutedicosqueLaLeycomercializabaenCDs
53 SolamenteenelcasodelServiccediloFederaldeProcessamentodeDados(SERPRO)deBrasillas autoridadesconsultadasexpresaronunaopinioacutenclaraycondefinidoconocimientodecausaa favordeimplementarunaproteccioacutensuigenerisparalasbasesdedatos(significativamentese tratadeunaempresaestatal)
54 Existenalavezcasosenloscualesdeterminadasempresassearroganaunqueporciertosin baseslegalessoacutelidasderechosquenoposeenasiacuteunportalchilenodeinformacioacutensobre economiacuteaynegociosensupaacuteginawebsentildealaqueldquotodotextomuacutesicasonidofotografiacuteas videosgraacuteficosprogramasyengeneralcualquierinformacioacutencontenidaenelportalpor cualquiermedioseraacutedenominadaensuconjuntolsquoContenidorsquoDichoContenidoesdepropiedad exclusivadelaempresayseencuentraprotegidoporleyeslocalesytratadosinternacionalesde propiedadintelectualrdquo(verJijenaLeiva1999)
SCCR86 paacutegina30
V CONCLUSIONES
LadiscusioacutenacercadelosDPIsobrelasbasesdedatosldquonooriginalesrdquoprobablemente ejemplificadeunmodoparticularmenteagudolasiemprepresentetensioacutenentrelanecesidad deestablecerunmarcodeincentivosatractivoparalageneracioacutendenuevosproductoseideasy elobjetivodequedichosproductoseideasgenerenlamayorcantidaddeldquoderramesrdquosobreel conjuntodelsistemaeconoacutemicoydeltejidosocial
Decimosqueenestecasodichatensioacutenesespecialmenteagudaentantoqueunreacutegimen suigenerisparalasbasesdedatosnoapuntariacuteaaprotegerlasbasesensiacutemismasentanto productosnuevosyocreativossinoalainformacioacutenenellascontenidaconelconsiguiente riesgodequeseestablezcanliacutemitesalacirculacioacutendeaquellainclusodelaquehastael presentesemantieneeneldominiopuacuteblicoEnotraspalabraslacreacioacutendenuevosDPIsobre lasbasesdedatospodriacuteasesgarelbalanceentreproteccioacuten-difusioacutendeformapeligrosamente pronunciadaafavordelprimerteacuterminodedichobinomioLasamenazasenesteuacuteltimoterreno noseobservansoacuteloenlasmuysensiblesaacutereasdelacienciaylaeducacioacutensinotambieacutenenel propiocampocomercialndasheinclusoenvinculacioacutenconeldesarrollodeInternetporejemplo
Otropuntoclaveesquedichoreacutegimennosedirigiriacuteaapromoverlageneracioacutendeideaso bienesnuevosnilosesfuerzoscreativossinobaacutesicamentealasinversionesrealizadasenla recoleccioacutenyorganizacioacutendeinformacioacuten(einclusodeotrotipodeelementosalmenosenla definicioacutendelaUnioacutenEuropea)dediversotipoElloenprincipioiriacuteaencontratantodela tradicioacutendelalegislacioacutendederechosdeautorenbuenapartedelmundocomodelosobjetivos quedeberiacuteananimaralosregiacutemenesdeDPIdesdeunpuntodevistaeconoacutemicoAsimismoal menosenlaformaenqueelreacutegimensuigenerishasidoestablecidoenlaUEtendriacuteael potencialriesgodegenerarproteccionesperpetuas(encontradelaideadeproteccioacutentemporal queestaacuteenlabasedelalegislacioacutensobrepropiedadintelectual)
Nosorprendeentoncesencontrarqueauacutenenlospaiacutesesdesarrolladosndashprincipales productoresyconsumidoresdebasesdedatosndashexisteunafuertediscusioacutenacercadela convenienciadeadoptarlegislacionessuigenerisdeltipodelasimplementadasenlaUE discusioacutenqueporelmomentohabloqueadolaintroduccioacutendenormassimilaresen los EEUU
Muchasmaacutesdudassurgenenelcasodelospaiacutesesendesarrolloyaqueentantosonal presenteprincipalmenteconsumidoresantesqueproductoresdebasesdedatoslaadopcioacutende disciplinasinternacionalesenlamateriaaparentementegenerariacuteaunbalancecosto-beneficio auacutenmenosfavorablequeenlasnacionesavanzadas
LaevidenciaempiacutericaquehemosrecogidoparaelcasodeAmeacutericaLatinayelCaribea suveznoparecedarsustentoalargumentoafavordeestablecerDPIparalasbasesdedatosno originalesentantonohemosobservadoquelaincipienteindustriaqueexisteenlaregioacuten aparentementeconcentradaenlospaiacutesesmaacutesavanzadosdelamismaesteacutesiendoperjudicada porlaausenciadeunalegislacioacutensuigenerisenlamaterialosperjuicioscomercialesque ciertamenteexistenaunquetienenunamagnitudinciertaparecenderivarmaacutesbiendelafalta deunadecuadoenforcementdelalegislacioacutenactualmenteexistenteEnconsecuenciaal presentenopareceexistirunintereacuteseconoacutemiconitampocosocialconcretodesdeelpuntode vistadelospaiacutesesdelaregioacutenafavordeunalegislacioacuteninternacionalsobrebasesdedatos ldquonooriginalesrdquocomolapropuestaantildeosatraacutesenelsenodelaOMPI
SCCR86 paacutegina31
Todoestosinembargonodebeserinterpretadoenelsentidodequelasituacioacutenactual enlamateriaesenalguacutensentidooacuteptimaEstaacuteclaroporunladoquepeseaqueexistentanto legislacioacutencomomediostecnoloacutegicosquepodriacuteanprotegeralasinversionesrealizadasenla creacioacutenymantenimientodebasesdedatoshayproblemastantodeenforcementdelos contratosylasleyesrespectivascomodeldquocircunvalacioacutenrdquodelaproteccioacutentecnoloacutegicaque generanpeacuterdidasmonetariasparalospropietariosdelasbasesdedatos(propietariosqueno soacutelooperanenelsectorprivadosinoqueenmuchasocasionessonorganizacionesestatales)
Asuvezdesdeunpuntodevistadinaacutemicopodriacuteaesperarsequelaindustriadebasesde datosenAmeacutericaLatinayelCaribevayaexpandieacutendosealolargodeltiempondashespecialmente amedidaqueseincrementeladifusioacutendelasTICsenlaregioacutenndashconlocualeventualmente podriacuteadarseelcasodequeenunfuturoaparezcanconflictosdemayorsignificacioacutenquelos detectadoshastaahora
EnconsecuenciaresultanecesariocontinuaravanzandoenelestudiodeltemaEn particularseriacuteaimportantequeenelfuturosevayagenerandoinformacioacuteneconoacutemicacierta respectodelamagnituddeestaindustriaenlaregioacutenSibiensetratadeunatareacompleja comolomuestralamuyescasainformacioacutenexistentealrespectoinclusoenlospaiacuteses desarrolladosestaacuteclaroqueresultaimprescindibleparadotardeunabaseempiacutericamaacutesfirmea losdebatessobreeltema
Entantodenuestrotrabajosurgequedospasospotencialmentefavorablesparael desarrollodelaindustriadelasbasesdedatosenlospaiacutesesdeAmeacutericaLatinayelCaribe seriacuteani)mejorarelenforcementdelasnormativasactualmentevigentessobreeltematanto enelaacutereadederechosdeautorcomoenlosotroscamposjuriacutedicosinvolucrados(competencia deslealetc)ii)propenderaunamayorpenetracioacutendelasTICsenlospaiacutesesdelaregioacuten
Afuturoasuvezdebedarseinicioaunprocesodediaacutelogoentrelasdistintaspartescon intereacutessobreeltemaparaevaluarenqueacutemedidapodriacuteasernecesarioreformarlaslegislaciones actualmenteexistentesenmateriadecompetenciadeslealporejemploparahacermaacutesefectiva laproteccioacutenparalospropietariosdebasesdedatosenlaregioacutenDeesemismodiaacutelogo podriacuteanirsurgiendoconsensosnuevosacercadesiresultanecesarioonoavanzarenalguacutentipo deproteccioacutendelasbasesdedatosporlaviacuteadelosDPIndashyacercadecuaacutelesseriacuteanlas modalidadesdedichaproteccioacutenencasodequeseconcluyeraquesuimplementacioacutenseriacutea positivandashinclusoenelmarcomultilateralapartirtantodelaacumulacioacutendeexperienciaenla aplicacioacutendelasnormasyavigentesenalgunasregionescomodelapropiaevolucioacutendel mercadodebasesdedatosenlospaiacutesesdeAmeacutericaLatinayelCaribe
[SigueelAnexoI]
SCCR86
ANEXOI
CuadroA1AccesoatelefoniacuteaenAmeacutericaLatinayelCaribendash2001
Telefoniacuteacelular Telefoniacuteafija
Paiacutes Nordmsuscriptores cada100hab Paiacutes
Nordmliacuteneastelefoacutenicas cada100hab
Martinica 7153 Guadalupe 6359 Araba 5000 Chile 3402 AntiguaampBarbuda 3177 PuertoRico 3065 IslasViacutergenes (EEUU) 2890 Jamaica 2694 Venezuela 2635 Meacutexico 2168 Panamaacute 2070 Bermuda 2064 Paraguay 2040 Bahamas 1966 Surinam 1911 Argentina 1861 TrinidadampTobago 1734 Brasil 1673 Uruguay 1547 Repuacuteblica Dominicana 1465 ElSalvador 1250 Belize 1155 Barbados 1064 Guatemala 970 Bolivia 899 Guyana 866 Colombia 763 CostaRica 757 Ecuador 667 Granada 641 Peruacute 592 Honduras 361 StKittsandNevis 312 Nicaragua 299 StVincent 208 Dominica 156 Haitiacute 111 Cuba 007
Bermuda 8715 StKittsandNevis 5688 IslasViacutergenes(EEUU) 5637 AntiguaampBarbuda 4735 Barbados 4629 Guadalupe 4493
Martinica 4300 Bahamas 4003 Aruba 3503 PuertoRico 3364 Granada 3275 Dominica 2906 Uruguay 2829 TrinidadampTobago 2399 Chile 2390 CostaRica 2297 StVincent 2196 Brasil 2178 Argentina 2163
Jamaica 1973 Surinam 1758 Colombia 1705 Panamaacute 1483 Belize 1444 Meacutexico 1372 Venezuela 1120 RepuacuteblicaDominicana 1102 Ecuador 1037 ElSalvador 934 Guyana 919 Peruacute 775 Guatemala 647 Bolivia 622 Paraguay 512 Cuba 510 Honduras 471 Nicaragua 312 Haitiacute 097
EEUU 4442 EEUU 6645 Oceaniacutea 4495 Europa 4377 AmeacutericaLatinay Caribe 1717
Europa 4062 Oceaniacutea 4002
AmeacutericaLatinayCaribe 2327 Mundo 1557 Mundo 1721
FuenteInternationalTelecommunicationsUnion(ITU)
SCCR86 AnexoIpaacutegina2
CuadroA2AccesoaInternetypenetracioacutendePCsenAmeacutericaLatinayelCaribendash2000
PCs Internet
Paiacutes NordmPCscada
100hab Paiacutes
NordmServidores cada10000
hab Paiacutes
Nordm usuarios
cada 10000hab
Bermuda 4654 Bermuda 52727 Bermuda 390137 Guadalupe 1974 Uruguay 16202 Chile 165765 StKittsandNevis 1817 Argentina 7298 Aruba 136536 CostaRica 1491 Meacutexico 5655 Uruguay 110878 Granada 1271 Panamaacute 5313 PuertoRico 102179
Martinica 1266 Brasil 5153 IslasViacutergenes (EEUU) 100322
Belize 1249 TrinidadampTobago 5096 Peruacute 97420 StVincent 1058 Chile 4881 Dominica 77777 Uruguay 1049 AntiguaampBarbuda 4095 TrinidadampTobago 77258 Chile 823 Araba 2809 Argentina 67509
Barbados 822 IslasViacutergenes (EEUU) 2807 AntiguaampBarbuda 65203
Dominica 713 Dominica 2424 Belize 62447 TrinidadampTobago 618 CostaRica 1829 Guyana 60395 Meacutexico 576 Guadalupe 1246 CostaRica 56674 Argentina 513 Belize 1220 StKittsandNevis 51610 Brasil 500 Colombia 1106 Granada 43556
Jamaica 466 Repuacuteblica Dominicana 924 Bahamas 43158
Venezuela 455 Martinico 891 Venezuela 39305 Peruacute 409 Venezuela 668 Barbados 37383 Panamaacute 370 Jamaica 571 Panamaacute 31701 Colombia 354 Guatemala 492 Jamaica 31055 Guyana 256 Peruacute 417 StVincent 30857 Ecuador 217 PuertoRico 386 Brasil 29392 ElSalvador 191 Barbados 374 Meacutexico 27431 Bolivia 168 Nicaragua 276 Surinam 26979 Paraguay 127 Paraguay 236 Colombia 20746 Guatemala 114 Bolivia 159 RepuacuteblicaDominicana 18588 Honduras 108 StKittsandNevis 104 Guadalupe 17544 Cuba 107 ElSalvador 092 Bolivia 14407 Nicaragua 089 Bahamas 079 Ecuador 14234 AntiguaampBarbuda ndash Guyana 069 Martinica 12746 Aruba ndash Cuba 059 Nicaragua 9854 Bahamas ndash Granada 032 ElSalvador 7967 Repuacuteblica Dominicana ndash Surinam 023 Paraguay 7278 Haitiacute ndash Honduras 020 Guatemala 7027 PuertoRico ndash Ecuador 018 Honduras 6168 Surinam ndash StVincent 018 Cuba 5358 IslasViacutergenes (EEUU) ndash Haitiacute ndash Haitiacute 2454 EEUU 5852 EEUU 292832 EEUU 450696 Oceaniacutea 3652 Oceaniacutea 64761 Oceaniacutea 251112 Europa 1674 Europa 15727 Europa 135948 AmeacutericaLatinay Caribe 659
AmeacutericaLatinay Caribe 9628
AmeacutericaLatinay Caribe 57049
Mundo 772 Mundo 17793 Mundo 64137
FuenteInternationalTelecommunicationsUnion(ITU)
SCCR86 AnexoIpaacutegina3
CuadroA3CostodeaccesoaInternetndash2001
Promedioanualdelcostopor20horasdeaccesomensualaInternetcomoporcentaje delPBIpercaacutepita(medidoenPPP)
Ranking Paiacutes Costo
1 2 3 4 5 6 7 8 9
10 29 31 32 36 41 42 44 45 47 48 49 53 58 61 62 65 66 67
Suecia Beacutelgica Finlandia Noruega Islandia Japoacuten Suiza EstadosUnidos Taiwaacuten Dinamarca Uruguay Argentina TrinidadampTobago Chile Meacutexico Brasil CostaRica Venezuela Colombia Jamaica Panamaacute Bolivia ElSalvador Guatemala RepuacuteblicaDominicana Paraguay Ecuador Honduras
012 029 037 037 046 049 057 065 068 071 263 320 330 454 517 526 543 604 808 840 844 983
1152 1557 1562 2039 2503 3207
FuenteKirkman(2002)
Sobre75paiacutesesrankeados
SCCR86 AnexoIpaacutegina4
CuadroA4IndicedePreparacioacutenparaelAccesoalaRed (NetworkedReadinessIndex(NRI))ndash2001
Ranking NRI
Paiacutes Networked Readiness
1 2 3 4 5 6 7 8 9
10 32 34 37 38 44 45 46 47 48 50 52 55 56 57 63 67 68 69 71 72
EstadosUnidos Islandia Finlandia Suecia Noruega PaiacutesesBajos Dinamarca Singapur Austria ReinoUnido Argentina Chile Uruguay Brasil Meacutexico CostaRica TrinidadampTobago RepuacuteblicaDominicana Panamaacute Venezuela Peruacute ElSalvador Jamaica Colombia Paraguay Bolivia Guatemala Nicaragua Ecuador Honduras
605 603 591 576 568 568 556 547 532 531 401 400 380 379 358 357 352 352 342 341 338 330 329 329 315 304 300 283 265 264
FuenteKirkmanetal(2002)
[SigueelAnexoII]
Sobre75paiacutesesrankeados
SCCR86
ANEXOII
REFERENCIASBIBLIOGRAacuteFICAS
BandJyJSGowdy(1997)ldquoSuiGenerisDatabaseProtectionHasItsTimeComerdquo D-LibMagazinejunioWashingtonDC
Barca(2000)ldquoPropiedadIntelectualdelasBasesdeDatosUnAcercamientodesdela JurisprudenciaNorteamericanardquoCuadernodeDoctrinaReacutegimenJuriacutedicodelosBancosde DatosFacultaddeDerechoyCienciasSocialesUniversidaddeBuenosAires
BaronP(2001)ldquoBacktotheFutureLearningfromthePastintheDatabaseDebaterdquoTheOhio StateLawJournalVolumen62Nordm2
BailyMN(2002)ldquoDistinguishedLectureonEconomicsinGovernmentTheNew EconomyPostMortemorSecondWindrdquoJournalofEconomicPerspectivesVolumen16 Nordm 2pp3-22
BancoMundial(2001)ldquoIntellectualPropertyBalancingIncentiveswithCompetitive AccessrdquoenGlobalEconomicProspectsandtheDevelopingCountries2002 Washington DC
BenthamJ(1978)EscritoseconoacutemicosFondodeCulturaEconoacutemicaMeacutexico
BraunsteinYM(2002)ldquoRepercusionesEconoacutemicasdelaProteccioacutendelasBasesdeDatos enlosPaiacutesesenDesarrolloyPaiacutesesenTransicioacutenrdquopreparadoparaelComiteacutePermanentede DerechodeAutoryDerechosConexosSeacuteptimaSesioacuten13a17demayoGinebra
CaballeroLealJL(2000)ldquoProteccioacutenJuriacutedicadelasBasesdeDatosyProteccioacutenSui GenerisparalasBasesdeDatosnoOriginalesrdquoenMAPalaciosyRAntequera(eds) PropiedadIntelectualTemasRelevantesenelEscenarioInternacionalSIECAUSAID
CaacutemaraLapuenteS(1999)ldquoUacuteltimasOrientacionesInternacionalessobrelaProteccioacuten JuriacutedicadelasBasesdeDatosrdquoRevistaChilenadeDerechoVolumen26Nordm1pp9-61enero
CassierM(2002)ldquoBienPrivadoBienColectivoyBienPuacuteblicoenlaEradelaGenoacutemicardquo RevistaInternacionaldeCienciasSocialesNordm171marzo
ChangH(2001)ldquoIntellectualPropertyRightsandEconomicDevelopmentndashHistorical LessonsandEmergingIssuesrdquoJournalofHumanDevelopmentVolumen2Nordm2julio
ChenYyTPuttitanun(2002)ldquoIntellectualPropertyRightsandInnovationinDeveloping CountriesrdquoCenterforEconomicAnalysisDepartmentofEconomicsUniversityofColorado atBoulderWorkingPaperNo02-06mayo
CIPRndashCommissiononIntellectualPropertyRightsndash(2002a)ldquoTechnologyDevelopmentand IntellectualPropertyRightsrdquoWorkshop1enero
SCCR86 AnexoIIpaacutegina2
CIPRndashCommissiononIntellectualPropertyRightsndash(2002b)ldquoCopyrightSoftwareandthe InternetrdquoWorkshop5enero
ColstonC(2001)ldquoSuiGenerisDatabaseRightRipeforReviewrdquoJournalofInformation LawandTechnologyNordm 3 noviembre
CommitteeforaStudyonPromotingAccesstoScientificandTechnicalDataforthePublic InterestCommissiononPhysicalSciencesMathematicsandApplicationsNationalResearch Council(1999)AQuestionofBalancePublicRightsandthePublicInterestinScientifical andTechnicalDatabasesNationalAcademyofSciencesWashingtonDC
CorreaCM(2000)ldquoFairUseintheDigitalErardquopresentadoenelThirdUNESCO CongressonEthicalLegalandSocietalChallengesofCyberspace13-15denoviembre Paris
CowanRyEHarison(2001)ldquoIntellectualPropertyRightsinaKnowledge-Based EconomyrdquoMERITInfonomicsResearchMemorandumSeries2001-027septiembre Maastricht
CraftsN(2000)ldquoGlobalizationandGrowthintheTwentiethCenturyrdquoInternational MonetaryFundWorkingPaper0044WashingtonDC
DrsquoAndreaTysonLyESherry(1997)ldquoInformationIndustryAssociationStatutory ProtectionForDatabasesEconomicampPublicPolicyIssuesrdquoCommitteeontheJudiciary USHouseofRepresentatives
DavidPA(2000)ldquoTheDigitalTechnologyBoomerangNewIntellectualPropertyRights ThreatenGloballdquoOpenSciencerdquoWorkingPaper00-016AllSoulsCollegeOxfordamp StanfordUniversityoctubre
DavidPA(2002)ldquoDoestheNewEconomyNeedalltheOldIPRInstitutionsDigital InformationGoodsandAccesstoKnowledgeforEconomicDevelopmentrdquopreparadoparala WIDERConferencefortheNewEconomyinDevelopmentmayoHelsinki
DavidPAyDForay(2002)ldquoFundamentosEconoacutemicosdelaSociedaddel ConocimientordquoComercioExteriorVolumen52Nordm6pp472-490junio
DeOliveiraAscensatildeoJ(2002)ldquoBasesdeDadosElectroacutenicasOEstadodaQuestatildeoem PortugalenaEuropardquoRevistadeAssociaccedilatildeoBrasileiradaPropriedadeIntelectual(ABPI) Nordm56pp6-14enerofebreroRiodeJaneiro
DusollierSYPoulletyMBuydens(2000)ldquoCopyrightandAccesstoInformationinthe DigitalEnvironmentrdquopresentadoenelThirdUNESCOCongressonEthicalLegaland SocietalChallengesofCyberspace13-15denoviembreParis
ElKassasS(2002)ldquoStudyontheProtectionofUnoriginalDatabasesrdquopreparadoparael ComiteacutePermanentedeDerechodeAutoryDerechosConexosSeacuteptimaSesioacuten13a17de mayoGinebra
SCCR86 AnexoIIpaacutegina3
ForayD(1997)ldquoGenerationandDistributionofTechnologicalKnowledgeIncentives NormsandInstitutionsrdquoenCEdquist(ed)SystemsofInnovationTechnologiesInstitutions andOrganizationsPinterLondres
Forero-PinedaCyHJaramillo-SalazarldquoElAccesodelosInvestigadoresdelosPaiacuteses MenosDesarrolladosalaCienciaylaTecnologiacuteaInternacionalrdquo RevistaInternacionalde CienciasSocialesNordm171marzoParis
FreitasPereiraMNCJSRibeiroLTractenbergyPLoureiroMedeiros(1999)ldquoBases deDadosnaEconomiadoConhecimentoAQuestatildeodaQualidaderdquo RevistaCiecircnciada InformaccedilatildeoVolumen28Nordm2
GalliniNySScotchmer(2002)ldquoIntellectualPropertyWhenisitthebestincentive systemrdquoenAJaffeJLernerySStern(eds)InnovationPolicyandtheEconomyVol2 MITPress
GilbertR(1999)ldquoEconomicFactorsintheProductionDisseminationandUseofScientific andTechnicalDatabasesrdquoenProceedingsoftheWorkshoponPromotingAccesstoScientific andTechnicalDataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicyOptionsNational AcademyofSciencesPartIWorkshopPresentationsenero
GordonRJ(1999)ldquoHastheldquoNewEconomyrdquoRenderedtheProductivitySlowdown Obsoleterdquopreparadoparael ProductivityGrowthWorkshopFederalReserveBankof St Louis
GordonRJ(2002)ldquoTechnologyandEconomicPerformanceintheAmericanEconomyrdquo NBERWorkingPaperSeriesWorkingPaper8771febrero
GranstrandODForayPDavidetal(2001)ldquoWorkshopReportonIPR(Intellectual PropertyRights)AspectsofInternetCollaborationsrdquoEuropeanCommissionResearch DirectorateGeneralDirectorateBndashEuropeanResearchAreaStructuralAspectsWorking Paper
GrossmanGMyELai(2002)ldquoInternationalProtectionofIntellectualPropertyrdquoNational BureauofEconomicResearchWorkingPaper8704
HallBH(2002)ldquoOnCopyrightandPatentProtectionforSoftwareandDatabasesATale ofTwoWorldsrdquoenOGranstrand(ed)EconomicsLawandIntellectualPropertyKluwer
HellerMAldquoTheTragedyoftheAnticommonsrdquoHarvard LawReviewJanuary1998
HerreraBravoR(2001)ldquoAlgunasObrasDigitalesysuProteccioacutenJuriacutedicardquodisponibleen httprodolfoherreragaleoncomdocumentoshtmmarzo
HowellR(1998)ldquoDatabaseProtectionandCanadianLawrdquopreparadoparaIndustryCanada andCanadianHeritagedisponibleenhttpstrategisicgccaSSGip01045ehtml
HugenholtzB(2001)ldquoTheNewDatabaseRightEarlyCaseLawfromEuroperdquo presentadoenNinthAnnualConferenceonInternationalIPLawampPolicyFordham UniversitySchoolofLawNewYork19-20abril
SCCR86 AnexoIIpaacutegina4
HughesJ(2002)ldquoPoliticalEconomiesofHarmonizationDatabaseProtectionandInformation PatentsrdquopresentadoenelSeminarioFrontiersofownershipinthedigitaleconomyjunioParis
ITACndashInformationTechnologyAssociationofCanadandash(1997)ldquoDatabaseProtectionrdquo diciembre
JasziP(1996)ldquoSummaryandAnalysisofHR3531rdquoAssociationofResearchLibraries agosto
JijenaLeivaRJ(1999)ldquoPropiedadIntelectualeInternetrdquoREDIRevistaElectroacutenicade DerechoInformaacutetico Nordm10
KhanZB(2002)ldquoIntellectualPropertyandEconomicDevelopmentLessonsfrom AmericanandEuropeanHistoryrdquoCommissiononIntellectualPropertyRightsStudy Paper 1a
KirkmanG(ed)(2002)TheGlobalInformationTechnologyReport2001-2002Readiness fortheNetworkedWorldCenterforInternationalDevelopmentatHarvardUniversity
KirkmanGSCAOsorioyJDSachs(2002)ldquoTheNetworkedReadinessIndex MeasuringthePreparednessofNationsfortheNetworkedWorldrdquoenKirkmanG(ed)opcit
LallS(2001)ldquoIndicatorsoftheRelativeImportanceofIPRsinDevelopingCountriesrdquo UNCTADICTSDCapacityBuildingProjectonIntellectualPropertyRightsandSustainable Developmentdraftnoviembre
LevinRCAKKlevorickRRNelsonySGWinter(1987)ldquoAppropriatingthe ReturnsfromIndustrialResearchandDevelopmentrdquoBrookingsPapersonEconomic ActivityNordm3
LinnA(2000)ldquoHistoryofDatabaseProtectionLegalIssuesofConcerntotheScientific CommunityrdquoGlobalChangeDataandInformationSystem(GCDIS)USGlobalChange ResearchProgram(USGCRP)marzo
LiptonJ(2002)ldquoTheEUDatabaseRightandUniversityTeachingMaterials Journalof TechnologyLawandPolicyLevinCollegeofLawUniversityofFloridaissue1marzo
LoseyRC(1995)ldquoPracticalandLegalProtectionofComputerDatabasesrdquodisponibleen httpwwwfloridalawfirmcomarticlehtml
MaskusK(2000)IntellectualPropertyRightsintheGlobalEconomyInstitutefor InternationalEconomics
MaurerSMySScotchmer(1999)ldquoIntellectualPropertyRightsDatabaseProtectionIs ItBrokenandShouldWeFixItrdquoScienceVolumen284Mayo
MaurerSMPBHugenholtzyHJOnsrud(2001)ldquoEuropersquosDatabaseExperimentrdquo ScienceVolumen294octubre
MaurerSM(1999)ldquoRawKnowledgeProtectingTechnicalDatabasesforScienceand IndustryrdquoenProceedingsoftheWorkshoponPromotingAccesstoScientificandTechnical
SCCR86 AnexoIIpaacutegina5
DataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicyOptionsNationalAcademyof SciencesAppendixCenero
MilleacuteA(1996)ldquoProteccioacutenalosFabricantesdeBasesdeDatosunNuevolsquoDerecho ConexordquoRevistaDerechodelaAltaTecnologiacuteaantildeoVIIINdeg93mayo
MilleacuteA(1999)ldquoProtectionofDatabasesWorkshoprdquopreparadoparalaInternational ConferenceonElectronicCommerceandIntellectualPropertyOrganizacioacutenMundialdela PropiedadIntelectualseptiembre
NASndashNationalAcademyofSciences ndash(1999)ProceedingsoftheWorkshoponPromoting AccesstoScientificandTechnicalDataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicy OptionsWashingtonDC
NicholsonJFyMFreno(2001)ldquoProtectingtheContentofDatabasesrdquoIPLitigator enero
OECD(2001)TheNewEconomyBeyondtheHypeFinalReportontheOECDGrowth ProjectOECDParis
OramA(2000)ldquoTheSapandtheSyrupoftheInformationAgeCopingwithDatabase ProtectionLawsrdquodisponibleen httpwwworeillycom~andyoprofessionalcollection_lawhtml
OvillaBuenoR(1998)ldquoLaProteccioacutenJuriacutedicadelasBasesdeDatosenMeacutexicoDelos lineamientosInternacionalesalaNuevaLeyFederaldelDerechodeAutorrdquoenBecerra RamiacuterezM(ed)EstudiosdeDerechoIntelectualenHomenajealProfesorDavidRangel MedinaInstitutodeInvestigacionesJuriacutedicasdelaUNAMMeacutexico
PaacuteezMantildeaacuteJ(1997)ldquoProteccioacutenjuriacutedicadelosproductoresyusuariosdelasbasesde datosenlosderechosespantildeolycomunitariordquodisponibleenelsitiowebInformaacuteticos EuropeosExpertos(wwwieees)
PetersM(1999)ldquoSummaryOverviewofExistingandProposedIntellectualPropertyRights RegimesforDatabasesrdquoenProceedingsoftheWorkshoponPromotingAccesstoScientific andTechnicalDataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicyOptionsNational AcademyofSciencesPartIWorkshopPresentationsenero
QuinnN(2000)ldquoBancosdeDatosPrincipiodeLegalidadyTutelaPenalenlaLey ArgentinardquoCuadernodeDoctrinaReacutegimenJuriacutedicodelosBancosdeDatosFacultadde DerechoyCienciasSocialesUniversidaddeBuenosAires
ReichmanJHyPSamuelson(1997) ldquoIntellectualPropertyRightsinDatardquoVanderbilt LawReviewVolumen50enero
ReichmanJyPUhlir(1999)ldquoDatabaseProtectionattheCrossroadsRecent DevelopmentsandtheirImpactonScienceandTechnologyrdquoTheBerkeleyTechnologyLaw Journal14-2
SCCR86 AnexoIIpaacutegina6
RiisT(2002)ldquoEconomicImpactoftheProtectionofUnoriginalDatabasesinDeveloping CountriesandCountriesinTransitionrdquopreparadoparaelComiteacutePermanentedeDerechode AutoryDerechosConexosSeacuteptimaSesioacuten13a17demayoGinebra
RomerP(1993)ldquoTwoStrategiesforEconomicDevelopmentUsingIdeasandProducingIdeasrdquo ProceedingsoftheWorldBankAnnualConferenceonDevelopmentEconomics1992
SchraderDyRJeweler(1999)ldquoIntellectualPropertyProtectionforNoncreative DatabasesrdquoCongressionalResearchServiceReportsseptiembre
ScotchmerS(1999)ldquoCummulativeInnovationinTheoryandPracticerdquoGSPPWorking Paper240UCBerkeleyfebrero
ShapiroCyHVarian(1999)InformationRulesAstrategicGuidetotheNetwork EconomyHarvardBusinessSchoolPressMassBoston
ShengliZ(2002)ldquoTheEconomicImpactoftheProtectionofDatabaseinChinardquopreparado paraelComiteacutePermanentedeDerechodeAutoryDerechosConexosSeacuteptimaSesioacuten13 a 17demayoGinebra
StefikMyTLunt(1999)ldquoOverviewofTechnologiesforProtectingandfor MisappropriatingDigitalIntellectualPropertyRightsTheCurrentSituationandFuture ProspectsrdquoenProceedingsoftheWorkshoponPromotingAccesstoScientificandTechnical DataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicyOptionsNationalAcademyof SciencesPartIWorkshopPresentationsenero
StoryA(2002)ldquoStudyonIntellectualPropertyRightstheInternetandCopyrightrdquo CommissiononIntellectualPropertyRightsStudyPaper5
[FindelAnexoIIydeldocumento]
SCCR86 paacutegina15
eslaexistenciadelosllamadosldquopassthroughrightsrdquoqueintroducennuevasrestriccionesaluso deloscontenidosdelasbasesdedatosndashyaquelosderechossobrelosmismosseextiendenalo largodetodalacadenadeusosquepuedentenerdichoscontenidosndash(Maureretal2001)24en este escenariolanecesidaddehacermuacuteltiplescontratosdelicenciaparaelusodelosdatos incorporadosenlasdistintasbasessetemehariacuteamuydifiacutecillainvestigacioacutencientiacutefica modernandashconsiderandolosenormescostosdetransaccioacuteninvolucrados
Asuvezsehasentildealadoqueelincrementodeloscostosdeaccesoalasbasesdedatos puedegenerarunaldquoreaccioacutenencadenardquodentrodelacomunidadcientiacuteficaentantoquelos usuariosasuvezbuscaraacutencompensaresosmayorescostosconnuevasfuentesdeingresosa partirdelosresultadosdesusinvestigacionesJustamenteseriacuteaenlasaacutereasdemayor relevanciainmediataparalasociedadolacienciaendondedichatendenciapodriacutea materializarsemaacutesraacutepidamente(SchraderyJeweler1999)Enunextremolaintroduccioacutende DPIenestaaacutereapodriacuteaprovocarelfindelacolaboracioacutencientiacuteficaydelmodelodeldquociencia abiertardquo(Granstrandetal2001vertambieacutenBaron2001)
Estasprevencionesseacrecientancuandodebidoarazonesfundamentalmente presupuestariastantoenEuropacomoenlosEEUUseestaacutepresionandoalasuniversidadesy aloscentrosdeinvestigacioacutenparaqueincrementensusingresosqueprovienenfueradel presupuestopuacuteblicolocualestimulajustamentelastendenciasatratardeobtenerrecursosa partirdelpatentamientoyotrasformasdeexclusioacutendelosresultadosdelasinvestigacionesque serealizanendichasinstituciones25Lasmismasrazoneshanllevadotambieacutenaunacreciente participacioacutenprivadaenlarecoleccioacutenygeneracioacutendedatosconlocuallostemoresporla apropiacioacutenprivadadeinformacioacutendeldominiopuacuteblicoseacrecientan(Linn2000)26
Soacuteloconelfindeejemplificaralgunosdelosproblemaspotencialesquepodriacutean derivarsedeunaproteccioacutensuigenerisparalasbasesdedatosnooriginalesvalelapenacitara CowanyHarison(2001)quienesobservanquelaseditorialesderevistascientiacuteficas crecientementedigitalizanloscontenidosdeestasuacuteltimaslocualtambieacutenresultaapropiado desdeelpuntodevistadelasbibliotecasuniversitariasquesonlosprincipalesclientesde dichasrevistas(porrazonesesencialmenteldquologiacutesticasrdquo)Elproblemaesquelasbibliotecas entoncesyanocompranlasrevistascomotalessinoelaccesoalasbasesdedatosdelas editorialesenesepasajelosartiacuteculoscontenidosendichasbasesyanoestaacutencubiertosporlas excepcionesdetipofairusequepermitiacuteanporejemplofotocopiarunartiacuteculo(mientrasque ahorapodriacuteaestarprohibidoparauninvestigadorqueesunusuariolegiacutetimodelabase compartirunartiacuteculoconuncoleganoautorizado)Maskus(2000)entantoapuntaalmismo
24 Entreloscasosmaacutescitadosenestesentidoestaacuteeldeunabasededatossobresecuenciade proteiacutenasdeorigensuizollamadaSwissProtcuyousojustamentesehavistorestringidopor limitacionesdetipopassthroughrightsTambieacutensemencionaelcasodeunabasesimilarde origenestadounidensellamadaScop
25 Enestesentidosehamencionadoqueafinesdelosantildeosrsquo90unafirmaalemanaestaba consiguiendounderechoexclusivodelEuropeanMolecularBiologyLaboratory(EMBL)para comercializarpartedelosdatosgeneradospordichainstitucioacutenmedidaqueaparentementese vinculabaconlaintencioacutendepromoverporesaviacuteaeldesarrollodelaindustriadela biotecnologiacuteaenAlemania(NAS1999)
26 ReichmanySamuelson(1997)observanquecuandoseprivatizoacutelacomercializacioacutendelas imaacutegenesdelsateacuteliteLandsatenlosEEUUlosprecioscrecieronde400a4400doacutelaresdelos EEUUporimagen
SCCR86 paacutegina16
problemaperodesdeunpuntodevistamaacutesgeneralatendiendoalaeventualimposibilidadde queuninvestigadorquecompraelaccesoaunabasecompartalosdatosconotroscolegas
Perolostemoressobreelimpactodeunamayorproteccioacutendelasbasesdedatostambieacuten seextiendenalcampodelosusuarioscomercialesAsiacutesesentildealaqueelloredundariacuteaenun obstaacuteculoparaeldesarrollodeactividadesenlascualessere-usaotransformalainformacioacuten primariaoenunaumentodeloscostosdedichasactividades(SchraderyJeweler1999)27
PorejemplolasactividadesdedesarrollodesoftwarepodriacuteanverseamenazadasAsiacute siguiendoaElKassas(2002)conunadefinicioacutendemasiadoabarcativasepodriacuteanproteger cuadrosdeconsultaconjuntosdeinstruccionesycaracteresetcnecesariosparaeldesarrollo deprogramasdecomputacioacutenTambieacutensecitanlosproblemasquepodriacuteansurgirparael avancedeInternetentantoloscuadrosdeencadenamientoylosdirectoriosasiacutecomolos serviciosdebuacutesquedaylossistemasdenombresdedominiopodriacuteanasimismocaerbajola legislacioacutendebasesdedatosLasempresasproveedorasdeserviciosdeInternetpodriacuteanverse afectadasentantoporlaeventualtransmisioacutennoautorizadadelosdatoscontenidosenbases protegidas(ElKassas2002Shengli2002)
Enesteescenariohaybastanteconsensoenproponerquelainformacioacutenylosvalores agregadosdesarrolladosconfondospuacuteblicosdirectamenteporoficinasdelgobiernoyoporsus contratistasnodeberiacuteanestarengeneralprotegidosporderechosdeautoroconexosasiacutecomoen lanecesidaddequeexistanclaacuteusulasdefairuseuotrasqueminimicenelimpactosobrela actividadcientiacuteficayeducativaobienquesegenereunmodelodelicenciascompulsivasode preciosdiferencialesparaestasuacuteltimasactividades2829(Hughes2002Riis2002 Colston 2001Maurer1999ReichmanySamuelson1997)30Algunosautoressugieren inclusoqueunaeventualproteccioacutenalasbasesdedatosnodebeextendersealasbasesya existentesymenosauacutencuandosetratedeinformacioacutenqueyaestaacuteeneldominiopuacuteblico (Gilbert1999)31
27 Cabesentildealarquelamayorpartedelosproyectosintroducidosparamejorarlaproteccioacutendelas basesdedatosenlosEEUUtambieacutencontaronconlaoposicioacutendevariasempresasdesoftware ydeInternetlomismoocurrioacuteconfirmasdelrubrotelecomunicacionesasiacutecomoconempresas queestaacutenldquoaguasabajordquoenlacadenadegeneracioacutendedatos(porejemploBloomberg)yconla AsociacioacutendeMarketingDirecto(BandyGowdy1997)
28 Enestesentidoesimportantetenerencuentaqueladiferenciacioacutendepreciosparaserefectiva tienedoscondicionesi)quelaelasticidadpreciodelademandadelsectorcientiacuteficoseamayorque ladelsectorcomercialndashlocualnoocurrecuandolainformacioacutenencuestioacutenesclaveparadeterminada tareadeinvestigacioacutenndashii)queexistaunademandacomerciallosuficientementeampliaparael mismotipodeinformacioacutenquedemandalacomunidadcientiacutefica(Hall2002)
29 David(2000)sugierequeinclusopodriacuteaocurrirquedichospreciosdiferencialesseapliquena todousuarioquesecomprometaadistribuirlosdatosquegeneresobrebasessimilaresalasque eacutelobtuvo
30 Riis(2002)porejemploproponedistinguirentrelasbasesdedatos(porejemploresoluciones juriacutedicas)quehacenalaldquoinfraestructuradeinformacioacutenrdquodeunasociedaddeaquellasquesonde tipocomercialAunqueladistincioacutenenlapraacutecticanosiempreresultaraacutefaacutecildeaquiacutedeberiacutean surgirdiferentestratamientosparaambostiposdebasesentantoelaccesoalprimerodeellos deberiacuteaserlomaacuteslibreposible
31 LaversioacutendelTratadoOMPIpuestaenconsideracioacutenen1996noexigiacuteaelregistrodelasbasesa serprotegidasporlocualdehecholaproteccioacutenseextenderiacuteaalasbasesyaexistentes
SCCR86 paacutegina17
Loscuestionamientosalosargumentoscriacuteticos
ndash Sibienlaindustriadebasesdedatoshavenidocreciendoenlosuacuteltimosantildeos podriacuteahabersedesarrolladoauacutenmaacutesraacutepidamenteenunambientelegalfavorable(DrsquoAndrea TysonySherry1997)
ndash Laaplicacioacutendelalegislacioacutensobredefensadelacompetenciaesinsuficiente debidoaquei)generaunaelevadalitigiosidadii)soacuteloresuelveelproblemadela apropiacioacutenindebidaporpartedeloscompetidoresperonoladelosusuariosiii)tampoco solucionaelproblemadelosllamadosldquosamaritanosdelainformacioacutenrdquondashpersonasquepor razonesldquono-econoacutemicasrdquoseapropiandedatosyloshacenlibrementedisponiblesalpuacuteblicoen generalndashiv)elrecursoalacompetenciadeslealsoacutelopuedeserejercitadoexpostdelos efectosdelaconductadantildeosaporlocualaseguraunbajoniveldeseguridadjuriacutedicav)las normasdecompetenciadeslealadiferenciadeloqueocurreconelderechosuigenerisno confierenunderechoexclusivoytransferiblevi) lafiguradecompetenciadeslealnoestaacuteen todaslaslegislacionesnacionalesyosutratamientoesvariabledepaiacutesapaiacutesElrecursoa establecercontratostampocoesunsustitutoefectivodelosDPIyaquehaydificultadespara monitorearyhacerunefectivoenforcementdelosmismosenparticularcuandoelinfractorno esaquelconelcualelpropietariodelabasededatosconcretoacuteelacuerdocontractuallocual generaaltoscostosdetransaccioacuteneincertidumbressobrelarealefectividaddeestemecanismo (Milleacute1999Howell1998Barca2000CaacutemaraLapuente1999)
ndash Encuantoalaposibilidaddeobtenerproteccioacutenporlaviacuteadelderechodeautoren funcioacutendelaoriginalidadyocreatividaddelasbasessealegaquemuchasdeellassonexhaustivas pornaturalezandashporlocualnopuedenaspiraraserldquooriginalesrdquodesdeelpuntodevistadesu seleccioacutenndashyqueenvarioscasosenparticularcuandosetratadebaseselectroacutenicasnopuedehaber arreglosldquooriginalesrdquoyaqueseriacuteanlosusuariosatraveacutesdelasvariacionesquepermitengenerarlos motoresdebuacutesquedalosqueimpondriacuteanexpostloscriteriosoriginalesdeordenamientoseguacutensus necesidades32Porotroladosesentildealaquelaproteccioacutenotorgadaenvirtuddeloscriteriosde seleccioacutendelosdatospuedeserdesvirtuadasiseentrecruzandiversasbasesdedatosdando origenanuevascompilacionesdiferentesdelasiniciales(PaacuteezMantildeaacute1997)
ndash Enloquehacealosmediostecnoloacutegicosdeproteccioacutenseargumentaquetodaviacutea nosonlosuficientementeconfiablesyquepuedensereludidospormediodedistintos mecanismos33 Tambieacutensesentildealaquesinproteccioacutenlegallosproductoresdebasesdedatos nopodraacutenofrecersusproductosenformatosdefaacutecilaccesoparaelusuarioalavezque deberaacutensoportarcostosadicionalesinnecesariosjustamenteporlanecesidaddeaplicarmedios tecnoloacutegicosdeproteccioacutensofisticados(DrsquoAndreaTysonySherry1997)
32 Dehechoaltratardedefinirenlapraacutecticacuaacutendounadeterminadabasededatostieneonolas caracteriacutesticasdeoriginalidadrequeridasporlalegislacioacutendederechosdeautorpuedeocurrir quesurjancontroversiasencasosconcretosenloscualesdichascaracteriacutesticasresulten discutibles
33 EnestesentidoesinteresantetenerencuentaquelallamadaDigitalMilenniumCopyrightAct sancionadaenEEUUen1998entreotrasdisposicionesprohibioacuteapartirdelantildeo2000eluso decualquiermecanismodestinadoaeludirosobrepasarlastecnologiacuteasdecontroldeacceso empleadasporlospropietariosdeobrasamparadasporelderechodeautorparaprotegersus obras
SCCR86 paacutegina18
ndash Nohayevidenciadequeelmercadodebasesdedatosseamonopoacuteliconisiquiera enaquellossegmentosquesonldquonichosrdquo(DrsquoAndreaTysonySherry1997)Porotroladoenla praacutecticalosproveedoresdebasesdedatosgeneralmentereconocenpreciosdiferencialespara ciertosclientes(porejemplouniversidades)seargumentaentoncesquesinoseotorgauna adecuadaproteccioacutenlosfabricantesdebasesdeberaacutencargarpreciosmayoresasusactuales usuariosincluyendoalaspropiasuniversidades(ITAC1997DrsquoAndreaTysonySherry 1997)Estosuacuteltimosautoressugierenquesisedeseafavorecerelaccesodeciertas comunidadesalainformacioacutenlaalternativapreferibleeselsubsidiodirecto(vertambieacuten Braunstein2002quienseexpidecontralaslicenciasobligatoriasylasexenciones)Asuvez enloscasosdefuenteuacutenicasesugiereaplicarlalegislacioacutenantimonopolio
Enelbalanceanuestrojuiciodeldebaterecieacutenresentildeadosurgecomoconclusioacutenquelos eventualesbeneficiosdeestablecerunreacutegimensuigenerisdeDPIparalasbasesdedatosldquono originalesrdquoprobablementenocompensenlosriesgosquesurgiriacuteandedichoreacutegimenSin embargocabeaclararqueengeneralningunodelosautoresquesealineanconestaopinioacuten estaacuteendesacuerdoconlanecesidaddequehayaunmarcodeincentivosquepermitaun adecuadoritmodecreacioacutenymantenimientodedichotipodebasesLadiscusioacutensecentra entoncesensabersidichomarcorequieredelaintroduccioacutendenuevosinstrumentoslegalesy siesefueraelcasocuaacutelseriacutealaformadeintroduciresosinstrumentosdemaneradegenerar losmenorescostosposiblesenteacuterminosdelarestriccioacutenaladifusioacutendelainformacioacutenyel conocimientoEnestesentidomaacutesabajoveremoscuaacuteleselactualestadodelalegislacioacuten sobreeltemaanivelinternacionalantessinembargocabediscutirlacuestioacutendesdela perspectivaespeciacuteficadelospaiacutesesendesarrollo
c) Laperspectivadelospaiacutesesendesarrollo
Enprimerlugarcabesentildealarquevariostrabajosrecienteshanmostradoatraveacutesde distintosargumentosquenoexistenrazonesquehaganpensarquelosestaacutendaresdepropiedad intelectualdebanseruniformesanivelinternacional(verChang2001Lall2001Khan 2002GrossmanyLai2002)Enotraspalabrasconsiderandolaspeculiaridadesantes mencionadasrespectodelconocimientocomobieneconoacutemiconadagarantizaqueelmismo reacutegimendepropiedadintelectualseaoacuteptimoantedistintosescenarioseconoacutemicossociales culturalesetc
AsiacutesehasostenidoqueelreforzamientodelosDPIincentivalainnovacioacutenenlospaiacuteses atrasadossoacuteloapartirdequeestosalcanzanciertosnivelesdedesarrollo(BancoMundial2001 ChenyPuttitanun2002)AsimismoRiis(2002)destacaquelaevidenciaempiacutericatodaviacuteanoha corroboradoelargumentodequelaimplementacioacutenderegiacutemenesdepropiedadintelectualmaacutes estrictosestimulenlatransferenciadetecnologiacuteahacialospaiacutesesendesarrollo
Enelcasodelasbasesdedatosenparticularendiversostrabajossehaexpresadoel temordequeunalegislacioacutenrestrictivadificulteelavancedelasinvestigacionescientiacuteficasen lospaiacutesesendesarrollo(CIPR2002a)Losargumentosarribamencionadosrespectodelos desestiacutemulosparalacooperacioacutencientiacuteficaqueresultariacuteandeestablecerDPIparalasbasesde datosseaplicanespecialmenteadichospaiacutesesEnefectolafaltadeincentivosala colaboracioacutenyladesconfianzaentrelosinvestigadoresporeltemoralusocomercialdel conocimientocompartidosonaspectosquedificultanlasrelacionesquepuedenestablecerlos investigadoresdelospaiacutesesendesarrolloconlosdepaiacutesesmaacutesavanzadosysehariacuteanauacutenmaacutes importantesdeexistirDPIparalasbasesdedatoscientiacuteficas(Forero-PinedayJaramillondash Salazar2002)Asuvezlaactividadcientiacuteficaenlospaiacutesesendesarrollotambieacutenseveriacutea
SCCR86 paacutegina19
afectadaporelaumentoenloscostosdeaccesoalainformacioacuten(auacutencuandoexistieranlos preciosdiferencialesantesmencionadosconsiderandolasdificultadespresupuestariasmuchas vecesendeacutemicasqueafectanadichospaiacuteses)Estostemoresseacrecientancuandola introduccioacutendenuevosDPIsecombinaconelempleodeteacutecnicasinformaacuteticasparalimitarel accesoalainformacioacutenenInternet(CIPR2002b)
Porotroladosiloqueinteresaespromoverlaproduccioacutendelasbasesdedatosenlos paiacutesesendesarrolloestaacuteclaroqueparaelloesnecesarioqueexistaenprimerlugarun mercadoparatalesbasesparalocualentreotrosfactoresresultanecesarioestimularuna mayorpenetracioacutendecomputadoraseInternetendichospaiacuteses(dadalagranldquobrechadigitalrdquo queexisteactualmenteanivelglobal)enestesentidoindudablementehayqueconsiderarque lapenetracioacutendelasTICsenlospaiacutesesendesarrolloesmuyheterogeacuteneaconpaiacutesesmaacuteso menosavanzadosenesecampoSiseargumentaencambioquelosmercadosrelevantes seriacuteanlosdeexportacioacutenentoncesesevidentequeloimportanteseriacuteaqueelreacutegimende propiedadintelectualseaadecuadoenlosmercadosdedestinondashqueseriacuteanlosdelospaiacuteses desarrolladosTambieacutenpodriacuteaargumentarsequelaexistenciadeunaproteccioacutenadecuadaen lospaiacutesesendesarrolloseriacuteaprecondicioacutenparaquehayasuficienteofertaglobaldebasesde datossinembargoenuncontextoenelcuallosmercadosdeaquellossonmuylimitadosnohay razonesparasuponerqueeseargumentoseavaacutelidoEntantopodriacuteahaberlugarparaquelos paiacutesesendesarrolloprotejanlasbasesdedatosnooriginalessiestasatendieranademandas especiacuteficasendichosmercadosperonohayevidenciadequeelloesteacutesucediendoalpresente FinalmentetampocoparecenaplicarlosargumentosquesugierenqueestablecerDPIenesta aacutereaestimulariacutealatransferenciadetecnologiacuteayaqueaquiacuteloqueestaacuteenjuegoes la transferenciadeinformacioacutenlacualasumecaracteriacutesticasmuydistintasdeaquella(Riis 2002)
TeniendoencuentaesteconjuntodeargumentospodemoscoincidirconRiis(2002)en quecomomiacutenimopuedesentildealarsequelosbeneficioseventualesdeunaproteccioacutensuigeneris paralasbasesdedatosnooriginalessonmenoresenlospaiacutesesendesarrolloqueenlas nacionesavanzadas
EnesteescenarionosorprendequeuntrabajorecientedelBancoMundial(2001)afirme quelospaiacutesesendesarrollosoacutelodebenreconocerunaproteccioacutenjuriacutedicaespecialparalas basesdedatoscuandoexistanelementosdecreatividadenaquellasAsimismoenfatizaquees necesarioanalizarcuidadosamentelanecesidaddeintroducirmaacutesproteccioacutenparalasbasesde datosenelmarcodelacuerdoTRIPsyaqueelloafectariacuteaelaccesoalainformacioacutenenlos paiacutesesendesarrolloyqueadoptarunalegislacioacutensimilaralaeuropeaseriacuteacontraproducente paralosinteresesdeestosuacuteltimosEncuantoalalegislacioacutenyavigenteoaintroducirse eventualmenteenlospaiacutesesdesarrolladossehaargumentadoqueesnecesarioqueexistan excepcionessobrelabasedelconceptodefairuseasiacutecomopreciosdiferencialesparalas comunidadescientiacuteficasyeducativasenlospaiacutesesendesarrollo(Story2002Riis 2002)
FinalmentecabesentildealarquesibienBraunstein(2002)hatratadodemostrarla convenienciadeimplementartratadosinternacionalesenmateriadeDPIparalasbasesdedatos ndasheinclusohapresentadoargumentosafavordequelospaiacutesesunilateralmenteestablezcan regiacutemenesprotectivosndashdichademostracioacutensebasaenbuenamedidaenlaaplicacioacutende herramientasteoacutericasdesarrolladasoriginalmenteparaelcasodelcomerciodebienes Lamentablementedichasherramientasasumenentreotrossupuestosrestrictivoslaausencia deeconomiacuteasdeescalaconlocualsuutilidadparaelcasodelasbasesdedatosconsiderando lascaracteriacutesticasantesmencionadasdeestasuacuteltimasresultamuylimitada
SCCR86 paacutegina20
III LAPROTECCIOacuteNDELASBASESDEDATOSNOORIGINALESELESTADODE SITUACIOacuteNDELALEGISLACIOacuteN INTERNACIONAL
Comolodestacatodalaliteraturarecibidasobreeltemasepuedefijarcomofecha inicialdeldebatesobrelapropiedadintelectualdelasbasesdedatosnooriginalesalllamado casoldquoFeistrdquovs RuralTelephoneService(1991)dondelaCorteSupremadelosEEUUhalloacute quelascompilacionesdedatosquenoalcanzarancondicionesdeoriginalidadyocreatividad (estoesquesebasaranmeramenteenunldquoesfuerzoindustriosordquooenelldquosudordelafrenterdquo)no mereciacuteanproteccioacutenbajolalegislacioacutenrelativaalcopyright
LaconmocioacutencausadaporelcasoFeistdebeenmarcarseenuncontextoenelcualel advenimientodelasTICsfueexpandiendodemaneraexplosivaelmercadoparalasbasesde datosEnestesentidosibienestaacuteclaroquelasbasesdedatosexistiacuteanmuchoantesdeque surgieralaposibilidaddealmacenarlasyvenderlaspormedioselectroacutenicosesbastanteobvio quelarepercusioacutendelfallodelaCorteSupremadelosEEUUsobreelcasoFeistfuemucho mayordeloquehubierasidoveinteotreintaantildeosatraacutes
En1996ocurrierondoshechosclaveEnprimerlugarlaUEadoptoacuteunaDirectiva especiacutefica(969CE)paraprotegerlasbasesdedatosporlacualseestableceporunladola proteccioacutenbajolalegislacioacutendecopyrightcuandodichasbasescumplencriteriosde originalidadenlaseleccioacutenodisposicioacutendeloscontenidosyporotrounaproteccioacuten sui generisparaaquellasbasesdedatosenlascualessehayahechounaldquoinversioacutensubstancialrdquo ndashcuantitativaocualitativamentemedidaEsteuacuteltimoderechosuigenerisseaplica independientementedequelasbasesencuestioacutentambieacutenpuedanmerecerproteccioacutenbajola legislacioacutendecopyright ndashestoeslasproteccionessonacumulativas34 Laproteccioacutenotorgada esde15antildeosSeincluyeasimismounprocedimientoderenovacioacutendelplazodeproteccioacuten paraaquellasbasesdedatosquerecibanunamodificacioacutenoadicioacutensubstancial(esimportante advertirquelarenovacioacutendelaproteccioacutenseaplicaatodalabaseynosoacuteloalasrevisiones) Porotroladoelfabricantenocuentaconunderechoexclusivosinoconunaldquofacultadde impedirrdquoquelehabilitaparaprohibirlaextraccioacutenoreutilizacioacutendelatotalidadodeunaparte substancialdelcontenidodelabasededatosLomismoocurresilaextraccioacutenoreutilizacioacuten departesnosubstancialesesrepetidaosistemaacuteticaatentandocontralaexplotacioacutennormalde labasededatosocausandounperjuicioalderechodelfabricante
EnsegundolugarhaciafinesdediciembrededichoantildeolaConferenciaDiplomaacuteticade laOMPIsobrecuestionesdederechosdeautoryderechosconexosnoconsideroacuteunapropuesta relativaauneventualtratadosobrepropiedadintelectualdebasesdedatosquehabiacuteasido impulsadaporlosEEUUylaUEdadoquevariasdelegacionesexpresaronqueresultaba necesarioseguirestudiandoeltemaantesdeadoptarunadecisioacutenalrespectoAlpresente ademaacutesdelaUEalgunospaiacutesesnoacuterdicosprotegenensuslegislacionesalasbasesdedatosno originalesEnlosEEUUsehanpresentadosineacutexitosdistintosproyectosdeleyquenohan conseguidoelconsensonecesarioparasuaprobacioacutenaunqueeltematodaviacuteasiguesiendo consideradoporelPoderLegislativodeaquelpaiacutesEntantoenAmeacutericaLatinayelCaribe solamenteMeacutexicoatraveacutesdelaLeyFederaldeDerechosdeAutorhaestablecidoen1997una proteccioacutenparalasbasesdedatosnooriginalesconunaduracioacutendecincoantildeos
VeacuteaseCaacutemaraLapuente(1999)paraunresumendelasdiferenciasysimilitudesentreelderecho suigenerisylaproteccioacutenporderechosdeautor
34
SCCR86 paacutegina21
DadoquehasidolalegislacioacutendelaUElaquemaacutesimpactohacausadoanivel internacionalvalelapenaresentildearbrevementealgunostrabajosquehananalizadosucontenido eimpactosEnprimerlugarvariosautoreshandestacadolaamplitudconlacualsondefinidas lasbasesdedatosEnestesentidocomovimosantesseargumentaqueentendida literalmenteporejemplolosmuseospodriacuteancaerbajoelimperiodelalegislacioacutenencuestioacuten Sibientalveznuncasedaraacuteuncasolegalqueinvolucreunejemplotanextremoesbastante probablequepudieranplantearseproblemasporejemploentornoalosprogramasdematerias universitarias(Lipton2002)Otrailustracioacutendepreocupacionessimilaressedaenelcasode lossitiosdeInternetqueunificanbuacutesquedassobreciertostemasloscualestambieacutenpodriacuteanser ndashydehechohansidoenEuropandashobjetodedemandasenbasealaDirectivaqueestamos comentandoEnesteescenarioMaurer(1999)afirmaquetardeotempranotodainformacioacuten comercialmentevaliosaterminaraacuterecibiendoproteccioacutencomobasesdedatos35
Laproteccioacutenotorgadaparecetambieacutendemasiadolaxaencuantoalosrequisitosexigidos paraobtenerlaAsiacutelaevidenciaquesurgedeloscasosjudicialeshastaahoraconocidosmuestra queexpresionestalescomoquelasbasesdedatosprotegidasdebenserldquocoleccionesdedatos independientesarregladosdeformasistemaacuteticaeindividualmenteaccesiblerdquooquelainversioacuten enellasrealizadadebeserldquosubstancialrdquoenlapraacutecticanofuncionancomobarrerarealpara evitarquecualquiertipodecompilacioacutenquedeprotegida(Maureretal2001)Lamismafalta declaridadsurgeentornoaotrasdefinicionesdelaleyporejemplosialguienextraedatosen formaldquoinsubstancialrdquoperolosmismossondegranvalorparaelquelosextraetambieacuten pudieraocurrirqueeseactosealegalmentecuestionable(Hugenholtz2001)
Maureretal(2001)revisandolaexperienciaconcretaenmateriadelitigiosenloscuales seinvocoacutelaproteccioacutendelaDirectiva969CEencuentranquelamitaddeloscasosprovienen deempresasqueelaboranldquodatossinteacuteticosrdquo(estoesautogeneradospordichasempresas) incluyendonuacutemerosdeteleacutefonoslistadosdeTVfechasdeeventosdeportivosoconciertos etcEsclaroquesetratadeinformacioacutenquenotieneposibilidadesdeserobtenidademanera independienteporotrosagentesEstosevinculaconlacuestioacutendesilainformacioacutenquedebe serproducidadecualquierformacomopartedesupropionegocioporunaempresandashcomoes elcasodeloslistadostelefoacutenicosndashcaetambieacutenbajolaproteccioacutendelalegislacioacuteneuropea (temasobreelcuallajurisprudenciaparecehallarsedivididandashverHugenholtz2001)
TambieacutenenbasealoscasosjudicialesgeneradosporlaaplicacioacutendelaDirectiva Hughes(2002)sentildealaquelamismahaimpulsadoalostribunalesaencontrarinfraccionesal derechosuigenerisauacutenensituacionesenlascualeshayunuacutenicoproveedordelainformacioacuten respectiva Elmismoautortambieacutenobservaquelamayorpartedeloscasosllevadosantelos tribunaleseuropeosbajolaDirectiva969CEcorrespondenabasesdedatospreexistenteslas cualesaparentementenonecesitarondeaquelinstrumentolegalparasercreadas
OtroargumentocriacuteticodestacadoesquelaDirectivadelaUEotorgaunaproteccioacuten mayoralaquebrindalalegislacioacutensobrederechodeautori)laproteccioacutenotorgadaporla Directivaespotencialmenteperpetuayaquecualquierldquocambiosubstancialrdquoseacuantitativoo cualitativopermitesurenovacioacuten36(CowanyHarison2001sentildealanquelavidapromediode
35 Algunosespecialistasconsultadosparaestetrabajohanopinadoqueelderechosuigenerisintroducido generoacuteinnecesariosdebatesalincluirlasbasesanaloacutegicasEnestaposturaloquesedeberiacuteabuscar esprotegerladigitalizacioacutendelainformacioacutenevitandoquecompetidorescopienlosarchivos digitalizadossinrealizaresfuerzosniinversiones
36 Todaslasbasesdinaacutemicascalificariacuteanentoncesparaunarenovacioacutenperpetuadelaproteccioacuten
SCCR86 paacutegina22
lasbasesdedatoscomercialesesde3antildeosperiacuteodoenelqueserecuperanlamayoriacuteadelos retornosdelainversioacutenporlocuallaDirectivaconstituyeunreacutegimenldquosobre-protectivordquo) ii) lasexcepcionesdetipoldquofairuserdquosonmaacutesrestringidasqueenelcasodelderechodeautor (cabedestacarademaacutesquelaDirectivaautorizandashperonoobligandashalosEstadosmiembrosa adoptartalesexcepciones)3738 ndashverReichmanySamuelson(1997)Enestesentidoseha sentildealadoquelaDirectivaEuropeanocontienesalvaguardasadecuadasparagarantizarel accesodelascomunidadescientiacuteficasyeducativasalainformacioacutenapreciosaccesiblesOtro puntocriticadoeslafaltademecanismosdelicenciascompulsivas(CommitteeforaStudyon PromotingAccesstoScientificandTechnicalDataforthePublicInterestetal1999)
LasprevencionesfrentealimpactodelaDirectivaseamplificanenelcasodelasfuentes debaseuacutenicaDehecholaresolucioacutendealgunoscasosenlostribunaleseuropeosconfirmariacutea lostemoresdequeaquellageneraunaproteccioacuteninfinitamenteextensibleparaloscontenidos delasbasesdedatosdinaacutemicasauacutencuandosetratedecasosendondelainformacioacutenestaacuteenel dominiopuacuteblicoperoconunafuentedeprovisioacutenuacutenica(Colston 2001)39
Peroauacutenenloscasosenlosquenohayafuenteuacutenicapuedenpresentarseproblemas AsiacuteMilleacute(1996)ndashcitadoenHerreraBravo(2001)ndashsentildealaquelalegislacioacuteneuropeano contemploacutelanecesidaddedefenderellibreaccesoalainformacioacutenporpartedecompetidores quenohayantenidoaccesoalabasededatosprotegidaodetercerosquequisieranutilizarla mismainformacioacuten(extraiacutedadecualquierotrafuente)conunfindiferentealdecrearuna nuevabasededatosEnesecontextosepresentaraacutenldquocasosenlosqueunfabricantequehaya adquiridounarchivofiacutesicointenteejercitarundominioabsolutosobreelmismo(unldquoderecho exclusivordquonounameraldquofacultaddeimpedirrdquo)partiendodelabasedequeportener supuestamenteelldquooriginalrdquodelcontenidotodareproduccioacutendelmismoconstituyeuna extraccioacutenprohibidardquo
TambieacutensehaplanteadoquesibienelderechosuigenerisdelaUEpermiteaun competidorpotencialutilizarlascitasdeunabasededatosprotegidayllegardirectamentealas
37 EnlaDirectivasefacultaalosEstadosmiembrosaestablecerlimitacionesalaproteccioacutenen determinadoscasosporejemplofrenteabasesdedatosnoelectroacutenicascuyasreproducciones seanparausoprivadoocuandoelcontenidodelasbasesseausadoparafinesdocentesde investigacioacutencientiacuteficadeseguridadpuacuteblicaoparaefectosdeunprocedimientoadministrativoo judicialentreotrasPeroseaclaraexpresamentequeldquonopodraacuteinterpretarselaexcepcioacutende maneratalquepermitasuaplicacioacutendeformaquecauseunperjuicioinjustificadoalosintereses legiacutetimosdeltitulardelderechooquevayaendetrimentodelaexplotacioacutennormaldelasbases dedatosrdquo
38 DeOliveiraAscensao(2002)proponeunejemplointeresantedeconflictoentrelaDirectivaen cuestioacutenylaspraacutecticascientiacuteficashabitualesSuponeasiacuteelcasodeuninvestigadorquerealizaun trabajosobretemasde meteorologiacuteaparalocualrecorrelasbasesdedatosexistentessobreeltema incorporandoesosdatosasuinformeUnavezfinalizadoeacutestelopublicacomolibroSiesasbases estuvieranprotegidasporelderechosuigenerisel investigadorestariacuteaviolandolaDirectivadela UEyaquesibienlamismaautorizalaextraccioacutenparafinescientiacuteficosnopasalomismoconla reutilizacioacutenelcasoseriacuteamaacutesgravesisesupusieraqueauacutenlaextraccioacutendelosdatosseriacutea ilegalenestecasoyaqueelinvestigadorestabapensandoenpublicarunlibro(obseacutervesepor ciertoqueeselibrodifiacutecilmenterepresenteperseunacompetenciadirectaparalasbasesde datosquesequiereproteger)Faacutecilesverentonceslasbarrerasyelaumentodecostosquese impondriacuteansobrelaactividadcientiacuteficadegeneralizarseestetipodederechos
39 ElejemploseriacuteaeldelcasoldquoBritishHorseracingBoardLimitedvsWilliamHillOrganisation (2001)rdquo
SCCR86 paacutegina23
fuentesoriginaleselloignoralarealidadeconoacutemicadelaproduccioacutendebasesdedatosenla cualcomovimosantesnosoacutelohaytendenciasalestablecimientodemonopoliosldquonaturalesrdquo sinotambieacutencasosenlosquelareproduccioacutendeloscontenidosresultaeconoacutemicamente ineficiente
Secuestionanasimismolasfuerteslimitacionesalareutilizacioacutendelainformacioacuten contenidasenlaDirectivaSeguacutenCaacutemaraLapuente(1999)dichaslimitacionespuedenincluso alcanzarausuarioslegiacutetimosdelasbasesEsteeselcasodelaprohibicioacutenderealizarcopias ndashincluyendolasdeseguridadndashparaevitarquelasusenpersonasnoautorizadastambieacutense prohibealusuariolegiacutetimofacilitaratercerosnoautorizadoselaccesoalabasemediantela cesioacutendelusodeclavessistemasdedescodificacioacutenodesencriptacioacutenuotrosmecanismos ndashtodolocualenlapraacutecticageneraunescenarioendondehayunaprohibicioacutendereutilizacioacuten
Considerandoesteconjuntodeargumentoselpeligrorealesquesegenereunmonopolio defactosobreloscontenidosfactualesdelascompilacionesprotegidasconelconsecuente riesgoparalacirculacioacutenygeneracioacutendeconocimientos(Baron2001)Enlamisma direccioacutensesentildealaquelaDirectivaEuropearemueveladistincioacutentradicionalenelderechode autorentreproteccioacutendelasexpresionesyproteccioacutendelasideasconelconsiguienteriesgo deobstaculizarlalibrecirculacioacutendeestasuacuteltimas
Laconclusioacutengeneralquesurgedelosdiversostrabajosqueexaminanlalegislacioacuten europeasobreeltemaesquelospaiacutesesqueestaacutenanalizandolaintroduccioacutendeleyeso disposicionessimilaresdeberiacuteansercautelososafindetenermaacutestiempoparaobservarcuaacuteles sonlasconsecuenciasefectivasdelaDirectiva969CEnosoacutelosobrelaindustriadelasbases dedatossinotambieacutensobreelaccesoalainformacioacutenaspectodeimpactoclavesobreel desenvolvimientosocialyeconoacutemicoenelnuevoescenarioglobal(verMaureret al 2001)
IV LASITUACIOacuteNENAMEacuteRICALATINAYELCARIBE
a) Elmercadodebasesdedatos
Loprimeroatenerencuentaesquenoexisteinformacioacutenciertasobreeltamantildeodel mercadodebasesdedatosenninguacutenpaiacutesdeAmeacutericaLatinayelCaribeQuedafueradel aacutembitodeestetrabajogenerarestimacionesdeesetipotareaquedebieraserobjetodeestudios futurosEnestecontextopresentaremoslosrasgosprincipalesdeestaindustriaydesus principalesusuariosyproductoresconelfindetenerunacaracterizacioacutenesencialmente cualitativadelamismaDetodosmodossepuedeafirmarconbastantecertidumbrequela magnituddelaindustriadebasesdedatosndashmedidaenteacuterminoseconoacutemicosndashesenlaregioacuten bajoestudiotodaviacuteamuylimitadaespecialmenteenlospaiacutesesdemenordesarrollorelativo
AsiacutenosorprendequelaparticipacioacutendeAmeacutericaLatinayelCaribecomoregioacuten productoradebasesdedatosseaclaramentemarginalaescalamundialBraunstein(2002) tomandodatosdelGaleDirectoryofDatabasesmuestraqueen2001soacuteloel02deltotalde basesdedatosexistentesenelmundoproveniacuteadeldquoAmeacutericaMeridionalrdquoSibienhayrazones parasuponerqueelnuacutemerodebasesdedatosdelaregioacutenestaacutenetamentesubestimado(yaque soacutelofiguran21bases)nadanosimpideconcluirquelomismopuedeestarocurriendoenotras regionesypaiacutesesEncualquiercasoestocorroboraotrasevidenciasqueindicanclaramenteque lospaiacutesesdeAmeacutericaLatinayelCaribesonmuchomaacutesldquoimportadoresrdquoqueldquoexportadoresrdquode basesdedatosDehechotantoelconsumocomolaproduccioacutendebasesdedatosparecenestar
SCCR86 paacutegina24
positivamentecorrelacionadosconelniveldedesarrolloeconoacutemicoysocialdelospaiacuteses respectivos
iquestQueacutetipodebasesdedatosseproducenenlaregioacutenSolamenteenelcasodeBrasil hemospodidoencontrardatossistematizadosalrespectocorrespondientesalantildeo1996Enel cuadrosiguienteseobservaquehabiacuteaunas700basesendichopaiacutesenaquelantildeoabarcando diversastemaacuteticasyaacutereasydecaraacutectertantopuacuteblicocomoprivado
CuadroBasesdedatosexistentesenBrasilndash1996
Clasificacioacuten Nordmdebases dedatos
ABasesdeproduccioacutenTeacutecnico-cientiacutefica 89 Bibliograacuteficas 77 Tesis 12
BRegistrosyguiacuteas 142 Generales 35 Instituciones 22 Empresas 30 Investigadores 16 Productosyservicios 23 Eventos 6 Peliacuteculasyvideos 6 Otros 4
CBasesdeArchivo 272 Generales 234 Imaacutegenes 004 Legislacioacuten 19 Recortesnoticias 3 Autoridadesterminoloacutegicas 12
DBasesdeInformacioacutenyGestioacutenTecnoloacutegicaydeNegocios 35 Generales 20 NormasTeacutecnicas 11 Patentes 4
EBasesdeCulturasVivas 8 FBasesdeIndicadoresEstadiacutesticasDiagnoacutesticos 12 GOtrasBases 136
Generales 10 IBGE(InstitutoBrasileirodeGeografiaeEstatistica) 78 Cetesb(CompanhiadeTecnologiadeSaneamento 48 Ambiental)
TOTAL 694
FuenteFreitasPereiraetal(1999)
Entantolaevidenciarecogidaparaesteestudiomuestraqueentrelosprincipales productoresdebasesdedatosenlospaiacutesesdelaregioacutenfigurandiversasinstitucionespuacuteblicas quegeneranorecopilaninformacioacutencomercialeconoacutemicajuriacutedicafinancieraetclacualen generalenpartevendenyenpartedifundendeformagratuitandashdehechoesprobablequeel
SCCR86 paacutegina25
sectorpuacuteblicoseaelprincipalproductordebasesdedatosenvariospaiacutesesdelaregioacuten Asimismoexistendistintosproveedoresprivadosquetambieacutencomercializanlamismaclasede informacioacutenmuchasvecesencompetenciadirectaconelsectorpuacuteblico(replicandoloque ocurreenlamayorpartedelospaiacutesesdesarrollados)aunqueengeneralagregandovalorala informacioacutenquebrindaesteuacuteltimo(facilitandolaconsultayelusodelainformacioacuten organizandodemanerasalternativaslosdatosrespectivosetc)Laofertaprivadadebasesde datosenAmeacutericaLatinayelCaribeestariacuteaconcentradaprincipalmenteentoncesenempresas quesededicanavenderinformacioacutensobretemasjuriacutedicoscomercialescrediticiosyenmenor medidafinancierosloscualessonenloesencialdeintereacutesbaacutesicamenteldquolocalrdquo(estoeslos usuariosdelainformacioacutenrespectivaseriacuteanensuenormemayoriacutearesidentesdelpaiacutesndasho regioacutenndashalacualserefieredichainformacioacuten)
Elsectorpuacuteblicoasiacutecomolasuniversidadesylosinstitutosdeinvestigacioacutentambieacuten ofreceinformacioacutendemaneragratuitauonerosaseguacutenloscasosencamposdondelaoferta domeacutesticaprivadaesmenoroenocasionesnulameteorologiacuteaagriculturahidrografiacutea demografiacuteasaludcartografiacuteageologiacuteamedioambienteetcasiacutecomoendiversoscamposde lascienciasldquodurasrdquoEnvariasdeestasaacutereaslosusuarioslocalestambieacutenrecurrenobviamente alasbaseslocalizadasenlospaiacutesesdesarrolladosNoacuteteseenestesentidoquemientrasque unapartedelainformacioacutenrelevanteenestetipodeaacutereascorrespondeahechosodatos propiosdelospaiacutesesdelaregioacuten(porejemploenmeteorologiacutea)losusuarioslocalestambieacuten puedenestarinteresados(enmayormedidaqueenelcasodelasbasesjuriacutedicasocomerciales porejemplo)eninformacioacutencontenidaenbasesdedatosextranjeras(estoesclaroenelcaso delaactividadcientiacuteficaporejemplo)
Otrohechoimportanteatenerencuentaesqueelgradodedigitalizacioacutendelasbasesde datosenlaregioacutenesclaramentemenoralqueseobservaenlospaiacutesesdesarrolladoslocuales obviamenteconsecuenciadelmenorniveldepenetracioacutendelasTICsenlaregioacuten40 Esto marcaunobstaacuteculoobjetivoparaeldesarrollodelmercadodebasesdedatos
EnloscuadrosA1aA3(enelAnexoI)seobservaelretrasodebuenapartedelos paiacutesesdelaregioacuteneneldesplieguedelainfraestructurainformaacuteticaydetelecomunicaciones necesariaparaingresaralmundodelaldquonuevaeconomiacuteardquo(porciertolasdiferenciasentre paiacutesessonimportantesconlasnacionesdelCaribecomolosmaacutesavanzadasenpromedioen teacuterminosrelativos41)ndashasiacutecomoenelcostodeaccesoadichainfraestructuraEnestesentido resultainteresanteobservarlosdatosexhibidosenelcuadroA4(verelAnexo I)que correspondenaunIndicedePreparacioacutenparaelAccesoalaRed(NetworkedReadinessIndex (NRI))presentadooriginalmenteenKirkmanetal(2002)42 ndashseguacutenlosautoresdichoiacutendice reflejalapreparacioacutenyelpotencialdeunpaiacutesparaparticipardeunmundointerconectadopor redesQuedaclaroqueelgruesodelaregioacutenestaacutelejosdetenerlosnivelesdepreparacioacuten adecuadosparaingresaralaldquonuevaeconomiacuteardquoyportantoparaserunactorimportanteenla
40 Asiacuteunafilialargentinadeungrupoempresarioeuropeo-estadounidenseentrecuyosprincipales negociosfiguralaventadeinformacioacutenjuriacutedicareportoacutequemientrasqueenArgentinael porcentajedefacturacioacutenenmedioselectroacutenicoserade8elmismollegabaal50enEEUU locualobedecejustamentealoincipientedeladifusioacutendelaventadedatosenformatodigitalen laregioacuten
41 Laescasapoblacioacutendevariosdeestospaiacutesespuedeestarexplicandopartedelasdiferencias respectivas
42 Eliacutendiceseconstruyeenfuncioacutendedistintosindicadoresquereflejanlainfraestructura informaacuteticaydecomunicacioneslaspoliacuteticaspuacuteblicasvigentesendichasaacutereasetc
SCCR86 paacutegina26
produccioacutenexportacioacutenyconsumodebasesdedatosdigitalizadasEnconsecuenciala expansioacutendelaindustriadelasbasesdedatostendraacutecomopre-condicioacutenqueseacelere fuertementelaincorporacioacutendelasTICsenAmeacutericaLatinayelCaribe(paripassuconun ascensoenlosnivelesdeeducacioacutendesupoblacioacutendemodoquedichaincorporacioacutennose hagaacostadeincrementarlaldquobrechadigitalrdquointernayaexistente)
b) Lasituacioacutenlegalylosmediosdeproteccioacutenexistentesparalasbasesdedatos
Enlamayorpartedelaregioacutensehaincorporadoyadeformaexpliacutecitaalasbasesde datosquetengancaracteriacutesticasdeoriginalidadenlaseleccioacutenyodisposicioacutendesus contenidosalasrespectivaslegislacionesnacionalessobrederechodeautorsiguiendolas disposicionesdelostratadosyamencionadosdelaOMPIylaOMC(ADPIC)Ladecisioacuten 351 delAcuerdodeCartagenaconcertadaentreBoliviaColombiaEcuadorPeruacuteyVenezuela tambieacutenincluyedisposicionestendientesaprotegeralasmencionadasbasesdedatos
EncontrastecomomencionamosantesenlaregioacutensolamenteenMeacutexicoexisteuna legislacioacutenadhocqueotorgaproteccioacutenalapropiedadintelectualdelasbasesdedatosno originalesEnestesentidocabesentildealarquedichalegislacioacutenharecibidocriacuteticasdepartede juristasmexicanosquesentildealansucaraacutectercontradictorioconlaLeyMexicanadeDerechosde Autorenlacualdichadisposicioacutenhasidoincluida(verOvillaBueno1998CaballeroLeal 2000)DichascriacuteticassefundanenqueenMeacutexicoaligualqueencasitodoslospaiacutesesdela regioacutencuyalegislacioacutensobrepropiedadintelectualsebasaenlatradicioacutenlatinaseentiende queelderechodeautorsiemprehaexigidocreatividadcomobaseparalaproteccioacutenno existiendofundamentosparaprotegerbienesenbasealasinversionesnecesariasparasu creacioacutenPorsuparteCaballeroLeal(2000)sentildealaquelaLeyMexicananootorgaderechos soacutelidosalosproductoresdebasesdedatosnooriginalesdadoquenodefineclaramentecuales sonlosderechosexclusivosdeaquellosnitampocopreveacutelaposibilidadderenovarla extensioacutendelaproteccioacutenotorgadandashqueenelcasomexicanoesde5antildeosndashconcluyendoque susefectospraacutecticosnoseriacuteansignificativos
Entantohastadondehemospodidoindagarnoexistenproyectosdeleyenninguacutenpaiacutes deAmeacutericaLatinayelCaribequeapuntenaincorporarunaproteccioacutenespecialparalasbases dedatosnooriginalesEnestesentidoesinteresantesentildealarquealmenosenalgunospaiacuteses loslegisladoresparecenadvertidosdelosdebatesquesobreeltemasehansuscitadoenotras regionesAsiacutealdiscutirselaactuallegislacioacutenargentinaqueprotegeporlaviacuteadederechosde autoralosprogramasdecomputacioacutenylasbasesdedatosoriginalesunsenadorexpresoacutesu temorporelhechodequelafaltadeunaadecuadaclarificacioacutendeltemaderivaraenla proteccioacutendeguiacuteastelefoacutenicasporejemplo(Quinn2000)
Sinperjuiciodelaausenciadedisposicionesespeciacuteficassobreeltemaexistenenla mayorpartedelospaiacutesesdiversasfiguraslegalesquepodriacuteanaplicarseencasodeproducirse conflictosentornoalapropiedaddelasbasesdedatosnooriginalesporejemplolasleyeso disposicionesrelativasacompetenciadeslealenriquecimientosincausaapropiacioacutenindebida etcclaramentepuedenseraplicadasencasodequeunpropietariodeunabasededatossea afectadoporcompetidoresquereproduzcansindebidaautorizacioacutensusproductos43 Enelcaso
Porciertolosproveedoresdebasesdedatosenlaregioacutentienenlaopcioacutenderegistrarlos elementosdesusbasesquepuedanserprotegidostantoporlalegislacioacutendederechosdeautor (porejemplotesaurosmeacutetodosdeinterrogacioacutenconsultayvisualizacioacuteniacutendicesprogramasde
[Siguelanotaenlapaacuteginasiguiente]
43
SCCR86 paacutegina27
deChileentantondashseguacutenlasautoridadesdelaoficinadeDerechosdeAutorconsultadaspara estetrabajondashlaleyNdeg19223sobredelitosinformaacuteticosdealgunamanerapodriacuteaaplicarsea lasbasesdedatosnooriginalesenausenciadeproteccioacutenenelaacutembitodelderechodeautor Talvezlomismopodriacuteaocurrirenotrospaiacutesesenloscualesexistalegislacioacutensimilar
Sepuedeargumentarquelaefectividaddelasmencionadasdisposicioneslegalesseve menguadaenlapraacutecticaporproblemasdeenforcement(hechodestacadoporlamayorparte delasinstitucionesempresasyexpertosconsultadosparaestetrabajo)Sibiendichos problemasnosonexclusivosdelalegislacioacutensobrepropiedadintelectualalgunos observadoresargumentanqueenlaregioacutenexisteunaactitudculturalmaacutesldquotoleranterdquoalacopia delainformacioacutenqueenlospaiacutesesmaacutesavanzadoslocualagravariacuteaparticularmentela situacioacutenenelaacutembitobajoexamenAsimismolarelativaldquonovedadrdquodeltemaenloquehace alasbasesdedatosdigitalizadastornariacuteaauacutenmaacuteslentosycomplejosloslitigiosporfalta tantodejurisprudenciaasentadacomodepreparacioacutendelosfuncionariosjudiciales
Enloquehacealusoindebidodelasbasesdedatosporpartedelosusuarioslegiacutetimos (queseconcentrafundamentalmenteencompartiroextenderelaccesoalainformacioacuten respectivaapersonasuorganizacionesnoautorizadas)sibiengeneralmenteseconcertan contratosolicenciasqueprohibendichasaccionesenlapraacutecticaaparentementeutilizarlaviacutea legalparaeliminarlasresultamuycostoso44
Enestecontextolosproveedoresdebasesdedatosprincipalmenterecurrenameacutetodos teacutecnicos(encriptadoclavesdeaccesoetc)paraprotegersusproductosloscualesalmenos paralamayoriacuteadelosconsultadosproveenunaproteccioacutenrelativamentefuerteaunquepor ciertonocompleta(lasdificultadesaparentementeseconcentrariacuteanenelmencionado problemadelosusuariosqueporejemplodifundenlasclavesdeaccesoapersonasno autorizadas)
Ciertamentedebedecirsequelaproteccioacutenpormediostecnoloacutegicossueletenerademaacutes deuncostoelevadolaconsecuenciadequelainformacioacutenolasconsultasdelasbasesdeban hacersedeunamaneramenoscoacutemodaoldquoamigablerdquoparaelusuariojustamenteconelfinde viabilizarlaproteccioacutenqueotorgaelmediotecnoloacutegicoEnesesentidolasfirmasdeben balanceareldeseodeminimizarlaspotencialespeacuterdidasporelusonoautorizadodesusdatos conlanecesidaddemantenerlasuficienteflexibilidadcomoparanoperjudicarasususuarios legiacutetimosespecialmentecuandoexistenvariosproveedoresalternativosenelmercado45
Lasmarcastambieacutensonunmediodeproteccioacutenasiacutecomolasestrategiasderenovacioacuten constantedelainformacioacutenlainclusioacutendevaloragregadoetcAsimismolasempresas propietariasdebasesdedatosmonitoreanconstantementeasuscompetidoresconelfinde
[Continuacioacutendelanotadelapaacuteginaanterior]
computacioacutenusadosparaelfuncionamientodelasbasesetc)comoporotrasnormaslegales (marcaslogosetc)
44 Lasempresastratariacuteanderesolverestosproblemascuandolosdetectanporlaviacuteadela persuasioacutenylasnegociacionesinformalesconlosusuarios
45 Dehecholasfirmasestariacuteanencondicionesdedetectarporejemplolapraacutecticadecompartirlas clavesdeaccesoperoalmenosporahoraconsiderariacuteanqueeleventualbeneficiodesermaacutes estrictosconelusodelasclavesnocompensariacutealoscostosaincurrirparaalcanzartalobjetivo (inclusoencuantoelloprobablementeredundariacuteaenrestriccionesqueafectariacuteanlacomodidadde accesoalasbasesauacutenparalosusuariosautorizados)
SCCR86 paacutegina28
detectarposiblesconductasdeslealesEntantohaybasesquesoacuteloestaacutendisponiblesonliney queseprotegenporelhechodequesutamantildeoestangrandequesalvoquepudieranser extraiacutedasdirectamentedelosservidoresendondeestaacutenalojadaslacopiadesuselementos resultariacuteademasiadocostosaylentacomoparaqueresulteeconoacutemicamenterentablerealizarel esfuerzorespectivoEstoesasiacuteenuncontextodondeloscontenidosdelamayorpartedelas basesdenaturalezacomercialsongeneralmenteactualizadosdemanerafrecuenteyenelcuallos propietariosdelasbasesraramenteautorizanlasconsultasldquoenbloquerdquoporloquelas informacionestienenqueseraccedidasdeaunaporvez
Alavezotramaneradepreservarmercadosatendiendoalasdiferentesnecesidadesde losusuarioseslaqueempleanalgunasempresasndashporejemploaquellasdedicadasavender informacioacutenfinancierandashquerecurrenafijardistintospreciosparalainformacioacutenseguacutenel gradodeactualizacioacutenconlaquelarequieransusclientesndashlocualtiendeadisminuirlos incentivosacopiarindebidamentelainformacioacutenrespectiva46
Sibiencasitodaslasfirmaseinstitucionesconsultadashanreportadolaexistenciade perjuicioseconoacutemicosporlaapropiacioacutenindebidadeinformacioacutenporpartedecompetidores yousuariosaparentementelaspeacuterdidasgeneradaspordichasaccionesseriacuteanenlagran mayoriacuteadeloscasosdebajamagnitudcomoparajustificarrealizareventualesaccioneslegales alrespecto4748 Tampocohemosrecogidoevidenciadequehayandejadodehacerse inversionesendeterminadasbasesdedatosporfaltadeproteccioacutenlegalapropiadaDetodos modosestasconclusionesdebensermatizadasteniendoencuentaqueenvarioscasoslas firmasproductorasdebasesdedatoshacerelativamentepocotiempoqueestaacutenofreciendosus productosenformatodigitalndashlocualpodriacuteaexplicarquelaincidenciadelosproblemasde copiadeinformacioacutenycontenidos(olaconcienciaacercadelaincidenciadedichos problemas)seamenorqueenlospaiacutesesmaacutesavanzados49
Laevidenciaquehemospodidorecogerparaesteestudioentantoindicaquelosuacutenicos casosenlosquesehanregistradodemandasjudicialesvinculadasalacopiadeinformacioacuten contenidaenbasesdedatosnooriginalesdigitalizadashantenidolugarenArgentina50y
46 EstecasocorrespondealaestrategiadenominadacomoldquoversioninginformationrdquoporShapiroy Varian(1999)
47 Unaempresaqueconsultamosdedicadaacomercializarbasesdedatosconinformacioacuten comercialyconoperacionesenArgentinaChileyUruguayestimoacutelaspeacuterdidasporelusono autorizadodeloscontenidosdesusbasesenun5-10desufacturacioacuten
48 Entantosenoshareportadoquehaycasosenlosquesibienlospropietariosdelasbasestienen certezadequesuinformacioacutenestaacutesiendoutilizadaporpersonassinderechosadquiridos legalmentetienendificultadesinclusoparaidentificaralosinfractores
49 AsuvezciertamentelosproblemasdepirateriacuteadelainformacioacutenenAmeacutericaLatinapreexisten aladigitalizacioacuten
50 LoscasosquenosfueronreferidosenArgentinasondosElprimeroinvolucroacuteaunaempresa dedicadaaproveerinformacioacutencontableytributariaunodecuyosboletinesdigitalesndashque ofreciacuteaasusclientesndasheracopiadoydistribuidoporotrafirmaSibienexistiacuteanbasesparaquela empresainfractorafuerasancionadaporcompetenciadesleallajusticiaaparentementenodio lugaralreclamodelafirmaafectadaElsegundoestaacutetodaviacuteairresueltoenelaacutembitodela justiciapenalysurgioacuteapartirdeunadenunciadelaempresaNosiscontralafirmaAxesor(en cuyocapitalparticipaunfondoderiesgodelBancoSantanderCentralHispanodeorigen espantildeol)porlacopiadeunCDconinformacioacutensobreriesgocrediticioquecomercializabaNosis
SCCR86 paacutegina29
Ecuador51 ndashenesteuacuteltimopaiacutesademaacutesenelaacutembitoadministrativosehansolicitadoen algunoscasoslapraacutecticademedidascautelaresporlapresuntautilizacioacuteniliacutecitadebasesde datoselectroacutenicasSinembargoobviamenteellonosignificaquenosehayanproducido muchosotrosepisodiosdepirateriacuteaquenohanllegadoalainstanciajudicialsinoquesehan resueltoprivadamente(asiacutecomotambieacutendeotrosquetodaviacuteasesiguenproduciendosinque seafaacutecilcomodeciacuteamosantessiquieraidentificarconprecisioacutenalosinfractores)Porotro ladocabedestacarquesiacutehanexistidocasosenloscualeslajusticiayahaprotegido compilacionesquecumpliacuteanconlosrequisitosdeoriginalidadenladisposicioacutenyoseleccioacuten delosdatosdeformataldeserprotegiblesbajolalegislacioacutendederechodeautor52
Enesteescenariolaconclusioacutengeneraldenuestrotrabajodecampoesquesalvoalguna excepcioacuten53nohayevidenciaquemuestrequeexistaunreclamoporpartedelasempresase institucionesquemantienenycomercializanbasesdedatosenAmeacutericaLatinayelCaribepor contarconunalegislacioacutensuigenerisalestilodelaintroducidaenlaUEDehechoenlas entrevistasycontactosquerealizamosparaestainvestigacioacutenencontramosquelamayorparte delasorganizacionesdedicadasacomercializarbasesdedatosteniacuteanescasoconocimientodel debatesobreeltemaenEuropaylosEEUUyvariasinclusodesconociacuteanquelasbasesdesu propiedadpodriacuteanrecibirsiseaplicaraunalegislacioacutencomolaeuropeaporejemplouna proteccioacutenlegalespeciacutefica54 Asuvezlasoficinasrespectivasdederechosdeautorenla regioacutennohanreportadoquelosactoresprivadosquepodriacuteanrecibirproteccioacutenencasode sancionarseunalegislacioacutensuigenerisesteacutenimpulsandouncambioenesesentido(locual podriacuteaobedecerentreotrosfactoresalyamencionadoescasotamantildeodelaindustria respectiva)Todoestoporciertonoimplicaquelasempresasdelsectornodeseenmejorarel niveldeproteccioacutenlegalconelquecuentansinembargolaconclusioacutengeneralesqueal menosporelmomentolamayorpreocupacioacutenenmaterialegalestariacuteaenquesemejoreel niveldeenforcementdelalegislacioacutenyavigente
51 Elconflictoseprodujoentredosempresasquecomercializancompilacionesdeleyesenformatos digitales
52 EnArgentinayaen1974sediouncasoenestesentidoresueltofavorablementeparael demandanteporcopiadeunabasededatosqueconteniacuteanormativasdecomercioexterior (CNCivSalaD30474inreldquoGuiacuteaPraacutecticadelExportadoreImportadorSRLcEmpresaIARA yotrordquo)ndashverQuinn(2000)MaacutesrecientementelaempresaLaLeyobtuvounfallofavorableen 1996porunademandacontraotrafirmaquehabiacuteareproducidosinautorizacioacutenunabasede datosreferencialderepertoriosjuriacutedicosqueLaLeycomercializabaenCDs
53 SolamenteenelcasodelServiccediloFederaldeProcessamentodeDados(SERPRO)deBrasillas autoridadesconsultadasexpresaronunaopinioacutenclaraycondefinidoconocimientodecausaa favordeimplementarunaproteccioacutensuigenerisparalasbasesdedatos(significativamentese tratadeunaempresaestatal)
54 Existenalavezcasosenloscualesdeterminadasempresassearroganaunqueporciertosin baseslegalessoacutelidasderechosquenoposeenasiacuteunportalchilenodeinformacioacutensobre economiacuteaynegociosensupaacuteginawebsentildealaqueldquotodotextomuacutesicasonidofotografiacuteas videosgraacuteficosprogramasyengeneralcualquierinformacioacutencontenidaenelportalpor cualquiermedioseraacutedenominadaensuconjuntolsquoContenidorsquoDichoContenidoesdepropiedad exclusivadelaempresayseencuentraprotegidoporleyeslocalesytratadosinternacionalesde propiedadintelectualrdquo(verJijenaLeiva1999)
SCCR86 paacutegina30
V CONCLUSIONES
LadiscusioacutenacercadelosDPIsobrelasbasesdedatosldquonooriginalesrdquoprobablemente ejemplificadeunmodoparticularmenteagudolasiemprepresentetensioacutenentrelanecesidad deestablecerunmarcodeincentivosatractivoparalageneracioacutendenuevosproductoseideasy elobjetivodequedichosproductoseideasgenerenlamayorcantidaddeldquoderramesrdquosobreel conjuntodelsistemaeconoacutemicoydeltejidosocial
Decimosqueenestecasodichatensioacutenesespecialmenteagudaentantoqueunreacutegimen suigenerisparalasbasesdedatosnoapuntariacuteaaprotegerlasbasesensiacutemismasentanto productosnuevosyocreativossinoalainformacioacutenenellascontenidaconelconsiguiente riesgodequeseestablezcanliacutemitesalacirculacioacutendeaquellainclusodelaquehastael presentesemantieneeneldominiopuacuteblicoEnotraspalabraslacreacioacutendenuevosDPIsobre lasbasesdedatospodriacuteasesgarelbalanceentreproteccioacuten-difusioacutendeformapeligrosamente pronunciadaafavordelprimerteacuterminodedichobinomioLasamenazasenesteuacuteltimoterreno noseobservansoacuteloenlasmuysensiblesaacutereasdelacienciaylaeducacioacutensinotambieacutenenel propiocampocomercialndasheinclusoenvinculacioacutenconeldesarrollodeInternetporejemplo
Otropuntoclaveesquedichoreacutegimennosedirigiriacuteaapromoverlageneracioacutendeideaso bienesnuevosnilosesfuerzoscreativossinobaacutesicamentealasinversionesrealizadasenla recoleccioacutenyorganizacioacutendeinformacioacuten(einclusodeotrotipodeelementosalmenosenla definicioacutendelaUnioacutenEuropea)dediversotipoElloenprincipioiriacuteaencontratantodela tradicioacutendelalegislacioacutendederechosdeautorenbuenapartedelmundocomodelosobjetivos quedeberiacuteananimaralosregiacutemenesdeDPIdesdeunpuntodevistaeconoacutemicoAsimismoal menosenlaformaenqueelreacutegimensuigenerishasidoestablecidoenlaUEtendriacuteael potencialriesgodegenerarproteccionesperpetuas(encontradelaideadeproteccioacutentemporal queestaacuteenlabasedelalegislacioacutensobrepropiedadintelectual)
Nosorprendeentoncesencontrarqueauacutenenlospaiacutesesdesarrolladosndashprincipales productoresyconsumidoresdebasesdedatosndashexisteunafuertediscusioacutenacercadela convenienciadeadoptarlegislacionessuigenerisdeltipodelasimplementadasenlaUE discusioacutenqueporelmomentohabloqueadolaintroduccioacutendenormassimilaresen los EEUU
Muchasmaacutesdudassurgenenelcasodelospaiacutesesendesarrolloyaqueentantosonal presenteprincipalmenteconsumidoresantesqueproductoresdebasesdedatoslaadopcioacutende disciplinasinternacionalesenlamateriaaparentementegenerariacuteaunbalancecosto-beneficio auacutenmenosfavorablequeenlasnacionesavanzadas
LaevidenciaempiacutericaquehemosrecogidoparaelcasodeAmeacutericaLatinayelCaribea suveznoparecedarsustentoalargumentoafavordeestablecerDPIparalasbasesdedatosno originalesentantonohemosobservadoquelaincipienteindustriaqueexisteenlaregioacuten aparentementeconcentradaenlospaiacutesesmaacutesavanzadosdelamismaesteacutesiendoperjudicada porlaausenciadeunalegislacioacutensuigenerisenlamaterialosperjuicioscomercialesque ciertamenteexistenaunquetienenunamagnitudinciertaparecenderivarmaacutesbiendelafalta deunadecuadoenforcementdelalegislacioacutenactualmenteexistenteEnconsecuenciaal presentenopareceexistirunintereacuteseconoacutemiconitampocosocialconcretodesdeelpuntode vistadelospaiacutesesdelaregioacutenafavordeunalegislacioacuteninternacionalsobrebasesdedatos ldquonooriginalesrdquocomolapropuestaantildeosatraacutesenelsenodelaOMPI
SCCR86 paacutegina31
Todoestosinembargonodebeserinterpretadoenelsentidodequelasituacioacutenactual enlamateriaesenalguacutensentidooacuteptimaEstaacuteclaroporunladoquepeseaqueexistentanto legislacioacutencomomediostecnoloacutegicosquepodriacuteanprotegeralasinversionesrealizadasenla creacioacutenymantenimientodebasesdedatoshayproblemastantodeenforcementdelos contratosylasleyesrespectivascomodeldquocircunvalacioacutenrdquodelaproteccioacutentecnoloacutegicaque generanpeacuterdidasmonetariasparalospropietariosdelasbasesdedatos(propietariosqueno soacutelooperanenelsectorprivadosinoqueenmuchasocasionessonorganizacionesestatales)
Asuvezdesdeunpuntodevistadinaacutemicopodriacuteaesperarsequelaindustriadebasesde datosenAmeacutericaLatinayelCaribevayaexpandieacutendosealolargodeltiempondashespecialmente amedidaqueseincrementeladifusioacutendelasTICsenlaregioacutenndashconlocualeventualmente podriacuteadarseelcasodequeenunfuturoaparezcanconflictosdemayorsignificacioacutenquelos detectadoshastaahora
EnconsecuenciaresultanecesariocontinuaravanzandoenelestudiodeltemaEn particularseriacuteaimportantequeenelfuturosevayagenerandoinformacioacuteneconoacutemicacierta respectodelamagnituddeestaindustriaenlaregioacutenSibiensetratadeunatareacompleja comolomuestralamuyescasainformacioacutenexistentealrespectoinclusoenlospaiacuteses desarrolladosestaacuteclaroqueresultaimprescindibleparadotardeunabaseempiacutericamaacutesfirmea losdebatessobreeltema
Entantodenuestrotrabajosurgequedospasospotencialmentefavorablesparael desarrollodelaindustriadelasbasesdedatosenlospaiacutesesdeAmeacutericaLatinayelCaribe seriacuteani)mejorarelenforcementdelasnormativasactualmentevigentessobreeltematanto enelaacutereadederechosdeautorcomoenlosotroscamposjuriacutedicosinvolucrados(competencia deslealetc)ii)propenderaunamayorpenetracioacutendelasTICsenlospaiacutesesdelaregioacuten
Afuturoasuvezdebedarseinicioaunprocesodediaacutelogoentrelasdistintaspartescon intereacutessobreeltemaparaevaluarenqueacutemedidapodriacuteasernecesarioreformarlaslegislaciones actualmenteexistentesenmateriadecompetenciadeslealporejemploparahacermaacutesefectiva laproteccioacutenparalospropietariosdebasesdedatosenlaregioacutenDeesemismodiaacutelogo podriacuteanirsurgiendoconsensosnuevosacercadesiresultanecesarioonoavanzarenalguacutentipo deproteccioacutendelasbasesdedatosporlaviacuteadelosDPIndashyacercadecuaacutelesseriacuteanlas modalidadesdedichaproteccioacutenencasodequeseconcluyeraquesuimplementacioacutenseriacutea positivandashinclusoenelmarcomultilateralapartirtantodelaacumulacioacutendeexperienciaenla aplicacioacutendelasnormasyavigentesenalgunasregionescomodelapropiaevolucioacutendel mercadodebasesdedatosenlospaiacutesesdeAmeacutericaLatinayelCaribe
[SigueelAnexoI]
SCCR86
ANEXOI
CuadroA1AccesoatelefoniacuteaenAmeacutericaLatinayelCaribendash2001
Telefoniacuteacelular Telefoniacuteafija
Paiacutes Nordmsuscriptores cada100hab Paiacutes
Nordmliacuteneastelefoacutenicas cada100hab
Martinica 7153 Guadalupe 6359 Araba 5000 Chile 3402 AntiguaampBarbuda 3177 PuertoRico 3065 IslasViacutergenes (EEUU) 2890 Jamaica 2694 Venezuela 2635 Meacutexico 2168 Panamaacute 2070 Bermuda 2064 Paraguay 2040 Bahamas 1966 Surinam 1911 Argentina 1861 TrinidadampTobago 1734 Brasil 1673 Uruguay 1547 Repuacuteblica Dominicana 1465 ElSalvador 1250 Belize 1155 Barbados 1064 Guatemala 970 Bolivia 899 Guyana 866 Colombia 763 CostaRica 757 Ecuador 667 Granada 641 Peruacute 592 Honduras 361 StKittsandNevis 312 Nicaragua 299 StVincent 208 Dominica 156 Haitiacute 111 Cuba 007
Bermuda 8715 StKittsandNevis 5688 IslasViacutergenes(EEUU) 5637 AntiguaampBarbuda 4735 Barbados 4629 Guadalupe 4493
Martinica 4300 Bahamas 4003 Aruba 3503 PuertoRico 3364 Granada 3275 Dominica 2906 Uruguay 2829 TrinidadampTobago 2399 Chile 2390 CostaRica 2297 StVincent 2196 Brasil 2178 Argentina 2163
Jamaica 1973 Surinam 1758 Colombia 1705 Panamaacute 1483 Belize 1444 Meacutexico 1372 Venezuela 1120 RepuacuteblicaDominicana 1102 Ecuador 1037 ElSalvador 934 Guyana 919 Peruacute 775 Guatemala 647 Bolivia 622 Paraguay 512 Cuba 510 Honduras 471 Nicaragua 312 Haitiacute 097
EEUU 4442 EEUU 6645 Oceaniacutea 4495 Europa 4377 AmeacutericaLatinay Caribe 1717
Europa 4062 Oceaniacutea 4002
AmeacutericaLatinayCaribe 2327 Mundo 1557 Mundo 1721
FuenteInternationalTelecommunicationsUnion(ITU)
SCCR86 AnexoIpaacutegina2
CuadroA2AccesoaInternetypenetracioacutendePCsenAmeacutericaLatinayelCaribendash2000
PCs Internet
Paiacutes NordmPCscada
100hab Paiacutes
NordmServidores cada10000
hab Paiacutes
Nordm usuarios
cada 10000hab
Bermuda 4654 Bermuda 52727 Bermuda 390137 Guadalupe 1974 Uruguay 16202 Chile 165765 StKittsandNevis 1817 Argentina 7298 Aruba 136536 CostaRica 1491 Meacutexico 5655 Uruguay 110878 Granada 1271 Panamaacute 5313 PuertoRico 102179
Martinica 1266 Brasil 5153 IslasViacutergenes (EEUU) 100322
Belize 1249 TrinidadampTobago 5096 Peruacute 97420 StVincent 1058 Chile 4881 Dominica 77777 Uruguay 1049 AntiguaampBarbuda 4095 TrinidadampTobago 77258 Chile 823 Araba 2809 Argentina 67509
Barbados 822 IslasViacutergenes (EEUU) 2807 AntiguaampBarbuda 65203
Dominica 713 Dominica 2424 Belize 62447 TrinidadampTobago 618 CostaRica 1829 Guyana 60395 Meacutexico 576 Guadalupe 1246 CostaRica 56674 Argentina 513 Belize 1220 StKittsandNevis 51610 Brasil 500 Colombia 1106 Granada 43556
Jamaica 466 Repuacuteblica Dominicana 924 Bahamas 43158
Venezuela 455 Martinico 891 Venezuela 39305 Peruacute 409 Venezuela 668 Barbados 37383 Panamaacute 370 Jamaica 571 Panamaacute 31701 Colombia 354 Guatemala 492 Jamaica 31055 Guyana 256 Peruacute 417 StVincent 30857 Ecuador 217 PuertoRico 386 Brasil 29392 ElSalvador 191 Barbados 374 Meacutexico 27431 Bolivia 168 Nicaragua 276 Surinam 26979 Paraguay 127 Paraguay 236 Colombia 20746 Guatemala 114 Bolivia 159 RepuacuteblicaDominicana 18588 Honduras 108 StKittsandNevis 104 Guadalupe 17544 Cuba 107 ElSalvador 092 Bolivia 14407 Nicaragua 089 Bahamas 079 Ecuador 14234 AntiguaampBarbuda ndash Guyana 069 Martinica 12746 Aruba ndash Cuba 059 Nicaragua 9854 Bahamas ndash Granada 032 ElSalvador 7967 Repuacuteblica Dominicana ndash Surinam 023 Paraguay 7278 Haitiacute ndash Honduras 020 Guatemala 7027 PuertoRico ndash Ecuador 018 Honduras 6168 Surinam ndash StVincent 018 Cuba 5358 IslasViacutergenes (EEUU) ndash Haitiacute ndash Haitiacute 2454 EEUU 5852 EEUU 292832 EEUU 450696 Oceaniacutea 3652 Oceaniacutea 64761 Oceaniacutea 251112 Europa 1674 Europa 15727 Europa 135948 AmeacutericaLatinay Caribe 659
AmeacutericaLatinay Caribe 9628
AmeacutericaLatinay Caribe 57049
Mundo 772 Mundo 17793 Mundo 64137
FuenteInternationalTelecommunicationsUnion(ITU)
SCCR86 AnexoIpaacutegina3
CuadroA3CostodeaccesoaInternetndash2001
Promedioanualdelcostopor20horasdeaccesomensualaInternetcomoporcentaje delPBIpercaacutepita(medidoenPPP)
Ranking Paiacutes Costo
1 2 3 4 5 6 7 8 9
10 29 31 32 36 41 42 44 45 47 48 49 53 58 61 62 65 66 67
Suecia Beacutelgica Finlandia Noruega Islandia Japoacuten Suiza EstadosUnidos Taiwaacuten Dinamarca Uruguay Argentina TrinidadampTobago Chile Meacutexico Brasil CostaRica Venezuela Colombia Jamaica Panamaacute Bolivia ElSalvador Guatemala RepuacuteblicaDominicana Paraguay Ecuador Honduras
012 029 037 037 046 049 057 065 068 071 263 320 330 454 517 526 543 604 808 840 844 983
1152 1557 1562 2039 2503 3207
FuenteKirkman(2002)
Sobre75paiacutesesrankeados
SCCR86 AnexoIpaacutegina4
CuadroA4IndicedePreparacioacutenparaelAccesoalaRed (NetworkedReadinessIndex(NRI))ndash2001
Ranking NRI
Paiacutes Networked Readiness
1 2 3 4 5 6 7 8 9
10 32 34 37 38 44 45 46 47 48 50 52 55 56 57 63 67 68 69 71 72
EstadosUnidos Islandia Finlandia Suecia Noruega PaiacutesesBajos Dinamarca Singapur Austria ReinoUnido Argentina Chile Uruguay Brasil Meacutexico CostaRica TrinidadampTobago RepuacuteblicaDominicana Panamaacute Venezuela Peruacute ElSalvador Jamaica Colombia Paraguay Bolivia Guatemala Nicaragua Ecuador Honduras
605 603 591 576 568 568 556 547 532 531 401 400 380 379 358 357 352 352 342 341 338 330 329 329 315 304 300 283 265 264
FuenteKirkmanetal(2002)
[SigueelAnexoII]
Sobre75paiacutesesrankeados
SCCR86
ANEXOII
REFERENCIASBIBLIOGRAacuteFICAS
BandJyJSGowdy(1997)ldquoSuiGenerisDatabaseProtectionHasItsTimeComerdquo D-LibMagazinejunioWashingtonDC
Barca(2000)ldquoPropiedadIntelectualdelasBasesdeDatosUnAcercamientodesdela JurisprudenciaNorteamericanardquoCuadernodeDoctrinaReacutegimenJuriacutedicodelosBancosde DatosFacultaddeDerechoyCienciasSocialesUniversidaddeBuenosAires
BaronP(2001)ldquoBacktotheFutureLearningfromthePastintheDatabaseDebaterdquoTheOhio StateLawJournalVolumen62Nordm2
BailyMN(2002)ldquoDistinguishedLectureonEconomicsinGovernmentTheNew EconomyPostMortemorSecondWindrdquoJournalofEconomicPerspectivesVolumen16 Nordm 2pp3-22
BancoMundial(2001)ldquoIntellectualPropertyBalancingIncentiveswithCompetitive AccessrdquoenGlobalEconomicProspectsandtheDevelopingCountries2002 Washington DC
BenthamJ(1978)EscritoseconoacutemicosFondodeCulturaEconoacutemicaMeacutexico
BraunsteinYM(2002)ldquoRepercusionesEconoacutemicasdelaProteccioacutendelasBasesdeDatos enlosPaiacutesesenDesarrolloyPaiacutesesenTransicioacutenrdquopreparadoparaelComiteacutePermanentede DerechodeAutoryDerechosConexosSeacuteptimaSesioacuten13a17demayoGinebra
CaballeroLealJL(2000)ldquoProteccioacutenJuriacutedicadelasBasesdeDatosyProteccioacutenSui GenerisparalasBasesdeDatosnoOriginalesrdquoenMAPalaciosyRAntequera(eds) PropiedadIntelectualTemasRelevantesenelEscenarioInternacionalSIECAUSAID
CaacutemaraLapuenteS(1999)ldquoUacuteltimasOrientacionesInternacionalessobrelaProteccioacuten JuriacutedicadelasBasesdeDatosrdquoRevistaChilenadeDerechoVolumen26Nordm1pp9-61enero
CassierM(2002)ldquoBienPrivadoBienColectivoyBienPuacuteblicoenlaEradelaGenoacutemicardquo RevistaInternacionaldeCienciasSocialesNordm171marzo
ChangH(2001)ldquoIntellectualPropertyRightsandEconomicDevelopmentndashHistorical LessonsandEmergingIssuesrdquoJournalofHumanDevelopmentVolumen2Nordm2julio
ChenYyTPuttitanun(2002)ldquoIntellectualPropertyRightsandInnovationinDeveloping CountriesrdquoCenterforEconomicAnalysisDepartmentofEconomicsUniversityofColorado atBoulderWorkingPaperNo02-06mayo
CIPRndashCommissiononIntellectualPropertyRightsndash(2002a)ldquoTechnologyDevelopmentand IntellectualPropertyRightsrdquoWorkshop1enero
SCCR86 AnexoIIpaacutegina2
CIPRndashCommissiononIntellectualPropertyRightsndash(2002b)ldquoCopyrightSoftwareandthe InternetrdquoWorkshop5enero
ColstonC(2001)ldquoSuiGenerisDatabaseRightRipeforReviewrdquoJournalofInformation LawandTechnologyNordm 3 noviembre
CommitteeforaStudyonPromotingAccesstoScientificandTechnicalDataforthePublic InterestCommissiononPhysicalSciencesMathematicsandApplicationsNationalResearch Council(1999)AQuestionofBalancePublicRightsandthePublicInterestinScientifical andTechnicalDatabasesNationalAcademyofSciencesWashingtonDC
CorreaCM(2000)ldquoFairUseintheDigitalErardquopresentadoenelThirdUNESCO CongressonEthicalLegalandSocietalChallengesofCyberspace13-15denoviembre Paris
CowanRyEHarison(2001)ldquoIntellectualPropertyRightsinaKnowledge-Based EconomyrdquoMERITInfonomicsResearchMemorandumSeries2001-027septiembre Maastricht
CraftsN(2000)ldquoGlobalizationandGrowthintheTwentiethCenturyrdquoInternational MonetaryFundWorkingPaper0044WashingtonDC
DrsquoAndreaTysonLyESherry(1997)ldquoInformationIndustryAssociationStatutory ProtectionForDatabasesEconomicampPublicPolicyIssuesrdquoCommitteeontheJudiciary USHouseofRepresentatives
DavidPA(2000)ldquoTheDigitalTechnologyBoomerangNewIntellectualPropertyRights ThreatenGloballdquoOpenSciencerdquoWorkingPaper00-016AllSoulsCollegeOxfordamp StanfordUniversityoctubre
DavidPA(2002)ldquoDoestheNewEconomyNeedalltheOldIPRInstitutionsDigital InformationGoodsandAccesstoKnowledgeforEconomicDevelopmentrdquopreparadoparala WIDERConferencefortheNewEconomyinDevelopmentmayoHelsinki
DavidPAyDForay(2002)ldquoFundamentosEconoacutemicosdelaSociedaddel ConocimientordquoComercioExteriorVolumen52Nordm6pp472-490junio
DeOliveiraAscensatildeoJ(2002)ldquoBasesdeDadosElectroacutenicasOEstadodaQuestatildeoem PortugalenaEuropardquoRevistadeAssociaccedilatildeoBrasileiradaPropriedadeIntelectual(ABPI) Nordm56pp6-14enerofebreroRiodeJaneiro
DusollierSYPoulletyMBuydens(2000)ldquoCopyrightandAccesstoInformationinthe DigitalEnvironmentrdquopresentadoenelThirdUNESCOCongressonEthicalLegaland SocietalChallengesofCyberspace13-15denoviembreParis
ElKassasS(2002)ldquoStudyontheProtectionofUnoriginalDatabasesrdquopreparadoparael ComiteacutePermanentedeDerechodeAutoryDerechosConexosSeacuteptimaSesioacuten13a17de mayoGinebra
SCCR86 AnexoIIpaacutegina3
ForayD(1997)ldquoGenerationandDistributionofTechnologicalKnowledgeIncentives NormsandInstitutionsrdquoenCEdquist(ed)SystemsofInnovationTechnologiesInstitutions andOrganizationsPinterLondres
Forero-PinedaCyHJaramillo-SalazarldquoElAccesodelosInvestigadoresdelosPaiacuteses MenosDesarrolladosalaCienciaylaTecnologiacuteaInternacionalrdquo RevistaInternacionalde CienciasSocialesNordm171marzoParis
FreitasPereiraMNCJSRibeiroLTractenbergyPLoureiroMedeiros(1999)ldquoBases deDadosnaEconomiadoConhecimentoAQuestatildeodaQualidaderdquo RevistaCiecircnciada InformaccedilatildeoVolumen28Nordm2
GalliniNySScotchmer(2002)ldquoIntellectualPropertyWhenisitthebestincentive systemrdquoenAJaffeJLernerySStern(eds)InnovationPolicyandtheEconomyVol2 MITPress
GilbertR(1999)ldquoEconomicFactorsintheProductionDisseminationandUseofScientific andTechnicalDatabasesrdquoenProceedingsoftheWorkshoponPromotingAccesstoScientific andTechnicalDataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicyOptionsNational AcademyofSciencesPartIWorkshopPresentationsenero
GordonRJ(1999)ldquoHastheldquoNewEconomyrdquoRenderedtheProductivitySlowdown Obsoleterdquopreparadoparael ProductivityGrowthWorkshopFederalReserveBankof St Louis
GordonRJ(2002)ldquoTechnologyandEconomicPerformanceintheAmericanEconomyrdquo NBERWorkingPaperSeriesWorkingPaper8771febrero
GranstrandODForayPDavidetal(2001)ldquoWorkshopReportonIPR(Intellectual PropertyRights)AspectsofInternetCollaborationsrdquoEuropeanCommissionResearch DirectorateGeneralDirectorateBndashEuropeanResearchAreaStructuralAspectsWorking Paper
GrossmanGMyELai(2002)ldquoInternationalProtectionofIntellectualPropertyrdquoNational BureauofEconomicResearchWorkingPaper8704
HallBH(2002)ldquoOnCopyrightandPatentProtectionforSoftwareandDatabasesATale ofTwoWorldsrdquoenOGranstrand(ed)EconomicsLawandIntellectualPropertyKluwer
HellerMAldquoTheTragedyoftheAnticommonsrdquoHarvard LawReviewJanuary1998
HerreraBravoR(2001)ldquoAlgunasObrasDigitalesysuProteccioacutenJuriacutedicardquodisponibleen httprodolfoherreragaleoncomdocumentoshtmmarzo
HowellR(1998)ldquoDatabaseProtectionandCanadianLawrdquopreparadoparaIndustryCanada andCanadianHeritagedisponibleenhttpstrategisicgccaSSGip01045ehtml
HugenholtzB(2001)ldquoTheNewDatabaseRightEarlyCaseLawfromEuroperdquo presentadoenNinthAnnualConferenceonInternationalIPLawampPolicyFordham UniversitySchoolofLawNewYork19-20abril
SCCR86 AnexoIIpaacutegina4
HughesJ(2002)ldquoPoliticalEconomiesofHarmonizationDatabaseProtectionandInformation PatentsrdquopresentadoenelSeminarioFrontiersofownershipinthedigitaleconomyjunioParis
ITACndashInformationTechnologyAssociationofCanadandash(1997)ldquoDatabaseProtectionrdquo diciembre
JasziP(1996)ldquoSummaryandAnalysisofHR3531rdquoAssociationofResearchLibraries agosto
JijenaLeivaRJ(1999)ldquoPropiedadIntelectualeInternetrdquoREDIRevistaElectroacutenicade DerechoInformaacutetico Nordm10
KhanZB(2002)ldquoIntellectualPropertyandEconomicDevelopmentLessonsfrom AmericanandEuropeanHistoryrdquoCommissiononIntellectualPropertyRightsStudy Paper 1a
KirkmanG(ed)(2002)TheGlobalInformationTechnologyReport2001-2002Readiness fortheNetworkedWorldCenterforInternationalDevelopmentatHarvardUniversity
KirkmanGSCAOsorioyJDSachs(2002)ldquoTheNetworkedReadinessIndex MeasuringthePreparednessofNationsfortheNetworkedWorldrdquoenKirkmanG(ed)opcit
LallS(2001)ldquoIndicatorsoftheRelativeImportanceofIPRsinDevelopingCountriesrdquo UNCTADICTSDCapacityBuildingProjectonIntellectualPropertyRightsandSustainable Developmentdraftnoviembre
LevinRCAKKlevorickRRNelsonySGWinter(1987)ldquoAppropriatingthe ReturnsfromIndustrialResearchandDevelopmentrdquoBrookingsPapersonEconomic ActivityNordm3
LinnA(2000)ldquoHistoryofDatabaseProtectionLegalIssuesofConcerntotheScientific CommunityrdquoGlobalChangeDataandInformationSystem(GCDIS)USGlobalChange ResearchProgram(USGCRP)marzo
LiptonJ(2002)ldquoTheEUDatabaseRightandUniversityTeachingMaterials Journalof TechnologyLawandPolicyLevinCollegeofLawUniversityofFloridaissue1marzo
LoseyRC(1995)ldquoPracticalandLegalProtectionofComputerDatabasesrdquodisponibleen httpwwwfloridalawfirmcomarticlehtml
MaskusK(2000)IntellectualPropertyRightsintheGlobalEconomyInstitutefor InternationalEconomics
MaurerSMySScotchmer(1999)ldquoIntellectualPropertyRightsDatabaseProtectionIs ItBrokenandShouldWeFixItrdquoScienceVolumen284Mayo
MaurerSMPBHugenholtzyHJOnsrud(2001)ldquoEuropersquosDatabaseExperimentrdquo ScienceVolumen294octubre
MaurerSM(1999)ldquoRawKnowledgeProtectingTechnicalDatabasesforScienceand IndustryrdquoenProceedingsoftheWorkshoponPromotingAccesstoScientificandTechnical
SCCR86 AnexoIIpaacutegina5
DataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicyOptionsNationalAcademyof SciencesAppendixCenero
MilleacuteA(1996)ldquoProteccioacutenalosFabricantesdeBasesdeDatosunNuevolsquoDerecho ConexordquoRevistaDerechodelaAltaTecnologiacuteaantildeoVIIINdeg93mayo
MilleacuteA(1999)ldquoProtectionofDatabasesWorkshoprdquopreparadoparalaInternational ConferenceonElectronicCommerceandIntellectualPropertyOrganizacioacutenMundialdela PropiedadIntelectualseptiembre
NASndashNationalAcademyofSciences ndash(1999)ProceedingsoftheWorkshoponPromoting AccesstoScientificandTechnicalDataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicy OptionsWashingtonDC
NicholsonJFyMFreno(2001)ldquoProtectingtheContentofDatabasesrdquoIPLitigator enero
OECD(2001)TheNewEconomyBeyondtheHypeFinalReportontheOECDGrowth ProjectOECDParis
OramA(2000)ldquoTheSapandtheSyrupoftheInformationAgeCopingwithDatabase ProtectionLawsrdquodisponibleen httpwwworeillycom~andyoprofessionalcollection_lawhtml
OvillaBuenoR(1998)ldquoLaProteccioacutenJuriacutedicadelasBasesdeDatosenMeacutexicoDelos lineamientosInternacionalesalaNuevaLeyFederaldelDerechodeAutorrdquoenBecerra RamiacuterezM(ed)EstudiosdeDerechoIntelectualenHomenajealProfesorDavidRangel MedinaInstitutodeInvestigacionesJuriacutedicasdelaUNAMMeacutexico
PaacuteezMantildeaacuteJ(1997)ldquoProteccioacutenjuriacutedicadelosproductoresyusuariosdelasbasesde datosenlosderechosespantildeolycomunitariordquodisponibleenelsitiowebInformaacuteticos EuropeosExpertos(wwwieees)
PetersM(1999)ldquoSummaryOverviewofExistingandProposedIntellectualPropertyRights RegimesforDatabasesrdquoenProceedingsoftheWorkshoponPromotingAccesstoScientific andTechnicalDataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicyOptionsNational AcademyofSciencesPartIWorkshopPresentationsenero
QuinnN(2000)ldquoBancosdeDatosPrincipiodeLegalidadyTutelaPenalenlaLey ArgentinardquoCuadernodeDoctrinaReacutegimenJuriacutedicodelosBancosdeDatosFacultadde DerechoyCienciasSocialesUniversidaddeBuenosAires
ReichmanJHyPSamuelson(1997) ldquoIntellectualPropertyRightsinDatardquoVanderbilt LawReviewVolumen50enero
ReichmanJyPUhlir(1999)ldquoDatabaseProtectionattheCrossroadsRecent DevelopmentsandtheirImpactonScienceandTechnologyrdquoTheBerkeleyTechnologyLaw Journal14-2
SCCR86 AnexoIIpaacutegina6
RiisT(2002)ldquoEconomicImpactoftheProtectionofUnoriginalDatabasesinDeveloping CountriesandCountriesinTransitionrdquopreparadoparaelComiteacutePermanentedeDerechode AutoryDerechosConexosSeacuteptimaSesioacuten13a17demayoGinebra
RomerP(1993)ldquoTwoStrategiesforEconomicDevelopmentUsingIdeasandProducingIdeasrdquo ProceedingsoftheWorldBankAnnualConferenceonDevelopmentEconomics1992
SchraderDyRJeweler(1999)ldquoIntellectualPropertyProtectionforNoncreative DatabasesrdquoCongressionalResearchServiceReportsseptiembre
ScotchmerS(1999)ldquoCummulativeInnovationinTheoryandPracticerdquoGSPPWorking Paper240UCBerkeleyfebrero
ShapiroCyHVarian(1999)InformationRulesAstrategicGuidetotheNetwork EconomyHarvardBusinessSchoolPressMassBoston
ShengliZ(2002)ldquoTheEconomicImpactoftheProtectionofDatabaseinChinardquopreparado paraelComiteacutePermanentedeDerechodeAutoryDerechosConexosSeacuteptimaSesioacuten13 a 17demayoGinebra
StefikMyTLunt(1999)ldquoOverviewofTechnologiesforProtectingandfor MisappropriatingDigitalIntellectualPropertyRightsTheCurrentSituationandFuture ProspectsrdquoenProceedingsoftheWorkshoponPromotingAccesstoScientificandTechnical DataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicyOptionsNationalAcademyof SciencesPartIWorkshopPresentationsenero
StoryA(2002)ldquoStudyonIntellectualPropertyRightstheInternetandCopyrightrdquo CommissiononIntellectualPropertyRightsStudyPaper5
[FindelAnexoIIydeldocumento]
SCCR86 paacutegina16
problemaperodesdeunpuntodevistamaacutesgeneralatendiendoalaeventualimposibilidadde queuninvestigadorquecompraelaccesoaunabasecompartalosdatosconotroscolegas
Perolostemoressobreelimpactodeunamayorproteccioacutendelasbasesdedatostambieacuten seextiendenalcampodelosusuarioscomercialesAsiacutesesentildealaqueelloredundariacuteaenun obstaacuteculoparaeldesarrollodeactividadesenlascualessere-usaotransformalainformacioacuten primariaoenunaumentodeloscostosdedichasactividades(SchraderyJeweler1999)27
PorejemplolasactividadesdedesarrollodesoftwarepodriacuteanverseamenazadasAsiacute siguiendoaElKassas(2002)conunadefinicioacutendemasiadoabarcativasepodriacuteanproteger cuadrosdeconsultaconjuntosdeinstruccionesycaracteresetcnecesariosparaeldesarrollo deprogramasdecomputacioacutenTambieacutensecitanlosproblemasquepodriacuteansurgirparael avancedeInternetentantoloscuadrosdeencadenamientoylosdirectoriosasiacutecomolos serviciosdebuacutesquedaylossistemasdenombresdedominiopodriacuteanasimismocaerbajola legislacioacutendebasesdedatosLasempresasproveedorasdeserviciosdeInternetpodriacuteanverse afectadasentantoporlaeventualtransmisioacutennoautorizadadelosdatoscontenidosenbases protegidas(ElKassas2002Shengli2002)
Enesteescenariohaybastanteconsensoenproponerquelainformacioacutenylosvalores agregadosdesarrolladosconfondospuacuteblicosdirectamenteporoficinasdelgobiernoyoporsus contratistasnodeberiacuteanestarengeneralprotegidosporderechosdeautoroconexosasiacutecomoen lanecesidaddequeexistanclaacuteusulasdefairuseuotrasqueminimicenelimpactosobrela actividadcientiacuteficayeducativaobienquesegenereunmodelodelicenciascompulsivasode preciosdiferencialesparaestasuacuteltimasactividades2829(Hughes2002Riis2002 Colston 2001Maurer1999ReichmanySamuelson1997)30Algunosautoressugieren inclusoqueunaeventualproteccioacutenalasbasesdedatosnodebeextendersealasbasesya existentesymenosauacutencuandosetratedeinformacioacutenqueyaestaacuteeneldominiopuacuteblico (Gilbert1999)31
27 Cabesentildealarquelamayorpartedelosproyectosintroducidosparamejorarlaproteccioacutendelas basesdedatosenlosEEUUtambieacutencontaronconlaoposicioacutendevariasempresasdesoftware ydeInternetlomismoocurrioacuteconfirmasdelrubrotelecomunicacionesasiacutecomoconempresas queestaacutenldquoaguasabajordquoenlacadenadegeneracioacutendedatos(porejemploBloomberg)yconla AsociacioacutendeMarketingDirecto(BandyGowdy1997)
28 Enestesentidoesimportantetenerencuentaqueladiferenciacioacutendepreciosparaserefectiva tienedoscondicionesi)quelaelasticidadpreciodelademandadelsectorcientiacuteficoseamayorque ladelsectorcomercialndashlocualnoocurrecuandolainformacioacutenencuestioacutenesclaveparadeterminada tareadeinvestigacioacutenndashii)queexistaunademandacomerciallosuficientementeampliaparael mismotipodeinformacioacutenquedemandalacomunidadcientiacutefica(Hall2002)
29 David(2000)sugierequeinclusopodriacuteaocurrirquedichospreciosdiferencialesseapliquena todousuarioquesecomprometaadistribuirlosdatosquegeneresobrebasessimilaresalasque eacutelobtuvo
30 Riis(2002)porejemploproponedistinguirentrelasbasesdedatos(porejemploresoluciones juriacutedicas)quehacenalaldquoinfraestructuradeinformacioacutenrdquodeunasociedaddeaquellasquesonde tipocomercialAunqueladistincioacutenenlapraacutecticanosiempreresultaraacutefaacutecildeaquiacutedeberiacutean surgirdiferentestratamientosparaambostiposdebasesentantoelaccesoalprimerodeellos deberiacuteaserlomaacuteslibreposible
31 LaversioacutendelTratadoOMPIpuestaenconsideracioacutenen1996noexigiacuteaelregistrodelasbasesa serprotegidasporlocualdehecholaproteccioacutenseextenderiacuteaalasbasesyaexistentes
SCCR86 paacutegina17
Loscuestionamientosalosargumentoscriacuteticos
ndash Sibienlaindustriadebasesdedatoshavenidocreciendoenlosuacuteltimosantildeos podriacuteahabersedesarrolladoauacutenmaacutesraacutepidamenteenunambientelegalfavorable(DrsquoAndrea TysonySherry1997)
ndash Laaplicacioacutendelalegislacioacutensobredefensadelacompetenciaesinsuficiente debidoaquei)generaunaelevadalitigiosidadii)soacuteloresuelveelproblemadela apropiacioacutenindebidaporpartedeloscompetidoresperonoladelosusuariosiii)tampoco solucionaelproblemadelosllamadosldquosamaritanosdelainformacioacutenrdquondashpersonasquepor razonesldquono-econoacutemicasrdquoseapropiandedatosyloshacenlibrementedisponiblesalpuacuteblicoen generalndashiv)elrecursoalacompetenciadeslealsoacutelopuedeserejercitadoexpostdelos efectosdelaconductadantildeosaporlocualaseguraunbajoniveldeseguridadjuriacutedicav)las normasdecompetenciadeslealadiferenciadeloqueocurreconelderechosuigenerisno confierenunderechoexclusivoytransferiblevi) lafiguradecompetenciadeslealnoestaacuteen todaslaslegislacionesnacionalesyosutratamientoesvariabledepaiacutesapaiacutesElrecursoa establecercontratostampocoesunsustitutoefectivodelosDPIyaquehaydificultadespara monitorearyhacerunefectivoenforcementdelosmismosenparticularcuandoelinfractorno esaquelconelcualelpropietariodelabasededatosconcretoacuteelacuerdocontractuallocual generaaltoscostosdetransaccioacuteneincertidumbressobrelarealefectividaddeestemecanismo (Milleacute1999Howell1998Barca2000CaacutemaraLapuente1999)
ndash Encuantoalaposibilidaddeobtenerproteccioacutenporlaviacuteadelderechodeautoren funcioacutendelaoriginalidadyocreatividaddelasbasessealegaquemuchasdeellassonexhaustivas pornaturalezandashporlocualnopuedenaspiraraserldquooriginalesrdquodesdeelpuntodevistadesu seleccioacutenndashyqueenvarioscasosenparticularcuandosetratadebaseselectroacutenicasnopuedehaber arreglosldquooriginalesrdquoyaqueseriacuteanlosusuariosatraveacutesdelasvariacionesquepermitengenerarlos motoresdebuacutesquedalosqueimpondriacuteanexpostloscriteriosoriginalesdeordenamientoseguacutensus necesidades32Porotroladosesentildealaquelaproteccioacutenotorgadaenvirtuddeloscriteriosde seleccioacutendelosdatospuedeserdesvirtuadasiseentrecruzandiversasbasesdedatosdando origenanuevascompilacionesdiferentesdelasiniciales(PaacuteezMantildeaacute1997)
ndash Enloquehacealosmediostecnoloacutegicosdeproteccioacutenseargumentaquetodaviacutea nosonlosuficientementeconfiablesyquepuedensereludidospormediodedistintos mecanismos33 Tambieacutensesentildealaquesinproteccioacutenlegallosproductoresdebasesdedatos nopodraacutenofrecersusproductosenformatosdefaacutecilaccesoparaelusuarioalavezque deberaacutensoportarcostosadicionalesinnecesariosjustamenteporlanecesidaddeaplicarmedios tecnoloacutegicosdeproteccioacutensofisticados(DrsquoAndreaTysonySherry1997)
32 Dehechoaltratardedefinirenlapraacutecticacuaacutendounadeterminadabasededatostieneonolas caracteriacutesticasdeoriginalidadrequeridasporlalegislacioacutendederechosdeautorpuedeocurrir quesurjancontroversiasencasosconcretosenloscualesdichascaracteriacutesticasresulten discutibles
33 EnestesentidoesinteresantetenerencuentaquelallamadaDigitalMilenniumCopyrightAct sancionadaenEEUUen1998entreotrasdisposicionesprohibioacuteapartirdelantildeo2000eluso decualquiermecanismodestinadoaeludirosobrepasarlastecnologiacuteasdecontroldeacceso empleadasporlospropietariosdeobrasamparadasporelderechodeautorparaprotegersus obras
SCCR86 paacutegina18
ndash Nohayevidenciadequeelmercadodebasesdedatosseamonopoacuteliconisiquiera enaquellossegmentosquesonldquonichosrdquo(DrsquoAndreaTysonySherry1997)Porotroladoenla praacutecticalosproveedoresdebasesdedatosgeneralmentereconocenpreciosdiferencialespara ciertosclientes(porejemplouniversidades)seargumentaentoncesquesinoseotorgauna adecuadaproteccioacutenlosfabricantesdebasesdeberaacutencargarpreciosmayoresasusactuales usuariosincluyendoalaspropiasuniversidades(ITAC1997DrsquoAndreaTysonySherry 1997)Estosuacuteltimosautoressugierenquesisedeseafavorecerelaccesodeciertas comunidadesalainformacioacutenlaalternativapreferibleeselsubsidiodirecto(vertambieacuten Braunstein2002quienseexpidecontralaslicenciasobligatoriasylasexenciones)Asuvez enloscasosdefuenteuacutenicasesugiereaplicarlalegislacioacutenantimonopolio
Enelbalanceanuestrojuiciodeldebaterecieacutenresentildeadosurgecomoconclusioacutenquelos eventualesbeneficiosdeestablecerunreacutegimensuigenerisdeDPIparalasbasesdedatosldquono originalesrdquoprobablementenocompensenlosriesgosquesurgiriacuteandedichoreacutegimenSin embargocabeaclararqueengeneralningunodelosautoresquesealineanconestaopinioacuten estaacuteendesacuerdoconlanecesidaddequehayaunmarcodeincentivosquepermitaun adecuadoritmodecreacioacutenymantenimientodedichotipodebasesLadiscusioacutensecentra entoncesensabersidichomarcorequieredelaintroduccioacutendenuevosinstrumentoslegalesy siesefueraelcasocuaacutelseriacutealaformadeintroduciresosinstrumentosdemaneradegenerar losmenorescostosposiblesenteacuterminosdelarestriccioacutenaladifusioacutendelainformacioacutenyel conocimientoEnestesentidomaacutesabajoveremoscuaacuteleselactualestadodelalegislacioacuten sobreeltemaanivelinternacionalantessinembargocabediscutirlacuestioacutendesdela perspectivaespeciacuteficadelospaiacutesesendesarrollo
c) Laperspectivadelospaiacutesesendesarrollo
Enprimerlugarcabesentildealarquevariostrabajosrecienteshanmostradoatraveacutesde distintosargumentosquenoexistenrazonesquehaganpensarquelosestaacutendaresdepropiedad intelectualdebanseruniformesanivelinternacional(verChang2001Lall2001Khan 2002GrossmanyLai2002)Enotraspalabrasconsiderandolaspeculiaridadesantes mencionadasrespectodelconocimientocomobieneconoacutemiconadagarantizaqueelmismo reacutegimendepropiedadintelectualseaoacuteptimoantedistintosescenarioseconoacutemicossociales culturalesetc
AsiacutesehasostenidoqueelreforzamientodelosDPIincentivalainnovacioacutenenlospaiacuteses atrasadossoacuteloapartirdequeestosalcanzanciertosnivelesdedesarrollo(BancoMundial2001 ChenyPuttitanun2002)AsimismoRiis(2002)destacaquelaevidenciaempiacutericatodaviacuteanoha corroboradoelargumentodequelaimplementacioacutenderegiacutemenesdepropiedadintelectualmaacutes estrictosestimulenlatransferenciadetecnologiacuteahacialospaiacutesesendesarrollo
Enelcasodelasbasesdedatosenparticularendiversostrabajossehaexpresadoel temordequeunalegislacioacutenrestrictivadificulteelavancedelasinvestigacionescientiacuteficasen lospaiacutesesendesarrollo(CIPR2002a)Losargumentosarribamencionadosrespectodelos desestiacutemulosparalacooperacioacutencientiacuteficaqueresultariacuteandeestablecerDPIparalasbasesde datosseaplicanespecialmenteadichospaiacutesesEnefectolafaltadeincentivosala colaboracioacutenyladesconfianzaentrelosinvestigadoresporeltemoralusocomercialdel conocimientocompartidosonaspectosquedificultanlasrelacionesquepuedenestablecerlos investigadoresdelospaiacutesesendesarrolloconlosdepaiacutesesmaacutesavanzadosysehariacuteanauacutenmaacutes importantesdeexistirDPIparalasbasesdedatoscientiacuteficas(Forero-PinedayJaramillondash Salazar2002)Asuvezlaactividadcientiacuteficaenlospaiacutesesendesarrollotambieacutenseveriacutea
SCCR86 paacutegina19
afectadaporelaumentoenloscostosdeaccesoalainformacioacuten(auacutencuandoexistieranlos preciosdiferencialesantesmencionadosconsiderandolasdificultadespresupuestariasmuchas vecesendeacutemicasqueafectanadichospaiacuteses)Estostemoresseacrecientancuandola introduccioacutendenuevosDPIsecombinaconelempleodeteacutecnicasinformaacuteticasparalimitarel accesoalainformacioacutenenInternet(CIPR2002b)
Porotroladosiloqueinteresaespromoverlaproduccioacutendelasbasesdedatosenlos paiacutesesendesarrolloestaacuteclaroqueparaelloesnecesarioqueexistaenprimerlugarun mercadoparatalesbasesparalocualentreotrosfactoresresultanecesarioestimularuna mayorpenetracioacutendecomputadoraseInternetendichospaiacuteses(dadalagranldquobrechadigitalrdquo queexisteactualmenteanivelglobal)enestesentidoindudablementehayqueconsiderarque lapenetracioacutendelasTICsenlospaiacutesesendesarrolloesmuyheterogeacuteneaconpaiacutesesmaacuteso menosavanzadosenesecampoSiseargumentaencambioquelosmercadosrelevantes seriacuteanlosdeexportacioacutenentoncesesevidentequeloimportanteseriacuteaqueelreacutegimende propiedadintelectualseaadecuadoenlosmercadosdedestinondashqueseriacuteanlosdelospaiacuteses desarrolladosTambieacutenpodriacuteaargumentarsequelaexistenciadeunaproteccioacutenadecuadaen lospaiacutesesendesarrolloseriacuteaprecondicioacutenparaquehayasuficienteofertaglobaldebasesde datossinembargoenuncontextoenelcuallosmercadosdeaquellossonmuylimitadosnohay razonesparasuponerqueeseargumentoseavaacutelidoEntantopodriacuteahaberlugarparaquelos paiacutesesendesarrolloprotejanlasbasesdedatosnooriginalessiestasatendieranademandas especiacuteficasendichosmercadosperonohayevidenciadequeelloesteacutesucediendoalpresente FinalmentetampocoparecenaplicarlosargumentosquesugierenqueestablecerDPIenesta aacutereaestimulariacutealatransferenciadetecnologiacuteayaqueaquiacuteloqueestaacuteenjuegoes la transferenciadeinformacioacutenlacualasumecaracteriacutesticasmuydistintasdeaquella(Riis 2002)
TeniendoencuentaesteconjuntodeargumentospodemoscoincidirconRiis(2002)en quecomomiacutenimopuedesentildealarsequelosbeneficioseventualesdeunaproteccioacutensuigeneris paralasbasesdedatosnooriginalessonmenoresenlospaiacutesesendesarrolloqueenlas nacionesavanzadas
EnesteescenarionosorprendequeuntrabajorecientedelBancoMundial(2001)afirme quelospaiacutesesendesarrollosoacutelodebenreconocerunaproteccioacutenjuriacutedicaespecialparalas basesdedatoscuandoexistanelementosdecreatividadenaquellasAsimismoenfatizaquees necesarioanalizarcuidadosamentelanecesidaddeintroducirmaacutesproteccioacutenparalasbasesde datosenelmarcodelacuerdoTRIPsyaqueelloafectariacuteaelaccesoalainformacioacutenenlos paiacutesesendesarrolloyqueadoptarunalegislacioacutensimilaralaeuropeaseriacuteacontraproducente paralosinteresesdeestosuacuteltimosEncuantoalalegislacioacutenyavigenteoaintroducirse eventualmenteenlospaiacutesesdesarrolladossehaargumentadoqueesnecesarioqueexistan excepcionessobrelabasedelconceptodefairuseasiacutecomopreciosdiferencialesparalas comunidadescientiacuteficasyeducativasenlospaiacutesesendesarrollo(Story2002Riis 2002)
FinalmentecabesentildealarquesibienBraunstein(2002)hatratadodemostrarla convenienciadeimplementartratadosinternacionalesenmateriadeDPIparalasbasesdedatos ndasheinclusohapresentadoargumentosafavordequelospaiacutesesunilateralmenteestablezcan regiacutemenesprotectivosndashdichademostracioacutensebasaenbuenamedidaenlaaplicacioacutende herramientasteoacutericasdesarrolladasoriginalmenteparaelcasodelcomerciodebienes Lamentablementedichasherramientasasumenentreotrossupuestosrestrictivoslaausencia deeconomiacuteasdeescalaconlocualsuutilidadparaelcasodelasbasesdedatosconsiderando lascaracteriacutesticasantesmencionadasdeestasuacuteltimasresultamuylimitada
SCCR86 paacutegina20
III LAPROTECCIOacuteNDELASBASESDEDATOSNOORIGINALESELESTADODE SITUACIOacuteNDELALEGISLACIOacuteN INTERNACIONAL
Comolodestacatodalaliteraturarecibidasobreeltemasepuedefijarcomofecha inicialdeldebatesobrelapropiedadintelectualdelasbasesdedatosnooriginalesalllamado casoldquoFeistrdquovs RuralTelephoneService(1991)dondelaCorteSupremadelosEEUUhalloacute quelascompilacionesdedatosquenoalcanzarancondicionesdeoriginalidadyocreatividad (estoesquesebasaranmeramenteenunldquoesfuerzoindustriosordquooenelldquosudordelafrenterdquo)no mereciacuteanproteccioacutenbajolalegislacioacutenrelativaalcopyright
LaconmocioacutencausadaporelcasoFeistdebeenmarcarseenuncontextoenelcualel advenimientodelasTICsfueexpandiendodemaneraexplosivaelmercadoparalasbasesde datosEnestesentidosibienestaacuteclaroquelasbasesdedatosexistiacuteanmuchoantesdeque surgieralaposibilidaddealmacenarlasyvenderlaspormedioselectroacutenicosesbastanteobvio quelarepercusioacutendelfallodelaCorteSupremadelosEEUUsobreelcasoFeistfuemucho mayordeloquehubierasidoveinteotreintaantildeosatraacutes
En1996ocurrierondoshechosclaveEnprimerlugarlaUEadoptoacuteunaDirectiva especiacutefica(969CE)paraprotegerlasbasesdedatosporlacualseestableceporunladola proteccioacutenbajolalegislacioacutendecopyrightcuandodichasbasescumplencriteriosde originalidadenlaseleccioacutenodisposicioacutendeloscontenidosyporotrounaproteccioacuten sui generisparaaquellasbasesdedatosenlascualessehayahechounaldquoinversioacutensubstancialrdquo ndashcuantitativaocualitativamentemedidaEsteuacuteltimoderechosuigenerisseaplica independientementedequelasbasesencuestioacutentambieacutenpuedanmerecerproteccioacutenbajola legislacioacutendecopyright ndashestoeslasproteccionessonacumulativas34 Laproteccioacutenotorgada esde15antildeosSeincluyeasimismounprocedimientoderenovacioacutendelplazodeproteccioacuten paraaquellasbasesdedatosquerecibanunamodificacioacutenoadicioacutensubstancial(esimportante advertirquelarenovacioacutendelaproteccioacutenseaplicaatodalabaseynosoacuteloalasrevisiones) Porotroladoelfabricantenocuentaconunderechoexclusivosinoconunaldquofacultadde impedirrdquoquelehabilitaparaprohibirlaextraccioacutenoreutilizacioacutendelatotalidadodeunaparte substancialdelcontenidodelabasededatosLomismoocurresilaextraccioacutenoreutilizacioacuten departesnosubstancialesesrepetidaosistemaacuteticaatentandocontralaexplotacioacutennormalde labasededatosocausandounperjuicioalderechodelfabricante
