33
TEMA 8. TEMA 8. A CLASIFICACIÓN DOS DOS A CLASIFICACIÓN DOS DOS SERES VIVOS. SERES VIVOS.

Tema 8.a clasificación dos seres vivos

Embed Size (px)

Citation preview

TEMA 8.TEMA 8.A CLASIFICACIÓN DOS DOS A CLASIFICACIÓN DOS DOS

SERES VIVOS.SERES VIVOS.

A NECESIDADE DE A NECESIDADE DE CLASIFICARCLASIFICAR..• O ELEVADO NÚMERO E VARIEDADE DE O ELEVADO NÚMERO E VARIEDADE DE

SERES VIVOS QUE HABITAN A TERRA , FAI SERES VIVOS QUE HABITAN A TERRA , FAI IMPRESCINDIBLE ORDENALOS PARA O SEU IMPRESCINDIBLE ORDENALOS PARA O SEU ESTUDO.ESTUDO.

• CLASIFICACIÓN CORRECTA IMPLICA:CLASIFICACIÓN CORRECTA IMPLICA: -CRITERIO DE CLASIFICACIÓN -CRITERIO DE CLASIFICACIÓN

OBXECTIVO E DISCRIMINATORIO.OBXECTIVO E DISCRIMINATORIO. -DEBE PODER INCLUIR SERES VIVOS -DEBE PODER INCLUIR SERES VIVOS

NOVOS.NOVOS.

• Ciencia que se ocupa de describir e clasificar os seres Ciencia que se ocupa de describir e clasificar os seres vivos,tendo en conta o grao de semellanza e as relacións vivos,tendo en conta o grao de semellanza e as relacións evolutivas entre elesevolutivas entre eles

Traballa sobre datos aportados por outras ciencias e coa Traballa sobre datos aportados por outras ciencias e coa axuda da taxonomía e nomenclatura.axuda da taxonomía e nomenclatura.

SISTEMÁTICA

• Ciencia que se ocupa de clasificar los Ciencia que se ocupa de clasificar los seres vivos en grupos dispuestos seres vivos en grupos dispuestos jerárquicamente. jerárquicamente.

• Taxón o categoría taxonómicaTaxón o categoría taxonómica: cada uno : cada uno de los grupos o niveles de una de los grupos o niveles de una clasificación jerarquizada. clasificación jerarquizada.

• La unidad fundamental de la que parte La unidad fundamental de la que parte toda clasificación es la especietoda clasificación es la especie

TAXONOMÍA

• Ciencia que se ocupa de dar nombre a los taxones Ciencia que se ocupa de dar nombre a los taxones según unas reglas preestablecidassegún unas reglas preestablecidas

• Actualmente se usa el Actualmente se usa el sistema binomial de sistema binomial de nomenclaturanomenclatura propuesto por Linneo en 1753: propuesto por Linneo en 1753:Las especies se designan por un nombre científico en Las especies se designan por un nombre científico en latín. Éste se compone de dos nombres: el nombre latín. Éste se compone de dos nombres: el nombre genérico y el específico.genérico y el específico.

NOMENCLATURA

3. LOS SISTEMAS DE CLASIFICACIÓN3. LOS SISTEMAS DE CLASIFICACIÓN • Sistemas artificialesSistemas artificiales: clasificaban los seres vivos : clasificaban los seres vivos

según criterios arbitrarios, sin que estos implicasen según criterios arbitrarios, sin que estos implicasen necesariamente un parentesco evolutivonecesariamente un parentesco evolutivo

• Sistemas naturalesSistemas naturales: clasifican los seres vivos según : clasifican los seres vivos según criterios basados en sus relaciones evolutivas.criterios basados en sus relaciones evolutivas.

• Hacia el 350 A.C., el filósofo Hacia el 350 A.C., el filósofo griego griego AristótelesAristóteles hizo la hizo la separación entre reino vegetal y separación entre reino vegetal y reino animal. Introdujo el término reino animal. Introdujo el término especie, especie, “formas similares de “formas similares de vida”.vida”.

