POMBA DOURADA

Instituto Alfredo Brañas Carballo de Bergantiños

PortaÁlvaValeConfXoséOndeAntoFolla¿De SairáRefleArtígVII FSaudViaxPerco(páx.As mUn pVeloPasatPaisaAuto POMCoorDeseSupePombRúa Páxin

2

ada: Foto doaro Cunqueintín Paz Anferencia do é Luís Ménde o mundo sonio Casaresas de Carbalque equipo á o barco a fexións en cogo sobre a FFeira das Cidade de Carbxe de fin de orrido ciclo. 34-37)

morenas de Vpremio nobeociraptor (pátempos (páxaxe.VI.9.Acor - Xulio G

MBA DOURrdinador: Xaeño e Maqueervisión Linbas: Óscar VCorcubión na web: http

o Instituto Airo: Pomba Dndrade (páxPresidente dez Ferrín (se chama Cs Rodríguezllo (pax 17)es? (páx. 1

flote? (páx. ol da presió

Feira das Ciiencias- IESballo (páx. curso: Italia

oturista polo

Vilariño (páel en Carbaláx. 40) x. 41,42) cuarela e tin

García Rivas

RADA, REVan Fraga etación: Car

ngüística: FiVázquez Abs/n, Carballp://centros.e

POM

Alfredo BraDourada (p

x. 4-6) da Real Acapáx. 8,9) elso Emilioz (pax 12-16) 8,19) 20-23)

ón, ó redor dencias (páx

S Alfredo B30,31) a (páx. 32,3

o Danubio d

áx. 38) llo (páx. 39)

nta chinesa.Ps (Páx. 43)

VISTA DO

rlos Álvarezilipe Diez belenda lo. Tfno.: 98edu.xunta.e

MBA DOURA

2012 SUMARIO

ñas. Ano 19áx. 3)

ademia Gal

o (páx. 10,116)

de tres histox. 27)

rañas (páx.

33) desde Passau

)

Papel. 42 X

IES ALFR

z e Xan Fra

81 700 911 s/iesalfredo

ADA

O

972.

lega no Insti

1)

orias (páx. 2

28,29)

u (Alemaña

X 29 cm 201

EDO BRAÑ

aga

Fax: 981 70obranas/

ituto (páx. 7

24-26)

a) ata Viena

1.

ÑAS

04 014

POMBA DOU

7)

(Austria)

URADA

POMBBA DOURADA

Q

POM

QUEN PUI

No nihai unhquen pquen p

Canta en frauquen pquen p

Ten aicousaquen pquen p

Tamén tee andquen pquen p

(Álvaro C

MBA DOURA

IDERA NA

iño novo doha pomba dpuidera nampuidera nammeu amigo

o luar e o m

uta de verdepuidera nampuidera nammeu amigo

ires de flor rs de recén cpuidera nampuidera nammeu amigo

en sombra dar primeiro puidera nampuidera nammeu amigo

Cunqueiro, 1

ADA

AMORALA

o vento ourada;

morala, morala, .

mencer e olivo; morala, morala, .

recente casada; morala, morala, .

de sombrade río

morala, morala, .

1911-1981)

A

3

Licensúa aJuan figurobra.

FormII AdireccandPresique xno Pa

Foi CandCabaantepEstud

ComoutroVilla

Foi udos iarma

DebiFAOpubli

Na scolabLa Nse reFern

DuraComsenadfermdebu

Foi m

Obra

EscriTaméde co

4

nciado en Dactividade l

Bautista Ara que terá .

mou parte dAsamblea Nctor do xorndo foi pechidiu o Grupxunto con oartido Galeg

candidato didatura Ganillas. Coproxecto dodos Galego

mezada a Guos xuridicamanueva de la

un avogado impulsores adora europe

ido ao seu aO (ONU), c

icou o prim

súa faceta borando con

Noche. Taméeunía con iández del R

ante a chammisión dos D

dor por Ponmoso cartaz uxo Xulio G

membro da

a

ibiu diversoén escribiu olaborar na

Dereito (192literaria porAndrade, qumoita impo

do movemenNacionalistanal galeguis

hado pola dpo Autonomoutros galegguista cand

ás Cortes aleguista, olaboru ao estatuto s (1931).

uerra Civil mente. Foi a Serena (Ba

de moito pdo grupo inea de buque

alto nivel focoa que pa

meiro tratado

de escritorn diversos aén organizointelectuais Riego, os irm

mada TransiDez e da

ntevedra polque anunci

García Rivas

Real Acade

os ensaios nvarias obraexcelente re

POM

VALENT(Pontevedr

21) en Comr influencia uen lle preortancia na

nto galeguisa de Compsta Galicia ditadura demista Galegguistas destao se funda e

constituinxunto a C

activamentede Autono

española, desterrado adajoz).

prestixio, dirndustrial Pees conxelad

ormativo enrticipou en

o sobre Prin

r galeguistaartigos en xou a partir d

e artistas máns Álvare

ición demoPlataforma la Candidatiaba a súa s.

emia dende

nos que reflas como técevista Indus

MBA DOURA

TÍN PAZ Ara, 1898 – V

mpostela, comde seu tío,

esentou a Ca súa vida e

sta, particippostela (19entre 1922

e Primo de go (1930) da cidade se en 1931.

ntes de 19Castelao e e na redomía de G

axudou moa Verín, C

rector da reescanova, c

dores. n temas pesn diversos cncipios de ec

a, seguiu nxornais comde 1945 a tecómo Carloez Blázquez

ocrática, forde Organi

tura Democcandidatura

1964 e reci

licte a súa pcnico especstrias Pesqu

ADA

ANDRADEVigo, 1987)

mezou a o poeta

Castelao, e na súa

pando na 19). Foi e 1926, Rivera.

de Vigo, integrou

31 pola Ramón

dacción doGalicia prese

oitos galeguastro Calde

vista Industompañía qu

queiros, tracongresos economía pe

na medida mo El Puebloertulia do caos Maside, z, etc.

rmou parte izacións Drática Galega foi elabor

ibiu o Pedró

preocupaciócializado enueiras.

)

o entado pol

uistas a fuxelas, A Pob

trias Pesqueue se conve

aballou come seminario

esquera (195

en que dao Gallego, Fafé Alamed

Laxeiro, P

da Xunta Democráticasga nas eleccrado polo n

ón de Ouro e

ón polo progn temas pesq

Debuxo f

POMBA DOU

o Seminari

xiren e defebra de Trive

eiras (1942)erteu na prim

mo técnico pos, e para 54).

aquela se pFaro de Vig

da, en Vigo, Prego de O

Democrátics, sendo elcións de 19noso profes

en 1975.

greso de Gaqueiros, ade

feito por Mas

URADA

io de

endeu es e a

) e un meira

para a a cal

podía go ou onde

Oliver,

ca, da lixido 77. O or de

alicia. emais

side

POM

POMB

Comevidé(192SemeliteraRamó

Ensa

••••••

Sobr

•

•••••

Poes

••••

Narr

•

BA DOURADA

mo poeta forénciase unh1) e Prantoenteira do varias da súaón Otero Pe

aio literario

Galicia c La anunc La marg A galecid Castelao Galiza la

re temas pe

Los puer(1928).

Producc Sistema Los dere El capita El conce

sía

Pranto m Semente Cen chav Cartafol

rativa

Soldado

rmou parte ha motivacio matricialvento (1968a autoría soedrayo (198

o, histórico

como Tareaciación de V

ginacíón de dade na obr

o na luz e naavra a sua i

esqueiros

rtos nacion

ción y fluctueconómico

echos sobre al como facepto de zona

matricial (19ira do ventoves de sombl de homena

da morte (1

MBA DOURA

da Xeracióión patrióticl (1954), p8) canta a p

on Cen chav85).

e económi

a (1959). Valle-InclánGalicia (19ra de Guima sombra, 1imagem (19

nales de pes

uación de lade la pescael espacio tor del desaa económica

954). o (1968). bra (1979).axe a Ramón

1921), inédi

Castelao co

ADA

ón de 1925 ca, como seoemario nopaisaxe, o ves de som

ico

n (1967). 970). arães Rosa982).

985).

sca. Aporta

s pesqueríaa en Galiciamarítimo (1

arrollo de Ga en el nuev

n Otero Ped

ita.

on Valentín P

e na maioe pode obso que evocexilio e o bra (1979)

(1978).

acíón de Vig

as (1954). a (1958). 1960). Galicia (197vo derecho d

drayo (1985

Paz Andrade

r parte da servar en Soa a morte amor ausene Cartafol

go al estud

70). del mar (19

5).

súa obra pooldado da mde Castela

nte; outras l de homena

dio del prob

oética morte

ao; en obras axe a

blema

974).

5

•

•

•

6

HomaxeNon sei pXílgarosVeñen e non sei pXílgaros Xílgarossobor dodo mar d GaivotasNon sei pBrancas sobor doNon sei pNon sei pTantos aDe camede ledos E tí e má

Lorenzo Feito par

CEN CH

e cativo a Vporqué:

s. van,

porqué: s.

s que van e vo vento marede Vigo.

s. porqué. gaivotas az

o mar de Vigporqué. porqué, me

anos de sangelias nos paztoxos ferin

áis eu, meu Varela

ra o libro deHAVES DE

POM

Valentín Pa

veñen eiro

zúis go.

u amigo. gue prestadozos,

ntes. amigo, dán

e poemas de SOMBRA

MBA DOURA

az-Andrade

o que ningu

ndolle cada d

e Valentin P, de Ediciós

ADA

e

uén pagará.

día á morte

Paz-Andrads do Castro,

a sua ración

de , 1978.

POMBA DOU

n.

URADA

POM

POMB

C

DuraconfepresiMénVale

AnteagradcolabVázqpresedeseñfacer

En pnós Ménde G

MéndifíciValelitera

Come doAntecivil políti

Na sactivtarea

Na fpoemCast

A coseguiprofeabarrpáxinas grdelei

BA DOURADA

CONFEREN

ante a semferencia quidente da dez Ferrín, ntín Paz An

es de ndecer a variboración nequez e entación, a ño do cartelr o díptico.

primeiro lugfoi emoci

dez Ferrín, Galicia na se

dez Ferrín iles da guentín Paz An

ato.

mo político co Seminarieproxecto d

e posterioica, como s

súa faceta dvidades pesqa (1954).

faceta de esmario Prantelao na luz

onferencia ida con moesorado rotaba o salnas da Pomrazas infinititarnos co te

NCIA DO P

mana da Feue o escRAG, Xosnos ofrece

ndrade.

adas quixios profesorste acto. A

Olivia Xulio Garc

l e a Xan Fr

gar, dicir qionante est unha figurgunda meta

fixo homeerra e do fndrade (189

coincidiu coio de Estue Estatuto

ormente, xaenador por

de economiqueiras e ta

scritor, destto matriciale na sombr

de Méndezita atencióne alumnlón de acto

mba Douradatas por estaeu saber. Gr

MBA DOURA

PRESIDENI

eira das Lcritor e sé Luís eu sobre

xeramos res a súa Carmen

pola cía polo raga por

que para tar con ra clave ade do sécul

enaxe aos qfranquismo.98-1987): co

on moitos mudos Galede Autonom

a morto FraGalicia.

ista realizouamén de ca

tacan o seul e o ensaiora.

z Ferrín foin por todo onado ques. Dende asa, dámoschear con nós erazas.

