Upload
castor-castro
View
254
Download
0
Embed Size (px)
DESCRIPTION
Comunicación elaborada por Iván Area e Cástor Castro para o Congreso Faustino Santalices 2011 Ourense, incluido nas Actas, Ed. Difusora, 2011 Paper by Iván Area and Cástor Castro for the Faustino Santalices Congress, in Ourense 2011. Inserted in the Acts book. Ed. Difusora, 2011
Citation preview
C I E N C I H D R G R I T R
5 D E R E □ E R D E R N D P E R D I D O D E 5 H N T R L I C E 5 .
R M Ú 5 I E R T R R D I C I D N R L E R L E E R E D M D F D M T E
X E R R D D R R D E R E E U R 5 D 5 E N D Ú X E N D 5 .
(Ourense, 19 ? 1)
Gaiteiro. Coordinador xeral do proxecto Ronsel de
salvagarda e posta en valor do patrimonio cultural
inm aterial de Galicia no período 2 0 0 7 -2 0 1 0 (ron-
sel.uvigo.es). Profesor do Departam ento de M ate
m ática Aplicada II da Universidade de Vigo.
http://ronsel.uvigo.es
Biografía en páxina 1?.
I v á n A r e a C a r r a c e d o e C á s t o r C a s t r o V i c e n t e
, d r E R i T H S O B R E 0 C A D E R N O P E R D I D O D E S A N T A L I C E S
A M Ú S I C A T R A D I C I O N A L G A L E G A C O M O F O N T E X E R A D O R A D E R E C U R S O S E N D Ó X E N O S
No p resente tex to facem os unha análise do
caderno no que Faust ino Santalices t iñ a ano
tadas to d a s as vendas de in s t ru m e n tos e
com p le m e n to s a outras persoas. Este cader-
no, en combinac ión coa correspondenc ia con
todas as encom endas que recibía pode resu l
ta r út i l non só para poder face r unha análise
exhaust iva de cando vendeu ou a quen, se-
nón para v e r como as variac ións soc ioeconó
m icas do período 1 9 2 8 -1 9 5 4 ao que se refire
o caderno inf lu íron na m ús ica do noso país.
INTRODUCIÓN
Resulta com p lexo va lo ra r a in f luenc ia da
m ús ica t rad ic iona l na economía dun país
com o o noso, onde a m a io r parte dos m ú
s icos te ñ an ou tra p ro fes ión e adem a is non
te m o s co n s tan c ia d o c u m e n ta l de p rezos ou
ta r i fas ao longo do te m p o . En todo caso, nun
te r r i to r io onde a m ús ica xoga un papel f u n
dam e n ta l e onde son in n u m e ra b le s as ma-
n i fe s tac ión s cu l tu rá is que con tan coa p a r t i
c ipación de m ús icos resu l ta obvio que a súa
in f luenc ia é moi im por tan te .
Temos que agarda r ao ano 2 0 0 6 cando a
Fundac ión Son de Seu fai a pr ime ira aná lise
c ien t í f ica da rea lidade da m ús ica t rad ic iona l
en Galiza [FSS]. No d i to t raba l lo aparecen c i
fras rea lm e n te reve ladoras: m á is de 2 0 .0 0 0
persoas e s tu da n m ús ica t rad ic iona l en Gali
za, 2 0 0 pe rsoas que exercen a docencia , ou
a e no rm e can t idade e va r iedade de a c t iv id a
des que se desenso lven cada ano re lac iona
das coa m ús ica t rad ic iona l .
Resulta complexo chegar a d iscern ir nos
anuarios de estudo os núm eros relat ivos a
música trad ic iona l d ife renciados da música
fo lque e segundo aparece recoll ido na pub l i
cación da Fundación Son de Seu, a nivel do es
tado durante o ano 2 0 0 5 celebráronse un t o
ta l de 1 2 6 .??8 concertos de música popular
en España, con 2 3 ,5 m il lóns de espectadores
e unha recadación to ta l de 1 2 6 ,6 6 m il lóns de
euros. No caso da música fo lque t iveron lugar
en España 5 .225 concertos, con 1, 9 millóns
de espectadores e unha recadación que se
achega aos 1, 8 m il lóns de euros. En Galiza,
no ano 2005, ce lebráronse un to ta l de 4 .522
concertos de música popular, dos cales 1 .314
(case o 20%) foron de música folque.
Estes números non poden se r f ro ito dun día.
Moitas persoas t raba lla ron e traba l lan para
que a música trad ic iona l galega teña a vita-
l idade actual. Pos ib lemente un dos fac tores
que contr ibúen ao grao de a f ianzam en to da
m ús ica tradic ional galega é a súa conexión
co terr i to r io e o desenvo lvem ento susten-
tábe l que se fai del. Tal e com o se sinala no
p roem io de [PC], na base do desenvo lvem en
to do fenóm eno musical hum ano áchase a
voz, un dos máis perfec tos in s t ru m e n tos mu-
s ica is en canto a capacidade de com un ica
c ión emocional. Tamén, o desenvo lvem ento
da capacidade de comun icac ión condic ionou
de xe i to def in it ivo o cam iño evo lu t ivo da nosa
especie, e unha parte moi im por tan te desa
capacidade exprésase a t ravés do fe ito m u s i
cal. Os in s t ru m e n tos m us ica is son út i les des
envo lv idos polos h um anos para med ia r nes-
te t ipo especia l izado de comunicac ión. Ao pri-
m eiro seguram en te fo ron s inxelos, mais co
te m p o foron acadando maior complicac ión
técn ica. Ao pr imeiro os hum anos aproveita-
m os para facer m ús ica con e lem en tos que a
na tureza nos fornecía d irec tam ente , como o
noso corpo ou moi diversos m ate r ia ls vexe-
ta is e animais , pero pronto ap rendem os a
t rans fó rma los , t a n to para mel lo ra r as súas
capacidades com o para adapta los ás nosas
F R U 5 T I n □ S R r i T R L I C E 5 áerjc iacíacjoíta.canscle/jc'tacla^arríoqa
T R A D I C I Ó N M Ü S I C R L G H L E E H
necesidades. Este fenóm eno evo lu t ivo deri-
vou nunha inm ensa variab il idade que é inhe
rente á propia d ivers idade natura l que hoxe
desde d is t in tos p r ismas se defende como
valor. A crea t iv idade dos galegos e o e leva
do grao de conservac ión do noso s is tem a de
cu l tu ra trad ic iona l, son a lgunhas das razóns
que pe rm iten exp l ica ra r iqueza ins t rum en ta l
coa que con tam os no noso terr itorio.
A f igura de Faus t ino Santa lices te n un papel
espec ia l nes ta realidade. É ben coñec ido o
xe i to que t ivo de ap l ica r o m é todo c ien t í f i
co para c o n s t ru i r pun te i ros segu indo unha
escala tem pe rada . Este xe i to de t raba l lo ta-
m én o aplicaba á c o n tab i l idade re lat iva a in
g resos xe rados pola venda de gaitas, pa i le
ta s e zan fonas .
