Ur Gaziaren

iturburua eta

kobazuloa Lizarran

Ur Gazia iturburutik eta igerelekutik pixka bat gorago Longinosen Kobazuloa dugu,

berau aipatu iturburua elikatzen zuen ibaiaren meandroa zen. Kobazuloan

barneratuta, bi lakutara iritsi gaitezke zeinetatik egungo iturburua elikatzen den.

Deskribapena:

Aipatu bezala, Ur Gazia iturburuari lotuta, 40 bat metro gorago, Longinosen Kobazuloa

delakoa topa dezkegu. Haitzulo hau Lizarrako diapiroan existitzen diren hiruen artean

bisitagarria den bakarra dugu eta Lizarrako Adolfo Eraso zientzialariak ikertu zuen

1957an. Bertzelako pitzadurak ditugu Aiegiko Zulandia putzua, Arbeitzako putzua eta

Iguzkitzako leizea. Haitzuloa lurrazpiko ibai batek zabaldu zuen eta honen ahoa erreka

honek utzitako meandroa dugu, horrela, denboraren poderioz horma konkaboaren

higadurak meandroa azaleratu egin zuen.

70 bat metro luze, sartu eta berehala zulobidea bi adarretan banatzen da; eskuinekoa

HM norantzan, hasi eta metro gutxitara igaro ezin bilakatzen da. Ezkerrekoa aldiz,

apurka zabaltzen doa lurrazpiko ganbara txiki batera iritsi arte. Bertatik sedimentuen

lurzoruaren gainean ibiliko gara eta ondotik bi bat metroko sakonera duen labar batera

ailegatuko gara.

Behin labarra igarota, eta berriro lurzoru lauaren gainean ibiliz, beste ganbara bat

zabalduko zaigu gure aurrean. Horren ondotik, oinean higatua izan den diaklasa zati

batera iritsiko gara (diaklasa: arroka batean sortzen den zartadura da zeinen alboetan

diren harrien mugimendua izan gabe). Diaklasa horretan igeltsu kristal anitz topatuko

ditugu, hauek hormatik bi edo hiru zentimetro aldentzen direlarik.

Aurrean dugun bide estuari jarraiki, poliki-poliki zabaltzen dihoana, 0.8 eta 5 metro

bitarteko sakonera duen lakua topatuko dugu. Aintzira hori igarota sakonera txikiagoa

duen laku batera pasako gara, bertan lurrazpiko errekaren ura gainezkabide batetik

desagertzen da Ega ibaira.

Kobaren inguruko historiak:

Bertako ohiturak dio Longinosen kobazuloa eta Lizarrako Gaztelua zenaren

ganbararen artean lurrazpiko bidea dagoela, azken hau Gazteluen Gurutzea

deritzon kareharrian, hau da ehunka metrotara, egon arren. Kobaren izena,

Longinosen Kobazuloa, gorde ez den elezahar batean izango luke jatorria. Dena

den, errana zen mairuen bizileku izandakoa zela eta honen baitan zimitarra bat

ezkutatzen zela.

Bertzetik, kristauen zenbait ohituren arabera, Longinos Deuna

edo Cesareako Longino, soldadu erromatar bat izan zen. Honek,

bere lantzarekin Jesusen alboa zulatu zuen, Lantza Zaindua

delakoarekin.

Juanen ebangelioan aipatzen zaigu soldadu erromatar batek,

Pilatok Jesusen gurutziltzatzerako aukeratutakoen arteko bat, lantza sartu ziola

bularrean, honen hilotza baieztatzeko asmoz omen. Berez eta hilko zirela ziurtatzeko,

zigortutako bertze bi lagunei hankak apurtu zizkieten, Jesus baina hilik zegoen

ordurako eta, hortaz, “soldaduetako batek alboa ireki zion lantza batekin, eta bat

batean, odola eta ura atera ziren”.

2005ean, Erraldoi eta Buruhandien ehun urteak ospatzeko,

Antonio Jordanak ondoko historia idatzi zuen, laburki

kontatuta: “Juan eta Blanca erraldoiek lau seme izan

zituzten erditze bakarrean, hauen izenak Berrugón,

Boticario, Robaculeros eta Tuerto ziren. Santa Barbara

baselizan askaria egiten ari zirela, sutea piztu zen eta

mendian behera ihes egin zuten. Semeek igerian ez zekitenez, eta ibaia handituta

zetorrenez, gurasoek Longinosen kobazuloaren barnean utzi zituzten. Semeetaz baina,

ahaztu egin ziren eta denbora igaro zen, Erraldoien Ostirala iritsi arte Lizarrako Jaien

hasierara arte hain zuzen ere. Orduan, haietaz oroitu, eta ene bada! urte bete zen

abandonatuta zituztela! Orduan, jasotzera joan zirenean, hau ezustekoa! haurrak,

kobazuloaren altuera txikia zela eta, ez ziren gurasoak bezala handitu, eta soilik buruak

handitu zitzaizkien. Hori dela eta ditugu erraldoiak eta buruhandiak Lizarran”.

Iturburuaren ezaugarriak:

Inguruan, Ega ibaiaren azpian, iturburu batzuk sortzen dira Los Llanos ondoan eta hauek

segundoko 130 litroko ur emaria izaten dute. Dena den, nagusiena eta emari handiena

duena Ur Gazia izendatutakoa da. Honek igerileku batera isurtzen du bere ura.

Igerilekuan jendeak bainua hartzen du,

negua ala uda izan, izotza ala elurra

izanda ere. Bertako ura 17,5ºC-tan

ateratzen da, nahiz eta kanpoko

tenperatura udan 36º izan eta neguan

-18ºera iritsi, urarena egonkor

mantentzen da. Dena den eta ur

hidrotermalekin erkatzen badugu,

tenperatura baxua da. Ezaugarri honek

eta duen gazitasun eskasarekin batera,

adierazten digu urak lurrazpian egiten

duen ibilbidea ez dela oso sakona (eremu egonkorretan 2ºtik 4ºrako aldaketa dago

ehun metro behera egiten duzun bakoitzean, bertze leku batzuetan aldiz, 20º edota

30º ere izan ditzakegu).

Oso ur mineralizatua da:

CO3HNa bicarbonato sódico 394 mgr/l

SO4Mg sulfato de magnesio 377 mgr/l

SO4Ca sulfato de calcio 2.570 mgr/l

SO4Na2 sulfato de sodio 98 mgr/l

NO3Na nitrato de sodio 23 mgr/l

CL Na cloruro sódico 5.280 mgr/l

disolbatutako gatzak osotara 8,7 gr/l

Ur hauek Radona (Rn) ere badute, gas noble hau erradiaktiboa dugu (zenbaki atomikoa

86). Honek denak sortu du ur hauek, aspaldidanik, azalaren gaixotasunak begietako

ajeak sendatzeko erabili izana.

Informazio iturri nagusia: http://www.sasua.net/estella/articulo.asp?f=playafluvial eta

wikipedia.