ADA

NTE DA RNSTITUTO

Letras tivem

lo XX.

que deron . Falou dosomo político

membros daegos, ademmía. Padeceanco, foi u

u importantarácter gale

u o

i o e s e e

Noela

REAL ACAO

mos o priv

a vida pols diversos o, como avo

s Irmandadmais de pa

eu a represun elemento

tes estudos eguista, com

ADEMIA G

a Baldomir,

vilexio de

a liberdadeaspectos d

ogado e eco

es da Fala, articipar nasión duranteo importan

técnicos, smo é o libr

Henar Garc

GALEGA N

disfrutar d

e nos momda traxectoronomista, e

da xeracióna redaccióne e tras a gnte na trans

singularmenro Galicia

cía e Zaira P(2º Bachare

NO

dunha

mentos ria de como

n Nós n do

guerra sición

nte de como

Pallas elato)

7

O pomáisde Cdend

HomditadcomoCarbregiopolo

En Camigdivertivo así co

HoxeGaleautor

Poes•••••••••••

Narr

••••••••••••

8

olígrafo gal importante

Con pólvorade 2010.

me compromdura, padeceo doutras f

ballo cando onal gallegogobernador

Carballo en gos, como rsas obras da representaomo a xunta

e no Alfredga (secciónr a quen se l

sía Voce na Antoloxí Sirventés Con pólv Poesía e O fin dun Erótica, Estirpe, O outro, Era na s Contra M

rativa

Percival O crepús Arrabald Retorno Elipsis e Antón e Crónica Amor de Arnoia, A Bretaña Arraiano No ventr

X

lego Méndees de Galicis e magnol

metido políeu as súas cformas de

en 1975 no en el siglor civil.

particular, por exemp

do escritor cación en Caanza do gru

do Brañas, in Literatura)lle dedica a

néboa, 195ía Popular, s pola destrvora e magnenteira de Hn canto, 1981992. 1994. 2002.

selva de EsmMaquieiro,

l e outras hisculo e as fodo do nortea Tagen At

e outras somos inocentede nós, 198

e Artur, 198Arnoia, 198Esmeraldin

os, 1991. re do silenci

POM

XOSÉ LUÍ

ez Ferrín (Oia da segunlias é presid

tica e sociconsecuenci

expresión. non puido o XIX”, po

e en Bergaplo o pintorcomo por exarballo da supo Brais Pi

instituto ca) 2008, ofre

as Letras Ga

57. 1972 ( Heri

rucción de Onolias, 1976

Heriberto Be82.

m, 2004. 2005.

istorias, 195formigas, 19, 1964. ta, 1971. mbras, 1974es, 1976. 80 2.

85. na, 1987.

io, 1999

MBA DOURA

ÍS MÉNDE

Ourense, 19da metade

dente da Re

almente deias con cárc

Unha peqdar unha

is (a pesar

antiños en xr e gravadoxemplo O osúa obra teainto en terra

arballés do Cece unha coalegas deste

iberto BensOccitania, 16. ens, 1980.

58 961,

4.

ADA

EZ FERRÍN

938) é sen do século X

eal Academ

ende os temcere, multas quenísima m

conferenciado título ta

xeral, Méndor Manuel

outro. E lematral Celtas as bergantiñ

Choris, o Pnferencia soano 2012.

s). 1975.

N

dúbida un XX. Na actu

mia Galega,

mpos non te censura t

mostra puida titulada “an inofensiv

dez Ferrín cFacal, que

mbramos o esen filtro c

ñás.

Premio Nacobre Valent

POMBA DOU

dos intelecualidade, o cargo que o

tan lonxanotanto da súademos vivi“El pensamvo) foi proh

conta con men colaboroenorme éxitco grupo Ar

ional da Cutín Paz And

URADA

ctuais autor

ocupa

os da a obra la en

miento hibida

moitos ou en o que rtello,

ultura drade,

POMB

Teat

•

Ensa

•

Artig

•

Entr•

BA DOURADA

tro

Celtas se

aios

De Pond

gos periodí

Un escri

revistas Conversa

en filtro, 19

dal a Novon

ísticos

itor nos xorn

as con Xosé

qLing

Q

u

t

gr

Que

pe

POM

983

neyra, 1984.

nais, 2001

é Luís Ménd

Terra de prdespaciosa

acochadoque pon nos gua que me e coma un

Quero dicir xente de te

un por un dGalicia com

terra de esmQuero dicirbaleira, me

rande arado noite que v

uixera alzar pór na miñ

ero non hai

Poesía ente

MBA DOURA

dez Ferrín,

oseguir e noa Galicia quos en ti! Len

ollos unha enche a borío interno mteu nome e

erra, homes evecendo e

ma un río qumorecer, patrr teu nome eergullada dosen bois, fe

vén, enorme

meu canto ña voz teu nninguén par

eira de Her

Departa

ADA

2006.

on dar nadaue nos levasnto veleno cousa verde

oca enteiramme asolaga

e digo apenalentamentesendo nada

ue se estiñaria do ventoe digo dornaorna negra,eira sen xene noite fría..

coma un puome ergueitra escoitarm

iberto Bens

amentos: Ga

a,

e! mente

. as e a. , o! a

nte, .

uño to

me.

s (1980).

alego e Xeoografía e Hi

9

storia

Celsopermpoetade REduamoitAntofigur

Celsono aGuerno bamortcoñeLongconsdesdMaxiUnivxuríd

Viviubreveobrasos m

Celsosúa sobretranscase Franseu dmilitlibrem

MaistradiAsí, comosegui

Este de htribucompexpocomo

10

o Emilio manece a tras galegos d

Rosalía de Cardo Pondalos outros–

onio e Celsoras da nosa p

o Emilio naano 1912. rra Civil espando franqute, experiencida e qu

ga noite deguiu o ine o punto onisterio e

versidade ddico como p

u a maior pe estadía nas máis embl

malos hábitos

o Emilio folingua, co

esalientes, sformar a re

a súa morcisco Francdispor: coatante nacionmente.

s Celso Emición de Curalgúns dos o o emotivointe.

ano, co galhomenaxe áuto é ler os puxeron so

osición, asiso protagoni

ONDE O

Ferreiro foravés do tedo século XCastro, Manl, no XX ter

de Ramóo Emilio Fepoesía.

aceu en CelTiña 24 anpañola, na quista. Acaboncia da que e tivo unh

de pedra. Fndulto e punde a deixaalgúns a

de Compostprocurador.

parte da súa a emigraciólemáticas e s –como o c

oi sobre todoa súa cult

pero tamealidade. E drte foi a d

co, a posturaa palabra, cnalista que

ilio foi, aderros Enríqumáis belos

o texto que

llo do centeá súa inmen

seus poemobre eles. Pstir a confesta, aprovei

POM

O MUNDO

oi –é, poiempo– un dXX. Se no Xnuel Currosríamos que

ón Cabanillerreiro como

lanova, terrnos cando que foi obrigou preso e c

nace a súaha enorme Finalmente

uido seguir ara antes da anos de Dtela, aínd a

vida adultaón, concreta

polémicas caciquismo–

do un hometura, coa én comprodado que a rda represióna de Celso como poetareclamaba

mais dun hez, tamén npoemas amdedica a M

enario do sensa figura.

mas, ou escoPero se aderencias ou itade a ocas

MBA DOURA

SE CHAM

is a poesíados grandeXIX falamos Enríquez e

falar –entrelas, Manueo as maiore

ra de poetascomezou a

gado a loitacondenado aa obra mái

influencia, a familiaa súa vidaguerra: fixo

Dereito naque curio

a en Vigo –amente en Vdo autor, V– dos centro

e compromerecuperacióometido corealidade qun dunha diEmilio foi

a; coa cultuo dereito d

ome cun fonacido en C

morosos en lMoraima, a s

eu nacemenXa sabede

oitalos nas vdemais tede

participar ión. Non vo

ADA

MA CELSO

a s s e e

el s

s, a

ar a s

a, a a o a samente ac

cidade na qVenezuela.

Viaxe ao paísos galegos a

etido. Compón das súaoa verdadeue lle tocouitadura fasca de combaura, como edo pobo ga

ortísimo comCelanova –, u

ingua galegúa muller, e

nto, están a s que a meversións caes a oportu

en calqueros ha decepc

O EMILIO

cabou dedic

que morreu Desa viaxe

ís dos ananoalí estableci

prometido as figuras e como f

u viver desdcista como atela coas areditor; e colego a deci

mpromiso soun poeta lír

ga debémosle que poded

realizarse nellor manei

antadas que unidade de ra outro evcionar.

POMBA DOU

cado ao m

en 1979–, ce surxe outros, na que ridos.

con Galiciahistóricas

ferramenta e a mocidada exercida

rmas que tioas ideas, idir o seu f

ocial – na mrico excepcillos á súa pldes ler na p

numerosos ira de lle rdiversos grvisitar alg

ento que o

URADA

mundo

cunha ra das etrata

a, coa máis para

de até a por ña ao como futuro

mellor ional. luma,

páxina

actos ender rupos gunha o teña

POMB

Para seus prisióConv(tamseu bit.lyquerea gañ

LON

O teDe pi as tDe pi as rAs pas cao airas feas olson Os cque feitotaméde pI eu,nestde p

BA DOURADA

que coñezamáis belos ón; e Xanevídovos a qén na do no

nome cy/celsoemiliendo, mimaña.

NGA NOIT

No mtinha

no m

eito é de pedpedra son ostebras. pedra o chanreixas.

portas, adeas, re, enestras, lladas, de pedra.

corazós dos ao lonxe es

os están én

pedra. , morrendo a longa noit

pedra.

ades un poupoemas: Lo

eiro 1972, que leades oso instituto

celsoemiliofio2. Esperoando e falan

E DE PEDR

meio do camina uma pedra n

meio do caminh

Carlos Dru

dra. s muros

n

homes spreitan,

te

POM

uquiño máisonga noite dII, que comoutros textoo) ou na weferreiro.orgo que o desndo a lingua

RA

nho tinha umano meio do ca

tinha umaho tinha uma p

ummond de An

MBA DOURA

s de Celso Ede pedra, nmo vos dixos seus: poeb, por exe

ou nosfrutedes e,

a galega por

a pedraaminhoa pedrapedra.

ndrade

XAN

¿C

Canddigo DigocandDigoe pon

Canddigo digo candDigoe pon

Canddigo DigocandDigoe pon

Canddigo DigocandDigoe pon

Candnon dE máde no

ADA

Emilio Ferreno que fala dxen é dediodedes atopmplo no sits enderezocomo dixo

rque si, porq

NEIRO 1972

O Cómo comer o

do quero vivMoraima.

o Moraimado semento ao Moraimanse azul a a

do quero soMoraima.Moraima

do a noite é po Moraimanse a luz en

do quero chMoraima.

o Moraimado a anguriao Moraimanse a mar e

do quero suMoraima.

o Moraimado a mañá éo Moraimanse a tarde

do querro mdigo nada.átame o sileon dicir Mo

eiro, déixovda opresión cado ao se

palos en caltio da fundaos bit.ly/c Celso Emique quero e

2, II

pan é máis úto pan sin o co

vir

a espranza.

alba.

oñar

pechada.

n marcha.

horar

a me abafa.

n calma.

urrir

é crara.

mansa.

morrer

encio oraima.

vos con douda ditadura

eu grande alquera bibliación que lcelsoemilioilio, que sige me peta e

til que a poesíompango da po

Filipe

11

us dos a e da amor. ioteca eva o

o1 e gades dame

ía, prooesía?

A. S.

e Diez

Coidsocieprecique ovía cmáisdo imhistomasc(cienpolítiArqucondcompconfiunive

PreguplenaseicaComnon certonon sinvesseríaaplicdescodedicRodrvida

Así pGalicpartia vidintenmosapermno ám

E agounhaunhaunivenumeCateDecaUniv

12

do que, tal eedade que isa camiñar obstaculicencerta cara o potente pa

mprescindíboria, así cculinos e femntífico, filoico, …) A

uímedes, sódicións de “pletar, que

fianza precersalidade.

untarédesvoamente na a, á maneira

mo? … que oaparece tal

o é que o nosó para Galstigacións -

an pioneirascación e meoñecementocado ao chríguez son re obra.

pois, á vistcia sobre acular, poñoda e obra

ncionalidadeaico históric

mitir un máimbito dos a

ora, vaiamoa primeira oa persoa cuersitario deerosos cargdrático de ano das Facversidade co

AN

e como nospersiga o

r libre de men un futuro fracaso. Ne

ara superar ebel coñecemcomo dos mininos, enosófico, li

Arremedand a partir de“mover o msó a través

cisa para

os a conto vosa inteli

a galega tópo ignorades persoeiro?oso científiclicia, senón- así como s e abrirían ellora da reo actual deshamado ámbrelativament

ta das enoras nosas ac mans á obrdeste ilust

e de redesco-científicos doado trá

avances cien

os ao substallada ao seuun alto gre Galicia, gos que oQuímica A

cultades de ompostelá.

