Tema 7- Os espacios industriais

Tema 7- Os espacios industriais- A industria e as materias primas- As fontes de enerxa- A industria espaola entre 1855 e 1975- A crise e a reestructuracin industrial: 1975-1985- A industria espaola na actualidade

Temas de selectividadTema largo: La actividad industrial en un mundo globalizado; la industria espaola: factores de localizacin y su distribucin actual.Grfico y/o tabla sobre la evolucin del porcentaje de poblacin activa en el conjunto de los sectores productivos (que sirva para todos los sectores)* &Grfico y/o tabla sobre la evolucin de la participacin del sector industrial en el PIBGrfico y/o tabla sobre la evolucin del gasto en I+D en los ltimos aosMapa del reparto de la poblacin activa industrial

A industria e as materias primas1- Os tipos de materias primas2- Os problemas da minera

1- Os tipos de materias primasDefinicin: Son os recursos que a industria transforma en produtos semielaborados ou elaboradosTipos:A- Materias primas de orixe orgnica: orixe agrcola, ganadero e forestalB- Materias primas mineralesMinerais metlicos: Fe, Zn, Pb, CuMinerais non metlicos: para a construcin e industria qumica.Rocas de canteira: construcin

OS PROBLEMAS DA MINERA ESPAOLAEconmico-sociaisMedioambientaisTiposConsecuenciasActuacinsEsgotamentoBaixa calidadeAltos prezosCaresta extraccin

Crise DependenciaReconversinCompetitividadReciclajeSobreexplotacinContaminacinAlteracins paisaxsticasEficienciaTecnoloxas limpasRehabilitacinACTUACINS

Poltica mineira segn directrices da UE

As fontes de enerxa1- Introducin2- Principais fontes de enerxa primarias2.1- O carbn2.2- O petrleo2.3- O gas natural2.4- A enerxa nuclear2.5- A enerxa hidrulica2.6- As novas fontes de enerxa renovables3- Producin e consumo de electricidade4- Os problemas e a poltica energtica

IntroduccinDefinicin: Fontes de enerxa son os recursos que proporcionan a forza necesaria para desenvolver un traballo.Clasificacin: renovables e non renovables, primaria e final Espaa: Desequilibrio e dependenciaA- O consumo de enerxaB- A producin interior: do carbn e a enerxa nuclear.C- O autoabastecimiento: Dependencia do exterior

FONTES DE ENERXAPRIMARIASCARBNPETRLEONUCLEARGAS NATURALHIDRALICARENOVABLES

O carbnDefinicin: roca estratificada combustible de cor negra, formada pola descomposicin de restos vexetales ao longo de millns de anos (antracita, hulla e lignito).O uso do carbn en Espaa na historia. Maior na poca da Revolucin industrial gracias ao proteccionismo, msi tarde e despois da autarqua sustituido polo petrleoActualmente a producin de carbn en Espaa descende debido a:1- Esgotamento dos mellores xacementos, de mala calidade2- Disminucin da demanda, domstica e industrial.3- Explotacin custosa, seis veces mis caro, vetas estreitas, minas subterraneas, etc.4- A Entrada na CEE (hoxe a UE) acabou co proteccionismo do sector.A producin actual insuficiente e hai que importar.Destino: Industrias siderurxica e cementeira, calefaccins, centrais trmicas.

Porducin de carbn en Espaa 1935-2007

Principales vendedores de carbn a Espaa

O petrleoDefinicin: Aceite mineral, de cor moi escura, mestura de hidrocarburos formado pola descomposicin e almacenamento en capas xeolxicas de animais e plantas de fai millns de anos.O consumo de petrleo en Espaa: a partir da dcada dos 60 polo seu baixo custo. Coa crise do 1973 disminue e aumenta o consumo de carbn dende enton o seu crecemento e constante anda que agora a ritmo menor.DEPENDENCIA CASE ABSOLUTA DAS IMPORTACINSDestino: Derivados e produtos qumicos,transporte e industria.Localizacin das centrais de fueloil e refineras.