EnsegundolugarhaciafinesdediciembrededichoantildeolaConferenciaDiplomaacuteticade laOMPIsobrecuestionesdederechosdeautoryderechosconexosnoconsideroacuteunapropuesta relativaauneventualtratadosobrepropiedadintelectualdebasesdedatosquehabiacuteasido impulsadaporlosEEUUylaUEdadoquevariasdelegacionesexpresaronqueresultaba necesarioseguirestudiandoeltemaantesdeadoptarunadecisioacutenalrespectoAlpresente ademaacutesdelaUEalgunospaiacutesesnoacuterdicosprotegenensuslegislacionesalasbasesdedatosno originalesEnlosEEUUsehanpresentadosineacutexitosdistintosproyectosdeleyquenohan conseguidoelconsensonecesarioparasuaprobacioacutenaunqueeltematodaviacuteasiguesiendo consideradoporelPoderLegislativodeaquelpaiacutesEntantoenAmeacutericaLatinayelCaribe solamenteMeacutexicoatraveacutesdelaLeyFederaldeDerechosdeAutorhaestablecidoen1997una proteccioacutenparalasbasesdedatosnooriginalesconunaduracioacutendecincoantildeos
VeacuteaseCaacutemaraLapuente(1999)paraunresumendelasdiferenciasysimilitudesentreelderecho suigenerisylaproteccioacutenporderechosdeautor
34
SCCR86 paacutegina21
DadoquehasidolalegislacioacutendelaUElaquemaacutesimpactohacausadoanivel internacionalvalelapenaresentildearbrevementealgunostrabajosquehananalizadosucontenido eimpactosEnprimerlugarvariosautoreshandestacadolaamplitudconlacualsondefinidas lasbasesdedatosEnestesentidocomovimosantesseargumentaqueentendida literalmenteporejemplolosmuseospodriacuteancaerbajoelimperiodelalegislacioacutenencuestioacuten Sibientalveznuncasedaraacuteuncasolegalqueinvolucreunejemplotanextremoesbastante probablequepudieranplantearseproblemasporejemploentornoalosprogramasdematerias universitarias(Lipton2002)Otrailustracioacutendepreocupacionessimilaressedaenelcasode lossitiosdeInternetqueunificanbuacutesquedassobreciertostemasloscualestambieacutenpodriacuteanser ndashydehechohansidoenEuropandashobjetodedemandasenbasealaDirectivaqueestamos comentandoEnesteescenarioMaurer(1999)afirmaquetardeotempranotodainformacioacuten comercialmentevaliosaterminaraacuterecibiendoproteccioacutencomobasesdedatos35
Laproteccioacutenotorgadaparecetambieacutendemasiadolaxaencuantoalosrequisitosexigidos paraobtenerlaAsiacutelaevidenciaquesurgedeloscasosjudicialeshastaahoraconocidosmuestra queexpresionestalescomoquelasbasesdedatosprotegidasdebenserldquocoleccionesdedatos independientesarregladosdeformasistemaacuteticaeindividualmenteaccesiblerdquooquelainversioacuten enellasrealizadadebeserldquosubstancialrdquoenlapraacutecticanofuncionancomobarrerarealpara evitarquecualquiertipodecompilacioacutenquedeprotegida(Maureretal2001)Lamismafalta declaridadsurgeentornoaotrasdefinicionesdelaleyporejemplosialguienextraedatosen formaldquoinsubstancialrdquoperolosmismossondegranvalorparaelquelosextraetambieacuten pudieraocurrirqueeseactosealegalmentecuestionable(Hugenholtz2001)
Maureretal(2001)revisandolaexperienciaconcretaenmateriadelitigiosenloscuales seinvocoacutelaproteccioacutendelaDirectiva969CEencuentranquelamitaddeloscasosprovienen deempresasqueelaboranldquodatossinteacuteticosrdquo(estoesautogeneradospordichasempresas) incluyendonuacutemerosdeteleacutefonoslistadosdeTVfechasdeeventosdeportivosoconciertos etcEsclaroquesetratadeinformacioacutenquenotieneposibilidadesdeserobtenidademanera independienteporotrosagentesEstosevinculaconlacuestioacutendesilainformacioacutenquedebe serproducidadecualquierformacomopartedesupropionegocioporunaempresandashcomoes elcasodeloslistadostelefoacutenicosndashcaetambieacutenbajolaproteccioacutendelalegislacioacuteneuropea (temasobreelcuallajurisprudenciaparecehallarsedivididandashverHugenholtz2001)
TambieacutenenbasealoscasosjudicialesgeneradosporlaaplicacioacutendelaDirectiva Hughes(2002)sentildealaquelamismahaimpulsadoalostribunalesaencontrarinfraccionesal derechosuigenerisauacutenensituacionesenlascualeshayunuacutenicoproveedordelainformacioacuten respectiva Elmismoautortambieacutenobservaquelamayorpartedeloscasosllevadosantelos tribunaleseuropeosbajolaDirectiva969CEcorrespondenabasesdedatospreexistenteslas cualesaparentementenonecesitarondeaquelinstrumentolegalparasercreadas
OtroargumentocriacuteticodestacadoesquelaDirectivadelaUEotorgaunaproteccioacuten mayoralaquebrindalalegislacioacutensobrederechodeautori)laproteccioacutenotorgadaporla Directivaespotencialmenteperpetuayaquecualquierldquocambiosubstancialrdquoseacuantitativoo cualitativopermitesurenovacioacuten36(CowanyHarison2001sentildealanquelavidapromediode
35 Algunosespecialistasconsultadosparaestetrabajohanopinadoqueelderechosuigenerisintroducido generoacuteinnecesariosdebatesalincluirlasbasesanaloacutegicasEnestaposturaloquesedeberiacuteabuscar esprotegerladigitalizacioacutendelainformacioacutenevitandoquecompetidorescopienlosarchivos digitalizadossinrealizaresfuerzosniinversiones
36 Todaslasbasesdinaacutemicascalificariacuteanentoncesparaunarenovacioacutenperpetuadelaproteccioacuten
SCCR86 paacutegina22
lasbasesdedatoscomercialesesde3antildeosperiacuteodoenelqueserecuperanlamayoriacuteadelos retornosdelainversioacutenporlocuallaDirectivaconstituyeunreacutegimenldquosobre-protectivordquo) ii) lasexcepcionesdetipoldquofairuserdquosonmaacutesrestringidasqueenelcasodelderechodeautor (cabedestacarademaacutesquelaDirectivaautorizandashperonoobligandashalosEstadosmiembrosa adoptartalesexcepciones)3738 ndashverReichmanySamuelson(1997)Enestesentidoseha sentildealadoquelaDirectivaEuropeanocontienesalvaguardasadecuadasparagarantizarel accesodelascomunidadescientiacuteficasyeducativasalainformacioacutenapreciosaccesiblesOtro puntocriticadoeslafaltademecanismosdelicenciascompulsivas(CommitteeforaStudyon PromotingAccesstoScientificandTechnicalDataforthePublicInterestetal1999)
LasprevencionesfrentealimpactodelaDirectivaseamplificanenelcasodelasfuentes debaseuacutenicaDehecholaresolucioacutendealgunoscasosenlostribunaleseuropeosconfirmariacutea lostemoresdequeaquellageneraunaproteccioacuteninfinitamenteextensibleparaloscontenidos delasbasesdedatosdinaacutemicasauacutencuandosetratedecasosendondelainformacioacutenestaacuteenel dominiopuacuteblicoperoconunafuentedeprovisioacutenuacutenica(Colston 2001)39
Peroauacutenenloscasosenlosquenohayafuenteuacutenicapuedenpresentarseproblemas AsiacuteMilleacute(1996)ndashcitadoenHerreraBravo(2001)ndashsentildealaquelalegislacioacuteneuropeano contemploacutelanecesidaddedefenderellibreaccesoalainformacioacutenporpartedecompetidores quenohayantenidoaccesoalabasededatosprotegidaodetercerosquequisieranutilizarla mismainformacioacuten(extraiacutedadecualquierotrafuente)conunfindiferentealdecrearuna nuevabasededatosEnesecontextosepresentaraacutenldquocasosenlosqueunfabricantequehaya adquiridounarchivofiacutesicointenteejercitarundominioabsolutosobreelmismo(unldquoderecho exclusivordquonounameraldquofacultaddeimpedirrdquo)partiendodelabasedequeportener supuestamenteelldquooriginalrdquodelcontenidotodareproduccioacutendelmismoconstituyeuna extraccioacutenprohibidardquo
TambieacutensehaplanteadoquesibienelderechosuigenerisdelaUEpermiteaun competidorpotencialutilizarlascitasdeunabasededatosprotegidayllegardirectamentealas
37 EnlaDirectivasefacultaalosEstadosmiembrosaestablecerlimitacionesalaproteccioacutenen determinadoscasosporejemplofrenteabasesdedatosnoelectroacutenicascuyasreproducciones seanparausoprivadoocuandoelcontenidodelasbasesseausadoparafinesdocentesde investigacioacutencientiacuteficadeseguridadpuacuteblicaoparaefectosdeunprocedimientoadministrativoo judicialentreotrasPeroseaclaraexpresamentequeldquonopodraacuteinterpretarselaexcepcioacutende maneratalquepermitasuaplicacioacutendeformaquecauseunperjuicioinjustificadoalosintereses legiacutetimosdeltitulardelderechooquevayaendetrimentodelaexplotacioacutennormaldelasbases dedatosrdquo
38 DeOliveiraAscensao(2002)proponeunejemplointeresantedeconflictoentrelaDirectivaen cuestioacutenylaspraacutecticascientiacuteficashabitualesSuponeasiacuteelcasodeuninvestigadorquerealizaun trabajosobretemasde meteorologiacuteaparalocualrecorrelasbasesdedatosexistentessobreeltema incorporandoesosdatosasuinformeUnavezfinalizadoeacutestelopublicacomolibroSiesasbases estuvieranprotegidasporelderechosuigenerisel investigadorestariacuteaviolandolaDirectivadela UEyaquesibienlamismaautorizalaextraccioacutenparafinescientiacuteficosnopasalomismoconla reutilizacioacutenelcasoseriacuteamaacutesgravesisesupusieraqueauacutenlaextraccioacutendelosdatosseriacutea ilegalenestecasoyaqueelinvestigadorestabapensandoenpublicarunlibro(obseacutervesepor ciertoqueeselibrodifiacutecilmenterepresenteperseunacompetenciadirectaparalasbasesde datosquesequiereproteger)Faacutecilesverentonceslasbarrerasyelaumentodecostosquese impondriacuteansobrelaactividadcientiacuteficadegeneralizarseestetipodederechos
39 ElejemploseriacuteaeldelcasoldquoBritishHorseracingBoardLimitedvsWilliamHillOrganisation (2001)rdquo
SCCR86 paacutegina23
fuentesoriginaleselloignoralarealidadeconoacutemicadelaproduccioacutendebasesdedatosenla cualcomovimosantesnosoacutelohaytendenciasalestablecimientodemonopoliosldquonaturalesrdquo sinotambieacutencasosenlosquelareproduccioacutendeloscontenidosresultaeconoacutemicamente ineficiente
Secuestionanasimismolasfuerteslimitacionesalareutilizacioacutendelainformacioacuten contenidasenlaDirectivaSeguacutenCaacutemaraLapuente(1999)dichaslimitacionespuedenincluso alcanzarausuarioslegiacutetimosdelasbasesEsteeselcasodelaprohibicioacutenderealizarcopias ndashincluyendolasdeseguridadndashparaevitarquelasusenpersonasnoautorizadastambieacutense prohibealusuariolegiacutetimofacilitaratercerosnoautorizadoselaccesoalabasemediantela cesioacutendelusodeclavessistemasdedescodificacioacutenodesencriptacioacutenuotrosmecanismos ndashtodolocualenlapraacutecticageneraunescenarioendondehayunaprohibicioacutendereutilizacioacuten
Considerandoesteconjuntodeargumentoselpeligrorealesquesegenereunmonopolio defactosobreloscontenidosfactualesdelascompilacionesprotegidasconelconsecuente riesgoparalacirculacioacutenygeneracioacutendeconocimientos(Baron2001)Enlamisma direccioacutensesentildealaquelaDirectivaEuropearemueveladistincioacutentradicionalenelderechode autorentreproteccioacutendelasexpresionesyproteccioacutendelasideasconelconsiguienteriesgo deobstaculizarlalibrecirculacioacutendeestasuacuteltimas
Laconclusioacutengeneralquesurgedelosdiversostrabajosqueexaminanlalegislacioacuten europeasobreeltemaesquelospaiacutesesqueestaacutenanalizandolaintroduccioacutendeleyeso disposicionessimilaresdeberiacuteansercautelososafindetenermaacutestiempoparaobservarcuaacuteles sonlasconsecuenciasefectivasdelaDirectiva969CEnosoacutelosobrelaindustriadelasbases dedatossinotambieacutensobreelaccesoalainformacioacutenaspectodeimpactoclavesobreel desenvolvimientosocialyeconoacutemicoenelnuevoescenarioglobal(verMaureret al 2001)
IV LASITUACIOacuteNENAMEacuteRICALATINAYELCARIBE
a) Elmercadodebasesdedatos
Loprimeroatenerencuentaesquenoexisteinformacioacutenciertasobreeltamantildeodel mercadodebasesdedatosenninguacutenpaiacutesdeAmeacutericaLatinayelCaribeQuedafueradel aacutembitodeestetrabajogenerarestimacionesdeesetipotareaquedebieraserobjetodeestudios futurosEnestecontextopresentaremoslosrasgosprincipalesdeestaindustriaydesus principalesusuariosyproductoresconelfindetenerunacaracterizacioacutenesencialmente cualitativadelamismaDetodosmodossepuedeafirmarconbastantecertidumbrequela magnituddelaindustriadebasesdedatosndashmedidaenteacuterminoseconoacutemicosndashesenlaregioacuten bajoestudiotodaviacuteamuylimitadaespecialmenteenlospaiacutesesdemenordesarrollorelativo
AsiacutenosorprendequelaparticipacioacutendeAmeacutericaLatinayelCaribecomoregioacuten productoradebasesdedatosseaclaramentemarginalaescalamundialBraunstein(2002) tomandodatosdelGaleDirectoryofDatabasesmuestraqueen2001soacuteloel02deltotalde basesdedatosexistentesenelmundoproveniacuteadeldquoAmeacutericaMeridionalrdquoSibienhayrazones parasuponerqueelnuacutemerodebasesdedatosdelaregioacutenestaacutenetamentesubestimado(yaque soacutelofiguran21bases)nadanosimpideconcluirquelomismopuedeestarocurriendoenotras regionesypaiacutesesEncualquiercasoestocorroboraotrasevidenciasqueindicanclaramenteque lospaiacutesesdeAmeacutericaLatinayelCaribesonmuchomaacutesldquoimportadoresrdquoqueldquoexportadoresrdquode basesdedatosDehechotantoelconsumocomolaproduccioacutendebasesdedatosparecenestar
SCCR86 paacutegina24
positivamentecorrelacionadosconelniveldedesarrolloeconoacutemicoysocialdelospaiacuteses respectivos
iquestQueacutetipodebasesdedatosseproducenenlaregioacutenSolamenteenelcasodeBrasil hemospodidoencontrardatossistematizadosalrespectocorrespondientesalantildeo1996Enel cuadrosiguienteseobservaquehabiacuteaunas700basesendichopaiacutesenaquelantildeoabarcando diversastemaacuteticasyaacutereasydecaraacutectertantopuacuteblicocomoprivado
CuadroBasesdedatosexistentesenBrasilndash1996
Clasificacioacuten Nordmdebases dedatos
ABasesdeproduccioacutenTeacutecnico-cientiacutefica 89 Bibliograacuteficas 77 Tesis 12
BRegistrosyguiacuteas 142 Generales 35 Instituciones 22 Empresas 30 Investigadores 16 Productosyservicios 23 Eventos 6 Peliacuteculasyvideos 6 Otros 4
CBasesdeArchivo 272 Generales 234 Imaacutegenes 004 Legislacioacuten 19 Recortesnoticias 3 Autoridadesterminoloacutegicas 12
DBasesdeInformacioacutenyGestioacutenTecnoloacutegicaydeNegocios 35 Generales 20 NormasTeacutecnicas 11 Patentes 4
EBasesdeCulturasVivas 8 FBasesdeIndicadoresEstadiacutesticasDiagnoacutesticos 12 GOtrasBases 136
Generales 10 IBGE(InstitutoBrasileirodeGeografiaeEstatistica) 78 Cetesb(CompanhiadeTecnologiadeSaneamento 48 Ambiental)
TOTAL 694
FuenteFreitasPereiraetal(1999)
Entantolaevidenciarecogidaparaesteestudiomuestraqueentrelosprincipales productoresdebasesdedatosenlospaiacutesesdelaregioacutenfigurandiversasinstitucionespuacuteblicas quegeneranorecopilaninformacioacutencomercialeconoacutemicajuriacutedicafinancieraetclacualen generalenpartevendenyenpartedifundendeformagratuitandashdehechoesprobablequeel
SCCR86 paacutegina25
sectorpuacuteblicoseaelprincipalproductordebasesdedatosenvariospaiacutesesdelaregioacuten Asimismoexistendistintosproveedoresprivadosquetambieacutencomercializanlamismaclasede informacioacutenmuchasvecesencompetenciadirectaconelsectorpuacuteblico(replicandoloque ocurreenlamayorpartedelospaiacutesesdesarrollados)aunqueengeneralagregandovalorala informacioacutenquebrindaesteuacuteltimo(facilitandolaconsultayelusodelainformacioacuten organizandodemanerasalternativaslosdatosrespectivosetc)Laofertaprivadadebasesde datosenAmeacutericaLatinayelCaribeestariacuteaconcentradaprincipalmenteentoncesenempresas quesededicanavenderinformacioacutensobretemasjuriacutedicoscomercialescrediticiosyenmenor medidafinancierosloscualessonenloesencialdeintereacutesbaacutesicamenteldquolocalrdquo(estoeslos usuariosdelainformacioacutenrespectivaseriacuteanensuenormemayoriacutearesidentesdelpaiacutesndasho regioacutenndashalacualserefieredichainformacioacuten)
Elsectorpuacuteblicoasiacutecomolasuniversidadesylosinstitutosdeinvestigacioacutentambieacuten ofreceinformacioacutendemaneragratuitauonerosaseguacutenloscasosencamposdondelaoferta domeacutesticaprivadaesmenoroenocasionesnulameteorologiacuteaagriculturahidrografiacutea demografiacuteasaludcartografiacuteageologiacuteamedioambienteetcasiacutecomoendiversoscamposde lascienciasldquodurasrdquoEnvariasdeestasaacutereaslosusuarioslocalestambieacutenrecurrenobviamente alasbaseslocalizadasenlospaiacutesesdesarrolladosNoacuteteseenestesentidoquemientrasque unapartedelainformacioacutenrelevanteenestetipodeaacutereascorrespondeahechosodatos propiosdelospaiacutesesdelaregioacuten(porejemploenmeteorologiacutea)losusuarioslocalestambieacuten puedenestarinteresados(enmayormedidaqueenelcasodelasbasesjuriacutedicasocomerciales porejemplo)eninformacioacutencontenidaenbasesdedatosextranjeras(estoesclaroenelcaso delaactividadcientiacuteficaporejemplo)
Otrohechoimportanteatenerencuentaesqueelgradodedigitalizacioacutendelasbasesde datosenlaregioacutenesclaramentemenoralqueseobservaenlospaiacutesesdesarrolladoslocuales obviamenteconsecuenciadelmenorniveldepenetracioacutendelasTICsenlaregioacuten40 Esto marcaunobstaacuteculoobjetivoparaeldesarrollodelmercadodebasesdedatos
EnloscuadrosA1aA3(enelAnexoI)seobservaelretrasodebuenapartedelos paiacutesesdelaregioacuteneneldesplieguedelainfraestructurainformaacuteticaydetelecomunicaciones necesariaparaingresaralmundodelaldquonuevaeconomiacuteardquo(porciertolasdiferenciasentre paiacutesessonimportantesconlasnacionesdelCaribecomolosmaacutesavanzadasenpromedioen teacuterminosrelativos41)ndashasiacutecomoenelcostodeaccesoadichainfraestructuraEnestesentido resultainteresanteobservarlosdatosexhibidosenelcuadroA4(verelAnexo I)que correspondenaunIndicedePreparacioacutenparaelAccesoalaRed(NetworkedReadinessIndex (NRI))presentadooriginalmenteenKirkmanetal(2002)42 ndashseguacutenlosautoresdichoiacutendice reflejalapreparacioacutenyelpotencialdeunpaiacutesparaparticipardeunmundointerconectadopor redesQuedaclaroqueelgruesodelaregioacutenestaacutelejosdetenerlosnivelesdepreparacioacuten adecuadosparaingresaralaldquonuevaeconomiacuteardquoyportantoparaserunactorimportanteenla
40 Asiacuteunafilialargentinadeungrupoempresarioeuropeo-estadounidenseentrecuyosprincipales negociosfiguralaventadeinformacioacutenjuriacutedicareportoacutequemientrasqueenArgentinael porcentajedefacturacioacutenenmedioselectroacutenicoserade8elmismollegabaal50enEEUU locualobedecejustamentealoincipientedeladifusioacutendelaventadedatosenformatodigitalen laregioacuten
41 Laescasapoblacioacutendevariosdeestospaiacutesespuedeestarexplicandopartedelasdiferencias respectivas
42 Eliacutendiceseconstruyeenfuncioacutendedistintosindicadoresquereflejanlainfraestructura informaacuteticaydecomunicacioneslaspoliacuteticaspuacuteblicasvigentesendichasaacutereasetc
SCCR86 paacutegina26
produccioacutenexportacioacutenyconsumodebasesdedatosdigitalizadasEnconsecuenciala expansioacutendelaindustriadelasbasesdedatostendraacutecomopre-condicioacutenqueseacelere fuertementelaincorporacioacutendelasTICsenAmeacutericaLatinayelCaribe(paripassuconun ascensoenlosnivelesdeeducacioacutendesupoblacioacutendemodoquedichaincorporacioacutennose hagaacostadeincrementarlaldquobrechadigitalrdquointernayaexistente)
b) Lasituacioacutenlegalylosmediosdeproteccioacutenexistentesparalasbasesdedatos
Enlamayorpartedelaregioacutensehaincorporadoyadeformaexpliacutecitaalasbasesde datosquetengancaracteriacutesticasdeoriginalidadenlaseleccioacutenyodisposicioacutendesus contenidosalasrespectivaslegislacionesnacionalessobrederechodeautorsiguiendolas disposicionesdelostratadosyamencionadosdelaOMPIylaOMC(ADPIC)Ladecisioacuten 351 delAcuerdodeCartagenaconcertadaentreBoliviaColombiaEcuadorPeruacuteyVenezuela tambieacutenincluyedisposicionestendientesaprotegeralasmencionadasbasesdedatos
EncontrastecomomencionamosantesenlaregioacutensolamenteenMeacutexicoexisteuna legislacioacutenadhocqueotorgaproteccioacutenalapropiedadintelectualdelasbasesdedatosno originalesEnestesentidocabesentildealarquedichalegislacioacutenharecibidocriacuteticasdepartede juristasmexicanosquesentildealansucaraacutectercontradictorioconlaLeyMexicanadeDerechosde Autorenlacualdichadisposicioacutenhasidoincluida(verOvillaBueno1998CaballeroLeal 2000)DichascriacuteticassefundanenqueenMeacutexicoaligualqueencasitodoslospaiacutesesdela regioacutencuyalegislacioacutensobrepropiedadintelectualsebasaenlatradicioacutenlatinaseentiende queelderechodeautorsiemprehaexigidocreatividadcomobaseparalaproteccioacutenno existiendofundamentosparaprotegerbienesenbasealasinversionesnecesariasparasu creacioacutenPorsuparteCaballeroLeal(2000)sentildealaquelaLeyMexicananootorgaderechos soacutelidosalosproductoresdebasesdedatosnooriginalesdadoquenodefineclaramentecuales sonlosderechosexclusivosdeaquellosnitampocopreveacutelaposibilidadderenovarla extensioacutendelaproteccioacutenotorgadandashqueenelcasomexicanoesde5antildeosndashconcluyendoque susefectospraacutecticosnoseriacuteansignificativos
Entantohastadondehemospodidoindagarnoexistenproyectosdeleyenninguacutenpaiacutes deAmeacutericaLatinayelCaribequeapuntenaincorporarunaproteccioacutenespecialparalasbases dedatosnooriginalesEnestesentidoesinteresantesentildealarquealmenosenalgunospaiacuteses loslegisladoresparecenadvertidosdelosdebatesquesobreeltemasehansuscitadoenotras regionesAsiacutealdiscutirselaactuallegislacioacutenargentinaqueprotegeporlaviacuteadederechosde autoralosprogramasdecomputacioacutenylasbasesdedatosoriginalesunsenadorexpresoacutesu temorporelhechodequelafaltadeunaadecuadaclarificacioacutendeltemaderivaraenla proteccioacutendeguiacuteastelefoacutenicasporejemplo(Quinn2000)
Sinperjuiciodelaausenciadedisposicionesespeciacuteficassobreeltemaexistenenla mayorpartedelospaiacutesesdiversasfiguraslegalesquepodriacuteanaplicarseencasodeproducirse conflictosentornoalapropiedaddelasbasesdedatosnooriginalesporejemplolasleyeso disposicionesrelativasacompetenciadeslealenriquecimientosincausaapropiacioacutenindebida etcclaramentepuedenseraplicadasencasodequeunpropietariodeunabasededatossea afectadoporcompetidoresquereproduzcansindebidaautorizacioacutensusproductos43 Enelcaso
Porciertolosproveedoresdebasesdedatosenlaregioacutentienenlaopcioacutenderegistrarlos elementosdesusbasesquepuedanserprotegidostantoporlalegislacioacutendederechosdeautor (porejemplotesaurosmeacutetodosdeinterrogacioacutenconsultayvisualizacioacuteniacutendicesprogramasde
[Siguelanotaenlapaacuteginasiguiente]
43
SCCR86 paacutegina27
deChileentantondashseguacutenlasautoridadesdelaoficinadeDerechosdeAutorconsultadaspara estetrabajondashlaleyNdeg19223sobredelitosinformaacuteticosdealgunamanerapodriacuteaaplicarsea lasbasesdedatosnooriginalesenausenciadeproteccioacutenenelaacutembitodelderechodeautor Talvezlomismopodriacuteaocurrirenotrospaiacutesesenloscualesexistalegislacioacutensimilar
Sepuedeargumentarquelaefectividaddelasmencionadasdisposicioneslegalesseve menguadaenlapraacutecticaporproblemasdeenforcement(hechodestacadoporlamayorparte delasinstitucionesempresasyexpertosconsultadosparaestetrabajo)Sibiendichos problemasnosonexclusivosdelalegislacioacutensobrepropiedadintelectualalgunos observadoresargumentanqueenlaregioacutenexisteunaactitudculturalmaacutesldquotoleranterdquoalacopia delainformacioacutenqueenlospaiacutesesmaacutesavanzadoslocualagravariacuteaparticularmentela situacioacutenenelaacutembitobajoexamenAsimismolarelativaldquonovedadrdquodeltemaenloquehace alasbasesdedatosdigitalizadastornariacuteaauacutenmaacuteslentosycomplejosloslitigiosporfalta tantodejurisprudenciaasentadacomodepreparacioacutendelosfuncionariosjudiciales
Enloquehacealusoindebidodelasbasesdedatosporpartedelosusuarioslegiacutetimos (queseconcentrafundamentalmenteencompartiroextenderelaccesoalainformacioacuten respectivaapersonasuorganizacionesnoautorizadas)sibiengeneralmenteseconcertan contratosolicenciasqueprohibendichasaccionesenlapraacutecticaaparentementeutilizarlaviacutea legalparaeliminarlasresultamuycostoso44
Enestecontextolosproveedoresdebasesdedatosprincipalmenterecurrenameacutetodos teacutecnicos(encriptadoclavesdeaccesoetc)paraprotegersusproductosloscualesalmenos paralamayoriacuteadelosconsultadosproveenunaproteccioacutenrelativamentefuerteaunquepor ciertonocompleta(lasdificultadesaparentementeseconcentrariacuteanenelmencionado problemadelosusuariosqueporejemplodifundenlasclavesdeaccesoapersonasno autorizadas)
Ciertamentedebedecirsequelaproteccioacutenpormediostecnoloacutegicossueletenerademaacutes deuncostoelevadolaconsecuenciadequelainformacioacutenolasconsultasdelasbasesdeban hacersedeunamaneramenoscoacutemodaoldquoamigablerdquoparaelusuariojustamenteconelfinde viabilizarlaproteccioacutenqueotorgaelmediotecnoloacutegicoEnesesentidolasfirmasdeben balanceareldeseodeminimizarlaspotencialespeacuterdidasporelusonoautorizadodesusdatos conlanecesidaddemantenerlasuficienteflexibilidadcomoparanoperjudicarasususuarios legiacutetimosespecialmentecuandoexistenvariosproveedoresalternativosenelmercado45
Lasmarcastambieacutensonunmediodeproteccioacutenasiacutecomolasestrategiasderenovacioacuten constantedelainformacioacutenlainclusioacutendevaloragregadoetcAsimismolasempresas propietariasdebasesdedatosmonitoreanconstantementeasuscompetidoresconelfinde
[Continuacioacutendelanotadelapaacuteginaanterior]
computacioacutenusadosparaelfuncionamientodelasbasesetc)comoporotrasnormaslegales (marcaslogosetc)
44 Lasempresastratariacuteanderesolverestosproblemascuandolosdetectanporlaviacuteadela persuasioacutenylasnegociacionesinformalesconlosusuarios
45 Dehecholasfirmasestariacuteanencondicionesdedetectarporejemplolapraacutecticadecompartirlas clavesdeaccesoperoalmenosporahoraconsiderariacuteanqueeleventualbeneficiodesermaacutes estrictosconelusodelasclavesnocompensariacutealoscostosaincurrirparaalcanzartalobjetivo (inclusoencuantoelloprobablementeredundariacuteaenrestriccionesqueafectariacuteanlacomodidadde accesoalasbasesauacutenparalosusuariosautorizados)
SCCR86 paacutegina28
detectarposiblesconductasdeslealesEntantohaybasesquesoacuteloestaacutendisponiblesonliney queseprotegenporelhechodequesutamantildeoestangrandequesalvoquepudieranser extraiacutedasdirectamentedelosservidoresendondeestaacutenalojadaslacopiadesuselementos resultariacuteademasiadocostosaylentacomoparaqueresulteeconoacutemicamenterentablerealizarel esfuerzorespectivoEstoesasiacuteenuncontextodondeloscontenidosdelamayorpartedelas basesdenaturalezacomercialsongeneralmenteactualizadosdemanerafrecuenteyenelcuallos propietariosdelasbasesraramenteautorizanlasconsultasldquoenbloquerdquoporloquelas informacionestienenqueseraccedidasdeaunaporvez
Alavezotramaneradepreservarmercadosatendiendoalasdiferentesnecesidadesde losusuarioseslaqueempleanalgunasempresasndashporejemploaquellasdedicadasavender informacioacutenfinancierandashquerecurrenafijardistintospreciosparalainformacioacutenseguacutenel gradodeactualizacioacutenconlaquelarequieransusclientesndashlocualtiendeadisminuirlos incentivosacopiarindebidamentelainformacioacutenrespectiva46
Sibiencasitodaslasfirmaseinstitucionesconsultadashanreportadolaexistenciade perjuicioseconoacutemicosporlaapropiacioacutenindebidadeinformacioacutenporpartedecompetidores yousuariosaparentementelaspeacuterdidasgeneradaspordichasaccionesseriacuteanenlagran mayoriacuteadeloscasosdebajamagnitudcomoparajustificarrealizareventualesaccioneslegales alrespecto4748 Tampocohemosrecogidoevidenciadequehayandejadodehacerse inversionesendeterminadasbasesdedatosporfaltadeproteccioacutenlegalapropiadaDetodos modosestasconclusionesdebensermatizadasteniendoencuentaqueenvarioscasoslas firmasproductorasdebasesdedatoshacerelativamentepocotiempoqueestaacutenofreciendosus productosenformatodigitalndashlocualpodriacuteaexplicarquelaincidenciadelosproblemasde copiadeinformacioacutenycontenidos(olaconcienciaacercadelaincidenciadedichos problemas)seamenorqueenlospaiacutesesmaacutesavanzados49
Laevidenciaquehemospodidorecogerparaesteestudioentantoindicaquelosuacutenicos casosenlosquesehanregistradodemandasjudicialesvinculadasalacopiadeinformacioacuten contenidaenbasesdedatosnooriginalesdigitalizadashantenidolugarenArgentina50y
46 EstecasocorrespondealaestrategiadenominadacomoldquoversioninginformationrdquoporShapiroy Varian(1999)
47 Unaempresaqueconsultamosdedicadaacomercializarbasesdedatosconinformacioacuten comercialyconoperacionesenArgentinaChileyUruguayestimoacutelaspeacuterdidasporelusono autorizadodeloscontenidosdesusbasesenun5-10desufacturacioacuten
48 Entantosenoshareportadoquehaycasosenlosquesibienlospropietariosdelasbasestienen certezadequesuinformacioacutenestaacutesiendoutilizadaporpersonassinderechosadquiridos legalmentetienendificultadesinclusoparaidentificaralosinfractores
49 AsuvezciertamentelosproblemasdepirateriacuteadelainformacioacutenenAmeacutericaLatinapreexisten aladigitalizacioacuten
50 LoscasosquenosfueronreferidosenArgentinasondosElprimeroinvolucroacuteaunaempresa dedicadaaproveerinformacioacutencontableytributariaunodecuyosboletinesdigitalesndashque ofreciacuteaasusclientesndasheracopiadoydistribuidoporotrafirmaSibienexistiacuteanbasesparaquela empresainfractorafuerasancionadaporcompetenciadesleallajusticiaaparentementenodio lugaralreclamodelafirmaafectadaElsegundoestaacutetodaviacuteairresueltoenelaacutembitodela justiciapenalysurgioacuteapartirdeunadenunciadelaempresaNosiscontralafirmaAxesor(en cuyocapitalparticipaunfondoderiesgodelBancoSantanderCentralHispanodeorigen espantildeol)porlacopiadeunCDconinformacioacutensobreriesgocrediticioquecomercializabaNosis
SCCR86 paacutegina29
Ecuador51 ndashenesteuacuteltimopaiacutesademaacutesenelaacutembitoadministrativosehansolicitadoen algunoscasoslapraacutecticademedidascautelaresporlapresuntautilizacioacuteniliacutecitadebasesde datoselectroacutenicasSinembargoobviamenteellonosignificaquenosehayanproducido muchosotrosepisodiosdepirateriacuteaquenohanllegadoalainstanciajudicialsinoquesehan resueltoprivadamente(asiacutecomotambieacutendeotrosquetodaviacuteasesiguenproduciendosinque seafaacutecilcomodeciacuteamosantessiquieraidentificarconprecisioacutenalosinfractores)Porotro ladocabedestacarquesiacutehanexistidocasosenloscualeslajusticiayahaprotegido compilacionesquecumpliacuteanconlosrequisitosdeoriginalidadenladisposicioacutenyoseleccioacuten delosdatosdeformataldeserprotegiblesbajolalegislacioacutendederechodeautor52
Enesteescenariolaconclusioacutengeneraldenuestrotrabajodecampoesquesalvoalguna excepcioacuten53nohayevidenciaquemuestrequeexistaunreclamoporpartedelasempresase institucionesquemantienenycomercializanbasesdedatosenAmeacutericaLatinayelCaribepor contarconunalegislacioacutensuigenerisalestilodelaintroducidaenlaUEDehechoenlas entrevistasycontactosquerealizamosparaestainvestigacioacutenencontramosquelamayorparte delasorganizacionesdedicadasacomercializarbasesdedatosteniacuteanescasoconocimientodel debatesobreeltemaenEuropaylosEEUUyvariasinclusodesconociacuteanquelasbasesdesu propiedadpodriacuteanrecibirsiseaplicaraunalegislacioacutencomolaeuropeaporejemplouna proteccioacutenlegalespeciacutefica54 Asuvezlasoficinasrespectivasdederechosdeautorenla regioacutennohanreportadoquelosactoresprivadosquepodriacuteanrecibirproteccioacutenencasode sancionarseunalegislacioacutensuigenerisesteacutenimpulsandouncambioenesesentido(locual podriacuteaobedecerentreotrosfactoresalyamencionadoescasotamantildeodelaindustria respectiva)Todoestoporciertonoimplicaquelasempresasdelsectornodeseenmejorarel niveldeproteccioacutenlegalconelquecuentansinembargolaconclusioacutengeneralesqueal menosporelmomentolamayorpreocupacioacutenenmaterialegalestariacuteaenquesemejoreel niveldeenforcementdelalegislacioacutenyavigente
51 Elconflictoseprodujoentredosempresasquecomercializancompilacionesdeleyesenformatos digitales
52 EnArgentinayaen1974sediouncasoenestesentidoresueltofavorablementeparael demandanteporcopiadeunabasededatosqueconteniacuteanormativasdecomercioexterior (CNCivSalaD30474inreldquoGuiacuteaPraacutecticadelExportadoreImportadorSRLcEmpresaIARA yotrordquo)ndashverQuinn(2000)MaacutesrecientementelaempresaLaLeyobtuvounfallofavorableen 1996porunademandacontraotrafirmaquehabiacuteareproducidosinautorizacioacutenunabasede datosreferencialderepertoriosjuriacutedicosqueLaLeycomercializabaenCDs
53 SolamenteenelcasodelServiccediloFederaldeProcessamentodeDados(SERPRO)deBrasillas autoridadesconsultadasexpresaronunaopinioacutenclaraycondefinidoconocimientodecausaa favordeimplementarunaproteccioacutensuigenerisparalasbasesdedatos(significativamentese tratadeunaempresaestatal)
54 Existenalavezcasosenloscualesdeterminadasempresassearroganaunqueporciertosin baseslegalessoacutelidasderechosquenoposeenasiacuteunportalchilenodeinformacioacutensobre economiacuteaynegociosensupaacuteginawebsentildealaqueldquotodotextomuacutesicasonidofotografiacuteas videosgraacuteficosprogramasyengeneralcualquierinformacioacutencontenidaenelportalpor cualquiermedioseraacutedenominadaensuconjuntolsquoContenidorsquoDichoContenidoesdepropiedad exclusivadelaempresayseencuentraprotegidoporleyeslocalesytratadosinternacionalesde propiedadintelectualrdquo(verJijenaLeiva1999)
SCCR86 paacutegina30
V CONCLUSIONES
LadiscusioacutenacercadelosDPIsobrelasbasesdedatosldquonooriginalesrdquoprobablemente ejemplificadeunmodoparticularmenteagudolasiemprepresentetensioacutenentrelanecesidad deestablecerunmarcodeincentivosatractivoparalageneracioacutendenuevosproductoseideasy elobjetivodequedichosproductoseideasgenerenlamayorcantidaddeldquoderramesrdquosobreel conjuntodelsistemaeconoacutemicoydeltejidosocial
Decimosqueenestecasodichatensioacutenesespecialmenteagudaentantoqueunreacutegimen suigenerisparalasbasesdedatosnoapuntariacuteaaprotegerlasbasesensiacutemismasentanto productosnuevosyocreativossinoalainformacioacutenenellascontenidaconelconsiguiente riesgodequeseestablezcanliacutemitesalacirculacioacutendeaquellainclusodelaquehastael presentesemantieneeneldominiopuacuteblicoEnotraspalabraslacreacioacutendenuevosDPIsobre lasbasesdedatospodriacuteasesgarelbalanceentreproteccioacuten-difusioacutendeformapeligrosamente pronunciadaafavordelprimerteacuterminodedichobinomioLasamenazasenesteuacuteltimoterreno noseobservansoacuteloenlasmuysensiblesaacutereasdelacienciaylaeducacioacutensinotambieacutenenel propiocampocomercialndasheinclusoenvinculacioacutenconeldesarrollodeInternetporejemplo
Otropuntoclaveesquedichoreacutegimennosedirigiriacuteaapromoverlageneracioacutendeideaso bienesnuevosnilosesfuerzoscreativossinobaacutesicamentealasinversionesrealizadasenla recoleccioacutenyorganizacioacutendeinformacioacuten(einclusodeotrotipodeelementosalmenosenla definicioacutendelaUnioacutenEuropea)dediversotipoElloenprincipioiriacuteaencontratantodela tradicioacutendelalegislacioacutendederechosdeautorenbuenapartedelmundocomodelosobjetivos quedeberiacuteananimaralosregiacutemenesdeDPIdesdeunpuntodevistaeconoacutemicoAsimismoal menosenlaformaenqueelreacutegimensuigenerishasidoestablecidoenlaUEtendriacuteael potencialriesgodegenerarproteccionesperpetuas(encontradelaideadeproteccioacutentemporal queestaacuteenlabasedelalegislacioacutensobrepropiedadintelectual)
Nosorprendeentoncesencontrarqueauacutenenlospaiacutesesdesarrolladosndashprincipales productoresyconsumidoresdebasesdedatosndashexisteunafuertediscusioacutenacercadela convenienciadeadoptarlegislacionessuigenerisdeltipodelasimplementadasenlaUE discusioacutenqueporelmomentohabloqueadolaintroduccioacutendenormassimilaresen los EEUU
Muchasmaacutesdudassurgenenelcasodelospaiacutesesendesarrolloyaqueentantosonal presenteprincipalmenteconsumidoresantesqueproductoresdebasesdedatoslaadopcioacutende disciplinasinternacionalesenlamateriaaparentementegenerariacuteaunbalancecosto-beneficio auacutenmenosfavorablequeenlasnacionesavanzadas
LaevidenciaempiacutericaquehemosrecogidoparaelcasodeAmeacutericaLatinayelCaribea suveznoparecedarsustentoalargumentoafavordeestablecerDPIparalasbasesdedatosno originalesentantonohemosobservadoquelaincipienteindustriaqueexisteenlaregioacuten aparentementeconcentradaenlospaiacutesesmaacutesavanzadosdelamismaesteacutesiendoperjudicada porlaausenciadeunalegislacioacutensuigenerisenlamaterialosperjuicioscomercialesque ciertamenteexistenaunquetienenunamagnitudinciertaparecenderivarmaacutesbiendelafalta deunadecuadoenforcementdelalegislacioacutenactualmenteexistenteEnconsecuenciaal presentenopareceexistirunintereacuteseconoacutemiconitampocosocialconcretodesdeelpuntode vistadelospaiacutesesdelaregioacutenafavordeunalegislacioacuteninternacionalsobrebasesdedatos ldquonooriginalesrdquocomolapropuestaantildeosatraacutesenelsenodelaOMPI
SCCR86 paacutegina31
Todoestosinembargonodebeserinterpretadoenelsentidodequelasituacioacutenactual enlamateriaesenalguacutensentidooacuteptimaEstaacuteclaroporunladoquepeseaqueexistentanto legislacioacutencomomediostecnoloacutegicosquepodriacuteanprotegeralasinversionesrealizadasenla creacioacutenymantenimientodebasesdedatoshayproblemastantodeenforcementdelos contratosylasleyesrespectivascomodeldquocircunvalacioacutenrdquodelaproteccioacutentecnoloacutegicaque generanpeacuterdidasmonetariasparalospropietariosdelasbasesdedatos(propietariosqueno soacutelooperanenelsectorprivadosinoqueenmuchasocasionessonorganizacionesestatales)
Asuvezdesdeunpuntodevistadinaacutemicopodriacuteaesperarsequelaindustriadebasesde datosenAmeacutericaLatinayelCaribevayaexpandieacutendosealolargodeltiempondashespecialmente amedidaqueseincrementeladifusioacutendelasTICsenlaregioacutenndashconlocualeventualmente podriacuteadarseelcasodequeenunfuturoaparezcanconflictosdemayorsignificacioacutenquelos detectadoshastaahora
EnconsecuenciaresultanecesariocontinuaravanzandoenelestudiodeltemaEn particularseriacuteaimportantequeenelfuturosevayagenerandoinformacioacuteneconoacutemicacierta respectodelamagnituddeestaindustriaenlaregioacutenSibiensetratadeunatareacompleja comolomuestralamuyescasainformacioacutenexistentealrespectoinclusoenlospaiacuteses desarrolladosestaacuteclaroqueresultaimprescindibleparadotardeunabaseempiacutericamaacutesfirmea losdebatessobreeltema
Entantodenuestrotrabajosurgequedospasospotencialmentefavorablesparael desarrollodelaindustriadelasbasesdedatosenlospaiacutesesdeAmeacutericaLatinayelCaribe seriacuteani)mejorarelenforcementdelasnormativasactualmentevigentessobreeltematanto enelaacutereadederechosdeautorcomoenlosotroscamposjuriacutedicosinvolucrados(competencia deslealetc)ii)propenderaunamayorpenetracioacutendelasTICsenlospaiacutesesdelaregioacuten
Afuturoasuvezdebedarseinicioaunprocesodediaacutelogoentrelasdistintaspartescon intereacutessobreeltemaparaevaluarenqueacutemedidapodriacuteasernecesarioreformarlaslegislaciones actualmenteexistentesenmateriadecompetenciadeslealporejemploparahacermaacutesefectiva laproteccioacutenparalospropietariosdebasesdedatosenlaregioacutenDeesemismodiaacutelogo podriacuteanirsurgiendoconsensosnuevosacercadesiresultanecesarioonoavanzarenalguacutentipo deproteccioacutendelasbasesdedatosporlaviacuteadelosDPIndashyacercadecuaacutelesseriacuteanlas modalidadesdedichaproteccioacutenencasodequeseconcluyeraquesuimplementacioacutenseriacutea positivandashinclusoenelmarcomultilateralapartirtantodelaacumulacioacutendeexperienciaenla aplicacioacutendelasnormasyavigentesenalgunasregionescomodelapropiaevolucioacutendel mercadodebasesdedatosenlospaiacutesesdeAmeacutericaLatinayelCaribe
[SigueelAnexoI]
SCCR86
ANEXOI
CuadroA1AccesoatelefoniacuteaenAmeacutericaLatinayelCaribendash2001
Telefoniacuteacelular Telefoniacuteafija
Paiacutes Nordmsuscriptores cada100hab Paiacutes
Nordmliacuteneastelefoacutenicas cada100hab
Martinica 7153 Guadalupe 6359 Araba 5000 Chile 3402 AntiguaampBarbuda 3177 PuertoRico 3065 IslasViacutergenes (EEUU) 2890 Jamaica 2694 Venezuela 2635 Meacutexico 2168 Panamaacute 2070 Bermuda 2064 Paraguay 2040 Bahamas 1966 Surinam 1911 Argentina 1861 TrinidadampTobago 1734 Brasil 1673 Uruguay 1547 Repuacuteblica Dominicana 1465 ElSalvador 1250 Belize 1155 Barbados 1064 Guatemala 970 Bolivia 899 Guyana 866 Colombia 763 CostaRica 757 Ecuador 667 Granada 641 Peruacute 592 Honduras 361 StKittsandNevis 312 Nicaragua 299 StVincent 208 Dominica 156 Haitiacute 111 Cuba 007
Bermuda 8715 StKittsandNevis 5688 IslasViacutergenes(EEUU) 5637 AntiguaampBarbuda 4735 Barbados 4629 Guadalupe 4493
Martinica 4300 Bahamas 4003 Aruba 3503 PuertoRico 3364 Granada 3275 Dominica 2906 Uruguay 2829 TrinidadampTobago 2399 Chile 2390 CostaRica 2297 StVincent 2196 Brasil 2178 Argentina 2163
Jamaica 1973 Surinam 1758 Colombia 1705 Panamaacute 1483 Belize 1444 Meacutexico 1372 Venezuela 1120 RepuacuteblicaDominicana 1102 Ecuador 1037 ElSalvador 934 Guyana 919 Peruacute 775 Guatemala 647 Bolivia 622 Paraguay 512 Cuba 510 Honduras 471 Nicaragua 312 Haitiacute 097
EEUU 4442 EEUU 6645 Oceaniacutea 4495 Europa 4377 AmeacutericaLatinay Caribe 1717
Europa 4062 Oceaniacutea 4002
AmeacutericaLatinayCaribe 2327 Mundo 1557 Mundo 1721
FuenteInternationalTelecommunicationsUnion(ITU)
SCCR86 AnexoIpaacutegina2
CuadroA2AccesoaInternetypenetracioacutendePCsenAmeacutericaLatinayelCaribendash2000
PCs Internet
Paiacutes NordmPCscada
100hab Paiacutes
NordmServidores cada10000
hab Paiacutes
Nordm usuarios
cada 10000hab
Bermuda 4654 Bermuda 52727 Bermuda 390137 Guadalupe 1974 Uruguay 16202 Chile 165765 StKittsandNevis 1817 Argentina 7298 Aruba 136536 CostaRica 1491 Meacutexico 5655 Uruguay 110878 Granada 1271 Panamaacute 5313 PuertoRico 102179
Martinica 1266 Brasil 5153 IslasViacutergenes (EEUU) 100322
Belize 1249 TrinidadampTobago 5096 Peruacute 97420 StVincent 1058 Chile 4881 Dominica 77777 Uruguay 1049 AntiguaampBarbuda 4095 TrinidadampTobago 77258 Chile 823 Araba 2809 Argentina 67509
Barbados 822 IslasViacutergenes (EEUU) 2807 AntiguaampBarbuda 65203
Dominica 713 Dominica 2424 Belize 62447 TrinidadampTobago 618 CostaRica 1829 Guyana 60395 Meacutexico 576 Guadalupe 1246 CostaRica 56674 Argentina 513 Belize 1220 StKittsandNevis 51610 Brasil 500 Colombia 1106 Granada 43556
Jamaica 466 Repuacuteblica Dominicana 924 Bahamas 43158
Venezuela 455 Martinico 891 Venezuela 39305 Peruacute 409 Venezuela 668 Barbados 37383 Panamaacute 370 Jamaica 571 Panamaacute 31701 Colombia 354 Guatemala 492 Jamaica 31055 Guyana 256 Peruacute 417 StVincent 30857 Ecuador 217 PuertoRico 386 Brasil 29392 ElSalvador 191 Barbados 374 Meacutexico 27431 Bolivia 168 Nicaragua 276 Surinam 26979 Paraguay 127 Paraguay 236 Colombia 20746 Guatemala 114 Bolivia 159 RepuacuteblicaDominicana 18588 Honduras 108 StKittsandNevis 104 Guadalupe 17544 Cuba 107 ElSalvador 092 Bolivia 14407 Nicaragua 089 Bahamas 079 Ecuador 14234 AntiguaampBarbuda ndash Guyana 069 Martinica 12746 Aruba ndash Cuba 059 Nicaragua 9854 Bahamas ndash Granada 032 ElSalvador 7967 Repuacuteblica Dominicana ndash Surinam 023 Paraguay 7278 Haitiacute ndash Honduras 020 Guatemala 7027 PuertoRico ndash Ecuador 018 Honduras 6168 Surinam ndash StVincent 018 Cuba 5358 IslasViacutergenes (EEUU) ndash Haitiacute ndash Haitiacute 2454 EEUU 5852 EEUU 292832 EEUU 450696 Oceaniacutea 3652 Oceaniacutea 64761 Oceaniacutea 251112 Europa 1674 Europa 15727 Europa 135948 AmeacutericaLatinay Caribe 659
AmeacutericaLatinay Caribe 9628
AmeacutericaLatinay Caribe 57049
Mundo 772 Mundo 17793 Mundo 64137
FuenteInternationalTelecommunicationsUnion(ITU)
SCCR86 AnexoIpaacutegina3
CuadroA3CostodeaccesoaInternetndash2001
Promedioanualdelcostopor20horasdeaccesomensualaInternetcomoporcentaje delPBIpercaacutepita(medidoenPPP)
Ranking Paiacutes Costo
1 2 3 4 5 6 7 8 9
10 29 31 32 36 41 42 44 45 47 48 49 53 58 61 62 65 66 67
Suecia Beacutelgica Finlandia Noruega Islandia Japoacuten Suiza EstadosUnidos Taiwaacuten Dinamarca Uruguay Argentina TrinidadampTobago Chile Meacutexico Brasil CostaRica Venezuela Colombia Jamaica Panamaacute Bolivia ElSalvador Guatemala RepuacuteblicaDominicana Paraguay Ecuador Honduras
012 029 037 037 046 049 057 065 068 071 263 320 330 454 517 526 543 604 808 840 844 983
1152 1557 1562 2039 2503 3207
FuenteKirkman(2002)
Sobre75paiacutesesrankeados
SCCR86 AnexoIpaacutegina4
CuadroA4IndicedePreparacioacutenparaelAccesoalaRed (NetworkedReadinessIndex(NRI))ndash2001
Ranking NRI
Paiacutes Networked Readiness
1 2 3 4 5 6 7 8 9
10 32 34 37 38 44 45 46 47 48 50 52 55 56 57 63 67 68 69 71 72
EstadosUnidos Islandia Finlandia Suecia Noruega PaiacutesesBajos Dinamarca Singapur Austria ReinoUnido Argentina Chile Uruguay Brasil Meacutexico CostaRica TrinidadampTobago RepuacuteblicaDominicana Panamaacute Venezuela Peruacute ElSalvador Jamaica Colombia Paraguay Bolivia Guatemala Nicaragua Ecuador Honduras
605 603 591 576 568 568 556 547 532 531 401 400 380 379 358 357 352 352 342 341 338 330 329 329 315 304 300 283 265 264
FuenteKirkmanetal(2002)
[SigueelAnexoII]
Sobre75paiacutesesrankeados
SCCR86
ANEXOII
REFERENCIASBIBLIOGRAacuteFICAS
BandJyJSGowdy(1997)ldquoSuiGenerisDatabaseProtectionHasItsTimeComerdquo D-LibMagazinejunioWashingtonDC
Barca(2000)ldquoPropiedadIntelectualdelasBasesdeDatosUnAcercamientodesdela JurisprudenciaNorteamericanardquoCuadernodeDoctrinaReacutegimenJuriacutedicodelosBancosde DatosFacultaddeDerechoyCienciasSocialesUniversidaddeBuenosAires
BaronP(2001)ldquoBacktotheFutureLearningfromthePastintheDatabaseDebaterdquoTheOhio StateLawJournalVolumen62Nordm2
BailyMN(2002)ldquoDistinguishedLectureonEconomicsinGovernmentTheNew EconomyPostMortemorSecondWindrdquoJournalofEconomicPerspectivesVolumen16 Nordm 2pp3-22
BancoMundial(2001)ldquoIntellectualPropertyBalancingIncentiveswithCompetitive AccessrdquoenGlobalEconomicProspectsandtheDevelopingCountries2002 Washington DC
BenthamJ(1978)EscritoseconoacutemicosFondodeCulturaEconoacutemicaMeacutexico
BraunsteinYM(2002)ldquoRepercusionesEconoacutemicasdelaProteccioacutendelasBasesdeDatos enlosPaiacutesesenDesarrolloyPaiacutesesenTransicioacutenrdquopreparadoparaelComiteacutePermanentede DerechodeAutoryDerechosConexosSeacuteptimaSesioacuten13a17demayoGinebra
CaballeroLealJL(2000)ldquoProteccioacutenJuriacutedicadelasBasesdeDatosyProteccioacutenSui GenerisparalasBasesdeDatosnoOriginalesrdquoenMAPalaciosyRAntequera(eds) PropiedadIntelectualTemasRelevantesenelEscenarioInternacionalSIECAUSAID
CaacutemaraLapuenteS(1999)ldquoUacuteltimasOrientacionesInternacionalessobrelaProteccioacuten JuriacutedicadelasBasesdeDatosrdquoRevistaChilenadeDerechoVolumen26Nordm1pp9-61enero
CassierM(2002)ldquoBienPrivadoBienColectivoyBienPuacuteblicoenlaEradelaGenoacutemicardquo RevistaInternacionaldeCienciasSocialesNordm171marzo
ChangH(2001)ldquoIntellectualPropertyRightsandEconomicDevelopmentndashHistorical LessonsandEmergingIssuesrdquoJournalofHumanDevelopmentVolumen2Nordm2julio
ChenYyTPuttitanun(2002)ldquoIntellectualPropertyRightsandInnovationinDeveloping CountriesrdquoCenterforEconomicAnalysisDepartmentofEconomicsUniversityofColorado atBoulderWorkingPaperNo02-06mayo
CIPRndashCommissiononIntellectualPropertyRightsndash(2002a)ldquoTechnologyDevelopmentand IntellectualPropertyRightsrdquoWorkshop1enero
SCCR86 AnexoIIpaacutegina2
CIPRndashCommissiononIntellectualPropertyRightsndash(2002b)ldquoCopyrightSoftwareandthe InternetrdquoWorkshop5enero
ColstonC(2001)ldquoSuiGenerisDatabaseRightRipeforReviewrdquoJournalofInformation LawandTechnologyNordm 3 noviembre
CommitteeforaStudyonPromotingAccesstoScientificandTechnicalDataforthePublic InterestCommissiononPhysicalSciencesMathematicsandApplicationsNationalResearch Council(1999)AQuestionofBalancePublicRightsandthePublicInterestinScientifical andTechnicalDatabasesNationalAcademyofSciencesWashingtonDC
CorreaCM(2000)ldquoFairUseintheDigitalErardquopresentadoenelThirdUNESCO CongressonEthicalLegalandSocietalChallengesofCyberspace13-15denoviembre Paris
CowanRyEHarison(2001)ldquoIntellectualPropertyRightsinaKnowledge-Based EconomyrdquoMERITInfonomicsResearchMemorandumSeries2001-027septiembre Maastricht
CraftsN(2000)ldquoGlobalizationandGrowthintheTwentiethCenturyrdquoInternational MonetaryFundWorkingPaper0044WashingtonDC
DrsquoAndreaTysonLyESherry(1997)ldquoInformationIndustryAssociationStatutory ProtectionForDatabasesEconomicampPublicPolicyIssuesrdquoCommitteeontheJudiciary USHouseofRepresentatives
DavidPA(2000)ldquoTheDigitalTechnologyBoomerangNewIntellectualPropertyRights ThreatenGloballdquoOpenSciencerdquoWorkingPaper00-016AllSoulsCollegeOxfordamp StanfordUniversityoctubre
DavidPA(2002)ldquoDoestheNewEconomyNeedalltheOldIPRInstitutionsDigital InformationGoodsandAccesstoKnowledgeforEconomicDevelopmentrdquopreparadoparala WIDERConferencefortheNewEconomyinDevelopmentmayoHelsinki
DavidPAyDForay(2002)ldquoFundamentosEconoacutemicosdelaSociedaddel ConocimientordquoComercioExteriorVolumen52Nordm6pp472-490junio
DeOliveiraAscensatildeoJ(2002)ldquoBasesdeDadosElectroacutenicasOEstadodaQuestatildeoem PortugalenaEuropardquoRevistadeAssociaccedilatildeoBrasileiradaPropriedadeIntelectual(ABPI) Nordm56pp6-14enerofebreroRiodeJaneiro
DusollierSYPoulletyMBuydens(2000)ldquoCopyrightandAccesstoInformationinthe DigitalEnvironmentrdquopresentadoenelThirdUNESCOCongressonEthicalLegaland SocietalChallengesofCyberspace13-15denoviembreParis
ElKassasS(2002)ldquoStudyontheProtectionofUnoriginalDatabasesrdquopreparadoparael ComiteacutePermanentedeDerechodeAutoryDerechosConexosSeacuteptimaSesioacuten13a17de mayoGinebra
SCCR86 AnexoIIpaacutegina3
ForayD(1997)ldquoGenerationandDistributionofTechnologicalKnowledgeIncentives NormsandInstitutionsrdquoenCEdquist(ed)SystemsofInnovationTechnologiesInstitutions andOrganizationsPinterLondres
Forero-PinedaCyHJaramillo-SalazarldquoElAccesodelosInvestigadoresdelosPaiacuteses MenosDesarrolladosalaCienciaylaTecnologiacuteaInternacionalrdquo RevistaInternacionalde CienciasSocialesNordm171marzoParis
FreitasPereiraMNCJSRibeiroLTractenbergyPLoureiroMedeiros(1999)ldquoBases deDadosnaEconomiadoConhecimentoAQuestatildeodaQualidaderdquo RevistaCiecircnciada InformaccedilatildeoVolumen28Nordm2
GalliniNySScotchmer(2002)ldquoIntellectualPropertyWhenisitthebestincentive systemrdquoenAJaffeJLernerySStern(eds)InnovationPolicyandtheEconomyVol2 MITPress
GilbertR(1999)ldquoEconomicFactorsintheProductionDisseminationandUseofScientific andTechnicalDatabasesrdquoenProceedingsoftheWorkshoponPromotingAccesstoScientific andTechnicalDataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicyOptionsNational AcademyofSciencesPartIWorkshopPresentationsenero
GordonRJ(1999)ldquoHastheldquoNewEconomyrdquoRenderedtheProductivitySlowdown Obsoleterdquopreparadoparael ProductivityGrowthWorkshopFederalReserveBankof St Louis
GordonRJ(2002)ldquoTechnologyandEconomicPerformanceintheAmericanEconomyrdquo NBERWorkingPaperSeriesWorkingPaper8771febrero
GranstrandODForayPDavidetal(2001)ldquoWorkshopReportonIPR(Intellectual PropertyRights)AspectsofInternetCollaborationsrdquoEuropeanCommissionResearch DirectorateGeneralDirectorateBndashEuropeanResearchAreaStructuralAspectsWorking Paper
GrossmanGMyELai(2002)ldquoInternationalProtectionofIntellectualPropertyrdquoNational BureauofEconomicResearchWorkingPaper8704
HallBH(2002)ldquoOnCopyrightandPatentProtectionforSoftwareandDatabasesATale ofTwoWorldsrdquoenOGranstrand(ed)EconomicsLawandIntellectualPropertyKluwer
HellerMAldquoTheTragedyoftheAnticommonsrdquoHarvard LawReviewJanuary1998
HerreraBravoR(2001)ldquoAlgunasObrasDigitalesysuProteccioacutenJuriacutedicardquodisponibleen httprodolfoherreragaleoncomdocumentoshtmmarzo
HowellR(1998)ldquoDatabaseProtectionandCanadianLawrdquopreparadoparaIndustryCanada andCanadianHeritagedisponibleenhttpstrategisicgccaSSGip01045ehtml
HugenholtzB(2001)ldquoTheNewDatabaseRightEarlyCaseLawfromEuroperdquo presentadoenNinthAnnualConferenceonInternationalIPLawampPolicyFordham UniversitySchoolofLawNewYork19-20abril
SCCR86 AnexoIIpaacutegina4
HughesJ(2002)ldquoPoliticalEconomiesofHarmonizationDatabaseProtectionandInformation PatentsrdquopresentadoenelSeminarioFrontiersofownershipinthedigitaleconomyjunioParis
ITACndashInformationTechnologyAssociationofCanadandash(1997)ldquoDatabaseProtectionrdquo diciembre
JasziP(1996)ldquoSummaryandAnalysisofHR3531rdquoAssociationofResearchLibraries agosto
JijenaLeivaRJ(1999)ldquoPropiedadIntelectualeInternetrdquoREDIRevistaElectroacutenicade DerechoInformaacutetico Nordm10
KhanZB(2002)ldquoIntellectualPropertyandEconomicDevelopmentLessonsfrom AmericanandEuropeanHistoryrdquoCommissiononIntellectualPropertyRightsStudy Paper 1a
KirkmanG(ed)(2002)TheGlobalInformationTechnologyReport2001-2002Readiness fortheNetworkedWorldCenterforInternationalDevelopmentatHarvardUniversity
KirkmanGSCAOsorioyJDSachs(2002)ldquoTheNetworkedReadinessIndex MeasuringthePreparednessofNationsfortheNetworkedWorldrdquoenKirkmanG(ed)opcit
LallS(2001)ldquoIndicatorsoftheRelativeImportanceofIPRsinDevelopingCountriesrdquo UNCTADICTSDCapacityBuildingProjectonIntellectualPropertyRightsandSustainable Developmentdraftnoviembre
LevinRCAKKlevorickRRNelsonySGWinter(1987)ldquoAppropriatingthe ReturnsfromIndustrialResearchandDevelopmentrdquoBrookingsPapersonEconomic ActivityNordm3
LinnA(2000)ldquoHistoryofDatabaseProtectionLegalIssuesofConcerntotheScientific CommunityrdquoGlobalChangeDataandInformationSystem(GCDIS)USGlobalChange ResearchProgram(USGCRP)marzo
LiptonJ(2002)ldquoTheEUDatabaseRightandUniversityTeachingMaterials Journalof TechnologyLawandPolicyLevinCollegeofLawUniversityofFloridaissue1marzo
LoseyRC(1995)ldquoPracticalandLegalProtectionofComputerDatabasesrdquodisponibleen httpwwwfloridalawfirmcomarticlehtml
MaskusK(2000)IntellectualPropertyRightsintheGlobalEconomyInstitutefor InternationalEconomics
MaurerSMySScotchmer(1999)ldquoIntellectualPropertyRightsDatabaseProtectionIs ItBrokenandShouldWeFixItrdquoScienceVolumen284Mayo
MaurerSMPBHugenholtzyHJOnsrud(2001)ldquoEuropersquosDatabaseExperimentrdquo ScienceVolumen294octubre
MaurerSM(1999)ldquoRawKnowledgeProtectingTechnicalDatabasesforScienceand IndustryrdquoenProceedingsoftheWorkshoponPromotingAccesstoScientificandTechnical
SCCR86 AnexoIIpaacutegina5
DataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicyOptionsNationalAcademyof SciencesAppendixCenero
MilleacuteA(1996)ldquoProteccioacutenalosFabricantesdeBasesdeDatosunNuevolsquoDerecho ConexordquoRevistaDerechodelaAltaTecnologiacuteaantildeoVIIINdeg93mayo
MilleacuteA(1999)ldquoProtectionofDatabasesWorkshoprdquopreparadoparalaInternational ConferenceonElectronicCommerceandIntellectualPropertyOrganizacioacutenMundialdela PropiedadIntelectualseptiembre
NASndashNationalAcademyofSciences ndash(1999)ProceedingsoftheWorkshoponPromoting AccesstoScientificandTechnicalDataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicy OptionsWashingtonDC
NicholsonJFyMFreno(2001)ldquoProtectingtheContentofDatabasesrdquoIPLitigator enero
OECD(2001)TheNewEconomyBeyondtheHypeFinalReportontheOECDGrowth ProjectOECDParis
OramA(2000)ldquoTheSapandtheSyrupoftheInformationAgeCopingwithDatabase ProtectionLawsrdquodisponibleen httpwwworeillycom~andyoprofessionalcollection_lawhtml
OvillaBuenoR(1998)ldquoLaProteccioacutenJuriacutedicadelasBasesdeDatosenMeacutexicoDelos lineamientosInternacionalesalaNuevaLeyFederaldelDerechodeAutorrdquoenBecerra RamiacuterezM(ed)EstudiosdeDerechoIntelectualenHomenajealProfesorDavidRangel MedinaInstitutodeInvestigacionesJuriacutedicasdelaUNAMMeacutexico
PaacuteezMantildeaacuteJ(1997)ldquoProteccioacutenjuriacutedicadelosproductoresyusuariosdelasbasesde datosenlosderechosespantildeolycomunitariordquodisponibleenelsitiowebInformaacuteticos EuropeosExpertos(wwwieees)
PetersM(1999)ldquoSummaryOverviewofExistingandProposedIntellectualPropertyRights RegimesforDatabasesrdquoenProceedingsoftheWorkshoponPromotingAccesstoScientific andTechnicalDataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicyOptionsNational AcademyofSciencesPartIWorkshopPresentationsenero
QuinnN(2000)ldquoBancosdeDatosPrincipiodeLegalidadyTutelaPenalenlaLey ArgentinardquoCuadernodeDoctrinaReacutegimenJuriacutedicodelosBancosdeDatosFacultadde DerechoyCienciasSocialesUniversidaddeBuenosAires
ReichmanJHyPSamuelson(1997) ldquoIntellectualPropertyRightsinDatardquoVanderbilt LawReviewVolumen50enero
ReichmanJyPUhlir(1999)ldquoDatabaseProtectionattheCrossroadsRecent DevelopmentsandtheirImpactonScienceandTechnologyrdquoTheBerkeleyTechnologyLaw Journal14-2
SCCR86 AnexoIIpaacutegina6
RiisT(2002)ldquoEconomicImpactoftheProtectionofUnoriginalDatabasesinDeveloping CountriesandCountriesinTransitionrdquopreparadoparaelComiteacutePermanentedeDerechode AutoryDerechosConexosSeacuteptimaSesioacuten13a17demayoGinebra
RomerP(1993)ldquoTwoStrategiesforEconomicDevelopmentUsingIdeasandProducingIdeasrdquo ProceedingsoftheWorldBankAnnualConferenceonDevelopmentEconomics1992
SchraderDyRJeweler(1999)ldquoIntellectualPropertyProtectionforNoncreative DatabasesrdquoCongressionalResearchServiceReportsseptiembre
ScotchmerS(1999)ldquoCummulativeInnovationinTheoryandPracticerdquoGSPPWorking Paper240UCBerkeleyfebrero
ShapiroCyHVarian(1999)InformationRulesAstrategicGuidetotheNetwork EconomyHarvardBusinessSchoolPressMassBoston
ShengliZ(2002)ldquoTheEconomicImpactoftheProtectionofDatabaseinChinardquopreparado paraelComiteacutePermanentedeDerechodeAutoryDerechosConexosSeacuteptimaSesioacuten13 a 17demayoGinebra
StefikMyTLunt(1999)ldquoOverviewofTechnologiesforProtectingandfor MisappropriatingDigitalIntellectualPropertyRightsTheCurrentSituationandFuture ProspectsrdquoenProceedingsoftheWorkshoponPromotingAccesstoScientificandTechnical DataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicyOptionsNationalAcademyof SciencesPartIWorkshopPresentationsenero
StoryA(2002)ldquoStudyonIntellectualPropertyRightstheInternetandCopyrightrdquo CommissiononIntellectualPropertyRightsStudyPaper5
[FindelAnexoIIydeldocumento]
SCCR86 paacutegina17
Loscuestionamientosalosargumentoscriacuteticos
ndash Sibienlaindustriadebasesdedatoshavenidocreciendoenlosuacuteltimosantildeos podriacuteahabersedesarrolladoauacutenmaacutesraacutepidamenteenunambientelegalfavorable(DrsquoAndrea TysonySherry1997)
ndash Laaplicacioacutendelalegislacioacutensobredefensadelacompetenciaesinsuficiente debidoaquei)generaunaelevadalitigiosidadii)soacuteloresuelveelproblemadela apropiacioacutenindebidaporpartedeloscompetidoresperonoladelosusuariosiii)tampoco solucionaelproblemadelosllamadosldquosamaritanosdelainformacioacutenrdquondashpersonasquepor razonesldquono-econoacutemicasrdquoseapropiandedatosyloshacenlibrementedisponiblesalpuacuteblicoen generalndashiv)elrecursoalacompetenciadeslealsoacutelopuedeserejercitadoexpostdelos efectosdelaconductadantildeosaporlocualaseguraunbajoniveldeseguridadjuriacutedicav)las normasdecompetenciadeslealadiferenciadeloqueocurreconelderechosuigenerisno confierenunderechoexclusivoytransferiblevi) lafiguradecompetenciadeslealnoestaacuteen todaslaslegislacionesnacionalesyosutratamientoesvariabledepaiacutesapaiacutesElrecursoa establecercontratostampocoesunsustitutoefectivodelosDPIyaquehaydificultadespara monitorearyhacerunefectivoenforcementdelosmismosenparticularcuandoelinfractorno esaquelconelcualelpropietariodelabasededatosconcretoacuteelacuerdocontractuallocual generaaltoscostosdetransaccioacuteneincertidumbressobrelarealefectividaddeestemecanismo (Milleacute1999Howell1998Barca2000CaacutemaraLapuente1999)
ndash Encuantoalaposibilidaddeobtenerproteccioacutenporlaviacuteadelderechodeautoren funcioacutendelaoriginalidadyocreatividaddelasbasessealegaquemuchasdeellassonexhaustivas pornaturalezandashporlocualnopuedenaspiraraserldquooriginalesrdquodesdeelpuntodevistadesu seleccioacutenndashyqueenvarioscasosenparticularcuandosetratadebaseselectroacutenicasnopuedehaber arreglosldquooriginalesrdquoyaqueseriacuteanlosusuariosatraveacutesdelasvariacionesquepermitengenerarlos motoresdebuacutesquedalosqueimpondriacuteanexpostloscriteriosoriginalesdeordenamientoseguacutensus necesidades32Porotroladosesentildealaquelaproteccioacutenotorgadaenvirtuddeloscriteriosde seleccioacutendelosdatospuedeserdesvirtuadasiseentrecruzandiversasbasesdedatosdando origenanuevascompilacionesdiferentesdelasiniciales(PaacuteezMantildeaacute1997)
ndash Enloquehacealosmediostecnoloacutegicosdeproteccioacutenseargumentaquetodaviacutea nosonlosuficientementeconfiablesyquepuedensereludidospormediodedistintos mecanismos33 Tambieacutensesentildealaquesinproteccioacutenlegallosproductoresdebasesdedatos nopodraacutenofrecersusproductosenformatosdefaacutecilaccesoparaelusuarioalavezque deberaacutensoportarcostosadicionalesinnecesariosjustamenteporlanecesidaddeaplicarmedios tecnoloacutegicosdeproteccioacutensofisticados(DrsquoAndreaTysonySherry1997)
32 Dehechoaltratardedefinirenlapraacutecticacuaacutendounadeterminadabasededatostieneonolas caracteriacutesticasdeoriginalidadrequeridasporlalegislacioacutendederechosdeautorpuedeocurrir quesurjancontroversiasencasosconcretosenloscualesdichascaracteriacutesticasresulten discutibles
33 EnestesentidoesinteresantetenerencuentaquelallamadaDigitalMilenniumCopyrightAct sancionadaenEEUUen1998entreotrasdisposicionesprohibioacuteapartirdelantildeo2000eluso decualquiermecanismodestinadoaeludirosobrepasarlastecnologiacuteasdecontroldeacceso empleadasporlospropietariosdeobrasamparadasporelderechodeautorparaprotegersus obras
SCCR86 paacutegina18
ndash Nohayevidenciadequeelmercadodebasesdedatosseamonopoacuteliconisiquiera enaquellossegmentosquesonldquonichosrdquo(DrsquoAndreaTysonySherry1997)Porotroladoenla praacutecticalosproveedoresdebasesdedatosgeneralmentereconocenpreciosdiferencialespara ciertosclientes(porejemplouniversidades)seargumentaentoncesquesinoseotorgauna adecuadaproteccioacutenlosfabricantesdebasesdeberaacutencargarpreciosmayoresasusactuales usuariosincluyendoalaspropiasuniversidades(ITAC1997DrsquoAndreaTysonySherry 1997)Estosuacuteltimosautoressugierenquesisedeseafavorecerelaccesodeciertas comunidadesalainformacioacutenlaalternativapreferibleeselsubsidiodirecto(vertambieacuten Braunstein2002quienseexpidecontralaslicenciasobligatoriasylasexenciones)Asuvez enloscasosdefuenteuacutenicasesugiereaplicarlalegislacioacutenantimonopolio
Enelbalanceanuestrojuiciodeldebaterecieacutenresentildeadosurgecomoconclusioacutenquelos eventualesbeneficiosdeestablecerunreacutegimensuigenerisdeDPIparalasbasesdedatosldquono originalesrdquoprobablementenocompensenlosriesgosquesurgiriacuteandedichoreacutegimenSin embargocabeaclararqueengeneralningunodelosautoresquesealineanconestaopinioacuten estaacuteendesacuerdoconlanecesidaddequehayaunmarcodeincentivosquepermitaun adecuadoritmodecreacioacutenymantenimientodedichotipodebasesLadiscusioacutensecentra entoncesensabersidichomarcorequieredelaintroduccioacutendenuevosinstrumentoslegalesy siesefueraelcasocuaacutelseriacutealaformadeintroduciresosinstrumentosdemaneradegenerar losmenorescostosposiblesenteacuterminosdelarestriccioacutenaladifusioacutendelainformacioacutenyel conocimientoEnestesentidomaacutesabajoveremoscuaacuteleselactualestadodelalegislacioacuten sobreeltemaanivelinternacionalantessinembargocabediscutirlacuestioacutendesdela perspectivaespeciacuteficadelospaiacutesesendesarrollo
c) Laperspectivadelospaiacutesesendesarrollo
Enprimerlugarcabesentildealarquevariostrabajosrecienteshanmostradoatraveacutesde distintosargumentosquenoexistenrazonesquehaganpensarquelosestaacutendaresdepropiedad intelectualdebanseruniformesanivelinternacional(verChang2001Lall2001Khan 2002GrossmanyLai2002)Enotraspalabrasconsiderandolaspeculiaridadesantes mencionadasrespectodelconocimientocomobieneconoacutemiconadagarantizaqueelmismo reacutegimendepropiedadintelectualseaoacuteptimoantedistintosescenarioseconoacutemicossociales culturalesetc
AsiacutesehasostenidoqueelreforzamientodelosDPIincentivalainnovacioacutenenlospaiacuteses atrasadossoacuteloapartirdequeestosalcanzanciertosnivelesdedesarrollo(BancoMundial2001 ChenyPuttitanun2002)AsimismoRiis(2002)destacaquelaevidenciaempiacutericatodaviacuteanoha corroboradoelargumentodequelaimplementacioacutenderegiacutemenesdepropiedadintelectualmaacutes estrictosestimulenlatransferenciadetecnologiacuteahacialospaiacutesesendesarrollo
Enelcasodelasbasesdedatosenparticularendiversostrabajossehaexpresadoel temordequeunalegislacioacutenrestrictivadificulteelavancedelasinvestigacionescientiacuteficasen lospaiacutesesendesarrollo(CIPR2002a)Losargumentosarribamencionadosrespectodelos desestiacutemulosparalacooperacioacutencientiacuteficaqueresultariacuteandeestablecerDPIparalasbasesde datosseaplicanespecialmenteadichospaiacutesesEnefectolafaltadeincentivosala colaboracioacutenyladesconfianzaentrelosinvestigadoresporeltemoralusocomercialdel conocimientocompartidosonaspectosquedificultanlasrelacionesquepuedenestablecerlos investigadoresdelospaiacutesesendesarrolloconlosdepaiacutesesmaacutesavanzadosysehariacuteanauacutenmaacutes importantesdeexistirDPIparalasbasesdedatoscientiacuteficas(Forero-PinedayJaramillondash Salazar2002)Asuvezlaactividadcientiacuteficaenlospaiacutesesendesarrollotambieacutenseveriacutea
SCCR86 paacutegina19
afectadaporelaumentoenloscostosdeaccesoalainformacioacuten(auacutencuandoexistieranlos preciosdiferencialesantesmencionadosconsiderandolasdificultadespresupuestariasmuchas vecesendeacutemicasqueafectanadichospaiacuteses)Estostemoresseacrecientancuandola introduccioacutendenuevosDPIsecombinaconelempleodeteacutecnicasinformaacuteticasparalimitarel accesoalainformacioacutenenInternet(CIPR2002b)
Porotroladosiloqueinteresaespromoverlaproduccioacutendelasbasesdedatosenlos paiacutesesendesarrolloestaacuteclaroqueparaelloesnecesarioqueexistaenprimerlugarun mercadoparatalesbasesparalocualentreotrosfactoresresultanecesarioestimularuna mayorpenetracioacutendecomputadoraseInternetendichospaiacuteses(dadalagranldquobrechadigitalrdquo queexisteactualmenteanivelglobal)enestesentidoindudablementehayqueconsiderarque lapenetracioacutendelasTICsenlospaiacutesesendesarrolloesmuyheterogeacuteneaconpaiacutesesmaacuteso menosavanzadosenesecampoSiseargumentaencambioquelosmercadosrelevantes seriacuteanlosdeexportacioacutenentoncesesevidentequeloimportanteseriacuteaqueelreacutegimende propiedadintelectualseaadecuadoenlosmercadosdedestinondashqueseriacuteanlosdelospaiacuteses desarrolladosTambieacutenpodriacuteaargumentarsequelaexistenciadeunaproteccioacutenadecuadaen lospaiacutesesendesarrolloseriacuteaprecondicioacutenparaquehayasuficienteofertaglobaldebasesde datossinembargoenuncontextoenelcuallosmercadosdeaquellossonmuylimitadosnohay razonesparasuponerqueeseargumentoseavaacutelidoEntantopodriacuteahaberlugarparaquelos paiacutesesendesarrolloprotejanlasbasesdedatosnooriginalessiestasatendieranademandas especiacuteficasendichosmercadosperonohayevidenciadequeelloesteacutesucediendoalpresente FinalmentetampocoparecenaplicarlosargumentosquesugierenqueestablecerDPIenesta aacutereaestimulariacutealatransferenciadetecnologiacuteayaqueaquiacuteloqueestaacuteenjuegoes la transferenciadeinformacioacutenlacualasumecaracteriacutesticasmuydistintasdeaquella(Riis 2002)
TeniendoencuentaesteconjuntodeargumentospodemoscoincidirconRiis(2002)en quecomomiacutenimopuedesentildealarsequelosbeneficioseventualesdeunaproteccioacutensuigeneris paralasbasesdedatosnooriginalessonmenoresenlospaiacutesesendesarrolloqueenlas nacionesavanzadas
EnesteescenarionosorprendequeuntrabajorecientedelBancoMundial(2001)afirme quelospaiacutesesendesarrollosoacutelodebenreconocerunaproteccioacutenjuriacutedicaespecialparalas basesdedatoscuandoexistanelementosdecreatividadenaquellasAsimismoenfatizaquees necesarioanalizarcuidadosamentelanecesidaddeintroducirmaacutesproteccioacutenparalasbasesde datosenelmarcodelacuerdoTRIPsyaqueelloafectariacuteaelaccesoalainformacioacutenenlos paiacutesesendesarrolloyqueadoptarunalegislacioacutensimilaralaeuropeaseriacuteacontraproducente paralosinteresesdeestosuacuteltimosEncuantoalalegislacioacutenyavigenteoaintroducirse eventualmenteenlospaiacutesesdesarrolladossehaargumentadoqueesnecesarioqueexistan excepcionessobrelabasedelconceptodefairuseasiacutecomopreciosdiferencialesparalas comunidadescientiacuteficasyeducativasenlospaiacutesesendesarrollo(Story2002Riis 2002)
FinalmentecabesentildealarquesibienBraunstein(2002)hatratadodemostrarla convenienciadeimplementartratadosinternacionalesenmateriadeDPIparalasbasesdedatos ndasheinclusohapresentadoargumentosafavordequelospaiacutesesunilateralmenteestablezcan regiacutemenesprotectivosndashdichademostracioacutensebasaenbuenamedidaenlaaplicacioacutende herramientasteoacutericasdesarrolladasoriginalmenteparaelcasodelcomerciodebienes Lamentablementedichasherramientasasumenentreotrossupuestosrestrictivoslaausencia deeconomiacuteasdeescalaconlocualsuutilidadparaelcasodelasbasesdedatosconsiderando lascaracteriacutesticasantesmencionadasdeestasuacuteltimasresultamuylimitada
SCCR86 paacutegina20
III LAPROTECCIOacuteNDELASBASESDEDATOSNOORIGINALESELESTADODE SITUACIOacuteNDELALEGISLACIOacuteN INTERNACIONAL
Comolodestacatodalaliteraturarecibidasobreeltemasepuedefijarcomofecha inicialdeldebatesobrelapropiedadintelectualdelasbasesdedatosnooriginalesalllamado casoldquoFeistrdquovs RuralTelephoneService(1991)dondelaCorteSupremadelosEEUUhalloacute quelascompilacionesdedatosquenoalcanzarancondicionesdeoriginalidadyocreatividad (estoesquesebasaranmeramenteenunldquoesfuerzoindustriosordquooenelldquosudordelafrenterdquo)no mereciacuteanproteccioacutenbajolalegislacioacutenrelativaalcopyright
LaconmocioacutencausadaporelcasoFeistdebeenmarcarseenuncontextoenelcualel advenimientodelasTICsfueexpandiendodemaneraexplosivaelmercadoparalasbasesde datosEnestesentidosibienestaacuteclaroquelasbasesdedatosexistiacuteanmuchoantesdeque surgieralaposibilidaddealmacenarlasyvenderlaspormedioselectroacutenicosesbastanteobvio quelarepercusioacutendelfallodelaCorteSupremadelosEEUUsobreelcasoFeistfuemucho mayordeloquehubierasidoveinteotreintaantildeosatraacutes
En1996ocurrierondoshechosclaveEnprimerlugarlaUEadoptoacuteunaDirectiva especiacutefica(969CE)paraprotegerlasbasesdedatosporlacualseestableceporunladola proteccioacutenbajolalegislacioacutendecopyrightcuandodichasbasescumplencriteriosde originalidadenlaseleccioacutenodisposicioacutendeloscontenidosyporotrounaproteccioacuten sui generisparaaquellasbasesdedatosenlascualessehayahechounaldquoinversioacutensubstancialrdquo ndashcuantitativaocualitativamentemedidaEsteuacuteltimoderechosuigenerisseaplica independientementedequelasbasesencuestioacutentambieacutenpuedanmerecerproteccioacutenbajola legislacioacutendecopyright ndashestoeslasproteccionessonacumulativas34 Laproteccioacutenotorgada esde15antildeosSeincluyeasimismounprocedimientoderenovacioacutendelplazodeproteccioacuten paraaquellasbasesdedatosquerecibanunamodificacioacutenoadicioacutensubstancial(esimportante advertirquelarenovacioacutendelaproteccioacutenseaplicaatodalabaseynosoacuteloalasrevisiones) Porotroladoelfabricantenocuentaconunderechoexclusivosinoconunaldquofacultadde impedirrdquoquelehabilitaparaprohibirlaextraccioacutenoreutilizacioacutendelatotalidadodeunaparte substancialdelcontenidodelabasededatosLomismoocurresilaextraccioacutenoreutilizacioacuten departesnosubstancialesesrepetidaosistemaacuteticaatentandocontralaexplotacioacutennormalde labasededatosocausandounperjuicioalderechodelfabricante
EnsegundolugarhaciafinesdediciembrededichoantildeolaConferenciaDiplomaacuteticade laOMPIsobrecuestionesdederechosdeautoryderechosconexosnoconsideroacuteunapropuesta relativaauneventualtratadosobrepropiedadintelectualdebasesdedatosquehabiacuteasido impulsadaporlosEEUUylaUEdadoquevariasdelegacionesexpresaronqueresultaba necesarioseguirestudiandoeltemaantesdeadoptarunadecisioacutenalrespectoAlpresente ademaacutesdelaUEalgunospaiacutesesnoacuterdicosprotegenensuslegislacionesalasbasesdedatosno originalesEnlosEEUUsehanpresentadosineacutexitosdistintosproyectosdeleyquenohan conseguidoelconsensonecesarioparasuaprobacioacutenaunqueeltematodaviacuteasiguesiendo consideradoporelPoderLegislativodeaquelpaiacutesEntantoenAmeacutericaLatinayelCaribe solamenteMeacutexicoatraveacutesdelaLeyFederaldeDerechosdeAutorhaestablecidoen1997una proteccioacutenparalasbasesdedatosnooriginalesconunaduracioacutendecincoantildeos
VeacuteaseCaacutemaraLapuente(1999)paraunresumendelasdiferenciasysimilitudesentreelderecho suigenerisylaproteccioacutenporderechosdeautor
34
SCCR86 paacutegina21
DadoquehasidolalegislacioacutendelaUElaquemaacutesimpactohacausadoanivel internacionalvalelapenaresentildearbrevementealgunostrabajosquehananalizadosucontenido eimpactosEnprimerlugarvariosautoreshandestacadolaamplitudconlacualsondefinidas lasbasesdedatosEnestesentidocomovimosantesseargumentaqueentendida literalmenteporejemplolosmuseospodriacuteancaerbajoelimperiodelalegislacioacutenencuestioacuten Sibientalveznuncasedaraacuteuncasolegalqueinvolucreunejemplotanextremoesbastante probablequepudieranplantearseproblemasporejemploentornoalosprogramasdematerias universitarias(Lipton2002)Otrailustracioacutendepreocupacionessimilaressedaenelcasode lossitiosdeInternetqueunificanbuacutesquedassobreciertostemasloscualestambieacutenpodriacuteanser ndashydehechohansidoenEuropandashobjetodedemandasenbasealaDirectivaqueestamos comentandoEnesteescenarioMaurer(1999)afirmaquetardeotempranotodainformacioacuten comercialmentevaliosaterminaraacuterecibiendoproteccioacutencomobasesdedatos35
Laproteccioacutenotorgadaparecetambieacutendemasiadolaxaencuantoalosrequisitosexigidos paraobtenerlaAsiacutelaevidenciaquesurgedeloscasosjudicialeshastaahoraconocidosmuestra queexpresionestalescomoquelasbasesdedatosprotegidasdebenserldquocoleccionesdedatos independientesarregladosdeformasistemaacuteticaeindividualmenteaccesiblerdquooquelainversioacuten enellasrealizadadebeserldquosubstancialrdquoenlapraacutecticanofuncionancomobarrerarealpara evitarquecualquiertipodecompilacioacutenquedeprotegida(Maureretal2001)Lamismafalta declaridadsurgeentornoaotrasdefinicionesdelaleyporejemplosialguienextraedatosen formaldquoinsubstancialrdquoperolosmismossondegranvalorparaelquelosextraetambieacuten pudieraocurrirqueeseactosealegalmentecuestionable(Hugenholtz2001)
Maureretal(2001)revisandolaexperienciaconcretaenmateriadelitigiosenloscuales seinvocoacutelaproteccioacutendelaDirectiva969CEencuentranquelamitaddeloscasosprovienen deempresasqueelaboranldquodatossinteacuteticosrdquo(estoesautogeneradospordichasempresas) incluyendonuacutemerosdeteleacutefonoslistadosdeTVfechasdeeventosdeportivosoconciertos etcEsclaroquesetratadeinformacioacutenquenotieneposibilidadesdeserobtenidademanera independienteporotrosagentesEstosevinculaconlacuestioacutendesilainformacioacutenquedebe serproducidadecualquierformacomopartedesupropionegocioporunaempresandashcomoes elcasodeloslistadostelefoacutenicosndashcaetambieacutenbajolaproteccioacutendelalegislacioacuteneuropea (temasobreelcuallajurisprudenciaparecehallarsedivididandashverHugenholtz2001)
TambieacutenenbasealoscasosjudicialesgeneradosporlaaplicacioacutendelaDirectiva Hughes(2002)sentildealaquelamismahaimpulsadoalostribunalesaencontrarinfraccionesal derechosuigenerisauacutenensituacionesenlascualeshayunuacutenicoproveedordelainformacioacuten respectiva Elmismoautortambieacutenobservaquelamayorpartedeloscasosllevadosantelos tribunaleseuropeosbajolaDirectiva969CEcorrespondenabasesdedatospreexistenteslas cualesaparentementenonecesitarondeaquelinstrumentolegalparasercreadas
OtroargumentocriacuteticodestacadoesquelaDirectivadelaUEotorgaunaproteccioacuten mayoralaquebrindalalegislacioacutensobrederechodeautori)laproteccioacutenotorgadaporla Directivaespotencialmenteperpetuayaquecualquierldquocambiosubstancialrdquoseacuantitativoo cualitativopermitesurenovacioacuten36(CowanyHarison2001sentildealanquelavidapromediode
35 Algunosespecialistasconsultadosparaestetrabajohanopinadoqueelderechosuigenerisintroducido generoacuteinnecesariosdebatesalincluirlasbasesanaloacutegicasEnestaposturaloquesedeberiacuteabuscar esprotegerladigitalizacioacutendelainformacioacutenevitandoquecompetidorescopienlosarchivos digitalizadossinrealizaresfuerzosniinversiones
36 Todaslasbasesdinaacutemicascalificariacuteanentoncesparaunarenovacioacutenperpetuadelaproteccioacuten
SCCR86 paacutegina22
lasbasesdedatoscomercialesesde3antildeosperiacuteodoenelqueserecuperanlamayoriacuteadelos retornosdelainversioacutenporlocuallaDirectivaconstituyeunreacutegimenldquosobre-protectivordquo) ii) lasexcepcionesdetipoldquofairuserdquosonmaacutesrestringidasqueenelcasodelderechodeautor (cabedestacarademaacutesquelaDirectivaautorizandashperonoobligandashalosEstadosmiembrosa adoptartalesexcepciones)3738 ndashverReichmanySamuelson(1997)Enestesentidoseha sentildealadoquelaDirectivaEuropeanocontienesalvaguardasadecuadasparagarantizarel accesodelascomunidadescientiacuteficasyeducativasalainformacioacutenapreciosaccesiblesOtro puntocriticadoeslafaltademecanismosdelicenciascompulsivas(CommitteeforaStudyon PromotingAccesstoScientificandTechnicalDataforthePublicInterestetal1999)
LasprevencionesfrentealimpactodelaDirectivaseamplificanenelcasodelasfuentes debaseuacutenicaDehecholaresolucioacutendealgunoscasosenlostribunaleseuropeosconfirmariacutea lostemoresdequeaquellageneraunaproteccioacuteninfinitamenteextensibleparaloscontenidos delasbasesdedatosdinaacutemicasauacutencuandosetratedecasosendondelainformacioacutenestaacuteenel dominiopuacuteblicoperoconunafuentedeprovisioacutenuacutenica(Colston 2001)39
Peroauacutenenloscasosenlosquenohayafuenteuacutenicapuedenpresentarseproblemas AsiacuteMilleacute(1996)ndashcitadoenHerreraBravo(2001)ndashsentildealaquelalegislacioacuteneuropeano contemploacutelanecesidaddedefenderellibreaccesoalainformacioacutenporpartedecompetidores quenohayantenidoaccesoalabasededatosprotegidaodetercerosquequisieranutilizarla mismainformacioacuten(extraiacutedadecualquierotrafuente)conunfindiferentealdecrearuna nuevabasededatosEnesecontextosepresentaraacutenldquocasosenlosqueunfabricantequehaya adquiridounarchivofiacutesicointenteejercitarundominioabsolutosobreelmismo(unldquoderecho exclusivordquonounameraldquofacultaddeimpedirrdquo)partiendodelabasedequeportener supuestamenteelldquooriginalrdquodelcontenidotodareproduccioacutendelmismoconstituyeuna extraccioacutenprohibidardquo
TambieacutensehaplanteadoquesibienelderechosuigenerisdelaUEpermiteaun competidorpotencialutilizarlascitasdeunabasededatosprotegidayllegardirectamentealas
37 EnlaDirectivasefacultaalosEstadosmiembrosaestablecerlimitacionesalaproteccioacutenen determinadoscasosporejemplofrenteabasesdedatosnoelectroacutenicascuyasreproducciones seanparausoprivadoocuandoelcontenidodelasbasesseausadoparafinesdocentesde investigacioacutencientiacuteficadeseguridadpuacuteblicaoparaefectosdeunprocedimientoadministrativoo judicialentreotrasPeroseaclaraexpresamentequeldquonopodraacuteinterpretarselaexcepcioacutende maneratalquepermitasuaplicacioacutendeformaquecauseunperjuicioinjustificadoalosintereses legiacutetimosdeltitulardelderechooquevayaendetrimentodelaexplotacioacutennormaldelasbases dedatosrdquo
38 DeOliveiraAscensao(2002)proponeunejemplointeresantedeconflictoentrelaDirectivaen cuestioacutenylaspraacutecticascientiacuteficashabitualesSuponeasiacuteelcasodeuninvestigadorquerealizaun trabajosobretemasde meteorologiacuteaparalocualrecorrelasbasesdedatosexistentessobreeltema incorporandoesosdatosasuinformeUnavezfinalizadoeacutestelopublicacomolibroSiesasbases estuvieranprotegidasporelderechosuigenerisel investigadorestariacuteaviolandolaDirectivadela UEyaquesibienlamismaautorizalaextraccioacutenparafinescientiacuteficosnopasalomismoconla reutilizacioacutenelcasoseriacuteamaacutesgravesisesupusieraqueauacutenlaextraccioacutendelosdatosseriacutea ilegalenestecasoyaqueelinvestigadorestabapensandoenpublicarunlibro(obseacutervesepor ciertoqueeselibrodifiacutecilmenterepresenteperseunacompetenciadirectaparalasbasesde datosquesequiereproteger)Faacutecilesverentonceslasbarrerasyelaumentodecostosquese impondriacuteansobrelaactividadcientiacuteficadegeneralizarseestetipodederechos
39 ElejemploseriacuteaeldelcasoldquoBritishHorseracingBoardLimitedvsWilliamHillOrganisation (2001)rdquo
SCCR86 paacutegina23
fuentesoriginaleselloignoralarealidadeconoacutemicadelaproduccioacutendebasesdedatosenla cualcomovimosantesnosoacutelohaytendenciasalestablecimientodemonopoliosldquonaturalesrdquo sinotambieacutencasosenlosquelareproduccioacutendeloscontenidosresultaeconoacutemicamente ineficiente
Secuestionanasimismolasfuerteslimitacionesalareutilizacioacutendelainformacioacuten contenidasenlaDirectivaSeguacutenCaacutemaraLapuente(1999)dichaslimitacionespuedenincluso alcanzarausuarioslegiacutetimosdelasbasesEsteeselcasodelaprohibicioacutenderealizarcopias ndashincluyendolasdeseguridadndashparaevitarquelasusenpersonasnoautorizadastambieacutense prohibealusuariolegiacutetimofacilitaratercerosnoautorizadoselaccesoalabasemediantela cesioacutendelusodeclavessistemasdedescodificacioacutenodesencriptacioacutenuotrosmecanismos ndashtodolocualenlapraacutecticageneraunescenarioendondehayunaprohibicioacutendereutilizacioacuten
Considerandoesteconjuntodeargumentoselpeligrorealesquesegenereunmonopolio defactosobreloscontenidosfactualesdelascompilacionesprotegidasconelconsecuente riesgoparalacirculacioacutenygeneracioacutendeconocimientos(Baron2001)Enlamisma direccioacutensesentildealaquelaDirectivaEuropearemueveladistincioacutentradicionalenelderechode autorentreproteccioacutendelasexpresionesyproteccioacutendelasideasconelconsiguienteriesgo deobstaculizarlalibrecirculacioacutendeestasuacuteltimas
Laconclusioacutengeneralquesurgedelosdiversostrabajosqueexaminanlalegislacioacuten europeasobreeltemaesquelospaiacutesesqueestaacutenanalizandolaintroduccioacutendeleyeso disposicionessimilaresdeberiacuteansercautelososafindetenermaacutestiempoparaobservarcuaacuteles sonlasconsecuenciasefectivasdelaDirectiva969CEnosoacutelosobrelaindustriadelasbases dedatossinotambieacutensobreelaccesoalainformacioacutenaspectodeimpactoclavesobreel desenvolvimientosocialyeconoacutemicoenelnuevoescenarioglobal(verMaureret al 2001)
IV LASITUACIOacuteNENAMEacuteRICALATINAYELCARIBE
a) Elmercadodebasesdedatos
Loprimeroatenerencuentaesquenoexisteinformacioacutenciertasobreeltamantildeodel mercadodebasesdedatosenninguacutenpaiacutesdeAmeacutericaLatinayelCaribeQuedafueradel aacutembitodeestetrabajogenerarestimacionesdeesetipotareaquedebieraserobjetodeestudios futurosEnestecontextopresentaremoslosrasgosprincipalesdeestaindustriaydesus principalesusuariosyproductoresconelfindetenerunacaracterizacioacutenesencialmente cualitativadelamismaDetodosmodossepuedeafirmarconbastantecertidumbrequela magnituddelaindustriadebasesdedatosndashmedidaenteacuterminoseconoacutemicosndashesenlaregioacuten bajoestudiotodaviacuteamuylimitadaespecialmenteenlospaiacutesesdemenordesarrollorelativo
AsiacutenosorprendequelaparticipacioacutendeAmeacutericaLatinayelCaribecomoregioacuten productoradebasesdedatosseaclaramentemarginalaescalamundialBraunstein(2002) tomandodatosdelGaleDirectoryofDatabasesmuestraqueen2001soacuteloel02deltotalde basesdedatosexistentesenelmundoproveniacuteadeldquoAmeacutericaMeridionalrdquoSibienhayrazones parasuponerqueelnuacutemerodebasesdedatosdelaregioacutenestaacutenetamentesubestimado(yaque soacutelofiguran21bases)nadanosimpideconcluirquelomismopuedeestarocurriendoenotras regionesypaiacutesesEncualquiercasoestocorroboraotrasevidenciasqueindicanclaramenteque lospaiacutesesdeAmeacutericaLatinayelCaribesonmuchomaacutesldquoimportadoresrdquoqueldquoexportadoresrdquode basesdedatosDehechotantoelconsumocomolaproduccioacutendebasesdedatosparecenestar
SCCR86 paacutegina24
positivamentecorrelacionadosconelniveldedesarrolloeconoacutemicoysocialdelospaiacuteses respectivos
iquestQueacutetipodebasesdedatosseproducenenlaregioacutenSolamenteenelcasodeBrasil hemospodidoencontrardatossistematizadosalrespectocorrespondientesalantildeo1996Enel cuadrosiguienteseobservaquehabiacuteaunas700basesendichopaiacutesenaquelantildeoabarcando diversastemaacuteticasyaacutereasydecaraacutectertantopuacuteblicocomoprivado
CuadroBasesdedatosexistentesenBrasilndash1996
Clasificacioacuten Nordmdebases dedatos
ABasesdeproduccioacutenTeacutecnico-cientiacutefica 89 Bibliograacuteficas 77 Tesis 12
BRegistrosyguiacuteas 142 Generales 35 Instituciones 22 Empresas 30 Investigadores 16 Productosyservicios 23 Eventos 6 Peliacuteculasyvideos 6 Otros 4
CBasesdeArchivo 272 Generales 234 Imaacutegenes 004 Legislacioacuten 19 Recortesnoticias 3 Autoridadesterminoloacutegicas 12
DBasesdeInformacioacutenyGestioacutenTecnoloacutegicaydeNegocios 35 Generales 20 NormasTeacutecnicas 11 Patentes 4
EBasesdeCulturasVivas 8 FBasesdeIndicadoresEstadiacutesticasDiagnoacutesticos 12 GOtrasBases 136
Generales 10 IBGE(InstitutoBrasileirodeGeografiaeEstatistica) 78 Cetesb(CompanhiadeTecnologiadeSaneamento 48 Ambiental)
TOTAL 694
FuenteFreitasPereiraetal(1999)
Entantolaevidenciarecogidaparaesteestudiomuestraqueentrelosprincipales productoresdebasesdedatosenlospaiacutesesdelaregioacutenfigurandiversasinstitucionespuacuteblicas quegeneranorecopilaninformacioacutencomercialeconoacutemicajuriacutedicafinancieraetclacualen generalenpartevendenyenpartedifundendeformagratuitandashdehechoesprobablequeel
SCCR86 paacutegina25
sectorpuacuteblicoseaelprincipalproductordebasesdedatosenvariospaiacutesesdelaregioacuten Asimismoexistendistintosproveedoresprivadosquetambieacutencomercializanlamismaclasede informacioacutenmuchasvecesencompetenciadirectaconelsectorpuacuteblico(replicandoloque ocurreenlamayorpartedelospaiacutesesdesarrollados)aunqueengeneralagregandovalorala informacioacutenquebrindaesteuacuteltimo(facilitandolaconsultayelusodelainformacioacuten organizandodemanerasalternativaslosdatosrespectivosetc)Laofertaprivadadebasesde datosenAmeacutericaLatinayelCaribeestariacuteaconcentradaprincipalmenteentoncesenempresas quesededicanavenderinformacioacutensobretemasjuriacutedicoscomercialescrediticiosyenmenor medidafinancierosloscualessonenloesencialdeintereacutesbaacutesicamenteldquolocalrdquo(estoeslos usuariosdelainformacioacutenrespectivaseriacuteanensuenormemayoriacutearesidentesdelpaiacutesndasho regioacutenndashalacualserefieredichainformacioacuten)
Elsectorpuacuteblicoasiacutecomolasuniversidadesylosinstitutosdeinvestigacioacutentambieacuten ofreceinformacioacutendemaneragratuitauonerosaseguacutenloscasosencamposdondelaoferta domeacutesticaprivadaesmenoroenocasionesnulameteorologiacuteaagriculturahidrografiacutea demografiacuteasaludcartografiacuteageologiacuteamedioambienteetcasiacutecomoendiversoscamposde lascienciasldquodurasrdquoEnvariasdeestasaacutereaslosusuarioslocalestambieacutenrecurrenobviamente alasbaseslocalizadasenlospaiacutesesdesarrolladosNoacuteteseenestesentidoquemientrasque unapartedelainformacioacutenrelevanteenestetipodeaacutereascorrespondeahechosodatos propiosdelospaiacutesesdelaregioacuten(porejemploenmeteorologiacutea)losusuarioslocalestambieacuten puedenestarinteresados(enmayormedidaqueenelcasodelasbasesjuriacutedicasocomerciales porejemplo)eninformacioacutencontenidaenbasesdedatosextranjeras(estoesclaroenelcaso delaactividadcientiacuteficaporejemplo)
Otrohechoimportanteatenerencuentaesqueelgradodedigitalizacioacutendelasbasesde datosenlaregioacutenesclaramentemenoralqueseobservaenlospaiacutesesdesarrolladoslocuales obviamenteconsecuenciadelmenorniveldepenetracioacutendelasTICsenlaregioacuten40 Esto marcaunobstaacuteculoobjetivoparaeldesarrollodelmercadodebasesdedatos
EnloscuadrosA1aA3(enelAnexoI)seobservaelretrasodebuenapartedelos paiacutesesdelaregioacuteneneldesplieguedelainfraestructurainformaacuteticaydetelecomunicaciones necesariaparaingresaralmundodelaldquonuevaeconomiacuteardquo(porciertolasdiferenciasentre paiacutesessonimportantesconlasnacionesdelCaribecomolosmaacutesavanzadasenpromedioen teacuterminosrelativos41)ndashasiacutecomoenelcostodeaccesoadichainfraestructuraEnestesentido resultainteresanteobservarlosdatosexhibidosenelcuadroA4(verelAnexo I)que correspondenaunIndicedePreparacioacutenparaelAccesoalaRed(NetworkedReadinessIndex (NRI))presentadooriginalmenteenKirkmanetal(2002)42 ndashseguacutenlosautoresdichoiacutendice reflejalapreparacioacutenyelpotencialdeunpaiacutesparaparticipardeunmundointerconectadopor redesQuedaclaroqueelgruesodelaregioacutenestaacutelejosdetenerlosnivelesdepreparacioacuten adecuadosparaingresaralaldquonuevaeconomiacuteardquoyportantoparaserunactorimportanteenla
40 Asiacuteunafilialargentinadeungrupoempresarioeuropeo-estadounidenseentrecuyosprincipales negociosfiguralaventadeinformacioacutenjuriacutedicareportoacutequemientrasqueenArgentinael porcentajedefacturacioacutenenmedioselectroacutenicoserade8elmismollegabaal50enEEUU locualobedecejustamentealoincipientedeladifusioacutendelaventadedatosenformatodigitalen laregioacuten
41 Laescasapoblacioacutendevariosdeestospaiacutesespuedeestarexplicandopartedelasdiferencias respectivas
42 Eliacutendiceseconstruyeenfuncioacutendedistintosindicadoresquereflejanlainfraestructura informaacuteticaydecomunicacioneslaspoliacuteticaspuacuteblicasvigentesendichasaacutereasetc
SCCR86 paacutegina26
produccioacutenexportacioacutenyconsumodebasesdedatosdigitalizadasEnconsecuenciala expansioacutendelaindustriadelasbasesdedatostendraacutecomopre-condicioacutenqueseacelere fuertementelaincorporacioacutendelasTICsenAmeacutericaLatinayelCaribe(paripassuconun ascensoenlosnivelesdeeducacioacutendesupoblacioacutendemodoquedichaincorporacioacutennose hagaacostadeincrementarlaldquobrechadigitalrdquointernayaexistente)
b) Lasituacioacutenlegalylosmediosdeproteccioacutenexistentesparalasbasesdedatos
Enlamayorpartedelaregioacutensehaincorporadoyadeformaexpliacutecitaalasbasesde datosquetengancaracteriacutesticasdeoriginalidadenlaseleccioacutenyodisposicioacutendesus contenidosalasrespectivaslegislacionesnacionalessobrederechodeautorsiguiendolas disposicionesdelostratadosyamencionadosdelaOMPIylaOMC(ADPIC)Ladecisioacuten 351 delAcuerdodeCartagenaconcertadaentreBoliviaColombiaEcuadorPeruacuteyVenezuela tambieacutenincluyedisposicionestendientesaprotegeralasmencionadasbasesdedatos
EncontrastecomomencionamosantesenlaregioacutensolamenteenMeacutexicoexisteuna legislacioacutenadhocqueotorgaproteccioacutenalapropiedadintelectualdelasbasesdedatosno originalesEnestesentidocabesentildealarquedichalegislacioacutenharecibidocriacuteticasdepartede juristasmexicanosquesentildealansucaraacutectercontradictorioconlaLeyMexicanadeDerechosde Autorenlacualdichadisposicioacutenhasidoincluida(verOvillaBueno1998CaballeroLeal 2000)DichascriacuteticassefundanenqueenMeacutexicoaligualqueencasitodoslospaiacutesesdela regioacutencuyalegislacioacutensobrepropiedadintelectualsebasaenlatradicioacutenlatinaseentiende queelderechodeautorsiemprehaexigidocreatividadcomobaseparalaproteccioacutenno existiendofundamentosparaprotegerbienesenbasealasinversionesnecesariasparasu creacioacutenPorsuparteCaballeroLeal(2000)sentildealaquelaLeyMexicananootorgaderechos soacutelidosalosproductoresdebasesdedatosnooriginalesdadoquenodefineclaramentecuales sonlosderechosexclusivosdeaquellosnitampocopreveacutelaposibilidadderenovarla extensioacutendelaproteccioacutenotorgadandashqueenelcasomexicanoesde5antildeosndashconcluyendoque susefectospraacutecticosnoseriacuteansignificativos
Entantohastadondehemospodidoindagarnoexistenproyectosdeleyenninguacutenpaiacutes deAmeacutericaLatinayelCaribequeapuntenaincorporarunaproteccioacutenespecialparalasbases dedatosnooriginalesEnestesentidoesinteresantesentildealarquealmenosenalgunospaiacuteses loslegisladoresparecenadvertidosdelosdebatesquesobreeltemasehansuscitadoenotras regionesAsiacutealdiscutirselaactuallegislacioacutenargentinaqueprotegeporlaviacuteadederechosde autoralosprogramasdecomputacioacutenylasbasesdedatosoriginalesunsenadorexpresoacutesu temorporelhechodequelafaltadeunaadecuadaclarificacioacutendeltemaderivaraenla proteccioacutendeguiacuteastelefoacutenicasporejemplo(Quinn2000)
Sinperjuiciodelaausenciadedisposicionesespeciacuteficassobreeltemaexistenenla mayorpartedelospaiacutesesdiversasfiguraslegalesquepodriacuteanaplicarseencasodeproducirse conflictosentornoalapropiedaddelasbasesdedatosnooriginalesporejemplolasleyeso disposicionesrelativasacompetenciadeslealenriquecimientosincausaapropiacioacutenindebida etcclaramentepuedenseraplicadasencasodequeunpropietariodeunabasededatossea afectadoporcompetidoresquereproduzcansindebidaautorizacioacutensusproductos43 Enelcaso
Porciertolosproveedoresdebasesdedatosenlaregioacutentienenlaopcioacutenderegistrarlos elementosdesusbasesquepuedanserprotegidostantoporlalegislacioacutendederechosdeautor (porejemplotesaurosmeacutetodosdeinterrogacioacutenconsultayvisualizacioacuteniacutendicesprogramasde
[Siguelanotaenlapaacuteginasiguiente]
43
SCCR86 paacutegina27
deChileentantondashseguacutenlasautoridadesdelaoficinadeDerechosdeAutorconsultadaspara estetrabajondashlaleyNdeg19223sobredelitosinformaacuteticosdealgunamanerapodriacuteaaplicarsea lasbasesdedatosnooriginalesenausenciadeproteccioacutenenelaacutembitodelderechodeautor Talvezlomismopodriacuteaocurrirenotrospaiacutesesenloscualesexistalegislacioacutensimilar
Sepuedeargumentarquelaefectividaddelasmencionadasdisposicioneslegalesseve menguadaenlapraacutecticaporproblemasdeenforcement(hechodestacadoporlamayorparte delasinstitucionesempresasyexpertosconsultadosparaestetrabajo)Sibiendichos problemasnosonexclusivosdelalegislacioacutensobrepropiedadintelectualalgunos observadoresargumentanqueenlaregioacutenexisteunaactitudculturalmaacutesldquotoleranterdquoalacopia delainformacioacutenqueenlospaiacutesesmaacutesavanzadoslocualagravariacuteaparticularmentela situacioacutenenelaacutembitobajoexamenAsimismolarelativaldquonovedadrdquodeltemaenloquehace alasbasesdedatosdigitalizadastornariacuteaauacutenmaacuteslentosycomplejosloslitigiosporfalta tantodejurisprudenciaasentadacomodepreparacioacutendelosfuncionariosjudiciales
Enloquehacealusoindebidodelasbasesdedatosporpartedelosusuarioslegiacutetimos (queseconcentrafundamentalmenteencompartiroextenderelaccesoalainformacioacuten respectivaapersonasuorganizacionesnoautorizadas)sibiengeneralmenteseconcertan contratosolicenciasqueprohibendichasaccionesenlapraacutecticaaparentementeutilizarlaviacutea legalparaeliminarlasresultamuycostoso44
Enestecontextolosproveedoresdebasesdedatosprincipalmenterecurrenameacutetodos teacutecnicos(encriptadoclavesdeaccesoetc)paraprotegersusproductosloscualesalmenos paralamayoriacuteadelosconsultadosproveenunaproteccioacutenrelativamentefuerteaunquepor ciertonocompleta(lasdificultadesaparentementeseconcentrariacuteanenelmencionado problemadelosusuariosqueporejemplodifundenlasclavesdeaccesoapersonasno autorizadas)
Ciertamentedebedecirsequelaproteccioacutenpormediostecnoloacutegicossueletenerademaacutes deuncostoelevadolaconsecuenciadequelainformacioacutenolasconsultasdelasbasesdeban hacersedeunamaneramenoscoacutemodaoldquoamigablerdquoparaelusuariojustamenteconelfinde viabilizarlaproteccioacutenqueotorgaelmediotecnoloacutegicoEnesesentidolasfirmasdeben balanceareldeseodeminimizarlaspotencialespeacuterdidasporelusonoautorizadodesusdatos conlanecesidaddemantenerlasuficienteflexibilidadcomoparanoperjudicarasususuarios legiacutetimosespecialmentecuandoexistenvariosproveedoresalternativosenelmercado45
Lasmarcastambieacutensonunmediodeproteccioacutenasiacutecomolasestrategiasderenovacioacuten constantedelainformacioacutenlainclusioacutendevaloragregadoetcAsimismolasempresas propietariasdebasesdedatosmonitoreanconstantementeasuscompetidoresconelfinde
[Continuacioacutendelanotadelapaacuteginaanterior]
computacioacutenusadosparaelfuncionamientodelasbasesetc)comoporotrasnormaslegales (marcaslogosetc)
44 Lasempresastratariacuteanderesolverestosproblemascuandolosdetectanporlaviacuteadela persuasioacutenylasnegociacionesinformalesconlosusuarios
45 Dehecholasfirmasestariacuteanencondicionesdedetectarporejemplolapraacutecticadecompartirlas clavesdeaccesoperoalmenosporahoraconsiderariacuteanqueeleventualbeneficiodesermaacutes estrictosconelusodelasclavesnocompensariacutealoscostosaincurrirparaalcanzartalobjetivo (inclusoencuantoelloprobablementeredundariacuteaenrestriccionesqueafectariacuteanlacomodidadde accesoalasbasesauacutenparalosusuariosautorizados)
SCCR86 paacutegina28
detectarposiblesconductasdeslealesEntantohaybasesquesoacuteloestaacutendisponiblesonliney queseprotegenporelhechodequesutamantildeoestangrandequesalvoquepudieranser extraiacutedasdirectamentedelosservidoresendondeestaacutenalojadaslacopiadesuselementos resultariacuteademasiadocostosaylentacomoparaqueresulteeconoacutemicamenterentablerealizarel esfuerzorespectivoEstoesasiacuteenuncontextodondeloscontenidosdelamayorpartedelas basesdenaturalezacomercialsongeneralmenteactualizadosdemanerafrecuenteyenelcuallos propietariosdelasbasesraramenteautorizanlasconsultasldquoenbloquerdquoporloquelas informacionestienenqueseraccedidasdeaunaporvez
Alavezotramaneradepreservarmercadosatendiendoalasdiferentesnecesidadesde losusuarioseslaqueempleanalgunasempresasndashporejemploaquellasdedicadasavender informacioacutenfinancierandashquerecurrenafijardistintospreciosparalainformacioacutenseguacutenel gradodeactualizacioacutenconlaquelarequieransusclientesndashlocualtiendeadisminuirlos incentivosacopiarindebidamentelainformacioacutenrespectiva46
Sibiencasitodaslasfirmaseinstitucionesconsultadashanreportadolaexistenciade perjuicioseconoacutemicosporlaapropiacioacutenindebidadeinformacioacutenporpartedecompetidores yousuariosaparentementelaspeacuterdidasgeneradaspordichasaccionesseriacuteanenlagran mayoriacuteadeloscasosdebajamagnitudcomoparajustificarrealizareventualesaccioneslegales alrespecto4748 Tampocohemosrecogidoevidenciadequehayandejadodehacerse inversionesendeterminadasbasesdedatosporfaltadeproteccioacutenlegalapropiadaDetodos modosestasconclusionesdebensermatizadasteniendoencuentaqueenvarioscasoslas firmasproductorasdebasesdedatoshacerelativamentepocotiempoqueestaacutenofreciendosus productosenformatodigitalndashlocualpodriacuteaexplicarquelaincidenciadelosproblemasde copiadeinformacioacutenycontenidos(olaconcienciaacercadelaincidenciadedichos problemas)seamenorqueenlospaiacutesesmaacutesavanzados49
Laevidenciaquehemospodidorecogerparaesteestudioentantoindicaquelosuacutenicos casosenlosquesehanregistradodemandasjudicialesvinculadasalacopiadeinformacioacuten contenidaenbasesdedatosnooriginalesdigitalizadashantenidolugarenArgentina50y
46 EstecasocorrespondealaestrategiadenominadacomoldquoversioninginformationrdquoporShapiroy Varian(1999)
47 Unaempresaqueconsultamosdedicadaacomercializarbasesdedatosconinformacioacuten comercialyconoperacionesenArgentinaChileyUruguayestimoacutelaspeacuterdidasporelusono autorizadodeloscontenidosdesusbasesenun5-10desufacturacioacuten
48 Entantosenoshareportadoquehaycasosenlosquesibienlospropietariosdelasbasestienen certezadequesuinformacioacutenestaacutesiendoutilizadaporpersonassinderechosadquiridos legalmentetienendificultadesinclusoparaidentificaralosinfractores
49 AsuvezciertamentelosproblemasdepirateriacuteadelainformacioacutenenAmeacutericaLatinapreexisten aladigitalizacioacuten
50 LoscasosquenosfueronreferidosenArgentinasondosElprimeroinvolucroacuteaunaempresa dedicadaaproveerinformacioacutencontableytributariaunodecuyosboletinesdigitalesndashque ofreciacuteaasusclientesndasheracopiadoydistribuidoporotrafirmaSibienexistiacuteanbasesparaquela empresainfractorafuerasancionadaporcompetenciadesleallajusticiaaparentementenodio lugaralreclamodelafirmaafectadaElsegundoestaacutetodaviacuteairresueltoenelaacutembitodela justiciapenalysurgioacuteapartirdeunadenunciadelaempresaNosiscontralafirmaAxesor(en cuyocapitalparticipaunfondoderiesgodelBancoSantanderCentralHispanodeorigen espantildeol)porlacopiadeunCDconinformacioacutensobreriesgocrediticioquecomercializabaNosis
SCCR86 paacutegina29
Ecuador51 ndashenesteuacuteltimopaiacutesademaacutesenelaacutembitoadministrativosehansolicitadoen algunoscasoslapraacutecticademedidascautelaresporlapresuntautilizacioacuteniliacutecitadebasesde datoselectroacutenicasSinembargoobviamenteellonosignificaquenosehayanproducido muchosotrosepisodiosdepirateriacuteaquenohanllegadoalainstanciajudicialsinoquesehan resueltoprivadamente(asiacutecomotambieacutendeotrosquetodaviacuteasesiguenproduciendosinque seafaacutecilcomodeciacuteamosantessiquieraidentificarconprecisioacutenalosinfractores)Porotro ladocabedestacarquesiacutehanexistidocasosenloscualeslajusticiayahaprotegido compilacionesquecumpliacuteanconlosrequisitosdeoriginalidadenladisposicioacutenyoseleccioacuten delosdatosdeformataldeserprotegiblesbajolalegislacioacutendederechodeautor52
Enesteescenariolaconclusioacutengeneraldenuestrotrabajodecampoesquesalvoalguna excepcioacuten53nohayevidenciaquemuestrequeexistaunreclamoporpartedelasempresase institucionesquemantienenycomercializanbasesdedatosenAmeacutericaLatinayelCaribepor contarconunalegislacioacutensuigenerisalestilodelaintroducidaenlaUEDehechoenlas entrevistasycontactosquerealizamosparaestainvestigacioacutenencontramosquelamayorparte delasorganizacionesdedicadasacomercializarbasesdedatosteniacuteanescasoconocimientodel debatesobreeltemaenEuropaylosEEUUyvariasinclusodesconociacuteanquelasbasesdesu propiedadpodriacuteanrecibirsiseaplicaraunalegislacioacutencomolaeuropeaporejemplouna proteccioacutenlegalespeciacutefica54 Asuvezlasoficinasrespectivasdederechosdeautorenla regioacutennohanreportadoquelosactoresprivadosquepodriacuteanrecibirproteccioacutenencasode sancionarseunalegislacioacutensuigenerisesteacutenimpulsandouncambioenesesentido(locual podriacuteaobedecerentreotrosfactoresalyamencionadoescasotamantildeodelaindustria respectiva)Todoestoporciertonoimplicaquelasempresasdelsectornodeseenmejorarel niveldeproteccioacutenlegalconelquecuentansinembargolaconclusioacutengeneralesqueal menosporelmomentolamayorpreocupacioacutenenmaterialegalestariacuteaenquesemejoreel niveldeenforcementdelalegislacioacutenyavigente
51 Elconflictoseprodujoentredosempresasquecomercializancompilacionesdeleyesenformatos digitales
52 EnArgentinayaen1974sediouncasoenestesentidoresueltofavorablementeparael demandanteporcopiadeunabasededatosqueconteniacuteanormativasdecomercioexterior (CNCivSalaD30474inreldquoGuiacuteaPraacutecticadelExportadoreImportadorSRLcEmpresaIARA yotrordquo)ndashverQuinn(2000)MaacutesrecientementelaempresaLaLeyobtuvounfallofavorableen 1996porunademandacontraotrafirmaquehabiacuteareproducidosinautorizacioacutenunabasede datosreferencialderepertoriosjuriacutedicosqueLaLeycomercializabaenCDs
53 SolamenteenelcasodelServiccediloFederaldeProcessamentodeDados(SERPRO)deBrasillas autoridadesconsultadasexpresaronunaopinioacutenclaraycondefinidoconocimientodecausaa favordeimplementarunaproteccioacutensuigenerisparalasbasesdedatos(significativamentese tratadeunaempresaestatal)
54 Existenalavezcasosenloscualesdeterminadasempresassearroganaunqueporciertosin baseslegalessoacutelidasderechosquenoposeenasiacuteunportalchilenodeinformacioacutensobre economiacuteaynegociosensupaacuteginawebsentildealaqueldquotodotextomuacutesicasonidofotografiacuteas videosgraacuteficosprogramasyengeneralcualquierinformacioacutencontenidaenelportalpor cualquiermedioseraacutedenominadaensuconjuntolsquoContenidorsquoDichoContenidoesdepropiedad exclusivadelaempresayseencuentraprotegidoporleyeslocalesytratadosinternacionalesde propiedadintelectualrdquo(verJijenaLeiva1999)
SCCR86 paacutegina30
V CONCLUSIONES
LadiscusioacutenacercadelosDPIsobrelasbasesdedatosldquonooriginalesrdquoprobablemente ejemplificadeunmodoparticularmenteagudolasiemprepresentetensioacutenentrelanecesidad deestablecerunmarcodeincentivosatractivoparalageneracioacutendenuevosproductoseideasy elobjetivodequedichosproductoseideasgenerenlamayorcantidaddeldquoderramesrdquosobreel conjuntodelsistemaeconoacutemicoydeltejidosocial
Decimosqueenestecasodichatensioacutenesespecialmenteagudaentantoqueunreacutegimen suigenerisparalasbasesdedatosnoapuntariacuteaaprotegerlasbasesensiacutemismasentanto productosnuevosyocreativossinoalainformacioacutenenellascontenidaconelconsiguiente riesgodequeseestablezcanliacutemitesalacirculacioacutendeaquellainclusodelaquehastael presentesemantieneeneldominiopuacuteblicoEnotraspalabraslacreacioacutendenuevosDPIsobre lasbasesdedatospodriacuteasesgarelbalanceentreproteccioacuten-difusioacutendeformapeligrosamente pronunciadaafavordelprimerteacuterminodedichobinomioLasamenazasenesteuacuteltimoterreno noseobservansoacuteloenlasmuysensiblesaacutereasdelacienciaylaeducacioacutensinotambieacutenenel propiocampocomercialndasheinclusoenvinculacioacutenconeldesarrollodeInternetporejemplo
Otropuntoclaveesquedichoreacutegimennosedirigiriacuteaapromoverlageneracioacutendeideaso bienesnuevosnilosesfuerzoscreativossinobaacutesicamentealasinversionesrealizadasenla recoleccioacutenyorganizacioacutendeinformacioacuten(einclusodeotrotipodeelementosalmenosenla definicioacutendelaUnioacutenEuropea)dediversotipoElloenprincipioiriacuteaencontratantodela tradicioacutendelalegislacioacutendederechosdeautorenbuenapartedelmundocomodelosobjetivos quedeberiacuteananimaralosregiacutemenesdeDPIdesdeunpuntodevistaeconoacutemicoAsimismoal menosenlaformaenqueelreacutegimensuigenerishasidoestablecidoenlaUEtendriacuteael potencialriesgodegenerarproteccionesperpetuas(encontradelaideadeproteccioacutentemporal queestaacuteenlabasedelalegislacioacutensobrepropiedadintelectual)
Nosorprendeentoncesencontrarqueauacutenenlospaiacutesesdesarrolladosndashprincipales productoresyconsumidoresdebasesdedatosndashexisteunafuertediscusioacutenacercadela convenienciadeadoptarlegislacionessuigenerisdeltipodelasimplementadasenlaUE discusioacutenqueporelmomentohabloqueadolaintroduccioacutendenormassimilaresen los EEUU
Muchasmaacutesdudassurgenenelcasodelospaiacutesesendesarrolloyaqueentantosonal presenteprincipalmenteconsumidoresantesqueproductoresdebasesdedatoslaadopcioacutende disciplinasinternacionalesenlamateriaaparentementegenerariacuteaunbalancecosto-beneficio auacutenmenosfavorablequeenlasnacionesavanzadas
LaevidenciaempiacutericaquehemosrecogidoparaelcasodeAmeacutericaLatinayelCaribea suveznoparecedarsustentoalargumentoafavordeestablecerDPIparalasbasesdedatosno originalesentantonohemosobservadoquelaincipienteindustriaqueexisteenlaregioacuten aparentementeconcentradaenlospaiacutesesmaacutesavanzadosdelamismaesteacutesiendoperjudicada porlaausenciadeunalegislacioacutensuigenerisenlamaterialosperjuicioscomercialesque ciertamenteexistenaunquetienenunamagnitudinciertaparecenderivarmaacutesbiendelafalta deunadecuadoenforcementdelalegislacioacutenactualmenteexistenteEnconsecuenciaal presentenopareceexistirunintereacuteseconoacutemiconitampocosocialconcretodesdeelpuntode vistadelospaiacutesesdelaregioacutenafavordeunalegislacioacuteninternacionalsobrebasesdedatos ldquonooriginalesrdquocomolapropuestaantildeosatraacutesenelsenodelaOMPI
SCCR86 paacutegina31
Todoestosinembargonodebeserinterpretadoenelsentidodequelasituacioacutenactual enlamateriaesenalguacutensentidooacuteptimaEstaacuteclaroporunladoquepeseaqueexistentanto legislacioacutencomomediostecnoloacutegicosquepodriacuteanprotegeralasinversionesrealizadasenla creacioacutenymantenimientodebasesdedatoshayproblemastantodeenforcementdelos contratosylasleyesrespectivascomodeldquocircunvalacioacutenrdquodelaproteccioacutentecnoloacutegicaque generanpeacuterdidasmonetariasparalospropietariosdelasbasesdedatos(propietariosqueno soacutelooperanenelsectorprivadosinoqueenmuchasocasionessonorganizacionesestatales)
Asuvezdesdeunpuntodevistadinaacutemicopodriacuteaesperarsequelaindustriadebasesde datosenAmeacutericaLatinayelCaribevayaexpandieacutendosealolargodeltiempondashespecialmente amedidaqueseincrementeladifusioacutendelasTICsenlaregioacutenndashconlocualeventualmente podriacuteadarseelcasodequeenunfuturoaparezcanconflictosdemayorsignificacioacutenquelos detectadoshastaahora
EnconsecuenciaresultanecesariocontinuaravanzandoenelestudiodeltemaEn particularseriacuteaimportantequeenelfuturosevayagenerandoinformacioacuteneconoacutemicacierta respectodelamagnituddeestaindustriaenlaregioacutenSibiensetratadeunatareacompleja comolomuestralamuyescasainformacioacutenexistentealrespectoinclusoenlospaiacuteses desarrolladosestaacuteclaroqueresultaimprescindibleparadotardeunabaseempiacutericamaacutesfirmea losdebatessobreeltema
Entantodenuestrotrabajosurgequedospasospotencialmentefavorablesparael desarrollodelaindustriadelasbasesdedatosenlospaiacutesesdeAmeacutericaLatinayelCaribe seriacuteani)mejorarelenforcementdelasnormativasactualmentevigentessobreeltematanto enelaacutereadederechosdeautorcomoenlosotroscamposjuriacutedicosinvolucrados(competencia deslealetc)ii)propenderaunamayorpenetracioacutendelasTICsenlospaiacutesesdelaregioacuten
Afuturoasuvezdebedarseinicioaunprocesodediaacutelogoentrelasdistintaspartescon intereacutessobreeltemaparaevaluarenqueacutemedidapodriacuteasernecesarioreformarlaslegislaciones actualmenteexistentesenmateriadecompetenciadeslealporejemploparahacermaacutesefectiva laproteccioacutenparalospropietariosdebasesdedatosenlaregioacutenDeesemismodiaacutelogo podriacuteanirsurgiendoconsensosnuevosacercadesiresultanecesarioonoavanzarenalguacutentipo deproteccioacutendelasbasesdedatosporlaviacuteadelosDPIndashyacercadecuaacutelesseriacuteanlas modalidadesdedichaproteccioacutenencasodequeseconcluyeraquesuimplementacioacutenseriacutea positivandashinclusoenelmarcomultilateralapartirtantodelaacumulacioacutendeexperienciaenla aplicacioacutendelasnormasyavigentesenalgunasregionescomodelapropiaevolucioacutendel mercadodebasesdedatosenlospaiacutesesdeAmeacutericaLatinayelCaribe
[SigueelAnexoI]
SCCR86
ANEXOI
CuadroA1AccesoatelefoniacuteaenAmeacutericaLatinayelCaribendash2001
Telefoniacuteacelular Telefoniacuteafija
Paiacutes Nordmsuscriptores cada100hab Paiacutes
Nordmliacuteneastelefoacutenicas cada100hab
Martinica 7153 Guadalupe 6359 Araba 5000 Chile 3402 AntiguaampBarbuda 3177 PuertoRico 3065 IslasViacutergenes (EEUU) 2890 Jamaica 2694 Venezuela 2635 Meacutexico 2168 Panamaacute 2070 Bermuda 2064 Paraguay 2040 Bahamas 1966 Surinam 1911 Argentina 1861 TrinidadampTobago 1734 Brasil 1673 Uruguay 1547 Repuacuteblica Dominicana 1465 ElSalvador 1250 Belize 1155 Barbados 1064 Guatemala 970 Bolivia 899 Guyana 866 Colombia 763 CostaRica 757 Ecuador 667 Granada 641 Peruacute 592 Honduras 361 StKittsandNevis 312 Nicaragua 299 StVincent 208 Dominica 156 Haitiacute 111 Cuba 007
Bermuda 8715 StKittsandNevis 5688 IslasViacutergenes(EEUU) 5637 AntiguaampBarbuda 4735 Barbados 4629 Guadalupe 4493
Martinica 4300 Bahamas 4003 Aruba 3503 PuertoRico 3364 Granada 3275 Dominica 2906 Uruguay 2829 TrinidadampTobago 2399 Chile 2390 CostaRica 2297 StVincent 2196 Brasil 2178 Argentina 2163
Jamaica 1973 Surinam 1758 Colombia 1705 Panamaacute 1483 Belize 1444 Meacutexico 1372 Venezuela 1120 RepuacuteblicaDominicana 1102 Ecuador 1037 ElSalvador 934 Guyana 919 Peruacute 775 Guatemala 647 Bolivia 622 Paraguay 512 Cuba 510 Honduras 471 Nicaragua 312 Haitiacute 097
EEUU 4442 EEUU 6645 Oceaniacutea 4495 Europa 4377 AmeacutericaLatinay Caribe 1717
Europa 4062 Oceaniacutea 4002
AmeacutericaLatinayCaribe 2327 Mundo 1557 Mundo 1721
FuenteInternationalTelecommunicationsUnion(ITU)
SCCR86 AnexoIpaacutegina2
CuadroA2AccesoaInternetypenetracioacutendePCsenAmeacutericaLatinayelCaribendash2000
PCs Internet
Paiacutes NordmPCscada
100hab Paiacutes
NordmServidores cada10000
hab Paiacutes
Nordm usuarios
cada 10000hab
Bermuda 4654 Bermuda 52727 Bermuda 390137 Guadalupe 1974 Uruguay 16202 Chile 165765 StKittsandNevis 1817 Argentina 7298 Aruba 136536 CostaRica 1491 Meacutexico 5655 Uruguay 110878 Granada 1271 Panamaacute 5313 PuertoRico 102179
Martinica 1266 Brasil 5153 IslasViacutergenes (EEUU) 100322
Belize 1249 TrinidadampTobago 5096 Peruacute 97420 StVincent 1058 Chile 4881 Dominica 77777 Uruguay 1049 AntiguaampBarbuda 4095 TrinidadampTobago 77258 Chile 823 Araba 2809 Argentina 67509
Barbados 822 IslasViacutergenes (EEUU) 2807 AntiguaampBarbuda 65203
Dominica 713 Dominica 2424 Belize 62447 TrinidadampTobago 618 CostaRica 1829 Guyana 60395 Meacutexico 576 Guadalupe 1246 CostaRica 56674 Argentina 513 Belize 1220 StKittsandNevis 51610 Brasil 500 Colombia 1106 Granada 43556
Jamaica 466 Repuacuteblica Dominicana 924 Bahamas 43158
Venezuela 455 Martinico 891 Venezuela 39305 Peruacute 409 Venezuela 668 Barbados 37383 Panamaacute 370 Jamaica 571 Panamaacute 31701 Colombia 354 Guatemala 492 Jamaica 31055 Guyana 256 Peruacute 417 StVincent 30857 Ecuador 217 PuertoRico 386 Brasil 29392 ElSalvador 191 Barbados 374 Meacutexico 27431 Bolivia 168 Nicaragua 276 Surinam 26979 Paraguay 127 Paraguay 236 Colombia 20746 Guatemala 114 Bolivia 159 RepuacuteblicaDominicana 18588 Honduras 108 StKittsandNevis 104 Guadalupe 17544 Cuba 107 ElSalvador 092 Bolivia 14407 Nicaragua 089 Bahamas 079 Ecuador 14234 AntiguaampBarbuda ndash Guyana 069 Martinica 12746 Aruba ndash Cuba 059 Nicaragua 9854 Bahamas ndash Granada 032 ElSalvador 7967 Repuacuteblica Dominicana ndash Surinam 023 Paraguay 7278 Haitiacute ndash Honduras 020 Guatemala 7027 PuertoRico ndash Ecuador 018 Honduras 6168 Surinam ndash StVincent 018 Cuba 5358 IslasViacutergenes (EEUU) ndash Haitiacute ndash Haitiacute 2454 EEUU 5852 EEUU 292832 EEUU 450696 Oceaniacutea 3652 Oceaniacutea 64761 Oceaniacutea 251112 Europa 1674 Europa 15727 Europa 135948 AmeacutericaLatinay Caribe 659
AmeacutericaLatinay Caribe 9628
AmeacutericaLatinay Caribe 57049
Mundo 772 Mundo 17793 Mundo 64137
FuenteInternationalTelecommunicationsUnion(ITU)
SCCR86 AnexoIpaacutegina3
CuadroA3CostodeaccesoaInternetndash2001
Promedioanualdelcostopor20horasdeaccesomensualaInternetcomoporcentaje delPBIpercaacutepita(medidoenPPP)
Ranking Paiacutes Costo
1 2 3 4 5 6 7 8 9
10 29 31 32 36 41 42 44 45 47 48 49 53 58 61 62 65 66 67
Suecia Beacutelgica Finlandia Noruega Islandia Japoacuten Suiza EstadosUnidos Taiwaacuten Dinamarca Uruguay Argentina TrinidadampTobago Chile Meacutexico Brasil CostaRica Venezuela Colombia Jamaica Panamaacute Bolivia ElSalvador Guatemala RepuacuteblicaDominicana Paraguay Ecuador Honduras
012 029 037 037 046 049 057 065 068 071 263 320 330 454 517 526 543 604 808 840 844 983
1152 1557 1562 2039 2503 3207
FuenteKirkman(2002)
Sobre75paiacutesesrankeados
SCCR86 AnexoIpaacutegina4
CuadroA4IndicedePreparacioacutenparaelAccesoalaRed (NetworkedReadinessIndex(NRI))ndash2001
Ranking NRI
Paiacutes Networked Readiness
1 2 3 4 5 6 7 8 9
10 32 34 37 38 44 45 46 47 48 50 52 55 56 57 63 67 68 69 71 72
EstadosUnidos Islandia Finlandia Suecia Noruega PaiacutesesBajos Dinamarca Singapur Austria ReinoUnido Argentina Chile Uruguay Brasil Meacutexico CostaRica TrinidadampTobago RepuacuteblicaDominicana Panamaacute Venezuela Peruacute ElSalvador Jamaica Colombia Paraguay Bolivia Guatemala Nicaragua Ecuador Honduras
605 603 591 576 568 568 556 547 532 531 401 400 380 379 358 357 352 352 342 341 338 330 329 329 315 304 300 283 265 264
FuenteKirkmanetal(2002)
[SigueelAnexoII]
Sobre75paiacutesesrankeados
SCCR86
ANEXOII
REFERENCIASBIBLIOGRAacuteFICAS
BandJyJSGowdy(1997)ldquoSuiGenerisDatabaseProtectionHasItsTimeComerdquo D-LibMagazinejunioWashingtonDC
Barca(2000)ldquoPropiedadIntelectualdelasBasesdeDatosUnAcercamientodesdela JurisprudenciaNorteamericanardquoCuadernodeDoctrinaReacutegimenJuriacutedicodelosBancosde DatosFacultaddeDerechoyCienciasSocialesUniversidaddeBuenosAires
BaronP(2001)ldquoBacktotheFutureLearningfromthePastintheDatabaseDebaterdquoTheOhio StateLawJournalVolumen62Nordm2
BailyMN(2002)ldquoDistinguishedLectureonEconomicsinGovernmentTheNew EconomyPostMortemorSecondWindrdquoJournalofEconomicPerspectivesVolumen16 Nordm 2pp3-22
BancoMundial(2001)ldquoIntellectualPropertyBalancingIncentiveswithCompetitive AccessrdquoenGlobalEconomicProspectsandtheDevelopingCountries2002 Washington DC
BenthamJ(1978)EscritoseconoacutemicosFondodeCulturaEconoacutemicaMeacutexico
BraunsteinYM(2002)ldquoRepercusionesEconoacutemicasdelaProteccioacutendelasBasesdeDatos enlosPaiacutesesenDesarrolloyPaiacutesesenTransicioacutenrdquopreparadoparaelComiteacutePermanentede DerechodeAutoryDerechosConexosSeacuteptimaSesioacuten13a17demayoGinebra
CaballeroLealJL(2000)ldquoProteccioacutenJuriacutedicadelasBasesdeDatosyProteccioacutenSui GenerisparalasBasesdeDatosnoOriginalesrdquoenMAPalaciosyRAntequera(eds) PropiedadIntelectualTemasRelevantesenelEscenarioInternacionalSIECAUSAID
CaacutemaraLapuenteS(1999)ldquoUacuteltimasOrientacionesInternacionalessobrelaProteccioacuten JuriacutedicadelasBasesdeDatosrdquoRevistaChilenadeDerechoVolumen26Nordm1pp9-61enero
CassierM(2002)ldquoBienPrivadoBienColectivoyBienPuacuteblicoenlaEradelaGenoacutemicardquo RevistaInternacionaldeCienciasSocialesNordm171marzo
ChangH(2001)ldquoIntellectualPropertyRightsandEconomicDevelopmentndashHistorical LessonsandEmergingIssuesrdquoJournalofHumanDevelopmentVolumen2Nordm2julio
ChenYyTPuttitanun(2002)ldquoIntellectualPropertyRightsandInnovationinDeveloping CountriesrdquoCenterforEconomicAnalysisDepartmentofEconomicsUniversityofColorado atBoulderWorkingPaperNo02-06mayo
CIPRndashCommissiononIntellectualPropertyRightsndash(2002a)ldquoTechnologyDevelopmentand IntellectualPropertyRightsrdquoWorkshop1enero
SCCR86 AnexoIIpaacutegina2
CIPRndashCommissiononIntellectualPropertyRightsndash(2002b)ldquoCopyrightSoftwareandthe InternetrdquoWorkshop5enero
ColstonC(2001)ldquoSuiGenerisDatabaseRightRipeforReviewrdquoJournalofInformation LawandTechnologyNordm 3 noviembre
CommitteeforaStudyonPromotingAccesstoScientificandTechnicalDataforthePublic InterestCommissiononPhysicalSciencesMathematicsandApplicationsNationalResearch Council(1999)AQuestionofBalancePublicRightsandthePublicInterestinScientifical andTechnicalDatabasesNationalAcademyofSciencesWashingtonDC
CorreaCM(2000)ldquoFairUseintheDigitalErardquopresentadoenelThirdUNESCO CongressonEthicalLegalandSocietalChallengesofCyberspace13-15denoviembre Paris
CowanRyEHarison(2001)ldquoIntellectualPropertyRightsinaKnowledge-Based EconomyrdquoMERITInfonomicsResearchMemorandumSeries2001-027septiembre Maastricht
CraftsN(2000)ldquoGlobalizationandGrowthintheTwentiethCenturyrdquoInternational MonetaryFundWorkingPaper0044WashingtonDC
DrsquoAndreaTysonLyESherry(1997)ldquoInformationIndustryAssociationStatutory ProtectionForDatabasesEconomicampPublicPolicyIssuesrdquoCommitteeontheJudiciary USHouseofRepresentatives
DavidPA(2000)ldquoTheDigitalTechnologyBoomerangNewIntellectualPropertyRights ThreatenGloballdquoOpenSciencerdquoWorkingPaper00-016AllSoulsCollegeOxfordamp StanfordUniversityoctubre
DavidPA(2002)ldquoDoestheNewEconomyNeedalltheOldIPRInstitutionsDigital InformationGoodsandAccesstoKnowledgeforEconomicDevelopmentrdquopreparadoparala WIDERConferencefortheNewEconomyinDevelopmentmayoHelsinki
DavidPAyDForay(2002)ldquoFundamentosEconoacutemicosdelaSociedaddel ConocimientordquoComercioExteriorVolumen52Nordm6pp472-490junio
DeOliveiraAscensatildeoJ(2002)ldquoBasesdeDadosElectroacutenicasOEstadodaQuestatildeoem PortugalenaEuropardquoRevistadeAssociaccedilatildeoBrasileiradaPropriedadeIntelectual(ABPI) Nordm56pp6-14enerofebreroRiodeJaneiro
DusollierSYPoulletyMBuydens(2000)ldquoCopyrightandAccesstoInformationinthe DigitalEnvironmentrdquopresentadoenelThirdUNESCOCongressonEthicalLegaland SocietalChallengesofCyberspace13-15denoviembreParis
ElKassasS(2002)ldquoStudyontheProtectionofUnoriginalDatabasesrdquopreparadoparael ComiteacutePermanentedeDerechodeAutoryDerechosConexosSeacuteptimaSesioacuten13a17de mayoGinebra
SCCR86 AnexoIIpaacutegina3
ForayD(1997)ldquoGenerationandDistributionofTechnologicalKnowledgeIncentives NormsandInstitutionsrdquoenCEdquist(ed)SystemsofInnovationTechnologiesInstitutions andOrganizationsPinterLondres
Forero-PinedaCyHJaramillo-SalazarldquoElAccesodelosInvestigadoresdelosPaiacuteses MenosDesarrolladosalaCienciaylaTecnologiacuteaInternacionalrdquo RevistaInternacionalde CienciasSocialesNordm171marzoParis
FreitasPereiraMNCJSRibeiroLTractenbergyPLoureiroMedeiros(1999)ldquoBases deDadosnaEconomiadoConhecimentoAQuestatildeodaQualidaderdquo RevistaCiecircnciada InformaccedilatildeoVolumen28Nordm2
GalliniNySScotchmer(2002)ldquoIntellectualPropertyWhenisitthebestincentive systemrdquoenAJaffeJLernerySStern(eds)InnovationPolicyandtheEconomyVol2 MITPress
GilbertR(1999)ldquoEconomicFactorsintheProductionDisseminationandUseofScientific andTechnicalDatabasesrdquoenProceedingsoftheWorkshoponPromotingAccesstoScientific andTechnicalDataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicyOptionsNational AcademyofSciencesPartIWorkshopPresentationsenero
GordonRJ(1999)ldquoHastheldquoNewEconomyrdquoRenderedtheProductivitySlowdown Obsoleterdquopreparadoparael ProductivityGrowthWorkshopFederalReserveBankof St Louis
GordonRJ(2002)ldquoTechnologyandEconomicPerformanceintheAmericanEconomyrdquo NBERWorkingPaperSeriesWorkingPaper8771febrero
GranstrandODForayPDavidetal(2001)ldquoWorkshopReportonIPR(Intellectual PropertyRights)AspectsofInternetCollaborationsrdquoEuropeanCommissionResearch DirectorateGeneralDirectorateBndashEuropeanResearchAreaStructuralAspectsWorking Paper
GrossmanGMyELai(2002)ldquoInternationalProtectionofIntellectualPropertyrdquoNational BureauofEconomicResearchWorkingPaper8704
HallBH(2002)ldquoOnCopyrightandPatentProtectionforSoftwareandDatabasesATale ofTwoWorldsrdquoenOGranstrand(ed)EconomicsLawandIntellectualPropertyKluwer
HellerMAldquoTheTragedyoftheAnticommonsrdquoHarvard LawReviewJanuary1998
HerreraBravoR(2001)ldquoAlgunasObrasDigitalesysuProteccioacutenJuriacutedicardquodisponibleen httprodolfoherreragaleoncomdocumentoshtmmarzo
HowellR(1998)ldquoDatabaseProtectionandCanadianLawrdquopreparadoparaIndustryCanada andCanadianHeritagedisponibleenhttpstrategisicgccaSSGip01045ehtml
HugenholtzB(2001)ldquoTheNewDatabaseRightEarlyCaseLawfromEuroperdquo presentadoenNinthAnnualConferenceonInternationalIPLawampPolicyFordham UniversitySchoolofLawNewYork19-20abril