POM

NTONIO C

s acontece seu naturaledos, compprometedor

este sentido,este tipo de

mento e recoseus prin

n todos os eiiterario, a

do a famoeste punto dmundo”. Ds do coñecconstruír o

de que vénixencia e sapica-típica -s?. Revisade?. Como é pco tivo unh

n internacionas súas inicampos no

ealidade ecoste científicobito científte recentes

rmes carenhegas ao sra e ofrézovtre (por inscubrirmos o galego qu

ánsito colectntíficos, técn

ancial: Quenu currículo arao de recarredor da

ostentou naAplicada ásFilosofía, d

MBA DOURA

CASARES R

ás persoas,l avance e

plexos e inser e/ou profe, penso que

e atrancos voñecementoncipais proidos do sabe

artístico, esa frase a

de apoio estDiremos taemento do o futuro a

n todo isto qagacidade, : Sabedes

e nos manuposíbel?. B

ha relevancinalmente; taciacións en

ovos para a onómica e o galego é cfico -. As ie aínda que

cias informsaber humavos, humild

nstruído e fe recoloca

ue debemostivo - firmenicos e hum

n foi Antonacadémico,

coñecementosegunda m

a Universids Artes, de de Farmacia

ADA

RODRÍGU

, calquera progreso,

eguridades eticen unha

o antídoto én da man

o da propia otagonistas er humano conómico,

atribuída a taremos en amén, para

medio no anseiado e

que acabo dresponderequen foi A

uais escolareBen, rematoia vital paraal é así, que

n especialidépoca, sobsocial. Por case masivoinvestigació

eda moito po

mativas e fono en xera

demente, unhfrutífero) darmos xunts reconstruíre e seguro-

manísticos, e

io Casares Rdeduciríam

o e prestixmetade do dade de S

Historia Na, de Quími

UEZ

que se vive acadarmo

de dicir. Poeivos con o

Antonio Casaes de Quím coa ironíaa as cienciae moitos do

dades académre todo en moi estrañ

o – mesmo eóns sobre Aor descubrir

ormativas qal e, ao sabhas breves

devanceiro. tos unha pr e que, sen para un pr

en xeral.

Rodríguez?mos que o noxio no mu

século XISantiago deNatural, de ica, … até

POMBA DOU

ve, posuiremos realmen

ois, como coutra preguares Rodríg

mica. Ah!, …a retranqueias experimeos seus estumicas diverrelación co

ño que pareentre o coleAntonio Car respecto d

que subsisteber científicpinceladas Todo isto

peza máis n dúbida, norometedor f

?. De realizaoso científicundo acadéIX, á vistae CompostQuímica XReitor da p

URADA

mos a nte a

confío unta – guez?. … que ira. O entais, udos e rsas -

oa súa eza, o ectivo asares da súa

en en co en sobre , coa dese

os vai futuro

armos co foi émico a dos tela : Xeral; propia

POMB

Son recomnoso

28

Primes

Títue

No

Ag

1

BA DOURADA

tan abondoméndovos q científico,

8 de abril de1.812

meiros anos colarización

lo de Bachaen Filosofía

1.836

ovamente, e1.836

1.840

osto de 1.84

1.845

1.846

1.857

1.859

869 - 1.872

1.872

1.888

osos os seuque realiceda través do

e Data mesmnacem

de n

Realivila nValla

arel Expedcursotraslá

Acadcolex

en GañaSocieconveinstituprime

É nomNatur

41 ObténSantiaano.

Acced(UnivHisto

É nomSantia

Foi nFarm

É nom

2 Realigrao sobre

Foi ninstitu

Data

POM

us logros ades unha prseguinte ca

de nacemenma data do mento).

za os seus enatal: Monfoadolid

dido pola Uo de Físicádase a Mad

da o grao dxio de San F

a, por oposicedade de Aerténdose ución, dediceiras industr

meado proral, na Univ

n o grao deago e acada

de, en pversidade deoria Natural.

meado Decaago.

nomeado Dmacia

meado prim

zou os estude Licen

esaliente.

nomeado Reución até o

do seu falec

MBA DOURA

cadémicos rimeira apr

adro-resumo

nto do nosopresente an

estudos nunforte de Lem

Universidadeca experimdrid.

de LicenciadFernando en

ción a “CátAmigos dono primeicada á formrias.

fesor substversidade de

e Licenciada o doutora

propiedade, e Santiago),.

ano da Facu

Decano inte

meiro Decano

dos de Mednciado en

eitor da Unimesmo ano

cemento.

ADA

que, para roximación o :

o persoeiro eno, cumprír

n colexio rexmos para, po

e de Valladmental e

do en Farmn Madrid.

edra de Quo País de iro catedrámación de a

tituto da cáe Santiago.

do en Filosamento o 12

á Cáted, que contin

ultade de Fi

erino da re

o da Faculta

dicina e ciruMedicina

iversidade do do seu fale

non vos faao currícul

en Monforteronse así, 2

xentado porosteriormen

olid, onde tQuímica.

macia e rea

ímica aplicSantiago d

ático de artesáns e tr

átedra inter

ofía pola U2 de setemb

dra de Qnúa a compa

ilosofía da U

ecén creada

ade de Quím

urxía e finala, coa cu

de Santiagoecemento.

atigar con dlo académic

e de Lemos200 anos do

r xesuítas nante, traslada

tamén realizPosteriorm

aliza estudo

ada ás artesde ComposQuímica draballadores

rina de His

Universidadbro dese me

Química Xatibilizar co

Universidad

a Facultade

mica.

lmente acadualificación

o, dirixindo

13

datos, co do

s (Na o seu

a súa rse a

za un mente

os no

s” da stela, desta s das

storia

de de esmo

Xeral oa de

de de

e de

dou o de

esta

Cos Antocomo-paraligadcientimposobreaplicRodrxeralligadcomoaplicdaquO noresulque opara esaxeQuímespecde einternincríbsi?

ContsigniCasavimo

o

14

apuntamentonio Casareo das humaa alén da súdo ao estudotíficas propiortantes quee todo, pocada ás cieríguez entenl- como cieda á sociedao simple acado á realiuelas caracteoso científicltados satisfos labregosque as inv

eramos, poimica” en Gacialidade cienorme esnacional, nabel o desco

tinuemos, ificativos doares Rodríguos de realiz

o No eido experimelaborator“facer cpráctica.traduciónestudantactualizaescribir para a “TratadoQuímicaconvertenumerosanos). Ensúa tenamellora o saber c

tos sinaladoes era moi nidades; maúa erudicióo; á traduciias; ao seu e estaban teor consolidncias. Nestndía a Químencia aplicaade. A ciencactividade ddade e desterísticas susco trazou cofactorios pas e gandeirovestigaciónis, se declaralicia, así científica. Asstatura ciena altura do ñecemento

pois, e po intenso e uez e que, e

zar :

da docenciaentación; drio, a realizciencia”, a Así mesmon de numerado dispuada. Asemae publicar docencia e

o Práctico a General”euse en msas universin toda a sú

acidade en das actividacientífico co

POM

os no cadro completa, tais a releva

ón- no seu iión; á produinterese e pendo lugar dar en Gate sentido, mica – e toada; a Químcia, tiña intde erudiciótinada ao sesceptíbeis deomo obxectiara que os ouos lograrann químicasramos a Cascomo o inicsí mesmo, entífica, consegundo teren Galicia

procedamosextenso trab

exemplifican

a, tiña Casade aí que zar visitas a

súa metodo, a súa vocrosas obras xese dunh

ade, esa vonumerosos

e que acade Analis

”, … (Cmanual de idades espa

úa obra e labpoñer de

ades artesanoa mellora d

MBA DOURA

anterior é etanto no ca

ancia do nosintenso e inución e pub

posta ao díano mundo

alicia a “epodemos d

da a actividmica como c

erese para Cón, senón ceu servizo, e a converteivo dos seusurives podetirar máximfosen utili

sares Rodrígciador da acestamos per

n prestixio rcio do sécudesta figura

s a sinalaballo despren e avalan a

ares, especiafose un pio campo, …doloxía eracación doceestranxeira

ha formaciocación foi s libros de adaron enorsis Químic

Concretamenreferencia

añolas, ao lbor docenterelevo a apnais, labregada calidade

ADA

evidente queampo das cso científiconcesante qublicación de

a nos avance naquela alxperimentadicir que Cdade científciencia fortCasares, nocomo instrumediante a

er en útil pas traballos ceren realizarmo proveitoizadas con guez como ctual I+D+irante un pee recoñece

ulo XIX . Sa das cienci

ar aqueles egado por Aas afirmació

al preocupaioneiro en … Empeñada eminenteente conducs, co fin deión compla que o legrande uti

rme repercca”, “Manunte, o se

na materilongo de cae é significaplicación pas, industriade vida dos

e a formaciciencias o reside uefacer, e obras es máis ltura e,

alidade” Casares fica, en temente on tanto umento a experimenara a sociedacientíficos ar mellor o so da terra, dfins terapé

“Pai da i, nesta

ersoeiro emento

Semella ias, non

feitos Antonio óns que

ción polo enlevar o se

do como estemente ciuno á e que o leta e evou a ilidade cusión: ual de egundo ia, en ase 40 ativo a práctica da ais, terapéus homes e m

POMBA DOU

ón académi

ntación e anade na que va consecuciseu produto;dos viñedoséuticos; …

nsino a traveu alumnadtaba en ensi

química puticas, … ligmulleres do p

URADA

ica de

nálise vivía. ón de ; para s, …;

Non

vés da do ao inar a

ara a gando país. 

POM

POMB

o

o

o

o

o

o

o

BA DOURADA

o Realizoue o seu que foi territorioNeste sea análisfotografípor Casadas auga

o No ano Universi(con arcoanécdotaaparecermáxica”dun biblestá varr

o Foi pionen Españaugas mtraballo Kirchoffse afai (pertenceno séculatoparse

o No campda súa vfai probconsidertantos andoutoramnos seusalientarcloroformnovembrefectos; Santiagoonde se i

o Casares de dous admitida

o Foi inic

o Como annos trabsobre os

u multitude prestixio narequirido e

os do Estadentido, cómse das auía na que seares e que

as carballesa

1.851 coidade de Sao voltaico) a que ilustrr referencia(1923), do liotecario, arida da Terr

neiro no camña. O seu tr

minerais sigdata, con t

f inventan acun espec

ente á Faculo XX, pono actual m

po da medivocación doba o feito rou importanos comezamento. Por us libros, tremos o feimo fosen uro de 1847probounos

o os utilizasiniciou tal p

abordou traminerais:

a actualmen

iador de act

nécdota, deallos sobre cales realiz

MBA DOURA

de análisesa materia a

en múltiplesdo para real

mpre subliñaugas de Ce amosa a po

contén os as).

onseguíu acantiago, a pque funcionra a repercado este acescritor Arm

alude a este a”. 

mpo da espraballo sobrgnificou untoda probaba técnica de ctroscopio ultade de Qulo profesor

museo de Fa

cina cabe docente e do

de que aoante realizaase a carreiroutro lado,todo tipo ito máis relusados como7), Casares

na súa pesen, sendo, práctica. 

aballos en ma morenosi

nte como esp

tividades m

estacamos aos restos d

zou o seu di

ADA

s de augas dacadou tal ms ocasións pizar a anted

ar moi espeCarballo. (ortada do libresultados

cender, no primeira luznou en Espausión de taontecementmando Cotafito históri

pectroscopíare o descubrn fito impobilidade de

espectroscoe domina

uímica de Sr Bermejo armacia. 

destacar varseu grande

o ser desigar estudos nra de Medic, ocupouse de avance

levante: Poo anestésicolevou a c

ersoa e chepolo tanto

mineraloxíaita e a zarapecie miner

museísticas e

a súa particdescubertositame, en 18

de Galicia, magnitude, por outros dita tarefa. ecialmente, Véxase a bro escrito analíticos

patio de z eléctrica aña. Como al iniciativato nun extrarelo Valledico a través

a, como outrimento dos

ortante para1864 e, tenopía en 185

a súa técantiago, ondMartínez)

rios feitos: Oe sentido dagnado profena materia;cina, na quepor introdu

es médicosoucos días dos por Jamabo a súa

egou a conso Galicia o

a, campo oatita (aínda ral propiame

e de coleccio

cipación, ens no subsolo879.

a, salientareracto da nodor, quen ba

da coñecid

tra especials metais Rua a cienciando en cont59, é clara acnica. Estede foi restauaínda se c

O primeiro a responsabfesor de fu de aí quee acadou a ucir, tanto ns da épocadespois de es Young Ssíntese; an

seguir que primeiro lu

onde realizoque esta ú

ente dita).

onismo.

n calidade o da catedr

emos o feiovela “A caixo o persoda frase “A

lidade de anubidio e Cesa española. ta que Bun

a rapidez cone espectrosurado e utilconserva e

deles, dá cbilidade, douturos médie con sesenlicenciaturanas aulas ca. Por últque o éter

Simpson (1nalizou os os médico

ugar de Esp

ou a descubúltima, non

de especialral de Santi

to de chispa onaxe noite

nálise sio en

Este nsen e n que copio lizado

pode

conta que icos,

nta e a e o omo

timo, r e o 6 de seus s en paña

berta está

lista, iago,

15

DespunhanaceuprocucalidfacilipólasasepsRealidos eestudCasamedi

Ben, a prieléctdescumanu40 achausorprde tinadmilustr

16

pois desta ba intensa viu. Reiteramura da util

dade de viditación dos s da árbore sia, as vaciizou amplaestudos sobdo sobre osares Rodrígicina, a agri

se chegasteimeira anestrica con aubrimento dual de químanos, foi obuvinismo ouresa que protraballo, mmisíbel. Iluración propo

reve pincelida científic

mos, máis unlidade práctda dos gale

seus laborda ciencia

inas, o estuas investigacbre toxicolos viños de Gguez focalizicultura e a

es até aquí (stesia realizarco voltaide Rubidio

mica xeral mbra deste iu ánimo poduce que t

mérito …, ustrémonosorciona unh

POM

ada é evideca, académnha vez, a tica ao sabegos e galeres produtiv

a que non foudo e saneacións sobreoxía, meteorGalicia e tzou a meiraindustria.

