ARTE: MOSTRA DE SANTIAGO SIERRA NO MARCO / PÁX. III

ENTREVISTA COA NOVA EDITORIAL PATAS DE PEIXE / PÁX. V

TEATRO: ELECTRA EN PLYMOUTH, MA / PÁX. VIII

Nestes días estanse a cele-brar os “vernissages”, ou actos inaugurais, dos principais even-tos internacionais da arte con-temporánea. A Biennale de Ve-necia e a Feira de arte de Basi-lea son dúas citas cosmopolitas nas que sempre se atopan sor-presas estéticas. A través das no-vidades iconoclastas propendi-das polas recén chegadas estre-las da arte, ou grazas á solidez do traballo creativo realizado por recoñecidos artistas de lon-ga traxectoria no tempo, as de-vanditas cidades convértense arestora nas mellores fiestras da creación plástica.

Art Basel celebra este ano a súa cuadraxésima edición. Nela participan case que trescentas galerías de todos os continen-tes, figurando máis de dous min quiñentos artistas. A feira com-plétase con numerosos eventos específicos, como seccións insti-tucionais e debates culturais. Os proxectos escultóricos, os novos creadores e as programacións de exposicións especiais en to-dos os museos na área de in-fluenza da cidade, dende a Fun-dación Beyeler até o Vitra Mu-seum, son partes dun calenda-rio rendidamente lúcido e chic no que tomar o pulso á arte que leva rólex e diamantes.

A Biennale di Venezia, na súa edición cincuenta e tres, es-tá comisariada por Daniel Birnbaum e baixo o título “Cons-truír mundos” está na procura de facer unha presentación da arte baixo o concepto de proce-so plástico en evolución, acer-cando se cadra, a creación ao taller. Ao visitar os xardíns da Biennale, o Arsenale, o xardín das Virxes e os lugares dispersos por toda a lagoa, elixidos cir-cunstancialmente cada edición para servir como sedes das mos-tras, compréndese a fama que a rodea. Todo nela é sublime, creándose un “non lugar”, un es-pazo idealizado, identificado sen máis pola afección ás artes.

A presenza dos artistas en Ve-necia por medio da exposición internacional e dos pavillóns na-cionais non produce parcelas. Os pavillóns nacionais serven de convidados pétreos a unha gran ágora universal que conse-gue acercar mundos, baixo o contrapunto da diversidade.

Estados Unidos, un dos gran-des centros de produción e ven-da de arte dende mediados do século XX, participa co artista Bruce Nauman, quen presenta “Topological Gardens”, un pro-xecto que descansa nun leitmo-tiv que afirma: “o verdadeiro ar-tista axuda ao mundo a revelar verdades místicas”. O pavillón americano representa a un siste-ma da arte maduro e aparece como un must desta edición.

Esa bondade ecuménica de Venecia fai que outro ámbito da arte, nesta volta un sistema inci-piente, sexa asemade de grande interese. O pavillón ruso, organi-zado polo MoscúMoma e o Na-tional Center of Contemporary Art, presenta a exposición “Un-conditional love”, onde visiona-mos o novo vídeo do colectivo AES+F, as pezas fotográficas de

Youssef Nabil e creacións de Ar-tists Anonymous, entre outros.

Canto á participación no pa-villón español, este ano será o célebre artista Miquel Barceló quen habite o edificio dos Giar-dini cos seus cadros matéricos, esculturas de feble aparencia e fotografías. Ademais, durante os días inaugurais presenta unha grande intervención escultóri-

co-danzística. Trátase dun esce-nario feito con barro que é mo-delado e golpeado ao longo da performance polo propio Barce-ló e mais polo coreógrafo Jo-seph Nadj. Ambos fan bulir a materia mentres dura a acción, para rematar tendo creado un espazo nunca visto antes froito da eventualidade de cada ac-tuación mesturada co talento

dos dous creadores. É sen dúbida esta peza de

Barceló un lúcido exemplo de obra de arte total onde a mestu-ra de disciplinas atopa un excel-so fogar. Habitualmente son ar-tistas de sólido recoñecemento os que pasan pola Biennale, con Barceló atopamos na sede vene-ciana a un dos poucos creado-res nacionais que teñen presen-

za no itinerario internacional da arte do século XXI, tanto no eido das galerías comerciais como no ámbito dos grandes encar-gos institucionais. Desta volta, o pintor do teito das Nacións Uni-das participa nun evento univer-sal. A arte percute como o latexo do corazón, a arte é vida e este días vivimos entre Venecia e Ba-silea.