• En la actualidad, el término En la actualidad, el término especie se refiere a un grupo de especie se refiere a un grupo de organismos de una clase en organismos de una clase en particular, estrechamente particular, estrechamente relacionados, que pueden relacionados, que pueden entrecruzarse y producir crías entrecruzarse y producir crías fértiles.fértiles.

• Aristóteles dividió a los animales Aristóteles dividió a los animales según su hábitat en: terrestres, según su hábitat en: terrestres, marinos y aéreos. marinos y aéreos.

• TeofrastoTeofrasto , botánico griego (discípulo de , botánico griego (discípulo de Aristóteles), desarrolló un sistema para clasificar las Aristóteles), desarrolló un sistema para clasificar las plantas según sus hábitos de crecimientoplantas según sus hábitos de crecimiento

hierbas (sin tallo leñoso)hierbas (sin tallo leñoso)arbustos (con muchos tallos leñosos)arbustos (con muchos tallos leñosos)árboles (con un tallo leñoso principal)árboles (con un tallo leñoso principal)• Introdujo la idea de la clasificación basada en Introdujo la idea de la clasificación basada en

similitud de estructurassimilitud de estructuras..

• Los sistemas de Aristóteles y Teofrasto se Los sistemas de Aristóteles y Teofrasto se mantuvieron casi 2000 años.mantuvieron casi 2000 años.

• Fue hasta los siglos XVI y XVII, que los exploradores Fue hasta los siglos XVI y XVII, que los exploradores llevaron a Europa plantas y animales sin identificar de llevaron a Europa plantas y animales sin identificar de otras tierras, cuando se empezó a necesitar otro otras tierras, cuando se empezó a necesitar otro sistema de clasificación y se hicieron listas sistema de clasificación y se hicieron listas organizadas de acuerdo con las características organizadas de acuerdo con las características estructurales y el valor medicinalestructurales y el valor medicinal. .

• John RayJohn Ray , botánico inglés (1628-, botánico inglés (1628-1705), inventó un método para 1705), inventó un método para clasificar las plantas de acuerdo con clasificar las plantas de acuerdo con la estructura de la semilla.la estructura de la semilla.

• Fue llamado el padre de la Historia Fue llamado el padre de la Historia Natural Inglesa.Natural Inglesa.

• Vivió 200 años antes que Darwin y Vivió 200 años antes que Darwin y Mendel, fue el primero en observar Mendel, fue el primero en observar que la especie es un grupo de que la especie es un grupo de organismos capaces de organismos capaces de entrecruzarse y que las variaciones entrecruzarse y que las variaciones en una especie son el resultado en una especie son el resultado natural del entrecruzamiento.natural del entrecruzamiento.

• Entendió la necesidad de dar Entendió la necesidad de dar nombres científicos, y dio a cada nombres científicos, y dio a cada organismo un nombre en latín. organismo un nombre en latín.

• Carlos LinneoCarlos Linneo , científico , científico sueco (1707-1778)sueco (1707-1778)

– Asignó cada organismo al reino animal o Asignó cada organismo al reino animal o

al reino vegetal.al reino vegetal.– Subdividió cada categoría en categorías Subdividió cada categoría en categorías

más pequeñas.más pequeñas.– En ese tiempo se reconocieron reino, En ese tiempo se reconocieron reino,

género y especie.género y especie.– En 1753 publicó su sistema de En 1753 publicó su sistema de

clasificación para plantas y en 1758 para clasificación para plantas y en 1758 para animales.animales.

– La especie era (y es) la unidad básica del La especie era (y es) la unidad básica del sistema de clasificación.sistema de clasificación.

– Se basaba en las similitudes de la Se basaba en las similitudes de la estructura del cuerpo.estructura del cuerpo.