Orixe do petrleo que chega a Espaa

Refineras en Espaa

Petroleo producido en Espaa

O gas naturalDefinicin: mestura de hidrocarburos gaseosos; predominio do metano, xacimentos asociados ao petrleo.Evolucin do consumo en Espaa: aumentou por alto poder calorfico, prezo baixo, menos contaminacin (apenas ten xofre)Producin: insignificante, a maiora importado.Destino: Uso calrico en industrias e fogares, derivados na industria petroqumica (polipropileno, naftas.) e producin de electricidade en centrais convencionais ou de ciclo combinado.Localizacin das principais centrais.

Poveedores de petroleo e gas

Central de ciclo combinado (funcionamento)Dentro do tipo de centrais que utilizan combustibles fsiles (carbn, petrleo, gas) a que menos contamina e maiores rendementos obtn.

Central de ciclo combinado en San Roque (Cdiz)

A enerxa nuclearTipos: de fisin (utilizada actualmente) e de fusin (en fase experimental)A enerxa de fisin- A evolucin do consumo en Espaa: Vantaxes e inconvenientes.Uranio importado de NgerDestino: centrais nucleares (localizacin).Enerxa de fusin: Proxecto ITER

Central nuclear (funcionamento)

Central nuclear

Almacenamento de residuos nucleares no Cabril (Crdoba)Esquema de almacenamento dos residuos nucleares no Cabril.Os obxectivos das diferentes capas son: evitar o acceso de auga, minimizar as consecuencias de movementos de terras e disipar a calor xerada polos residuos nucleares.

Proceso de almacenamento de residuos no Cabril (Crdoba)El problema de los residuos nucleares es que su periodo de actividad es mucho mayor que la esperanza de vida de los espacios o bnkeres en los que estn confinados.

Almacn temporal centralizado de EspaaO Almacn temporal centralizado de Espaa un proxecto de almacn temporal centralizado (ATC) para residuos de alta actividade suscitado polo Goberno de Espaa en 2009 ante a necesidade de almacenar no propio pas os residuos nucleares que via enviando a instalacins de Reino Unido e Francia.O 30 de decembro de 2011 aprobouse en Consello de Ministros unha resolucin pola que se seleccionaba ao municipio de Villar de Caas (Cuenca), para albergar o futuro ATC.

A fusin nuclear (en experimentacin)Pnsase que a obtencin de electricidade a travs da fusin nuclear supoera o fin dos problemas enerxticos no planeta xa que a fonte de enerxa utilizada (auga e litio) moi abundante e o proceso apenas sera contaminanteA fusin nuclear unha reaccin nuclear na que dous ncleos de tomos lixeiros, en xeral o hidrgeno e os seus istopos (deuterio e tritio), nense para formar outro ncleo mis pesado. Xeneralmente esta unin vai acompaada coa emisin de partculas (no caso de ncleos atmicos de deuterio emtese un neutrn). Esta reaccin de fusin nuclear libera ou absorbe unha gran cantidade de enerxa en forma de raios gamma e tamn de enerxa cintica das partculas emitidas

A enerxa hidrulicaProducin de electricidade aproveitando a forza do auga almacenada en embalses.A sa producin non s depende da potencia instalada senn tamn do auga almacenada (precipitacins)Esta cantidade supn o 11% da electricidade producida no noso pas, e anda que aumente en valores absolutos, dimine en relacin do resto de fontes de enerxaO maior crecemento tivo lugar entre 1950-1970.