A pesares do p ro fundo proceso de c a ta lo
gación e rev is ión dos m ate r ia is de Faust ino
Santa lices que rea l izam os con máis in tensi-
dade dende o ano 2 0 0 5 , non foi até se tem -
bro de 2 0 1 0 que Eva J im énez Del Río, v iúva
de Faust ino Santa lices Muñiz , nos fac il ita un
caderno que pasara desaperc ib ido (com o o
caderno perd ido do xenio das m a te m á t ica s
Srinivasa R am anu jan) e no que t iña a n o ta
das todas as vendas de in s t ru m e n to s e c o m
p lem en tos a ou tras persoas. Tamén c onse r
va a correspondenc ia con to d as as enco-
m en d a s que recibía. Esta in fo rm ac ión resu l
ta ú t i l non só para poder face r unha análise
exhaus t iva de cando vendeu ou a quen, se-
nón para v e r com o as va r iac ións soc ioeco
n óm icas do período 1 9 2 8 -1 9 5 4 ao que se
refire o caderno in f lu íron na m ús ica do noso
país. Aos ingresos que p re se n ta m o s habería
que en g ad iro s derivados de ac tuac ións , nun
período xus to an te r io r á popula r izac ión da
radio co regreso dos e m ig ran tes e os seus
t ran s is to re s na década de 1960.
Somos xa b a s tan te s pe rsoas as que d e fen
dem os o p a t r im o n io cu l tu ra l inm ate r ia l por
s e rx e ra d o rd e recursos, nunha te rn a que re
laciona economía, tu r is m o e cu l tu ra en pa
ralelo con iden t idade, pa rt ic ipac ión e c rea
t iv idade. A aná l ise que p re s e n ta m o s neste
art igo a ga rdam os a que axude a cu an t i f ica r
cando m en o s o á m b i to da m ús ica t rad ic io
nal. En to d o caso, o fe i to de basearse nunha
economía su s te n tá b e l e se r un fa c to r de co
hesión socia l danlle ao p a t r im on io cu ltu ra l
inm ate r ia l o u t ras d im en s io n s para o seu es-
tudo e va lo r izac ión [AC].
A e s t ru tu ra do a r t ig o é a s e g u in te : na s e c
c ión 2 re p ro d u c im o s a lg u n h a s p á x in as do
cade rno pe rd id o de S an ta l ices e as c o r re s
p o n d e n te s t r a n s c r ic ió n s das n o ta s . Na
secc ió n 3 fa c e m o s u nha a ná l ise c u a n t i
t a t iv a dos in g re s o s por v e n d a s de d i s t i n
t o s c o n c e p to s e a n u a l id a d e s . Na s e c c ió n 4
p re s e n ta m o s u n h a s m o i b re ve s re f le x io n s
s ob re a lg ú n s dos m ú l t i p le s a s p e c to s que
se poden d e d u c i r á v is ta das c a n t id a d e s
d esc r i ta s .
0 CADERNO PERDIDO
0 nivel de detal le das ano tac ións no cader
no perd ido de Faust ino Santa lices perm ite
facerse unha idea do grao de m inuc ios ida-
de que aplicaba a ca lquera ac t iv idade. Ano a
ano, desde 1 9 2 8 a 1954, podem os ir vendo
as d is t in tas vendas que ten, ñas que desde
o ano 1 9 3 4 leva un con tro l do to ta l a cu m u
lado. Por p rob lem as de ex tens ión esco l l im os
catro das páxinas de d i to caderno que, para
m a io rco m o d id a d e do lector/a, aparecen coa
t ranscr ic ión fe ita e onde con t ipograf ía cur
s iva en gris claro d i fe renc iam os as palabras
incom p le tas ou de difícil t ranscr ic ión .
i E N c i R DH G R i r n S O B R E 0 C A D E R N O P E R D I D O D E S A N T A L I C E S
A M Ú S I C A T R A D I C I O N A L G A L E G A C O M O F O N T E X E R A D O R A D E R E C U R S O S E N D Ó X E N O S
I v á n A r e a C a r r a c e d o C á s t o r C a s t r o V i c e n t e
155
M u JJ / W t r U T - M i ' t / r i y r y
' h M l ! . Y cr r - / r1 '¿ Y
... ............ y o■ f a * * * '* a. ¿ n ¡ “ , r / ’ ?¡-¿ '¡C ai";r. % f / r * ' ¿ - r
9 ? .
- ' f
■: m * * , l
i t m
« i
><* f
* C
W MP o r p rudenc ia , p o r « o n o ra i i en todo tiem po y en toda» las carretera» , rodad sob re Neumáticos Rouge F e r r í Continental, que e s un an tlderapant c fk a c b im o p a ra el invierno y un «nperior Ncn-
m itico re forzado:rno y un superio r « e n - .a i p ara el verano . ¿ Ni
r
/ W -
i r
X / ¿ / ? /
t¿< a ^ - * \
M u y , r fI /",tÍ>VfcC'O
1 iff™ * l 7 ■ ' / ■ ‘ 7
: ‘Í M - W
C on la (CinriM en los labio* j m u botella de aire Continental, e» com o «e hincharán en «delante
los Neum áticos.
/ f í ^
' / $ ■JL / b-
tJ)* y $> ■
/ 2> -- ¡ W as£- <*4 c-.iw'-T4*'-®'15 t£*r%jL-
t 1 8 / ¿ • k .
k * ,'h-
(¿¿CCAM<4
jA *v*^S L . c i y j \ </%Oím jJL i, >
R esp ira r, es una necesidad pi ¿ ' h erirse es uoa obligación pan
liom brr que 6 t ahoga , .’.zouík móvil qui- re sb a la , queda d i dencia, p o r econom ía, rodad i
m ítico» Rouge F e r r í t
[ . . . ] 1928
[ . . . ] para Muíños ................................. 160pt
Otra confección paraModesto ...................................................... 70Enero [ . . . ] (1 d u d a de p a i le t a s ? ] ....... 21
I d a / . . . ] ...................................“ ......................................... 2 1
Febrero idem .............. " ........................... 21I d , . 1 ............................ “ ........................... 21A b r i l / . . . ; ...................................................... 21Junio ¡ d ........................................................ 21
Sepbre id .................................................... 21Sepbre [ . . . ) ................................................. 21
Octubre [.. . ] ................................................ 21D c b r e / . J ................................................... 21I d / . . . ; ........................................................... 21Id ( . . . ] ( 2 ds.) ........................................... 42Una gaita ébano alSargento [ . . . ] Saavedra ( ? ) .............. 300
....................................................................... 803
A primeira páxina que esco l l im os é a primeira
do caderno con a lgunha in fo rm ac ión sobre
cons truc ión . As ind icac ións n um ér icas das
p r ime iras l iñas non s a b e m o s se serán m ed i
das, ou a lgún t ip o de código. 0 p r im e iro que
- 1 9 2 9 -
Enero - Marcial (2 d . ) ............................ 42
Id Modesto (1 d . ) ..................................... 21Febrero - Marcial ( 1 ) .............................. 21Un punteiro de cedroPintado de negro......................................... 25Mayo Marcial (1 ) ..................................... 21
Junio Modesto ( 1 ] ................................... 21M arcial-Sepbre ( 1 ) ................................ 21Pascual (Fernando) (2 ) Nbre ............. 42Gaitas B a ta l ló n ....................................... 480
Marcial (2 ) O c tb re ................................. 42Total .......................................................... 736
aparece “ para Muíños, 1 6 0 ” s upoñem os que
te n que ser unha gaita . Da análise do resto
do caderno d e duc im os que as en tradas que
poñen 21 teñen que ser pa i le tas xa que máis
ad ian te aparece exp lic itado que o cus to dun-
ha dúcia (d) de pa i le tas é 21 pesetas.