(confío en vzada en Espico que fue Cesio en

máis estudadilustre gale

patrioteiro ntanta capacipermaneza

! Aprenderha outra dim

MBA DOURA

ente que Anmica e de g

súa inmensber científicegas, así covos . Case osen por elamento das e nutrición aroloxía (detratamento ande parte

vós), segurapaña tivo luncionou eaugas mine

do nas univeego … Sorningún. Tridade, entrean agochadr axuda a

mensión da r

ADA

ntonio Casargrande compsa cultura, eco, respectomo en rel

podemos dl abordadas

augas (quíanimal; foi e aplicabiliquímico dado seu lab

amente reparlugar en Gen España erais levousersidades dorprendidos/arátase dunhega, intelixedos tras u

comprendrealidade. Á

res Rodrígumpromiso co

espírito de o da saúdelación coa dicir que a: a anestesiímica aplico introdutodade para oas viñas, …bor en apli

rastes en cealicia; que

foi en Gse a cabo eno Estado, aoas? Non, nha infeliz cencia, imaxiunha ignoraer. E é co

Ánimo!

Xosé Carlo

POMBA DOU

uez desenvooa terra na traballo e te e mellorarendibilidad

apenas existia, os aduboada á saúdor, en Santios labregos

… En definiicacións ca

ertos feitos: a primeira

Galicia; qun Galicia; qo longo de

non se trataconstatacióninación, espancia colecousa sabid

os Alvarez F

URADA

olveu que

enaz a da de e tiron os, a

de)… iago, s/as); itiva, ara a

Que a luz ue o que o

case a de n: a

pírito ctiva

da: a

Flórez

POM

POMB

A camoitLumtamé

BA DOURADA

nteira de esos froitos. H

mieira de Carén da de mo

scritores queHai pouco srballo, que xitos carballe

MBA DOURA

FOLLA

e sairon do aiu este prexa forma paeses.

ADA

AS DE CAR

instituto Alecioso libro arte da nosa

RBALLO

lfredo Brañaeditado pol

a bilioteca d

as, deu e segla Agrupaci

do instituto e

gue dando ión Culturale seguro qu

l e

17

Un gprincequipou seA noedificonsusigniTal vficouElabengapratacircuson d

ComaceptalumNo teprefedecid

Por onon q

SomOs arespo

18

grupo de alucipio do curpo de Primee eran todososa primeircio comparultar a toificativa. vez non esteu satisfeita. oramos unh

adindo o Déa por moitounstancia sede índole pr

mo era de atación por

mnos. Recibeerceiro lugaeridos forondimos recol

outra bandaquixeron co

os culés alumnos do ostas ás nos

umnos de 3rso estabameira Divisiós do Berganra idea era rtimos moi

oda esa po

ea feita con ha serie deépor, xa queo tempo. Poe cadra quiterivada, supo

agardar, osparte dos

e o apoio dar sitúase o n moi divelela como “

a, a proporcontestar com

Alfredo Bsas pregunta

POM

¿DE Q

3º ESO B smos interesaón preferidontiños.

consultar itas horas oboación, a

n todo o rigo

e preguntas e coidamosor motivos e algunha rioñemos que

s dous granenquisadoso 44,34 % dclube galeg

ersos, acada“outros”.

ción de “noma aos que n

rañas somoas. E iso refl

Equ

MBA DOURA

QUE EQUIP

omos grandados en sabo ou se, pola

a todos osao día. Poasí que fi

or que esixe

sobre os es que é de p

económicoigorosidadenon restou

ndes equips. O F.C. dos emitidogo R.C. Depando cada u

n sabe ou nnon lles gus

os do Barçaflíctese no m

uipo favo

ADA

PO ES?

dísimos entuber se o noa contra, no

s que estudor diversosixemos unh

e a Estatísti

equipos de primeira e nos, a votaci, aínda que,liberdade a

os da LigaBarcelona

os, seguido portivo co un deles ta

non conteststa o fútbol.

a. Polo menmomento de

orito

usiastas do oso institutoon lles gusta

dando ou trs motivos ha mostra

ica, pero a n

Primeira Dnon vai ficaión foi a m, dado que a

aos enquisad

a espñola gé o equip

do Real M16,51 %. O

an pequena

ta” contemp

nos é o que elexir o me

POMBA DOU

fútbol. Deno tiña ou noaba este dep

raballando non foi po

que coid

nosa curios

División daar na divisióman alzada.as preguntados.

gozan de mpo preferido

Madrid (27,8Os outros eq

porcentaxe

pla tanto ao

e deducimoellor xogado

F.C. Barce

R. Madrid

R.C. Depor

NS/NC

URADA

nde o on un porte,

neste osible damos

idade

a liga, ón de Esta

as non

maior o dos 83%).

quipos e que

os que

os das or.

lona

rtivo

POMB

Seguo xoportutódal

Se dselecValeporce

BA DOURADA

undo os nosogador do Rugués Cristlas aulas en

POM

diversa foi acción gañadrón, algún entaxe. E un

os compañeR.C. Deportiano Ronaquisadas ag

a resposta ddora da Coxogador de

n dato. Ning

MBA DOURA

eiros, Lionertivo Juan aldo, do R.gás 3º B e 1º

EQU

1º Ba

2º Rea

3º Deportiv

XOGA

1º Lion

2º Juan C

3º Cristian

de equipo popa do Mune Segunda,guén prefer

Ma

Xogad

ADA

el Messi é oCarlos Va

Madrid, cuº B de Bach

o xogador faalerón (12,un 12,26%

herelato.

UIPO FAVOR

arcelona (44

l Madrid (2

vo da Coruñ

ADOR FAVO

nel Messi (3

arlos Valeró

no Ronaldo

preferido, ando, tódala etc. Demaiu o Celta.

anuel Gundí

Blanc

dor favo

RITO

4,34%)

27,83%)

ña (16,51%)

VORITO

33,5%)

ón(12,6%)

o (12,26%)

aínda mais as figuras dasiados xog

n Martínez,Marc Añó

ca Cerdeiro

orito

favorito, cun,6%) e no . Ademais

)

a de xogadda primeiragadores par

, Venancio ón Mertz, Roo Pérez, Lor

Lione

Cristia

Juan C

NS/NC

n 33,5 %. Tterceiro lugMessi gaño

dor. Case toa división, ra aparecer

Serrano Lorocío Bello Mena Rey Fer

3º E

l Messi

ano Ronaldo

Carlos Valerón

C

Tras el gar o ou en

n

oda a Raúl, unha

renzo Mallo rreiro SO B

19

Na údúas econfase, chegnunhcun ameapregu

O obbuscUniódesem

TaxaNa úde crdesen

En Ecincoun 7aumeúltimentreO paque oNo apartir

20

última décadfases moi

nomía estabaa partir do

gar, na actuha situacióndéficit púbazados polaunta inicial.

bxectivo dearemos ana

ón Europeamprego, a ta

a de desemúltima décadrecemento nvolvement

España, a tao anos e nót7,5% paulatenta consta

mo trimestree os anos 20aro en Galico conxunto

ano 2007, prr deste mom

0

5

10

15

20

2000

25

da, na econoi diferenciaa a crecer, ano 2008,

ualidade, a n de recesiólico moi pr

a prima de r.

este traballoalizar a evoa en base axa de infla

prego da, a taxa dee de recesito da econo

axa de desetase un levetinamente.

antemente ae do 2011. U007 e 2009. cia segue un

do Estado rodúcese un

mento, segu

2001

2002

20

POM

SAIRÁ O

omía de Gaadas: a primcunha taxa cando comeunha situa

ón económireocupante risco e pola

o non consolución ecoa tres var

ación e o PIB

e desempregión económmía en Gali

emprego pree descenso A partir d

ao longo deUn bo exem

n comportampresenta ci

nha baixadaue unha tend

Comparación

2003

2004

2005

MBA DOURA

BARCO A

alicia, de Esmeira ata de desemp

eza no nosoación econóica, cunha te cun futu

a posible int

iste en daronómica de riables macB per cápita

go sufriu grmica. A paricia, España

esenta un centre os an

do ano 200estes últimomplo son os

mento similfras un pou

a do desempdencia alcist

ns das taxas d

5

2006

2007

ADA

A FLOTE?

spaña e da Ucomezos d

prego inferioo país a crisómica moi taxa de des

uro bastantetervención

r resposta aGalicia e

croeconómica.

randes modirtir dos sega e a Unión

carácter basos 2005 e 2

08 dispáraseos anos, ches 10,3 punto

lar ao de Esuco máis eleprego, a difta.

de desmprego

200

8

2009

2010

Unión Europdo ano 200or ao 10%;

se con toda preocupan

semprego sue incerto, pda nosa eco

a esta incerde España cas como

ificacións dguintes dato

Europea.

stante estab2007, pasane a taxa deegando a aos porcentu

spaña ata o evadas que ferenza dos

o

010

2011

POMBA DOU

pea pasamo08, onde a e unha sega súa durez

nte. Atopámuperior ao

permanentemonomía. De

rteza, senónen relaciónson: a tax

debido a peros, analizam

le nos prim

ndo dun 9,1%e desemprecadar o 23

uais que aum

ano 2006, as do nosodatos estata

GaliciaEspañaUE

URADA

os por nosa

gunda za, ata monos

20%, mente e aí, a

n que n coa xa de

ríodos mos o

meiros % ata ego e % no menta

aínda o país. ais. A

POM

POMB

Na UEstadanos Polo desemmotivecon

Taxa

Antenun p

Sinaldécim

Dendde IPpaulaviña demadebid

A meprezoque pO IPmantque o

BA DOURADA

Unión Europdo español,centrais datanto, a p

mprego, tanvo, podemo

nomía.

a de inflaci

es de comezpaís. E para

lar que o Imas dende o

de o ano 20PC en Galicatinamente dada polo a

anda. No ando á crise, c

ediados do os ata medipodemos di

PC da UE eténdose entoscila entre

0

0,5

1

1,5

2

2,5

3

3,5

4

4,5

5

20

%

pea, as vari, manténdosa década, peesar de que

nto en Galicos sinalar

ón

zar a analizaa medila úsa

IPC de Galo ano 2001

001 ata o 20cia, en Españ

entre 2.5 %alto crecemno 2007 atochegando ao

2009, épocados do 20cir que se trestaba moi re o 2% e oo 2% e o 2

2001

2002

2003

2

MBA DOURA

acións da tase máis ou

ero aumentae a crise a

cia coma enque hoxen

ar a inflacióase o Índice

licia e Espaata o 2011.