As novas fontes de enerxa renovabeisAs enerxas renovabeis: orixe, inconvintes do principio e situacin na actualidadeTipos:Minicentrales hidrulicasEnerxa de biomasaEnerxa elicaEnerxa solar: trmicas e fotovoltaicasEnerxa geotrmicaEnerxa maremotriz

As minicentrais elctricas en Espaa

Enerxa da biomasa

Enerxa elicaParque elico no alto do Cerredo

Central solar trmica

Central solar fotovoltaica (paneis de silicio xeneran electricidade)

O mapa do potencial da enerxa fotovoltaica en EuropaAlemania e o maior productor de Europa de clulas fotovoltaicas

Enerxa xeotrmicaObtense aproveitando a calor del interior da terra quentar agua e xenerar electricidade

Enerxa maremotrizEspaa apenas utiliza esta fonte de enerxa. No Cantbrico estn as primeras centrais

Central maremotriz (costa francesa)Obtencin de energa elctrica aprovechando las mareas.Tambin se puede obtener electricidad aprovechando la fuerza de la olas (energa undimotriz)

Producin e consumo de electricidadeA electricidade unha fonte de enerxa final que xorde da explotacin das primarias.Evolucin do consumo de electricidade en Espaa.: 1960-85; 1985-actualidade.Producin en centrais trmicas, nucleares, hidroelctricas, elicas e fotovoltaicas.Uso da electricidade: motores, calor ou fro, iluminacin, transmisin de informacin.

Produccin de electricidad por CCAAQue CCAA producen mis electricidade?Cales sern as fontes de enerxa principais en cada unha delas?

Os problemas e a poltica enerxticaProblemas energticos espaois e europeos: dependencia, reducin da competitividad econmica, impacto medioambientalAs polticas energticas tratan de paliar eses problemas.Obxectivos:1- Seguridade no abastecemento para reducir a dependencia externa.2-Contribucin da enerxa competitividad mediante abaratamiento e eficiencia.3- Reducin de impacto ambiental dos problemas que causa a producin de enerxa (sobreexplotacin, contaminacin do aire, as augas, xeracin de residuos, riscos).Medidas: reducin de consumo, pechadura de centrais contaminantes, reutilizacin de residuos?Plan de Enerxas Renovables.

Saldo da balanza enerxtica espaola

Mapa de enerxas renovables

A industria espaola entre 1855 e 1975 Evolucin histrica A produccin industrial 1855-1975 A estructura industrial 1855-1975 A localizacin industrial 1855-1975 As reas industriais 1855-1975 A poltica industrial 1855-1975

Evolucin histrica O lento inicio da industrializacin (1855-1900) O crecemento do primeiro tercio do seculo XX O estancamento durante a guerra e a posguerra O desenvolvemento industrial (1960-1975)

O lento inicio da industrializacin (1855-1900)A industrializacin produciuse con atraso con respecto ao resto de Europa debido a:1- Escaseza de materias primas e fontes de enerxa.2- Escaso investimento industrial3- Demanda limitada de produtos industriais4- Atraso tecnolxico5- Situacin exterior desfavorable6- Poltica industrial inadecuada: o proteccionismo desincentivo a modernizacin.

O crecemento do primeiro tercio do sculo XXCausas:1- Crecemento da minera2- Aumento do investimento industrial3- Incremento da demanda de produtos industriais.4- Incorporacin dos avances da 2 Rev. Industrial.5- Poltica proteccionista

O estancamento durante a guerra e a posguerraA Guerra Civil (1936-39) e a posguerra (1939-1959) frearon o desenvolovemento industrial.

O desenvolvemento industrial (1960-1975)O abandono da autarqua en 1959 trouxo o desenvolvemento industrial.Causas:Aumento do investimento na industria.Crecemento da demandaMelloras tcnicas do exteriorBaixo prezo da enerxaPoltica estatal de fomento da industrializacin.

A produccin industrial 1855-1975Na segunda metade do sculo XIX adoptronse as innovacins tcnicas da 1 Rev.Industrial (textil e siderrgica)No primeiro terzo do sculo XX e Franquismo as da 2 Rev. Ind: diversificacin industrial (sectores bsicos, de bens de consumo, de bens de equipo)

A estructura industrial 1855-1975Sistema de producin diverso: tradicional (en pequenas empresas) e fordista (economas de escala)Tamao de empresas contrastadoAtraso tecnolxico e dependencia externa (tecnolxica, financeira e enerxtica)Man de obra crecente e con escasa cualificacinConclusin: Industrializacin limitada.