Xa no ano 1 9 2 9 p odem os v e r a con t inu idade
que ex is t irá na venda de pa i le tas , e os pre-
F R U 5 T I FI □ B O n T R L I C E 5 ciencia ¿o^aÚ a.cansc'ier^'ia cJa^w foqa
T R H D I C I Ú N M U S I C A L E H L E E H
156
/?352/
í 1 > , l 1
/yA*i
'1 0-0 ¿ 0
i ! o - J
i ' / i i /s n iv /J-o4^~’
5 ' 4 9
r RJiort en 19) t y 1912 sobrecu* Continental.
= 1 9 3 4 =
Enero - Marcial (1 d . ) ............................ 21
" Pascual ( I d . ) ................................. 21Gaita Anaquiños Terra ........................ 160
Id. M anu[e]l Fernández (ParadaDe Irijo) .................................................... 125Pailetas Pascual (Abril) 2 d*................. 42
id Marcial 1 d o * ......................................... 21Gaita Si para Ponferrada - .................. 200
Punteiro Si- b. Coruña .....................462 punteiros Si. S. Ciprian V iñ a s .......... 551 Do[c] y>e pailetas P a s c u a l.............. 21Punteiro boj. Peares (junio) ............... 25
Pascual (1 d) A g osto .............................. 21
Marcial (1 d.) id ...................................... 21Pascual (1 d) Octubre ........................... 21
Marcial (1 d) id ........................................ 21Antonio Soto (Peares) • ....................... -ZQAño 1934 .................................................. 855
“ 1933 ................................................ 1-154" 1932 ................................................ 1 -114
“ 1931 ................................................. 1-899
" 1930 ..................................................... 935" 1929 .................................................... ?36“ 1 9 2 8 ................................................... —£21
Ingresado p t ......................................... ?.496
Hoy día 22 enero de 1935
m ¿ J z & íg - J llJ íí,M A Z -.tt-o -*5 5 a * . / V V Í " 1 6 f
• - í * *
- -
0 record <Iel m undo en bidefeta (ÍOI Km. 613) « t tb te c íd o por Q o i g w d en 1909 sobre N eum i- ¡ico» V ilo C oo tm cn u ), o o h i «ido ba'.ido to d ív ii.
1954
Suma ant............................................ 132.340
Al Prof. Suarez Couto una gaita \
de bocapi Si b.................................. 2.0003 Doc. pailetas Garijo (? ) .................. 165Gaita bocapi ColombianoD. Patricio Sampere........................... 3.000
Mitad imp. ( ? ) 4 gaitas Méjico...... 6.0002 punteiros Centro Gallego................. 400
Zanfona pequeña a A. Gal (? ) ....... 7.000
zos dun p un te i ro (xa naque la a ltu ra come-
zaban os e x p e r im e n to s “p in ta do de negro ),
así com o a venda de m a te r ia ls ao exérc ito .
No ano 1 9 3 4 , a lén das ve n d as de pa i le tas e
ga i tas que aparecen en to d as as anua l ida
des do caderno, F aus t ino Santa lices come-
za a face r a su m a do a cum u lado das vendas
fe i tas . Semella que nese in t re com eza a se r
co n sc ie n te dos im p o r ta n te s in g resos que
t e n f ro i to do seu t raba l lo sob re in s t ru m e n
to s m us ica is t rad ic iona is .
I v á n A r e a C a r r a c e d o e C á s t o r C a s t r o V i c e n t e
i d r E r it r S O B R E 0 C A D E R N O P E R D I D O D E S A N T A L I C E S
A M Ú S I C A T R A D I C I O N A L G A L E G A C O M O F O N T E X E R A D O R A D E R E C U R S O S E N D Ó X E N O S
A ú l t im a páx ina que e s c o l l im o s para es te
a r t igo é a que c o r re sp o nd e co de rrade i ro
ano das s ú a s a n o ta c ió n s . Nela p o d em o s
v e r o a c u m u la d o a n te r io r ( 1 3 2 .3 4 0 pe
s e ta s ) as í co m o pa rte das v e n d a s do ano
1 9 5 4 , o nde co m p re fa c e r e spec ia l f in capé
xa n e s te in t re da im p o r ta n c ia da e m ig ra
c ión c o m o recep to ra de in s t r u m e n to s mu-
s ica is ga legos.
ANÁLISE CUANTITATIVA DOS INGRESOS
Dos d a to s q u e a p a re c e n r e c o l l i d o s no
c a d e rn o e q u e c o r r e s p o n d e n ao p e r í o
do 1 9 2 8 - 1 9 5 4 p o d e m o s fa c e r d i s t i n t a s
a n á l i s e s c u a n t i t a t i v a s . Q u ix e ra m o s si-
n a la r , en p r im e i r o lu g a r , que o a c u m u la
do d u r a n t e os 2 7 a n o s de i n fo rm a c ió n ,
a s c e n d e a un t o t a l de 1 4 9 . 8 1 5 p e s e ta s .
D ic i r q u e no ano 1 9 3 2 ha i u n h a d i fe re n -
za de 2 0 p e s e ta s e n t r e as s u m a s e as
c o n t a s q u e e s tá n no c a d e rn o . No ano
1 9 3 4 ha i u n h a d i f e re n z a de s ig n o c o n
t r a r io de 3 0 p e s e ta s p o lo q u e c a n d o fa i
o a c u m u la d o no a n o 1 9 3 5 hai u n h a l ixe i -
ra d i f e re n z a . D e te c ta m o s o u t ra e r r a ta de
5 p e s e ta s no a n o 1 9 3 9 q u e c o n t in ú a no
a c u m u la d o a té o a n o 1 9 5 4 o n d e a p a r e
ce u n h a d i f e re n z a i m p o r t a n t e de 1 .0 9 0
p e s e ta s . En t o d o ca s o , p o d e m o s a f i r m a r
que no t e m p o de a n á l i s e o t o t a l s u p e
ra as 1 5 1 . 0 0 0 p e s e ta s , c a n t id a d e r e a l
m e n te im p o r t a n t e se a c o m p a r a m o s co
s a la r io q u e t iñ a F a u s t in o S a n ta l i c e s c o
m o f u n c io n a r i o p ú b l i c o , c o m o se p o d e rá
v e r m á is a d ia n te .