002 pasou dña e na Uni

% e 4%. Dumento económ

opábase no o 0,8% no a

ca na que a 10, debido rata dunha idesigual aoo 3,5% e cu,5 %: é dici

2004

2005

2006

A

ADA

axa de desemenos est

ando no 201

emprego sontable en tor1 ata un 10

afecta a todn España supdía é o pr

ón, primeiro de Prezos a

aña é moi

dun 2,7 % aión Europeaurante estesmico, polo 4.2% e tivo

ano 2009 .

taxa se atopá laza dos pinflación deo de Españaunha estabiir, non houb

IPC

620

0720

0820

09

ños

da Europa, pera o dobrerincipal pro

o diremos quao Consumo

similar, dif

a un 4%, caa, e a partir s anos –do tanto estabao unha baix

pa no 0,9%prezos do pe custos. a e Galiciailidade dendbo moita var

0920

1020

11

n menos acurno ao 9%, %. podemos oe da media

oblema que

ue esta é a o (IPC).

ferenciándo

ando se atinde aí rexist2001 ao 20

amos ante uxada de pre

%, prodúcesepetróleo e da

a, case sempde 2003 atariabilidade d

EspañGaliciUnión

usadas que diminuíndo

observar coeuropea. Po temos na

subida de p

ose tan só u

nxiu a maiortrou uns cam007– a influnha inflaciezos signific

e unha subias enerxías,

pre por deba 2008, épodos prezos.

ñaa Europea

as do o nos

mo o or ese

nosa

prezos

unhas

r taxa mbios lación ón de cativa

da de , polo

baixo, ca na

21

No 2anali1% d

PIB A coen EsPero produequit2000ComEspaper caltosautonpartirpola subid

Na gmenoen Etaxa este tendeunhadesemoutraUnióa súa

22

2009 atopábizamos; e hdebido á cri

per cápita

ontinuación spaña e en Gprimeiro, u

ucidos nun tativa entre 0.

mo se pode aña, dun xeicápita en E. Este feitonómica, obtr do 2008 eentrada tan

da do desem

gráfica pódeos constantespaña e en de desempcrecementoencia vén da redución dmbocará nua parte, estón Europea a produción

base no 3,5houbo unha se .

imos tratar Galicia. unha aclarapaís, ou Ptoda a pob

apreciar naito constante

España e os o vén dado tendo comoe até o 2010nto de Esp

mprego, deb

ese apreciare, dende o 2Galicia, grarego, etc. P

o e incluso dado pola apdos investimun descensoe forte desdebido ás fnun nivel m

POM

5%, que fogran baixad

a evolución

ación: o PIBProduto Inteboación. Os

a gráfica, o e dos anos 220.000 en polo aumen

o consecuen0, prodúcespaña como bido ao desc

r como o P2000 ata o 2azas ao cre

Porén, a parse produce

paración da mentos e, poo da producscenso prodfortes economáis ou men

MBA DOURA

oi a taxa mda de prezo

n do PIB pe

B per cápitaerior Bruto s seguintes

PIB per cá2000 a 2008Galicia, am

nto constanncia un nivee un leve dde Galicia

censo da pro

PIB per cáp2007, no cacemento dortir do ano unha baixacrise, que p

olo tanto, unción, descenducido en Eomías de Frnos constan

ADA

máis alta neos ata medi

er cápita, tan

a mide a ca(PIB), se edatos son

ápita creceu8, chegandombos nos snte da produel estable de

descenso do en crise. E

odución.

ita foi asceaso da Unióno Produto In2008, podeada do PIB provoca unh

n aumento dndendo o PEspaña resurancia e Alente.

este períodoados do 20

nto na Unió

antidade deestes se repa prezos co

u, tanto en Go a alcanzareus valoresución, tantoe emprego. PIB per cá

Este descen

endendo, dun Europea. nterior Brutemos observ

per cápita.ha diminuci

do nivel de dPIB e o PIBultou moitoemaña, que

POMBA DOU

o de tempo10, chegand

ón Europea

e bens e serartiran de fonstantes do

Galicia comr os 24.000 s históricos o nacional Non obstan

ápita, ocasionso ocasion

un xeito máIsto tamén

to (PIB), á var como se Este cambión do consdesemprego

B per cápitao máis suav

lograron m

URADA

o que do ao

como

rvizos forma o ano

mo en euros máis

como nte, a onado nou a

áis ou se dá baixa e frea bio de sumo, o. Isto a. Por ve na

manter

POM

POMB

Conc

EspaEspaneceque aque reforser cclavevolva

En cdesemrecupecon

BA DOURADA

clusión

aña está entraña está altasario aplicaas cargas esvenderon a

rmas financclaves para e será que ta a crecer o

conclusión, mprego, doperación da

nómicas de E

re a espada amente endear as políticstean melloas hipotecaeiras e unhao crecemenodos os axe investimen

España, Go IPC e da economíaEuropa.

Traballo r

MBA DOURA

de Alemañebedada e ocas económor repartidass lixo e osa reforma lanto do PIB entes econónto. A partir

Galicia e Edo PIB dura ata o ano

realizado po

ADA

ña e a paredos nosos acr

micas axeitads. Non podes derivadosaboral que ae polo tant

ómicos teñanr dese mome

Europa teránrante os ano 2014, seg

olos alumno Jul

Alba Ma

de dunha daredores estrdas para loie ser que os financeiroaposte pola to para a xen mellores ento podere

as peores criranxeiros noitar contra s especulad

os, marchenxeración deeración de expectativa

emos mante

n un descenos 2012 egundo font

os de Econoiana Garcíaartínez, Mar

Ed

enso modere 2013, notes das prin

mía de 1º Ba, Luís Iglesría Matos, S

duardo Trillo

ises económon dan trega crise, de

dores de onn de rositase emprego pemprego. P

as cara o futer o barco a

rado da taxon comezanncipais axe

B de Bacharsias, Diego LSilvia Rodrío e Noelia V

micas. gua. É

xeito te, os s. As poden Pero a turo e flote.

xa de ndo a encias

elato: Lago, íguez, Veiga

23

R

A prno mestama for(kiloocéanela). nunhfondo

PeteExistfalar HolarealmasolaconstlendaPeterunhachovdecatpolo estasmedrondaestivcandholanque aa queÉ poquereOutrmuñetemobrazoa supabertrevir

A autantomaiometromar)

24

REFLEXIÓ

esión é a fomar. O que mos mergulrza por unigramo forzno gasoso qPero se som

ha montaña,o dunha pis

r o heroe hte unha lendaquí: os P

anda, recibemente por dagamento dtruíron uns a que unha r recibiu una casa pasaver, e a augatouse de quque saía un

s fugas de aran e podena o burato evo toda a nodo o rescatarndesa. Se oa presión é ae actúa. or esa razónes correr, do exemplo: eca, unhas v

os a man abo vaise paraperficie queto, pois aumralo, como m

uga é mil veo como un ores problemos no mar. P morre ao s

ÓNS EN CO

orza que podpesa ese ailados, chámdade de sua por centím

que é a nosamerximos n, si que íamoscina); e no

holandés da holandes

Países Baixoen ese nomedebaixo do das terras, h

diques quetarde, un c

n encargo dndo a caróa do mar esue había unn chorro deauga nun den rebentalo.e tapouno coite papandron esmorec

o burato fosa mesma, a

n que nunhadespregas to

quen non xveces de ca

berta contraa adiante (ae lle opoñemmenta a supmáis de un t

eces máis delitro de air

mas; pero pPola mesmaubir á super

POM

OL DA PR

demos notare da nosa

mase presiónuperficie. Ametro cadraa atmosfera,na auga douos estar incsegundo po

sa moi bonitos, como see porque as nivel do m

hai anos que conteñen acativo de seda nai polo ón dos diqustaba moi a

n buratiño p auga. Seu

eles eran mo. Decidido, cun dos seudo frío ata acido de canse de gran tforza é tant

a regata de odas as velxogou a botanto e outraa o vento, bo diminuír

mos. Outro perficie e pterá compro

ensa que o are. Por iso pouca xentea razón a mrficie.

MBA DOURA

RESIÓN, Ó

ar, como resatmosfera on. En realid

A unidade dado). Como , non o nota

us ou máis mómodos. No

or pouca pre

ta da que cóe chama tamsúas terras

mar. Para evue os holanas augas. Cote anos chaque tiña qu

ues. Comezlta. Nestas,

pequeno no pai dixérall

oi perigosasbaixou cor

us dediños. a mañá seg

nsazo e frío.tamaño, Petto maior can

iates de velas para quear o brazo f

as contra o vbótanos o bra forza). O caso: candoolo tanto ta

obado.

aire: un cenpodemos s

e pode mermaioría dos p

ADA

REDOR D

sultado de eou a auga q

dade a definde medida m

xa nacemoamos (a realmetros, ou o primeiro cesión.

ómpre mén a están

vitar o ndeses onta a amado ue ir a zaba a

Peter dique le que s, pois rrendo

E así guinte, Peter é un ter non podnto máis gra

ela, ou de ne a presiónfóra do cochvento? Sentrazo para atvento (pres

o hai vento amén a forz

ntímetro cúbsubir e baixrgullar, senpeixes abisa

DE TRES H

estar mergulque está enrnición corremáis habitus mergulladlidade é quesubimos a mcaso por ex

heroe naciodería facer ande sexa a

naves antign do vento he coa man timos claramtrás, e se xsión) é o menon se pod

za sobre el,

bico de augaxar montes n adestrameais (os das p

POMBA DOU

HISTORIA

llando no airiba nosa, ccta de presi

ual é o Kilodos neste ene nos afacemmáis de 400ceso (no ma

onal na tradnada, pois

a superficie

as a vela, cfaga máis faberta xira

mente que cxiramos a mesmo; só cade ter o para tal que ch

a (un dedal)e montaña

ento, máis dprofundidad

URADA

AS

ire ou cando ión é: o/cm2 norme mos a 00 m, ar, ou

dición aínda sobre

cando forza. ndo a cando

man, o ambia augas

hega a

) pesa as sen de 20 des do

POM

POMB

O su

ComnavesubmdifervolumdecatArqudecatdixo.de ausabiopodepor ocorpofalarporqupara augadentrcantoque a

que vparte(botavarianin bpodemar,

BA DOURADA

ubmarino K

mo sabedes gar por de

marinos. Estrenza fundame efectivtariamos).

uímedes enttouse de qu. E de contauga (o volumo da Grecia e penetrar. Ooutra. Logooral. Isto seemos outroue o seu pearriba e qu

a nun corpo ro da auga (o máis voluafundirse m

variamos o e da auga inar fóra) a “nación de pesbaixa. Quede con poten

co cal subir

Kursk hai unha es

ebaixo ou ptes son unsamental é vo (aínda É importa

trou na súa bue ao meterado se deu dme) que saíclásica, me

O sitio que o, a cantidaerviulle par

o día, se é eso é menorue chamamo

que se me(mesmo no

ume se despmáis, e así de

volume da nterior, co qnave”, e polsos e forzas

da aí. Como ntes bombasría; ou pode

MBA DOURA

specie de bapor riba das buques mque podenque por

ante entendbañeira (atarse el, a augde conta de ía fóra, era eu señor Do

ocupa unhaade de líquira resolver que non far que esa foos empuxe. rgulla. Podbaño da ca

prace. Un baesprazar má

botella: o oque aumentao tanto pesas en que asun submari

s botar fórae deixar ent

ADA

arcos que poa auga: son

moi especiain variar o fóra non

der isto. Caa arriba de aga saía. Lóxque a cantiexactament

on Arquímeda cousa nonido que saío famoso p

alamos xa. orza que fai

Esta forza dédela notarasa). Pois bearco de cargáis auga, qu

obxecto flotaamos o volua menos. Res dúas forzaino. Exactama a auga dotrar auga ne

oden n os is. A

seu nos

ando auga) xico! dade te igual ao vdes. E é quen pode estaa da bañeirproblema dVolvamos i o líquido sé realment

r se pretenden, esta forga, se quere

ue o empuxaun suaxudefunciocollempor dentroesteatubo

,d

ou mauga como vai paaí, sopno esquebotelldetermsubir

ante. Ao sopume de augesumindo: sas son iguaimente pola

os depósitosses depósito

volume do ce é normal:

ar simultanera coincidía

da coroa de ao conto: usobre nós, qte orixinadadedes introdza cara arrie aguantar oa cara arribaubmarino de a onamento mos unha bexemplo,

o un globo a súa vez,de plástico

máis. Deixamneste sisto conxun

ara o fondo.pramos e inglobo (q

ezamos, esla), veremminado moma botella.