A localizacin industrial 1855-1975Factores clsicos de localizacin industrial1- Proximidade s materias primas e fontes de enerxa2- Mercado de consumo amplo3- Man de obra abundante4- Sistemas de transporte5- Capital6- Sectores de apoio7- Polticas industriaisConsecuencia: tendencia concentracin industrial en grandes aglomeraciones urbanas

As reas industriais 1855-19751- Primeiras reas industriais: a periferia (Asturias, Cantabria, Pas Vasco e Catalua) e Madrid.Causas: reas extractivas, reas portuarias, reas urbanas2- reas industriais entre 1900 e 1975As rexins tradicionais afianzan a sa hexemonaInciase unha certa difusin desde 1960: periferias dos espazos tradicionais, os novos eixes, enclaves illados

A poltica industrial 1855-1975O marco e os obxectivos da poltica industrial.-Marco: proteccionismo e intervencin estatal-Obxectivos: impulsar a industria e corrixir o seu desigual reparto.A promocin e o desconxestionamento industrial-A promocin: polos de promocin (en reas deprimidas) e desenvolvemento (en cidades cunha certa base industrial)-Resultados: non se alcanzaron as previsins e o efecto dinamizador foi escaso.Outras actuacins: Zonas de Preferente Localizacin industrial, Polgonos de Preferente Localizacin Industrial, Polgonos de Preferente Localizacin Industrial e Grandes reas de Expansin Industrial. O desconxestionamento: Creacin de polgonos de desconxestionamento industrial

Mapa dos polos de desenvolvemento industrial

A crise e a reestructuracin industrial: 1975-1985 A crise industrial As causas da crise As consecuencias da crise A reestructuracin industrial A reconversin industrial A reindustrializacin

A crise industrial As causas da crise- Causas externas Encarecimento da enerxa A Terceira Revolucin industrial: novas tecnoloxas, novos sectores industriais, novos sistemas de fabricacin As novas esixencias da demanda A globalizacin da economa: divisin internacional do traballo, os NPI - Causas internas Deficiencias da industria espaola: especializada en sectores maduros, deficiencias tecnolxicas, dependencia energtica Conxuntura histrica: A Transicin

A crise industrialAs consecuencias da crise

Pechadura de empresasDescenso de producin e beneficiosAumento de endeudamiento e paroDescenso de achega ao PIBPosicin semiperifrica da industria espaola.

A reestructuracin industrialA reestructuracin industrial ten das vertentes: reconversin industrial e reindustrializacin.

Reconversin industrial

Obxectivo: conseguir a viabilidad e competitividad dos sectores en crises.Actuacins: Axustar a oferta demanda. Como?: pechadura de empresas, reducins de persoais, melloras tecnolxicas, especializacin.Sectores: Siderometalrgico, naval, electrodomsticos.Resultados:1- Negativos: reducin de emprego, as pequenas empresas quedaron fra. 2- positivos: sntanse as bases da recuperacin.

A reestructuracin industrial

A reestructuracin industrialA reindustrializacin

Obxectivo: Recompoer o tecido industrial para diversificar a actividade econmica e xerar emprego.Actuacins: creacin das ZUR (zonas de urxente reindustralizacin)reas: Cornisa cantbrica, Andalucia.Resultados: 1- Positivos: Crecemento do investimento e diversificacin industrial. 2- Negativos: aumento dos desequilibrios, axudas s a grandes empresas.

Mapa da reestructuracion industrial en Espaa

A industria espaola na actualidade1- A recuperacin da industria 1985-20072- A producin industrial actual3- A estrutura actual da industria4- A localizacin industrial actual5- As reas industriais actuais6- A poltica industrial actual

A recuperacin da industria 1985-2010A incorporacin Comunidade Europea

Os cambios da Terceira Revolucin Industrial-Os cambios na producin industrial.-Os cambios na estrutura industrial

Os cambios na localizacin industrial.