Na s e g u in te táboa p o d e m o s v e r reco l l idas
as c a n t id a d e s que a n u a lm e n te ing resou
F aus t ino S an ta l ices , onde as ca n t id a d e s
e s tá n exp re sa d a s en pese tas :
Ano Cantidadesanuais Ano Cantidades
anuais Ano Cantidadesanuais
1928 803 193? 3.870 1946 10.163
1929 736 1938 l .? 6 7 1947 820
1930 945 1939 865 1948 3 .800
1931 1.899 1940 473 1949 1.650
1932 1.094 1941 510 1950 7 .400
1933 1.154 1942 550 1951 63 .182
1934 885 1943 2.622 1952 17.060
1935 606 1944 1.688 1953 3 .480
1936 870 1945 738 1954 21 .805
Os ingresos m ed ios anua is ascende ron a
5 .6 08 pese tas d u ran te os 22 anos, cunha
d e sv ia c ió n da m ed ia r e a lm e n te im p o r
t a n t e de r ivada , e n te n d e m o s , das d i f i c u l
ta d e s de c o m p a ra r un pe r ío d o ta n c o m
p lexo na h is to r ia e das v e n d a s dos anos
1 9 5 1 , 1 9 5 2 e 1 9 5 3 . Para e n te n d e r un
p o u co m á is a d i f i c u l ta d e de a n a l i z a r g lo
b a lm e n te e s te pe r íodo c o m p re s in a la r
que fo i t a m é n no ano 1 9 5 4 c a n d o a r e n
da m ed ia po r h a b i t a n te s u p e ro u a do ano
1 9 3 5 (a n te s da g u e r ra c iv i l ) , é d ic i r , case
2 0 an o s an tes . En to d o caso , v a lo ra m o s
que un xe i to b a s ta n te c la ro de c o m p r e n
d e r a im p o r ta n c ia e c o n ó m ic a p ode v i r d a
do polo sa la r io de F a u s t in o S a n ta l ic e s co
mo fu n c io n a r io p ú b l ic o de ca rre i ra . D ebe
m o s t e r en c o n ta que F a u s t in o S a n ta l ice s
t i v o u n h a in te re s a n te ca r re i ra a d m in i s t r a
t iv a o nde d e s e m p e ñ o u c a rg o s de r e le v a n
cia, po lo que p o s ib le m e n te o seu s a la r io
fo s e m o i s u p e r io r ao n o rm a l n a q ue la a l
t u ra no noso país, c o m o se poderá v e r ao
f in a l d e s ta re f le x ió n ao d a rm o s os d a tos
da súa p e n s ió n . Segundo a in fo rm a c ió n da
que d is p o m o s , F a u s t in o S a n ta l ic e s t iv o o
seu p r im e i ro d e s t in o o 21 de d e c e m b ro de
1 9 0 3 , cando o n o m e a n en S an idade Ofi
F R U S T i r m S R f l T R L I C E S <3■'ieqcia dacjcuía, conscierfcia cla^arrPor¡a
T R R O I C I Ú N M U S X C H L E H L E E R
cia l de A d m in is t ra c ió n Civil de Cuarta c la
se con 2 .0 0 0 p e s e ta s a n u a is para 1 9 0 4 .
D espo is de d i s t i n t o s d e s t in o s , xa no p e
r íodo que nos in te re s a , o 7 de x a n e i ro de
1 9 2 5 , a p a re c e p u b l ic a d o o R. D .o n d e o no-
m e a n xe fe de n e g o c ia d o de s e g u nd a c la
se de a d m in is t r a c ió n c iv i l , S ec re ta r io de-
se Goberno, coa a n t ig ü id a d e de p r im e i ro
do c o r re n te , co so ldo a n u a l de 7 .0 0 0 p e
s e ta s que d e s e m p e ñ a o m e s m o ca rgo ca
c a tego r ía i n fe r io r in m e d ia ta . 0 18 de xu l lo
de 1 9 3 1 , é n o m e a d o x e fe de n e g oc ia d o de
p r im e i ra c lase de a d m in is t r a c ió n c iv i l , Se
c re ta r io do g o b e rn o c iv i l , cun so ldo a n u a l
de 8 .0 0 0 p e s e ta s (n o ta : pasa a d e s e m
p e ñ a r o m e s m o ca rgo , pe ro con c a tego r ía
s u p e r io r ) . Xa no ano 1 9 3 5 , o seu s a la r io
a n u a l é de 1 0 .0 0 0 p e s e ta s com o xe fe de
a d m in is t r a c ió n c iv il de te rc e i ra c lase do
co rp o té c n ic o - a d m in is t r a t i v o do m in i s t e
rio de g o b e rn a c ió n , s e c re ta r io do g o b e rn o
c iv i l . D espo is de d i s t i n t o s t r a s la d o s , o 8
de xu l lo de 1 9 4 0 é n o m e a d o xe fe de a d m i
n is t ra c ió n c iv i l de s e g u n d a c lase do co rpo
té c n ic o a d m in is t r a t i v o en Va l lado l id cun
so ld o a n u a l de 1 3 .2 0 0 p e s e ta s . 0 9 m a io
de 1 9 4 2 o cu p a v a c a n te po r a s c e n s o de
D. A n to n io R ibo t y Pou, xe fe de a d m in is
t r a c ió n c iv i l de p r im e i ra c lase , S ec re ta r io
do g o b e rn o c iv i l de V a l lado l id , c u n so ldo
a n u a l de 1 4 .4 0 0 p e s e ta s .
Os d a to s que v im o s de e xp o r poder ían
d i s to r s io n a r os n ive is de renda m e d io s
en Galiza. 0 s e g u in te pe r íodo do que t e
m o s d a to s p e rm i te c o m p re n d e r que , p e
se a que s e g u ra m e n te a súa xu b i la c ió n
fo i das m e l lo re s do m o m e n to , as c o u s a s
non e ran ta n d o a d a s para o res to da po-
boa c ión . 0 2 4 de n o v e m b ro de 1 9 4 ? sú -
b e n l le p e n s ió n c o m p le m e n ta r ia de x u b i la
c ión de 3 . 5 0 0 p e s e ta s a n u a is en 2 9 1 ’6 7
p e s e ta s , 20% do so ld o reg u la d o r . 0 27 de
x a n e i ro de 1 9 4 8 c o n f i rm a p e n s ió n c o m
p le m e n ta r ia de x u b i la c ió n de 3 . 5 0 0 p e s e
ta s a n u a is . 0 10 de xu l lo de 1 9 5 1 a c o rd a
se s u b i r l le a 4 . 3 7 5 p e s e ta s a n u a is , 25%
do so ld o r e g u la d o r rec o ñ e c id o . En m a io
de 1 9 5 4 , e lé va n l le a p e n s ió n c o m p le m e n
ta r ia de 4 . 3 7 5 p e s e ta s a n u a is a G .125 p e
s e ta s q u e é a a s ig n a d a á ca te go r ía de xe fe
s u p e r io r de a d m in is t r a c ió n c iv i l .