prar no globga que é capsobe. Hai unis. Entón a mesma raz

s laterais chos, co cal af

corpo do ina materia n

eamente ocua co seu vo

ouro. Perounha cousa que nos ema pola presióducir unha piba é tanto mo peso novoa. Podemos de xoguete

entender do subma

botella de ve metém

o inchable,, conectadode medio m

mos que entema e v

nto botella-g. Pero se estntroducimoque, nonstá dentro

mos como mento comO que ocobo, botamospaz de despn momento botella ninón. O submheos de augfunde.

nsigne non se upado olume o diso

flota mpurra

ón da pelota maior o, ten facer

e que o

arino: vidro,

moslle , que a un metro ntre a vemos globo tando s aire

n o o da

nun meza a orreu? s fóra prazar nesta

n sobe marino

ga do

25

A his155 mpor iBareprofu4000no anlembinternpresique spara

CochSemeEnsínmetroque fsupermort

DousNa Lcunhseus cabinE paartifique uformdo Smilló

Enlac-Lend- Kurs- Vela- Vela

O Sa

26

storia do Kum de lonxitiso a súa cnts (norte undidade no0 m) e se o sno 2000 (1

brarán da nnacional. Aión, que a 1sobre da tesaír ou entr

he do río ellante casonolles aos mo ou dous dfacer unha rficie! Engates deste xei

s exemplosLúa non hai ha atmosfera

vasos sanna hai unha ara rematar, iciais (na imusan como

mado por unol a unha e

ón e medio

ces: da do cativo hosk: http://bit.lya solar: http://ba solar: http://

télite NanoSa

ursk ilustra tude, que suapacidade pde Rusia-Fon era (apasubmarino s

12 de agostnoticia. NonA causa? as100 m vén srra á carónrar.

o repítese, meus alumnde auga, nonforza de madídelle o fito. Por sup

máis aire nin ma

a artificial dnguíneos. C

presión artiunha nota

maxe o amemedio de p

nha morea denorme velo de Km/h.

olandés: http:/y/kursk01 e htbit.ly/velasola/es.wikipedia.

ail-D (USA, n

POM

esta situaciufriu unhas epara subir,

Finlandia), aarentementese puxera vto: mirade an houbo ns moi baixsendo dunh

n do mar. C

por desgraznos que se cn poderías aáis de mil q

frío, a posibosto, explíc

ar, pero os ndentro: cunhCousa seme

ificialmenteinteresante

ericano; o ppropulsión

de partículaocidade: unA forza qu

m“vsaksuapvare

//bit.ly/lendadttp://bit.ly/kurar .org/wiki/Vela

nov 2011)

MBA DOURA

ión: o Kurskexplosións e que o de

a uns 108 e) moi gran

vertical sobra noticia en

ningún supeas temperaas 10 ou 12

Con esa pres

za, doutro caes cun cocabrir as portquilos para ble escuridacolles o que

nosos astronha presión allante ocore xerada, igurelacionad

primeiro foia “presión”s extraordin

ns 450 Km/ue fai este mosca batenvento” actúatélite, que

kilómetros duperficie. Epenas se m

velocidade elgunha por egatas interp

depeter rsk02

a_solar

ADA

k era un subque inundareixaron poum de profunde (o Presresairía bastn internet oervivente, aaturas da au2 atm; é dicsión, é imp

xeito nas nche ao río etas do cochpoder abril

ade, o medodeben face

nautas tiñanartificial. Serre nos aviual á que tiña co tema: i xaponés, o” do “ventonariamente segundo, qu“vento” é t

ndo as ás a 2úa sobre unteñen enorm

de longo: éE por riba

move, pero pe pódese de

todo o Sisplanetarias!

Jo

bmarino atóron parte dausado no foundidade. Fstige está stante parte fou na Galipa pesar do uga e sobrecir dez ou dposible abrir

nosas terrase quedas apehe por mor dlas. A un m

o... e tedes aer.

n que levar ue non fora asións comerña o avión aestanse a co Ikaros, eno” solar. O miúdas e liue veñen setan pequena20 m de disnhas velas mes dimensé dicir, teñea é constanpouco a pouesprazar sestema Solar!.

osé María d

POMBA DOU

ómico ruso,a nave, perdondo do MFixádevos qsomerxido afóra da augapedia); algú

esforzo rue todo a gr

doce veces mr unha com

s todos os enas cubertda presión:

metro e meda razón de t

un traxe espsí, rebentarírciais: dentra rentes do cconstruír satn xuño de 2vento solar

ixeiras, queendo máis da como a dstancia, pero

despregadasións; falamen unha ennte. No couco vai coln gastar en

r. Aínda ter

de la Viña V

URADA

duns dendo

Mar de que a a uns a. Foi

úns se uso e rande maior

mporta

anos. o cun terías

dio da tantas

pacial ían os ro da chan. télites 2010) r está

e saen de un dunha o este as no

mos de norme omezo lendo

nerxía remos

Varela

POMB

ComNestmatemedidúas os lude vpreocdistincalenmesodelesde Baparede dcalende ppartique pgaña

Non realizanterDespdisfru

BA DOURADA

mo todos os a VII celeb

emáticas, seida do temppartes: na p

ugares do muvista xeral,cupación dontos tipos dndario exipcoamericano,s. Tamén noBacharelato eceron algudías, ademandario. Todpresentacióncipar no xopara avanza

ador recibía

sempre estizaron turnoriores. pois destes utando.

ARTÍG

anos, o Depbración do empre coa po” no cal primeira deundo é a me, explicandos antigos pde calendarcio ata o ch, o grego e oomearon o c

con detallunhas curiosais das refoa a exposic

n multimedogo da oca, ar nas celasun premio.

iveron os ms para dar a

dous días d

POM

GO SOBRE

partamento evento, os axuda dos

se falou a elas, os alumesma data, e

do nun pripola medidarios que po

hinés, pasano babilónicocalendario Gle posto qusidades comormas que ción estivo idia. Unha v

pero iso sis teríase qu

mesmos aluma coñecer ao

de intensas

MBA DOURA

E A FEIRA

de Matemáalumnos d

s profesorecerca dos c

mnos de 4º ce a partir diimeiro moma do tempoodemos atodo polo mao, contándoGregoriano,ue é o no

mo o porqué se realizar

ilustrada covez rematad, sempre de

ue acertar u

mnos explico público to

matemática

ADA

A DAS CIEN

áticas particde 4º da ESs, realizaro

calendarios.comezaron isto plantexmento a o, seguido d

opar. Na exaia, o hebreoonos datos e, que máis tso calendado nome d

ron ata cheon imaxes qdo isto, o ende un pun

unha pregun

cando, xa qudo o traball

as, vemos q

NCIAS.

cipou na FeSO e 1º deon un traba A exposicaclarando qaron o tema

orixe dos cdunha brevexposición to, o musulme curiosidadtarde explicrio actual. os meses e egar á estr

que se proxepúblico tivnto de vistanta deste tem

ue tanto de lo que fora r

que tamén s

ira das Ciene Bacharelaallo tituladción dividiuque non en a dende un pcalendarios

e explicaciótrataron denmano, o astedes sobre cacaron os alu

Na explicda súa cantrutura actuaectaron en fvo a ocasióa matemáticma, e adem

4º como derealizado en

se pode apr

27

ncias. ato de o “A

use en todos punto

e a n dos nde o eca, o

ada un umnos cación tidade al do forma ón de co, xa

mais o

1º se n días

ender

Luc

garda

Peroresulseñortivemfacheprofecoa eque pforzaunhaultimque t

28

V

es, cámara,

ados baixo

, á fin e ao ltar difícil res, para qu

mos que inendeando cesionais se esperanza dpasas cos t

as, a vésperaa piña para mar os derrateriamos qu

VII F

chave en s

EIRA

acción! O

e

cabo, todomanter en ue todo ponvestir horcoa nosa btratase, exp

de ver os resteus compaa cando o aaxudarnos u

adeiros detaue mostrar a

POM

DAS CIEN

24 de xanecada ufísicosriñas dásenomáis eidea dque ao

Transcprácticcabeciprimeiauga, probleexpertrepetirFeira”semanque dihai qufalla; amago

egredo de su

o merece a pequilibrio

idera saír áras e horabata brancaperimentandsultados e, sañeiros, as xagobio nos iuns aos out

alles, e sobrao público o

MBA DOURA

NCIAS- IES

eiro comezaun foille asis por una bado estilo: “os mal!” ouesta ou a o

da película, o final todos

corrida tancas xa en iñas, empeziras dúbidaou neste c

ema!” (se sótos), “Carloríamos as fr”, “Non nona”. As expicilo, requir

ue poñer none isto xunt

o de explosumario.

pena; ben éos estudos

ás mil maraas durante a e coas ndo, engadinsobre todo, xa míticas nvade, un dtros, cando re todo, ese froito do n

ADA

S ALFRED

a o show. Oignada a súaanda e quím“non, a quu “non, sortoutra”. En f

o típico qus acabamos

n só unha mente, com

zan a xurdiras, comezamaso, nun eró fora un…os, isto non frases “Ai, qos dá tempperiencias deren moito tn só os cincto con peqsión e outro

é certo que s coas horaabillas (deix

as tardes osas luvas

ndo e quitande non facemerendas c

dos momentxa sendo n

es tan espernoso traballo

DO BRAÑA

Os grupos foa disciplina

micos pola oímica imoseámolo, qufin, xa podue ocorre nrindo.

semana, cmezan a trar os primeirmos a afogrlenmeier. “ pero querifunciona!”

que só quedpo a prepae física e qtraballo e dco, senon sequenos percos incidente

nalgún momas de práctxemos a m

metidos ncomo se

ndo, botánder ninguna dcon chocolatos nos que

noite pecha ados dous d

o.

POMBA DOU

AS

oron elixidoa correspondoutra, despos nos”, “a

ue a nós gúsdedes facer nestes casos

on algunhaaballar as nos problem

gar nun vas“Viña, temoiamonos fac”, e cantas vda un mes parar todo nquímica, toddedicación: eis sentidos cances, comes que que

mento nos pticas, porqu

modestia de nun laboraduns autén

donos á avedesfeita; o tate para reptodos formnos faltabadías, os día

URADA

os e a dente, ois de física

stanos unha e do

a das nosas

mas, as so de os un cer os veces

para a nunha do hai

nelas se fai

mo un darán

puido ue sí, lado)

atorio, nticos entura empo poñer

mamos an por as nos

POM

POMB

A díalumlisto vivimconfidesapmáisbotelláminmarrpregudos

ensin

BA DOURADA

ía 28 de febmnos polos

esperando mos diversafianza foi parecendo, pequenos,lla de viñona de maderón se convuntas, o seuteus amigo

nou a mellor

breiro, ás 9corredores,as visitas.

as experienchegando

e é que ver, tentando

o de papá seira ou comverte nunha u interese, aos, disposto

rar en moito

MBA DOURA

9 da mañá, , mesas preDurante es

cias e pouca nós e

r o xesto decomprende

se mantén mo unha mo

moeda doua aparición dos a poñert

os sentidos.

ADA

xa non haeparadas, tostes dous dco a poucoe os nerve sorpresa der por queestable nunoeda de coburada, as súda túa famite nun aputonterías)..podemos lquímica temaxia, unhaxa e que

Finalmentedarnos copunto: eagradecidopoideramo

.

Ánge

abía caras dodo días o, a vios dos e a nha bre úas lia,

uro (iso son.. todo iso limitarnos aeñen o seu

nha maxia qe marca a di

e, todo esteonta de quen que os a todos oos disfrutar

ela Pedre Ou

de sono: tod

n amigos enon ten p

a certificar u encanto, que as fai ferenza.

e percorridoue todos c

estamos os que fixedesta expe

uteiro e Lar

do eran ner

e o demaisprezo, e nóque a físico seu toquúnicas ond

o serviunoscoincidimos

inmensameron posibleeriencia que

ra Periscal T

rvios,

s son ós só ca e a ue de de as

s para nun

mente e que e nos

Taibo.