– Es considerado el fundador de la Es considerado el fundador de la taxonomía moderna.taxonomía moderna.

• Ciencia que se ocupa de clasificar los Ciencia que se ocupa de clasificar los seres vivos en grupos dispuestos seres vivos en grupos dispuestos jerárquicamente. jerárquicamente.

• Taxón o categoría taxonómicaTaxón o categoría taxonómica: cada uno : cada uno de los grupos o niveles de una de los grupos o niveles de una clasificación jerarquizada. clasificación jerarquizada.

• La unidad fundamental de la que parte La unidad fundamental de la que parte toda clasificación es la especietoda clasificación es la especie

TAXONOMÍA

CATEGORÍA TAXONÓMICA CATEGORÍA TAXONÓMICA EJEMPLOS EJEMPLOS (Especie animal)(Especie animal)

EJEMPLOS EJEMPLOS (Especie vegetal)(Especie vegetal)

ESPECIE ESPECIE Homo sapiensHomo sapiens Olea europaeaOlea europaea

GENERO:GENERO: Conjunto se especies con caracteres comunes. Conjunto se especies con caracteres comunes. HomoHomo OleaOlea

FAMILIA:FAMILIA: Conjunto de géneros con caracteres comunes. Conjunto de géneros con caracteres comunes. HomínidosHomínidos OleaceasOleaceas

ORDEN: ORDEN: Conjunto de familias con caracteres comunes. Conjunto de familias con caracteres comunes. Primates Primates OlealesOleales

CLASE:CLASE: Conjunto de ordenes con caracteres comunes. Conjunto de ordenes con caracteres comunes. MamíferosMamíferos DicotiledóneasDicotiledóneas

FILO (animales) o DIVISIÓN vegetales)FILO (animales) o DIVISIÓN vegetales): : Conjunto de clases con caracteres comunes. Conjunto de clases con caracteres comunes. CordadosCordados EspermatófitasEspermatófitas

REINO: REINO: Conjunto de fila o divisiones con caracteresConjunto de fila o divisiones con caracterescomunes. comunes.

Metazoos (animal)Metazoos (animal) Metafitas (vegetal)Metafitas (vegetal)

A partir de la especie se construyen las demás categorías taxonómicas de la siguiente forma:

• Ciencia que se ocupa de dar nombre a los taxones Ciencia que se ocupa de dar nombre a los taxones según unas reglas preestablecidassegún unas reglas preestablecidas

• Actualmente se usa el Actualmente se usa el sistema binomial de sistema binomial de nomenclaturanomenclatura propuesto por Linneo en 1753: propuesto por Linneo en 1753:Las especies se designan por un nombre científico en Las especies se designan por un nombre científico en latín. Éste se compone de dos nombres: el nombre latín. Éste se compone de dos nombres: el nombre genérico y el específico.genérico y el específico.

NOMENCLATURA

• O nome xenéricoO nome xenérico ( xénero) é común a todas ( xénero) é común a todas as especies do mesmo xénero .A súa primeira as especies do mesmo xénero .A súa primeira letra escríbese con maiúscula.letra escríbese con maiúscula.

• O nome específicoO nome específico e común a todos os e común a todos os individuos desa especie.Diferencia especies do individuos desa especie.Diferencia especies do mesmo xénero.mesmo xénero.

• Exemplo: Canis lupus ( lobo).Exemplo: Canis lupus ( lobo).• Canis familiaris (can).Canis familiaris (can).• Pertencen ó mesmo xénero,Canis pero diferente Pertencen ó mesmo xénero,Canis pero diferente

especie.especie.

• Llamada también nomenclatura binaria o Sistema de Clasificación Binomial.Llamada también nomenclatura binaria o Sistema de Clasificación Binomial.

• Sistema para dar nombre a todos los organismos (Linneo).Sistema para dar nombre a todos los organismos (Linneo).

