UNIBERTSOA ETA EGUZKI SISTEMA

UNIBERTSOA: ANTZINEKO ETA UNIBERTSOA: ANTZINEKO ETA ORAINGO USTEAKORAINGO USTEAK

TEORIA HELIOZENTRIKOATEORIA GEOZENTRIKOAK

Grekoek proposatu Grekoek proposatu zutenzuten

ZERTAN DATZA?ZERTAN DATZA?- Lurra unibertsoaren - Lurra unibertsoaren erdian dago geldirikerdian dago geldirik- lurraren inguruan - lurraren inguruan biraka daude: eguzkia, biraka daude: eguzkia, planetak eta ilargia.planetak eta ilargia.

Nikolas koperniko-k Nikolas koperniko-k proposatu eta Galileo Galilei-proposatu eta Galileo Galilei-k, 1610an, (teleskopioa k, 1610an, (teleskopioa asmatu ondoren) arrazoia asmatu ondoren) arrazoia eman zion eman zion

ZERTAN DATZA?ZERTAN DATZA? - Eguzkia geldirik dago- Eguzkia geldirik dago

- planetak (lurra barne) - planetak (lurra barne) eguzkiaren inguruan daude eguzkiaren inguruan daude birakabiraka

nikolas kopeniko eta galileo galilei (Emmari esker)

Gaur egun:BI TEORIAK EZ DIRA ZUZENAKEguzkia izar txiki BAT

BAINO EZ DA ETA…Unibertsoan dauden

hainbat galaxiaren arteko galaxia batean dago.

Unibertsoa GALAXIAZ osatuta dago.

Galaxia batetik bestera DISTANTZIA ERRALDOIAK daude.

Galaxien arteko ESPAZIOA HUTSIK dago

Galaxietan, IZARRAK daude.

Izarrak PLANETAZ ETA SATELITEZ ERATUTAKOplaneta-sistemak izan ditzakete.

UNIBERTSOAREN OSAGAIAKUNIBERTSOAREN OSAGAIAK

1. GALAXIA-KUMULOA1. GALAXIA-KUMULOA Hurbil dauden

Galaxia multzoak dira

Gure galaxia Virgo galaxia-kumuluan dago

2. GALAXIA Izarrez eta nebulosaz Izarrez eta nebulosaz

osatuta dagoen eremua.osatuta dagoen eremua.Gure galaxia Esne Bidea daGure galaxia Esne Bidea da3. Nebulosa izarren artean dagoen hauts izarren artean dagoen hauts

eta gas-lainoa daeta gas-lainoa da

4. Izarra4. Izarra

Tenperatura altuen eraginez, Argia eta Bero Energia igortzen duen astro bakarra

Gure izarra Eguzkia da

5. Planeta5. Planeta Izar baten inguruan biraka

dauden astro argi gabeakPlaneta- sistemak osatzen

dituzteGure planeta-sistema Eguzki

sistema da.

6. Sateliteak6. SateliteakPlaneten inguruan biraka dauden astro argi gabeak

Lurraren satelitea Ilargia da

7. Asteroideak7. Asteroideak Tamaina askotako gorputz harritsuak

dira Eguzkiaren inguruan bi gerriko daude:

Asteroide-gerrikoa Marte eta Jupiterren arteko orbitan dago

Kuiperren gerrikoa Neptuno orbitatik haratago dago

8. Izar Usoak8. Izar Usoak

Asteroide bat Lurreko Atmosferan sartzen denenean, atmosferako goiko geruzekin topo egiten du eta marruskaduraren ondorioz, SUTAN hasten da desegin arte,

9. Kometa Harriz eta izotzez osatutako asteroidea da Izar baten inguruan biraka daude. bi atal dute:

BURUA: harriz eta izotzez osatuta BUZTANA: burutik askatutako harri eta

izotz partikulez osatuta Oort hodeian daude, Plutonen

orbitatik haratago dagoen hirrugarren gerrikoan.

UNIBERTSOAREN UNIBERTSOAREN JATORRIAJATORRIA EDWIN HUBBLE 1929 an BIG BANG teoria

proposatu zuen BIG BANG TEORIA

- Duela hamabots mila milioi urte, Unibertsoko materia guztia dentsitate handiko gorputz txiki eta bero bat zen.

- Gorputz txikia lehertu zen eta materia hozten hasi zen galaxiak sortuz.