P ode r iam os xa que logo a f i rm a r que, en
m e d ia , F a u s t i n o S a n t a l i c e s in g r e s a b a
a n u a lm e n te por p ro d u c ió n a r te s a n a l (g a i
tas , p u n te i ro s , pa i le tas , e tc . ) o e q u iva len te
a m á is do 50% do seu sa la r io cando traba-
l iaba e b a s ta n te m á is que a súa pens ión ,
c a n t id a d e s que in s is t im o s son re a lm e n te
im p o r ta n te s nun período de ca res t ía a b s o
lu ta e in n u m e ra b le s d i f ic u l ta d e s para te r
in g re s o s e c o n óm ico s , cunha poboac ión na
m a io r p a r te dos casos m a n t id a c u n h a e c o
nomía de su b s is te n c ia .
Na p r im e ira tá b oa te m o s a po s ib i l id a de de
a n a l iz a r os ing re so s g loba is por anua l ida -
de, e q u ix e ra m o s agora a n a l iz a r por c o n
c e p to s e s u b c o n c e p to s as v e n d a s en cada
un dos a nos do período 1 9 2 8 - 1 9 5 4 . A t á
boa c o n té n c inco c o lu m n a s , unha para si-
n a la ro ano, e as re s ta n te s para s in a la r ga i
tas , p u n te i ro s , p a i le ta s e ou tros . Se ben é
ce r to que na m a io r pa r te das o c a s ió n s s e
ría p os ib le reco lo ca r os o b xe c to s que a p a
recen en o u t ra s ñas a n te r io re s ca tegor ías
p re fe r im o s de ixa lo para os casos nos que,
pese a s o s p e i ta r de que se t ra ta non te m o s
a a b s o lu ta ce r teza de que así fose , ou pa
ra e le m e n to s co m o fo les , za n fo n a s , t o r
nos, ou m a d e ira s para ga ita . M a n te m o s as
a n o ta c ió n s en ca s te lá n ou ga lego segundo
ap a recen nos o r ix ina is :
c.ENcin D R GfliTR S O B R E 0 C A D E R N O P E R D I D O D E S A N T A L I C E S
A M Ú S I C A T R A D I C I O N A L G A L E G A C O M O F O N T E X E R A D O R A D E R E C U R S O S E N D Ó X E N O S
I v á n A r e a C a r r a c e d o e C á s t o r C a s t r o V i c e n t e
GAITAS PUNTEIROS PALLETAS OUTROS
1928 Ebano a sargento 1 g.....................................300 13 d...................... 273(...) para Muiños 160 Otra confección para Modesto..................... 70
1929 Batallón (n°. indeterminado)......................480 1 cedro pintado de negro . 25
Marcial 7 d. 147Modesto 2 d .......... 42Pascual 2 d............42(Fernando)
1930
1 al recomendado de la moderna...............100Al ciego de Reza ............................................100
1 Marcial............................111 punteiro......................... 25 Modesto 4 d........... 84
Ribadeo ( 1) ....................................................200Penal Albacete (1) ....................................... 133
1 punteiro Ferrol..............301 p. Buenos Aires .............30
Pascual 3d. 63
1931
Punteiro y ronco de gaita Do Cortina............60Para Villarino ................................................ 1?52 Ferrol ébano D o ..........................................350 Marcial 7 d. 147
Batallón Id . 21
Modesto 5 d. 105 Ferrol 10 pailetas . 15
Gaita Batallón (cobrado
Barbadas (Carril)..........................................150Pascual Buenos Aires...................................200Mangana a cuenta.......................................... 85
1932
Acana Ciego Reza.............30Id.Trabazos......................50Acana Lugo Rogelio
Id. Marcial SiBboquilla.............................. 20P. Do Ferrol y pailetas .... 45P. Boj ..................................18P. Do (AntiiV Vigo)......25
1933
G. Marcial Soto .............................................. 1?5 P. Do palo rosa................. 20
Maderas gaita (Si)Punteiro y dos tercios....................................45Gaita caoba mozo Brigada...........................100
P. mi b Ferrol.....................40P. incrustado.....................60 Modesto 2 d...........42
Pascual 3 d ............ 63Gaita Do Carballiño chico.............................1?5Gaita Peares Arturo Soto ............................. 125 P. Primitivo Díaz Ribadeo
............................................ 50
Pailetas (Carballiño) 8
1934 Marcial 4 d. 84 Pascual 6 d.......... 126
G. Manuel Fernández.................................... 125(Parada de Irijo)
P: ai eb. Coruña .......402 p. Si S. Ciprián de Viñas .............................................55
Antonio Soto (Peares) g. o p.? ......................?0 P. boj Peares.....................35
1935G. Benigno Rebollo B. Aires......................... 200G. maestro Lona Monte ............................... 175 Palo Santo García.............18
Pascual 2 d............42Bouzo 2 d............... 42Marcial 4 d............. 84
1 fuelle goma (Ruada) ......................................45
1936 1 g. si bemol soldados gallegos Granada .. 150P. Do Emilio Corral Coruña 35
Marcial Id . 21 Bouzo 2 d............... 41 Zanfona Museo del Pueblo
1 p. Emilio Corral .... 2
193?
1 g. 4* compañía Batallón Mérida ..............1501 g. id. 1* compañía...................................... 1501 g. artilleros Escampbr.? .......................... 1501 g. club para comandante Ceano..............175Id. Comandante Casar................................. 175Id. Comandante Mira ....................................150Id. Comandante Tejada................................ 1506 g. Batallón expedicionarios RegimientoZaragoza [30/Do] ..................................... 1.0501 g. soldado Cartelle.....................................1501 g. para Asturias Veleiro.............................150Id. Liceo Regimiento Zaragoza....................1751er Batallón.................................................. 175Id. Otro Batallón............................................1755 g. Regimiento de infantería n°. 30 (Do?) 900 (Comandante Luis Contreras, pailetasy otros, a ..................................................... 175)1 g. para Centurc. (?) Ballesteros..............145
1938
g. Liga Amigos Tuy........................................ 175g. Capitán Gaspar..........................................175g. Larache ( ? ) ............................................... 189g. Marcial....................................................... 175
Marcial 3d. 72Bouzo 2 d............... 482d ........................... 48
160
F R U S T i r m S H f l T R L I C E S ci
T R R D I C I Ú N M U S X C H L E R L E G R
ieqcia cla cpfla.ctnscieqcia cla^curior¡o.
1938
g- Bouzo..........................................................1752 g. frente Castellón.....................................3751 g. Artillería .................................................. 185lg . Asturias...................................................150
1939
1 g. Marcial ....................................................1851 g. Bouzo......................................................200lg . Bouzo......................................................1801 g. Bouzo...................................................... 180
Marcial 4 d ........... 100I d ........................... 25
1940 P. Bouzo.............................45
Marcial 7'5d. 210Bouzo 4 d............. 110Modesto 2d .......... 60Pascual 2 d...... 48/46
(?)