• A cada especie se le da un nombre de dos palabras en latín, por ejemplo:A cada especie se le da un nombre de dos palabras en latín, por ejemplo:

Nombre comúnNombre común Nombre científ icoNombre científ ico SignificadoSignificadohombre hombre Homo erectusHomo erectus hombre rectohombre rectoCormorán Cormorán Phalacrocorax carboPhalacrocorax carbo cuervo calvo de color carbóncuervo calvo de color carbónpolilla polilla Microchilo murilloiMicrochilo murilloi en honor al pintor en honor al pintor

mejicano Murillomejicano Murillo

• Cuando se usan nombres vulgares y científicos, generalmente estos últimos Cuando se usan nombres vulgares y científicos, generalmente estos últimos entre paréntesis acompañan a los vulgaresentre paréntesis acompañan a los vulgares. Por ejemplo: el gato (. Por ejemplo: el gato (Felis Felis catuscatus)… )…

• UTILIDADE DO NOME CIENTÍFICOUTILIDADE DO NOME CIENTÍFICO ::• Moitas especies non teñen nome vulgar,ben por ser Moitas especies non teñen nome vulgar,ben por ser

microscópicas, ben porque non hai necesidade concreta de microscópicas, ben porque non hai necesidade concreta de nomealas.nomealas.

• O nome científico é universal, común a todos os idiomas.O nome científico é universal, común a todos os idiomas.• O nome vulgar é pouco precispo,ás veces un mesmo nome O nome vulgar é pouco precispo,ás veces un mesmo nome

asignase a especies diferentes,ou unha mesma especie ten asignase a especies diferentes,ou unha mesma especie ten diferentes nomes vugares.diferentes nomes vugares.

• ExEx::Castellano:Castellano: Gallo Gallo Nombre Cientí f ico:Nombre Cientí f ico: Lepidorhombus boscii Lepidorhombus boscii Engl ish:English: Megrim Megrim Français:Français: Cardine Franche Cardine Franche Galego:Galego: Rapantes Rapantes Euskera:Euskera: Oilar Txikia Oilar Txikia Catalá:Catalá: Bruixa Bruixa

A evolución como fundamento da A evolución como fundamento da clasificaciónclasificación..

• Na actualidade úsase o sistema Na actualidade úsase o sistema taxonómico de clasificación natural,que taxonómico de clasificación natural,que usa dous criterios:usa dous criterios:

• Caracteres morfolóxicos e Caracteres morfolóxicos e funcionais(presenza de órganos funcionais(presenza de órganos homólogos)homólogos)

• Parentesco evolutivo.Parentesco evolutivo.

• Nace así a fi loxeniaNace así a fi loxenia : : rama da ciencia rama da ciencia que s e encarga de establecer relacións que s e encarga de establecer relacións evolutivas ( filoxenéticas) entre os evolutivas ( filoxenéticas) entre os distintos grupos de organismos,tratando distintos grupos de organismos,tratando de conseguir clasificacións naturais.de conseguir clasificacións naturais.

´́MÉTODOS ACTUAIS DE MÉTODOS ACTUAIS DE CLASIFICACIÓN.CLASIFICACIÓN.

• TAXONOMÍA NUMÉRICA OU FENÉTICATAXONOMÍA NUMÉRICA OU FENÉTICA: : agrupa os agrupa os seres vivos baseandose nas semellanzas e diferencias seres vivos baseandose nas semellanzas e diferencias entre eles,analizando un gran número de caracteres entre eles,analizando un gran número de caracteres seleccionados arbitrariamenteseleccionados arbitrariamente..

• TAXONOMÍA CLADÍSTICATAXONOMÍA CLADÍSTICA: basease no parentesco : basease no parentesco evolutivo ,sen ter en conta as semellanzas e diferenzas, evolutivo ,sen ter en conta as semellanzas e diferenzas, seón os antepasados comúns.seón os antepasados comúns.