Coordina: Xose Ramón PenaNº 293 ■ XOVES, 4 DE XUÑO DE 2009

Dous espazos para a innovación

ROMÁN PADÍN OTERO

Venecia Basilea Express

ARTE: MOSTRA DE SANTIAGO SIERRA NO MARCO / PÁX. III

ENTREVISTA COA NOVA EDITORIAL PATAS DE PEIXE / PÁX. V

TEATRO: ELECTRA EN PLYMOUTH, MA / PÁX. VIII

Nestes días estanse a cele-brar os “vernissages”, ou actos inaugurais, dos principais even-tos internacionais da arte con-temporánea. A Biennale de Ve-necia e a Feira de arte de Basi-lea son dúas citas cosmopolitas nas que sempre se atopan sor-presas estéticas. A través das no-vidades iconoclastas propendi-das polas recén chegadas estre-las da arte, ou grazas á solidez do traballo creativo realizado por recoñecidos artistas de lon-ga traxectoria no tempo, as de-vanditas cidades convértense arestora nas mellores fiestras da creación plástica.

Art Basel celebra este ano a súa cuadraxésima edición. Nela participan case que trescentas galerías de todos os continen-tes, figurando máis de dous min quiñentos artistas. A feira com-plétase con numerosos eventos específicos, como seccións insti-tucionais e debates culturais. Os proxectos escultóricos, os novos creadores e as programacións de exposicións especiais en to-dos os museos na área de in-fluenza da cidade, dende a Fun-dación Beyeler até o Vitra Mu-seum, son partes dun calenda-rio rendidamente lúcido e chic no que tomar o pulso á arte que leva rólex e diamantes.

A Biennale di Venezia, na súa edición cincuenta e tres, es-tá comisariada por Daniel Birnbaum e baixo o título “Cons-truír mundos” está na procura de facer unha presentación da arte baixo o concepto de proce-so plástico en evolución, acer-cando se cadra, a creación ao taller. Ao visitar os xardíns da Biennale, o Arsenale, o xardín das Virxes e os lugares dispersos por toda a lagoa, elixidos cir-cunstancialmente cada edición para servir como sedes das mos-tras, compréndese a fama que a rodea. Todo nela é sublime, creándose un “non lugar”, un es-pazo idealizado, identificado sen máis pola afección ás artes.

A presenza dos artistas en Ve-necia por medio da exposición internacional e dos pavillóns na-cionais non produce parcelas. Os pavillóns nacionais serven de convidados pétreos a unha gran ágora universal que conse-gue acercar mundos, baixo o contrapunto da diversidade.

Estados Unidos, un dos gran-des centros de produción e ven-da de arte dende mediados do século XX, participa co artista Bruce Nauman, quen presenta “Topological Gardens”, un pro-xecto que descansa nun leitmo-tiv que afirma: “o verdadeiro ar-tista axuda ao mundo a revelar verdades místicas”. O pavillón americano representa a un siste-ma da arte maduro e aparece como un must desta edición.

Esa bondade ecuménica de Venecia fai que outro ámbito da arte, nesta volta un sistema inci-piente, sexa asemade de grande interese. O pavillón ruso, organi-zado polo MoscúMoma e o Na-tional Center of Contemporary Art, presenta a exposición “Un-conditional love”, onde visiona-mos o novo vídeo do colectivo AES+F, as pezas fotográficas de

Youssef Nabil e creacións de Ar-tists Anonymous, entre outros.

Canto á participación no pa-villón español, este ano será o célebre artista Miquel Barceló quen habite o edificio dos Giar-dini cos seus cadros matéricos, esculturas de feble aparencia e fotografías. Ademais, durante os días inaugurais presenta unha grande intervención escultóri-

co-danzística. Trátase dun esce-nario feito con barro que é mo-delado e golpeado ao longo da performance polo propio Barce-ló e mais polo coreógrafo Jo-seph Nadj. Ambos fan bulir a materia mentres dura a acción, para rematar tendo creado un espazo nunca visto antes froito da eventualidade de cada ac-tuación mesturada co talento

dos dous creadores. É sen dúbida esta peza de

Barceló un lúcido exemplo de obra de arte total onde a mestu-ra de disciplinas atopa un excel-so fogar. Habitualmente son ar-tistas de sólido recoñecemento os que pasan pola Biennale, con Barceló atopamos na sede vene-ciana a un dos poucos creado-res nacionais que teñen presen-

za no itinerario internacional da arte do século XXI, tanto no eido das galerías comerciais como no ámbito dos grandes encar-gos institucionais. Desta volta, o pintor do teito das Nacións Uni-das participa nun evento univer-sal. A arte percute como o latexo do corazón, a arte é vida e este días vivimos entre Venecia e Ba-silea.