1941Marcial l i d . 330 Pascual 4 d. 120 Bouzo 2d............... 60
1942Pascual 6 d...... 180Marcial 10'5d. ... 310
1943Marcial 9 d. 328 Bouzo 2 d............... 72 Venta una zanfona 1.250
1944
Pascual 7 d.......... 254Bouzo 2 d ............... 72
Vendidas a gaiteros ................................ 30
194520 pailetas a 5 ... 100Orense 6 d........... 300Orense (9 d .?).... 338
1946 1 g. en Bande (gaitero Cadones] ............... 300lg . boj(Dotesio) ..........................................713
10 d (a 5 pts) 500
1947
1 g. ácana Enxebres................................. 1.000Id. Palo santo para Méjico........................ 1.400
P. Marcial y Pascual(9 d.,+-110 pailetas )
2 g. una palo santo, otra ébano, al joyero de Orense Angel ........................................ 5.500 Id. Para Méjico.... 2?0
1948 Id. Embajador Portugal................................ 500g. vendida por Goyanes...............................300
lp . si b ébano................3001 p. si bemol b o j............ 1501 p. Do boj.......................100
Marcial 5 d. 300 (a 5p. /p.) 5d. ... 300
1949 G.SibVigo ................................................. 1.500 Pailetas (30 p. a 5 pts.?)........... 150
19501 g. ébano Vigo...........................................3.500 Marcial 4 d. 200
1 g. fraile Londres........................................ 500 (docena a 50]
1951
Casa música SantiagoVenta torno Lugo 20.000 Id. Una zanfona .... 2.000 Varias herramientas, tambor, bombo y
Gaita diputación (Lugoj ........................ 10.000Id. Alvaro Gil (?) ........................................ 8.000g. centro gallego Barcelona.....................4.000Venta gaita Vigo A. F. (Antonio Fernández?) 7.000
Pailetas 2d ......... 100“ 2 d...................... 100Marcial (4 d .? ].... 200 Garijo (?) (3d .? ]. 150 Marcial [4d .? ]... . 200
1952 1 g. Bocapi (seminario)............................3.300 2 p. Ebano Ed°s (?) 1.750 2 id. Si b cuñado Rogelio 700
Garijo (?) 2 d ....... 1002 p. frailes hortaleros/fortaleza (? ] ........ 10Marcial 3 d ........... 150
Zanfona D. Antonio Fer. [Fernández] Vigo 10.000 2 pares castañuelas 300
1953 g. Do Penzol ............................................... 3 000Marcial 3d. 150
.............................. 120
1954
g. boj señora.............................................. 1.500Regalé a Malingre única (? ) gaita de ébano jor el regalo del tornoAl prof.f? ] Súarez Couto 1 g. bocapi si b .. 2.000 1 g. bocapi colombiano D. Patricio Sampere 3.000 Mitad importe 4 gaitas Méjico..................6.000
2 p. centro gallego.........4002 d. pailetas Garijo (?)(60 c. d . ) ............. 120Garijo (?) 3d. 165
Zanfona pequeña a A. Gal.
Totais | 98 gaitas ................................................. 81.360 : 41 punteiros............... 4.689 i 4.694 pailetas 9.911 ; Szanfonas......... 20.700
I v á n A r e a C a r r a c e d o e C á s t o r C a s t r o V i c e n t e
c . E N c m D R G R i T H S O B R E 0 C A D E R N O P E R D I D O D E S A N T A L I C E S
A M Ú S I C A T R A D I C I O N A L G A L E G A C O M O F O N T E X E R A D O R A D E R E C U R S O S E N D Ó X E N O S
ANTONIO FERNANDEZ Y FERNANDEZ ^ ig O , 2Ü de SÍOTZO Je 1 .5 5 3iNoeNiitno indu’jroíau
V I C O
S r . S a u a tin o S a a ta lio a » P e ro *F u a n c u rra l, 8 6 . - M a d r id .-
Q uerido y '2 is t ia g tt id o aud.¿o:fio re c ib id o su s t t a . en l a <¡.tte me
an u n ciab a lo de I 0 3 dos d iscos de zanfone, en cuanto pude me acerque a ju n to G ir a l ie z a e scu ch arlo s , acompasado do dos ¿ cig03 qjto p o r c a s u a li dad » 3 ta b a charlando ' con e l lo s en l a c a l lo y l e o - in v i t e s y je v in ie s e s com iigo 3 Ín d e c ir le s p i r a -iue; a l c e c ic b a r lo a d isco s se le a c a ia n y n mi t a a b ie n , l a s la g r im a » como s i Íu ís e a o s em igrados, p o r supuesto ju e j .d . iu ir i lo a 5 . -
A. c o n tin u a c ió n f i l ia o s a Hadio 'figo a d e c írs e lo e inm ediatam ente h a enviado a com prarlos , y y a v a r ia c veces lo a har. re t ra n s m it id o s . -
Con re s p e c to a I 03 ;;:e ü í . d ice de l a g a i t a , y s i ’Td. lo desea a s i , me parece -b is n , no me preocupa que sea de boj o de aoana, l a que - te jo r suene es lo a o jo r p a ra m i.-L a s buxes siem pre convienen p a r - poder x « c a r a d ú o .- E l f u e l lo ya l e h are yo uno, pv.33. lo s -jw» " 3 . uanSstt c ' " " ’-3® ? *r.!s2o a , y p a ra n i iu e to c o poco,mas d i f í c i l de c o n t r o la r . -
Ke ¿ u n ta r la s a b e r, de 1?. im p re s ió n gue l e en v íe n de t e ó r ic a , sobre I03 d is c o s , (pues supongo sue I03 ha b rá en v iado a l i a ) , pué.s iaó iá a g in o iue causan s e n s a c ió n .- Por supuesto que c o in c id e n muchos conmigo en jue e l nue mas no3 g u a ta eo a l 3omar.ee de 3 . G a ife ro a , muy a tono "as c a n tig a a do cegó'1 e o de s e i tu r a , muy ir . te re a a n -
te l o s de zan fona s o lo . -
Yo no he te n id o ningún músico jue me '¿ u le le ra a f in a r l a za n fo n a , y p o r - lo ta n to e s ta aun d u rm itn d o .-
Iffe f a l t a n en l a misma'4 te c la s .d o la s n a * p t.iu e 2 a s , o sea ,2 de l a t e c la n> 9 . y dos de l a n® SO de i a f i l a de a r r ib a , a i ,jued3- ror. por a h í , o s i t ie n e o t r a s , le a g ra d e c ir ia me l a a e n v ia r a . -
¿Aperamos ta n t» Sdmuiido o«ia« y * , l a v i s i t a de 'Jd. a eatnp a ra h a b la r con 'Jd. de nachas coa-Aa.-
¿onprado tam bién le s 2 d isco s de ¿ a l ta s y lo s hemos escuchad® , nos « u s ta re n , aunque l e vemos un d o fe c to , que nos parece de ia p re s io n , o sea que a l ta m b o r il , -que por c ie r to t ie n e un sonido mar a v i l l o s o - , e s ta s itu ad o ta n corea del m ic ro fo n o , -iue nuchas veces e s ta en p r iu a r p lano y aaa b ie n parece que lo s g a ite r o s acompañan a l ta m o o r il v no sa te a a q u e llo s , por 1» áeiaas e l dúo es fo ra iid a o le ba.1o todos lo s c o n c e p to s .- , / ,
S in mas p o r hoy , y esperando v e r le pronto p o r o s ta , lo e n - v ia un f u e r te á^raao ,
s s s # = t =
Carta re m it id a polo in d u s tr ia l Anton io F ern á n d e z a F au stino S a n ta lic e s dende Vigo o 28 de m arzo
de 1 9 S 3 , fe l ic i tá n d o o polas g ravac ió n s e c o m en tan d o asp ecto s té c n ic o s da g a ita e a z a n fo n a que
lie f a c i l i ta r a S a n ta l ic e s . F o t o g r a f í a : M a r k R i t c h ie .