29

Carbcon eDespparte

O quconc

Xa sdo pa

30

ballo, a comedificios sinpois viñerone substancia

ue sería de ello de Xul

e sabe: queasado.

mezos dos anngulares comn tempos mal do noso p

Carballo hoio Galán, co

en perde a m

POM

SAUDAD

nos vinte, fomo se mostrmalos de coatrimonio, d

oxe se contoa casa de C

memoria, pe

MBA DOURA

DE DE CAR

oi unha vilaran nestas imobiza, avarida nosa mem

tásemos cosChinto, por

erde a ident

ADA

RBALLO

a moi ben dmaxes de aricia e ignormoria colec

s dous balndicir algúns

tidade. Deb

deseñada a nrquitectura rancia que

ctiva.

nearios, coa s exemplos

emos apren

POMBA DOU

nivel urbaníxa desaparedestruíron

igrexa vellsignificativ

nder das lec

URADA

ístico, ecida. unha

la, co vos!

ccións

POMB

BA DOURADA

POMMBA DOURAADA

31

TodoBrañprofe

UnhaHotealumdecid

Ao panoacompola

DespcompVaticSixtide ce

A mpregu

En Svisitasacamagua

Pola non que coñe

O 5dirixautochabithabittroul

32

o comezou ñas despediaesores: Silv

a vez instel de Roma

mnos, acomdimos ir vis

día seguiorámica pompañados du

nosa conta,

pois de retompras polos cano. Unhina, tiñamosear e de cam

metade do gruntándolle a

Siena non amos, comomos a foto “

antándoa.

noite chegaprecisamená noite tivecemos uns

5º día saíxímonos cacar. Cando tacións, ceatación todala.

VIA

o mércoresamonos doseira, Eva e

talados nase ao acaba

mpañados sitar o Colis

inte fixemor Roma, unha guía. , como case

mar forzas, postos e á

ha vez des que estar cmiño cara o

rupo, ao rea un garda p

é que estio non, a fa“típica” da

amos ao honte luxoso,:emos músiccroatas moi

mos de aara a Vene

chegamos amos e esta a noite,

POM

AXE DE FI

s 28 de mar nosos famiClaudina.

s habitacióar de cear,

dos profeo.

mos unha na que

Ese día come todos.

fixemos algá tarde fomentro da calados, perhotel, visita

egresar ao hpor onde se

veramos mamosa TorrTorre, tirán

otel de Flore:o único boca e puidemi simpáticos

aquel “luxezia, outrasao hotel, divemos de porque ha

MBA DOURA

IN DE CUR

rzo ás 6.30iliares para

óns do algúns

fesores,

visita fomos

memos

gunhas mos ao Capela ro como comamos a Font

hotel, perde ía cara o ho

ben. Ao fpuidemos

O terceirsubir cosalgúns msó tedes qRoma....

Ao día sautocar pFlorencia

moito. En Pre, onde to

ndoa ou mes

encia, un hoo que tivo mos bailar. s.

oso” hotels 6 horas distribuimos

habitaciónabía ganas

ADA

RSO: ITAL

0 da mañá. emprender

mprenderedtana di Trev

euse e tivo otel, aínda qfinal chamas saber onde

ro día nonstas e máis

monumentosque imaxina

seguinte, espara ir visita.

Pisa odos smo

otel foi Ali

l e no

s as n en

de

LIA

Os 51 alumunha viaxe

des, ninguénvi.

que volverque el non namos aos noe se localiza

n fixemos o costas. De

s puidemos ar uns carba

stivemos untar Siena, P

POMBA DOU

mnos do Al a Italia, co

n o estaba. A

r pola súa cnos entendíaosos profesoaban.

outra cousaespois de vir ao noso

alleses solto

nhas 4 horaPisa e qued

URADA

lfredo n tres

Antes

conta, a moi ores e

a que visitar aire:

os por

as no dar en

POMB

O penun va tarque acabrapac

E chpodíanosodesp

Unhaque nnon d

O dídormesper

Tramde fin

BA DOURADA

enúltimo díavaporetto. Ade libre. Esos días antadas as comces da nosa

hegou o últiamos coller avión cheegou o avió

a vez en Manos axenciodurmimos e

a 4 de abrilmía, incluínraban os no

mada en Italn de curso q

a da nosa vAo chegar áse dia cometeriores facímpras e visidade que n

imo día, our o noso avgaba tarde.

ón con desti

adrid, xa quou Iberia. Ce montamos

l ás 7.30h pndo os nosoosos familiar

lia fácil, moque puidem

POM

viaxe pasámá illa visitamezou a faceía moita casitas, o quenon coñecía

u eso criamvión porque. Pasamos tno Madrid.

ue o noso avComo só pos tramada fá

puxemos ruos profesorres.

oi fácil, paramos ter.

MBA DOURA

molo en Venmos coa noser moito fríoalor. Para pe fixemos aamos, eles rí

os, xa que e había unhatoda a tard

vión marchaodiamos duácil.

umbo cara ares. Ás 11.

a nada difíc

ADA

nezia. Para ca guía uns mo e nos levasar a tardealgúns foi índose poñí

unha vez na folga de

de no aerop

ara, tivemosurmir unhas

a Santiago. .30h chegam

il. Italia, se

N

chegar á illmonumento

vábamos roue podías ir quitar fotosíanse para a

no aeroportcontrolador

porto. Sobre

s que pasar s 3 horas, m

No avión mmos a Car

n dúbida, fo

Noelia CostAlba Añ

la tivemos qos e volvemupa de veráen góndola

s con grupoa foto.

o de Milánres francesee as 19h po

a noite nun metade do g

metade do grballo, onde

oi a mellor

ta Ferreiro –ñón Cotelo –

33

que ir mos ter án, xa a. Xa os de

n, non es e o or fin

hotel grupo

grupo e nos

viaxe

– 4ºA – 4ºA

No vviaxedistricurso

Partitivemque enorme fermgran leste existsinaldentr

O prciclisvelocquilóentei

Outrsempque émorg

Alugcantoíamoalforespec

mencAo c

1 Coñde aug2 O Ddesem

34

PERCOR

verán de 20e en bicicibuídos en o do Danub

indo da cmos a oportu

conta conme beleza, mosas vilasinterese, ee oeste do

ten pistas alización, punro dunha red

rimeiro questas, desdecidade, ata ómetros, segiras con nen

a cousa a dpre dispostoé costume sgen! (apóco

gamos unhao a cambiosos preparadrxas. E tal vctacular. Po

cionado mechegar, o tem

ecida como a gas aparentemanubio, segun

mboca no Mar

RRIDO CIC(AL

06 fixemosleta duns seis xorna

io. idade bávaunidade de n paisaxes parques nac

s e cidades e que discoo mencionasfaltadas pantos de infode de roteir

e nos chamo deportistaanciás (sí, sguramente pnos. E o ben

destacar é os a botarchsaudar a todpe de guten

as bicis, pras, freos, etc dos para a valeu, porqor certo qu

andro. A sumpo despex

cidade dos tre

mente máis limndo río máis lo

Negro despoi

POM

CLOTURILEMAÑA) As unha inter370 quilóm

adas, segui

ara de Pagozar dun r

naturais cionais, peqe outros sit

orre polas mado río2 naara uso funormación e ros ciclistas

ou a atencias de alto sí, anciás enpara facer a n equipados

o extremadhe unha mado canto cicn morgen, “b

acticamente e que entregchoiva, co

que xa o priue unha señ

rc

GRdumap

ubida é impoxou e puidem

es ríos, nela x

mpas, o Ilz, proongo de Europis de percorre

MBA DOURA

STA POLOATA VIENresante metros ndo o

assau1, roteiro dunha

quenas tios de marxes as que ndamentalm

outras infraque atraves

ión é o frecnivel, que

n bici!) quecompra ouque van!

damente eduan. Non queclista, viandbo día” en a

novas, quegaríamos, d

on roupa aximeiro día ñora abriu refuxiaramochegou a of

Gran meanRematamosdespois de un espectacmontaña gra pé a un mpermitiu adoñente e aínmos gozar d

úntanse o Innocedente do npa despois do r 2888 quilóm

ADA

O DANUBINA (AUSTR

mente ciclistaestruturas,san toda Au

cuentadas qe che arrane se desprazu ir ver os am

ucada e amero pararmedante, etc cralemán) par

e funcionarodías máis tarxeitada e fde marcha a porta do

os os ciclistfrecernos al

ndro do Das a primeirfacer uns 4cular meandranítica. Un

miradoiro qudmirar unhanda por ribada vista e fa

n (Eno), o máisnorte, e o Danu

Volga, nace emetros e atrave

IO DESDERIA)

ta e dotadas pistas que

ustria e Alem

que están pncan as etizan á vila domigos, pasa

mable que ée en detallesruces polo cra quedar be

on dun xeitorde, en Vienfundas de pcaeu unha

o seu garaxtas que estago para tom

anubio en Sra das etap47 quilómetrdro xa que

nha vez alí, ue hai monta fantásticaa chovía, pecer fotos.

s caudaloso, pubio, procedenen Donaueschesar dez paíse

POMBA DOU

E PASSAU

s dunha perestán integmaña.

or toda claiquetas coao lado, a esando por fam

é a xente ds, pero citarcamiño. Basen.

o inmaculadna. Naturalmplástico patromba de

xe para queabamos en rmar...

Schlögen as en Schlros. Alí o r se atopa cdecidimos

e arriba, qua panorámicero pagou a

procedente do nte do NO.

hingen (Alemas.

URADA

rfecta gradas

ase de a súa scasos milias

de alí, rei só sta un

do en mente ara as

auga e nos ruta e

ögen, río fai cunha subir

ue nos ca do pena.

sur e

aña) e

POMB

Regrdá fapara

Ao dIamoparecquilósobrevivirastróAdoligrex

Cons

Da rAo dcidadDuraonde

A abun onove

A abis buigrex

Desd

BA DOURADA

resamos paracer deportefacer fotos,

día seguinteos camiño dcido ó da Cómetros. Ace as tres daron, entre oónomo e malf Hitler. Nxas e, en xer

sérvanse per

rexión de Stdía seguinte de de Melkante o transce naceu o últ

badía de Meouteiro. Pareela O nome d

badía, rexentusiness) e ixa.

de o adro da

ra cear e, aíe ao aire libr, admirar a p

e empezamode Linz, u

Coruña. Decicompañadosa tarde, paraoutros, os matemático J

Nela puidemral, o encan

rfectamente

Nau

Chpoates

Catea Chlo

trudengau atravesarem

k, na rexióncurso da etatimo emper

elk represenece ser queda rosa.

tada polos miso dache a

a igrexa hai

POM

índa que care, sen présapaisaxe ou

os a pedaleunha das cididimos faces por un feia ducharnomúsicos An

Johannes Kemos admirarnto da súa zo

CampA xoruns 7antes concecélebrobrigapreso

e os barracó

as súas depudioguías en

hamounos olos norteamtravesa todaspañois saúd

ansos tras alo percorridGrein, pois hegaríamos

ocalidade ha

á abadía dmos un parqn vitivinícolapa paramosrador austro

nta o cumio e Umberto

monxes bieacceso ao m

unhas preci

MBA DOURA

ansos, sentimas, a un ritmsimplement

ear sobre asdades máiselo pola marxe de ciclots e ir dar unton Bruckepler, destir a súa moona vella. po de concernada seguin5 quilómetrdecidimos

entración dere escalinaados a subs do campo

óns onde sob

pendencias n diversos id

a atención mericanos, na a fachaddan as forza

a forte penddo, decidim

aínda queds alá sobreai un teatro q

de Melk que nacionala de Wachs en Persen

o-húngaro, C

da arte barEco se insp

itos, pódesemuseo das

iosas vistas

ADA

mos esa senmo que che te tomar alg

s 8:30 da ms importanterxe dereita turistas, que

unha volta pkner e Frannada a ser

onumentalid

entración dnte vai resuros e vainos

desviarnose Mauthauseata da súabir cargadoo, moitos dbrevivían am

alberga undiomas.

unha fotogna que se ve

da e que das de liberac

dente de submos repoñer daban uns ce as sete que é o mái

al na rexiónhau, sesentanbeug para vCarlos I.

roca austríapirou nela

e visitar porxoias, á bi

da cidade d

nsación de bpermite par

go de beber.

mañá (foi ases de Austdo río e a ee ían e viñapara coñecenz Schuberttamén o lu

dade, as fer

de Mauthauultar dura. Ts levar á vils para visien, famoso a canteira s con saco

deles republmontoados.