Coordina: Xose Ramón PenaNº 293 ■ XOVES, 4 DE XUÑO DE 2009

Dous espazos para a innovación

ROMÁN PADÍN OTERO

Venecia Basilea Express

FARO DE VIGO XOVES, 4 DE XUÑO DE 2009 ARTE E SOCIEDADEII

Din os expertos en po-lítica que o poder inteli-xente non gasta moito máis do que necesita para ser eficaz: unha premisa extrapolábel á práctica de calquera disciplina huma-na e aínda da natureza. Claro que ningún político en particular é o artífice desta cualidade, máis ben froito do devir das socie-dades motivadas por con-quistas, ás veces violentas, de liberdades individuais que fixeron posíbel cam-biar a verticalidade do poder nun tecido de re-partos. Esta economía de recursos da eficacia polí-tica pódese medir en es-forzos dialécticos, estraté-xicos ou económicos. Re-centemente, o presidente Nicolas Sarkozy anunciou un novo proxecto para a capital francesa, a cons-trución do “Gran Paris” Pa-rece que a eficacia políti-ca deste líder custa uns 35000 millons de euros para comezar. A reforma non só inclúe as transfor-macións estruturais, se-nón que o presidente ma-nifesta que será un cam-bio psicolóxico e social de toda a comunidade. Ten un prazo de 10 anos e comezará en 2012. O pre-sidente manifesta que na cidade que imaxina nin-gunha persoa estará con-dicionada polo barrio no que viva.

Para o proxecto foron convocados dez dos me-llores estudiosos de arqui-tectura e cada un deles loita polas propostas máis innovadoras. Seis son fran-ceses , un alemán, un bri-tánico, un italiano e un holandés. Nouvel propon “eco ciudades” altamente tecnolóxicas e respectuo-sas coa natureza. Grum-bachm propón dar a Paris un porto marítimo enla-

zando a cidade co mar a través do Sena. Richard Rogers fala dun París me-tropolitano policéntrico e Yves Lios suxire crear vin-te cidades sostibles.

Os argumentos de Sarkozy son variados e te-ñen unha aura populista.

A eliminación da periferia parisina preséntase coma unha ilusión de solución aos conflitos que, aínda que foron reprimidos, fan a situación preocupante. O presidente francés ma-nifesta que na cidade que imaxina ninguén terá o

seu futuro condicionado polo medio. Segundo el, está vai ser, ademais, a res-posta de Francia á crise, xa que aportará un míni-mo de un millón de pos-tos de traballo..

O anuncio do “Gran Pa-rís” coincide cunha estre-

pitosa baixada da popula-ridade do presidente. O certo é que moitos dos as-pectos que minaron a súa posición entre o electora-do son o resultado do exi-bicionismo que afecta a algúns homes en contac-to co poder. O dirixente

francés é criticado pola imaxe de espectáculo que ofrece do seu gober-no. Moitos ven niso unha ruptura cos valores histó-ricos da República, cunha desacralización da fun-ción presidencial. Súman-se as aparicións do presi-dente e a súa muller nas páxinas das revistas do corazón e mais os posi-cionamentos neo ultra-conservadoes que pare-cen o xerme que fai vul-nerar, por primeira vez en máis dun século as nor-mativas laicistas, peza for-te da democracia france-sa lexisladas en 1905. O presidente é consciente deste descenso pero ta-mén da extrema debilida-de da oposición. En todo caso, con tales anteceden-tes, o anuncio do “Gran Pa-rís” semella máis un novo exercicio petulante que unha eficaz estratexia po-lítica. .

Pero entre a megalo-manía e a soberbia hai matices aínda que ás ve-ces non é fácil poñer un límite. Hai estudios sobre a personalidade da quí-mica do poder. A bioloxía humana di que para que se dea unha estrutura psi-colóxica para ter boas po-sibilidades na popularida-de teñen que concorrer unha serie de característi-cas que ofrecen luces e sombras sobre o ser hu-mano apto: individuos as-tutos, dominantes, crueis, persuasivos, manipulado-res e audaces. Total, que a bioloxía encarna e retrata novamente a Maquiavelo. Non sabemos que canti-dade destas materias dis-tribúen as hormonas dos nosos gobernantes no seu torrente sanguíneo. O que si sabemos é que Sarkozy está decidido a construír o seu propio Versalles.