F R L I 5 T I n □ 5 R I ~ 1 T R L I E E S ¿ tercia t^ c p íla .c w s c le qcio. c la ^o Jrfor¡a
T R R D I C I Ú N M U S I C A L G R L E E R
CONCLUSIONS
Pola propia ex tens ión do p resen te t raba l lo
c o n s id e ra m os que hai m o i ta s co n c lu s io ns
que serán rea lizadas po las pe rsoas que t e
ñan acceso ao p resen te tex to . Pola nosa
parte, qu ixe ram os, en pr ime iro lugar, lem-
b ra rq u e nunha e n t re v is ta pub l icada na Re
v is ta E sta m p a , Madrid, 2 /0 9 /1 9 3 0 , páx. 5?
Faust ino Santa lices a f i rm a que fixo 32 gai
ta s dende 1 8 9 5 até 1903. Este da to axu-
daría a co m p le ta r o co ñ e c e m e n to sobre a
p roduc ión de Faust ino Santa lices, se ben é
certo que a índa fica un período do que non
te m o s d a to s exactos. Houbo gaitas, p u n te i
ros e m es m o zan fon a s das que t e m o s c o n s
ta n c ia que agasallou e que non se fan c o n s
t a r no caderno polo que a súa p roduc ión foi
supe r io r á que aparece cons ignada (só fai
co n s ta r un agasallo, o da ga i ta para Malin-
gre no ano 1 9 5 4 ) . T am én sabem os da lgúns
ingresos que non aparecen re fe renc iados,
com o a rem une rac ión co m o d i rec to r da Es-
co la-Taller de In s t ru m e n to s de Lugo (4 .0 0 0
pts. a nua is ) , a venda d irec ta do exem p la res
dos se u s d iscos de Columbia , e inc luso al-
gunha co laborac ión na prensa (com o un a r
t ig o sobre a gaita e a zan fona nun núm ero
especia l de Faro de Vigo en Marzo de 1953,
polo que rec ibe 1 5 0 p ts ) .
A fab r icac ión das pa i le tas en serie e a c o m e r
c ia l izac ión délas, en fe rre tarías , a rm ar ías ou
e s ta b le c e m e n to s m us ica is , a d ispos ic ión
dos ga i te iros con leva xa unha ce r ta e s ta n
dar izac ión ñas m ed idas e m ode los de gaita,
a spec to ao que Faus t ino Santa l ices ded icou
unha boa pa rte da súa v ida. L em b re m o s que
non fa i t a n to te m p o cada ga i te iro a f inaba a
súa gaita, co locando lascas de cera por riba
ou por baixo, com o s e m p re descr ib iu San ta
l ices, e facía as súas p rop ias pa i le tas aque-
ladas para o seu propio in s t ru m e n to . Quixe
ram os n e s tas l iñas lem bra r a un dos g ra n
des ga i te iros que segu iu em p re g an d o este
s is te m a de co n s t ru c ió n de pa i le tas fa lec ido
du ran te a redacc ión des te a r t igo , F rancisco
Vil larino Ojea ga i te iro de Escornabo is quen á
súa vez ap rendeu dou tro grande, Leopoldo
Quiroga, fux ido du ra n te a Guerra Civil.
Du ran te o período de e s tu d o ve n d e u m á is
de 3 9 0 d u d a s de pa i le tas , e m p re g a n d o o
seu s is te m a de n u m e ra c ió n , para un to ta l
de 4 . 6 9 4 pa i le tas . Os ing re so s de r ivados
a s ce n de ro n a 1 0 .2 3 1 pese ta s . Resulta
in te re s a n te a n a l iz a r a v a r iac ió n dos pre-
zos das pa i le tas : de 1 9 2 8 a 1 9 3 ? , 21 p e
se ta s por d u d a ; en 1 9 3 8 , 2 4 p e s e ta s por
d u d a que se in c re m e n ta a 25 p e s e ta s por
d u d a en 1 9 3 9 . No ano 1 9 4 0 o prezo é xa
de 30 p e se ta s por d u d a de pa i le tas a té o
ano 1 9 4 2 e nos ú l t im o s a nos o p rezo era xa
de 60 p e s e ta s por d u d a de pa i le tas . Nes-
ta m e s m a liña, é doado o b s e rv a r que nos
anos 1 9 4 0 -4 2 ú n ic a m e n te ve n d e u p a i le
tas . P re c is a m e n te e s tes a nos 1 9 4 0 a 1 9 4 5
co inc iden eos s e u s d e s t in o s en Barce lona
e Va l lado l id , nos que só se co n tab i l i z an
dúas ga i ta s e d ous p u n te i ro s , r e to m a n d o a
p roduc ión de g a i ta s no 1 9 4 6 c a n d o xa e s
taba e s ta b le c id o en Madrid.
Observamos que un dos g randes c o n s u m i
dores de pa i le tas fo i o seu c o m pañe iro Mo
desto Sánchez. Resulta com p lexo poder
a f i rm a r para que neces i tou ta n ta palle ta
du ran te os anos obxecto da p resen te re
flex ión, sa lvo que se ded icase á revenda pa
ra ou t ros ga ite i ros !
Resulta t a m é n in te re s a n te f ixarse na apar i
ción da em ig rac ión com o des t in a ta r io s dos
m a te r ia is que p roducía F aus t ino Santalices.
I v á n A r e a C a r r a c e d o e C á s t o r C a s t r o V i c e n t e
I o n G R i t a S O B R E 0 C A D E R N O P E R D I D O D E S A N T A L I C E S
A M Ú S I C A T R A D I C I O N A L G A L E G A C O M O F O N T E X E R A D O R A D E R E C U R S O S E N D Ó X E N O S
¿ Qu é o VA?
