Tema 11.- As sociedades humanas e os fenómenos migratorios.

1.- A organización das sociedades.

As grandes áreas culturais do mundo.

2.- A evolución da sociedade humana.

sociedades tradicionais sociedades modernas

A maioría de persoas viven no campo. Unha parte da poboación emigrou á cidade para

empregarse nas fábricas ⇒ as zonas urbanas crecen

Predominan as actividades agrícolas e gandeiras. As

actividades manufactureiras que se levan a cabo son

de tipo artesanal.

A actividade agrícola e gandeira perde importancia a

prol da actividade industrial.

A produción é reducida e está orientada á

supervivencia.

Altos niveis de produción. A produción está orientada

ao mercado.

A forma de poder é personalista e autoritaria, propia

dos reis e dos señores feudais.

A forma de goberno predominante é a democracia. A

xestión política está determinada polas leis

Os comportamentos adoitan ser moi estables porque

están suxeitos a estritos códigos relixiosos e morais.

Os comportamentos son máis flexibles e cambiantes.

As normas relixiosas e morais teñen menos influencia

A comunicación entre os pobos e as persoas é moi

limitada porque poucos teñen a oportunidade de

viaxar ou de ter noticias de fóra da súa propia aldea.

As comunicacións son máis fluídas, debido ao gran

desenvolvemento dos sistemas de transporte e os

medios de comunicación

... ...

3.- A diversidade das sociedades europea e española.

• Son sociedades democráticas: os cidadáns elixen periodicamente e de forma libre os seus

representantes para que lexislen e gobernen.

• A maioría da poboación activa traballa no sector servizos, e a industria está altamente cualificada.

• Presentan un alto nivel de benestar (elevado IDH).

• A taxa de paro é elevada en moitos países (entre eles España). Os mozos teñen dificultades para

atopar traballo e tardan en emanciparse.

• A sociedade é urbana e dinámica. Presenta unha esperanza de vida das máis altas do mundo, pero

iso non é sinónimo de que todos gocen dunha elevada calidade de vida.

• Teñen unha poboación avellentada e a TN é a máis baixa do planeta.

• Isto vese compensado pola abundante afluencia de inmigrantes procedentes doutros continentes.

• Son sociedades multiculturais:

➢ A diversidade cultural e étnica en Europa reflíctese tanto na variedade de linguas coma nas

manifestacións artísticas e culturais dos Estados e as rexións que a integran.

➢ A estas diferenzas súmanse as introducidas polos inmigrantes procedentes doutros continentes.

➢ A sociedade española tamén é multiétnica e plurilingüe: á diversidade cultural das comunidades

autónomas súmase a aportada polas comunidades estranxeiras.

Índice de Desenvolvemento Humano (IDH)

• É un indicador elaborado polo Programa das Nacións Unidas para o Desenvolvemento (PNUD)

que mide o nivel de benestar ou desenvolvemento dos habitantes dun país.

• Considera tres criterios básicos:

➢ os indicadores económicos: Produto Interior Bruto (PIB) real por habitante;

➢ a saúde: esperanza de vida ao nacer e acceso á sanidade;

➢ a educación: taxa de alfabetización e matriculación nas ensinanzas primaria, secundaria e

superior.

• O IDH exprésase en valores abranguidos entre 0 (mínimo) e 1 (máximo). Distínguense tres

categorías:

➢ desenvolvemento humano alto: IDH>0,8

➢ desenvolvemento humano medio: IDH entre 0,5 e 0,8

➢ desenvolvemento humano baixo: IDH<0,5.

O Índice de Desenvolvemento Humano na Unión Europea en 2014.

4.- As migracións hoxe.

migracións

s

causas

s

tipos

s

naturais: catástrofes naturais (secas, inundacións, terremotos…)

políticas: guerras, deportacións, persecucións étnicas…

relixiosas: persecucións de minorías relixiosas

económicas: desemprego, expectativas de mellorar nivel de vida…

outras: exceso de poboación, estudos, turismo, éxodo rural…

segundo a súa formación

segundo a súa situación

segundo o ámbito

segundo a

voluntariedade

forzadas: trata de escravos , deportacións, refuxiados…

segundo a

duración

segundo o

destino

emigrantes

s

libres: xubilados residentes, traballadores, estudantes…

temporais: estacionais, movementos pendulares…

definitivas: españois en América, españois en Alemaña…

interiores: éxodo rural, migracións interurbanas…

exteriores: migracións transoceánicas, as actuáis…

cualificados / sen formación

legalizados / refuxiados / indocumentados

nacionais / internacionais

As principais rutas migratorias actuais.

Contin. rexións emisoras de emig. destino áreas receptoras de inmig. tipo de emig.