CLADOGRAMACLADOGRAMA

As árbores filoxenéticas.As árbores filoxenéticas.

A ESPECIE

• É A CATEGORÍA TAXONÓMICA FUNDAMENTAL E REPRESENTA A É A CATEGORÍA TAXONÓMICA FUNDAMENTAL E REPRESENTA A UNIDADE BÁSICA DE CLASIFICACIÓN.UNIDADE BÁSICA DE CLASIFICACIÓN.

• ATA FINAIS DO SÉCULO XIX USÁBASE O CONCEPTO DE ESPECIE ATA FINAIS DO SÉCULO XIX USÁBASE O CONCEPTO DE ESPECIE MORFOLÓXICA.,BASEADO NAS SIMILITUDES MORFOLÓXICAS.MORFOLÓXICA.,BASEADO NAS SIMILITUDES MORFOLÓXICAS.

• ACTUALMENTE , EMPREGASE O CONCEPTO DE ESPECIE BIOLÓXICA ACTUALMENTE , EMPREGASE O CONCEPTO DE ESPECIE BIOLÓXICA PROPOSTO POR ERNST MAYR:PROPOSTO POR ERNST MAYR:

• A ESPECIEA ESPECIE É UN CONXUNTO DE ORGANISMOS QUE POSÚEN É UN CONXUNTO DE ORGANISMOS QUE POSÚEN UN GRAN NÚMERO DE CARACTERES COMUNS POIS COMPARTEN O UN GRAN NÚMERO DE CARACTERES COMUNS POIS COMPARTEN O MESMO PATRIMONIO XENÉTICO PODEN CRUZARSE ENTRE ELES MESMO PATRIMONIO XENÉTICO PODEN CRUZARSE ENTRE ELES DANDO DESCENDENCNIA FÉRTIL ,E EN CONDICIÓNS NATURAIS NON DANDO DESCENDENCNIA FÉRTIL ,E EN CONDICIÓNS NATURAIS NON ESES CARACTERES CON OUTROS ORGANISMOS(EXISTE ESES CARACTERES CON OUTROS ORGANISMOS(EXISTE ILLAMENTO REPRODUTIVO).ILLAMENTO REPRODUTIVO).

• ESTE CONCEPTO ADÁPTASE BEN OS ANIMIS PERO NON OS ESTE CONCEPTO ADÁPTASE BEN OS ANIMIS PERO NON OS MICROORGANISMOS OU ÁS PLANTAS QUE SE PODEN REPRODUCIR MICROORGANISMOS OU ÁS PLANTAS QUE SE PODEN REPRODUCIR ASEXUALMENTE E CON FRECUENCIA DAR HÍBRIDOS ENTRE DÚAS ASEXUALMENTE E CON FRECUENCIA DAR HÍBRIDOS ENTRE DÚAS ESPECIES, NON PODEMOS ,POIS, FALAR DE ILLAMENTO ESPECIES, NON PODEMOS ,POIS, FALAR DE ILLAMENTO REPRODUTIVO.REPRODUTIVO.

O O PROCESO DE ESPECIACIÓNPROCESO DE ESPECIACIÓN

• CONSISTE NA APARICIÓN DUNHA NOVA ESPECIE A PARTIR CONSISTE NA APARICIÓN DUNHA NOVA ESPECIE A PARTIR DOUTRA.DOUTRA.

• HAI DOUS TIPOS BÁSICOS DE ESPECIACIÓN:HAI DOUS TIPOS BÁSICOS DE ESPECIACIÓN:• --ALOPÁTRIDAALOPÁTRIDA : :

prodúcese cando unha determinada poboación queda ilada físicamente por prodúcese cando unha determinada poboación queda ilada físicamente por barreiras xeográficas,como montañas,desertos,illas …que lle impiden o barreiras xeográficas,como montañas,desertos,illas …que lle impiden o cruzamento con outras poboacións da mesma especie.As poboacións cruzamento con outras poboacións da mesma especie.As poboacións illadas seguen camiños evolutivos diferentes,o que fará que co paso do illadas seguen camiños evolutivos diferentes,o que fará que co paso do tempo non poidan reproducirse entre si.tempo non poidan reproducirse entre si.