n museo e

grafía, do de unha panc

di: ‘Os preción’.

bida ao camforzas e segorenta e tanda tarde.

is antigo de

n de Strudena quilómetrver o castelo

aca e presidpara escrib

r 21 euros ciblioteca (fe

de Melk.

benestar qurar onde che.

sí todos os tria, dun tametapa era duan, chegamoer a cidade t e o cient

ugar de retirmosas pra

usen Temos por dla de Grein,tar o camppola tristempola que

os de pedralicanos espa

alí dispoñe

día da libercarta enormsos antifas

mpo e despoguir camiñontos quilóm

Nesta preAustria.

ngau ata cheos máis ado dos Habsb

de a cidade dbir a súa fa

cada un (busfermosísima

35

ue che e pete

días). maño

uns 55 os alá onde

tífico, iro de azas e

diante , pero po de mente

eran as os añois.

en de

ración me que

cistas

ois de o cara

metros. eciosa

egar á diante. burgo

desde amosa

siness a) e á

De M

A vlocalDürnproduKrem

Por fNestaproxdebidinundalgún

Para e viFinalduchKartnwien

Ao sring:Muside Aano 1

Finaltípicada gmusisimp

A mo

Este

Precade cacami

Debepara Beta

Interenerx

Ás vson e

Comwied

36

Melk a Kreía entre amlidades comnstein, etc. ucen un viñ

ms, cuxa cid

fin, Viena a últimaximadamendo a unha dadas, polon despiste q

chegar á mlas con allmente cheg

ha corresponnerstrasse, o

ner snitzel, u

seguinte día: o Parlamenikverein (na

Aninovo, o p1900, onde

lmente foma vienesa (hastronomía ical que inpático e rela

odo de conroteiro para

aucións: usaaída. Ademiño está moi

es beber conlimpar as

dine (exper

resante taméxía.

veces tes quextremadam

mo xa queddersehen (at

ms

mbas cidadmo Willendo

Estamos nño branco qdade antiga

a etapa nte 80 quil

indicación o que houbque outro.

meta atraveslgunha quegamos ao nondente, saímonde está a unha milane

a, xa sen binto, a Ópera foto) desd

palacio de Spodes toma

mos cear ao bheuriger) on

austríaca, nterpreta canxado. Pasám

clusión

a bicicleta e

ar luvas de ais diso, roui ben sinaliz

nstantementferidas, po

riencia prop

én é levar b

ue circular pmente coidad

da dito, saué logo) deb

POM

des consta orf –onda a nunha rexióque está moé Patrimoni

deberíamlómetros e que nos le

bo que ret

samos peque outra escoso destino

mos a dar uncatedral de

esa do tamañ

icis, visitara, o hotel Sde onde se chönbrunn

ar un café ao

barrio de Gnde che poñtodo iso amncións tradmolo moi be

está conside

ciclista, imupas para azado con sin

te, especialmolo que tamia).

bolsiñas de

por estradasdosos cos ci

udar é obries responde

MBA DOURA

duns 50 famosa Venón vitivinícoi bo, parecio da Huma

mos facfixemos 9

evou a zontroceder, e

uenas cidadcala técnice, despois d

nha volta poe San Estevoño dun prat

íamos a zoacher (o datransmite ae o café Ceo lado da es

Grinzing, a uñen viño do menizado pdicionais nuen. Sería o v

erado fácil, s

mprescindibla choiva, e, nais coma o

mente se vampouco est

e froitos sec

s, xeralmenticlistas e da

gatorio, peer con outro

ADA

quilómetronus paleolítcola. Para cido ó noso

anidade, dun

cer 91 as a

des ca. da olo centro do, e perto dto (véxase fo

ona monumea famosa toranualmente entral –o mástatua de Pe

unha tabernano e pratoor un grupun ambientviño?

sendo a mai

le para non como non,

os da foto.

ai calor. En á de máis

cos ou algo

te de poucaanlles sempr

ero tamén do; se non, va

os e atravetica–, Schwonde mires

o albariño. n trazado e s

da cidade, pde alí ceamofoto).

ental de Virta), o palaca todo o m

áis famoso deter Altembe

na os o te

ior parte cha

mancarse nguías e map

caso de caílevar un b

o de chocol

a circulaciónre preferenc

despedirse: ailles parece

POMBA DOU

esamos divwallenbach, S

s hai viñasAsí chegamsabor medie

pola animados unha auté

iena, o chamcio de Hofbu

mundo o conde Viena deerg, o poeta

a.

nas mans nopas. Aínda

ída, a auga bote pequen

ate para rep

n. Os conducia. Dou fe.

se che diner mal.

URADA

versas Spitz, s que mos a evais.

dísima éntica

mado urg, o ncerto esde o a.

o caso así, o

serve no de

poñer

utores

n auf

POM

POMB

Wiener s

C

BA DOURADA

Passau: a c

snitzel, acomp

afé Central (V

cidade dos tre

pañada dun viñ

Viena): Peter A

MBA DOURA

s ríos

ño branco do

Palacio d

Altemberg

ADA

ano M

de Schönbrunn

Maio de 1945: forz

n (Viena)

HeuriXabier

Li

os presos antzas de liberaci

ger (taberna) Parguiña sc

inz

ifascistas espaión (Mauthaus

nas aforas de

37

cripsit

añois saúdan asen)

Viena

as

Ola, cachiCons

Comxeralque glaciexten

Estasson especestarglacigrandencochamse deno

Tedemiñaentenmesmrealidmoree o c

38

chámome iño das mso (Ourense

mezo por dl: son acumquedaron

iar nunhansa.

s morenas (uns d

ctaculares r en fronte iar, senóndiosidade e ro de aprov

mado “O valencontran,

omínase Cha

es aquí unha modesta ndo moito mo velas edade, xa qenas, estás veo ao mesm

Pablo e vomorenas dee).

describir asmulacións dacumulado

a zona

(xa falo dasdos exemen Galicia,dunha xa

n tamén por encontveitamento l do Cenza”

dentro aguazoso.

has fotos, opinión –

disto– digoen imaxes que aparte vendo o va

mo tempo.

POM

AS MORE

ouvos falar Vilariño

s morenas de sedimens ao pé drelativamen

s de Vilariñmplos m, non só pantiga ling

pola trarse baixohidroeléctr

”. O lugar onde Vilari

aínda que –que eu no que non

que velas de veres

l, as monta

MBA DOURA

ENAS DE V

un de

en ntos dun nte

ño) máis

por gua súa

o un rico nde iño,

na non é o na as

añas

ADA

VILARIÑO

Pablo C

O

Carballo Pa

POMBA DOU

coret - 1º E

URADA

SO C

POMB

O 25confede Eano efeitoprofeseu inter

BA DOURADA

5 de xaneiferencia no iEnsinantes d

e incluso d: o motivoesor Ernst aprofesor deese, reprodu

UN

iro de 200instituto Al

de Ciencias ous alumno deste artig

aos alumnose Física, Cucimos a ca

POM

PREMIO N

08, o premfredo Brañade Galicia)

os fixéronllego é facer s de bachareConstantinoarta e a súa t

MBA DOURA

NOBEL EN

io Nobel das de Carba); sobre estee unha entrchegar aos

elato do IESo Armesto tradución po

Carb

Algúanos

Se ao qu

2sociprov

3formque

Estepodevida

Rich

ADA

N CARBAL

de Químicaallo convocae feito xa crevista. Polos alumnos S Illa de TaRamón. Cor se é dalg

ballo, 25-1-

úns consellos a novos es

1. Se sempautocrítico cue fas ao teu

2. Intenta sedade e non

veito person

3. Fagas o ma posible. I

como o fas

es son uns cerían axudaa.

hard Ernst

LLO

a Richard ado por Enccomentamoso tanto nonas palabras

aibo de Maromo creem

gunha utilida

2008

os dun señostudiantes.

pre honradoco que fas e u ámbito.

sempre trabn penses demnal.

que fagas, Importa me.

antos consearche no teu

Ernst deu ciga (Asocis na revista

n imos falars que dedicrín, a petició

mos que soade.

or entrado en

o contigo meen como af

ballar a favomasiado no

faino da meenos o que f

ellos que camiño pol

39

unha iación a dese r dese cou o ón do on de

n

esmo. fecta

or da teu

ellor fas

la

dunhrecobparmos

tit

nun c

O prposibdescuGobi

Na cé copapeasasiadap

40

ha ducia debrados. cularmente tra un Vecombate cun

rimeiro fósblemente Vuberto en 1i, en Mongo

cultura popuoñecido sobl como uino, na novtación fílmi

e esqueletoUn efamoso é

elociraptor n Protocera

sil de veloV.mongolien1922 no deolia.

ular, o velobre todo pun cruel evela de 199ica Parque X

POM

VEL

Écm

Fepdpcdv

Omb

s fósiles espécime é o que

enleado atops.

ociraptor, nsis, foi eserto do

ociraptor polo seu e astuto 0 Parque XXurásico, es

MBA DOURA

LOCIRAPT

É un xénerocara a finaimillóns de a

Foi un carníe tres garraspata, a cal diferenza doposuía un cchato, dirixide grande velocidade.

O Velocirapmáis coñeciben coñecid

Xurásico destreada en 1

ADA

TOR

o de dinosas do períod

anos.

ívoro bípeds, unha delausaba para

outros dromcranio baixido cara ab

lonxitude

ptor é un didos polo p

do polos pal

Michael C1993 e dirix

auros terópodo Cretácic

o, cunha coas alongadaa matar as meosáuridosxo e alongabaixo. Posuí, o que

dos xéneropúblico en leontólogos

Crichton, e xida por Stev

Alba

POMBA DOU

odos que vio, fai uns 7

ola longa e ra e curva en

súas presas, o velocirado e un fía patas trasexplica a

os de dinosxeral. Tam

, con non m

na súa posven Spielbe

Añón 4ºES

URADA

iviron 75-71

ríxida n cada as. A raptor fociño seiras

a súa

sauros mén é menos

sterior erg.

SO- A

POMB

Sopa

Tes q

Busc

BA DOURADA

as de letras

que atopar o

ca 10 nomes

V B CO O LL V LO S SI P CA V OS W LC I CI P JP A RE K FÑ W AC R IS D HB E AV M TB U RF Z O

s

o nome de s

P AO NK RE MM SO WN LT FE CY RN P

s de deporte

C B A L A Y L A O S E J C C I O L E L A M C L I J Ñ O R K O F O R A B C I S J H C F A B S T L E R R O O W Q

POM

PA

seis series d

A T RN O ZR O CM S OS D EW V DL H GF B RC A I R O LP O C

es e os nome

W U CN X TW T AG V OF O GB B OC O FS M LX I SU R IL A NV I KL G PU T BS Y KT D DG B AT E N

MBA DOURA

ASATEMP

de debuxos a

I C IL Ñ DI P LL P MÑ R MO R AI Ñ PA J SL L OA S MO Y O

es dos autor

C I CT V P A T LO B ÑG Y NO L F F E J L T OS R S I I EN A CK T AP L RB O LK N OD O S A L ON I S

ADA

OS

animados.

O BU T AI O ZJ F EF T YE Y PL S OÑ A TU T OI O T

M B Q

res desta so

L I SF D JE T IO G HD F TD C JG E LS M EG A UG K NE L IH T OK A LH K NR D GD C VN C EA P R

I P A S Z D E S Y Q P F O A T I O Q T G Q W

G

opa

M O TK F OS M OQ O NN A HO S EY C KS S I H G

M Q MN E OE S QA Q LX U AO I M L SS T OO F E

Iván S

Gabriel Org

T R B O A I O N F N A A H L G E D E K O S I N Q G O U M T I O N L Q I U L M H A D N J A O S B T O A N E B A

41

Sotelo

gueira

XeroQue

42

oglífico come Pedroo?

POMMBA DOURAADA

POMBA DOU

Kevin 1º

URADA

º ESO

POM

POMBBA DOURADA

PAISAAXE 9.VI. .AC

MBA DOURA

CU E EAR LA Autor -

ADA

TIN ITA CH N- Xulio García

NESA.PAPELa Rivas

L. m42 X 29 c 2011.

43

I.E.S.

ALFREDOO BRAÑAS

POMBA

S – CARBA

A DOURAD

ALLO DE B

DA 2012

BERGANT

TIÑOS