- Leherketaren ondorioz, unibertsoa hedapen-prozesuan dago; hau da, tamainaz handitzen ari da. http://www.youtube.com/watch?v=3Tu-F4UzIfc&feature=related big bang

Eguzki sistemaEguzki sistema Gure planeta sistema: nebulosa baten gas eta

hautsetik eratu zen , duela 5. mila milioi urte.OSAGAIAK 1. Eguzkia erdian dago. Eguzkia HIDROGENOZ

ETA HELIOZ osatuta dago.2. Planetak: forma esferikoa dute, eguzkiaren

inguruan biraka daude. Planeta harritsuak: Merkurio, Artizarra, Lurra eta

Marte Planeta gasezkoak: Jupiter, Saturno, Urano eta

Neptuno

3. Planeta nanoak: forma esferikoa dute , eguzkiaren inguruan biraka daude. Pluton

4. Gorputz txikiak: eguzkiaren inguruan daunden asteroideak eta kometak.

5. Sateliteak: Planeten inguruan biraka dauden gorputz harritsuak. Planeta nanoak satelite bezala ere joka dezake.

http://www.youtube.com/watch?NR=1&v=ANR4HwXWIgM big bang 2. Zati

Eguzki Sistemaren Eguzki Sistemaren PlanetakPlanetak

Barneko Planetak EGUZKITIK HURBILEN DAUDEN

PLANETAK DIRA EZAUGARRIAK:

GAINAZALA ETA MANTUA DUTE ERDIAN NUKLEO METALIKOA GAINAZALA HARRITSUA

MERKURIO, ARTIZARRA, LURRA ETA MARTE

EGIN 12. ORRIKO 10 ETA 12 ARIKETAK

Merkurio Lurra baino 3 aldiz

txikiagoa Ez du ez sateliterik,

ez atmosferarik Tenperaturak oso

muturrekoak dira.

Artizarra Tamainaz lurraren antzekoa

da. ez du sateliterik Atmosfera karbono dioxidoz

osatuta nagusiki. tenperatura oso altuak Rotazioa kontrako noranzkoa

egiten du.

Lurra Satelite bat du : Ilargia. Atmosfera du nitrogenoz

eta oxigenoz osatuta. BIZIA DUEN BAKARRA

Marte Lurraren tamainaren erdia

du 2 satelite ditu:

Deimos eta Fobos. Atmosfera urria du karbono

dioxidoz osatuta. Oso tenperatura txikiak ditu

Kanpoko Planetak EGUZKITIK URRUNEN DAUDEN PLANETAK

DIRA EZAUGARRIAK:

Oso handiak dira Gasez osatuta daude

JUPITER, SATURNO, URANO ETA NEPTUNO

EGIN 13. ORRIKO 13 ARIKETA

JupiterPlanetarik handiena lurra baino 11 aldiz

handiagoa60 Satelite baino

gehiago ditu.

Jupiterren satelite batzuk IoKalistoGanimedesEuropa

SaturnoEguzki sistemako bigarren

planeta handiena lurra baino 10 aldiz handiagoa.30 satelite baino gehiago

dauzkaEraztun-sistema bat du

Saturnoren sateliteak

Titan da handiena

Saturnoren eraztun-sistemaHautsez eta harri zatiz osatuta daude

Urano Lurra baino lau aldiz handiagoa. Errotazio-ardatza ia orbitarekiko

horizontala da. 25 satelite txiki baino

gehiago.Eraztun-sistema ere badu

NeptunoUrano baino zertxo bait txikiagoa

10 satelite txiki baino gehiago.

ARIKETAK

18. orrikoa 18, 24, 25 eta 27 ariketak 19. orrikoa28, 30 20. orrikoa 38

ERROTAZIO- ETA TRANSLAZIO-HIGIDURAK Astroek bi higidura mota egiten dute:

Errotazio-higidura: astro batek bere buruari bira ematean egiten duen higidura da. errotazio-ardatza: bira ematean egindako irudizko

lerroa da.http://www.youtube.com/watch?v=NaPWEqgwFiU&feature=related

Translazio-higidura: Astro batek beste baten inguruan bira ematean egiten duen higidura da. Orbita: egiten duen ibilbidea.

http://www.youtube.com/watch?v=o67ocCnKL4o&feature=related

UNITATEAK ASTRONOMIAN

Astronomoek bi unitate erabiltzen dituzte. Unitate astronomikoa: lurretik eguzkirainoko

distantzia da (150 milioi kilometro)

Argi urtea: Argiak urtebetean egiten duen distantzia da. 9 biloi eta erdi kilometro

KONSTELAZIOAK Lurretik ikusita izarrek osatzen dituzten

irudizko irudiak. http://www.youtube.com/watch?

v=IwRIu76TY-k

ARIKETAK

9. ORRIKOAK: 2, 3, 4. 11. ORRIKOA: 8 15. ORRIKOA: 14 18. ORRIKOA: 23

Bideoak

http://www.youtube.com/watch?v=KoPt1HuIxiw eguzkia

http://www.youtube.com/watch?feature=endscreen&v=ZngrdhjNLeI&NR=1 eguzkiaren hilketa eta merkurio

http://www.youtube.com/watch?v=xVg3k83VAvQ&feature=related viaje por el universo