As manifestacins da recuperacin industrial

A incorporacin Comunidade Europea.Retos: mercado moi competitivo, nova regulacin mis esixente, supresin de axudas e monopolios Vantaxes: Aumento de mercado, desaparicin de aranceis, acceso a innovacins, capital estranxeiro.

Os cambios da Tercera Revolucin IndustrialNa producin: - Novos sectores industriais: TIC, automatizacin, novos materiais, novos medios de transporte, biotecnologa, enerxas renovables?. Na estrutura:- Cambios no sistema de producin: descentralizacin en empresas multiplanta, subcontratacin e rede de pymes; e flexibilizacin produtiva (economas de gama no canto de economas de escala) - Cambios no tamao das empresas: proliferacin de PYMES - Cambios no emprego industrial: cualificacin, terciarizacin e desregulacin Na localizacin industrial: - Difusin dalgunhas industrias, concentracin doutras (alta tecnoloxa, servizos, oficinas)

As manifestacins da recuperacin industrialCrecemento do ndice de producin e da ocupacin industrial. Dimine a sa porcentaxe no PIB e na ocupacin por sectores pero ten papel esencial. Segue habendo problemas que tratan de corrixirse mediante as polticas industriais.

A produccin industrial actual Os sectores industriais maduros

Os sectores industriais dinmicos Os sectores industriais punta ou de alta tecnoloxa

A produccin industrial actualOs sectores maduros (-competitivos, -demanda, afectados pola reconversin) Exemplos: metalurgia, electrodomsticos, naval, textil e confeccin Os sectores dinmicos (alta productividad por demanda asegurada) Exemplos: automovil, qumico, agroalimentario. Sectores de alta tecnoloxa Tense implantado con atraso Localzanse en parques tecnolxicos.

A estructura actual da industriaDimensin media das empresas reducida -Vantaxes: menor conflictividad laboral, adptanse mellor aos cambios - Inconvenientes: produtos menos competitivos A investigacin e a innovacin son insuficientesA creacin de tecnoloxa insuficiente e dependente: por escaso investimento e contacto entre empresa e universidade

A localizacin industrial actual Os factores actuais de localizacin As tendencias actuais: difusin e concentracin

O factores actuais de localizacinPerde importancia a proximidade aos recursos naturais e ao mercado de consumo. Mantn importancia os sistemas de transporte e a man de obra. Novos factores: Acceso informacin e innovacin O territorio e os seus recursos, a sa man de obra, a sa contorna empresarial, e o apoio dos axentes sociais s empresas.

As tendencias actuais: difusin yeconcentracinDifusin debido a: os problemas das grandes concentracins, melloras no transporte, a industrializacin endxena Concentracin en espazos centrais: sectores de novas tecnoloxas, sedes sociais e de xestin Conclusin: aumenta a complexidade porque se mantn a capacidade de atraccin das reas industriais tradicionais pero cun aumento das forzas difusoras.

Areas industriais actuais

reas industriais actuais Introducinreas industriais desenvolvidasreas e eixes industriais en expansinreas e eixes industriais en declivereas de industrializacin inducida ou escasa

IntroducinMantense fortes desequilibrios industriais, que teen como consecuencia outros tipos de desequilibrios: riqueza, infraestructuras, servizos, equipamientos, peso poltica Ver mapa Entre as reas industriais distnguense diferentes tipos.

reas industriais desenvolvidasreas metropolitanas de Madrid e Barcelona. Gran transformacin pola reconversin e a revitalizacin industrial (ver mapa ) Zonas con forte terciarizacin da industria.