SCCR86 AnexoIIpaacutegina4
HughesJ(2002)ldquoPoliticalEconomiesofHarmonizationDatabaseProtectionandInformation PatentsrdquopresentadoenelSeminarioFrontiersofownershipinthedigitaleconomyjunioParis
ITACndashInformationTechnologyAssociationofCanadandash(1997)ldquoDatabaseProtectionrdquo diciembre
JasziP(1996)ldquoSummaryandAnalysisofHR3531rdquoAssociationofResearchLibraries agosto
JijenaLeivaRJ(1999)ldquoPropiedadIntelectualeInternetrdquoREDIRevistaElectroacutenicade DerechoInformaacutetico Nordm10
KhanZB(2002)ldquoIntellectualPropertyandEconomicDevelopmentLessonsfrom AmericanandEuropeanHistoryrdquoCommissiononIntellectualPropertyRightsStudy Paper 1a
KirkmanG(ed)(2002)TheGlobalInformationTechnologyReport2001-2002Readiness fortheNetworkedWorldCenterforInternationalDevelopmentatHarvardUniversity
KirkmanGSCAOsorioyJDSachs(2002)ldquoTheNetworkedReadinessIndex MeasuringthePreparednessofNationsfortheNetworkedWorldrdquoenKirkmanG(ed)opcit
LallS(2001)ldquoIndicatorsoftheRelativeImportanceofIPRsinDevelopingCountriesrdquo UNCTADICTSDCapacityBuildingProjectonIntellectualPropertyRightsandSustainable Developmentdraftnoviembre
LevinRCAKKlevorickRRNelsonySGWinter(1987)ldquoAppropriatingthe ReturnsfromIndustrialResearchandDevelopmentrdquoBrookingsPapersonEconomic ActivityNordm3
LinnA(2000)ldquoHistoryofDatabaseProtectionLegalIssuesofConcerntotheScientific CommunityrdquoGlobalChangeDataandInformationSystem(GCDIS)USGlobalChange ResearchProgram(USGCRP)marzo
LiptonJ(2002)ldquoTheEUDatabaseRightandUniversityTeachingMaterials Journalof TechnologyLawandPolicyLevinCollegeofLawUniversityofFloridaissue1marzo
LoseyRC(1995)ldquoPracticalandLegalProtectionofComputerDatabasesrdquodisponibleen httpwwwfloridalawfirmcomarticlehtml
MaskusK(2000)IntellectualPropertyRightsintheGlobalEconomyInstitutefor InternationalEconomics
MaurerSMySScotchmer(1999)ldquoIntellectualPropertyRightsDatabaseProtectionIs ItBrokenandShouldWeFixItrdquoScienceVolumen284Mayo
MaurerSMPBHugenholtzyHJOnsrud(2001)ldquoEuropersquosDatabaseExperimentrdquo ScienceVolumen294octubre
MaurerSM(1999)ldquoRawKnowledgeProtectingTechnicalDatabasesforScienceand IndustryrdquoenProceedingsoftheWorkshoponPromotingAccesstoScientificandTechnical
SCCR86 AnexoIIpaacutegina5
DataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicyOptionsNationalAcademyof SciencesAppendixCenero
MilleacuteA(1996)ldquoProteccioacutenalosFabricantesdeBasesdeDatosunNuevolsquoDerecho ConexordquoRevistaDerechodelaAltaTecnologiacuteaantildeoVIIINdeg93mayo
MilleacuteA(1999)ldquoProtectionofDatabasesWorkshoprdquopreparadoparalaInternational ConferenceonElectronicCommerceandIntellectualPropertyOrganizacioacutenMundialdela PropiedadIntelectualseptiembre
NASndashNationalAcademyofSciences ndash(1999)ProceedingsoftheWorkshoponPromoting AccesstoScientificandTechnicalDataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicy OptionsWashingtonDC
NicholsonJFyMFreno(2001)ldquoProtectingtheContentofDatabasesrdquoIPLitigator enero
OECD(2001)TheNewEconomyBeyondtheHypeFinalReportontheOECDGrowth ProjectOECDParis
OramA(2000)ldquoTheSapandtheSyrupoftheInformationAgeCopingwithDatabase ProtectionLawsrdquodisponibleen httpwwworeillycom~andyoprofessionalcollection_lawhtml
OvillaBuenoR(1998)ldquoLaProteccioacutenJuriacutedicadelasBasesdeDatosenMeacutexicoDelos lineamientosInternacionalesalaNuevaLeyFederaldelDerechodeAutorrdquoenBecerra RamiacuterezM(ed)EstudiosdeDerechoIntelectualenHomenajealProfesorDavidRangel MedinaInstitutodeInvestigacionesJuriacutedicasdelaUNAMMeacutexico
PaacuteezMantildeaacuteJ(1997)ldquoProteccioacutenjuriacutedicadelosproductoresyusuariosdelasbasesde datosenlosderechosespantildeolycomunitariordquodisponibleenelsitiowebInformaacuteticos EuropeosExpertos(wwwieees)
PetersM(1999)ldquoSummaryOverviewofExistingandProposedIntellectualPropertyRights RegimesforDatabasesrdquoenProceedingsoftheWorkshoponPromotingAccesstoScientific andTechnicalDataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicyOptionsNational AcademyofSciencesPartIWorkshopPresentationsenero
QuinnN(2000)ldquoBancosdeDatosPrincipiodeLegalidadyTutelaPenalenlaLey ArgentinardquoCuadernodeDoctrinaReacutegimenJuriacutedicodelosBancosdeDatosFacultadde DerechoyCienciasSocialesUniversidaddeBuenosAires
ReichmanJHyPSamuelson(1997) ldquoIntellectualPropertyRightsinDatardquoVanderbilt LawReviewVolumen50enero
ReichmanJyPUhlir(1999)ldquoDatabaseProtectionattheCrossroadsRecent DevelopmentsandtheirImpactonScienceandTechnologyrdquoTheBerkeleyTechnologyLaw Journal14-2
SCCR86 AnexoIIpaacutegina6
RiisT(2002)ldquoEconomicImpactoftheProtectionofUnoriginalDatabasesinDeveloping CountriesandCountriesinTransitionrdquopreparadoparaelComiteacutePermanentedeDerechode AutoryDerechosConexosSeacuteptimaSesioacuten13a17demayoGinebra
RomerP(1993)ldquoTwoStrategiesforEconomicDevelopmentUsingIdeasandProducingIdeasrdquo ProceedingsoftheWorldBankAnnualConferenceonDevelopmentEconomics1992
SchraderDyRJeweler(1999)ldquoIntellectualPropertyProtectionforNoncreative DatabasesrdquoCongressionalResearchServiceReportsseptiembre
ScotchmerS(1999)ldquoCummulativeInnovationinTheoryandPracticerdquoGSPPWorking Paper240UCBerkeleyfebrero
ShapiroCyHVarian(1999)InformationRulesAstrategicGuidetotheNetwork EconomyHarvardBusinessSchoolPressMassBoston
ShengliZ(2002)ldquoTheEconomicImpactoftheProtectionofDatabaseinChinardquopreparado paraelComiteacutePermanentedeDerechodeAutoryDerechosConexosSeacuteptimaSesioacuten13 a 17demayoGinebra
StefikMyTLunt(1999)ldquoOverviewofTechnologiesforProtectingandfor MisappropriatingDigitalIntellectualPropertyRightsTheCurrentSituationandFuture ProspectsrdquoenProceedingsoftheWorkshoponPromotingAccesstoScientificandTechnical DataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicyOptionsNationalAcademyof SciencesPartIWorkshopPresentationsenero
StoryA(2002)ldquoStudyonIntellectualPropertyRightstheInternetandCopyrightrdquo CommissiononIntellectualPropertyRightsStudyPaper5
[FindelAnexoIIydeldocumento]
SCCR86 paacutegina18
ndash Nohayevidenciadequeelmercadodebasesdedatosseamonopoacuteliconisiquiera enaquellossegmentosquesonldquonichosrdquo(DrsquoAndreaTysonySherry1997)Porotroladoenla praacutecticalosproveedoresdebasesdedatosgeneralmentereconocenpreciosdiferencialespara ciertosclientes(porejemplouniversidades)seargumentaentoncesquesinoseotorgauna adecuadaproteccioacutenlosfabricantesdebasesdeberaacutencargarpreciosmayoresasusactuales usuariosincluyendoalaspropiasuniversidades(ITAC1997DrsquoAndreaTysonySherry 1997)Estosuacuteltimosautoressugierenquesisedeseafavorecerelaccesodeciertas comunidadesalainformacioacutenlaalternativapreferibleeselsubsidiodirecto(vertambieacuten Braunstein2002quienseexpidecontralaslicenciasobligatoriasylasexenciones)Asuvez enloscasosdefuenteuacutenicasesugiereaplicarlalegislacioacutenantimonopolio
Enelbalanceanuestrojuiciodeldebaterecieacutenresentildeadosurgecomoconclusioacutenquelos eventualesbeneficiosdeestablecerunreacutegimensuigenerisdeDPIparalasbasesdedatosldquono originalesrdquoprobablementenocompensenlosriesgosquesurgiriacuteandedichoreacutegimenSin embargocabeaclararqueengeneralningunodelosautoresquesealineanconestaopinioacuten estaacuteendesacuerdoconlanecesidaddequehayaunmarcodeincentivosquepermitaun adecuadoritmodecreacioacutenymantenimientodedichotipodebasesLadiscusioacutensecentra entoncesensabersidichomarcorequieredelaintroduccioacutendenuevosinstrumentoslegalesy siesefueraelcasocuaacutelseriacutealaformadeintroduciresosinstrumentosdemaneradegenerar losmenorescostosposiblesenteacuterminosdelarestriccioacutenaladifusioacutendelainformacioacutenyel conocimientoEnestesentidomaacutesabajoveremoscuaacuteleselactualestadodelalegislacioacuten sobreeltemaanivelinternacionalantessinembargocabediscutirlacuestioacutendesdela perspectivaespeciacuteficadelospaiacutesesendesarrollo
c) Laperspectivadelospaiacutesesendesarrollo
Enprimerlugarcabesentildealarquevariostrabajosrecienteshanmostradoatraveacutesde distintosargumentosquenoexistenrazonesquehaganpensarquelosestaacutendaresdepropiedad intelectualdebanseruniformesanivelinternacional(verChang2001Lall2001Khan 2002GrossmanyLai2002)Enotraspalabrasconsiderandolaspeculiaridadesantes mencionadasrespectodelconocimientocomobieneconoacutemiconadagarantizaqueelmismo reacutegimendepropiedadintelectualseaoacuteptimoantedistintosescenarioseconoacutemicossociales culturalesetc
AsiacutesehasostenidoqueelreforzamientodelosDPIincentivalainnovacioacutenenlospaiacuteses atrasadossoacuteloapartirdequeestosalcanzanciertosnivelesdedesarrollo(BancoMundial2001 ChenyPuttitanun2002)AsimismoRiis(2002)destacaquelaevidenciaempiacutericatodaviacuteanoha corroboradoelargumentodequelaimplementacioacutenderegiacutemenesdepropiedadintelectualmaacutes estrictosestimulenlatransferenciadetecnologiacuteahacialospaiacutesesendesarrollo
Enelcasodelasbasesdedatosenparticularendiversostrabajossehaexpresadoel temordequeunalegislacioacutenrestrictivadificulteelavancedelasinvestigacionescientiacuteficasen lospaiacutesesendesarrollo(CIPR2002a)Losargumentosarribamencionadosrespectodelos desestiacutemulosparalacooperacioacutencientiacuteficaqueresultariacuteandeestablecerDPIparalasbasesde datosseaplicanespecialmenteadichospaiacutesesEnefectolafaltadeincentivosala colaboracioacutenyladesconfianzaentrelosinvestigadoresporeltemoralusocomercialdel conocimientocompartidosonaspectosquedificultanlasrelacionesquepuedenestablecerlos investigadoresdelospaiacutesesendesarrolloconlosdepaiacutesesmaacutesavanzadosysehariacuteanauacutenmaacutes importantesdeexistirDPIparalasbasesdedatoscientiacuteficas(Forero-PinedayJaramillondash Salazar2002)Asuvezlaactividadcientiacuteficaenlospaiacutesesendesarrollotambieacutenseveriacutea
SCCR86 paacutegina19
afectadaporelaumentoenloscostosdeaccesoalainformacioacuten(auacutencuandoexistieranlos preciosdiferencialesantesmencionadosconsiderandolasdificultadespresupuestariasmuchas vecesendeacutemicasqueafectanadichospaiacuteses)Estostemoresseacrecientancuandola introduccioacutendenuevosDPIsecombinaconelempleodeteacutecnicasinformaacuteticasparalimitarel accesoalainformacioacutenenInternet(CIPR2002b)
Porotroladosiloqueinteresaespromoverlaproduccioacutendelasbasesdedatosenlos paiacutesesendesarrolloestaacuteclaroqueparaelloesnecesarioqueexistaenprimerlugarun mercadoparatalesbasesparalocualentreotrosfactoresresultanecesarioestimularuna mayorpenetracioacutendecomputadoraseInternetendichospaiacuteses(dadalagranldquobrechadigitalrdquo queexisteactualmenteanivelglobal)enestesentidoindudablementehayqueconsiderarque lapenetracioacutendelasTICsenlospaiacutesesendesarrolloesmuyheterogeacuteneaconpaiacutesesmaacuteso menosavanzadosenesecampoSiseargumentaencambioquelosmercadosrelevantes seriacuteanlosdeexportacioacutenentoncesesevidentequeloimportanteseriacuteaqueelreacutegimende propiedadintelectualseaadecuadoenlosmercadosdedestinondashqueseriacuteanlosdelospaiacuteses desarrolladosTambieacutenpodriacuteaargumentarsequelaexistenciadeunaproteccioacutenadecuadaen lospaiacutesesendesarrolloseriacuteaprecondicioacutenparaquehayasuficienteofertaglobaldebasesde datossinembargoenuncontextoenelcuallosmercadosdeaquellossonmuylimitadosnohay razonesparasuponerqueeseargumentoseavaacutelidoEntantopodriacuteahaberlugarparaquelos paiacutesesendesarrolloprotejanlasbasesdedatosnooriginalessiestasatendieranademandas especiacuteficasendichosmercadosperonohayevidenciadequeelloesteacutesucediendoalpresente FinalmentetampocoparecenaplicarlosargumentosquesugierenqueestablecerDPIenesta aacutereaestimulariacutealatransferenciadetecnologiacuteayaqueaquiacuteloqueestaacuteenjuegoes la transferenciadeinformacioacutenlacualasumecaracteriacutesticasmuydistintasdeaquella(Riis 2002)
TeniendoencuentaesteconjuntodeargumentospodemoscoincidirconRiis(2002)en quecomomiacutenimopuedesentildealarsequelosbeneficioseventualesdeunaproteccioacutensuigeneris paralasbasesdedatosnooriginalessonmenoresenlospaiacutesesendesarrolloqueenlas nacionesavanzadas
EnesteescenarionosorprendequeuntrabajorecientedelBancoMundial(2001)afirme quelospaiacutesesendesarrollosoacutelodebenreconocerunaproteccioacutenjuriacutedicaespecialparalas basesdedatoscuandoexistanelementosdecreatividadenaquellasAsimismoenfatizaquees necesarioanalizarcuidadosamentelanecesidaddeintroducirmaacutesproteccioacutenparalasbasesde datosenelmarcodelacuerdoTRIPsyaqueelloafectariacuteaelaccesoalainformacioacutenenlos paiacutesesendesarrolloyqueadoptarunalegislacioacutensimilaralaeuropeaseriacuteacontraproducente paralosinteresesdeestosuacuteltimosEncuantoalalegislacioacutenyavigenteoaintroducirse eventualmenteenlospaiacutesesdesarrolladossehaargumentadoqueesnecesarioqueexistan excepcionessobrelabasedelconceptodefairuseasiacutecomopreciosdiferencialesparalas comunidadescientiacuteficasyeducativasenlospaiacutesesendesarrollo(Story2002Riis 2002)
FinalmentecabesentildealarquesibienBraunstein(2002)hatratadodemostrarla convenienciadeimplementartratadosinternacionalesenmateriadeDPIparalasbasesdedatos ndasheinclusohapresentadoargumentosafavordequelospaiacutesesunilateralmenteestablezcan regiacutemenesprotectivosndashdichademostracioacutensebasaenbuenamedidaenlaaplicacioacutende herramientasteoacutericasdesarrolladasoriginalmenteparaelcasodelcomerciodebienes Lamentablementedichasherramientasasumenentreotrossupuestosrestrictivoslaausencia deeconomiacuteasdeescalaconlocualsuutilidadparaelcasodelasbasesdedatosconsiderando lascaracteriacutesticasantesmencionadasdeestasuacuteltimasresultamuylimitada
SCCR86 paacutegina20
III LAPROTECCIOacuteNDELASBASESDEDATOSNOORIGINALESELESTADODE SITUACIOacuteNDELALEGISLACIOacuteN INTERNACIONAL
Comolodestacatodalaliteraturarecibidasobreeltemasepuedefijarcomofecha inicialdeldebatesobrelapropiedadintelectualdelasbasesdedatosnooriginalesalllamado casoldquoFeistrdquovs RuralTelephoneService(1991)dondelaCorteSupremadelosEEUUhalloacute quelascompilacionesdedatosquenoalcanzarancondicionesdeoriginalidadyocreatividad (estoesquesebasaranmeramenteenunldquoesfuerzoindustriosordquooenelldquosudordelafrenterdquo)no mereciacuteanproteccioacutenbajolalegislacioacutenrelativaalcopyright
LaconmocioacutencausadaporelcasoFeistdebeenmarcarseenuncontextoenelcualel advenimientodelasTICsfueexpandiendodemaneraexplosivaelmercadoparalasbasesde datosEnestesentidosibienestaacuteclaroquelasbasesdedatosexistiacuteanmuchoantesdeque surgieralaposibilidaddealmacenarlasyvenderlaspormedioselectroacutenicosesbastanteobvio quelarepercusioacutendelfallodelaCorteSupremadelosEEUUsobreelcasoFeistfuemucho mayordeloquehubierasidoveinteotreintaantildeosatraacutes
En1996ocurrierondoshechosclaveEnprimerlugarlaUEadoptoacuteunaDirectiva especiacutefica(969CE)paraprotegerlasbasesdedatosporlacualseestableceporunladola proteccioacutenbajolalegislacioacutendecopyrightcuandodichasbasescumplencriteriosde originalidadenlaseleccioacutenodisposicioacutendeloscontenidosyporotrounaproteccioacuten sui generisparaaquellasbasesdedatosenlascualessehayahechounaldquoinversioacutensubstancialrdquo ndashcuantitativaocualitativamentemedidaEsteuacuteltimoderechosuigenerisseaplica independientementedequelasbasesencuestioacutentambieacutenpuedanmerecerproteccioacutenbajola legislacioacutendecopyright ndashestoeslasproteccionessonacumulativas34 Laproteccioacutenotorgada esde15antildeosSeincluyeasimismounprocedimientoderenovacioacutendelplazodeproteccioacuten paraaquellasbasesdedatosquerecibanunamodificacioacutenoadicioacutensubstancial(esimportante advertirquelarenovacioacutendelaproteccioacutenseaplicaatodalabaseynosoacuteloalasrevisiones) Porotroladoelfabricantenocuentaconunderechoexclusivosinoconunaldquofacultadde impedirrdquoquelehabilitaparaprohibirlaextraccioacutenoreutilizacioacutendelatotalidadodeunaparte substancialdelcontenidodelabasededatosLomismoocurresilaextraccioacutenoreutilizacioacuten departesnosubstancialesesrepetidaosistemaacuteticaatentandocontralaexplotacioacutennormalde labasededatosocausandounperjuicioalderechodelfabricante
EnsegundolugarhaciafinesdediciembrededichoantildeolaConferenciaDiplomaacuteticade laOMPIsobrecuestionesdederechosdeautoryderechosconexosnoconsideroacuteunapropuesta relativaauneventualtratadosobrepropiedadintelectualdebasesdedatosquehabiacuteasido impulsadaporlosEEUUylaUEdadoquevariasdelegacionesexpresaronqueresultaba necesarioseguirestudiandoeltemaantesdeadoptarunadecisioacutenalrespectoAlpresente ademaacutesdelaUEalgunospaiacutesesnoacuterdicosprotegenensuslegislacionesalasbasesdedatosno originalesEnlosEEUUsehanpresentadosineacutexitosdistintosproyectosdeleyquenohan conseguidoelconsensonecesarioparasuaprobacioacutenaunqueeltematodaviacuteasiguesiendo consideradoporelPoderLegislativodeaquelpaiacutesEntantoenAmeacutericaLatinayelCaribe solamenteMeacutexicoatraveacutesdelaLeyFederaldeDerechosdeAutorhaestablecidoen1997una proteccioacutenparalasbasesdedatosnooriginalesconunaduracioacutendecincoantildeos
VeacuteaseCaacutemaraLapuente(1999)paraunresumendelasdiferenciasysimilitudesentreelderecho suigenerisylaproteccioacutenporderechosdeautor
34
SCCR86 paacutegina21
DadoquehasidolalegislacioacutendelaUElaquemaacutesimpactohacausadoanivel internacionalvalelapenaresentildearbrevementealgunostrabajosquehananalizadosucontenido eimpactosEnprimerlugarvariosautoreshandestacadolaamplitudconlacualsondefinidas lasbasesdedatosEnestesentidocomovimosantesseargumentaqueentendida literalmenteporejemplolosmuseospodriacuteancaerbajoelimperiodelalegislacioacutenencuestioacuten Sibientalveznuncasedaraacuteuncasolegalqueinvolucreunejemplotanextremoesbastante probablequepudieranplantearseproblemasporejemploentornoalosprogramasdematerias universitarias(Lipton2002)Otrailustracioacutendepreocupacionessimilaressedaenelcasode lossitiosdeInternetqueunificanbuacutesquedassobreciertostemasloscualestambieacutenpodriacuteanser ndashydehechohansidoenEuropandashobjetodedemandasenbasealaDirectivaqueestamos comentandoEnesteescenarioMaurer(1999)afirmaquetardeotempranotodainformacioacuten comercialmentevaliosaterminaraacuterecibiendoproteccioacutencomobasesdedatos35
Laproteccioacutenotorgadaparecetambieacutendemasiadolaxaencuantoalosrequisitosexigidos paraobtenerlaAsiacutelaevidenciaquesurgedeloscasosjudicialeshastaahoraconocidosmuestra queexpresionestalescomoquelasbasesdedatosprotegidasdebenserldquocoleccionesdedatos independientesarregladosdeformasistemaacuteticaeindividualmenteaccesiblerdquooquelainversioacuten enellasrealizadadebeserldquosubstancialrdquoenlapraacutecticanofuncionancomobarrerarealpara evitarquecualquiertipodecompilacioacutenquedeprotegida(Maureretal2001)Lamismafalta declaridadsurgeentornoaotrasdefinicionesdelaleyporejemplosialguienextraedatosen formaldquoinsubstancialrdquoperolosmismossondegranvalorparaelquelosextraetambieacuten pudieraocurrirqueeseactosealegalmentecuestionable(Hugenholtz2001)
Maureretal(2001)revisandolaexperienciaconcretaenmateriadelitigiosenloscuales seinvocoacutelaproteccioacutendelaDirectiva969CEencuentranquelamitaddeloscasosprovienen deempresasqueelaboranldquodatossinteacuteticosrdquo(estoesautogeneradospordichasempresas) incluyendonuacutemerosdeteleacutefonoslistadosdeTVfechasdeeventosdeportivosoconciertos etcEsclaroquesetratadeinformacioacutenquenotieneposibilidadesdeserobtenidademanera independienteporotrosagentesEstosevinculaconlacuestioacutendesilainformacioacutenquedebe serproducidadecualquierformacomopartedesupropionegocioporunaempresandashcomoes elcasodeloslistadostelefoacutenicosndashcaetambieacutenbajolaproteccioacutendelalegislacioacuteneuropea (temasobreelcuallajurisprudenciaparecehallarsedivididandashverHugenholtz2001)
TambieacutenenbasealoscasosjudicialesgeneradosporlaaplicacioacutendelaDirectiva Hughes(2002)sentildealaquelamismahaimpulsadoalostribunalesaencontrarinfraccionesal derechosuigenerisauacutenensituacionesenlascualeshayunuacutenicoproveedordelainformacioacuten respectiva Elmismoautortambieacutenobservaquelamayorpartedeloscasosllevadosantelos tribunaleseuropeosbajolaDirectiva969CEcorrespondenabasesdedatospreexistenteslas cualesaparentementenonecesitarondeaquelinstrumentolegalparasercreadas
OtroargumentocriacuteticodestacadoesquelaDirectivadelaUEotorgaunaproteccioacuten mayoralaquebrindalalegislacioacutensobrederechodeautori)laproteccioacutenotorgadaporla Directivaespotencialmenteperpetuayaquecualquierldquocambiosubstancialrdquoseacuantitativoo cualitativopermitesurenovacioacuten36(CowanyHarison2001sentildealanquelavidapromediode
35 Algunosespecialistasconsultadosparaestetrabajohanopinadoqueelderechosuigenerisintroducido generoacuteinnecesariosdebatesalincluirlasbasesanaloacutegicasEnestaposturaloquesedeberiacuteabuscar esprotegerladigitalizacioacutendelainformacioacutenevitandoquecompetidorescopienlosarchivos digitalizadossinrealizaresfuerzosniinversiones
36 Todaslasbasesdinaacutemicascalificariacuteanentoncesparaunarenovacioacutenperpetuadelaproteccioacuten
SCCR86 paacutegina22
lasbasesdedatoscomercialesesde3antildeosperiacuteodoenelqueserecuperanlamayoriacuteadelos retornosdelainversioacutenporlocuallaDirectivaconstituyeunreacutegimenldquosobre-protectivordquo) ii) lasexcepcionesdetipoldquofairuserdquosonmaacutesrestringidasqueenelcasodelderechodeautor (cabedestacarademaacutesquelaDirectivaautorizandashperonoobligandashalosEstadosmiembrosa adoptartalesexcepciones)3738 ndashverReichmanySamuelson(1997)Enestesentidoseha sentildealadoquelaDirectivaEuropeanocontienesalvaguardasadecuadasparagarantizarel accesodelascomunidadescientiacuteficasyeducativasalainformacioacutenapreciosaccesiblesOtro puntocriticadoeslafaltademecanismosdelicenciascompulsivas(CommitteeforaStudyon PromotingAccesstoScientificandTechnicalDataforthePublicInterestetal1999)
LasprevencionesfrentealimpactodelaDirectivaseamplificanenelcasodelasfuentes debaseuacutenicaDehecholaresolucioacutendealgunoscasosenlostribunaleseuropeosconfirmariacutea lostemoresdequeaquellageneraunaproteccioacuteninfinitamenteextensibleparaloscontenidos delasbasesdedatosdinaacutemicasauacutencuandosetratedecasosendondelainformacioacutenestaacuteenel dominiopuacuteblicoperoconunafuentedeprovisioacutenuacutenica(Colston 2001)39
Peroauacutenenloscasosenlosquenohayafuenteuacutenicapuedenpresentarseproblemas AsiacuteMilleacute(1996)ndashcitadoenHerreraBravo(2001)ndashsentildealaquelalegislacioacuteneuropeano contemploacutelanecesidaddedefenderellibreaccesoalainformacioacutenporpartedecompetidores quenohayantenidoaccesoalabasededatosprotegidaodetercerosquequisieranutilizarla mismainformacioacuten(extraiacutedadecualquierotrafuente)conunfindiferentealdecrearuna nuevabasededatosEnesecontextosepresentaraacutenldquocasosenlosqueunfabricantequehaya adquiridounarchivofiacutesicointenteejercitarundominioabsolutosobreelmismo(unldquoderecho exclusivordquonounameraldquofacultaddeimpedirrdquo)partiendodelabasedequeportener supuestamenteelldquooriginalrdquodelcontenidotodareproduccioacutendelmismoconstituyeuna extraccioacutenprohibidardquo
TambieacutensehaplanteadoquesibienelderechosuigenerisdelaUEpermiteaun competidorpotencialutilizarlascitasdeunabasededatosprotegidayllegardirectamentealas
37 EnlaDirectivasefacultaalosEstadosmiembrosaestablecerlimitacionesalaproteccioacutenen determinadoscasosporejemplofrenteabasesdedatosnoelectroacutenicascuyasreproducciones seanparausoprivadoocuandoelcontenidodelasbasesseausadoparafinesdocentesde investigacioacutencientiacuteficadeseguridadpuacuteblicaoparaefectosdeunprocedimientoadministrativoo judicialentreotrasPeroseaclaraexpresamentequeldquonopodraacuteinterpretarselaexcepcioacutende maneratalquepermitasuaplicacioacutendeformaquecauseunperjuicioinjustificadoalosintereses legiacutetimosdeltitulardelderechooquevayaendetrimentodelaexplotacioacutennormaldelasbases dedatosrdquo
38 DeOliveiraAscensao(2002)proponeunejemplointeresantedeconflictoentrelaDirectivaen cuestioacutenylaspraacutecticascientiacuteficashabitualesSuponeasiacuteelcasodeuninvestigadorquerealizaun trabajosobretemasde meteorologiacuteaparalocualrecorrelasbasesdedatosexistentessobreeltema incorporandoesosdatosasuinformeUnavezfinalizadoeacutestelopublicacomolibroSiesasbases estuvieranprotegidasporelderechosuigenerisel investigadorestariacuteaviolandolaDirectivadela UEyaquesibienlamismaautorizalaextraccioacutenparafinescientiacuteficosnopasalomismoconla reutilizacioacutenelcasoseriacuteamaacutesgravesisesupusieraqueauacutenlaextraccioacutendelosdatosseriacutea ilegalenestecasoyaqueelinvestigadorestabapensandoenpublicarunlibro(obseacutervesepor ciertoqueeselibrodifiacutecilmenterepresenteperseunacompetenciadirectaparalasbasesde datosquesequiereproteger)Faacutecilesverentonceslasbarrerasyelaumentodecostosquese impondriacuteansobrelaactividadcientiacuteficadegeneralizarseestetipodederechos
39 ElejemploseriacuteaeldelcasoldquoBritishHorseracingBoardLimitedvsWilliamHillOrganisation (2001)rdquo
SCCR86 paacutegina23
fuentesoriginaleselloignoralarealidadeconoacutemicadelaproduccioacutendebasesdedatosenla cualcomovimosantesnosoacutelohaytendenciasalestablecimientodemonopoliosldquonaturalesrdquo sinotambieacutencasosenlosquelareproduccioacutendeloscontenidosresultaeconoacutemicamente ineficiente
Secuestionanasimismolasfuerteslimitacionesalareutilizacioacutendelainformacioacuten contenidasenlaDirectivaSeguacutenCaacutemaraLapuente(1999)dichaslimitacionespuedenincluso alcanzarausuarioslegiacutetimosdelasbasesEsteeselcasodelaprohibicioacutenderealizarcopias ndashincluyendolasdeseguridadndashparaevitarquelasusenpersonasnoautorizadastambieacutense prohibealusuariolegiacutetimofacilitaratercerosnoautorizadoselaccesoalabasemediantela cesioacutendelusodeclavessistemasdedescodificacioacutenodesencriptacioacutenuotrosmecanismos ndashtodolocualenlapraacutecticageneraunescenarioendondehayunaprohibicioacutendereutilizacioacuten
Considerandoesteconjuntodeargumentoselpeligrorealesquesegenereunmonopolio defactosobreloscontenidosfactualesdelascompilacionesprotegidasconelconsecuente riesgoparalacirculacioacutenygeneracioacutendeconocimientos(Baron2001)Enlamisma direccioacutensesentildealaquelaDirectivaEuropearemueveladistincioacutentradicionalenelderechode autorentreproteccioacutendelasexpresionesyproteccioacutendelasideasconelconsiguienteriesgo deobstaculizarlalibrecirculacioacutendeestasuacuteltimas
Laconclusioacutengeneralquesurgedelosdiversostrabajosqueexaminanlalegislacioacuten europeasobreeltemaesquelospaiacutesesqueestaacutenanalizandolaintroduccioacutendeleyeso disposicionessimilaresdeberiacuteansercautelososafindetenermaacutestiempoparaobservarcuaacuteles sonlasconsecuenciasefectivasdelaDirectiva969CEnosoacutelosobrelaindustriadelasbases dedatossinotambieacutensobreelaccesoalainformacioacutenaspectodeimpactoclavesobreel desenvolvimientosocialyeconoacutemicoenelnuevoescenarioglobal(verMaureret al 2001)
IV LASITUACIOacuteNENAMEacuteRICALATINAYELCARIBE
a) Elmercadodebasesdedatos
Loprimeroatenerencuentaesquenoexisteinformacioacutenciertasobreeltamantildeodel mercadodebasesdedatosenninguacutenpaiacutesdeAmeacutericaLatinayelCaribeQuedafueradel aacutembitodeestetrabajogenerarestimacionesdeesetipotareaquedebieraserobjetodeestudios futurosEnestecontextopresentaremoslosrasgosprincipalesdeestaindustriaydesus principalesusuariosyproductoresconelfindetenerunacaracterizacioacutenesencialmente cualitativadelamismaDetodosmodossepuedeafirmarconbastantecertidumbrequela magnituddelaindustriadebasesdedatosndashmedidaenteacuterminoseconoacutemicosndashesenlaregioacuten bajoestudiotodaviacuteamuylimitadaespecialmenteenlospaiacutesesdemenordesarrollorelativo
AsiacutenosorprendequelaparticipacioacutendeAmeacutericaLatinayelCaribecomoregioacuten productoradebasesdedatosseaclaramentemarginalaescalamundialBraunstein(2002) tomandodatosdelGaleDirectoryofDatabasesmuestraqueen2001soacuteloel02deltotalde basesdedatosexistentesenelmundoproveniacuteadeldquoAmeacutericaMeridionalrdquoSibienhayrazones parasuponerqueelnuacutemerodebasesdedatosdelaregioacutenestaacutenetamentesubestimado(yaque soacutelofiguran21bases)nadanosimpideconcluirquelomismopuedeestarocurriendoenotras regionesypaiacutesesEncualquiercasoestocorroboraotrasevidenciasqueindicanclaramenteque lospaiacutesesdeAmeacutericaLatinayelCaribesonmuchomaacutesldquoimportadoresrdquoqueldquoexportadoresrdquode basesdedatosDehechotantoelconsumocomolaproduccioacutendebasesdedatosparecenestar
SCCR86 paacutegina24
positivamentecorrelacionadosconelniveldedesarrolloeconoacutemicoysocialdelospaiacuteses respectivos
iquestQueacutetipodebasesdedatosseproducenenlaregioacutenSolamenteenelcasodeBrasil hemospodidoencontrardatossistematizadosalrespectocorrespondientesalantildeo1996Enel cuadrosiguienteseobservaquehabiacuteaunas700basesendichopaiacutesenaquelantildeoabarcando diversastemaacuteticasyaacutereasydecaraacutectertantopuacuteblicocomoprivado
CuadroBasesdedatosexistentesenBrasilndash1996
Clasificacioacuten Nordmdebases dedatos
ABasesdeproduccioacutenTeacutecnico-cientiacutefica 89 Bibliograacuteficas 77 Tesis 12
BRegistrosyguiacuteas 142 Generales 35 Instituciones 22 Empresas 30 Investigadores 16 Productosyservicios 23 Eventos 6 Peliacuteculasyvideos 6 Otros 4
CBasesdeArchivo 272 Generales 234 Imaacutegenes 004 Legislacioacuten 19 Recortesnoticias 3 Autoridadesterminoloacutegicas 12
DBasesdeInformacioacutenyGestioacutenTecnoloacutegicaydeNegocios 35 Generales 20 NormasTeacutecnicas 11 Patentes 4
EBasesdeCulturasVivas 8 FBasesdeIndicadoresEstadiacutesticasDiagnoacutesticos 12 GOtrasBases 136
Generales 10 IBGE(InstitutoBrasileirodeGeografiaeEstatistica) 78 Cetesb(CompanhiadeTecnologiadeSaneamento 48 Ambiental)
TOTAL 694
FuenteFreitasPereiraetal(1999)
Entantolaevidenciarecogidaparaesteestudiomuestraqueentrelosprincipales productoresdebasesdedatosenlospaiacutesesdelaregioacutenfigurandiversasinstitucionespuacuteblicas quegeneranorecopilaninformacioacutencomercialeconoacutemicajuriacutedicafinancieraetclacualen generalenpartevendenyenpartedifundendeformagratuitandashdehechoesprobablequeel
SCCR86 paacutegina25
sectorpuacuteblicoseaelprincipalproductordebasesdedatosenvariospaiacutesesdelaregioacuten Asimismoexistendistintosproveedoresprivadosquetambieacutencomercializanlamismaclasede informacioacutenmuchasvecesencompetenciadirectaconelsectorpuacuteblico(replicandoloque ocurreenlamayorpartedelospaiacutesesdesarrollados)aunqueengeneralagregandovalorala informacioacutenquebrindaesteuacuteltimo(facilitandolaconsultayelusodelainformacioacuten organizandodemanerasalternativaslosdatosrespectivosetc)Laofertaprivadadebasesde datosenAmeacutericaLatinayelCaribeestariacuteaconcentradaprincipalmenteentoncesenempresas quesededicanavenderinformacioacutensobretemasjuriacutedicoscomercialescrediticiosyenmenor medidafinancierosloscualessonenloesencialdeintereacutesbaacutesicamenteldquolocalrdquo(estoeslos usuariosdelainformacioacutenrespectivaseriacuteanensuenormemayoriacutearesidentesdelpaiacutesndasho regioacutenndashalacualserefieredichainformacioacuten)
Elsectorpuacuteblicoasiacutecomolasuniversidadesylosinstitutosdeinvestigacioacutentambieacuten ofreceinformacioacutendemaneragratuitauonerosaseguacutenloscasosencamposdondelaoferta domeacutesticaprivadaesmenoroenocasionesnulameteorologiacuteaagriculturahidrografiacutea demografiacuteasaludcartografiacuteageologiacuteamedioambienteetcasiacutecomoendiversoscamposde lascienciasldquodurasrdquoEnvariasdeestasaacutereaslosusuarioslocalestambieacutenrecurrenobviamente alasbaseslocalizadasenlospaiacutesesdesarrolladosNoacuteteseenestesentidoquemientrasque unapartedelainformacioacutenrelevanteenestetipodeaacutereascorrespondeahechosodatos propiosdelospaiacutesesdelaregioacuten(porejemploenmeteorologiacutea)losusuarioslocalestambieacuten puedenestarinteresados(enmayormedidaqueenelcasodelasbasesjuriacutedicasocomerciales porejemplo)eninformacioacutencontenidaenbasesdedatosextranjeras(estoesclaroenelcaso delaactividadcientiacuteficaporejemplo)
Otrohechoimportanteatenerencuentaesqueelgradodedigitalizacioacutendelasbasesde datosenlaregioacutenesclaramentemenoralqueseobservaenlospaiacutesesdesarrolladoslocuales obviamenteconsecuenciadelmenorniveldepenetracioacutendelasTICsenlaregioacuten40 Esto marcaunobstaacuteculoobjetivoparaeldesarrollodelmercadodebasesdedatos
EnloscuadrosA1aA3(enelAnexoI)seobservaelretrasodebuenapartedelos paiacutesesdelaregioacuteneneldesplieguedelainfraestructurainformaacuteticaydetelecomunicaciones necesariaparaingresaralmundodelaldquonuevaeconomiacuteardquo(porciertolasdiferenciasentre paiacutesessonimportantesconlasnacionesdelCaribecomolosmaacutesavanzadasenpromedioen teacuterminosrelativos41)ndashasiacutecomoenelcostodeaccesoadichainfraestructuraEnestesentido resultainteresanteobservarlosdatosexhibidosenelcuadroA4(verelAnexo I)que correspondenaunIndicedePreparacioacutenparaelAccesoalaRed(NetworkedReadinessIndex (NRI))presentadooriginalmenteenKirkmanetal(2002)42 ndashseguacutenlosautoresdichoiacutendice reflejalapreparacioacutenyelpotencialdeunpaiacutesparaparticipardeunmundointerconectadopor redesQuedaclaroqueelgruesodelaregioacutenestaacutelejosdetenerlosnivelesdepreparacioacuten adecuadosparaingresaralaldquonuevaeconomiacuteardquoyportantoparaserunactorimportanteenla
40 Asiacuteunafilialargentinadeungrupoempresarioeuropeo-estadounidenseentrecuyosprincipales negociosfiguralaventadeinformacioacutenjuriacutedicareportoacutequemientrasqueenArgentinael porcentajedefacturacioacutenenmedioselectroacutenicoserade8elmismollegabaal50enEEUU locualobedecejustamentealoincipientedeladifusioacutendelaventadedatosenformatodigitalen laregioacuten
41 Laescasapoblacioacutendevariosdeestospaiacutesespuedeestarexplicandopartedelasdiferencias respectivas
42 Eliacutendiceseconstruyeenfuncioacutendedistintosindicadoresquereflejanlainfraestructura informaacuteticaydecomunicacioneslaspoliacuteticaspuacuteblicasvigentesendichasaacutereasetc
SCCR86 paacutegina26
produccioacutenexportacioacutenyconsumodebasesdedatosdigitalizadasEnconsecuenciala expansioacutendelaindustriadelasbasesdedatostendraacutecomopre-condicioacutenqueseacelere fuertementelaincorporacioacutendelasTICsenAmeacutericaLatinayelCaribe(paripassuconun ascensoenlosnivelesdeeducacioacutendesupoblacioacutendemodoquedichaincorporacioacutennose hagaacostadeincrementarlaldquobrechadigitalrdquointernayaexistente)
b) Lasituacioacutenlegalylosmediosdeproteccioacutenexistentesparalasbasesdedatos
Enlamayorpartedelaregioacutensehaincorporadoyadeformaexpliacutecitaalasbasesde datosquetengancaracteriacutesticasdeoriginalidadenlaseleccioacutenyodisposicioacutendesus contenidosalasrespectivaslegislacionesnacionalessobrederechodeautorsiguiendolas disposicionesdelostratadosyamencionadosdelaOMPIylaOMC(ADPIC)Ladecisioacuten 351 delAcuerdodeCartagenaconcertadaentreBoliviaColombiaEcuadorPeruacuteyVenezuela tambieacutenincluyedisposicionestendientesaprotegeralasmencionadasbasesdedatos
EncontrastecomomencionamosantesenlaregioacutensolamenteenMeacutexicoexisteuna legislacioacutenadhocqueotorgaproteccioacutenalapropiedadintelectualdelasbasesdedatosno originalesEnestesentidocabesentildealarquedichalegislacioacutenharecibidocriacuteticasdepartede juristasmexicanosquesentildealansucaraacutectercontradictorioconlaLeyMexicanadeDerechosde Autorenlacualdichadisposicioacutenhasidoincluida(verOvillaBueno1998CaballeroLeal 2000)DichascriacuteticassefundanenqueenMeacutexicoaligualqueencasitodoslospaiacutesesdela regioacutencuyalegislacioacutensobrepropiedadintelectualsebasaenlatradicioacutenlatinaseentiende queelderechodeautorsiemprehaexigidocreatividadcomobaseparalaproteccioacutenno existiendofundamentosparaprotegerbienesenbasealasinversionesnecesariasparasu creacioacutenPorsuparteCaballeroLeal(2000)sentildealaquelaLeyMexicananootorgaderechos soacutelidosalosproductoresdebasesdedatosnooriginalesdadoquenodefineclaramentecuales sonlosderechosexclusivosdeaquellosnitampocopreveacutelaposibilidadderenovarla extensioacutendelaproteccioacutenotorgadandashqueenelcasomexicanoesde5antildeosndashconcluyendoque susefectospraacutecticosnoseriacuteansignificativos
Entantohastadondehemospodidoindagarnoexistenproyectosdeleyenninguacutenpaiacutes deAmeacutericaLatinayelCaribequeapuntenaincorporarunaproteccioacutenespecialparalasbases dedatosnooriginalesEnestesentidoesinteresantesentildealarquealmenosenalgunospaiacuteses loslegisladoresparecenadvertidosdelosdebatesquesobreeltemasehansuscitadoenotras regionesAsiacutealdiscutirselaactuallegislacioacutenargentinaqueprotegeporlaviacuteadederechosde autoralosprogramasdecomputacioacutenylasbasesdedatosoriginalesunsenadorexpresoacutesu temorporelhechodequelafaltadeunaadecuadaclarificacioacutendeltemaderivaraenla proteccioacutendeguiacuteastelefoacutenicasporejemplo(Quinn2000)
Sinperjuiciodelaausenciadedisposicionesespeciacuteficassobreeltemaexistenenla mayorpartedelospaiacutesesdiversasfiguraslegalesquepodriacuteanaplicarseencasodeproducirse conflictosentornoalapropiedaddelasbasesdedatosnooriginalesporejemplolasleyeso disposicionesrelativasacompetenciadeslealenriquecimientosincausaapropiacioacutenindebida etcclaramentepuedenseraplicadasencasodequeunpropietariodeunabasededatossea afectadoporcompetidoresquereproduzcansindebidaautorizacioacutensusproductos43 Enelcaso
Porciertolosproveedoresdebasesdedatosenlaregioacutentienenlaopcioacutenderegistrarlos elementosdesusbasesquepuedanserprotegidostantoporlalegislacioacutendederechosdeautor (porejemplotesaurosmeacutetodosdeinterrogacioacutenconsultayvisualizacioacuteniacutendicesprogramasde
[Siguelanotaenlapaacuteginasiguiente]
43
SCCR86 paacutegina27
deChileentantondashseguacutenlasautoridadesdelaoficinadeDerechosdeAutorconsultadaspara estetrabajondashlaleyNdeg19223sobredelitosinformaacuteticosdealgunamanerapodriacuteaaplicarsea lasbasesdedatosnooriginalesenausenciadeproteccioacutenenelaacutembitodelderechodeautor Talvezlomismopodriacuteaocurrirenotrospaiacutesesenloscualesexistalegislacioacutensimilar
Sepuedeargumentarquelaefectividaddelasmencionadasdisposicioneslegalesseve menguadaenlapraacutecticaporproblemasdeenforcement(hechodestacadoporlamayorparte delasinstitucionesempresasyexpertosconsultadosparaestetrabajo)Sibiendichos problemasnosonexclusivosdelalegislacioacutensobrepropiedadintelectualalgunos observadoresargumentanqueenlaregioacutenexisteunaactitudculturalmaacutesldquotoleranterdquoalacopia delainformacioacutenqueenlospaiacutesesmaacutesavanzadoslocualagravariacuteaparticularmentela situacioacutenenelaacutembitobajoexamenAsimismolarelativaldquonovedadrdquodeltemaenloquehace alasbasesdedatosdigitalizadastornariacuteaauacutenmaacuteslentosycomplejosloslitigiosporfalta tantodejurisprudenciaasentadacomodepreparacioacutendelosfuncionariosjudiciales
Enloquehacealusoindebidodelasbasesdedatosporpartedelosusuarioslegiacutetimos (queseconcentrafundamentalmenteencompartiroextenderelaccesoalainformacioacuten respectivaapersonasuorganizacionesnoautorizadas)sibiengeneralmenteseconcertan contratosolicenciasqueprohibendichasaccionesenlapraacutecticaaparentementeutilizarlaviacutea legalparaeliminarlasresultamuycostoso44
Enestecontextolosproveedoresdebasesdedatosprincipalmenterecurrenameacutetodos teacutecnicos(encriptadoclavesdeaccesoetc)paraprotegersusproductosloscualesalmenos paralamayoriacuteadelosconsultadosproveenunaproteccioacutenrelativamentefuerteaunquepor ciertonocompleta(lasdificultadesaparentementeseconcentrariacuteanenelmencionado problemadelosusuariosqueporejemplodifundenlasclavesdeaccesoapersonasno autorizadas)
Ciertamentedebedecirsequelaproteccioacutenpormediostecnoloacutegicossueletenerademaacutes deuncostoelevadolaconsecuenciadequelainformacioacutenolasconsultasdelasbasesdeban hacersedeunamaneramenoscoacutemodaoldquoamigablerdquoparaelusuariojustamenteconelfinde viabilizarlaproteccioacutenqueotorgaelmediotecnoloacutegicoEnesesentidolasfirmasdeben balanceareldeseodeminimizarlaspotencialespeacuterdidasporelusonoautorizadodesusdatos conlanecesidaddemantenerlasuficienteflexibilidadcomoparanoperjudicarasususuarios legiacutetimosespecialmentecuandoexistenvariosproveedoresalternativosenelmercado45
Lasmarcastambieacutensonunmediodeproteccioacutenasiacutecomolasestrategiasderenovacioacuten constantedelainformacioacutenlainclusioacutendevaloragregadoetcAsimismolasempresas propietariasdebasesdedatosmonitoreanconstantementeasuscompetidoresconelfinde
[Continuacioacutendelanotadelapaacuteginaanterior]
computacioacutenusadosparaelfuncionamientodelasbasesetc)comoporotrasnormaslegales (marcaslogosetc)
44 Lasempresastratariacuteanderesolverestosproblemascuandolosdetectanporlaviacuteadela persuasioacutenylasnegociacionesinformalesconlosusuarios
45 Dehecholasfirmasestariacuteanencondicionesdedetectarporejemplolapraacutecticadecompartirlas clavesdeaccesoperoalmenosporahoraconsiderariacuteanqueeleventualbeneficiodesermaacutes estrictosconelusodelasclavesnocompensariacutealoscostosaincurrirparaalcanzartalobjetivo (inclusoencuantoelloprobablementeredundariacuteaenrestriccionesqueafectariacuteanlacomodidadde accesoalasbasesauacutenparalosusuariosautorizados)
SCCR86 paacutegina28
detectarposiblesconductasdeslealesEntantohaybasesquesoacuteloestaacutendisponiblesonliney queseprotegenporelhechodequesutamantildeoestangrandequesalvoquepudieranser extraiacutedasdirectamentedelosservidoresendondeestaacutenalojadaslacopiadesuselementos resultariacuteademasiadocostosaylentacomoparaqueresulteeconoacutemicamenterentablerealizarel esfuerzorespectivoEstoesasiacuteenuncontextodondeloscontenidosdelamayorpartedelas basesdenaturalezacomercialsongeneralmenteactualizadosdemanerafrecuenteyenelcuallos propietariosdelasbasesraramenteautorizanlasconsultasldquoenbloquerdquoporloquelas informacionestienenqueseraccedidasdeaunaporvez
Alavezotramaneradepreservarmercadosatendiendoalasdiferentesnecesidadesde losusuarioseslaqueempleanalgunasempresasndashporejemploaquellasdedicadasavender informacioacutenfinancierandashquerecurrenafijardistintospreciosparalainformacioacutenseguacutenel gradodeactualizacioacutenconlaquelarequieransusclientesndashlocualtiendeadisminuirlos incentivosacopiarindebidamentelainformacioacutenrespectiva46
Sibiencasitodaslasfirmaseinstitucionesconsultadashanreportadolaexistenciade perjuicioseconoacutemicosporlaapropiacioacutenindebidadeinformacioacutenporpartedecompetidores yousuariosaparentementelaspeacuterdidasgeneradaspordichasaccionesseriacuteanenlagran mayoriacuteadeloscasosdebajamagnitudcomoparajustificarrealizareventualesaccioneslegales alrespecto4748 Tampocohemosrecogidoevidenciadequehayandejadodehacerse inversionesendeterminadasbasesdedatosporfaltadeproteccioacutenlegalapropiadaDetodos modosestasconclusionesdebensermatizadasteniendoencuentaqueenvarioscasoslas firmasproductorasdebasesdedatoshacerelativamentepocotiempoqueestaacutenofreciendosus productosenformatodigitalndashlocualpodriacuteaexplicarquelaincidenciadelosproblemasde copiadeinformacioacutenycontenidos(olaconcienciaacercadelaincidenciadedichos problemas)seamenorqueenlospaiacutesesmaacutesavanzados49
Laevidenciaquehemospodidorecogerparaesteestudioentantoindicaquelosuacutenicos casosenlosquesehanregistradodemandasjudicialesvinculadasalacopiadeinformacioacuten contenidaenbasesdedatosnooriginalesdigitalizadashantenidolugarenArgentina50y
46 EstecasocorrespondealaestrategiadenominadacomoldquoversioninginformationrdquoporShapiroy Varian(1999)
47 Unaempresaqueconsultamosdedicadaacomercializarbasesdedatosconinformacioacuten comercialyconoperacionesenArgentinaChileyUruguayestimoacutelaspeacuterdidasporelusono autorizadodeloscontenidosdesusbasesenun5-10desufacturacioacuten
48 Entantosenoshareportadoquehaycasosenlosquesibienlospropietariosdelasbasestienen certezadequesuinformacioacutenestaacutesiendoutilizadaporpersonassinderechosadquiridos legalmentetienendificultadesinclusoparaidentificaralosinfractores
49 AsuvezciertamentelosproblemasdepirateriacuteadelainformacioacutenenAmeacutericaLatinapreexisten aladigitalizacioacuten
50 LoscasosquenosfueronreferidosenArgentinasondosElprimeroinvolucroacuteaunaempresa dedicadaaproveerinformacioacutencontableytributariaunodecuyosboletinesdigitalesndashque ofreciacuteaasusclientesndasheracopiadoydistribuidoporotrafirmaSibienexistiacuteanbasesparaquela empresainfractorafuerasancionadaporcompetenciadesleallajusticiaaparentementenodio lugaralreclamodelafirmaafectadaElsegundoestaacutetodaviacuteairresueltoenelaacutembitodela justiciapenalysurgioacuteapartirdeunadenunciadelaempresaNosiscontralafirmaAxesor(en cuyocapitalparticipaunfondoderiesgodelBancoSantanderCentralHispanodeorigen espantildeol)porlacopiadeunCDconinformacioacutensobreriesgocrediticioquecomercializabaNosis
SCCR86 paacutegina29
Ecuador51 ndashenesteuacuteltimopaiacutesademaacutesenelaacutembitoadministrativosehansolicitadoen algunoscasoslapraacutecticademedidascautelaresporlapresuntautilizacioacuteniliacutecitadebasesde datoselectroacutenicasSinembargoobviamenteellonosignificaquenosehayanproducido muchosotrosepisodiosdepirateriacuteaquenohanllegadoalainstanciajudicialsinoquesehan resueltoprivadamente(asiacutecomotambieacutendeotrosquetodaviacuteasesiguenproduciendosinque seafaacutecilcomodeciacuteamosantessiquieraidentificarconprecisioacutenalosinfractores)Porotro ladocabedestacarquesiacutehanexistidocasosenloscualeslajusticiayahaprotegido compilacionesquecumpliacuteanconlosrequisitosdeoriginalidadenladisposicioacutenyoseleccioacuten delosdatosdeformataldeserprotegiblesbajolalegislacioacutendederechodeautor52
Enesteescenariolaconclusioacutengeneraldenuestrotrabajodecampoesquesalvoalguna excepcioacuten53nohayevidenciaquemuestrequeexistaunreclamoporpartedelasempresase institucionesquemantienenycomercializanbasesdedatosenAmeacutericaLatinayelCaribepor contarconunalegislacioacutensuigenerisalestilodelaintroducidaenlaUEDehechoenlas entrevistasycontactosquerealizamosparaestainvestigacioacutenencontramosquelamayorparte delasorganizacionesdedicadasacomercializarbasesdedatosteniacuteanescasoconocimientodel debatesobreeltemaenEuropaylosEEUUyvariasinclusodesconociacuteanquelasbasesdesu propiedadpodriacuteanrecibirsiseaplicaraunalegislacioacutencomolaeuropeaporejemplouna proteccioacutenlegalespeciacutefica54 Asuvezlasoficinasrespectivasdederechosdeautorenla regioacutennohanreportadoquelosactoresprivadosquepodriacuteanrecibirproteccioacutenencasode sancionarseunalegislacioacutensuigenerisesteacutenimpulsandouncambioenesesentido(locual podriacuteaobedecerentreotrosfactoresalyamencionadoescasotamantildeodelaindustria respectiva)Todoestoporciertonoimplicaquelasempresasdelsectornodeseenmejorarel niveldeproteccioacutenlegalconelquecuentansinembargolaconclusioacutengeneralesqueal menosporelmomentolamayorpreocupacioacutenenmaterialegalestariacuteaenquesemejoreel niveldeenforcementdelalegislacioacutenyavigente
51 Elconflictoseprodujoentredosempresasquecomercializancompilacionesdeleyesenformatos digitales
52 EnArgentinayaen1974sediouncasoenestesentidoresueltofavorablementeparael demandanteporcopiadeunabasededatosqueconteniacuteanormativasdecomercioexterior (CNCivSalaD30474inreldquoGuiacuteaPraacutecticadelExportadoreImportadorSRLcEmpresaIARA yotrordquo)ndashverQuinn(2000)MaacutesrecientementelaempresaLaLeyobtuvounfallofavorableen 1996porunademandacontraotrafirmaquehabiacuteareproducidosinautorizacioacutenunabasede datosreferencialderepertoriosjuriacutedicosqueLaLeycomercializabaenCDs
53 SolamenteenelcasodelServiccediloFederaldeProcessamentodeDados(SERPRO)deBrasillas autoridadesconsultadasexpresaronunaopinioacutenclaraycondefinidoconocimientodecausaa favordeimplementarunaproteccioacutensuigenerisparalasbasesdedatos(significativamentese tratadeunaempresaestatal)
54 Existenalavezcasosenloscualesdeterminadasempresassearroganaunqueporciertosin baseslegalessoacutelidasderechosquenoposeenasiacuteunportalchilenodeinformacioacutensobre economiacuteaynegociosensupaacuteginawebsentildealaqueldquotodotextomuacutesicasonidofotografiacuteas videosgraacuteficosprogramasyengeneralcualquierinformacioacutencontenidaenelportalpor cualquiermedioseraacutedenominadaensuconjuntolsquoContenidorsquoDichoContenidoesdepropiedad exclusivadelaempresayseencuentraprotegidoporleyeslocalesytratadosinternacionalesde propiedadintelectualrdquo(verJijenaLeiva1999)
SCCR86 paacutegina30
V CONCLUSIONES
LadiscusioacutenacercadelosDPIsobrelasbasesdedatosldquonooriginalesrdquoprobablemente ejemplificadeunmodoparticularmenteagudolasiemprepresentetensioacutenentrelanecesidad deestablecerunmarcodeincentivosatractivoparalageneracioacutendenuevosproductoseideasy elobjetivodequedichosproductoseideasgenerenlamayorcantidaddeldquoderramesrdquosobreel conjuntodelsistemaeconoacutemicoydeltejidosocial
Decimosqueenestecasodichatensioacutenesespecialmenteagudaentantoqueunreacutegimen suigenerisparalasbasesdedatosnoapuntariacuteaaprotegerlasbasesensiacutemismasentanto productosnuevosyocreativossinoalainformacioacutenenellascontenidaconelconsiguiente riesgodequeseestablezcanliacutemitesalacirculacioacutendeaquellainclusodelaquehastael presentesemantieneeneldominiopuacuteblicoEnotraspalabraslacreacioacutendenuevosDPIsobre lasbasesdedatospodriacuteasesgarelbalanceentreproteccioacuten-difusioacutendeformapeligrosamente pronunciadaafavordelprimerteacuterminodedichobinomioLasamenazasenesteuacuteltimoterreno noseobservansoacuteloenlasmuysensiblesaacutereasdelacienciaylaeducacioacutensinotambieacutenenel propiocampocomercialndasheinclusoenvinculacioacutenconeldesarrollodeInternetporejemplo
Otropuntoclaveesquedichoreacutegimennosedirigiriacuteaapromoverlageneracioacutendeideaso bienesnuevosnilosesfuerzoscreativossinobaacutesicamentealasinversionesrealizadasenla recoleccioacutenyorganizacioacutendeinformacioacuten(einclusodeotrotipodeelementosalmenosenla definicioacutendelaUnioacutenEuropea)dediversotipoElloenprincipioiriacuteaencontratantodela tradicioacutendelalegislacioacutendederechosdeautorenbuenapartedelmundocomodelosobjetivos quedeberiacuteananimaralosregiacutemenesdeDPIdesdeunpuntodevistaeconoacutemicoAsimismoal menosenlaformaenqueelreacutegimensuigenerishasidoestablecidoenlaUEtendriacuteael potencialriesgodegenerarproteccionesperpetuas(encontradelaideadeproteccioacutentemporal queestaacuteenlabasedelalegislacioacutensobrepropiedadintelectual)
Nosorprendeentoncesencontrarqueauacutenenlospaiacutesesdesarrolladosndashprincipales productoresyconsumidoresdebasesdedatosndashexisteunafuertediscusioacutenacercadela convenienciadeadoptarlegislacionessuigenerisdeltipodelasimplementadasenlaUE discusioacutenqueporelmomentohabloqueadolaintroduccioacutendenormassimilaresen los EEUU
Muchasmaacutesdudassurgenenelcasodelospaiacutesesendesarrolloyaqueentantosonal presenteprincipalmenteconsumidoresantesqueproductoresdebasesdedatoslaadopcioacutende disciplinasinternacionalesenlamateriaaparentementegenerariacuteaunbalancecosto-beneficio auacutenmenosfavorablequeenlasnacionesavanzadas
LaevidenciaempiacutericaquehemosrecogidoparaelcasodeAmeacutericaLatinayelCaribea suveznoparecedarsustentoalargumentoafavordeestablecerDPIparalasbasesdedatosno originalesentantonohemosobservadoquelaincipienteindustriaqueexisteenlaregioacuten aparentementeconcentradaenlospaiacutesesmaacutesavanzadosdelamismaesteacutesiendoperjudicada porlaausenciadeunalegislacioacutensuigenerisenlamaterialosperjuicioscomercialesque ciertamenteexistenaunquetienenunamagnitudinciertaparecenderivarmaacutesbiendelafalta deunadecuadoenforcementdelalegislacioacutenactualmenteexistenteEnconsecuenciaal presentenopareceexistirunintereacuteseconoacutemiconitampocosocialconcretodesdeelpuntode vistadelospaiacutesesdelaregioacutenafavordeunalegislacioacuteninternacionalsobrebasesdedatos ldquonooriginalesrdquocomolapropuestaantildeosatraacutesenelsenodelaOMPI
SCCR86 paacutegina31
Todoestosinembargonodebeserinterpretadoenelsentidodequelasituacioacutenactual enlamateriaesenalguacutensentidooacuteptimaEstaacuteclaroporunladoquepeseaqueexistentanto legislacioacutencomomediostecnoloacutegicosquepodriacuteanprotegeralasinversionesrealizadasenla creacioacutenymantenimientodebasesdedatoshayproblemastantodeenforcementdelos contratosylasleyesrespectivascomodeldquocircunvalacioacutenrdquodelaproteccioacutentecnoloacutegicaque generanpeacuterdidasmonetariasparalospropietariosdelasbasesdedatos(propietariosqueno soacutelooperanenelsectorprivadosinoqueenmuchasocasionessonorganizacionesestatales)
Asuvezdesdeunpuntodevistadinaacutemicopodriacuteaesperarsequelaindustriadebasesde datosenAmeacutericaLatinayelCaribevayaexpandieacutendosealolargodeltiempondashespecialmente amedidaqueseincrementeladifusioacutendelasTICsenlaregioacutenndashconlocualeventualmente podriacuteadarseelcasodequeenunfuturoaparezcanconflictosdemayorsignificacioacutenquelos detectadoshastaahora
EnconsecuenciaresultanecesariocontinuaravanzandoenelestudiodeltemaEn particularseriacuteaimportantequeenelfuturosevayagenerandoinformacioacuteneconoacutemicacierta respectodelamagnituddeestaindustriaenlaregioacutenSibiensetratadeunatareacompleja comolomuestralamuyescasainformacioacutenexistentealrespectoinclusoenlospaiacuteses desarrolladosestaacuteclaroqueresultaimprescindibleparadotardeunabaseempiacutericamaacutesfirmea losdebatessobreeltema
Entantodenuestrotrabajosurgequedospasospotencialmentefavorablesparael desarrollodelaindustriadelasbasesdedatosenlospaiacutesesdeAmeacutericaLatinayelCaribe seriacuteani)mejorarelenforcementdelasnormativasactualmentevigentessobreeltematanto enelaacutereadederechosdeautorcomoenlosotroscamposjuriacutedicosinvolucrados(competencia deslealetc)ii)propenderaunamayorpenetracioacutendelasTICsenlospaiacutesesdelaregioacuten
Afuturoasuvezdebedarseinicioaunprocesodediaacutelogoentrelasdistintaspartescon intereacutessobreeltemaparaevaluarenqueacutemedidapodriacuteasernecesarioreformarlaslegislaciones actualmenteexistentesenmateriadecompetenciadeslealporejemploparahacermaacutesefectiva laproteccioacutenparalospropietariosdebasesdedatosenlaregioacutenDeesemismodiaacutelogo podriacuteanirsurgiendoconsensosnuevosacercadesiresultanecesarioonoavanzarenalguacutentipo deproteccioacutendelasbasesdedatosporlaviacuteadelosDPIndashyacercadecuaacutelesseriacuteanlas modalidadesdedichaproteccioacutenencasodequeseconcluyeraquesuimplementacioacutenseriacutea positivandashinclusoenelmarcomultilateralapartirtantodelaacumulacioacutendeexperienciaenla aplicacioacutendelasnormasyavigentesenalgunasregionescomodelapropiaevolucioacutendel mercadodebasesdedatosenlospaiacutesesdeAmeacutericaLatinayelCaribe
[SigueelAnexoI]
SCCR86
ANEXOI
CuadroA1AccesoatelefoniacuteaenAmeacutericaLatinayelCaribendash2001
Telefoniacuteacelular Telefoniacuteafija
Paiacutes Nordmsuscriptores cada100hab Paiacutes
Nordmliacuteneastelefoacutenicas cada100hab
Martinica 7153 Guadalupe 6359 Araba 5000 Chile 3402 AntiguaampBarbuda 3177 PuertoRico 3065 IslasViacutergenes (EEUU) 2890 Jamaica 2694 Venezuela 2635 Meacutexico 2168 Panamaacute 2070 Bermuda 2064 Paraguay 2040 Bahamas 1966 Surinam 1911 Argentina 1861 TrinidadampTobago 1734 Brasil 1673 Uruguay 1547 Repuacuteblica Dominicana 1465 ElSalvador 1250 Belize 1155 Barbados 1064 Guatemala 970 Bolivia 899 Guyana 866 Colombia 763 CostaRica 757 Ecuador 667 Granada 641 Peruacute 592 Honduras 361 StKittsandNevis 312 Nicaragua 299 StVincent 208 Dominica 156 Haitiacute 111 Cuba 007
Bermuda 8715 StKittsandNevis 5688 IslasViacutergenes(EEUU) 5637 AntiguaampBarbuda 4735 Barbados 4629 Guadalupe 4493
Martinica 4300 Bahamas 4003 Aruba 3503 PuertoRico 3364 Granada 3275 Dominica 2906 Uruguay 2829 TrinidadampTobago 2399 Chile 2390 CostaRica 2297 StVincent 2196 Brasil 2178 Argentina 2163
Jamaica 1973 Surinam 1758 Colombia 1705 Panamaacute 1483 Belize 1444 Meacutexico 1372 Venezuela 1120 RepuacuteblicaDominicana 1102 Ecuador 1037 ElSalvador 934 Guyana 919 Peruacute 775 Guatemala 647 Bolivia 622 Paraguay 512 Cuba 510 Honduras 471 Nicaragua 312 Haitiacute 097
EEUU 4442 EEUU 6645 Oceaniacutea 4495 Europa 4377 AmeacutericaLatinay Caribe 1717
Europa 4062 Oceaniacutea 4002
AmeacutericaLatinayCaribe 2327 Mundo 1557 Mundo 1721
FuenteInternationalTelecommunicationsUnion(ITU)
SCCR86 AnexoIpaacutegina2
CuadroA2AccesoaInternetypenetracioacutendePCsenAmeacutericaLatinayelCaribendash2000
PCs Internet
Paiacutes NordmPCscada
100hab Paiacutes
NordmServidores cada10000
hab Paiacutes
Nordm usuarios
cada 10000hab
Bermuda 4654 Bermuda 52727 Bermuda 390137 Guadalupe 1974 Uruguay 16202 Chile 165765 StKittsandNevis 1817 Argentina 7298 Aruba 136536 CostaRica 1491 Meacutexico 5655 Uruguay 110878 Granada 1271 Panamaacute 5313 PuertoRico 102179
Martinica 1266 Brasil 5153 IslasViacutergenes (EEUU) 100322
Belize 1249 TrinidadampTobago 5096 Peruacute 97420 StVincent 1058 Chile 4881 Dominica 77777 Uruguay 1049 AntiguaampBarbuda 4095 TrinidadampTobago 77258 Chile 823 Araba 2809 Argentina 67509
Barbados 822 IslasViacutergenes (EEUU) 2807 AntiguaampBarbuda 65203
Dominica 713 Dominica 2424 Belize 62447 TrinidadampTobago 618 CostaRica 1829 Guyana 60395 Meacutexico 576 Guadalupe 1246 CostaRica 56674 Argentina 513 Belize 1220 StKittsandNevis 51610 Brasil 500 Colombia 1106 Granada 43556
Jamaica 466 Repuacuteblica Dominicana 924 Bahamas 43158
Venezuela 455 Martinico 891 Venezuela 39305 Peruacute 409 Venezuela 668 Barbados 37383 Panamaacute 370 Jamaica 571 Panamaacute 31701 Colombia 354 Guatemala 492 Jamaica 31055 Guyana 256 Peruacute 417 StVincent 30857 Ecuador 217 PuertoRico 386 Brasil 29392 ElSalvador 191 Barbados 374 Meacutexico 27431 Bolivia 168 Nicaragua 276 Surinam 26979 Paraguay 127 Paraguay 236 Colombia 20746 Guatemala 114 Bolivia 159 RepuacuteblicaDominicana 18588 Honduras 108 StKittsandNevis 104 Guadalupe 17544 Cuba 107 ElSalvador 092 Bolivia 14407 Nicaragua 089 Bahamas 079 Ecuador 14234 AntiguaampBarbuda ndash Guyana 069 Martinica 12746 Aruba ndash Cuba 059 Nicaragua 9854 Bahamas ndash Granada 032 ElSalvador 7967 Repuacuteblica Dominicana ndash Surinam 023 Paraguay 7278 Haitiacute ndash Honduras 020 Guatemala 7027 PuertoRico ndash Ecuador 018 Honduras 6168 Surinam ndash StVincent 018 Cuba 5358 IslasViacutergenes (EEUU) ndash Haitiacute ndash Haitiacute 2454 EEUU 5852 EEUU 292832 EEUU 450696 Oceaniacutea 3652 Oceaniacutea 64761 Oceaniacutea 251112 Europa 1674 Europa 15727 Europa 135948 AmeacutericaLatinay Caribe 659
AmeacutericaLatinay Caribe 9628
AmeacutericaLatinay Caribe 57049
Mundo 772 Mundo 17793 Mundo 64137
FuenteInternationalTelecommunicationsUnion(ITU)
SCCR86 AnexoIpaacutegina3
CuadroA3CostodeaccesoaInternetndash2001
Promedioanualdelcostopor20horasdeaccesomensualaInternetcomoporcentaje delPBIpercaacutepita(medidoenPPP)
Ranking Paiacutes Costo
1 2 3 4 5 6 7 8 9
10 29 31 32 36 41 42 44 45 47 48 49 53 58 61 62 65 66 67
Suecia Beacutelgica Finlandia Noruega Islandia Japoacuten Suiza EstadosUnidos Taiwaacuten Dinamarca Uruguay Argentina TrinidadampTobago Chile Meacutexico Brasil CostaRica Venezuela Colombia Jamaica Panamaacute Bolivia ElSalvador Guatemala RepuacuteblicaDominicana Paraguay Ecuador Honduras
012 029 037 037 046 049 057 065 068 071 263 320 330 454 517 526 543 604 808 840 844 983
1152 1557 1562 2039 2503 3207
FuenteKirkman(2002)
Sobre75paiacutesesrankeados
SCCR86 AnexoIpaacutegina4
CuadroA4IndicedePreparacioacutenparaelAccesoalaRed (NetworkedReadinessIndex(NRI))ndash2001
Ranking NRI
Paiacutes Networked Readiness
1 2 3 4 5 6 7 8 9
10 32 34 37 38 44 45 46 47 48 50 52 55 56 57 63 67 68 69 71 72
EstadosUnidos Islandia Finlandia Suecia Noruega PaiacutesesBajos Dinamarca Singapur Austria ReinoUnido Argentina Chile Uruguay Brasil Meacutexico CostaRica TrinidadampTobago RepuacuteblicaDominicana Panamaacute Venezuela Peruacute ElSalvador Jamaica Colombia Paraguay Bolivia Guatemala Nicaragua Ecuador Honduras
605 603 591 576 568 568 556 547 532 531 401 400 380 379 358 357 352 352 342 341 338 330 329 329 315 304 300 283 265 264
FuenteKirkmanetal(2002)
[SigueelAnexoII]
Sobre75paiacutesesrankeados
SCCR86
ANEXOII
REFERENCIASBIBLIOGRAacuteFICAS
BandJyJSGowdy(1997)ldquoSuiGenerisDatabaseProtectionHasItsTimeComerdquo D-LibMagazinejunioWashingtonDC
Barca(2000)ldquoPropiedadIntelectualdelasBasesdeDatosUnAcercamientodesdela JurisprudenciaNorteamericanardquoCuadernodeDoctrinaReacutegimenJuriacutedicodelosBancosde DatosFacultaddeDerechoyCienciasSocialesUniversidaddeBuenosAires
BaronP(2001)ldquoBacktotheFutureLearningfromthePastintheDatabaseDebaterdquoTheOhio StateLawJournalVolumen62Nordm2
BailyMN(2002)ldquoDistinguishedLectureonEconomicsinGovernmentTheNew EconomyPostMortemorSecondWindrdquoJournalofEconomicPerspectivesVolumen16 Nordm 2pp3-22
BancoMundial(2001)ldquoIntellectualPropertyBalancingIncentiveswithCompetitive AccessrdquoenGlobalEconomicProspectsandtheDevelopingCountries2002 Washington DC
BenthamJ(1978)EscritoseconoacutemicosFondodeCulturaEconoacutemicaMeacutexico
BraunsteinYM(2002)ldquoRepercusionesEconoacutemicasdelaProteccioacutendelasBasesdeDatos enlosPaiacutesesenDesarrolloyPaiacutesesenTransicioacutenrdquopreparadoparaelComiteacutePermanentede DerechodeAutoryDerechosConexosSeacuteptimaSesioacuten13a17demayoGinebra
CaballeroLealJL(2000)ldquoProteccioacutenJuriacutedicadelasBasesdeDatosyProteccioacutenSui GenerisparalasBasesdeDatosnoOriginalesrdquoenMAPalaciosyRAntequera(eds) PropiedadIntelectualTemasRelevantesenelEscenarioInternacionalSIECAUSAID
CaacutemaraLapuenteS(1999)ldquoUacuteltimasOrientacionesInternacionalessobrelaProteccioacuten JuriacutedicadelasBasesdeDatosrdquoRevistaChilenadeDerechoVolumen26Nordm1pp9-61enero
CassierM(2002)ldquoBienPrivadoBienColectivoyBienPuacuteblicoenlaEradelaGenoacutemicardquo RevistaInternacionaldeCienciasSocialesNordm171marzo
ChangH(2001)ldquoIntellectualPropertyRightsandEconomicDevelopmentndashHistorical LessonsandEmergingIssuesrdquoJournalofHumanDevelopmentVolumen2Nordm2julio
ChenYyTPuttitanun(2002)ldquoIntellectualPropertyRightsandInnovationinDeveloping CountriesrdquoCenterforEconomicAnalysisDepartmentofEconomicsUniversityofColorado atBoulderWorkingPaperNo02-06mayo
CIPRndashCommissiononIntellectualPropertyRightsndash(2002a)ldquoTechnologyDevelopmentand IntellectualPropertyRightsrdquoWorkshop1enero
SCCR86 AnexoIIpaacutegina2
CIPRndashCommissiononIntellectualPropertyRightsndash(2002b)ldquoCopyrightSoftwareandthe InternetrdquoWorkshop5enero
ColstonC(2001)ldquoSuiGenerisDatabaseRightRipeforReviewrdquoJournalofInformation LawandTechnologyNordm 3 noviembre
CommitteeforaStudyonPromotingAccesstoScientificandTechnicalDataforthePublic InterestCommissiononPhysicalSciencesMathematicsandApplicationsNationalResearch Council(1999)AQuestionofBalancePublicRightsandthePublicInterestinScientifical andTechnicalDatabasesNationalAcademyofSciencesWashingtonDC
CorreaCM(2000)ldquoFairUseintheDigitalErardquopresentadoenelThirdUNESCO CongressonEthicalLegalandSocietalChallengesofCyberspace13-15denoviembre Paris
CowanRyEHarison(2001)ldquoIntellectualPropertyRightsinaKnowledge-Based EconomyrdquoMERITInfonomicsResearchMemorandumSeries2001-027septiembre Maastricht
CraftsN(2000)ldquoGlobalizationandGrowthintheTwentiethCenturyrdquoInternational MonetaryFundWorkingPaper0044WashingtonDC
DrsquoAndreaTysonLyESherry(1997)ldquoInformationIndustryAssociationStatutory ProtectionForDatabasesEconomicampPublicPolicyIssuesrdquoCommitteeontheJudiciary USHouseofRepresentatives
DavidPA(2000)ldquoTheDigitalTechnologyBoomerangNewIntellectualPropertyRights ThreatenGloballdquoOpenSciencerdquoWorkingPaper00-016AllSoulsCollegeOxfordamp StanfordUniversityoctubre
DavidPA(2002)ldquoDoestheNewEconomyNeedalltheOldIPRInstitutionsDigital InformationGoodsandAccesstoKnowledgeforEconomicDevelopmentrdquopreparadoparala WIDERConferencefortheNewEconomyinDevelopmentmayoHelsinki
DavidPAyDForay(2002)ldquoFundamentosEconoacutemicosdelaSociedaddel ConocimientordquoComercioExteriorVolumen52Nordm6pp472-490junio
DeOliveiraAscensatildeoJ(2002)ldquoBasesdeDadosElectroacutenicasOEstadodaQuestatildeoem PortugalenaEuropardquoRevistadeAssociaccedilatildeoBrasileiradaPropriedadeIntelectual(ABPI) Nordm56pp6-14enerofebreroRiodeJaneiro
DusollierSYPoulletyMBuydens(2000)ldquoCopyrightandAccesstoInformationinthe DigitalEnvironmentrdquopresentadoenelThirdUNESCOCongressonEthicalLegaland SocietalChallengesofCyberspace13-15denoviembreParis
ElKassasS(2002)ldquoStudyontheProtectionofUnoriginalDatabasesrdquopreparadoparael ComiteacutePermanentedeDerechodeAutoryDerechosConexosSeacuteptimaSesioacuten13a17de mayoGinebra
SCCR86 AnexoIIpaacutegina3
ForayD(1997)ldquoGenerationandDistributionofTechnologicalKnowledgeIncentives NormsandInstitutionsrdquoenCEdquist(ed)SystemsofInnovationTechnologiesInstitutions andOrganizationsPinterLondres
Forero-PinedaCyHJaramillo-SalazarldquoElAccesodelosInvestigadoresdelosPaiacuteses MenosDesarrolladosalaCienciaylaTecnologiacuteaInternacionalrdquo RevistaInternacionalde CienciasSocialesNordm171marzoParis
FreitasPereiraMNCJSRibeiroLTractenbergyPLoureiroMedeiros(1999)ldquoBases deDadosnaEconomiadoConhecimentoAQuestatildeodaQualidaderdquo RevistaCiecircnciada InformaccedilatildeoVolumen28Nordm2
GalliniNySScotchmer(2002)ldquoIntellectualPropertyWhenisitthebestincentive systemrdquoenAJaffeJLernerySStern(eds)InnovationPolicyandtheEconomyVol2 MITPress
GilbertR(1999)ldquoEconomicFactorsintheProductionDisseminationandUseofScientific andTechnicalDatabasesrdquoenProceedingsoftheWorkshoponPromotingAccesstoScientific andTechnicalDataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicyOptionsNational AcademyofSciencesPartIWorkshopPresentationsenero
GordonRJ(1999)ldquoHastheldquoNewEconomyrdquoRenderedtheProductivitySlowdown Obsoleterdquopreparadoparael ProductivityGrowthWorkshopFederalReserveBankof St Louis
GordonRJ(2002)ldquoTechnologyandEconomicPerformanceintheAmericanEconomyrdquo NBERWorkingPaperSeriesWorkingPaper8771febrero
GranstrandODForayPDavidetal(2001)ldquoWorkshopReportonIPR(Intellectual PropertyRights)AspectsofInternetCollaborationsrdquoEuropeanCommissionResearch DirectorateGeneralDirectorateBndashEuropeanResearchAreaStructuralAspectsWorking Paper
GrossmanGMyELai(2002)ldquoInternationalProtectionofIntellectualPropertyrdquoNational BureauofEconomicResearchWorkingPaper8704
HallBH(2002)ldquoOnCopyrightandPatentProtectionforSoftwareandDatabasesATale ofTwoWorldsrdquoenOGranstrand(ed)EconomicsLawandIntellectualPropertyKluwer
HellerMAldquoTheTragedyoftheAnticommonsrdquoHarvard LawReviewJanuary1998
HerreraBravoR(2001)ldquoAlgunasObrasDigitalesysuProteccioacutenJuriacutedicardquodisponibleen httprodolfoherreragaleoncomdocumentoshtmmarzo
HowellR(1998)ldquoDatabaseProtectionandCanadianLawrdquopreparadoparaIndustryCanada andCanadianHeritagedisponibleenhttpstrategisicgccaSSGip01045ehtml
HugenholtzB(2001)ldquoTheNewDatabaseRightEarlyCaseLawfromEuroperdquo presentadoenNinthAnnualConferenceonInternationalIPLawampPolicyFordham UniversitySchoolofLawNewYork19-20abril
SCCR86 AnexoIIpaacutegina4
HughesJ(2002)ldquoPoliticalEconomiesofHarmonizationDatabaseProtectionandInformation PatentsrdquopresentadoenelSeminarioFrontiersofownershipinthedigitaleconomyjunioParis
ITACndashInformationTechnologyAssociationofCanadandash(1997)ldquoDatabaseProtectionrdquo diciembre
JasziP(1996)ldquoSummaryandAnalysisofHR3531rdquoAssociationofResearchLibraries agosto
JijenaLeivaRJ(1999)ldquoPropiedadIntelectualeInternetrdquoREDIRevistaElectroacutenicade DerechoInformaacutetico Nordm10
KhanZB(2002)ldquoIntellectualPropertyandEconomicDevelopmentLessonsfrom AmericanandEuropeanHistoryrdquoCommissiononIntellectualPropertyRightsStudy Paper 1a
KirkmanG(ed)(2002)TheGlobalInformationTechnologyReport2001-2002Readiness fortheNetworkedWorldCenterforInternationalDevelopmentatHarvardUniversity
KirkmanGSCAOsorioyJDSachs(2002)ldquoTheNetworkedReadinessIndex MeasuringthePreparednessofNationsfortheNetworkedWorldrdquoenKirkmanG(ed)opcit
LallS(2001)ldquoIndicatorsoftheRelativeImportanceofIPRsinDevelopingCountriesrdquo UNCTADICTSDCapacityBuildingProjectonIntellectualPropertyRightsandSustainable Developmentdraftnoviembre
LevinRCAKKlevorickRRNelsonySGWinter(1987)ldquoAppropriatingthe ReturnsfromIndustrialResearchandDevelopmentrdquoBrookingsPapersonEconomic ActivityNordm3
LinnA(2000)ldquoHistoryofDatabaseProtectionLegalIssuesofConcerntotheScientific CommunityrdquoGlobalChangeDataandInformationSystem(GCDIS)USGlobalChange ResearchProgram(USGCRP)marzo
LiptonJ(2002)ldquoTheEUDatabaseRightandUniversityTeachingMaterials Journalof TechnologyLawandPolicyLevinCollegeofLawUniversityofFloridaissue1marzo
LoseyRC(1995)ldquoPracticalandLegalProtectionofComputerDatabasesrdquodisponibleen httpwwwfloridalawfirmcomarticlehtml
MaskusK(2000)IntellectualPropertyRightsintheGlobalEconomyInstitutefor InternationalEconomics
MaurerSMySScotchmer(1999)ldquoIntellectualPropertyRightsDatabaseProtectionIs ItBrokenandShouldWeFixItrdquoScienceVolumen284Mayo
MaurerSMPBHugenholtzyHJOnsrud(2001)ldquoEuropersquosDatabaseExperimentrdquo ScienceVolumen294octubre
MaurerSM(1999)ldquoRawKnowledgeProtectingTechnicalDatabasesforScienceand IndustryrdquoenProceedingsoftheWorkshoponPromotingAccesstoScientificandTechnical
SCCR86 AnexoIIpaacutegina5
DataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicyOptionsNationalAcademyof SciencesAppendixCenero
MilleacuteA(1996)ldquoProteccioacutenalosFabricantesdeBasesdeDatosunNuevolsquoDerecho ConexordquoRevistaDerechodelaAltaTecnologiacuteaantildeoVIIINdeg93mayo
MilleacuteA(1999)ldquoProtectionofDatabasesWorkshoprdquopreparadoparalaInternational ConferenceonElectronicCommerceandIntellectualPropertyOrganizacioacutenMundialdela PropiedadIntelectualseptiembre
NASndashNationalAcademyofSciences ndash(1999)ProceedingsoftheWorkshoponPromoting AccesstoScientificandTechnicalDataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicy OptionsWashingtonDC
NicholsonJFyMFreno(2001)ldquoProtectingtheContentofDatabasesrdquoIPLitigator enero
OECD(2001)TheNewEconomyBeyondtheHypeFinalReportontheOECDGrowth ProjectOECDParis
OramA(2000)ldquoTheSapandtheSyrupoftheInformationAgeCopingwithDatabase ProtectionLawsrdquodisponibleen httpwwworeillycom~andyoprofessionalcollection_lawhtml
OvillaBuenoR(1998)ldquoLaProteccioacutenJuriacutedicadelasBasesdeDatosenMeacutexicoDelos lineamientosInternacionalesalaNuevaLeyFederaldelDerechodeAutorrdquoenBecerra RamiacuterezM(ed)EstudiosdeDerechoIntelectualenHomenajealProfesorDavidRangel MedinaInstitutodeInvestigacionesJuriacutedicasdelaUNAMMeacutexico
PaacuteezMantildeaacuteJ(1997)ldquoProteccioacutenjuriacutedicadelosproductoresyusuariosdelasbasesde datosenlosderechosespantildeolycomunitariordquodisponibleenelsitiowebInformaacuteticos EuropeosExpertos(wwwieees)
PetersM(1999)ldquoSummaryOverviewofExistingandProposedIntellectualPropertyRights RegimesforDatabasesrdquoenProceedingsoftheWorkshoponPromotingAccesstoScientific andTechnicalDataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicyOptionsNational AcademyofSciencesPartIWorkshopPresentationsenero
QuinnN(2000)ldquoBancosdeDatosPrincipiodeLegalidadyTutelaPenalenlaLey ArgentinardquoCuadernodeDoctrinaReacutegimenJuriacutedicodelosBancosdeDatosFacultadde DerechoyCienciasSocialesUniversidaddeBuenosAires
ReichmanJHyPSamuelson(1997) ldquoIntellectualPropertyRightsinDatardquoVanderbilt LawReviewVolumen50enero
ReichmanJyPUhlir(1999)ldquoDatabaseProtectionattheCrossroadsRecent DevelopmentsandtheirImpactonScienceandTechnologyrdquoTheBerkeleyTechnologyLaw Journal14-2
SCCR86 AnexoIIpaacutegina6
RiisT(2002)ldquoEconomicImpactoftheProtectionofUnoriginalDatabasesinDeveloping CountriesandCountriesinTransitionrdquopreparadoparaelComiteacutePermanentedeDerechode AutoryDerechosConexosSeacuteptimaSesioacuten13a17demayoGinebra
RomerP(1993)ldquoTwoStrategiesforEconomicDevelopmentUsingIdeasandProducingIdeasrdquo ProceedingsoftheWorldBankAnnualConferenceonDevelopmentEconomics1992
SchraderDyRJeweler(1999)ldquoIntellectualPropertyProtectionforNoncreative DatabasesrdquoCongressionalResearchServiceReportsseptiembre
ScotchmerS(1999)ldquoCummulativeInnovationinTheoryandPracticerdquoGSPPWorking Paper240UCBerkeleyfebrero
ShapiroCyHVarian(1999)InformationRulesAstrategicGuidetotheNetwork EconomyHarvardBusinessSchoolPressMassBoston
ShengliZ(2002)ldquoTheEconomicImpactoftheProtectionofDatabaseinChinardquopreparado paraelComiteacutePermanentedeDerechodeAutoryDerechosConexosSeacuteptimaSesioacuten13 a 17demayoGinebra
StefikMyTLunt(1999)ldquoOverviewofTechnologiesforProtectingandfor MisappropriatingDigitalIntellectualPropertyRightsTheCurrentSituationandFuture ProspectsrdquoenProceedingsoftheWorkshoponPromotingAccesstoScientificandTechnical DataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicyOptionsNationalAcademyof SciencesPartIWorkshopPresentationsenero
StoryA(2002)ldquoStudyonIntellectualPropertyRightstheInternetandCopyrightrdquo CommissiononIntellectualPropertyRightsStudyPaper5
[FindelAnexoIIydeldocumento]
SCCR86 paacutegina19
afectadaporelaumentoenloscostosdeaccesoalainformacioacuten(auacutencuandoexistieranlos preciosdiferencialesantesmencionadosconsiderandolasdificultadespresupuestariasmuchas vecesendeacutemicasqueafectanadichospaiacuteses)Estostemoresseacrecientancuandola introduccioacutendenuevosDPIsecombinaconelempleodeteacutecnicasinformaacuteticasparalimitarel accesoalainformacioacutenenInternet(CIPR2002b)
Porotroladosiloqueinteresaespromoverlaproduccioacutendelasbasesdedatosenlos paiacutesesendesarrolloestaacuteclaroqueparaelloesnecesarioqueexistaenprimerlugarun mercadoparatalesbasesparalocualentreotrosfactoresresultanecesarioestimularuna mayorpenetracioacutendecomputadoraseInternetendichospaiacuteses(dadalagranldquobrechadigitalrdquo queexisteactualmenteanivelglobal)enestesentidoindudablementehayqueconsiderarque lapenetracioacutendelasTICsenlospaiacutesesendesarrolloesmuyheterogeacuteneaconpaiacutesesmaacuteso menosavanzadosenesecampoSiseargumentaencambioquelosmercadosrelevantes seriacuteanlosdeexportacioacutenentoncesesevidentequeloimportanteseriacuteaqueelreacutegimende propiedadintelectualseaadecuadoenlosmercadosdedestinondashqueseriacuteanlosdelospaiacuteses desarrolladosTambieacutenpodriacuteaargumentarsequelaexistenciadeunaproteccioacutenadecuadaen lospaiacutesesendesarrolloseriacuteaprecondicioacutenparaquehayasuficienteofertaglobaldebasesde datossinembargoenuncontextoenelcuallosmercadosdeaquellossonmuylimitadosnohay razonesparasuponerqueeseargumentoseavaacutelidoEntantopodriacuteahaberlugarparaquelos paiacutesesendesarrolloprotejanlasbasesdedatosnooriginalessiestasatendieranademandas especiacuteficasendichosmercadosperonohayevidenciadequeelloesteacutesucediendoalpresente FinalmentetampocoparecenaplicarlosargumentosquesugierenqueestablecerDPIenesta aacutereaestimulariacutealatransferenciadetecnologiacuteayaqueaquiacuteloqueestaacuteenjuegoes la transferenciadeinformacioacutenlacualasumecaracteriacutesticasmuydistintasdeaquella(Riis 2002)
TeniendoencuentaesteconjuntodeargumentospodemoscoincidirconRiis(2002)en quecomomiacutenimopuedesentildealarsequelosbeneficioseventualesdeunaproteccioacutensuigeneris paralasbasesdedatosnooriginalessonmenoresenlospaiacutesesendesarrolloqueenlas nacionesavanzadas
EnesteescenarionosorprendequeuntrabajorecientedelBancoMundial(2001)afirme quelospaiacutesesendesarrollosoacutelodebenreconocerunaproteccioacutenjuriacutedicaespecialparalas basesdedatoscuandoexistanelementosdecreatividadenaquellasAsimismoenfatizaquees necesarioanalizarcuidadosamentelanecesidaddeintroducirmaacutesproteccioacutenparalasbasesde datosenelmarcodelacuerdoTRIPsyaqueelloafectariacuteaelaccesoalainformacioacutenenlos paiacutesesendesarrolloyqueadoptarunalegislacioacutensimilaralaeuropeaseriacuteacontraproducente paralosinteresesdeestosuacuteltimosEncuantoalalegislacioacutenyavigenteoaintroducirse eventualmenteenlospaiacutesesdesarrolladossehaargumentadoqueesnecesarioqueexistan excepcionessobrelabasedelconceptodefairuseasiacutecomopreciosdiferencialesparalas comunidadescientiacuteficasyeducativasenlospaiacutesesendesarrollo(Story2002Riis 2002)
FinalmentecabesentildealarquesibienBraunstein(2002)hatratadodemostrarla convenienciadeimplementartratadosinternacionalesenmateriadeDPIparalasbasesdedatos ndasheinclusohapresentadoargumentosafavordequelospaiacutesesunilateralmenteestablezcan regiacutemenesprotectivosndashdichademostracioacutensebasaenbuenamedidaenlaaplicacioacutende herramientasteoacutericasdesarrolladasoriginalmenteparaelcasodelcomerciodebienes Lamentablementedichasherramientasasumenentreotrossupuestosrestrictivoslaausencia deeconomiacuteasdeescalaconlocualsuutilidadparaelcasodelasbasesdedatosconsiderando lascaracteriacutesticasantesmencionadasdeestasuacuteltimasresultamuylimitada
SCCR86 paacutegina20
III LAPROTECCIOacuteNDELASBASESDEDATOSNOORIGINALESELESTADODE SITUACIOacuteNDELALEGISLACIOacuteN INTERNACIONAL
Comolodestacatodalaliteraturarecibidasobreeltemasepuedefijarcomofecha inicialdeldebatesobrelapropiedadintelectualdelasbasesdedatosnooriginalesalllamado casoldquoFeistrdquovs RuralTelephoneService(1991)dondelaCorteSupremadelosEEUUhalloacute quelascompilacionesdedatosquenoalcanzarancondicionesdeoriginalidadyocreatividad (estoesquesebasaranmeramenteenunldquoesfuerzoindustriosordquooenelldquosudordelafrenterdquo)no mereciacuteanproteccioacutenbajolalegislacioacutenrelativaalcopyright
LaconmocioacutencausadaporelcasoFeistdebeenmarcarseenuncontextoenelcualel advenimientodelasTICsfueexpandiendodemaneraexplosivaelmercadoparalasbasesde datosEnestesentidosibienestaacuteclaroquelasbasesdedatosexistiacuteanmuchoantesdeque surgieralaposibilidaddealmacenarlasyvenderlaspormedioselectroacutenicosesbastanteobvio quelarepercusioacutendelfallodelaCorteSupremadelosEEUUsobreelcasoFeistfuemucho mayordeloquehubierasidoveinteotreintaantildeosatraacutes
En1996ocurrierondoshechosclaveEnprimerlugarlaUEadoptoacuteunaDirectiva especiacutefica(969CE)paraprotegerlasbasesdedatosporlacualseestableceporunladola proteccioacutenbajolalegislacioacutendecopyrightcuandodichasbasescumplencriteriosde originalidadenlaseleccioacutenodisposicioacutendeloscontenidosyporotrounaproteccioacuten sui generisparaaquellasbasesdedatosenlascualessehayahechounaldquoinversioacutensubstancialrdquo ndashcuantitativaocualitativamentemedidaEsteuacuteltimoderechosuigenerisseaplica independientementedequelasbasesencuestioacutentambieacutenpuedanmerecerproteccioacutenbajola legislacioacutendecopyright ndashestoeslasproteccionessonacumulativas34 Laproteccioacutenotorgada esde15antildeosSeincluyeasimismounprocedimientoderenovacioacutendelplazodeproteccioacuten paraaquellasbasesdedatosquerecibanunamodificacioacutenoadicioacutensubstancial(esimportante advertirquelarenovacioacutendelaproteccioacutenseaplicaatodalabaseynosoacuteloalasrevisiones) Porotroladoelfabricantenocuentaconunderechoexclusivosinoconunaldquofacultadde impedirrdquoquelehabilitaparaprohibirlaextraccioacutenoreutilizacioacutendelatotalidadodeunaparte substancialdelcontenidodelabasededatosLomismoocurresilaextraccioacutenoreutilizacioacuten departesnosubstancialesesrepetidaosistemaacuteticaatentandocontralaexplotacioacutennormalde labasededatosocausandounperjuicioalderechodelfabricante
EnsegundolugarhaciafinesdediciembrededichoantildeolaConferenciaDiplomaacuteticade laOMPIsobrecuestionesdederechosdeautoryderechosconexosnoconsideroacuteunapropuesta relativaauneventualtratadosobrepropiedadintelectualdebasesdedatosquehabiacuteasido impulsadaporlosEEUUylaUEdadoquevariasdelegacionesexpresaronqueresultaba necesarioseguirestudiandoeltemaantesdeadoptarunadecisioacutenalrespectoAlpresente ademaacutesdelaUEalgunospaiacutesesnoacuterdicosprotegenensuslegislacionesalasbasesdedatosno originalesEnlosEEUUsehanpresentadosineacutexitosdistintosproyectosdeleyquenohan conseguidoelconsensonecesarioparasuaprobacioacutenaunqueeltematodaviacuteasiguesiendo consideradoporelPoderLegislativodeaquelpaiacutesEntantoenAmeacutericaLatinayelCaribe solamenteMeacutexicoatraveacutesdelaLeyFederaldeDerechosdeAutorhaestablecidoen1997una proteccioacutenparalasbasesdedatosnooriginalesconunaduracioacutendecincoantildeos
VeacuteaseCaacutemaraLapuente(1999)paraunresumendelasdiferenciasysimilitudesentreelderecho suigenerisylaproteccioacutenporderechosdeautor
34
SCCR86 paacutegina21
DadoquehasidolalegislacioacutendelaUElaquemaacutesimpactohacausadoanivel internacionalvalelapenaresentildearbrevementealgunostrabajosquehananalizadosucontenido eimpactosEnprimerlugarvariosautoreshandestacadolaamplitudconlacualsondefinidas lasbasesdedatosEnestesentidocomovimosantesseargumentaqueentendida literalmenteporejemplolosmuseospodriacuteancaerbajoelimperiodelalegislacioacutenencuestioacuten Sibientalveznuncasedaraacuteuncasolegalqueinvolucreunejemplotanextremoesbastante probablequepudieranplantearseproblemasporejemploentornoalosprogramasdematerias universitarias(Lipton2002)Otrailustracioacutendepreocupacionessimilaressedaenelcasode lossitiosdeInternetqueunificanbuacutesquedassobreciertostemasloscualestambieacutenpodriacuteanser ndashydehechohansidoenEuropandashobjetodedemandasenbasealaDirectivaqueestamos comentandoEnesteescenarioMaurer(1999)afirmaquetardeotempranotodainformacioacuten comercialmentevaliosaterminaraacuterecibiendoproteccioacutencomobasesdedatos35
Laproteccioacutenotorgadaparecetambieacutendemasiadolaxaencuantoalosrequisitosexigidos paraobtenerlaAsiacutelaevidenciaquesurgedeloscasosjudicialeshastaahoraconocidosmuestra queexpresionestalescomoquelasbasesdedatosprotegidasdebenserldquocoleccionesdedatos independientesarregladosdeformasistemaacuteticaeindividualmenteaccesiblerdquooquelainversioacuten enellasrealizadadebeserldquosubstancialrdquoenlapraacutecticanofuncionancomobarrerarealpara evitarquecualquiertipodecompilacioacutenquedeprotegida(Maureretal2001)Lamismafalta declaridadsurgeentornoaotrasdefinicionesdelaleyporejemplosialguienextraedatosen formaldquoinsubstancialrdquoperolosmismossondegranvalorparaelquelosextraetambieacuten pudieraocurrirqueeseactosealegalmentecuestionable(Hugenholtz2001)
Maureretal(2001)revisandolaexperienciaconcretaenmateriadelitigiosenloscuales seinvocoacutelaproteccioacutendelaDirectiva969CEencuentranquelamitaddeloscasosprovienen deempresasqueelaboranldquodatossinteacuteticosrdquo(estoesautogeneradospordichasempresas) incluyendonuacutemerosdeteleacutefonoslistadosdeTVfechasdeeventosdeportivosoconciertos etcEsclaroquesetratadeinformacioacutenquenotieneposibilidadesdeserobtenidademanera independienteporotrosagentesEstosevinculaconlacuestioacutendesilainformacioacutenquedebe serproducidadecualquierformacomopartedesupropionegocioporunaempresandashcomoes elcasodeloslistadostelefoacutenicosndashcaetambieacutenbajolaproteccioacutendelalegislacioacuteneuropea (temasobreelcuallajurisprudenciaparecehallarsedivididandashverHugenholtz2001)
TambieacutenenbasealoscasosjudicialesgeneradosporlaaplicacioacutendelaDirectiva Hughes(2002)sentildealaquelamismahaimpulsadoalostribunalesaencontrarinfraccionesal derechosuigenerisauacutenensituacionesenlascualeshayunuacutenicoproveedordelainformacioacuten respectiva Elmismoautortambieacutenobservaquelamayorpartedeloscasosllevadosantelos tribunaleseuropeosbajolaDirectiva969CEcorrespondenabasesdedatospreexistenteslas cualesaparentementenonecesitarondeaquelinstrumentolegalparasercreadas
OtroargumentocriacuteticodestacadoesquelaDirectivadelaUEotorgaunaproteccioacuten mayoralaquebrindalalegislacioacutensobrederechodeautori)laproteccioacutenotorgadaporla Directivaespotencialmenteperpetuayaquecualquierldquocambiosubstancialrdquoseacuantitativoo cualitativopermitesurenovacioacuten36(CowanyHarison2001sentildealanquelavidapromediode
35 Algunosespecialistasconsultadosparaestetrabajohanopinadoqueelderechosuigenerisintroducido generoacuteinnecesariosdebatesalincluirlasbasesanaloacutegicasEnestaposturaloquesedeberiacuteabuscar esprotegerladigitalizacioacutendelainformacioacutenevitandoquecompetidorescopienlosarchivos digitalizadossinrealizaresfuerzosniinversiones
36 Todaslasbasesdinaacutemicascalificariacuteanentoncesparaunarenovacioacutenperpetuadelaproteccioacuten
SCCR86 paacutegina22
lasbasesdedatoscomercialesesde3antildeosperiacuteodoenelqueserecuperanlamayoriacuteadelos retornosdelainversioacutenporlocuallaDirectivaconstituyeunreacutegimenldquosobre-protectivordquo) ii) lasexcepcionesdetipoldquofairuserdquosonmaacutesrestringidasqueenelcasodelderechodeautor (cabedestacarademaacutesquelaDirectivaautorizandashperonoobligandashalosEstadosmiembrosa adoptartalesexcepciones)3738 ndashverReichmanySamuelson(1997)Enestesentidoseha sentildealadoquelaDirectivaEuropeanocontienesalvaguardasadecuadasparagarantizarel accesodelascomunidadescientiacuteficasyeducativasalainformacioacutenapreciosaccesiblesOtro puntocriticadoeslafaltademecanismosdelicenciascompulsivas(CommitteeforaStudyon PromotingAccesstoScientificandTechnicalDataforthePublicInterestetal1999)
LasprevencionesfrentealimpactodelaDirectivaseamplificanenelcasodelasfuentes debaseuacutenicaDehecholaresolucioacutendealgunoscasosenlostribunaleseuropeosconfirmariacutea lostemoresdequeaquellageneraunaproteccioacuteninfinitamenteextensibleparaloscontenidos delasbasesdedatosdinaacutemicasauacutencuandosetratedecasosendondelainformacioacutenestaacuteenel dominiopuacuteblicoperoconunafuentedeprovisioacutenuacutenica(Colston 2001)39
Peroauacutenenloscasosenlosquenohayafuenteuacutenicapuedenpresentarseproblemas AsiacuteMilleacute(1996)ndashcitadoenHerreraBravo(2001)ndashsentildealaquelalegislacioacuteneuropeano contemploacutelanecesidaddedefenderellibreaccesoalainformacioacutenporpartedecompetidores quenohayantenidoaccesoalabasededatosprotegidaodetercerosquequisieranutilizarla mismainformacioacuten(extraiacutedadecualquierotrafuente)conunfindiferentealdecrearuna nuevabasededatosEnesecontextosepresentaraacutenldquocasosenlosqueunfabricantequehaya adquiridounarchivofiacutesicointenteejercitarundominioabsolutosobreelmismo(unldquoderecho exclusivordquonounameraldquofacultaddeimpedirrdquo)partiendodelabasedequeportener supuestamenteelldquooriginalrdquodelcontenidotodareproduccioacutendelmismoconstituyeuna extraccioacutenprohibidardquo
TambieacutensehaplanteadoquesibienelderechosuigenerisdelaUEpermiteaun competidorpotencialutilizarlascitasdeunabasededatosprotegidayllegardirectamentealas
37 EnlaDirectivasefacultaalosEstadosmiembrosaestablecerlimitacionesalaproteccioacutenen determinadoscasosporejemplofrenteabasesdedatosnoelectroacutenicascuyasreproducciones seanparausoprivadoocuandoelcontenidodelasbasesseausadoparafinesdocentesde investigacioacutencientiacuteficadeseguridadpuacuteblicaoparaefectosdeunprocedimientoadministrativoo judicialentreotrasPeroseaclaraexpresamentequeldquonopodraacuteinterpretarselaexcepcioacutende maneratalquepermitasuaplicacioacutendeformaquecauseunperjuicioinjustificadoalosintereses legiacutetimosdeltitulardelderechooquevayaendetrimentodelaexplotacioacutennormaldelasbases dedatosrdquo
38 DeOliveiraAscensao(2002)proponeunejemplointeresantedeconflictoentrelaDirectivaen cuestioacutenylaspraacutecticascientiacuteficashabitualesSuponeasiacuteelcasodeuninvestigadorquerealizaun trabajosobretemasde meteorologiacuteaparalocualrecorrelasbasesdedatosexistentessobreeltema incorporandoesosdatosasuinformeUnavezfinalizadoeacutestelopublicacomolibroSiesasbases estuvieranprotegidasporelderechosuigenerisel investigadorestariacuteaviolandolaDirectivadela UEyaquesibienlamismaautorizalaextraccioacutenparafinescientiacuteficosnopasalomismoconla reutilizacioacutenelcasoseriacuteamaacutesgravesisesupusieraqueauacutenlaextraccioacutendelosdatosseriacutea ilegalenestecasoyaqueelinvestigadorestabapensandoenpublicarunlibro(obseacutervesepor ciertoqueeselibrodifiacutecilmenterepresenteperseunacompetenciadirectaparalasbasesde datosquesequiereproteger)Faacutecilesverentonceslasbarrerasyelaumentodecostosquese impondriacuteansobrelaactividadcientiacuteficadegeneralizarseestetipodederechos
39 ElejemploseriacuteaeldelcasoldquoBritishHorseracingBoardLimitedvsWilliamHillOrganisation (2001)rdquo
SCCR86 paacutegina23
fuentesoriginaleselloignoralarealidadeconoacutemicadelaproduccioacutendebasesdedatosenla cualcomovimosantesnosoacutelohaytendenciasalestablecimientodemonopoliosldquonaturalesrdquo sinotambieacutencasosenlosquelareproduccioacutendeloscontenidosresultaeconoacutemicamente ineficiente
Secuestionanasimismolasfuerteslimitacionesalareutilizacioacutendelainformacioacuten contenidasenlaDirectivaSeguacutenCaacutemaraLapuente(1999)dichaslimitacionespuedenincluso alcanzarausuarioslegiacutetimosdelasbasesEsteeselcasodelaprohibicioacutenderealizarcopias ndashincluyendolasdeseguridadndashparaevitarquelasusenpersonasnoautorizadastambieacutense prohibealusuariolegiacutetimofacilitaratercerosnoautorizadoselaccesoalabasemediantela cesioacutendelusodeclavessistemasdedescodificacioacutenodesencriptacioacutenuotrosmecanismos ndashtodolocualenlapraacutecticageneraunescenarioendondehayunaprohibicioacutendereutilizacioacuten
Considerandoesteconjuntodeargumentoselpeligrorealesquesegenereunmonopolio defactosobreloscontenidosfactualesdelascompilacionesprotegidasconelconsecuente riesgoparalacirculacioacutenygeneracioacutendeconocimientos(Baron2001)Enlamisma direccioacutensesentildealaquelaDirectivaEuropearemueveladistincioacutentradicionalenelderechode autorentreproteccioacutendelasexpresionesyproteccioacutendelasideasconelconsiguienteriesgo deobstaculizarlalibrecirculacioacutendeestasuacuteltimas
Laconclusioacutengeneralquesurgedelosdiversostrabajosqueexaminanlalegislacioacuten europeasobreeltemaesquelospaiacutesesqueestaacutenanalizandolaintroduccioacutendeleyeso disposicionessimilaresdeberiacuteansercautelososafindetenermaacutestiempoparaobservarcuaacuteles sonlasconsecuenciasefectivasdelaDirectiva969CEnosoacutelosobrelaindustriadelasbases dedatossinotambieacutensobreelaccesoalainformacioacutenaspectodeimpactoclavesobreel desenvolvimientosocialyeconoacutemicoenelnuevoescenarioglobal(verMaureret al 2001)
IV LASITUACIOacuteNENAMEacuteRICALATINAYELCARIBE
a) Elmercadodebasesdedatos
Loprimeroatenerencuentaesquenoexisteinformacioacutenciertasobreeltamantildeodel mercadodebasesdedatosenninguacutenpaiacutesdeAmeacutericaLatinayelCaribeQuedafueradel aacutembitodeestetrabajogenerarestimacionesdeesetipotareaquedebieraserobjetodeestudios futurosEnestecontextopresentaremoslosrasgosprincipalesdeestaindustriaydesus principalesusuariosyproductoresconelfindetenerunacaracterizacioacutenesencialmente cualitativadelamismaDetodosmodossepuedeafirmarconbastantecertidumbrequela magnituddelaindustriadebasesdedatosndashmedidaenteacuterminoseconoacutemicosndashesenlaregioacuten bajoestudiotodaviacuteamuylimitadaespecialmenteenlospaiacutesesdemenordesarrollorelativo
AsiacutenosorprendequelaparticipacioacutendeAmeacutericaLatinayelCaribecomoregioacuten productoradebasesdedatosseaclaramentemarginalaescalamundialBraunstein(2002) tomandodatosdelGaleDirectoryofDatabasesmuestraqueen2001soacuteloel02deltotalde basesdedatosexistentesenelmundoproveniacuteadeldquoAmeacutericaMeridionalrdquoSibienhayrazones parasuponerqueelnuacutemerodebasesdedatosdelaregioacutenestaacutenetamentesubestimado(yaque soacutelofiguran21bases)nadanosimpideconcluirquelomismopuedeestarocurriendoenotras regionesypaiacutesesEncualquiercasoestocorroboraotrasevidenciasqueindicanclaramenteque lospaiacutesesdeAmeacutericaLatinayelCaribesonmuchomaacutesldquoimportadoresrdquoqueldquoexportadoresrdquode basesdedatosDehechotantoelconsumocomolaproduccioacutendebasesdedatosparecenestar
SCCR86 paacutegina24
positivamentecorrelacionadosconelniveldedesarrolloeconoacutemicoysocialdelospaiacuteses respectivos
iquestQueacutetipodebasesdedatosseproducenenlaregioacutenSolamenteenelcasodeBrasil hemospodidoencontrardatossistematizadosalrespectocorrespondientesalantildeo1996Enel cuadrosiguienteseobservaquehabiacuteaunas700basesendichopaiacutesenaquelantildeoabarcando diversastemaacuteticasyaacutereasydecaraacutectertantopuacuteblicocomoprivado
CuadroBasesdedatosexistentesenBrasilndash1996
Clasificacioacuten Nordmdebases dedatos
ABasesdeproduccioacutenTeacutecnico-cientiacutefica 89 Bibliograacuteficas 77 Tesis 12
BRegistrosyguiacuteas 142 Generales 35 Instituciones 22 Empresas 30 Investigadores 16 Productosyservicios 23 Eventos 6 Peliacuteculasyvideos 6 Otros 4
CBasesdeArchivo 272 Generales 234 Imaacutegenes 004 Legislacioacuten 19 Recortesnoticias 3 Autoridadesterminoloacutegicas 12
DBasesdeInformacioacutenyGestioacutenTecnoloacutegicaydeNegocios 35 Generales 20 NormasTeacutecnicas 11 Patentes 4
EBasesdeCulturasVivas 8 FBasesdeIndicadoresEstadiacutesticasDiagnoacutesticos 12 GOtrasBases 136
Generales 10 IBGE(InstitutoBrasileirodeGeografiaeEstatistica) 78 Cetesb(CompanhiadeTecnologiadeSaneamento 48 Ambiental)
TOTAL 694
FuenteFreitasPereiraetal(1999)
Entantolaevidenciarecogidaparaesteestudiomuestraqueentrelosprincipales productoresdebasesdedatosenlospaiacutesesdelaregioacutenfigurandiversasinstitucionespuacuteblicas quegeneranorecopilaninformacioacutencomercialeconoacutemicajuriacutedicafinancieraetclacualen generalenpartevendenyenpartedifundendeformagratuitandashdehechoesprobablequeel
SCCR86 paacutegina25
sectorpuacuteblicoseaelprincipalproductordebasesdedatosenvariospaiacutesesdelaregioacuten Asimismoexistendistintosproveedoresprivadosquetambieacutencomercializanlamismaclasede informacioacutenmuchasvecesencompetenciadirectaconelsectorpuacuteblico(replicandoloque ocurreenlamayorpartedelospaiacutesesdesarrollados)aunqueengeneralagregandovalorala informacioacutenquebrindaesteuacuteltimo(facilitandolaconsultayelusodelainformacioacuten organizandodemanerasalternativaslosdatosrespectivosetc)Laofertaprivadadebasesde datosenAmeacutericaLatinayelCaribeestariacuteaconcentradaprincipalmenteentoncesenempresas quesededicanavenderinformacioacutensobretemasjuriacutedicoscomercialescrediticiosyenmenor medidafinancierosloscualessonenloesencialdeintereacutesbaacutesicamenteldquolocalrdquo(estoeslos usuariosdelainformacioacutenrespectivaseriacuteanensuenormemayoriacutearesidentesdelpaiacutesndasho regioacutenndashalacualserefieredichainformacioacuten)
Elsectorpuacuteblicoasiacutecomolasuniversidadesylosinstitutosdeinvestigacioacutentambieacuten ofreceinformacioacutendemaneragratuitauonerosaseguacutenloscasosencamposdondelaoferta domeacutesticaprivadaesmenoroenocasionesnulameteorologiacuteaagriculturahidrografiacutea demografiacuteasaludcartografiacuteageologiacuteamedioambienteetcasiacutecomoendiversoscamposde lascienciasldquodurasrdquoEnvariasdeestasaacutereaslosusuarioslocalestambieacutenrecurrenobviamente alasbaseslocalizadasenlospaiacutesesdesarrolladosNoacuteteseenestesentidoquemientrasque unapartedelainformacioacutenrelevanteenestetipodeaacutereascorrespondeahechosodatos propiosdelospaiacutesesdelaregioacuten(porejemploenmeteorologiacutea)losusuarioslocalestambieacuten puedenestarinteresados(enmayormedidaqueenelcasodelasbasesjuriacutedicasocomerciales porejemplo)eninformacioacutencontenidaenbasesdedatosextranjeras(estoesclaroenelcaso delaactividadcientiacuteficaporejemplo)
Otrohechoimportanteatenerencuentaesqueelgradodedigitalizacioacutendelasbasesde datosenlaregioacutenesclaramentemenoralqueseobservaenlospaiacutesesdesarrolladoslocuales obviamenteconsecuenciadelmenorniveldepenetracioacutendelasTICsenlaregioacuten40 Esto marcaunobstaacuteculoobjetivoparaeldesarrollodelmercadodebasesdedatos
EnloscuadrosA1aA3(enelAnexoI)seobservaelretrasodebuenapartedelos paiacutesesdelaregioacuteneneldesplieguedelainfraestructurainformaacuteticaydetelecomunicaciones necesariaparaingresaralmundodelaldquonuevaeconomiacuteardquo(porciertolasdiferenciasentre paiacutesessonimportantesconlasnacionesdelCaribecomolosmaacutesavanzadasenpromedioen teacuterminosrelativos41)ndashasiacutecomoenelcostodeaccesoadichainfraestructuraEnestesentido resultainteresanteobservarlosdatosexhibidosenelcuadroA4(verelAnexo I)que correspondenaunIndicedePreparacioacutenparaelAccesoalaRed(NetworkedReadinessIndex (NRI))presentadooriginalmenteenKirkmanetal(2002)42 ndashseguacutenlosautoresdichoiacutendice reflejalapreparacioacutenyelpotencialdeunpaiacutesparaparticipardeunmundointerconectadopor redesQuedaclaroqueelgruesodelaregioacutenestaacutelejosdetenerlosnivelesdepreparacioacuten adecuadosparaingresaralaldquonuevaeconomiacuteardquoyportantoparaserunactorimportanteenla
40 Asiacuteunafilialargentinadeungrupoempresarioeuropeo-estadounidenseentrecuyosprincipales negociosfiguralaventadeinformacioacutenjuriacutedicareportoacutequemientrasqueenArgentinael porcentajedefacturacioacutenenmedioselectroacutenicoserade8elmismollegabaal50enEEUU locualobedecejustamentealoincipientedeladifusioacutendelaventadedatosenformatodigitalen laregioacuten
41 Laescasapoblacioacutendevariosdeestospaiacutesespuedeestarexplicandopartedelasdiferencias respectivas
42 Eliacutendiceseconstruyeenfuncioacutendedistintosindicadoresquereflejanlainfraestructura informaacuteticaydecomunicacioneslaspoliacuteticaspuacuteblicasvigentesendichasaacutereasetc
SCCR86 paacutegina26
produccioacutenexportacioacutenyconsumodebasesdedatosdigitalizadasEnconsecuenciala expansioacutendelaindustriadelasbasesdedatostendraacutecomopre-condicioacutenqueseacelere fuertementelaincorporacioacutendelasTICsenAmeacutericaLatinayelCaribe(paripassuconun ascensoenlosnivelesdeeducacioacutendesupoblacioacutendemodoquedichaincorporacioacutennose hagaacostadeincrementarlaldquobrechadigitalrdquointernayaexistente)
b) Lasituacioacutenlegalylosmediosdeproteccioacutenexistentesparalasbasesdedatos
Enlamayorpartedelaregioacutensehaincorporadoyadeformaexpliacutecitaalasbasesde datosquetengancaracteriacutesticasdeoriginalidadenlaseleccioacutenyodisposicioacutendesus contenidosalasrespectivaslegislacionesnacionalessobrederechodeautorsiguiendolas disposicionesdelostratadosyamencionadosdelaOMPIylaOMC(ADPIC)Ladecisioacuten 351 delAcuerdodeCartagenaconcertadaentreBoliviaColombiaEcuadorPeruacuteyVenezuela tambieacutenincluyedisposicionestendientesaprotegeralasmencionadasbasesdedatos
EncontrastecomomencionamosantesenlaregioacutensolamenteenMeacutexicoexisteuna legislacioacutenadhocqueotorgaproteccioacutenalapropiedadintelectualdelasbasesdedatosno originalesEnestesentidocabesentildealarquedichalegislacioacutenharecibidocriacuteticasdepartede juristasmexicanosquesentildealansucaraacutectercontradictorioconlaLeyMexicanadeDerechosde Autorenlacualdichadisposicioacutenhasidoincluida(verOvillaBueno1998CaballeroLeal 2000)DichascriacuteticassefundanenqueenMeacutexicoaligualqueencasitodoslospaiacutesesdela regioacutencuyalegislacioacutensobrepropiedadintelectualsebasaenlatradicioacutenlatinaseentiende queelderechodeautorsiemprehaexigidocreatividadcomobaseparalaproteccioacutenno existiendofundamentosparaprotegerbienesenbasealasinversionesnecesariasparasu creacioacutenPorsuparteCaballeroLeal(2000)sentildealaquelaLeyMexicananootorgaderechos soacutelidosalosproductoresdebasesdedatosnooriginalesdadoquenodefineclaramentecuales sonlosderechosexclusivosdeaquellosnitampocopreveacutelaposibilidadderenovarla extensioacutendelaproteccioacutenotorgadandashqueenelcasomexicanoesde5antildeosndashconcluyendoque susefectospraacutecticosnoseriacuteansignificativos
Entantohastadondehemospodidoindagarnoexistenproyectosdeleyenninguacutenpaiacutes deAmeacutericaLatinayelCaribequeapuntenaincorporarunaproteccioacutenespecialparalasbases dedatosnooriginalesEnestesentidoesinteresantesentildealarquealmenosenalgunospaiacuteses loslegisladoresparecenadvertidosdelosdebatesquesobreeltemasehansuscitadoenotras regionesAsiacutealdiscutirselaactuallegislacioacutenargentinaqueprotegeporlaviacuteadederechosde autoralosprogramasdecomputacioacutenylasbasesdedatosoriginalesunsenadorexpresoacutesu temorporelhechodequelafaltadeunaadecuadaclarificacioacutendeltemaderivaraenla proteccioacutendeguiacuteastelefoacutenicasporejemplo(Quinn2000)
Sinperjuiciodelaausenciadedisposicionesespeciacuteficassobreeltemaexistenenla mayorpartedelospaiacutesesdiversasfiguraslegalesquepodriacuteanaplicarseencasodeproducirse conflictosentornoalapropiedaddelasbasesdedatosnooriginalesporejemplolasleyeso disposicionesrelativasacompetenciadeslealenriquecimientosincausaapropiacioacutenindebida etcclaramentepuedenseraplicadasencasodequeunpropietariodeunabasededatossea afectadoporcompetidoresquereproduzcansindebidaautorizacioacutensusproductos43 Enelcaso
Porciertolosproveedoresdebasesdedatosenlaregioacutentienenlaopcioacutenderegistrarlos elementosdesusbasesquepuedanserprotegidostantoporlalegislacioacutendederechosdeautor (porejemplotesaurosmeacutetodosdeinterrogacioacutenconsultayvisualizacioacuteniacutendicesprogramasde
[Siguelanotaenlapaacuteginasiguiente]
43
SCCR86 paacutegina27
deChileentantondashseguacutenlasautoridadesdelaoficinadeDerechosdeAutorconsultadaspara estetrabajondashlaleyNdeg19223sobredelitosinformaacuteticosdealgunamanerapodriacuteaaplicarsea lasbasesdedatosnooriginalesenausenciadeproteccioacutenenelaacutembitodelderechodeautor Talvezlomismopodriacuteaocurrirenotrospaiacutesesenloscualesexistalegislacioacutensimilar
Sepuedeargumentarquelaefectividaddelasmencionadasdisposicioneslegalesseve menguadaenlapraacutecticaporproblemasdeenforcement(hechodestacadoporlamayorparte delasinstitucionesempresasyexpertosconsultadosparaestetrabajo)Sibiendichos problemasnosonexclusivosdelalegislacioacutensobrepropiedadintelectualalgunos observadoresargumentanqueenlaregioacutenexisteunaactitudculturalmaacutesldquotoleranterdquoalacopia delainformacioacutenqueenlospaiacutesesmaacutesavanzadoslocualagravariacuteaparticularmentela situacioacutenenelaacutembitobajoexamenAsimismolarelativaldquonovedadrdquodeltemaenloquehace alasbasesdedatosdigitalizadastornariacuteaauacutenmaacuteslentosycomplejosloslitigiosporfalta tantodejurisprudenciaasentadacomodepreparacioacutendelosfuncionariosjudiciales
Enloquehacealusoindebidodelasbasesdedatosporpartedelosusuarioslegiacutetimos (queseconcentrafundamentalmenteencompartiroextenderelaccesoalainformacioacuten respectivaapersonasuorganizacionesnoautorizadas)sibiengeneralmenteseconcertan contratosolicenciasqueprohibendichasaccionesenlapraacutecticaaparentementeutilizarlaviacutea legalparaeliminarlasresultamuycostoso44
Enestecontextolosproveedoresdebasesdedatosprincipalmenterecurrenameacutetodos teacutecnicos(encriptadoclavesdeaccesoetc)paraprotegersusproductosloscualesalmenos paralamayoriacuteadelosconsultadosproveenunaproteccioacutenrelativamentefuerteaunquepor ciertonocompleta(lasdificultadesaparentementeseconcentrariacuteanenelmencionado problemadelosusuariosqueporejemplodifundenlasclavesdeaccesoapersonasno autorizadas)
Ciertamentedebedecirsequelaproteccioacutenpormediostecnoloacutegicossueletenerademaacutes deuncostoelevadolaconsecuenciadequelainformacioacutenolasconsultasdelasbasesdeban hacersedeunamaneramenoscoacutemodaoldquoamigablerdquoparaelusuariojustamenteconelfinde viabilizarlaproteccioacutenqueotorgaelmediotecnoloacutegicoEnesesentidolasfirmasdeben balanceareldeseodeminimizarlaspotencialespeacuterdidasporelusonoautorizadodesusdatos conlanecesidaddemantenerlasuficienteflexibilidadcomoparanoperjudicarasususuarios legiacutetimosespecialmentecuandoexistenvariosproveedoresalternativosenelmercado45
Lasmarcastambieacutensonunmediodeproteccioacutenasiacutecomolasestrategiasderenovacioacuten constantedelainformacioacutenlainclusioacutendevaloragregadoetcAsimismolasempresas propietariasdebasesdedatosmonitoreanconstantementeasuscompetidoresconelfinde
[Continuacioacutendelanotadelapaacuteginaanterior]
computacioacutenusadosparaelfuncionamientodelasbasesetc)comoporotrasnormaslegales (marcaslogosetc)
44 Lasempresastratariacuteanderesolverestosproblemascuandolosdetectanporlaviacuteadela persuasioacutenylasnegociacionesinformalesconlosusuarios
45 Dehecholasfirmasestariacuteanencondicionesdedetectarporejemplolapraacutecticadecompartirlas clavesdeaccesoperoalmenosporahoraconsiderariacuteanqueeleventualbeneficiodesermaacutes estrictosconelusodelasclavesnocompensariacutealoscostosaincurrirparaalcanzartalobjetivo (inclusoencuantoelloprobablementeredundariacuteaenrestriccionesqueafectariacuteanlacomodidadde accesoalasbasesauacutenparalosusuariosautorizados)
SCCR86 paacutegina28
detectarposiblesconductasdeslealesEntantohaybasesquesoacuteloestaacutendisponiblesonliney queseprotegenporelhechodequesutamantildeoestangrandequesalvoquepudieranser extraiacutedasdirectamentedelosservidoresendondeestaacutenalojadaslacopiadesuselementos resultariacuteademasiadocostosaylentacomoparaqueresulteeconoacutemicamenterentablerealizarel esfuerzorespectivoEstoesasiacuteenuncontextodondeloscontenidosdelamayorpartedelas basesdenaturalezacomercialsongeneralmenteactualizadosdemanerafrecuenteyenelcuallos propietariosdelasbasesraramenteautorizanlasconsultasldquoenbloquerdquoporloquelas informacionestienenqueseraccedidasdeaunaporvez
Alavezotramaneradepreservarmercadosatendiendoalasdiferentesnecesidadesde losusuarioseslaqueempleanalgunasempresasndashporejemploaquellasdedicadasavender informacioacutenfinancierandashquerecurrenafijardistintospreciosparalainformacioacutenseguacutenel gradodeactualizacioacutenconlaquelarequieransusclientesndashlocualtiendeadisminuirlos incentivosacopiarindebidamentelainformacioacutenrespectiva46
Sibiencasitodaslasfirmaseinstitucionesconsultadashanreportadolaexistenciade perjuicioseconoacutemicosporlaapropiacioacutenindebidadeinformacioacutenporpartedecompetidores yousuariosaparentementelaspeacuterdidasgeneradaspordichasaccionesseriacuteanenlagran mayoriacuteadeloscasosdebajamagnitudcomoparajustificarrealizareventualesaccioneslegales alrespecto4748 Tampocohemosrecogidoevidenciadequehayandejadodehacerse inversionesendeterminadasbasesdedatosporfaltadeproteccioacutenlegalapropiadaDetodos modosestasconclusionesdebensermatizadasteniendoencuentaqueenvarioscasoslas firmasproductorasdebasesdedatoshacerelativamentepocotiempoqueestaacutenofreciendosus productosenformatodigitalndashlocualpodriacuteaexplicarquelaincidenciadelosproblemasde copiadeinformacioacutenycontenidos(olaconcienciaacercadelaincidenciadedichos problemas)seamenorqueenlospaiacutesesmaacutesavanzados49
Laevidenciaquehemospodidorecogerparaesteestudioentantoindicaquelosuacutenicos casosenlosquesehanregistradodemandasjudicialesvinculadasalacopiadeinformacioacuten contenidaenbasesdedatosnooriginalesdigitalizadashantenidolugarenArgentina50y
46 EstecasocorrespondealaestrategiadenominadacomoldquoversioninginformationrdquoporShapiroy Varian(1999)
47 Unaempresaqueconsultamosdedicadaacomercializarbasesdedatosconinformacioacuten comercialyconoperacionesenArgentinaChileyUruguayestimoacutelaspeacuterdidasporelusono autorizadodeloscontenidosdesusbasesenun5-10desufacturacioacuten
48 Entantosenoshareportadoquehaycasosenlosquesibienlospropietariosdelasbasestienen certezadequesuinformacioacutenestaacutesiendoutilizadaporpersonassinderechosadquiridos legalmentetienendificultadesinclusoparaidentificaralosinfractores
49 AsuvezciertamentelosproblemasdepirateriacuteadelainformacioacutenenAmeacutericaLatinapreexisten aladigitalizacioacuten
50 LoscasosquenosfueronreferidosenArgentinasondosElprimeroinvolucroacuteaunaempresa dedicadaaproveerinformacioacutencontableytributariaunodecuyosboletinesdigitalesndashque ofreciacuteaasusclientesndasheracopiadoydistribuidoporotrafirmaSibienexistiacuteanbasesparaquela empresainfractorafuerasancionadaporcompetenciadesleallajusticiaaparentementenodio lugaralreclamodelafirmaafectadaElsegundoestaacutetodaviacuteairresueltoenelaacutembitodela justiciapenalysurgioacuteapartirdeunadenunciadelaempresaNosiscontralafirmaAxesor(en cuyocapitalparticipaunfondoderiesgodelBancoSantanderCentralHispanodeorigen espantildeol)porlacopiadeunCDconinformacioacutensobreriesgocrediticioquecomercializabaNosis
SCCR86 paacutegina29
Ecuador51 ndashenesteuacuteltimopaiacutesademaacutesenelaacutembitoadministrativosehansolicitadoen algunoscasoslapraacutecticademedidascautelaresporlapresuntautilizacioacuteniliacutecitadebasesde datoselectroacutenicasSinembargoobviamenteellonosignificaquenosehayanproducido muchosotrosepisodiosdepirateriacuteaquenohanllegadoalainstanciajudicialsinoquesehan resueltoprivadamente(asiacutecomotambieacutendeotrosquetodaviacuteasesiguenproduciendosinque seafaacutecilcomodeciacuteamosantessiquieraidentificarconprecisioacutenalosinfractores)Porotro ladocabedestacarquesiacutehanexistidocasosenloscualeslajusticiayahaprotegido compilacionesquecumpliacuteanconlosrequisitosdeoriginalidadenladisposicioacutenyoseleccioacuten delosdatosdeformataldeserprotegiblesbajolalegislacioacutendederechodeautor52
Enesteescenariolaconclusioacutengeneraldenuestrotrabajodecampoesquesalvoalguna excepcioacuten53nohayevidenciaquemuestrequeexistaunreclamoporpartedelasempresase institucionesquemantienenycomercializanbasesdedatosenAmeacutericaLatinayelCaribepor contarconunalegislacioacutensuigenerisalestilodelaintroducidaenlaUEDehechoenlas entrevistasycontactosquerealizamosparaestainvestigacioacutenencontramosquelamayorparte delasorganizacionesdedicadasacomercializarbasesdedatosteniacuteanescasoconocimientodel debatesobreeltemaenEuropaylosEEUUyvariasinclusodesconociacuteanquelasbasesdesu propiedadpodriacuteanrecibirsiseaplicaraunalegislacioacutencomolaeuropeaporejemplouna proteccioacutenlegalespeciacutefica54 Asuvezlasoficinasrespectivasdederechosdeautorenla regioacutennohanreportadoquelosactoresprivadosquepodriacuteanrecibirproteccioacutenencasode sancionarseunalegislacioacutensuigenerisesteacutenimpulsandouncambioenesesentido(locual podriacuteaobedecerentreotrosfactoresalyamencionadoescasotamantildeodelaindustria respectiva)Todoestoporciertonoimplicaquelasempresasdelsectornodeseenmejorarel niveldeproteccioacutenlegalconelquecuentansinembargolaconclusioacutengeneralesqueal menosporelmomentolamayorpreocupacioacutenenmaterialegalestariacuteaenquesemejoreel niveldeenforcementdelalegislacioacutenyavigente
51 Elconflictoseprodujoentredosempresasquecomercializancompilacionesdeleyesenformatos digitales
52 EnArgentinayaen1974sediouncasoenestesentidoresueltofavorablementeparael demandanteporcopiadeunabasededatosqueconteniacuteanormativasdecomercioexterior (CNCivSalaD30474inreldquoGuiacuteaPraacutecticadelExportadoreImportadorSRLcEmpresaIARA yotrordquo)ndashverQuinn(2000)MaacutesrecientementelaempresaLaLeyobtuvounfallofavorableen 1996porunademandacontraotrafirmaquehabiacuteareproducidosinautorizacioacutenunabasede datosreferencialderepertoriosjuriacutedicosqueLaLeycomercializabaenCDs
53 SolamenteenelcasodelServiccediloFederaldeProcessamentodeDados(SERPRO)deBrasillas autoridadesconsultadasexpresaronunaopinioacutenclaraycondefinidoconocimientodecausaa favordeimplementarunaproteccioacutensuigenerisparalasbasesdedatos(significativamentese tratadeunaempresaestatal)
54 Existenalavezcasosenloscualesdeterminadasempresassearroganaunqueporciertosin baseslegalessoacutelidasderechosquenoposeenasiacuteunportalchilenodeinformacioacutensobre economiacuteaynegociosensupaacuteginawebsentildealaqueldquotodotextomuacutesicasonidofotografiacuteas videosgraacuteficosprogramasyengeneralcualquierinformacioacutencontenidaenelportalpor cualquiermedioseraacutedenominadaensuconjuntolsquoContenidorsquoDichoContenidoesdepropiedad exclusivadelaempresayseencuentraprotegidoporleyeslocalesytratadosinternacionalesde propiedadintelectualrdquo(verJijenaLeiva1999)
SCCR86 paacutegina30
V CONCLUSIONES
LadiscusioacutenacercadelosDPIsobrelasbasesdedatosldquonooriginalesrdquoprobablemente ejemplificadeunmodoparticularmenteagudolasiemprepresentetensioacutenentrelanecesidad deestablecerunmarcodeincentivosatractivoparalageneracioacutendenuevosproductoseideasy elobjetivodequedichosproductoseideasgenerenlamayorcantidaddeldquoderramesrdquosobreel conjuntodelsistemaeconoacutemicoydeltejidosocial
Decimosqueenestecasodichatensioacutenesespecialmenteagudaentantoqueunreacutegimen suigenerisparalasbasesdedatosnoapuntariacuteaaprotegerlasbasesensiacutemismasentanto productosnuevosyocreativossinoalainformacioacutenenellascontenidaconelconsiguiente riesgodequeseestablezcanliacutemitesalacirculacioacutendeaquellainclusodelaquehastael presentesemantieneeneldominiopuacuteblicoEnotraspalabraslacreacioacutendenuevosDPIsobre lasbasesdedatospodriacuteasesgarelbalanceentreproteccioacuten-difusioacutendeformapeligrosamente pronunciadaafavordelprimerteacuterminodedichobinomioLasamenazasenesteuacuteltimoterreno noseobservansoacuteloenlasmuysensiblesaacutereasdelacienciaylaeducacioacutensinotambieacutenenel propiocampocomercialndasheinclusoenvinculacioacutenconeldesarrollodeInternetporejemplo
Otropuntoclaveesquedichoreacutegimennosedirigiriacuteaapromoverlageneracioacutendeideaso bienesnuevosnilosesfuerzoscreativossinobaacutesicamentealasinversionesrealizadasenla recoleccioacutenyorganizacioacutendeinformacioacuten(einclusodeotrotipodeelementosalmenosenla definicioacutendelaUnioacutenEuropea)dediversotipoElloenprincipioiriacuteaencontratantodela tradicioacutendelalegislacioacutendederechosdeautorenbuenapartedelmundocomodelosobjetivos quedeberiacuteananimaralosregiacutemenesdeDPIdesdeunpuntodevistaeconoacutemicoAsimismoal menosenlaformaenqueelreacutegimensuigenerishasidoestablecidoenlaUEtendriacuteael potencialriesgodegenerarproteccionesperpetuas(encontradelaideadeproteccioacutentemporal queestaacuteenlabasedelalegislacioacutensobrepropiedadintelectual)
Nosorprendeentoncesencontrarqueauacutenenlospaiacutesesdesarrolladosndashprincipales productoresyconsumidoresdebasesdedatosndashexisteunafuertediscusioacutenacercadela convenienciadeadoptarlegislacionessuigenerisdeltipodelasimplementadasenlaUE discusioacutenqueporelmomentohabloqueadolaintroduccioacutendenormassimilaresen los EEUU
Muchasmaacutesdudassurgenenelcasodelospaiacutesesendesarrolloyaqueentantosonal presenteprincipalmenteconsumidoresantesqueproductoresdebasesdedatoslaadopcioacutende disciplinasinternacionalesenlamateriaaparentementegenerariacuteaunbalancecosto-beneficio auacutenmenosfavorablequeenlasnacionesavanzadas
LaevidenciaempiacutericaquehemosrecogidoparaelcasodeAmeacutericaLatinayelCaribea suveznoparecedarsustentoalargumentoafavordeestablecerDPIparalasbasesdedatosno originalesentantonohemosobservadoquelaincipienteindustriaqueexisteenlaregioacuten aparentementeconcentradaenlospaiacutesesmaacutesavanzadosdelamismaesteacutesiendoperjudicada porlaausenciadeunalegislacioacutensuigenerisenlamaterialosperjuicioscomercialesque ciertamenteexistenaunquetienenunamagnitudinciertaparecenderivarmaacutesbiendelafalta deunadecuadoenforcementdelalegislacioacutenactualmenteexistenteEnconsecuenciaal presentenopareceexistirunintereacuteseconoacutemiconitampocosocialconcretodesdeelpuntode vistadelospaiacutesesdelaregioacutenafavordeunalegislacioacuteninternacionalsobrebasesdedatos ldquonooriginalesrdquocomolapropuestaantildeosatraacutesenelsenodelaOMPI
SCCR86 paacutegina31
Todoestosinembargonodebeserinterpretadoenelsentidodequelasituacioacutenactual enlamateriaesenalguacutensentidooacuteptimaEstaacuteclaroporunladoquepeseaqueexistentanto legislacioacutencomomediostecnoloacutegicosquepodriacuteanprotegeralasinversionesrealizadasenla creacioacutenymantenimientodebasesdedatoshayproblemastantodeenforcementdelos contratosylasleyesrespectivascomodeldquocircunvalacioacutenrdquodelaproteccioacutentecnoloacutegicaque generanpeacuterdidasmonetariasparalospropietariosdelasbasesdedatos(propietariosqueno soacutelooperanenelsectorprivadosinoqueenmuchasocasionessonorganizacionesestatales)
Asuvezdesdeunpuntodevistadinaacutemicopodriacuteaesperarsequelaindustriadebasesde datosenAmeacutericaLatinayelCaribevayaexpandieacutendosealolargodeltiempondashespecialmente amedidaqueseincrementeladifusioacutendelasTICsenlaregioacutenndashconlocualeventualmente podriacuteadarseelcasodequeenunfuturoaparezcanconflictosdemayorsignificacioacutenquelos detectadoshastaahora
EnconsecuenciaresultanecesariocontinuaravanzandoenelestudiodeltemaEn particularseriacuteaimportantequeenelfuturosevayagenerandoinformacioacuteneconoacutemicacierta respectodelamagnituddeestaindustriaenlaregioacutenSibiensetratadeunatareacompleja comolomuestralamuyescasainformacioacutenexistentealrespectoinclusoenlospaiacuteses desarrolladosestaacuteclaroqueresultaimprescindibleparadotardeunabaseempiacutericamaacutesfirmea losdebatessobreeltema
Entantodenuestrotrabajosurgequedospasospotencialmentefavorablesparael desarrollodelaindustriadelasbasesdedatosenlospaiacutesesdeAmeacutericaLatinayelCaribe seriacuteani)mejorarelenforcementdelasnormativasactualmentevigentessobreeltematanto enelaacutereadederechosdeautorcomoenlosotroscamposjuriacutedicosinvolucrados(competencia deslealetc)ii)propenderaunamayorpenetracioacutendelasTICsenlospaiacutesesdelaregioacuten
Afuturoasuvezdebedarseinicioaunprocesodediaacutelogoentrelasdistintaspartescon intereacutessobreeltemaparaevaluarenqueacutemedidapodriacuteasernecesarioreformarlaslegislaciones actualmenteexistentesenmateriadecompetenciadeslealporejemploparahacermaacutesefectiva laproteccioacutenparalospropietariosdebasesdedatosenlaregioacutenDeesemismodiaacutelogo podriacuteanirsurgiendoconsensosnuevosacercadesiresultanecesarioonoavanzarenalguacutentipo deproteccioacutendelasbasesdedatosporlaviacuteadelosDPIndashyacercadecuaacutelesseriacuteanlas modalidadesdedichaproteccioacutenencasodequeseconcluyeraquesuimplementacioacutenseriacutea positivandashinclusoenelmarcomultilateralapartirtantodelaacumulacioacutendeexperienciaenla aplicacioacutendelasnormasyavigentesenalgunasregionescomodelapropiaevolucioacutendel mercadodebasesdedatosenlospaiacutesesdeAmeacutericaLatinayelCaribe
[SigueelAnexoI]
SCCR86
ANEXOI
CuadroA1AccesoatelefoniacuteaenAmeacutericaLatinayelCaribendash2001
Telefoniacuteacelular Telefoniacuteafija
Paiacutes Nordmsuscriptores cada100hab Paiacutes
Nordmliacuteneastelefoacutenicas cada100hab
Martinica 7153 Guadalupe 6359 Araba 5000 Chile 3402 AntiguaampBarbuda 3177 PuertoRico 3065 IslasViacutergenes (EEUU) 2890 Jamaica 2694 Venezuela 2635 Meacutexico 2168 Panamaacute 2070 Bermuda 2064 Paraguay 2040 Bahamas 1966 Surinam 1911 Argentina 1861 TrinidadampTobago 1734 Brasil 1673 Uruguay 1547 Repuacuteblica Dominicana 1465 ElSalvador 1250 Belize 1155 Barbados 1064 Guatemala 970 Bolivia 899 Guyana 866 Colombia 763 CostaRica 757 Ecuador 667 Granada 641 Peruacute 592 Honduras 361 StKittsandNevis 312 Nicaragua 299 StVincent 208 Dominica 156 Haitiacute 111 Cuba 007
Bermuda 8715 StKittsandNevis 5688 IslasViacutergenes(EEUU) 5637 AntiguaampBarbuda 4735 Barbados 4629 Guadalupe 4493
Martinica 4300 Bahamas 4003 Aruba 3503 PuertoRico 3364 Granada 3275 Dominica 2906 Uruguay 2829 TrinidadampTobago 2399 Chile 2390 CostaRica 2297 StVincent 2196 Brasil 2178 Argentina 2163
Jamaica 1973 Surinam 1758 Colombia 1705 Panamaacute 1483 Belize 1444 Meacutexico 1372 Venezuela 1120 RepuacuteblicaDominicana 1102 Ecuador 1037 ElSalvador 934 Guyana 919 Peruacute 775 Guatemala 647 Bolivia 622 Paraguay 512 Cuba 510 Honduras 471 Nicaragua 312 Haitiacute 097
EEUU 4442 EEUU 6645 Oceaniacutea 4495 Europa 4377 AmeacutericaLatinay Caribe 1717
Europa 4062 Oceaniacutea 4002
AmeacutericaLatinayCaribe 2327 Mundo 1557 Mundo 1721
FuenteInternationalTelecommunicationsUnion(ITU)
SCCR86 AnexoIpaacutegina2
CuadroA2AccesoaInternetypenetracioacutendePCsenAmeacutericaLatinayelCaribendash2000
PCs Internet
Paiacutes NordmPCscada
100hab Paiacutes
NordmServidores cada10000
hab Paiacutes
Nordm usuarios
cada 10000hab
Bermuda 4654 Bermuda 52727 Bermuda 390137 Guadalupe 1974 Uruguay 16202 Chile 165765 StKittsandNevis 1817 Argentina 7298 Aruba 136536 CostaRica 1491 Meacutexico 5655 Uruguay 110878 Granada 1271 Panamaacute 5313 PuertoRico 102179
Martinica 1266 Brasil 5153 IslasViacutergenes (EEUU) 100322
Belize 1249 TrinidadampTobago 5096 Peruacute 97420 StVincent 1058 Chile 4881 Dominica 77777 Uruguay 1049 AntiguaampBarbuda 4095 TrinidadampTobago 77258 Chile 823 Araba 2809 Argentina 67509
Barbados 822 IslasViacutergenes (EEUU) 2807 AntiguaampBarbuda 65203
Dominica 713 Dominica 2424 Belize 62447 TrinidadampTobago 618 CostaRica 1829 Guyana 60395 Meacutexico 576 Guadalupe 1246 CostaRica 56674 Argentina 513 Belize 1220 StKittsandNevis 51610 Brasil 500 Colombia 1106 Granada 43556
Jamaica 466 Repuacuteblica Dominicana 924 Bahamas 43158