Sa'ntc
4 e , l a . pagina .flog*')
D. MANUEL FERNANDEZ SOUSA (Ebanista predilecto de D. Faustino
1 •'•••' Santalices)• tó a m ig o don Faus- S en ol C a í ' Ftoyal-
t-i »uv lf . :tr atoando «otv él U;al am íítád . Desde a tiuel.d ia >jo (le ir a v - r n e con írecueiv-
lc.¡a a ra l ta lle r de la ca li» d e s a n I F em ando , niuxitr© »’1. dó ta te na-
ito iw in cs (1 ■■ m ad eras y ccnstruc- d e toda* l>!« as l » r a . ,a
[ com o el roncón, el punteiro.' ^ y 4 sopUUo.->#sl <i»e
se w etia en «I torno,
nos ya ! » ■ « « ■ * ■ y ¡as incrustaciones
‘ " £ 3 2 . . . » «<*»■>« “ i f c á M
D. JAIME MONTES CONDE (Corista-fundador de la Coral
"D e Ruada” )
l i m a . El taifceim ionto de. Sari valiera esni a n a , y U -(W ^m w « a .3 W M Í, sino tainbiiín noxin« i. .• <- tlW 'n ta’,. Et par/exa ra deprendida» c’--! .. rawlKa-W ju n ta r . '.ipwirtBr. « » hV a l »U- de la m ontana u - la d o « i :» tar:-«ra dejan |k . VJ if* araíw sccs so w d cs de )')lena’ subiesen e r/re sp a d e s p
i tina, cas»!rp.
laMá
n a y da_ ta s era n Y cuando Orábamos w "Pirigallo" cutíame
SSK Ppjphabía dado « W » ? «mas " . : xen u t a duela <).■ p a l i t o i>. a , .a i
c\r«»sa ‘us prim eras visi- ^lio&fnánde» y Manuel,
verano, siempre cetc- ... comida- de s a r d io s en el
mSw4» <tów vdeciav -Quieto, Manuel,.... - ------ -as <iue Wft
qué 3 f la» Porque lie n-
---- 1 ■......i-ando en- alas . de -otri*-atnbiW ;a le v esp.tranza en un sel y metida por tierras 'de'Bttnae. ¿ íJm ü ,. fae
fM S o StantaUm w n M c d e ^ J ^ c | « ron la pareja ái- W j ' r ■ ‘ *¿u . ‘ actuación.» co
S ' K " ® S , Anqueta. A g g g g í g ;
do» de uaPorti.od la V/ Tü¿ ^ j8 áUí.:iUH.expresión ¿ , n Gaiteros cié Montalbánlatn-as dcl R«nan5- C | 1 d„ s</nttagiJ d e C.cm- románce dcdiui.ij a jc a í* t a «f .palacio». posMíi. gi' T>: * S " 5 8 í ? , se Ua ido. una 6po&,
Con EWSÜl» “ En la Coral De
;ía r t ó o í? » “ to » ..a * : (a rw mllKlcal' '? M M m
Artigo pub licado en La R e g ión o 18 de decem b ro de 1 9 6 0 , logo do p as am e n to de F au stino S a n ta lic e s no q
M anuel F ern á n d e z Sousa e Ja im e M ontes Conde fan unha v a lo rac ió n do s ig n if ic a d o da f ig u ra de F au stino
S a n ta lic e s . 0 e b a n is ta M anuel Fern á n d ez lem bra os c o n v ite s que fac ía F a u s tin o S a n ta lic e s sem pre coa
d escu lp a do cobro das d uc ias de p a i le ta s . F o t o g r a f í a : M a r k R i t c h i e .
No ano 1 9 4 ? aparece reco ll ido que vendeu
unha gaita de pau s a n to para México e nos
anos s e g u in te s p odem os v e r ga i tas que fo-
ron a Uruguai, Londres, Portugal, Colombia
ou Barcelona. Tamén p o d em o s v e r o cam iño
inverso, coa in t ro d u c ió n da m adeira de bo-
capi para a c o n s t ru c ió n de gaitas.
Resulta cur ioso o in te rese da igrexa nos in s
t r u m e n to s de Faus t ino Santa lices, ou polo
m enos da lgúns dos seus m em bros . En par
t ic u la r no ano 1 952 aparece unha gaita de
bocap i para o s e m ina r io por 3 .3 0 0 pese tas
e dúas pa i le tas a f ra iles. Estas e n t radas son
e spec ia lm en te paradóx icas cando pouco
d espo is fo i p roh ib ida a gaita nos rec in tos da
igrexa católica.
En relación co prezo dunha gaita, pode re
su l ta r in teresante facer unha comparación
cunha recente en trev is ta a Xosé Seivane, na
ce lebración do seu 90 aniversario. Neste s e n
t ido, Seivane a f i rma que cobraba 80 pesetas
p o ru n h a gaita no ano 1939 e 3 0 0 no 1945.
F H U 5 T I n □ 5 RI1 T R L 1E E 5 ciencia cía cpda,'consciegcia
T R R D I C I Ú N M U S I C R L G R L E G R
F in a lm e n te , non p o d e m o s r e s is t i r a t e n
ta c ió n de c o m e n ta r u n h a e n t ra d a do ano
1 9 5 4 , no q u e apa re ce u n h a ga i ta de bu-
xo para “ u n h a s e ñ o ra ” . N unha p ro fe s ió n
m a s c u l in iz a d a co m o a de g a i te i ro r e s u l
ta c a n d o m e n o s s o r p r e n d e n te e s ta a n o
ta c ió n . Podería s e r para ela ou para o seu
f i l io ou m ar ido .
Xa para re m a ta r , á v is ta de toda a d o c u
m e n ta c ió n a na l izada na e labo rac ión do
p re s e n te ar t igo , p o d em o s a f i rm a r que a
m o t iv a c ió n de San ta l ices para a fa b r ic a
c ión de g a i ta s e za n fo n a s nada te n que
v e r co e c o n óm ic o , e s i co seu a m o r á nosa
m ús ica t rad ic io n a l . A súa ñora , Eva J im é
nez Del Río, le m b ro u n o s d u ra n te o c o n g re
so que ao seu p a s a m e n to ape na s de ixou
9 0 0 .0 0 0 p ts e un p iso. E n g a d im o s nós que
ta m é n de ixou as súas q u e r id a s fe r ra m e n -
ta s e c o ñ e c e m e n to s de a r te sá n , os i n s t r u
m e n to s do a r t is ta , e as súas m a g n í f ic a s
in te rp re ta c ió n s que xa fo rm a n pa r te do
im a x ina r io c o le c t iv o de to d o s os ga legos.
[CV] Cástor Castro Vicente e Félix Castro Vicente.
Faustino Santalices. Tradición m u s ica l galega.
Catálogo da exposición. Difusora de Letras, Ar
tes e Ideas. Ourense 2010.
BIBLIOGRAFÍA
[FSS] Fundación Son de Seu. Libro branco da m ús ica
trad ic iona l en Galicia. D ispoñible en in te rne t
na ligazón h ttp : / /w w w . sondeseu. org/LIBRO
BRANC0.pdf
[AC] Iván Area e Pablo Carpintero. Artigo do pci como
fac to r de cohesión social. /Actos da Conferencia
In te rnac iona l da Tradición Oral Ourense, 2011
(en prensa).
[PC] Pablo Carpintero. In s tru m e n to s trad ic iona is
galegos. Unha se lecc ión natu ra l. D ifusora de
Letras, Artes e Ideas e Vicerreitoría de Rela-
c ións Instituc iona is da Universidade de Vigo,
2 009 . Dispoñible a través de ronsel. uvigo. es
en fo rm a to pdf.