reas e eixos industriais en expansinCausas da sa industrializacin: por difusin ou industrializacin endgena. Tipos: - Coroas metropolitanas: industrias tradicionais en polgonos industriais, industrias innovadoras en parques tecnolxicos - Franxas periurbanas: polgonos de naves encostadas, produto da recolocacin ou de novas industrias. Eixes de desenvolvemento industrial: eixes do Ebro e do Meditarrneo, en conexin co sur de Europa; eixes rexionais: rede en torno a Madrid, eixes interiores. reas rurais: estrutura (pequenas, pouco capitalizadas, traballo pouco cualificado e flexible); factores de localizacin (relocalizacin, empresarios autctonos, empresas innovadoras).

reas e eixos industriais en decliveLocalizacin: cornisa cantbrica e enclaves illados (Cdiz, Ponferrada, Puertollano)Causas: sectores maduros, dificultades para a reindustrializacin ( pouca cualificacin, conflictividad), deterioro medioambiental, desenvolvemento urbano desorganizado.Consecuencias: desindustrializacin, emigracin, perda de competitividad.Excepcin: Pas Vasco

reas de industrializacin inducida ou escasaInducida Aragn, Castilla-Len, Andaluca xorden nas polticas de desenvolvemento industrial dos sesenta. Industrias tradicionais e de bens de consumo.Escasa Castela A Mancha, Estremadura, Baleares e Canarias. Pouca industria, pequena e mediana empresa e pouco competitiva.

A poltica industrial actual O marco e os obxectivos A poltica sectorial A poltica estructural A poltica territorial A poltica medioambiental da industria

El marco e os obxetivosO Marco:

Crecente apertura ao exterior: Fin de aranceles, aumento expor/impor, crecemento de investimentos; retos (risco de deslocalizacin, aumentar competitividad).

Disminucin da participacin do estado na industria: desaparicin do INI, privatizacin das empresas estatais mis rendibles.

Participacin da UE: marca obxectivos: sostenibilidad e competitividad; como conseguilo? Investir en investigacin e tecnoloxa.

Participacin das CCAA nas polticas industriais

Os obxectivos:

Competitividad

Arranxo de desequilibrios

Sostenibilidade.

A poltica sectorial Obxectivo (problema): hai excesiva especializacin en sectores maduros e insuficiente desenvolvemento dos sectores de alta tecnoloxa.

Medidas:- Culminacin da reconversin e a reindustrializacin.- Creacin de observatorios industriais.- Apoio aos sectores mis expostos competencia exterior (textil, automovil, aeroespacial)

A poltica estructuralObxectivo: solucionar os problemas da competitividad e escasa internacionalizacin das empresas.

Medidas:1- Axudas segundo o tamao das empresas: axudas a PYMES (creacin do Plan de Fomento Empresarial; innovacin en Pymes co Plan Innoempresa; e a internacionalizacin co Programa PIPE)

2- Fomento da investigacin, innovacin e a tecnoloxa para situar a Espaa no grupo de vanguardia (Plan Nacional de I D i 2008-2011)Medidas: gasto en I D; mellora da investigacin; fomentar a transferencia de investigacin a empresas (programa CENIT); participacin en programas internacionais (programa Eureka), impulso de investigacin en empresas (programa PROFIT); extensin das TIC a toda a sociedade (Plan Avanza)

3- Impulso da internacionalizacin da industria espaola

A poltica estructural da industria

A poltica territorialObxectivo: corrixir desequilibrios espaciais

Medidas: - Polticas de promocin industrial a travs da Lei de Incentivos Rexionais - Polticas de desenvolvemento endxeno: potenciar as potencialidades de cada territorio.

A poltica medioambiental da industriaObxectivo: Solucionar os problemas causados pola industria ao medio ambiente e protexer o patrimonio industrialLoitas contra problemas medioambientales mediante medidas de prevencin e correccin: fomento do desenvolvemento sostenible, loita contra a contaminacin do medio, loita contra a degradacin paisaxstica que xera a industria (operacins de rehabilitacin).Proteccin do Patrimonio industrial mediante o Plan de Patrimonio Industrial

Complexo siderrxico convertido en Parque temticoComplexo siderrxico de Duisburg (Alemaa)

*