Venezuela 455 Martinico 891 Venezuela 39305 Peruacute 409 Venezuela 668 Barbados 37383 Panamaacute 370 Jamaica 571 Panamaacute 31701 Colombia 354 Guatemala 492 Jamaica 31055 Guyana 256 Peruacute 417 StVincent 30857 Ecuador 217 PuertoRico 386 Brasil 29392 ElSalvador 191 Barbados 374 Meacutexico 27431 Bolivia 168 Nicaragua 276 Surinam 26979 Paraguay 127 Paraguay 236 Colombia 20746 Guatemala 114 Bolivia 159 RepuacuteblicaDominicana 18588 Honduras 108 StKittsandNevis 104 Guadalupe 17544 Cuba 107 ElSalvador 092 Bolivia 14407 Nicaragua 089 Bahamas 079 Ecuador 14234 AntiguaampBarbuda ndash Guyana 069 Martinica 12746 Aruba ndash Cuba 059 Nicaragua 9854 Bahamas ndash Granada 032 ElSalvador 7967 Repuacuteblica Dominicana ndash Surinam 023 Paraguay 7278 Haitiacute ndash Honduras 020 Guatemala 7027 PuertoRico ndash Ecuador 018 Honduras 6168 Surinam ndash StVincent 018 Cuba 5358 IslasViacutergenes (EEUU) ndash Haitiacute ndash Haitiacute 2454 EEUU 5852 EEUU 292832 EEUU 450696 Oceaniacutea 3652 Oceaniacutea 64761 Oceaniacutea 251112 Europa 1674 Europa 15727 Europa 135948 AmeacutericaLatinay Caribe 659
AmeacutericaLatinay Caribe 9628
AmeacutericaLatinay Caribe 57049
Mundo 772 Mundo 17793 Mundo 64137
FuenteInternationalTelecommunicationsUnion(ITU)
SCCR86 AnexoIpaacutegina3
CuadroA3CostodeaccesoaInternetndash2001
Promedioanualdelcostopor20horasdeaccesomensualaInternetcomoporcentaje delPBIpercaacutepita(medidoenPPP)
Ranking Paiacutes Costo
1 2 3 4 5 6 7 8 9
10 29 31 32 36 41 42 44 45 47 48 49 53 58 61 62 65 66 67
Suecia Beacutelgica Finlandia Noruega Islandia Japoacuten Suiza EstadosUnidos Taiwaacuten Dinamarca Uruguay Argentina TrinidadampTobago Chile Meacutexico Brasil CostaRica Venezuela Colombia Jamaica Panamaacute Bolivia ElSalvador Guatemala RepuacuteblicaDominicana Paraguay Ecuador Honduras
012 029 037 037 046 049 057 065 068 071 263 320 330 454 517 526 543 604 808 840 844 983
1152 1557 1562 2039 2503 3207
FuenteKirkman(2002)
Sobre75paiacutesesrankeados
SCCR86 AnexoIpaacutegina4
CuadroA4IndicedePreparacioacutenparaelAccesoalaRed (NetworkedReadinessIndex(NRI))ndash2001
Ranking NRI
Paiacutes Networked Readiness
1 2 3 4 5 6 7 8 9
10 32 34 37 38 44 45 46 47 48 50 52 55 56 57 63 67 68 69 71 72
EstadosUnidos Islandia Finlandia Suecia Noruega PaiacutesesBajos Dinamarca Singapur Austria ReinoUnido Argentina Chile Uruguay Brasil Meacutexico CostaRica TrinidadampTobago RepuacuteblicaDominicana Panamaacute Venezuela Peruacute ElSalvador Jamaica Colombia Paraguay Bolivia Guatemala Nicaragua Ecuador Honduras
605 603 591 576 568 568 556 547 532 531 401 400 380 379 358 357 352 352 342 341 338 330 329 329 315 304 300 283 265 264
FuenteKirkmanetal(2002)
[SigueelAnexoII]
Sobre75paiacutesesrankeados
SCCR86
ANEXOII
REFERENCIASBIBLIOGRAacuteFICAS
BandJyJSGowdy(1997)ldquoSuiGenerisDatabaseProtectionHasItsTimeComerdquo D-LibMagazinejunioWashingtonDC
Barca(2000)ldquoPropiedadIntelectualdelasBasesdeDatosUnAcercamientodesdela JurisprudenciaNorteamericanardquoCuadernodeDoctrinaReacutegimenJuriacutedicodelosBancosde DatosFacultaddeDerechoyCienciasSocialesUniversidaddeBuenosAires
BaronP(2001)ldquoBacktotheFutureLearningfromthePastintheDatabaseDebaterdquoTheOhio StateLawJournalVolumen62Nordm2
BailyMN(2002)ldquoDistinguishedLectureonEconomicsinGovernmentTheNew EconomyPostMortemorSecondWindrdquoJournalofEconomicPerspectivesVolumen16 Nordm 2pp3-22
BancoMundial(2001)ldquoIntellectualPropertyBalancingIncentiveswithCompetitive AccessrdquoenGlobalEconomicProspectsandtheDevelopingCountries2002 Washington DC
BenthamJ(1978)EscritoseconoacutemicosFondodeCulturaEconoacutemicaMeacutexico
BraunsteinYM(2002)ldquoRepercusionesEconoacutemicasdelaProteccioacutendelasBasesdeDatos enlosPaiacutesesenDesarrolloyPaiacutesesenTransicioacutenrdquopreparadoparaelComiteacutePermanentede DerechodeAutoryDerechosConexosSeacuteptimaSesioacuten13a17demayoGinebra
CaballeroLealJL(2000)ldquoProteccioacutenJuriacutedicadelasBasesdeDatosyProteccioacutenSui GenerisparalasBasesdeDatosnoOriginalesrdquoenMAPalaciosyRAntequera(eds) PropiedadIntelectualTemasRelevantesenelEscenarioInternacionalSIECAUSAID
CaacutemaraLapuenteS(1999)ldquoUacuteltimasOrientacionesInternacionalessobrelaProteccioacuten JuriacutedicadelasBasesdeDatosrdquoRevistaChilenadeDerechoVolumen26Nordm1pp9-61enero
CassierM(2002)ldquoBienPrivadoBienColectivoyBienPuacuteblicoenlaEradelaGenoacutemicardquo RevistaInternacionaldeCienciasSocialesNordm171marzo
ChangH(2001)ldquoIntellectualPropertyRightsandEconomicDevelopmentndashHistorical LessonsandEmergingIssuesrdquoJournalofHumanDevelopmentVolumen2Nordm2julio
ChenYyTPuttitanun(2002)ldquoIntellectualPropertyRightsandInnovationinDeveloping CountriesrdquoCenterforEconomicAnalysisDepartmentofEconomicsUniversityofColorado atBoulderWorkingPaperNo02-06mayo
CIPRndashCommissiononIntellectualPropertyRightsndash(2002a)ldquoTechnologyDevelopmentand IntellectualPropertyRightsrdquoWorkshop1enero
SCCR86 AnexoIIpaacutegina2
CIPRndashCommissiononIntellectualPropertyRightsndash(2002b)ldquoCopyrightSoftwareandthe InternetrdquoWorkshop5enero
ColstonC(2001)ldquoSuiGenerisDatabaseRightRipeforReviewrdquoJournalofInformation LawandTechnologyNordm 3 noviembre
CommitteeforaStudyonPromotingAccesstoScientificandTechnicalDataforthePublic InterestCommissiononPhysicalSciencesMathematicsandApplicationsNationalResearch Council(1999)AQuestionofBalancePublicRightsandthePublicInterestinScientifical andTechnicalDatabasesNationalAcademyofSciencesWashingtonDC
CorreaCM(2000)ldquoFairUseintheDigitalErardquopresentadoenelThirdUNESCO CongressonEthicalLegalandSocietalChallengesofCyberspace13-15denoviembre Paris
CowanRyEHarison(2001)ldquoIntellectualPropertyRightsinaKnowledge-Based EconomyrdquoMERITInfonomicsResearchMemorandumSeries2001-027septiembre Maastricht
CraftsN(2000)ldquoGlobalizationandGrowthintheTwentiethCenturyrdquoInternational MonetaryFundWorkingPaper0044WashingtonDC
DrsquoAndreaTysonLyESherry(1997)ldquoInformationIndustryAssociationStatutory ProtectionForDatabasesEconomicampPublicPolicyIssuesrdquoCommitteeontheJudiciary USHouseofRepresentatives
DavidPA(2000)ldquoTheDigitalTechnologyBoomerangNewIntellectualPropertyRights ThreatenGloballdquoOpenSciencerdquoWorkingPaper00-016AllSoulsCollegeOxfordamp StanfordUniversityoctubre
DavidPA(2002)ldquoDoestheNewEconomyNeedalltheOldIPRInstitutionsDigital InformationGoodsandAccesstoKnowledgeforEconomicDevelopmentrdquopreparadoparala WIDERConferencefortheNewEconomyinDevelopmentmayoHelsinki
DavidPAyDForay(2002)ldquoFundamentosEconoacutemicosdelaSociedaddel ConocimientordquoComercioExteriorVolumen52Nordm6pp472-490junio
DeOliveiraAscensatildeoJ(2002)ldquoBasesdeDadosElectroacutenicasOEstadodaQuestatildeoem PortugalenaEuropardquoRevistadeAssociaccedilatildeoBrasileiradaPropriedadeIntelectual(ABPI) Nordm56pp6-14enerofebreroRiodeJaneiro
DusollierSYPoulletyMBuydens(2000)ldquoCopyrightandAccesstoInformationinthe DigitalEnvironmentrdquopresentadoenelThirdUNESCOCongressonEthicalLegaland SocietalChallengesofCyberspace13-15denoviembreParis
ElKassasS(2002)ldquoStudyontheProtectionofUnoriginalDatabasesrdquopreparadoparael ComiteacutePermanentedeDerechodeAutoryDerechosConexosSeacuteptimaSesioacuten13a17de mayoGinebra
SCCR86 AnexoIIpaacutegina3
ForayD(1997)ldquoGenerationandDistributionofTechnologicalKnowledgeIncentives NormsandInstitutionsrdquoenCEdquist(ed)SystemsofInnovationTechnologiesInstitutions andOrganizationsPinterLondres
Forero-PinedaCyHJaramillo-SalazarldquoElAccesodelosInvestigadoresdelosPaiacuteses MenosDesarrolladosalaCienciaylaTecnologiacuteaInternacionalrdquo RevistaInternacionalde CienciasSocialesNordm171marzoParis
FreitasPereiraMNCJSRibeiroLTractenbergyPLoureiroMedeiros(1999)ldquoBases deDadosnaEconomiadoConhecimentoAQuestatildeodaQualidaderdquo RevistaCiecircnciada InformaccedilatildeoVolumen28Nordm2
GalliniNySScotchmer(2002)ldquoIntellectualPropertyWhenisitthebestincentive systemrdquoenAJaffeJLernerySStern(eds)InnovationPolicyandtheEconomyVol2 MITPress
GilbertR(1999)ldquoEconomicFactorsintheProductionDisseminationandUseofScientific andTechnicalDatabasesrdquoenProceedingsoftheWorkshoponPromotingAccesstoScientific andTechnicalDataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicyOptionsNational AcademyofSciencesPartIWorkshopPresentationsenero
GordonRJ(1999)ldquoHastheldquoNewEconomyrdquoRenderedtheProductivitySlowdown Obsoleterdquopreparadoparael ProductivityGrowthWorkshopFederalReserveBankof St Louis
GordonRJ(2002)ldquoTechnologyandEconomicPerformanceintheAmericanEconomyrdquo NBERWorkingPaperSeriesWorkingPaper8771febrero
GranstrandODForayPDavidetal(2001)ldquoWorkshopReportonIPR(Intellectual PropertyRights)AspectsofInternetCollaborationsrdquoEuropeanCommissionResearch DirectorateGeneralDirectorateBndashEuropeanResearchAreaStructuralAspectsWorking Paper
GrossmanGMyELai(2002)ldquoInternationalProtectionofIntellectualPropertyrdquoNational BureauofEconomicResearchWorkingPaper8704
HallBH(2002)ldquoOnCopyrightandPatentProtectionforSoftwareandDatabasesATale ofTwoWorldsrdquoenOGranstrand(ed)EconomicsLawandIntellectualPropertyKluwer
HellerMAldquoTheTragedyoftheAnticommonsrdquoHarvard LawReviewJanuary1998
HerreraBravoR(2001)ldquoAlgunasObrasDigitalesysuProteccioacutenJuriacutedicardquodisponibleen httprodolfoherreragaleoncomdocumentoshtmmarzo
HowellR(1998)ldquoDatabaseProtectionandCanadianLawrdquopreparadoparaIndustryCanada andCanadianHeritagedisponibleenhttpstrategisicgccaSSGip01045ehtml
HugenholtzB(2001)ldquoTheNewDatabaseRightEarlyCaseLawfromEuroperdquo presentadoenNinthAnnualConferenceonInternationalIPLawampPolicyFordham UniversitySchoolofLawNewYork19-20abril
SCCR86 AnexoIIpaacutegina4
HughesJ(2002)ldquoPoliticalEconomiesofHarmonizationDatabaseProtectionandInformation PatentsrdquopresentadoenelSeminarioFrontiersofownershipinthedigitaleconomyjunioParis
ITACndashInformationTechnologyAssociationofCanadandash(1997)ldquoDatabaseProtectionrdquo diciembre
JasziP(1996)ldquoSummaryandAnalysisofHR3531rdquoAssociationofResearchLibraries agosto
JijenaLeivaRJ(1999)ldquoPropiedadIntelectualeInternetrdquoREDIRevistaElectroacutenicade DerechoInformaacutetico Nordm10
KhanZB(2002)ldquoIntellectualPropertyandEconomicDevelopmentLessonsfrom AmericanandEuropeanHistoryrdquoCommissiononIntellectualPropertyRightsStudy Paper 1a
KirkmanG(ed)(2002)TheGlobalInformationTechnologyReport2001-2002Readiness fortheNetworkedWorldCenterforInternationalDevelopmentatHarvardUniversity
KirkmanGSCAOsorioyJDSachs(2002)ldquoTheNetworkedReadinessIndex MeasuringthePreparednessofNationsfortheNetworkedWorldrdquoenKirkmanG(ed)opcit
LallS(2001)ldquoIndicatorsoftheRelativeImportanceofIPRsinDevelopingCountriesrdquo UNCTADICTSDCapacityBuildingProjectonIntellectualPropertyRightsandSustainable Developmentdraftnoviembre
LevinRCAKKlevorickRRNelsonySGWinter(1987)ldquoAppropriatingthe ReturnsfromIndustrialResearchandDevelopmentrdquoBrookingsPapersonEconomic ActivityNordm3
LinnA(2000)ldquoHistoryofDatabaseProtectionLegalIssuesofConcerntotheScientific CommunityrdquoGlobalChangeDataandInformationSystem(GCDIS)USGlobalChange ResearchProgram(USGCRP)marzo
LiptonJ(2002)ldquoTheEUDatabaseRightandUniversityTeachingMaterials Journalof TechnologyLawandPolicyLevinCollegeofLawUniversityofFloridaissue1marzo
LoseyRC(1995)ldquoPracticalandLegalProtectionofComputerDatabasesrdquodisponibleen httpwwwfloridalawfirmcomarticlehtml
MaskusK(2000)IntellectualPropertyRightsintheGlobalEconomyInstitutefor InternationalEconomics
MaurerSMySScotchmer(1999)ldquoIntellectualPropertyRightsDatabaseProtectionIs ItBrokenandShouldWeFixItrdquoScienceVolumen284Mayo
MaurerSMPBHugenholtzyHJOnsrud(2001)ldquoEuropersquosDatabaseExperimentrdquo ScienceVolumen294octubre
MaurerSM(1999)ldquoRawKnowledgeProtectingTechnicalDatabasesforScienceand IndustryrdquoenProceedingsoftheWorkshoponPromotingAccesstoScientificandTechnical
SCCR86 AnexoIIpaacutegina5
DataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicyOptionsNationalAcademyof SciencesAppendixCenero
MilleacuteA(1996)ldquoProteccioacutenalosFabricantesdeBasesdeDatosunNuevolsquoDerecho ConexordquoRevistaDerechodelaAltaTecnologiacuteaantildeoVIIINdeg93mayo
MilleacuteA(1999)ldquoProtectionofDatabasesWorkshoprdquopreparadoparalaInternational ConferenceonElectronicCommerceandIntellectualPropertyOrganizacioacutenMundialdela PropiedadIntelectualseptiembre
NASndashNationalAcademyofSciences ndash(1999)ProceedingsoftheWorkshoponPromoting AccesstoScientificandTechnicalDataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicy OptionsWashingtonDC
NicholsonJFyMFreno(2001)ldquoProtectingtheContentofDatabasesrdquoIPLitigator enero
OECD(2001)TheNewEconomyBeyondtheHypeFinalReportontheOECDGrowth ProjectOECDParis
OramA(2000)ldquoTheSapandtheSyrupoftheInformationAgeCopingwithDatabase ProtectionLawsrdquodisponibleen httpwwworeillycom~andyoprofessionalcollection_lawhtml
OvillaBuenoR(1998)ldquoLaProteccioacutenJuriacutedicadelasBasesdeDatosenMeacutexicoDelos lineamientosInternacionalesalaNuevaLeyFederaldelDerechodeAutorrdquoenBecerra RamiacuterezM(ed)EstudiosdeDerechoIntelectualenHomenajealProfesorDavidRangel MedinaInstitutodeInvestigacionesJuriacutedicasdelaUNAMMeacutexico
PaacuteezMantildeaacuteJ(1997)ldquoProteccioacutenjuriacutedicadelosproductoresyusuariosdelasbasesde datosenlosderechosespantildeolycomunitariordquodisponibleenelsitiowebInformaacuteticos EuropeosExpertos(wwwieees)
PetersM(1999)ldquoSummaryOverviewofExistingandProposedIntellectualPropertyRights RegimesforDatabasesrdquoenProceedingsoftheWorkshoponPromotingAccesstoScientific andTechnicalDataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicyOptionsNational AcademyofSciencesPartIWorkshopPresentationsenero
QuinnN(2000)ldquoBancosdeDatosPrincipiodeLegalidadyTutelaPenalenlaLey ArgentinardquoCuadernodeDoctrinaReacutegimenJuriacutedicodelosBancosdeDatosFacultadde DerechoyCienciasSocialesUniversidaddeBuenosAires
ReichmanJHyPSamuelson(1997) ldquoIntellectualPropertyRightsinDatardquoVanderbilt LawReviewVolumen50enero
ReichmanJyPUhlir(1999)ldquoDatabaseProtectionattheCrossroadsRecent DevelopmentsandtheirImpactonScienceandTechnologyrdquoTheBerkeleyTechnologyLaw Journal14-2
SCCR86 AnexoIIpaacutegina6
RiisT(2002)ldquoEconomicImpactoftheProtectionofUnoriginalDatabasesinDeveloping CountriesandCountriesinTransitionrdquopreparadoparaelComiteacutePermanentedeDerechode AutoryDerechosConexosSeacuteptimaSesioacuten13a17demayoGinebra
RomerP(1993)ldquoTwoStrategiesforEconomicDevelopmentUsingIdeasandProducingIdeasrdquo ProceedingsoftheWorldBankAnnualConferenceonDevelopmentEconomics1992
SchraderDyRJeweler(1999)ldquoIntellectualPropertyProtectionforNoncreative DatabasesrdquoCongressionalResearchServiceReportsseptiembre
ScotchmerS(1999)ldquoCummulativeInnovationinTheoryandPracticerdquoGSPPWorking Paper240UCBerkeleyfebrero
ShapiroCyHVarian(1999)InformationRulesAstrategicGuidetotheNetwork EconomyHarvardBusinessSchoolPressMassBoston
ShengliZ(2002)ldquoTheEconomicImpactoftheProtectionofDatabaseinChinardquopreparado paraelComiteacutePermanentedeDerechodeAutoryDerechosConexosSeacuteptimaSesioacuten13 a 17demayoGinebra
StefikMyTLunt(1999)ldquoOverviewofTechnologiesforProtectingandfor MisappropriatingDigitalIntellectualPropertyRightsTheCurrentSituationandFuture ProspectsrdquoenProceedingsoftheWorkshoponPromotingAccesstoScientificandTechnical DataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicyOptionsNationalAcademyof SciencesPartIWorkshopPresentationsenero
StoryA(2002)ldquoStudyonIntellectualPropertyRightstheInternetandCopyrightrdquo CommissiononIntellectualPropertyRightsStudyPaper5
[FindelAnexoIIydeldocumento]
SCCR86 paacutegina20
III LAPROTECCIOacuteNDELASBASESDEDATOSNOORIGINALESELESTADODE SITUACIOacuteNDELALEGISLACIOacuteN INTERNACIONAL
Comolodestacatodalaliteraturarecibidasobreeltemasepuedefijarcomofecha inicialdeldebatesobrelapropiedadintelectualdelasbasesdedatosnooriginalesalllamado casoldquoFeistrdquovs RuralTelephoneService(1991)dondelaCorteSupremadelosEEUUhalloacute quelascompilacionesdedatosquenoalcanzarancondicionesdeoriginalidadyocreatividad (estoesquesebasaranmeramenteenunldquoesfuerzoindustriosordquooenelldquosudordelafrenterdquo)no mereciacuteanproteccioacutenbajolalegislacioacutenrelativaalcopyright
LaconmocioacutencausadaporelcasoFeistdebeenmarcarseenuncontextoenelcualel advenimientodelasTICsfueexpandiendodemaneraexplosivaelmercadoparalasbasesde datosEnestesentidosibienestaacuteclaroquelasbasesdedatosexistiacuteanmuchoantesdeque surgieralaposibilidaddealmacenarlasyvenderlaspormedioselectroacutenicosesbastanteobvio quelarepercusioacutendelfallodelaCorteSupremadelosEEUUsobreelcasoFeistfuemucho mayordeloquehubierasidoveinteotreintaantildeosatraacutes
En1996ocurrierondoshechosclaveEnprimerlugarlaUEadoptoacuteunaDirectiva especiacutefica(969CE)paraprotegerlasbasesdedatosporlacualseestableceporunladola proteccioacutenbajolalegislacioacutendecopyrightcuandodichasbasescumplencriteriosde originalidadenlaseleccioacutenodisposicioacutendeloscontenidosyporotrounaproteccioacuten sui generisparaaquellasbasesdedatosenlascualessehayahechounaldquoinversioacutensubstancialrdquo ndashcuantitativaocualitativamentemedidaEsteuacuteltimoderechosuigenerisseaplica independientementedequelasbasesencuestioacutentambieacutenpuedanmerecerproteccioacutenbajola legislacioacutendecopyright ndashestoeslasproteccionessonacumulativas34 Laproteccioacutenotorgada esde15antildeosSeincluyeasimismounprocedimientoderenovacioacutendelplazodeproteccioacuten paraaquellasbasesdedatosquerecibanunamodificacioacutenoadicioacutensubstancial(esimportante advertirquelarenovacioacutendelaproteccioacutenseaplicaatodalabaseynosoacuteloalasrevisiones) Porotroladoelfabricantenocuentaconunderechoexclusivosinoconunaldquofacultadde impedirrdquoquelehabilitaparaprohibirlaextraccioacutenoreutilizacioacutendelatotalidadodeunaparte substancialdelcontenidodelabasededatosLomismoocurresilaextraccioacutenoreutilizacioacuten departesnosubstancialesesrepetidaosistemaacuteticaatentandocontralaexplotacioacutennormalde labasededatosocausandounperjuicioalderechodelfabricante
EnsegundolugarhaciafinesdediciembrededichoantildeolaConferenciaDiplomaacuteticade laOMPIsobrecuestionesdederechosdeautoryderechosconexosnoconsideroacuteunapropuesta relativaauneventualtratadosobrepropiedadintelectualdebasesdedatosquehabiacuteasido impulsadaporlosEEUUylaUEdadoquevariasdelegacionesexpresaronqueresultaba necesarioseguirestudiandoeltemaantesdeadoptarunadecisioacutenalrespectoAlpresente ademaacutesdelaUEalgunospaiacutesesnoacuterdicosprotegenensuslegislacionesalasbasesdedatosno originalesEnlosEEUUsehanpresentadosineacutexitosdistintosproyectosdeleyquenohan conseguidoelconsensonecesarioparasuaprobacioacutenaunqueeltematodaviacuteasiguesiendo consideradoporelPoderLegislativodeaquelpaiacutesEntantoenAmeacutericaLatinayelCaribe solamenteMeacutexicoatraveacutesdelaLeyFederaldeDerechosdeAutorhaestablecidoen1997una proteccioacutenparalasbasesdedatosnooriginalesconunaduracioacutendecincoantildeos
VeacuteaseCaacutemaraLapuente(1999)paraunresumendelasdiferenciasysimilitudesentreelderecho suigenerisylaproteccioacutenporderechosdeautor
34
SCCR86 paacutegina21
DadoquehasidolalegislacioacutendelaUElaquemaacutesimpactohacausadoanivel internacionalvalelapenaresentildearbrevementealgunostrabajosquehananalizadosucontenido eimpactosEnprimerlugarvariosautoreshandestacadolaamplitudconlacualsondefinidas lasbasesdedatosEnestesentidocomovimosantesseargumentaqueentendida literalmenteporejemplolosmuseospodriacuteancaerbajoelimperiodelalegislacioacutenencuestioacuten Sibientalveznuncasedaraacuteuncasolegalqueinvolucreunejemplotanextremoesbastante probablequepudieranplantearseproblemasporejemploentornoalosprogramasdematerias universitarias(Lipton2002)Otrailustracioacutendepreocupacionessimilaressedaenelcasode lossitiosdeInternetqueunificanbuacutesquedassobreciertostemasloscualestambieacutenpodriacuteanser ndashydehechohansidoenEuropandashobjetodedemandasenbasealaDirectivaqueestamos comentandoEnesteescenarioMaurer(1999)afirmaquetardeotempranotodainformacioacuten comercialmentevaliosaterminaraacuterecibiendoproteccioacutencomobasesdedatos35
Laproteccioacutenotorgadaparecetambieacutendemasiadolaxaencuantoalosrequisitosexigidos paraobtenerlaAsiacutelaevidenciaquesurgedeloscasosjudicialeshastaahoraconocidosmuestra queexpresionestalescomoquelasbasesdedatosprotegidasdebenserldquocoleccionesdedatos independientesarregladosdeformasistemaacuteticaeindividualmenteaccesiblerdquooquelainversioacuten enellasrealizadadebeserldquosubstancialrdquoenlapraacutecticanofuncionancomobarrerarealpara evitarquecualquiertipodecompilacioacutenquedeprotegida(Maureretal2001)Lamismafalta declaridadsurgeentornoaotrasdefinicionesdelaleyporejemplosialguienextraedatosen formaldquoinsubstancialrdquoperolosmismossondegranvalorparaelquelosextraetambieacuten pudieraocurrirqueeseactosealegalmentecuestionable(Hugenholtz2001)
Maureretal(2001)revisandolaexperienciaconcretaenmateriadelitigiosenloscuales seinvocoacutelaproteccioacutendelaDirectiva969CEencuentranquelamitaddeloscasosprovienen deempresasqueelaboranldquodatossinteacuteticosrdquo(estoesautogeneradospordichasempresas) incluyendonuacutemerosdeteleacutefonoslistadosdeTVfechasdeeventosdeportivosoconciertos etcEsclaroquesetratadeinformacioacutenquenotieneposibilidadesdeserobtenidademanera independienteporotrosagentesEstosevinculaconlacuestioacutendesilainformacioacutenquedebe serproducidadecualquierformacomopartedesupropionegocioporunaempresandashcomoes elcasodeloslistadostelefoacutenicosndashcaetambieacutenbajolaproteccioacutendelalegislacioacuteneuropea (temasobreelcuallajurisprudenciaparecehallarsedivididandashverHugenholtz2001)
TambieacutenenbasealoscasosjudicialesgeneradosporlaaplicacioacutendelaDirectiva Hughes(2002)sentildealaquelamismahaimpulsadoalostribunalesaencontrarinfraccionesal derechosuigenerisauacutenensituacionesenlascualeshayunuacutenicoproveedordelainformacioacuten respectiva Elmismoautortambieacutenobservaquelamayorpartedeloscasosllevadosantelos tribunaleseuropeosbajolaDirectiva969CEcorrespondenabasesdedatospreexistenteslas cualesaparentementenonecesitarondeaquelinstrumentolegalparasercreadas
OtroargumentocriacuteticodestacadoesquelaDirectivadelaUEotorgaunaproteccioacuten mayoralaquebrindalalegislacioacutensobrederechodeautori)laproteccioacutenotorgadaporla Directivaespotencialmenteperpetuayaquecualquierldquocambiosubstancialrdquoseacuantitativoo cualitativopermitesurenovacioacuten36(CowanyHarison2001sentildealanquelavidapromediode
35 Algunosespecialistasconsultadosparaestetrabajohanopinadoqueelderechosuigenerisintroducido generoacuteinnecesariosdebatesalincluirlasbasesanaloacutegicasEnestaposturaloquesedeberiacuteabuscar esprotegerladigitalizacioacutendelainformacioacutenevitandoquecompetidorescopienlosarchivos digitalizadossinrealizaresfuerzosniinversiones
36 Todaslasbasesdinaacutemicascalificariacuteanentoncesparaunarenovacioacutenperpetuadelaproteccioacuten
SCCR86 paacutegina22
lasbasesdedatoscomercialesesde3antildeosperiacuteodoenelqueserecuperanlamayoriacuteadelos retornosdelainversioacutenporlocuallaDirectivaconstituyeunreacutegimenldquosobre-protectivordquo) ii) lasexcepcionesdetipoldquofairuserdquosonmaacutesrestringidasqueenelcasodelderechodeautor (cabedestacarademaacutesquelaDirectivaautorizandashperonoobligandashalosEstadosmiembrosa adoptartalesexcepciones)3738 ndashverReichmanySamuelson(1997)Enestesentidoseha sentildealadoquelaDirectivaEuropeanocontienesalvaguardasadecuadasparagarantizarel accesodelascomunidadescientiacuteficasyeducativasalainformacioacutenapreciosaccesiblesOtro puntocriticadoeslafaltademecanismosdelicenciascompulsivas(CommitteeforaStudyon PromotingAccesstoScientificandTechnicalDataforthePublicInterestetal1999)
LasprevencionesfrentealimpactodelaDirectivaseamplificanenelcasodelasfuentes debaseuacutenicaDehecholaresolucioacutendealgunoscasosenlostribunaleseuropeosconfirmariacutea lostemoresdequeaquellageneraunaproteccioacuteninfinitamenteextensibleparaloscontenidos delasbasesdedatosdinaacutemicasauacutencuandosetratedecasosendondelainformacioacutenestaacuteenel dominiopuacuteblicoperoconunafuentedeprovisioacutenuacutenica(Colston 2001)39
Peroauacutenenloscasosenlosquenohayafuenteuacutenicapuedenpresentarseproblemas AsiacuteMilleacute(1996)ndashcitadoenHerreraBravo(2001)ndashsentildealaquelalegislacioacuteneuropeano contemploacutelanecesidaddedefenderellibreaccesoalainformacioacutenporpartedecompetidores quenohayantenidoaccesoalabasededatosprotegidaodetercerosquequisieranutilizarla mismainformacioacuten(extraiacutedadecualquierotrafuente)conunfindiferentealdecrearuna nuevabasededatosEnesecontextosepresentaraacutenldquocasosenlosqueunfabricantequehaya adquiridounarchivofiacutesicointenteejercitarundominioabsolutosobreelmismo(unldquoderecho exclusivordquonounameraldquofacultaddeimpedirrdquo)partiendodelabasedequeportener supuestamenteelldquooriginalrdquodelcontenidotodareproduccioacutendelmismoconstituyeuna extraccioacutenprohibidardquo
TambieacutensehaplanteadoquesibienelderechosuigenerisdelaUEpermiteaun competidorpotencialutilizarlascitasdeunabasededatosprotegidayllegardirectamentealas
37 EnlaDirectivasefacultaalosEstadosmiembrosaestablecerlimitacionesalaproteccioacutenen determinadoscasosporejemplofrenteabasesdedatosnoelectroacutenicascuyasreproducciones seanparausoprivadoocuandoelcontenidodelasbasesseausadoparafinesdocentesde investigacioacutencientiacuteficadeseguridadpuacuteblicaoparaefectosdeunprocedimientoadministrativoo judicialentreotrasPeroseaclaraexpresamentequeldquonopodraacuteinterpretarselaexcepcioacutende maneratalquepermitasuaplicacioacutendeformaquecauseunperjuicioinjustificadoalosintereses legiacutetimosdeltitulardelderechooquevayaendetrimentodelaexplotacioacutennormaldelasbases dedatosrdquo
38 DeOliveiraAscensao(2002)proponeunejemplointeresantedeconflictoentrelaDirectivaen cuestioacutenylaspraacutecticascientiacuteficashabitualesSuponeasiacuteelcasodeuninvestigadorquerealizaun trabajosobretemasde meteorologiacuteaparalocualrecorrelasbasesdedatosexistentessobreeltema incorporandoesosdatosasuinformeUnavezfinalizadoeacutestelopublicacomolibroSiesasbases estuvieranprotegidasporelderechosuigenerisel investigadorestariacuteaviolandolaDirectivadela UEyaquesibienlamismaautorizalaextraccioacutenparafinescientiacuteficosnopasalomismoconla reutilizacioacutenelcasoseriacuteamaacutesgravesisesupusieraqueauacutenlaextraccioacutendelosdatosseriacutea ilegalenestecasoyaqueelinvestigadorestabapensandoenpublicarunlibro(obseacutervesepor ciertoqueeselibrodifiacutecilmenterepresenteperseunacompetenciadirectaparalasbasesde datosquesequiereproteger)Faacutecilesverentonceslasbarrerasyelaumentodecostosquese impondriacuteansobrelaactividadcientiacuteficadegeneralizarseestetipodederechos
39 ElejemploseriacuteaeldelcasoldquoBritishHorseracingBoardLimitedvsWilliamHillOrganisation (2001)rdquo
SCCR86 paacutegina23
fuentesoriginaleselloignoralarealidadeconoacutemicadelaproduccioacutendebasesdedatosenla cualcomovimosantesnosoacutelohaytendenciasalestablecimientodemonopoliosldquonaturalesrdquo sinotambieacutencasosenlosquelareproduccioacutendeloscontenidosresultaeconoacutemicamente ineficiente
Secuestionanasimismolasfuerteslimitacionesalareutilizacioacutendelainformacioacuten contenidasenlaDirectivaSeguacutenCaacutemaraLapuente(1999)dichaslimitacionespuedenincluso alcanzarausuarioslegiacutetimosdelasbasesEsteeselcasodelaprohibicioacutenderealizarcopias ndashincluyendolasdeseguridadndashparaevitarquelasusenpersonasnoautorizadastambieacutense prohibealusuariolegiacutetimofacilitaratercerosnoautorizadoselaccesoalabasemediantela cesioacutendelusodeclavessistemasdedescodificacioacutenodesencriptacioacutenuotrosmecanismos ndashtodolocualenlapraacutecticageneraunescenarioendondehayunaprohibicioacutendereutilizacioacuten
Considerandoesteconjuntodeargumentoselpeligrorealesquesegenereunmonopolio defactosobreloscontenidosfactualesdelascompilacionesprotegidasconelconsecuente riesgoparalacirculacioacutenygeneracioacutendeconocimientos(Baron2001)Enlamisma direccioacutensesentildealaquelaDirectivaEuropearemueveladistincioacutentradicionalenelderechode autorentreproteccioacutendelasexpresionesyproteccioacutendelasideasconelconsiguienteriesgo deobstaculizarlalibrecirculacioacutendeestasuacuteltimas
Laconclusioacutengeneralquesurgedelosdiversostrabajosqueexaminanlalegislacioacuten europeasobreeltemaesquelospaiacutesesqueestaacutenanalizandolaintroduccioacutendeleyeso disposicionessimilaresdeberiacuteansercautelososafindetenermaacutestiempoparaobservarcuaacuteles sonlasconsecuenciasefectivasdelaDirectiva969CEnosoacutelosobrelaindustriadelasbases dedatossinotambieacutensobreelaccesoalainformacioacutenaspectodeimpactoclavesobreel desenvolvimientosocialyeconoacutemicoenelnuevoescenarioglobal(verMaureret al 2001)
IV LASITUACIOacuteNENAMEacuteRICALATINAYELCARIBE
a) Elmercadodebasesdedatos
Loprimeroatenerencuentaesquenoexisteinformacioacutenciertasobreeltamantildeodel mercadodebasesdedatosenninguacutenpaiacutesdeAmeacutericaLatinayelCaribeQuedafueradel aacutembitodeestetrabajogenerarestimacionesdeesetipotareaquedebieraserobjetodeestudios futurosEnestecontextopresentaremoslosrasgosprincipalesdeestaindustriaydesus principalesusuariosyproductoresconelfindetenerunacaracterizacioacutenesencialmente cualitativadelamismaDetodosmodossepuedeafirmarconbastantecertidumbrequela magnituddelaindustriadebasesdedatosndashmedidaenteacuterminoseconoacutemicosndashesenlaregioacuten bajoestudiotodaviacuteamuylimitadaespecialmenteenlospaiacutesesdemenordesarrollorelativo
AsiacutenosorprendequelaparticipacioacutendeAmeacutericaLatinayelCaribecomoregioacuten productoradebasesdedatosseaclaramentemarginalaescalamundialBraunstein(2002) tomandodatosdelGaleDirectoryofDatabasesmuestraqueen2001soacuteloel02deltotalde basesdedatosexistentesenelmundoproveniacuteadeldquoAmeacutericaMeridionalrdquoSibienhayrazones parasuponerqueelnuacutemerodebasesdedatosdelaregioacutenestaacutenetamentesubestimado(yaque soacutelofiguran21bases)nadanosimpideconcluirquelomismopuedeestarocurriendoenotras regionesypaiacutesesEncualquiercasoestocorroboraotrasevidenciasqueindicanclaramenteque lospaiacutesesdeAmeacutericaLatinayelCaribesonmuchomaacutesldquoimportadoresrdquoqueldquoexportadoresrdquode basesdedatosDehechotantoelconsumocomolaproduccioacutendebasesdedatosparecenestar
SCCR86 paacutegina24
positivamentecorrelacionadosconelniveldedesarrolloeconoacutemicoysocialdelospaiacuteses respectivos
iquestQueacutetipodebasesdedatosseproducenenlaregioacutenSolamenteenelcasodeBrasil hemospodidoencontrardatossistematizadosalrespectocorrespondientesalantildeo1996Enel cuadrosiguienteseobservaquehabiacuteaunas700basesendichopaiacutesenaquelantildeoabarcando diversastemaacuteticasyaacutereasydecaraacutectertantopuacuteblicocomoprivado
CuadroBasesdedatosexistentesenBrasilndash1996
Clasificacioacuten Nordmdebases dedatos
ABasesdeproduccioacutenTeacutecnico-cientiacutefica 89 Bibliograacuteficas 77 Tesis 12
BRegistrosyguiacuteas 142 Generales 35 Instituciones 22 Empresas 30 Investigadores 16 Productosyservicios 23 Eventos 6 Peliacuteculasyvideos 6 Otros 4
CBasesdeArchivo 272 Generales 234 Imaacutegenes 004 Legislacioacuten 19 Recortesnoticias 3 Autoridadesterminoloacutegicas 12
DBasesdeInformacioacutenyGestioacutenTecnoloacutegicaydeNegocios 35 Generales 20 NormasTeacutecnicas 11 Patentes 4
EBasesdeCulturasVivas 8 FBasesdeIndicadoresEstadiacutesticasDiagnoacutesticos 12 GOtrasBases 136
Generales 10 IBGE(InstitutoBrasileirodeGeografiaeEstatistica) 78 Cetesb(CompanhiadeTecnologiadeSaneamento 48 Ambiental)
TOTAL 694
FuenteFreitasPereiraetal(1999)
Entantolaevidenciarecogidaparaesteestudiomuestraqueentrelosprincipales productoresdebasesdedatosenlospaiacutesesdelaregioacutenfigurandiversasinstitucionespuacuteblicas quegeneranorecopilaninformacioacutencomercialeconoacutemicajuriacutedicafinancieraetclacualen generalenpartevendenyenpartedifundendeformagratuitandashdehechoesprobablequeel
SCCR86 paacutegina25
sectorpuacuteblicoseaelprincipalproductordebasesdedatosenvariospaiacutesesdelaregioacuten Asimismoexistendistintosproveedoresprivadosquetambieacutencomercializanlamismaclasede informacioacutenmuchasvecesencompetenciadirectaconelsectorpuacuteblico(replicandoloque ocurreenlamayorpartedelospaiacutesesdesarrollados)aunqueengeneralagregandovalorala informacioacutenquebrindaesteuacuteltimo(facilitandolaconsultayelusodelainformacioacuten organizandodemanerasalternativaslosdatosrespectivosetc)Laofertaprivadadebasesde datosenAmeacutericaLatinayelCaribeestariacuteaconcentradaprincipalmenteentoncesenempresas quesededicanavenderinformacioacutensobretemasjuriacutedicoscomercialescrediticiosyenmenor medidafinancierosloscualessonenloesencialdeintereacutesbaacutesicamenteldquolocalrdquo(estoeslos usuariosdelainformacioacutenrespectivaseriacuteanensuenormemayoriacutearesidentesdelpaiacutesndasho regioacutenndashalacualserefieredichainformacioacuten)
Elsectorpuacuteblicoasiacutecomolasuniversidadesylosinstitutosdeinvestigacioacutentambieacuten ofreceinformacioacutendemaneragratuitauonerosaseguacutenloscasosencamposdondelaoferta domeacutesticaprivadaesmenoroenocasionesnulameteorologiacuteaagriculturahidrografiacutea demografiacuteasaludcartografiacuteageologiacuteamedioambienteetcasiacutecomoendiversoscamposde lascienciasldquodurasrdquoEnvariasdeestasaacutereaslosusuarioslocalestambieacutenrecurrenobviamente alasbaseslocalizadasenlospaiacutesesdesarrolladosNoacuteteseenestesentidoquemientrasque unapartedelainformacioacutenrelevanteenestetipodeaacutereascorrespondeahechosodatos propiosdelospaiacutesesdelaregioacuten(porejemploenmeteorologiacutea)losusuarioslocalestambieacuten puedenestarinteresados(enmayormedidaqueenelcasodelasbasesjuriacutedicasocomerciales porejemplo)eninformacioacutencontenidaenbasesdedatosextranjeras(estoesclaroenelcaso delaactividadcientiacuteficaporejemplo)
Otrohechoimportanteatenerencuentaesqueelgradodedigitalizacioacutendelasbasesde datosenlaregioacutenesclaramentemenoralqueseobservaenlospaiacutesesdesarrolladoslocuales obviamenteconsecuenciadelmenorniveldepenetracioacutendelasTICsenlaregioacuten40 Esto marcaunobstaacuteculoobjetivoparaeldesarrollodelmercadodebasesdedatos
EnloscuadrosA1aA3(enelAnexoI)seobservaelretrasodebuenapartedelos paiacutesesdelaregioacuteneneldesplieguedelainfraestructurainformaacuteticaydetelecomunicaciones necesariaparaingresaralmundodelaldquonuevaeconomiacuteardquo(porciertolasdiferenciasentre paiacutesessonimportantesconlasnacionesdelCaribecomolosmaacutesavanzadasenpromedioen teacuterminosrelativos41)ndashasiacutecomoenelcostodeaccesoadichainfraestructuraEnestesentido resultainteresanteobservarlosdatosexhibidosenelcuadroA4(verelAnexo I)que correspondenaunIndicedePreparacioacutenparaelAccesoalaRed(NetworkedReadinessIndex (NRI))presentadooriginalmenteenKirkmanetal(2002)42 ndashseguacutenlosautoresdichoiacutendice reflejalapreparacioacutenyelpotencialdeunpaiacutesparaparticipardeunmundointerconectadopor redesQuedaclaroqueelgruesodelaregioacutenestaacutelejosdetenerlosnivelesdepreparacioacuten adecuadosparaingresaralaldquonuevaeconomiacuteardquoyportantoparaserunactorimportanteenla
40 Asiacuteunafilialargentinadeungrupoempresarioeuropeo-estadounidenseentrecuyosprincipales negociosfiguralaventadeinformacioacutenjuriacutedicareportoacutequemientrasqueenArgentinael porcentajedefacturacioacutenenmedioselectroacutenicoserade8elmismollegabaal50enEEUU locualobedecejustamentealoincipientedeladifusioacutendelaventadedatosenformatodigitalen laregioacuten
41 Laescasapoblacioacutendevariosdeestospaiacutesespuedeestarexplicandopartedelasdiferencias respectivas
42 Eliacutendiceseconstruyeenfuncioacutendedistintosindicadoresquereflejanlainfraestructura informaacuteticaydecomunicacioneslaspoliacuteticaspuacuteblicasvigentesendichasaacutereasetc
SCCR86 paacutegina26
produccioacutenexportacioacutenyconsumodebasesdedatosdigitalizadasEnconsecuenciala expansioacutendelaindustriadelasbasesdedatostendraacutecomopre-condicioacutenqueseacelere fuertementelaincorporacioacutendelasTICsenAmeacutericaLatinayelCaribe(paripassuconun ascensoenlosnivelesdeeducacioacutendesupoblacioacutendemodoquedichaincorporacioacutennose hagaacostadeincrementarlaldquobrechadigitalrdquointernayaexistente)
b) Lasituacioacutenlegalylosmediosdeproteccioacutenexistentesparalasbasesdedatos
Enlamayorpartedelaregioacutensehaincorporadoyadeformaexpliacutecitaalasbasesde datosquetengancaracteriacutesticasdeoriginalidadenlaseleccioacutenyodisposicioacutendesus contenidosalasrespectivaslegislacionesnacionalessobrederechodeautorsiguiendolas disposicionesdelostratadosyamencionadosdelaOMPIylaOMC(ADPIC)Ladecisioacuten 351 delAcuerdodeCartagenaconcertadaentreBoliviaColombiaEcuadorPeruacuteyVenezuela tambieacutenincluyedisposicionestendientesaprotegeralasmencionadasbasesdedatos
EncontrastecomomencionamosantesenlaregioacutensolamenteenMeacutexicoexisteuna legislacioacutenadhocqueotorgaproteccioacutenalapropiedadintelectualdelasbasesdedatosno originalesEnestesentidocabesentildealarquedichalegislacioacutenharecibidocriacuteticasdepartede juristasmexicanosquesentildealansucaraacutectercontradictorioconlaLeyMexicanadeDerechosde Autorenlacualdichadisposicioacutenhasidoincluida(verOvillaBueno1998CaballeroLeal 2000)DichascriacuteticassefundanenqueenMeacutexicoaligualqueencasitodoslospaiacutesesdela regioacutencuyalegislacioacutensobrepropiedadintelectualsebasaenlatradicioacutenlatinaseentiende queelderechodeautorsiemprehaexigidocreatividadcomobaseparalaproteccioacutenno existiendofundamentosparaprotegerbienesenbasealasinversionesnecesariasparasu creacioacutenPorsuparteCaballeroLeal(2000)sentildealaquelaLeyMexicananootorgaderechos soacutelidosalosproductoresdebasesdedatosnooriginalesdadoquenodefineclaramentecuales sonlosderechosexclusivosdeaquellosnitampocopreveacutelaposibilidadderenovarla extensioacutendelaproteccioacutenotorgadandashqueenelcasomexicanoesde5antildeosndashconcluyendoque susefectospraacutecticosnoseriacuteansignificativos
Entantohastadondehemospodidoindagarnoexistenproyectosdeleyenninguacutenpaiacutes deAmeacutericaLatinayelCaribequeapuntenaincorporarunaproteccioacutenespecialparalasbases dedatosnooriginalesEnestesentidoesinteresantesentildealarquealmenosenalgunospaiacuteses loslegisladoresparecenadvertidosdelosdebatesquesobreeltemasehansuscitadoenotras regionesAsiacutealdiscutirselaactuallegislacioacutenargentinaqueprotegeporlaviacuteadederechosde autoralosprogramasdecomputacioacutenylasbasesdedatosoriginalesunsenadorexpresoacutesu temorporelhechodequelafaltadeunaadecuadaclarificacioacutendeltemaderivaraenla proteccioacutendeguiacuteastelefoacutenicasporejemplo(Quinn2000)
Sinperjuiciodelaausenciadedisposicionesespeciacuteficassobreeltemaexistenenla mayorpartedelospaiacutesesdiversasfiguraslegalesquepodriacuteanaplicarseencasodeproducirse conflictosentornoalapropiedaddelasbasesdedatosnooriginalesporejemplolasleyeso disposicionesrelativasacompetenciadeslealenriquecimientosincausaapropiacioacutenindebida etcclaramentepuedenseraplicadasencasodequeunpropietariodeunabasededatossea afectadoporcompetidoresquereproduzcansindebidaautorizacioacutensusproductos43 Enelcaso
Porciertolosproveedoresdebasesdedatosenlaregioacutentienenlaopcioacutenderegistrarlos elementosdesusbasesquepuedanserprotegidostantoporlalegislacioacutendederechosdeautor (porejemplotesaurosmeacutetodosdeinterrogacioacutenconsultayvisualizacioacuteniacutendicesprogramasde
[Siguelanotaenlapaacuteginasiguiente]
43
SCCR86 paacutegina27
deChileentantondashseguacutenlasautoridadesdelaoficinadeDerechosdeAutorconsultadaspara estetrabajondashlaleyNdeg19223sobredelitosinformaacuteticosdealgunamanerapodriacuteaaplicarsea lasbasesdedatosnooriginalesenausenciadeproteccioacutenenelaacutembitodelderechodeautor Talvezlomismopodriacuteaocurrirenotrospaiacutesesenloscualesexistalegislacioacutensimilar
Sepuedeargumentarquelaefectividaddelasmencionadasdisposicioneslegalesseve menguadaenlapraacutecticaporproblemasdeenforcement(hechodestacadoporlamayorparte delasinstitucionesempresasyexpertosconsultadosparaestetrabajo)Sibiendichos problemasnosonexclusivosdelalegislacioacutensobrepropiedadintelectualalgunos observadoresargumentanqueenlaregioacutenexisteunaactitudculturalmaacutesldquotoleranterdquoalacopia delainformacioacutenqueenlospaiacutesesmaacutesavanzadoslocualagravariacuteaparticularmentela situacioacutenenelaacutembitobajoexamenAsimismolarelativaldquonovedadrdquodeltemaenloquehace alasbasesdedatosdigitalizadastornariacuteaauacutenmaacuteslentosycomplejosloslitigiosporfalta tantodejurisprudenciaasentadacomodepreparacioacutendelosfuncionariosjudiciales
Enloquehacealusoindebidodelasbasesdedatosporpartedelosusuarioslegiacutetimos (queseconcentrafundamentalmenteencompartiroextenderelaccesoalainformacioacuten respectivaapersonasuorganizacionesnoautorizadas)sibiengeneralmenteseconcertan contratosolicenciasqueprohibendichasaccionesenlapraacutecticaaparentementeutilizarlaviacutea legalparaeliminarlasresultamuycostoso44
Enestecontextolosproveedoresdebasesdedatosprincipalmenterecurrenameacutetodos teacutecnicos(encriptadoclavesdeaccesoetc)paraprotegersusproductosloscualesalmenos paralamayoriacuteadelosconsultadosproveenunaproteccioacutenrelativamentefuerteaunquepor ciertonocompleta(lasdificultadesaparentementeseconcentrariacuteanenelmencionado problemadelosusuariosqueporejemplodifundenlasclavesdeaccesoapersonasno autorizadas)
Ciertamentedebedecirsequelaproteccioacutenpormediostecnoloacutegicossueletenerademaacutes deuncostoelevadolaconsecuenciadequelainformacioacutenolasconsultasdelasbasesdeban hacersedeunamaneramenoscoacutemodaoldquoamigablerdquoparaelusuariojustamenteconelfinde viabilizarlaproteccioacutenqueotorgaelmediotecnoloacutegicoEnesesentidolasfirmasdeben balanceareldeseodeminimizarlaspotencialespeacuterdidasporelusonoautorizadodesusdatos conlanecesidaddemantenerlasuficienteflexibilidadcomoparanoperjudicarasususuarios legiacutetimosespecialmentecuandoexistenvariosproveedoresalternativosenelmercado45
Lasmarcastambieacutensonunmediodeproteccioacutenasiacutecomolasestrategiasderenovacioacuten constantedelainformacioacutenlainclusioacutendevaloragregadoetcAsimismolasempresas propietariasdebasesdedatosmonitoreanconstantementeasuscompetidoresconelfinde
[Continuacioacutendelanotadelapaacuteginaanterior]
computacioacutenusadosparaelfuncionamientodelasbasesetc)comoporotrasnormaslegales (marcaslogosetc)
44 Lasempresastratariacuteanderesolverestosproblemascuandolosdetectanporlaviacuteadela persuasioacutenylasnegociacionesinformalesconlosusuarios
45 Dehecholasfirmasestariacuteanencondicionesdedetectarporejemplolapraacutecticadecompartirlas clavesdeaccesoperoalmenosporahoraconsiderariacuteanqueeleventualbeneficiodesermaacutes estrictosconelusodelasclavesnocompensariacutealoscostosaincurrirparaalcanzartalobjetivo (inclusoencuantoelloprobablementeredundariacuteaenrestriccionesqueafectariacuteanlacomodidadde accesoalasbasesauacutenparalosusuariosautorizados)
SCCR86 paacutegina28
detectarposiblesconductasdeslealesEntantohaybasesquesoacuteloestaacutendisponiblesonliney queseprotegenporelhechodequesutamantildeoestangrandequesalvoquepudieranser extraiacutedasdirectamentedelosservidoresendondeestaacutenalojadaslacopiadesuselementos resultariacuteademasiadocostosaylentacomoparaqueresulteeconoacutemicamenterentablerealizarel esfuerzorespectivoEstoesasiacuteenuncontextodondeloscontenidosdelamayorpartedelas basesdenaturalezacomercialsongeneralmenteactualizadosdemanerafrecuenteyenelcuallos propietariosdelasbasesraramenteautorizanlasconsultasldquoenbloquerdquoporloquelas informacionestienenqueseraccedidasdeaunaporvez
Alavezotramaneradepreservarmercadosatendiendoalasdiferentesnecesidadesde losusuarioseslaqueempleanalgunasempresasndashporejemploaquellasdedicadasavender informacioacutenfinancierandashquerecurrenafijardistintospreciosparalainformacioacutenseguacutenel gradodeactualizacioacutenconlaquelarequieransusclientesndashlocualtiendeadisminuirlos incentivosacopiarindebidamentelainformacioacutenrespectiva46
Sibiencasitodaslasfirmaseinstitucionesconsultadashanreportadolaexistenciade perjuicioseconoacutemicosporlaapropiacioacutenindebidadeinformacioacutenporpartedecompetidores yousuariosaparentementelaspeacuterdidasgeneradaspordichasaccionesseriacuteanenlagran mayoriacuteadeloscasosdebajamagnitudcomoparajustificarrealizareventualesaccioneslegales alrespecto4748 Tampocohemosrecogidoevidenciadequehayandejadodehacerse inversionesendeterminadasbasesdedatosporfaltadeproteccioacutenlegalapropiadaDetodos modosestasconclusionesdebensermatizadasteniendoencuentaqueenvarioscasoslas firmasproductorasdebasesdedatoshacerelativamentepocotiempoqueestaacutenofreciendosus productosenformatodigitalndashlocualpodriacuteaexplicarquelaincidenciadelosproblemasde copiadeinformacioacutenycontenidos(olaconcienciaacercadelaincidenciadedichos problemas)seamenorqueenlospaiacutesesmaacutesavanzados49
Laevidenciaquehemospodidorecogerparaesteestudioentantoindicaquelosuacutenicos casosenlosquesehanregistradodemandasjudicialesvinculadasalacopiadeinformacioacuten contenidaenbasesdedatosnooriginalesdigitalizadashantenidolugarenArgentina50y
46 EstecasocorrespondealaestrategiadenominadacomoldquoversioninginformationrdquoporShapiroy Varian(1999)
47 Unaempresaqueconsultamosdedicadaacomercializarbasesdedatosconinformacioacuten comercialyconoperacionesenArgentinaChileyUruguayestimoacutelaspeacuterdidasporelusono autorizadodeloscontenidosdesusbasesenun5-10desufacturacioacuten
48 Entantosenoshareportadoquehaycasosenlosquesibienlospropietariosdelasbasestienen certezadequesuinformacioacutenestaacutesiendoutilizadaporpersonassinderechosadquiridos legalmentetienendificultadesinclusoparaidentificaralosinfractores
49 AsuvezciertamentelosproblemasdepirateriacuteadelainformacioacutenenAmeacutericaLatinapreexisten aladigitalizacioacuten
50 LoscasosquenosfueronreferidosenArgentinasondosElprimeroinvolucroacuteaunaempresa dedicadaaproveerinformacioacutencontableytributariaunodecuyosboletinesdigitalesndashque ofreciacuteaasusclientesndasheracopiadoydistribuidoporotrafirmaSibienexistiacuteanbasesparaquela empresainfractorafuerasancionadaporcompetenciadesleallajusticiaaparentementenodio lugaralreclamodelafirmaafectadaElsegundoestaacutetodaviacuteairresueltoenelaacutembitodela justiciapenalysurgioacuteapartirdeunadenunciadelaempresaNosiscontralafirmaAxesor(en cuyocapitalparticipaunfondoderiesgodelBancoSantanderCentralHispanodeorigen espantildeol)porlacopiadeunCDconinformacioacutensobreriesgocrediticioquecomercializabaNosis
SCCR86 paacutegina29
Ecuador51 ndashenesteuacuteltimopaiacutesademaacutesenelaacutembitoadministrativosehansolicitadoen algunoscasoslapraacutecticademedidascautelaresporlapresuntautilizacioacuteniliacutecitadebasesde datoselectroacutenicasSinembargoobviamenteellonosignificaquenosehayanproducido muchosotrosepisodiosdepirateriacuteaquenohanllegadoalainstanciajudicialsinoquesehan resueltoprivadamente(asiacutecomotambieacutendeotrosquetodaviacuteasesiguenproduciendosinque seafaacutecilcomodeciacuteamosantessiquieraidentificarconprecisioacutenalosinfractores)Porotro ladocabedestacarquesiacutehanexistidocasosenloscualeslajusticiayahaprotegido compilacionesquecumpliacuteanconlosrequisitosdeoriginalidadenladisposicioacutenyoseleccioacuten delosdatosdeformataldeserprotegiblesbajolalegislacioacutendederechodeautor52
Enesteescenariolaconclusioacutengeneraldenuestrotrabajodecampoesquesalvoalguna excepcioacuten53nohayevidenciaquemuestrequeexistaunreclamoporpartedelasempresase institucionesquemantienenycomercializanbasesdedatosenAmeacutericaLatinayelCaribepor contarconunalegislacioacutensuigenerisalestilodelaintroducidaenlaUEDehechoenlas entrevistasycontactosquerealizamosparaestainvestigacioacutenencontramosquelamayorparte delasorganizacionesdedicadasacomercializarbasesdedatosteniacuteanescasoconocimientodel debatesobreeltemaenEuropaylosEEUUyvariasinclusodesconociacuteanquelasbasesdesu propiedadpodriacuteanrecibirsiseaplicaraunalegislacioacutencomolaeuropeaporejemplouna proteccioacutenlegalespeciacutefica54 Asuvezlasoficinasrespectivasdederechosdeautorenla regioacutennohanreportadoquelosactoresprivadosquepodriacuteanrecibirproteccioacutenencasode sancionarseunalegislacioacutensuigenerisesteacutenimpulsandouncambioenesesentido(locual podriacuteaobedecerentreotrosfactoresalyamencionadoescasotamantildeodelaindustria respectiva)Todoestoporciertonoimplicaquelasempresasdelsectornodeseenmejorarel niveldeproteccioacutenlegalconelquecuentansinembargolaconclusioacutengeneralesqueal menosporelmomentolamayorpreocupacioacutenenmaterialegalestariacuteaenquesemejoreel niveldeenforcementdelalegislacioacutenyavigente
51 Elconflictoseprodujoentredosempresasquecomercializancompilacionesdeleyesenformatos digitales
52 EnArgentinayaen1974sediouncasoenestesentidoresueltofavorablementeparael demandanteporcopiadeunabasededatosqueconteniacuteanormativasdecomercioexterior (CNCivSalaD30474inreldquoGuiacuteaPraacutecticadelExportadoreImportadorSRLcEmpresaIARA yotrordquo)ndashverQuinn(2000)MaacutesrecientementelaempresaLaLeyobtuvounfallofavorableen 1996porunademandacontraotrafirmaquehabiacuteareproducidosinautorizacioacutenunabasede datosreferencialderepertoriosjuriacutedicosqueLaLeycomercializabaenCDs
53 SolamenteenelcasodelServiccediloFederaldeProcessamentodeDados(SERPRO)deBrasillas autoridadesconsultadasexpresaronunaopinioacutenclaraycondefinidoconocimientodecausaa favordeimplementarunaproteccioacutensuigenerisparalasbasesdedatos(significativamentese tratadeunaempresaestatal)
54 Existenalavezcasosenloscualesdeterminadasempresassearroganaunqueporciertosin baseslegalessoacutelidasderechosquenoposeenasiacuteunportalchilenodeinformacioacutensobre economiacuteaynegociosensupaacuteginawebsentildealaqueldquotodotextomuacutesicasonidofotografiacuteas videosgraacuteficosprogramasyengeneralcualquierinformacioacutencontenidaenelportalpor cualquiermedioseraacutedenominadaensuconjuntolsquoContenidorsquoDichoContenidoesdepropiedad exclusivadelaempresayseencuentraprotegidoporleyeslocalesytratadosinternacionalesde propiedadintelectualrdquo(verJijenaLeiva1999)
SCCR86 paacutegina30
V CONCLUSIONES
LadiscusioacutenacercadelosDPIsobrelasbasesdedatosldquonooriginalesrdquoprobablemente ejemplificadeunmodoparticularmenteagudolasiemprepresentetensioacutenentrelanecesidad deestablecerunmarcodeincentivosatractivoparalageneracioacutendenuevosproductoseideasy elobjetivodequedichosproductoseideasgenerenlamayorcantidaddeldquoderramesrdquosobreel conjuntodelsistemaeconoacutemicoydeltejidosocial
Decimosqueenestecasodichatensioacutenesespecialmenteagudaentantoqueunreacutegimen suigenerisparalasbasesdedatosnoapuntariacuteaaprotegerlasbasesensiacutemismasentanto productosnuevosyocreativossinoalainformacioacutenenellascontenidaconelconsiguiente riesgodequeseestablezcanliacutemitesalacirculacioacutendeaquellainclusodelaquehastael presentesemantieneeneldominiopuacuteblicoEnotraspalabraslacreacioacutendenuevosDPIsobre lasbasesdedatospodriacuteasesgarelbalanceentreproteccioacuten-difusioacutendeformapeligrosamente pronunciadaafavordelprimerteacuterminodedichobinomioLasamenazasenesteuacuteltimoterreno noseobservansoacuteloenlasmuysensiblesaacutereasdelacienciaylaeducacioacutensinotambieacutenenel propiocampocomercialndasheinclusoenvinculacioacutenconeldesarrollodeInternetporejemplo
Otropuntoclaveesquedichoreacutegimennosedirigiriacuteaapromoverlageneracioacutendeideaso bienesnuevosnilosesfuerzoscreativossinobaacutesicamentealasinversionesrealizadasenla recoleccioacutenyorganizacioacutendeinformacioacuten(einclusodeotrotipodeelementosalmenosenla definicioacutendelaUnioacutenEuropea)dediversotipoElloenprincipioiriacuteaencontratantodela tradicioacutendelalegislacioacutendederechosdeautorenbuenapartedelmundocomodelosobjetivos quedeberiacuteananimaralosregiacutemenesdeDPIdesdeunpuntodevistaeconoacutemicoAsimismoal menosenlaformaenqueelreacutegimensuigenerishasidoestablecidoenlaUEtendriacuteael potencialriesgodegenerarproteccionesperpetuas(encontradelaideadeproteccioacutentemporal queestaacuteenlabasedelalegislacioacutensobrepropiedadintelectual)
Nosorprendeentoncesencontrarqueauacutenenlospaiacutesesdesarrolladosndashprincipales productoresyconsumidoresdebasesdedatosndashexisteunafuertediscusioacutenacercadela convenienciadeadoptarlegislacionessuigenerisdeltipodelasimplementadasenlaUE discusioacutenqueporelmomentohabloqueadolaintroduccioacutendenormassimilaresen los EEUU
Muchasmaacutesdudassurgenenelcasodelospaiacutesesendesarrolloyaqueentantosonal presenteprincipalmenteconsumidoresantesqueproductoresdebasesdedatoslaadopcioacutende disciplinasinternacionalesenlamateriaaparentementegenerariacuteaunbalancecosto-beneficio auacutenmenosfavorablequeenlasnacionesavanzadas
LaevidenciaempiacutericaquehemosrecogidoparaelcasodeAmeacutericaLatinayelCaribea suveznoparecedarsustentoalargumentoafavordeestablecerDPIparalasbasesdedatosno originalesentantonohemosobservadoquelaincipienteindustriaqueexisteenlaregioacuten aparentementeconcentradaenlospaiacutesesmaacutesavanzadosdelamismaesteacutesiendoperjudicada porlaausenciadeunalegislacioacutensuigenerisenlamaterialosperjuicioscomercialesque ciertamenteexistenaunquetienenunamagnitudinciertaparecenderivarmaacutesbiendelafalta deunadecuadoenforcementdelalegislacioacutenactualmenteexistenteEnconsecuenciaal presentenopareceexistirunintereacuteseconoacutemiconitampocosocialconcretodesdeelpuntode vistadelospaiacutesesdelaregioacutenafavordeunalegislacioacuteninternacionalsobrebasesdedatos ldquonooriginalesrdquocomolapropuestaantildeosatraacutesenelsenodelaOMPI
SCCR86 paacutegina31
Todoestosinembargonodebeserinterpretadoenelsentidodequelasituacioacutenactual enlamateriaesenalguacutensentidooacuteptimaEstaacuteclaroporunladoquepeseaqueexistentanto legislacioacutencomomediostecnoloacutegicosquepodriacuteanprotegeralasinversionesrealizadasenla creacioacutenymantenimientodebasesdedatoshayproblemastantodeenforcementdelos contratosylasleyesrespectivascomodeldquocircunvalacioacutenrdquodelaproteccioacutentecnoloacutegicaque generanpeacuterdidasmonetariasparalospropietariosdelasbasesdedatos(propietariosqueno soacutelooperanenelsectorprivadosinoqueenmuchasocasionessonorganizacionesestatales)
Asuvezdesdeunpuntodevistadinaacutemicopodriacuteaesperarsequelaindustriadebasesde datosenAmeacutericaLatinayelCaribevayaexpandieacutendosealolargodeltiempondashespecialmente amedidaqueseincrementeladifusioacutendelasTICsenlaregioacutenndashconlocualeventualmente podriacuteadarseelcasodequeenunfuturoaparezcanconflictosdemayorsignificacioacutenquelos detectadoshastaahora
EnconsecuenciaresultanecesariocontinuaravanzandoenelestudiodeltemaEn particularseriacuteaimportantequeenelfuturosevayagenerandoinformacioacuteneconoacutemicacierta respectodelamagnituddeestaindustriaenlaregioacutenSibiensetratadeunatareacompleja comolomuestralamuyescasainformacioacutenexistentealrespectoinclusoenlospaiacuteses desarrolladosestaacuteclaroqueresultaimprescindibleparadotardeunabaseempiacutericamaacutesfirmea losdebatessobreeltema
Entantodenuestrotrabajosurgequedospasospotencialmentefavorablesparael desarrollodelaindustriadelasbasesdedatosenlospaiacutesesdeAmeacutericaLatinayelCaribe seriacuteani)mejorarelenforcementdelasnormativasactualmentevigentessobreeltematanto enelaacutereadederechosdeautorcomoenlosotroscamposjuriacutedicosinvolucrados(competencia deslealetc)ii)propenderaunamayorpenetracioacutendelasTICsenlospaiacutesesdelaregioacuten
Afuturoasuvezdebedarseinicioaunprocesodediaacutelogoentrelasdistintaspartescon intereacutessobreeltemaparaevaluarenqueacutemedidapodriacuteasernecesarioreformarlaslegislaciones actualmenteexistentesenmateriadecompetenciadeslealporejemploparahacermaacutesefectiva laproteccioacutenparalospropietariosdebasesdedatosenlaregioacutenDeesemismodiaacutelogo podriacuteanirsurgiendoconsensosnuevosacercadesiresultanecesarioonoavanzarenalguacutentipo deproteccioacutendelasbasesdedatosporlaviacuteadelosDPIndashyacercadecuaacutelesseriacuteanlas modalidadesdedichaproteccioacutenencasodequeseconcluyeraquesuimplementacioacutenseriacutea positivandashinclusoenelmarcomultilateralapartirtantodelaacumulacioacutendeexperienciaenla aplicacioacutendelasnormasyavigentesenalgunasregionescomodelapropiaevolucioacutendel mercadodebasesdedatosenlospaiacutesesdeAmeacutericaLatinayelCaribe
[SigueelAnexoI]
SCCR86
ANEXOI
CuadroA1AccesoatelefoniacuteaenAmeacutericaLatinayelCaribendash2001
Telefoniacuteacelular Telefoniacuteafija
Paiacutes Nordmsuscriptores cada100hab Paiacutes
Nordmliacuteneastelefoacutenicas cada100hab
Martinica 7153 Guadalupe 6359 Araba 5000 Chile 3402 AntiguaampBarbuda 3177 PuertoRico 3065 IslasViacutergenes (EEUU) 2890 Jamaica 2694 Venezuela 2635 Meacutexico 2168 Panamaacute 2070 Bermuda 2064 Paraguay 2040 Bahamas 1966 Surinam 1911 Argentina 1861 TrinidadampTobago 1734 Brasil 1673 Uruguay 1547 Repuacuteblica Dominicana 1465 ElSalvador 1250 Belize 1155 Barbados 1064 Guatemala 970 Bolivia 899 Guyana 866 Colombia 763 CostaRica 757 Ecuador 667 Granada 641 Peruacute 592 Honduras 361 StKittsandNevis 312 Nicaragua 299 StVincent 208 Dominica 156 Haitiacute 111 Cuba 007
Bermuda 8715 StKittsandNevis 5688 IslasViacutergenes(EEUU) 5637 AntiguaampBarbuda 4735 Barbados 4629 Guadalupe 4493
Martinica 4300 Bahamas 4003 Aruba 3503 PuertoRico 3364 Granada 3275 Dominica 2906 Uruguay 2829 TrinidadampTobago 2399 Chile 2390 CostaRica 2297 StVincent 2196 Brasil 2178 Argentina 2163
Jamaica 1973 Surinam 1758 Colombia 1705 Panamaacute 1483 Belize 1444 Meacutexico 1372 Venezuela 1120 RepuacuteblicaDominicana 1102 Ecuador 1037 ElSalvador 934 Guyana 919 Peruacute 775 Guatemala 647 Bolivia 622 Paraguay 512 Cuba 510 Honduras 471 Nicaragua 312 Haitiacute 097
EEUU 4442 EEUU 6645 Oceaniacutea 4495 Europa 4377 AmeacutericaLatinay Caribe 1717
Europa 4062 Oceaniacutea 4002
AmeacutericaLatinayCaribe 2327 Mundo 1557 Mundo 1721
FuenteInternationalTelecommunicationsUnion(ITU)
SCCR86 AnexoIpaacutegina2
CuadroA2AccesoaInternetypenetracioacutendePCsenAmeacutericaLatinayelCaribendash2000
PCs Internet
Paiacutes NordmPCscada
100hab Paiacutes
NordmServidores cada10000
hab Paiacutes
Nordm usuarios
cada 10000hab
Bermuda 4654 Bermuda 52727 Bermuda 390137 Guadalupe 1974 Uruguay 16202 Chile 165765 StKittsandNevis 1817 Argentina 7298 Aruba 136536 CostaRica 1491 Meacutexico 5655 Uruguay 110878 Granada 1271 Panamaacute 5313 PuertoRico 102179
Martinica 1266 Brasil 5153 IslasViacutergenes (EEUU) 100322
Belize 1249 TrinidadampTobago 5096 Peruacute 97420 StVincent 1058 Chile 4881 Dominica 77777 Uruguay 1049 AntiguaampBarbuda 4095 TrinidadampTobago 77258 Chile 823 Araba 2809 Argentina 67509
Barbados 822 IslasViacutergenes (EEUU) 2807 AntiguaampBarbuda 65203
Dominica 713 Dominica 2424 Belize 62447 TrinidadampTobago 618 CostaRica 1829 Guyana 60395 Meacutexico 576 Guadalupe 1246 CostaRica 56674 Argentina 513 Belize 1220 StKittsandNevis 51610 Brasil 500 Colombia 1106 Granada 43556
Jamaica 466 Repuacuteblica Dominicana 924 Bahamas 43158
Venezuela 455 Martinico 891 Venezuela 39305 Peruacute 409 Venezuela 668 Barbados 37383 Panamaacute 370 Jamaica 571 Panamaacute 31701 Colombia 354 Guatemala 492 Jamaica 31055 Guyana 256 Peruacute 417 StVincent 30857 Ecuador 217 PuertoRico 386 Brasil 29392 ElSalvador 191 Barbados 374 Meacutexico 27431 Bolivia 168 Nicaragua 276 Surinam 26979 Paraguay 127 Paraguay 236 Colombia 20746 Guatemala 114 Bolivia 159 RepuacuteblicaDominicana 18588 Honduras 108 StKittsandNevis 104 Guadalupe 17544 Cuba 107 ElSalvador 092 Bolivia 14407 Nicaragua 089 Bahamas 079 Ecuador 14234 AntiguaampBarbuda ndash Guyana 069 Martinica 12746 Aruba ndash Cuba 059 Nicaragua 9854 Bahamas ndash Granada 032 ElSalvador 7967 Repuacuteblica Dominicana ndash Surinam 023 Paraguay 7278 Haitiacute ndash Honduras 020 Guatemala 7027 PuertoRico ndash Ecuador 018 Honduras 6168 Surinam ndash StVincent 018 Cuba 5358 IslasViacutergenes (EEUU) ndash Haitiacute ndash Haitiacute 2454 EEUU 5852 EEUU 292832 EEUU 450696 Oceaniacutea 3652 Oceaniacutea 64761 Oceaniacutea 251112 Europa 1674 Europa 15727 Europa 135948 AmeacutericaLatinay Caribe 659
AmeacutericaLatinay Caribe 9628
AmeacutericaLatinay Caribe 57049
Mundo 772 Mundo 17793 Mundo 64137
FuenteInternationalTelecommunicationsUnion(ITU)
SCCR86 AnexoIpaacutegina3
CuadroA3CostodeaccesoaInternetndash2001
Promedioanualdelcostopor20horasdeaccesomensualaInternetcomoporcentaje delPBIpercaacutepita(medidoenPPP)
Ranking Paiacutes Costo
1 2 3 4 5 6 7 8 9
10 29 31 32 36 41 42 44 45 47 48 49 53 58 61 62 65 66 67
Suecia Beacutelgica Finlandia Noruega Islandia Japoacuten Suiza EstadosUnidos Taiwaacuten Dinamarca Uruguay Argentina TrinidadampTobago Chile Meacutexico Brasil CostaRica Venezuela Colombia Jamaica Panamaacute Bolivia ElSalvador Guatemala RepuacuteblicaDominicana Paraguay Ecuador Honduras
012 029 037 037 046 049 057 065 068 071 263 320 330 454 517 526 543 604 808 840 844 983
1152 1557 1562 2039 2503 3207
FuenteKirkman(2002)
Sobre75paiacutesesrankeados
SCCR86 AnexoIpaacutegina4
CuadroA4IndicedePreparacioacutenparaelAccesoalaRed (NetworkedReadinessIndex(NRI))ndash2001
Ranking NRI
Paiacutes Networked Readiness
1 2 3 4 5 6 7 8 9
10 32 34 37 38 44 45 46 47 48 50 52 55 56 57 63 67 68 69 71 72
EstadosUnidos Islandia Finlandia Suecia Noruega PaiacutesesBajos Dinamarca Singapur Austria ReinoUnido Argentina Chile Uruguay Brasil Meacutexico CostaRica TrinidadampTobago RepuacuteblicaDominicana Panamaacute Venezuela Peruacute ElSalvador Jamaica Colombia Paraguay Bolivia Guatemala Nicaragua Ecuador Honduras
605 603 591 576 568 568 556 547 532 531 401 400 380 379 358 357 352 352 342 341 338 330 329 329 315 304 300 283 265 264
FuenteKirkmanetal(2002)
[SigueelAnexoII]
Sobre75paiacutesesrankeados
SCCR86
ANEXOII
REFERENCIASBIBLIOGRAacuteFICAS
BandJyJSGowdy(1997)ldquoSuiGenerisDatabaseProtectionHasItsTimeComerdquo D-LibMagazinejunioWashingtonDC
Barca(2000)ldquoPropiedadIntelectualdelasBasesdeDatosUnAcercamientodesdela JurisprudenciaNorteamericanardquoCuadernodeDoctrinaReacutegimenJuriacutedicodelosBancosde DatosFacultaddeDerechoyCienciasSocialesUniversidaddeBuenosAires
BaronP(2001)ldquoBacktotheFutureLearningfromthePastintheDatabaseDebaterdquoTheOhio StateLawJournalVolumen62Nordm2
BailyMN(2002)ldquoDistinguishedLectureonEconomicsinGovernmentTheNew EconomyPostMortemorSecondWindrdquoJournalofEconomicPerspectivesVolumen16 Nordm 2pp3-22
BancoMundial(2001)ldquoIntellectualPropertyBalancingIncentiveswithCompetitive AccessrdquoenGlobalEconomicProspectsandtheDevelopingCountries2002 Washington DC
BenthamJ(1978)EscritoseconoacutemicosFondodeCulturaEconoacutemicaMeacutexico
BraunsteinYM(2002)ldquoRepercusionesEconoacutemicasdelaProteccioacutendelasBasesdeDatos enlosPaiacutesesenDesarrolloyPaiacutesesenTransicioacutenrdquopreparadoparaelComiteacutePermanentede DerechodeAutoryDerechosConexosSeacuteptimaSesioacuten13a17demayoGinebra
CaballeroLealJL(2000)ldquoProteccioacutenJuriacutedicadelasBasesdeDatosyProteccioacutenSui GenerisparalasBasesdeDatosnoOriginalesrdquoenMAPalaciosyRAntequera(eds) PropiedadIntelectualTemasRelevantesenelEscenarioInternacionalSIECAUSAID
CaacutemaraLapuenteS(1999)ldquoUacuteltimasOrientacionesInternacionalessobrelaProteccioacuten JuriacutedicadelasBasesdeDatosrdquoRevistaChilenadeDerechoVolumen26Nordm1pp9-61enero
CassierM(2002)ldquoBienPrivadoBienColectivoyBienPuacuteblicoenlaEradelaGenoacutemicardquo RevistaInternacionaldeCienciasSocialesNordm171marzo
ChangH(2001)ldquoIntellectualPropertyRightsandEconomicDevelopmentndashHistorical LessonsandEmergingIssuesrdquoJournalofHumanDevelopmentVolumen2Nordm2julio
ChenYyTPuttitanun(2002)ldquoIntellectualPropertyRightsandInnovationinDeveloping CountriesrdquoCenterforEconomicAnalysisDepartmentofEconomicsUniversityofColorado atBoulderWorkingPaperNo02-06mayo
CIPRndashCommissiononIntellectualPropertyRightsndash(2002a)ldquoTechnologyDevelopmentand IntellectualPropertyRightsrdquoWorkshop1enero
SCCR86 AnexoIIpaacutegina2
CIPRndashCommissiononIntellectualPropertyRightsndash(2002b)ldquoCopyrightSoftwareandthe InternetrdquoWorkshop5enero
ColstonC(2001)ldquoSuiGenerisDatabaseRightRipeforReviewrdquoJournalofInformation LawandTechnologyNordm 3 noviembre
CommitteeforaStudyonPromotingAccesstoScientificandTechnicalDataforthePublic InterestCommissiononPhysicalSciencesMathematicsandApplicationsNationalResearch Council(1999)AQuestionofBalancePublicRightsandthePublicInterestinScientifical andTechnicalDatabasesNationalAcademyofSciencesWashingtonDC
CorreaCM(2000)ldquoFairUseintheDigitalErardquopresentadoenelThirdUNESCO CongressonEthicalLegalandSocietalChallengesofCyberspace13-15denoviembre Paris
CowanRyEHarison(2001)ldquoIntellectualPropertyRightsinaKnowledge-Based EconomyrdquoMERITInfonomicsResearchMemorandumSeries2001-027septiembre Maastricht
CraftsN(2000)ldquoGlobalizationandGrowthintheTwentiethCenturyrdquoInternational MonetaryFundWorkingPaper0044WashingtonDC
DrsquoAndreaTysonLyESherry(1997)ldquoInformationIndustryAssociationStatutory ProtectionForDatabasesEconomicampPublicPolicyIssuesrdquoCommitteeontheJudiciary USHouseofRepresentatives
DavidPA(2000)ldquoTheDigitalTechnologyBoomerangNewIntellectualPropertyRights ThreatenGloballdquoOpenSciencerdquoWorkingPaper00-016AllSoulsCollegeOxfordamp StanfordUniversityoctubre
DavidPA(2002)ldquoDoestheNewEconomyNeedalltheOldIPRInstitutionsDigital InformationGoodsandAccesstoKnowledgeforEconomicDevelopmentrdquopreparadoparala WIDERConferencefortheNewEconomyinDevelopmentmayoHelsinki
DavidPAyDForay(2002)ldquoFundamentosEconoacutemicosdelaSociedaddel ConocimientordquoComercioExteriorVolumen52Nordm6pp472-490junio
DeOliveiraAscensatildeoJ(2002)ldquoBasesdeDadosElectroacutenicasOEstadodaQuestatildeoem PortugalenaEuropardquoRevistadeAssociaccedilatildeoBrasileiradaPropriedadeIntelectual(ABPI) Nordm56pp6-14enerofebreroRiodeJaneiro
DusollierSYPoulletyMBuydens(2000)ldquoCopyrightandAccesstoInformationinthe DigitalEnvironmentrdquopresentadoenelThirdUNESCOCongressonEthicalLegaland SocietalChallengesofCyberspace13-15denoviembreParis
ElKassasS(2002)ldquoStudyontheProtectionofUnoriginalDatabasesrdquopreparadoparael ComiteacutePermanentedeDerechodeAutoryDerechosConexosSeacuteptimaSesioacuten13a17de mayoGinebra
SCCR86 AnexoIIpaacutegina3
ForayD(1997)ldquoGenerationandDistributionofTechnologicalKnowledgeIncentives NormsandInstitutionsrdquoenCEdquist(ed)SystemsofInnovationTechnologiesInstitutions andOrganizationsPinterLondres
Forero-PinedaCyHJaramillo-SalazarldquoElAccesodelosInvestigadoresdelosPaiacuteses MenosDesarrolladosalaCienciaylaTecnologiacuteaInternacionalrdquo RevistaInternacionalde CienciasSocialesNordm171marzoParis
FreitasPereiraMNCJSRibeiroLTractenbergyPLoureiroMedeiros(1999)ldquoBases deDadosnaEconomiadoConhecimentoAQuestatildeodaQualidaderdquo RevistaCiecircnciada InformaccedilatildeoVolumen28Nordm2
GalliniNySScotchmer(2002)ldquoIntellectualPropertyWhenisitthebestincentive systemrdquoenAJaffeJLernerySStern(eds)InnovationPolicyandtheEconomyVol2 MITPress
GilbertR(1999)ldquoEconomicFactorsintheProductionDisseminationandUseofScientific andTechnicalDatabasesrdquoenProceedingsoftheWorkshoponPromotingAccesstoScientific andTechnicalDataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicyOptionsNational AcademyofSciencesPartIWorkshopPresentationsenero
GordonRJ(1999)ldquoHastheldquoNewEconomyrdquoRenderedtheProductivitySlowdown Obsoleterdquopreparadoparael ProductivityGrowthWorkshopFederalReserveBankof St Louis
GordonRJ(2002)ldquoTechnologyandEconomicPerformanceintheAmericanEconomyrdquo NBERWorkingPaperSeriesWorkingPaper8771febrero
GranstrandODForayPDavidetal(2001)ldquoWorkshopReportonIPR(Intellectual PropertyRights)AspectsofInternetCollaborationsrdquoEuropeanCommissionResearch DirectorateGeneralDirectorateBndashEuropeanResearchAreaStructuralAspectsWorking Paper
GrossmanGMyELai(2002)ldquoInternationalProtectionofIntellectualPropertyrdquoNational BureauofEconomicResearchWorkingPaper8704
HallBH(2002)ldquoOnCopyrightandPatentProtectionforSoftwareandDatabasesATale ofTwoWorldsrdquoenOGranstrand(ed)EconomicsLawandIntellectualPropertyKluwer
HellerMAldquoTheTragedyoftheAnticommonsrdquoHarvard LawReviewJanuary1998
HerreraBravoR(2001)ldquoAlgunasObrasDigitalesysuProteccioacutenJuriacutedicardquodisponibleen httprodolfoherreragaleoncomdocumentoshtmmarzo
HowellR(1998)ldquoDatabaseProtectionandCanadianLawrdquopreparadoparaIndustryCanada andCanadianHeritagedisponibleenhttpstrategisicgccaSSGip01045ehtml
HugenholtzB(2001)ldquoTheNewDatabaseRightEarlyCaseLawfromEuroperdquo presentadoenNinthAnnualConferenceonInternationalIPLawampPolicyFordham UniversitySchoolofLawNewYork19-20abril
SCCR86 AnexoIIpaacutegina4
HughesJ(2002)ldquoPoliticalEconomiesofHarmonizationDatabaseProtectionandInformation PatentsrdquopresentadoenelSeminarioFrontiersofownershipinthedigitaleconomyjunioParis
ITACndashInformationTechnologyAssociationofCanadandash(1997)ldquoDatabaseProtectionrdquo diciembre
JasziP(1996)ldquoSummaryandAnalysisofHR3531rdquoAssociationofResearchLibraries agosto
JijenaLeivaRJ(1999)ldquoPropiedadIntelectualeInternetrdquoREDIRevistaElectroacutenicade DerechoInformaacutetico Nordm10
KhanZB(2002)ldquoIntellectualPropertyandEconomicDevelopmentLessonsfrom AmericanandEuropeanHistoryrdquoCommissiononIntellectualPropertyRightsStudy Paper 1a
KirkmanG(ed)(2002)TheGlobalInformationTechnologyReport2001-2002Readiness fortheNetworkedWorldCenterforInternationalDevelopmentatHarvardUniversity
KirkmanGSCAOsorioyJDSachs(2002)ldquoTheNetworkedReadinessIndex MeasuringthePreparednessofNationsfortheNetworkedWorldrdquoenKirkmanG(ed)opcit
LallS(2001)ldquoIndicatorsoftheRelativeImportanceofIPRsinDevelopingCountriesrdquo UNCTADICTSDCapacityBuildingProjectonIntellectualPropertyRightsandSustainable Developmentdraftnoviembre
LevinRCAKKlevorickRRNelsonySGWinter(1987)ldquoAppropriatingthe ReturnsfromIndustrialResearchandDevelopmentrdquoBrookingsPapersonEconomic ActivityNordm3
LinnA(2000)ldquoHistoryofDatabaseProtectionLegalIssuesofConcerntotheScientific CommunityrdquoGlobalChangeDataandInformationSystem(GCDIS)USGlobalChange ResearchProgram(USGCRP)marzo
LiptonJ(2002)ldquoTheEUDatabaseRightandUniversityTeachingMaterials Journalof TechnologyLawandPolicyLevinCollegeofLawUniversityofFloridaissue1marzo
LoseyRC(1995)ldquoPracticalandLegalProtectionofComputerDatabasesrdquodisponibleen httpwwwfloridalawfirmcomarticlehtml
MaskusK(2000)IntellectualPropertyRightsintheGlobalEconomyInstitutefor InternationalEconomics
MaurerSMySScotchmer(1999)ldquoIntellectualPropertyRightsDatabaseProtectionIs ItBrokenandShouldWeFixItrdquoScienceVolumen284Mayo
MaurerSMPBHugenholtzyHJOnsrud(2001)ldquoEuropersquosDatabaseExperimentrdquo ScienceVolumen294octubre
MaurerSM(1999)ldquoRawKnowledgeProtectingTechnicalDatabasesforScienceand IndustryrdquoenProceedingsoftheWorkshoponPromotingAccesstoScientificandTechnical
SCCR86 AnexoIIpaacutegina5
DataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicyOptionsNationalAcademyof SciencesAppendixCenero
MilleacuteA(1996)ldquoProteccioacutenalosFabricantesdeBasesdeDatosunNuevolsquoDerecho ConexordquoRevistaDerechodelaAltaTecnologiacuteaantildeoVIIINdeg93mayo
MilleacuteA(1999)ldquoProtectionofDatabasesWorkshoprdquopreparadoparalaInternational ConferenceonElectronicCommerceandIntellectualPropertyOrganizacioacutenMundialdela PropiedadIntelectualseptiembre
NASndashNationalAcademyofSciences ndash(1999)ProceedingsoftheWorkshoponPromoting AccesstoScientificandTechnicalDataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicy OptionsWashingtonDC
NicholsonJFyMFreno(2001)ldquoProtectingtheContentofDatabasesrdquoIPLitigator enero
OECD(2001)TheNewEconomyBeyondtheHypeFinalReportontheOECDGrowth ProjectOECDParis
OramA(2000)ldquoTheSapandtheSyrupoftheInformationAgeCopingwithDatabase ProtectionLawsrdquodisponibleen httpwwworeillycom~andyoprofessionalcollection_lawhtml
OvillaBuenoR(1998)ldquoLaProteccioacutenJuriacutedicadelasBasesdeDatosenMeacutexicoDelos lineamientosInternacionalesalaNuevaLeyFederaldelDerechodeAutorrdquoenBecerra RamiacuterezM(ed)EstudiosdeDerechoIntelectualenHomenajealProfesorDavidRangel MedinaInstitutodeInvestigacionesJuriacutedicasdelaUNAMMeacutexico
PaacuteezMantildeaacuteJ(1997)ldquoProteccioacutenjuriacutedicadelosproductoresyusuariosdelasbasesde datosenlosderechosespantildeolycomunitariordquodisponibleenelsitiowebInformaacuteticos EuropeosExpertos(wwwieees)
PetersM(1999)ldquoSummaryOverviewofExistingandProposedIntellectualPropertyRights RegimesforDatabasesrdquoenProceedingsoftheWorkshoponPromotingAccesstoScientific andTechnicalDataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicyOptionsNational AcademyofSciencesPartIWorkshopPresentationsenero
QuinnN(2000)ldquoBancosdeDatosPrincipiodeLegalidadyTutelaPenalenlaLey ArgentinardquoCuadernodeDoctrinaReacutegimenJuriacutedicodelosBancosdeDatosFacultadde DerechoyCienciasSocialesUniversidaddeBuenosAires
ReichmanJHyPSamuelson(1997) ldquoIntellectualPropertyRightsinDatardquoVanderbilt LawReviewVolumen50enero
ReichmanJyPUhlir(1999)ldquoDatabaseProtectionattheCrossroadsRecent DevelopmentsandtheirImpactonScienceandTechnologyrdquoTheBerkeleyTechnologyLaw Journal14-2
SCCR86 AnexoIIpaacutegina6
RiisT(2002)ldquoEconomicImpactoftheProtectionofUnoriginalDatabasesinDeveloping CountriesandCountriesinTransitionrdquopreparadoparaelComiteacutePermanentedeDerechode AutoryDerechosConexosSeacuteptimaSesioacuten13a17demayoGinebra
RomerP(1993)ldquoTwoStrategiesforEconomicDevelopmentUsingIdeasandProducingIdeasrdquo ProceedingsoftheWorldBankAnnualConferenceonDevelopmentEconomics1992
SchraderDyRJeweler(1999)ldquoIntellectualPropertyProtectionforNoncreative DatabasesrdquoCongressionalResearchServiceReportsseptiembre
ScotchmerS(1999)ldquoCummulativeInnovationinTheoryandPracticerdquoGSPPWorking Paper240UCBerkeleyfebrero
ShapiroCyHVarian(1999)InformationRulesAstrategicGuidetotheNetwork EconomyHarvardBusinessSchoolPressMassBoston
ShengliZ(2002)ldquoTheEconomicImpactoftheProtectionofDatabaseinChinardquopreparado paraelComiteacutePermanentedeDerechodeAutoryDerechosConexosSeacuteptimaSesioacuten13 a 17demayoGinebra
StefikMyTLunt(1999)ldquoOverviewofTechnologiesforProtectingandfor MisappropriatingDigitalIntellectualPropertyRightsTheCurrentSituationandFuture ProspectsrdquoenProceedingsoftheWorkshoponPromotingAccesstoScientificandTechnical DataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicyOptionsNationalAcademyof SciencesPartIWorkshopPresentationsenero
StoryA(2002)ldquoStudyonIntellectualPropertyRightstheInternetandCopyrightrdquo CommissiononIntellectualPropertyRightsStudyPaper5
[FindelAnexoIIydeldocumento]
SCCR86 paacutegina21
DadoquehasidolalegislacioacutendelaUElaquemaacutesimpactohacausadoanivel internacionalvalelapenaresentildearbrevementealgunostrabajosquehananalizadosucontenido eimpactosEnprimerlugarvariosautoreshandestacadolaamplitudconlacualsondefinidas lasbasesdedatosEnestesentidocomovimosantesseargumentaqueentendida literalmenteporejemplolosmuseospodriacuteancaerbajoelimperiodelalegislacioacutenencuestioacuten Sibientalveznuncasedaraacuteuncasolegalqueinvolucreunejemplotanextremoesbastante probablequepudieranplantearseproblemasporejemploentornoalosprogramasdematerias universitarias(Lipton2002)Otrailustracioacutendepreocupacionessimilaressedaenelcasode lossitiosdeInternetqueunificanbuacutesquedassobreciertostemasloscualestambieacutenpodriacuteanser ndashydehechohansidoenEuropandashobjetodedemandasenbasealaDirectivaqueestamos comentandoEnesteescenarioMaurer(1999)afirmaquetardeotempranotodainformacioacuten comercialmentevaliosaterminaraacuterecibiendoproteccioacutencomobasesdedatos35
Laproteccioacutenotorgadaparecetambieacutendemasiadolaxaencuantoalosrequisitosexigidos paraobtenerlaAsiacutelaevidenciaquesurgedeloscasosjudicialeshastaahoraconocidosmuestra queexpresionestalescomoquelasbasesdedatosprotegidasdebenserldquocoleccionesdedatos independientesarregladosdeformasistemaacuteticaeindividualmenteaccesiblerdquooquelainversioacuten enellasrealizadadebeserldquosubstancialrdquoenlapraacutecticanofuncionancomobarrerarealpara evitarquecualquiertipodecompilacioacutenquedeprotegida(Maureretal2001)Lamismafalta declaridadsurgeentornoaotrasdefinicionesdelaleyporejemplosialguienextraedatosen formaldquoinsubstancialrdquoperolosmismossondegranvalorparaelquelosextraetambieacuten pudieraocurrirqueeseactosealegalmentecuestionable(Hugenholtz2001)
Maureretal(2001)revisandolaexperienciaconcretaenmateriadelitigiosenloscuales seinvocoacutelaproteccioacutendelaDirectiva969CEencuentranquelamitaddeloscasosprovienen deempresasqueelaboranldquodatossinteacuteticosrdquo(estoesautogeneradospordichasempresas) incluyendonuacutemerosdeteleacutefonoslistadosdeTVfechasdeeventosdeportivosoconciertos etcEsclaroquesetratadeinformacioacutenquenotieneposibilidadesdeserobtenidademanera independienteporotrosagentesEstosevinculaconlacuestioacutendesilainformacioacutenquedebe serproducidadecualquierformacomopartedesupropionegocioporunaempresandashcomoes elcasodeloslistadostelefoacutenicosndashcaetambieacutenbajolaproteccioacutendelalegislacioacuteneuropea (temasobreelcuallajurisprudenciaparecehallarsedivididandashverHugenholtz2001)
TambieacutenenbasealoscasosjudicialesgeneradosporlaaplicacioacutendelaDirectiva Hughes(2002)sentildealaquelamismahaimpulsadoalostribunalesaencontrarinfraccionesal derechosuigenerisauacutenensituacionesenlascualeshayunuacutenicoproveedordelainformacioacuten respectiva Elmismoautortambieacutenobservaquelamayorpartedeloscasosllevadosantelos tribunaleseuropeosbajolaDirectiva969CEcorrespondenabasesdedatospreexistenteslas cualesaparentementenonecesitarondeaquelinstrumentolegalparasercreadas
OtroargumentocriacuteticodestacadoesquelaDirectivadelaUEotorgaunaproteccioacuten mayoralaquebrindalalegislacioacutensobrederechodeautori)laproteccioacutenotorgadaporla Directivaespotencialmenteperpetuayaquecualquierldquocambiosubstancialrdquoseacuantitativoo cualitativopermitesurenovacioacuten36(CowanyHarison2001sentildealanquelavidapromediode
35 Algunosespecialistasconsultadosparaestetrabajohanopinadoqueelderechosuigenerisintroducido generoacuteinnecesariosdebatesalincluirlasbasesanaloacutegicasEnestaposturaloquesedeberiacuteabuscar esprotegerladigitalizacioacutendelainformacioacutenevitandoquecompetidorescopienlosarchivos digitalizadossinrealizaresfuerzosniinversiones
36 Todaslasbasesdinaacutemicascalificariacuteanentoncesparaunarenovacioacutenperpetuadelaproteccioacuten
SCCR86 paacutegina22
lasbasesdedatoscomercialesesde3antildeosperiacuteodoenelqueserecuperanlamayoriacuteadelos retornosdelainversioacutenporlocuallaDirectivaconstituyeunreacutegimenldquosobre-protectivordquo) ii) lasexcepcionesdetipoldquofairuserdquosonmaacutesrestringidasqueenelcasodelderechodeautor (cabedestacarademaacutesquelaDirectivaautorizandashperonoobligandashalosEstadosmiembrosa adoptartalesexcepciones)3738 ndashverReichmanySamuelson(1997)Enestesentidoseha sentildealadoquelaDirectivaEuropeanocontienesalvaguardasadecuadasparagarantizarel accesodelascomunidadescientiacuteficasyeducativasalainformacioacutenapreciosaccesiblesOtro puntocriticadoeslafaltademecanismosdelicenciascompulsivas(CommitteeforaStudyon PromotingAccesstoScientificandTechnicalDataforthePublicInterestetal1999)
LasprevencionesfrentealimpactodelaDirectivaseamplificanenelcasodelasfuentes debaseuacutenicaDehecholaresolucioacutendealgunoscasosenlostribunaleseuropeosconfirmariacutea lostemoresdequeaquellageneraunaproteccioacuteninfinitamenteextensibleparaloscontenidos delasbasesdedatosdinaacutemicasauacutencuandosetratedecasosendondelainformacioacutenestaacuteenel dominiopuacuteblicoperoconunafuentedeprovisioacutenuacutenica(Colston 2001)39
Peroauacutenenloscasosenlosquenohayafuenteuacutenicapuedenpresentarseproblemas AsiacuteMilleacute(1996)ndashcitadoenHerreraBravo(2001)ndashsentildealaquelalegislacioacuteneuropeano contemploacutelanecesidaddedefenderellibreaccesoalainformacioacutenporpartedecompetidores quenohayantenidoaccesoalabasededatosprotegidaodetercerosquequisieranutilizarla mismainformacioacuten(extraiacutedadecualquierotrafuente)conunfindiferentealdecrearuna nuevabasededatosEnesecontextosepresentaraacutenldquocasosenlosqueunfabricantequehaya adquiridounarchivofiacutesicointenteejercitarundominioabsolutosobreelmismo(unldquoderecho exclusivordquonounameraldquofacultaddeimpedirrdquo)partiendodelabasedequeportener supuestamenteelldquooriginalrdquodelcontenidotodareproduccioacutendelmismoconstituyeuna extraccioacutenprohibidardquo
TambieacutensehaplanteadoquesibienelderechosuigenerisdelaUEpermiteaun competidorpotencialutilizarlascitasdeunabasededatosprotegidayllegardirectamentealas
37 EnlaDirectivasefacultaalosEstadosmiembrosaestablecerlimitacionesalaproteccioacutenen determinadoscasosporejemplofrenteabasesdedatosnoelectroacutenicascuyasreproducciones seanparausoprivadoocuandoelcontenidodelasbasesseausadoparafinesdocentesde investigacioacutencientiacuteficadeseguridadpuacuteblicaoparaefectosdeunprocedimientoadministrativoo judicialentreotrasPeroseaclaraexpresamentequeldquonopodraacuteinterpretarselaexcepcioacutende maneratalquepermitasuaplicacioacutendeformaquecauseunperjuicioinjustificadoalosintereses legiacutetimosdeltitulardelderechooquevayaendetrimentodelaexplotacioacutennormaldelasbases dedatosrdquo
38 DeOliveiraAscensao(2002)proponeunejemplointeresantedeconflictoentrelaDirectivaen cuestioacutenylaspraacutecticascientiacuteficashabitualesSuponeasiacuteelcasodeuninvestigadorquerealizaun trabajosobretemasde meteorologiacuteaparalocualrecorrelasbasesdedatosexistentessobreeltema incorporandoesosdatosasuinformeUnavezfinalizadoeacutestelopublicacomolibroSiesasbases estuvieranprotegidasporelderechosuigenerisel investigadorestariacuteaviolandolaDirectivadela UEyaquesibienlamismaautorizalaextraccioacutenparafinescientiacuteficosnopasalomismoconla reutilizacioacutenelcasoseriacuteamaacutesgravesisesupusieraqueauacutenlaextraccioacutendelosdatosseriacutea ilegalenestecasoyaqueelinvestigadorestabapensandoenpublicarunlibro(obseacutervesepor ciertoqueeselibrodifiacutecilmenterepresenteperseunacompetenciadirectaparalasbasesde datosquesequiereproteger)Faacutecilesverentonceslasbarrerasyelaumentodecostosquese impondriacuteansobrelaactividadcientiacuteficadegeneralizarseestetipodederechos
39 ElejemploseriacuteaeldelcasoldquoBritishHorseracingBoardLimitedvsWilliamHillOrganisation (2001)rdquo
SCCR86 paacutegina23
fuentesoriginaleselloignoralarealidadeconoacutemicadelaproduccioacutendebasesdedatosenla cualcomovimosantesnosoacutelohaytendenciasalestablecimientodemonopoliosldquonaturalesrdquo sinotambieacutencasosenlosquelareproduccioacutendeloscontenidosresultaeconoacutemicamente ineficiente
Secuestionanasimismolasfuerteslimitacionesalareutilizacioacutendelainformacioacuten contenidasenlaDirectivaSeguacutenCaacutemaraLapuente(1999)dichaslimitacionespuedenincluso alcanzarausuarioslegiacutetimosdelasbasesEsteeselcasodelaprohibicioacutenderealizarcopias ndashincluyendolasdeseguridadndashparaevitarquelasusenpersonasnoautorizadastambieacutense prohibealusuariolegiacutetimofacilitaratercerosnoautorizadoselaccesoalabasemediantela cesioacutendelusodeclavessistemasdedescodificacioacutenodesencriptacioacutenuotrosmecanismos ndashtodolocualenlapraacutecticageneraunescenarioendondehayunaprohibicioacutendereutilizacioacuten
Considerandoesteconjuntodeargumentoselpeligrorealesquesegenereunmonopolio defactosobreloscontenidosfactualesdelascompilacionesprotegidasconelconsecuente riesgoparalacirculacioacutenygeneracioacutendeconocimientos(Baron2001)Enlamisma direccioacutensesentildealaquelaDirectivaEuropearemueveladistincioacutentradicionalenelderechode autorentreproteccioacutendelasexpresionesyproteccioacutendelasideasconelconsiguienteriesgo deobstaculizarlalibrecirculacioacutendeestasuacuteltimas
Laconclusioacutengeneralquesurgedelosdiversostrabajosqueexaminanlalegislacioacuten europeasobreeltemaesquelospaiacutesesqueestaacutenanalizandolaintroduccioacutendeleyeso disposicionessimilaresdeberiacuteansercautelososafindetenermaacutestiempoparaobservarcuaacuteles sonlasconsecuenciasefectivasdelaDirectiva969CEnosoacutelosobrelaindustriadelasbases dedatossinotambieacutensobreelaccesoalainformacioacutenaspectodeimpactoclavesobreel desenvolvimientosocialyeconoacutemicoenelnuevoescenarioglobal(verMaureret al 2001)
IV LASITUACIOacuteNENAMEacuteRICALATINAYELCARIBE
a) Elmercadodebasesdedatos
Loprimeroatenerencuentaesquenoexisteinformacioacutenciertasobreeltamantildeodel mercadodebasesdedatosenninguacutenpaiacutesdeAmeacutericaLatinayelCaribeQuedafueradel aacutembitodeestetrabajogenerarestimacionesdeesetipotareaquedebieraserobjetodeestudios futurosEnestecontextopresentaremoslosrasgosprincipalesdeestaindustriaydesus principalesusuariosyproductoresconelfindetenerunacaracterizacioacutenesencialmente cualitativadelamismaDetodosmodossepuedeafirmarconbastantecertidumbrequela magnituddelaindustriadebasesdedatosndashmedidaenteacuterminoseconoacutemicosndashesenlaregioacuten bajoestudiotodaviacuteamuylimitadaespecialmenteenlospaiacutesesdemenordesarrollorelativo
AsiacutenosorprendequelaparticipacioacutendeAmeacutericaLatinayelCaribecomoregioacuten productoradebasesdedatosseaclaramentemarginalaescalamundialBraunstein(2002) tomandodatosdelGaleDirectoryofDatabasesmuestraqueen2001soacuteloel02deltotalde basesdedatosexistentesenelmundoproveniacuteadeldquoAmeacutericaMeridionalrdquoSibienhayrazones parasuponerqueelnuacutemerodebasesdedatosdelaregioacutenestaacutenetamentesubestimado(yaque soacutelofiguran21bases)nadanosimpideconcluirquelomismopuedeestarocurriendoenotras regionesypaiacutesesEncualquiercasoestocorroboraotrasevidenciasqueindicanclaramenteque lospaiacutesesdeAmeacutericaLatinayelCaribesonmuchomaacutesldquoimportadoresrdquoqueldquoexportadoresrdquode basesdedatosDehechotantoelconsumocomolaproduccioacutendebasesdedatosparecenestar
SCCR86 paacutegina24
positivamentecorrelacionadosconelniveldedesarrolloeconoacutemicoysocialdelospaiacuteses respectivos
iquestQueacutetipodebasesdedatosseproducenenlaregioacutenSolamenteenelcasodeBrasil hemospodidoencontrardatossistematizadosalrespectocorrespondientesalantildeo1996Enel cuadrosiguienteseobservaquehabiacuteaunas700basesendichopaiacutesenaquelantildeoabarcando diversastemaacuteticasyaacutereasydecaraacutectertantopuacuteblicocomoprivado
CuadroBasesdedatosexistentesenBrasilndash1996
Clasificacioacuten Nordmdebases dedatos
ABasesdeproduccioacutenTeacutecnico-cientiacutefica 89 Bibliograacuteficas 77 Tesis 12
BRegistrosyguiacuteas 142 Generales 35 Instituciones 22 Empresas 30 Investigadores 16 Productosyservicios 23 Eventos 6 Peliacuteculasyvideos 6 Otros 4
CBasesdeArchivo 272 Generales 234 Imaacutegenes 004 Legislacioacuten 19 Recortesnoticias 3 Autoridadesterminoloacutegicas 12
DBasesdeInformacioacutenyGestioacutenTecnoloacutegicaydeNegocios 35 Generales 20 NormasTeacutecnicas 11 Patentes 4
EBasesdeCulturasVivas 8 FBasesdeIndicadoresEstadiacutesticasDiagnoacutesticos 12 GOtrasBases 136
Generales 10 IBGE(InstitutoBrasileirodeGeografiaeEstatistica) 78 Cetesb(CompanhiadeTecnologiadeSaneamento 48 Ambiental)
TOTAL 694
FuenteFreitasPereiraetal(1999)
Entantolaevidenciarecogidaparaesteestudiomuestraqueentrelosprincipales productoresdebasesdedatosenlospaiacutesesdelaregioacutenfigurandiversasinstitucionespuacuteblicas quegeneranorecopilaninformacioacutencomercialeconoacutemicajuriacutedicafinancieraetclacualen generalenpartevendenyenpartedifundendeformagratuitandashdehechoesprobablequeel
SCCR86 paacutegina25
sectorpuacuteblicoseaelprincipalproductordebasesdedatosenvariospaiacutesesdelaregioacuten Asimismoexistendistintosproveedoresprivadosquetambieacutencomercializanlamismaclasede informacioacutenmuchasvecesencompetenciadirectaconelsectorpuacuteblico(replicandoloque ocurreenlamayorpartedelospaiacutesesdesarrollados)aunqueengeneralagregandovalorala informacioacutenquebrindaesteuacuteltimo(facilitandolaconsultayelusodelainformacioacuten organizandodemanerasalternativaslosdatosrespectivosetc)Laofertaprivadadebasesde datosenAmeacutericaLatinayelCaribeestariacuteaconcentradaprincipalmenteentoncesenempresas quesededicanavenderinformacioacutensobretemasjuriacutedicoscomercialescrediticiosyenmenor medidafinancierosloscualessonenloesencialdeintereacutesbaacutesicamenteldquolocalrdquo(estoeslos usuariosdelainformacioacutenrespectivaseriacuteanensuenormemayoriacutearesidentesdelpaiacutesndasho regioacutenndashalacualserefieredichainformacioacuten)
Elsectorpuacuteblicoasiacutecomolasuniversidadesylosinstitutosdeinvestigacioacutentambieacuten ofreceinformacioacutendemaneragratuitauonerosaseguacutenloscasosencamposdondelaoferta domeacutesticaprivadaesmenoroenocasionesnulameteorologiacuteaagriculturahidrografiacutea demografiacuteasaludcartografiacuteageologiacuteamedioambienteetcasiacutecomoendiversoscamposde lascienciasldquodurasrdquoEnvariasdeestasaacutereaslosusuarioslocalestambieacutenrecurrenobviamente alasbaseslocalizadasenlospaiacutesesdesarrolladosNoacuteteseenestesentidoquemientrasque unapartedelainformacioacutenrelevanteenestetipodeaacutereascorrespondeahechosodatos propiosdelospaiacutesesdelaregioacuten(porejemploenmeteorologiacutea)losusuarioslocalestambieacuten puedenestarinteresados(enmayormedidaqueenelcasodelasbasesjuriacutedicasocomerciales porejemplo)eninformacioacutencontenidaenbasesdedatosextranjeras(estoesclaroenelcaso delaactividadcientiacuteficaporejemplo)
Otrohechoimportanteatenerencuentaesqueelgradodedigitalizacioacutendelasbasesde datosenlaregioacutenesclaramentemenoralqueseobservaenlospaiacutesesdesarrolladoslocuales obviamenteconsecuenciadelmenorniveldepenetracioacutendelasTICsenlaregioacuten40 Esto marcaunobstaacuteculoobjetivoparaeldesarrollodelmercadodebasesdedatos
EnloscuadrosA1aA3(enelAnexoI)seobservaelretrasodebuenapartedelos paiacutesesdelaregioacuteneneldesplieguedelainfraestructurainformaacuteticaydetelecomunicaciones necesariaparaingresaralmundodelaldquonuevaeconomiacuteardquo(porciertolasdiferenciasentre paiacutesessonimportantesconlasnacionesdelCaribecomolosmaacutesavanzadasenpromedioen teacuterminosrelativos41)ndashasiacutecomoenelcostodeaccesoadichainfraestructuraEnestesentido resultainteresanteobservarlosdatosexhibidosenelcuadroA4(verelAnexo I)que correspondenaunIndicedePreparacioacutenparaelAccesoalaRed(NetworkedReadinessIndex (NRI))presentadooriginalmenteenKirkmanetal(2002)42 ndashseguacutenlosautoresdichoiacutendice reflejalapreparacioacutenyelpotencialdeunpaiacutesparaparticipardeunmundointerconectadopor redesQuedaclaroqueelgruesodelaregioacutenestaacutelejosdetenerlosnivelesdepreparacioacuten adecuadosparaingresaralaldquonuevaeconomiacuteardquoyportantoparaserunactorimportanteenla
40 Asiacuteunafilialargentinadeungrupoempresarioeuropeo-estadounidenseentrecuyosprincipales negociosfiguralaventadeinformacioacutenjuriacutedicareportoacutequemientrasqueenArgentinael porcentajedefacturacioacutenenmedioselectroacutenicoserade8elmismollegabaal50enEEUU locualobedecejustamentealoincipientedeladifusioacutendelaventadedatosenformatodigitalen laregioacuten
41 Laescasapoblacioacutendevariosdeestospaiacutesespuedeestarexplicandopartedelasdiferencias respectivas
42 Eliacutendiceseconstruyeenfuncioacutendedistintosindicadoresquereflejanlainfraestructura informaacuteticaydecomunicacioneslaspoliacuteticaspuacuteblicasvigentesendichasaacutereasetc
SCCR86 paacutegina26
produccioacutenexportacioacutenyconsumodebasesdedatosdigitalizadasEnconsecuenciala expansioacutendelaindustriadelasbasesdedatostendraacutecomopre-condicioacutenqueseacelere fuertementelaincorporacioacutendelasTICsenAmeacutericaLatinayelCaribe(paripassuconun ascensoenlosnivelesdeeducacioacutendesupoblacioacutendemodoquedichaincorporacioacutennose hagaacostadeincrementarlaldquobrechadigitalrdquointernayaexistente)
b) Lasituacioacutenlegalylosmediosdeproteccioacutenexistentesparalasbasesdedatos
Enlamayorpartedelaregioacutensehaincorporadoyadeformaexpliacutecitaalasbasesde datosquetengancaracteriacutesticasdeoriginalidadenlaseleccioacutenyodisposicioacutendesus contenidosalasrespectivaslegislacionesnacionalessobrederechodeautorsiguiendolas disposicionesdelostratadosyamencionadosdelaOMPIylaOMC(ADPIC)Ladecisioacuten 351 delAcuerdodeCartagenaconcertadaentreBoliviaColombiaEcuadorPeruacuteyVenezuela tambieacutenincluyedisposicionestendientesaprotegeralasmencionadasbasesdedatos
EncontrastecomomencionamosantesenlaregioacutensolamenteenMeacutexicoexisteuna legislacioacutenadhocqueotorgaproteccioacutenalapropiedadintelectualdelasbasesdedatosno originalesEnestesentidocabesentildealarquedichalegislacioacutenharecibidocriacuteticasdepartede juristasmexicanosquesentildealansucaraacutectercontradictorioconlaLeyMexicanadeDerechosde Autorenlacualdichadisposicioacutenhasidoincluida(verOvillaBueno1998CaballeroLeal 2000)DichascriacuteticassefundanenqueenMeacutexicoaligualqueencasitodoslospaiacutesesdela regioacutencuyalegislacioacutensobrepropiedadintelectualsebasaenlatradicioacutenlatinaseentiende queelderechodeautorsiemprehaexigidocreatividadcomobaseparalaproteccioacutenno existiendofundamentosparaprotegerbienesenbasealasinversionesnecesariasparasu creacioacutenPorsuparteCaballeroLeal(2000)sentildealaquelaLeyMexicananootorgaderechos soacutelidosalosproductoresdebasesdedatosnooriginalesdadoquenodefineclaramentecuales sonlosderechosexclusivosdeaquellosnitampocopreveacutelaposibilidadderenovarla extensioacutendelaproteccioacutenotorgadandashqueenelcasomexicanoesde5antildeosndashconcluyendoque susefectospraacutecticosnoseriacuteansignificativos
Entantohastadondehemospodidoindagarnoexistenproyectosdeleyenninguacutenpaiacutes deAmeacutericaLatinayelCaribequeapuntenaincorporarunaproteccioacutenespecialparalasbases dedatosnooriginalesEnestesentidoesinteresantesentildealarquealmenosenalgunospaiacuteses loslegisladoresparecenadvertidosdelosdebatesquesobreeltemasehansuscitadoenotras regionesAsiacutealdiscutirselaactuallegislacioacutenargentinaqueprotegeporlaviacuteadederechosde autoralosprogramasdecomputacioacutenylasbasesdedatosoriginalesunsenadorexpresoacutesu temorporelhechodequelafaltadeunaadecuadaclarificacioacutendeltemaderivaraenla proteccioacutendeguiacuteastelefoacutenicasporejemplo(Quinn2000)
Sinperjuiciodelaausenciadedisposicionesespeciacuteficassobreeltemaexistenenla mayorpartedelospaiacutesesdiversasfiguraslegalesquepodriacuteanaplicarseencasodeproducirse conflictosentornoalapropiedaddelasbasesdedatosnooriginalesporejemplolasleyeso disposicionesrelativasacompetenciadeslealenriquecimientosincausaapropiacioacutenindebida etcclaramentepuedenseraplicadasencasodequeunpropietariodeunabasededatossea afectadoporcompetidoresquereproduzcansindebidaautorizacioacutensusproductos43 Enelcaso
Porciertolosproveedoresdebasesdedatosenlaregioacutentienenlaopcioacutenderegistrarlos elementosdesusbasesquepuedanserprotegidostantoporlalegislacioacutendederechosdeautor (porejemplotesaurosmeacutetodosdeinterrogacioacutenconsultayvisualizacioacuteniacutendicesprogramasde
[Siguelanotaenlapaacuteginasiguiente]
43
SCCR86 paacutegina27
deChileentantondashseguacutenlasautoridadesdelaoficinadeDerechosdeAutorconsultadaspara estetrabajondashlaleyNdeg19223sobredelitosinformaacuteticosdealgunamanerapodriacuteaaplicarsea lasbasesdedatosnooriginalesenausenciadeproteccioacutenenelaacutembitodelderechodeautor Talvezlomismopodriacuteaocurrirenotrospaiacutesesenloscualesexistalegislacioacutensimilar
Sepuedeargumentarquelaefectividaddelasmencionadasdisposicioneslegalesseve menguadaenlapraacutecticaporproblemasdeenforcement(hechodestacadoporlamayorparte delasinstitucionesempresasyexpertosconsultadosparaestetrabajo)Sibiendichos problemasnosonexclusivosdelalegislacioacutensobrepropiedadintelectualalgunos observadoresargumentanqueenlaregioacutenexisteunaactitudculturalmaacutesldquotoleranterdquoalacopia delainformacioacutenqueenlospaiacutesesmaacutesavanzadoslocualagravariacuteaparticularmentela situacioacutenenelaacutembitobajoexamenAsimismolarelativaldquonovedadrdquodeltemaenloquehace alasbasesdedatosdigitalizadastornariacuteaauacutenmaacuteslentosycomplejosloslitigiosporfalta tantodejurisprudenciaasentadacomodepreparacioacutendelosfuncionariosjudiciales
Enloquehacealusoindebidodelasbasesdedatosporpartedelosusuarioslegiacutetimos (queseconcentrafundamentalmenteencompartiroextenderelaccesoalainformacioacuten respectivaapersonasuorganizacionesnoautorizadas)sibiengeneralmenteseconcertan contratosolicenciasqueprohibendichasaccionesenlapraacutecticaaparentementeutilizarlaviacutea legalparaeliminarlasresultamuycostoso44
Enestecontextolosproveedoresdebasesdedatosprincipalmenterecurrenameacutetodos teacutecnicos(encriptadoclavesdeaccesoetc)paraprotegersusproductosloscualesalmenos paralamayoriacuteadelosconsultadosproveenunaproteccioacutenrelativamentefuerteaunquepor ciertonocompleta(lasdificultadesaparentementeseconcentrariacuteanenelmencionado problemadelosusuariosqueporejemplodifundenlasclavesdeaccesoapersonasno autorizadas)
Ciertamentedebedecirsequelaproteccioacutenpormediostecnoloacutegicossueletenerademaacutes deuncostoelevadolaconsecuenciadequelainformacioacutenolasconsultasdelasbasesdeban hacersedeunamaneramenoscoacutemodaoldquoamigablerdquoparaelusuariojustamenteconelfinde viabilizarlaproteccioacutenqueotorgaelmediotecnoloacutegicoEnesesentidolasfirmasdeben balanceareldeseodeminimizarlaspotencialespeacuterdidasporelusonoautorizadodesusdatos conlanecesidaddemantenerlasuficienteflexibilidadcomoparanoperjudicarasususuarios legiacutetimosespecialmentecuandoexistenvariosproveedoresalternativosenelmercado45
Lasmarcastambieacutensonunmediodeproteccioacutenasiacutecomolasestrategiasderenovacioacuten constantedelainformacioacutenlainclusioacutendevaloragregadoetcAsimismolasempresas propietariasdebasesdedatosmonitoreanconstantementeasuscompetidoresconelfinde
[Continuacioacutendelanotadelapaacuteginaanterior]
computacioacutenusadosparaelfuncionamientodelasbasesetc)comoporotrasnormaslegales (marcaslogosetc)
44 Lasempresastratariacuteanderesolverestosproblemascuandolosdetectanporlaviacuteadela persuasioacutenylasnegociacionesinformalesconlosusuarios
45 Dehecholasfirmasestariacuteanencondicionesdedetectarporejemplolapraacutecticadecompartirlas clavesdeaccesoperoalmenosporahoraconsiderariacuteanqueeleventualbeneficiodesermaacutes estrictosconelusodelasclavesnocompensariacutealoscostosaincurrirparaalcanzartalobjetivo (inclusoencuantoelloprobablementeredundariacuteaenrestriccionesqueafectariacuteanlacomodidadde accesoalasbasesauacutenparalosusuariosautorizados)
SCCR86 paacutegina28
detectarposiblesconductasdeslealesEntantohaybasesquesoacuteloestaacutendisponiblesonliney queseprotegenporelhechodequesutamantildeoestangrandequesalvoquepudieranser extraiacutedasdirectamentedelosservidoresendondeestaacutenalojadaslacopiadesuselementos resultariacuteademasiadocostosaylentacomoparaqueresulteeconoacutemicamenterentablerealizarel esfuerzorespectivoEstoesasiacuteenuncontextodondeloscontenidosdelamayorpartedelas basesdenaturalezacomercialsongeneralmenteactualizadosdemanerafrecuenteyenelcuallos propietariosdelasbasesraramenteautorizanlasconsultasldquoenbloquerdquoporloquelas informacionestienenqueseraccedidasdeaunaporvez
Alavezotramaneradepreservarmercadosatendiendoalasdiferentesnecesidadesde losusuarioseslaqueempleanalgunasempresasndashporejemploaquellasdedicadasavender informacioacutenfinancierandashquerecurrenafijardistintospreciosparalainformacioacutenseguacutenel gradodeactualizacioacutenconlaquelarequieransusclientesndashlocualtiendeadisminuirlos incentivosacopiarindebidamentelainformacioacutenrespectiva46
Sibiencasitodaslasfirmaseinstitucionesconsultadashanreportadolaexistenciade perjuicioseconoacutemicosporlaapropiacioacutenindebidadeinformacioacutenporpartedecompetidores yousuariosaparentementelaspeacuterdidasgeneradaspordichasaccionesseriacuteanenlagran mayoriacuteadeloscasosdebajamagnitudcomoparajustificarrealizareventualesaccioneslegales alrespecto4748 Tampocohemosrecogidoevidenciadequehayandejadodehacerse inversionesendeterminadasbasesdedatosporfaltadeproteccioacutenlegalapropiadaDetodos modosestasconclusionesdebensermatizadasteniendoencuentaqueenvarioscasoslas firmasproductorasdebasesdedatoshacerelativamentepocotiempoqueestaacutenofreciendosus productosenformatodigitalndashlocualpodriacuteaexplicarquelaincidenciadelosproblemasde copiadeinformacioacutenycontenidos(olaconcienciaacercadelaincidenciadedichos problemas)seamenorqueenlospaiacutesesmaacutesavanzados49
Laevidenciaquehemospodidorecogerparaesteestudioentantoindicaquelosuacutenicos casosenlosquesehanregistradodemandasjudicialesvinculadasalacopiadeinformacioacuten contenidaenbasesdedatosnooriginalesdigitalizadashantenidolugarenArgentina50y
46 EstecasocorrespondealaestrategiadenominadacomoldquoversioninginformationrdquoporShapiroy Varian(1999)
47 Unaempresaqueconsultamosdedicadaacomercializarbasesdedatosconinformacioacuten comercialyconoperacionesenArgentinaChileyUruguayestimoacutelaspeacuterdidasporelusono autorizadodeloscontenidosdesusbasesenun5-10desufacturacioacuten
48 Entantosenoshareportadoquehaycasosenlosquesibienlospropietariosdelasbasestienen certezadequesuinformacioacutenestaacutesiendoutilizadaporpersonassinderechosadquiridos legalmentetienendificultadesinclusoparaidentificaralosinfractores
49 AsuvezciertamentelosproblemasdepirateriacuteadelainformacioacutenenAmeacutericaLatinapreexisten aladigitalizacioacuten
50 LoscasosquenosfueronreferidosenArgentinasondosElprimeroinvolucroacuteaunaempresa dedicadaaproveerinformacioacutencontableytributariaunodecuyosboletinesdigitalesndashque ofreciacuteaasusclientesndasheracopiadoydistribuidoporotrafirmaSibienexistiacuteanbasesparaquela empresainfractorafuerasancionadaporcompetenciadesleallajusticiaaparentementenodio lugaralreclamodelafirmaafectadaElsegundoestaacutetodaviacuteairresueltoenelaacutembitodela justiciapenalysurgioacuteapartirdeunadenunciadelaempresaNosiscontralafirmaAxesor(en cuyocapitalparticipaunfondoderiesgodelBancoSantanderCentralHispanodeorigen espantildeol)porlacopiadeunCDconinformacioacutensobreriesgocrediticioquecomercializabaNosis
SCCR86 paacutegina29
Ecuador51 ndashenesteuacuteltimopaiacutesademaacutesenelaacutembitoadministrativosehansolicitadoen algunoscasoslapraacutecticademedidascautelaresporlapresuntautilizacioacuteniliacutecitadebasesde datoselectroacutenicasSinembargoobviamenteellonosignificaquenosehayanproducido muchosotrosepisodiosdepirateriacuteaquenohanllegadoalainstanciajudicialsinoquesehan resueltoprivadamente(asiacutecomotambieacutendeotrosquetodaviacuteasesiguenproduciendosinque seafaacutecilcomodeciacuteamosantessiquieraidentificarconprecisioacutenalosinfractores)Porotro ladocabedestacarquesiacutehanexistidocasosenloscualeslajusticiayahaprotegido compilacionesquecumpliacuteanconlosrequisitosdeoriginalidadenladisposicioacutenyoseleccioacuten delosdatosdeformataldeserprotegiblesbajolalegislacioacutendederechodeautor52
Enesteescenariolaconclusioacutengeneraldenuestrotrabajodecampoesquesalvoalguna excepcioacuten53nohayevidenciaquemuestrequeexistaunreclamoporpartedelasempresase institucionesquemantienenycomercializanbasesdedatosenAmeacutericaLatinayelCaribepor contarconunalegislacioacutensuigenerisalestilodelaintroducidaenlaUEDehechoenlas entrevistasycontactosquerealizamosparaestainvestigacioacutenencontramosquelamayorparte delasorganizacionesdedicadasacomercializarbasesdedatosteniacuteanescasoconocimientodel debatesobreeltemaenEuropaylosEEUUyvariasinclusodesconociacuteanquelasbasesdesu propiedadpodriacuteanrecibirsiseaplicaraunalegislacioacutencomolaeuropeaporejemplouna proteccioacutenlegalespeciacutefica54 Asuvezlasoficinasrespectivasdederechosdeautorenla regioacutennohanreportadoquelosactoresprivadosquepodriacuteanrecibirproteccioacutenencasode sancionarseunalegislacioacutensuigenerisesteacutenimpulsandouncambioenesesentido(locual podriacuteaobedecerentreotrosfactoresalyamencionadoescasotamantildeodelaindustria respectiva)Todoestoporciertonoimplicaquelasempresasdelsectornodeseenmejorarel niveldeproteccioacutenlegalconelquecuentansinembargolaconclusioacutengeneralesqueal menosporelmomentolamayorpreocupacioacutenenmaterialegalestariacuteaenquesemejoreel niveldeenforcementdelalegislacioacutenyavigente
51 Elconflictoseprodujoentredosempresasquecomercializancompilacionesdeleyesenformatos digitales
52 EnArgentinayaen1974sediouncasoenestesentidoresueltofavorablementeparael demandanteporcopiadeunabasededatosqueconteniacuteanormativasdecomercioexterior (CNCivSalaD30474inreldquoGuiacuteaPraacutecticadelExportadoreImportadorSRLcEmpresaIARA yotrordquo)ndashverQuinn(2000)MaacutesrecientementelaempresaLaLeyobtuvounfallofavorableen 1996porunademandacontraotrafirmaquehabiacuteareproducidosinautorizacioacutenunabasede datosreferencialderepertoriosjuriacutedicosqueLaLeycomercializabaenCDs
53 SolamenteenelcasodelServiccediloFederaldeProcessamentodeDados(SERPRO)deBrasillas autoridadesconsultadasexpresaronunaopinioacutenclaraycondefinidoconocimientodecausaa favordeimplementarunaproteccioacutensuigenerisparalasbasesdedatos(significativamentese tratadeunaempresaestatal)
54 Existenalavezcasosenloscualesdeterminadasempresassearroganaunqueporciertosin baseslegalessoacutelidasderechosquenoposeenasiacuteunportalchilenodeinformacioacutensobre economiacuteaynegociosensupaacuteginawebsentildealaqueldquotodotextomuacutesicasonidofotografiacuteas videosgraacuteficosprogramasyengeneralcualquierinformacioacutencontenidaenelportalpor cualquiermedioseraacutedenominadaensuconjuntolsquoContenidorsquoDichoContenidoesdepropiedad exclusivadelaempresayseencuentraprotegidoporleyeslocalesytratadosinternacionalesde propiedadintelectualrdquo(verJijenaLeiva1999)
SCCR86 paacutegina30
V CONCLUSIONES
LadiscusioacutenacercadelosDPIsobrelasbasesdedatosldquonooriginalesrdquoprobablemente ejemplificadeunmodoparticularmenteagudolasiemprepresentetensioacutenentrelanecesidad deestablecerunmarcodeincentivosatractivoparalageneracioacutendenuevosproductoseideasy elobjetivodequedichosproductoseideasgenerenlamayorcantidaddeldquoderramesrdquosobreel conjuntodelsistemaeconoacutemicoydeltejidosocial
Decimosqueenestecasodichatensioacutenesespecialmenteagudaentantoqueunreacutegimen suigenerisparalasbasesdedatosnoapuntariacuteaaprotegerlasbasesensiacutemismasentanto productosnuevosyocreativossinoalainformacioacutenenellascontenidaconelconsiguiente riesgodequeseestablezcanliacutemitesalacirculacioacutendeaquellainclusodelaquehastael presentesemantieneeneldominiopuacuteblicoEnotraspalabraslacreacioacutendenuevosDPIsobre lasbasesdedatospodriacuteasesgarelbalanceentreproteccioacuten-difusioacutendeformapeligrosamente pronunciadaafavordelprimerteacuterminodedichobinomioLasamenazasenesteuacuteltimoterreno noseobservansoacuteloenlasmuysensiblesaacutereasdelacienciaylaeducacioacutensinotambieacutenenel propiocampocomercialndasheinclusoenvinculacioacutenconeldesarrollodeInternetporejemplo
Otropuntoclaveesquedichoreacutegimennosedirigiriacuteaapromoverlageneracioacutendeideaso bienesnuevosnilosesfuerzoscreativossinobaacutesicamentealasinversionesrealizadasenla recoleccioacutenyorganizacioacutendeinformacioacuten(einclusodeotrotipodeelementosalmenosenla definicioacutendelaUnioacutenEuropea)dediversotipoElloenprincipioiriacuteaencontratantodela tradicioacutendelalegislacioacutendederechosdeautorenbuenapartedelmundocomodelosobjetivos quedeberiacuteananimaralosregiacutemenesdeDPIdesdeunpuntodevistaeconoacutemicoAsimismoal menosenlaformaenqueelreacutegimensuigenerishasidoestablecidoenlaUEtendriacuteael potencialriesgodegenerarproteccionesperpetuas(encontradelaideadeproteccioacutentemporal queestaacuteenlabasedelalegislacioacutensobrepropiedadintelectual)
Nosorprendeentoncesencontrarqueauacutenenlospaiacutesesdesarrolladosndashprincipales productoresyconsumidoresdebasesdedatosndashexisteunafuertediscusioacutenacercadela convenienciadeadoptarlegislacionessuigenerisdeltipodelasimplementadasenlaUE discusioacutenqueporelmomentohabloqueadolaintroduccioacutendenormassimilaresen los EEUU
Muchasmaacutesdudassurgenenelcasodelospaiacutesesendesarrolloyaqueentantosonal presenteprincipalmenteconsumidoresantesqueproductoresdebasesdedatoslaadopcioacutende disciplinasinternacionalesenlamateriaaparentementegenerariacuteaunbalancecosto-beneficio auacutenmenosfavorablequeenlasnacionesavanzadas
LaevidenciaempiacutericaquehemosrecogidoparaelcasodeAmeacutericaLatinayelCaribea suveznoparecedarsustentoalargumentoafavordeestablecerDPIparalasbasesdedatosno originalesentantonohemosobservadoquelaincipienteindustriaqueexisteenlaregioacuten aparentementeconcentradaenlospaiacutesesmaacutesavanzadosdelamismaesteacutesiendoperjudicada porlaausenciadeunalegislacioacutensuigenerisenlamaterialosperjuicioscomercialesque ciertamenteexistenaunquetienenunamagnitudinciertaparecenderivarmaacutesbiendelafalta deunadecuadoenforcementdelalegislacioacutenactualmenteexistenteEnconsecuenciaal presentenopareceexistirunintereacuteseconoacutemiconitampocosocialconcretodesdeelpuntode vistadelospaiacutesesdelaregioacutenafavordeunalegislacioacuteninternacionalsobrebasesdedatos ldquonooriginalesrdquocomolapropuestaantildeosatraacutesenelsenodelaOMPI
SCCR86 paacutegina31
Todoestosinembargonodebeserinterpretadoenelsentidodequelasituacioacutenactual enlamateriaesenalguacutensentidooacuteptimaEstaacuteclaroporunladoquepeseaqueexistentanto legislacioacutencomomediostecnoloacutegicosquepodriacuteanprotegeralasinversionesrealizadasenla creacioacutenymantenimientodebasesdedatoshayproblemastantodeenforcementdelos contratosylasleyesrespectivascomodeldquocircunvalacioacutenrdquodelaproteccioacutentecnoloacutegicaque generanpeacuterdidasmonetariasparalospropietariosdelasbasesdedatos(propietariosqueno soacutelooperanenelsectorprivadosinoqueenmuchasocasionessonorganizacionesestatales)
Asuvezdesdeunpuntodevistadinaacutemicopodriacuteaesperarsequelaindustriadebasesde datosenAmeacutericaLatinayelCaribevayaexpandieacutendosealolargodeltiempondashespecialmente amedidaqueseincrementeladifusioacutendelasTICsenlaregioacutenndashconlocualeventualmente podriacuteadarseelcasodequeenunfuturoaparezcanconflictosdemayorsignificacioacutenquelos detectadoshastaahora
EnconsecuenciaresultanecesariocontinuaravanzandoenelestudiodeltemaEn particularseriacuteaimportantequeenelfuturosevayagenerandoinformacioacuteneconoacutemicacierta respectodelamagnituddeestaindustriaenlaregioacutenSibiensetratadeunatareacompleja comolomuestralamuyescasainformacioacutenexistentealrespectoinclusoenlospaiacuteses desarrolladosestaacuteclaroqueresultaimprescindibleparadotardeunabaseempiacutericamaacutesfirmea losdebatessobreeltema
Entantodenuestrotrabajosurgequedospasospotencialmentefavorablesparael desarrollodelaindustriadelasbasesdedatosenlospaiacutesesdeAmeacutericaLatinayelCaribe seriacuteani)mejorarelenforcementdelasnormativasactualmentevigentessobreeltematanto enelaacutereadederechosdeautorcomoenlosotroscamposjuriacutedicosinvolucrados(competencia deslealetc)ii)propenderaunamayorpenetracioacutendelasTICsenlospaiacutesesdelaregioacuten
Afuturoasuvezdebedarseinicioaunprocesodediaacutelogoentrelasdistintaspartescon intereacutessobreeltemaparaevaluarenqueacutemedidapodriacuteasernecesarioreformarlaslegislaciones actualmenteexistentesenmateriadecompetenciadeslealporejemploparahacermaacutesefectiva laproteccioacutenparalospropietariosdebasesdedatosenlaregioacutenDeesemismodiaacutelogo podriacuteanirsurgiendoconsensosnuevosacercadesiresultanecesarioonoavanzarenalguacutentipo deproteccioacutendelasbasesdedatosporlaviacuteadelosDPIndashyacercadecuaacutelesseriacuteanlas modalidadesdedichaproteccioacutenencasodequeseconcluyeraquesuimplementacioacutenseriacutea positivandashinclusoenelmarcomultilateralapartirtantodelaacumulacioacutendeexperienciaenla aplicacioacutendelasnormasyavigentesenalgunasregionescomodelapropiaevolucioacutendel mercadodebasesdedatosenlospaiacutesesdeAmeacutericaLatinayelCaribe
[SigueelAnexoI]
SCCR86
ANEXOI
CuadroA1AccesoatelefoniacuteaenAmeacutericaLatinayelCaribendash2001
Telefoniacuteacelular Telefoniacuteafija
Paiacutes Nordmsuscriptores cada100hab Paiacutes
Nordmliacuteneastelefoacutenicas cada100hab
Martinica 7153 Guadalupe 6359 Araba 5000 Chile 3402 AntiguaampBarbuda 3177 PuertoRico 3065 IslasViacutergenes (EEUU) 2890 Jamaica 2694 Venezuela 2635 Meacutexico 2168 Panamaacute 2070 Bermuda 2064 Paraguay 2040 Bahamas 1966 Surinam 1911 Argentina 1861 TrinidadampTobago 1734 Brasil 1673 Uruguay 1547 Repuacuteblica Dominicana 1465 ElSalvador 1250 Belize 1155 Barbados 1064 Guatemala 970 Bolivia 899 Guyana 866 Colombia 763 CostaRica 757 Ecuador 667 Granada 641 Peruacute 592 Honduras 361 StKittsandNevis 312 Nicaragua 299 StVincent 208 Dominica 156 Haitiacute 111 Cuba 007
Bermuda 8715 StKittsandNevis 5688 IslasViacutergenes(EEUU) 5637 AntiguaampBarbuda 4735 Barbados 4629 Guadalupe 4493
Martinica 4300 Bahamas 4003 Aruba 3503 PuertoRico 3364 Granada 3275 Dominica 2906 Uruguay 2829 TrinidadampTobago 2399 Chile 2390 CostaRica 2297 StVincent 2196 Brasil 2178 Argentina 2163
Jamaica 1973 Surinam 1758 Colombia 1705 Panamaacute 1483 Belize 1444 Meacutexico 1372 Venezuela 1120 RepuacuteblicaDominicana 1102 Ecuador 1037 ElSalvador 934 Guyana 919 Peruacute 775 Guatemala 647 Bolivia 622 Paraguay 512 Cuba 510 Honduras 471 Nicaragua 312 Haitiacute 097
EEUU 4442 EEUU 6645 Oceaniacutea 4495 Europa 4377 AmeacutericaLatinay Caribe 1717
Europa 4062 Oceaniacutea 4002
AmeacutericaLatinayCaribe 2327 Mundo 1557 Mundo 1721
FuenteInternationalTelecommunicationsUnion(ITU)
SCCR86 AnexoIpaacutegina2
CuadroA2AccesoaInternetypenetracioacutendePCsenAmeacutericaLatinayelCaribendash2000
PCs Internet
Paiacutes NordmPCscada
100hab Paiacutes
NordmServidores cada10000
hab Paiacutes
Nordm usuarios
cada 10000hab
Bermuda 4654 Bermuda 52727 Bermuda 390137 Guadalupe 1974 Uruguay 16202 Chile 165765 StKittsandNevis 1817 Argentina 7298 Aruba 136536 CostaRica 1491 Meacutexico 5655 Uruguay 110878 Granada 1271 Panamaacute 5313 PuertoRico 102179
Martinica 1266 Brasil 5153 IslasViacutergenes (EEUU) 100322
Belize 1249 TrinidadampTobago 5096 Peruacute 97420 StVincent 1058 Chile 4881 Dominica 77777 Uruguay 1049 AntiguaampBarbuda 4095 TrinidadampTobago 77258 Chile 823 Araba 2809 Argentina 67509
Barbados 822 IslasViacutergenes (EEUU) 2807 AntiguaampBarbuda 65203
Dominica 713 Dominica 2424 Belize 62447 TrinidadampTobago 618 CostaRica 1829 Guyana 60395 Meacutexico 576 Guadalupe 1246 CostaRica 56674 Argentina 513 Belize 1220 StKittsandNevis 51610 Brasil 500 Colombia 1106 Granada 43556
Jamaica 466 Repuacuteblica Dominicana 924 Bahamas 43158
Venezuela 455 Martinico 891 Venezuela 39305 Peruacute 409 Venezuela 668 Barbados 37383 Panamaacute 370 Jamaica 571 Panamaacute 31701 Colombia 354 Guatemala 492 Jamaica 31055 Guyana 256 Peruacute 417 StVincent 30857 Ecuador 217 PuertoRico 386 Brasil 29392 ElSalvador 191 Barbados 374 Meacutexico 27431 Bolivia 168 Nicaragua 276 Surinam 26979 Paraguay 127 Paraguay 236 Colombia 20746 Guatemala 114 Bolivia 159 RepuacuteblicaDominicana 18588 Honduras 108 StKittsandNevis 104 Guadalupe 17544 Cuba 107 ElSalvador 092 Bolivia 14407 Nicaragua 089 Bahamas 079 Ecuador 14234 AntiguaampBarbuda ndash Guyana 069 Martinica 12746 Aruba ndash Cuba 059 Nicaragua 9854 Bahamas ndash Granada 032 ElSalvador 7967 Repuacuteblica Dominicana ndash Surinam 023 Paraguay 7278 Haitiacute ndash Honduras 020 Guatemala 7027 PuertoRico ndash Ecuador 018 Honduras 6168 Surinam ndash StVincent 018 Cuba 5358 IslasViacutergenes (EEUU) ndash Haitiacute ndash Haitiacute 2454 EEUU 5852 EEUU 292832 EEUU 450696 Oceaniacutea 3652 Oceaniacutea 64761 Oceaniacutea 251112 Europa 1674 Europa 15727 Europa 135948 AmeacutericaLatinay Caribe 659
AmeacutericaLatinay Caribe 9628
AmeacutericaLatinay Caribe 57049
Mundo 772 Mundo 17793 Mundo 64137
FuenteInternationalTelecommunicationsUnion(ITU)
SCCR86 AnexoIpaacutegina3
CuadroA3CostodeaccesoaInternetndash2001
Promedioanualdelcostopor20horasdeaccesomensualaInternetcomoporcentaje delPBIpercaacutepita(medidoenPPP)
Ranking Paiacutes Costo
1 2 3 4 5 6 7 8 9
10 29 31 32 36 41 42 44 45 47 48 49 53 58 61 62 65 66 67
Suecia Beacutelgica Finlandia Noruega Islandia Japoacuten Suiza EstadosUnidos Taiwaacuten Dinamarca Uruguay Argentina TrinidadampTobago Chile Meacutexico Brasil CostaRica Venezuela Colombia Jamaica Panamaacute Bolivia ElSalvador Guatemala RepuacuteblicaDominicana Paraguay Ecuador Honduras
012 029 037 037 046 049 057 065 068 071 263 320 330 454 517 526 543 604 808 840 844 983
1152 1557 1562 2039 2503 3207
FuenteKirkman(2002)
Sobre75paiacutesesrankeados
SCCR86 AnexoIpaacutegina4
CuadroA4IndicedePreparacioacutenparaelAccesoalaRed (NetworkedReadinessIndex(NRI))ndash2001
Ranking NRI
Paiacutes Networked Readiness
1 2 3 4 5 6 7 8 9
10 32 34 37 38 44 45 46 47 48 50 52 55 56 57 63 67 68 69 71 72
EstadosUnidos Islandia Finlandia Suecia Noruega PaiacutesesBajos Dinamarca Singapur Austria ReinoUnido Argentina Chile Uruguay Brasil Meacutexico CostaRica TrinidadampTobago RepuacuteblicaDominicana Panamaacute Venezuela Peruacute ElSalvador Jamaica Colombia Paraguay Bolivia Guatemala Nicaragua Ecuador Honduras
605 603 591 576 568 568 556 547 532 531 401 400 380 379 358 357 352 352 342 341 338 330 329 329 315 304 300 283 265 264
FuenteKirkmanetal(2002)
[SigueelAnexoII]
Sobre75paiacutesesrankeados
SCCR86
ANEXOII
REFERENCIASBIBLIOGRAacuteFICAS
BandJyJSGowdy(1997)ldquoSuiGenerisDatabaseProtectionHasItsTimeComerdquo D-LibMagazinejunioWashingtonDC
Barca(2000)ldquoPropiedadIntelectualdelasBasesdeDatosUnAcercamientodesdela JurisprudenciaNorteamericanardquoCuadernodeDoctrinaReacutegimenJuriacutedicodelosBancosde DatosFacultaddeDerechoyCienciasSocialesUniversidaddeBuenosAires
BaronP(2001)ldquoBacktotheFutureLearningfromthePastintheDatabaseDebaterdquoTheOhio StateLawJournalVolumen62Nordm2
BailyMN(2002)ldquoDistinguishedLectureonEconomicsinGovernmentTheNew EconomyPostMortemorSecondWindrdquoJournalofEconomicPerspectivesVolumen16 Nordm 2pp3-22
BancoMundial(2001)ldquoIntellectualPropertyBalancingIncentiveswithCompetitive AccessrdquoenGlobalEconomicProspectsandtheDevelopingCountries2002 Washington DC
BenthamJ(1978)EscritoseconoacutemicosFondodeCulturaEconoacutemicaMeacutexico
BraunsteinYM(2002)ldquoRepercusionesEconoacutemicasdelaProteccioacutendelasBasesdeDatos enlosPaiacutesesenDesarrolloyPaiacutesesenTransicioacutenrdquopreparadoparaelComiteacutePermanentede DerechodeAutoryDerechosConexosSeacuteptimaSesioacuten13a17demayoGinebra
CaballeroLealJL(2000)ldquoProteccioacutenJuriacutedicadelasBasesdeDatosyProteccioacutenSui GenerisparalasBasesdeDatosnoOriginalesrdquoenMAPalaciosyRAntequera(eds) PropiedadIntelectualTemasRelevantesenelEscenarioInternacionalSIECAUSAID
CaacutemaraLapuenteS(1999)ldquoUacuteltimasOrientacionesInternacionalessobrelaProteccioacuten JuriacutedicadelasBasesdeDatosrdquoRevistaChilenadeDerechoVolumen26Nordm1pp9-61enero
CassierM(2002)ldquoBienPrivadoBienColectivoyBienPuacuteblicoenlaEradelaGenoacutemicardquo RevistaInternacionaldeCienciasSocialesNordm171marzo
ChangH(2001)ldquoIntellectualPropertyRightsandEconomicDevelopmentndashHistorical LessonsandEmergingIssuesrdquoJournalofHumanDevelopmentVolumen2Nordm2julio
ChenYyTPuttitanun(2002)ldquoIntellectualPropertyRightsandInnovationinDeveloping CountriesrdquoCenterforEconomicAnalysisDepartmentofEconomicsUniversityofColorado atBoulderWorkingPaperNo02-06mayo
CIPRndashCommissiononIntellectualPropertyRightsndash(2002a)ldquoTechnologyDevelopmentand IntellectualPropertyRightsrdquoWorkshop1enero
SCCR86 AnexoIIpaacutegina2
CIPRndashCommissiononIntellectualPropertyRightsndash(2002b)ldquoCopyrightSoftwareandthe InternetrdquoWorkshop5enero
ColstonC(2001)ldquoSuiGenerisDatabaseRightRipeforReviewrdquoJournalofInformation LawandTechnologyNordm 3 noviembre
CommitteeforaStudyonPromotingAccesstoScientificandTechnicalDataforthePublic InterestCommissiononPhysicalSciencesMathematicsandApplicationsNationalResearch Council(1999)AQuestionofBalancePublicRightsandthePublicInterestinScientifical andTechnicalDatabasesNationalAcademyofSciencesWashingtonDC
CorreaCM(2000)ldquoFairUseintheDigitalErardquopresentadoenelThirdUNESCO CongressonEthicalLegalandSocietalChallengesofCyberspace13-15denoviembre Paris
CowanRyEHarison(2001)ldquoIntellectualPropertyRightsinaKnowledge-Based EconomyrdquoMERITInfonomicsResearchMemorandumSeries2001-027septiembre Maastricht
CraftsN(2000)ldquoGlobalizationandGrowthintheTwentiethCenturyrdquoInternational MonetaryFundWorkingPaper0044WashingtonDC
DrsquoAndreaTysonLyESherry(1997)ldquoInformationIndustryAssociationStatutory ProtectionForDatabasesEconomicampPublicPolicyIssuesrdquoCommitteeontheJudiciary USHouseofRepresentatives