• --SIMPÁTRIDA : : ocorre cando unha especie se diversifica en dúas poboacións debido a ocorre cando unha especie se diversifica en dúas poboacións debido a mecanismos que impiden a súa reprodución,com diferenzas de mecanismos que impiden a súa reprodución,com diferenzas de comportamento,habitats distintos nun mesmo territorio,diferenzas nos comportamento,habitats distintos nun mesmo territorio,diferenzas nos órganos reprodutores…órganos reprodutores…

ESPECIACION ALOPÁTRIDAESPECIACION ALOPÁTRIDA

OS CINCO REINOSOS CINCO REINOS

• Ata mediados do século XIX,os seresvivos Ata mediados do século XIX,os seresvivos clasificábanse en dous reinos: animal e vexetal.clasificábanse en dous reinos: animal e vexetal.

• Foi Foi Haeckel Haeckel quen propuxo o Reino Protistas para os quen propuxo o Reino Protistas para os organismos unicelulares.organismos unicelulares.

• A principios do século XX,descubríuse que os A principios do século XX,descubríuse que os procariótas nn tiñan núcleo definido,polo que se creou procariótas nn tiñan núcleo definido,polo que se creou un Reino aparte ,o un Reino aparte ,o Reino MonerasReino Moneras..

• En 1969 En 1969 WhitakerWhitaker, sacou ós fungos do Reino , sacou ós fungos do Reino vexetal,polas súas características especiais,e creou o vexetal,polas súas características especiais,e creou o Reino FungosReino Fungos. E dicir,quedaban así 5 Reinos:. E dicir,quedaban así 5 Reinos:

• Reino Vexetal,Reino Animal,Reino Fungos,Reino Reino Vexetal,Reino Animal,Reino Fungos,Reino Protista e Reino Moneras.Protista e Reino Moneras.

• Uns anos máis tarde o propio Whitaker Uns anos máis tarde o propio Whitaker ,xunto con Lynn Margullis, introduciron as ,xunto con Lynn Margullis, introduciron as algas no Reino Protistas, que pasou a algas no Reino Protistas, que pasou a chamarse chamarse ProtoctistasProtoctistas. .

OS TRES DOMINIOSOS TRES DOMINIOS

• En 1991 ,Woese propuxo unha En 1991 ,Woese propuxo unha clasificación baseada na comparación das clasificación baseada na comparación das secuencias dun tipo de ARN.Propuxo secuencias dun tipo de ARN.Propuxo unha agrupación en tres dominios:unha agrupación en tres dominios:

• Bacteria e Archaea,inclúen os organsimos Bacteria e Archaea,inclúen os organsimos procarióntes .procarióntes .

• Eukarya, organismos eucarióntes Eukarya, organismos eucarióntes divididos en varios Reinos.divididos en varios Reinos.

O REINO MONERASO REINO MONERAS

• EubacteriasEubacterias : a maioría dos procarióntes : a maioría dos procarióntes coñecidos.Teñen parede celular con coñecidos.Teñen parede celular con mureína.mureína.

• ArquibacteriasArquibacterias :Non teñen mureína na :Non teñen mureína na parede .Son os organismos actuais máis parede .Son os organismos actuais máis parecidos ós primeiros que apareceronparecidos ós primeiros que apareceron naTerra hai 3000 m.a.naTerra hai 3000 m.a.

A CLASIFICACIÓN DAS A CLASIFICACIÓN DAS PLANTASPLANTAS

• Imaxes sacadas de internet para uso Imaxes sacadas de internet para uso didáctico na aula.didáctico na aula.