América

México América do Norte

América do N (Canadá e

EUA)

Venezuela

Arxentina

pouco

cualificados

América Central e Caribe América do Norte

Colombia e Perú América do N/ Venezuela / Asia

Bolivia e Paraguai / Chile Arxentina

Europa

Leste: Romanía, Bulgaria) Países da UE máis desenvolvidos (O e S)

Países do O e S de Europa

pouco cualif.

Rusia Países máis desenvolvidos da UE cualificados

África

África do Norte Unión Europea / Estados do Golfo

Costa de Marfil e Ghana

Gabón

Sudáfrica

pouco

cualificados NE: Exipto, Somalia, Sudán UE / Estados do Golfo

África Occidental UE / Costa de Marfil e Ghana / Gabón / Sudáfrica

África Central e Austral Sudáfrica / Gabón / Australia e Nova Zelandia ambos

Asia

Turquía, Siria e Cáucaso UE / Estados do Golfo / Rusia

Estados do Golfo Pérsico

Xapón

ambos

Asia Central América do Norte / UE

Península Índica UE / Estados do Golfo / América do Norte

China Hong Kong / UE / Extremo Oriente Ruso / EUA /

Australia e Nova Zelandia

Corea do Sur / Xapón Xapón / América do Norte

Sueste asiático Estados do Golfo / Hong Kong / Australia e Nova

Zelandia / EUA

Oceanía Australia e Nova Zelandia cualificados

As rutas de inmigración a Europa.

5.- Os efectos das migracións.

efectos para os países de orixe (emisores) para os países de destino (receptores)

económicos

• entrada de divisas: os emigrantes envían ás

súas familias unha parte dos aforros que

conseguen, o cal é unha importante fonte

de ingresos para o país

• incremento da oferta de man de obra: persoas

novas dispostas a realizar todo tipo de traballos

⟹ isto revitaliza o mercado laboral interno

• expansión da economía: os inmigrantes

contribúen cos seus impostos e son un

importante colectivo de consumidores

sociais

• perden habitantes con alta cualificación

profesional ou académica, nos que

investiron importantes recursos para

formalos ⟹ o país empobrécese

• cambios demográficos: redúcese a

poboación adulta, baixa a TN e a poboación

avellenta

• reciben profesionais cualificados que non tiveron

que formar ⟹ o país enriquécese

• cambios demográficos: aumenta a poboación

adulta en idade de traballar, aumenta a TN e a

poboación rexuvenece

• pode xerar conflitos de convivencia: formación

de guetos, rexeitamento ao emigrante, porque é

estranxeiro (xenofobia) / polos seus trazos

físicos ou culturais (racismo)

culturais

• dificultades de integración dos inmigrantes, que

levan consigo os seus sinais de identidade

• contacto entre diferentes culturas, que poden mesturarse coas tradicións locais ⟹ maior

diversidade cultural

6.- España: país de emigrantes, país de inmigrantes.

A emigración exterior.

Destino Países Período Procedencia

América Arxentina, Brasil, Cuba, México,

Uruguai, Venezuela...

Desde a segunda metade do século

XIX ata 1929 (crise económica)

A maioría dos emigrantes procedían

de Galicia, Asturias e Canarias

Europa

Suíza, Alemaña, Francia, Holanda,

Reino Unido, Bélxica, Luxemburgo

Desde mediados do s. XX (sobre

todo desde 1960) ata 1973 (crise do

petróleo)

Sobre todo de Andalucía e Galicia +

Castela e León, Valencia e

Estremadura

As migracións interiores en España na década de 1960.

A inmigración estranxeira en España no ano 2011.

colectivo procedencia caracteres

inmigración

económica e laboral

países pobres de

África, América e Asia

• buscan traballo e unhas condicións de vida dignas

• chegan a España de xeito legal ou clandestino (“sen papeis”).

inmigración de

alto nivel profesional

e estudantes

sobre todo da Unión

Europea

• inmigrantes moi cualificados: técnicos, enxeñeiros, médicos,

economistas... + estudantes estranxeiros

• residen temporalmente en España

inmigración

residencial

sobre todo países do

Norte de Europa

• persoas xubiladas que buscan un lugar agradable onde vivir

(clima, servizos...)

• instálanse na costa mediterránea, Andalucía e os arquipélagos

balear e canario

refuxiados moi dispar • persoas perseguidas por motivos políticos, étnicos, relixiosos,

guerras...

A poboación estranxeira por Comunidades Autónomas en 2011

01-01-2016

de 2018

7.- Quen emigra fóra de España?

A emigración española segundo sexo e idade no ano 2014.

A emigración da poboación española segundo o país de destino (2013-2014).

A poboación estranxeira por comunidades autónomas no ano 2015. [% respecto ao total nacional]

O saldo migratorio en España no ano 2016 (datos do INE).