Arquitectura, poder e economía

MARCELA SANTORUN

O “Gran París”

A actual sociedade europea necesita outro tipo de exercicio do poder. As pompas, os luxos , as grandiosidades de Versalles for-man parte dunha historia moi di-fícil de repetir. Xa que logo, os movementos e xestos que lembran as manipula-cións paternalistas dos polí-ticos están anticuadas. Tanto como o poder vertical que orixinou estes despregues, tales formulacións están re-sesas non só na política, se-nón tamén na familia, na educa-ción e na dirección das empre-sas, e o están porque hoxe somos mellores. Estes aires neo conser-vadores que sopran sobre as no-

sas cabezas xa non son axeitados. Noam Chomsky di: “Os arquitec-tos do poder deben crear unha forza que poida ser sentida, pero non vista. O poder mantense forte

cando está na oscuridade; se se expon á luz comeza a evaporar-se.”

É dubidoso que o “Gran París” sexa o remedio para o malestar

das barriadas da periferia parisi-na. Especialmente cando o pro-pio Sarkozy, hai dous anos, cando foi ministro do interior, cualificá-baos de “chusma.” De feito, moitos

analistas non identifican o malestar cun problema de integración nin cultural nin racial. Trátase, polo contra-rio, dun síntoma importante nunha sociedade que histó-ricamente protagonizou ba-tallas ás veces violentas po-los seus dereitos, que supe-

rou formas de governo obsoletas, non é posibel que esté disposta a retroceder. Semella que os nosos políticos non están á altura dos cambios da sociedade europea.

Lembranza de Versalles

Recreacións virtuais do futuro “Gran París”.

FARO DE VIGO XOVES, 4 DE XUÑO DE 2009 ARTE E SOCIEDADEII

Din os expertos en po-lítica que o poder inteli-xente non gasta moito máis do que necesita para ser eficaz: unha premisa extrapolábel á práctica de calquera disciplina huma-na e aínda da natureza. Claro que ningún político en particular é o artífice desta cualidade, máis ben froito do devir das socie-dades motivadas por con-quistas, ás veces violentas, de liberdades individuais que fixeron posíbel cam-biar a verticalidade do poder nun tecido de re-partos. Esta economía de recursos da eficacia polí-tica pódese medir en es-forzos dialécticos, estraté-xicos ou económicos. Re-centemente, o presidente Nicolas Sarkozy anunciou un novo proxecto para a capital francesa, a cons-trución do “Gran Paris” Pa-rece que a eficacia políti-ca deste líder custa uns 35000 millons de euros para comezar. A reforma non só inclúe as transfor-macións estruturais, se-nón que o presidente ma-nifesta que será un cam-bio psicolóxico e social de toda a comunidade. Ten un prazo de 10 anos e comezará en 2012. O pre-sidente manifesta que na cidade que imaxina nin-gunha persoa estará con-dicionada polo barrio no que viva.

Para o proxecto foron convocados dez dos me-llores estudiosos de arqui-tectura e cada un deles loita polas propostas máis innovadoras. Seis son fran-ceses , un alemán, un bri-tánico, un italiano e un holandés. Nouvel propon “eco ciudades” altamente tecnolóxicas e respectuo-sas coa natureza. Grum-bachm propón dar a Paris un porto marítimo enla-

zando a cidade co mar a través do Sena. Richard Rogers fala dun París me-tropolitano policéntrico e Yves Lios suxire crear vin-te cidades sostibles.

Os argumentos de Sarkozy son variados e te-ñen unha aura populista.

A eliminación da periferia parisina preséntase coma unha ilusión de solución aos conflitos que, aínda que foron reprimidos, fan a situación preocupante. O presidente francés ma-nifesta que na cidade que imaxina ninguén terá o

seu futuro condicionado polo medio. Segundo el, está vai ser, ademais, a res-posta de Francia á crise, xa que aportará un míni-mo de un millón de pos-tos de traballo..