DavidPA(2000)ldquoTheDigitalTechnologyBoomerangNewIntellectualPropertyRights ThreatenGloballdquoOpenSciencerdquoWorkingPaper00-016AllSoulsCollegeOxfordamp StanfordUniversityoctubre
DavidPA(2002)ldquoDoestheNewEconomyNeedalltheOldIPRInstitutionsDigital InformationGoodsandAccesstoKnowledgeforEconomicDevelopmentrdquopreparadoparala WIDERConferencefortheNewEconomyinDevelopmentmayoHelsinki
DavidPAyDForay(2002)ldquoFundamentosEconoacutemicosdelaSociedaddel ConocimientordquoComercioExteriorVolumen52Nordm6pp472-490junio
DeOliveiraAscensatildeoJ(2002)ldquoBasesdeDadosElectroacutenicasOEstadodaQuestatildeoem PortugalenaEuropardquoRevistadeAssociaccedilatildeoBrasileiradaPropriedadeIntelectual(ABPI) Nordm56pp6-14enerofebreroRiodeJaneiro
DusollierSYPoulletyMBuydens(2000)ldquoCopyrightandAccesstoInformationinthe DigitalEnvironmentrdquopresentadoenelThirdUNESCOCongressonEthicalLegaland SocietalChallengesofCyberspace13-15denoviembreParis
ElKassasS(2002)ldquoStudyontheProtectionofUnoriginalDatabasesrdquopreparadoparael ComiteacutePermanentedeDerechodeAutoryDerechosConexosSeacuteptimaSesioacuten13a17de mayoGinebra
SCCR86 AnexoIIpaacutegina3
ForayD(1997)ldquoGenerationandDistributionofTechnologicalKnowledgeIncentives NormsandInstitutionsrdquoenCEdquist(ed)SystemsofInnovationTechnologiesInstitutions andOrganizationsPinterLondres
Forero-PinedaCyHJaramillo-SalazarldquoElAccesodelosInvestigadoresdelosPaiacuteses MenosDesarrolladosalaCienciaylaTecnologiacuteaInternacionalrdquo RevistaInternacionalde CienciasSocialesNordm171marzoParis
FreitasPereiraMNCJSRibeiroLTractenbergyPLoureiroMedeiros(1999)ldquoBases deDadosnaEconomiadoConhecimentoAQuestatildeodaQualidaderdquo RevistaCiecircnciada InformaccedilatildeoVolumen28Nordm2
GalliniNySScotchmer(2002)ldquoIntellectualPropertyWhenisitthebestincentive systemrdquoenAJaffeJLernerySStern(eds)InnovationPolicyandtheEconomyVol2 MITPress
GilbertR(1999)ldquoEconomicFactorsintheProductionDisseminationandUseofScientific andTechnicalDatabasesrdquoenProceedingsoftheWorkshoponPromotingAccesstoScientific andTechnicalDataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicyOptionsNational AcademyofSciencesPartIWorkshopPresentationsenero
GordonRJ(1999)ldquoHastheldquoNewEconomyrdquoRenderedtheProductivitySlowdown Obsoleterdquopreparadoparael ProductivityGrowthWorkshopFederalReserveBankof St Louis
GordonRJ(2002)ldquoTechnologyandEconomicPerformanceintheAmericanEconomyrdquo NBERWorkingPaperSeriesWorkingPaper8771febrero
GranstrandODForayPDavidetal(2001)ldquoWorkshopReportonIPR(Intellectual PropertyRights)AspectsofInternetCollaborationsrdquoEuropeanCommissionResearch DirectorateGeneralDirectorateBndashEuropeanResearchAreaStructuralAspectsWorking Paper
GrossmanGMyELai(2002)ldquoInternationalProtectionofIntellectualPropertyrdquoNational BureauofEconomicResearchWorkingPaper8704
HallBH(2002)ldquoOnCopyrightandPatentProtectionforSoftwareandDatabasesATale ofTwoWorldsrdquoenOGranstrand(ed)EconomicsLawandIntellectualPropertyKluwer
HellerMAldquoTheTragedyoftheAnticommonsrdquoHarvard LawReviewJanuary1998
HerreraBravoR(2001)ldquoAlgunasObrasDigitalesysuProteccioacutenJuriacutedicardquodisponibleen httprodolfoherreragaleoncomdocumentoshtmmarzo
HowellR(1998)ldquoDatabaseProtectionandCanadianLawrdquopreparadoparaIndustryCanada andCanadianHeritagedisponibleenhttpstrategisicgccaSSGip01045ehtml
HugenholtzB(2001)ldquoTheNewDatabaseRightEarlyCaseLawfromEuroperdquo presentadoenNinthAnnualConferenceonInternationalIPLawampPolicyFordham UniversitySchoolofLawNewYork19-20abril
SCCR86 AnexoIIpaacutegina4
HughesJ(2002)ldquoPoliticalEconomiesofHarmonizationDatabaseProtectionandInformation PatentsrdquopresentadoenelSeminarioFrontiersofownershipinthedigitaleconomyjunioParis
ITACndashInformationTechnologyAssociationofCanadandash(1997)ldquoDatabaseProtectionrdquo diciembre
JasziP(1996)ldquoSummaryandAnalysisofHR3531rdquoAssociationofResearchLibraries agosto
JijenaLeivaRJ(1999)ldquoPropiedadIntelectualeInternetrdquoREDIRevistaElectroacutenicade DerechoInformaacutetico Nordm10
KhanZB(2002)ldquoIntellectualPropertyandEconomicDevelopmentLessonsfrom AmericanandEuropeanHistoryrdquoCommissiononIntellectualPropertyRightsStudy Paper 1a
KirkmanG(ed)(2002)TheGlobalInformationTechnologyReport2001-2002Readiness fortheNetworkedWorldCenterforInternationalDevelopmentatHarvardUniversity
KirkmanGSCAOsorioyJDSachs(2002)ldquoTheNetworkedReadinessIndex MeasuringthePreparednessofNationsfortheNetworkedWorldrdquoenKirkmanG(ed)opcit
LallS(2001)ldquoIndicatorsoftheRelativeImportanceofIPRsinDevelopingCountriesrdquo UNCTADICTSDCapacityBuildingProjectonIntellectualPropertyRightsandSustainable Developmentdraftnoviembre
LevinRCAKKlevorickRRNelsonySGWinter(1987)ldquoAppropriatingthe ReturnsfromIndustrialResearchandDevelopmentrdquoBrookingsPapersonEconomic ActivityNordm3
LinnA(2000)ldquoHistoryofDatabaseProtectionLegalIssuesofConcerntotheScientific CommunityrdquoGlobalChangeDataandInformationSystem(GCDIS)USGlobalChange ResearchProgram(USGCRP)marzo
LiptonJ(2002)ldquoTheEUDatabaseRightandUniversityTeachingMaterials Journalof TechnologyLawandPolicyLevinCollegeofLawUniversityofFloridaissue1marzo
LoseyRC(1995)ldquoPracticalandLegalProtectionofComputerDatabasesrdquodisponibleen httpwwwfloridalawfirmcomarticlehtml
MaskusK(2000)IntellectualPropertyRightsintheGlobalEconomyInstitutefor InternationalEconomics
MaurerSMySScotchmer(1999)ldquoIntellectualPropertyRightsDatabaseProtectionIs ItBrokenandShouldWeFixItrdquoScienceVolumen284Mayo
MaurerSMPBHugenholtzyHJOnsrud(2001)ldquoEuropersquosDatabaseExperimentrdquo ScienceVolumen294octubre
MaurerSM(1999)ldquoRawKnowledgeProtectingTechnicalDatabasesforScienceand IndustryrdquoenProceedingsoftheWorkshoponPromotingAccesstoScientificandTechnical
SCCR86 AnexoIIpaacutegina5
DataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicyOptionsNationalAcademyof SciencesAppendixCenero
MilleacuteA(1996)ldquoProteccioacutenalosFabricantesdeBasesdeDatosunNuevolsquoDerecho ConexordquoRevistaDerechodelaAltaTecnologiacuteaantildeoVIIINdeg93mayo
MilleacuteA(1999)ldquoProtectionofDatabasesWorkshoprdquopreparadoparalaInternational ConferenceonElectronicCommerceandIntellectualPropertyOrganizacioacutenMundialdela PropiedadIntelectualseptiembre
NASndashNationalAcademyofSciences ndash(1999)ProceedingsoftheWorkshoponPromoting AccesstoScientificandTechnicalDataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicy OptionsWashingtonDC
NicholsonJFyMFreno(2001)ldquoProtectingtheContentofDatabasesrdquoIPLitigator enero
OECD(2001)TheNewEconomyBeyondtheHypeFinalReportontheOECDGrowth ProjectOECDParis
OramA(2000)ldquoTheSapandtheSyrupoftheInformationAgeCopingwithDatabase ProtectionLawsrdquodisponibleen httpwwworeillycom~andyoprofessionalcollection_lawhtml
OvillaBuenoR(1998)ldquoLaProteccioacutenJuriacutedicadelasBasesdeDatosenMeacutexicoDelos lineamientosInternacionalesalaNuevaLeyFederaldelDerechodeAutorrdquoenBecerra RamiacuterezM(ed)EstudiosdeDerechoIntelectualenHomenajealProfesorDavidRangel MedinaInstitutodeInvestigacionesJuriacutedicasdelaUNAMMeacutexico
PaacuteezMantildeaacuteJ(1997)ldquoProteccioacutenjuriacutedicadelosproductoresyusuariosdelasbasesde datosenlosderechosespantildeolycomunitariordquodisponibleenelsitiowebInformaacuteticos EuropeosExpertos(wwwieees)
PetersM(1999)ldquoSummaryOverviewofExistingandProposedIntellectualPropertyRights RegimesforDatabasesrdquoenProceedingsoftheWorkshoponPromotingAccesstoScientific andTechnicalDataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicyOptionsNational AcademyofSciencesPartIWorkshopPresentationsenero
QuinnN(2000)ldquoBancosdeDatosPrincipiodeLegalidadyTutelaPenalenlaLey ArgentinardquoCuadernodeDoctrinaReacutegimenJuriacutedicodelosBancosdeDatosFacultadde DerechoyCienciasSocialesUniversidaddeBuenosAires
ReichmanJHyPSamuelson(1997) ldquoIntellectualPropertyRightsinDatardquoVanderbilt LawReviewVolumen50enero
ReichmanJyPUhlir(1999)ldquoDatabaseProtectionattheCrossroadsRecent DevelopmentsandtheirImpactonScienceandTechnologyrdquoTheBerkeleyTechnologyLaw Journal14-2
SCCR86 AnexoIIpaacutegina6
RiisT(2002)ldquoEconomicImpactoftheProtectionofUnoriginalDatabasesinDeveloping CountriesandCountriesinTransitionrdquopreparadoparaelComiteacutePermanentedeDerechode AutoryDerechosConexosSeacuteptimaSesioacuten13a17demayoGinebra
RomerP(1993)ldquoTwoStrategiesforEconomicDevelopmentUsingIdeasandProducingIdeasrdquo ProceedingsoftheWorldBankAnnualConferenceonDevelopmentEconomics1992
SchraderDyRJeweler(1999)ldquoIntellectualPropertyProtectionforNoncreative DatabasesrdquoCongressionalResearchServiceReportsseptiembre
ScotchmerS(1999)ldquoCummulativeInnovationinTheoryandPracticerdquoGSPPWorking Paper240UCBerkeleyfebrero
ShapiroCyHVarian(1999)InformationRulesAstrategicGuidetotheNetwork EconomyHarvardBusinessSchoolPressMassBoston
ShengliZ(2002)ldquoTheEconomicImpactoftheProtectionofDatabaseinChinardquopreparado paraelComiteacutePermanentedeDerechodeAutoryDerechosConexosSeacuteptimaSesioacuten13 a 17demayoGinebra
StefikMyTLunt(1999)ldquoOverviewofTechnologiesforProtectingandfor MisappropriatingDigitalIntellectualPropertyRightsTheCurrentSituationandFuture ProspectsrdquoenProceedingsoftheWorkshoponPromotingAccesstoScientificandTechnical DataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicyOptionsNationalAcademyof SciencesPartIWorkshopPresentationsenero
StoryA(2002)ldquoStudyonIntellectualPropertyRightstheInternetandCopyrightrdquo CommissiononIntellectualPropertyRightsStudyPaper5
[FindelAnexoIIydeldocumento]
SCCR86 paacutegina22
lasbasesdedatoscomercialesesde3antildeosperiacuteodoenelqueserecuperanlamayoriacuteadelos retornosdelainversioacutenporlocuallaDirectivaconstituyeunreacutegimenldquosobre-protectivordquo) ii) lasexcepcionesdetipoldquofairuserdquosonmaacutesrestringidasqueenelcasodelderechodeautor (cabedestacarademaacutesquelaDirectivaautorizandashperonoobligandashalosEstadosmiembrosa adoptartalesexcepciones)3738 ndashverReichmanySamuelson(1997)Enestesentidoseha sentildealadoquelaDirectivaEuropeanocontienesalvaguardasadecuadasparagarantizarel accesodelascomunidadescientiacuteficasyeducativasalainformacioacutenapreciosaccesiblesOtro puntocriticadoeslafaltademecanismosdelicenciascompulsivas(CommitteeforaStudyon PromotingAccesstoScientificandTechnicalDataforthePublicInterestetal1999)
LasprevencionesfrentealimpactodelaDirectivaseamplificanenelcasodelasfuentes debaseuacutenicaDehecholaresolucioacutendealgunoscasosenlostribunaleseuropeosconfirmariacutea lostemoresdequeaquellageneraunaproteccioacuteninfinitamenteextensibleparaloscontenidos delasbasesdedatosdinaacutemicasauacutencuandosetratedecasosendondelainformacioacutenestaacuteenel dominiopuacuteblicoperoconunafuentedeprovisioacutenuacutenica(Colston 2001)39
Peroauacutenenloscasosenlosquenohayafuenteuacutenicapuedenpresentarseproblemas AsiacuteMilleacute(1996)ndashcitadoenHerreraBravo(2001)ndashsentildealaquelalegislacioacuteneuropeano contemploacutelanecesidaddedefenderellibreaccesoalainformacioacutenporpartedecompetidores quenohayantenidoaccesoalabasededatosprotegidaodetercerosquequisieranutilizarla mismainformacioacuten(extraiacutedadecualquierotrafuente)conunfindiferentealdecrearuna nuevabasededatosEnesecontextosepresentaraacutenldquocasosenlosqueunfabricantequehaya adquiridounarchivofiacutesicointenteejercitarundominioabsolutosobreelmismo(unldquoderecho exclusivordquonounameraldquofacultaddeimpedirrdquo)partiendodelabasedequeportener supuestamenteelldquooriginalrdquodelcontenidotodareproduccioacutendelmismoconstituyeuna extraccioacutenprohibidardquo
TambieacutensehaplanteadoquesibienelderechosuigenerisdelaUEpermiteaun competidorpotencialutilizarlascitasdeunabasededatosprotegidayllegardirectamentealas
37 EnlaDirectivasefacultaalosEstadosmiembrosaestablecerlimitacionesalaproteccioacutenen determinadoscasosporejemplofrenteabasesdedatosnoelectroacutenicascuyasreproducciones seanparausoprivadoocuandoelcontenidodelasbasesseausadoparafinesdocentesde investigacioacutencientiacuteficadeseguridadpuacuteblicaoparaefectosdeunprocedimientoadministrativoo judicialentreotrasPeroseaclaraexpresamentequeldquonopodraacuteinterpretarselaexcepcioacutende maneratalquepermitasuaplicacioacutendeformaquecauseunperjuicioinjustificadoalosintereses legiacutetimosdeltitulardelderechooquevayaendetrimentodelaexplotacioacutennormaldelasbases dedatosrdquo
38 DeOliveiraAscensao(2002)proponeunejemplointeresantedeconflictoentrelaDirectivaen cuestioacutenylaspraacutecticascientiacuteficashabitualesSuponeasiacuteelcasodeuninvestigadorquerealizaun trabajosobretemasde meteorologiacuteaparalocualrecorrelasbasesdedatosexistentessobreeltema incorporandoesosdatosasuinformeUnavezfinalizadoeacutestelopublicacomolibroSiesasbases estuvieranprotegidasporelderechosuigenerisel investigadorestariacuteaviolandolaDirectivadela UEyaquesibienlamismaautorizalaextraccioacutenparafinescientiacuteficosnopasalomismoconla reutilizacioacutenelcasoseriacuteamaacutesgravesisesupusieraqueauacutenlaextraccioacutendelosdatosseriacutea ilegalenestecasoyaqueelinvestigadorestabapensandoenpublicarunlibro(obseacutervesepor ciertoqueeselibrodifiacutecilmenterepresenteperseunacompetenciadirectaparalasbasesde datosquesequiereproteger)Faacutecilesverentonceslasbarrerasyelaumentodecostosquese impondriacuteansobrelaactividadcientiacuteficadegeneralizarseestetipodederechos
39 ElejemploseriacuteaeldelcasoldquoBritishHorseracingBoardLimitedvsWilliamHillOrganisation (2001)rdquo
SCCR86 paacutegina23
fuentesoriginaleselloignoralarealidadeconoacutemicadelaproduccioacutendebasesdedatosenla cualcomovimosantesnosoacutelohaytendenciasalestablecimientodemonopoliosldquonaturalesrdquo sinotambieacutencasosenlosquelareproduccioacutendeloscontenidosresultaeconoacutemicamente ineficiente
Secuestionanasimismolasfuerteslimitacionesalareutilizacioacutendelainformacioacuten contenidasenlaDirectivaSeguacutenCaacutemaraLapuente(1999)dichaslimitacionespuedenincluso alcanzarausuarioslegiacutetimosdelasbasesEsteeselcasodelaprohibicioacutenderealizarcopias ndashincluyendolasdeseguridadndashparaevitarquelasusenpersonasnoautorizadastambieacutense prohibealusuariolegiacutetimofacilitaratercerosnoautorizadoselaccesoalabasemediantela cesioacutendelusodeclavessistemasdedescodificacioacutenodesencriptacioacutenuotrosmecanismos ndashtodolocualenlapraacutecticageneraunescenarioendondehayunaprohibicioacutendereutilizacioacuten
Considerandoesteconjuntodeargumentoselpeligrorealesquesegenereunmonopolio defactosobreloscontenidosfactualesdelascompilacionesprotegidasconelconsecuente riesgoparalacirculacioacutenygeneracioacutendeconocimientos(Baron2001)Enlamisma direccioacutensesentildealaquelaDirectivaEuropearemueveladistincioacutentradicionalenelderechode autorentreproteccioacutendelasexpresionesyproteccioacutendelasideasconelconsiguienteriesgo deobstaculizarlalibrecirculacioacutendeestasuacuteltimas
Laconclusioacutengeneralquesurgedelosdiversostrabajosqueexaminanlalegislacioacuten europeasobreeltemaesquelospaiacutesesqueestaacutenanalizandolaintroduccioacutendeleyeso disposicionessimilaresdeberiacuteansercautelososafindetenermaacutestiempoparaobservarcuaacuteles sonlasconsecuenciasefectivasdelaDirectiva969CEnosoacutelosobrelaindustriadelasbases dedatossinotambieacutensobreelaccesoalainformacioacutenaspectodeimpactoclavesobreel desenvolvimientosocialyeconoacutemicoenelnuevoescenarioglobal(verMaureret al 2001)
IV LASITUACIOacuteNENAMEacuteRICALATINAYELCARIBE
a) Elmercadodebasesdedatos
Loprimeroatenerencuentaesquenoexisteinformacioacutenciertasobreeltamantildeodel mercadodebasesdedatosenninguacutenpaiacutesdeAmeacutericaLatinayelCaribeQuedafueradel aacutembitodeestetrabajogenerarestimacionesdeesetipotareaquedebieraserobjetodeestudios futurosEnestecontextopresentaremoslosrasgosprincipalesdeestaindustriaydesus principalesusuariosyproductoresconelfindetenerunacaracterizacioacutenesencialmente cualitativadelamismaDetodosmodossepuedeafirmarconbastantecertidumbrequela magnituddelaindustriadebasesdedatosndashmedidaenteacuterminoseconoacutemicosndashesenlaregioacuten bajoestudiotodaviacuteamuylimitadaespecialmenteenlospaiacutesesdemenordesarrollorelativo
AsiacutenosorprendequelaparticipacioacutendeAmeacutericaLatinayelCaribecomoregioacuten productoradebasesdedatosseaclaramentemarginalaescalamundialBraunstein(2002) tomandodatosdelGaleDirectoryofDatabasesmuestraqueen2001soacuteloel02deltotalde basesdedatosexistentesenelmundoproveniacuteadeldquoAmeacutericaMeridionalrdquoSibienhayrazones parasuponerqueelnuacutemerodebasesdedatosdelaregioacutenestaacutenetamentesubestimado(yaque soacutelofiguran21bases)nadanosimpideconcluirquelomismopuedeestarocurriendoenotras regionesypaiacutesesEncualquiercasoestocorroboraotrasevidenciasqueindicanclaramenteque lospaiacutesesdeAmeacutericaLatinayelCaribesonmuchomaacutesldquoimportadoresrdquoqueldquoexportadoresrdquode basesdedatosDehechotantoelconsumocomolaproduccioacutendebasesdedatosparecenestar
SCCR86 paacutegina24
positivamentecorrelacionadosconelniveldedesarrolloeconoacutemicoysocialdelospaiacuteses respectivos
iquestQueacutetipodebasesdedatosseproducenenlaregioacutenSolamenteenelcasodeBrasil hemospodidoencontrardatossistematizadosalrespectocorrespondientesalantildeo1996Enel cuadrosiguienteseobservaquehabiacuteaunas700basesendichopaiacutesenaquelantildeoabarcando diversastemaacuteticasyaacutereasydecaraacutectertantopuacuteblicocomoprivado
CuadroBasesdedatosexistentesenBrasilndash1996
Clasificacioacuten Nordmdebases dedatos
ABasesdeproduccioacutenTeacutecnico-cientiacutefica 89 Bibliograacuteficas 77 Tesis 12
BRegistrosyguiacuteas 142 Generales 35 Instituciones 22 Empresas 30 Investigadores 16 Productosyservicios 23 Eventos 6 Peliacuteculasyvideos 6 Otros 4
CBasesdeArchivo 272 Generales 234 Imaacutegenes 004 Legislacioacuten 19 Recortesnoticias 3 Autoridadesterminoloacutegicas 12
DBasesdeInformacioacutenyGestioacutenTecnoloacutegicaydeNegocios 35 Generales 20 NormasTeacutecnicas 11 Patentes 4
EBasesdeCulturasVivas 8 FBasesdeIndicadoresEstadiacutesticasDiagnoacutesticos 12 GOtrasBases 136
Generales 10 IBGE(InstitutoBrasileirodeGeografiaeEstatistica) 78 Cetesb(CompanhiadeTecnologiadeSaneamento 48 Ambiental)
TOTAL 694
FuenteFreitasPereiraetal(1999)
Entantolaevidenciarecogidaparaesteestudiomuestraqueentrelosprincipales productoresdebasesdedatosenlospaiacutesesdelaregioacutenfigurandiversasinstitucionespuacuteblicas quegeneranorecopilaninformacioacutencomercialeconoacutemicajuriacutedicafinancieraetclacualen generalenpartevendenyenpartedifundendeformagratuitandashdehechoesprobablequeel
SCCR86 paacutegina25
sectorpuacuteblicoseaelprincipalproductordebasesdedatosenvariospaiacutesesdelaregioacuten Asimismoexistendistintosproveedoresprivadosquetambieacutencomercializanlamismaclasede informacioacutenmuchasvecesencompetenciadirectaconelsectorpuacuteblico(replicandoloque ocurreenlamayorpartedelospaiacutesesdesarrollados)aunqueengeneralagregandovalorala informacioacutenquebrindaesteuacuteltimo(facilitandolaconsultayelusodelainformacioacuten organizandodemanerasalternativaslosdatosrespectivosetc)Laofertaprivadadebasesde datosenAmeacutericaLatinayelCaribeestariacuteaconcentradaprincipalmenteentoncesenempresas quesededicanavenderinformacioacutensobretemasjuriacutedicoscomercialescrediticiosyenmenor medidafinancierosloscualessonenloesencialdeintereacutesbaacutesicamenteldquolocalrdquo(estoeslos usuariosdelainformacioacutenrespectivaseriacuteanensuenormemayoriacutearesidentesdelpaiacutesndasho regioacutenndashalacualserefieredichainformacioacuten)
Elsectorpuacuteblicoasiacutecomolasuniversidadesylosinstitutosdeinvestigacioacutentambieacuten ofreceinformacioacutendemaneragratuitauonerosaseguacutenloscasosencamposdondelaoferta domeacutesticaprivadaesmenoroenocasionesnulameteorologiacuteaagriculturahidrografiacutea demografiacuteasaludcartografiacuteageologiacuteamedioambienteetcasiacutecomoendiversoscamposde lascienciasldquodurasrdquoEnvariasdeestasaacutereaslosusuarioslocalestambieacutenrecurrenobviamente alasbaseslocalizadasenlospaiacutesesdesarrolladosNoacuteteseenestesentidoquemientrasque unapartedelainformacioacutenrelevanteenestetipodeaacutereascorrespondeahechosodatos propiosdelospaiacutesesdelaregioacuten(porejemploenmeteorologiacutea)losusuarioslocalestambieacuten puedenestarinteresados(enmayormedidaqueenelcasodelasbasesjuriacutedicasocomerciales porejemplo)eninformacioacutencontenidaenbasesdedatosextranjeras(estoesclaroenelcaso delaactividadcientiacuteficaporejemplo)
Otrohechoimportanteatenerencuentaesqueelgradodedigitalizacioacutendelasbasesde datosenlaregioacutenesclaramentemenoralqueseobservaenlospaiacutesesdesarrolladoslocuales obviamenteconsecuenciadelmenorniveldepenetracioacutendelasTICsenlaregioacuten40 Esto marcaunobstaacuteculoobjetivoparaeldesarrollodelmercadodebasesdedatos
EnloscuadrosA1aA3(enelAnexoI)seobservaelretrasodebuenapartedelos paiacutesesdelaregioacuteneneldesplieguedelainfraestructurainformaacuteticaydetelecomunicaciones necesariaparaingresaralmundodelaldquonuevaeconomiacuteardquo(porciertolasdiferenciasentre paiacutesessonimportantesconlasnacionesdelCaribecomolosmaacutesavanzadasenpromedioen teacuterminosrelativos41)ndashasiacutecomoenelcostodeaccesoadichainfraestructuraEnestesentido resultainteresanteobservarlosdatosexhibidosenelcuadroA4(verelAnexo I)que correspondenaunIndicedePreparacioacutenparaelAccesoalaRed(NetworkedReadinessIndex (NRI))presentadooriginalmenteenKirkmanetal(2002)42 ndashseguacutenlosautoresdichoiacutendice reflejalapreparacioacutenyelpotencialdeunpaiacutesparaparticipardeunmundointerconectadopor redesQuedaclaroqueelgruesodelaregioacutenestaacutelejosdetenerlosnivelesdepreparacioacuten adecuadosparaingresaralaldquonuevaeconomiacuteardquoyportantoparaserunactorimportanteenla
40 Asiacuteunafilialargentinadeungrupoempresarioeuropeo-estadounidenseentrecuyosprincipales negociosfiguralaventadeinformacioacutenjuriacutedicareportoacutequemientrasqueenArgentinael porcentajedefacturacioacutenenmedioselectroacutenicoserade8elmismollegabaal50enEEUU locualobedecejustamentealoincipientedeladifusioacutendelaventadedatosenformatodigitalen laregioacuten
41 Laescasapoblacioacutendevariosdeestospaiacutesespuedeestarexplicandopartedelasdiferencias respectivas
42 Eliacutendiceseconstruyeenfuncioacutendedistintosindicadoresquereflejanlainfraestructura informaacuteticaydecomunicacioneslaspoliacuteticaspuacuteblicasvigentesendichasaacutereasetc
SCCR86 paacutegina26
produccioacutenexportacioacutenyconsumodebasesdedatosdigitalizadasEnconsecuenciala expansioacutendelaindustriadelasbasesdedatostendraacutecomopre-condicioacutenqueseacelere fuertementelaincorporacioacutendelasTICsenAmeacutericaLatinayelCaribe(paripassuconun ascensoenlosnivelesdeeducacioacutendesupoblacioacutendemodoquedichaincorporacioacutennose hagaacostadeincrementarlaldquobrechadigitalrdquointernayaexistente)
b) Lasituacioacutenlegalylosmediosdeproteccioacutenexistentesparalasbasesdedatos
Enlamayorpartedelaregioacutensehaincorporadoyadeformaexpliacutecitaalasbasesde datosquetengancaracteriacutesticasdeoriginalidadenlaseleccioacutenyodisposicioacutendesus contenidosalasrespectivaslegislacionesnacionalessobrederechodeautorsiguiendolas disposicionesdelostratadosyamencionadosdelaOMPIylaOMC(ADPIC)Ladecisioacuten 351 delAcuerdodeCartagenaconcertadaentreBoliviaColombiaEcuadorPeruacuteyVenezuela tambieacutenincluyedisposicionestendientesaprotegeralasmencionadasbasesdedatos
EncontrastecomomencionamosantesenlaregioacutensolamenteenMeacutexicoexisteuna legislacioacutenadhocqueotorgaproteccioacutenalapropiedadintelectualdelasbasesdedatosno originalesEnestesentidocabesentildealarquedichalegislacioacutenharecibidocriacuteticasdepartede juristasmexicanosquesentildealansucaraacutectercontradictorioconlaLeyMexicanadeDerechosde Autorenlacualdichadisposicioacutenhasidoincluida(verOvillaBueno1998CaballeroLeal 2000)DichascriacuteticassefundanenqueenMeacutexicoaligualqueencasitodoslospaiacutesesdela regioacutencuyalegislacioacutensobrepropiedadintelectualsebasaenlatradicioacutenlatinaseentiende queelderechodeautorsiemprehaexigidocreatividadcomobaseparalaproteccioacutenno existiendofundamentosparaprotegerbienesenbasealasinversionesnecesariasparasu creacioacutenPorsuparteCaballeroLeal(2000)sentildealaquelaLeyMexicananootorgaderechos soacutelidosalosproductoresdebasesdedatosnooriginalesdadoquenodefineclaramentecuales sonlosderechosexclusivosdeaquellosnitampocopreveacutelaposibilidadderenovarla extensioacutendelaproteccioacutenotorgadandashqueenelcasomexicanoesde5antildeosndashconcluyendoque susefectospraacutecticosnoseriacuteansignificativos
Entantohastadondehemospodidoindagarnoexistenproyectosdeleyenninguacutenpaiacutes deAmeacutericaLatinayelCaribequeapuntenaincorporarunaproteccioacutenespecialparalasbases dedatosnooriginalesEnestesentidoesinteresantesentildealarquealmenosenalgunospaiacuteses loslegisladoresparecenadvertidosdelosdebatesquesobreeltemasehansuscitadoenotras regionesAsiacutealdiscutirselaactuallegislacioacutenargentinaqueprotegeporlaviacuteadederechosde autoralosprogramasdecomputacioacutenylasbasesdedatosoriginalesunsenadorexpresoacutesu temorporelhechodequelafaltadeunaadecuadaclarificacioacutendeltemaderivaraenla proteccioacutendeguiacuteastelefoacutenicasporejemplo(Quinn2000)
Sinperjuiciodelaausenciadedisposicionesespeciacuteficassobreeltemaexistenenla mayorpartedelospaiacutesesdiversasfiguraslegalesquepodriacuteanaplicarseencasodeproducirse conflictosentornoalapropiedaddelasbasesdedatosnooriginalesporejemplolasleyeso disposicionesrelativasacompetenciadeslealenriquecimientosincausaapropiacioacutenindebida etcclaramentepuedenseraplicadasencasodequeunpropietariodeunabasededatossea afectadoporcompetidoresquereproduzcansindebidaautorizacioacutensusproductos43 Enelcaso
Porciertolosproveedoresdebasesdedatosenlaregioacutentienenlaopcioacutenderegistrarlos elementosdesusbasesquepuedanserprotegidostantoporlalegislacioacutendederechosdeautor (porejemplotesaurosmeacutetodosdeinterrogacioacutenconsultayvisualizacioacuteniacutendicesprogramasde
[Siguelanotaenlapaacuteginasiguiente]
43
SCCR86 paacutegina27
deChileentantondashseguacutenlasautoridadesdelaoficinadeDerechosdeAutorconsultadaspara estetrabajondashlaleyNdeg19223sobredelitosinformaacuteticosdealgunamanerapodriacuteaaplicarsea lasbasesdedatosnooriginalesenausenciadeproteccioacutenenelaacutembitodelderechodeautor Talvezlomismopodriacuteaocurrirenotrospaiacutesesenloscualesexistalegislacioacutensimilar
Sepuedeargumentarquelaefectividaddelasmencionadasdisposicioneslegalesseve menguadaenlapraacutecticaporproblemasdeenforcement(hechodestacadoporlamayorparte delasinstitucionesempresasyexpertosconsultadosparaestetrabajo)Sibiendichos problemasnosonexclusivosdelalegislacioacutensobrepropiedadintelectualalgunos observadoresargumentanqueenlaregioacutenexisteunaactitudculturalmaacutesldquotoleranterdquoalacopia delainformacioacutenqueenlospaiacutesesmaacutesavanzadoslocualagravariacuteaparticularmentela situacioacutenenelaacutembitobajoexamenAsimismolarelativaldquonovedadrdquodeltemaenloquehace alasbasesdedatosdigitalizadastornariacuteaauacutenmaacuteslentosycomplejosloslitigiosporfalta tantodejurisprudenciaasentadacomodepreparacioacutendelosfuncionariosjudiciales
Enloquehacealusoindebidodelasbasesdedatosporpartedelosusuarioslegiacutetimos (queseconcentrafundamentalmenteencompartiroextenderelaccesoalainformacioacuten respectivaapersonasuorganizacionesnoautorizadas)sibiengeneralmenteseconcertan contratosolicenciasqueprohibendichasaccionesenlapraacutecticaaparentementeutilizarlaviacutea legalparaeliminarlasresultamuycostoso44
Enestecontextolosproveedoresdebasesdedatosprincipalmenterecurrenameacutetodos teacutecnicos(encriptadoclavesdeaccesoetc)paraprotegersusproductosloscualesalmenos paralamayoriacuteadelosconsultadosproveenunaproteccioacutenrelativamentefuerteaunquepor ciertonocompleta(lasdificultadesaparentementeseconcentrariacuteanenelmencionado problemadelosusuariosqueporejemplodifundenlasclavesdeaccesoapersonasno autorizadas)
Ciertamentedebedecirsequelaproteccioacutenpormediostecnoloacutegicossueletenerademaacutes deuncostoelevadolaconsecuenciadequelainformacioacutenolasconsultasdelasbasesdeban hacersedeunamaneramenoscoacutemodaoldquoamigablerdquoparaelusuariojustamenteconelfinde viabilizarlaproteccioacutenqueotorgaelmediotecnoloacutegicoEnesesentidolasfirmasdeben balanceareldeseodeminimizarlaspotencialespeacuterdidasporelusonoautorizadodesusdatos conlanecesidaddemantenerlasuficienteflexibilidadcomoparanoperjudicarasususuarios legiacutetimosespecialmentecuandoexistenvariosproveedoresalternativosenelmercado45
Lasmarcastambieacutensonunmediodeproteccioacutenasiacutecomolasestrategiasderenovacioacuten constantedelainformacioacutenlainclusioacutendevaloragregadoetcAsimismolasempresas propietariasdebasesdedatosmonitoreanconstantementeasuscompetidoresconelfinde
[Continuacioacutendelanotadelapaacuteginaanterior]
computacioacutenusadosparaelfuncionamientodelasbasesetc)comoporotrasnormaslegales (marcaslogosetc)
44 Lasempresastratariacuteanderesolverestosproblemascuandolosdetectanporlaviacuteadela persuasioacutenylasnegociacionesinformalesconlosusuarios
45 Dehecholasfirmasestariacuteanencondicionesdedetectarporejemplolapraacutecticadecompartirlas clavesdeaccesoperoalmenosporahoraconsiderariacuteanqueeleventualbeneficiodesermaacutes estrictosconelusodelasclavesnocompensariacutealoscostosaincurrirparaalcanzartalobjetivo (inclusoencuantoelloprobablementeredundariacuteaenrestriccionesqueafectariacuteanlacomodidadde accesoalasbasesauacutenparalosusuariosautorizados)
SCCR86 paacutegina28
detectarposiblesconductasdeslealesEntantohaybasesquesoacuteloestaacutendisponiblesonliney queseprotegenporelhechodequesutamantildeoestangrandequesalvoquepudieranser extraiacutedasdirectamentedelosservidoresendondeestaacutenalojadaslacopiadesuselementos resultariacuteademasiadocostosaylentacomoparaqueresulteeconoacutemicamenterentablerealizarel esfuerzorespectivoEstoesasiacuteenuncontextodondeloscontenidosdelamayorpartedelas basesdenaturalezacomercialsongeneralmenteactualizadosdemanerafrecuenteyenelcuallos propietariosdelasbasesraramenteautorizanlasconsultasldquoenbloquerdquoporloquelas informacionestienenqueseraccedidasdeaunaporvez
Alavezotramaneradepreservarmercadosatendiendoalasdiferentesnecesidadesde losusuarioseslaqueempleanalgunasempresasndashporejemploaquellasdedicadasavender informacioacutenfinancierandashquerecurrenafijardistintospreciosparalainformacioacutenseguacutenel gradodeactualizacioacutenconlaquelarequieransusclientesndashlocualtiendeadisminuirlos incentivosacopiarindebidamentelainformacioacutenrespectiva46
Sibiencasitodaslasfirmaseinstitucionesconsultadashanreportadolaexistenciade perjuicioseconoacutemicosporlaapropiacioacutenindebidadeinformacioacutenporpartedecompetidores yousuariosaparentementelaspeacuterdidasgeneradaspordichasaccionesseriacuteanenlagran mayoriacuteadeloscasosdebajamagnitudcomoparajustificarrealizareventualesaccioneslegales alrespecto4748 Tampocohemosrecogidoevidenciadequehayandejadodehacerse inversionesendeterminadasbasesdedatosporfaltadeproteccioacutenlegalapropiadaDetodos modosestasconclusionesdebensermatizadasteniendoencuentaqueenvarioscasoslas firmasproductorasdebasesdedatoshacerelativamentepocotiempoqueestaacutenofreciendosus productosenformatodigitalndashlocualpodriacuteaexplicarquelaincidenciadelosproblemasde copiadeinformacioacutenycontenidos(olaconcienciaacercadelaincidenciadedichos problemas)seamenorqueenlospaiacutesesmaacutesavanzados49
Laevidenciaquehemospodidorecogerparaesteestudioentantoindicaquelosuacutenicos casosenlosquesehanregistradodemandasjudicialesvinculadasalacopiadeinformacioacuten contenidaenbasesdedatosnooriginalesdigitalizadashantenidolugarenArgentina50y
46 EstecasocorrespondealaestrategiadenominadacomoldquoversioninginformationrdquoporShapiroy Varian(1999)
47 Unaempresaqueconsultamosdedicadaacomercializarbasesdedatosconinformacioacuten comercialyconoperacionesenArgentinaChileyUruguayestimoacutelaspeacuterdidasporelusono autorizadodeloscontenidosdesusbasesenun5-10desufacturacioacuten
48 Entantosenoshareportadoquehaycasosenlosquesibienlospropietariosdelasbasestienen certezadequesuinformacioacutenestaacutesiendoutilizadaporpersonassinderechosadquiridos legalmentetienendificultadesinclusoparaidentificaralosinfractores
49 AsuvezciertamentelosproblemasdepirateriacuteadelainformacioacutenenAmeacutericaLatinapreexisten aladigitalizacioacuten
50 LoscasosquenosfueronreferidosenArgentinasondosElprimeroinvolucroacuteaunaempresa dedicadaaproveerinformacioacutencontableytributariaunodecuyosboletinesdigitalesndashque ofreciacuteaasusclientesndasheracopiadoydistribuidoporotrafirmaSibienexistiacuteanbasesparaquela empresainfractorafuerasancionadaporcompetenciadesleallajusticiaaparentementenodio lugaralreclamodelafirmaafectadaElsegundoestaacutetodaviacuteairresueltoenelaacutembitodela justiciapenalysurgioacuteapartirdeunadenunciadelaempresaNosiscontralafirmaAxesor(en cuyocapitalparticipaunfondoderiesgodelBancoSantanderCentralHispanodeorigen espantildeol)porlacopiadeunCDconinformacioacutensobreriesgocrediticioquecomercializabaNosis
SCCR86 paacutegina29
Ecuador51 ndashenesteuacuteltimopaiacutesademaacutesenelaacutembitoadministrativosehansolicitadoen algunoscasoslapraacutecticademedidascautelaresporlapresuntautilizacioacuteniliacutecitadebasesde datoselectroacutenicasSinembargoobviamenteellonosignificaquenosehayanproducido muchosotrosepisodiosdepirateriacuteaquenohanllegadoalainstanciajudicialsinoquesehan resueltoprivadamente(asiacutecomotambieacutendeotrosquetodaviacuteasesiguenproduciendosinque seafaacutecilcomodeciacuteamosantessiquieraidentificarconprecisioacutenalosinfractores)Porotro ladocabedestacarquesiacutehanexistidocasosenloscualeslajusticiayahaprotegido compilacionesquecumpliacuteanconlosrequisitosdeoriginalidadenladisposicioacutenyoseleccioacuten delosdatosdeformataldeserprotegiblesbajolalegislacioacutendederechodeautor52
Enesteescenariolaconclusioacutengeneraldenuestrotrabajodecampoesquesalvoalguna excepcioacuten53nohayevidenciaquemuestrequeexistaunreclamoporpartedelasempresase institucionesquemantienenycomercializanbasesdedatosenAmeacutericaLatinayelCaribepor contarconunalegislacioacutensuigenerisalestilodelaintroducidaenlaUEDehechoenlas entrevistasycontactosquerealizamosparaestainvestigacioacutenencontramosquelamayorparte delasorganizacionesdedicadasacomercializarbasesdedatosteniacuteanescasoconocimientodel debatesobreeltemaenEuropaylosEEUUyvariasinclusodesconociacuteanquelasbasesdesu propiedadpodriacuteanrecibirsiseaplicaraunalegislacioacutencomolaeuropeaporejemplouna proteccioacutenlegalespeciacutefica54 Asuvezlasoficinasrespectivasdederechosdeautorenla regioacutennohanreportadoquelosactoresprivadosquepodriacuteanrecibirproteccioacutenencasode sancionarseunalegislacioacutensuigenerisesteacutenimpulsandouncambioenesesentido(locual podriacuteaobedecerentreotrosfactoresalyamencionadoescasotamantildeodelaindustria respectiva)Todoestoporciertonoimplicaquelasempresasdelsectornodeseenmejorarel niveldeproteccioacutenlegalconelquecuentansinembargolaconclusioacutengeneralesqueal menosporelmomentolamayorpreocupacioacutenenmaterialegalestariacuteaenquesemejoreel niveldeenforcementdelalegislacioacutenyavigente
51 Elconflictoseprodujoentredosempresasquecomercializancompilacionesdeleyesenformatos digitales
52 EnArgentinayaen1974sediouncasoenestesentidoresueltofavorablementeparael demandanteporcopiadeunabasededatosqueconteniacuteanormativasdecomercioexterior (CNCivSalaD30474inreldquoGuiacuteaPraacutecticadelExportadoreImportadorSRLcEmpresaIARA yotrordquo)ndashverQuinn(2000)MaacutesrecientementelaempresaLaLeyobtuvounfallofavorableen 1996porunademandacontraotrafirmaquehabiacuteareproducidosinautorizacioacutenunabasede datosreferencialderepertoriosjuriacutedicosqueLaLeycomercializabaenCDs
53 SolamenteenelcasodelServiccediloFederaldeProcessamentodeDados(SERPRO)deBrasillas autoridadesconsultadasexpresaronunaopinioacutenclaraycondefinidoconocimientodecausaa favordeimplementarunaproteccioacutensuigenerisparalasbasesdedatos(significativamentese tratadeunaempresaestatal)
54 Existenalavezcasosenloscualesdeterminadasempresassearroganaunqueporciertosin baseslegalessoacutelidasderechosquenoposeenasiacuteunportalchilenodeinformacioacutensobre economiacuteaynegociosensupaacuteginawebsentildealaqueldquotodotextomuacutesicasonidofotografiacuteas videosgraacuteficosprogramasyengeneralcualquierinformacioacutencontenidaenelportalpor cualquiermedioseraacutedenominadaensuconjuntolsquoContenidorsquoDichoContenidoesdepropiedad exclusivadelaempresayseencuentraprotegidoporleyeslocalesytratadosinternacionalesde propiedadintelectualrdquo(verJijenaLeiva1999)
SCCR86 paacutegina30
V CONCLUSIONES
LadiscusioacutenacercadelosDPIsobrelasbasesdedatosldquonooriginalesrdquoprobablemente ejemplificadeunmodoparticularmenteagudolasiemprepresentetensioacutenentrelanecesidad deestablecerunmarcodeincentivosatractivoparalageneracioacutendenuevosproductoseideasy elobjetivodequedichosproductoseideasgenerenlamayorcantidaddeldquoderramesrdquosobreel conjuntodelsistemaeconoacutemicoydeltejidosocial
Decimosqueenestecasodichatensioacutenesespecialmenteagudaentantoqueunreacutegimen suigenerisparalasbasesdedatosnoapuntariacuteaaprotegerlasbasesensiacutemismasentanto productosnuevosyocreativossinoalainformacioacutenenellascontenidaconelconsiguiente riesgodequeseestablezcanliacutemitesalacirculacioacutendeaquellainclusodelaquehastael presentesemantieneeneldominiopuacuteblicoEnotraspalabraslacreacioacutendenuevosDPIsobre lasbasesdedatospodriacuteasesgarelbalanceentreproteccioacuten-difusioacutendeformapeligrosamente pronunciadaafavordelprimerteacuterminodedichobinomioLasamenazasenesteuacuteltimoterreno noseobservansoacuteloenlasmuysensiblesaacutereasdelacienciaylaeducacioacutensinotambieacutenenel propiocampocomercialndasheinclusoenvinculacioacutenconeldesarrollodeInternetporejemplo
Otropuntoclaveesquedichoreacutegimennosedirigiriacuteaapromoverlageneracioacutendeideaso bienesnuevosnilosesfuerzoscreativossinobaacutesicamentealasinversionesrealizadasenla recoleccioacutenyorganizacioacutendeinformacioacuten(einclusodeotrotipodeelementosalmenosenla definicioacutendelaUnioacutenEuropea)dediversotipoElloenprincipioiriacuteaencontratantodela tradicioacutendelalegislacioacutendederechosdeautorenbuenapartedelmundocomodelosobjetivos quedeberiacuteananimaralosregiacutemenesdeDPIdesdeunpuntodevistaeconoacutemicoAsimismoal menosenlaformaenqueelreacutegimensuigenerishasidoestablecidoenlaUEtendriacuteael potencialriesgodegenerarproteccionesperpetuas(encontradelaideadeproteccioacutentemporal queestaacuteenlabasedelalegislacioacutensobrepropiedadintelectual)
Nosorprendeentoncesencontrarqueauacutenenlospaiacutesesdesarrolladosndashprincipales productoresyconsumidoresdebasesdedatosndashexisteunafuertediscusioacutenacercadela convenienciadeadoptarlegislacionessuigenerisdeltipodelasimplementadasenlaUE discusioacutenqueporelmomentohabloqueadolaintroduccioacutendenormassimilaresen los EEUU
Muchasmaacutesdudassurgenenelcasodelospaiacutesesendesarrolloyaqueentantosonal presenteprincipalmenteconsumidoresantesqueproductoresdebasesdedatoslaadopcioacutende disciplinasinternacionalesenlamateriaaparentementegenerariacuteaunbalancecosto-beneficio auacutenmenosfavorablequeenlasnacionesavanzadas
LaevidenciaempiacutericaquehemosrecogidoparaelcasodeAmeacutericaLatinayelCaribea suveznoparecedarsustentoalargumentoafavordeestablecerDPIparalasbasesdedatosno originalesentantonohemosobservadoquelaincipienteindustriaqueexisteenlaregioacuten aparentementeconcentradaenlospaiacutesesmaacutesavanzadosdelamismaesteacutesiendoperjudicada porlaausenciadeunalegislacioacutensuigenerisenlamaterialosperjuicioscomercialesque ciertamenteexistenaunquetienenunamagnitudinciertaparecenderivarmaacutesbiendelafalta deunadecuadoenforcementdelalegislacioacutenactualmenteexistenteEnconsecuenciaal presentenopareceexistirunintereacuteseconoacutemiconitampocosocialconcretodesdeelpuntode vistadelospaiacutesesdelaregioacutenafavordeunalegislacioacuteninternacionalsobrebasesdedatos ldquonooriginalesrdquocomolapropuestaantildeosatraacutesenelsenodelaOMPI
SCCR86 paacutegina31
Todoestosinembargonodebeserinterpretadoenelsentidodequelasituacioacutenactual enlamateriaesenalguacutensentidooacuteptimaEstaacuteclaroporunladoquepeseaqueexistentanto legislacioacutencomomediostecnoloacutegicosquepodriacuteanprotegeralasinversionesrealizadasenla creacioacutenymantenimientodebasesdedatoshayproblemastantodeenforcementdelos contratosylasleyesrespectivascomodeldquocircunvalacioacutenrdquodelaproteccioacutentecnoloacutegicaque generanpeacuterdidasmonetariasparalospropietariosdelasbasesdedatos(propietariosqueno soacutelooperanenelsectorprivadosinoqueenmuchasocasionessonorganizacionesestatales)
Asuvezdesdeunpuntodevistadinaacutemicopodriacuteaesperarsequelaindustriadebasesde datosenAmeacutericaLatinayelCaribevayaexpandieacutendosealolargodeltiempondashespecialmente amedidaqueseincrementeladifusioacutendelasTICsenlaregioacutenndashconlocualeventualmente podriacuteadarseelcasodequeenunfuturoaparezcanconflictosdemayorsignificacioacutenquelos detectadoshastaahora
EnconsecuenciaresultanecesariocontinuaravanzandoenelestudiodeltemaEn particularseriacuteaimportantequeenelfuturosevayagenerandoinformacioacuteneconoacutemicacierta respectodelamagnituddeestaindustriaenlaregioacutenSibiensetratadeunatareacompleja comolomuestralamuyescasainformacioacutenexistentealrespectoinclusoenlospaiacuteses desarrolladosestaacuteclaroqueresultaimprescindibleparadotardeunabaseempiacutericamaacutesfirmea losdebatessobreeltema
Entantodenuestrotrabajosurgequedospasospotencialmentefavorablesparael desarrollodelaindustriadelasbasesdedatosenlospaiacutesesdeAmeacutericaLatinayelCaribe seriacuteani)mejorarelenforcementdelasnormativasactualmentevigentessobreeltematanto enelaacutereadederechosdeautorcomoenlosotroscamposjuriacutedicosinvolucrados(competencia deslealetc)ii)propenderaunamayorpenetracioacutendelasTICsenlospaiacutesesdelaregioacuten
Afuturoasuvezdebedarseinicioaunprocesodediaacutelogoentrelasdistintaspartescon intereacutessobreeltemaparaevaluarenqueacutemedidapodriacuteasernecesarioreformarlaslegislaciones actualmenteexistentesenmateriadecompetenciadeslealporejemploparahacermaacutesefectiva laproteccioacutenparalospropietariosdebasesdedatosenlaregioacutenDeesemismodiaacutelogo podriacuteanirsurgiendoconsensosnuevosacercadesiresultanecesarioonoavanzarenalguacutentipo deproteccioacutendelasbasesdedatosporlaviacuteadelosDPIndashyacercadecuaacutelesseriacuteanlas modalidadesdedichaproteccioacutenencasodequeseconcluyeraquesuimplementacioacutenseriacutea positivandashinclusoenelmarcomultilateralapartirtantodelaacumulacioacutendeexperienciaenla aplicacioacutendelasnormasyavigentesenalgunasregionescomodelapropiaevolucioacutendel mercadodebasesdedatosenlospaiacutesesdeAmeacutericaLatinayelCaribe
[SigueelAnexoI]
SCCR86
ANEXOI
CuadroA1AccesoatelefoniacuteaenAmeacutericaLatinayelCaribendash2001
Telefoniacuteacelular Telefoniacuteafija
Paiacutes Nordmsuscriptores cada100hab Paiacutes
Nordmliacuteneastelefoacutenicas cada100hab
Martinica 7153 Guadalupe 6359 Araba 5000 Chile 3402 AntiguaampBarbuda 3177 PuertoRico 3065 IslasViacutergenes (EEUU) 2890 Jamaica 2694 Venezuela 2635 Meacutexico 2168 Panamaacute 2070 Bermuda 2064 Paraguay 2040 Bahamas 1966 Surinam 1911 Argentina 1861 TrinidadampTobago 1734 Brasil 1673 Uruguay 1547 Repuacuteblica Dominicana 1465 ElSalvador 1250 Belize 1155 Barbados 1064 Guatemala 970 Bolivia 899 Guyana 866 Colombia 763 CostaRica 757 Ecuador 667 Granada 641 Peruacute 592 Honduras 361 StKittsandNevis 312 Nicaragua 299 StVincent 208 Dominica 156 Haitiacute 111 Cuba 007
Bermuda 8715 StKittsandNevis 5688 IslasViacutergenes(EEUU) 5637 AntiguaampBarbuda 4735 Barbados 4629 Guadalupe 4493
Martinica 4300 Bahamas 4003 Aruba 3503 PuertoRico 3364 Granada 3275 Dominica 2906 Uruguay 2829 TrinidadampTobago 2399 Chile 2390 CostaRica 2297 StVincent 2196 Brasil 2178 Argentina 2163
Jamaica 1973 Surinam 1758 Colombia 1705 Panamaacute 1483 Belize 1444 Meacutexico 1372 Venezuela 1120 RepuacuteblicaDominicana 1102 Ecuador 1037 ElSalvador 934 Guyana 919 Peruacute 775 Guatemala 647 Bolivia 622 Paraguay 512 Cuba 510 Honduras 471 Nicaragua 312 Haitiacute 097
EEUU 4442 EEUU 6645 Oceaniacutea 4495 Europa 4377 AmeacutericaLatinay Caribe 1717
Europa 4062 Oceaniacutea 4002
AmeacutericaLatinayCaribe 2327 Mundo 1557 Mundo 1721
FuenteInternationalTelecommunicationsUnion(ITU)
SCCR86 AnexoIpaacutegina2
CuadroA2AccesoaInternetypenetracioacutendePCsenAmeacutericaLatinayelCaribendash2000
PCs Internet
Paiacutes NordmPCscada
100hab Paiacutes
NordmServidores cada10000
hab Paiacutes
Nordm usuarios
cada 10000hab
Bermuda 4654 Bermuda 52727 Bermuda 390137 Guadalupe 1974 Uruguay 16202 Chile 165765 StKittsandNevis 1817 Argentina 7298 Aruba 136536 CostaRica 1491 Meacutexico 5655 Uruguay 110878 Granada 1271 Panamaacute 5313 PuertoRico 102179
Martinica 1266 Brasil 5153 IslasViacutergenes (EEUU) 100322
Belize 1249 TrinidadampTobago 5096 Peruacute 97420 StVincent 1058 Chile 4881 Dominica 77777 Uruguay 1049 AntiguaampBarbuda 4095 TrinidadampTobago 77258 Chile 823 Araba 2809 Argentina 67509
Barbados 822 IslasViacutergenes (EEUU) 2807 AntiguaampBarbuda 65203
Dominica 713 Dominica 2424 Belize 62447 TrinidadampTobago 618 CostaRica 1829 Guyana 60395 Meacutexico 576 Guadalupe 1246 CostaRica 56674 Argentina 513 Belize 1220 StKittsandNevis 51610 Brasil 500 Colombia 1106 Granada 43556
Jamaica 466 Repuacuteblica Dominicana 924 Bahamas 43158
Venezuela 455 Martinico 891 Venezuela 39305 Peruacute 409 Venezuela 668 Barbados 37383 Panamaacute 370 Jamaica 571 Panamaacute 31701 Colombia 354 Guatemala 492 Jamaica 31055 Guyana 256 Peruacute 417 StVincent 30857 Ecuador 217 PuertoRico 386 Brasil 29392 ElSalvador 191 Barbados 374 Meacutexico 27431 Bolivia 168 Nicaragua 276 Surinam 26979 Paraguay 127 Paraguay 236 Colombia 20746 Guatemala 114 Bolivia 159 RepuacuteblicaDominicana 18588 Honduras 108 StKittsandNevis 104 Guadalupe 17544 Cuba 107 ElSalvador 092 Bolivia 14407 Nicaragua 089 Bahamas 079 Ecuador 14234 AntiguaampBarbuda ndash Guyana 069 Martinica 12746 Aruba ndash Cuba 059 Nicaragua 9854 Bahamas ndash Granada 032 ElSalvador 7967 Repuacuteblica Dominicana ndash Surinam 023 Paraguay 7278 Haitiacute ndash Honduras 020 Guatemala 7027 PuertoRico ndash Ecuador 018 Honduras 6168 Surinam ndash StVincent 018 Cuba 5358 IslasViacutergenes (EEUU) ndash Haitiacute ndash Haitiacute 2454 EEUU 5852 EEUU 292832 EEUU 450696 Oceaniacutea 3652 Oceaniacutea 64761 Oceaniacutea 251112 Europa 1674 Europa 15727 Europa 135948 AmeacutericaLatinay Caribe 659
AmeacutericaLatinay Caribe 9628
AmeacutericaLatinay Caribe 57049
Mundo 772 Mundo 17793 Mundo 64137
FuenteInternationalTelecommunicationsUnion(ITU)
SCCR86 AnexoIpaacutegina3
CuadroA3CostodeaccesoaInternetndash2001
Promedioanualdelcostopor20horasdeaccesomensualaInternetcomoporcentaje delPBIpercaacutepita(medidoenPPP)
Ranking Paiacutes Costo
1 2 3 4 5 6 7 8 9
10 29 31 32 36 41 42 44 45 47 48 49 53 58 61 62 65 66 67
Suecia Beacutelgica Finlandia Noruega Islandia Japoacuten Suiza EstadosUnidos Taiwaacuten Dinamarca Uruguay Argentina TrinidadampTobago Chile Meacutexico Brasil CostaRica Venezuela Colombia Jamaica Panamaacute Bolivia ElSalvador Guatemala RepuacuteblicaDominicana Paraguay Ecuador Honduras
012 029 037 037 046 049 057 065 068 071 263 320 330 454 517 526 543 604 808 840 844 983
1152 1557 1562 2039 2503 3207
FuenteKirkman(2002)
Sobre75paiacutesesrankeados
SCCR86 AnexoIpaacutegina4
CuadroA4IndicedePreparacioacutenparaelAccesoalaRed (NetworkedReadinessIndex(NRI))ndash2001
Ranking NRI
Paiacutes Networked Readiness
1 2 3 4 5 6 7 8 9
10 32 34 37 38 44 45 46 47 48 50 52 55 56 57 63 67 68 69 71 72
EstadosUnidos Islandia Finlandia Suecia Noruega PaiacutesesBajos Dinamarca Singapur Austria ReinoUnido Argentina Chile Uruguay Brasil Meacutexico CostaRica TrinidadampTobago RepuacuteblicaDominicana Panamaacute Venezuela Peruacute ElSalvador Jamaica Colombia Paraguay Bolivia Guatemala Nicaragua Ecuador Honduras
605 603 591 576 568 568 556 547 532 531 401 400 380 379 358 357 352 352 342 341 338 330 329 329 315 304 300 283 265 264
FuenteKirkmanetal(2002)
[SigueelAnexoII]
Sobre75paiacutesesrankeados
SCCR86
ANEXOII
REFERENCIASBIBLIOGRAacuteFICAS
BandJyJSGowdy(1997)ldquoSuiGenerisDatabaseProtectionHasItsTimeComerdquo D-LibMagazinejunioWashingtonDC
Barca(2000)ldquoPropiedadIntelectualdelasBasesdeDatosUnAcercamientodesdela JurisprudenciaNorteamericanardquoCuadernodeDoctrinaReacutegimenJuriacutedicodelosBancosde DatosFacultaddeDerechoyCienciasSocialesUniversidaddeBuenosAires
BaronP(2001)ldquoBacktotheFutureLearningfromthePastintheDatabaseDebaterdquoTheOhio StateLawJournalVolumen62Nordm2
BailyMN(2002)ldquoDistinguishedLectureonEconomicsinGovernmentTheNew EconomyPostMortemorSecondWindrdquoJournalofEconomicPerspectivesVolumen16 Nordm 2pp3-22
BancoMundial(2001)ldquoIntellectualPropertyBalancingIncentiveswithCompetitive AccessrdquoenGlobalEconomicProspectsandtheDevelopingCountries2002 Washington DC
BenthamJ(1978)EscritoseconoacutemicosFondodeCulturaEconoacutemicaMeacutexico
BraunsteinYM(2002)ldquoRepercusionesEconoacutemicasdelaProteccioacutendelasBasesdeDatos enlosPaiacutesesenDesarrolloyPaiacutesesenTransicioacutenrdquopreparadoparaelComiteacutePermanentede DerechodeAutoryDerechosConexosSeacuteptimaSesioacuten13a17demayoGinebra
CaballeroLealJL(2000)ldquoProteccioacutenJuriacutedicadelasBasesdeDatosyProteccioacutenSui GenerisparalasBasesdeDatosnoOriginalesrdquoenMAPalaciosyRAntequera(eds) PropiedadIntelectualTemasRelevantesenelEscenarioInternacionalSIECAUSAID
CaacutemaraLapuenteS(1999)ldquoUacuteltimasOrientacionesInternacionalessobrelaProteccioacuten JuriacutedicadelasBasesdeDatosrdquoRevistaChilenadeDerechoVolumen26Nordm1pp9-61enero
CassierM(2002)ldquoBienPrivadoBienColectivoyBienPuacuteblicoenlaEradelaGenoacutemicardquo RevistaInternacionaldeCienciasSocialesNordm171marzo
ChangH(2001)ldquoIntellectualPropertyRightsandEconomicDevelopmentndashHistorical LessonsandEmergingIssuesrdquoJournalofHumanDevelopmentVolumen2Nordm2julio
ChenYyTPuttitanun(2002)ldquoIntellectualPropertyRightsandInnovationinDeveloping CountriesrdquoCenterforEconomicAnalysisDepartmentofEconomicsUniversityofColorado atBoulderWorkingPaperNo02-06mayo
CIPRndashCommissiononIntellectualPropertyRightsndash(2002a)ldquoTechnologyDevelopmentand IntellectualPropertyRightsrdquoWorkshop1enero
SCCR86 AnexoIIpaacutegina2
CIPRndashCommissiononIntellectualPropertyRightsndash(2002b)ldquoCopyrightSoftwareandthe InternetrdquoWorkshop5enero
ColstonC(2001)ldquoSuiGenerisDatabaseRightRipeforReviewrdquoJournalofInformation LawandTechnologyNordm 3 noviembre
CommitteeforaStudyonPromotingAccesstoScientificandTechnicalDataforthePublic InterestCommissiononPhysicalSciencesMathematicsandApplicationsNationalResearch Council(1999)AQuestionofBalancePublicRightsandthePublicInterestinScientifical andTechnicalDatabasesNationalAcademyofSciencesWashingtonDC
CorreaCM(2000)ldquoFairUseintheDigitalErardquopresentadoenelThirdUNESCO CongressonEthicalLegalandSocietalChallengesofCyberspace13-15denoviembre Paris
CowanRyEHarison(2001)ldquoIntellectualPropertyRightsinaKnowledge-Based EconomyrdquoMERITInfonomicsResearchMemorandumSeries2001-027septiembre Maastricht
CraftsN(2000)ldquoGlobalizationandGrowthintheTwentiethCenturyrdquoInternational MonetaryFundWorkingPaper0044WashingtonDC
DrsquoAndreaTysonLyESherry(1997)ldquoInformationIndustryAssociationStatutory ProtectionForDatabasesEconomicampPublicPolicyIssuesrdquoCommitteeontheJudiciary USHouseofRepresentatives
DavidPA(2000)ldquoTheDigitalTechnologyBoomerangNewIntellectualPropertyRights ThreatenGloballdquoOpenSciencerdquoWorkingPaper00-016AllSoulsCollegeOxfordamp StanfordUniversityoctubre
DavidPA(2002)ldquoDoestheNewEconomyNeedalltheOldIPRInstitutionsDigital InformationGoodsandAccesstoKnowledgeforEconomicDevelopmentrdquopreparadoparala WIDERConferencefortheNewEconomyinDevelopmentmayoHelsinki
DavidPAyDForay(2002)ldquoFundamentosEconoacutemicosdelaSociedaddel ConocimientordquoComercioExteriorVolumen52Nordm6pp472-490junio
DeOliveiraAscensatildeoJ(2002)ldquoBasesdeDadosElectroacutenicasOEstadodaQuestatildeoem PortugalenaEuropardquoRevistadeAssociaccedilatildeoBrasileiradaPropriedadeIntelectual(ABPI) Nordm56pp6-14enerofebreroRiodeJaneiro
DusollierSYPoulletyMBuydens(2000)ldquoCopyrightandAccesstoInformationinthe DigitalEnvironmentrdquopresentadoenelThirdUNESCOCongressonEthicalLegaland SocietalChallengesofCyberspace13-15denoviembreParis
ElKassasS(2002)ldquoStudyontheProtectionofUnoriginalDatabasesrdquopreparadoparael ComiteacutePermanentedeDerechodeAutoryDerechosConexosSeacuteptimaSesioacuten13a17de mayoGinebra
SCCR86 AnexoIIpaacutegina3
ForayD(1997)ldquoGenerationandDistributionofTechnologicalKnowledgeIncentives NormsandInstitutionsrdquoenCEdquist(ed)SystemsofInnovationTechnologiesInstitutions andOrganizationsPinterLondres
Forero-PinedaCyHJaramillo-SalazarldquoElAccesodelosInvestigadoresdelosPaiacuteses MenosDesarrolladosalaCienciaylaTecnologiacuteaInternacionalrdquo RevistaInternacionalde CienciasSocialesNordm171marzoParis
FreitasPereiraMNCJSRibeiroLTractenbergyPLoureiroMedeiros(1999)ldquoBases deDadosnaEconomiadoConhecimentoAQuestatildeodaQualidaderdquo RevistaCiecircnciada InformaccedilatildeoVolumen28Nordm2
GalliniNySScotchmer(2002)ldquoIntellectualPropertyWhenisitthebestincentive systemrdquoenAJaffeJLernerySStern(eds)InnovationPolicyandtheEconomyVol2 MITPress
GilbertR(1999)ldquoEconomicFactorsintheProductionDisseminationandUseofScientific andTechnicalDatabasesrdquoenProceedingsoftheWorkshoponPromotingAccesstoScientific andTechnicalDataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicyOptionsNational AcademyofSciencesPartIWorkshopPresentationsenero
GordonRJ(1999)ldquoHastheldquoNewEconomyrdquoRenderedtheProductivitySlowdown Obsoleterdquopreparadoparael ProductivityGrowthWorkshopFederalReserveBankof St Louis
GordonRJ(2002)ldquoTechnologyandEconomicPerformanceintheAmericanEconomyrdquo NBERWorkingPaperSeriesWorkingPaper8771febrero
GranstrandODForayPDavidetal(2001)ldquoWorkshopReportonIPR(Intellectual PropertyRights)AspectsofInternetCollaborationsrdquoEuropeanCommissionResearch DirectorateGeneralDirectorateBndashEuropeanResearchAreaStructuralAspectsWorking Paper
GrossmanGMyELai(2002)ldquoInternationalProtectionofIntellectualPropertyrdquoNational BureauofEconomicResearchWorkingPaper8704
HallBH(2002)ldquoOnCopyrightandPatentProtectionforSoftwareandDatabasesATale ofTwoWorldsrdquoenOGranstrand(ed)EconomicsLawandIntellectualPropertyKluwer
HellerMAldquoTheTragedyoftheAnticommonsrdquoHarvard LawReviewJanuary1998
HerreraBravoR(2001)ldquoAlgunasObrasDigitalesysuProteccioacutenJuriacutedicardquodisponibleen httprodolfoherreragaleoncomdocumentoshtmmarzo
HowellR(1998)ldquoDatabaseProtectionandCanadianLawrdquopreparadoparaIndustryCanada andCanadianHeritagedisponibleenhttpstrategisicgccaSSGip01045ehtml
HugenholtzB(2001)ldquoTheNewDatabaseRightEarlyCaseLawfromEuroperdquo presentadoenNinthAnnualConferenceonInternationalIPLawampPolicyFordham UniversitySchoolofLawNewYork19-20abril
SCCR86 AnexoIIpaacutegina4
HughesJ(2002)ldquoPoliticalEconomiesofHarmonizationDatabaseProtectionandInformation PatentsrdquopresentadoenelSeminarioFrontiersofownershipinthedigitaleconomyjunioParis
ITACndashInformationTechnologyAssociationofCanadandash(1997)ldquoDatabaseProtectionrdquo diciembre
JasziP(1996)ldquoSummaryandAnalysisofHR3531rdquoAssociationofResearchLibraries agosto
JijenaLeivaRJ(1999)ldquoPropiedadIntelectualeInternetrdquoREDIRevistaElectroacutenicade DerechoInformaacutetico Nordm10
KhanZB(2002)ldquoIntellectualPropertyandEconomicDevelopmentLessonsfrom AmericanandEuropeanHistoryrdquoCommissiononIntellectualPropertyRightsStudy Paper 1a
KirkmanG(ed)(2002)TheGlobalInformationTechnologyReport2001-2002Readiness fortheNetworkedWorldCenterforInternationalDevelopmentatHarvardUniversity
KirkmanGSCAOsorioyJDSachs(2002)ldquoTheNetworkedReadinessIndex MeasuringthePreparednessofNationsfortheNetworkedWorldrdquoenKirkmanG(ed)opcit
LallS(2001)ldquoIndicatorsoftheRelativeImportanceofIPRsinDevelopingCountriesrdquo UNCTADICTSDCapacityBuildingProjectonIntellectualPropertyRightsandSustainable Developmentdraftnoviembre
LevinRCAKKlevorickRRNelsonySGWinter(1987)ldquoAppropriatingthe ReturnsfromIndustrialResearchandDevelopmentrdquoBrookingsPapersonEconomic ActivityNordm3
LinnA(2000)ldquoHistoryofDatabaseProtectionLegalIssuesofConcerntotheScientific CommunityrdquoGlobalChangeDataandInformationSystem(GCDIS)USGlobalChange ResearchProgram(USGCRP)marzo
LiptonJ(2002)ldquoTheEUDatabaseRightandUniversityTeachingMaterials Journalof TechnologyLawandPolicyLevinCollegeofLawUniversityofFloridaissue1marzo
LoseyRC(1995)ldquoPracticalandLegalProtectionofComputerDatabasesrdquodisponibleen httpwwwfloridalawfirmcomarticlehtml
MaskusK(2000)IntellectualPropertyRightsintheGlobalEconomyInstitutefor InternationalEconomics
MaurerSMySScotchmer(1999)ldquoIntellectualPropertyRightsDatabaseProtectionIs ItBrokenandShouldWeFixItrdquoScienceVolumen284Mayo
MaurerSMPBHugenholtzyHJOnsrud(2001)ldquoEuropersquosDatabaseExperimentrdquo ScienceVolumen294octubre
MaurerSM(1999)ldquoRawKnowledgeProtectingTechnicalDatabasesforScienceand IndustryrdquoenProceedingsoftheWorkshoponPromotingAccesstoScientificandTechnical
SCCR86 AnexoIIpaacutegina5
DataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicyOptionsNationalAcademyof SciencesAppendixCenero
MilleacuteA(1996)ldquoProteccioacutenalosFabricantesdeBasesdeDatosunNuevolsquoDerecho ConexordquoRevistaDerechodelaAltaTecnologiacuteaantildeoVIIINdeg93mayo
MilleacuteA(1999)ldquoProtectionofDatabasesWorkshoprdquopreparadoparalaInternational ConferenceonElectronicCommerceandIntellectualPropertyOrganizacioacutenMundialdela PropiedadIntelectualseptiembre
NASndashNationalAcademyofSciences ndash(1999)ProceedingsoftheWorkshoponPromoting AccesstoScientificandTechnicalDataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicy OptionsWashingtonDC
NicholsonJFyMFreno(2001)ldquoProtectingtheContentofDatabasesrdquoIPLitigator enero
OECD(2001)TheNewEconomyBeyondtheHypeFinalReportontheOECDGrowth ProjectOECDParis
OramA(2000)ldquoTheSapandtheSyrupoftheInformationAgeCopingwithDatabase ProtectionLawsrdquodisponibleen httpwwworeillycom~andyoprofessionalcollection_lawhtml
OvillaBuenoR(1998)ldquoLaProteccioacutenJuriacutedicadelasBasesdeDatosenMeacutexicoDelos lineamientosInternacionalesalaNuevaLeyFederaldelDerechodeAutorrdquoenBecerra RamiacuterezM(ed)EstudiosdeDerechoIntelectualenHomenajealProfesorDavidRangel MedinaInstitutodeInvestigacionesJuriacutedicasdelaUNAMMeacutexico
PaacuteezMantildeaacuteJ(1997)ldquoProteccioacutenjuriacutedicadelosproductoresyusuariosdelasbasesde datosenlosderechosespantildeolycomunitariordquodisponibleenelsitiowebInformaacuteticos EuropeosExpertos(wwwieees)
PetersM(1999)ldquoSummaryOverviewofExistingandProposedIntellectualPropertyRights RegimesforDatabasesrdquoenProceedingsoftheWorkshoponPromotingAccesstoScientific andTechnicalDataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicyOptionsNational AcademyofSciencesPartIWorkshopPresentationsenero
QuinnN(2000)ldquoBancosdeDatosPrincipiodeLegalidadyTutelaPenalenlaLey ArgentinardquoCuadernodeDoctrinaReacutegimenJuriacutedicodelosBancosdeDatosFacultadde DerechoyCienciasSocialesUniversidaddeBuenosAires
ReichmanJHyPSamuelson(1997) ldquoIntellectualPropertyRightsinDatardquoVanderbilt LawReviewVolumen50enero
ReichmanJyPUhlir(1999)ldquoDatabaseProtectionattheCrossroadsRecent DevelopmentsandtheirImpactonScienceandTechnologyrdquoTheBerkeleyTechnologyLaw Journal14-2
SCCR86 AnexoIIpaacutegina6
RiisT(2002)ldquoEconomicImpactoftheProtectionofUnoriginalDatabasesinDeveloping CountriesandCountriesinTransitionrdquopreparadoparaelComiteacutePermanentedeDerechode AutoryDerechosConexosSeacuteptimaSesioacuten13a17demayoGinebra
RomerP(1993)ldquoTwoStrategiesforEconomicDevelopmentUsingIdeasandProducingIdeasrdquo ProceedingsoftheWorldBankAnnualConferenceonDevelopmentEconomics1992
SchraderDyRJeweler(1999)ldquoIntellectualPropertyProtectionforNoncreative DatabasesrdquoCongressionalResearchServiceReportsseptiembre
ScotchmerS(1999)ldquoCummulativeInnovationinTheoryandPracticerdquoGSPPWorking Paper240UCBerkeleyfebrero
ShapiroCyHVarian(1999)InformationRulesAstrategicGuidetotheNetwork EconomyHarvardBusinessSchoolPressMassBoston
ShengliZ(2002)ldquoTheEconomicImpactoftheProtectionofDatabaseinChinardquopreparado paraelComiteacutePermanentedeDerechodeAutoryDerechosConexosSeacuteptimaSesioacuten13 a 17demayoGinebra
StefikMyTLunt(1999)ldquoOverviewofTechnologiesforProtectingandfor MisappropriatingDigitalIntellectualPropertyRightsTheCurrentSituationandFuture ProspectsrdquoenProceedingsoftheWorkshoponPromotingAccesstoScientificandTechnical DataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicyOptionsNationalAcademyof SciencesPartIWorkshopPresentationsenero
StoryA(2002)ldquoStudyonIntellectualPropertyRightstheInternetandCopyrightrdquo CommissiononIntellectualPropertyRightsStudyPaper5
[FindelAnexoIIydeldocumento]
SCCR86 paacutegina23
fuentesoriginaleselloignoralarealidadeconoacutemicadelaproduccioacutendebasesdedatosenla cualcomovimosantesnosoacutelohaytendenciasalestablecimientodemonopoliosldquonaturalesrdquo sinotambieacutencasosenlosquelareproduccioacutendeloscontenidosresultaeconoacutemicamente ineficiente
Secuestionanasimismolasfuerteslimitacionesalareutilizacioacutendelainformacioacuten contenidasenlaDirectivaSeguacutenCaacutemaraLapuente(1999)dichaslimitacionespuedenincluso alcanzarausuarioslegiacutetimosdelasbasesEsteeselcasodelaprohibicioacutenderealizarcopias ndashincluyendolasdeseguridadndashparaevitarquelasusenpersonasnoautorizadastambieacutense prohibealusuariolegiacutetimofacilitaratercerosnoautorizadoselaccesoalabasemediantela cesioacutendelusodeclavessistemasdedescodificacioacutenodesencriptacioacutenuotrosmecanismos ndashtodolocualenlapraacutecticageneraunescenarioendondehayunaprohibicioacutendereutilizacioacuten
Considerandoesteconjuntodeargumentoselpeligrorealesquesegenereunmonopolio defactosobreloscontenidosfactualesdelascompilacionesprotegidasconelconsecuente riesgoparalacirculacioacutenygeneracioacutendeconocimientos(Baron2001)Enlamisma direccioacutensesentildealaquelaDirectivaEuropearemueveladistincioacutentradicionalenelderechode autorentreproteccioacutendelasexpresionesyproteccioacutendelasideasconelconsiguienteriesgo deobstaculizarlalibrecirculacioacutendeestasuacuteltimas
Laconclusioacutengeneralquesurgedelosdiversostrabajosqueexaminanlalegislacioacuten europeasobreeltemaesquelospaiacutesesqueestaacutenanalizandolaintroduccioacutendeleyeso disposicionessimilaresdeberiacuteansercautelososafindetenermaacutestiempoparaobservarcuaacuteles sonlasconsecuenciasefectivasdelaDirectiva969CEnosoacutelosobrelaindustriadelasbases dedatossinotambieacutensobreelaccesoalainformacioacutenaspectodeimpactoclavesobreel desenvolvimientosocialyeconoacutemicoenelnuevoescenarioglobal(verMaureret al 2001)
IV LASITUACIOacuteNENAMEacuteRICALATINAYELCARIBE
a) Elmercadodebasesdedatos
Loprimeroatenerencuentaesquenoexisteinformacioacutenciertasobreeltamantildeodel mercadodebasesdedatosenninguacutenpaiacutesdeAmeacutericaLatinayelCaribeQuedafueradel aacutembitodeestetrabajogenerarestimacionesdeesetipotareaquedebieraserobjetodeestudios futurosEnestecontextopresentaremoslosrasgosprincipalesdeestaindustriaydesus principalesusuariosyproductoresconelfindetenerunacaracterizacioacutenesencialmente cualitativadelamismaDetodosmodossepuedeafirmarconbastantecertidumbrequela magnituddelaindustriadebasesdedatosndashmedidaenteacuterminoseconoacutemicosndashesenlaregioacuten bajoestudiotodaviacuteamuylimitadaespecialmenteenlospaiacutesesdemenordesarrollorelativo
AsiacutenosorprendequelaparticipacioacutendeAmeacutericaLatinayelCaribecomoregioacuten productoradebasesdedatosseaclaramentemarginalaescalamundialBraunstein(2002) tomandodatosdelGaleDirectoryofDatabasesmuestraqueen2001soacuteloel02deltotalde basesdedatosexistentesenelmundoproveniacuteadeldquoAmeacutericaMeridionalrdquoSibienhayrazones parasuponerqueelnuacutemerodebasesdedatosdelaregioacutenestaacutenetamentesubestimado(yaque soacutelofiguran21bases)nadanosimpideconcluirquelomismopuedeestarocurriendoenotras regionesypaiacutesesEncualquiercasoestocorroboraotrasevidenciasqueindicanclaramenteque lospaiacutesesdeAmeacutericaLatinayelCaribesonmuchomaacutesldquoimportadoresrdquoqueldquoexportadoresrdquode basesdedatosDehechotantoelconsumocomolaproduccioacutendebasesdedatosparecenestar
SCCR86 paacutegina24
positivamentecorrelacionadosconelniveldedesarrolloeconoacutemicoysocialdelospaiacuteses respectivos
iquestQueacutetipodebasesdedatosseproducenenlaregioacutenSolamenteenelcasodeBrasil hemospodidoencontrardatossistematizadosalrespectocorrespondientesalantildeo1996Enel cuadrosiguienteseobservaquehabiacuteaunas700basesendichopaiacutesenaquelantildeoabarcando diversastemaacuteticasyaacutereasydecaraacutectertantopuacuteblicocomoprivado
CuadroBasesdedatosexistentesenBrasilndash1996
Clasificacioacuten Nordmdebases dedatos
ABasesdeproduccioacutenTeacutecnico-cientiacutefica 89 Bibliograacuteficas 77 Tesis 12
BRegistrosyguiacuteas 142 Generales 35 Instituciones 22 Empresas 30 Investigadores 16 Productosyservicios 23 Eventos 6 Peliacuteculasyvideos 6 Otros 4
CBasesdeArchivo 272 Generales 234 Imaacutegenes 004 Legislacioacuten 19 Recortesnoticias 3 Autoridadesterminoloacutegicas 12
DBasesdeInformacioacutenyGestioacutenTecnoloacutegicaydeNegocios 35 Generales 20 NormasTeacutecnicas 11 Patentes 4
EBasesdeCulturasVivas 8 FBasesdeIndicadoresEstadiacutesticasDiagnoacutesticos 12 GOtrasBases 136
Generales 10 IBGE(InstitutoBrasileirodeGeografiaeEstatistica) 78 Cetesb(CompanhiadeTecnologiadeSaneamento 48 Ambiental)
TOTAL 694
FuenteFreitasPereiraetal(1999)
Entantolaevidenciarecogidaparaesteestudiomuestraqueentrelosprincipales productoresdebasesdedatosenlospaiacutesesdelaregioacutenfigurandiversasinstitucionespuacuteblicas quegeneranorecopilaninformacioacutencomercialeconoacutemicajuriacutedicafinancieraetclacualen generalenpartevendenyenpartedifundendeformagratuitandashdehechoesprobablequeel
SCCR86 paacutegina25
sectorpuacuteblicoseaelprincipalproductordebasesdedatosenvariospaiacutesesdelaregioacuten Asimismoexistendistintosproveedoresprivadosquetambieacutencomercializanlamismaclasede informacioacutenmuchasvecesencompetenciadirectaconelsectorpuacuteblico(replicandoloque ocurreenlamayorpartedelospaiacutesesdesarrollados)aunqueengeneralagregandovalorala informacioacutenquebrindaesteuacuteltimo(facilitandolaconsultayelusodelainformacioacuten organizandodemanerasalternativaslosdatosrespectivosetc)Laofertaprivadadebasesde datosenAmeacutericaLatinayelCaribeestariacuteaconcentradaprincipalmenteentoncesenempresas quesededicanavenderinformacioacutensobretemasjuriacutedicoscomercialescrediticiosyenmenor medidafinancierosloscualessonenloesencialdeintereacutesbaacutesicamenteldquolocalrdquo(estoeslos usuariosdelainformacioacutenrespectivaseriacuteanensuenormemayoriacutearesidentesdelpaiacutesndasho regioacutenndashalacualserefieredichainformacioacuten)
Elsectorpuacuteblicoasiacutecomolasuniversidadesylosinstitutosdeinvestigacioacutentambieacuten ofreceinformacioacutendemaneragratuitauonerosaseguacutenloscasosencamposdondelaoferta domeacutesticaprivadaesmenoroenocasionesnulameteorologiacuteaagriculturahidrografiacutea demografiacuteasaludcartografiacuteageologiacuteamedioambienteetcasiacutecomoendiversoscamposde lascienciasldquodurasrdquoEnvariasdeestasaacutereaslosusuarioslocalestambieacutenrecurrenobviamente alasbaseslocalizadasenlospaiacutesesdesarrolladosNoacuteteseenestesentidoquemientrasque unapartedelainformacioacutenrelevanteenestetipodeaacutereascorrespondeahechosodatos propiosdelospaiacutesesdelaregioacuten(porejemploenmeteorologiacutea)losusuarioslocalestambieacuten puedenestarinteresados(enmayormedidaqueenelcasodelasbasesjuriacutedicasocomerciales porejemplo)eninformacioacutencontenidaenbasesdedatosextranjeras(estoesclaroenelcaso delaactividadcientiacuteficaporejemplo)
Otrohechoimportanteatenerencuentaesqueelgradodedigitalizacioacutendelasbasesde datosenlaregioacutenesclaramentemenoralqueseobservaenlospaiacutesesdesarrolladoslocuales obviamenteconsecuenciadelmenorniveldepenetracioacutendelasTICsenlaregioacuten40 Esto marcaunobstaacuteculoobjetivoparaeldesarrollodelmercadodebasesdedatos
EnloscuadrosA1aA3(enelAnexoI)seobservaelretrasodebuenapartedelos paiacutesesdelaregioacuteneneldesplieguedelainfraestructurainformaacuteticaydetelecomunicaciones necesariaparaingresaralmundodelaldquonuevaeconomiacuteardquo(porciertolasdiferenciasentre paiacutesessonimportantesconlasnacionesdelCaribecomolosmaacutesavanzadasenpromedioen teacuterminosrelativos41)ndashasiacutecomoenelcostodeaccesoadichainfraestructuraEnestesentido resultainteresanteobservarlosdatosexhibidosenelcuadroA4(verelAnexo I)que correspondenaunIndicedePreparacioacutenparaelAccesoalaRed(NetworkedReadinessIndex (NRI))presentadooriginalmenteenKirkmanetal(2002)42 ndashseguacutenlosautoresdichoiacutendice reflejalapreparacioacutenyelpotencialdeunpaiacutesparaparticipardeunmundointerconectadopor redesQuedaclaroqueelgruesodelaregioacutenestaacutelejosdetenerlosnivelesdepreparacioacuten adecuadosparaingresaralaldquonuevaeconomiacuteardquoyportantoparaserunactorimportanteenla
40 Asiacuteunafilialargentinadeungrupoempresarioeuropeo-estadounidenseentrecuyosprincipales negociosfiguralaventadeinformacioacutenjuriacutedicareportoacutequemientrasqueenArgentinael porcentajedefacturacioacutenenmedioselectroacutenicoserade8elmismollegabaal50enEEUU locualobedecejustamentealoincipientedeladifusioacutendelaventadedatosenformatodigitalen laregioacuten
41 Laescasapoblacioacutendevariosdeestospaiacutesespuedeestarexplicandopartedelasdiferencias respectivas
42 Eliacutendiceseconstruyeenfuncioacutendedistintosindicadoresquereflejanlainfraestructura informaacuteticaydecomunicacioneslaspoliacuteticaspuacuteblicasvigentesendichasaacutereasetc
SCCR86 paacutegina26
produccioacutenexportacioacutenyconsumodebasesdedatosdigitalizadasEnconsecuenciala expansioacutendelaindustriadelasbasesdedatostendraacutecomopre-condicioacutenqueseacelere fuertementelaincorporacioacutendelasTICsenAmeacutericaLatinayelCaribe(paripassuconun ascensoenlosnivelesdeeducacioacutendesupoblacioacutendemodoquedichaincorporacioacutennose hagaacostadeincrementarlaldquobrechadigitalrdquointernayaexistente)
b) Lasituacioacutenlegalylosmediosdeproteccioacutenexistentesparalasbasesdedatos
Enlamayorpartedelaregioacutensehaincorporadoyadeformaexpliacutecitaalasbasesde datosquetengancaracteriacutesticasdeoriginalidadenlaseleccioacutenyodisposicioacutendesus contenidosalasrespectivaslegislacionesnacionalessobrederechodeautorsiguiendolas disposicionesdelostratadosyamencionadosdelaOMPIylaOMC(ADPIC)Ladecisioacuten 351 delAcuerdodeCartagenaconcertadaentreBoliviaColombiaEcuadorPeruacuteyVenezuela tambieacutenincluyedisposicionestendientesaprotegeralasmencionadasbasesdedatos
EncontrastecomomencionamosantesenlaregioacutensolamenteenMeacutexicoexisteuna legislacioacutenadhocqueotorgaproteccioacutenalapropiedadintelectualdelasbasesdedatosno originalesEnestesentidocabesentildealarquedichalegislacioacutenharecibidocriacuteticasdepartede juristasmexicanosquesentildealansucaraacutectercontradictorioconlaLeyMexicanadeDerechosde Autorenlacualdichadisposicioacutenhasidoincluida(verOvillaBueno1998CaballeroLeal 2000)DichascriacuteticassefundanenqueenMeacutexicoaligualqueencasitodoslospaiacutesesdela regioacutencuyalegislacioacutensobrepropiedadintelectualsebasaenlatradicioacutenlatinaseentiende queelderechodeautorsiemprehaexigidocreatividadcomobaseparalaproteccioacutenno existiendofundamentosparaprotegerbienesenbasealasinversionesnecesariasparasu creacioacutenPorsuparteCaballeroLeal(2000)sentildealaquelaLeyMexicananootorgaderechos soacutelidosalosproductoresdebasesdedatosnooriginalesdadoquenodefineclaramentecuales sonlosderechosexclusivosdeaquellosnitampocopreveacutelaposibilidadderenovarla extensioacutendelaproteccioacutenotorgadandashqueenelcasomexicanoesde5antildeosndashconcluyendoque susefectospraacutecticosnoseriacuteansignificativos
Entantohastadondehemospodidoindagarnoexistenproyectosdeleyenninguacutenpaiacutes deAmeacutericaLatinayelCaribequeapuntenaincorporarunaproteccioacutenespecialparalasbases dedatosnooriginalesEnestesentidoesinteresantesentildealarquealmenosenalgunospaiacuteses loslegisladoresparecenadvertidosdelosdebatesquesobreeltemasehansuscitadoenotras regionesAsiacutealdiscutirselaactuallegislacioacutenargentinaqueprotegeporlaviacuteadederechosde autoralosprogramasdecomputacioacutenylasbasesdedatosoriginalesunsenadorexpresoacutesu temorporelhechodequelafaltadeunaadecuadaclarificacioacutendeltemaderivaraenla proteccioacutendeguiacuteastelefoacutenicasporejemplo(Quinn2000)
Sinperjuiciodelaausenciadedisposicionesespeciacuteficassobreeltemaexistenenla mayorpartedelospaiacutesesdiversasfiguraslegalesquepodriacuteanaplicarseencasodeproducirse conflictosentornoalapropiedaddelasbasesdedatosnooriginalesporejemplolasleyeso disposicionesrelativasacompetenciadeslealenriquecimientosincausaapropiacioacutenindebida etcclaramentepuedenseraplicadasencasodequeunpropietariodeunabasededatossea afectadoporcompetidoresquereproduzcansindebidaautorizacioacutensusproductos43 Enelcaso
Porciertolosproveedoresdebasesdedatosenlaregioacutentienenlaopcioacutenderegistrarlos elementosdesusbasesquepuedanserprotegidostantoporlalegislacioacutendederechosdeautor (porejemplotesaurosmeacutetodosdeinterrogacioacutenconsultayvisualizacioacuteniacutendicesprogramasde
[Siguelanotaenlapaacuteginasiguiente]
43
SCCR86 paacutegina27
deChileentantondashseguacutenlasautoridadesdelaoficinadeDerechosdeAutorconsultadaspara estetrabajondashlaleyNdeg19223sobredelitosinformaacuteticosdealgunamanerapodriacuteaaplicarsea lasbasesdedatosnooriginalesenausenciadeproteccioacutenenelaacutembitodelderechodeautor Talvezlomismopodriacuteaocurrirenotrospaiacutesesenloscualesexistalegislacioacutensimilar
Sepuedeargumentarquelaefectividaddelasmencionadasdisposicioneslegalesseve menguadaenlapraacutecticaporproblemasdeenforcement(hechodestacadoporlamayorparte delasinstitucionesempresasyexpertosconsultadosparaestetrabajo)Sibiendichos problemasnosonexclusivosdelalegislacioacutensobrepropiedadintelectualalgunos observadoresargumentanqueenlaregioacutenexisteunaactitudculturalmaacutesldquotoleranterdquoalacopia delainformacioacutenqueenlospaiacutesesmaacutesavanzadoslocualagravariacuteaparticularmentela situacioacutenenelaacutembitobajoexamenAsimismolarelativaldquonovedadrdquodeltemaenloquehace alasbasesdedatosdigitalizadastornariacuteaauacutenmaacuteslentosycomplejosloslitigiosporfalta tantodejurisprudenciaasentadacomodepreparacioacutendelosfuncionariosjudiciales
Enloquehacealusoindebidodelasbasesdedatosporpartedelosusuarioslegiacutetimos (queseconcentrafundamentalmenteencompartiroextenderelaccesoalainformacioacuten respectivaapersonasuorganizacionesnoautorizadas)sibiengeneralmenteseconcertan contratosolicenciasqueprohibendichasaccionesenlapraacutecticaaparentementeutilizarlaviacutea legalparaeliminarlasresultamuycostoso44
Enestecontextolosproveedoresdebasesdedatosprincipalmenterecurrenameacutetodos teacutecnicos(encriptadoclavesdeaccesoetc)paraprotegersusproductosloscualesalmenos paralamayoriacuteadelosconsultadosproveenunaproteccioacutenrelativamentefuerteaunquepor ciertonocompleta(lasdificultadesaparentementeseconcentrariacuteanenelmencionado problemadelosusuariosqueporejemplodifundenlasclavesdeaccesoapersonasno autorizadas)
Ciertamentedebedecirsequelaproteccioacutenpormediostecnoloacutegicossueletenerademaacutes deuncostoelevadolaconsecuenciadequelainformacioacutenolasconsultasdelasbasesdeban hacersedeunamaneramenoscoacutemodaoldquoamigablerdquoparaelusuariojustamenteconelfinde viabilizarlaproteccioacutenqueotorgaelmediotecnoloacutegicoEnesesentidolasfirmasdeben balanceareldeseodeminimizarlaspotencialespeacuterdidasporelusonoautorizadodesusdatos conlanecesidaddemantenerlasuficienteflexibilidadcomoparanoperjudicarasususuarios legiacutetimosespecialmentecuandoexistenvariosproveedoresalternativosenelmercado45
Lasmarcastambieacutensonunmediodeproteccioacutenasiacutecomolasestrategiasderenovacioacuten constantedelainformacioacutenlainclusioacutendevaloragregadoetcAsimismolasempresas propietariasdebasesdedatosmonitoreanconstantementeasuscompetidoresconelfinde
[Continuacioacutendelanotadelapaacuteginaanterior]
computacioacutenusadosparaelfuncionamientodelasbasesetc)comoporotrasnormaslegales (marcaslogosetc)
44 Lasempresastratariacuteanderesolverestosproblemascuandolosdetectanporlaviacuteadela persuasioacutenylasnegociacionesinformalesconlosusuarios
45 Dehecholasfirmasestariacuteanencondicionesdedetectarporejemplolapraacutecticadecompartirlas clavesdeaccesoperoalmenosporahoraconsiderariacuteanqueeleventualbeneficiodesermaacutes estrictosconelusodelasclavesnocompensariacutealoscostosaincurrirparaalcanzartalobjetivo (inclusoencuantoelloprobablementeredundariacuteaenrestriccionesqueafectariacuteanlacomodidadde accesoalasbasesauacutenparalosusuariosautorizados)
SCCR86 paacutegina28
detectarposiblesconductasdeslealesEntantohaybasesquesoacuteloestaacutendisponiblesonliney queseprotegenporelhechodequesutamantildeoestangrandequesalvoquepudieranser extraiacutedasdirectamentedelosservidoresendondeestaacutenalojadaslacopiadesuselementos resultariacuteademasiadocostosaylentacomoparaqueresulteeconoacutemicamenterentablerealizarel esfuerzorespectivoEstoesasiacuteenuncontextodondeloscontenidosdelamayorpartedelas basesdenaturalezacomercialsongeneralmenteactualizadosdemanerafrecuenteyenelcuallos propietariosdelasbasesraramenteautorizanlasconsultasldquoenbloquerdquoporloquelas informacionestienenqueseraccedidasdeaunaporvez
Alavezotramaneradepreservarmercadosatendiendoalasdiferentesnecesidadesde losusuarioseslaqueempleanalgunasempresasndashporejemploaquellasdedicadasavender informacioacutenfinancierandashquerecurrenafijardistintospreciosparalainformacioacutenseguacutenel gradodeactualizacioacutenconlaquelarequieransusclientesndashlocualtiendeadisminuirlos incentivosacopiarindebidamentelainformacioacutenrespectiva46
Sibiencasitodaslasfirmaseinstitucionesconsultadashanreportadolaexistenciade perjuicioseconoacutemicosporlaapropiacioacutenindebidadeinformacioacutenporpartedecompetidores yousuariosaparentementelaspeacuterdidasgeneradaspordichasaccionesseriacuteanenlagran mayoriacuteadeloscasosdebajamagnitudcomoparajustificarrealizareventualesaccioneslegales alrespecto4748 Tampocohemosrecogidoevidenciadequehayandejadodehacerse inversionesendeterminadasbasesdedatosporfaltadeproteccioacutenlegalapropiadaDetodos modosestasconclusionesdebensermatizadasteniendoencuentaqueenvarioscasoslas firmasproductorasdebasesdedatoshacerelativamentepocotiempoqueestaacutenofreciendosus productosenformatodigitalndashlocualpodriacuteaexplicarquelaincidenciadelosproblemasde copiadeinformacioacutenycontenidos(olaconcienciaacercadelaincidenciadedichos problemas)seamenorqueenlospaiacutesesmaacutesavanzados49
Laevidenciaquehemospodidorecogerparaesteestudioentantoindicaquelosuacutenicos casosenlosquesehanregistradodemandasjudicialesvinculadasalacopiadeinformacioacuten contenidaenbasesdedatosnooriginalesdigitalizadashantenidolugarenArgentina50y
46 EstecasocorrespondealaestrategiadenominadacomoldquoversioninginformationrdquoporShapiroy Varian(1999)
47 Unaempresaqueconsultamosdedicadaacomercializarbasesdedatosconinformacioacuten comercialyconoperacionesenArgentinaChileyUruguayestimoacutelaspeacuterdidasporelusono autorizadodeloscontenidosdesusbasesenun5-10desufacturacioacuten
48 Entantosenoshareportadoquehaycasosenlosquesibienlospropietariosdelasbasestienen certezadequesuinformacioacutenestaacutesiendoutilizadaporpersonassinderechosadquiridos legalmentetienendificultadesinclusoparaidentificaralosinfractores
49 AsuvezciertamentelosproblemasdepirateriacuteadelainformacioacutenenAmeacutericaLatinapreexisten aladigitalizacioacuten
50 LoscasosquenosfueronreferidosenArgentinasondosElprimeroinvolucroacuteaunaempresa dedicadaaproveerinformacioacutencontableytributariaunodecuyosboletinesdigitalesndashque ofreciacuteaasusclientesndasheracopiadoydistribuidoporotrafirmaSibienexistiacuteanbasesparaquela empresainfractorafuerasancionadaporcompetenciadesleallajusticiaaparentementenodio lugaralreclamodelafirmaafectadaElsegundoestaacutetodaviacuteairresueltoenelaacutembitodela justiciapenalysurgioacuteapartirdeunadenunciadelaempresaNosiscontralafirmaAxesor(en cuyocapitalparticipaunfondoderiesgodelBancoSantanderCentralHispanodeorigen espantildeol)porlacopiadeunCDconinformacioacutensobreriesgocrediticioquecomercializabaNosis
SCCR86 paacutegina29
Ecuador51 ndashenesteuacuteltimopaiacutesademaacutesenelaacutembitoadministrativosehansolicitadoen algunoscasoslapraacutecticademedidascautelaresporlapresuntautilizacioacuteniliacutecitadebasesde datoselectroacutenicasSinembargoobviamenteellonosignificaquenosehayanproducido muchosotrosepisodiosdepirateriacuteaquenohanllegadoalainstanciajudicialsinoquesehan resueltoprivadamente(asiacutecomotambieacutendeotrosquetodaviacuteasesiguenproduciendosinque seafaacutecilcomodeciacuteamosantessiquieraidentificarconprecisioacutenalosinfractores)Porotro ladocabedestacarquesiacutehanexistidocasosenloscualeslajusticiayahaprotegido compilacionesquecumpliacuteanconlosrequisitosdeoriginalidadenladisposicioacutenyoseleccioacuten delosdatosdeformataldeserprotegiblesbajolalegislacioacutendederechodeautor52
Enesteescenariolaconclusioacutengeneraldenuestrotrabajodecampoesquesalvoalguna excepcioacuten53nohayevidenciaquemuestrequeexistaunreclamoporpartedelasempresase institucionesquemantienenycomercializanbasesdedatosenAmeacutericaLatinayelCaribepor contarconunalegislacioacutensuigenerisalestilodelaintroducidaenlaUEDehechoenlas entrevistasycontactosquerealizamosparaestainvestigacioacutenencontramosquelamayorparte delasorganizacionesdedicadasacomercializarbasesdedatosteniacuteanescasoconocimientodel debatesobreeltemaenEuropaylosEEUUyvariasinclusodesconociacuteanquelasbasesdesu propiedadpodriacuteanrecibirsiseaplicaraunalegislacioacutencomolaeuropeaporejemplouna proteccioacutenlegalespeciacutefica54 Asuvezlasoficinasrespectivasdederechosdeautorenla regioacutennohanreportadoquelosactoresprivadosquepodriacuteanrecibirproteccioacutenencasode sancionarseunalegislacioacutensuigenerisesteacutenimpulsandouncambioenesesentido(locual podriacuteaobedecerentreotrosfactoresalyamencionadoescasotamantildeodelaindustria respectiva)Todoestoporciertonoimplicaquelasempresasdelsectornodeseenmejorarel niveldeproteccioacutenlegalconelquecuentansinembargolaconclusioacutengeneralesqueal menosporelmomentolamayorpreocupacioacutenenmaterialegalestariacuteaenquesemejoreel niveldeenforcementdelalegislacioacutenyavigente
51 Elconflictoseprodujoentredosempresasquecomercializancompilacionesdeleyesenformatos digitales
52 EnArgentinayaen1974sediouncasoenestesentidoresueltofavorablementeparael demandanteporcopiadeunabasededatosqueconteniacuteanormativasdecomercioexterior (CNCivSalaD30474inreldquoGuiacuteaPraacutecticadelExportadoreImportadorSRLcEmpresaIARA yotrordquo)ndashverQuinn(2000)MaacutesrecientementelaempresaLaLeyobtuvounfallofavorableen 1996porunademandacontraotrafirmaquehabiacuteareproducidosinautorizacioacutenunabasede datosreferencialderepertoriosjuriacutedicosqueLaLeycomercializabaenCDs
53 SolamenteenelcasodelServiccediloFederaldeProcessamentodeDados(SERPRO)deBrasillas autoridadesconsultadasexpresaronunaopinioacutenclaraycondefinidoconocimientodecausaa favordeimplementarunaproteccioacutensuigenerisparalasbasesdedatos(significativamentese tratadeunaempresaestatal)
54 Existenalavezcasosenloscualesdeterminadasempresassearroganaunqueporciertosin baseslegalessoacutelidasderechosquenoposeenasiacuteunportalchilenodeinformacioacutensobre economiacuteaynegociosensupaacuteginawebsentildealaqueldquotodotextomuacutesicasonidofotografiacuteas videosgraacuteficosprogramasyengeneralcualquierinformacioacutencontenidaenelportalpor cualquiermedioseraacutedenominadaensuconjuntolsquoContenidorsquoDichoContenidoesdepropiedad exclusivadelaempresayseencuentraprotegidoporleyeslocalesytratadosinternacionalesde propiedadintelectualrdquo(verJijenaLeiva1999)
SCCR86 paacutegina30
V CONCLUSIONES
LadiscusioacutenacercadelosDPIsobrelasbasesdedatosldquonooriginalesrdquoprobablemente ejemplificadeunmodoparticularmenteagudolasiemprepresentetensioacutenentrelanecesidad deestablecerunmarcodeincentivosatractivoparalageneracioacutendenuevosproductoseideasy elobjetivodequedichosproductoseideasgenerenlamayorcantidaddeldquoderramesrdquosobreel conjuntodelsistemaeconoacutemicoydeltejidosocial
Decimosqueenestecasodichatensioacutenesespecialmenteagudaentantoqueunreacutegimen suigenerisparalasbasesdedatosnoapuntariacuteaaprotegerlasbasesensiacutemismasentanto productosnuevosyocreativossinoalainformacioacutenenellascontenidaconelconsiguiente riesgodequeseestablezcanliacutemitesalacirculacioacutendeaquellainclusodelaquehastael presentesemantieneeneldominiopuacuteblicoEnotraspalabraslacreacioacutendenuevosDPIsobre lasbasesdedatospodriacuteasesgarelbalanceentreproteccioacuten-difusioacutendeformapeligrosamente pronunciadaafavordelprimerteacuterminodedichobinomioLasamenazasenesteuacuteltimoterreno noseobservansoacuteloenlasmuysensiblesaacutereasdelacienciaylaeducacioacutensinotambieacutenenel propiocampocomercialndasheinclusoenvinculacioacutenconeldesarrollodeInternetporejemplo
Otropuntoclaveesquedichoreacutegimennosedirigiriacuteaapromoverlageneracioacutendeideaso bienesnuevosnilosesfuerzoscreativossinobaacutesicamentealasinversionesrealizadasenla recoleccioacutenyorganizacioacutendeinformacioacuten(einclusodeotrotipodeelementosalmenosenla definicioacutendelaUnioacutenEuropea)dediversotipoElloenprincipioiriacuteaencontratantodela tradicioacutendelalegislacioacutendederechosdeautorenbuenapartedelmundocomodelosobjetivos quedeberiacuteananimaralosregiacutemenesdeDPIdesdeunpuntodevistaeconoacutemicoAsimismoal menosenlaformaenqueelreacutegimensuigenerishasidoestablecidoenlaUEtendriacuteael potencialriesgodegenerarproteccionesperpetuas(encontradelaideadeproteccioacutentemporal queestaacuteenlabasedelalegislacioacutensobrepropiedadintelectual)
Nosorprendeentoncesencontrarqueauacutenenlospaiacutesesdesarrolladosndashprincipales productoresyconsumidoresdebasesdedatosndashexisteunafuertediscusioacutenacercadela convenienciadeadoptarlegislacionessuigenerisdeltipodelasimplementadasenlaUE discusioacutenqueporelmomentohabloqueadolaintroduccioacutendenormassimilaresen los EEUU
Muchasmaacutesdudassurgenenelcasodelospaiacutesesendesarrolloyaqueentantosonal presenteprincipalmenteconsumidoresantesqueproductoresdebasesdedatoslaadopcioacutende disciplinasinternacionalesenlamateriaaparentementegenerariacuteaunbalancecosto-beneficio auacutenmenosfavorablequeenlasnacionesavanzadas
LaevidenciaempiacutericaquehemosrecogidoparaelcasodeAmeacutericaLatinayelCaribea suveznoparecedarsustentoalargumentoafavordeestablecerDPIparalasbasesdedatosno originalesentantonohemosobservadoquelaincipienteindustriaqueexisteenlaregioacuten aparentementeconcentradaenlospaiacutesesmaacutesavanzadosdelamismaesteacutesiendoperjudicada porlaausenciadeunalegislacioacutensuigenerisenlamaterialosperjuicioscomercialesque ciertamenteexistenaunquetienenunamagnitudinciertaparecenderivarmaacutesbiendelafalta deunadecuadoenforcementdelalegislacioacutenactualmenteexistenteEnconsecuenciaal presentenopareceexistirunintereacuteseconoacutemiconitampocosocialconcretodesdeelpuntode vistadelospaiacutesesdelaregioacutenafavordeunalegislacioacuteninternacionalsobrebasesdedatos ldquonooriginalesrdquocomolapropuestaantildeosatraacutesenelsenodelaOMPI
SCCR86 paacutegina31
Todoestosinembargonodebeserinterpretadoenelsentidodequelasituacioacutenactual enlamateriaesenalguacutensentidooacuteptimaEstaacuteclaroporunladoquepeseaqueexistentanto legislacioacutencomomediostecnoloacutegicosquepodriacuteanprotegeralasinversionesrealizadasenla creacioacutenymantenimientodebasesdedatoshayproblemastantodeenforcementdelos contratosylasleyesrespectivascomodeldquocircunvalacioacutenrdquodelaproteccioacutentecnoloacutegicaque generanpeacuterdidasmonetariasparalospropietariosdelasbasesdedatos(propietariosqueno soacutelooperanenelsectorprivadosinoqueenmuchasocasionessonorganizacionesestatales)
Asuvezdesdeunpuntodevistadinaacutemicopodriacuteaesperarsequelaindustriadebasesde datosenAmeacutericaLatinayelCaribevayaexpandieacutendosealolargodeltiempondashespecialmente amedidaqueseincrementeladifusioacutendelasTICsenlaregioacutenndashconlocualeventualmente podriacuteadarseelcasodequeenunfuturoaparezcanconflictosdemayorsignificacioacutenquelos detectadoshastaahora
EnconsecuenciaresultanecesariocontinuaravanzandoenelestudiodeltemaEn particularseriacuteaimportantequeenelfuturosevayagenerandoinformacioacuteneconoacutemicacierta respectodelamagnituddeestaindustriaenlaregioacutenSibiensetratadeunatareacompleja comolomuestralamuyescasainformacioacutenexistentealrespectoinclusoenlospaiacuteses desarrolladosestaacuteclaroqueresultaimprescindibleparadotardeunabaseempiacutericamaacutesfirmea losdebatessobreeltema
Entantodenuestrotrabajosurgequedospasospotencialmentefavorablesparael desarrollodelaindustriadelasbasesdedatosenlospaiacutesesdeAmeacutericaLatinayelCaribe seriacuteani)mejorarelenforcementdelasnormativasactualmentevigentessobreeltematanto enelaacutereadederechosdeautorcomoenlosotroscamposjuriacutedicosinvolucrados(competencia deslealetc)ii)propenderaunamayorpenetracioacutendelasTICsenlospaiacutesesdelaregioacuten
Afuturoasuvezdebedarseinicioaunprocesodediaacutelogoentrelasdistintaspartescon intereacutessobreeltemaparaevaluarenqueacutemedidapodriacuteasernecesarioreformarlaslegislaciones actualmenteexistentesenmateriadecompetenciadeslealporejemploparahacermaacutesefectiva laproteccioacutenparalospropietariosdebasesdedatosenlaregioacutenDeesemismodiaacutelogo podriacuteanirsurgiendoconsensosnuevosacercadesiresultanecesarioonoavanzarenalguacutentipo deproteccioacutendelasbasesdedatosporlaviacuteadelosDPIndashyacercadecuaacutelesseriacuteanlas modalidadesdedichaproteccioacutenencasodequeseconcluyeraquesuimplementacioacutenseriacutea positivandashinclusoenelmarcomultilateralapartirtantodelaacumulacioacutendeexperienciaenla aplicacioacutendelasnormasyavigentesenalgunasregionescomodelapropiaevolucioacutendel mercadodebasesdedatosenlospaiacutesesdeAmeacutericaLatinayelCaribe
[SigueelAnexoI]
SCCR86
ANEXOI
CuadroA1AccesoatelefoniacuteaenAmeacutericaLatinayelCaribendash2001
Telefoniacuteacelular Telefoniacuteafija
Paiacutes Nordmsuscriptores cada100hab Paiacutes
Nordmliacuteneastelefoacutenicas cada100hab
Martinica 7153 Guadalupe 6359 Araba 5000 Chile 3402 AntiguaampBarbuda 3177 PuertoRico 3065 IslasViacutergenes (EEUU) 2890 Jamaica 2694 Venezuela 2635 Meacutexico 2168 Panamaacute 2070 Bermuda 2064 Paraguay 2040 Bahamas 1966 Surinam 1911 Argentina 1861 TrinidadampTobago 1734 Brasil 1673 Uruguay 1547 Repuacuteblica Dominicana 1465 ElSalvador 1250 Belize 1155 Barbados 1064 Guatemala 970 Bolivia 899 Guyana 866 Colombia 763 CostaRica 757 Ecuador 667 Granada 641 Peruacute 592 Honduras 361 StKittsandNevis 312 Nicaragua 299 StVincent 208 Dominica 156 Haitiacute 111 Cuba 007
Bermuda 8715 StKittsandNevis 5688 IslasViacutergenes(EEUU) 5637 AntiguaampBarbuda 4735 Barbados 4629 Guadalupe 4493
Martinica 4300 Bahamas 4003 Aruba 3503 PuertoRico 3364 Granada 3275 Dominica 2906 Uruguay 2829 TrinidadampTobago 2399 Chile 2390 CostaRica 2297 StVincent 2196 Brasil 2178 Argentina 2163
Jamaica 1973 Surinam 1758 Colombia 1705 Panamaacute 1483 Belize 1444 Meacutexico 1372 Venezuela 1120 RepuacuteblicaDominicana 1102 Ecuador 1037 ElSalvador 934 Guyana 919 Peruacute 775 Guatemala 647 Bolivia 622 Paraguay 512 Cuba 510 Honduras 471 Nicaragua 312 Haitiacute 097
EEUU 4442 EEUU 6645 Oceaniacutea 4495 Europa 4377 AmeacutericaLatinay Caribe 1717
Europa 4062 Oceaniacutea 4002
AmeacutericaLatinayCaribe 2327 Mundo 1557 Mundo 1721
FuenteInternationalTelecommunicationsUnion(ITU)
SCCR86 AnexoIpaacutegina2
CuadroA2AccesoaInternetypenetracioacutendePCsenAmeacutericaLatinayelCaribendash2000
PCs Internet
Paiacutes NordmPCscada
100hab Paiacutes
NordmServidores cada10000
hab Paiacutes
Nordm usuarios
cada 10000hab
Bermuda 4654 Bermuda 52727 Bermuda 390137 Guadalupe 1974 Uruguay 16202 Chile 165765 StKittsandNevis 1817 Argentina 7298 Aruba 136536 CostaRica 1491 Meacutexico 5655 Uruguay 110878 Granada 1271 Panamaacute 5313 PuertoRico 102179
Martinica 1266 Brasil 5153 IslasViacutergenes (EEUU) 100322
Belize 1249 TrinidadampTobago 5096 Peruacute 97420 StVincent 1058 Chile 4881 Dominica 77777 Uruguay 1049 AntiguaampBarbuda 4095 TrinidadampTobago 77258 Chile 823 Araba 2809 Argentina 67509
Barbados 822 IslasViacutergenes (EEUU) 2807 AntiguaampBarbuda 65203
Dominica 713 Dominica 2424 Belize 62447 TrinidadampTobago 618 CostaRica 1829 Guyana 60395 Meacutexico 576 Guadalupe 1246 CostaRica 56674 Argentina 513 Belize 1220 StKittsandNevis 51610 Brasil 500 Colombia 1106 Granada 43556
Jamaica 466 Repuacuteblica Dominicana 924 Bahamas 43158
Venezuela 455 Martinico 891 Venezuela 39305 Peruacute 409 Venezuela 668 Barbados 37383 Panamaacute 370 Jamaica 571 Panamaacute 31701 Colombia 354 Guatemala 492 Jamaica 31055 Guyana 256 Peruacute 417 StVincent 30857 Ecuador 217 PuertoRico 386 Brasil 29392 ElSalvador 191 Barbados 374 Meacutexico 27431 Bolivia 168 Nicaragua 276 Surinam 26979 Paraguay 127 Paraguay 236 Colombia 20746 Guatemala 114 Bolivia 159 RepuacuteblicaDominicana 18588 Honduras 108 StKittsandNevis 104 Guadalupe 17544 Cuba 107 ElSalvador 092 Bolivia 14407 Nicaragua 089 Bahamas 079 Ecuador 14234 AntiguaampBarbuda ndash Guyana 069 Martinica 12746 Aruba ndash Cuba 059 Nicaragua 9854 Bahamas ndash Granada 032 ElSalvador 7967 Repuacuteblica Dominicana ndash Surinam 023 Paraguay 7278 Haitiacute ndash Honduras 020 Guatemala 7027 PuertoRico ndash Ecuador 018 Honduras 6168 Surinam ndash StVincent 018 Cuba 5358 IslasViacutergenes (EEUU) ndash Haitiacute ndash Haitiacute 2454 EEUU 5852 EEUU 292832 EEUU 450696 Oceaniacutea 3652 Oceaniacutea 64761 Oceaniacutea 251112 Europa 1674 Europa 15727 Europa 135948 AmeacutericaLatinay Caribe 659
AmeacutericaLatinay Caribe 9628
AmeacutericaLatinay Caribe 57049
Mundo 772 Mundo 17793 Mundo 64137
FuenteInternationalTelecommunicationsUnion(ITU)
SCCR86 AnexoIpaacutegina3
CuadroA3CostodeaccesoaInternetndash2001
Promedioanualdelcostopor20horasdeaccesomensualaInternetcomoporcentaje delPBIpercaacutepita(medidoenPPP)
Ranking Paiacutes Costo
1 2 3 4 5 6 7 8 9
10 29 31 32 36 41 42 44 45 47 48 49 53 58 61 62 65 66 67
Suecia Beacutelgica Finlandia Noruega Islandia Japoacuten Suiza EstadosUnidos Taiwaacuten Dinamarca Uruguay Argentina TrinidadampTobago Chile Meacutexico Brasil CostaRica Venezuela Colombia Jamaica Panamaacute Bolivia ElSalvador Guatemala RepuacuteblicaDominicana Paraguay Ecuador Honduras
012 029 037 037 046 049 057 065 068 071 263 320 330 454 517 526 543 604 808 840 844 983
1152 1557 1562 2039 2503 3207
FuenteKirkman(2002)
Sobre75paiacutesesrankeados
SCCR86 AnexoIpaacutegina4
CuadroA4IndicedePreparacioacutenparaelAccesoalaRed (NetworkedReadinessIndex(NRI))ndash2001
Ranking NRI
Paiacutes Networked Readiness
1 2 3 4 5 6 7 8 9
10 32 34 37 38 44 45 46 47 48 50 52 55 56 57 63 67 68 69 71 72
EstadosUnidos Islandia Finlandia Suecia Noruega PaiacutesesBajos Dinamarca Singapur Austria ReinoUnido Argentina Chile Uruguay Brasil Meacutexico CostaRica TrinidadampTobago RepuacuteblicaDominicana Panamaacute Venezuela Peruacute ElSalvador Jamaica Colombia Paraguay Bolivia Guatemala Nicaragua Ecuador Honduras
605 603 591 576 568 568 556 547 532 531 401 400 380 379 358 357 352 352 342 341 338 330 329 329 315 304 300 283 265 264
FuenteKirkmanetal(2002)
[SigueelAnexoII]
Sobre75paiacutesesrankeados
SCCR86
ANEXOII
REFERENCIASBIBLIOGRAacuteFICAS
BandJyJSGowdy(1997)ldquoSuiGenerisDatabaseProtectionHasItsTimeComerdquo D-LibMagazinejunioWashingtonDC
Barca(2000)ldquoPropiedadIntelectualdelasBasesdeDatosUnAcercamientodesdela JurisprudenciaNorteamericanardquoCuadernodeDoctrinaReacutegimenJuriacutedicodelosBancosde DatosFacultaddeDerechoyCienciasSocialesUniversidaddeBuenosAires
BaronP(2001)ldquoBacktotheFutureLearningfromthePastintheDatabaseDebaterdquoTheOhio StateLawJournalVolumen62Nordm2
BailyMN(2002)ldquoDistinguishedLectureonEconomicsinGovernmentTheNew EconomyPostMortemorSecondWindrdquoJournalofEconomicPerspectivesVolumen16 Nordm 2pp3-22
BancoMundial(2001)ldquoIntellectualPropertyBalancingIncentiveswithCompetitive AccessrdquoenGlobalEconomicProspectsandtheDevelopingCountries2002 Washington DC
BenthamJ(1978)EscritoseconoacutemicosFondodeCulturaEconoacutemicaMeacutexico
BraunsteinYM(2002)ldquoRepercusionesEconoacutemicasdelaProteccioacutendelasBasesdeDatos enlosPaiacutesesenDesarrolloyPaiacutesesenTransicioacutenrdquopreparadoparaelComiteacutePermanentede DerechodeAutoryDerechosConexosSeacuteptimaSesioacuten13a17demayoGinebra
CaballeroLealJL(2000)ldquoProteccioacutenJuriacutedicadelasBasesdeDatosyProteccioacutenSui GenerisparalasBasesdeDatosnoOriginalesrdquoenMAPalaciosyRAntequera(eds) PropiedadIntelectualTemasRelevantesenelEscenarioInternacionalSIECAUSAID
CaacutemaraLapuenteS(1999)ldquoUacuteltimasOrientacionesInternacionalessobrelaProteccioacuten JuriacutedicadelasBasesdeDatosrdquoRevistaChilenadeDerechoVolumen26Nordm1pp9-61enero
CassierM(2002)ldquoBienPrivadoBienColectivoyBienPuacuteblicoenlaEradelaGenoacutemicardquo RevistaInternacionaldeCienciasSocialesNordm171marzo
ChangH(2001)ldquoIntellectualPropertyRightsandEconomicDevelopmentndashHistorical LessonsandEmergingIssuesrdquoJournalofHumanDevelopmentVolumen2Nordm2julio
ChenYyTPuttitanun(2002)ldquoIntellectualPropertyRightsandInnovationinDeveloping CountriesrdquoCenterforEconomicAnalysisDepartmentofEconomicsUniversityofColorado atBoulderWorkingPaperNo02-06mayo
CIPRndashCommissiononIntellectualPropertyRightsndash(2002a)ldquoTechnologyDevelopmentand IntellectualPropertyRightsrdquoWorkshop1enero
SCCR86 AnexoIIpaacutegina2
CIPRndashCommissiononIntellectualPropertyRightsndash(2002b)ldquoCopyrightSoftwareandthe InternetrdquoWorkshop5enero
ColstonC(2001)ldquoSuiGenerisDatabaseRightRipeforReviewrdquoJournalofInformation LawandTechnologyNordm 3 noviembre
CommitteeforaStudyonPromotingAccesstoScientificandTechnicalDataforthePublic InterestCommissiononPhysicalSciencesMathematicsandApplicationsNationalResearch Council(1999)AQuestionofBalancePublicRightsandthePublicInterestinScientifical andTechnicalDatabasesNationalAcademyofSciencesWashingtonDC
CorreaCM(2000)ldquoFairUseintheDigitalErardquopresentadoenelThirdUNESCO CongressonEthicalLegalandSocietalChallengesofCyberspace13-15denoviembre Paris
CowanRyEHarison(2001)ldquoIntellectualPropertyRightsinaKnowledge-Based EconomyrdquoMERITInfonomicsResearchMemorandumSeries2001-027septiembre Maastricht
CraftsN(2000)ldquoGlobalizationandGrowthintheTwentiethCenturyrdquoInternational MonetaryFundWorkingPaper0044WashingtonDC
DrsquoAndreaTysonLyESherry(1997)ldquoInformationIndustryAssociationStatutory ProtectionForDatabasesEconomicampPublicPolicyIssuesrdquoCommitteeontheJudiciary USHouseofRepresentatives
DavidPA(2000)ldquoTheDigitalTechnologyBoomerangNewIntellectualPropertyRights ThreatenGloballdquoOpenSciencerdquoWorkingPaper00-016AllSoulsCollegeOxfordamp StanfordUniversityoctubre
DavidPA(2002)ldquoDoestheNewEconomyNeedalltheOldIPRInstitutionsDigital InformationGoodsandAccesstoKnowledgeforEconomicDevelopmentrdquopreparadoparala WIDERConferencefortheNewEconomyinDevelopmentmayoHelsinki
DavidPAyDForay(2002)ldquoFundamentosEconoacutemicosdelaSociedaddel ConocimientordquoComercioExteriorVolumen52Nordm6pp472-490junio
DeOliveiraAscensatildeoJ(2002)ldquoBasesdeDadosElectroacutenicasOEstadodaQuestatildeoem PortugalenaEuropardquoRevistadeAssociaccedilatildeoBrasileiradaPropriedadeIntelectual(ABPI) Nordm56pp6-14enerofebreroRiodeJaneiro
DusollierSYPoulletyMBuydens(2000)ldquoCopyrightandAccesstoInformationinthe DigitalEnvironmentrdquopresentadoenelThirdUNESCOCongressonEthicalLegaland SocietalChallengesofCyberspace13-15denoviembreParis
ElKassasS(2002)ldquoStudyontheProtectionofUnoriginalDatabasesrdquopreparadoparael ComiteacutePermanentedeDerechodeAutoryDerechosConexosSeacuteptimaSesioacuten13a17de mayoGinebra
SCCR86 AnexoIIpaacutegina3
ForayD(1997)ldquoGenerationandDistributionofTechnologicalKnowledgeIncentives NormsandInstitutionsrdquoenCEdquist(ed)SystemsofInnovationTechnologiesInstitutions andOrganizationsPinterLondres
Forero-PinedaCyHJaramillo-SalazarldquoElAccesodelosInvestigadoresdelosPaiacuteses MenosDesarrolladosalaCienciaylaTecnologiacuteaInternacionalrdquo RevistaInternacionalde CienciasSocialesNordm171marzoParis
FreitasPereiraMNCJSRibeiroLTractenbergyPLoureiroMedeiros(1999)ldquoBases deDadosnaEconomiadoConhecimentoAQuestatildeodaQualidaderdquo RevistaCiecircnciada InformaccedilatildeoVolumen28Nordm2
GalliniNySScotchmer(2002)ldquoIntellectualPropertyWhenisitthebestincentive systemrdquoenAJaffeJLernerySStern(eds)InnovationPolicyandtheEconomyVol2 MITPress
GilbertR(1999)ldquoEconomicFactorsintheProductionDisseminationandUseofScientific andTechnicalDatabasesrdquoenProceedingsoftheWorkshoponPromotingAccesstoScientific andTechnicalDataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicyOptionsNational AcademyofSciencesPartIWorkshopPresentationsenero
GordonRJ(1999)ldquoHastheldquoNewEconomyrdquoRenderedtheProductivitySlowdown Obsoleterdquopreparadoparael ProductivityGrowthWorkshopFederalReserveBankof St Louis
GordonRJ(2002)ldquoTechnologyandEconomicPerformanceintheAmericanEconomyrdquo NBERWorkingPaperSeriesWorkingPaper8771febrero
GranstrandODForayPDavidetal(2001)ldquoWorkshopReportonIPR(Intellectual PropertyRights)AspectsofInternetCollaborationsrdquoEuropeanCommissionResearch DirectorateGeneralDirectorateBndashEuropeanResearchAreaStructuralAspectsWorking Paper
GrossmanGMyELai(2002)ldquoInternationalProtectionofIntellectualPropertyrdquoNational BureauofEconomicResearchWorkingPaper8704
HallBH(2002)ldquoOnCopyrightandPatentProtectionforSoftwareandDatabasesATale ofTwoWorldsrdquoenOGranstrand(ed)EconomicsLawandIntellectualPropertyKluwer
HellerMAldquoTheTragedyoftheAnticommonsrdquoHarvard LawReviewJanuary1998
HerreraBravoR(2001)ldquoAlgunasObrasDigitalesysuProteccioacutenJuriacutedicardquodisponibleen httprodolfoherreragaleoncomdocumentoshtmmarzo
HowellR(1998)ldquoDatabaseProtectionandCanadianLawrdquopreparadoparaIndustryCanada andCanadianHeritagedisponibleenhttpstrategisicgccaSSGip01045ehtml
HugenholtzB(2001)ldquoTheNewDatabaseRightEarlyCaseLawfromEuroperdquo presentadoenNinthAnnualConferenceonInternationalIPLawampPolicyFordham UniversitySchoolofLawNewYork19-20abril
SCCR86 AnexoIIpaacutegina4
HughesJ(2002)ldquoPoliticalEconomiesofHarmonizationDatabaseProtectionandInformation PatentsrdquopresentadoenelSeminarioFrontiersofownershipinthedigitaleconomyjunioParis
ITACndashInformationTechnologyAssociationofCanadandash(1997)ldquoDatabaseProtectionrdquo diciembre
JasziP(1996)ldquoSummaryandAnalysisofHR3531rdquoAssociationofResearchLibraries agosto
JijenaLeivaRJ(1999)ldquoPropiedadIntelectualeInternetrdquoREDIRevistaElectroacutenicade DerechoInformaacutetico Nordm10
KhanZB(2002)ldquoIntellectualPropertyandEconomicDevelopmentLessonsfrom AmericanandEuropeanHistoryrdquoCommissiononIntellectualPropertyRightsStudy Paper 1a
KirkmanG(ed)(2002)TheGlobalInformationTechnologyReport2001-2002Readiness fortheNetworkedWorldCenterforInternationalDevelopmentatHarvardUniversity
KirkmanGSCAOsorioyJDSachs(2002)ldquoTheNetworkedReadinessIndex MeasuringthePreparednessofNationsfortheNetworkedWorldrdquoenKirkmanG(ed)opcit
LallS(2001)ldquoIndicatorsoftheRelativeImportanceofIPRsinDevelopingCountriesrdquo UNCTADICTSDCapacityBuildingProjectonIntellectualPropertyRightsandSustainable Developmentdraftnoviembre
LevinRCAKKlevorickRRNelsonySGWinter(1987)ldquoAppropriatingthe ReturnsfromIndustrialResearchandDevelopmentrdquoBrookingsPapersonEconomic ActivityNordm3
LinnA(2000)ldquoHistoryofDatabaseProtectionLegalIssuesofConcerntotheScientific CommunityrdquoGlobalChangeDataandInformationSystem(GCDIS)USGlobalChange ResearchProgram(USGCRP)marzo
LiptonJ(2002)ldquoTheEUDatabaseRightandUniversityTeachingMaterials Journalof TechnologyLawandPolicyLevinCollegeofLawUniversityofFloridaissue1marzo
LoseyRC(1995)ldquoPracticalandLegalProtectionofComputerDatabasesrdquodisponibleen httpwwwfloridalawfirmcomarticlehtml
MaskusK(2000)IntellectualPropertyRightsintheGlobalEconomyInstitutefor InternationalEconomics
MaurerSMySScotchmer(1999)ldquoIntellectualPropertyRightsDatabaseProtectionIs ItBrokenandShouldWeFixItrdquoScienceVolumen284Mayo
MaurerSMPBHugenholtzyHJOnsrud(2001)ldquoEuropersquosDatabaseExperimentrdquo ScienceVolumen294octubre
MaurerSM(1999)ldquoRawKnowledgeProtectingTechnicalDatabasesforScienceand IndustryrdquoenProceedingsoftheWorkshoponPromotingAccesstoScientificandTechnical
SCCR86 AnexoIIpaacutegina5
DataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicyOptionsNationalAcademyof SciencesAppendixCenero
MilleacuteA(1996)ldquoProteccioacutenalosFabricantesdeBasesdeDatosunNuevolsquoDerecho ConexordquoRevistaDerechodelaAltaTecnologiacuteaantildeoVIIINdeg93mayo
MilleacuteA(1999)ldquoProtectionofDatabasesWorkshoprdquopreparadoparalaInternational ConferenceonElectronicCommerceandIntellectualPropertyOrganizacioacutenMundialdela PropiedadIntelectualseptiembre
NASndashNationalAcademyofSciences ndash(1999)ProceedingsoftheWorkshoponPromoting AccesstoScientificandTechnicalDataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicy OptionsWashingtonDC
NicholsonJFyMFreno(2001)ldquoProtectingtheContentofDatabasesrdquoIPLitigator enero
OECD(2001)TheNewEconomyBeyondtheHypeFinalReportontheOECDGrowth ProjectOECDParis
OramA(2000)ldquoTheSapandtheSyrupoftheInformationAgeCopingwithDatabase ProtectionLawsrdquodisponibleen httpwwworeillycom~andyoprofessionalcollection_lawhtml
OvillaBuenoR(1998)ldquoLaProteccioacutenJuriacutedicadelasBasesdeDatosenMeacutexicoDelos lineamientosInternacionalesalaNuevaLeyFederaldelDerechodeAutorrdquoenBecerra RamiacuterezM(ed)EstudiosdeDerechoIntelectualenHomenajealProfesorDavidRangel MedinaInstitutodeInvestigacionesJuriacutedicasdelaUNAMMeacutexico
PaacuteezMantildeaacuteJ(1997)ldquoProteccioacutenjuriacutedicadelosproductoresyusuariosdelasbasesde datosenlosderechosespantildeolycomunitariordquodisponibleenelsitiowebInformaacuteticos EuropeosExpertos(wwwieees)
PetersM(1999)ldquoSummaryOverviewofExistingandProposedIntellectualPropertyRights RegimesforDatabasesrdquoenProceedingsoftheWorkshoponPromotingAccesstoScientific andTechnicalDataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicyOptionsNational AcademyofSciencesPartIWorkshopPresentationsenero
QuinnN(2000)ldquoBancosdeDatosPrincipiodeLegalidadyTutelaPenalenlaLey ArgentinardquoCuadernodeDoctrinaReacutegimenJuriacutedicodelosBancosdeDatosFacultadde DerechoyCienciasSocialesUniversidaddeBuenosAires
ReichmanJHyPSamuelson(1997) ldquoIntellectualPropertyRightsinDatardquoVanderbilt LawReviewVolumen50enero
ReichmanJyPUhlir(1999)ldquoDatabaseProtectionattheCrossroadsRecent DevelopmentsandtheirImpactonScienceandTechnologyrdquoTheBerkeleyTechnologyLaw Journal14-2
SCCR86 AnexoIIpaacutegina6
RiisT(2002)ldquoEconomicImpactoftheProtectionofUnoriginalDatabasesinDeveloping CountriesandCountriesinTransitionrdquopreparadoparaelComiteacutePermanentedeDerechode AutoryDerechosConexosSeacuteptimaSesioacuten13a17demayoGinebra
RomerP(1993)ldquoTwoStrategiesforEconomicDevelopmentUsingIdeasandProducingIdeasrdquo ProceedingsoftheWorldBankAnnualConferenceonDevelopmentEconomics1992
SchraderDyRJeweler(1999)ldquoIntellectualPropertyProtectionforNoncreative DatabasesrdquoCongressionalResearchServiceReportsseptiembre
ScotchmerS(1999)ldquoCummulativeInnovationinTheoryandPracticerdquoGSPPWorking Paper240UCBerkeleyfebrero
ShapiroCyHVarian(1999)InformationRulesAstrategicGuidetotheNetwork EconomyHarvardBusinessSchoolPressMassBoston
ShengliZ(2002)ldquoTheEconomicImpactoftheProtectionofDatabaseinChinardquopreparado paraelComiteacutePermanentedeDerechodeAutoryDerechosConexosSeacuteptimaSesioacuten13 a 17demayoGinebra
StefikMyTLunt(1999)ldquoOverviewofTechnologiesforProtectingandfor MisappropriatingDigitalIntellectualPropertyRightsTheCurrentSituationandFuture ProspectsrdquoenProceedingsoftheWorkshoponPromotingAccesstoScientificandTechnical DataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicyOptionsNationalAcademyof SciencesPartIWorkshopPresentationsenero
StoryA(2002)ldquoStudyonIntellectualPropertyRightstheInternetandCopyrightrdquo CommissiononIntellectualPropertyRightsStudyPaper5
[FindelAnexoIIydeldocumento]
SCCR86 paacutegina24
positivamentecorrelacionadosconelniveldedesarrolloeconoacutemicoysocialdelospaiacuteses respectivos
iquestQueacutetipodebasesdedatosseproducenenlaregioacutenSolamenteenelcasodeBrasil hemospodidoencontrardatossistematizadosalrespectocorrespondientesalantildeo1996Enel cuadrosiguienteseobservaquehabiacuteaunas700basesendichopaiacutesenaquelantildeoabarcando diversastemaacuteticasyaacutereasydecaraacutectertantopuacuteblicocomoprivado
CuadroBasesdedatosexistentesenBrasilndash1996
Clasificacioacuten Nordmdebases dedatos
ABasesdeproduccioacutenTeacutecnico-cientiacutefica 89 Bibliograacuteficas 77 Tesis 12
BRegistrosyguiacuteas 142 Generales 35 Instituciones 22 Empresas 30 Investigadores 16 Productosyservicios 23 Eventos 6 Peliacuteculasyvideos 6 Otros 4
CBasesdeArchivo 272 Generales 234 Imaacutegenes 004 Legislacioacuten 19 Recortesnoticias 3 Autoridadesterminoloacutegicas 12
DBasesdeInformacioacutenyGestioacutenTecnoloacutegicaydeNegocios 35 Generales 20 NormasTeacutecnicas 11 Patentes 4
EBasesdeCulturasVivas 8 FBasesdeIndicadoresEstadiacutesticasDiagnoacutesticos 12 GOtrasBases 136
Generales 10 IBGE(InstitutoBrasileirodeGeografiaeEstatistica) 78 Cetesb(CompanhiadeTecnologiadeSaneamento 48 Ambiental)
TOTAL 694
FuenteFreitasPereiraetal(1999)
Entantolaevidenciarecogidaparaesteestudiomuestraqueentrelosprincipales productoresdebasesdedatosenlospaiacutesesdelaregioacutenfigurandiversasinstitucionespuacuteblicas quegeneranorecopilaninformacioacutencomercialeconoacutemicajuriacutedicafinancieraetclacualen generalenpartevendenyenpartedifundendeformagratuitandashdehechoesprobablequeel
SCCR86 paacutegina25
sectorpuacuteblicoseaelprincipalproductordebasesdedatosenvariospaiacutesesdelaregioacuten Asimismoexistendistintosproveedoresprivadosquetambieacutencomercializanlamismaclasede informacioacutenmuchasvecesencompetenciadirectaconelsectorpuacuteblico(replicandoloque ocurreenlamayorpartedelospaiacutesesdesarrollados)aunqueengeneralagregandovalorala informacioacutenquebrindaesteuacuteltimo(facilitandolaconsultayelusodelainformacioacuten organizandodemanerasalternativaslosdatosrespectivosetc)Laofertaprivadadebasesde datosenAmeacutericaLatinayelCaribeestariacuteaconcentradaprincipalmenteentoncesenempresas quesededicanavenderinformacioacutensobretemasjuriacutedicoscomercialescrediticiosyenmenor medidafinancierosloscualessonenloesencialdeintereacutesbaacutesicamenteldquolocalrdquo(estoeslos usuariosdelainformacioacutenrespectivaseriacuteanensuenormemayoriacutearesidentesdelpaiacutesndasho regioacutenndashalacualserefieredichainformacioacuten)
Elsectorpuacuteblicoasiacutecomolasuniversidadesylosinstitutosdeinvestigacioacutentambieacuten ofreceinformacioacutendemaneragratuitauonerosaseguacutenloscasosencamposdondelaoferta domeacutesticaprivadaesmenoroenocasionesnulameteorologiacuteaagriculturahidrografiacutea demografiacuteasaludcartografiacuteageologiacuteamedioambienteetcasiacutecomoendiversoscamposde lascienciasldquodurasrdquoEnvariasdeestasaacutereaslosusuarioslocalestambieacutenrecurrenobviamente alasbaseslocalizadasenlospaiacutesesdesarrolladosNoacuteteseenestesentidoquemientrasque unapartedelainformacioacutenrelevanteenestetipodeaacutereascorrespondeahechosodatos propiosdelospaiacutesesdelaregioacuten(porejemploenmeteorologiacutea)losusuarioslocalestambieacuten puedenestarinteresados(enmayormedidaqueenelcasodelasbasesjuriacutedicasocomerciales porejemplo)eninformacioacutencontenidaenbasesdedatosextranjeras(estoesclaroenelcaso delaactividadcientiacuteficaporejemplo)
Otrohechoimportanteatenerencuentaesqueelgradodedigitalizacioacutendelasbasesde datosenlaregioacutenesclaramentemenoralqueseobservaenlospaiacutesesdesarrolladoslocuales obviamenteconsecuenciadelmenorniveldepenetracioacutendelasTICsenlaregioacuten40 Esto marcaunobstaacuteculoobjetivoparaeldesarrollodelmercadodebasesdedatos
EnloscuadrosA1aA3(enelAnexoI)seobservaelretrasodebuenapartedelos paiacutesesdelaregioacuteneneldesplieguedelainfraestructurainformaacuteticaydetelecomunicaciones necesariaparaingresaralmundodelaldquonuevaeconomiacuteardquo(porciertolasdiferenciasentre paiacutesessonimportantesconlasnacionesdelCaribecomolosmaacutesavanzadasenpromedioen teacuterminosrelativos41)ndashasiacutecomoenelcostodeaccesoadichainfraestructuraEnestesentido resultainteresanteobservarlosdatosexhibidosenelcuadroA4(verelAnexo I)que correspondenaunIndicedePreparacioacutenparaelAccesoalaRed(NetworkedReadinessIndex (NRI))presentadooriginalmenteenKirkmanetal(2002)42 ndashseguacutenlosautoresdichoiacutendice reflejalapreparacioacutenyelpotencialdeunpaiacutesparaparticipardeunmundointerconectadopor redesQuedaclaroqueelgruesodelaregioacutenestaacutelejosdetenerlosnivelesdepreparacioacuten adecuadosparaingresaralaldquonuevaeconomiacuteardquoyportantoparaserunactorimportanteenla
40 Asiacuteunafilialargentinadeungrupoempresarioeuropeo-estadounidenseentrecuyosprincipales negociosfiguralaventadeinformacioacutenjuriacutedicareportoacutequemientrasqueenArgentinael porcentajedefacturacioacutenenmedioselectroacutenicoserade8elmismollegabaal50enEEUU locualobedecejustamentealoincipientedeladifusioacutendelaventadedatosenformatodigitalen laregioacuten
41 Laescasapoblacioacutendevariosdeestospaiacutesespuedeestarexplicandopartedelasdiferencias respectivas
42 Eliacutendiceseconstruyeenfuncioacutendedistintosindicadoresquereflejanlainfraestructura informaacuteticaydecomunicacioneslaspoliacuteticaspuacuteblicasvigentesendichasaacutereasetc
SCCR86 paacutegina26
produccioacutenexportacioacutenyconsumodebasesdedatosdigitalizadasEnconsecuenciala expansioacutendelaindustriadelasbasesdedatostendraacutecomopre-condicioacutenqueseacelere fuertementelaincorporacioacutendelasTICsenAmeacutericaLatinayelCaribe(paripassuconun ascensoenlosnivelesdeeducacioacutendesupoblacioacutendemodoquedichaincorporacioacutennose hagaacostadeincrementarlaldquobrechadigitalrdquointernayaexistente)
b) Lasituacioacutenlegalylosmediosdeproteccioacutenexistentesparalasbasesdedatos
Enlamayorpartedelaregioacutensehaincorporadoyadeformaexpliacutecitaalasbasesde datosquetengancaracteriacutesticasdeoriginalidadenlaseleccioacutenyodisposicioacutendesus contenidosalasrespectivaslegislacionesnacionalessobrederechodeautorsiguiendolas disposicionesdelostratadosyamencionadosdelaOMPIylaOMC(ADPIC)Ladecisioacuten 351 delAcuerdodeCartagenaconcertadaentreBoliviaColombiaEcuadorPeruacuteyVenezuela tambieacutenincluyedisposicionestendientesaprotegeralasmencionadasbasesdedatos
EncontrastecomomencionamosantesenlaregioacutensolamenteenMeacutexicoexisteuna legislacioacutenadhocqueotorgaproteccioacutenalapropiedadintelectualdelasbasesdedatosno originalesEnestesentidocabesentildealarquedichalegislacioacutenharecibidocriacuteticasdepartede juristasmexicanosquesentildealansucaraacutectercontradictorioconlaLeyMexicanadeDerechosde Autorenlacualdichadisposicioacutenhasidoincluida(verOvillaBueno1998CaballeroLeal 2000)DichascriacuteticassefundanenqueenMeacutexicoaligualqueencasitodoslospaiacutesesdela regioacutencuyalegislacioacutensobrepropiedadintelectualsebasaenlatradicioacutenlatinaseentiende queelderechodeautorsiemprehaexigidocreatividadcomobaseparalaproteccioacutenno existiendofundamentosparaprotegerbienesenbasealasinversionesnecesariasparasu creacioacutenPorsuparteCaballeroLeal(2000)sentildealaquelaLeyMexicananootorgaderechos soacutelidosalosproductoresdebasesdedatosnooriginalesdadoquenodefineclaramentecuales sonlosderechosexclusivosdeaquellosnitampocopreveacutelaposibilidadderenovarla extensioacutendelaproteccioacutenotorgadandashqueenelcasomexicanoesde5antildeosndashconcluyendoque susefectospraacutecticosnoseriacuteansignificativos
Entantohastadondehemospodidoindagarnoexistenproyectosdeleyenninguacutenpaiacutes deAmeacutericaLatinayelCaribequeapuntenaincorporarunaproteccioacutenespecialparalasbases dedatosnooriginalesEnestesentidoesinteresantesentildealarquealmenosenalgunospaiacuteses loslegisladoresparecenadvertidosdelosdebatesquesobreeltemasehansuscitadoenotras regionesAsiacutealdiscutirselaactuallegislacioacutenargentinaqueprotegeporlaviacuteadederechosde autoralosprogramasdecomputacioacutenylasbasesdedatosoriginalesunsenadorexpresoacutesu temorporelhechodequelafaltadeunaadecuadaclarificacioacutendeltemaderivaraenla proteccioacutendeguiacuteastelefoacutenicasporejemplo(Quinn2000)
Sinperjuiciodelaausenciadedisposicionesespeciacuteficassobreeltemaexistenenla mayorpartedelospaiacutesesdiversasfiguraslegalesquepodriacuteanaplicarseencasodeproducirse conflictosentornoalapropiedaddelasbasesdedatosnooriginalesporejemplolasleyeso disposicionesrelativasacompetenciadeslealenriquecimientosincausaapropiacioacutenindebida etcclaramentepuedenseraplicadasencasodequeunpropietariodeunabasededatossea afectadoporcompetidoresquereproduzcansindebidaautorizacioacutensusproductos43 Enelcaso
Porciertolosproveedoresdebasesdedatosenlaregioacutentienenlaopcioacutenderegistrarlos elementosdesusbasesquepuedanserprotegidostantoporlalegislacioacutendederechosdeautor (porejemplotesaurosmeacutetodosdeinterrogacioacutenconsultayvisualizacioacuteniacutendicesprogramasde
[Siguelanotaenlapaacuteginasiguiente]
43
SCCR86 paacutegina27
deChileentantondashseguacutenlasautoridadesdelaoficinadeDerechosdeAutorconsultadaspara estetrabajondashlaleyNdeg19223sobredelitosinformaacuteticosdealgunamanerapodriacuteaaplicarsea lasbasesdedatosnooriginalesenausenciadeproteccioacutenenelaacutembitodelderechodeautor Talvezlomismopodriacuteaocurrirenotrospaiacutesesenloscualesexistalegislacioacutensimilar
Sepuedeargumentarquelaefectividaddelasmencionadasdisposicioneslegalesseve menguadaenlapraacutecticaporproblemasdeenforcement(hechodestacadoporlamayorparte delasinstitucionesempresasyexpertosconsultadosparaestetrabajo)Sibiendichos problemasnosonexclusivosdelalegislacioacutensobrepropiedadintelectualalgunos observadoresargumentanqueenlaregioacutenexisteunaactitudculturalmaacutesldquotoleranterdquoalacopia delainformacioacutenqueenlospaiacutesesmaacutesavanzadoslocualagravariacuteaparticularmentela situacioacutenenelaacutembitobajoexamenAsimismolarelativaldquonovedadrdquodeltemaenloquehace alasbasesdedatosdigitalizadastornariacuteaauacutenmaacuteslentosycomplejosloslitigiosporfalta tantodejurisprudenciaasentadacomodepreparacioacutendelosfuncionariosjudiciales
Enloquehacealusoindebidodelasbasesdedatosporpartedelosusuarioslegiacutetimos (queseconcentrafundamentalmenteencompartiroextenderelaccesoalainformacioacuten respectivaapersonasuorganizacionesnoautorizadas)sibiengeneralmenteseconcertan contratosolicenciasqueprohibendichasaccionesenlapraacutecticaaparentementeutilizarlaviacutea legalparaeliminarlasresultamuycostoso44
Enestecontextolosproveedoresdebasesdedatosprincipalmenterecurrenameacutetodos teacutecnicos(encriptadoclavesdeaccesoetc)paraprotegersusproductosloscualesalmenos paralamayoriacuteadelosconsultadosproveenunaproteccioacutenrelativamentefuerteaunquepor ciertonocompleta(lasdificultadesaparentementeseconcentrariacuteanenelmencionado problemadelosusuariosqueporejemplodifundenlasclavesdeaccesoapersonasno autorizadas)
Ciertamentedebedecirsequelaproteccioacutenpormediostecnoloacutegicossueletenerademaacutes deuncostoelevadolaconsecuenciadequelainformacioacutenolasconsultasdelasbasesdeban hacersedeunamaneramenoscoacutemodaoldquoamigablerdquoparaelusuariojustamenteconelfinde viabilizarlaproteccioacutenqueotorgaelmediotecnoloacutegicoEnesesentidolasfirmasdeben balanceareldeseodeminimizarlaspotencialespeacuterdidasporelusonoautorizadodesusdatos conlanecesidaddemantenerlasuficienteflexibilidadcomoparanoperjudicarasususuarios legiacutetimosespecialmentecuandoexistenvariosproveedoresalternativosenelmercado45
Lasmarcastambieacutensonunmediodeproteccioacutenasiacutecomolasestrategiasderenovacioacuten constantedelainformacioacutenlainclusioacutendevaloragregadoetcAsimismolasempresas propietariasdebasesdedatosmonitoreanconstantementeasuscompetidoresconelfinde
[Continuacioacutendelanotadelapaacuteginaanterior]
computacioacutenusadosparaelfuncionamientodelasbasesetc)comoporotrasnormaslegales (marcaslogosetc)
44 Lasempresastratariacuteanderesolverestosproblemascuandolosdetectanporlaviacuteadela persuasioacutenylasnegociacionesinformalesconlosusuarios
45 Dehecholasfirmasestariacuteanencondicionesdedetectarporejemplolapraacutecticadecompartirlas clavesdeaccesoperoalmenosporahoraconsiderariacuteanqueeleventualbeneficiodesermaacutes estrictosconelusodelasclavesnocompensariacutealoscostosaincurrirparaalcanzartalobjetivo (inclusoencuantoelloprobablementeredundariacuteaenrestriccionesqueafectariacuteanlacomodidadde accesoalasbasesauacutenparalosusuariosautorizados)
SCCR86 paacutegina28
detectarposiblesconductasdeslealesEntantohaybasesquesoacuteloestaacutendisponiblesonliney queseprotegenporelhechodequesutamantildeoestangrandequesalvoquepudieranser extraiacutedasdirectamentedelosservidoresendondeestaacutenalojadaslacopiadesuselementos resultariacuteademasiadocostosaylentacomoparaqueresulteeconoacutemicamenterentablerealizarel esfuerzorespectivoEstoesasiacuteenuncontextodondeloscontenidosdelamayorpartedelas basesdenaturalezacomercialsongeneralmenteactualizadosdemanerafrecuenteyenelcuallos propietariosdelasbasesraramenteautorizanlasconsultasldquoenbloquerdquoporloquelas informacionestienenqueseraccedidasdeaunaporvez
Alavezotramaneradepreservarmercadosatendiendoalasdiferentesnecesidadesde losusuarioseslaqueempleanalgunasempresasndashporejemploaquellasdedicadasavender informacioacutenfinancierandashquerecurrenafijardistintospreciosparalainformacioacutenseguacutenel gradodeactualizacioacutenconlaquelarequieransusclientesndashlocualtiendeadisminuirlos incentivosacopiarindebidamentelainformacioacutenrespectiva46
Sibiencasitodaslasfirmaseinstitucionesconsultadashanreportadolaexistenciade perjuicioseconoacutemicosporlaapropiacioacutenindebidadeinformacioacutenporpartedecompetidores yousuariosaparentementelaspeacuterdidasgeneradaspordichasaccionesseriacuteanenlagran mayoriacuteadeloscasosdebajamagnitudcomoparajustificarrealizareventualesaccioneslegales alrespecto4748 Tampocohemosrecogidoevidenciadequehayandejadodehacerse inversionesendeterminadasbasesdedatosporfaltadeproteccioacutenlegalapropiadaDetodos modosestasconclusionesdebensermatizadasteniendoencuentaqueenvarioscasoslas firmasproductorasdebasesdedatoshacerelativamentepocotiempoqueestaacutenofreciendosus productosenformatodigitalndashlocualpodriacuteaexplicarquelaincidenciadelosproblemasde copiadeinformacioacutenycontenidos(olaconcienciaacercadelaincidenciadedichos problemas)seamenorqueenlospaiacutesesmaacutesavanzados49
Laevidenciaquehemospodidorecogerparaesteestudioentantoindicaquelosuacutenicos casosenlosquesehanregistradodemandasjudicialesvinculadasalacopiadeinformacioacuten contenidaenbasesdedatosnooriginalesdigitalizadashantenidolugarenArgentina50y
46 EstecasocorrespondealaestrategiadenominadacomoldquoversioninginformationrdquoporShapiroy Varian(1999)
47 Unaempresaqueconsultamosdedicadaacomercializarbasesdedatosconinformacioacuten comercialyconoperacionesenArgentinaChileyUruguayestimoacutelaspeacuterdidasporelusono autorizadodeloscontenidosdesusbasesenun5-10desufacturacioacuten
48 Entantosenoshareportadoquehaycasosenlosquesibienlospropietariosdelasbasestienen certezadequesuinformacioacutenestaacutesiendoutilizadaporpersonassinderechosadquiridos legalmentetienendificultadesinclusoparaidentificaralosinfractores
49 AsuvezciertamentelosproblemasdepirateriacuteadelainformacioacutenenAmeacutericaLatinapreexisten aladigitalizacioacuten
50 LoscasosquenosfueronreferidosenArgentinasondosElprimeroinvolucroacuteaunaempresa dedicadaaproveerinformacioacutencontableytributariaunodecuyosboletinesdigitalesndashque ofreciacuteaasusclientesndasheracopiadoydistribuidoporotrafirmaSibienexistiacuteanbasesparaquela empresainfractorafuerasancionadaporcompetenciadesleallajusticiaaparentementenodio lugaralreclamodelafirmaafectadaElsegundoestaacutetodaviacuteairresueltoenelaacutembitodela justiciapenalysurgioacuteapartirdeunadenunciadelaempresaNosiscontralafirmaAxesor(en cuyocapitalparticipaunfondoderiesgodelBancoSantanderCentralHispanodeorigen espantildeol)porlacopiadeunCDconinformacioacutensobreriesgocrediticioquecomercializabaNosis
SCCR86 paacutegina29
Ecuador51 ndashenesteuacuteltimopaiacutesademaacutesenelaacutembitoadministrativosehansolicitadoen algunoscasoslapraacutecticademedidascautelaresporlapresuntautilizacioacuteniliacutecitadebasesde datoselectroacutenicasSinembargoobviamenteellonosignificaquenosehayanproducido muchosotrosepisodiosdepirateriacuteaquenohanllegadoalainstanciajudicialsinoquesehan resueltoprivadamente(asiacutecomotambieacutendeotrosquetodaviacuteasesiguenproduciendosinque seafaacutecilcomodeciacuteamosantessiquieraidentificarconprecisioacutenalosinfractores)Porotro ladocabedestacarquesiacutehanexistidocasosenloscualeslajusticiayahaprotegido compilacionesquecumpliacuteanconlosrequisitosdeoriginalidadenladisposicioacutenyoseleccioacuten delosdatosdeformataldeserprotegiblesbajolalegislacioacutendederechodeautor52
Enesteescenariolaconclusioacutengeneraldenuestrotrabajodecampoesquesalvoalguna excepcioacuten53nohayevidenciaquemuestrequeexistaunreclamoporpartedelasempresase institucionesquemantienenycomercializanbasesdedatosenAmeacutericaLatinayelCaribepor contarconunalegislacioacutensuigenerisalestilodelaintroducidaenlaUEDehechoenlas entrevistasycontactosquerealizamosparaestainvestigacioacutenencontramosquelamayorparte delasorganizacionesdedicadasacomercializarbasesdedatosteniacuteanescasoconocimientodel debatesobreeltemaenEuropaylosEEUUyvariasinclusodesconociacuteanquelasbasesdesu propiedadpodriacuteanrecibirsiseaplicaraunalegislacioacutencomolaeuropeaporejemplouna proteccioacutenlegalespeciacutefica54 Asuvezlasoficinasrespectivasdederechosdeautorenla regioacutennohanreportadoquelosactoresprivadosquepodriacuteanrecibirproteccioacutenencasode sancionarseunalegislacioacutensuigenerisesteacutenimpulsandouncambioenesesentido(locual podriacuteaobedecerentreotrosfactoresalyamencionadoescasotamantildeodelaindustria respectiva)Todoestoporciertonoimplicaquelasempresasdelsectornodeseenmejorarel niveldeproteccioacutenlegalconelquecuentansinembargolaconclusioacutengeneralesqueal menosporelmomentolamayorpreocupacioacutenenmaterialegalestariacuteaenquesemejoreel niveldeenforcementdelalegislacioacutenyavigente
51 Elconflictoseprodujoentredosempresasquecomercializancompilacionesdeleyesenformatos digitales
52 EnArgentinayaen1974sediouncasoenestesentidoresueltofavorablementeparael demandanteporcopiadeunabasededatosqueconteniacuteanormativasdecomercioexterior (CNCivSalaD30474inreldquoGuiacuteaPraacutecticadelExportadoreImportadorSRLcEmpresaIARA yotrordquo)ndashverQuinn(2000)MaacutesrecientementelaempresaLaLeyobtuvounfallofavorableen 1996porunademandacontraotrafirmaquehabiacuteareproducidosinautorizacioacutenunabasede datosreferencialderepertoriosjuriacutedicosqueLaLeycomercializabaenCDs
53 SolamenteenelcasodelServiccediloFederaldeProcessamentodeDados(SERPRO)deBrasillas autoridadesconsultadasexpresaronunaopinioacutenclaraycondefinidoconocimientodecausaa favordeimplementarunaproteccioacutensuigenerisparalasbasesdedatos(significativamentese tratadeunaempresaestatal)
54 Existenalavezcasosenloscualesdeterminadasempresassearroganaunqueporciertosin baseslegalessoacutelidasderechosquenoposeenasiacuteunportalchilenodeinformacioacutensobre economiacuteaynegociosensupaacuteginawebsentildealaqueldquotodotextomuacutesicasonidofotografiacuteas videosgraacuteficosprogramasyengeneralcualquierinformacioacutencontenidaenelportalpor cualquiermedioseraacutedenominadaensuconjuntolsquoContenidorsquoDichoContenidoesdepropiedad exclusivadelaempresayseencuentraprotegidoporleyeslocalesytratadosinternacionalesde propiedadintelectualrdquo(verJijenaLeiva1999)
SCCR86 paacutegina30
V CONCLUSIONES
LadiscusioacutenacercadelosDPIsobrelasbasesdedatosldquonooriginalesrdquoprobablemente ejemplificadeunmodoparticularmenteagudolasiemprepresentetensioacutenentrelanecesidad deestablecerunmarcodeincentivosatractivoparalageneracioacutendenuevosproductoseideasy elobjetivodequedichosproductoseideasgenerenlamayorcantidaddeldquoderramesrdquosobreel conjuntodelsistemaeconoacutemicoydeltejidosocial
Decimosqueenestecasodichatensioacutenesespecialmenteagudaentantoqueunreacutegimen suigenerisparalasbasesdedatosnoapuntariacuteaaprotegerlasbasesensiacutemismasentanto productosnuevosyocreativossinoalainformacioacutenenellascontenidaconelconsiguiente riesgodequeseestablezcanliacutemitesalacirculacioacutendeaquellainclusodelaquehastael presentesemantieneeneldominiopuacuteblicoEnotraspalabraslacreacioacutendenuevosDPIsobre lasbasesdedatospodriacuteasesgarelbalanceentreproteccioacuten-difusioacutendeformapeligrosamente pronunciadaafavordelprimerteacuterminodedichobinomioLasamenazasenesteuacuteltimoterreno noseobservansoacuteloenlasmuysensiblesaacutereasdelacienciaylaeducacioacutensinotambieacutenenel propiocampocomercialndasheinclusoenvinculacioacutenconeldesarrollodeInternetporejemplo
Otropuntoclaveesquedichoreacutegimennosedirigiriacuteaapromoverlageneracioacutendeideaso bienesnuevosnilosesfuerzoscreativossinobaacutesicamentealasinversionesrealizadasenla recoleccioacutenyorganizacioacutendeinformacioacuten(einclusodeotrotipodeelementosalmenosenla definicioacutendelaUnioacutenEuropea)dediversotipoElloenprincipioiriacuteaencontratantodela tradicioacutendelalegislacioacutendederechosdeautorenbuenapartedelmundocomodelosobjetivos quedeberiacuteananimaralosregiacutemenesdeDPIdesdeunpuntodevistaeconoacutemicoAsimismoal menosenlaformaenqueelreacutegimensuigenerishasidoestablecidoenlaUEtendriacuteael potencialriesgodegenerarproteccionesperpetuas(encontradelaideadeproteccioacutentemporal queestaacuteenlabasedelalegislacioacutensobrepropiedadintelectual)
Nosorprendeentoncesencontrarqueauacutenenlospaiacutesesdesarrolladosndashprincipales productoresyconsumidoresdebasesdedatosndashexisteunafuertediscusioacutenacercadela convenienciadeadoptarlegislacionessuigenerisdeltipodelasimplementadasenlaUE discusioacutenqueporelmomentohabloqueadolaintroduccioacutendenormassimilaresen los EEUU
Muchasmaacutesdudassurgenenelcasodelospaiacutesesendesarrolloyaqueentantosonal presenteprincipalmenteconsumidoresantesqueproductoresdebasesdedatoslaadopcioacutende disciplinasinternacionalesenlamateriaaparentementegenerariacuteaunbalancecosto-beneficio auacutenmenosfavorablequeenlasnacionesavanzadas
LaevidenciaempiacutericaquehemosrecogidoparaelcasodeAmeacutericaLatinayelCaribea suveznoparecedarsustentoalargumentoafavordeestablecerDPIparalasbasesdedatosno originalesentantonohemosobservadoquelaincipienteindustriaqueexisteenlaregioacuten aparentementeconcentradaenlospaiacutesesmaacutesavanzadosdelamismaesteacutesiendoperjudicada porlaausenciadeunalegislacioacutensuigenerisenlamaterialosperjuicioscomercialesque ciertamenteexistenaunquetienenunamagnitudinciertaparecenderivarmaacutesbiendelafalta deunadecuadoenforcementdelalegislacioacutenactualmenteexistenteEnconsecuenciaal presentenopareceexistirunintereacuteseconoacutemiconitampocosocialconcretodesdeelpuntode vistadelospaiacutesesdelaregioacutenafavordeunalegislacioacuteninternacionalsobrebasesdedatos ldquonooriginalesrdquocomolapropuestaantildeosatraacutesenelsenodelaOMPI
SCCR86 paacutegina31
Todoestosinembargonodebeserinterpretadoenelsentidodequelasituacioacutenactual enlamateriaesenalguacutensentidooacuteptimaEstaacuteclaroporunladoquepeseaqueexistentanto legislacioacutencomomediostecnoloacutegicosquepodriacuteanprotegeralasinversionesrealizadasenla creacioacutenymantenimientodebasesdedatoshayproblemastantodeenforcementdelos contratosylasleyesrespectivascomodeldquocircunvalacioacutenrdquodelaproteccioacutentecnoloacutegicaque generanpeacuterdidasmonetariasparalospropietariosdelasbasesdedatos(propietariosqueno soacutelooperanenelsectorprivadosinoqueenmuchasocasionessonorganizacionesestatales)
Asuvezdesdeunpuntodevistadinaacutemicopodriacuteaesperarsequelaindustriadebasesde datosenAmeacutericaLatinayelCaribevayaexpandieacutendosealolargodeltiempondashespecialmente amedidaqueseincrementeladifusioacutendelasTICsenlaregioacutenndashconlocualeventualmente podriacuteadarseelcasodequeenunfuturoaparezcanconflictosdemayorsignificacioacutenquelos detectadoshastaahora
EnconsecuenciaresultanecesariocontinuaravanzandoenelestudiodeltemaEn particularseriacuteaimportantequeenelfuturosevayagenerandoinformacioacuteneconoacutemicacierta respectodelamagnituddeestaindustriaenlaregioacutenSibiensetratadeunatareacompleja comolomuestralamuyescasainformacioacutenexistentealrespectoinclusoenlospaiacuteses desarrolladosestaacuteclaroqueresultaimprescindibleparadotardeunabaseempiacutericamaacutesfirmea losdebatessobreeltema
Entantodenuestrotrabajosurgequedospasospotencialmentefavorablesparael desarrollodelaindustriadelasbasesdedatosenlospaiacutesesdeAmeacutericaLatinayelCaribe seriacuteani)mejorarelenforcementdelasnormativasactualmentevigentessobreeltematanto enelaacutereadederechosdeautorcomoenlosotroscamposjuriacutedicosinvolucrados(competencia deslealetc)ii)propenderaunamayorpenetracioacutendelasTICsenlospaiacutesesdelaregioacuten
Afuturoasuvezdebedarseinicioaunprocesodediaacutelogoentrelasdistintaspartescon intereacutessobreeltemaparaevaluarenqueacutemedidapodriacuteasernecesarioreformarlaslegislaciones actualmenteexistentesenmateriadecompetenciadeslealporejemploparahacermaacutesefectiva laproteccioacutenparalospropietariosdebasesdedatosenlaregioacutenDeesemismodiaacutelogo podriacuteanirsurgiendoconsensosnuevosacercadesiresultanecesarioonoavanzarenalguacutentipo deproteccioacutendelasbasesdedatosporlaviacuteadelosDPIndashyacercadecuaacutelesseriacuteanlas modalidadesdedichaproteccioacutenencasodequeseconcluyeraquesuimplementacioacutenseriacutea positivandashinclusoenelmarcomultilateralapartirtantodelaacumulacioacutendeexperienciaenla aplicacioacutendelasnormasyavigentesenalgunasregionescomodelapropiaevolucioacutendel mercadodebasesdedatosenlospaiacutesesdeAmeacutericaLatinayelCaribe
[SigueelAnexoI]
SCCR86
ANEXOI
CuadroA1AccesoatelefoniacuteaenAmeacutericaLatinayelCaribendash2001
Telefoniacuteacelular Telefoniacuteafija
Paiacutes Nordmsuscriptores cada100hab Paiacutes
Nordmliacuteneastelefoacutenicas cada100hab
Martinica 7153 Guadalupe 6359 Araba 5000 Chile 3402 AntiguaampBarbuda 3177 PuertoRico 3065 IslasViacutergenes (EEUU) 2890 Jamaica 2694 Venezuela 2635 Meacutexico 2168 Panamaacute 2070 Bermuda 2064 Paraguay 2040 Bahamas 1966 Surinam 1911 Argentina 1861 TrinidadampTobago 1734 Brasil 1673 Uruguay 1547 Repuacuteblica Dominicana 1465 ElSalvador 1250 Belize 1155 Barbados 1064 Guatemala 970 Bolivia 899 Guyana 866 Colombia 763 CostaRica 757 Ecuador 667 Granada 641 Peruacute 592 Honduras 361 StKittsandNevis 312 Nicaragua 299 StVincent 208 Dominica 156 Haitiacute 111 Cuba 007
Bermuda 8715 StKittsandNevis 5688 IslasViacutergenes(EEUU) 5637 AntiguaampBarbuda 4735 Barbados 4629 Guadalupe 4493
Martinica 4300 Bahamas 4003 Aruba 3503 PuertoRico 3364 Granada 3275 Dominica 2906 Uruguay 2829 TrinidadampTobago 2399 Chile 2390 CostaRica 2297 StVincent 2196 Brasil 2178 Argentina 2163
Jamaica 1973 Surinam 1758 Colombia 1705 Panamaacute 1483 Belize 1444 Meacutexico 1372 Venezuela 1120 RepuacuteblicaDominicana 1102 Ecuador 1037 ElSalvador 934 Guyana 919 Peruacute 775 Guatemala 647 Bolivia 622 Paraguay 512 Cuba 510 Honduras 471 Nicaragua 312 Haitiacute 097
EEUU 4442 EEUU 6645 Oceaniacutea 4495 Europa 4377 AmeacutericaLatinay Caribe 1717
Europa 4062 Oceaniacutea 4002
AmeacutericaLatinayCaribe 2327 Mundo 1557 Mundo 1721
FuenteInternationalTelecommunicationsUnion(ITU)
SCCR86 AnexoIpaacutegina2
CuadroA2AccesoaInternetypenetracioacutendePCsenAmeacutericaLatinayelCaribendash2000
PCs Internet
Paiacutes NordmPCscada
100hab Paiacutes
NordmServidores cada10000
hab Paiacutes
Nordm usuarios
cada 10000hab
Bermuda 4654 Bermuda 52727 Bermuda 390137 Guadalupe 1974 Uruguay 16202 Chile 165765 StKittsandNevis 1817 Argentina 7298 Aruba 136536 CostaRica 1491 Meacutexico 5655 Uruguay 110878 Granada 1271 Panamaacute 5313 PuertoRico 102179
Martinica 1266 Brasil 5153 IslasViacutergenes (EEUU) 100322
Belize 1249 TrinidadampTobago 5096 Peruacute 97420 StVincent 1058 Chile 4881 Dominica 77777 Uruguay 1049 AntiguaampBarbuda 4095 TrinidadampTobago 77258 Chile 823 Araba 2809 Argentina 67509
Barbados 822 IslasViacutergenes (EEUU) 2807 AntiguaampBarbuda 65203
Dominica 713 Dominica 2424 Belize 62447 TrinidadampTobago 618 CostaRica 1829 Guyana 60395 Meacutexico 576 Guadalupe 1246 CostaRica 56674 Argentina 513 Belize 1220 StKittsandNevis 51610 Brasil 500 Colombia 1106 Granada 43556
Jamaica 466 Repuacuteblica Dominicana 924 Bahamas 43158
Venezuela 455 Martinico 891 Venezuela 39305 Peruacute 409 Venezuela 668 Barbados 37383 Panamaacute 370 Jamaica 571 Panamaacute 31701 Colombia 354 Guatemala 492 Jamaica 31055 Guyana 256 Peruacute 417 StVincent 30857 Ecuador 217 PuertoRico 386 Brasil 29392 ElSalvador 191 Barbados 374 Meacutexico 27431 Bolivia 168 Nicaragua 276 Surinam 26979 Paraguay 127 Paraguay 236 Colombia 20746 Guatemala 114 Bolivia 159 RepuacuteblicaDominicana 18588 Honduras 108 StKittsandNevis 104 Guadalupe 17544 Cuba 107 ElSalvador 092 Bolivia 14407 Nicaragua 089 Bahamas 079 Ecuador 14234 AntiguaampBarbuda ndash Guyana 069 Martinica 12746 Aruba ndash Cuba 059 Nicaragua 9854 Bahamas ndash Granada 032 ElSalvador 7967 Repuacuteblica Dominicana ndash Surinam 023 Paraguay 7278 Haitiacute ndash Honduras 020 Guatemala 7027 PuertoRico ndash Ecuador 018 Honduras 6168 Surinam ndash StVincent 018 Cuba 5358 IslasViacutergenes (EEUU) ndash Haitiacute ndash Haitiacute 2454 EEUU 5852 EEUU 292832 EEUU 450696 Oceaniacutea 3652 Oceaniacutea 64761 Oceaniacutea 251112 Europa 1674 Europa 15727 Europa 135948 AmeacutericaLatinay Caribe 659
AmeacutericaLatinay Caribe 9628
AmeacutericaLatinay Caribe 57049
Mundo 772 Mundo 17793 Mundo 64137
FuenteInternationalTelecommunicationsUnion(ITU)
SCCR86 AnexoIpaacutegina3
CuadroA3CostodeaccesoaInternetndash2001
Promedioanualdelcostopor20horasdeaccesomensualaInternetcomoporcentaje delPBIpercaacutepita(medidoenPPP)
Ranking Paiacutes Costo
1 2 3 4 5 6 7 8 9
10 29 31 32 36 41 42 44 45 47 48 49 53 58 61 62 65 66 67
Suecia Beacutelgica Finlandia Noruega Islandia Japoacuten Suiza EstadosUnidos Taiwaacuten Dinamarca Uruguay Argentina TrinidadampTobago Chile Meacutexico Brasil CostaRica Venezuela Colombia Jamaica Panamaacute Bolivia ElSalvador Guatemala RepuacuteblicaDominicana Paraguay Ecuador Honduras
012 029 037 037 046 049 057 065 068 071 263 320 330 454 517 526 543 604 808 840 844 983
1152 1557 1562 2039 2503 3207
FuenteKirkman(2002)
Sobre75paiacutesesrankeados
SCCR86 AnexoIpaacutegina4
CuadroA4IndicedePreparacioacutenparaelAccesoalaRed (NetworkedReadinessIndex(NRI))ndash2001
Ranking NRI
Paiacutes Networked Readiness
1 2 3 4 5 6 7 8 9
10 32 34 37 38 44 45 46 47 48 50 52 55 56 57 63 67 68 69 71 72
EstadosUnidos Islandia Finlandia Suecia Noruega PaiacutesesBajos Dinamarca Singapur Austria ReinoUnido Argentina Chile Uruguay Brasil Meacutexico CostaRica TrinidadampTobago RepuacuteblicaDominicana Panamaacute Venezuela Peruacute ElSalvador Jamaica Colombia Paraguay Bolivia Guatemala Nicaragua Ecuador Honduras
605 603 591 576 568 568 556 547 532 531 401 400 380 379 358 357 352 352 342 341 338 330 329 329 315 304 300 283 265 264
FuenteKirkmanetal(2002)
[SigueelAnexoII]
Sobre75paiacutesesrankeados
SCCR86
ANEXOII
REFERENCIASBIBLIOGRAacuteFICAS
BandJyJSGowdy(1997)ldquoSuiGenerisDatabaseProtectionHasItsTimeComerdquo D-LibMagazinejunioWashingtonDC
Barca(2000)ldquoPropiedadIntelectualdelasBasesdeDatosUnAcercamientodesdela JurisprudenciaNorteamericanardquoCuadernodeDoctrinaReacutegimenJuriacutedicodelosBancosde DatosFacultaddeDerechoyCienciasSocialesUniversidaddeBuenosAires
BaronP(2001)ldquoBacktotheFutureLearningfromthePastintheDatabaseDebaterdquoTheOhio StateLawJournalVolumen62Nordm2
BailyMN(2002)ldquoDistinguishedLectureonEconomicsinGovernmentTheNew EconomyPostMortemorSecondWindrdquoJournalofEconomicPerspectivesVolumen16 Nordm 2pp3-22
BancoMundial(2001)ldquoIntellectualPropertyBalancingIncentiveswithCompetitive AccessrdquoenGlobalEconomicProspectsandtheDevelopingCountries2002 Washington DC
BenthamJ(1978)EscritoseconoacutemicosFondodeCulturaEconoacutemicaMeacutexico
BraunsteinYM(2002)ldquoRepercusionesEconoacutemicasdelaProteccioacutendelasBasesdeDatos enlosPaiacutesesenDesarrolloyPaiacutesesenTransicioacutenrdquopreparadoparaelComiteacutePermanentede DerechodeAutoryDerechosConexosSeacuteptimaSesioacuten13a17demayoGinebra
CaballeroLealJL(2000)ldquoProteccioacutenJuriacutedicadelasBasesdeDatosyProteccioacutenSui GenerisparalasBasesdeDatosnoOriginalesrdquoenMAPalaciosyRAntequera(eds) PropiedadIntelectualTemasRelevantesenelEscenarioInternacionalSIECAUSAID
CaacutemaraLapuenteS(1999)ldquoUacuteltimasOrientacionesInternacionalessobrelaProteccioacuten JuriacutedicadelasBasesdeDatosrdquoRevistaChilenadeDerechoVolumen26Nordm1pp9-61enero
CassierM(2002)ldquoBienPrivadoBienColectivoyBienPuacuteblicoenlaEradelaGenoacutemicardquo RevistaInternacionaldeCienciasSocialesNordm171marzo
ChangH(2001)ldquoIntellectualPropertyRightsandEconomicDevelopmentndashHistorical LessonsandEmergingIssuesrdquoJournalofHumanDevelopmentVolumen2Nordm2julio
ChenYyTPuttitanun(2002)ldquoIntellectualPropertyRightsandInnovationinDeveloping CountriesrdquoCenterforEconomicAnalysisDepartmentofEconomicsUniversityofColorado atBoulderWorkingPaperNo02-06mayo
CIPRndashCommissiononIntellectualPropertyRightsndash(2002a)ldquoTechnologyDevelopmentand IntellectualPropertyRightsrdquoWorkshop1enero
SCCR86 AnexoIIpaacutegina2
CIPRndashCommissiononIntellectualPropertyRightsndash(2002b)ldquoCopyrightSoftwareandthe InternetrdquoWorkshop5enero
ColstonC(2001)ldquoSuiGenerisDatabaseRightRipeforReviewrdquoJournalofInformation LawandTechnologyNordm 3 noviembre
CommitteeforaStudyonPromotingAccesstoScientificandTechnicalDataforthePublic InterestCommissiononPhysicalSciencesMathematicsandApplicationsNationalResearch Council(1999)AQuestionofBalancePublicRightsandthePublicInterestinScientifical andTechnicalDatabasesNationalAcademyofSciencesWashingtonDC
CorreaCM(2000)ldquoFairUseintheDigitalErardquopresentadoenelThirdUNESCO CongressonEthicalLegalandSocietalChallengesofCyberspace13-15denoviembre Paris
CowanRyEHarison(2001)ldquoIntellectualPropertyRightsinaKnowledge-Based EconomyrdquoMERITInfonomicsResearchMemorandumSeries2001-027septiembre Maastricht
CraftsN(2000)ldquoGlobalizationandGrowthintheTwentiethCenturyrdquoInternational MonetaryFundWorkingPaper0044WashingtonDC
DrsquoAndreaTysonLyESherry(1997)ldquoInformationIndustryAssociationStatutory ProtectionForDatabasesEconomicampPublicPolicyIssuesrdquoCommitteeontheJudiciary USHouseofRepresentatives
DavidPA(2000)ldquoTheDigitalTechnologyBoomerangNewIntellectualPropertyRights ThreatenGloballdquoOpenSciencerdquoWorkingPaper00-016AllSoulsCollegeOxfordamp StanfordUniversityoctubre
DavidPA(2002)ldquoDoestheNewEconomyNeedalltheOldIPRInstitutionsDigital InformationGoodsandAccesstoKnowledgeforEconomicDevelopmentrdquopreparadoparala WIDERConferencefortheNewEconomyinDevelopmentmayoHelsinki
DavidPAyDForay(2002)ldquoFundamentosEconoacutemicosdelaSociedaddel ConocimientordquoComercioExteriorVolumen52Nordm6pp472-490junio
DeOliveiraAscensatildeoJ(2002)ldquoBasesdeDadosElectroacutenicasOEstadodaQuestatildeoem PortugalenaEuropardquoRevistadeAssociaccedilatildeoBrasileiradaPropriedadeIntelectual(ABPI) Nordm56pp6-14enerofebreroRiodeJaneiro
DusollierSYPoulletyMBuydens(2000)ldquoCopyrightandAccesstoInformationinthe DigitalEnvironmentrdquopresentadoenelThirdUNESCOCongressonEthicalLegaland SocietalChallengesofCyberspace13-15denoviembreParis
ElKassasS(2002)ldquoStudyontheProtectionofUnoriginalDatabasesrdquopreparadoparael ComiteacutePermanentedeDerechodeAutoryDerechosConexosSeacuteptimaSesioacuten13a17de mayoGinebra
SCCR86 AnexoIIpaacutegina3
ForayD(1997)ldquoGenerationandDistributionofTechnologicalKnowledgeIncentives NormsandInstitutionsrdquoenCEdquist(ed)SystemsofInnovationTechnologiesInstitutions andOrganizationsPinterLondres
Forero-PinedaCyHJaramillo-SalazarldquoElAccesodelosInvestigadoresdelosPaiacuteses MenosDesarrolladosalaCienciaylaTecnologiacuteaInternacionalrdquo RevistaInternacionalde CienciasSocialesNordm171marzoParis
FreitasPereiraMNCJSRibeiroLTractenbergyPLoureiroMedeiros(1999)ldquoBases deDadosnaEconomiadoConhecimentoAQuestatildeodaQualidaderdquo RevistaCiecircnciada InformaccedilatildeoVolumen28Nordm2
GalliniNySScotchmer(2002)ldquoIntellectualPropertyWhenisitthebestincentive systemrdquoenAJaffeJLernerySStern(eds)InnovationPolicyandtheEconomyVol2 MITPress
GilbertR(1999)ldquoEconomicFactorsintheProductionDisseminationandUseofScientific andTechnicalDatabasesrdquoenProceedingsoftheWorkshoponPromotingAccesstoScientific andTechnicalDataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicyOptionsNational AcademyofSciencesPartIWorkshopPresentationsenero
GordonRJ(1999)ldquoHastheldquoNewEconomyrdquoRenderedtheProductivitySlowdown Obsoleterdquopreparadoparael ProductivityGrowthWorkshopFederalReserveBankof St Louis
GordonRJ(2002)ldquoTechnologyandEconomicPerformanceintheAmericanEconomyrdquo NBERWorkingPaperSeriesWorkingPaper8771febrero
GranstrandODForayPDavidetal(2001)ldquoWorkshopReportonIPR(Intellectual PropertyRights)AspectsofInternetCollaborationsrdquoEuropeanCommissionResearch DirectorateGeneralDirectorateBndashEuropeanResearchAreaStructuralAspectsWorking Paper
GrossmanGMyELai(2002)ldquoInternationalProtectionofIntellectualPropertyrdquoNational BureauofEconomicResearchWorkingPaper8704
HallBH(2002)ldquoOnCopyrightandPatentProtectionforSoftwareandDatabasesATale ofTwoWorldsrdquoenOGranstrand(ed)EconomicsLawandIntellectualPropertyKluwer
HellerMAldquoTheTragedyoftheAnticommonsrdquoHarvard LawReviewJanuary1998
HerreraBravoR(2001)ldquoAlgunasObrasDigitalesysuProteccioacutenJuriacutedicardquodisponibleen httprodolfoherreragaleoncomdocumentoshtmmarzo
HowellR(1998)ldquoDatabaseProtectionandCanadianLawrdquopreparadoparaIndustryCanada andCanadianHeritagedisponibleenhttpstrategisicgccaSSGip01045ehtml
HugenholtzB(2001)ldquoTheNewDatabaseRightEarlyCaseLawfromEuroperdquo presentadoenNinthAnnualConferenceonInternationalIPLawampPolicyFordham UniversitySchoolofLawNewYork19-20abril
SCCR86 AnexoIIpaacutegina4
HughesJ(2002)ldquoPoliticalEconomiesofHarmonizationDatabaseProtectionandInformation PatentsrdquopresentadoenelSeminarioFrontiersofownershipinthedigitaleconomyjunioParis
ITACndashInformationTechnologyAssociationofCanadandash(1997)ldquoDatabaseProtectionrdquo diciembre
JasziP(1996)ldquoSummaryandAnalysisofHR3531rdquoAssociationofResearchLibraries agosto
JijenaLeivaRJ(1999)ldquoPropiedadIntelectualeInternetrdquoREDIRevistaElectroacutenicade DerechoInformaacutetico Nordm10
KhanZB(2002)ldquoIntellectualPropertyandEconomicDevelopmentLessonsfrom AmericanandEuropeanHistoryrdquoCommissiononIntellectualPropertyRightsStudy Paper 1a
KirkmanG(ed)(2002)TheGlobalInformationTechnologyReport2001-2002Readiness fortheNetworkedWorldCenterforInternationalDevelopmentatHarvardUniversity
KirkmanGSCAOsorioyJDSachs(2002)ldquoTheNetworkedReadinessIndex MeasuringthePreparednessofNationsfortheNetworkedWorldrdquoenKirkmanG(ed)opcit
LallS(2001)ldquoIndicatorsoftheRelativeImportanceofIPRsinDevelopingCountriesrdquo UNCTADICTSDCapacityBuildingProjectonIntellectualPropertyRightsandSustainable Developmentdraftnoviembre
LevinRCAKKlevorickRRNelsonySGWinter(1987)ldquoAppropriatingthe ReturnsfromIndustrialResearchandDevelopmentrdquoBrookingsPapersonEconomic ActivityNordm3
LinnA(2000)ldquoHistoryofDatabaseProtectionLegalIssuesofConcerntotheScientific CommunityrdquoGlobalChangeDataandInformationSystem(GCDIS)USGlobalChange ResearchProgram(USGCRP)marzo
LiptonJ(2002)ldquoTheEUDatabaseRightandUniversityTeachingMaterials Journalof TechnologyLawandPolicyLevinCollegeofLawUniversityofFloridaissue1marzo
LoseyRC(1995)ldquoPracticalandLegalProtectionofComputerDatabasesrdquodisponibleen httpwwwfloridalawfirmcomarticlehtml
MaskusK(2000)IntellectualPropertyRightsintheGlobalEconomyInstitutefor InternationalEconomics
MaurerSMySScotchmer(1999)ldquoIntellectualPropertyRightsDatabaseProtectionIs ItBrokenandShouldWeFixItrdquoScienceVolumen284Mayo
MaurerSMPBHugenholtzyHJOnsrud(2001)ldquoEuropersquosDatabaseExperimentrdquo ScienceVolumen294octubre
MaurerSM(1999)ldquoRawKnowledgeProtectingTechnicalDatabasesforScienceand IndustryrdquoenProceedingsoftheWorkshoponPromotingAccesstoScientificandTechnical
SCCR86 AnexoIIpaacutegina5
DataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicyOptionsNationalAcademyof SciencesAppendixCenero
MilleacuteA(1996)ldquoProteccioacutenalosFabricantesdeBasesdeDatosunNuevolsquoDerecho ConexordquoRevistaDerechodelaAltaTecnologiacuteaantildeoVIIINdeg93mayo
MilleacuteA(1999)ldquoProtectionofDatabasesWorkshoprdquopreparadoparalaInternational ConferenceonElectronicCommerceandIntellectualPropertyOrganizacioacutenMundialdela PropiedadIntelectualseptiembre
NASndashNationalAcademyofSciences ndash(1999)ProceedingsoftheWorkshoponPromoting AccesstoScientificandTechnicalDataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicy OptionsWashingtonDC
NicholsonJFyMFreno(2001)ldquoProtectingtheContentofDatabasesrdquoIPLitigator enero
OECD(2001)TheNewEconomyBeyondtheHypeFinalReportontheOECDGrowth ProjectOECDParis
OramA(2000)ldquoTheSapandtheSyrupoftheInformationAgeCopingwithDatabase ProtectionLawsrdquodisponibleen httpwwworeillycom~andyoprofessionalcollection_lawhtml
OvillaBuenoR(1998)ldquoLaProteccioacutenJuriacutedicadelasBasesdeDatosenMeacutexicoDelos lineamientosInternacionalesalaNuevaLeyFederaldelDerechodeAutorrdquoenBecerra RamiacuterezM(ed)EstudiosdeDerechoIntelectualenHomenajealProfesorDavidRangel MedinaInstitutodeInvestigacionesJuriacutedicasdelaUNAMMeacutexico
PaacuteezMantildeaacuteJ(1997)ldquoProteccioacutenjuriacutedicadelosproductoresyusuariosdelasbasesde datosenlosderechosespantildeolycomunitariordquodisponibleenelsitiowebInformaacuteticos EuropeosExpertos(wwwieees)
PetersM(1999)ldquoSummaryOverviewofExistingandProposedIntellectualPropertyRights RegimesforDatabasesrdquoenProceedingsoftheWorkshoponPromotingAccesstoScientific andTechnicalDataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicyOptionsNational AcademyofSciencesPartIWorkshopPresentationsenero
QuinnN(2000)ldquoBancosdeDatosPrincipiodeLegalidadyTutelaPenalenlaLey ArgentinardquoCuadernodeDoctrinaReacutegimenJuriacutedicodelosBancosdeDatosFacultadde DerechoyCienciasSocialesUniversidaddeBuenosAires
ReichmanJHyPSamuelson(1997) ldquoIntellectualPropertyRightsinDatardquoVanderbilt LawReviewVolumen50enero
ReichmanJyPUhlir(1999)ldquoDatabaseProtectionattheCrossroadsRecent DevelopmentsandtheirImpactonScienceandTechnologyrdquoTheBerkeleyTechnologyLaw Journal14-2
SCCR86 AnexoIIpaacutegina6
RiisT(2002)ldquoEconomicImpactoftheProtectionofUnoriginalDatabasesinDeveloping CountriesandCountriesinTransitionrdquopreparadoparaelComiteacutePermanentedeDerechode AutoryDerechosConexosSeacuteptimaSesioacuten13a17demayoGinebra
RomerP(1993)ldquoTwoStrategiesforEconomicDevelopmentUsingIdeasandProducingIdeasrdquo ProceedingsoftheWorldBankAnnualConferenceonDevelopmentEconomics1992
SchraderDyRJeweler(1999)ldquoIntellectualPropertyProtectionforNoncreative DatabasesrdquoCongressionalResearchServiceReportsseptiembre
ScotchmerS(1999)ldquoCummulativeInnovationinTheoryandPracticerdquoGSPPWorking Paper240UCBerkeleyfebrero
ShapiroCyHVarian(1999)InformationRulesAstrategicGuidetotheNetwork EconomyHarvardBusinessSchoolPressMassBoston
ShengliZ(2002)ldquoTheEconomicImpactoftheProtectionofDatabaseinChinardquopreparado paraelComiteacutePermanentedeDerechodeAutoryDerechosConexosSeacuteptimaSesioacuten13 a 17demayoGinebra
StefikMyTLunt(1999)ldquoOverviewofTechnologiesforProtectingandfor MisappropriatingDigitalIntellectualPropertyRightsTheCurrentSituationandFuture ProspectsrdquoenProceedingsoftheWorkshoponPromotingAccesstoScientificandTechnical DataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicyOptionsNationalAcademyof SciencesPartIWorkshopPresentationsenero
StoryA(2002)ldquoStudyonIntellectualPropertyRightstheInternetandCopyrightrdquo CommissiononIntellectualPropertyRightsStudyPaper5
[FindelAnexoIIydeldocumento]
SCCR86 paacutegina25
sectorpuacuteblicoseaelprincipalproductordebasesdedatosenvariospaiacutesesdelaregioacuten Asimismoexistendistintosproveedoresprivadosquetambieacutencomercializanlamismaclasede informacioacutenmuchasvecesencompetenciadirectaconelsectorpuacuteblico(replicandoloque ocurreenlamayorpartedelospaiacutesesdesarrollados)aunqueengeneralagregandovalorala informacioacutenquebrindaesteuacuteltimo(facilitandolaconsultayelusodelainformacioacuten organizandodemanerasalternativaslosdatosrespectivosetc)Laofertaprivadadebasesde datosenAmeacutericaLatinayelCaribeestariacuteaconcentradaprincipalmenteentoncesenempresas quesededicanavenderinformacioacutensobretemasjuriacutedicoscomercialescrediticiosyenmenor medidafinancierosloscualessonenloesencialdeintereacutesbaacutesicamenteldquolocalrdquo(estoeslos usuariosdelainformacioacutenrespectivaseriacuteanensuenormemayoriacutearesidentesdelpaiacutesndasho regioacutenndashalacualserefieredichainformacioacuten)
Elsectorpuacuteblicoasiacutecomolasuniversidadesylosinstitutosdeinvestigacioacutentambieacuten ofreceinformacioacutendemaneragratuitauonerosaseguacutenloscasosencamposdondelaoferta domeacutesticaprivadaesmenoroenocasionesnulameteorologiacuteaagriculturahidrografiacutea demografiacuteasaludcartografiacuteageologiacuteamedioambienteetcasiacutecomoendiversoscamposde lascienciasldquodurasrdquoEnvariasdeestasaacutereaslosusuarioslocalestambieacutenrecurrenobviamente alasbaseslocalizadasenlospaiacutesesdesarrolladosNoacuteteseenestesentidoquemientrasque unapartedelainformacioacutenrelevanteenestetipodeaacutereascorrespondeahechosodatos propiosdelospaiacutesesdelaregioacuten(porejemploenmeteorologiacutea)losusuarioslocalestambieacuten puedenestarinteresados(enmayormedidaqueenelcasodelasbasesjuriacutedicasocomerciales porejemplo)eninformacioacutencontenidaenbasesdedatosextranjeras(estoesclaroenelcaso delaactividadcientiacuteficaporejemplo)
Otrohechoimportanteatenerencuentaesqueelgradodedigitalizacioacutendelasbasesde datosenlaregioacutenesclaramentemenoralqueseobservaenlospaiacutesesdesarrolladoslocuales obviamenteconsecuenciadelmenorniveldepenetracioacutendelasTICsenlaregioacuten40 Esto marcaunobstaacuteculoobjetivoparaeldesarrollodelmercadodebasesdedatos
EnloscuadrosA1aA3(enelAnexoI)seobservaelretrasodebuenapartedelos paiacutesesdelaregioacuteneneldesplieguedelainfraestructurainformaacuteticaydetelecomunicaciones necesariaparaingresaralmundodelaldquonuevaeconomiacuteardquo(porciertolasdiferenciasentre paiacutesessonimportantesconlasnacionesdelCaribecomolosmaacutesavanzadasenpromedioen teacuterminosrelativos41)ndashasiacutecomoenelcostodeaccesoadichainfraestructuraEnestesentido resultainteresanteobservarlosdatosexhibidosenelcuadroA4(verelAnexo I)que correspondenaunIndicedePreparacioacutenparaelAccesoalaRed(NetworkedReadinessIndex (NRI))presentadooriginalmenteenKirkmanetal(2002)42 ndashseguacutenlosautoresdichoiacutendice reflejalapreparacioacutenyelpotencialdeunpaiacutesparaparticipardeunmundointerconectadopor redesQuedaclaroqueelgruesodelaregioacutenestaacutelejosdetenerlosnivelesdepreparacioacuten adecuadosparaingresaralaldquonuevaeconomiacuteardquoyportantoparaserunactorimportanteenla
40 Asiacuteunafilialargentinadeungrupoempresarioeuropeo-estadounidenseentrecuyosprincipales negociosfiguralaventadeinformacioacutenjuriacutedicareportoacutequemientrasqueenArgentinael porcentajedefacturacioacutenenmedioselectroacutenicoserade8elmismollegabaal50enEEUU locualobedecejustamentealoincipientedeladifusioacutendelaventadedatosenformatodigitalen laregioacuten
41 Laescasapoblacioacutendevariosdeestospaiacutesespuedeestarexplicandopartedelasdiferencias respectivas
42 Eliacutendiceseconstruyeenfuncioacutendedistintosindicadoresquereflejanlainfraestructura informaacuteticaydecomunicacioneslaspoliacuteticaspuacuteblicasvigentesendichasaacutereasetc
SCCR86 paacutegina26
produccioacutenexportacioacutenyconsumodebasesdedatosdigitalizadasEnconsecuenciala expansioacutendelaindustriadelasbasesdedatostendraacutecomopre-condicioacutenqueseacelere fuertementelaincorporacioacutendelasTICsenAmeacutericaLatinayelCaribe(paripassuconun ascensoenlosnivelesdeeducacioacutendesupoblacioacutendemodoquedichaincorporacioacutennose hagaacostadeincrementarlaldquobrechadigitalrdquointernayaexistente)
b) Lasituacioacutenlegalylosmediosdeproteccioacutenexistentesparalasbasesdedatos
Enlamayorpartedelaregioacutensehaincorporadoyadeformaexpliacutecitaalasbasesde datosquetengancaracteriacutesticasdeoriginalidadenlaseleccioacutenyodisposicioacutendesus contenidosalasrespectivaslegislacionesnacionalessobrederechodeautorsiguiendolas disposicionesdelostratadosyamencionadosdelaOMPIylaOMC(ADPIC)Ladecisioacuten 351 delAcuerdodeCartagenaconcertadaentreBoliviaColombiaEcuadorPeruacuteyVenezuela tambieacutenincluyedisposicionestendientesaprotegeralasmencionadasbasesdedatos
EncontrastecomomencionamosantesenlaregioacutensolamenteenMeacutexicoexisteuna legislacioacutenadhocqueotorgaproteccioacutenalapropiedadintelectualdelasbasesdedatosno originalesEnestesentidocabesentildealarquedichalegislacioacutenharecibidocriacuteticasdepartede juristasmexicanosquesentildealansucaraacutectercontradictorioconlaLeyMexicanadeDerechosde Autorenlacualdichadisposicioacutenhasidoincluida(verOvillaBueno1998CaballeroLeal 2000)DichascriacuteticassefundanenqueenMeacutexicoaligualqueencasitodoslospaiacutesesdela regioacutencuyalegislacioacutensobrepropiedadintelectualsebasaenlatradicioacutenlatinaseentiende queelderechodeautorsiemprehaexigidocreatividadcomobaseparalaproteccioacutenno existiendofundamentosparaprotegerbienesenbasealasinversionesnecesariasparasu creacioacutenPorsuparteCaballeroLeal(2000)sentildealaquelaLeyMexicananootorgaderechos soacutelidosalosproductoresdebasesdedatosnooriginalesdadoquenodefineclaramentecuales sonlosderechosexclusivosdeaquellosnitampocopreveacutelaposibilidadderenovarla extensioacutendelaproteccioacutenotorgadandashqueenelcasomexicanoesde5antildeosndashconcluyendoque susefectospraacutecticosnoseriacuteansignificativos
Entantohastadondehemospodidoindagarnoexistenproyectosdeleyenninguacutenpaiacutes deAmeacutericaLatinayelCaribequeapuntenaincorporarunaproteccioacutenespecialparalasbases dedatosnooriginalesEnestesentidoesinteresantesentildealarquealmenosenalgunospaiacuteses loslegisladoresparecenadvertidosdelosdebatesquesobreeltemasehansuscitadoenotras regionesAsiacutealdiscutirselaactuallegislacioacutenargentinaqueprotegeporlaviacuteadederechosde autoralosprogramasdecomputacioacutenylasbasesdedatosoriginalesunsenadorexpresoacutesu temorporelhechodequelafaltadeunaadecuadaclarificacioacutendeltemaderivaraenla proteccioacutendeguiacuteastelefoacutenicasporejemplo(Quinn2000)
Sinperjuiciodelaausenciadedisposicionesespeciacuteficassobreeltemaexistenenla mayorpartedelospaiacutesesdiversasfiguraslegalesquepodriacuteanaplicarseencasodeproducirse conflictosentornoalapropiedaddelasbasesdedatosnooriginalesporejemplolasleyeso disposicionesrelativasacompetenciadeslealenriquecimientosincausaapropiacioacutenindebida etcclaramentepuedenseraplicadasencasodequeunpropietariodeunabasededatossea afectadoporcompetidoresquereproduzcansindebidaautorizacioacutensusproductos43 Enelcaso
Porciertolosproveedoresdebasesdedatosenlaregioacutentienenlaopcioacutenderegistrarlos elementosdesusbasesquepuedanserprotegidostantoporlalegislacioacutendederechosdeautor (porejemplotesaurosmeacutetodosdeinterrogacioacutenconsultayvisualizacioacuteniacutendicesprogramasde
[Siguelanotaenlapaacuteginasiguiente]
43
SCCR86 paacutegina27
deChileentantondashseguacutenlasautoridadesdelaoficinadeDerechosdeAutorconsultadaspara estetrabajondashlaleyNdeg19223sobredelitosinformaacuteticosdealgunamanerapodriacuteaaplicarsea lasbasesdedatosnooriginalesenausenciadeproteccioacutenenelaacutembitodelderechodeautor Talvezlomismopodriacuteaocurrirenotrospaiacutesesenloscualesexistalegislacioacutensimilar
Sepuedeargumentarquelaefectividaddelasmencionadasdisposicioneslegalesseve menguadaenlapraacutecticaporproblemasdeenforcement(hechodestacadoporlamayorparte delasinstitucionesempresasyexpertosconsultadosparaestetrabajo)Sibiendichos problemasnosonexclusivosdelalegislacioacutensobrepropiedadintelectualalgunos observadoresargumentanqueenlaregioacutenexisteunaactitudculturalmaacutesldquotoleranterdquoalacopia delainformacioacutenqueenlospaiacutesesmaacutesavanzadoslocualagravariacuteaparticularmentela situacioacutenenelaacutembitobajoexamenAsimismolarelativaldquonovedadrdquodeltemaenloquehace alasbasesdedatosdigitalizadastornariacuteaauacutenmaacuteslentosycomplejosloslitigiosporfalta tantodejurisprudenciaasentadacomodepreparacioacutendelosfuncionariosjudiciales
Enloquehacealusoindebidodelasbasesdedatosporpartedelosusuarioslegiacutetimos (queseconcentrafundamentalmenteencompartiroextenderelaccesoalainformacioacuten respectivaapersonasuorganizacionesnoautorizadas)sibiengeneralmenteseconcertan contratosolicenciasqueprohibendichasaccionesenlapraacutecticaaparentementeutilizarlaviacutea legalparaeliminarlasresultamuycostoso44
Enestecontextolosproveedoresdebasesdedatosprincipalmenterecurrenameacutetodos teacutecnicos(encriptadoclavesdeaccesoetc)paraprotegersusproductosloscualesalmenos paralamayoriacuteadelosconsultadosproveenunaproteccioacutenrelativamentefuerteaunquepor ciertonocompleta(lasdificultadesaparentementeseconcentrariacuteanenelmencionado problemadelosusuariosqueporejemplodifundenlasclavesdeaccesoapersonasno autorizadas)
Ciertamentedebedecirsequelaproteccioacutenpormediostecnoloacutegicossueletenerademaacutes deuncostoelevadolaconsecuenciadequelainformacioacutenolasconsultasdelasbasesdeban hacersedeunamaneramenoscoacutemodaoldquoamigablerdquoparaelusuariojustamenteconelfinde viabilizarlaproteccioacutenqueotorgaelmediotecnoloacutegicoEnesesentidolasfirmasdeben balanceareldeseodeminimizarlaspotencialespeacuterdidasporelusonoautorizadodesusdatos conlanecesidaddemantenerlasuficienteflexibilidadcomoparanoperjudicarasususuarios legiacutetimosespecialmentecuandoexistenvariosproveedoresalternativosenelmercado45
Lasmarcastambieacutensonunmediodeproteccioacutenasiacutecomolasestrategiasderenovacioacuten constantedelainformacioacutenlainclusioacutendevaloragregadoetcAsimismolasempresas propietariasdebasesdedatosmonitoreanconstantementeasuscompetidoresconelfinde
[Continuacioacutendelanotadelapaacuteginaanterior]
computacioacutenusadosparaelfuncionamientodelasbasesetc)comoporotrasnormaslegales (marcaslogosetc)
44 Lasempresastratariacuteanderesolverestosproblemascuandolosdetectanporlaviacuteadela persuasioacutenylasnegociacionesinformalesconlosusuarios
45 Dehecholasfirmasestariacuteanencondicionesdedetectarporejemplolapraacutecticadecompartirlas clavesdeaccesoperoalmenosporahoraconsiderariacuteanqueeleventualbeneficiodesermaacutes estrictosconelusodelasclavesnocompensariacutealoscostosaincurrirparaalcanzartalobjetivo (inclusoencuantoelloprobablementeredundariacuteaenrestriccionesqueafectariacuteanlacomodidadde accesoalasbasesauacutenparalosusuariosautorizados)
SCCR86 paacutegina28
detectarposiblesconductasdeslealesEntantohaybasesquesoacuteloestaacutendisponiblesonliney queseprotegenporelhechodequesutamantildeoestangrandequesalvoquepudieranser extraiacutedasdirectamentedelosservidoresendondeestaacutenalojadaslacopiadesuselementos resultariacuteademasiadocostosaylentacomoparaqueresulteeconoacutemicamenterentablerealizarel esfuerzorespectivoEstoesasiacuteenuncontextodondeloscontenidosdelamayorpartedelas basesdenaturalezacomercialsongeneralmenteactualizadosdemanerafrecuenteyenelcuallos propietariosdelasbasesraramenteautorizanlasconsultasldquoenbloquerdquoporloquelas informacionestienenqueseraccedidasdeaunaporvez
Alavezotramaneradepreservarmercadosatendiendoalasdiferentesnecesidadesde losusuarioseslaqueempleanalgunasempresasndashporejemploaquellasdedicadasavender informacioacutenfinancierandashquerecurrenafijardistintospreciosparalainformacioacutenseguacutenel gradodeactualizacioacutenconlaquelarequieransusclientesndashlocualtiendeadisminuirlos incentivosacopiarindebidamentelainformacioacutenrespectiva46
Sibiencasitodaslasfirmaseinstitucionesconsultadashanreportadolaexistenciade perjuicioseconoacutemicosporlaapropiacioacutenindebidadeinformacioacutenporpartedecompetidores yousuariosaparentementelaspeacuterdidasgeneradaspordichasaccionesseriacuteanenlagran mayoriacuteadeloscasosdebajamagnitudcomoparajustificarrealizareventualesaccioneslegales alrespecto4748 Tampocohemosrecogidoevidenciadequehayandejadodehacerse inversionesendeterminadasbasesdedatosporfaltadeproteccioacutenlegalapropiadaDetodos modosestasconclusionesdebensermatizadasteniendoencuentaqueenvarioscasoslas firmasproductorasdebasesdedatoshacerelativamentepocotiempoqueestaacutenofreciendosus productosenformatodigitalndashlocualpodriacuteaexplicarquelaincidenciadelosproblemasde copiadeinformacioacutenycontenidos(olaconcienciaacercadelaincidenciadedichos problemas)seamenorqueenlospaiacutesesmaacutesavanzados49
Laevidenciaquehemospodidorecogerparaesteestudioentantoindicaquelosuacutenicos casosenlosquesehanregistradodemandasjudicialesvinculadasalacopiadeinformacioacuten contenidaenbasesdedatosnooriginalesdigitalizadashantenidolugarenArgentina50y
46 EstecasocorrespondealaestrategiadenominadacomoldquoversioninginformationrdquoporShapiroy Varian(1999)
47 Unaempresaqueconsultamosdedicadaacomercializarbasesdedatosconinformacioacuten comercialyconoperacionesenArgentinaChileyUruguayestimoacutelaspeacuterdidasporelusono autorizadodeloscontenidosdesusbasesenun5-10desufacturacioacuten
48 Entantosenoshareportadoquehaycasosenlosquesibienlospropietariosdelasbasestienen certezadequesuinformacioacutenestaacutesiendoutilizadaporpersonassinderechosadquiridos legalmentetienendificultadesinclusoparaidentificaralosinfractores
49 AsuvezciertamentelosproblemasdepirateriacuteadelainformacioacutenenAmeacutericaLatinapreexisten aladigitalizacioacuten
50 LoscasosquenosfueronreferidosenArgentinasondosElprimeroinvolucroacuteaunaempresa dedicadaaproveerinformacioacutencontableytributariaunodecuyosboletinesdigitalesndashque ofreciacuteaasusclientesndasheracopiadoydistribuidoporotrafirmaSibienexistiacuteanbasesparaquela empresainfractorafuerasancionadaporcompetenciadesleallajusticiaaparentementenodio lugaralreclamodelafirmaafectadaElsegundoestaacutetodaviacuteairresueltoenelaacutembitodela justiciapenalysurgioacuteapartirdeunadenunciadelaempresaNosiscontralafirmaAxesor(en cuyocapitalparticipaunfondoderiesgodelBancoSantanderCentralHispanodeorigen espantildeol)porlacopiadeunCDconinformacioacutensobreriesgocrediticioquecomercializabaNosis
SCCR86 paacutegina29
Ecuador51 ndashenesteuacuteltimopaiacutesademaacutesenelaacutembitoadministrativosehansolicitadoen algunoscasoslapraacutecticademedidascautelaresporlapresuntautilizacioacuteniliacutecitadebasesde datoselectroacutenicasSinembargoobviamenteellonosignificaquenosehayanproducido muchosotrosepisodiosdepirateriacuteaquenohanllegadoalainstanciajudicialsinoquesehan resueltoprivadamente(asiacutecomotambieacutendeotrosquetodaviacuteasesiguenproduciendosinque seafaacutecilcomodeciacuteamosantessiquieraidentificarconprecisioacutenalosinfractores)Porotro ladocabedestacarquesiacutehanexistidocasosenloscualeslajusticiayahaprotegido compilacionesquecumpliacuteanconlosrequisitosdeoriginalidadenladisposicioacutenyoseleccioacuten delosdatosdeformataldeserprotegiblesbajolalegislacioacutendederechodeautor52
Enesteescenariolaconclusioacutengeneraldenuestrotrabajodecampoesquesalvoalguna excepcioacuten53nohayevidenciaquemuestrequeexistaunreclamoporpartedelasempresase institucionesquemantienenycomercializanbasesdedatosenAmeacutericaLatinayelCaribepor contarconunalegislacioacutensuigenerisalestilodelaintroducidaenlaUEDehechoenlas entrevistasycontactosquerealizamosparaestainvestigacioacutenencontramosquelamayorparte delasorganizacionesdedicadasacomercializarbasesdedatosteniacuteanescasoconocimientodel debatesobreeltemaenEuropaylosEEUUyvariasinclusodesconociacuteanquelasbasesdesu propiedadpodriacuteanrecibirsiseaplicaraunalegislacioacutencomolaeuropeaporejemplouna proteccioacutenlegalespeciacutefica54 Asuvezlasoficinasrespectivasdederechosdeautorenla regioacutennohanreportadoquelosactoresprivadosquepodriacuteanrecibirproteccioacutenencasode sancionarseunalegislacioacutensuigenerisesteacutenimpulsandouncambioenesesentido(locual podriacuteaobedecerentreotrosfactoresalyamencionadoescasotamantildeodelaindustria respectiva)Todoestoporciertonoimplicaquelasempresasdelsectornodeseenmejorarel niveldeproteccioacutenlegalconelquecuentansinembargolaconclusioacutengeneralesqueal menosporelmomentolamayorpreocupacioacutenenmaterialegalestariacuteaenquesemejoreel niveldeenforcementdelalegislacioacutenyavigente
51 Elconflictoseprodujoentredosempresasquecomercializancompilacionesdeleyesenformatos digitales
52 EnArgentinayaen1974sediouncasoenestesentidoresueltofavorablementeparael demandanteporcopiadeunabasededatosqueconteniacuteanormativasdecomercioexterior (CNCivSalaD30474inreldquoGuiacuteaPraacutecticadelExportadoreImportadorSRLcEmpresaIARA yotrordquo)ndashverQuinn(2000)MaacutesrecientementelaempresaLaLeyobtuvounfallofavorableen 1996porunademandacontraotrafirmaquehabiacuteareproducidosinautorizacioacutenunabasede datosreferencialderepertoriosjuriacutedicosqueLaLeycomercializabaenCDs
53 SolamenteenelcasodelServiccediloFederaldeProcessamentodeDados(SERPRO)deBrasillas autoridadesconsultadasexpresaronunaopinioacutenclaraycondefinidoconocimientodecausaa favordeimplementarunaproteccioacutensuigenerisparalasbasesdedatos(significativamentese tratadeunaempresaestatal)
54 Existenalavezcasosenloscualesdeterminadasempresassearroganaunqueporciertosin baseslegalessoacutelidasderechosquenoposeenasiacuteunportalchilenodeinformacioacutensobre economiacuteaynegociosensupaacuteginawebsentildealaqueldquotodotextomuacutesicasonidofotografiacuteas videosgraacuteficosprogramasyengeneralcualquierinformacioacutencontenidaenelportalpor cualquiermedioseraacutedenominadaensuconjuntolsquoContenidorsquoDichoContenidoesdepropiedad exclusivadelaempresayseencuentraprotegidoporleyeslocalesytratadosinternacionalesde propiedadintelectualrdquo(verJijenaLeiva1999)
SCCR86 paacutegina30
V CONCLUSIONES
LadiscusioacutenacercadelosDPIsobrelasbasesdedatosldquonooriginalesrdquoprobablemente ejemplificadeunmodoparticularmenteagudolasiemprepresentetensioacutenentrelanecesidad deestablecerunmarcodeincentivosatractivoparalageneracioacutendenuevosproductoseideasy elobjetivodequedichosproductoseideasgenerenlamayorcantidaddeldquoderramesrdquosobreel conjuntodelsistemaeconoacutemicoydeltejidosocial
Decimosqueenestecasodichatensioacutenesespecialmenteagudaentantoqueunreacutegimen suigenerisparalasbasesdedatosnoapuntariacuteaaprotegerlasbasesensiacutemismasentanto productosnuevosyocreativossinoalainformacioacutenenellascontenidaconelconsiguiente riesgodequeseestablezcanliacutemitesalacirculacioacutendeaquellainclusodelaquehastael presentesemantieneeneldominiopuacuteblicoEnotraspalabraslacreacioacutendenuevosDPIsobre lasbasesdedatospodriacuteasesgarelbalanceentreproteccioacuten-difusioacutendeformapeligrosamente pronunciadaafavordelprimerteacuterminodedichobinomioLasamenazasenesteuacuteltimoterreno noseobservansoacuteloenlasmuysensiblesaacutereasdelacienciaylaeducacioacutensinotambieacutenenel propiocampocomercialndasheinclusoenvinculacioacutenconeldesarrollodeInternetporejemplo
Otropuntoclaveesquedichoreacutegimennosedirigiriacuteaapromoverlageneracioacutendeideaso bienesnuevosnilosesfuerzoscreativossinobaacutesicamentealasinversionesrealizadasenla recoleccioacutenyorganizacioacutendeinformacioacuten(einclusodeotrotipodeelementosalmenosenla definicioacutendelaUnioacutenEuropea)dediversotipoElloenprincipioiriacuteaencontratantodela tradicioacutendelalegislacioacutendederechosdeautorenbuenapartedelmundocomodelosobjetivos quedeberiacuteananimaralosregiacutemenesdeDPIdesdeunpuntodevistaeconoacutemicoAsimismoal menosenlaformaenqueelreacutegimensuigenerishasidoestablecidoenlaUEtendriacuteael potencialriesgodegenerarproteccionesperpetuas(encontradelaideadeproteccioacutentemporal queestaacuteenlabasedelalegislacioacutensobrepropiedadintelectual)
Nosorprendeentoncesencontrarqueauacutenenlospaiacutesesdesarrolladosndashprincipales productoresyconsumidoresdebasesdedatosndashexisteunafuertediscusioacutenacercadela convenienciadeadoptarlegislacionessuigenerisdeltipodelasimplementadasenlaUE discusioacutenqueporelmomentohabloqueadolaintroduccioacutendenormassimilaresen los EEUU
Muchasmaacutesdudassurgenenelcasodelospaiacutesesendesarrolloyaqueentantosonal presenteprincipalmenteconsumidoresantesqueproductoresdebasesdedatoslaadopcioacutende disciplinasinternacionalesenlamateriaaparentementegenerariacuteaunbalancecosto-beneficio auacutenmenosfavorablequeenlasnacionesavanzadas
LaevidenciaempiacutericaquehemosrecogidoparaelcasodeAmeacutericaLatinayelCaribea suveznoparecedarsustentoalargumentoafavordeestablecerDPIparalasbasesdedatosno originalesentantonohemosobservadoquelaincipienteindustriaqueexisteenlaregioacuten aparentementeconcentradaenlospaiacutesesmaacutesavanzadosdelamismaesteacutesiendoperjudicada porlaausenciadeunalegislacioacutensuigenerisenlamaterialosperjuicioscomercialesque ciertamenteexistenaunquetienenunamagnitudinciertaparecenderivarmaacutesbiendelafalta deunadecuadoenforcementdelalegislacioacutenactualmenteexistenteEnconsecuenciaal presentenopareceexistirunintereacuteseconoacutemiconitampocosocialconcretodesdeelpuntode vistadelospaiacutesesdelaregioacutenafavordeunalegislacioacuteninternacionalsobrebasesdedatos ldquonooriginalesrdquocomolapropuestaantildeosatraacutesenelsenodelaOMPI
SCCR86 paacutegina31
Todoestosinembargonodebeserinterpretadoenelsentidodequelasituacioacutenactual enlamateriaesenalguacutensentidooacuteptimaEstaacuteclaroporunladoquepeseaqueexistentanto legislacioacutencomomediostecnoloacutegicosquepodriacuteanprotegeralasinversionesrealizadasenla creacioacutenymantenimientodebasesdedatoshayproblemastantodeenforcementdelos contratosylasleyesrespectivascomodeldquocircunvalacioacutenrdquodelaproteccioacutentecnoloacutegicaque generanpeacuterdidasmonetariasparalospropietariosdelasbasesdedatos(propietariosqueno soacutelooperanenelsectorprivadosinoqueenmuchasocasionessonorganizacionesestatales)
Asuvezdesdeunpuntodevistadinaacutemicopodriacuteaesperarsequelaindustriadebasesde datosenAmeacutericaLatinayelCaribevayaexpandieacutendosealolargodeltiempondashespecialmente amedidaqueseincrementeladifusioacutendelasTICsenlaregioacutenndashconlocualeventualmente podriacuteadarseelcasodequeenunfuturoaparezcanconflictosdemayorsignificacioacutenquelos detectadoshastaahora
EnconsecuenciaresultanecesariocontinuaravanzandoenelestudiodeltemaEn particularseriacuteaimportantequeenelfuturosevayagenerandoinformacioacuteneconoacutemicacierta respectodelamagnituddeestaindustriaenlaregioacutenSibiensetratadeunatareacompleja comolomuestralamuyescasainformacioacutenexistentealrespectoinclusoenlospaiacuteses desarrolladosestaacuteclaroqueresultaimprescindibleparadotardeunabaseempiacutericamaacutesfirmea losdebatessobreeltema
Entantodenuestrotrabajosurgequedospasospotencialmentefavorablesparael desarrollodelaindustriadelasbasesdedatosenlospaiacutesesdeAmeacutericaLatinayelCaribe seriacuteani)mejorarelenforcementdelasnormativasactualmentevigentessobreeltematanto enelaacutereadederechosdeautorcomoenlosotroscamposjuriacutedicosinvolucrados(competencia deslealetc)ii)propenderaunamayorpenetracioacutendelasTICsenlospaiacutesesdelaregioacuten
Afuturoasuvezdebedarseinicioaunprocesodediaacutelogoentrelasdistintaspartescon intereacutessobreeltemaparaevaluarenqueacutemedidapodriacuteasernecesarioreformarlaslegislaciones actualmenteexistentesenmateriadecompetenciadeslealporejemploparahacermaacutesefectiva laproteccioacutenparalospropietariosdebasesdedatosenlaregioacutenDeesemismodiaacutelogo podriacuteanirsurgiendoconsensosnuevosacercadesiresultanecesarioonoavanzarenalguacutentipo deproteccioacutendelasbasesdedatosporlaviacuteadelosDPIndashyacercadecuaacutelesseriacuteanlas modalidadesdedichaproteccioacutenencasodequeseconcluyeraquesuimplementacioacutenseriacutea positivandashinclusoenelmarcomultilateralapartirtantodelaacumulacioacutendeexperienciaenla aplicacioacutendelasnormasyavigentesenalgunasregionescomodelapropiaevolucioacutendel mercadodebasesdedatosenlospaiacutesesdeAmeacutericaLatinayelCaribe
[SigueelAnexoI]
SCCR86
ANEXOI
CuadroA1AccesoatelefoniacuteaenAmeacutericaLatinayelCaribendash2001
Telefoniacuteacelular Telefoniacuteafija
Paiacutes Nordmsuscriptores cada100hab Paiacutes
Nordmliacuteneastelefoacutenicas cada100hab
Martinica 7153 Guadalupe 6359 Araba 5000 Chile 3402 AntiguaampBarbuda 3177 PuertoRico 3065 IslasViacutergenes (EEUU) 2890 Jamaica 2694 Venezuela 2635 Meacutexico 2168 Panamaacute 2070 Bermuda 2064 Paraguay 2040 Bahamas 1966 Surinam 1911 Argentina 1861 TrinidadampTobago 1734 Brasil 1673 Uruguay 1547 Repuacuteblica Dominicana 1465 ElSalvador 1250 Belize 1155 Barbados 1064 Guatemala 970 Bolivia 899 Guyana 866 Colombia 763 CostaRica 757 Ecuador 667 Granada 641 Peruacute 592 Honduras 361 StKittsandNevis 312 Nicaragua 299 StVincent 208 Dominica 156 Haitiacute 111 Cuba 007
Bermuda 8715 StKittsandNevis 5688 IslasViacutergenes(EEUU) 5637 AntiguaampBarbuda 4735 Barbados 4629 Guadalupe 4493
Martinica 4300 Bahamas 4003 Aruba 3503 PuertoRico 3364 Granada 3275 Dominica 2906 Uruguay 2829 TrinidadampTobago 2399 Chile 2390 CostaRica 2297 StVincent 2196 Brasil 2178 Argentina 2163
Jamaica 1973 Surinam 1758 Colombia 1705 Panamaacute 1483 Belize 1444 Meacutexico 1372 Venezuela 1120 RepuacuteblicaDominicana 1102 Ecuador 1037 ElSalvador 934 Guyana 919 Peruacute 775 Guatemala 647 Bolivia 622 Paraguay 512 Cuba 510 Honduras 471 Nicaragua 312 Haitiacute 097
EEUU 4442 EEUU 6645 Oceaniacutea 4495 Europa 4377 AmeacutericaLatinay Caribe 1717
Europa 4062 Oceaniacutea 4002
AmeacutericaLatinayCaribe 2327 Mundo 1557 Mundo 1721
FuenteInternationalTelecommunicationsUnion(ITU)
SCCR86 AnexoIpaacutegina2
CuadroA2AccesoaInternetypenetracioacutendePCsenAmeacutericaLatinayelCaribendash2000
PCs Internet
Paiacutes NordmPCscada
100hab Paiacutes
NordmServidores cada10000
hab Paiacutes
Nordm usuarios
cada 10000hab
Bermuda 4654 Bermuda 52727 Bermuda 390137 Guadalupe 1974 Uruguay 16202 Chile 165765 StKittsandNevis 1817 Argentina 7298 Aruba 136536 CostaRica 1491 Meacutexico 5655 Uruguay 110878 Granada 1271 Panamaacute 5313 PuertoRico 102179
Martinica 1266 Brasil 5153 IslasViacutergenes (EEUU) 100322
Belize 1249 TrinidadampTobago 5096 Peruacute 97420 StVincent 1058 Chile 4881 Dominica 77777 Uruguay 1049 AntiguaampBarbuda 4095 TrinidadampTobago 77258 Chile 823 Araba 2809 Argentina 67509
Barbados 822 IslasViacutergenes (EEUU) 2807 AntiguaampBarbuda 65203
Dominica 713 Dominica 2424 Belize 62447 TrinidadampTobago 618 CostaRica 1829 Guyana 60395 Meacutexico 576 Guadalupe 1246 CostaRica 56674 Argentina 513 Belize 1220 StKittsandNevis 51610 Brasil 500 Colombia 1106 Granada 43556
Jamaica 466 Repuacuteblica Dominicana 924 Bahamas 43158
Venezuela 455 Martinico 891 Venezuela 39305 Peruacute 409 Venezuela 668 Barbados 37383 Panamaacute 370 Jamaica 571 Panamaacute 31701 Colombia 354 Guatemala 492 Jamaica 31055 Guyana 256 Peruacute 417 StVincent 30857 Ecuador 217 PuertoRico 386 Brasil 29392 ElSalvador 191 Barbados 374 Meacutexico 27431 Bolivia 168 Nicaragua 276 Surinam 26979 Paraguay 127 Paraguay 236 Colombia 20746 Guatemala 114 Bolivia 159 RepuacuteblicaDominicana 18588 Honduras 108 StKittsandNevis 104 Guadalupe 17544 Cuba 107 ElSalvador 092 Bolivia 14407 Nicaragua 089 Bahamas 079 Ecuador 14234 AntiguaampBarbuda ndash Guyana 069 Martinica 12746 Aruba ndash Cuba 059 Nicaragua 9854 Bahamas ndash Granada 032 ElSalvador 7967 Repuacuteblica Dominicana ndash Surinam 023 Paraguay 7278 Haitiacute ndash Honduras 020 Guatemala 7027 PuertoRico ndash Ecuador 018 Honduras 6168 Surinam ndash StVincent 018 Cuba 5358 IslasViacutergenes (EEUU) ndash Haitiacute ndash Haitiacute 2454 EEUU 5852 EEUU 292832 EEUU 450696 Oceaniacutea 3652 Oceaniacutea 64761 Oceaniacutea 251112 Europa 1674 Europa 15727 Europa 135948 AmeacutericaLatinay Caribe 659
AmeacutericaLatinay Caribe 9628
AmeacutericaLatinay Caribe 57049
Mundo 772 Mundo 17793 Mundo 64137
FuenteInternationalTelecommunicationsUnion(ITU)
SCCR86 AnexoIpaacutegina3
CuadroA3CostodeaccesoaInternetndash2001
Promedioanualdelcostopor20horasdeaccesomensualaInternetcomoporcentaje delPBIpercaacutepita(medidoenPPP)
Ranking Paiacutes Costo
1 2 3 4 5 6 7 8 9
10 29 31 32 36 41 42 44 45 47 48 49 53 58 61 62 65 66 67
Suecia Beacutelgica Finlandia Noruega Islandia Japoacuten Suiza EstadosUnidos Taiwaacuten Dinamarca Uruguay Argentina TrinidadampTobago Chile Meacutexico Brasil CostaRica Venezuela Colombia Jamaica Panamaacute Bolivia ElSalvador Guatemala RepuacuteblicaDominicana Paraguay Ecuador Honduras
012 029 037 037 046 049 057 065 068 071 263 320 330 454 517 526 543 604 808 840 844 983
1152 1557 1562 2039 2503 3207
FuenteKirkman(2002)
Sobre75paiacutesesrankeados
SCCR86 AnexoIpaacutegina4
CuadroA4IndicedePreparacioacutenparaelAccesoalaRed (NetworkedReadinessIndex(NRI))ndash2001
Ranking NRI
Paiacutes Networked Readiness
1 2 3 4 5 6 7 8 9
10 32 34 37 38 44 45 46 47 48 50 52 55 56 57 63 67 68 69 71 72
EstadosUnidos Islandia Finlandia Suecia Noruega PaiacutesesBajos Dinamarca Singapur Austria ReinoUnido Argentina Chile Uruguay Brasil Meacutexico CostaRica TrinidadampTobago RepuacuteblicaDominicana Panamaacute Venezuela Peruacute ElSalvador Jamaica Colombia Paraguay Bolivia Guatemala Nicaragua Ecuador Honduras
605 603 591 576 568 568 556 547 532 531 401 400 380 379 358 357 352 352 342 341 338 330 329 329 315 304 300 283 265 264
FuenteKirkmanetal(2002)
[SigueelAnexoII]
Sobre75paiacutesesrankeados
SCCR86
ANEXOII
REFERENCIASBIBLIOGRAacuteFICAS
BandJyJSGowdy(1997)ldquoSuiGenerisDatabaseProtectionHasItsTimeComerdquo D-LibMagazinejunioWashingtonDC
Barca(2000)ldquoPropiedadIntelectualdelasBasesdeDatosUnAcercamientodesdela JurisprudenciaNorteamericanardquoCuadernodeDoctrinaReacutegimenJuriacutedicodelosBancosde DatosFacultaddeDerechoyCienciasSocialesUniversidaddeBuenosAires
BaronP(2001)ldquoBacktotheFutureLearningfromthePastintheDatabaseDebaterdquoTheOhio StateLawJournalVolumen62Nordm2
BailyMN(2002)ldquoDistinguishedLectureonEconomicsinGovernmentTheNew EconomyPostMortemorSecondWindrdquoJournalofEconomicPerspectivesVolumen16 Nordm 2pp3-22
BancoMundial(2001)ldquoIntellectualPropertyBalancingIncentiveswithCompetitive AccessrdquoenGlobalEconomicProspectsandtheDevelopingCountries2002 Washington DC
BenthamJ(1978)EscritoseconoacutemicosFondodeCulturaEconoacutemicaMeacutexico
BraunsteinYM(2002)ldquoRepercusionesEconoacutemicasdelaProteccioacutendelasBasesdeDatos enlosPaiacutesesenDesarrolloyPaiacutesesenTransicioacutenrdquopreparadoparaelComiteacutePermanentede DerechodeAutoryDerechosConexosSeacuteptimaSesioacuten13a17demayoGinebra
CaballeroLealJL(2000)ldquoProteccioacutenJuriacutedicadelasBasesdeDatosyProteccioacutenSui GenerisparalasBasesdeDatosnoOriginalesrdquoenMAPalaciosyRAntequera(eds) PropiedadIntelectualTemasRelevantesenelEscenarioInternacionalSIECAUSAID
CaacutemaraLapuenteS(1999)ldquoUacuteltimasOrientacionesInternacionalessobrelaProteccioacuten JuriacutedicadelasBasesdeDatosrdquoRevistaChilenadeDerechoVolumen26Nordm1pp9-61enero
CassierM(2002)ldquoBienPrivadoBienColectivoyBienPuacuteblicoenlaEradelaGenoacutemicardquo RevistaInternacionaldeCienciasSocialesNordm171marzo
ChangH(2001)ldquoIntellectualPropertyRightsandEconomicDevelopmentndashHistorical LessonsandEmergingIssuesrdquoJournalofHumanDevelopmentVolumen2Nordm2julio
ChenYyTPuttitanun(2002)ldquoIntellectualPropertyRightsandInnovationinDeveloping CountriesrdquoCenterforEconomicAnalysisDepartmentofEconomicsUniversityofColorado atBoulderWorkingPaperNo02-06mayo
CIPRndashCommissiononIntellectualPropertyRightsndash(2002a)ldquoTechnologyDevelopmentand IntellectualPropertyRightsrdquoWorkshop1enero
SCCR86 AnexoIIpaacutegina2
CIPRndashCommissiononIntellectualPropertyRightsndash(2002b)ldquoCopyrightSoftwareandthe InternetrdquoWorkshop5enero
ColstonC(2001)ldquoSuiGenerisDatabaseRightRipeforReviewrdquoJournalofInformation LawandTechnologyNordm 3 noviembre
CommitteeforaStudyonPromotingAccesstoScientificandTechnicalDataforthePublic InterestCommissiononPhysicalSciencesMathematicsandApplicationsNationalResearch Council(1999)AQuestionofBalancePublicRightsandthePublicInterestinScientifical andTechnicalDatabasesNationalAcademyofSciencesWashingtonDC
CorreaCM(2000)ldquoFairUseintheDigitalErardquopresentadoenelThirdUNESCO CongressonEthicalLegalandSocietalChallengesofCyberspace13-15denoviembre Paris
CowanRyEHarison(2001)ldquoIntellectualPropertyRightsinaKnowledge-Based EconomyrdquoMERITInfonomicsResearchMemorandumSeries2001-027septiembre Maastricht
CraftsN(2000)ldquoGlobalizationandGrowthintheTwentiethCenturyrdquoInternational MonetaryFundWorkingPaper0044WashingtonDC
DrsquoAndreaTysonLyESherry(1997)ldquoInformationIndustryAssociationStatutory ProtectionForDatabasesEconomicampPublicPolicyIssuesrdquoCommitteeontheJudiciary USHouseofRepresentatives
DavidPA(2000)ldquoTheDigitalTechnologyBoomerangNewIntellectualPropertyRights ThreatenGloballdquoOpenSciencerdquoWorkingPaper00-016AllSoulsCollegeOxfordamp StanfordUniversityoctubre
DavidPA(2002)ldquoDoestheNewEconomyNeedalltheOldIPRInstitutionsDigital InformationGoodsandAccesstoKnowledgeforEconomicDevelopmentrdquopreparadoparala WIDERConferencefortheNewEconomyinDevelopmentmayoHelsinki
DavidPAyDForay(2002)ldquoFundamentosEconoacutemicosdelaSociedaddel ConocimientordquoComercioExteriorVolumen52Nordm6pp472-490junio
DeOliveiraAscensatildeoJ(2002)ldquoBasesdeDadosElectroacutenicasOEstadodaQuestatildeoem PortugalenaEuropardquoRevistadeAssociaccedilatildeoBrasileiradaPropriedadeIntelectual(ABPI) Nordm56pp6-14enerofebreroRiodeJaneiro
DusollierSYPoulletyMBuydens(2000)ldquoCopyrightandAccesstoInformationinthe DigitalEnvironmentrdquopresentadoenelThirdUNESCOCongressonEthicalLegaland SocietalChallengesofCyberspace13-15denoviembreParis
ElKassasS(2002)ldquoStudyontheProtectionofUnoriginalDatabasesrdquopreparadoparael ComiteacutePermanentedeDerechodeAutoryDerechosConexosSeacuteptimaSesioacuten13a17de mayoGinebra
SCCR86 AnexoIIpaacutegina3
ForayD(1997)ldquoGenerationandDistributionofTechnologicalKnowledgeIncentives NormsandInstitutionsrdquoenCEdquist(ed)SystemsofInnovationTechnologiesInstitutions andOrganizationsPinterLondres
Forero-PinedaCyHJaramillo-SalazarldquoElAccesodelosInvestigadoresdelosPaiacuteses MenosDesarrolladosalaCienciaylaTecnologiacuteaInternacionalrdquo RevistaInternacionalde CienciasSocialesNordm171marzoParis
FreitasPereiraMNCJSRibeiroLTractenbergyPLoureiroMedeiros(1999)ldquoBases deDadosnaEconomiadoConhecimentoAQuestatildeodaQualidaderdquo RevistaCiecircnciada InformaccedilatildeoVolumen28Nordm2
GalliniNySScotchmer(2002)ldquoIntellectualPropertyWhenisitthebestincentive systemrdquoenAJaffeJLernerySStern(eds)InnovationPolicyandtheEconomyVol2 MITPress
GilbertR(1999)ldquoEconomicFactorsintheProductionDisseminationandUseofScientific andTechnicalDatabasesrdquoenProceedingsoftheWorkshoponPromotingAccesstoScientific andTechnicalDataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicyOptionsNational AcademyofSciencesPartIWorkshopPresentationsenero
GordonRJ(1999)ldquoHastheldquoNewEconomyrdquoRenderedtheProductivitySlowdown Obsoleterdquopreparadoparael ProductivityGrowthWorkshopFederalReserveBankof St Louis
GordonRJ(2002)ldquoTechnologyandEconomicPerformanceintheAmericanEconomyrdquo NBERWorkingPaperSeriesWorkingPaper8771febrero
GranstrandODForayPDavidetal(2001)ldquoWorkshopReportonIPR(Intellectual PropertyRights)AspectsofInternetCollaborationsrdquoEuropeanCommissionResearch DirectorateGeneralDirectorateBndashEuropeanResearchAreaStructuralAspectsWorking Paper
GrossmanGMyELai(2002)ldquoInternationalProtectionofIntellectualPropertyrdquoNational BureauofEconomicResearchWorkingPaper8704
HallBH(2002)ldquoOnCopyrightandPatentProtectionforSoftwareandDatabasesATale ofTwoWorldsrdquoenOGranstrand(ed)EconomicsLawandIntellectualPropertyKluwer
HellerMAldquoTheTragedyoftheAnticommonsrdquoHarvard LawReviewJanuary1998
HerreraBravoR(2001)ldquoAlgunasObrasDigitalesysuProteccioacutenJuriacutedicardquodisponibleen httprodolfoherreragaleoncomdocumentoshtmmarzo
HowellR(1998)ldquoDatabaseProtectionandCanadianLawrdquopreparadoparaIndustryCanada andCanadianHeritagedisponibleenhttpstrategisicgccaSSGip01045ehtml
HugenholtzB(2001)ldquoTheNewDatabaseRightEarlyCaseLawfromEuroperdquo presentadoenNinthAnnualConferenceonInternationalIPLawampPolicyFordham UniversitySchoolofLawNewYork19-20abril
SCCR86 AnexoIIpaacutegina4
HughesJ(2002)ldquoPoliticalEconomiesofHarmonizationDatabaseProtectionandInformation PatentsrdquopresentadoenelSeminarioFrontiersofownershipinthedigitaleconomyjunioParis
ITACndashInformationTechnologyAssociationofCanadandash(1997)ldquoDatabaseProtectionrdquo diciembre
JasziP(1996)ldquoSummaryandAnalysisofHR3531rdquoAssociationofResearchLibraries agosto
JijenaLeivaRJ(1999)ldquoPropiedadIntelectualeInternetrdquoREDIRevistaElectroacutenicade DerechoInformaacutetico Nordm10
KhanZB(2002)ldquoIntellectualPropertyandEconomicDevelopmentLessonsfrom AmericanandEuropeanHistoryrdquoCommissiononIntellectualPropertyRightsStudy Paper 1a
KirkmanG(ed)(2002)TheGlobalInformationTechnologyReport2001-2002Readiness fortheNetworkedWorldCenterforInternationalDevelopmentatHarvardUniversity
KirkmanGSCAOsorioyJDSachs(2002)ldquoTheNetworkedReadinessIndex MeasuringthePreparednessofNationsfortheNetworkedWorldrdquoenKirkmanG(ed)opcit
LallS(2001)ldquoIndicatorsoftheRelativeImportanceofIPRsinDevelopingCountriesrdquo UNCTADICTSDCapacityBuildingProjectonIntellectualPropertyRightsandSustainable Developmentdraftnoviembre
LevinRCAKKlevorickRRNelsonySGWinter(1987)ldquoAppropriatingthe ReturnsfromIndustrialResearchandDevelopmentrdquoBrookingsPapersonEconomic ActivityNordm3
LinnA(2000)ldquoHistoryofDatabaseProtectionLegalIssuesofConcerntotheScientific CommunityrdquoGlobalChangeDataandInformationSystem(GCDIS)USGlobalChange ResearchProgram(USGCRP)marzo
LiptonJ(2002)ldquoTheEUDatabaseRightandUniversityTeachingMaterials Journalof TechnologyLawandPolicyLevinCollegeofLawUniversityofFloridaissue1marzo
LoseyRC(1995)ldquoPracticalandLegalProtectionofComputerDatabasesrdquodisponibleen httpwwwfloridalawfirmcomarticlehtml
MaskusK(2000)IntellectualPropertyRightsintheGlobalEconomyInstitutefor InternationalEconomics
MaurerSMySScotchmer(1999)ldquoIntellectualPropertyRightsDatabaseProtectionIs ItBrokenandShouldWeFixItrdquoScienceVolumen284Mayo
MaurerSMPBHugenholtzyHJOnsrud(2001)ldquoEuropersquosDatabaseExperimentrdquo ScienceVolumen294octubre
MaurerSM(1999)ldquoRawKnowledgeProtectingTechnicalDatabasesforScienceand IndustryrdquoenProceedingsoftheWorkshoponPromotingAccesstoScientificandTechnical
SCCR86 AnexoIIpaacutegina5
DataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicyOptionsNationalAcademyof SciencesAppendixCenero
MilleacuteA(1996)ldquoProteccioacutenalosFabricantesdeBasesdeDatosunNuevolsquoDerecho ConexordquoRevistaDerechodelaAltaTecnologiacuteaantildeoVIIINdeg93mayo
MilleacuteA(1999)ldquoProtectionofDatabasesWorkshoprdquopreparadoparalaInternational ConferenceonElectronicCommerceandIntellectualPropertyOrganizacioacutenMundialdela PropiedadIntelectualseptiembre
NASndashNationalAcademyofSciences ndash(1999)ProceedingsoftheWorkshoponPromoting AccesstoScientificandTechnicalDataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicy OptionsWashingtonDC
NicholsonJFyMFreno(2001)ldquoProtectingtheContentofDatabasesrdquoIPLitigator enero
OECD(2001)TheNewEconomyBeyondtheHypeFinalReportontheOECDGrowth ProjectOECDParis
OramA(2000)ldquoTheSapandtheSyrupoftheInformationAgeCopingwithDatabase ProtectionLawsrdquodisponibleen httpwwworeillycom~andyoprofessionalcollection_lawhtml
OvillaBuenoR(1998)ldquoLaProteccioacutenJuriacutedicadelasBasesdeDatosenMeacutexicoDelos lineamientosInternacionalesalaNuevaLeyFederaldelDerechodeAutorrdquoenBecerra RamiacuterezM(ed)EstudiosdeDerechoIntelectualenHomenajealProfesorDavidRangel MedinaInstitutodeInvestigacionesJuriacutedicasdelaUNAMMeacutexico
PaacuteezMantildeaacuteJ(1997)ldquoProteccioacutenjuriacutedicadelosproductoresyusuariosdelasbasesde datosenlosderechosespantildeolycomunitariordquodisponibleenelsitiowebInformaacuteticos EuropeosExpertos(wwwieees)
PetersM(1999)ldquoSummaryOverviewofExistingandProposedIntellectualPropertyRights RegimesforDatabasesrdquoenProceedingsoftheWorkshoponPromotingAccesstoScientific andTechnicalDataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicyOptionsNational AcademyofSciencesPartIWorkshopPresentationsenero
QuinnN(2000)ldquoBancosdeDatosPrincipiodeLegalidadyTutelaPenalenlaLey ArgentinardquoCuadernodeDoctrinaReacutegimenJuriacutedicodelosBancosdeDatosFacultadde DerechoyCienciasSocialesUniversidaddeBuenosAires
ReichmanJHyPSamuelson(1997) ldquoIntellectualPropertyRightsinDatardquoVanderbilt LawReviewVolumen50enero
ReichmanJyPUhlir(1999)ldquoDatabaseProtectionattheCrossroadsRecent DevelopmentsandtheirImpactonScienceandTechnologyrdquoTheBerkeleyTechnologyLaw Journal14-2
SCCR86 AnexoIIpaacutegina6
RiisT(2002)ldquoEconomicImpactoftheProtectionofUnoriginalDatabasesinDeveloping CountriesandCountriesinTransitionrdquopreparadoparaelComiteacutePermanentedeDerechode AutoryDerechosConexosSeacuteptimaSesioacuten13a17demayoGinebra
RomerP(1993)ldquoTwoStrategiesforEconomicDevelopmentUsingIdeasandProducingIdeasrdquo ProceedingsoftheWorldBankAnnualConferenceonDevelopmentEconomics1992
SchraderDyRJeweler(1999)ldquoIntellectualPropertyProtectionforNoncreative DatabasesrdquoCongressionalResearchServiceReportsseptiembre
ScotchmerS(1999)ldquoCummulativeInnovationinTheoryandPracticerdquoGSPPWorking Paper240UCBerkeleyfebrero
ShapiroCyHVarian(1999)InformationRulesAstrategicGuidetotheNetwork EconomyHarvardBusinessSchoolPressMassBoston
ShengliZ(2002)ldquoTheEconomicImpactoftheProtectionofDatabaseinChinardquopreparado paraelComiteacutePermanentedeDerechodeAutoryDerechosConexosSeacuteptimaSesioacuten13 a 17demayoGinebra
StefikMyTLunt(1999)ldquoOverviewofTechnologiesforProtectingandfor MisappropriatingDigitalIntellectualPropertyRightsTheCurrentSituationandFuture ProspectsrdquoenProceedingsoftheWorkshoponPromotingAccesstoScientificandTechnical DataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicyOptionsNationalAcademyof SciencesPartIWorkshopPresentationsenero
StoryA(2002)ldquoStudyonIntellectualPropertyRightstheInternetandCopyrightrdquo CommissiononIntellectualPropertyRightsStudyPaper5
[FindelAnexoIIydeldocumento]
SCCR86 paacutegina26
produccioacutenexportacioacutenyconsumodebasesdedatosdigitalizadasEnconsecuenciala expansioacutendelaindustriadelasbasesdedatostendraacutecomopre-condicioacutenqueseacelere fuertementelaincorporacioacutendelasTICsenAmeacutericaLatinayelCaribe(paripassuconun ascensoenlosnivelesdeeducacioacutendesupoblacioacutendemodoquedichaincorporacioacutennose hagaacostadeincrementarlaldquobrechadigitalrdquointernayaexistente)
b) Lasituacioacutenlegalylosmediosdeproteccioacutenexistentesparalasbasesdedatos
Enlamayorpartedelaregioacutensehaincorporadoyadeformaexpliacutecitaalasbasesde datosquetengancaracteriacutesticasdeoriginalidadenlaseleccioacutenyodisposicioacutendesus contenidosalasrespectivaslegislacionesnacionalessobrederechodeautorsiguiendolas disposicionesdelostratadosyamencionadosdelaOMPIylaOMC(ADPIC)Ladecisioacuten 351 delAcuerdodeCartagenaconcertadaentreBoliviaColombiaEcuadorPeruacuteyVenezuela tambieacutenincluyedisposicionestendientesaprotegeralasmencionadasbasesdedatos
EncontrastecomomencionamosantesenlaregioacutensolamenteenMeacutexicoexisteuna legislacioacutenadhocqueotorgaproteccioacutenalapropiedadintelectualdelasbasesdedatosno originalesEnestesentidocabesentildealarquedichalegislacioacutenharecibidocriacuteticasdepartede juristasmexicanosquesentildealansucaraacutectercontradictorioconlaLeyMexicanadeDerechosde Autorenlacualdichadisposicioacutenhasidoincluida(verOvillaBueno1998CaballeroLeal 2000)DichascriacuteticassefundanenqueenMeacutexicoaligualqueencasitodoslospaiacutesesdela regioacutencuyalegislacioacutensobrepropiedadintelectualsebasaenlatradicioacutenlatinaseentiende queelderechodeautorsiemprehaexigidocreatividadcomobaseparalaproteccioacutenno existiendofundamentosparaprotegerbienesenbasealasinversionesnecesariasparasu creacioacutenPorsuparteCaballeroLeal(2000)sentildealaquelaLeyMexicananootorgaderechos soacutelidosalosproductoresdebasesdedatosnooriginalesdadoquenodefineclaramentecuales sonlosderechosexclusivosdeaquellosnitampocopreveacutelaposibilidadderenovarla extensioacutendelaproteccioacutenotorgadandashqueenelcasomexicanoesde5antildeosndashconcluyendoque susefectospraacutecticosnoseriacuteansignificativos
Entantohastadondehemospodidoindagarnoexistenproyectosdeleyenninguacutenpaiacutes deAmeacutericaLatinayelCaribequeapuntenaincorporarunaproteccioacutenespecialparalasbases dedatosnooriginalesEnestesentidoesinteresantesentildealarquealmenosenalgunospaiacuteses loslegisladoresparecenadvertidosdelosdebatesquesobreeltemasehansuscitadoenotras regionesAsiacutealdiscutirselaactuallegislacioacutenargentinaqueprotegeporlaviacuteadederechosde autoralosprogramasdecomputacioacutenylasbasesdedatosoriginalesunsenadorexpresoacutesu temorporelhechodequelafaltadeunaadecuadaclarificacioacutendeltemaderivaraenla proteccioacutendeguiacuteastelefoacutenicasporejemplo(Quinn2000)
Sinperjuiciodelaausenciadedisposicionesespeciacuteficassobreeltemaexistenenla mayorpartedelospaiacutesesdiversasfiguraslegalesquepodriacuteanaplicarseencasodeproducirse conflictosentornoalapropiedaddelasbasesdedatosnooriginalesporejemplolasleyeso disposicionesrelativasacompetenciadeslealenriquecimientosincausaapropiacioacutenindebida etcclaramentepuedenseraplicadasencasodequeunpropietariodeunabasededatossea afectadoporcompetidoresquereproduzcansindebidaautorizacioacutensusproductos43 Enelcaso
Porciertolosproveedoresdebasesdedatosenlaregioacutentienenlaopcioacutenderegistrarlos elementosdesusbasesquepuedanserprotegidostantoporlalegislacioacutendederechosdeautor (porejemplotesaurosmeacutetodosdeinterrogacioacutenconsultayvisualizacioacuteniacutendicesprogramasde
[Siguelanotaenlapaacuteginasiguiente]
43
SCCR86 paacutegina27
deChileentantondashseguacutenlasautoridadesdelaoficinadeDerechosdeAutorconsultadaspara estetrabajondashlaleyNdeg19223sobredelitosinformaacuteticosdealgunamanerapodriacuteaaplicarsea lasbasesdedatosnooriginalesenausenciadeproteccioacutenenelaacutembitodelderechodeautor Talvezlomismopodriacuteaocurrirenotrospaiacutesesenloscualesexistalegislacioacutensimilar
Sepuedeargumentarquelaefectividaddelasmencionadasdisposicioneslegalesseve menguadaenlapraacutecticaporproblemasdeenforcement(hechodestacadoporlamayorparte delasinstitucionesempresasyexpertosconsultadosparaestetrabajo)Sibiendichos problemasnosonexclusivosdelalegislacioacutensobrepropiedadintelectualalgunos observadoresargumentanqueenlaregioacutenexisteunaactitudculturalmaacutesldquotoleranterdquoalacopia delainformacioacutenqueenlospaiacutesesmaacutesavanzadoslocualagravariacuteaparticularmentela situacioacutenenelaacutembitobajoexamenAsimismolarelativaldquonovedadrdquodeltemaenloquehace alasbasesdedatosdigitalizadastornariacuteaauacutenmaacuteslentosycomplejosloslitigiosporfalta tantodejurisprudenciaasentadacomodepreparacioacutendelosfuncionariosjudiciales
Enloquehacealusoindebidodelasbasesdedatosporpartedelosusuarioslegiacutetimos (queseconcentrafundamentalmenteencompartiroextenderelaccesoalainformacioacuten respectivaapersonasuorganizacionesnoautorizadas)sibiengeneralmenteseconcertan contratosolicenciasqueprohibendichasaccionesenlapraacutecticaaparentementeutilizarlaviacutea legalparaeliminarlasresultamuycostoso44
Enestecontextolosproveedoresdebasesdedatosprincipalmenterecurrenameacutetodos teacutecnicos(encriptadoclavesdeaccesoetc)paraprotegersusproductosloscualesalmenos paralamayoriacuteadelosconsultadosproveenunaproteccioacutenrelativamentefuerteaunquepor ciertonocompleta(lasdificultadesaparentementeseconcentrariacuteanenelmencionado problemadelosusuariosqueporejemplodifundenlasclavesdeaccesoapersonasno autorizadas)
Ciertamentedebedecirsequelaproteccioacutenpormediostecnoloacutegicossueletenerademaacutes deuncostoelevadolaconsecuenciadequelainformacioacutenolasconsultasdelasbasesdeban hacersedeunamaneramenoscoacutemodaoldquoamigablerdquoparaelusuariojustamenteconelfinde viabilizarlaproteccioacutenqueotorgaelmediotecnoloacutegicoEnesesentidolasfirmasdeben balanceareldeseodeminimizarlaspotencialespeacuterdidasporelusonoautorizadodesusdatos conlanecesidaddemantenerlasuficienteflexibilidadcomoparanoperjudicarasususuarios legiacutetimosespecialmentecuandoexistenvariosproveedoresalternativosenelmercado45
Lasmarcastambieacutensonunmediodeproteccioacutenasiacutecomolasestrategiasderenovacioacuten constantedelainformacioacutenlainclusioacutendevaloragregadoetcAsimismolasempresas propietariasdebasesdedatosmonitoreanconstantementeasuscompetidoresconelfinde
[Continuacioacutendelanotadelapaacuteginaanterior]
computacioacutenusadosparaelfuncionamientodelasbasesetc)comoporotrasnormaslegales (marcaslogosetc)
44 Lasempresastratariacuteanderesolverestosproblemascuandolosdetectanporlaviacuteadela persuasioacutenylasnegociacionesinformalesconlosusuarios
45 Dehecholasfirmasestariacuteanencondicionesdedetectarporejemplolapraacutecticadecompartirlas clavesdeaccesoperoalmenosporahoraconsiderariacuteanqueeleventualbeneficiodesermaacutes estrictosconelusodelasclavesnocompensariacutealoscostosaincurrirparaalcanzartalobjetivo (inclusoencuantoelloprobablementeredundariacuteaenrestriccionesqueafectariacuteanlacomodidadde accesoalasbasesauacutenparalosusuariosautorizados)
SCCR86 paacutegina28
detectarposiblesconductasdeslealesEntantohaybasesquesoacuteloestaacutendisponiblesonliney queseprotegenporelhechodequesutamantildeoestangrandequesalvoquepudieranser extraiacutedasdirectamentedelosservidoresendondeestaacutenalojadaslacopiadesuselementos resultariacuteademasiadocostosaylentacomoparaqueresulteeconoacutemicamenterentablerealizarel esfuerzorespectivoEstoesasiacuteenuncontextodondeloscontenidosdelamayorpartedelas basesdenaturalezacomercialsongeneralmenteactualizadosdemanerafrecuenteyenelcuallos propietariosdelasbasesraramenteautorizanlasconsultasldquoenbloquerdquoporloquelas informacionestienenqueseraccedidasdeaunaporvez
Alavezotramaneradepreservarmercadosatendiendoalasdiferentesnecesidadesde losusuarioseslaqueempleanalgunasempresasndashporejemploaquellasdedicadasavender informacioacutenfinancierandashquerecurrenafijardistintospreciosparalainformacioacutenseguacutenel gradodeactualizacioacutenconlaquelarequieransusclientesndashlocualtiendeadisminuirlos incentivosacopiarindebidamentelainformacioacutenrespectiva46
Sibiencasitodaslasfirmaseinstitucionesconsultadashanreportadolaexistenciade perjuicioseconoacutemicosporlaapropiacioacutenindebidadeinformacioacutenporpartedecompetidores yousuariosaparentementelaspeacuterdidasgeneradaspordichasaccionesseriacuteanenlagran mayoriacuteadeloscasosdebajamagnitudcomoparajustificarrealizareventualesaccioneslegales alrespecto4748 Tampocohemosrecogidoevidenciadequehayandejadodehacerse inversionesendeterminadasbasesdedatosporfaltadeproteccioacutenlegalapropiadaDetodos modosestasconclusionesdebensermatizadasteniendoencuentaqueenvarioscasoslas firmasproductorasdebasesdedatoshacerelativamentepocotiempoqueestaacutenofreciendosus productosenformatodigitalndashlocualpodriacuteaexplicarquelaincidenciadelosproblemasde copiadeinformacioacutenycontenidos(olaconcienciaacercadelaincidenciadedichos problemas)seamenorqueenlospaiacutesesmaacutesavanzados49
Laevidenciaquehemospodidorecogerparaesteestudioentantoindicaquelosuacutenicos casosenlosquesehanregistradodemandasjudicialesvinculadasalacopiadeinformacioacuten contenidaenbasesdedatosnooriginalesdigitalizadashantenidolugarenArgentina50y
46 EstecasocorrespondealaestrategiadenominadacomoldquoversioninginformationrdquoporShapiroy Varian(1999)
47 Unaempresaqueconsultamosdedicadaacomercializarbasesdedatosconinformacioacuten comercialyconoperacionesenArgentinaChileyUruguayestimoacutelaspeacuterdidasporelusono autorizadodeloscontenidosdesusbasesenun5-10desufacturacioacuten
48 Entantosenoshareportadoquehaycasosenlosquesibienlospropietariosdelasbasestienen certezadequesuinformacioacutenestaacutesiendoutilizadaporpersonassinderechosadquiridos legalmentetienendificultadesinclusoparaidentificaralosinfractores
49 AsuvezciertamentelosproblemasdepirateriacuteadelainformacioacutenenAmeacutericaLatinapreexisten aladigitalizacioacuten
50 LoscasosquenosfueronreferidosenArgentinasondosElprimeroinvolucroacuteaunaempresa dedicadaaproveerinformacioacutencontableytributariaunodecuyosboletinesdigitalesndashque ofreciacuteaasusclientesndasheracopiadoydistribuidoporotrafirmaSibienexistiacuteanbasesparaquela empresainfractorafuerasancionadaporcompetenciadesleallajusticiaaparentementenodio lugaralreclamodelafirmaafectadaElsegundoestaacutetodaviacuteairresueltoenelaacutembitodela justiciapenalysurgioacuteapartirdeunadenunciadelaempresaNosiscontralafirmaAxesor(en cuyocapitalparticipaunfondoderiesgodelBancoSantanderCentralHispanodeorigen espantildeol)porlacopiadeunCDconinformacioacutensobreriesgocrediticioquecomercializabaNosis
SCCR86 paacutegina29
Ecuador51 ndashenesteuacuteltimopaiacutesademaacutesenelaacutembitoadministrativosehansolicitadoen algunoscasoslapraacutecticademedidascautelaresporlapresuntautilizacioacuteniliacutecitadebasesde datoselectroacutenicasSinembargoobviamenteellonosignificaquenosehayanproducido muchosotrosepisodiosdepirateriacuteaquenohanllegadoalainstanciajudicialsinoquesehan resueltoprivadamente(asiacutecomotambieacutendeotrosquetodaviacuteasesiguenproduciendosinque seafaacutecilcomodeciacuteamosantessiquieraidentificarconprecisioacutenalosinfractores)Porotro ladocabedestacarquesiacutehanexistidocasosenloscualeslajusticiayahaprotegido compilacionesquecumpliacuteanconlosrequisitosdeoriginalidadenladisposicioacutenyoseleccioacuten delosdatosdeformataldeserprotegiblesbajolalegislacioacutendederechodeautor52
Enesteescenariolaconclusioacutengeneraldenuestrotrabajodecampoesquesalvoalguna excepcioacuten53nohayevidenciaquemuestrequeexistaunreclamoporpartedelasempresase institucionesquemantienenycomercializanbasesdedatosenAmeacutericaLatinayelCaribepor contarconunalegislacioacutensuigenerisalestilodelaintroducidaenlaUEDehechoenlas entrevistasycontactosquerealizamosparaestainvestigacioacutenencontramosquelamayorparte delasorganizacionesdedicadasacomercializarbasesdedatosteniacuteanescasoconocimientodel debatesobreeltemaenEuropaylosEEUUyvariasinclusodesconociacuteanquelasbasesdesu propiedadpodriacuteanrecibirsiseaplicaraunalegislacioacutencomolaeuropeaporejemplouna proteccioacutenlegalespeciacutefica54 Asuvezlasoficinasrespectivasdederechosdeautorenla regioacutennohanreportadoquelosactoresprivadosquepodriacuteanrecibirproteccioacutenencasode sancionarseunalegislacioacutensuigenerisesteacutenimpulsandouncambioenesesentido(locual podriacuteaobedecerentreotrosfactoresalyamencionadoescasotamantildeodelaindustria respectiva)Todoestoporciertonoimplicaquelasempresasdelsectornodeseenmejorarel niveldeproteccioacutenlegalconelquecuentansinembargolaconclusioacutengeneralesqueal menosporelmomentolamayorpreocupacioacutenenmaterialegalestariacuteaenquesemejoreel niveldeenforcementdelalegislacioacutenyavigente
51 Elconflictoseprodujoentredosempresasquecomercializancompilacionesdeleyesenformatos digitales
52 EnArgentinayaen1974sediouncasoenestesentidoresueltofavorablementeparael demandanteporcopiadeunabasededatosqueconteniacuteanormativasdecomercioexterior (CNCivSalaD30474inreldquoGuiacuteaPraacutecticadelExportadoreImportadorSRLcEmpresaIARA yotrordquo)ndashverQuinn(2000)MaacutesrecientementelaempresaLaLeyobtuvounfallofavorableen 1996porunademandacontraotrafirmaquehabiacuteareproducidosinautorizacioacutenunabasede datosreferencialderepertoriosjuriacutedicosqueLaLeycomercializabaenCDs
53 SolamenteenelcasodelServiccediloFederaldeProcessamentodeDados(SERPRO)deBrasillas autoridadesconsultadasexpresaronunaopinioacutenclaraycondefinidoconocimientodecausaa favordeimplementarunaproteccioacutensuigenerisparalasbasesdedatos(significativamentese tratadeunaempresaestatal)
54 Existenalavezcasosenloscualesdeterminadasempresassearroganaunqueporciertosin baseslegalessoacutelidasderechosquenoposeenasiacuteunportalchilenodeinformacioacutensobre economiacuteaynegociosensupaacuteginawebsentildealaqueldquotodotextomuacutesicasonidofotografiacuteas videosgraacuteficosprogramasyengeneralcualquierinformacioacutencontenidaenelportalpor cualquiermedioseraacutedenominadaensuconjuntolsquoContenidorsquoDichoContenidoesdepropiedad exclusivadelaempresayseencuentraprotegidoporleyeslocalesytratadosinternacionalesde propiedadintelectualrdquo(verJijenaLeiva1999)
SCCR86 paacutegina30
V CONCLUSIONES
LadiscusioacutenacercadelosDPIsobrelasbasesdedatosldquonooriginalesrdquoprobablemente ejemplificadeunmodoparticularmenteagudolasiemprepresentetensioacutenentrelanecesidad deestablecerunmarcodeincentivosatractivoparalageneracioacutendenuevosproductoseideasy elobjetivodequedichosproductoseideasgenerenlamayorcantidaddeldquoderramesrdquosobreel conjuntodelsistemaeconoacutemicoydeltejidosocial
Decimosqueenestecasodichatensioacutenesespecialmenteagudaentantoqueunreacutegimen suigenerisparalasbasesdedatosnoapuntariacuteaaprotegerlasbasesensiacutemismasentanto productosnuevosyocreativossinoalainformacioacutenenellascontenidaconelconsiguiente riesgodequeseestablezcanliacutemitesalacirculacioacutendeaquellainclusodelaquehastael presentesemantieneeneldominiopuacuteblicoEnotraspalabraslacreacioacutendenuevosDPIsobre lasbasesdedatospodriacuteasesgarelbalanceentreproteccioacuten-difusioacutendeformapeligrosamente pronunciadaafavordelprimerteacuterminodedichobinomioLasamenazasenesteuacuteltimoterreno noseobservansoacuteloenlasmuysensiblesaacutereasdelacienciaylaeducacioacutensinotambieacutenenel propiocampocomercialndasheinclusoenvinculacioacutenconeldesarrollodeInternetporejemplo
Otropuntoclaveesquedichoreacutegimennosedirigiriacuteaapromoverlageneracioacutendeideaso bienesnuevosnilosesfuerzoscreativossinobaacutesicamentealasinversionesrealizadasenla recoleccioacutenyorganizacioacutendeinformacioacuten(einclusodeotrotipodeelementosalmenosenla definicioacutendelaUnioacutenEuropea)dediversotipoElloenprincipioiriacuteaencontratantodela tradicioacutendelalegislacioacutendederechosdeautorenbuenapartedelmundocomodelosobjetivos quedeberiacuteananimaralosregiacutemenesdeDPIdesdeunpuntodevistaeconoacutemicoAsimismoal menosenlaformaenqueelreacutegimensuigenerishasidoestablecidoenlaUEtendriacuteael potencialriesgodegenerarproteccionesperpetuas(encontradelaideadeproteccioacutentemporal queestaacuteenlabasedelalegislacioacutensobrepropiedadintelectual)
Nosorprendeentoncesencontrarqueauacutenenlospaiacutesesdesarrolladosndashprincipales productoresyconsumidoresdebasesdedatosndashexisteunafuertediscusioacutenacercadela convenienciadeadoptarlegislacionessuigenerisdeltipodelasimplementadasenlaUE discusioacutenqueporelmomentohabloqueadolaintroduccioacutendenormassimilaresen los EEUU
Muchasmaacutesdudassurgenenelcasodelospaiacutesesendesarrolloyaqueentantosonal presenteprincipalmenteconsumidoresantesqueproductoresdebasesdedatoslaadopcioacutende disciplinasinternacionalesenlamateriaaparentementegenerariacuteaunbalancecosto-beneficio auacutenmenosfavorablequeenlasnacionesavanzadas
LaevidenciaempiacutericaquehemosrecogidoparaelcasodeAmeacutericaLatinayelCaribea suveznoparecedarsustentoalargumentoafavordeestablecerDPIparalasbasesdedatosno originalesentantonohemosobservadoquelaincipienteindustriaqueexisteenlaregioacuten aparentementeconcentradaenlospaiacutesesmaacutesavanzadosdelamismaesteacutesiendoperjudicada porlaausenciadeunalegislacioacutensuigenerisenlamaterialosperjuicioscomercialesque ciertamenteexistenaunquetienenunamagnitudinciertaparecenderivarmaacutesbiendelafalta deunadecuadoenforcementdelalegislacioacutenactualmenteexistenteEnconsecuenciaal presentenopareceexistirunintereacuteseconoacutemiconitampocosocialconcretodesdeelpuntode vistadelospaiacutesesdelaregioacutenafavordeunalegislacioacuteninternacionalsobrebasesdedatos ldquonooriginalesrdquocomolapropuestaantildeosatraacutesenelsenodelaOMPI
SCCR86 paacutegina31
Todoestosinembargonodebeserinterpretadoenelsentidodequelasituacioacutenactual enlamateriaesenalguacutensentidooacuteptimaEstaacuteclaroporunladoquepeseaqueexistentanto legislacioacutencomomediostecnoloacutegicosquepodriacuteanprotegeralasinversionesrealizadasenla creacioacutenymantenimientodebasesdedatoshayproblemastantodeenforcementdelos contratosylasleyesrespectivascomodeldquocircunvalacioacutenrdquodelaproteccioacutentecnoloacutegicaque generanpeacuterdidasmonetariasparalospropietariosdelasbasesdedatos(propietariosqueno soacutelooperanenelsectorprivadosinoqueenmuchasocasionessonorganizacionesestatales)
Asuvezdesdeunpuntodevistadinaacutemicopodriacuteaesperarsequelaindustriadebasesde datosenAmeacutericaLatinayelCaribevayaexpandieacutendosealolargodeltiempondashespecialmente amedidaqueseincrementeladifusioacutendelasTICsenlaregioacutenndashconlocualeventualmente podriacuteadarseelcasodequeenunfuturoaparezcanconflictosdemayorsignificacioacutenquelos detectadoshastaahora
EnconsecuenciaresultanecesariocontinuaravanzandoenelestudiodeltemaEn particularseriacuteaimportantequeenelfuturosevayagenerandoinformacioacuteneconoacutemicacierta respectodelamagnituddeestaindustriaenlaregioacutenSibiensetratadeunatareacompleja comolomuestralamuyescasainformacioacutenexistentealrespectoinclusoenlospaiacuteses desarrolladosestaacuteclaroqueresultaimprescindibleparadotardeunabaseempiacutericamaacutesfirmea losdebatessobreeltema
Entantodenuestrotrabajosurgequedospasospotencialmentefavorablesparael desarrollodelaindustriadelasbasesdedatosenlospaiacutesesdeAmeacutericaLatinayelCaribe seriacuteani)mejorarelenforcementdelasnormativasactualmentevigentessobreeltematanto enelaacutereadederechosdeautorcomoenlosotroscamposjuriacutedicosinvolucrados(competencia deslealetc)ii)propenderaunamayorpenetracioacutendelasTICsenlospaiacutesesdelaregioacuten
Afuturoasuvezdebedarseinicioaunprocesodediaacutelogoentrelasdistintaspartescon intereacutessobreeltemaparaevaluarenqueacutemedidapodriacuteasernecesarioreformarlaslegislaciones actualmenteexistentesenmateriadecompetenciadeslealporejemploparahacermaacutesefectiva laproteccioacutenparalospropietariosdebasesdedatosenlaregioacutenDeesemismodiaacutelogo podriacuteanirsurgiendoconsensosnuevosacercadesiresultanecesarioonoavanzarenalguacutentipo deproteccioacutendelasbasesdedatosporlaviacuteadelosDPIndashyacercadecuaacutelesseriacuteanlas modalidadesdedichaproteccioacutenencasodequeseconcluyeraquesuimplementacioacutenseriacutea positivandashinclusoenelmarcomultilateralapartirtantodelaacumulacioacutendeexperienciaenla aplicacioacutendelasnormasyavigentesenalgunasregionescomodelapropiaevolucioacutendel mercadodebasesdedatosenlospaiacutesesdeAmeacutericaLatinayelCaribe
[SigueelAnexoI]
SCCR86
ANEXOI
CuadroA1AccesoatelefoniacuteaenAmeacutericaLatinayelCaribendash2001
Telefoniacuteacelular Telefoniacuteafija
Paiacutes Nordmsuscriptores cada100hab Paiacutes
Nordmliacuteneastelefoacutenicas cada100hab
Martinica 7153 Guadalupe 6359 Araba 5000 Chile 3402 AntiguaampBarbuda 3177 PuertoRico 3065 IslasViacutergenes (EEUU) 2890 Jamaica 2694 Venezuela 2635 Meacutexico 2168 Panamaacute 2070 Bermuda 2064 Paraguay 2040 Bahamas 1966 Surinam 1911 Argentina 1861 TrinidadampTobago 1734 Brasil 1673 Uruguay 1547 Repuacuteblica Dominicana 1465 ElSalvador 1250 Belize 1155 Barbados 1064 Guatemala 970 Bolivia 899 Guyana 866 Colombia 763 CostaRica 757 Ecuador 667 Granada 641 Peruacute 592 Honduras 361 StKittsandNevis 312 Nicaragua 299 StVincent 208 Dominica 156 Haitiacute 111 Cuba 007
Bermuda 8715 StKittsandNevis 5688 IslasViacutergenes(EEUU) 5637 AntiguaampBarbuda 4735 Barbados 4629 Guadalupe 4493
Martinica 4300 Bahamas 4003 Aruba 3503 PuertoRico 3364 Granada 3275 Dominica 2906 Uruguay 2829 TrinidadampTobago 2399 Chile 2390 CostaRica 2297 StVincent 2196 Brasil 2178 Argentina 2163
Jamaica 1973 Surinam 1758 Colombia 1705 Panamaacute 1483 Belize 1444 Meacutexico 1372 Venezuela 1120 RepuacuteblicaDominicana 1102 Ecuador 1037 ElSalvador 934 Guyana 919 Peruacute 775 Guatemala 647 Bolivia 622 Paraguay 512 Cuba 510 Honduras 471 Nicaragua 312 Haitiacute 097
EEUU 4442 EEUU 6645 Oceaniacutea 4495 Europa 4377 AmeacutericaLatinay Caribe 1717
Europa 4062 Oceaniacutea 4002
AmeacutericaLatinayCaribe 2327 Mundo 1557 Mundo 1721
FuenteInternationalTelecommunicationsUnion(ITU)
SCCR86 AnexoIpaacutegina2
CuadroA2AccesoaInternetypenetracioacutendePCsenAmeacutericaLatinayelCaribendash2000
PCs Internet
Paiacutes NordmPCscada
100hab Paiacutes
NordmServidores cada10000
hab Paiacutes
Nordm usuarios
cada 10000hab
Bermuda 4654 Bermuda 52727 Bermuda 390137 Guadalupe 1974 Uruguay 16202 Chile 165765 StKittsandNevis 1817 Argentina 7298 Aruba 136536 CostaRica 1491 Meacutexico 5655 Uruguay 110878 Granada 1271 Panamaacute 5313 PuertoRico 102179
Martinica 1266 Brasil 5153 IslasViacutergenes (EEUU) 100322
Belize 1249 TrinidadampTobago 5096 Peruacute 97420 StVincent 1058 Chile 4881 Dominica 77777 Uruguay 1049 AntiguaampBarbuda 4095 TrinidadampTobago 77258 Chile 823 Araba 2809 Argentina 67509
Barbados 822 IslasViacutergenes (EEUU) 2807 AntiguaampBarbuda 65203
Dominica 713 Dominica 2424 Belize 62447 TrinidadampTobago 618 CostaRica 1829 Guyana 60395 Meacutexico 576 Guadalupe 1246 CostaRica 56674 Argentina 513 Belize 1220 StKittsandNevis 51610 Brasil 500 Colombia 1106 Granada 43556
Jamaica 466 Repuacuteblica Dominicana 924 Bahamas 43158
Venezuela 455 Martinico 891 Venezuela 39305 Peruacute 409 Venezuela 668 Barbados 37383 Panamaacute 370 Jamaica 571 Panamaacute 31701 Colombia 354 Guatemala 492 Jamaica 31055 Guyana 256 Peruacute 417 StVincent 30857 Ecuador 217 PuertoRico 386 Brasil 29392 ElSalvador 191 Barbados 374 Meacutexico 27431 Bolivia 168 Nicaragua 276 Surinam 26979 Paraguay 127 Paraguay 236 Colombia 20746 Guatemala 114 Bolivia 159 RepuacuteblicaDominicana 18588 Honduras 108 StKittsandNevis 104 Guadalupe 17544 Cuba 107 ElSalvador 092 Bolivia 14407 Nicaragua 089 Bahamas 079 Ecuador 14234 AntiguaampBarbuda ndash Guyana 069 Martinica 12746 Aruba ndash Cuba 059 Nicaragua 9854 Bahamas ndash Granada 032 ElSalvador 7967 Repuacuteblica Dominicana ndash Surinam 023 Paraguay 7278 Haitiacute ndash Honduras 020 Guatemala 7027 PuertoRico ndash Ecuador 018 Honduras 6168 Surinam ndash StVincent 018 Cuba 5358 IslasViacutergenes (EEUU) ndash Haitiacute ndash Haitiacute 2454 EEUU 5852 EEUU 292832 EEUU 450696 Oceaniacutea 3652 Oceaniacutea 64761 Oceaniacutea 251112 Europa 1674 Europa 15727 Europa 135948 AmeacutericaLatinay Caribe 659
AmeacutericaLatinay Caribe 9628
AmeacutericaLatinay Caribe 57049
Mundo 772 Mundo 17793 Mundo 64137
FuenteInternationalTelecommunicationsUnion(ITU)
SCCR86 AnexoIpaacutegina3
CuadroA3CostodeaccesoaInternetndash2001
Promedioanualdelcostopor20horasdeaccesomensualaInternetcomoporcentaje delPBIpercaacutepita(medidoenPPP)
Ranking Paiacutes Costo
1 2 3 4 5 6 7 8 9
10 29 31 32 36 41 42 44 45 47 48 49 53 58 61 62 65 66 67
Suecia Beacutelgica Finlandia Noruega Islandia Japoacuten Suiza EstadosUnidos Taiwaacuten Dinamarca Uruguay Argentina TrinidadampTobago Chile Meacutexico Brasil CostaRica Venezuela Colombia Jamaica Panamaacute Bolivia ElSalvador Guatemala RepuacuteblicaDominicana Paraguay Ecuador Honduras
012 029 037 037 046 049 057 065 068 071 263 320 330 454 517 526 543 604 808 840 844 983
1152 1557 1562 2039 2503 3207
FuenteKirkman(2002)
Sobre75paiacutesesrankeados
SCCR86 AnexoIpaacutegina4
CuadroA4IndicedePreparacioacutenparaelAccesoalaRed (NetworkedReadinessIndex(NRI))ndash2001
Ranking NRI
Paiacutes Networked Readiness
1 2 3 4 5 6 7 8 9
10 32 34 37 38 44 45 46 47 48 50 52 55 56 57 63 67 68 69 71 72
EstadosUnidos Islandia Finlandia Suecia Noruega PaiacutesesBajos Dinamarca Singapur Austria ReinoUnido Argentina Chile Uruguay Brasil Meacutexico CostaRica TrinidadampTobago RepuacuteblicaDominicana Panamaacute Venezuela Peruacute ElSalvador Jamaica Colombia Paraguay Bolivia Guatemala Nicaragua Ecuador Honduras
605 603 591 576 568 568 556 547 532 531 401 400 380 379 358 357 352 352 342 341 338 330 329 329 315 304 300 283 265 264
FuenteKirkmanetal(2002)
[SigueelAnexoII]
Sobre75paiacutesesrankeados
SCCR86
ANEXOII
REFERENCIASBIBLIOGRAacuteFICAS
BandJyJSGowdy(1997)ldquoSuiGenerisDatabaseProtectionHasItsTimeComerdquo D-LibMagazinejunioWashingtonDC
Barca(2000)ldquoPropiedadIntelectualdelasBasesdeDatosUnAcercamientodesdela JurisprudenciaNorteamericanardquoCuadernodeDoctrinaReacutegimenJuriacutedicodelosBancosde DatosFacultaddeDerechoyCienciasSocialesUniversidaddeBuenosAires
BaronP(2001)ldquoBacktotheFutureLearningfromthePastintheDatabaseDebaterdquoTheOhio StateLawJournalVolumen62Nordm2
BailyMN(2002)ldquoDistinguishedLectureonEconomicsinGovernmentTheNew EconomyPostMortemorSecondWindrdquoJournalofEconomicPerspectivesVolumen16 Nordm 2pp3-22
BancoMundial(2001)ldquoIntellectualPropertyBalancingIncentiveswithCompetitive AccessrdquoenGlobalEconomicProspectsandtheDevelopingCountries2002 Washington DC
BenthamJ(1978)EscritoseconoacutemicosFondodeCulturaEconoacutemicaMeacutexico
BraunsteinYM(2002)ldquoRepercusionesEconoacutemicasdelaProteccioacutendelasBasesdeDatos enlosPaiacutesesenDesarrolloyPaiacutesesenTransicioacutenrdquopreparadoparaelComiteacutePermanentede DerechodeAutoryDerechosConexosSeacuteptimaSesioacuten13a17demayoGinebra
CaballeroLealJL(2000)ldquoProteccioacutenJuriacutedicadelasBasesdeDatosyProteccioacutenSui GenerisparalasBasesdeDatosnoOriginalesrdquoenMAPalaciosyRAntequera(eds) PropiedadIntelectualTemasRelevantesenelEscenarioInternacionalSIECAUSAID
CaacutemaraLapuenteS(1999)ldquoUacuteltimasOrientacionesInternacionalessobrelaProteccioacuten JuriacutedicadelasBasesdeDatosrdquoRevistaChilenadeDerechoVolumen26Nordm1pp9-61enero
CassierM(2002)ldquoBienPrivadoBienColectivoyBienPuacuteblicoenlaEradelaGenoacutemicardquo RevistaInternacionaldeCienciasSocialesNordm171marzo
ChangH(2001)ldquoIntellectualPropertyRightsandEconomicDevelopmentndashHistorical LessonsandEmergingIssuesrdquoJournalofHumanDevelopmentVolumen2Nordm2julio
ChenYyTPuttitanun(2002)ldquoIntellectualPropertyRightsandInnovationinDeveloping CountriesrdquoCenterforEconomicAnalysisDepartmentofEconomicsUniversityofColorado atBoulderWorkingPaperNo02-06mayo
CIPRndashCommissiononIntellectualPropertyRightsndash(2002a)ldquoTechnologyDevelopmentand IntellectualPropertyRightsrdquoWorkshop1enero
SCCR86 AnexoIIpaacutegina2
CIPRndashCommissiononIntellectualPropertyRightsndash(2002b)ldquoCopyrightSoftwareandthe InternetrdquoWorkshop5enero
ColstonC(2001)ldquoSuiGenerisDatabaseRightRipeforReviewrdquoJournalofInformation LawandTechnologyNordm 3 noviembre
CommitteeforaStudyonPromotingAccesstoScientificandTechnicalDataforthePublic InterestCommissiononPhysicalSciencesMathematicsandApplicationsNationalResearch Council(1999)AQuestionofBalancePublicRightsandthePublicInterestinScientifical andTechnicalDatabasesNationalAcademyofSciencesWashingtonDC
CorreaCM(2000)ldquoFairUseintheDigitalErardquopresentadoenelThirdUNESCO CongressonEthicalLegalandSocietalChallengesofCyberspace13-15denoviembre Paris
CowanRyEHarison(2001)ldquoIntellectualPropertyRightsinaKnowledge-Based EconomyrdquoMERITInfonomicsResearchMemorandumSeries2001-027septiembre Maastricht
CraftsN(2000)ldquoGlobalizationandGrowthintheTwentiethCenturyrdquoInternational MonetaryFundWorkingPaper0044WashingtonDC
DrsquoAndreaTysonLyESherry(1997)ldquoInformationIndustryAssociationStatutory ProtectionForDatabasesEconomicampPublicPolicyIssuesrdquoCommitteeontheJudiciary USHouseofRepresentatives
DavidPA(2000)ldquoTheDigitalTechnologyBoomerangNewIntellectualPropertyRights ThreatenGloballdquoOpenSciencerdquoWorkingPaper00-016AllSoulsCollegeOxfordamp StanfordUniversityoctubre
DavidPA(2002)ldquoDoestheNewEconomyNeedalltheOldIPRInstitutionsDigital InformationGoodsandAccesstoKnowledgeforEconomicDevelopmentrdquopreparadoparala WIDERConferencefortheNewEconomyinDevelopmentmayoHelsinki
DavidPAyDForay(2002)ldquoFundamentosEconoacutemicosdelaSociedaddel ConocimientordquoComercioExteriorVolumen52Nordm6pp472-490junio
DeOliveiraAscensatildeoJ(2002)ldquoBasesdeDadosElectroacutenicasOEstadodaQuestatildeoem PortugalenaEuropardquoRevistadeAssociaccedilatildeoBrasileiradaPropriedadeIntelectual(ABPI) Nordm56pp6-14enerofebreroRiodeJaneiro
DusollierSYPoulletyMBuydens(2000)ldquoCopyrightandAccesstoInformationinthe DigitalEnvironmentrdquopresentadoenelThirdUNESCOCongressonEthicalLegaland SocietalChallengesofCyberspace13-15denoviembreParis
ElKassasS(2002)ldquoStudyontheProtectionofUnoriginalDatabasesrdquopreparadoparael ComiteacutePermanentedeDerechodeAutoryDerechosConexosSeacuteptimaSesioacuten13a17de mayoGinebra
SCCR86 AnexoIIpaacutegina3
ForayD(1997)ldquoGenerationandDistributionofTechnologicalKnowledgeIncentives NormsandInstitutionsrdquoenCEdquist(ed)SystemsofInnovationTechnologiesInstitutions andOrganizationsPinterLondres
Forero-PinedaCyHJaramillo-SalazarldquoElAccesodelosInvestigadoresdelosPaiacuteses MenosDesarrolladosalaCienciaylaTecnologiacuteaInternacionalrdquo RevistaInternacionalde CienciasSocialesNordm171marzoParis
FreitasPereiraMNCJSRibeiroLTractenbergyPLoureiroMedeiros(1999)ldquoBases deDadosnaEconomiadoConhecimentoAQuestatildeodaQualidaderdquo RevistaCiecircnciada InformaccedilatildeoVolumen28Nordm2
GalliniNySScotchmer(2002)ldquoIntellectualPropertyWhenisitthebestincentive systemrdquoenAJaffeJLernerySStern(eds)InnovationPolicyandtheEconomyVol2 MITPress
GilbertR(1999)ldquoEconomicFactorsintheProductionDisseminationandUseofScientific andTechnicalDatabasesrdquoenProceedingsoftheWorkshoponPromotingAccesstoScientific andTechnicalDataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicyOptionsNational AcademyofSciencesPartIWorkshopPresentationsenero
GordonRJ(1999)ldquoHastheldquoNewEconomyrdquoRenderedtheProductivitySlowdown Obsoleterdquopreparadoparael ProductivityGrowthWorkshopFederalReserveBankof St Louis
GordonRJ(2002)ldquoTechnologyandEconomicPerformanceintheAmericanEconomyrdquo NBERWorkingPaperSeriesWorkingPaper8771febrero
GranstrandODForayPDavidetal(2001)ldquoWorkshopReportonIPR(Intellectual PropertyRights)AspectsofInternetCollaborationsrdquoEuropeanCommissionResearch DirectorateGeneralDirectorateBndashEuropeanResearchAreaStructuralAspectsWorking Paper
GrossmanGMyELai(2002)ldquoInternationalProtectionofIntellectualPropertyrdquoNational BureauofEconomicResearchWorkingPaper8704
HallBH(2002)ldquoOnCopyrightandPatentProtectionforSoftwareandDatabasesATale ofTwoWorldsrdquoenOGranstrand(ed)EconomicsLawandIntellectualPropertyKluwer
HellerMAldquoTheTragedyoftheAnticommonsrdquoHarvard LawReviewJanuary1998
HerreraBravoR(2001)ldquoAlgunasObrasDigitalesysuProteccioacutenJuriacutedicardquodisponibleen httprodolfoherreragaleoncomdocumentoshtmmarzo
HowellR(1998)ldquoDatabaseProtectionandCanadianLawrdquopreparadoparaIndustryCanada andCanadianHeritagedisponibleenhttpstrategisicgccaSSGip01045ehtml
HugenholtzB(2001)ldquoTheNewDatabaseRightEarlyCaseLawfromEuroperdquo presentadoenNinthAnnualConferenceonInternationalIPLawampPolicyFordham UniversitySchoolofLawNewYork19-20abril
SCCR86 AnexoIIpaacutegina4
HughesJ(2002)ldquoPoliticalEconomiesofHarmonizationDatabaseProtectionandInformation PatentsrdquopresentadoenelSeminarioFrontiersofownershipinthedigitaleconomyjunioParis
ITACndashInformationTechnologyAssociationofCanadandash(1997)ldquoDatabaseProtectionrdquo diciembre
JasziP(1996)ldquoSummaryandAnalysisofHR3531rdquoAssociationofResearchLibraries agosto
JijenaLeivaRJ(1999)ldquoPropiedadIntelectualeInternetrdquoREDIRevistaElectroacutenicade DerechoInformaacutetico Nordm10
KhanZB(2002)ldquoIntellectualPropertyandEconomicDevelopmentLessonsfrom AmericanandEuropeanHistoryrdquoCommissiononIntellectualPropertyRightsStudy Paper 1a
KirkmanG(ed)(2002)TheGlobalInformationTechnologyReport2001-2002Readiness fortheNetworkedWorldCenterforInternationalDevelopmentatHarvardUniversity
KirkmanGSCAOsorioyJDSachs(2002)ldquoTheNetworkedReadinessIndex MeasuringthePreparednessofNationsfortheNetworkedWorldrdquoenKirkmanG(ed)opcit
LallS(2001)ldquoIndicatorsoftheRelativeImportanceofIPRsinDevelopingCountriesrdquo UNCTADICTSDCapacityBuildingProjectonIntellectualPropertyRightsandSustainable Developmentdraftnoviembre
LevinRCAKKlevorickRRNelsonySGWinter(1987)ldquoAppropriatingthe ReturnsfromIndustrialResearchandDevelopmentrdquoBrookingsPapersonEconomic ActivityNordm3
LinnA(2000)ldquoHistoryofDatabaseProtectionLegalIssuesofConcerntotheScientific CommunityrdquoGlobalChangeDataandInformationSystem(GCDIS)USGlobalChange ResearchProgram(USGCRP)marzo
LiptonJ(2002)ldquoTheEUDatabaseRightandUniversityTeachingMaterials Journalof TechnologyLawandPolicyLevinCollegeofLawUniversityofFloridaissue1marzo
LoseyRC(1995)ldquoPracticalandLegalProtectionofComputerDatabasesrdquodisponibleen httpwwwfloridalawfirmcomarticlehtml
MaskusK(2000)IntellectualPropertyRightsintheGlobalEconomyInstitutefor InternationalEconomics
MaurerSMySScotchmer(1999)ldquoIntellectualPropertyRightsDatabaseProtectionIs ItBrokenandShouldWeFixItrdquoScienceVolumen284Mayo
MaurerSMPBHugenholtzyHJOnsrud(2001)ldquoEuropersquosDatabaseExperimentrdquo ScienceVolumen294octubre
MaurerSM(1999)ldquoRawKnowledgeProtectingTechnicalDatabasesforScienceand IndustryrdquoenProceedingsoftheWorkshoponPromotingAccesstoScientificandTechnical
SCCR86 AnexoIIpaacutegina5
DataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicyOptionsNationalAcademyof SciencesAppendixCenero
MilleacuteA(1996)ldquoProteccioacutenalosFabricantesdeBasesdeDatosunNuevolsquoDerecho ConexordquoRevistaDerechodelaAltaTecnologiacuteaantildeoVIIINdeg93mayo
MilleacuteA(1999)ldquoProtectionofDatabasesWorkshoprdquopreparadoparalaInternational ConferenceonElectronicCommerceandIntellectualPropertyOrganizacioacutenMundialdela PropiedadIntelectualseptiembre
NASndashNationalAcademyofSciences ndash(1999)ProceedingsoftheWorkshoponPromoting AccesstoScientificandTechnicalDataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicy OptionsWashingtonDC
NicholsonJFyMFreno(2001)ldquoProtectingtheContentofDatabasesrdquoIPLitigator enero
OECD(2001)TheNewEconomyBeyondtheHypeFinalReportontheOECDGrowth ProjectOECDParis
OramA(2000)ldquoTheSapandtheSyrupoftheInformationAgeCopingwithDatabase ProtectionLawsrdquodisponibleen httpwwworeillycom~andyoprofessionalcollection_lawhtml
OvillaBuenoR(1998)ldquoLaProteccioacutenJuriacutedicadelasBasesdeDatosenMeacutexicoDelos lineamientosInternacionalesalaNuevaLeyFederaldelDerechodeAutorrdquoenBecerra RamiacuterezM(ed)EstudiosdeDerechoIntelectualenHomenajealProfesorDavidRangel MedinaInstitutodeInvestigacionesJuriacutedicasdelaUNAMMeacutexico
PaacuteezMantildeaacuteJ(1997)ldquoProteccioacutenjuriacutedicadelosproductoresyusuariosdelasbasesde datosenlosderechosespantildeolycomunitariordquodisponibleenelsitiowebInformaacuteticos EuropeosExpertos(wwwieees)
PetersM(1999)ldquoSummaryOverviewofExistingandProposedIntellectualPropertyRights RegimesforDatabasesrdquoenProceedingsoftheWorkshoponPromotingAccesstoScientific andTechnicalDataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicyOptionsNational AcademyofSciencesPartIWorkshopPresentationsenero
QuinnN(2000)ldquoBancosdeDatosPrincipiodeLegalidadyTutelaPenalenlaLey ArgentinardquoCuadernodeDoctrinaReacutegimenJuriacutedicodelosBancosdeDatosFacultadde DerechoyCienciasSocialesUniversidaddeBuenosAires
ReichmanJHyPSamuelson(1997) ldquoIntellectualPropertyRightsinDatardquoVanderbilt LawReviewVolumen50enero
ReichmanJyPUhlir(1999)ldquoDatabaseProtectionattheCrossroadsRecent DevelopmentsandtheirImpactonScienceandTechnologyrdquoTheBerkeleyTechnologyLaw Journal14-2
SCCR86 AnexoIIpaacutegina6
RiisT(2002)ldquoEconomicImpactoftheProtectionofUnoriginalDatabasesinDeveloping CountriesandCountriesinTransitionrdquopreparadoparaelComiteacutePermanentedeDerechode AutoryDerechosConexosSeacuteptimaSesioacuten13a17demayoGinebra
RomerP(1993)ldquoTwoStrategiesforEconomicDevelopmentUsingIdeasandProducingIdeasrdquo ProceedingsoftheWorldBankAnnualConferenceonDevelopmentEconomics1992
SchraderDyRJeweler(1999)ldquoIntellectualPropertyProtectionforNoncreative DatabasesrdquoCongressionalResearchServiceReportsseptiembre
ScotchmerS(1999)ldquoCummulativeInnovationinTheoryandPracticerdquoGSPPWorking Paper240UCBerkeleyfebrero
ShapiroCyHVarian(1999)InformationRulesAstrategicGuidetotheNetwork EconomyHarvardBusinessSchoolPressMassBoston
ShengliZ(2002)ldquoTheEconomicImpactoftheProtectionofDatabaseinChinardquopreparado paraelComiteacutePermanentedeDerechodeAutoryDerechosConexosSeacuteptimaSesioacuten13 a 17demayoGinebra
StefikMyTLunt(1999)ldquoOverviewofTechnologiesforProtectingandfor MisappropriatingDigitalIntellectualPropertyRightsTheCurrentSituationandFuture ProspectsrdquoenProceedingsoftheWorkshoponPromotingAccesstoScientificandTechnical DataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicyOptionsNationalAcademyof SciencesPartIWorkshopPresentationsenero
StoryA(2002)ldquoStudyonIntellectualPropertyRightstheInternetandCopyrightrdquo CommissiononIntellectualPropertyRightsStudyPaper5
[FindelAnexoIIydeldocumento]
SCCR86 paacutegina27
deChileentantondashseguacutenlasautoridadesdelaoficinadeDerechosdeAutorconsultadaspara estetrabajondashlaleyNdeg19223sobredelitosinformaacuteticosdealgunamanerapodriacuteaaplicarsea lasbasesdedatosnooriginalesenausenciadeproteccioacutenenelaacutembitodelderechodeautor Talvezlomismopodriacuteaocurrirenotrospaiacutesesenloscualesexistalegislacioacutensimilar
Sepuedeargumentarquelaefectividaddelasmencionadasdisposicioneslegalesseve menguadaenlapraacutecticaporproblemasdeenforcement(hechodestacadoporlamayorparte delasinstitucionesempresasyexpertosconsultadosparaestetrabajo)Sibiendichos problemasnosonexclusivosdelalegislacioacutensobrepropiedadintelectualalgunos observadoresargumentanqueenlaregioacutenexisteunaactitudculturalmaacutesldquotoleranterdquoalacopia delainformacioacutenqueenlospaiacutesesmaacutesavanzadoslocualagravariacuteaparticularmentela situacioacutenenelaacutembitobajoexamenAsimismolarelativaldquonovedadrdquodeltemaenloquehace alasbasesdedatosdigitalizadastornariacuteaauacutenmaacuteslentosycomplejosloslitigiosporfalta tantodejurisprudenciaasentadacomodepreparacioacutendelosfuncionariosjudiciales
Enloquehacealusoindebidodelasbasesdedatosporpartedelosusuarioslegiacutetimos (queseconcentrafundamentalmenteencompartiroextenderelaccesoalainformacioacuten respectivaapersonasuorganizacionesnoautorizadas)sibiengeneralmenteseconcertan contratosolicenciasqueprohibendichasaccionesenlapraacutecticaaparentementeutilizarlaviacutea legalparaeliminarlasresultamuycostoso44
Enestecontextolosproveedoresdebasesdedatosprincipalmenterecurrenameacutetodos teacutecnicos(encriptadoclavesdeaccesoetc)paraprotegersusproductosloscualesalmenos paralamayoriacuteadelosconsultadosproveenunaproteccioacutenrelativamentefuerteaunquepor ciertonocompleta(lasdificultadesaparentementeseconcentrariacuteanenelmencionado problemadelosusuariosqueporejemplodifundenlasclavesdeaccesoapersonasno autorizadas)
Ciertamentedebedecirsequelaproteccioacutenpormediostecnoloacutegicossueletenerademaacutes deuncostoelevadolaconsecuenciadequelainformacioacutenolasconsultasdelasbasesdeban hacersedeunamaneramenoscoacutemodaoldquoamigablerdquoparaelusuariojustamenteconelfinde viabilizarlaproteccioacutenqueotorgaelmediotecnoloacutegicoEnesesentidolasfirmasdeben balanceareldeseodeminimizarlaspotencialespeacuterdidasporelusonoautorizadodesusdatos conlanecesidaddemantenerlasuficienteflexibilidadcomoparanoperjudicarasususuarios legiacutetimosespecialmentecuandoexistenvariosproveedoresalternativosenelmercado45
Lasmarcastambieacutensonunmediodeproteccioacutenasiacutecomolasestrategiasderenovacioacuten constantedelainformacioacutenlainclusioacutendevaloragregadoetcAsimismolasempresas propietariasdebasesdedatosmonitoreanconstantementeasuscompetidoresconelfinde
[Continuacioacutendelanotadelapaacuteginaanterior]
computacioacutenusadosparaelfuncionamientodelasbasesetc)comoporotrasnormaslegales (marcaslogosetc)
44 Lasempresastratariacuteanderesolverestosproblemascuandolosdetectanporlaviacuteadela persuasioacutenylasnegociacionesinformalesconlosusuarios
45 Dehecholasfirmasestariacuteanencondicionesdedetectarporejemplolapraacutecticadecompartirlas clavesdeaccesoperoalmenosporahoraconsiderariacuteanqueeleventualbeneficiodesermaacutes estrictosconelusodelasclavesnocompensariacutealoscostosaincurrirparaalcanzartalobjetivo (inclusoencuantoelloprobablementeredundariacuteaenrestriccionesqueafectariacuteanlacomodidadde accesoalasbasesauacutenparalosusuariosautorizados)
SCCR86 paacutegina28
detectarposiblesconductasdeslealesEntantohaybasesquesoacuteloestaacutendisponiblesonliney queseprotegenporelhechodequesutamantildeoestangrandequesalvoquepudieranser extraiacutedasdirectamentedelosservidoresendondeestaacutenalojadaslacopiadesuselementos resultariacuteademasiadocostosaylentacomoparaqueresulteeconoacutemicamenterentablerealizarel esfuerzorespectivoEstoesasiacuteenuncontextodondeloscontenidosdelamayorpartedelas basesdenaturalezacomercialsongeneralmenteactualizadosdemanerafrecuenteyenelcuallos propietariosdelasbasesraramenteautorizanlasconsultasldquoenbloquerdquoporloquelas informacionestienenqueseraccedidasdeaunaporvez
Alavezotramaneradepreservarmercadosatendiendoalasdiferentesnecesidadesde losusuarioseslaqueempleanalgunasempresasndashporejemploaquellasdedicadasavender informacioacutenfinancierandashquerecurrenafijardistintospreciosparalainformacioacutenseguacutenel gradodeactualizacioacutenconlaquelarequieransusclientesndashlocualtiendeadisminuirlos incentivosacopiarindebidamentelainformacioacutenrespectiva46
Sibiencasitodaslasfirmaseinstitucionesconsultadashanreportadolaexistenciade perjuicioseconoacutemicosporlaapropiacioacutenindebidadeinformacioacutenporpartedecompetidores yousuariosaparentementelaspeacuterdidasgeneradaspordichasaccionesseriacuteanenlagran mayoriacuteadeloscasosdebajamagnitudcomoparajustificarrealizareventualesaccioneslegales alrespecto4748 Tampocohemosrecogidoevidenciadequehayandejadodehacerse inversionesendeterminadasbasesdedatosporfaltadeproteccioacutenlegalapropiadaDetodos modosestasconclusionesdebensermatizadasteniendoencuentaqueenvarioscasoslas firmasproductorasdebasesdedatoshacerelativamentepocotiempoqueestaacutenofreciendosus productosenformatodigitalndashlocualpodriacuteaexplicarquelaincidenciadelosproblemasde copiadeinformacioacutenycontenidos(olaconcienciaacercadelaincidenciadedichos problemas)seamenorqueenlospaiacutesesmaacutesavanzados49
Laevidenciaquehemospodidorecogerparaesteestudioentantoindicaquelosuacutenicos casosenlosquesehanregistradodemandasjudicialesvinculadasalacopiadeinformacioacuten contenidaenbasesdedatosnooriginalesdigitalizadashantenidolugarenArgentina50y
46 EstecasocorrespondealaestrategiadenominadacomoldquoversioninginformationrdquoporShapiroy Varian(1999)
47 Unaempresaqueconsultamosdedicadaacomercializarbasesdedatosconinformacioacuten comercialyconoperacionesenArgentinaChileyUruguayestimoacutelaspeacuterdidasporelusono autorizadodeloscontenidosdesusbasesenun5-10desufacturacioacuten
48 Entantosenoshareportadoquehaycasosenlosquesibienlospropietariosdelasbasestienen certezadequesuinformacioacutenestaacutesiendoutilizadaporpersonassinderechosadquiridos legalmentetienendificultadesinclusoparaidentificaralosinfractores
49 AsuvezciertamentelosproblemasdepirateriacuteadelainformacioacutenenAmeacutericaLatinapreexisten aladigitalizacioacuten
50 LoscasosquenosfueronreferidosenArgentinasondosElprimeroinvolucroacuteaunaempresa dedicadaaproveerinformacioacutencontableytributariaunodecuyosboletinesdigitalesndashque ofreciacuteaasusclientesndasheracopiadoydistribuidoporotrafirmaSibienexistiacuteanbasesparaquela empresainfractorafuerasancionadaporcompetenciadesleallajusticiaaparentementenodio lugaralreclamodelafirmaafectadaElsegundoestaacutetodaviacuteairresueltoenelaacutembitodela justiciapenalysurgioacuteapartirdeunadenunciadelaempresaNosiscontralafirmaAxesor(en cuyocapitalparticipaunfondoderiesgodelBancoSantanderCentralHispanodeorigen espantildeol)porlacopiadeunCDconinformacioacutensobreriesgocrediticioquecomercializabaNosis
SCCR86 paacutegina29
Ecuador51 ndashenesteuacuteltimopaiacutesademaacutesenelaacutembitoadministrativosehansolicitadoen algunoscasoslapraacutecticademedidascautelaresporlapresuntautilizacioacuteniliacutecitadebasesde datoselectroacutenicasSinembargoobviamenteellonosignificaquenosehayanproducido muchosotrosepisodiosdepirateriacuteaquenohanllegadoalainstanciajudicialsinoquesehan resueltoprivadamente(asiacutecomotambieacutendeotrosquetodaviacuteasesiguenproduciendosinque seafaacutecilcomodeciacuteamosantessiquieraidentificarconprecisioacutenalosinfractores)Porotro ladocabedestacarquesiacutehanexistidocasosenloscualeslajusticiayahaprotegido compilacionesquecumpliacuteanconlosrequisitosdeoriginalidadenladisposicioacutenyoseleccioacuten delosdatosdeformataldeserprotegiblesbajolalegislacioacutendederechodeautor52
Enesteescenariolaconclusioacutengeneraldenuestrotrabajodecampoesquesalvoalguna excepcioacuten53nohayevidenciaquemuestrequeexistaunreclamoporpartedelasempresase institucionesquemantienenycomercializanbasesdedatosenAmeacutericaLatinayelCaribepor contarconunalegislacioacutensuigenerisalestilodelaintroducidaenlaUEDehechoenlas entrevistasycontactosquerealizamosparaestainvestigacioacutenencontramosquelamayorparte delasorganizacionesdedicadasacomercializarbasesdedatosteniacuteanescasoconocimientodel debatesobreeltemaenEuropaylosEEUUyvariasinclusodesconociacuteanquelasbasesdesu propiedadpodriacuteanrecibirsiseaplicaraunalegislacioacutencomolaeuropeaporejemplouna proteccioacutenlegalespeciacutefica54 Asuvezlasoficinasrespectivasdederechosdeautorenla regioacutennohanreportadoquelosactoresprivadosquepodriacuteanrecibirproteccioacutenencasode sancionarseunalegislacioacutensuigenerisesteacutenimpulsandouncambioenesesentido(locual podriacuteaobedecerentreotrosfactoresalyamencionadoescasotamantildeodelaindustria respectiva)Todoestoporciertonoimplicaquelasempresasdelsectornodeseenmejorarel niveldeproteccioacutenlegalconelquecuentansinembargolaconclusioacutengeneralesqueal menosporelmomentolamayorpreocupacioacutenenmaterialegalestariacuteaenquesemejoreel niveldeenforcementdelalegislacioacutenyavigente
51 Elconflictoseprodujoentredosempresasquecomercializancompilacionesdeleyesenformatos digitales
52 EnArgentinayaen1974sediouncasoenestesentidoresueltofavorablementeparael demandanteporcopiadeunabasededatosqueconteniacuteanormativasdecomercioexterior (CNCivSalaD30474inreldquoGuiacuteaPraacutecticadelExportadoreImportadorSRLcEmpresaIARA yotrordquo)ndashverQuinn(2000)MaacutesrecientementelaempresaLaLeyobtuvounfallofavorableen 1996porunademandacontraotrafirmaquehabiacuteareproducidosinautorizacioacutenunabasede datosreferencialderepertoriosjuriacutedicosqueLaLeycomercializabaenCDs
53 SolamenteenelcasodelServiccediloFederaldeProcessamentodeDados(SERPRO)deBrasillas autoridadesconsultadasexpresaronunaopinioacutenclaraycondefinidoconocimientodecausaa favordeimplementarunaproteccioacutensuigenerisparalasbasesdedatos(significativamentese tratadeunaempresaestatal)
54 Existenalavezcasosenloscualesdeterminadasempresassearroganaunqueporciertosin baseslegalessoacutelidasderechosquenoposeenasiacuteunportalchilenodeinformacioacutensobre economiacuteaynegociosensupaacuteginawebsentildealaqueldquotodotextomuacutesicasonidofotografiacuteas videosgraacuteficosprogramasyengeneralcualquierinformacioacutencontenidaenelportalpor cualquiermedioseraacutedenominadaensuconjuntolsquoContenidorsquoDichoContenidoesdepropiedad exclusivadelaempresayseencuentraprotegidoporleyeslocalesytratadosinternacionalesde propiedadintelectualrdquo(verJijenaLeiva1999)
SCCR86 paacutegina30
V CONCLUSIONES
LadiscusioacutenacercadelosDPIsobrelasbasesdedatosldquonooriginalesrdquoprobablemente ejemplificadeunmodoparticularmenteagudolasiemprepresentetensioacutenentrelanecesidad deestablecerunmarcodeincentivosatractivoparalageneracioacutendenuevosproductoseideasy elobjetivodequedichosproductoseideasgenerenlamayorcantidaddeldquoderramesrdquosobreel conjuntodelsistemaeconoacutemicoydeltejidosocial
Decimosqueenestecasodichatensioacutenesespecialmenteagudaentantoqueunreacutegimen suigenerisparalasbasesdedatosnoapuntariacuteaaprotegerlasbasesensiacutemismasentanto productosnuevosyocreativossinoalainformacioacutenenellascontenidaconelconsiguiente riesgodequeseestablezcanliacutemitesalacirculacioacutendeaquellainclusodelaquehastael presentesemantieneeneldominiopuacuteblicoEnotraspalabraslacreacioacutendenuevosDPIsobre lasbasesdedatospodriacuteasesgarelbalanceentreproteccioacuten-difusioacutendeformapeligrosamente pronunciadaafavordelprimerteacuterminodedichobinomioLasamenazasenesteuacuteltimoterreno noseobservansoacuteloenlasmuysensiblesaacutereasdelacienciaylaeducacioacutensinotambieacutenenel propiocampocomercialndasheinclusoenvinculacioacutenconeldesarrollodeInternetporejemplo
Otropuntoclaveesquedichoreacutegimennosedirigiriacuteaapromoverlageneracioacutendeideaso bienesnuevosnilosesfuerzoscreativossinobaacutesicamentealasinversionesrealizadasenla recoleccioacutenyorganizacioacutendeinformacioacuten(einclusodeotrotipodeelementosalmenosenla definicioacutendelaUnioacutenEuropea)dediversotipoElloenprincipioiriacuteaencontratantodela tradicioacutendelalegislacioacutendederechosdeautorenbuenapartedelmundocomodelosobjetivos quedeberiacuteananimaralosregiacutemenesdeDPIdesdeunpuntodevistaeconoacutemicoAsimismoal menosenlaformaenqueelreacutegimensuigenerishasidoestablecidoenlaUEtendriacuteael potencialriesgodegenerarproteccionesperpetuas(encontradelaideadeproteccioacutentemporal queestaacuteenlabasedelalegislacioacutensobrepropiedadintelectual)
Nosorprendeentoncesencontrarqueauacutenenlospaiacutesesdesarrolladosndashprincipales productoresyconsumidoresdebasesdedatosndashexisteunafuertediscusioacutenacercadela convenienciadeadoptarlegislacionessuigenerisdeltipodelasimplementadasenlaUE discusioacutenqueporelmomentohabloqueadolaintroduccioacutendenormassimilaresen los EEUU
Muchasmaacutesdudassurgenenelcasodelospaiacutesesendesarrolloyaqueentantosonal presenteprincipalmenteconsumidoresantesqueproductoresdebasesdedatoslaadopcioacutende disciplinasinternacionalesenlamateriaaparentementegenerariacuteaunbalancecosto-beneficio auacutenmenosfavorablequeenlasnacionesavanzadas
LaevidenciaempiacutericaquehemosrecogidoparaelcasodeAmeacutericaLatinayelCaribea suveznoparecedarsustentoalargumentoafavordeestablecerDPIparalasbasesdedatosno originalesentantonohemosobservadoquelaincipienteindustriaqueexisteenlaregioacuten aparentementeconcentradaenlospaiacutesesmaacutesavanzadosdelamismaesteacutesiendoperjudicada porlaausenciadeunalegislacioacutensuigenerisenlamaterialosperjuicioscomercialesque ciertamenteexistenaunquetienenunamagnitudinciertaparecenderivarmaacutesbiendelafalta deunadecuadoenforcementdelalegislacioacutenactualmenteexistenteEnconsecuenciaal presentenopareceexistirunintereacuteseconoacutemiconitampocosocialconcretodesdeelpuntode vistadelospaiacutesesdelaregioacutenafavordeunalegislacioacuteninternacionalsobrebasesdedatos ldquonooriginalesrdquocomolapropuestaantildeosatraacutesenelsenodelaOMPI
SCCR86 paacutegina31
Todoestosinembargonodebeserinterpretadoenelsentidodequelasituacioacutenactual enlamateriaesenalguacutensentidooacuteptimaEstaacuteclaroporunladoquepeseaqueexistentanto legislacioacutencomomediostecnoloacutegicosquepodriacuteanprotegeralasinversionesrealizadasenla creacioacutenymantenimientodebasesdedatoshayproblemastantodeenforcementdelos contratosylasleyesrespectivascomodeldquocircunvalacioacutenrdquodelaproteccioacutentecnoloacutegicaque generanpeacuterdidasmonetariasparalospropietariosdelasbasesdedatos(propietariosqueno soacutelooperanenelsectorprivadosinoqueenmuchasocasionessonorganizacionesestatales)
Asuvezdesdeunpuntodevistadinaacutemicopodriacuteaesperarsequelaindustriadebasesde datosenAmeacutericaLatinayelCaribevayaexpandieacutendosealolargodeltiempondashespecialmente amedidaqueseincrementeladifusioacutendelasTICsenlaregioacutenndashconlocualeventualmente podriacuteadarseelcasodequeenunfuturoaparezcanconflictosdemayorsignificacioacutenquelos detectadoshastaahora
EnconsecuenciaresultanecesariocontinuaravanzandoenelestudiodeltemaEn particularseriacuteaimportantequeenelfuturosevayagenerandoinformacioacuteneconoacutemicacierta respectodelamagnituddeestaindustriaenlaregioacutenSibiensetratadeunatareacompleja comolomuestralamuyescasainformacioacutenexistentealrespectoinclusoenlospaiacuteses desarrolladosestaacuteclaroqueresultaimprescindibleparadotardeunabaseempiacutericamaacutesfirmea losdebatessobreeltema
Entantodenuestrotrabajosurgequedospasospotencialmentefavorablesparael desarrollodelaindustriadelasbasesdedatosenlospaiacutesesdeAmeacutericaLatinayelCaribe seriacuteani)mejorarelenforcementdelasnormativasactualmentevigentessobreeltematanto enelaacutereadederechosdeautorcomoenlosotroscamposjuriacutedicosinvolucrados(competencia deslealetc)ii)propenderaunamayorpenetracioacutendelasTICsenlospaiacutesesdelaregioacuten
Afuturoasuvezdebedarseinicioaunprocesodediaacutelogoentrelasdistintaspartescon intereacutessobreeltemaparaevaluarenqueacutemedidapodriacuteasernecesarioreformarlaslegislaciones actualmenteexistentesenmateriadecompetenciadeslealporejemploparahacermaacutesefectiva laproteccioacutenparalospropietariosdebasesdedatosenlaregioacutenDeesemismodiaacutelogo podriacuteanirsurgiendoconsensosnuevosacercadesiresultanecesarioonoavanzarenalguacutentipo deproteccioacutendelasbasesdedatosporlaviacuteadelosDPIndashyacercadecuaacutelesseriacuteanlas modalidadesdedichaproteccioacutenencasodequeseconcluyeraquesuimplementacioacutenseriacutea positivandashinclusoenelmarcomultilateralapartirtantodelaacumulacioacutendeexperienciaenla aplicacioacutendelasnormasyavigentesenalgunasregionescomodelapropiaevolucioacutendel mercadodebasesdedatosenlospaiacutesesdeAmeacutericaLatinayelCaribe
[SigueelAnexoI]
SCCR86
ANEXOI
CuadroA1AccesoatelefoniacuteaenAmeacutericaLatinayelCaribendash2001
Telefoniacuteacelular Telefoniacuteafija
Paiacutes Nordmsuscriptores cada100hab Paiacutes
Nordmliacuteneastelefoacutenicas cada100hab
Martinica 7153 Guadalupe 6359 Araba 5000 Chile 3402 AntiguaampBarbuda 3177 PuertoRico 3065 IslasViacutergenes (EEUU) 2890 Jamaica 2694 Venezuela 2635 Meacutexico 2168 Panamaacute 2070 Bermuda 2064 Paraguay 2040 Bahamas 1966 Surinam 1911 Argentina 1861 TrinidadampTobago 1734 Brasil 1673 Uruguay 1547 Repuacuteblica Dominicana 1465 ElSalvador 1250 Belize 1155 Barbados 1064 Guatemala 970 Bolivia 899 Guyana 866 Colombia 763 CostaRica 757 Ecuador 667 Granada 641 Peruacute 592 Honduras 361 StKittsandNevis 312 Nicaragua 299 StVincent 208 Dominica 156 Haitiacute 111 Cuba 007
Bermuda 8715 StKittsandNevis 5688 IslasViacutergenes(EEUU) 5637 AntiguaampBarbuda 4735 Barbados 4629 Guadalupe 4493
Martinica 4300 Bahamas 4003 Aruba 3503 PuertoRico 3364 Granada 3275 Dominica 2906 Uruguay 2829 TrinidadampTobago 2399 Chile 2390 CostaRica 2297 StVincent 2196 Brasil 2178 Argentina 2163
Jamaica 1973 Surinam 1758 Colombia 1705 Panamaacute 1483 Belize 1444 Meacutexico 1372 Venezuela 1120 RepuacuteblicaDominicana 1102 Ecuador 1037 ElSalvador 934 Guyana 919 Peruacute 775 Guatemala 647 Bolivia 622 Paraguay 512 Cuba 510 Honduras 471 Nicaragua 312 Haitiacute 097
EEUU 4442 EEUU 6645 Oceaniacutea 4495 Europa 4377 AmeacutericaLatinay Caribe 1717
Europa 4062 Oceaniacutea 4002
AmeacutericaLatinayCaribe 2327 Mundo 1557 Mundo 1721
FuenteInternationalTelecommunicationsUnion(ITU)
SCCR86 AnexoIpaacutegina2
CuadroA2AccesoaInternetypenetracioacutendePCsenAmeacutericaLatinayelCaribendash2000
PCs Internet
Paiacutes NordmPCscada
100hab Paiacutes
NordmServidores cada10000
hab Paiacutes
Nordm usuarios
cada 10000hab
Bermuda 4654 Bermuda 52727 Bermuda 390137 Guadalupe 1974 Uruguay 16202 Chile 165765 StKittsandNevis 1817 Argentina 7298 Aruba 136536 CostaRica 1491 Meacutexico 5655 Uruguay 110878 Granada 1271 Panamaacute 5313 PuertoRico 102179
Martinica 1266 Brasil 5153 IslasViacutergenes (EEUU) 100322
Belize 1249 TrinidadampTobago 5096 Peruacute 97420 StVincent 1058 Chile 4881 Dominica 77777 Uruguay 1049 AntiguaampBarbuda 4095 TrinidadampTobago 77258 Chile 823 Araba 2809 Argentina 67509
Barbados 822 IslasViacutergenes (EEUU) 2807 AntiguaampBarbuda 65203
Dominica 713 Dominica 2424 Belize 62447 TrinidadampTobago 618 CostaRica 1829 Guyana 60395 Meacutexico 576 Guadalupe 1246 CostaRica 56674 Argentina 513 Belize 1220 StKittsandNevis 51610 Brasil 500 Colombia 1106 Granada 43556
Jamaica 466 Repuacuteblica Dominicana 924 Bahamas 43158
Venezuela 455 Martinico 891 Venezuela 39305 Peruacute 409 Venezuela 668 Barbados 37383 Panamaacute 370 Jamaica 571 Panamaacute 31701 Colombia 354 Guatemala 492 Jamaica 31055 Guyana 256 Peruacute 417 StVincent 30857 Ecuador 217 PuertoRico 386 Brasil 29392 ElSalvador 191 Barbados 374 Meacutexico 27431 Bolivia 168 Nicaragua 276 Surinam 26979 Paraguay 127 Paraguay 236 Colombia 20746 Guatemala 114 Bolivia 159 RepuacuteblicaDominicana 18588 Honduras 108 StKittsandNevis 104 Guadalupe 17544 Cuba 107 ElSalvador 092 Bolivia 14407 Nicaragua 089 Bahamas 079 Ecuador 14234 AntiguaampBarbuda ndash Guyana 069 Martinica 12746 Aruba ndash Cuba 059 Nicaragua 9854 Bahamas ndash Granada 032 ElSalvador 7967 Repuacuteblica Dominicana ndash Surinam 023 Paraguay 7278 Haitiacute ndash Honduras 020 Guatemala 7027 PuertoRico ndash Ecuador 018 Honduras 6168 Surinam ndash StVincent 018 Cuba 5358 IslasViacutergenes (EEUU) ndash Haitiacute ndash Haitiacute 2454 EEUU 5852 EEUU 292832 EEUU 450696 Oceaniacutea 3652 Oceaniacutea 64761 Oceaniacutea 251112 Europa 1674 Europa 15727 Europa 135948 AmeacutericaLatinay Caribe 659
AmeacutericaLatinay Caribe 9628
AmeacutericaLatinay Caribe 57049
Mundo 772 Mundo 17793 Mundo 64137
FuenteInternationalTelecommunicationsUnion(ITU)
SCCR86 AnexoIpaacutegina3
CuadroA3CostodeaccesoaInternetndash2001
Promedioanualdelcostopor20horasdeaccesomensualaInternetcomoporcentaje delPBIpercaacutepita(medidoenPPP)
Ranking Paiacutes Costo
1 2 3 4 5 6 7 8 9
10 29 31 32 36 41 42 44 45 47 48 49 53 58 61 62 65 66 67
Suecia Beacutelgica Finlandia Noruega Islandia Japoacuten Suiza EstadosUnidos Taiwaacuten Dinamarca Uruguay Argentina TrinidadampTobago Chile Meacutexico Brasil CostaRica Venezuela Colombia Jamaica Panamaacute Bolivia ElSalvador Guatemala RepuacuteblicaDominicana Paraguay Ecuador Honduras
012 029 037 037 046 049 057 065 068 071 263 320 330 454 517 526 543 604 808 840 844 983
1152 1557 1562 2039 2503 3207
FuenteKirkman(2002)
Sobre75paiacutesesrankeados
SCCR86 AnexoIpaacutegina4
CuadroA4IndicedePreparacioacutenparaelAccesoalaRed (NetworkedReadinessIndex(NRI))ndash2001
Ranking NRI
Paiacutes Networked Readiness
1 2 3 4 5 6 7 8 9
10 32 34 37 38 44 45 46 47 48 50 52 55 56 57 63 67 68 69 71 72
EstadosUnidos Islandia Finlandia Suecia Noruega PaiacutesesBajos Dinamarca Singapur Austria ReinoUnido Argentina Chile Uruguay Brasil Meacutexico CostaRica TrinidadampTobago RepuacuteblicaDominicana Panamaacute Venezuela Peruacute ElSalvador Jamaica Colombia Paraguay Bolivia Guatemala Nicaragua Ecuador Honduras
605 603 591 576 568 568 556 547 532 531 401 400 380 379 358 357 352 352 342 341 338 330 329 329 315 304 300 283 265 264
FuenteKirkmanetal(2002)
[SigueelAnexoII]
Sobre75paiacutesesrankeados
SCCR86
ANEXOII
REFERENCIASBIBLIOGRAacuteFICAS
BandJyJSGowdy(1997)ldquoSuiGenerisDatabaseProtectionHasItsTimeComerdquo D-LibMagazinejunioWashingtonDC
Barca(2000)ldquoPropiedadIntelectualdelasBasesdeDatosUnAcercamientodesdela JurisprudenciaNorteamericanardquoCuadernodeDoctrinaReacutegimenJuriacutedicodelosBancosde DatosFacultaddeDerechoyCienciasSocialesUniversidaddeBuenosAires
BaronP(2001)ldquoBacktotheFutureLearningfromthePastintheDatabaseDebaterdquoTheOhio StateLawJournalVolumen62Nordm2
BailyMN(2002)ldquoDistinguishedLectureonEconomicsinGovernmentTheNew EconomyPostMortemorSecondWindrdquoJournalofEconomicPerspectivesVolumen16 Nordm 2pp3-22
BancoMundial(2001)ldquoIntellectualPropertyBalancingIncentiveswithCompetitive AccessrdquoenGlobalEconomicProspectsandtheDevelopingCountries2002 Washington DC
BenthamJ(1978)EscritoseconoacutemicosFondodeCulturaEconoacutemicaMeacutexico
BraunsteinYM(2002)ldquoRepercusionesEconoacutemicasdelaProteccioacutendelasBasesdeDatos enlosPaiacutesesenDesarrolloyPaiacutesesenTransicioacutenrdquopreparadoparaelComiteacutePermanentede DerechodeAutoryDerechosConexosSeacuteptimaSesioacuten13a17demayoGinebra
CaballeroLealJL(2000)ldquoProteccioacutenJuriacutedicadelasBasesdeDatosyProteccioacutenSui GenerisparalasBasesdeDatosnoOriginalesrdquoenMAPalaciosyRAntequera(eds) PropiedadIntelectualTemasRelevantesenelEscenarioInternacionalSIECAUSAID
CaacutemaraLapuenteS(1999)ldquoUacuteltimasOrientacionesInternacionalessobrelaProteccioacuten JuriacutedicadelasBasesdeDatosrdquoRevistaChilenadeDerechoVolumen26Nordm1pp9-61enero
CassierM(2002)ldquoBienPrivadoBienColectivoyBienPuacuteblicoenlaEradelaGenoacutemicardquo RevistaInternacionaldeCienciasSocialesNordm171marzo
ChangH(2001)ldquoIntellectualPropertyRightsandEconomicDevelopmentndashHistorical LessonsandEmergingIssuesrdquoJournalofHumanDevelopmentVolumen2Nordm2julio
ChenYyTPuttitanun(2002)ldquoIntellectualPropertyRightsandInnovationinDeveloping CountriesrdquoCenterforEconomicAnalysisDepartmentofEconomicsUniversityofColorado atBoulderWorkingPaperNo02-06mayo
CIPRndashCommissiononIntellectualPropertyRightsndash(2002a)ldquoTechnologyDevelopmentand IntellectualPropertyRightsrdquoWorkshop1enero
SCCR86 AnexoIIpaacutegina2
CIPRndashCommissiononIntellectualPropertyRightsndash(2002b)ldquoCopyrightSoftwareandthe InternetrdquoWorkshop5enero
ColstonC(2001)ldquoSuiGenerisDatabaseRightRipeforReviewrdquoJournalofInformation LawandTechnologyNordm 3 noviembre
CommitteeforaStudyonPromotingAccesstoScientificandTechnicalDataforthePublic InterestCommissiononPhysicalSciencesMathematicsandApplicationsNationalResearch Council(1999)AQuestionofBalancePublicRightsandthePublicInterestinScientifical andTechnicalDatabasesNationalAcademyofSciencesWashingtonDC
CorreaCM(2000)ldquoFairUseintheDigitalErardquopresentadoenelThirdUNESCO CongressonEthicalLegalandSocietalChallengesofCyberspace13-15denoviembre Paris
CowanRyEHarison(2001)ldquoIntellectualPropertyRightsinaKnowledge-Based EconomyrdquoMERITInfonomicsResearchMemorandumSeries2001-027septiembre Maastricht
CraftsN(2000)ldquoGlobalizationandGrowthintheTwentiethCenturyrdquoInternational MonetaryFundWorkingPaper0044WashingtonDC
DrsquoAndreaTysonLyESherry(1997)ldquoInformationIndustryAssociationStatutory ProtectionForDatabasesEconomicampPublicPolicyIssuesrdquoCommitteeontheJudiciary USHouseofRepresentatives
DavidPA(2000)ldquoTheDigitalTechnologyBoomerangNewIntellectualPropertyRights ThreatenGloballdquoOpenSciencerdquoWorkingPaper00-016AllSoulsCollegeOxfordamp StanfordUniversityoctubre
DavidPA(2002)ldquoDoestheNewEconomyNeedalltheOldIPRInstitutionsDigital InformationGoodsandAccesstoKnowledgeforEconomicDevelopmentrdquopreparadoparala WIDERConferencefortheNewEconomyinDevelopmentmayoHelsinki
DavidPAyDForay(2002)ldquoFundamentosEconoacutemicosdelaSociedaddel ConocimientordquoComercioExteriorVolumen52Nordm6pp472-490junio
DeOliveiraAscensatildeoJ(2002)ldquoBasesdeDadosElectroacutenicasOEstadodaQuestatildeoem PortugalenaEuropardquoRevistadeAssociaccedilatildeoBrasileiradaPropriedadeIntelectual(ABPI) Nordm56pp6-14enerofebreroRiodeJaneiro
DusollierSYPoulletyMBuydens(2000)ldquoCopyrightandAccesstoInformationinthe DigitalEnvironmentrdquopresentadoenelThirdUNESCOCongressonEthicalLegaland SocietalChallengesofCyberspace13-15denoviembreParis
ElKassasS(2002)ldquoStudyontheProtectionofUnoriginalDatabasesrdquopreparadoparael ComiteacutePermanentedeDerechodeAutoryDerechosConexosSeacuteptimaSesioacuten13a17de mayoGinebra
SCCR86 AnexoIIpaacutegina3
ForayD(1997)ldquoGenerationandDistributionofTechnologicalKnowledgeIncentives NormsandInstitutionsrdquoenCEdquist(ed)SystemsofInnovationTechnologiesInstitutions andOrganizationsPinterLondres
Forero-PinedaCyHJaramillo-SalazarldquoElAccesodelosInvestigadoresdelosPaiacuteses MenosDesarrolladosalaCienciaylaTecnologiacuteaInternacionalrdquo RevistaInternacionalde CienciasSocialesNordm171marzoParis
FreitasPereiraMNCJSRibeiroLTractenbergyPLoureiroMedeiros(1999)ldquoBases deDadosnaEconomiadoConhecimentoAQuestatildeodaQualidaderdquo RevistaCiecircnciada InformaccedilatildeoVolumen28Nordm2
GalliniNySScotchmer(2002)ldquoIntellectualPropertyWhenisitthebestincentive systemrdquoenAJaffeJLernerySStern(eds)InnovationPolicyandtheEconomyVol2 MITPress
GilbertR(1999)ldquoEconomicFactorsintheProductionDisseminationandUseofScientific andTechnicalDatabasesrdquoenProceedingsoftheWorkshoponPromotingAccesstoScientific andTechnicalDataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicyOptionsNational AcademyofSciencesPartIWorkshopPresentationsenero
GordonRJ(1999)ldquoHastheldquoNewEconomyrdquoRenderedtheProductivitySlowdown Obsoleterdquopreparadoparael ProductivityGrowthWorkshopFederalReserveBankof St Louis
GordonRJ(2002)ldquoTechnologyandEconomicPerformanceintheAmericanEconomyrdquo NBERWorkingPaperSeriesWorkingPaper8771febrero
GranstrandODForayPDavidetal(2001)ldquoWorkshopReportonIPR(Intellectual PropertyRights)AspectsofInternetCollaborationsrdquoEuropeanCommissionResearch DirectorateGeneralDirectorateBndashEuropeanResearchAreaStructuralAspectsWorking Paper
GrossmanGMyELai(2002)ldquoInternationalProtectionofIntellectualPropertyrdquoNational BureauofEconomicResearchWorkingPaper8704
HallBH(2002)ldquoOnCopyrightandPatentProtectionforSoftwareandDatabasesATale ofTwoWorldsrdquoenOGranstrand(ed)EconomicsLawandIntellectualPropertyKluwer
HellerMAldquoTheTragedyoftheAnticommonsrdquoHarvard LawReviewJanuary1998
HerreraBravoR(2001)ldquoAlgunasObrasDigitalesysuProteccioacutenJuriacutedicardquodisponibleen httprodolfoherreragaleoncomdocumentoshtmmarzo
HowellR(1998)ldquoDatabaseProtectionandCanadianLawrdquopreparadoparaIndustryCanada andCanadianHeritagedisponibleenhttpstrategisicgccaSSGip01045ehtml
HugenholtzB(2001)ldquoTheNewDatabaseRightEarlyCaseLawfromEuroperdquo presentadoenNinthAnnualConferenceonInternationalIPLawampPolicyFordham UniversitySchoolofLawNewYork19-20abril
SCCR86 AnexoIIpaacutegina4
HughesJ(2002)ldquoPoliticalEconomiesofHarmonizationDatabaseProtectionandInformation PatentsrdquopresentadoenelSeminarioFrontiersofownershipinthedigitaleconomyjunioParis
ITACndashInformationTechnologyAssociationofCanadandash(1997)ldquoDatabaseProtectionrdquo diciembre
JasziP(1996)ldquoSummaryandAnalysisofHR3531rdquoAssociationofResearchLibraries agosto
JijenaLeivaRJ(1999)ldquoPropiedadIntelectualeInternetrdquoREDIRevistaElectroacutenicade DerechoInformaacutetico Nordm10
KhanZB(2002)ldquoIntellectualPropertyandEconomicDevelopmentLessonsfrom AmericanandEuropeanHistoryrdquoCommissiononIntellectualPropertyRightsStudy Paper 1a
KirkmanG(ed)(2002)TheGlobalInformationTechnologyReport2001-2002Readiness fortheNetworkedWorldCenterforInternationalDevelopmentatHarvardUniversity
KirkmanGSCAOsorioyJDSachs(2002)ldquoTheNetworkedReadinessIndex MeasuringthePreparednessofNationsfortheNetworkedWorldrdquoenKirkmanG(ed)opcit
LallS(2001)ldquoIndicatorsoftheRelativeImportanceofIPRsinDevelopingCountriesrdquo UNCTADICTSDCapacityBuildingProjectonIntellectualPropertyRightsandSustainable Developmentdraftnoviembre
LevinRCAKKlevorickRRNelsonySGWinter(1987)ldquoAppropriatingthe ReturnsfromIndustrialResearchandDevelopmentrdquoBrookingsPapersonEconomic ActivityNordm3
LinnA(2000)ldquoHistoryofDatabaseProtectionLegalIssuesofConcerntotheScientific CommunityrdquoGlobalChangeDataandInformationSystem(GCDIS)USGlobalChange ResearchProgram(USGCRP)marzo
LiptonJ(2002)ldquoTheEUDatabaseRightandUniversityTeachingMaterials Journalof TechnologyLawandPolicyLevinCollegeofLawUniversityofFloridaissue1marzo
LoseyRC(1995)ldquoPracticalandLegalProtectionofComputerDatabasesrdquodisponibleen httpwwwfloridalawfirmcomarticlehtml
MaskusK(2000)IntellectualPropertyRightsintheGlobalEconomyInstitutefor InternationalEconomics
MaurerSMySScotchmer(1999)ldquoIntellectualPropertyRightsDatabaseProtectionIs ItBrokenandShouldWeFixItrdquoScienceVolumen284Mayo
MaurerSMPBHugenholtzyHJOnsrud(2001)ldquoEuropersquosDatabaseExperimentrdquo ScienceVolumen294octubre
MaurerSM(1999)ldquoRawKnowledgeProtectingTechnicalDatabasesforScienceand IndustryrdquoenProceedingsoftheWorkshoponPromotingAccesstoScientificandTechnical
SCCR86 AnexoIIpaacutegina5
DataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicyOptionsNationalAcademyof SciencesAppendixCenero
MilleacuteA(1996)ldquoProteccioacutenalosFabricantesdeBasesdeDatosunNuevolsquoDerecho ConexordquoRevistaDerechodelaAltaTecnologiacuteaantildeoVIIINdeg93mayo
MilleacuteA(1999)ldquoProtectionofDatabasesWorkshoprdquopreparadoparalaInternational ConferenceonElectronicCommerceandIntellectualPropertyOrganizacioacutenMundialdela PropiedadIntelectualseptiembre
NASndashNationalAcademyofSciences ndash(1999)ProceedingsoftheWorkshoponPromoting AccesstoScientificandTechnicalDataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicy OptionsWashingtonDC
NicholsonJFyMFreno(2001)ldquoProtectingtheContentofDatabasesrdquoIPLitigator enero
OECD(2001)TheNewEconomyBeyondtheHypeFinalReportontheOECDGrowth ProjectOECDParis
OramA(2000)ldquoTheSapandtheSyrupoftheInformationAgeCopingwithDatabase ProtectionLawsrdquodisponibleen httpwwworeillycom~andyoprofessionalcollection_lawhtml
OvillaBuenoR(1998)ldquoLaProteccioacutenJuriacutedicadelasBasesdeDatosenMeacutexicoDelos lineamientosInternacionalesalaNuevaLeyFederaldelDerechodeAutorrdquoenBecerra RamiacuterezM(ed)EstudiosdeDerechoIntelectualenHomenajealProfesorDavidRangel MedinaInstitutodeInvestigacionesJuriacutedicasdelaUNAMMeacutexico
PaacuteezMantildeaacuteJ(1997)ldquoProteccioacutenjuriacutedicadelosproductoresyusuariosdelasbasesde datosenlosderechosespantildeolycomunitariordquodisponibleenelsitiowebInformaacuteticos EuropeosExpertos(wwwieees)
PetersM(1999)ldquoSummaryOverviewofExistingandProposedIntellectualPropertyRights RegimesforDatabasesrdquoenProceedingsoftheWorkshoponPromotingAccesstoScientific andTechnicalDataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicyOptionsNational AcademyofSciencesPartIWorkshopPresentationsenero
QuinnN(2000)ldquoBancosdeDatosPrincipiodeLegalidadyTutelaPenalenlaLey ArgentinardquoCuadernodeDoctrinaReacutegimenJuriacutedicodelosBancosdeDatosFacultadde DerechoyCienciasSocialesUniversidaddeBuenosAires
ReichmanJHyPSamuelson(1997) ldquoIntellectualPropertyRightsinDatardquoVanderbilt LawReviewVolumen50enero
ReichmanJyPUhlir(1999)ldquoDatabaseProtectionattheCrossroadsRecent DevelopmentsandtheirImpactonScienceandTechnologyrdquoTheBerkeleyTechnologyLaw Journal14-2
SCCR86 AnexoIIpaacutegina6
RiisT(2002)ldquoEconomicImpactoftheProtectionofUnoriginalDatabasesinDeveloping CountriesandCountriesinTransitionrdquopreparadoparaelComiteacutePermanentedeDerechode AutoryDerechosConexosSeacuteptimaSesioacuten13a17demayoGinebra
RomerP(1993)ldquoTwoStrategiesforEconomicDevelopmentUsingIdeasandProducingIdeasrdquo ProceedingsoftheWorldBankAnnualConferenceonDevelopmentEconomics1992
SchraderDyRJeweler(1999)ldquoIntellectualPropertyProtectionforNoncreative DatabasesrdquoCongressionalResearchServiceReportsseptiembre
ScotchmerS(1999)ldquoCummulativeInnovationinTheoryandPracticerdquoGSPPWorking Paper240UCBerkeleyfebrero
ShapiroCyHVarian(1999)InformationRulesAstrategicGuidetotheNetwork EconomyHarvardBusinessSchoolPressMassBoston
ShengliZ(2002)ldquoTheEconomicImpactoftheProtectionofDatabaseinChinardquopreparado paraelComiteacutePermanentedeDerechodeAutoryDerechosConexosSeacuteptimaSesioacuten13 a 17demayoGinebra
StefikMyTLunt(1999)ldquoOverviewofTechnologiesforProtectingandfor MisappropriatingDigitalIntellectualPropertyRightsTheCurrentSituationandFuture ProspectsrdquoenProceedingsoftheWorkshoponPromotingAccesstoScientificandTechnical DataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicyOptionsNationalAcademyof SciencesPartIWorkshopPresentationsenero
StoryA(2002)ldquoStudyonIntellectualPropertyRightstheInternetandCopyrightrdquo CommissiononIntellectualPropertyRightsStudyPaper5
[FindelAnexoIIydeldocumento]
SCCR86 paacutegina28
detectarposiblesconductasdeslealesEntantohaybasesquesoacuteloestaacutendisponiblesonliney queseprotegenporelhechodequesutamantildeoestangrandequesalvoquepudieranser extraiacutedasdirectamentedelosservidoresendondeestaacutenalojadaslacopiadesuselementos resultariacuteademasiadocostosaylentacomoparaqueresulteeconoacutemicamenterentablerealizarel esfuerzorespectivoEstoesasiacuteenuncontextodondeloscontenidosdelamayorpartedelas basesdenaturalezacomercialsongeneralmenteactualizadosdemanerafrecuenteyenelcuallos propietariosdelasbasesraramenteautorizanlasconsultasldquoenbloquerdquoporloquelas informacionestienenqueseraccedidasdeaunaporvez
Alavezotramaneradepreservarmercadosatendiendoalasdiferentesnecesidadesde losusuarioseslaqueempleanalgunasempresasndashporejemploaquellasdedicadasavender informacioacutenfinancierandashquerecurrenafijardistintospreciosparalainformacioacutenseguacutenel gradodeactualizacioacutenconlaquelarequieransusclientesndashlocualtiendeadisminuirlos incentivosacopiarindebidamentelainformacioacutenrespectiva46
Sibiencasitodaslasfirmaseinstitucionesconsultadashanreportadolaexistenciade perjuicioseconoacutemicosporlaapropiacioacutenindebidadeinformacioacutenporpartedecompetidores yousuariosaparentementelaspeacuterdidasgeneradaspordichasaccionesseriacuteanenlagran mayoriacuteadeloscasosdebajamagnitudcomoparajustificarrealizareventualesaccioneslegales alrespecto4748 Tampocohemosrecogidoevidenciadequehayandejadodehacerse inversionesendeterminadasbasesdedatosporfaltadeproteccioacutenlegalapropiadaDetodos modosestasconclusionesdebensermatizadasteniendoencuentaqueenvarioscasoslas firmasproductorasdebasesdedatoshacerelativamentepocotiempoqueestaacutenofreciendosus productosenformatodigitalndashlocualpodriacuteaexplicarquelaincidenciadelosproblemasde copiadeinformacioacutenycontenidos(olaconcienciaacercadelaincidenciadedichos problemas)seamenorqueenlospaiacutesesmaacutesavanzados49
Laevidenciaquehemospodidorecogerparaesteestudioentantoindicaquelosuacutenicos casosenlosquesehanregistradodemandasjudicialesvinculadasalacopiadeinformacioacuten contenidaenbasesdedatosnooriginalesdigitalizadashantenidolugarenArgentina50y
46 EstecasocorrespondealaestrategiadenominadacomoldquoversioninginformationrdquoporShapiroy Varian(1999)
47 Unaempresaqueconsultamosdedicadaacomercializarbasesdedatosconinformacioacuten comercialyconoperacionesenArgentinaChileyUruguayestimoacutelaspeacuterdidasporelusono autorizadodeloscontenidosdesusbasesenun5-10desufacturacioacuten
48 Entantosenoshareportadoquehaycasosenlosquesibienlospropietariosdelasbasestienen certezadequesuinformacioacutenestaacutesiendoutilizadaporpersonassinderechosadquiridos legalmentetienendificultadesinclusoparaidentificaralosinfractores
49 AsuvezciertamentelosproblemasdepirateriacuteadelainformacioacutenenAmeacutericaLatinapreexisten aladigitalizacioacuten
50 LoscasosquenosfueronreferidosenArgentinasondosElprimeroinvolucroacuteaunaempresa dedicadaaproveerinformacioacutencontableytributariaunodecuyosboletinesdigitalesndashque ofreciacuteaasusclientesndasheracopiadoydistribuidoporotrafirmaSibienexistiacuteanbasesparaquela empresainfractorafuerasancionadaporcompetenciadesleallajusticiaaparentementenodio lugaralreclamodelafirmaafectadaElsegundoestaacutetodaviacuteairresueltoenelaacutembitodela justiciapenalysurgioacuteapartirdeunadenunciadelaempresaNosiscontralafirmaAxesor(en cuyocapitalparticipaunfondoderiesgodelBancoSantanderCentralHispanodeorigen espantildeol)porlacopiadeunCDconinformacioacutensobreriesgocrediticioquecomercializabaNosis
SCCR86 paacutegina29
Ecuador51 ndashenesteuacuteltimopaiacutesademaacutesenelaacutembitoadministrativosehansolicitadoen algunoscasoslapraacutecticademedidascautelaresporlapresuntautilizacioacuteniliacutecitadebasesde datoselectroacutenicasSinembargoobviamenteellonosignificaquenosehayanproducido muchosotrosepisodiosdepirateriacuteaquenohanllegadoalainstanciajudicialsinoquesehan resueltoprivadamente(asiacutecomotambieacutendeotrosquetodaviacuteasesiguenproduciendosinque seafaacutecilcomodeciacuteamosantessiquieraidentificarconprecisioacutenalosinfractores)Porotro ladocabedestacarquesiacutehanexistidocasosenloscualeslajusticiayahaprotegido compilacionesquecumpliacuteanconlosrequisitosdeoriginalidadenladisposicioacutenyoseleccioacuten delosdatosdeformataldeserprotegiblesbajolalegislacioacutendederechodeautor52
Enesteescenariolaconclusioacutengeneraldenuestrotrabajodecampoesquesalvoalguna excepcioacuten53nohayevidenciaquemuestrequeexistaunreclamoporpartedelasempresase institucionesquemantienenycomercializanbasesdedatosenAmeacutericaLatinayelCaribepor contarconunalegislacioacutensuigenerisalestilodelaintroducidaenlaUEDehechoenlas entrevistasycontactosquerealizamosparaestainvestigacioacutenencontramosquelamayorparte delasorganizacionesdedicadasacomercializarbasesdedatosteniacuteanescasoconocimientodel debatesobreeltemaenEuropaylosEEUUyvariasinclusodesconociacuteanquelasbasesdesu propiedadpodriacuteanrecibirsiseaplicaraunalegislacioacutencomolaeuropeaporejemplouna proteccioacutenlegalespeciacutefica54 Asuvezlasoficinasrespectivasdederechosdeautorenla regioacutennohanreportadoquelosactoresprivadosquepodriacuteanrecibirproteccioacutenencasode sancionarseunalegislacioacutensuigenerisesteacutenimpulsandouncambioenesesentido(locual podriacuteaobedecerentreotrosfactoresalyamencionadoescasotamantildeodelaindustria respectiva)Todoestoporciertonoimplicaquelasempresasdelsectornodeseenmejorarel niveldeproteccioacutenlegalconelquecuentansinembargolaconclusioacutengeneralesqueal menosporelmomentolamayorpreocupacioacutenenmaterialegalestariacuteaenquesemejoreel niveldeenforcementdelalegislacioacutenyavigente
51 Elconflictoseprodujoentredosempresasquecomercializancompilacionesdeleyesenformatos digitales
52 EnArgentinayaen1974sediouncasoenestesentidoresueltofavorablementeparael demandanteporcopiadeunabasededatosqueconteniacuteanormativasdecomercioexterior (CNCivSalaD30474inreldquoGuiacuteaPraacutecticadelExportadoreImportadorSRLcEmpresaIARA yotrordquo)ndashverQuinn(2000)MaacutesrecientementelaempresaLaLeyobtuvounfallofavorableen 1996porunademandacontraotrafirmaquehabiacuteareproducidosinautorizacioacutenunabasede datosreferencialderepertoriosjuriacutedicosqueLaLeycomercializabaenCDs
53 SolamenteenelcasodelServiccediloFederaldeProcessamentodeDados(SERPRO)deBrasillas autoridadesconsultadasexpresaronunaopinioacutenclaraycondefinidoconocimientodecausaa favordeimplementarunaproteccioacutensuigenerisparalasbasesdedatos(significativamentese tratadeunaempresaestatal)
54 Existenalavezcasosenloscualesdeterminadasempresassearroganaunqueporciertosin baseslegalessoacutelidasderechosquenoposeenasiacuteunportalchilenodeinformacioacutensobre economiacuteaynegociosensupaacuteginawebsentildealaqueldquotodotextomuacutesicasonidofotografiacuteas videosgraacuteficosprogramasyengeneralcualquierinformacioacutencontenidaenelportalpor cualquiermedioseraacutedenominadaensuconjuntolsquoContenidorsquoDichoContenidoesdepropiedad exclusivadelaempresayseencuentraprotegidoporleyeslocalesytratadosinternacionalesde propiedadintelectualrdquo(verJijenaLeiva1999)
SCCR86 paacutegina30
V CONCLUSIONES
LadiscusioacutenacercadelosDPIsobrelasbasesdedatosldquonooriginalesrdquoprobablemente ejemplificadeunmodoparticularmenteagudolasiemprepresentetensioacutenentrelanecesidad deestablecerunmarcodeincentivosatractivoparalageneracioacutendenuevosproductoseideasy elobjetivodequedichosproductoseideasgenerenlamayorcantidaddeldquoderramesrdquosobreel conjuntodelsistemaeconoacutemicoydeltejidosocial
Decimosqueenestecasodichatensioacutenesespecialmenteagudaentantoqueunreacutegimen suigenerisparalasbasesdedatosnoapuntariacuteaaprotegerlasbasesensiacutemismasentanto productosnuevosyocreativossinoalainformacioacutenenellascontenidaconelconsiguiente riesgodequeseestablezcanliacutemitesalacirculacioacutendeaquellainclusodelaquehastael presentesemantieneeneldominiopuacuteblicoEnotraspalabraslacreacioacutendenuevosDPIsobre lasbasesdedatospodriacuteasesgarelbalanceentreproteccioacuten-difusioacutendeformapeligrosamente pronunciadaafavordelprimerteacuterminodedichobinomioLasamenazasenesteuacuteltimoterreno noseobservansoacuteloenlasmuysensiblesaacutereasdelacienciaylaeducacioacutensinotambieacutenenel propiocampocomercialndasheinclusoenvinculacioacutenconeldesarrollodeInternetporejemplo
Otropuntoclaveesquedichoreacutegimennosedirigiriacuteaapromoverlageneracioacutendeideaso bienesnuevosnilosesfuerzoscreativossinobaacutesicamentealasinversionesrealizadasenla recoleccioacutenyorganizacioacutendeinformacioacuten(einclusodeotrotipodeelementosalmenosenla definicioacutendelaUnioacutenEuropea)dediversotipoElloenprincipioiriacuteaencontratantodela tradicioacutendelalegislacioacutendederechosdeautorenbuenapartedelmundocomodelosobjetivos quedeberiacuteananimaralosregiacutemenesdeDPIdesdeunpuntodevistaeconoacutemicoAsimismoal menosenlaformaenqueelreacutegimensuigenerishasidoestablecidoenlaUEtendriacuteael potencialriesgodegenerarproteccionesperpetuas(encontradelaideadeproteccioacutentemporal queestaacuteenlabasedelalegislacioacutensobrepropiedadintelectual)
Nosorprendeentoncesencontrarqueauacutenenlospaiacutesesdesarrolladosndashprincipales productoresyconsumidoresdebasesdedatosndashexisteunafuertediscusioacutenacercadela convenienciadeadoptarlegislacionessuigenerisdeltipodelasimplementadasenlaUE discusioacutenqueporelmomentohabloqueadolaintroduccioacutendenormassimilaresen los EEUU
Muchasmaacutesdudassurgenenelcasodelospaiacutesesendesarrolloyaqueentantosonal presenteprincipalmenteconsumidoresantesqueproductoresdebasesdedatoslaadopcioacutende disciplinasinternacionalesenlamateriaaparentementegenerariacuteaunbalancecosto-beneficio auacutenmenosfavorablequeenlasnacionesavanzadas
LaevidenciaempiacutericaquehemosrecogidoparaelcasodeAmeacutericaLatinayelCaribea suveznoparecedarsustentoalargumentoafavordeestablecerDPIparalasbasesdedatosno originalesentantonohemosobservadoquelaincipienteindustriaqueexisteenlaregioacuten aparentementeconcentradaenlospaiacutesesmaacutesavanzadosdelamismaesteacutesiendoperjudicada porlaausenciadeunalegislacioacutensuigenerisenlamaterialosperjuicioscomercialesque ciertamenteexistenaunquetienenunamagnitudinciertaparecenderivarmaacutesbiendelafalta deunadecuadoenforcementdelalegislacioacutenactualmenteexistenteEnconsecuenciaal presentenopareceexistirunintereacuteseconoacutemiconitampocosocialconcretodesdeelpuntode vistadelospaiacutesesdelaregioacutenafavordeunalegislacioacuteninternacionalsobrebasesdedatos ldquonooriginalesrdquocomolapropuestaantildeosatraacutesenelsenodelaOMPI
SCCR86 paacutegina31
Todoestosinembargonodebeserinterpretadoenelsentidodequelasituacioacutenactual enlamateriaesenalguacutensentidooacuteptimaEstaacuteclaroporunladoquepeseaqueexistentanto legislacioacutencomomediostecnoloacutegicosquepodriacuteanprotegeralasinversionesrealizadasenla creacioacutenymantenimientodebasesdedatoshayproblemastantodeenforcementdelos contratosylasleyesrespectivascomodeldquocircunvalacioacutenrdquodelaproteccioacutentecnoloacutegicaque generanpeacuterdidasmonetariasparalospropietariosdelasbasesdedatos(propietariosqueno soacutelooperanenelsectorprivadosinoqueenmuchasocasionessonorganizacionesestatales)
Asuvezdesdeunpuntodevistadinaacutemicopodriacuteaesperarsequelaindustriadebasesde datosenAmeacutericaLatinayelCaribevayaexpandieacutendosealolargodeltiempondashespecialmente amedidaqueseincrementeladifusioacutendelasTICsenlaregioacutenndashconlocualeventualmente podriacuteadarseelcasodequeenunfuturoaparezcanconflictosdemayorsignificacioacutenquelos detectadoshastaahora
EnconsecuenciaresultanecesariocontinuaravanzandoenelestudiodeltemaEn particularseriacuteaimportantequeenelfuturosevayagenerandoinformacioacuteneconoacutemicacierta respectodelamagnituddeestaindustriaenlaregioacutenSibiensetratadeunatareacompleja comolomuestralamuyescasainformacioacutenexistentealrespectoinclusoenlospaiacuteses desarrolladosestaacuteclaroqueresultaimprescindibleparadotardeunabaseempiacutericamaacutesfirmea losdebatessobreeltema
Entantodenuestrotrabajosurgequedospasospotencialmentefavorablesparael desarrollodelaindustriadelasbasesdedatosenlospaiacutesesdeAmeacutericaLatinayelCaribe seriacuteani)mejorarelenforcementdelasnormativasactualmentevigentessobreeltematanto enelaacutereadederechosdeautorcomoenlosotroscamposjuriacutedicosinvolucrados(competencia deslealetc)ii)propenderaunamayorpenetracioacutendelasTICsenlospaiacutesesdelaregioacuten
Afuturoasuvezdebedarseinicioaunprocesodediaacutelogoentrelasdistintaspartescon intereacutessobreeltemaparaevaluarenqueacutemedidapodriacuteasernecesarioreformarlaslegislaciones actualmenteexistentesenmateriadecompetenciadeslealporejemploparahacermaacutesefectiva laproteccioacutenparalospropietariosdebasesdedatosenlaregioacutenDeesemismodiaacutelogo podriacuteanirsurgiendoconsensosnuevosacercadesiresultanecesarioonoavanzarenalguacutentipo deproteccioacutendelasbasesdedatosporlaviacuteadelosDPIndashyacercadecuaacutelesseriacuteanlas modalidadesdedichaproteccioacutenencasodequeseconcluyeraquesuimplementacioacutenseriacutea positivandashinclusoenelmarcomultilateralapartirtantodelaacumulacioacutendeexperienciaenla aplicacioacutendelasnormasyavigentesenalgunasregionescomodelapropiaevolucioacutendel mercadodebasesdedatosenlospaiacutesesdeAmeacutericaLatinayelCaribe
[SigueelAnexoI]
SCCR86
ANEXOI
CuadroA1AccesoatelefoniacuteaenAmeacutericaLatinayelCaribendash2001
Telefoniacuteacelular Telefoniacuteafija
Paiacutes Nordmsuscriptores cada100hab Paiacutes
Nordmliacuteneastelefoacutenicas cada100hab
Martinica 7153 Guadalupe 6359 Araba 5000 Chile 3402 AntiguaampBarbuda 3177 PuertoRico 3065 IslasViacutergenes (EEUU) 2890 Jamaica 2694 Venezuela 2635 Meacutexico 2168 Panamaacute 2070 Bermuda 2064 Paraguay 2040 Bahamas 1966 Surinam 1911 Argentina 1861 TrinidadampTobago 1734 Brasil 1673 Uruguay 1547 Repuacuteblica Dominicana 1465 ElSalvador 1250 Belize 1155 Barbados 1064 Guatemala 970 Bolivia 899 Guyana 866 Colombia 763 CostaRica 757 Ecuador 667 Granada 641 Peruacute 592 Honduras 361 StKittsandNevis 312 Nicaragua 299 StVincent 208 Dominica 156 Haitiacute 111 Cuba 007
Bermuda 8715 StKittsandNevis 5688 IslasViacutergenes(EEUU) 5637 AntiguaampBarbuda 4735 Barbados 4629 Guadalupe 4493
Martinica 4300 Bahamas 4003 Aruba 3503 PuertoRico 3364 Granada 3275 Dominica 2906 Uruguay 2829 TrinidadampTobago 2399 Chile 2390 CostaRica 2297 StVincent 2196 Brasil 2178 Argentina 2163
Jamaica 1973 Surinam 1758 Colombia 1705 Panamaacute 1483 Belize 1444 Meacutexico 1372 Venezuela 1120 RepuacuteblicaDominicana 1102 Ecuador 1037 ElSalvador 934 Guyana 919 Peruacute 775 Guatemala 647 Bolivia 622 Paraguay 512 Cuba 510 Honduras 471 Nicaragua 312 Haitiacute 097
EEUU 4442 EEUU 6645 Oceaniacutea 4495 Europa 4377 AmeacutericaLatinay Caribe 1717
Europa 4062 Oceaniacutea 4002
AmeacutericaLatinayCaribe 2327 Mundo 1557 Mundo 1721
FuenteInternationalTelecommunicationsUnion(ITU)
SCCR86 AnexoIpaacutegina2
CuadroA2AccesoaInternetypenetracioacutendePCsenAmeacutericaLatinayelCaribendash2000
PCs Internet
Paiacutes NordmPCscada
100hab Paiacutes
NordmServidores cada10000
hab Paiacutes
Nordm usuarios
cada 10000hab
Bermuda 4654 Bermuda 52727 Bermuda 390137 Guadalupe 1974 Uruguay 16202 Chile 165765 StKittsandNevis 1817 Argentina 7298 Aruba 136536 CostaRica 1491 Meacutexico 5655 Uruguay 110878 Granada 1271 Panamaacute 5313 PuertoRico 102179
Martinica 1266 Brasil 5153 IslasViacutergenes (EEUU) 100322
Belize 1249 TrinidadampTobago 5096 Peruacute 97420 StVincent 1058 Chile 4881 Dominica 77777 Uruguay 1049 AntiguaampBarbuda 4095 TrinidadampTobago 77258 Chile 823 Araba 2809 Argentina 67509
Barbados 822 IslasViacutergenes (EEUU) 2807 AntiguaampBarbuda 65203
Dominica 713 Dominica 2424 Belize 62447 TrinidadampTobago 618 CostaRica 1829 Guyana 60395 Meacutexico 576 Guadalupe 1246 CostaRica 56674 Argentina 513 Belize 1220 StKittsandNevis 51610 Brasil 500 Colombia 1106 Granada 43556
Jamaica 466 Repuacuteblica Dominicana 924 Bahamas 43158
Venezuela 455 Martinico 891 Venezuela 39305 Peruacute 409 Venezuela 668 Barbados 37383 Panamaacute 370 Jamaica 571 Panamaacute 31701 Colombia 354 Guatemala 492 Jamaica 31055 Guyana 256 Peruacute 417 StVincent 30857 Ecuador 217 PuertoRico 386 Brasil 29392 ElSalvador 191 Barbados 374 Meacutexico 27431 Bolivia 168 Nicaragua 276 Surinam 26979 Paraguay 127 Paraguay 236 Colombia 20746 Guatemala 114 Bolivia 159 RepuacuteblicaDominicana 18588 Honduras 108 StKittsandNevis 104 Guadalupe 17544 Cuba 107 ElSalvador 092 Bolivia 14407 Nicaragua 089 Bahamas 079 Ecuador 14234 AntiguaampBarbuda ndash Guyana 069 Martinica 12746 Aruba ndash Cuba 059 Nicaragua 9854 Bahamas ndash Granada 032 ElSalvador 7967 Repuacuteblica Dominicana ndash Surinam 023 Paraguay 7278 Haitiacute ndash Honduras 020 Guatemala 7027 PuertoRico ndash Ecuador 018 Honduras 6168 Surinam ndash StVincent 018 Cuba 5358 IslasViacutergenes (EEUU) ndash Haitiacute ndash Haitiacute 2454 EEUU 5852 EEUU 292832 EEUU 450696 Oceaniacutea 3652 Oceaniacutea 64761 Oceaniacutea 251112 Europa 1674 Europa 15727 Europa 135948 AmeacutericaLatinay Caribe 659
AmeacutericaLatinay Caribe 9628
AmeacutericaLatinay Caribe 57049
Mundo 772 Mundo 17793 Mundo 64137
FuenteInternationalTelecommunicationsUnion(ITU)
SCCR86 AnexoIpaacutegina3
CuadroA3CostodeaccesoaInternetndash2001
Promedioanualdelcostopor20horasdeaccesomensualaInternetcomoporcentaje delPBIpercaacutepita(medidoenPPP)
Ranking Paiacutes Costo
1 2 3 4 5 6 7 8 9
10 29 31 32 36 41 42 44 45 47 48 49 53 58 61 62 65 66 67
Suecia Beacutelgica Finlandia Noruega Islandia Japoacuten Suiza EstadosUnidos Taiwaacuten Dinamarca Uruguay Argentina TrinidadampTobago Chile Meacutexico Brasil CostaRica Venezuela Colombia Jamaica Panamaacute Bolivia ElSalvador Guatemala RepuacuteblicaDominicana Paraguay Ecuador Honduras
012 029 037 037 046 049 057 065 068 071 263 320 330 454 517 526 543 604 808 840 844 983
1152 1557 1562 2039 2503 3207
FuenteKirkman(2002)
Sobre75paiacutesesrankeados
SCCR86 AnexoIpaacutegina4
CuadroA4IndicedePreparacioacutenparaelAccesoalaRed (NetworkedReadinessIndex(NRI))ndash2001
Ranking NRI
Paiacutes Networked Readiness
1 2 3 4 5 6 7 8 9
10 32 34 37 38 44 45 46 47 48 50 52 55 56 57 63 67 68 69 71 72
EstadosUnidos Islandia Finlandia Suecia Noruega PaiacutesesBajos Dinamarca Singapur Austria ReinoUnido Argentina Chile Uruguay Brasil Meacutexico CostaRica TrinidadampTobago RepuacuteblicaDominicana Panamaacute Venezuela Peruacute ElSalvador Jamaica Colombia Paraguay Bolivia Guatemala Nicaragua Ecuador Honduras
605 603 591 576 568 568 556 547 532 531 401 400 380 379 358 357 352 352 342 341 338 330 329 329 315 304 300 283 265 264
FuenteKirkmanetal(2002)
[SigueelAnexoII]
Sobre75paiacutesesrankeados
SCCR86
ANEXOII
REFERENCIASBIBLIOGRAacuteFICAS
BandJyJSGowdy(1997)ldquoSuiGenerisDatabaseProtectionHasItsTimeComerdquo D-LibMagazinejunioWashingtonDC
Barca(2000)ldquoPropiedadIntelectualdelasBasesdeDatosUnAcercamientodesdela JurisprudenciaNorteamericanardquoCuadernodeDoctrinaReacutegimenJuriacutedicodelosBancosde DatosFacultaddeDerechoyCienciasSocialesUniversidaddeBuenosAires
BaronP(2001)ldquoBacktotheFutureLearningfromthePastintheDatabaseDebaterdquoTheOhio StateLawJournalVolumen62Nordm2
BailyMN(2002)ldquoDistinguishedLectureonEconomicsinGovernmentTheNew EconomyPostMortemorSecondWindrdquoJournalofEconomicPerspectivesVolumen16 Nordm 2pp3-22
BancoMundial(2001)ldquoIntellectualPropertyBalancingIncentiveswithCompetitive AccessrdquoenGlobalEconomicProspectsandtheDevelopingCountries2002 Washington DC
BenthamJ(1978)EscritoseconoacutemicosFondodeCulturaEconoacutemicaMeacutexico
BraunsteinYM(2002)ldquoRepercusionesEconoacutemicasdelaProteccioacutendelasBasesdeDatos enlosPaiacutesesenDesarrolloyPaiacutesesenTransicioacutenrdquopreparadoparaelComiteacutePermanentede DerechodeAutoryDerechosConexosSeacuteptimaSesioacuten13a17demayoGinebra
CaballeroLealJL(2000)ldquoProteccioacutenJuriacutedicadelasBasesdeDatosyProteccioacutenSui GenerisparalasBasesdeDatosnoOriginalesrdquoenMAPalaciosyRAntequera(eds) PropiedadIntelectualTemasRelevantesenelEscenarioInternacionalSIECAUSAID
CaacutemaraLapuenteS(1999)ldquoUacuteltimasOrientacionesInternacionalessobrelaProteccioacuten JuriacutedicadelasBasesdeDatosrdquoRevistaChilenadeDerechoVolumen26Nordm1pp9-61enero
CassierM(2002)ldquoBienPrivadoBienColectivoyBienPuacuteblicoenlaEradelaGenoacutemicardquo RevistaInternacionaldeCienciasSocialesNordm171marzo
ChangH(2001)ldquoIntellectualPropertyRightsandEconomicDevelopmentndashHistorical LessonsandEmergingIssuesrdquoJournalofHumanDevelopmentVolumen2Nordm2julio
ChenYyTPuttitanun(2002)ldquoIntellectualPropertyRightsandInnovationinDeveloping CountriesrdquoCenterforEconomicAnalysisDepartmentofEconomicsUniversityofColorado atBoulderWorkingPaperNo02-06mayo
CIPRndashCommissiononIntellectualPropertyRightsndash(2002a)ldquoTechnologyDevelopmentand IntellectualPropertyRightsrdquoWorkshop1enero
SCCR86 AnexoIIpaacutegina2
CIPRndashCommissiononIntellectualPropertyRightsndash(2002b)ldquoCopyrightSoftwareandthe InternetrdquoWorkshop5enero
ColstonC(2001)ldquoSuiGenerisDatabaseRightRipeforReviewrdquoJournalofInformation LawandTechnologyNordm 3 noviembre
CommitteeforaStudyonPromotingAccesstoScientificandTechnicalDataforthePublic InterestCommissiononPhysicalSciencesMathematicsandApplicationsNationalResearch Council(1999)AQuestionofBalancePublicRightsandthePublicInterestinScientifical andTechnicalDatabasesNationalAcademyofSciencesWashingtonDC
CorreaCM(2000)ldquoFairUseintheDigitalErardquopresentadoenelThirdUNESCO CongressonEthicalLegalandSocietalChallengesofCyberspace13-15denoviembre Paris
CowanRyEHarison(2001)ldquoIntellectualPropertyRightsinaKnowledge-Based EconomyrdquoMERITInfonomicsResearchMemorandumSeries2001-027septiembre Maastricht
CraftsN(2000)ldquoGlobalizationandGrowthintheTwentiethCenturyrdquoInternational MonetaryFundWorkingPaper0044WashingtonDC
DrsquoAndreaTysonLyESherry(1997)ldquoInformationIndustryAssociationStatutory ProtectionForDatabasesEconomicampPublicPolicyIssuesrdquoCommitteeontheJudiciary USHouseofRepresentatives
DavidPA(2000)ldquoTheDigitalTechnologyBoomerangNewIntellectualPropertyRights ThreatenGloballdquoOpenSciencerdquoWorkingPaper00-016AllSoulsCollegeOxfordamp StanfordUniversityoctubre
DavidPA(2002)ldquoDoestheNewEconomyNeedalltheOldIPRInstitutionsDigital InformationGoodsandAccesstoKnowledgeforEconomicDevelopmentrdquopreparadoparala WIDERConferencefortheNewEconomyinDevelopmentmayoHelsinki
DavidPAyDForay(2002)ldquoFundamentosEconoacutemicosdelaSociedaddel ConocimientordquoComercioExteriorVolumen52Nordm6pp472-490junio
DeOliveiraAscensatildeoJ(2002)ldquoBasesdeDadosElectroacutenicasOEstadodaQuestatildeoem PortugalenaEuropardquoRevistadeAssociaccedilatildeoBrasileiradaPropriedadeIntelectual(ABPI) Nordm56pp6-14enerofebreroRiodeJaneiro
DusollierSYPoulletyMBuydens(2000)ldquoCopyrightandAccesstoInformationinthe DigitalEnvironmentrdquopresentadoenelThirdUNESCOCongressonEthicalLegaland SocietalChallengesofCyberspace13-15denoviembreParis
ElKassasS(2002)ldquoStudyontheProtectionofUnoriginalDatabasesrdquopreparadoparael ComiteacutePermanentedeDerechodeAutoryDerechosConexosSeacuteptimaSesioacuten13a17de mayoGinebra
SCCR86 AnexoIIpaacutegina3
ForayD(1997)ldquoGenerationandDistributionofTechnologicalKnowledgeIncentives NormsandInstitutionsrdquoenCEdquist(ed)SystemsofInnovationTechnologiesInstitutions andOrganizationsPinterLondres
Forero-PinedaCyHJaramillo-SalazarldquoElAccesodelosInvestigadoresdelosPaiacuteses MenosDesarrolladosalaCienciaylaTecnologiacuteaInternacionalrdquo RevistaInternacionalde CienciasSocialesNordm171marzoParis
FreitasPereiraMNCJSRibeiroLTractenbergyPLoureiroMedeiros(1999)ldquoBases deDadosnaEconomiadoConhecimentoAQuestatildeodaQualidaderdquo RevistaCiecircnciada InformaccedilatildeoVolumen28Nordm2
GalliniNySScotchmer(2002)ldquoIntellectualPropertyWhenisitthebestincentive systemrdquoenAJaffeJLernerySStern(eds)InnovationPolicyandtheEconomyVol2 MITPress
GilbertR(1999)ldquoEconomicFactorsintheProductionDisseminationandUseofScientific andTechnicalDatabasesrdquoenProceedingsoftheWorkshoponPromotingAccesstoScientific andTechnicalDataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicyOptionsNational AcademyofSciencesPartIWorkshopPresentationsenero
GordonRJ(1999)ldquoHastheldquoNewEconomyrdquoRenderedtheProductivitySlowdown Obsoleterdquopreparadoparael ProductivityGrowthWorkshopFederalReserveBankof St Louis
GordonRJ(2002)ldquoTechnologyandEconomicPerformanceintheAmericanEconomyrdquo NBERWorkingPaperSeriesWorkingPaper8771febrero
GranstrandODForayPDavidetal(2001)ldquoWorkshopReportonIPR(Intellectual PropertyRights)AspectsofInternetCollaborationsrdquoEuropeanCommissionResearch DirectorateGeneralDirectorateBndashEuropeanResearchAreaStructuralAspectsWorking Paper
GrossmanGMyELai(2002)ldquoInternationalProtectionofIntellectualPropertyrdquoNational BureauofEconomicResearchWorkingPaper8704
HallBH(2002)ldquoOnCopyrightandPatentProtectionforSoftwareandDatabasesATale ofTwoWorldsrdquoenOGranstrand(ed)EconomicsLawandIntellectualPropertyKluwer
HellerMAldquoTheTragedyoftheAnticommonsrdquoHarvard LawReviewJanuary1998
HerreraBravoR(2001)ldquoAlgunasObrasDigitalesysuProteccioacutenJuriacutedicardquodisponibleen httprodolfoherreragaleoncomdocumentoshtmmarzo
HowellR(1998)ldquoDatabaseProtectionandCanadianLawrdquopreparadoparaIndustryCanada andCanadianHeritagedisponibleenhttpstrategisicgccaSSGip01045ehtml
HugenholtzB(2001)ldquoTheNewDatabaseRightEarlyCaseLawfromEuroperdquo presentadoenNinthAnnualConferenceonInternationalIPLawampPolicyFordham UniversitySchoolofLawNewYork19-20abril
SCCR86 AnexoIIpaacutegina4
HughesJ(2002)ldquoPoliticalEconomiesofHarmonizationDatabaseProtectionandInformation PatentsrdquopresentadoenelSeminarioFrontiersofownershipinthedigitaleconomyjunioParis
ITACndashInformationTechnologyAssociationofCanadandash(1997)ldquoDatabaseProtectionrdquo diciembre
JasziP(1996)ldquoSummaryandAnalysisofHR3531rdquoAssociationofResearchLibraries agosto
JijenaLeivaRJ(1999)ldquoPropiedadIntelectualeInternetrdquoREDIRevistaElectroacutenicade DerechoInformaacutetico Nordm10
KhanZB(2002)ldquoIntellectualPropertyandEconomicDevelopmentLessonsfrom AmericanandEuropeanHistoryrdquoCommissiononIntellectualPropertyRightsStudy Paper 1a
KirkmanG(ed)(2002)TheGlobalInformationTechnologyReport2001-2002Readiness fortheNetworkedWorldCenterforInternationalDevelopmentatHarvardUniversity
KirkmanGSCAOsorioyJDSachs(2002)ldquoTheNetworkedReadinessIndex MeasuringthePreparednessofNationsfortheNetworkedWorldrdquoenKirkmanG(ed)opcit
LallS(2001)ldquoIndicatorsoftheRelativeImportanceofIPRsinDevelopingCountriesrdquo UNCTADICTSDCapacityBuildingProjectonIntellectualPropertyRightsandSustainable Developmentdraftnoviembre
LevinRCAKKlevorickRRNelsonySGWinter(1987)ldquoAppropriatingthe ReturnsfromIndustrialResearchandDevelopmentrdquoBrookingsPapersonEconomic ActivityNordm3
LinnA(2000)ldquoHistoryofDatabaseProtectionLegalIssuesofConcerntotheScientific CommunityrdquoGlobalChangeDataandInformationSystem(GCDIS)USGlobalChange ResearchProgram(USGCRP)marzo
LiptonJ(2002)ldquoTheEUDatabaseRightandUniversityTeachingMaterials Journalof TechnologyLawandPolicyLevinCollegeofLawUniversityofFloridaissue1marzo
LoseyRC(1995)ldquoPracticalandLegalProtectionofComputerDatabasesrdquodisponibleen httpwwwfloridalawfirmcomarticlehtml
MaskusK(2000)IntellectualPropertyRightsintheGlobalEconomyInstitutefor InternationalEconomics
MaurerSMySScotchmer(1999)ldquoIntellectualPropertyRightsDatabaseProtectionIs ItBrokenandShouldWeFixItrdquoScienceVolumen284Mayo
MaurerSMPBHugenholtzyHJOnsrud(2001)ldquoEuropersquosDatabaseExperimentrdquo ScienceVolumen294octubre
MaurerSM(1999)ldquoRawKnowledgeProtectingTechnicalDatabasesforScienceand IndustryrdquoenProceedingsoftheWorkshoponPromotingAccesstoScientificandTechnical
SCCR86 AnexoIIpaacutegina5
DataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicyOptionsNationalAcademyof SciencesAppendixCenero
MilleacuteA(1996)ldquoProteccioacutenalosFabricantesdeBasesdeDatosunNuevolsquoDerecho ConexordquoRevistaDerechodelaAltaTecnologiacuteaantildeoVIIINdeg93mayo
MilleacuteA(1999)ldquoProtectionofDatabasesWorkshoprdquopreparadoparalaInternational ConferenceonElectronicCommerceandIntellectualPropertyOrganizacioacutenMundialdela PropiedadIntelectualseptiembre
NASndashNationalAcademyofSciences ndash(1999)ProceedingsoftheWorkshoponPromoting AccesstoScientificandTechnicalDataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicy OptionsWashingtonDC
NicholsonJFyMFreno(2001)ldquoProtectingtheContentofDatabasesrdquoIPLitigator enero
OECD(2001)TheNewEconomyBeyondtheHypeFinalReportontheOECDGrowth ProjectOECDParis
OramA(2000)ldquoTheSapandtheSyrupoftheInformationAgeCopingwithDatabase ProtectionLawsrdquodisponibleen httpwwworeillycom~andyoprofessionalcollection_lawhtml
OvillaBuenoR(1998)ldquoLaProteccioacutenJuriacutedicadelasBasesdeDatosenMeacutexicoDelos lineamientosInternacionalesalaNuevaLeyFederaldelDerechodeAutorrdquoenBecerra RamiacuterezM(ed)EstudiosdeDerechoIntelectualenHomenajealProfesorDavidRangel MedinaInstitutodeInvestigacionesJuriacutedicasdelaUNAMMeacutexico
PaacuteezMantildeaacuteJ(1997)ldquoProteccioacutenjuriacutedicadelosproductoresyusuariosdelasbasesde datosenlosderechosespantildeolycomunitariordquodisponibleenelsitiowebInformaacuteticos EuropeosExpertos(wwwieees)
PetersM(1999)ldquoSummaryOverviewofExistingandProposedIntellectualPropertyRights RegimesforDatabasesrdquoenProceedingsoftheWorkshoponPromotingAccesstoScientific andTechnicalDataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicyOptionsNational AcademyofSciencesPartIWorkshopPresentationsenero
QuinnN(2000)ldquoBancosdeDatosPrincipiodeLegalidadyTutelaPenalenlaLey ArgentinardquoCuadernodeDoctrinaReacutegimenJuriacutedicodelosBancosdeDatosFacultadde DerechoyCienciasSocialesUniversidaddeBuenosAires
ReichmanJHyPSamuelson(1997) ldquoIntellectualPropertyRightsinDatardquoVanderbilt LawReviewVolumen50enero
ReichmanJyPUhlir(1999)ldquoDatabaseProtectionattheCrossroadsRecent DevelopmentsandtheirImpactonScienceandTechnologyrdquoTheBerkeleyTechnologyLaw Journal14-2
SCCR86 AnexoIIpaacutegina6
RiisT(2002)ldquoEconomicImpactoftheProtectionofUnoriginalDatabasesinDeveloping CountriesandCountriesinTransitionrdquopreparadoparaelComiteacutePermanentedeDerechode AutoryDerechosConexosSeacuteptimaSesioacuten13a17demayoGinebra
RomerP(1993)ldquoTwoStrategiesforEconomicDevelopmentUsingIdeasandProducingIdeasrdquo ProceedingsoftheWorldBankAnnualConferenceonDevelopmentEconomics1992
SchraderDyRJeweler(1999)ldquoIntellectualPropertyProtectionforNoncreative DatabasesrdquoCongressionalResearchServiceReportsseptiembre
ScotchmerS(1999)ldquoCummulativeInnovationinTheoryandPracticerdquoGSPPWorking Paper240UCBerkeleyfebrero
ShapiroCyHVarian(1999)InformationRulesAstrategicGuidetotheNetwork EconomyHarvardBusinessSchoolPressMassBoston
ShengliZ(2002)ldquoTheEconomicImpactoftheProtectionofDatabaseinChinardquopreparado paraelComiteacutePermanentedeDerechodeAutoryDerechosConexosSeacuteptimaSesioacuten13 a 17demayoGinebra
StefikMyTLunt(1999)ldquoOverviewofTechnologiesforProtectingandfor MisappropriatingDigitalIntellectualPropertyRightsTheCurrentSituationandFuture ProspectsrdquoenProceedingsoftheWorkshoponPromotingAccesstoScientificandTechnical DataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicyOptionsNationalAcademyof SciencesPartIWorkshopPresentationsenero
StoryA(2002)ldquoStudyonIntellectualPropertyRightstheInternetandCopyrightrdquo CommissiononIntellectualPropertyRightsStudyPaper5
[FindelAnexoIIydeldocumento]
SCCR86 paacutegina29
Ecuador51 ndashenesteuacuteltimopaiacutesademaacutesenelaacutembitoadministrativosehansolicitadoen algunoscasoslapraacutecticademedidascautelaresporlapresuntautilizacioacuteniliacutecitadebasesde datoselectroacutenicasSinembargoobviamenteellonosignificaquenosehayanproducido muchosotrosepisodiosdepirateriacuteaquenohanllegadoalainstanciajudicialsinoquesehan resueltoprivadamente(asiacutecomotambieacutendeotrosquetodaviacuteasesiguenproduciendosinque seafaacutecilcomodeciacuteamosantessiquieraidentificarconprecisioacutenalosinfractores)Porotro ladocabedestacarquesiacutehanexistidocasosenloscualeslajusticiayahaprotegido compilacionesquecumpliacuteanconlosrequisitosdeoriginalidadenladisposicioacutenyoseleccioacuten delosdatosdeformataldeserprotegiblesbajolalegislacioacutendederechodeautor52
Enesteescenariolaconclusioacutengeneraldenuestrotrabajodecampoesquesalvoalguna excepcioacuten53nohayevidenciaquemuestrequeexistaunreclamoporpartedelasempresase institucionesquemantienenycomercializanbasesdedatosenAmeacutericaLatinayelCaribepor contarconunalegislacioacutensuigenerisalestilodelaintroducidaenlaUEDehechoenlas entrevistasycontactosquerealizamosparaestainvestigacioacutenencontramosquelamayorparte delasorganizacionesdedicadasacomercializarbasesdedatosteniacuteanescasoconocimientodel debatesobreeltemaenEuropaylosEEUUyvariasinclusodesconociacuteanquelasbasesdesu propiedadpodriacuteanrecibirsiseaplicaraunalegislacioacutencomolaeuropeaporejemplouna proteccioacutenlegalespeciacutefica54 Asuvezlasoficinasrespectivasdederechosdeautorenla regioacutennohanreportadoquelosactoresprivadosquepodriacuteanrecibirproteccioacutenencasode sancionarseunalegislacioacutensuigenerisesteacutenimpulsandouncambioenesesentido(locual podriacuteaobedecerentreotrosfactoresalyamencionadoescasotamantildeodelaindustria respectiva)Todoestoporciertonoimplicaquelasempresasdelsectornodeseenmejorarel niveldeproteccioacutenlegalconelquecuentansinembargolaconclusioacutengeneralesqueal menosporelmomentolamayorpreocupacioacutenenmaterialegalestariacuteaenquesemejoreel niveldeenforcementdelalegislacioacutenyavigente
51 Elconflictoseprodujoentredosempresasquecomercializancompilacionesdeleyesenformatos digitales
52 EnArgentinayaen1974sediouncasoenestesentidoresueltofavorablementeparael demandanteporcopiadeunabasededatosqueconteniacuteanormativasdecomercioexterior (CNCivSalaD30474inreldquoGuiacuteaPraacutecticadelExportadoreImportadorSRLcEmpresaIARA yotrordquo)ndashverQuinn(2000)MaacutesrecientementelaempresaLaLeyobtuvounfallofavorableen 1996porunademandacontraotrafirmaquehabiacuteareproducidosinautorizacioacutenunabasede datosreferencialderepertoriosjuriacutedicosqueLaLeycomercializabaenCDs
53 SolamenteenelcasodelServiccediloFederaldeProcessamentodeDados(SERPRO)deBrasillas autoridadesconsultadasexpresaronunaopinioacutenclaraycondefinidoconocimientodecausaa favordeimplementarunaproteccioacutensuigenerisparalasbasesdedatos(significativamentese tratadeunaempresaestatal)
54 Existenalavezcasosenloscualesdeterminadasempresassearroganaunqueporciertosin baseslegalessoacutelidasderechosquenoposeenasiacuteunportalchilenodeinformacioacutensobre economiacuteaynegociosensupaacuteginawebsentildealaqueldquotodotextomuacutesicasonidofotografiacuteas videosgraacuteficosprogramasyengeneralcualquierinformacioacutencontenidaenelportalpor cualquiermedioseraacutedenominadaensuconjuntolsquoContenidorsquoDichoContenidoesdepropiedad exclusivadelaempresayseencuentraprotegidoporleyeslocalesytratadosinternacionalesde propiedadintelectualrdquo(verJijenaLeiva1999)
SCCR86 paacutegina30
V CONCLUSIONES
LadiscusioacutenacercadelosDPIsobrelasbasesdedatosldquonooriginalesrdquoprobablemente ejemplificadeunmodoparticularmenteagudolasiemprepresentetensioacutenentrelanecesidad deestablecerunmarcodeincentivosatractivoparalageneracioacutendenuevosproductoseideasy elobjetivodequedichosproductoseideasgenerenlamayorcantidaddeldquoderramesrdquosobreel conjuntodelsistemaeconoacutemicoydeltejidosocial
Decimosqueenestecasodichatensioacutenesespecialmenteagudaentantoqueunreacutegimen suigenerisparalasbasesdedatosnoapuntariacuteaaprotegerlasbasesensiacutemismasentanto productosnuevosyocreativossinoalainformacioacutenenellascontenidaconelconsiguiente riesgodequeseestablezcanliacutemitesalacirculacioacutendeaquellainclusodelaquehastael presentesemantieneeneldominiopuacuteblicoEnotraspalabraslacreacioacutendenuevosDPIsobre lasbasesdedatospodriacuteasesgarelbalanceentreproteccioacuten-difusioacutendeformapeligrosamente pronunciadaafavordelprimerteacuterminodedichobinomioLasamenazasenesteuacuteltimoterreno noseobservansoacuteloenlasmuysensiblesaacutereasdelacienciaylaeducacioacutensinotambieacutenenel propiocampocomercialndasheinclusoenvinculacioacutenconeldesarrollodeInternetporejemplo
Otropuntoclaveesquedichoreacutegimennosedirigiriacuteaapromoverlageneracioacutendeideaso bienesnuevosnilosesfuerzoscreativossinobaacutesicamentealasinversionesrealizadasenla recoleccioacutenyorganizacioacutendeinformacioacuten(einclusodeotrotipodeelementosalmenosenla definicioacutendelaUnioacutenEuropea)dediversotipoElloenprincipioiriacuteaencontratantodela tradicioacutendelalegislacioacutendederechosdeautorenbuenapartedelmundocomodelosobjetivos quedeberiacuteananimaralosregiacutemenesdeDPIdesdeunpuntodevistaeconoacutemicoAsimismoal menosenlaformaenqueelreacutegimensuigenerishasidoestablecidoenlaUEtendriacuteael potencialriesgodegenerarproteccionesperpetuas(encontradelaideadeproteccioacutentemporal queestaacuteenlabasedelalegislacioacutensobrepropiedadintelectual)
Nosorprendeentoncesencontrarqueauacutenenlospaiacutesesdesarrolladosndashprincipales productoresyconsumidoresdebasesdedatosndashexisteunafuertediscusioacutenacercadela convenienciadeadoptarlegislacionessuigenerisdeltipodelasimplementadasenlaUE discusioacutenqueporelmomentohabloqueadolaintroduccioacutendenormassimilaresen los EEUU
Muchasmaacutesdudassurgenenelcasodelospaiacutesesendesarrolloyaqueentantosonal presenteprincipalmenteconsumidoresantesqueproductoresdebasesdedatoslaadopcioacutende disciplinasinternacionalesenlamateriaaparentementegenerariacuteaunbalancecosto-beneficio auacutenmenosfavorablequeenlasnacionesavanzadas
LaevidenciaempiacutericaquehemosrecogidoparaelcasodeAmeacutericaLatinayelCaribea suveznoparecedarsustentoalargumentoafavordeestablecerDPIparalasbasesdedatosno originalesentantonohemosobservadoquelaincipienteindustriaqueexisteenlaregioacuten aparentementeconcentradaenlospaiacutesesmaacutesavanzadosdelamismaesteacutesiendoperjudicada porlaausenciadeunalegislacioacutensuigenerisenlamaterialosperjuicioscomercialesque ciertamenteexistenaunquetienenunamagnitudinciertaparecenderivarmaacutesbiendelafalta deunadecuadoenforcementdelalegislacioacutenactualmenteexistenteEnconsecuenciaal presentenopareceexistirunintereacuteseconoacutemiconitampocosocialconcretodesdeelpuntode vistadelospaiacutesesdelaregioacutenafavordeunalegislacioacuteninternacionalsobrebasesdedatos ldquonooriginalesrdquocomolapropuestaantildeosatraacutesenelsenodelaOMPI
SCCR86 paacutegina31
Todoestosinembargonodebeserinterpretadoenelsentidodequelasituacioacutenactual enlamateriaesenalguacutensentidooacuteptimaEstaacuteclaroporunladoquepeseaqueexistentanto legislacioacutencomomediostecnoloacutegicosquepodriacuteanprotegeralasinversionesrealizadasenla creacioacutenymantenimientodebasesdedatoshayproblemastantodeenforcementdelos contratosylasleyesrespectivascomodeldquocircunvalacioacutenrdquodelaproteccioacutentecnoloacutegicaque generanpeacuterdidasmonetariasparalospropietariosdelasbasesdedatos(propietariosqueno soacutelooperanenelsectorprivadosinoqueenmuchasocasionessonorganizacionesestatales)
Asuvezdesdeunpuntodevistadinaacutemicopodriacuteaesperarsequelaindustriadebasesde datosenAmeacutericaLatinayelCaribevayaexpandieacutendosealolargodeltiempondashespecialmente amedidaqueseincrementeladifusioacutendelasTICsenlaregioacutenndashconlocualeventualmente podriacuteadarseelcasodequeenunfuturoaparezcanconflictosdemayorsignificacioacutenquelos detectadoshastaahora
EnconsecuenciaresultanecesariocontinuaravanzandoenelestudiodeltemaEn particularseriacuteaimportantequeenelfuturosevayagenerandoinformacioacuteneconoacutemicacierta respectodelamagnituddeestaindustriaenlaregioacutenSibiensetratadeunatareacompleja comolomuestralamuyescasainformacioacutenexistentealrespectoinclusoenlospaiacuteses desarrolladosestaacuteclaroqueresultaimprescindibleparadotardeunabaseempiacutericamaacutesfirmea losdebatessobreeltema
Entantodenuestrotrabajosurgequedospasospotencialmentefavorablesparael desarrollodelaindustriadelasbasesdedatosenlospaiacutesesdeAmeacutericaLatinayelCaribe seriacuteani)mejorarelenforcementdelasnormativasactualmentevigentessobreeltematanto enelaacutereadederechosdeautorcomoenlosotroscamposjuriacutedicosinvolucrados(competencia deslealetc)ii)propenderaunamayorpenetracioacutendelasTICsenlospaiacutesesdelaregioacuten
Afuturoasuvezdebedarseinicioaunprocesodediaacutelogoentrelasdistintaspartescon intereacutessobreeltemaparaevaluarenqueacutemedidapodriacuteasernecesarioreformarlaslegislaciones actualmenteexistentesenmateriadecompetenciadeslealporejemploparahacermaacutesefectiva laproteccioacutenparalospropietariosdebasesdedatosenlaregioacutenDeesemismodiaacutelogo podriacuteanirsurgiendoconsensosnuevosacercadesiresultanecesarioonoavanzarenalguacutentipo deproteccioacutendelasbasesdedatosporlaviacuteadelosDPIndashyacercadecuaacutelesseriacuteanlas modalidadesdedichaproteccioacutenencasodequeseconcluyeraquesuimplementacioacutenseriacutea positivandashinclusoenelmarcomultilateralapartirtantodelaacumulacioacutendeexperienciaenla aplicacioacutendelasnormasyavigentesenalgunasregionescomodelapropiaevolucioacutendel mercadodebasesdedatosenlospaiacutesesdeAmeacutericaLatinayelCaribe
[SigueelAnexoI]
SCCR86
ANEXOI
CuadroA1AccesoatelefoniacuteaenAmeacutericaLatinayelCaribendash2001
Telefoniacuteacelular Telefoniacuteafija
Paiacutes Nordmsuscriptores cada100hab Paiacutes
Nordmliacuteneastelefoacutenicas cada100hab
Martinica 7153 Guadalupe 6359 Araba 5000 Chile 3402 AntiguaampBarbuda 3177 PuertoRico 3065 IslasViacutergenes (EEUU) 2890 Jamaica 2694 Venezuela 2635 Meacutexico 2168 Panamaacute 2070 Bermuda 2064 Paraguay 2040 Bahamas 1966 Surinam 1911 Argentina 1861 TrinidadampTobago 1734 Brasil 1673 Uruguay 1547 Repuacuteblica Dominicana 1465 ElSalvador 1250 Belize 1155 Barbados 1064 Guatemala 970 Bolivia 899 Guyana 866 Colombia 763 CostaRica 757 Ecuador 667 Granada 641 Peruacute 592 Honduras 361 StKittsandNevis 312 Nicaragua 299 StVincent 208 Dominica 156 Haitiacute 111 Cuba 007
Bermuda 8715 StKittsandNevis 5688 IslasViacutergenes(EEUU) 5637 AntiguaampBarbuda 4735 Barbados 4629 Guadalupe 4493
Martinica 4300 Bahamas 4003 Aruba 3503 PuertoRico 3364 Granada 3275 Dominica 2906 Uruguay 2829 TrinidadampTobago 2399 Chile 2390 CostaRica 2297 StVincent 2196 Brasil 2178 Argentina 2163
Jamaica 1973 Surinam 1758 Colombia 1705 Panamaacute 1483 Belize 1444 Meacutexico 1372 Venezuela 1120 RepuacuteblicaDominicana 1102 Ecuador 1037 ElSalvador 934 Guyana 919 Peruacute 775 Guatemala 647 Bolivia 622 Paraguay 512 Cuba 510 Honduras 471 Nicaragua 312 Haitiacute 097
EEUU 4442 EEUU 6645 Oceaniacutea 4495 Europa 4377 AmeacutericaLatinay Caribe 1717
Europa 4062 Oceaniacutea 4002
AmeacutericaLatinayCaribe 2327 Mundo 1557 Mundo 1721
FuenteInternationalTelecommunicationsUnion(ITU)
SCCR86 AnexoIpaacutegina2
CuadroA2AccesoaInternetypenetracioacutendePCsenAmeacutericaLatinayelCaribendash2000
PCs Internet
Paiacutes NordmPCscada
100hab Paiacutes
NordmServidores cada10000
hab Paiacutes
Nordm usuarios
cada 10000hab
Bermuda 4654 Bermuda 52727 Bermuda 390137 Guadalupe 1974 Uruguay 16202 Chile 165765 StKittsandNevis 1817 Argentina 7298 Aruba 136536 CostaRica 1491 Meacutexico 5655 Uruguay 110878 Granada 1271 Panamaacute 5313 PuertoRico 102179
Martinica 1266 Brasil 5153 IslasViacutergenes (EEUU) 100322
Belize 1249 TrinidadampTobago 5096 Peruacute 97420 StVincent 1058 Chile 4881 Dominica 77777 Uruguay 1049 AntiguaampBarbuda 4095 TrinidadampTobago 77258 Chile 823 Araba 2809 Argentina 67509
Barbados 822 IslasViacutergenes (EEUU) 2807 AntiguaampBarbuda 65203
Dominica 713 Dominica 2424 Belize 62447 TrinidadampTobago 618 CostaRica 1829 Guyana 60395 Meacutexico 576 Guadalupe 1246 CostaRica 56674 Argentina 513 Belize 1220 StKittsandNevis 51610 Brasil 500 Colombia 1106 Granada 43556
Jamaica 466 Repuacuteblica Dominicana 924 Bahamas 43158
Venezuela 455 Martinico 891 Venezuela 39305 Peruacute 409 Venezuela 668 Barbados 37383 Panamaacute 370 Jamaica 571 Panamaacute 31701 Colombia 354 Guatemala 492 Jamaica 31055 Guyana 256 Peruacute 417 StVincent 30857 Ecuador 217 PuertoRico 386 Brasil 29392 ElSalvador 191 Barbados 374 Meacutexico 27431 Bolivia 168 Nicaragua 276 Surinam 26979 Paraguay 127 Paraguay 236 Colombia 20746 Guatemala 114 Bolivia 159 RepuacuteblicaDominicana 18588 Honduras 108 StKittsandNevis 104 Guadalupe 17544 Cuba 107 ElSalvador 092 Bolivia 14407 Nicaragua 089 Bahamas 079 Ecuador 14234 AntiguaampBarbuda ndash Guyana 069 Martinica 12746 Aruba ndash Cuba 059 Nicaragua 9854 Bahamas ndash Granada 032 ElSalvador 7967 Repuacuteblica Dominicana ndash Surinam 023 Paraguay 7278 Haitiacute ndash Honduras 020 Guatemala 7027 PuertoRico ndash Ecuador 018 Honduras 6168 Surinam ndash StVincent 018 Cuba 5358 IslasViacutergenes (EEUU) ndash Haitiacute ndash Haitiacute 2454 EEUU 5852 EEUU 292832 EEUU 450696 Oceaniacutea 3652 Oceaniacutea 64761 Oceaniacutea 251112 Europa 1674 Europa 15727 Europa 135948 AmeacutericaLatinay Caribe 659
AmeacutericaLatinay Caribe 9628
AmeacutericaLatinay Caribe 57049
Mundo 772 Mundo 17793 Mundo 64137
FuenteInternationalTelecommunicationsUnion(ITU)
SCCR86 AnexoIpaacutegina3
CuadroA3CostodeaccesoaInternetndash2001
Promedioanualdelcostopor20horasdeaccesomensualaInternetcomoporcentaje delPBIpercaacutepita(medidoenPPP)
Ranking Paiacutes Costo
1 2 3 4 5 6 7 8 9
10 29 31 32 36 41 42 44 45 47 48 49 53 58 61 62 65 66 67
Suecia Beacutelgica Finlandia Noruega Islandia Japoacuten Suiza EstadosUnidos Taiwaacuten Dinamarca Uruguay Argentina TrinidadampTobago Chile Meacutexico Brasil CostaRica Venezuela Colombia Jamaica Panamaacute Bolivia ElSalvador Guatemala RepuacuteblicaDominicana Paraguay Ecuador Honduras
012 029 037 037 046 049 057 065 068 071 263 320 330 454 517 526 543 604 808 840 844 983
1152 1557 1562 2039 2503 3207
FuenteKirkman(2002)
Sobre75paiacutesesrankeados
SCCR86 AnexoIpaacutegina4
CuadroA4IndicedePreparacioacutenparaelAccesoalaRed (NetworkedReadinessIndex(NRI))ndash2001
Ranking NRI
Paiacutes Networked Readiness
1 2 3 4 5 6 7 8 9
10 32 34 37 38 44 45 46 47 48 50 52 55 56 57 63 67 68 69 71 72
EstadosUnidos Islandia Finlandia Suecia Noruega PaiacutesesBajos Dinamarca Singapur Austria ReinoUnido Argentina Chile Uruguay Brasil Meacutexico CostaRica TrinidadampTobago RepuacuteblicaDominicana Panamaacute Venezuela Peruacute ElSalvador Jamaica Colombia Paraguay Bolivia Guatemala Nicaragua Ecuador Honduras
605 603 591 576 568 568 556 547 532 531 401 400 380 379 358 357 352 352 342 341 338 330 329 329 315 304 300 283 265 264
FuenteKirkmanetal(2002)
[SigueelAnexoII]
Sobre75paiacutesesrankeados
SCCR86
ANEXOII
REFERENCIASBIBLIOGRAacuteFICAS
BandJyJSGowdy(1997)ldquoSuiGenerisDatabaseProtectionHasItsTimeComerdquo D-LibMagazinejunioWashingtonDC
Barca(2000)ldquoPropiedadIntelectualdelasBasesdeDatosUnAcercamientodesdela JurisprudenciaNorteamericanardquoCuadernodeDoctrinaReacutegimenJuriacutedicodelosBancosde DatosFacultaddeDerechoyCienciasSocialesUniversidaddeBuenosAires
BaronP(2001)ldquoBacktotheFutureLearningfromthePastintheDatabaseDebaterdquoTheOhio StateLawJournalVolumen62Nordm2
BailyMN(2002)ldquoDistinguishedLectureonEconomicsinGovernmentTheNew EconomyPostMortemorSecondWindrdquoJournalofEconomicPerspectivesVolumen16 Nordm 2pp3-22
BancoMundial(2001)ldquoIntellectualPropertyBalancingIncentiveswithCompetitive AccessrdquoenGlobalEconomicProspectsandtheDevelopingCountries2002 Washington DC
BenthamJ(1978)EscritoseconoacutemicosFondodeCulturaEconoacutemicaMeacutexico
BraunsteinYM(2002)ldquoRepercusionesEconoacutemicasdelaProteccioacutendelasBasesdeDatos enlosPaiacutesesenDesarrolloyPaiacutesesenTransicioacutenrdquopreparadoparaelComiteacutePermanentede DerechodeAutoryDerechosConexosSeacuteptimaSesioacuten13a17demayoGinebra
CaballeroLealJL(2000)ldquoProteccioacutenJuriacutedicadelasBasesdeDatosyProteccioacutenSui GenerisparalasBasesdeDatosnoOriginalesrdquoenMAPalaciosyRAntequera(eds) PropiedadIntelectualTemasRelevantesenelEscenarioInternacionalSIECAUSAID
CaacutemaraLapuenteS(1999)ldquoUacuteltimasOrientacionesInternacionalessobrelaProteccioacuten JuriacutedicadelasBasesdeDatosrdquoRevistaChilenadeDerechoVolumen26Nordm1pp9-61enero
CassierM(2002)ldquoBienPrivadoBienColectivoyBienPuacuteblicoenlaEradelaGenoacutemicardquo RevistaInternacionaldeCienciasSocialesNordm171marzo
ChangH(2001)ldquoIntellectualPropertyRightsandEconomicDevelopmentndashHistorical LessonsandEmergingIssuesrdquoJournalofHumanDevelopmentVolumen2Nordm2julio
ChenYyTPuttitanun(2002)ldquoIntellectualPropertyRightsandInnovationinDeveloping CountriesrdquoCenterforEconomicAnalysisDepartmentofEconomicsUniversityofColorado atBoulderWorkingPaperNo02-06mayo
CIPRndashCommissiononIntellectualPropertyRightsndash(2002a)ldquoTechnologyDevelopmentand IntellectualPropertyRightsrdquoWorkshop1enero
SCCR86 AnexoIIpaacutegina2
CIPRndashCommissiononIntellectualPropertyRightsndash(2002b)ldquoCopyrightSoftwareandthe InternetrdquoWorkshop5enero
ColstonC(2001)ldquoSuiGenerisDatabaseRightRipeforReviewrdquoJournalofInformation LawandTechnologyNordm 3 noviembre
CommitteeforaStudyonPromotingAccesstoScientificandTechnicalDataforthePublic InterestCommissiononPhysicalSciencesMathematicsandApplicationsNationalResearch Council(1999)AQuestionofBalancePublicRightsandthePublicInterestinScientifical andTechnicalDatabasesNationalAcademyofSciencesWashingtonDC
CorreaCM(2000)ldquoFairUseintheDigitalErardquopresentadoenelThirdUNESCO CongressonEthicalLegalandSocietalChallengesofCyberspace13-15denoviembre Paris
CowanRyEHarison(2001)ldquoIntellectualPropertyRightsinaKnowledge-Based EconomyrdquoMERITInfonomicsResearchMemorandumSeries2001-027septiembre Maastricht
CraftsN(2000)ldquoGlobalizationandGrowthintheTwentiethCenturyrdquoInternational MonetaryFundWorkingPaper0044WashingtonDC
DrsquoAndreaTysonLyESherry(1997)ldquoInformationIndustryAssociationStatutory ProtectionForDatabasesEconomicampPublicPolicyIssuesrdquoCommitteeontheJudiciary USHouseofRepresentatives
DavidPA(2000)ldquoTheDigitalTechnologyBoomerangNewIntellectualPropertyRights ThreatenGloballdquoOpenSciencerdquoWorkingPaper00-016AllSoulsCollegeOxfordamp StanfordUniversityoctubre
DavidPA(2002)ldquoDoestheNewEconomyNeedalltheOldIPRInstitutionsDigital InformationGoodsandAccesstoKnowledgeforEconomicDevelopmentrdquopreparadoparala WIDERConferencefortheNewEconomyinDevelopmentmayoHelsinki
DavidPAyDForay(2002)ldquoFundamentosEconoacutemicosdelaSociedaddel ConocimientordquoComercioExteriorVolumen52Nordm6pp472-490junio
DeOliveiraAscensatildeoJ(2002)ldquoBasesdeDadosElectroacutenicasOEstadodaQuestatildeoem PortugalenaEuropardquoRevistadeAssociaccedilatildeoBrasileiradaPropriedadeIntelectual(ABPI) Nordm56pp6-14enerofebreroRiodeJaneiro
DusollierSYPoulletyMBuydens(2000)ldquoCopyrightandAccesstoInformationinthe DigitalEnvironmentrdquopresentadoenelThirdUNESCOCongressonEthicalLegaland SocietalChallengesofCyberspace13-15denoviembreParis
ElKassasS(2002)ldquoStudyontheProtectionofUnoriginalDatabasesrdquopreparadoparael ComiteacutePermanentedeDerechodeAutoryDerechosConexosSeacuteptimaSesioacuten13a17de mayoGinebra
SCCR86 AnexoIIpaacutegina3
ForayD(1997)ldquoGenerationandDistributionofTechnologicalKnowledgeIncentives NormsandInstitutionsrdquoenCEdquist(ed)SystemsofInnovationTechnologiesInstitutions andOrganizationsPinterLondres
Forero-PinedaCyHJaramillo-SalazarldquoElAccesodelosInvestigadoresdelosPaiacuteses MenosDesarrolladosalaCienciaylaTecnologiacuteaInternacionalrdquo RevistaInternacionalde CienciasSocialesNordm171marzoParis
FreitasPereiraMNCJSRibeiroLTractenbergyPLoureiroMedeiros(1999)ldquoBases deDadosnaEconomiadoConhecimentoAQuestatildeodaQualidaderdquo RevistaCiecircnciada InformaccedilatildeoVolumen28Nordm2
GalliniNySScotchmer(2002)ldquoIntellectualPropertyWhenisitthebestincentive systemrdquoenAJaffeJLernerySStern(eds)InnovationPolicyandtheEconomyVol2 MITPress
GilbertR(1999)ldquoEconomicFactorsintheProductionDisseminationandUseofScientific andTechnicalDatabasesrdquoenProceedingsoftheWorkshoponPromotingAccesstoScientific andTechnicalDataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicyOptionsNational AcademyofSciencesPartIWorkshopPresentationsenero
GordonRJ(1999)ldquoHastheldquoNewEconomyrdquoRenderedtheProductivitySlowdown Obsoleterdquopreparadoparael ProductivityGrowthWorkshopFederalReserveBankof St Louis
GordonRJ(2002)ldquoTechnologyandEconomicPerformanceintheAmericanEconomyrdquo NBERWorkingPaperSeriesWorkingPaper8771febrero
GranstrandODForayPDavidetal(2001)ldquoWorkshopReportonIPR(Intellectual PropertyRights)AspectsofInternetCollaborationsrdquoEuropeanCommissionResearch DirectorateGeneralDirectorateBndashEuropeanResearchAreaStructuralAspectsWorking Paper
GrossmanGMyELai(2002)ldquoInternationalProtectionofIntellectualPropertyrdquoNational BureauofEconomicResearchWorkingPaper8704
HallBH(2002)ldquoOnCopyrightandPatentProtectionforSoftwareandDatabasesATale ofTwoWorldsrdquoenOGranstrand(ed)EconomicsLawandIntellectualPropertyKluwer
HellerMAldquoTheTragedyoftheAnticommonsrdquoHarvard LawReviewJanuary1998
HerreraBravoR(2001)ldquoAlgunasObrasDigitalesysuProteccioacutenJuriacutedicardquodisponibleen httprodolfoherreragaleoncomdocumentoshtmmarzo
HowellR(1998)ldquoDatabaseProtectionandCanadianLawrdquopreparadoparaIndustryCanada andCanadianHeritagedisponibleenhttpstrategisicgccaSSGip01045ehtml
HugenholtzB(2001)ldquoTheNewDatabaseRightEarlyCaseLawfromEuroperdquo presentadoenNinthAnnualConferenceonInternationalIPLawampPolicyFordham UniversitySchoolofLawNewYork19-20abril
SCCR86 AnexoIIpaacutegina4
HughesJ(2002)ldquoPoliticalEconomiesofHarmonizationDatabaseProtectionandInformation PatentsrdquopresentadoenelSeminarioFrontiersofownershipinthedigitaleconomyjunioParis
ITACndashInformationTechnologyAssociationofCanadandash(1997)ldquoDatabaseProtectionrdquo diciembre
JasziP(1996)ldquoSummaryandAnalysisofHR3531rdquoAssociationofResearchLibraries agosto
JijenaLeivaRJ(1999)ldquoPropiedadIntelectualeInternetrdquoREDIRevistaElectroacutenicade DerechoInformaacutetico Nordm10
KhanZB(2002)ldquoIntellectualPropertyandEconomicDevelopmentLessonsfrom AmericanandEuropeanHistoryrdquoCommissiononIntellectualPropertyRightsStudy Paper 1a
KirkmanG(ed)(2002)TheGlobalInformationTechnologyReport2001-2002Readiness fortheNetworkedWorldCenterforInternationalDevelopmentatHarvardUniversity
KirkmanGSCAOsorioyJDSachs(2002)ldquoTheNetworkedReadinessIndex MeasuringthePreparednessofNationsfortheNetworkedWorldrdquoenKirkmanG(ed)opcit
LallS(2001)ldquoIndicatorsoftheRelativeImportanceofIPRsinDevelopingCountriesrdquo UNCTADICTSDCapacityBuildingProjectonIntellectualPropertyRightsandSustainable Developmentdraftnoviembre
LevinRCAKKlevorickRRNelsonySGWinter(1987)ldquoAppropriatingthe ReturnsfromIndustrialResearchandDevelopmentrdquoBrookingsPapersonEconomic ActivityNordm3
LinnA(2000)ldquoHistoryofDatabaseProtectionLegalIssuesofConcerntotheScientific CommunityrdquoGlobalChangeDataandInformationSystem(GCDIS)USGlobalChange ResearchProgram(USGCRP)marzo
LiptonJ(2002)ldquoTheEUDatabaseRightandUniversityTeachingMaterials Journalof TechnologyLawandPolicyLevinCollegeofLawUniversityofFloridaissue1marzo
LoseyRC(1995)ldquoPracticalandLegalProtectionofComputerDatabasesrdquodisponibleen httpwwwfloridalawfirmcomarticlehtml
MaskusK(2000)IntellectualPropertyRightsintheGlobalEconomyInstitutefor InternationalEconomics
MaurerSMySScotchmer(1999)ldquoIntellectualPropertyRightsDatabaseProtectionIs ItBrokenandShouldWeFixItrdquoScienceVolumen284Mayo
MaurerSMPBHugenholtzyHJOnsrud(2001)ldquoEuropersquosDatabaseExperimentrdquo ScienceVolumen294octubre
MaurerSM(1999)ldquoRawKnowledgeProtectingTechnicalDatabasesforScienceand IndustryrdquoenProceedingsoftheWorkshoponPromotingAccesstoScientificandTechnical
SCCR86 AnexoIIpaacutegina5
DataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicyOptionsNationalAcademyof SciencesAppendixCenero
MilleacuteA(1996)ldquoProteccioacutenalosFabricantesdeBasesdeDatosunNuevolsquoDerecho ConexordquoRevistaDerechodelaAltaTecnologiacuteaantildeoVIIINdeg93mayo
MilleacuteA(1999)ldquoProtectionofDatabasesWorkshoprdquopreparadoparalaInternational ConferenceonElectronicCommerceandIntellectualPropertyOrganizacioacutenMundialdela PropiedadIntelectualseptiembre
NASndashNationalAcademyofSciences ndash(1999)ProceedingsoftheWorkshoponPromoting AccesstoScientificandTechnicalDataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicy OptionsWashingtonDC
NicholsonJFyMFreno(2001)ldquoProtectingtheContentofDatabasesrdquoIPLitigator enero
OECD(2001)TheNewEconomyBeyondtheHypeFinalReportontheOECDGrowth ProjectOECDParis
OramA(2000)ldquoTheSapandtheSyrupoftheInformationAgeCopingwithDatabase ProtectionLawsrdquodisponibleen httpwwworeillycom~andyoprofessionalcollection_lawhtml
OvillaBuenoR(1998)ldquoLaProteccioacutenJuriacutedicadelasBasesdeDatosenMeacutexicoDelos lineamientosInternacionalesalaNuevaLeyFederaldelDerechodeAutorrdquoenBecerra RamiacuterezM(ed)EstudiosdeDerechoIntelectualenHomenajealProfesorDavidRangel MedinaInstitutodeInvestigacionesJuriacutedicasdelaUNAMMeacutexico
PaacuteezMantildeaacuteJ(1997)ldquoProteccioacutenjuriacutedicadelosproductoresyusuariosdelasbasesde datosenlosderechosespantildeolycomunitariordquodisponibleenelsitiowebInformaacuteticos EuropeosExpertos(wwwieees)
PetersM(1999)ldquoSummaryOverviewofExistingandProposedIntellectualPropertyRights RegimesforDatabasesrdquoenProceedingsoftheWorkshoponPromotingAccesstoScientific andTechnicalDataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicyOptionsNational AcademyofSciencesPartIWorkshopPresentationsenero
QuinnN(2000)ldquoBancosdeDatosPrincipiodeLegalidadyTutelaPenalenlaLey ArgentinardquoCuadernodeDoctrinaReacutegimenJuriacutedicodelosBancosdeDatosFacultadde DerechoyCienciasSocialesUniversidaddeBuenosAires
ReichmanJHyPSamuelson(1997) ldquoIntellectualPropertyRightsinDatardquoVanderbilt LawReviewVolumen50enero
ReichmanJyPUhlir(1999)ldquoDatabaseProtectionattheCrossroadsRecent DevelopmentsandtheirImpactonScienceandTechnologyrdquoTheBerkeleyTechnologyLaw Journal14-2
SCCR86 AnexoIIpaacutegina6
RiisT(2002)ldquoEconomicImpactoftheProtectionofUnoriginalDatabasesinDeveloping CountriesandCountriesinTransitionrdquopreparadoparaelComiteacutePermanentedeDerechode AutoryDerechosConexosSeacuteptimaSesioacuten13a17demayoGinebra
RomerP(1993)ldquoTwoStrategiesforEconomicDevelopmentUsingIdeasandProducingIdeasrdquo ProceedingsoftheWorldBankAnnualConferenceonDevelopmentEconomics1992
SchraderDyRJeweler(1999)ldquoIntellectualPropertyProtectionforNoncreative DatabasesrdquoCongressionalResearchServiceReportsseptiembre
ScotchmerS(1999)ldquoCummulativeInnovationinTheoryandPracticerdquoGSPPWorking Paper240UCBerkeleyfebrero
ShapiroCyHVarian(1999)InformationRulesAstrategicGuidetotheNetwork EconomyHarvardBusinessSchoolPressMassBoston
ShengliZ(2002)ldquoTheEconomicImpactoftheProtectionofDatabaseinChinardquopreparado paraelComiteacutePermanentedeDerechodeAutoryDerechosConexosSeacuteptimaSesioacuten13 a 17demayoGinebra
StefikMyTLunt(1999)ldquoOverviewofTechnologiesforProtectingandfor MisappropriatingDigitalIntellectualPropertyRightsTheCurrentSituationandFuture ProspectsrdquoenProceedingsoftheWorkshoponPromotingAccesstoScientificandTechnical DataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicyOptionsNationalAcademyof SciencesPartIWorkshopPresentationsenero
StoryA(2002)ldquoStudyonIntellectualPropertyRightstheInternetandCopyrightrdquo CommissiononIntellectualPropertyRightsStudyPaper5
[FindelAnexoIIydeldocumento]
SCCR86 paacutegina30
V CONCLUSIONES
LadiscusioacutenacercadelosDPIsobrelasbasesdedatosldquonooriginalesrdquoprobablemente ejemplificadeunmodoparticularmenteagudolasiemprepresentetensioacutenentrelanecesidad deestablecerunmarcodeincentivosatractivoparalageneracioacutendenuevosproductoseideasy elobjetivodequedichosproductoseideasgenerenlamayorcantidaddeldquoderramesrdquosobreel conjuntodelsistemaeconoacutemicoydeltejidosocial
Decimosqueenestecasodichatensioacutenesespecialmenteagudaentantoqueunreacutegimen suigenerisparalasbasesdedatosnoapuntariacuteaaprotegerlasbasesensiacutemismasentanto productosnuevosyocreativossinoalainformacioacutenenellascontenidaconelconsiguiente riesgodequeseestablezcanliacutemitesalacirculacioacutendeaquellainclusodelaquehastael presentesemantieneeneldominiopuacuteblicoEnotraspalabraslacreacioacutendenuevosDPIsobre lasbasesdedatospodriacuteasesgarelbalanceentreproteccioacuten-difusioacutendeformapeligrosamente pronunciadaafavordelprimerteacuterminodedichobinomioLasamenazasenesteuacuteltimoterreno noseobservansoacuteloenlasmuysensiblesaacutereasdelacienciaylaeducacioacutensinotambieacutenenel propiocampocomercialndasheinclusoenvinculacioacutenconeldesarrollodeInternetporejemplo
Otropuntoclaveesquedichoreacutegimennosedirigiriacuteaapromoverlageneracioacutendeideaso bienesnuevosnilosesfuerzoscreativossinobaacutesicamentealasinversionesrealizadasenla recoleccioacutenyorganizacioacutendeinformacioacuten(einclusodeotrotipodeelementosalmenosenla definicioacutendelaUnioacutenEuropea)dediversotipoElloenprincipioiriacuteaencontratantodela tradicioacutendelalegislacioacutendederechosdeautorenbuenapartedelmundocomodelosobjetivos quedeberiacuteananimaralosregiacutemenesdeDPIdesdeunpuntodevistaeconoacutemicoAsimismoal menosenlaformaenqueelreacutegimensuigenerishasidoestablecidoenlaUEtendriacuteael potencialriesgodegenerarproteccionesperpetuas(encontradelaideadeproteccioacutentemporal queestaacuteenlabasedelalegislacioacutensobrepropiedadintelectual)
Nosorprendeentoncesencontrarqueauacutenenlospaiacutesesdesarrolladosndashprincipales productoresyconsumidoresdebasesdedatosndashexisteunafuertediscusioacutenacercadela convenienciadeadoptarlegislacionessuigenerisdeltipodelasimplementadasenlaUE discusioacutenqueporelmomentohabloqueadolaintroduccioacutendenormassimilaresen los EEUU
Muchasmaacutesdudassurgenenelcasodelospaiacutesesendesarrolloyaqueentantosonal presenteprincipalmenteconsumidoresantesqueproductoresdebasesdedatoslaadopcioacutende disciplinasinternacionalesenlamateriaaparentementegenerariacuteaunbalancecosto-beneficio auacutenmenosfavorablequeenlasnacionesavanzadas
LaevidenciaempiacutericaquehemosrecogidoparaelcasodeAmeacutericaLatinayelCaribea suveznoparecedarsustentoalargumentoafavordeestablecerDPIparalasbasesdedatosno originalesentantonohemosobservadoquelaincipienteindustriaqueexisteenlaregioacuten aparentementeconcentradaenlospaiacutesesmaacutesavanzadosdelamismaesteacutesiendoperjudicada porlaausenciadeunalegislacioacutensuigenerisenlamaterialosperjuicioscomercialesque ciertamenteexistenaunquetienenunamagnitudinciertaparecenderivarmaacutesbiendelafalta deunadecuadoenforcementdelalegislacioacutenactualmenteexistenteEnconsecuenciaal presentenopareceexistirunintereacuteseconoacutemiconitampocosocialconcretodesdeelpuntode vistadelospaiacutesesdelaregioacutenafavordeunalegislacioacuteninternacionalsobrebasesdedatos ldquonooriginalesrdquocomolapropuestaantildeosatraacutesenelsenodelaOMPI
SCCR86 paacutegina31
Todoestosinembargonodebeserinterpretadoenelsentidodequelasituacioacutenactual enlamateriaesenalguacutensentidooacuteptimaEstaacuteclaroporunladoquepeseaqueexistentanto legislacioacutencomomediostecnoloacutegicosquepodriacuteanprotegeralasinversionesrealizadasenla creacioacutenymantenimientodebasesdedatoshayproblemastantodeenforcementdelos contratosylasleyesrespectivascomodeldquocircunvalacioacutenrdquodelaproteccioacutentecnoloacutegicaque generanpeacuterdidasmonetariasparalospropietariosdelasbasesdedatos(propietariosqueno soacutelooperanenelsectorprivadosinoqueenmuchasocasionessonorganizacionesestatales)
Asuvezdesdeunpuntodevistadinaacutemicopodriacuteaesperarsequelaindustriadebasesde datosenAmeacutericaLatinayelCaribevayaexpandieacutendosealolargodeltiempondashespecialmente amedidaqueseincrementeladifusioacutendelasTICsenlaregioacutenndashconlocualeventualmente podriacuteadarseelcasodequeenunfuturoaparezcanconflictosdemayorsignificacioacutenquelos detectadoshastaahora
EnconsecuenciaresultanecesariocontinuaravanzandoenelestudiodeltemaEn particularseriacuteaimportantequeenelfuturosevayagenerandoinformacioacuteneconoacutemicacierta respectodelamagnituddeestaindustriaenlaregioacutenSibiensetratadeunatareacompleja comolomuestralamuyescasainformacioacutenexistentealrespectoinclusoenlospaiacuteses desarrolladosestaacuteclaroqueresultaimprescindibleparadotardeunabaseempiacutericamaacutesfirmea losdebatessobreeltema
Entantodenuestrotrabajosurgequedospasospotencialmentefavorablesparael desarrollodelaindustriadelasbasesdedatosenlospaiacutesesdeAmeacutericaLatinayelCaribe seriacuteani)mejorarelenforcementdelasnormativasactualmentevigentessobreeltematanto enelaacutereadederechosdeautorcomoenlosotroscamposjuriacutedicosinvolucrados(competencia deslealetc)ii)propenderaunamayorpenetracioacutendelasTICsenlospaiacutesesdelaregioacuten
Afuturoasuvezdebedarseinicioaunprocesodediaacutelogoentrelasdistintaspartescon intereacutessobreeltemaparaevaluarenqueacutemedidapodriacuteasernecesarioreformarlaslegislaciones actualmenteexistentesenmateriadecompetenciadeslealporejemploparahacermaacutesefectiva laproteccioacutenparalospropietariosdebasesdedatosenlaregioacutenDeesemismodiaacutelogo podriacuteanirsurgiendoconsensosnuevosacercadesiresultanecesarioonoavanzarenalguacutentipo deproteccioacutendelasbasesdedatosporlaviacuteadelosDPIndashyacercadecuaacutelesseriacuteanlas modalidadesdedichaproteccioacutenencasodequeseconcluyeraquesuimplementacioacutenseriacutea positivandashinclusoenelmarcomultilateralapartirtantodelaacumulacioacutendeexperienciaenla aplicacioacutendelasnormasyavigentesenalgunasregionescomodelapropiaevolucioacutendel mercadodebasesdedatosenlospaiacutesesdeAmeacutericaLatinayelCaribe
[SigueelAnexoI]
SCCR86
ANEXOI
CuadroA1AccesoatelefoniacuteaenAmeacutericaLatinayelCaribendash2001
Telefoniacuteacelular Telefoniacuteafija
Paiacutes Nordmsuscriptores cada100hab Paiacutes
Nordmliacuteneastelefoacutenicas cada100hab
Martinica 7153 Guadalupe 6359 Araba 5000 Chile 3402 AntiguaampBarbuda 3177 PuertoRico 3065 IslasViacutergenes (EEUU) 2890 Jamaica 2694 Venezuela 2635 Meacutexico 2168 Panamaacute 2070 Bermuda 2064 Paraguay 2040 Bahamas 1966 Surinam 1911 Argentina 1861 TrinidadampTobago 1734 Brasil 1673 Uruguay 1547 Repuacuteblica Dominicana 1465 ElSalvador 1250 Belize 1155 Barbados 1064 Guatemala 970 Bolivia 899 Guyana 866 Colombia 763 CostaRica 757 Ecuador 667 Granada 641 Peruacute 592 Honduras 361 StKittsandNevis 312 Nicaragua 299 StVincent 208 Dominica 156 Haitiacute 111 Cuba 007
Bermuda 8715 StKittsandNevis 5688 IslasViacutergenes(EEUU) 5637 AntiguaampBarbuda 4735 Barbados 4629 Guadalupe 4493
Martinica 4300 Bahamas 4003 Aruba 3503 PuertoRico 3364 Granada 3275 Dominica 2906 Uruguay 2829 TrinidadampTobago 2399 Chile 2390 CostaRica 2297 StVincent 2196 Brasil 2178 Argentina 2163
Jamaica 1973 Surinam 1758 Colombia 1705 Panamaacute 1483 Belize 1444 Meacutexico 1372 Venezuela 1120 RepuacuteblicaDominicana 1102 Ecuador 1037 ElSalvador 934 Guyana 919 Peruacute 775 Guatemala 647 Bolivia 622 Paraguay 512 Cuba 510 Honduras 471 Nicaragua 312 Haitiacute 097
EEUU 4442 EEUU 6645 Oceaniacutea 4495 Europa 4377 AmeacutericaLatinay Caribe 1717
Europa 4062 Oceaniacutea 4002
AmeacutericaLatinayCaribe 2327 Mundo 1557 Mundo 1721
FuenteInternationalTelecommunicationsUnion(ITU)
SCCR86 AnexoIpaacutegina2
CuadroA2AccesoaInternetypenetracioacutendePCsenAmeacutericaLatinayelCaribendash2000
PCs Internet
Paiacutes NordmPCscada
100hab Paiacutes
NordmServidores cada10000
hab Paiacutes
Nordm usuarios
cada 10000hab
Bermuda 4654 Bermuda 52727 Bermuda 390137 Guadalupe 1974 Uruguay 16202 Chile 165765 StKittsandNevis 1817 Argentina 7298 Aruba 136536 CostaRica 1491 Meacutexico 5655 Uruguay 110878 Granada 1271 Panamaacute 5313 PuertoRico 102179
Martinica 1266 Brasil 5153 IslasViacutergenes (EEUU) 100322
Belize 1249 TrinidadampTobago 5096 Peruacute 97420 StVincent 1058 Chile 4881 Dominica 77777 Uruguay 1049 AntiguaampBarbuda 4095 TrinidadampTobago 77258 Chile 823 Araba 2809 Argentina 67509
Barbados 822 IslasViacutergenes (EEUU) 2807 AntiguaampBarbuda 65203
Dominica 713 Dominica 2424 Belize 62447 TrinidadampTobago 618 CostaRica 1829 Guyana 60395 Meacutexico 576 Guadalupe 1246 CostaRica 56674 Argentina 513 Belize 1220 StKittsandNevis 51610 Brasil 500 Colombia 1106 Granada 43556
Jamaica 466 Repuacuteblica Dominicana 924 Bahamas 43158
Venezuela 455 Martinico 891 Venezuela 39305 Peruacute 409 Venezuela 668 Barbados 37383 Panamaacute 370 Jamaica 571 Panamaacute 31701 Colombia 354 Guatemala 492 Jamaica 31055 Guyana 256 Peruacute 417 StVincent 30857 Ecuador 217 PuertoRico 386 Brasil 29392 ElSalvador 191 Barbados 374 Meacutexico 27431 Bolivia 168 Nicaragua 276 Surinam 26979 Paraguay 127 Paraguay 236 Colombia 20746 Guatemala 114 Bolivia 159 RepuacuteblicaDominicana 18588 Honduras 108 StKittsandNevis 104 Guadalupe 17544 Cuba 107 ElSalvador 092 Bolivia 14407 Nicaragua 089 Bahamas 079 Ecuador 14234 AntiguaampBarbuda ndash Guyana 069 Martinica 12746 Aruba ndash Cuba 059 Nicaragua 9854 Bahamas ndash Granada 032 ElSalvador 7967 Repuacuteblica Dominicana ndash Surinam 023 Paraguay 7278 Haitiacute ndash Honduras 020 Guatemala 7027 PuertoRico ndash Ecuador 018 Honduras 6168 Surinam ndash StVincent 018 Cuba 5358 IslasViacutergenes (EEUU) ndash Haitiacute ndash Haitiacute 2454 EEUU 5852 EEUU 292832 EEUU 450696 Oceaniacutea 3652 Oceaniacutea 64761 Oceaniacutea 251112 Europa 1674 Europa 15727 Europa 135948 AmeacutericaLatinay Caribe 659
AmeacutericaLatinay Caribe 9628
AmeacutericaLatinay Caribe 57049
Mundo 772 Mundo 17793 Mundo 64137
FuenteInternationalTelecommunicationsUnion(ITU)
SCCR86 AnexoIpaacutegina3
CuadroA3CostodeaccesoaInternetndash2001
Promedioanualdelcostopor20horasdeaccesomensualaInternetcomoporcentaje delPBIpercaacutepita(medidoenPPP)
Ranking Paiacutes Costo
1 2 3 4 5 6 7 8 9
10 29 31 32 36 41 42 44 45 47 48 49 53 58 61 62 65 66 67
Suecia Beacutelgica Finlandia Noruega Islandia Japoacuten Suiza EstadosUnidos Taiwaacuten Dinamarca Uruguay Argentina TrinidadampTobago Chile Meacutexico Brasil CostaRica Venezuela Colombia Jamaica Panamaacute Bolivia ElSalvador Guatemala RepuacuteblicaDominicana Paraguay Ecuador Honduras
012 029 037 037 046 049 057 065 068 071 263 320 330 454 517 526 543 604 808 840 844 983
1152 1557 1562 2039 2503 3207
FuenteKirkman(2002)
Sobre75paiacutesesrankeados
SCCR86 AnexoIpaacutegina4
CuadroA4IndicedePreparacioacutenparaelAccesoalaRed (NetworkedReadinessIndex(NRI))ndash2001
Ranking NRI
Paiacutes Networked Readiness
1 2 3 4 5 6 7 8 9
10 32 34 37 38 44 45 46 47 48 50 52 55 56 57 63 67 68 69 71 72
EstadosUnidos Islandia Finlandia Suecia Noruega PaiacutesesBajos Dinamarca Singapur Austria ReinoUnido Argentina Chile Uruguay Brasil Meacutexico CostaRica TrinidadampTobago RepuacuteblicaDominicana Panamaacute Venezuela Peruacute ElSalvador Jamaica Colombia Paraguay Bolivia Guatemala Nicaragua Ecuador Honduras
605 603 591 576 568 568 556 547 532 531 401 400 380 379 358 357 352 352 342 341 338 330 329 329 315 304 300 283 265 264
FuenteKirkmanetal(2002)
[SigueelAnexoII]
Sobre75paiacutesesrankeados
SCCR86
ANEXOII
REFERENCIASBIBLIOGRAacuteFICAS
BandJyJSGowdy(1997)ldquoSuiGenerisDatabaseProtectionHasItsTimeComerdquo D-LibMagazinejunioWashingtonDC
Barca(2000)ldquoPropiedadIntelectualdelasBasesdeDatosUnAcercamientodesdela JurisprudenciaNorteamericanardquoCuadernodeDoctrinaReacutegimenJuriacutedicodelosBancosde DatosFacultaddeDerechoyCienciasSocialesUniversidaddeBuenosAires
BaronP(2001)ldquoBacktotheFutureLearningfromthePastintheDatabaseDebaterdquoTheOhio StateLawJournalVolumen62Nordm2
BailyMN(2002)ldquoDistinguishedLectureonEconomicsinGovernmentTheNew EconomyPostMortemorSecondWindrdquoJournalofEconomicPerspectivesVolumen16 Nordm 2pp3-22
BancoMundial(2001)ldquoIntellectualPropertyBalancingIncentiveswithCompetitive AccessrdquoenGlobalEconomicProspectsandtheDevelopingCountries2002 Washington DC
BenthamJ(1978)EscritoseconoacutemicosFondodeCulturaEconoacutemicaMeacutexico
BraunsteinYM(2002)ldquoRepercusionesEconoacutemicasdelaProteccioacutendelasBasesdeDatos enlosPaiacutesesenDesarrolloyPaiacutesesenTransicioacutenrdquopreparadoparaelComiteacutePermanentede DerechodeAutoryDerechosConexosSeacuteptimaSesioacuten13a17demayoGinebra
CaballeroLealJL(2000)ldquoProteccioacutenJuriacutedicadelasBasesdeDatosyProteccioacutenSui GenerisparalasBasesdeDatosnoOriginalesrdquoenMAPalaciosyRAntequera(eds) PropiedadIntelectualTemasRelevantesenelEscenarioInternacionalSIECAUSAID
CaacutemaraLapuenteS(1999)ldquoUacuteltimasOrientacionesInternacionalessobrelaProteccioacuten JuriacutedicadelasBasesdeDatosrdquoRevistaChilenadeDerechoVolumen26Nordm1pp9-61enero
CassierM(2002)ldquoBienPrivadoBienColectivoyBienPuacuteblicoenlaEradelaGenoacutemicardquo RevistaInternacionaldeCienciasSocialesNordm171marzo
ChangH(2001)ldquoIntellectualPropertyRightsandEconomicDevelopmentndashHistorical LessonsandEmergingIssuesrdquoJournalofHumanDevelopmentVolumen2Nordm2julio
ChenYyTPuttitanun(2002)ldquoIntellectualPropertyRightsandInnovationinDeveloping CountriesrdquoCenterforEconomicAnalysisDepartmentofEconomicsUniversityofColorado atBoulderWorkingPaperNo02-06mayo
CIPRndashCommissiononIntellectualPropertyRightsndash(2002a)ldquoTechnologyDevelopmentand IntellectualPropertyRightsrdquoWorkshop1enero
SCCR86 AnexoIIpaacutegina2
CIPRndashCommissiononIntellectualPropertyRightsndash(2002b)ldquoCopyrightSoftwareandthe InternetrdquoWorkshop5enero
ColstonC(2001)ldquoSuiGenerisDatabaseRightRipeforReviewrdquoJournalofInformation LawandTechnologyNordm 3 noviembre
CommitteeforaStudyonPromotingAccesstoScientificandTechnicalDataforthePublic InterestCommissiononPhysicalSciencesMathematicsandApplicationsNationalResearch Council(1999)AQuestionofBalancePublicRightsandthePublicInterestinScientifical andTechnicalDatabasesNationalAcademyofSciencesWashingtonDC
CorreaCM(2000)ldquoFairUseintheDigitalErardquopresentadoenelThirdUNESCO CongressonEthicalLegalandSocietalChallengesofCyberspace13-15denoviembre Paris
CowanRyEHarison(2001)ldquoIntellectualPropertyRightsinaKnowledge-Based EconomyrdquoMERITInfonomicsResearchMemorandumSeries2001-027septiembre Maastricht
CraftsN(2000)ldquoGlobalizationandGrowthintheTwentiethCenturyrdquoInternational MonetaryFundWorkingPaper0044WashingtonDC
DrsquoAndreaTysonLyESherry(1997)ldquoInformationIndustryAssociationStatutory ProtectionForDatabasesEconomicampPublicPolicyIssuesrdquoCommitteeontheJudiciary USHouseofRepresentatives
DavidPA(2000)ldquoTheDigitalTechnologyBoomerangNewIntellectualPropertyRights ThreatenGloballdquoOpenSciencerdquoWorkingPaper00-016AllSoulsCollegeOxfordamp StanfordUniversityoctubre
DavidPA(2002)ldquoDoestheNewEconomyNeedalltheOldIPRInstitutionsDigital InformationGoodsandAccesstoKnowledgeforEconomicDevelopmentrdquopreparadoparala WIDERConferencefortheNewEconomyinDevelopmentmayoHelsinki
DavidPAyDForay(2002)ldquoFundamentosEconoacutemicosdelaSociedaddel ConocimientordquoComercioExteriorVolumen52Nordm6pp472-490junio
DeOliveiraAscensatildeoJ(2002)ldquoBasesdeDadosElectroacutenicasOEstadodaQuestatildeoem PortugalenaEuropardquoRevistadeAssociaccedilatildeoBrasileiradaPropriedadeIntelectual(ABPI) Nordm56pp6-14enerofebreroRiodeJaneiro
DusollierSYPoulletyMBuydens(2000)ldquoCopyrightandAccesstoInformationinthe DigitalEnvironmentrdquopresentadoenelThirdUNESCOCongressonEthicalLegaland SocietalChallengesofCyberspace13-15denoviembreParis
ElKassasS(2002)ldquoStudyontheProtectionofUnoriginalDatabasesrdquopreparadoparael ComiteacutePermanentedeDerechodeAutoryDerechosConexosSeacuteptimaSesioacuten13a17de mayoGinebra
SCCR86 AnexoIIpaacutegina3
ForayD(1997)ldquoGenerationandDistributionofTechnologicalKnowledgeIncentives NormsandInstitutionsrdquoenCEdquist(ed)SystemsofInnovationTechnologiesInstitutions andOrganizationsPinterLondres
Forero-PinedaCyHJaramillo-SalazarldquoElAccesodelosInvestigadoresdelosPaiacuteses MenosDesarrolladosalaCienciaylaTecnologiacuteaInternacionalrdquo RevistaInternacionalde CienciasSocialesNordm171marzoParis
FreitasPereiraMNCJSRibeiroLTractenbergyPLoureiroMedeiros(1999)ldquoBases deDadosnaEconomiadoConhecimentoAQuestatildeodaQualidaderdquo RevistaCiecircnciada InformaccedilatildeoVolumen28Nordm2
GalliniNySScotchmer(2002)ldquoIntellectualPropertyWhenisitthebestincentive systemrdquoenAJaffeJLernerySStern(eds)InnovationPolicyandtheEconomyVol2 MITPress
GilbertR(1999)ldquoEconomicFactorsintheProductionDisseminationandUseofScientific andTechnicalDatabasesrdquoenProceedingsoftheWorkshoponPromotingAccesstoScientific andTechnicalDataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicyOptionsNational AcademyofSciencesPartIWorkshopPresentationsenero
GordonRJ(1999)ldquoHastheldquoNewEconomyrdquoRenderedtheProductivitySlowdown Obsoleterdquopreparadoparael ProductivityGrowthWorkshopFederalReserveBankof St Louis
GordonRJ(2002)ldquoTechnologyandEconomicPerformanceintheAmericanEconomyrdquo NBERWorkingPaperSeriesWorkingPaper8771febrero
GranstrandODForayPDavidetal(2001)ldquoWorkshopReportonIPR(Intellectual PropertyRights)AspectsofInternetCollaborationsrdquoEuropeanCommissionResearch DirectorateGeneralDirectorateBndashEuropeanResearchAreaStructuralAspectsWorking Paper
GrossmanGMyELai(2002)ldquoInternationalProtectionofIntellectualPropertyrdquoNational BureauofEconomicResearchWorkingPaper8704
HallBH(2002)ldquoOnCopyrightandPatentProtectionforSoftwareandDatabasesATale ofTwoWorldsrdquoenOGranstrand(ed)EconomicsLawandIntellectualPropertyKluwer
HellerMAldquoTheTragedyoftheAnticommonsrdquoHarvard LawReviewJanuary1998
HerreraBravoR(2001)ldquoAlgunasObrasDigitalesysuProteccioacutenJuriacutedicardquodisponibleen httprodolfoherreragaleoncomdocumentoshtmmarzo
HowellR(1998)ldquoDatabaseProtectionandCanadianLawrdquopreparadoparaIndustryCanada andCanadianHeritagedisponibleenhttpstrategisicgccaSSGip01045ehtml
HugenholtzB(2001)ldquoTheNewDatabaseRightEarlyCaseLawfromEuroperdquo presentadoenNinthAnnualConferenceonInternationalIPLawampPolicyFordham UniversitySchoolofLawNewYork19-20abril
SCCR86 AnexoIIpaacutegina4
HughesJ(2002)ldquoPoliticalEconomiesofHarmonizationDatabaseProtectionandInformation PatentsrdquopresentadoenelSeminarioFrontiersofownershipinthedigitaleconomyjunioParis
ITACndashInformationTechnologyAssociationofCanadandash(1997)ldquoDatabaseProtectionrdquo diciembre
JasziP(1996)ldquoSummaryandAnalysisofHR3531rdquoAssociationofResearchLibraries agosto
JijenaLeivaRJ(1999)ldquoPropiedadIntelectualeInternetrdquoREDIRevistaElectroacutenicade DerechoInformaacutetico Nordm10
KhanZB(2002)ldquoIntellectualPropertyandEconomicDevelopmentLessonsfrom AmericanandEuropeanHistoryrdquoCommissiononIntellectualPropertyRightsStudy Paper 1a
KirkmanG(ed)(2002)TheGlobalInformationTechnologyReport2001-2002Readiness fortheNetworkedWorldCenterforInternationalDevelopmentatHarvardUniversity
KirkmanGSCAOsorioyJDSachs(2002)ldquoTheNetworkedReadinessIndex MeasuringthePreparednessofNationsfortheNetworkedWorldrdquoenKirkmanG(ed)opcit
LallS(2001)ldquoIndicatorsoftheRelativeImportanceofIPRsinDevelopingCountriesrdquo UNCTADICTSDCapacityBuildingProjectonIntellectualPropertyRightsandSustainable Developmentdraftnoviembre
LevinRCAKKlevorickRRNelsonySGWinter(1987)ldquoAppropriatingthe ReturnsfromIndustrialResearchandDevelopmentrdquoBrookingsPapersonEconomic ActivityNordm3
LinnA(2000)ldquoHistoryofDatabaseProtectionLegalIssuesofConcerntotheScientific CommunityrdquoGlobalChangeDataandInformationSystem(GCDIS)USGlobalChange ResearchProgram(USGCRP)marzo
LiptonJ(2002)ldquoTheEUDatabaseRightandUniversityTeachingMaterials Journalof TechnologyLawandPolicyLevinCollegeofLawUniversityofFloridaissue1marzo
LoseyRC(1995)ldquoPracticalandLegalProtectionofComputerDatabasesrdquodisponibleen httpwwwfloridalawfirmcomarticlehtml
MaskusK(2000)IntellectualPropertyRightsintheGlobalEconomyInstitutefor InternationalEconomics
MaurerSMySScotchmer(1999)ldquoIntellectualPropertyRightsDatabaseProtectionIs ItBrokenandShouldWeFixItrdquoScienceVolumen284Mayo
MaurerSMPBHugenholtzyHJOnsrud(2001)ldquoEuropersquosDatabaseExperimentrdquo ScienceVolumen294octubre
MaurerSM(1999)ldquoRawKnowledgeProtectingTechnicalDatabasesforScienceand IndustryrdquoenProceedingsoftheWorkshoponPromotingAccesstoScientificandTechnical
SCCR86 AnexoIIpaacutegina5
DataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicyOptionsNationalAcademyof SciencesAppendixCenero
MilleacuteA(1996)ldquoProteccioacutenalosFabricantesdeBasesdeDatosunNuevolsquoDerecho ConexordquoRevistaDerechodelaAltaTecnologiacuteaantildeoVIIINdeg93mayo
MilleacuteA(1999)ldquoProtectionofDatabasesWorkshoprdquopreparadoparalaInternational ConferenceonElectronicCommerceandIntellectualPropertyOrganizacioacutenMundialdela PropiedadIntelectualseptiembre
NASndashNationalAcademyofSciences ndash(1999)ProceedingsoftheWorkshoponPromoting AccesstoScientificandTechnicalDataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicy OptionsWashingtonDC
NicholsonJFyMFreno(2001)ldquoProtectingtheContentofDatabasesrdquoIPLitigator enero
OECD(2001)TheNewEconomyBeyondtheHypeFinalReportontheOECDGrowth ProjectOECDParis
OramA(2000)ldquoTheSapandtheSyrupoftheInformationAgeCopingwithDatabase ProtectionLawsrdquodisponibleen httpwwworeillycom~andyoprofessionalcollection_lawhtml
OvillaBuenoR(1998)ldquoLaProteccioacutenJuriacutedicadelasBasesdeDatosenMeacutexicoDelos lineamientosInternacionalesalaNuevaLeyFederaldelDerechodeAutorrdquoenBecerra RamiacuterezM(ed)EstudiosdeDerechoIntelectualenHomenajealProfesorDavidRangel MedinaInstitutodeInvestigacionesJuriacutedicasdelaUNAMMeacutexico
PaacuteezMantildeaacuteJ(1997)ldquoProteccioacutenjuriacutedicadelosproductoresyusuariosdelasbasesde datosenlosderechosespantildeolycomunitariordquodisponibleenelsitiowebInformaacuteticos EuropeosExpertos(wwwieees)
PetersM(1999)ldquoSummaryOverviewofExistingandProposedIntellectualPropertyRights RegimesforDatabasesrdquoenProceedingsoftheWorkshoponPromotingAccesstoScientific andTechnicalDataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicyOptionsNational AcademyofSciencesPartIWorkshopPresentationsenero
QuinnN(2000)ldquoBancosdeDatosPrincipiodeLegalidadyTutelaPenalenlaLey ArgentinardquoCuadernodeDoctrinaReacutegimenJuriacutedicodelosBancosdeDatosFacultadde DerechoyCienciasSocialesUniversidaddeBuenosAires
ReichmanJHyPSamuelson(1997) ldquoIntellectualPropertyRightsinDatardquoVanderbilt LawReviewVolumen50enero
ReichmanJyPUhlir(1999)ldquoDatabaseProtectionattheCrossroadsRecent DevelopmentsandtheirImpactonScienceandTechnologyrdquoTheBerkeleyTechnologyLaw Journal14-2
SCCR86 AnexoIIpaacutegina6
RiisT(2002)ldquoEconomicImpactoftheProtectionofUnoriginalDatabasesinDeveloping CountriesandCountriesinTransitionrdquopreparadoparaelComiteacutePermanentedeDerechode AutoryDerechosConexosSeacuteptimaSesioacuten13a17demayoGinebra
RomerP(1993)ldquoTwoStrategiesforEconomicDevelopmentUsingIdeasandProducingIdeasrdquo ProceedingsoftheWorldBankAnnualConferenceonDevelopmentEconomics1992
SchraderDyRJeweler(1999)ldquoIntellectualPropertyProtectionforNoncreative DatabasesrdquoCongressionalResearchServiceReportsseptiembre
ScotchmerS(1999)ldquoCummulativeInnovationinTheoryandPracticerdquoGSPPWorking Paper240UCBerkeleyfebrero
ShapiroCyHVarian(1999)InformationRulesAstrategicGuidetotheNetwork EconomyHarvardBusinessSchoolPressMassBoston
ShengliZ(2002)ldquoTheEconomicImpactoftheProtectionofDatabaseinChinardquopreparado paraelComiteacutePermanentedeDerechodeAutoryDerechosConexosSeacuteptimaSesioacuten13 a 17demayoGinebra
StefikMyTLunt(1999)ldquoOverviewofTechnologiesforProtectingandfor MisappropriatingDigitalIntellectualPropertyRightsTheCurrentSituationandFuture ProspectsrdquoenProceedingsoftheWorkshoponPromotingAccesstoScientificandTechnical DataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicyOptionsNationalAcademyof SciencesPartIWorkshopPresentationsenero
StoryA(2002)ldquoStudyonIntellectualPropertyRightstheInternetandCopyrightrdquo CommissiononIntellectualPropertyRightsStudyPaper5
[FindelAnexoIIydeldocumento]
SCCR86 paacutegina31
Todoestosinembargonodebeserinterpretadoenelsentidodequelasituacioacutenactual enlamateriaesenalguacutensentidooacuteptimaEstaacuteclaroporunladoquepeseaqueexistentanto legislacioacutencomomediostecnoloacutegicosquepodriacuteanprotegeralasinversionesrealizadasenla creacioacutenymantenimientodebasesdedatoshayproblemastantodeenforcementdelos contratosylasleyesrespectivascomodeldquocircunvalacioacutenrdquodelaproteccioacutentecnoloacutegicaque generanpeacuterdidasmonetariasparalospropietariosdelasbasesdedatos(propietariosqueno soacutelooperanenelsectorprivadosinoqueenmuchasocasionessonorganizacionesestatales)
Asuvezdesdeunpuntodevistadinaacutemicopodriacuteaesperarsequelaindustriadebasesde datosenAmeacutericaLatinayelCaribevayaexpandieacutendosealolargodeltiempondashespecialmente amedidaqueseincrementeladifusioacutendelasTICsenlaregioacutenndashconlocualeventualmente podriacuteadarseelcasodequeenunfuturoaparezcanconflictosdemayorsignificacioacutenquelos detectadoshastaahora
EnconsecuenciaresultanecesariocontinuaravanzandoenelestudiodeltemaEn particularseriacuteaimportantequeenelfuturosevayagenerandoinformacioacuteneconoacutemicacierta respectodelamagnituddeestaindustriaenlaregioacutenSibiensetratadeunatareacompleja comolomuestralamuyescasainformacioacutenexistentealrespectoinclusoenlospaiacuteses desarrolladosestaacuteclaroqueresultaimprescindibleparadotardeunabaseempiacutericamaacutesfirmea losdebatessobreeltema
Entantodenuestrotrabajosurgequedospasospotencialmentefavorablesparael desarrollodelaindustriadelasbasesdedatosenlospaiacutesesdeAmeacutericaLatinayelCaribe seriacuteani)mejorarelenforcementdelasnormativasactualmentevigentessobreeltematanto enelaacutereadederechosdeautorcomoenlosotroscamposjuriacutedicosinvolucrados(competencia deslealetc)ii)propenderaunamayorpenetracioacutendelasTICsenlospaiacutesesdelaregioacuten
Afuturoasuvezdebedarseinicioaunprocesodediaacutelogoentrelasdistintaspartescon intereacutessobreeltemaparaevaluarenqueacutemedidapodriacuteasernecesarioreformarlaslegislaciones actualmenteexistentesenmateriadecompetenciadeslealporejemploparahacermaacutesefectiva laproteccioacutenparalospropietariosdebasesdedatosenlaregioacutenDeesemismodiaacutelogo podriacuteanirsurgiendoconsensosnuevosacercadesiresultanecesarioonoavanzarenalguacutentipo deproteccioacutendelasbasesdedatosporlaviacuteadelosDPIndashyacercadecuaacutelesseriacuteanlas modalidadesdedichaproteccioacutenencasodequeseconcluyeraquesuimplementacioacutenseriacutea positivandashinclusoenelmarcomultilateralapartirtantodelaacumulacioacutendeexperienciaenla aplicacioacutendelasnormasyavigentesenalgunasregionescomodelapropiaevolucioacutendel mercadodebasesdedatosenlospaiacutesesdeAmeacutericaLatinayelCaribe
[SigueelAnexoI]
SCCR86
ANEXOI
CuadroA1AccesoatelefoniacuteaenAmeacutericaLatinayelCaribendash2001
Telefoniacuteacelular Telefoniacuteafija
Paiacutes Nordmsuscriptores cada100hab Paiacutes
Nordmliacuteneastelefoacutenicas cada100hab
Martinica 7153 Guadalupe 6359 Araba 5000 Chile 3402 AntiguaampBarbuda 3177 PuertoRico 3065 IslasViacutergenes (EEUU) 2890 Jamaica 2694 Venezuela 2635 Meacutexico 2168 Panamaacute 2070 Bermuda 2064 Paraguay 2040 Bahamas 1966 Surinam 1911 Argentina 1861 TrinidadampTobago 1734 Brasil 1673 Uruguay 1547 Repuacuteblica Dominicana 1465 ElSalvador 1250 Belize 1155 Barbados 1064 Guatemala 970 Bolivia 899 Guyana 866 Colombia 763 CostaRica 757 Ecuador 667 Granada 641 Peruacute 592 Honduras 361 StKittsandNevis 312 Nicaragua 299 StVincent 208 Dominica 156 Haitiacute 111 Cuba 007
Bermuda 8715 StKittsandNevis 5688 IslasViacutergenes(EEUU) 5637 AntiguaampBarbuda 4735 Barbados 4629 Guadalupe 4493
Martinica 4300 Bahamas 4003 Aruba 3503 PuertoRico 3364 Granada 3275 Dominica 2906 Uruguay 2829 TrinidadampTobago 2399 Chile 2390 CostaRica 2297 StVincent 2196 Brasil 2178 Argentina 2163
Jamaica 1973 Surinam 1758 Colombia 1705 Panamaacute 1483 Belize 1444 Meacutexico 1372 Venezuela 1120 RepuacuteblicaDominicana 1102 Ecuador 1037 ElSalvador 934 Guyana 919 Peruacute 775 Guatemala 647 Bolivia 622 Paraguay 512 Cuba 510 Honduras 471 Nicaragua 312 Haitiacute 097
EEUU 4442 EEUU 6645 Oceaniacutea 4495 Europa 4377 AmeacutericaLatinay Caribe 1717
Europa 4062 Oceaniacutea 4002
AmeacutericaLatinayCaribe 2327 Mundo 1557 Mundo 1721
FuenteInternationalTelecommunicationsUnion(ITU)
SCCR86 AnexoIpaacutegina2
CuadroA2AccesoaInternetypenetracioacutendePCsenAmeacutericaLatinayelCaribendash2000
PCs Internet
Paiacutes NordmPCscada
100hab Paiacutes
NordmServidores cada10000
hab Paiacutes
Nordm usuarios
cada 10000hab
Bermuda 4654 Bermuda 52727 Bermuda 390137 Guadalupe 1974 Uruguay 16202 Chile 165765 StKittsandNevis 1817 Argentina 7298 Aruba 136536 CostaRica 1491 Meacutexico 5655 Uruguay 110878 Granada 1271 Panamaacute 5313 PuertoRico 102179
Martinica 1266 Brasil 5153 IslasViacutergenes (EEUU) 100322
Belize 1249 TrinidadampTobago 5096 Peruacute 97420 StVincent 1058 Chile 4881 Dominica 77777 Uruguay 1049 AntiguaampBarbuda 4095 TrinidadampTobago 77258 Chile 823 Araba 2809 Argentina 67509
Barbados 822 IslasViacutergenes (EEUU) 2807 AntiguaampBarbuda 65203
Dominica 713 Dominica 2424 Belize 62447 TrinidadampTobago 618 CostaRica 1829 Guyana 60395 Meacutexico 576 Guadalupe 1246 CostaRica 56674 Argentina 513 Belize 1220 StKittsandNevis 51610 Brasil 500 Colombia 1106 Granada 43556
Jamaica 466 Repuacuteblica Dominicana 924 Bahamas 43158
Venezuela 455 Martinico 891 Venezuela 39305 Peruacute 409 Venezuela 668 Barbados 37383 Panamaacute 370 Jamaica 571 Panamaacute 31701 Colombia 354 Guatemala 492 Jamaica 31055 Guyana 256 Peruacute 417 StVincent 30857 Ecuador 217 PuertoRico 386 Brasil 29392 ElSalvador 191 Barbados 374 Meacutexico 27431 Bolivia 168 Nicaragua 276 Surinam 26979 Paraguay 127 Paraguay 236 Colombia 20746 Guatemala 114 Bolivia 159 RepuacuteblicaDominicana 18588 Honduras 108 StKittsandNevis 104 Guadalupe 17544 Cuba 107 ElSalvador 092 Bolivia 14407 Nicaragua 089 Bahamas 079 Ecuador 14234 AntiguaampBarbuda ndash Guyana 069 Martinica 12746 Aruba ndash Cuba 059 Nicaragua 9854 Bahamas ndash Granada 032 ElSalvador 7967 Repuacuteblica Dominicana ndash Surinam 023 Paraguay 7278 Haitiacute ndash Honduras 020 Guatemala 7027 PuertoRico ndash Ecuador 018 Honduras 6168 Surinam ndash StVincent 018 Cuba 5358 IslasViacutergenes (EEUU) ndash Haitiacute ndash Haitiacute 2454 EEUU 5852 EEUU 292832 EEUU 450696 Oceaniacutea 3652 Oceaniacutea 64761 Oceaniacutea 251112 Europa 1674 Europa 15727 Europa 135948 AmeacutericaLatinay Caribe 659
AmeacutericaLatinay Caribe 9628
AmeacutericaLatinay Caribe 57049
Mundo 772 Mundo 17793 Mundo 64137
FuenteInternationalTelecommunicationsUnion(ITU)
SCCR86 AnexoIpaacutegina3
CuadroA3CostodeaccesoaInternetndash2001
Promedioanualdelcostopor20horasdeaccesomensualaInternetcomoporcentaje delPBIpercaacutepita(medidoenPPP)
Ranking Paiacutes Costo
1 2 3 4 5 6 7 8 9
10 29 31 32 36 41 42 44 45 47 48 49 53 58 61 62 65 66 67
Suecia Beacutelgica Finlandia Noruega Islandia Japoacuten Suiza EstadosUnidos Taiwaacuten Dinamarca Uruguay Argentina TrinidadampTobago Chile Meacutexico Brasil CostaRica Venezuela Colombia Jamaica Panamaacute Bolivia ElSalvador Guatemala RepuacuteblicaDominicana Paraguay Ecuador Honduras
012 029 037 037 046 049 057 065 068 071 263 320 330 454 517 526 543 604 808 840 844 983
1152 1557 1562 2039 2503 3207
FuenteKirkman(2002)
Sobre75paiacutesesrankeados
SCCR86 AnexoIpaacutegina4
CuadroA4IndicedePreparacioacutenparaelAccesoalaRed (NetworkedReadinessIndex(NRI))ndash2001
Ranking NRI
Paiacutes Networked Readiness
1 2 3 4 5 6 7 8 9
10 32 34 37 38 44 45 46 47 48 50 52 55 56 57 63 67 68 69 71 72
EstadosUnidos Islandia Finlandia Suecia Noruega PaiacutesesBajos Dinamarca Singapur Austria ReinoUnido Argentina Chile Uruguay Brasil Meacutexico CostaRica TrinidadampTobago RepuacuteblicaDominicana Panamaacute Venezuela Peruacute ElSalvador Jamaica Colombia Paraguay Bolivia Guatemala Nicaragua Ecuador Honduras
605 603 591 576 568 568 556 547 532 531 401 400 380 379 358 357 352 352 342 341 338 330 329 329 315 304 300 283 265 264
FuenteKirkmanetal(2002)
[SigueelAnexoII]
Sobre75paiacutesesrankeados
SCCR86
ANEXOII
REFERENCIASBIBLIOGRAacuteFICAS
BandJyJSGowdy(1997)ldquoSuiGenerisDatabaseProtectionHasItsTimeComerdquo D-LibMagazinejunioWashingtonDC
Barca(2000)ldquoPropiedadIntelectualdelasBasesdeDatosUnAcercamientodesdela JurisprudenciaNorteamericanardquoCuadernodeDoctrinaReacutegimenJuriacutedicodelosBancosde DatosFacultaddeDerechoyCienciasSocialesUniversidaddeBuenosAires
BaronP(2001)ldquoBacktotheFutureLearningfromthePastintheDatabaseDebaterdquoTheOhio StateLawJournalVolumen62Nordm2
BailyMN(2002)ldquoDistinguishedLectureonEconomicsinGovernmentTheNew EconomyPostMortemorSecondWindrdquoJournalofEconomicPerspectivesVolumen16 Nordm 2pp3-22
BancoMundial(2001)ldquoIntellectualPropertyBalancingIncentiveswithCompetitive AccessrdquoenGlobalEconomicProspectsandtheDevelopingCountries2002 Washington DC
BenthamJ(1978)EscritoseconoacutemicosFondodeCulturaEconoacutemicaMeacutexico
BraunsteinYM(2002)ldquoRepercusionesEconoacutemicasdelaProteccioacutendelasBasesdeDatos enlosPaiacutesesenDesarrolloyPaiacutesesenTransicioacutenrdquopreparadoparaelComiteacutePermanentede DerechodeAutoryDerechosConexosSeacuteptimaSesioacuten13a17demayoGinebra
CaballeroLealJL(2000)ldquoProteccioacutenJuriacutedicadelasBasesdeDatosyProteccioacutenSui GenerisparalasBasesdeDatosnoOriginalesrdquoenMAPalaciosyRAntequera(eds) PropiedadIntelectualTemasRelevantesenelEscenarioInternacionalSIECAUSAID
CaacutemaraLapuenteS(1999)ldquoUacuteltimasOrientacionesInternacionalessobrelaProteccioacuten JuriacutedicadelasBasesdeDatosrdquoRevistaChilenadeDerechoVolumen26Nordm1pp9-61enero
CassierM(2002)ldquoBienPrivadoBienColectivoyBienPuacuteblicoenlaEradelaGenoacutemicardquo RevistaInternacionaldeCienciasSocialesNordm171marzo
ChangH(2001)ldquoIntellectualPropertyRightsandEconomicDevelopmentndashHistorical LessonsandEmergingIssuesrdquoJournalofHumanDevelopmentVolumen2Nordm2julio
ChenYyTPuttitanun(2002)ldquoIntellectualPropertyRightsandInnovationinDeveloping CountriesrdquoCenterforEconomicAnalysisDepartmentofEconomicsUniversityofColorado atBoulderWorkingPaperNo02-06mayo
CIPRndashCommissiononIntellectualPropertyRightsndash(2002a)ldquoTechnologyDevelopmentand IntellectualPropertyRightsrdquoWorkshop1enero
SCCR86 AnexoIIpaacutegina2
CIPRndashCommissiononIntellectualPropertyRightsndash(2002b)ldquoCopyrightSoftwareandthe InternetrdquoWorkshop5enero
ColstonC(2001)ldquoSuiGenerisDatabaseRightRipeforReviewrdquoJournalofInformation LawandTechnologyNordm 3 noviembre
CommitteeforaStudyonPromotingAccesstoScientificandTechnicalDataforthePublic InterestCommissiononPhysicalSciencesMathematicsandApplicationsNationalResearch Council(1999)AQuestionofBalancePublicRightsandthePublicInterestinScientifical andTechnicalDatabasesNationalAcademyofSciencesWashingtonDC
CorreaCM(2000)ldquoFairUseintheDigitalErardquopresentadoenelThirdUNESCO CongressonEthicalLegalandSocietalChallengesofCyberspace13-15denoviembre Paris
CowanRyEHarison(2001)ldquoIntellectualPropertyRightsinaKnowledge-Based EconomyrdquoMERITInfonomicsResearchMemorandumSeries2001-027septiembre Maastricht
CraftsN(2000)ldquoGlobalizationandGrowthintheTwentiethCenturyrdquoInternational MonetaryFundWorkingPaper0044WashingtonDC
DrsquoAndreaTysonLyESherry(1997)ldquoInformationIndustryAssociationStatutory ProtectionForDatabasesEconomicampPublicPolicyIssuesrdquoCommitteeontheJudiciary USHouseofRepresentatives
DavidPA(2000)ldquoTheDigitalTechnologyBoomerangNewIntellectualPropertyRights ThreatenGloballdquoOpenSciencerdquoWorkingPaper00-016AllSoulsCollegeOxfordamp StanfordUniversityoctubre
DavidPA(2002)ldquoDoestheNewEconomyNeedalltheOldIPRInstitutionsDigital InformationGoodsandAccesstoKnowledgeforEconomicDevelopmentrdquopreparadoparala WIDERConferencefortheNewEconomyinDevelopmentmayoHelsinki
DavidPAyDForay(2002)ldquoFundamentosEconoacutemicosdelaSociedaddel ConocimientordquoComercioExteriorVolumen52Nordm6pp472-490junio
DeOliveiraAscensatildeoJ(2002)ldquoBasesdeDadosElectroacutenicasOEstadodaQuestatildeoem PortugalenaEuropardquoRevistadeAssociaccedilatildeoBrasileiradaPropriedadeIntelectual(ABPI) Nordm56pp6-14enerofebreroRiodeJaneiro
DusollierSYPoulletyMBuydens(2000)ldquoCopyrightandAccesstoInformationinthe DigitalEnvironmentrdquopresentadoenelThirdUNESCOCongressonEthicalLegaland SocietalChallengesofCyberspace13-15denoviembreParis
ElKassasS(2002)ldquoStudyontheProtectionofUnoriginalDatabasesrdquopreparadoparael ComiteacutePermanentedeDerechodeAutoryDerechosConexosSeacuteptimaSesioacuten13a17de mayoGinebra
SCCR86 AnexoIIpaacutegina3
ForayD(1997)ldquoGenerationandDistributionofTechnologicalKnowledgeIncentives NormsandInstitutionsrdquoenCEdquist(ed)SystemsofInnovationTechnologiesInstitutions andOrganizationsPinterLondres
Forero-PinedaCyHJaramillo-SalazarldquoElAccesodelosInvestigadoresdelosPaiacuteses MenosDesarrolladosalaCienciaylaTecnologiacuteaInternacionalrdquo RevistaInternacionalde CienciasSocialesNordm171marzoParis
FreitasPereiraMNCJSRibeiroLTractenbergyPLoureiroMedeiros(1999)ldquoBases deDadosnaEconomiadoConhecimentoAQuestatildeodaQualidaderdquo RevistaCiecircnciada InformaccedilatildeoVolumen28Nordm2
GalliniNySScotchmer(2002)ldquoIntellectualPropertyWhenisitthebestincentive systemrdquoenAJaffeJLernerySStern(eds)InnovationPolicyandtheEconomyVol2 MITPress
GilbertR(1999)ldquoEconomicFactorsintheProductionDisseminationandUseofScientific andTechnicalDatabasesrdquoenProceedingsoftheWorkshoponPromotingAccesstoScientific andTechnicalDataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicyOptionsNational AcademyofSciencesPartIWorkshopPresentationsenero
GordonRJ(1999)ldquoHastheldquoNewEconomyrdquoRenderedtheProductivitySlowdown Obsoleterdquopreparadoparael ProductivityGrowthWorkshopFederalReserveBankof St Louis
GordonRJ(2002)ldquoTechnologyandEconomicPerformanceintheAmericanEconomyrdquo NBERWorkingPaperSeriesWorkingPaper8771febrero
GranstrandODForayPDavidetal(2001)ldquoWorkshopReportonIPR(Intellectual PropertyRights)AspectsofInternetCollaborationsrdquoEuropeanCommissionResearch DirectorateGeneralDirectorateBndashEuropeanResearchAreaStructuralAspectsWorking Paper
GrossmanGMyELai(2002)ldquoInternationalProtectionofIntellectualPropertyrdquoNational BureauofEconomicResearchWorkingPaper8704
HallBH(2002)ldquoOnCopyrightandPatentProtectionforSoftwareandDatabasesATale ofTwoWorldsrdquoenOGranstrand(ed)EconomicsLawandIntellectualPropertyKluwer
HellerMAldquoTheTragedyoftheAnticommonsrdquoHarvard LawReviewJanuary1998
HerreraBravoR(2001)ldquoAlgunasObrasDigitalesysuProteccioacutenJuriacutedicardquodisponibleen httprodolfoherreragaleoncomdocumentoshtmmarzo
HowellR(1998)ldquoDatabaseProtectionandCanadianLawrdquopreparadoparaIndustryCanada andCanadianHeritagedisponibleenhttpstrategisicgccaSSGip01045ehtml
HugenholtzB(2001)ldquoTheNewDatabaseRightEarlyCaseLawfromEuroperdquo presentadoenNinthAnnualConferenceonInternationalIPLawampPolicyFordham UniversitySchoolofLawNewYork19-20abril
SCCR86 AnexoIIpaacutegina4
HughesJ(2002)ldquoPoliticalEconomiesofHarmonizationDatabaseProtectionandInformation PatentsrdquopresentadoenelSeminarioFrontiersofownershipinthedigitaleconomyjunioParis
ITACndashInformationTechnologyAssociationofCanadandash(1997)ldquoDatabaseProtectionrdquo diciembre
JasziP(1996)ldquoSummaryandAnalysisofHR3531rdquoAssociationofResearchLibraries agosto
JijenaLeivaRJ(1999)ldquoPropiedadIntelectualeInternetrdquoREDIRevistaElectroacutenicade DerechoInformaacutetico Nordm10
KhanZB(2002)ldquoIntellectualPropertyandEconomicDevelopmentLessonsfrom AmericanandEuropeanHistoryrdquoCommissiononIntellectualPropertyRightsStudy Paper 1a
KirkmanG(ed)(2002)TheGlobalInformationTechnologyReport2001-2002Readiness fortheNetworkedWorldCenterforInternationalDevelopmentatHarvardUniversity
KirkmanGSCAOsorioyJDSachs(2002)ldquoTheNetworkedReadinessIndex MeasuringthePreparednessofNationsfortheNetworkedWorldrdquoenKirkmanG(ed)opcit
LallS(2001)ldquoIndicatorsoftheRelativeImportanceofIPRsinDevelopingCountriesrdquo UNCTADICTSDCapacityBuildingProjectonIntellectualPropertyRightsandSustainable Developmentdraftnoviembre
LevinRCAKKlevorickRRNelsonySGWinter(1987)ldquoAppropriatingthe ReturnsfromIndustrialResearchandDevelopmentrdquoBrookingsPapersonEconomic ActivityNordm3
LinnA(2000)ldquoHistoryofDatabaseProtectionLegalIssuesofConcerntotheScientific CommunityrdquoGlobalChangeDataandInformationSystem(GCDIS)USGlobalChange ResearchProgram(USGCRP)marzo
LiptonJ(2002)ldquoTheEUDatabaseRightandUniversityTeachingMaterials Journalof TechnologyLawandPolicyLevinCollegeofLawUniversityofFloridaissue1marzo
LoseyRC(1995)ldquoPracticalandLegalProtectionofComputerDatabasesrdquodisponibleen httpwwwfloridalawfirmcomarticlehtml
MaskusK(2000)IntellectualPropertyRightsintheGlobalEconomyInstitutefor InternationalEconomics
MaurerSMySScotchmer(1999)ldquoIntellectualPropertyRightsDatabaseProtectionIs ItBrokenandShouldWeFixItrdquoScienceVolumen284Mayo
MaurerSMPBHugenholtzyHJOnsrud(2001)ldquoEuropersquosDatabaseExperimentrdquo ScienceVolumen294octubre
MaurerSM(1999)ldquoRawKnowledgeProtectingTechnicalDatabasesforScienceand IndustryrdquoenProceedingsoftheWorkshoponPromotingAccesstoScientificandTechnical
SCCR86 AnexoIIpaacutegina5
DataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicyOptionsNationalAcademyof SciencesAppendixCenero
MilleacuteA(1996)ldquoProteccioacutenalosFabricantesdeBasesdeDatosunNuevolsquoDerecho ConexordquoRevistaDerechodelaAltaTecnologiacuteaantildeoVIIINdeg93mayo
MilleacuteA(1999)ldquoProtectionofDatabasesWorkshoprdquopreparadoparalaInternational ConferenceonElectronicCommerceandIntellectualPropertyOrganizacioacutenMundialdela PropiedadIntelectualseptiembre
NASndashNationalAcademyofSciences ndash(1999)ProceedingsoftheWorkshoponPromoting AccesstoScientificandTechnicalDataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicy OptionsWashingtonDC
NicholsonJFyMFreno(2001)ldquoProtectingtheContentofDatabasesrdquoIPLitigator enero
OECD(2001)TheNewEconomyBeyondtheHypeFinalReportontheOECDGrowth ProjectOECDParis
OramA(2000)ldquoTheSapandtheSyrupoftheInformationAgeCopingwithDatabase ProtectionLawsrdquodisponibleen httpwwworeillycom~andyoprofessionalcollection_lawhtml
OvillaBuenoR(1998)ldquoLaProteccioacutenJuriacutedicadelasBasesdeDatosenMeacutexicoDelos lineamientosInternacionalesalaNuevaLeyFederaldelDerechodeAutorrdquoenBecerra RamiacuterezM(ed)EstudiosdeDerechoIntelectualenHomenajealProfesorDavidRangel MedinaInstitutodeInvestigacionesJuriacutedicasdelaUNAMMeacutexico
PaacuteezMantildeaacuteJ(1997)ldquoProteccioacutenjuriacutedicadelosproductoresyusuariosdelasbasesde datosenlosderechosespantildeolycomunitariordquodisponibleenelsitiowebInformaacuteticos EuropeosExpertos(wwwieees)
PetersM(1999)ldquoSummaryOverviewofExistingandProposedIntellectualPropertyRights RegimesforDatabasesrdquoenProceedingsoftheWorkshoponPromotingAccesstoScientific andTechnicalDataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicyOptionsNational AcademyofSciencesPartIWorkshopPresentationsenero
QuinnN(2000)ldquoBancosdeDatosPrincipiodeLegalidadyTutelaPenalenlaLey ArgentinardquoCuadernodeDoctrinaReacutegimenJuriacutedicodelosBancosdeDatosFacultadde DerechoyCienciasSocialesUniversidaddeBuenosAires
ReichmanJHyPSamuelson(1997) ldquoIntellectualPropertyRightsinDatardquoVanderbilt LawReviewVolumen50enero
ReichmanJyPUhlir(1999)ldquoDatabaseProtectionattheCrossroadsRecent DevelopmentsandtheirImpactonScienceandTechnologyrdquoTheBerkeleyTechnologyLaw Journal14-2
SCCR86 AnexoIIpaacutegina6
RiisT(2002)ldquoEconomicImpactoftheProtectionofUnoriginalDatabasesinDeveloping CountriesandCountriesinTransitionrdquopreparadoparaelComiteacutePermanentedeDerechode AutoryDerechosConexosSeacuteptimaSesioacuten13a17demayoGinebra
RomerP(1993)ldquoTwoStrategiesforEconomicDevelopmentUsingIdeasandProducingIdeasrdquo ProceedingsoftheWorldBankAnnualConferenceonDevelopmentEconomics1992
SchraderDyRJeweler(1999)ldquoIntellectualPropertyProtectionforNoncreative DatabasesrdquoCongressionalResearchServiceReportsseptiembre
ScotchmerS(1999)ldquoCummulativeInnovationinTheoryandPracticerdquoGSPPWorking Paper240UCBerkeleyfebrero
ShapiroCyHVarian(1999)InformationRulesAstrategicGuidetotheNetwork EconomyHarvardBusinessSchoolPressMassBoston
ShengliZ(2002)ldquoTheEconomicImpactoftheProtectionofDatabaseinChinardquopreparado paraelComiteacutePermanentedeDerechodeAutoryDerechosConexosSeacuteptimaSesioacuten13 a 17demayoGinebra
StefikMyTLunt(1999)ldquoOverviewofTechnologiesforProtectingandfor MisappropriatingDigitalIntellectualPropertyRightsTheCurrentSituationandFuture ProspectsrdquoenProceedingsoftheWorkshoponPromotingAccesstoScientificandTechnical DataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicyOptionsNationalAcademyof SciencesPartIWorkshopPresentationsenero
StoryA(2002)ldquoStudyonIntellectualPropertyRightstheInternetandCopyrightrdquo CommissiononIntellectualPropertyRightsStudyPaper5
[FindelAnexoIIydeldocumento]
SCCR86
ANEXOI
CuadroA1AccesoatelefoniacuteaenAmeacutericaLatinayelCaribendash2001
Telefoniacuteacelular Telefoniacuteafija
Paiacutes Nordmsuscriptores cada100hab Paiacutes
Nordmliacuteneastelefoacutenicas cada100hab
Martinica 7153 Guadalupe 6359 Araba 5000 Chile 3402 AntiguaampBarbuda 3177 PuertoRico 3065 IslasViacutergenes (EEUU) 2890 Jamaica 2694 Venezuela 2635 Meacutexico 2168 Panamaacute 2070 Bermuda 2064 Paraguay 2040 Bahamas 1966 Surinam 1911 Argentina 1861 TrinidadampTobago 1734 Brasil 1673 Uruguay 1547 Repuacuteblica Dominicana 1465 ElSalvador 1250 Belize 1155 Barbados 1064 Guatemala 970 Bolivia 899 Guyana 866 Colombia 763 CostaRica 757 Ecuador 667 Granada 641 Peruacute 592 Honduras 361 StKittsandNevis 312 Nicaragua 299 StVincent 208 Dominica 156 Haitiacute 111 Cuba 007
Bermuda 8715 StKittsandNevis 5688 IslasViacutergenes(EEUU) 5637 AntiguaampBarbuda 4735 Barbados 4629 Guadalupe 4493
Martinica 4300 Bahamas 4003 Aruba 3503 PuertoRico 3364 Granada 3275 Dominica 2906 Uruguay 2829 TrinidadampTobago 2399 Chile 2390 CostaRica 2297 StVincent 2196 Brasil 2178 Argentina 2163
Jamaica 1973 Surinam 1758 Colombia 1705 Panamaacute 1483 Belize 1444 Meacutexico 1372 Venezuela 1120 RepuacuteblicaDominicana 1102 Ecuador 1037 ElSalvador 934 Guyana 919 Peruacute 775 Guatemala 647 Bolivia 622 Paraguay 512 Cuba 510 Honduras 471 Nicaragua 312 Haitiacute 097
EEUU 4442 EEUU 6645 Oceaniacutea 4495 Europa 4377 AmeacutericaLatinay Caribe 1717
Europa 4062 Oceaniacutea 4002
AmeacutericaLatinayCaribe 2327 Mundo 1557 Mundo 1721
FuenteInternationalTelecommunicationsUnion(ITU)
SCCR86 AnexoIpaacutegina2
CuadroA2AccesoaInternetypenetracioacutendePCsenAmeacutericaLatinayelCaribendash2000
PCs Internet
Paiacutes NordmPCscada
100hab Paiacutes
NordmServidores cada10000
hab Paiacutes
Nordm usuarios
cada 10000hab
Bermuda 4654 Bermuda 52727 Bermuda 390137 Guadalupe 1974 Uruguay 16202 Chile 165765 StKittsandNevis 1817 Argentina 7298 Aruba 136536 CostaRica 1491 Meacutexico 5655 Uruguay 110878 Granada 1271 Panamaacute 5313 PuertoRico 102179
Martinica 1266 Brasil 5153 IslasViacutergenes (EEUU) 100322
Belize 1249 TrinidadampTobago 5096 Peruacute 97420 StVincent 1058 Chile 4881 Dominica 77777 Uruguay 1049 AntiguaampBarbuda 4095 TrinidadampTobago 77258 Chile 823 Araba 2809 Argentina 67509
Barbados 822 IslasViacutergenes (EEUU) 2807 AntiguaampBarbuda 65203
Dominica 713 Dominica 2424 Belize 62447 TrinidadampTobago 618 CostaRica 1829 Guyana 60395 Meacutexico 576 Guadalupe 1246 CostaRica 56674 Argentina 513 Belize 1220 StKittsandNevis 51610 Brasil 500 Colombia 1106 Granada 43556
Jamaica 466 Repuacuteblica Dominicana 924 Bahamas 43158
Venezuela 455 Martinico 891 Venezuela 39305 Peruacute 409 Venezuela 668 Barbados 37383 Panamaacute 370 Jamaica 571 Panamaacute 31701 Colombia 354 Guatemala 492 Jamaica 31055 Guyana 256 Peruacute 417 StVincent 30857 Ecuador 217 PuertoRico 386 Brasil 29392 ElSalvador 191 Barbados 374 Meacutexico 27431 Bolivia 168 Nicaragua 276 Surinam 26979 Paraguay 127 Paraguay 236 Colombia 20746 Guatemala 114 Bolivia 159 RepuacuteblicaDominicana 18588 Honduras 108 StKittsandNevis 104 Guadalupe 17544 Cuba 107 ElSalvador 092 Bolivia 14407 Nicaragua 089 Bahamas 079 Ecuador 14234 AntiguaampBarbuda ndash Guyana 069 Martinica 12746 Aruba ndash Cuba 059 Nicaragua 9854 Bahamas ndash Granada 032 ElSalvador 7967 Repuacuteblica Dominicana ndash Surinam 023 Paraguay 7278 Haitiacute ndash Honduras 020 Guatemala 7027 PuertoRico ndash Ecuador 018 Honduras 6168 Surinam ndash StVincent 018 Cuba 5358 IslasViacutergenes (EEUU) ndash Haitiacute ndash Haitiacute 2454 EEUU 5852 EEUU 292832 EEUU 450696 Oceaniacutea 3652 Oceaniacutea 64761 Oceaniacutea 251112 Europa 1674 Europa 15727 Europa 135948 AmeacutericaLatinay Caribe 659
AmeacutericaLatinay Caribe 9628
AmeacutericaLatinay Caribe 57049
Mundo 772 Mundo 17793 Mundo 64137
FuenteInternationalTelecommunicationsUnion(ITU)
SCCR86 AnexoIpaacutegina3
CuadroA3CostodeaccesoaInternetndash2001
Promedioanualdelcostopor20horasdeaccesomensualaInternetcomoporcentaje delPBIpercaacutepita(medidoenPPP)
Ranking Paiacutes Costo
1 2 3 4 5 6 7 8 9
10 29 31 32 36 41 42 44 45 47 48 49 53 58 61 62 65 66 67
Suecia Beacutelgica Finlandia Noruega Islandia Japoacuten Suiza EstadosUnidos Taiwaacuten Dinamarca Uruguay Argentina TrinidadampTobago Chile Meacutexico Brasil CostaRica Venezuela Colombia Jamaica Panamaacute Bolivia ElSalvador Guatemala RepuacuteblicaDominicana Paraguay Ecuador Honduras
012 029 037 037 046 049 057 065 068 071 263 320 330 454 517 526 543 604 808 840 844 983
1152 1557 1562 2039 2503 3207
FuenteKirkman(2002)
Sobre75paiacutesesrankeados
SCCR86 AnexoIpaacutegina4
CuadroA4IndicedePreparacioacutenparaelAccesoalaRed (NetworkedReadinessIndex(NRI))ndash2001
Ranking NRI
Paiacutes Networked Readiness
1 2 3 4 5 6 7 8 9
10 32 34 37 38 44 45 46 47 48 50 52 55 56 57 63 67 68 69 71 72
EstadosUnidos Islandia Finlandia Suecia Noruega PaiacutesesBajos Dinamarca Singapur Austria ReinoUnido Argentina Chile Uruguay Brasil Meacutexico CostaRica TrinidadampTobago RepuacuteblicaDominicana Panamaacute Venezuela Peruacute ElSalvador Jamaica Colombia Paraguay Bolivia Guatemala Nicaragua Ecuador Honduras
605 603 591 576 568 568 556 547 532 531 401 400 380 379 358 357 352 352 342 341 338 330 329 329 315 304 300 283 265 264
FuenteKirkmanetal(2002)
[SigueelAnexoII]
Sobre75paiacutesesrankeados
SCCR86
ANEXOII
REFERENCIASBIBLIOGRAacuteFICAS
BandJyJSGowdy(1997)ldquoSuiGenerisDatabaseProtectionHasItsTimeComerdquo D-LibMagazinejunioWashingtonDC
Barca(2000)ldquoPropiedadIntelectualdelasBasesdeDatosUnAcercamientodesdela JurisprudenciaNorteamericanardquoCuadernodeDoctrinaReacutegimenJuriacutedicodelosBancosde DatosFacultaddeDerechoyCienciasSocialesUniversidaddeBuenosAires
BaronP(2001)ldquoBacktotheFutureLearningfromthePastintheDatabaseDebaterdquoTheOhio StateLawJournalVolumen62Nordm2
BailyMN(2002)ldquoDistinguishedLectureonEconomicsinGovernmentTheNew EconomyPostMortemorSecondWindrdquoJournalofEconomicPerspectivesVolumen16 Nordm 2pp3-22
BancoMundial(2001)ldquoIntellectualPropertyBalancingIncentiveswithCompetitive AccessrdquoenGlobalEconomicProspectsandtheDevelopingCountries2002 Washington DC
BenthamJ(1978)EscritoseconoacutemicosFondodeCulturaEconoacutemicaMeacutexico
BraunsteinYM(2002)ldquoRepercusionesEconoacutemicasdelaProteccioacutendelasBasesdeDatos enlosPaiacutesesenDesarrolloyPaiacutesesenTransicioacutenrdquopreparadoparaelComiteacutePermanentede DerechodeAutoryDerechosConexosSeacuteptimaSesioacuten13a17demayoGinebra
CaballeroLealJL(2000)ldquoProteccioacutenJuriacutedicadelasBasesdeDatosyProteccioacutenSui GenerisparalasBasesdeDatosnoOriginalesrdquoenMAPalaciosyRAntequera(eds) PropiedadIntelectualTemasRelevantesenelEscenarioInternacionalSIECAUSAID
CaacutemaraLapuenteS(1999)ldquoUacuteltimasOrientacionesInternacionalessobrelaProteccioacuten JuriacutedicadelasBasesdeDatosrdquoRevistaChilenadeDerechoVolumen26Nordm1pp9-61enero
CassierM(2002)ldquoBienPrivadoBienColectivoyBienPuacuteblicoenlaEradelaGenoacutemicardquo RevistaInternacionaldeCienciasSocialesNordm171marzo
ChangH(2001)ldquoIntellectualPropertyRightsandEconomicDevelopmentndashHistorical LessonsandEmergingIssuesrdquoJournalofHumanDevelopmentVolumen2Nordm2julio
ChenYyTPuttitanun(2002)ldquoIntellectualPropertyRightsandInnovationinDeveloping CountriesrdquoCenterforEconomicAnalysisDepartmentofEconomicsUniversityofColorado atBoulderWorkingPaperNo02-06mayo
CIPRndashCommissiononIntellectualPropertyRightsndash(2002a)ldquoTechnologyDevelopmentand IntellectualPropertyRightsrdquoWorkshop1enero
SCCR86 AnexoIIpaacutegina2
CIPRndashCommissiononIntellectualPropertyRightsndash(2002b)ldquoCopyrightSoftwareandthe InternetrdquoWorkshop5enero
ColstonC(2001)ldquoSuiGenerisDatabaseRightRipeforReviewrdquoJournalofInformation LawandTechnologyNordm 3 noviembre
CommitteeforaStudyonPromotingAccesstoScientificandTechnicalDataforthePublic InterestCommissiononPhysicalSciencesMathematicsandApplicationsNationalResearch Council(1999)AQuestionofBalancePublicRightsandthePublicInterestinScientifical andTechnicalDatabasesNationalAcademyofSciencesWashingtonDC
CorreaCM(2000)ldquoFairUseintheDigitalErardquopresentadoenelThirdUNESCO CongressonEthicalLegalandSocietalChallengesofCyberspace13-15denoviembre Paris
CowanRyEHarison(2001)ldquoIntellectualPropertyRightsinaKnowledge-Based EconomyrdquoMERITInfonomicsResearchMemorandumSeries2001-027septiembre Maastricht
CraftsN(2000)ldquoGlobalizationandGrowthintheTwentiethCenturyrdquoInternational MonetaryFundWorkingPaper0044WashingtonDC
DrsquoAndreaTysonLyESherry(1997)ldquoInformationIndustryAssociationStatutory ProtectionForDatabasesEconomicampPublicPolicyIssuesrdquoCommitteeontheJudiciary USHouseofRepresentatives
DavidPA(2000)ldquoTheDigitalTechnologyBoomerangNewIntellectualPropertyRights ThreatenGloballdquoOpenSciencerdquoWorkingPaper00-016AllSoulsCollegeOxfordamp StanfordUniversityoctubre
DavidPA(2002)ldquoDoestheNewEconomyNeedalltheOldIPRInstitutionsDigital InformationGoodsandAccesstoKnowledgeforEconomicDevelopmentrdquopreparadoparala WIDERConferencefortheNewEconomyinDevelopmentmayoHelsinki
DavidPAyDForay(2002)ldquoFundamentosEconoacutemicosdelaSociedaddel ConocimientordquoComercioExteriorVolumen52Nordm6pp472-490junio
DeOliveiraAscensatildeoJ(2002)ldquoBasesdeDadosElectroacutenicasOEstadodaQuestatildeoem PortugalenaEuropardquoRevistadeAssociaccedilatildeoBrasileiradaPropriedadeIntelectual(ABPI) Nordm56pp6-14enerofebreroRiodeJaneiro
DusollierSYPoulletyMBuydens(2000)ldquoCopyrightandAccesstoInformationinthe DigitalEnvironmentrdquopresentadoenelThirdUNESCOCongressonEthicalLegaland SocietalChallengesofCyberspace13-15denoviembreParis
ElKassasS(2002)ldquoStudyontheProtectionofUnoriginalDatabasesrdquopreparadoparael ComiteacutePermanentedeDerechodeAutoryDerechosConexosSeacuteptimaSesioacuten13a17de mayoGinebra
SCCR86 AnexoIIpaacutegina3
ForayD(1997)ldquoGenerationandDistributionofTechnologicalKnowledgeIncentives NormsandInstitutionsrdquoenCEdquist(ed)SystemsofInnovationTechnologiesInstitutions andOrganizationsPinterLondres
Forero-PinedaCyHJaramillo-SalazarldquoElAccesodelosInvestigadoresdelosPaiacuteses MenosDesarrolladosalaCienciaylaTecnologiacuteaInternacionalrdquo RevistaInternacionalde CienciasSocialesNordm171marzoParis
FreitasPereiraMNCJSRibeiroLTractenbergyPLoureiroMedeiros(1999)ldquoBases deDadosnaEconomiadoConhecimentoAQuestatildeodaQualidaderdquo RevistaCiecircnciada InformaccedilatildeoVolumen28Nordm2
GalliniNySScotchmer(2002)ldquoIntellectualPropertyWhenisitthebestincentive systemrdquoenAJaffeJLernerySStern(eds)InnovationPolicyandtheEconomyVol2 MITPress
GilbertR(1999)ldquoEconomicFactorsintheProductionDisseminationandUseofScientific andTechnicalDatabasesrdquoenProceedingsoftheWorkshoponPromotingAccesstoScientific andTechnicalDataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicyOptionsNational AcademyofSciencesPartIWorkshopPresentationsenero
GordonRJ(1999)ldquoHastheldquoNewEconomyrdquoRenderedtheProductivitySlowdown Obsoleterdquopreparadoparael ProductivityGrowthWorkshopFederalReserveBankof St Louis
GordonRJ(2002)ldquoTechnologyandEconomicPerformanceintheAmericanEconomyrdquo NBERWorkingPaperSeriesWorkingPaper8771febrero
GranstrandODForayPDavidetal(2001)ldquoWorkshopReportonIPR(Intellectual PropertyRights)AspectsofInternetCollaborationsrdquoEuropeanCommissionResearch DirectorateGeneralDirectorateBndashEuropeanResearchAreaStructuralAspectsWorking Paper
GrossmanGMyELai(2002)ldquoInternationalProtectionofIntellectualPropertyrdquoNational BureauofEconomicResearchWorkingPaper8704
HallBH(2002)ldquoOnCopyrightandPatentProtectionforSoftwareandDatabasesATale ofTwoWorldsrdquoenOGranstrand(ed)EconomicsLawandIntellectualPropertyKluwer
HellerMAldquoTheTragedyoftheAnticommonsrdquoHarvard LawReviewJanuary1998
HerreraBravoR(2001)ldquoAlgunasObrasDigitalesysuProteccioacutenJuriacutedicardquodisponibleen httprodolfoherreragaleoncomdocumentoshtmmarzo
HowellR(1998)ldquoDatabaseProtectionandCanadianLawrdquopreparadoparaIndustryCanada andCanadianHeritagedisponibleenhttpstrategisicgccaSSGip01045ehtml
HugenholtzB(2001)ldquoTheNewDatabaseRightEarlyCaseLawfromEuroperdquo presentadoenNinthAnnualConferenceonInternationalIPLawampPolicyFordham UniversitySchoolofLawNewYork19-20abril
SCCR86 AnexoIIpaacutegina4
HughesJ(2002)ldquoPoliticalEconomiesofHarmonizationDatabaseProtectionandInformation PatentsrdquopresentadoenelSeminarioFrontiersofownershipinthedigitaleconomyjunioParis
ITACndashInformationTechnologyAssociationofCanadandash(1997)ldquoDatabaseProtectionrdquo diciembre
JasziP(1996)ldquoSummaryandAnalysisofHR3531rdquoAssociationofResearchLibraries agosto
JijenaLeivaRJ(1999)ldquoPropiedadIntelectualeInternetrdquoREDIRevistaElectroacutenicade DerechoInformaacutetico Nordm10
KhanZB(2002)ldquoIntellectualPropertyandEconomicDevelopmentLessonsfrom AmericanandEuropeanHistoryrdquoCommissiononIntellectualPropertyRightsStudy Paper 1a
KirkmanG(ed)(2002)TheGlobalInformationTechnologyReport2001-2002Readiness fortheNetworkedWorldCenterforInternationalDevelopmentatHarvardUniversity
KirkmanGSCAOsorioyJDSachs(2002)ldquoTheNetworkedReadinessIndex MeasuringthePreparednessofNationsfortheNetworkedWorldrdquoenKirkmanG(ed)opcit
LallS(2001)ldquoIndicatorsoftheRelativeImportanceofIPRsinDevelopingCountriesrdquo UNCTADICTSDCapacityBuildingProjectonIntellectualPropertyRightsandSustainable Developmentdraftnoviembre
LevinRCAKKlevorickRRNelsonySGWinter(1987)ldquoAppropriatingthe ReturnsfromIndustrialResearchandDevelopmentrdquoBrookingsPapersonEconomic ActivityNordm3
LinnA(2000)ldquoHistoryofDatabaseProtectionLegalIssuesofConcerntotheScientific CommunityrdquoGlobalChangeDataandInformationSystem(GCDIS)USGlobalChange ResearchProgram(USGCRP)marzo
LiptonJ(2002)ldquoTheEUDatabaseRightandUniversityTeachingMaterials Journalof TechnologyLawandPolicyLevinCollegeofLawUniversityofFloridaissue1marzo
LoseyRC(1995)ldquoPracticalandLegalProtectionofComputerDatabasesrdquodisponibleen httpwwwfloridalawfirmcomarticlehtml
MaskusK(2000)IntellectualPropertyRightsintheGlobalEconomyInstitutefor InternationalEconomics
MaurerSMySScotchmer(1999)ldquoIntellectualPropertyRightsDatabaseProtectionIs ItBrokenandShouldWeFixItrdquoScienceVolumen284Mayo
MaurerSMPBHugenholtzyHJOnsrud(2001)ldquoEuropersquosDatabaseExperimentrdquo ScienceVolumen294octubre
MaurerSM(1999)ldquoRawKnowledgeProtectingTechnicalDatabasesforScienceand IndustryrdquoenProceedingsoftheWorkshoponPromotingAccesstoScientificandTechnical
SCCR86 AnexoIIpaacutegina5
DataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicyOptionsNationalAcademyof SciencesAppendixCenero
MilleacuteA(1996)ldquoProteccioacutenalosFabricantesdeBasesdeDatosunNuevolsquoDerecho ConexordquoRevistaDerechodelaAltaTecnologiacuteaantildeoVIIINdeg93mayo
MilleacuteA(1999)ldquoProtectionofDatabasesWorkshoprdquopreparadoparalaInternational ConferenceonElectronicCommerceandIntellectualPropertyOrganizacioacutenMundialdela PropiedadIntelectualseptiembre
NASndashNationalAcademyofSciences ndash(1999)ProceedingsoftheWorkshoponPromoting AccesstoScientificandTechnicalDataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicy OptionsWashingtonDC
NicholsonJFyMFreno(2001)ldquoProtectingtheContentofDatabasesrdquoIPLitigator enero
OECD(2001)TheNewEconomyBeyondtheHypeFinalReportontheOECDGrowth ProjectOECDParis
OramA(2000)ldquoTheSapandtheSyrupoftheInformationAgeCopingwithDatabase ProtectionLawsrdquodisponibleen httpwwworeillycom~andyoprofessionalcollection_lawhtml
OvillaBuenoR(1998)ldquoLaProteccioacutenJuriacutedicadelasBasesdeDatosenMeacutexicoDelos lineamientosInternacionalesalaNuevaLeyFederaldelDerechodeAutorrdquoenBecerra RamiacuterezM(ed)EstudiosdeDerechoIntelectualenHomenajealProfesorDavidRangel MedinaInstitutodeInvestigacionesJuriacutedicasdelaUNAMMeacutexico
PaacuteezMantildeaacuteJ(1997)ldquoProteccioacutenjuriacutedicadelosproductoresyusuariosdelasbasesde datosenlosderechosespantildeolycomunitariordquodisponibleenelsitiowebInformaacuteticos EuropeosExpertos(wwwieees)
PetersM(1999)ldquoSummaryOverviewofExistingandProposedIntellectualPropertyRights RegimesforDatabasesrdquoenProceedingsoftheWorkshoponPromotingAccesstoScientific andTechnicalDataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicyOptionsNational AcademyofSciencesPartIWorkshopPresentationsenero
QuinnN(2000)ldquoBancosdeDatosPrincipiodeLegalidadyTutelaPenalenlaLey ArgentinardquoCuadernodeDoctrinaReacutegimenJuriacutedicodelosBancosdeDatosFacultadde DerechoyCienciasSocialesUniversidaddeBuenosAires
ReichmanJHyPSamuelson(1997) ldquoIntellectualPropertyRightsinDatardquoVanderbilt LawReviewVolumen50enero
ReichmanJyPUhlir(1999)ldquoDatabaseProtectionattheCrossroadsRecent DevelopmentsandtheirImpactonScienceandTechnologyrdquoTheBerkeleyTechnologyLaw Journal14-2
SCCR86 AnexoIIpaacutegina6
RiisT(2002)ldquoEconomicImpactoftheProtectionofUnoriginalDatabasesinDeveloping CountriesandCountriesinTransitionrdquopreparadoparaelComiteacutePermanentedeDerechode AutoryDerechosConexosSeacuteptimaSesioacuten13a17demayoGinebra
RomerP(1993)ldquoTwoStrategiesforEconomicDevelopmentUsingIdeasandProducingIdeasrdquo ProceedingsoftheWorldBankAnnualConferenceonDevelopmentEconomics1992
SchraderDyRJeweler(1999)ldquoIntellectualPropertyProtectionforNoncreative DatabasesrdquoCongressionalResearchServiceReportsseptiembre
ScotchmerS(1999)ldquoCummulativeInnovationinTheoryandPracticerdquoGSPPWorking Paper240UCBerkeleyfebrero
ShapiroCyHVarian(1999)InformationRulesAstrategicGuidetotheNetwork EconomyHarvardBusinessSchoolPressMassBoston
ShengliZ(2002)ldquoTheEconomicImpactoftheProtectionofDatabaseinChinardquopreparado paraelComiteacutePermanentedeDerechodeAutoryDerechosConexosSeacuteptimaSesioacuten13 a 17demayoGinebra
StefikMyTLunt(1999)ldquoOverviewofTechnologiesforProtectingandfor MisappropriatingDigitalIntellectualPropertyRightsTheCurrentSituationandFuture ProspectsrdquoenProceedingsoftheWorkshoponPromotingAccesstoScientificandTechnical DataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicyOptionsNationalAcademyof SciencesPartIWorkshopPresentationsenero
StoryA(2002)ldquoStudyonIntellectualPropertyRightstheInternetandCopyrightrdquo CommissiononIntellectualPropertyRightsStudyPaper5
[FindelAnexoIIydeldocumento]
SCCR86 AnexoIpaacutegina2
CuadroA2AccesoaInternetypenetracioacutendePCsenAmeacutericaLatinayelCaribendash2000
PCs Internet
Paiacutes NordmPCscada
100hab Paiacutes
NordmServidores cada10000
hab Paiacutes
Nordm usuarios
cada 10000hab
Bermuda 4654 Bermuda 52727 Bermuda 390137 Guadalupe 1974 Uruguay 16202 Chile 165765 StKittsandNevis 1817 Argentina 7298 Aruba 136536 CostaRica 1491 Meacutexico 5655 Uruguay 110878 Granada 1271 Panamaacute 5313 PuertoRico 102179
Martinica 1266 Brasil 5153 IslasViacutergenes (EEUU) 100322
Belize 1249 TrinidadampTobago 5096 Peruacute 97420 StVincent 1058 Chile 4881 Dominica 77777 Uruguay 1049 AntiguaampBarbuda 4095 TrinidadampTobago 77258 Chile 823 Araba 2809 Argentina 67509
Barbados 822 IslasViacutergenes (EEUU) 2807 AntiguaampBarbuda 65203
Dominica 713 Dominica 2424 Belize 62447 TrinidadampTobago 618 CostaRica 1829 Guyana 60395 Meacutexico 576 Guadalupe 1246 CostaRica 56674 Argentina 513 Belize 1220 StKittsandNevis 51610 Brasil 500 Colombia 1106 Granada 43556
Jamaica 466 Repuacuteblica Dominicana 924 Bahamas 43158
Venezuela 455 Martinico 891 Venezuela 39305 Peruacute 409 Venezuela 668 Barbados 37383 Panamaacute 370 Jamaica 571 Panamaacute 31701 Colombia 354 Guatemala 492 Jamaica 31055 Guyana 256 Peruacute 417 StVincent 30857 Ecuador 217 PuertoRico 386 Brasil 29392 ElSalvador 191 Barbados 374 Meacutexico 27431 Bolivia 168 Nicaragua 276 Surinam 26979 Paraguay 127 Paraguay 236 Colombia 20746 Guatemala 114 Bolivia 159 RepuacuteblicaDominicana 18588 Honduras 108 StKittsandNevis 104 Guadalupe 17544 Cuba 107 ElSalvador 092 Bolivia 14407 Nicaragua 089 Bahamas 079 Ecuador 14234 AntiguaampBarbuda ndash Guyana 069 Martinica 12746 Aruba ndash Cuba 059 Nicaragua 9854 Bahamas ndash Granada 032 ElSalvador 7967 Repuacuteblica Dominicana ndash Surinam 023 Paraguay 7278 Haitiacute ndash Honduras 020 Guatemala 7027 PuertoRico ndash Ecuador 018 Honduras 6168 Surinam ndash StVincent 018 Cuba 5358 IslasViacutergenes (EEUU) ndash Haitiacute ndash Haitiacute 2454 EEUU 5852 EEUU 292832 EEUU 450696 Oceaniacutea 3652 Oceaniacutea 64761 Oceaniacutea 251112 Europa 1674 Europa 15727 Europa 135948 AmeacutericaLatinay Caribe 659
AmeacutericaLatinay Caribe 9628
AmeacutericaLatinay Caribe 57049
Mundo 772 Mundo 17793 Mundo 64137
FuenteInternationalTelecommunicationsUnion(ITU)
SCCR86 AnexoIpaacutegina3
CuadroA3CostodeaccesoaInternetndash2001
Promedioanualdelcostopor20horasdeaccesomensualaInternetcomoporcentaje delPBIpercaacutepita(medidoenPPP)
Ranking Paiacutes Costo
1 2 3 4 5 6 7 8 9
10 29 31 32 36 41 42 44 45 47 48 49 53 58 61 62 65 66 67
Suecia Beacutelgica Finlandia Noruega Islandia Japoacuten Suiza EstadosUnidos Taiwaacuten Dinamarca Uruguay Argentina TrinidadampTobago Chile Meacutexico Brasil CostaRica Venezuela Colombia Jamaica Panamaacute Bolivia ElSalvador Guatemala RepuacuteblicaDominicana Paraguay Ecuador Honduras
012 029 037 037 046 049 057 065 068 071 263 320 330 454 517 526 543 604 808 840 844 983
1152 1557 1562 2039 2503 3207
FuenteKirkman(2002)
Sobre75paiacutesesrankeados
SCCR86 AnexoIpaacutegina4
CuadroA4IndicedePreparacioacutenparaelAccesoalaRed (NetworkedReadinessIndex(NRI))ndash2001
Ranking NRI
Paiacutes Networked Readiness
1 2 3 4 5 6 7 8 9
10 32 34 37 38 44 45 46 47 48 50 52 55 56 57 63 67 68 69 71 72
EstadosUnidos Islandia Finlandia Suecia Noruega PaiacutesesBajos Dinamarca Singapur Austria ReinoUnido Argentina Chile Uruguay Brasil Meacutexico CostaRica TrinidadampTobago RepuacuteblicaDominicana Panamaacute Venezuela Peruacute ElSalvador Jamaica Colombia Paraguay Bolivia Guatemala Nicaragua Ecuador Honduras
605 603 591 576 568 568 556 547 532 531 401 400 380 379 358 357 352 352 342 341 338 330 329 329 315 304 300 283 265 264
FuenteKirkmanetal(2002)
[SigueelAnexoII]
Sobre75paiacutesesrankeados
SCCR86
ANEXOII
REFERENCIASBIBLIOGRAacuteFICAS
BandJyJSGowdy(1997)ldquoSuiGenerisDatabaseProtectionHasItsTimeComerdquo D-LibMagazinejunioWashingtonDC
Barca(2000)ldquoPropiedadIntelectualdelasBasesdeDatosUnAcercamientodesdela JurisprudenciaNorteamericanardquoCuadernodeDoctrinaReacutegimenJuriacutedicodelosBancosde DatosFacultaddeDerechoyCienciasSocialesUniversidaddeBuenosAires
BaronP(2001)ldquoBacktotheFutureLearningfromthePastintheDatabaseDebaterdquoTheOhio StateLawJournalVolumen62Nordm2
BailyMN(2002)ldquoDistinguishedLectureonEconomicsinGovernmentTheNew EconomyPostMortemorSecondWindrdquoJournalofEconomicPerspectivesVolumen16 Nordm 2pp3-22
BancoMundial(2001)ldquoIntellectualPropertyBalancingIncentiveswithCompetitive AccessrdquoenGlobalEconomicProspectsandtheDevelopingCountries2002 Washington DC
BenthamJ(1978)EscritoseconoacutemicosFondodeCulturaEconoacutemicaMeacutexico
BraunsteinYM(2002)ldquoRepercusionesEconoacutemicasdelaProteccioacutendelasBasesdeDatos enlosPaiacutesesenDesarrolloyPaiacutesesenTransicioacutenrdquopreparadoparaelComiteacutePermanentede DerechodeAutoryDerechosConexosSeacuteptimaSesioacuten13a17demayoGinebra
CaballeroLealJL(2000)ldquoProteccioacutenJuriacutedicadelasBasesdeDatosyProteccioacutenSui GenerisparalasBasesdeDatosnoOriginalesrdquoenMAPalaciosyRAntequera(eds) PropiedadIntelectualTemasRelevantesenelEscenarioInternacionalSIECAUSAID
CaacutemaraLapuenteS(1999)ldquoUacuteltimasOrientacionesInternacionalessobrelaProteccioacuten JuriacutedicadelasBasesdeDatosrdquoRevistaChilenadeDerechoVolumen26Nordm1pp9-61enero
CassierM(2002)ldquoBienPrivadoBienColectivoyBienPuacuteblicoenlaEradelaGenoacutemicardquo RevistaInternacionaldeCienciasSocialesNordm171marzo
ChangH(2001)ldquoIntellectualPropertyRightsandEconomicDevelopmentndashHistorical LessonsandEmergingIssuesrdquoJournalofHumanDevelopmentVolumen2Nordm2julio
ChenYyTPuttitanun(2002)ldquoIntellectualPropertyRightsandInnovationinDeveloping CountriesrdquoCenterforEconomicAnalysisDepartmentofEconomicsUniversityofColorado atBoulderWorkingPaperNo02-06mayo
CIPRndashCommissiononIntellectualPropertyRightsndash(2002a)ldquoTechnologyDevelopmentand IntellectualPropertyRightsrdquoWorkshop1enero
SCCR86 AnexoIIpaacutegina2
CIPRndashCommissiononIntellectualPropertyRightsndash(2002b)ldquoCopyrightSoftwareandthe InternetrdquoWorkshop5enero
ColstonC(2001)ldquoSuiGenerisDatabaseRightRipeforReviewrdquoJournalofInformation LawandTechnologyNordm 3 noviembre
CommitteeforaStudyonPromotingAccesstoScientificandTechnicalDataforthePublic InterestCommissiononPhysicalSciencesMathematicsandApplicationsNationalResearch Council(1999)AQuestionofBalancePublicRightsandthePublicInterestinScientifical andTechnicalDatabasesNationalAcademyofSciencesWashingtonDC
CorreaCM(2000)ldquoFairUseintheDigitalErardquopresentadoenelThirdUNESCO CongressonEthicalLegalandSocietalChallengesofCyberspace13-15denoviembre Paris
CowanRyEHarison(2001)ldquoIntellectualPropertyRightsinaKnowledge-Based EconomyrdquoMERITInfonomicsResearchMemorandumSeries2001-027septiembre Maastricht
CraftsN(2000)ldquoGlobalizationandGrowthintheTwentiethCenturyrdquoInternational MonetaryFundWorkingPaper0044WashingtonDC
DrsquoAndreaTysonLyESherry(1997)ldquoInformationIndustryAssociationStatutory ProtectionForDatabasesEconomicampPublicPolicyIssuesrdquoCommitteeontheJudiciary USHouseofRepresentatives
DavidPA(2000)ldquoTheDigitalTechnologyBoomerangNewIntellectualPropertyRights ThreatenGloballdquoOpenSciencerdquoWorkingPaper00-016AllSoulsCollegeOxfordamp StanfordUniversityoctubre
DavidPA(2002)ldquoDoestheNewEconomyNeedalltheOldIPRInstitutionsDigital InformationGoodsandAccesstoKnowledgeforEconomicDevelopmentrdquopreparadoparala WIDERConferencefortheNewEconomyinDevelopmentmayoHelsinki
DavidPAyDForay(2002)ldquoFundamentosEconoacutemicosdelaSociedaddel ConocimientordquoComercioExteriorVolumen52Nordm6pp472-490junio
DeOliveiraAscensatildeoJ(2002)ldquoBasesdeDadosElectroacutenicasOEstadodaQuestatildeoem PortugalenaEuropardquoRevistadeAssociaccedilatildeoBrasileiradaPropriedadeIntelectual(ABPI) Nordm56pp6-14enerofebreroRiodeJaneiro
DusollierSYPoulletyMBuydens(2000)ldquoCopyrightandAccesstoInformationinthe DigitalEnvironmentrdquopresentadoenelThirdUNESCOCongressonEthicalLegaland SocietalChallengesofCyberspace13-15denoviembreParis
ElKassasS(2002)ldquoStudyontheProtectionofUnoriginalDatabasesrdquopreparadoparael ComiteacutePermanentedeDerechodeAutoryDerechosConexosSeacuteptimaSesioacuten13a17de mayoGinebra
SCCR86 AnexoIIpaacutegina3
ForayD(1997)ldquoGenerationandDistributionofTechnologicalKnowledgeIncentives NormsandInstitutionsrdquoenCEdquist(ed)SystemsofInnovationTechnologiesInstitutions andOrganizationsPinterLondres
Forero-PinedaCyHJaramillo-SalazarldquoElAccesodelosInvestigadoresdelosPaiacuteses MenosDesarrolladosalaCienciaylaTecnologiacuteaInternacionalrdquo RevistaInternacionalde CienciasSocialesNordm171marzoParis
FreitasPereiraMNCJSRibeiroLTractenbergyPLoureiroMedeiros(1999)ldquoBases deDadosnaEconomiadoConhecimentoAQuestatildeodaQualidaderdquo RevistaCiecircnciada InformaccedilatildeoVolumen28Nordm2
GalliniNySScotchmer(2002)ldquoIntellectualPropertyWhenisitthebestincentive systemrdquoenAJaffeJLernerySStern(eds)InnovationPolicyandtheEconomyVol2 MITPress
GilbertR(1999)ldquoEconomicFactorsintheProductionDisseminationandUseofScientific andTechnicalDatabasesrdquoenProceedingsoftheWorkshoponPromotingAccesstoScientific andTechnicalDataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicyOptionsNational AcademyofSciencesPartIWorkshopPresentationsenero
GordonRJ(1999)ldquoHastheldquoNewEconomyrdquoRenderedtheProductivitySlowdown Obsoleterdquopreparadoparael ProductivityGrowthWorkshopFederalReserveBankof St Louis
GordonRJ(2002)ldquoTechnologyandEconomicPerformanceintheAmericanEconomyrdquo NBERWorkingPaperSeriesWorkingPaper8771febrero
GranstrandODForayPDavidetal(2001)ldquoWorkshopReportonIPR(Intellectual PropertyRights)AspectsofInternetCollaborationsrdquoEuropeanCommissionResearch DirectorateGeneralDirectorateBndashEuropeanResearchAreaStructuralAspectsWorking Paper
GrossmanGMyELai(2002)ldquoInternationalProtectionofIntellectualPropertyrdquoNational BureauofEconomicResearchWorkingPaper8704
HallBH(2002)ldquoOnCopyrightandPatentProtectionforSoftwareandDatabasesATale ofTwoWorldsrdquoenOGranstrand(ed)EconomicsLawandIntellectualPropertyKluwer
HellerMAldquoTheTragedyoftheAnticommonsrdquoHarvard LawReviewJanuary1998
HerreraBravoR(2001)ldquoAlgunasObrasDigitalesysuProteccioacutenJuriacutedicardquodisponibleen httprodolfoherreragaleoncomdocumentoshtmmarzo
HowellR(1998)ldquoDatabaseProtectionandCanadianLawrdquopreparadoparaIndustryCanada andCanadianHeritagedisponibleenhttpstrategisicgccaSSGip01045ehtml
HugenholtzB(2001)ldquoTheNewDatabaseRightEarlyCaseLawfromEuroperdquo presentadoenNinthAnnualConferenceonInternationalIPLawampPolicyFordham UniversitySchoolofLawNewYork19-20abril
SCCR86 AnexoIIpaacutegina4
HughesJ(2002)ldquoPoliticalEconomiesofHarmonizationDatabaseProtectionandInformation PatentsrdquopresentadoenelSeminarioFrontiersofownershipinthedigitaleconomyjunioParis
ITACndashInformationTechnologyAssociationofCanadandash(1997)ldquoDatabaseProtectionrdquo diciembre
JasziP(1996)ldquoSummaryandAnalysisofHR3531rdquoAssociationofResearchLibraries agosto
JijenaLeivaRJ(1999)ldquoPropiedadIntelectualeInternetrdquoREDIRevistaElectroacutenicade DerechoInformaacutetico Nordm10
KhanZB(2002)ldquoIntellectualPropertyandEconomicDevelopmentLessonsfrom AmericanandEuropeanHistoryrdquoCommissiononIntellectualPropertyRightsStudy Paper 1a
KirkmanG(ed)(2002)TheGlobalInformationTechnologyReport2001-2002Readiness fortheNetworkedWorldCenterforInternationalDevelopmentatHarvardUniversity
KirkmanGSCAOsorioyJDSachs(2002)ldquoTheNetworkedReadinessIndex MeasuringthePreparednessofNationsfortheNetworkedWorldrdquoenKirkmanG(ed)opcit
LallS(2001)ldquoIndicatorsoftheRelativeImportanceofIPRsinDevelopingCountriesrdquo UNCTADICTSDCapacityBuildingProjectonIntellectualPropertyRightsandSustainable Developmentdraftnoviembre
LevinRCAKKlevorickRRNelsonySGWinter(1987)ldquoAppropriatingthe ReturnsfromIndustrialResearchandDevelopmentrdquoBrookingsPapersonEconomic ActivityNordm3
LinnA(2000)ldquoHistoryofDatabaseProtectionLegalIssuesofConcerntotheScientific CommunityrdquoGlobalChangeDataandInformationSystem(GCDIS)USGlobalChange ResearchProgram(USGCRP)marzo
LiptonJ(2002)ldquoTheEUDatabaseRightandUniversityTeachingMaterials Journalof TechnologyLawandPolicyLevinCollegeofLawUniversityofFloridaissue1marzo
LoseyRC(1995)ldquoPracticalandLegalProtectionofComputerDatabasesrdquodisponibleen httpwwwfloridalawfirmcomarticlehtml
MaskusK(2000)IntellectualPropertyRightsintheGlobalEconomyInstitutefor InternationalEconomics
MaurerSMySScotchmer(1999)ldquoIntellectualPropertyRightsDatabaseProtectionIs ItBrokenandShouldWeFixItrdquoScienceVolumen284Mayo
MaurerSMPBHugenholtzyHJOnsrud(2001)ldquoEuropersquosDatabaseExperimentrdquo ScienceVolumen294octubre
MaurerSM(1999)ldquoRawKnowledgeProtectingTechnicalDatabasesforScienceand IndustryrdquoenProceedingsoftheWorkshoponPromotingAccesstoScientificandTechnical
SCCR86 AnexoIIpaacutegina5
DataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicyOptionsNationalAcademyof SciencesAppendixCenero
MilleacuteA(1996)ldquoProteccioacutenalosFabricantesdeBasesdeDatosunNuevolsquoDerecho ConexordquoRevistaDerechodelaAltaTecnologiacuteaantildeoVIIINdeg93mayo
MilleacuteA(1999)ldquoProtectionofDatabasesWorkshoprdquopreparadoparalaInternational ConferenceonElectronicCommerceandIntellectualPropertyOrganizacioacutenMundialdela PropiedadIntelectualseptiembre
NASndashNationalAcademyofSciences ndash(1999)ProceedingsoftheWorkshoponPromoting AccesstoScientificandTechnicalDataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicy OptionsWashingtonDC
NicholsonJFyMFreno(2001)ldquoProtectingtheContentofDatabasesrdquoIPLitigator enero
OECD(2001)TheNewEconomyBeyondtheHypeFinalReportontheOECDGrowth ProjectOECDParis
OramA(2000)ldquoTheSapandtheSyrupoftheInformationAgeCopingwithDatabase ProtectionLawsrdquodisponibleen httpwwworeillycom~andyoprofessionalcollection_lawhtml
OvillaBuenoR(1998)ldquoLaProteccioacutenJuriacutedicadelasBasesdeDatosenMeacutexicoDelos lineamientosInternacionalesalaNuevaLeyFederaldelDerechodeAutorrdquoenBecerra RamiacuterezM(ed)EstudiosdeDerechoIntelectualenHomenajealProfesorDavidRangel MedinaInstitutodeInvestigacionesJuriacutedicasdelaUNAMMeacutexico
PaacuteezMantildeaacuteJ(1997)ldquoProteccioacutenjuriacutedicadelosproductoresyusuariosdelasbasesde datosenlosderechosespantildeolycomunitariordquodisponibleenelsitiowebInformaacuteticos EuropeosExpertos(wwwieees)
PetersM(1999)ldquoSummaryOverviewofExistingandProposedIntellectualPropertyRights RegimesforDatabasesrdquoenProceedingsoftheWorkshoponPromotingAccesstoScientific andTechnicalDataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicyOptionsNational AcademyofSciencesPartIWorkshopPresentationsenero
QuinnN(2000)ldquoBancosdeDatosPrincipiodeLegalidadyTutelaPenalenlaLey ArgentinardquoCuadernodeDoctrinaReacutegimenJuriacutedicodelosBancosdeDatosFacultadde DerechoyCienciasSocialesUniversidaddeBuenosAires
ReichmanJHyPSamuelson(1997) ldquoIntellectualPropertyRightsinDatardquoVanderbilt LawReviewVolumen50enero
ReichmanJyPUhlir(1999)ldquoDatabaseProtectionattheCrossroadsRecent DevelopmentsandtheirImpactonScienceandTechnologyrdquoTheBerkeleyTechnologyLaw Journal14-2
SCCR86 AnexoIIpaacutegina6
RiisT(2002)ldquoEconomicImpactoftheProtectionofUnoriginalDatabasesinDeveloping CountriesandCountriesinTransitionrdquopreparadoparaelComiteacutePermanentedeDerechode AutoryDerechosConexosSeacuteptimaSesioacuten13a17demayoGinebra
RomerP(1993)ldquoTwoStrategiesforEconomicDevelopmentUsingIdeasandProducingIdeasrdquo ProceedingsoftheWorldBankAnnualConferenceonDevelopmentEconomics1992
SchraderDyRJeweler(1999)ldquoIntellectualPropertyProtectionforNoncreative DatabasesrdquoCongressionalResearchServiceReportsseptiembre
ScotchmerS(1999)ldquoCummulativeInnovationinTheoryandPracticerdquoGSPPWorking Paper240UCBerkeleyfebrero
ShapiroCyHVarian(1999)InformationRulesAstrategicGuidetotheNetwork EconomyHarvardBusinessSchoolPressMassBoston
ShengliZ(2002)ldquoTheEconomicImpactoftheProtectionofDatabaseinChinardquopreparado paraelComiteacutePermanentedeDerechodeAutoryDerechosConexosSeacuteptimaSesioacuten13 a 17demayoGinebra
StefikMyTLunt(1999)ldquoOverviewofTechnologiesforProtectingandfor MisappropriatingDigitalIntellectualPropertyRightsTheCurrentSituationandFuture ProspectsrdquoenProceedingsoftheWorkshoponPromotingAccesstoScientificandTechnical DataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicyOptionsNationalAcademyof SciencesPartIWorkshopPresentationsenero
StoryA(2002)ldquoStudyonIntellectualPropertyRightstheInternetandCopyrightrdquo CommissiononIntellectualPropertyRightsStudyPaper5
[FindelAnexoIIydeldocumento]
SCCR86 AnexoIpaacutegina3
CuadroA3CostodeaccesoaInternetndash2001
Promedioanualdelcostopor20horasdeaccesomensualaInternetcomoporcentaje delPBIpercaacutepita(medidoenPPP)
Ranking Paiacutes Costo
1 2 3 4 5 6 7 8 9
10 29 31 32 36 41 42 44 45 47 48 49 53 58 61 62 65 66 67
Suecia Beacutelgica Finlandia Noruega Islandia Japoacuten Suiza EstadosUnidos Taiwaacuten Dinamarca Uruguay Argentina TrinidadampTobago Chile Meacutexico Brasil CostaRica Venezuela Colombia Jamaica Panamaacute Bolivia ElSalvador Guatemala RepuacuteblicaDominicana Paraguay Ecuador Honduras
012 029 037 037 046 049 057 065 068 071 263 320 330 454 517 526 543 604 808 840 844 983
1152 1557 1562 2039 2503 3207
FuenteKirkman(2002)
Sobre75paiacutesesrankeados
SCCR86 AnexoIpaacutegina4
CuadroA4IndicedePreparacioacutenparaelAccesoalaRed (NetworkedReadinessIndex(NRI))ndash2001
Ranking NRI
Paiacutes Networked Readiness
1 2 3 4 5 6 7 8 9
10 32 34 37 38 44 45 46 47 48 50 52 55 56 57 63 67 68 69 71 72
EstadosUnidos Islandia Finlandia Suecia Noruega PaiacutesesBajos Dinamarca Singapur Austria ReinoUnido Argentina Chile Uruguay Brasil Meacutexico CostaRica TrinidadampTobago RepuacuteblicaDominicana Panamaacute Venezuela Peruacute ElSalvador Jamaica Colombia Paraguay Bolivia Guatemala Nicaragua Ecuador Honduras
605 603 591 576 568 568 556 547 532 531 401 400 380 379 358 357 352 352 342 341 338 330 329 329 315 304 300 283 265 264
FuenteKirkmanetal(2002)
[SigueelAnexoII]
Sobre75paiacutesesrankeados
SCCR86
ANEXOII
REFERENCIASBIBLIOGRAacuteFICAS
BandJyJSGowdy(1997)ldquoSuiGenerisDatabaseProtectionHasItsTimeComerdquo D-LibMagazinejunioWashingtonDC
Barca(2000)ldquoPropiedadIntelectualdelasBasesdeDatosUnAcercamientodesdela JurisprudenciaNorteamericanardquoCuadernodeDoctrinaReacutegimenJuriacutedicodelosBancosde DatosFacultaddeDerechoyCienciasSocialesUniversidaddeBuenosAires
BaronP(2001)ldquoBacktotheFutureLearningfromthePastintheDatabaseDebaterdquoTheOhio StateLawJournalVolumen62Nordm2
BailyMN(2002)ldquoDistinguishedLectureonEconomicsinGovernmentTheNew EconomyPostMortemorSecondWindrdquoJournalofEconomicPerspectivesVolumen16 Nordm 2pp3-22
BancoMundial(2001)ldquoIntellectualPropertyBalancingIncentiveswithCompetitive AccessrdquoenGlobalEconomicProspectsandtheDevelopingCountries2002 Washington DC
BenthamJ(1978)EscritoseconoacutemicosFondodeCulturaEconoacutemicaMeacutexico
BraunsteinYM(2002)ldquoRepercusionesEconoacutemicasdelaProteccioacutendelasBasesdeDatos enlosPaiacutesesenDesarrolloyPaiacutesesenTransicioacutenrdquopreparadoparaelComiteacutePermanentede DerechodeAutoryDerechosConexosSeacuteptimaSesioacuten13a17demayoGinebra
CaballeroLealJL(2000)ldquoProteccioacutenJuriacutedicadelasBasesdeDatosyProteccioacutenSui GenerisparalasBasesdeDatosnoOriginalesrdquoenMAPalaciosyRAntequera(eds) PropiedadIntelectualTemasRelevantesenelEscenarioInternacionalSIECAUSAID
CaacutemaraLapuenteS(1999)ldquoUacuteltimasOrientacionesInternacionalessobrelaProteccioacuten JuriacutedicadelasBasesdeDatosrdquoRevistaChilenadeDerechoVolumen26Nordm1pp9-61enero
CassierM(2002)ldquoBienPrivadoBienColectivoyBienPuacuteblicoenlaEradelaGenoacutemicardquo RevistaInternacionaldeCienciasSocialesNordm171marzo
ChangH(2001)ldquoIntellectualPropertyRightsandEconomicDevelopmentndashHistorical LessonsandEmergingIssuesrdquoJournalofHumanDevelopmentVolumen2Nordm2julio
ChenYyTPuttitanun(2002)ldquoIntellectualPropertyRightsandInnovationinDeveloping CountriesrdquoCenterforEconomicAnalysisDepartmentofEconomicsUniversityofColorado atBoulderWorkingPaperNo02-06mayo
CIPRndashCommissiononIntellectualPropertyRightsndash(2002a)ldquoTechnologyDevelopmentand IntellectualPropertyRightsrdquoWorkshop1enero
SCCR86 AnexoIIpaacutegina2
CIPRndashCommissiononIntellectualPropertyRightsndash(2002b)ldquoCopyrightSoftwareandthe InternetrdquoWorkshop5enero
ColstonC(2001)ldquoSuiGenerisDatabaseRightRipeforReviewrdquoJournalofInformation LawandTechnologyNordm 3 noviembre
CommitteeforaStudyonPromotingAccesstoScientificandTechnicalDataforthePublic InterestCommissiononPhysicalSciencesMathematicsandApplicationsNationalResearch Council(1999)AQuestionofBalancePublicRightsandthePublicInterestinScientifical andTechnicalDatabasesNationalAcademyofSciencesWashingtonDC
CorreaCM(2000)ldquoFairUseintheDigitalErardquopresentadoenelThirdUNESCO CongressonEthicalLegalandSocietalChallengesofCyberspace13-15denoviembre Paris
CowanRyEHarison(2001)ldquoIntellectualPropertyRightsinaKnowledge-Based EconomyrdquoMERITInfonomicsResearchMemorandumSeries2001-027septiembre Maastricht
CraftsN(2000)ldquoGlobalizationandGrowthintheTwentiethCenturyrdquoInternational MonetaryFundWorkingPaper0044WashingtonDC
DrsquoAndreaTysonLyESherry(1997)ldquoInformationIndustryAssociationStatutory ProtectionForDatabasesEconomicampPublicPolicyIssuesrdquoCommitteeontheJudiciary USHouseofRepresentatives
DavidPA(2000)ldquoTheDigitalTechnologyBoomerangNewIntellectualPropertyRights ThreatenGloballdquoOpenSciencerdquoWorkingPaper00-016AllSoulsCollegeOxfordamp StanfordUniversityoctubre
DavidPA(2002)ldquoDoestheNewEconomyNeedalltheOldIPRInstitutionsDigital InformationGoodsandAccesstoKnowledgeforEconomicDevelopmentrdquopreparadoparala WIDERConferencefortheNewEconomyinDevelopmentmayoHelsinki
DavidPAyDForay(2002)ldquoFundamentosEconoacutemicosdelaSociedaddel ConocimientordquoComercioExteriorVolumen52Nordm6pp472-490junio
DeOliveiraAscensatildeoJ(2002)ldquoBasesdeDadosElectroacutenicasOEstadodaQuestatildeoem PortugalenaEuropardquoRevistadeAssociaccedilatildeoBrasileiradaPropriedadeIntelectual(ABPI) Nordm56pp6-14enerofebreroRiodeJaneiro
DusollierSYPoulletyMBuydens(2000)ldquoCopyrightandAccesstoInformationinthe DigitalEnvironmentrdquopresentadoenelThirdUNESCOCongressonEthicalLegaland SocietalChallengesofCyberspace13-15denoviembreParis
ElKassasS(2002)ldquoStudyontheProtectionofUnoriginalDatabasesrdquopreparadoparael ComiteacutePermanentedeDerechodeAutoryDerechosConexosSeacuteptimaSesioacuten13a17de mayoGinebra
SCCR86 AnexoIIpaacutegina3
ForayD(1997)ldquoGenerationandDistributionofTechnologicalKnowledgeIncentives NormsandInstitutionsrdquoenCEdquist(ed)SystemsofInnovationTechnologiesInstitutions andOrganizationsPinterLondres
Forero-PinedaCyHJaramillo-SalazarldquoElAccesodelosInvestigadoresdelosPaiacuteses MenosDesarrolladosalaCienciaylaTecnologiacuteaInternacionalrdquo RevistaInternacionalde CienciasSocialesNordm171marzoParis
FreitasPereiraMNCJSRibeiroLTractenbergyPLoureiroMedeiros(1999)ldquoBases deDadosnaEconomiadoConhecimentoAQuestatildeodaQualidaderdquo RevistaCiecircnciada InformaccedilatildeoVolumen28Nordm2
GalliniNySScotchmer(2002)ldquoIntellectualPropertyWhenisitthebestincentive systemrdquoenAJaffeJLernerySStern(eds)InnovationPolicyandtheEconomyVol2 MITPress
GilbertR(1999)ldquoEconomicFactorsintheProductionDisseminationandUseofScientific andTechnicalDatabasesrdquoenProceedingsoftheWorkshoponPromotingAccesstoScientific andTechnicalDataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicyOptionsNational AcademyofSciencesPartIWorkshopPresentationsenero
GordonRJ(1999)ldquoHastheldquoNewEconomyrdquoRenderedtheProductivitySlowdown Obsoleterdquopreparadoparael ProductivityGrowthWorkshopFederalReserveBankof St Louis
GordonRJ(2002)ldquoTechnologyandEconomicPerformanceintheAmericanEconomyrdquo NBERWorkingPaperSeriesWorkingPaper8771febrero
GranstrandODForayPDavidetal(2001)ldquoWorkshopReportonIPR(Intellectual PropertyRights)AspectsofInternetCollaborationsrdquoEuropeanCommissionResearch DirectorateGeneralDirectorateBndashEuropeanResearchAreaStructuralAspectsWorking Paper
GrossmanGMyELai(2002)ldquoInternationalProtectionofIntellectualPropertyrdquoNational BureauofEconomicResearchWorkingPaper8704
HallBH(2002)ldquoOnCopyrightandPatentProtectionforSoftwareandDatabasesATale ofTwoWorldsrdquoenOGranstrand(ed)EconomicsLawandIntellectualPropertyKluwer
HellerMAldquoTheTragedyoftheAnticommonsrdquoHarvard LawReviewJanuary1998
HerreraBravoR(2001)ldquoAlgunasObrasDigitalesysuProteccioacutenJuriacutedicardquodisponibleen httprodolfoherreragaleoncomdocumentoshtmmarzo
HowellR(1998)ldquoDatabaseProtectionandCanadianLawrdquopreparadoparaIndustryCanada andCanadianHeritagedisponibleenhttpstrategisicgccaSSGip01045ehtml
HugenholtzB(2001)ldquoTheNewDatabaseRightEarlyCaseLawfromEuroperdquo presentadoenNinthAnnualConferenceonInternationalIPLawampPolicyFordham UniversitySchoolofLawNewYork19-20abril
SCCR86 AnexoIIpaacutegina4
HughesJ(2002)ldquoPoliticalEconomiesofHarmonizationDatabaseProtectionandInformation PatentsrdquopresentadoenelSeminarioFrontiersofownershipinthedigitaleconomyjunioParis
ITACndashInformationTechnologyAssociationofCanadandash(1997)ldquoDatabaseProtectionrdquo diciembre
JasziP(1996)ldquoSummaryandAnalysisofHR3531rdquoAssociationofResearchLibraries agosto
JijenaLeivaRJ(1999)ldquoPropiedadIntelectualeInternetrdquoREDIRevistaElectroacutenicade DerechoInformaacutetico Nordm10
KhanZB(2002)ldquoIntellectualPropertyandEconomicDevelopmentLessonsfrom AmericanandEuropeanHistoryrdquoCommissiononIntellectualPropertyRightsStudy Paper 1a
KirkmanG(ed)(2002)TheGlobalInformationTechnologyReport2001-2002Readiness fortheNetworkedWorldCenterforInternationalDevelopmentatHarvardUniversity
KirkmanGSCAOsorioyJDSachs(2002)ldquoTheNetworkedReadinessIndex MeasuringthePreparednessofNationsfortheNetworkedWorldrdquoenKirkmanG(ed)opcit
LallS(2001)ldquoIndicatorsoftheRelativeImportanceofIPRsinDevelopingCountriesrdquo UNCTADICTSDCapacityBuildingProjectonIntellectualPropertyRightsandSustainable Developmentdraftnoviembre
LevinRCAKKlevorickRRNelsonySGWinter(1987)ldquoAppropriatingthe ReturnsfromIndustrialResearchandDevelopmentrdquoBrookingsPapersonEconomic ActivityNordm3
LinnA(2000)ldquoHistoryofDatabaseProtectionLegalIssuesofConcerntotheScientific CommunityrdquoGlobalChangeDataandInformationSystem(GCDIS)USGlobalChange ResearchProgram(USGCRP)marzo
LiptonJ(2002)ldquoTheEUDatabaseRightandUniversityTeachingMaterials Journalof TechnologyLawandPolicyLevinCollegeofLawUniversityofFloridaissue1marzo
LoseyRC(1995)ldquoPracticalandLegalProtectionofComputerDatabasesrdquodisponibleen httpwwwfloridalawfirmcomarticlehtml
MaskusK(2000)IntellectualPropertyRightsintheGlobalEconomyInstitutefor InternationalEconomics
MaurerSMySScotchmer(1999)ldquoIntellectualPropertyRightsDatabaseProtectionIs ItBrokenandShouldWeFixItrdquoScienceVolumen284Mayo
MaurerSMPBHugenholtzyHJOnsrud(2001)ldquoEuropersquosDatabaseExperimentrdquo ScienceVolumen294octubre
MaurerSM(1999)ldquoRawKnowledgeProtectingTechnicalDatabasesforScienceand IndustryrdquoenProceedingsoftheWorkshoponPromotingAccesstoScientificandTechnical
SCCR86 AnexoIIpaacutegina5
DataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicyOptionsNationalAcademyof SciencesAppendixCenero
MilleacuteA(1996)ldquoProteccioacutenalosFabricantesdeBasesdeDatosunNuevolsquoDerecho ConexordquoRevistaDerechodelaAltaTecnologiacuteaantildeoVIIINdeg93mayo
MilleacuteA(1999)ldquoProtectionofDatabasesWorkshoprdquopreparadoparalaInternational ConferenceonElectronicCommerceandIntellectualPropertyOrganizacioacutenMundialdela PropiedadIntelectualseptiembre
NASndashNationalAcademyofSciences ndash(1999)ProceedingsoftheWorkshoponPromoting AccesstoScientificandTechnicalDataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicy OptionsWashingtonDC
NicholsonJFyMFreno(2001)ldquoProtectingtheContentofDatabasesrdquoIPLitigator enero
OECD(2001)TheNewEconomyBeyondtheHypeFinalReportontheOECDGrowth ProjectOECDParis
OramA(2000)ldquoTheSapandtheSyrupoftheInformationAgeCopingwithDatabase ProtectionLawsrdquodisponibleen httpwwworeillycom~andyoprofessionalcollection_lawhtml
OvillaBuenoR(1998)ldquoLaProteccioacutenJuriacutedicadelasBasesdeDatosenMeacutexicoDelos lineamientosInternacionalesalaNuevaLeyFederaldelDerechodeAutorrdquoenBecerra RamiacuterezM(ed)EstudiosdeDerechoIntelectualenHomenajealProfesorDavidRangel MedinaInstitutodeInvestigacionesJuriacutedicasdelaUNAMMeacutexico
PaacuteezMantildeaacuteJ(1997)ldquoProteccioacutenjuriacutedicadelosproductoresyusuariosdelasbasesde datosenlosderechosespantildeolycomunitariordquodisponibleenelsitiowebInformaacuteticos EuropeosExpertos(wwwieees)
PetersM(1999)ldquoSummaryOverviewofExistingandProposedIntellectualPropertyRights RegimesforDatabasesrdquoenProceedingsoftheWorkshoponPromotingAccesstoScientific andTechnicalDataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicyOptionsNational AcademyofSciencesPartIWorkshopPresentationsenero
QuinnN(2000)ldquoBancosdeDatosPrincipiodeLegalidadyTutelaPenalenlaLey ArgentinardquoCuadernodeDoctrinaReacutegimenJuriacutedicodelosBancosdeDatosFacultadde DerechoyCienciasSocialesUniversidaddeBuenosAires
ReichmanJHyPSamuelson(1997) ldquoIntellectualPropertyRightsinDatardquoVanderbilt LawReviewVolumen50enero
ReichmanJyPUhlir(1999)ldquoDatabaseProtectionattheCrossroadsRecent DevelopmentsandtheirImpactonScienceandTechnologyrdquoTheBerkeleyTechnologyLaw Journal14-2
SCCR86 AnexoIIpaacutegina6
RiisT(2002)ldquoEconomicImpactoftheProtectionofUnoriginalDatabasesinDeveloping CountriesandCountriesinTransitionrdquopreparadoparaelComiteacutePermanentedeDerechode AutoryDerechosConexosSeacuteptimaSesioacuten13a17demayoGinebra
RomerP(1993)ldquoTwoStrategiesforEconomicDevelopmentUsingIdeasandProducingIdeasrdquo ProceedingsoftheWorldBankAnnualConferenceonDevelopmentEconomics1992
SchraderDyRJeweler(1999)ldquoIntellectualPropertyProtectionforNoncreative DatabasesrdquoCongressionalResearchServiceReportsseptiembre
ScotchmerS(1999)ldquoCummulativeInnovationinTheoryandPracticerdquoGSPPWorking Paper240UCBerkeleyfebrero
ShapiroCyHVarian(1999)InformationRulesAstrategicGuidetotheNetwork EconomyHarvardBusinessSchoolPressMassBoston
ShengliZ(2002)ldquoTheEconomicImpactoftheProtectionofDatabaseinChinardquopreparado paraelComiteacutePermanentedeDerechodeAutoryDerechosConexosSeacuteptimaSesioacuten13 a 17demayoGinebra
StefikMyTLunt(1999)ldquoOverviewofTechnologiesforProtectingandfor MisappropriatingDigitalIntellectualPropertyRightsTheCurrentSituationandFuture ProspectsrdquoenProceedingsoftheWorkshoponPromotingAccesstoScientificandTechnical DataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicyOptionsNationalAcademyof SciencesPartIWorkshopPresentationsenero
StoryA(2002)ldquoStudyonIntellectualPropertyRightstheInternetandCopyrightrdquo CommissiononIntellectualPropertyRightsStudyPaper5
[FindelAnexoIIydeldocumento]
SCCR86 AnexoIpaacutegina4
CuadroA4IndicedePreparacioacutenparaelAccesoalaRed (NetworkedReadinessIndex(NRI))ndash2001
Ranking NRI
Paiacutes Networked Readiness
1 2 3 4 5 6 7 8 9
10 32 34 37 38 44 45 46 47 48 50 52 55 56 57 63 67 68 69 71 72
EstadosUnidos Islandia Finlandia Suecia Noruega PaiacutesesBajos Dinamarca Singapur Austria ReinoUnido Argentina Chile Uruguay Brasil Meacutexico CostaRica TrinidadampTobago RepuacuteblicaDominicana Panamaacute Venezuela Peruacute ElSalvador Jamaica Colombia Paraguay Bolivia Guatemala Nicaragua Ecuador Honduras
605 603 591 576 568 568 556 547 532 531 401 400 380 379 358 357 352 352 342 341 338 330 329 329 315 304 300 283 265 264
FuenteKirkmanetal(2002)
[SigueelAnexoII]
Sobre75paiacutesesrankeados
SCCR86
ANEXOII
REFERENCIASBIBLIOGRAacuteFICAS
BandJyJSGowdy(1997)ldquoSuiGenerisDatabaseProtectionHasItsTimeComerdquo D-LibMagazinejunioWashingtonDC
Barca(2000)ldquoPropiedadIntelectualdelasBasesdeDatosUnAcercamientodesdela JurisprudenciaNorteamericanardquoCuadernodeDoctrinaReacutegimenJuriacutedicodelosBancosde DatosFacultaddeDerechoyCienciasSocialesUniversidaddeBuenosAires
BaronP(2001)ldquoBacktotheFutureLearningfromthePastintheDatabaseDebaterdquoTheOhio StateLawJournalVolumen62Nordm2
BailyMN(2002)ldquoDistinguishedLectureonEconomicsinGovernmentTheNew EconomyPostMortemorSecondWindrdquoJournalofEconomicPerspectivesVolumen16 Nordm 2pp3-22
BancoMundial(2001)ldquoIntellectualPropertyBalancingIncentiveswithCompetitive AccessrdquoenGlobalEconomicProspectsandtheDevelopingCountries2002 Washington DC
BenthamJ(1978)EscritoseconoacutemicosFondodeCulturaEconoacutemicaMeacutexico
BraunsteinYM(2002)ldquoRepercusionesEconoacutemicasdelaProteccioacutendelasBasesdeDatos enlosPaiacutesesenDesarrolloyPaiacutesesenTransicioacutenrdquopreparadoparaelComiteacutePermanentede DerechodeAutoryDerechosConexosSeacuteptimaSesioacuten13a17demayoGinebra
CaballeroLealJL(2000)ldquoProteccioacutenJuriacutedicadelasBasesdeDatosyProteccioacutenSui GenerisparalasBasesdeDatosnoOriginalesrdquoenMAPalaciosyRAntequera(eds) PropiedadIntelectualTemasRelevantesenelEscenarioInternacionalSIECAUSAID
CaacutemaraLapuenteS(1999)ldquoUacuteltimasOrientacionesInternacionalessobrelaProteccioacuten JuriacutedicadelasBasesdeDatosrdquoRevistaChilenadeDerechoVolumen26Nordm1pp9-61enero
CassierM(2002)ldquoBienPrivadoBienColectivoyBienPuacuteblicoenlaEradelaGenoacutemicardquo RevistaInternacionaldeCienciasSocialesNordm171marzo
ChangH(2001)ldquoIntellectualPropertyRightsandEconomicDevelopmentndashHistorical LessonsandEmergingIssuesrdquoJournalofHumanDevelopmentVolumen2Nordm2julio
ChenYyTPuttitanun(2002)ldquoIntellectualPropertyRightsandInnovationinDeveloping CountriesrdquoCenterforEconomicAnalysisDepartmentofEconomicsUniversityofColorado atBoulderWorkingPaperNo02-06mayo
CIPRndashCommissiononIntellectualPropertyRightsndash(2002a)ldquoTechnologyDevelopmentand IntellectualPropertyRightsrdquoWorkshop1enero
SCCR86 AnexoIIpaacutegina2
CIPRndashCommissiononIntellectualPropertyRightsndash(2002b)ldquoCopyrightSoftwareandthe InternetrdquoWorkshop5enero
ColstonC(2001)ldquoSuiGenerisDatabaseRightRipeforReviewrdquoJournalofInformation LawandTechnologyNordm 3 noviembre
CommitteeforaStudyonPromotingAccesstoScientificandTechnicalDataforthePublic InterestCommissiononPhysicalSciencesMathematicsandApplicationsNationalResearch Council(1999)AQuestionofBalancePublicRightsandthePublicInterestinScientifical andTechnicalDatabasesNationalAcademyofSciencesWashingtonDC
CorreaCM(2000)ldquoFairUseintheDigitalErardquopresentadoenelThirdUNESCO CongressonEthicalLegalandSocietalChallengesofCyberspace13-15denoviembre Paris
CowanRyEHarison(2001)ldquoIntellectualPropertyRightsinaKnowledge-Based EconomyrdquoMERITInfonomicsResearchMemorandumSeries2001-027septiembre Maastricht
CraftsN(2000)ldquoGlobalizationandGrowthintheTwentiethCenturyrdquoInternational MonetaryFundWorkingPaper0044WashingtonDC
DrsquoAndreaTysonLyESherry(1997)ldquoInformationIndustryAssociationStatutory ProtectionForDatabasesEconomicampPublicPolicyIssuesrdquoCommitteeontheJudiciary USHouseofRepresentatives
DavidPA(2000)ldquoTheDigitalTechnologyBoomerangNewIntellectualPropertyRights ThreatenGloballdquoOpenSciencerdquoWorkingPaper00-016AllSoulsCollegeOxfordamp StanfordUniversityoctubre
DavidPA(2002)ldquoDoestheNewEconomyNeedalltheOldIPRInstitutionsDigital InformationGoodsandAccesstoKnowledgeforEconomicDevelopmentrdquopreparadoparala WIDERConferencefortheNewEconomyinDevelopmentmayoHelsinki
DavidPAyDForay(2002)ldquoFundamentosEconoacutemicosdelaSociedaddel ConocimientordquoComercioExteriorVolumen52Nordm6pp472-490junio
DeOliveiraAscensatildeoJ(2002)ldquoBasesdeDadosElectroacutenicasOEstadodaQuestatildeoem PortugalenaEuropardquoRevistadeAssociaccedilatildeoBrasileiradaPropriedadeIntelectual(ABPI) Nordm56pp6-14enerofebreroRiodeJaneiro
DusollierSYPoulletyMBuydens(2000)ldquoCopyrightandAccesstoInformationinthe DigitalEnvironmentrdquopresentadoenelThirdUNESCOCongressonEthicalLegaland SocietalChallengesofCyberspace13-15denoviembreParis
ElKassasS(2002)ldquoStudyontheProtectionofUnoriginalDatabasesrdquopreparadoparael ComiteacutePermanentedeDerechodeAutoryDerechosConexosSeacuteptimaSesioacuten13a17de mayoGinebra
SCCR86 AnexoIIpaacutegina3
ForayD(1997)ldquoGenerationandDistributionofTechnologicalKnowledgeIncentives NormsandInstitutionsrdquoenCEdquist(ed)SystemsofInnovationTechnologiesInstitutions andOrganizationsPinterLondres
Forero-PinedaCyHJaramillo-SalazarldquoElAccesodelosInvestigadoresdelosPaiacuteses MenosDesarrolladosalaCienciaylaTecnologiacuteaInternacionalrdquo RevistaInternacionalde CienciasSocialesNordm171marzoParis
FreitasPereiraMNCJSRibeiroLTractenbergyPLoureiroMedeiros(1999)ldquoBases deDadosnaEconomiadoConhecimentoAQuestatildeodaQualidaderdquo RevistaCiecircnciada InformaccedilatildeoVolumen28Nordm2
GalliniNySScotchmer(2002)ldquoIntellectualPropertyWhenisitthebestincentive systemrdquoenAJaffeJLernerySStern(eds)InnovationPolicyandtheEconomyVol2 MITPress
GilbertR(1999)ldquoEconomicFactorsintheProductionDisseminationandUseofScientific andTechnicalDatabasesrdquoenProceedingsoftheWorkshoponPromotingAccesstoScientific andTechnicalDataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicyOptionsNational AcademyofSciencesPartIWorkshopPresentationsenero
GordonRJ(1999)ldquoHastheldquoNewEconomyrdquoRenderedtheProductivitySlowdown Obsoleterdquopreparadoparael ProductivityGrowthWorkshopFederalReserveBankof St Louis
GordonRJ(2002)ldquoTechnologyandEconomicPerformanceintheAmericanEconomyrdquo NBERWorkingPaperSeriesWorkingPaper8771febrero
GranstrandODForayPDavidetal(2001)ldquoWorkshopReportonIPR(Intellectual PropertyRights)AspectsofInternetCollaborationsrdquoEuropeanCommissionResearch DirectorateGeneralDirectorateBndashEuropeanResearchAreaStructuralAspectsWorking Paper
GrossmanGMyELai(2002)ldquoInternationalProtectionofIntellectualPropertyrdquoNational BureauofEconomicResearchWorkingPaper8704
HallBH(2002)ldquoOnCopyrightandPatentProtectionforSoftwareandDatabasesATale ofTwoWorldsrdquoenOGranstrand(ed)EconomicsLawandIntellectualPropertyKluwer
HellerMAldquoTheTragedyoftheAnticommonsrdquoHarvard LawReviewJanuary1998
HerreraBravoR(2001)ldquoAlgunasObrasDigitalesysuProteccioacutenJuriacutedicardquodisponibleen httprodolfoherreragaleoncomdocumentoshtmmarzo
HowellR(1998)ldquoDatabaseProtectionandCanadianLawrdquopreparadoparaIndustryCanada andCanadianHeritagedisponibleenhttpstrategisicgccaSSGip01045ehtml
HugenholtzB(2001)ldquoTheNewDatabaseRightEarlyCaseLawfromEuroperdquo presentadoenNinthAnnualConferenceonInternationalIPLawampPolicyFordham UniversitySchoolofLawNewYork19-20abril
SCCR86 AnexoIIpaacutegina4
HughesJ(2002)ldquoPoliticalEconomiesofHarmonizationDatabaseProtectionandInformation PatentsrdquopresentadoenelSeminarioFrontiersofownershipinthedigitaleconomyjunioParis
ITACndashInformationTechnologyAssociationofCanadandash(1997)ldquoDatabaseProtectionrdquo diciembre
JasziP(1996)ldquoSummaryandAnalysisofHR3531rdquoAssociationofResearchLibraries agosto
JijenaLeivaRJ(1999)ldquoPropiedadIntelectualeInternetrdquoREDIRevistaElectroacutenicade DerechoInformaacutetico Nordm10
KhanZB(2002)ldquoIntellectualPropertyandEconomicDevelopmentLessonsfrom AmericanandEuropeanHistoryrdquoCommissiononIntellectualPropertyRightsStudy Paper 1a
KirkmanG(ed)(2002)TheGlobalInformationTechnologyReport2001-2002Readiness fortheNetworkedWorldCenterforInternationalDevelopmentatHarvardUniversity
KirkmanGSCAOsorioyJDSachs(2002)ldquoTheNetworkedReadinessIndex MeasuringthePreparednessofNationsfortheNetworkedWorldrdquoenKirkmanG(ed)opcit
LallS(2001)ldquoIndicatorsoftheRelativeImportanceofIPRsinDevelopingCountriesrdquo UNCTADICTSDCapacityBuildingProjectonIntellectualPropertyRightsandSustainable Developmentdraftnoviembre
LevinRCAKKlevorickRRNelsonySGWinter(1987)ldquoAppropriatingthe ReturnsfromIndustrialResearchandDevelopmentrdquoBrookingsPapersonEconomic ActivityNordm3
LinnA(2000)ldquoHistoryofDatabaseProtectionLegalIssuesofConcerntotheScientific CommunityrdquoGlobalChangeDataandInformationSystem(GCDIS)USGlobalChange ResearchProgram(USGCRP)marzo
LiptonJ(2002)ldquoTheEUDatabaseRightandUniversityTeachingMaterials Journalof TechnologyLawandPolicyLevinCollegeofLawUniversityofFloridaissue1marzo
LoseyRC(1995)ldquoPracticalandLegalProtectionofComputerDatabasesrdquodisponibleen httpwwwfloridalawfirmcomarticlehtml
MaskusK(2000)IntellectualPropertyRightsintheGlobalEconomyInstitutefor InternationalEconomics
MaurerSMySScotchmer(1999)ldquoIntellectualPropertyRightsDatabaseProtectionIs ItBrokenandShouldWeFixItrdquoScienceVolumen284Mayo
MaurerSMPBHugenholtzyHJOnsrud(2001)ldquoEuropersquosDatabaseExperimentrdquo ScienceVolumen294octubre
MaurerSM(1999)ldquoRawKnowledgeProtectingTechnicalDatabasesforScienceand IndustryrdquoenProceedingsoftheWorkshoponPromotingAccesstoScientificandTechnical
SCCR86 AnexoIIpaacutegina5
DataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicyOptionsNationalAcademyof SciencesAppendixCenero
MilleacuteA(1996)ldquoProteccioacutenalosFabricantesdeBasesdeDatosunNuevolsquoDerecho ConexordquoRevistaDerechodelaAltaTecnologiacuteaantildeoVIIINdeg93mayo
MilleacuteA(1999)ldquoProtectionofDatabasesWorkshoprdquopreparadoparalaInternational ConferenceonElectronicCommerceandIntellectualPropertyOrganizacioacutenMundialdela PropiedadIntelectualseptiembre
NASndashNationalAcademyofSciences ndash(1999)ProceedingsoftheWorkshoponPromoting AccesstoScientificandTechnicalDataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicy OptionsWashingtonDC
NicholsonJFyMFreno(2001)ldquoProtectingtheContentofDatabasesrdquoIPLitigator enero
OECD(2001)TheNewEconomyBeyondtheHypeFinalReportontheOECDGrowth ProjectOECDParis
OramA(2000)ldquoTheSapandtheSyrupoftheInformationAgeCopingwithDatabase ProtectionLawsrdquodisponibleen httpwwworeillycom~andyoprofessionalcollection_lawhtml
OvillaBuenoR(1998)ldquoLaProteccioacutenJuriacutedicadelasBasesdeDatosenMeacutexicoDelos lineamientosInternacionalesalaNuevaLeyFederaldelDerechodeAutorrdquoenBecerra RamiacuterezM(ed)EstudiosdeDerechoIntelectualenHomenajealProfesorDavidRangel MedinaInstitutodeInvestigacionesJuriacutedicasdelaUNAMMeacutexico
PaacuteezMantildeaacuteJ(1997)ldquoProteccioacutenjuriacutedicadelosproductoresyusuariosdelasbasesde datosenlosderechosespantildeolycomunitariordquodisponibleenelsitiowebInformaacuteticos EuropeosExpertos(wwwieees)
PetersM(1999)ldquoSummaryOverviewofExistingandProposedIntellectualPropertyRights RegimesforDatabasesrdquoenProceedingsoftheWorkshoponPromotingAccesstoScientific andTechnicalDataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicyOptionsNational AcademyofSciencesPartIWorkshopPresentationsenero
QuinnN(2000)ldquoBancosdeDatosPrincipiodeLegalidadyTutelaPenalenlaLey ArgentinardquoCuadernodeDoctrinaReacutegimenJuriacutedicodelosBancosdeDatosFacultadde DerechoyCienciasSocialesUniversidaddeBuenosAires
ReichmanJHyPSamuelson(1997) ldquoIntellectualPropertyRightsinDatardquoVanderbilt LawReviewVolumen50enero
ReichmanJyPUhlir(1999)ldquoDatabaseProtectionattheCrossroadsRecent DevelopmentsandtheirImpactonScienceandTechnologyrdquoTheBerkeleyTechnologyLaw Journal14-2
SCCR86 AnexoIIpaacutegina6
RiisT(2002)ldquoEconomicImpactoftheProtectionofUnoriginalDatabasesinDeveloping CountriesandCountriesinTransitionrdquopreparadoparaelComiteacutePermanentedeDerechode AutoryDerechosConexosSeacuteptimaSesioacuten13a17demayoGinebra
RomerP(1993)ldquoTwoStrategiesforEconomicDevelopmentUsingIdeasandProducingIdeasrdquo ProceedingsoftheWorldBankAnnualConferenceonDevelopmentEconomics1992
SchraderDyRJeweler(1999)ldquoIntellectualPropertyProtectionforNoncreative DatabasesrdquoCongressionalResearchServiceReportsseptiembre
ScotchmerS(1999)ldquoCummulativeInnovationinTheoryandPracticerdquoGSPPWorking Paper240UCBerkeleyfebrero
ShapiroCyHVarian(1999)InformationRulesAstrategicGuidetotheNetwork EconomyHarvardBusinessSchoolPressMassBoston
ShengliZ(2002)ldquoTheEconomicImpactoftheProtectionofDatabaseinChinardquopreparado paraelComiteacutePermanentedeDerechodeAutoryDerechosConexosSeacuteptimaSesioacuten13 a 17demayoGinebra
StefikMyTLunt(1999)ldquoOverviewofTechnologiesforProtectingandfor MisappropriatingDigitalIntellectualPropertyRightsTheCurrentSituationandFuture ProspectsrdquoenProceedingsoftheWorkshoponPromotingAccesstoScientificandTechnical DataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicyOptionsNationalAcademyof SciencesPartIWorkshopPresentationsenero
StoryA(2002)ldquoStudyonIntellectualPropertyRightstheInternetandCopyrightrdquo CommissiononIntellectualPropertyRightsStudyPaper5
[FindelAnexoIIydeldocumento]
SCCR86
ANEXOII
REFERENCIASBIBLIOGRAacuteFICAS
BandJyJSGowdy(1997)ldquoSuiGenerisDatabaseProtectionHasItsTimeComerdquo D-LibMagazinejunioWashingtonDC
Barca(2000)ldquoPropiedadIntelectualdelasBasesdeDatosUnAcercamientodesdela JurisprudenciaNorteamericanardquoCuadernodeDoctrinaReacutegimenJuriacutedicodelosBancosde DatosFacultaddeDerechoyCienciasSocialesUniversidaddeBuenosAires
BaronP(2001)ldquoBacktotheFutureLearningfromthePastintheDatabaseDebaterdquoTheOhio StateLawJournalVolumen62Nordm2
BailyMN(2002)ldquoDistinguishedLectureonEconomicsinGovernmentTheNew EconomyPostMortemorSecondWindrdquoJournalofEconomicPerspectivesVolumen16 Nordm 2pp3-22
BancoMundial(2001)ldquoIntellectualPropertyBalancingIncentiveswithCompetitive AccessrdquoenGlobalEconomicProspectsandtheDevelopingCountries2002 Washington DC
BenthamJ(1978)EscritoseconoacutemicosFondodeCulturaEconoacutemicaMeacutexico
BraunsteinYM(2002)ldquoRepercusionesEconoacutemicasdelaProteccioacutendelasBasesdeDatos enlosPaiacutesesenDesarrolloyPaiacutesesenTransicioacutenrdquopreparadoparaelComiteacutePermanentede DerechodeAutoryDerechosConexosSeacuteptimaSesioacuten13a17demayoGinebra
CaballeroLealJL(2000)ldquoProteccioacutenJuriacutedicadelasBasesdeDatosyProteccioacutenSui GenerisparalasBasesdeDatosnoOriginalesrdquoenMAPalaciosyRAntequera(eds) PropiedadIntelectualTemasRelevantesenelEscenarioInternacionalSIECAUSAID
CaacutemaraLapuenteS(1999)ldquoUacuteltimasOrientacionesInternacionalessobrelaProteccioacuten JuriacutedicadelasBasesdeDatosrdquoRevistaChilenadeDerechoVolumen26Nordm1pp9-61enero
CassierM(2002)ldquoBienPrivadoBienColectivoyBienPuacuteblicoenlaEradelaGenoacutemicardquo RevistaInternacionaldeCienciasSocialesNordm171marzo
ChangH(2001)ldquoIntellectualPropertyRightsandEconomicDevelopmentndashHistorical LessonsandEmergingIssuesrdquoJournalofHumanDevelopmentVolumen2Nordm2julio
ChenYyTPuttitanun(2002)ldquoIntellectualPropertyRightsandInnovationinDeveloping CountriesrdquoCenterforEconomicAnalysisDepartmentofEconomicsUniversityofColorado atBoulderWorkingPaperNo02-06mayo
CIPRndashCommissiononIntellectualPropertyRightsndash(2002a)ldquoTechnologyDevelopmentand IntellectualPropertyRightsrdquoWorkshop1enero
SCCR86 AnexoIIpaacutegina2
CIPRndashCommissiononIntellectualPropertyRightsndash(2002b)ldquoCopyrightSoftwareandthe InternetrdquoWorkshop5enero
ColstonC(2001)ldquoSuiGenerisDatabaseRightRipeforReviewrdquoJournalofInformation LawandTechnologyNordm 3 noviembre
CommitteeforaStudyonPromotingAccesstoScientificandTechnicalDataforthePublic InterestCommissiononPhysicalSciencesMathematicsandApplicationsNationalResearch Council(1999)AQuestionofBalancePublicRightsandthePublicInterestinScientifical andTechnicalDatabasesNationalAcademyofSciencesWashingtonDC
CorreaCM(2000)ldquoFairUseintheDigitalErardquopresentadoenelThirdUNESCO CongressonEthicalLegalandSocietalChallengesofCyberspace13-15denoviembre Paris
CowanRyEHarison(2001)ldquoIntellectualPropertyRightsinaKnowledge-Based EconomyrdquoMERITInfonomicsResearchMemorandumSeries2001-027septiembre Maastricht
CraftsN(2000)ldquoGlobalizationandGrowthintheTwentiethCenturyrdquoInternational MonetaryFundWorkingPaper0044WashingtonDC
DrsquoAndreaTysonLyESherry(1997)ldquoInformationIndustryAssociationStatutory ProtectionForDatabasesEconomicampPublicPolicyIssuesrdquoCommitteeontheJudiciary USHouseofRepresentatives
DavidPA(2000)ldquoTheDigitalTechnologyBoomerangNewIntellectualPropertyRights ThreatenGloballdquoOpenSciencerdquoWorkingPaper00-016AllSoulsCollegeOxfordamp StanfordUniversityoctubre
DavidPA(2002)ldquoDoestheNewEconomyNeedalltheOldIPRInstitutionsDigital InformationGoodsandAccesstoKnowledgeforEconomicDevelopmentrdquopreparadoparala WIDERConferencefortheNewEconomyinDevelopmentmayoHelsinki
DavidPAyDForay(2002)ldquoFundamentosEconoacutemicosdelaSociedaddel ConocimientordquoComercioExteriorVolumen52Nordm6pp472-490junio
DeOliveiraAscensatildeoJ(2002)ldquoBasesdeDadosElectroacutenicasOEstadodaQuestatildeoem PortugalenaEuropardquoRevistadeAssociaccedilatildeoBrasileiradaPropriedadeIntelectual(ABPI) Nordm56pp6-14enerofebreroRiodeJaneiro
DusollierSYPoulletyMBuydens(2000)ldquoCopyrightandAccesstoInformationinthe DigitalEnvironmentrdquopresentadoenelThirdUNESCOCongressonEthicalLegaland SocietalChallengesofCyberspace13-15denoviembreParis
ElKassasS(2002)ldquoStudyontheProtectionofUnoriginalDatabasesrdquopreparadoparael ComiteacutePermanentedeDerechodeAutoryDerechosConexosSeacuteptimaSesioacuten13a17de mayoGinebra
SCCR86 AnexoIIpaacutegina3
ForayD(1997)ldquoGenerationandDistributionofTechnologicalKnowledgeIncentives NormsandInstitutionsrdquoenCEdquist(ed)SystemsofInnovationTechnologiesInstitutions andOrganizationsPinterLondres
Forero-PinedaCyHJaramillo-SalazarldquoElAccesodelosInvestigadoresdelosPaiacuteses MenosDesarrolladosalaCienciaylaTecnologiacuteaInternacionalrdquo RevistaInternacionalde CienciasSocialesNordm171marzoParis
FreitasPereiraMNCJSRibeiroLTractenbergyPLoureiroMedeiros(1999)ldquoBases deDadosnaEconomiadoConhecimentoAQuestatildeodaQualidaderdquo RevistaCiecircnciada InformaccedilatildeoVolumen28Nordm2
GalliniNySScotchmer(2002)ldquoIntellectualPropertyWhenisitthebestincentive systemrdquoenAJaffeJLernerySStern(eds)InnovationPolicyandtheEconomyVol2 MITPress
GilbertR(1999)ldquoEconomicFactorsintheProductionDisseminationandUseofScientific andTechnicalDatabasesrdquoenProceedingsoftheWorkshoponPromotingAccesstoScientific andTechnicalDataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicyOptionsNational AcademyofSciencesPartIWorkshopPresentationsenero
GordonRJ(1999)ldquoHastheldquoNewEconomyrdquoRenderedtheProductivitySlowdown Obsoleterdquopreparadoparael ProductivityGrowthWorkshopFederalReserveBankof St Louis
GordonRJ(2002)ldquoTechnologyandEconomicPerformanceintheAmericanEconomyrdquo NBERWorkingPaperSeriesWorkingPaper8771febrero
GranstrandODForayPDavidetal(2001)ldquoWorkshopReportonIPR(Intellectual PropertyRights)AspectsofInternetCollaborationsrdquoEuropeanCommissionResearch DirectorateGeneralDirectorateBndashEuropeanResearchAreaStructuralAspectsWorking Paper
GrossmanGMyELai(2002)ldquoInternationalProtectionofIntellectualPropertyrdquoNational BureauofEconomicResearchWorkingPaper8704
HallBH(2002)ldquoOnCopyrightandPatentProtectionforSoftwareandDatabasesATale ofTwoWorldsrdquoenOGranstrand(ed)EconomicsLawandIntellectualPropertyKluwer
HellerMAldquoTheTragedyoftheAnticommonsrdquoHarvard LawReviewJanuary1998
HerreraBravoR(2001)ldquoAlgunasObrasDigitalesysuProteccioacutenJuriacutedicardquodisponibleen httprodolfoherreragaleoncomdocumentoshtmmarzo
HowellR(1998)ldquoDatabaseProtectionandCanadianLawrdquopreparadoparaIndustryCanada andCanadianHeritagedisponibleenhttpstrategisicgccaSSGip01045ehtml
HugenholtzB(2001)ldquoTheNewDatabaseRightEarlyCaseLawfromEuroperdquo presentadoenNinthAnnualConferenceonInternationalIPLawampPolicyFordham UniversitySchoolofLawNewYork19-20abril
SCCR86 AnexoIIpaacutegina4
HughesJ(2002)ldquoPoliticalEconomiesofHarmonizationDatabaseProtectionandInformation PatentsrdquopresentadoenelSeminarioFrontiersofownershipinthedigitaleconomyjunioParis
ITACndashInformationTechnologyAssociationofCanadandash(1997)ldquoDatabaseProtectionrdquo diciembre
JasziP(1996)ldquoSummaryandAnalysisofHR3531rdquoAssociationofResearchLibraries agosto
JijenaLeivaRJ(1999)ldquoPropiedadIntelectualeInternetrdquoREDIRevistaElectroacutenicade DerechoInformaacutetico Nordm10
KhanZB(2002)ldquoIntellectualPropertyandEconomicDevelopmentLessonsfrom AmericanandEuropeanHistoryrdquoCommissiononIntellectualPropertyRightsStudy Paper 1a
KirkmanG(ed)(2002)TheGlobalInformationTechnologyReport2001-2002Readiness fortheNetworkedWorldCenterforInternationalDevelopmentatHarvardUniversity
KirkmanGSCAOsorioyJDSachs(2002)ldquoTheNetworkedReadinessIndex MeasuringthePreparednessofNationsfortheNetworkedWorldrdquoenKirkmanG(ed)opcit
LallS(2001)ldquoIndicatorsoftheRelativeImportanceofIPRsinDevelopingCountriesrdquo UNCTADICTSDCapacityBuildingProjectonIntellectualPropertyRightsandSustainable Developmentdraftnoviembre
LevinRCAKKlevorickRRNelsonySGWinter(1987)ldquoAppropriatingthe ReturnsfromIndustrialResearchandDevelopmentrdquoBrookingsPapersonEconomic ActivityNordm3
LinnA(2000)ldquoHistoryofDatabaseProtectionLegalIssuesofConcerntotheScientific CommunityrdquoGlobalChangeDataandInformationSystem(GCDIS)USGlobalChange ResearchProgram(USGCRP)marzo
LiptonJ(2002)ldquoTheEUDatabaseRightandUniversityTeachingMaterials Journalof TechnologyLawandPolicyLevinCollegeofLawUniversityofFloridaissue1marzo
LoseyRC(1995)ldquoPracticalandLegalProtectionofComputerDatabasesrdquodisponibleen httpwwwfloridalawfirmcomarticlehtml
MaskusK(2000)IntellectualPropertyRightsintheGlobalEconomyInstitutefor InternationalEconomics
MaurerSMySScotchmer(1999)ldquoIntellectualPropertyRightsDatabaseProtectionIs ItBrokenandShouldWeFixItrdquoScienceVolumen284Mayo
MaurerSMPBHugenholtzyHJOnsrud(2001)ldquoEuropersquosDatabaseExperimentrdquo ScienceVolumen294octubre
MaurerSM(1999)ldquoRawKnowledgeProtectingTechnicalDatabasesforScienceand IndustryrdquoenProceedingsoftheWorkshoponPromotingAccesstoScientificandTechnical
SCCR86 AnexoIIpaacutegina5
DataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicyOptionsNationalAcademyof SciencesAppendixCenero
MilleacuteA(1996)ldquoProteccioacutenalosFabricantesdeBasesdeDatosunNuevolsquoDerecho ConexordquoRevistaDerechodelaAltaTecnologiacuteaantildeoVIIINdeg93mayo
MilleacuteA(1999)ldquoProtectionofDatabasesWorkshoprdquopreparadoparalaInternational ConferenceonElectronicCommerceandIntellectualPropertyOrganizacioacutenMundialdela PropiedadIntelectualseptiembre
NASndashNationalAcademyofSciences ndash(1999)ProceedingsoftheWorkshoponPromoting AccesstoScientificandTechnicalDataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicy OptionsWashingtonDC
NicholsonJFyMFreno(2001)ldquoProtectingtheContentofDatabasesrdquoIPLitigator enero
OECD(2001)TheNewEconomyBeyondtheHypeFinalReportontheOECDGrowth ProjectOECDParis
OramA(2000)ldquoTheSapandtheSyrupoftheInformationAgeCopingwithDatabase ProtectionLawsrdquodisponibleen httpwwworeillycom~andyoprofessionalcollection_lawhtml
OvillaBuenoR(1998)ldquoLaProteccioacutenJuriacutedicadelasBasesdeDatosenMeacutexicoDelos lineamientosInternacionalesalaNuevaLeyFederaldelDerechodeAutorrdquoenBecerra RamiacuterezM(ed)EstudiosdeDerechoIntelectualenHomenajealProfesorDavidRangel MedinaInstitutodeInvestigacionesJuriacutedicasdelaUNAMMeacutexico
PaacuteezMantildeaacuteJ(1997)ldquoProteccioacutenjuriacutedicadelosproductoresyusuariosdelasbasesde datosenlosderechosespantildeolycomunitariordquodisponibleenelsitiowebInformaacuteticos EuropeosExpertos(wwwieees)
PetersM(1999)ldquoSummaryOverviewofExistingandProposedIntellectualPropertyRights RegimesforDatabasesrdquoenProceedingsoftheWorkshoponPromotingAccesstoScientific andTechnicalDataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicyOptionsNational AcademyofSciencesPartIWorkshopPresentationsenero
QuinnN(2000)ldquoBancosdeDatosPrincipiodeLegalidadyTutelaPenalenlaLey ArgentinardquoCuadernodeDoctrinaReacutegimenJuriacutedicodelosBancosdeDatosFacultadde DerechoyCienciasSocialesUniversidaddeBuenosAires
ReichmanJHyPSamuelson(1997) ldquoIntellectualPropertyRightsinDatardquoVanderbilt LawReviewVolumen50enero
ReichmanJyPUhlir(1999)ldquoDatabaseProtectionattheCrossroadsRecent DevelopmentsandtheirImpactonScienceandTechnologyrdquoTheBerkeleyTechnologyLaw Journal14-2
SCCR86 AnexoIIpaacutegina6
RiisT(2002)ldquoEconomicImpactoftheProtectionofUnoriginalDatabasesinDeveloping CountriesandCountriesinTransitionrdquopreparadoparaelComiteacutePermanentedeDerechode AutoryDerechosConexosSeacuteptimaSesioacuten13a17demayoGinebra
RomerP(1993)ldquoTwoStrategiesforEconomicDevelopmentUsingIdeasandProducingIdeasrdquo ProceedingsoftheWorldBankAnnualConferenceonDevelopmentEconomics1992
SchraderDyRJeweler(1999)ldquoIntellectualPropertyProtectionforNoncreative DatabasesrdquoCongressionalResearchServiceReportsseptiembre
ScotchmerS(1999)ldquoCummulativeInnovationinTheoryandPracticerdquoGSPPWorking Paper240UCBerkeleyfebrero
ShapiroCyHVarian(1999)InformationRulesAstrategicGuidetotheNetwork EconomyHarvardBusinessSchoolPressMassBoston
ShengliZ(2002)ldquoTheEconomicImpactoftheProtectionofDatabaseinChinardquopreparado paraelComiteacutePermanentedeDerechodeAutoryDerechosConexosSeacuteptimaSesioacuten13 a 17demayoGinebra
StefikMyTLunt(1999)ldquoOverviewofTechnologiesforProtectingandfor MisappropriatingDigitalIntellectualPropertyRightsTheCurrentSituationandFuture ProspectsrdquoenProceedingsoftheWorkshoponPromotingAccesstoScientificandTechnical DataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicyOptionsNationalAcademyof SciencesPartIWorkshopPresentationsenero
StoryA(2002)ldquoStudyonIntellectualPropertyRightstheInternetandCopyrightrdquo CommissiononIntellectualPropertyRightsStudyPaper5
[FindelAnexoIIydeldocumento]
SCCR86 AnexoIIpaacutegina2
CIPRndashCommissiononIntellectualPropertyRightsndash(2002b)ldquoCopyrightSoftwareandthe InternetrdquoWorkshop5enero
ColstonC(2001)ldquoSuiGenerisDatabaseRightRipeforReviewrdquoJournalofInformation LawandTechnologyNordm 3 noviembre
CommitteeforaStudyonPromotingAccesstoScientificandTechnicalDataforthePublic InterestCommissiononPhysicalSciencesMathematicsandApplicationsNationalResearch Council(1999)AQuestionofBalancePublicRightsandthePublicInterestinScientifical andTechnicalDatabasesNationalAcademyofSciencesWashingtonDC
CorreaCM(2000)ldquoFairUseintheDigitalErardquopresentadoenelThirdUNESCO CongressonEthicalLegalandSocietalChallengesofCyberspace13-15denoviembre Paris
CowanRyEHarison(2001)ldquoIntellectualPropertyRightsinaKnowledge-Based EconomyrdquoMERITInfonomicsResearchMemorandumSeries2001-027septiembre Maastricht
CraftsN(2000)ldquoGlobalizationandGrowthintheTwentiethCenturyrdquoInternational MonetaryFundWorkingPaper0044WashingtonDC
DrsquoAndreaTysonLyESherry(1997)ldquoInformationIndustryAssociationStatutory ProtectionForDatabasesEconomicampPublicPolicyIssuesrdquoCommitteeontheJudiciary USHouseofRepresentatives
DavidPA(2000)ldquoTheDigitalTechnologyBoomerangNewIntellectualPropertyRights ThreatenGloballdquoOpenSciencerdquoWorkingPaper00-016AllSoulsCollegeOxfordamp StanfordUniversityoctubre
DavidPA(2002)ldquoDoestheNewEconomyNeedalltheOldIPRInstitutionsDigital InformationGoodsandAccesstoKnowledgeforEconomicDevelopmentrdquopreparadoparala WIDERConferencefortheNewEconomyinDevelopmentmayoHelsinki
DavidPAyDForay(2002)ldquoFundamentosEconoacutemicosdelaSociedaddel ConocimientordquoComercioExteriorVolumen52Nordm6pp472-490junio
DeOliveiraAscensatildeoJ(2002)ldquoBasesdeDadosElectroacutenicasOEstadodaQuestatildeoem PortugalenaEuropardquoRevistadeAssociaccedilatildeoBrasileiradaPropriedadeIntelectual(ABPI) Nordm56pp6-14enerofebreroRiodeJaneiro
DusollierSYPoulletyMBuydens(2000)ldquoCopyrightandAccesstoInformationinthe DigitalEnvironmentrdquopresentadoenelThirdUNESCOCongressonEthicalLegaland SocietalChallengesofCyberspace13-15denoviembreParis
ElKassasS(2002)ldquoStudyontheProtectionofUnoriginalDatabasesrdquopreparadoparael ComiteacutePermanentedeDerechodeAutoryDerechosConexosSeacuteptimaSesioacuten13a17de mayoGinebra
SCCR86 AnexoIIpaacutegina3
ForayD(1997)ldquoGenerationandDistributionofTechnologicalKnowledgeIncentives NormsandInstitutionsrdquoenCEdquist(ed)SystemsofInnovationTechnologiesInstitutions andOrganizationsPinterLondres
Forero-PinedaCyHJaramillo-SalazarldquoElAccesodelosInvestigadoresdelosPaiacuteses MenosDesarrolladosalaCienciaylaTecnologiacuteaInternacionalrdquo RevistaInternacionalde CienciasSocialesNordm171marzoParis
FreitasPereiraMNCJSRibeiroLTractenbergyPLoureiroMedeiros(1999)ldquoBases deDadosnaEconomiadoConhecimentoAQuestatildeodaQualidaderdquo RevistaCiecircnciada InformaccedilatildeoVolumen28Nordm2
GalliniNySScotchmer(2002)ldquoIntellectualPropertyWhenisitthebestincentive systemrdquoenAJaffeJLernerySStern(eds)InnovationPolicyandtheEconomyVol2 MITPress
GilbertR(1999)ldquoEconomicFactorsintheProductionDisseminationandUseofScientific andTechnicalDatabasesrdquoenProceedingsoftheWorkshoponPromotingAccesstoScientific andTechnicalDataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicyOptionsNational AcademyofSciencesPartIWorkshopPresentationsenero
GordonRJ(1999)ldquoHastheldquoNewEconomyrdquoRenderedtheProductivitySlowdown Obsoleterdquopreparadoparael ProductivityGrowthWorkshopFederalReserveBankof St Louis
GordonRJ(2002)ldquoTechnologyandEconomicPerformanceintheAmericanEconomyrdquo NBERWorkingPaperSeriesWorkingPaper8771febrero
GranstrandODForayPDavidetal(2001)ldquoWorkshopReportonIPR(Intellectual PropertyRights)AspectsofInternetCollaborationsrdquoEuropeanCommissionResearch DirectorateGeneralDirectorateBndashEuropeanResearchAreaStructuralAspectsWorking Paper
GrossmanGMyELai(2002)ldquoInternationalProtectionofIntellectualPropertyrdquoNational BureauofEconomicResearchWorkingPaper8704
HallBH(2002)ldquoOnCopyrightandPatentProtectionforSoftwareandDatabasesATale ofTwoWorldsrdquoenOGranstrand(ed)EconomicsLawandIntellectualPropertyKluwer
HellerMAldquoTheTragedyoftheAnticommonsrdquoHarvard LawReviewJanuary1998
HerreraBravoR(2001)ldquoAlgunasObrasDigitalesysuProteccioacutenJuriacutedicardquodisponibleen httprodolfoherreragaleoncomdocumentoshtmmarzo
HowellR(1998)ldquoDatabaseProtectionandCanadianLawrdquopreparadoparaIndustryCanada andCanadianHeritagedisponibleenhttpstrategisicgccaSSGip01045ehtml
HugenholtzB(2001)ldquoTheNewDatabaseRightEarlyCaseLawfromEuroperdquo presentadoenNinthAnnualConferenceonInternationalIPLawampPolicyFordham UniversitySchoolofLawNewYork19-20abril
SCCR86 AnexoIIpaacutegina4
HughesJ(2002)ldquoPoliticalEconomiesofHarmonizationDatabaseProtectionandInformation PatentsrdquopresentadoenelSeminarioFrontiersofownershipinthedigitaleconomyjunioParis
ITACndashInformationTechnologyAssociationofCanadandash(1997)ldquoDatabaseProtectionrdquo diciembre
JasziP(1996)ldquoSummaryandAnalysisofHR3531rdquoAssociationofResearchLibraries agosto
JijenaLeivaRJ(1999)ldquoPropiedadIntelectualeInternetrdquoREDIRevistaElectroacutenicade DerechoInformaacutetico Nordm10
KhanZB(2002)ldquoIntellectualPropertyandEconomicDevelopmentLessonsfrom AmericanandEuropeanHistoryrdquoCommissiononIntellectualPropertyRightsStudy Paper 1a
KirkmanG(ed)(2002)TheGlobalInformationTechnologyReport2001-2002Readiness fortheNetworkedWorldCenterforInternationalDevelopmentatHarvardUniversity
KirkmanGSCAOsorioyJDSachs(2002)ldquoTheNetworkedReadinessIndex MeasuringthePreparednessofNationsfortheNetworkedWorldrdquoenKirkmanG(ed)opcit
LallS(2001)ldquoIndicatorsoftheRelativeImportanceofIPRsinDevelopingCountriesrdquo UNCTADICTSDCapacityBuildingProjectonIntellectualPropertyRightsandSustainable Developmentdraftnoviembre
LevinRCAKKlevorickRRNelsonySGWinter(1987)ldquoAppropriatingthe ReturnsfromIndustrialResearchandDevelopmentrdquoBrookingsPapersonEconomic ActivityNordm3
LinnA(2000)ldquoHistoryofDatabaseProtectionLegalIssuesofConcerntotheScientific CommunityrdquoGlobalChangeDataandInformationSystem(GCDIS)USGlobalChange ResearchProgram(USGCRP)marzo
LiptonJ(2002)ldquoTheEUDatabaseRightandUniversityTeachingMaterials Journalof TechnologyLawandPolicyLevinCollegeofLawUniversityofFloridaissue1marzo
LoseyRC(1995)ldquoPracticalandLegalProtectionofComputerDatabasesrdquodisponibleen httpwwwfloridalawfirmcomarticlehtml
MaskusK(2000)IntellectualPropertyRightsintheGlobalEconomyInstitutefor InternationalEconomics
MaurerSMySScotchmer(1999)ldquoIntellectualPropertyRightsDatabaseProtectionIs ItBrokenandShouldWeFixItrdquoScienceVolumen284Mayo
MaurerSMPBHugenholtzyHJOnsrud(2001)ldquoEuropersquosDatabaseExperimentrdquo ScienceVolumen294octubre
MaurerSM(1999)ldquoRawKnowledgeProtectingTechnicalDatabasesforScienceand IndustryrdquoenProceedingsoftheWorkshoponPromotingAccesstoScientificandTechnical
SCCR86 AnexoIIpaacutegina5
DataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicyOptionsNationalAcademyof SciencesAppendixCenero
MilleacuteA(1996)ldquoProteccioacutenalosFabricantesdeBasesdeDatosunNuevolsquoDerecho ConexordquoRevistaDerechodelaAltaTecnologiacuteaantildeoVIIINdeg93mayo
MilleacuteA(1999)ldquoProtectionofDatabasesWorkshoprdquopreparadoparalaInternational ConferenceonElectronicCommerceandIntellectualPropertyOrganizacioacutenMundialdela PropiedadIntelectualseptiembre
NASndashNationalAcademyofSciences ndash(1999)ProceedingsoftheWorkshoponPromoting AccesstoScientificandTechnicalDataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicy OptionsWashingtonDC
NicholsonJFyMFreno(2001)ldquoProtectingtheContentofDatabasesrdquoIPLitigator enero
OECD(2001)TheNewEconomyBeyondtheHypeFinalReportontheOECDGrowth ProjectOECDParis
OramA(2000)ldquoTheSapandtheSyrupoftheInformationAgeCopingwithDatabase ProtectionLawsrdquodisponibleen httpwwworeillycom~andyoprofessionalcollection_lawhtml
OvillaBuenoR(1998)ldquoLaProteccioacutenJuriacutedicadelasBasesdeDatosenMeacutexicoDelos lineamientosInternacionalesalaNuevaLeyFederaldelDerechodeAutorrdquoenBecerra RamiacuterezM(ed)EstudiosdeDerechoIntelectualenHomenajealProfesorDavidRangel MedinaInstitutodeInvestigacionesJuriacutedicasdelaUNAMMeacutexico
PaacuteezMantildeaacuteJ(1997)ldquoProteccioacutenjuriacutedicadelosproductoresyusuariosdelasbasesde datosenlosderechosespantildeolycomunitariordquodisponibleenelsitiowebInformaacuteticos EuropeosExpertos(wwwieees)
PetersM(1999)ldquoSummaryOverviewofExistingandProposedIntellectualPropertyRights RegimesforDatabasesrdquoenProceedingsoftheWorkshoponPromotingAccesstoScientific andTechnicalDataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicyOptionsNational AcademyofSciencesPartIWorkshopPresentationsenero
QuinnN(2000)ldquoBancosdeDatosPrincipiodeLegalidadyTutelaPenalenlaLey ArgentinardquoCuadernodeDoctrinaReacutegimenJuriacutedicodelosBancosdeDatosFacultadde DerechoyCienciasSocialesUniversidaddeBuenosAires
ReichmanJHyPSamuelson(1997) ldquoIntellectualPropertyRightsinDatardquoVanderbilt LawReviewVolumen50enero
ReichmanJyPUhlir(1999)ldquoDatabaseProtectionattheCrossroadsRecent DevelopmentsandtheirImpactonScienceandTechnologyrdquoTheBerkeleyTechnologyLaw Journal14-2
SCCR86 AnexoIIpaacutegina6
RiisT(2002)ldquoEconomicImpactoftheProtectionofUnoriginalDatabasesinDeveloping CountriesandCountriesinTransitionrdquopreparadoparaelComiteacutePermanentedeDerechode AutoryDerechosConexosSeacuteptimaSesioacuten13a17demayoGinebra
RomerP(1993)ldquoTwoStrategiesforEconomicDevelopmentUsingIdeasandProducingIdeasrdquo ProceedingsoftheWorldBankAnnualConferenceonDevelopmentEconomics1992
SchraderDyRJeweler(1999)ldquoIntellectualPropertyProtectionforNoncreative DatabasesrdquoCongressionalResearchServiceReportsseptiembre
ScotchmerS(1999)ldquoCummulativeInnovationinTheoryandPracticerdquoGSPPWorking Paper240UCBerkeleyfebrero
ShapiroCyHVarian(1999)InformationRulesAstrategicGuidetotheNetwork EconomyHarvardBusinessSchoolPressMassBoston
ShengliZ(2002)ldquoTheEconomicImpactoftheProtectionofDatabaseinChinardquopreparado paraelComiteacutePermanentedeDerechodeAutoryDerechosConexosSeacuteptimaSesioacuten13 a 17demayoGinebra
StefikMyTLunt(1999)ldquoOverviewofTechnologiesforProtectingandfor MisappropriatingDigitalIntellectualPropertyRightsTheCurrentSituationandFuture ProspectsrdquoenProceedingsoftheWorkshoponPromotingAccesstoScientificandTechnical DataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicyOptionsNationalAcademyof SciencesPartIWorkshopPresentationsenero
StoryA(2002)ldquoStudyonIntellectualPropertyRightstheInternetandCopyrightrdquo CommissiononIntellectualPropertyRightsStudyPaper5
[FindelAnexoIIydeldocumento]
SCCR86 AnexoIIpaacutegina3
ForayD(1997)ldquoGenerationandDistributionofTechnologicalKnowledgeIncentives NormsandInstitutionsrdquoenCEdquist(ed)SystemsofInnovationTechnologiesInstitutions andOrganizationsPinterLondres
Forero-PinedaCyHJaramillo-SalazarldquoElAccesodelosInvestigadoresdelosPaiacuteses MenosDesarrolladosalaCienciaylaTecnologiacuteaInternacionalrdquo RevistaInternacionalde CienciasSocialesNordm171marzoParis
FreitasPereiraMNCJSRibeiroLTractenbergyPLoureiroMedeiros(1999)ldquoBases deDadosnaEconomiadoConhecimentoAQuestatildeodaQualidaderdquo RevistaCiecircnciada InformaccedilatildeoVolumen28Nordm2
GalliniNySScotchmer(2002)ldquoIntellectualPropertyWhenisitthebestincentive systemrdquoenAJaffeJLernerySStern(eds)InnovationPolicyandtheEconomyVol2 MITPress
GilbertR(1999)ldquoEconomicFactorsintheProductionDisseminationandUseofScientific andTechnicalDatabasesrdquoenProceedingsoftheWorkshoponPromotingAccesstoScientific andTechnicalDataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicyOptionsNational AcademyofSciencesPartIWorkshopPresentationsenero
GordonRJ(1999)ldquoHastheldquoNewEconomyrdquoRenderedtheProductivitySlowdown Obsoleterdquopreparadoparael ProductivityGrowthWorkshopFederalReserveBankof St Louis
GordonRJ(2002)ldquoTechnologyandEconomicPerformanceintheAmericanEconomyrdquo NBERWorkingPaperSeriesWorkingPaper8771febrero
GranstrandODForayPDavidetal(2001)ldquoWorkshopReportonIPR(Intellectual PropertyRights)AspectsofInternetCollaborationsrdquoEuropeanCommissionResearch DirectorateGeneralDirectorateBndashEuropeanResearchAreaStructuralAspectsWorking Paper
GrossmanGMyELai(2002)ldquoInternationalProtectionofIntellectualPropertyrdquoNational BureauofEconomicResearchWorkingPaper8704
HallBH(2002)ldquoOnCopyrightandPatentProtectionforSoftwareandDatabasesATale ofTwoWorldsrdquoenOGranstrand(ed)EconomicsLawandIntellectualPropertyKluwer
HellerMAldquoTheTragedyoftheAnticommonsrdquoHarvard LawReviewJanuary1998
HerreraBravoR(2001)ldquoAlgunasObrasDigitalesysuProteccioacutenJuriacutedicardquodisponibleen httprodolfoherreragaleoncomdocumentoshtmmarzo
HowellR(1998)ldquoDatabaseProtectionandCanadianLawrdquopreparadoparaIndustryCanada andCanadianHeritagedisponibleenhttpstrategisicgccaSSGip01045ehtml
HugenholtzB(2001)ldquoTheNewDatabaseRightEarlyCaseLawfromEuroperdquo presentadoenNinthAnnualConferenceonInternationalIPLawampPolicyFordham UniversitySchoolofLawNewYork19-20abril
SCCR86 AnexoIIpaacutegina4
HughesJ(2002)ldquoPoliticalEconomiesofHarmonizationDatabaseProtectionandInformation PatentsrdquopresentadoenelSeminarioFrontiersofownershipinthedigitaleconomyjunioParis
ITACndashInformationTechnologyAssociationofCanadandash(1997)ldquoDatabaseProtectionrdquo diciembre
JasziP(1996)ldquoSummaryandAnalysisofHR3531rdquoAssociationofResearchLibraries agosto
JijenaLeivaRJ(1999)ldquoPropiedadIntelectualeInternetrdquoREDIRevistaElectroacutenicade DerechoInformaacutetico Nordm10
KhanZB(2002)ldquoIntellectualPropertyandEconomicDevelopmentLessonsfrom AmericanandEuropeanHistoryrdquoCommissiononIntellectualPropertyRightsStudy Paper 1a
KirkmanG(ed)(2002)TheGlobalInformationTechnologyReport2001-2002Readiness fortheNetworkedWorldCenterforInternationalDevelopmentatHarvardUniversity
KirkmanGSCAOsorioyJDSachs(2002)ldquoTheNetworkedReadinessIndex MeasuringthePreparednessofNationsfortheNetworkedWorldrdquoenKirkmanG(ed)opcit
LallS(2001)ldquoIndicatorsoftheRelativeImportanceofIPRsinDevelopingCountriesrdquo UNCTADICTSDCapacityBuildingProjectonIntellectualPropertyRightsandSustainable Developmentdraftnoviembre
LevinRCAKKlevorickRRNelsonySGWinter(1987)ldquoAppropriatingthe ReturnsfromIndustrialResearchandDevelopmentrdquoBrookingsPapersonEconomic ActivityNordm3
LinnA(2000)ldquoHistoryofDatabaseProtectionLegalIssuesofConcerntotheScientific CommunityrdquoGlobalChangeDataandInformationSystem(GCDIS)USGlobalChange ResearchProgram(USGCRP)marzo
LiptonJ(2002)ldquoTheEUDatabaseRightandUniversityTeachingMaterials Journalof TechnologyLawandPolicyLevinCollegeofLawUniversityofFloridaissue1marzo
LoseyRC(1995)ldquoPracticalandLegalProtectionofComputerDatabasesrdquodisponibleen httpwwwfloridalawfirmcomarticlehtml
MaskusK(2000)IntellectualPropertyRightsintheGlobalEconomyInstitutefor InternationalEconomics
MaurerSMySScotchmer(1999)ldquoIntellectualPropertyRightsDatabaseProtectionIs ItBrokenandShouldWeFixItrdquoScienceVolumen284Mayo
MaurerSMPBHugenholtzyHJOnsrud(2001)ldquoEuropersquosDatabaseExperimentrdquo ScienceVolumen294octubre
MaurerSM(1999)ldquoRawKnowledgeProtectingTechnicalDatabasesforScienceand IndustryrdquoenProceedingsoftheWorkshoponPromotingAccesstoScientificandTechnical
SCCR86 AnexoIIpaacutegina5
DataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicyOptionsNationalAcademyof SciencesAppendixCenero
MilleacuteA(1996)ldquoProteccioacutenalosFabricantesdeBasesdeDatosunNuevolsquoDerecho ConexordquoRevistaDerechodelaAltaTecnologiacuteaantildeoVIIINdeg93mayo
MilleacuteA(1999)ldquoProtectionofDatabasesWorkshoprdquopreparadoparalaInternational ConferenceonElectronicCommerceandIntellectualPropertyOrganizacioacutenMundialdela PropiedadIntelectualseptiembre
NASndashNationalAcademyofSciences ndash(1999)ProceedingsoftheWorkshoponPromoting AccesstoScientificandTechnicalDataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicy OptionsWashingtonDC
NicholsonJFyMFreno(2001)ldquoProtectingtheContentofDatabasesrdquoIPLitigator enero
OECD(2001)TheNewEconomyBeyondtheHypeFinalReportontheOECDGrowth ProjectOECDParis
OramA(2000)ldquoTheSapandtheSyrupoftheInformationAgeCopingwithDatabase ProtectionLawsrdquodisponibleen httpwwworeillycom~andyoprofessionalcollection_lawhtml
OvillaBuenoR(1998)ldquoLaProteccioacutenJuriacutedicadelasBasesdeDatosenMeacutexicoDelos lineamientosInternacionalesalaNuevaLeyFederaldelDerechodeAutorrdquoenBecerra RamiacuterezM(ed)EstudiosdeDerechoIntelectualenHomenajealProfesorDavidRangel MedinaInstitutodeInvestigacionesJuriacutedicasdelaUNAMMeacutexico
PaacuteezMantildeaacuteJ(1997)ldquoProteccioacutenjuriacutedicadelosproductoresyusuariosdelasbasesde datosenlosderechosespantildeolycomunitariordquodisponibleenelsitiowebInformaacuteticos EuropeosExpertos(wwwieees)
PetersM(1999)ldquoSummaryOverviewofExistingandProposedIntellectualPropertyRights RegimesforDatabasesrdquoenProceedingsoftheWorkshoponPromotingAccesstoScientific andTechnicalDataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicyOptionsNational AcademyofSciencesPartIWorkshopPresentationsenero
QuinnN(2000)ldquoBancosdeDatosPrincipiodeLegalidadyTutelaPenalenlaLey ArgentinardquoCuadernodeDoctrinaReacutegimenJuriacutedicodelosBancosdeDatosFacultadde DerechoyCienciasSocialesUniversidaddeBuenosAires
ReichmanJHyPSamuelson(1997) ldquoIntellectualPropertyRightsinDatardquoVanderbilt LawReviewVolumen50enero
ReichmanJyPUhlir(1999)ldquoDatabaseProtectionattheCrossroadsRecent DevelopmentsandtheirImpactonScienceandTechnologyrdquoTheBerkeleyTechnologyLaw Journal14-2
SCCR86 AnexoIIpaacutegina6
RiisT(2002)ldquoEconomicImpactoftheProtectionofUnoriginalDatabasesinDeveloping CountriesandCountriesinTransitionrdquopreparadoparaelComiteacutePermanentedeDerechode AutoryDerechosConexosSeacuteptimaSesioacuten13a17demayoGinebra
RomerP(1993)ldquoTwoStrategiesforEconomicDevelopmentUsingIdeasandProducingIdeasrdquo ProceedingsoftheWorldBankAnnualConferenceonDevelopmentEconomics1992
SchraderDyRJeweler(1999)ldquoIntellectualPropertyProtectionforNoncreative DatabasesrdquoCongressionalResearchServiceReportsseptiembre
ScotchmerS(1999)ldquoCummulativeInnovationinTheoryandPracticerdquoGSPPWorking Paper240UCBerkeleyfebrero
ShapiroCyHVarian(1999)InformationRulesAstrategicGuidetotheNetwork EconomyHarvardBusinessSchoolPressMassBoston
ShengliZ(2002)ldquoTheEconomicImpactoftheProtectionofDatabaseinChinardquopreparado paraelComiteacutePermanentedeDerechodeAutoryDerechosConexosSeacuteptimaSesioacuten13 a 17demayoGinebra
StefikMyTLunt(1999)ldquoOverviewofTechnologiesforProtectingandfor MisappropriatingDigitalIntellectualPropertyRightsTheCurrentSituationandFuture ProspectsrdquoenProceedingsoftheWorkshoponPromotingAccesstoScientificandTechnical DataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicyOptionsNationalAcademyof SciencesPartIWorkshopPresentationsenero
StoryA(2002)ldquoStudyonIntellectualPropertyRightstheInternetandCopyrightrdquo CommissiononIntellectualPropertyRightsStudyPaper5
[FindelAnexoIIydeldocumento]
SCCR86 AnexoIIpaacutegina4
HughesJ(2002)ldquoPoliticalEconomiesofHarmonizationDatabaseProtectionandInformation PatentsrdquopresentadoenelSeminarioFrontiersofownershipinthedigitaleconomyjunioParis
ITACndashInformationTechnologyAssociationofCanadandash(1997)ldquoDatabaseProtectionrdquo diciembre
JasziP(1996)ldquoSummaryandAnalysisofHR3531rdquoAssociationofResearchLibraries agosto
JijenaLeivaRJ(1999)ldquoPropiedadIntelectualeInternetrdquoREDIRevistaElectroacutenicade DerechoInformaacutetico Nordm10
KhanZB(2002)ldquoIntellectualPropertyandEconomicDevelopmentLessonsfrom AmericanandEuropeanHistoryrdquoCommissiononIntellectualPropertyRightsStudy Paper 1a
KirkmanG(ed)(2002)TheGlobalInformationTechnologyReport2001-2002Readiness fortheNetworkedWorldCenterforInternationalDevelopmentatHarvardUniversity
KirkmanGSCAOsorioyJDSachs(2002)ldquoTheNetworkedReadinessIndex MeasuringthePreparednessofNationsfortheNetworkedWorldrdquoenKirkmanG(ed)opcit
LallS(2001)ldquoIndicatorsoftheRelativeImportanceofIPRsinDevelopingCountriesrdquo UNCTADICTSDCapacityBuildingProjectonIntellectualPropertyRightsandSustainable Developmentdraftnoviembre
LevinRCAKKlevorickRRNelsonySGWinter(1987)ldquoAppropriatingthe ReturnsfromIndustrialResearchandDevelopmentrdquoBrookingsPapersonEconomic ActivityNordm3
LinnA(2000)ldquoHistoryofDatabaseProtectionLegalIssuesofConcerntotheScientific CommunityrdquoGlobalChangeDataandInformationSystem(GCDIS)USGlobalChange ResearchProgram(USGCRP)marzo
LiptonJ(2002)ldquoTheEUDatabaseRightandUniversityTeachingMaterials Journalof TechnologyLawandPolicyLevinCollegeofLawUniversityofFloridaissue1marzo
LoseyRC(1995)ldquoPracticalandLegalProtectionofComputerDatabasesrdquodisponibleen httpwwwfloridalawfirmcomarticlehtml
MaskusK(2000)IntellectualPropertyRightsintheGlobalEconomyInstitutefor InternationalEconomics
MaurerSMySScotchmer(1999)ldquoIntellectualPropertyRightsDatabaseProtectionIs ItBrokenandShouldWeFixItrdquoScienceVolumen284Mayo
MaurerSMPBHugenholtzyHJOnsrud(2001)ldquoEuropersquosDatabaseExperimentrdquo ScienceVolumen294octubre
MaurerSM(1999)ldquoRawKnowledgeProtectingTechnicalDatabasesforScienceand IndustryrdquoenProceedingsoftheWorkshoponPromotingAccesstoScientificandTechnical
SCCR86 AnexoIIpaacutegina5
DataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicyOptionsNationalAcademyof SciencesAppendixCenero
MilleacuteA(1996)ldquoProteccioacutenalosFabricantesdeBasesdeDatosunNuevolsquoDerecho ConexordquoRevistaDerechodelaAltaTecnologiacuteaantildeoVIIINdeg93mayo
MilleacuteA(1999)ldquoProtectionofDatabasesWorkshoprdquopreparadoparalaInternational ConferenceonElectronicCommerceandIntellectualPropertyOrganizacioacutenMundialdela PropiedadIntelectualseptiembre
NASndashNationalAcademyofSciences ndash(1999)ProceedingsoftheWorkshoponPromoting AccesstoScientificandTechnicalDataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicy OptionsWashingtonDC
NicholsonJFyMFreno(2001)ldquoProtectingtheContentofDatabasesrdquoIPLitigator enero
OECD(2001)TheNewEconomyBeyondtheHypeFinalReportontheOECDGrowth ProjectOECDParis
OramA(2000)ldquoTheSapandtheSyrupoftheInformationAgeCopingwithDatabase ProtectionLawsrdquodisponibleen httpwwworeillycom~andyoprofessionalcollection_lawhtml
OvillaBuenoR(1998)ldquoLaProteccioacutenJuriacutedicadelasBasesdeDatosenMeacutexicoDelos lineamientosInternacionalesalaNuevaLeyFederaldelDerechodeAutorrdquoenBecerra RamiacuterezM(ed)EstudiosdeDerechoIntelectualenHomenajealProfesorDavidRangel MedinaInstitutodeInvestigacionesJuriacutedicasdelaUNAMMeacutexico
PaacuteezMantildeaacuteJ(1997)ldquoProteccioacutenjuriacutedicadelosproductoresyusuariosdelasbasesde datosenlosderechosespantildeolycomunitariordquodisponibleenelsitiowebInformaacuteticos EuropeosExpertos(wwwieees)
PetersM(1999)ldquoSummaryOverviewofExistingandProposedIntellectualPropertyRights RegimesforDatabasesrdquoenProceedingsoftheWorkshoponPromotingAccesstoScientific andTechnicalDataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicyOptionsNational AcademyofSciencesPartIWorkshopPresentationsenero
QuinnN(2000)ldquoBancosdeDatosPrincipiodeLegalidadyTutelaPenalenlaLey ArgentinardquoCuadernodeDoctrinaReacutegimenJuriacutedicodelosBancosdeDatosFacultadde DerechoyCienciasSocialesUniversidaddeBuenosAires
ReichmanJHyPSamuelson(1997) ldquoIntellectualPropertyRightsinDatardquoVanderbilt LawReviewVolumen50enero
ReichmanJyPUhlir(1999)ldquoDatabaseProtectionattheCrossroadsRecent DevelopmentsandtheirImpactonScienceandTechnologyrdquoTheBerkeleyTechnologyLaw Journal14-2
SCCR86 AnexoIIpaacutegina6
RiisT(2002)ldquoEconomicImpactoftheProtectionofUnoriginalDatabasesinDeveloping CountriesandCountriesinTransitionrdquopreparadoparaelComiteacutePermanentedeDerechode AutoryDerechosConexosSeacuteptimaSesioacuten13a17demayoGinebra
RomerP(1993)ldquoTwoStrategiesforEconomicDevelopmentUsingIdeasandProducingIdeasrdquo ProceedingsoftheWorldBankAnnualConferenceonDevelopmentEconomics1992
SchraderDyRJeweler(1999)ldquoIntellectualPropertyProtectionforNoncreative DatabasesrdquoCongressionalResearchServiceReportsseptiembre
ScotchmerS(1999)ldquoCummulativeInnovationinTheoryandPracticerdquoGSPPWorking Paper240UCBerkeleyfebrero
ShapiroCyHVarian(1999)InformationRulesAstrategicGuidetotheNetwork EconomyHarvardBusinessSchoolPressMassBoston
ShengliZ(2002)ldquoTheEconomicImpactoftheProtectionofDatabaseinChinardquopreparado paraelComiteacutePermanentedeDerechodeAutoryDerechosConexosSeacuteptimaSesioacuten13 a 17demayoGinebra
StefikMyTLunt(1999)ldquoOverviewofTechnologiesforProtectingandfor MisappropriatingDigitalIntellectualPropertyRightsTheCurrentSituationandFuture ProspectsrdquoenProceedingsoftheWorkshoponPromotingAccesstoScientificandTechnical DataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicyOptionsNationalAcademyof SciencesPartIWorkshopPresentationsenero
StoryA(2002)ldquoStudyonIntellectualPropertyRightstheInternetandCopyrightrdquo CommissiononIntellectualPropertyRightsStudyPaper5
[FindelAnexoIIydeldocumento]
SCCR86 AnexoIIpaacutegina5
DataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicyOptionsNationalAcademyof SciencesAppendixCenero
MilleacuteA(1996)ldquoProteccioacutenalosFabricantesdeBasesdeDatosunNuevolsquoDerecho ConexordquoRevistaDerechodelaAltaTecnologiacuteaantildeoVIIINdeg93mayo
MilleacuteA(1999)ldquoProtectionofDatabasesWorkshoprdquopreparadoparalaInternational ConferenceonElectronicCommerceandIntellectualPropertyOrganizacioacutenMundialdela PropiedadIntelectualseptiembre
NASndashNationalAcademyofSciences ndash(1999)ProceedingsoftheWorkshoponPromoting AccesstoScientificandTechnicalDataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicy OptionsWashingtonDC
NicholsonJFyMFreno(2001)ldquoProtectingtheContentofDatabasesrdquoIPLitigator enero
OECD(2001)TheNewEconomyBeyondtheHypeFinalReportontheOECDGrowth ProjectOECDParis
OramA(2000)ldquoTheSapandtheSyrupoftheInformationAgeCopingwithDatabase ProtectionLawsrdquodisponibleen httpwwworeillycom~andyoprofessionalcollection_lawhtml
OvillaBuenoR(1998)ldquoLaProteccioacutenJuriacutedicadelasBasesdeDatosenMeacutexicoDelos lineamientosInternacionalesalaNuevaLeyFederaldelDerechodeAutorrdquoenBecerra RamiacuterezM(ed)EstudiosdeDerechoIntelectualenHomenajealProfesorDavidRangel MedinaInstitutodeInvestigacionesJuriacutedicasdelaUNAMMeacutexico
PaacuteezMantildeaacuteJ(1997)ldquoProteccioacutenjuriacutedicadelosproductoresyusuariosdelasbasesde datosenlosderechosespantildeolycomunitariordquodisponibleenelsitiowebInformaacuteticos EuropeosExpertos(wwwieees)
PetersM(1999)ldquoSummaryOverviewofExistingandProposedIntellectualPropertyRights RegimesforDatabasesrdquoenProceedingsoftheWorkshoponPromotingAccesstoScientific andTechnicalDataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicyOptionsNational AcademyofSciencesPartIWorkshopPresentationsenero
QuinnN(2000)ldquoBancosdeDatosPrincipiodeLegalidadyTutelaPenalenlaLey ArgentinardquoCuadernodeDoctrinaReacutegimenJuriacutedicodelosBancosdeDatosFacultadde DerechoyCienciasSocialesUniversidaddeBuenosAires
ReichmanJHyPSamuelson(1997) ldquoIntellectualPropertyRightsinDatardquoVanderbilt LawReviewVolumen50enero
ReichmanJyPUhlir(1999)ldquoDatabaseProtectionattheCrossroadsRecent DevelopmentsandtheirImpactonScienceandTechnologyrdquoTheBerkeleyTechnologyLaw Journal14-2
SCCR86 AnexoIIpaacutegina6
RiisT(2002)ldquoEconomicImpactoftheProtectionofUnoriginalDatabasesinDeveloping CountriesandCountriesinTransitionrdquopreparadoparaelComiteacutePermanentedeDerechode AutoryDerechosConexosSeacuteptimaSesioacuten13a17demayoGinebra
RomerP(1993)ldquoTwoStrategiesforEconomicDevelopmentUsingIdeasandProducingIdeasrdquo ProceedingsoftheWorldBankAnnualConferenceonDevelopmentEconomics1992
SchraderDyRJeweler(1999)ldquoIntellectualPropertyProtectionforNoncreative DatabasesrdquoCongressionalResearchServiceReportsseptiembre
ScotchmerS(1999)ldquoCummulativeInnovationinTheoryandPracticerdquoGSPPWorking Paper240UCBerkeleyfebrero
ShapiroCyHVarian(1999)InformationRulesAstrategicGuidetotheNetwork EconomyHarvardBusinessSchoolPressMassBoston
ShengliZ(2002)ldquoTheEconomicImpactoftheProtectionofDatabaseinChinardquopreparado paraelComiteacutePermanentedeDerechodeAutoryDerechosConexosSeacuteptimaSesioacuten13 a 17demayoGinebra
StefikMyTLunt(1999)ldquoOverviewofTechnologiesforProtectingandfor MisappropriatingDigitalIntellectualPropertyRightsTheCurrentSituationandFuture ProspectsrdquoenProceedingsoftheWorkshoponPromotingAccesstoScientificandTechnical DataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicyOptionsNationalAcademyof SciencesPartIWorkshopPresentationsenero
StoryA(2002)ldquoStudyonIntellectualPropertyRightstheInternetandCopyrightrdquo CommissiononIntellectualPropertyRightsStudyPaper5
[FindelAnexoIIydeldocumento]
SCCR86 AnexoIIpaacutegina6
RiisT(2002)ldquoEconomicImpactoftheProtectionofUnoriginalDatabasesinDeveloping CountriesandCountriesinTransitionrdquopreparadoparaelComiteacutePermanentedeDerechode AutoryDerechosConexosSeacuteptimaSesioacuten13a17demayoGinebra
RomerP(1993)ldquoTwoStrategiesforEconomicDevelopmentUsingIdeasandProducingIdeasrdquo ProceedingsoftheWorldBankAnnualConferenceonDevelopmentEconomics1992
SchraderDyRJeweler(1999)ldquoIntellectualPropertyProtectionforNoncreative DatabasesrdquoCongressionalResearchServiceReportsseptiembre
ScotchmerS(1999)ldquoCummulativeInnovationinTheoryandPracticerdquoGSPPWorking Paper240UCBerkeleyfebrero
ShapiroCyHVarian(1999)InformationRulesAstrategicGuidetotheNetwork EconomyHarvardBusinessSchoolPressMassBoston
ShengliZ(2002)ldquoTheEconomicImpactoftheProtectionofDatabaseinChinardquopreparado paraelComiteacutePermanentedeDerechodeAutoryDerechosConexosSeacuteptimaSesioacuten13 a 17demayoGinebra
StefikMyTLunt(1999)ldquoOverviewofTechnologiesforProtectingandfor MisappropriatingDigitalIntellectualPropertyRightsTheCurrentSituationandFuture ProspectsrdquoenProceedingsoftheWorkshoponPromotingAccesstoScientificandTechnical DataforthePublicInterestAnAssessmentofPolicyOptionsNationalAcademyof SciencesPartIWorkshopPresentationsenero
StoryA(2002)ldquoStudyonIntellectualPropertyRightstheInternetandCopyrightrdquo CommissiononIntellectualPropertyRightsStudyPaper5
[FindelAnexoIIydeldocumento]