O anuncio do “Gran Pa-rís” coincide cunha estre-

pitosa baixada da popula-ridade do presidente. O certo é que moitos dos as-pectos que minaron a súa posición entre o electora-do son o resultado do exi-bicionismo que afecta a algúns homes en contac-to co poder. O dirixente

francés é criticado pola imaxe de espectáculo que ofrece do seu gober-no. Moitos ven niso unha ruptura cos valores histó-ricos da República, cunha desacralización da fun-ción presidencial. Súman-se as aparicións do presi-dente e a súa muller nas páxinas das revistas do corazón e mais os posi-cionamentos neo ultra-conservadoes que pare-cen o xerme que fai vul-nerar, por primeira vez en máis dun século as nor-mativas laicistas, peza for-te da democracia france-sa lexisladas en 1905. O presidente é consciente deste descenso pero ta-mén da extrema debilida-de da oposición. En todo caso, con tales anteceden-tes, o anuncio do “Gran Pa-rís” semella máis un novo exercicio petulante que unha eficaz estratexia po-lítica. .

Pero entre a megalo-manía e a soberbia hai matices aínda que ás ve-ces non é fácil poñer un límite. Hai estudios sobre a personalidade da quí-mica do poder. A bioloxía humana di que para que se dea unha estrutura psi-colóxica para ter boas po-sibilidades na popularida-de teñen que concorrer unha serie de característi-cas que ofrecen luces e sombras sobre o ser hu-mano apto: individuos as-tutos, dominantes, crueis, persuasivos, manipulado-res e audaces. Total, que a bioloxía encarna e retrata novamente a Maquiavelo. Non sabemos que canti-dade destas materias dis-tribúen as hormonas dos nosos gobernantes no seu torrente sanguíneo. O que si sabemos é que Sarkozy está decidido a construír o seu propio Versalles.

Arquitectura, poder e economía

MARCELA SANTORUN

O “Gran París”

A actual sociedade europea necesita outro tipo de exercicio do poder. As pompas, os luxos , as grandiosidades de Versalles for-man parte dunha historia moi di-fícil de repetir. Xa que logo, os movementos e xestos que lembran as manipula-cións paternalistas dos polí-ticos están anticuadas. Tanto como o poder vertical que orixinou estes despregues, tales formulacións están re-sesas non só na política, se-nón tamén na familia, na educa-ción e na dirección das empre-sas, e o están porque hoxe somos mellores. Estes aires neo conser-vadores que sopran sobre as no-

sas cabezas xa non son axeitados. Noam Chomsky di: “Os arquitec-tos do poder deben crear unha forza que poida ser sentida, pero non vista. O poder mantense forte

cando está na oscuridade; se se expon á luz comeza a evaporar-se.”

É dubidoso que o “Gran París” sexa o remedio para o malestar

das barriadas da periferia parisi-na. Especialmente cando o pro-pio Sarkozy, hai dous anos, cando foi ministro do interior, cualificá-baos de “chusma.” De feito, moitos

analistas non identifican o malestar cun problema de integración nin cultural nin racial. Trátase, polo contra-rio, dun síntoma importante nunha sociedade que histó-ricamente protagonizou ba-tallas ás veces violentas po-los seus dereitos, que supe-

rou formas de governo obsoletas, non é posibel que esté disposta a retroceder. Semella que os nosos políticos non están á altura dos cambios da sociedade europea.

Lembranza de Versalles

Recreacións virtuais do futuro “Gran París”.

Principia o MARCO un-ha nova liña expositiva coa súa primeira mostra mono-gráfica e faino cunha figura de altísimo nivel Santiago Sierra (Madrid, 1966). Unha exposición comisariada por Iñaki Martínez Antelo que se poderá visitar até o 27 de setembro. O artista realiza un proxecto especí-

fico para a planta baixa do museo vigués, que leva o tí-tulo de Instalación de 54 te-trápodos de cemento para dique e un epílogo sobre a sensibilidade policial e obreira, un título que é xa un argumento explicativo e que nos encamiña cara a unha lectura que combina aspectos formalmente mi-nimalistas cunha sensibili-dade de manifesto carácter social.

A mostra, que se inaugu-rou o Primeiro de Maio, Día Internacional do Traballo, e foi precedida por unha “ac-ción laboral” aberta ao pú-blico, que se desenvolveu os días 28, 29 e 30 de abril, consiste na instalación de 54 tetrápodos de cemento, realizada por un equipo de operarios, que non debía recoller nin limpar as pega-das do seu traballo, ficando estes testemuños á vista du-rante toda a duración da mostra. De por parte, o artis-ta liga as pezas á estrutura panóptica da antiga cadea que conserva o edificio, completando esta lectura policial e carceraria ao conseguir que a policía pre-sente no museo auténticos alixos incautados durante o período da mostra, unha acción que conforma o epí-logo da mostra e que se de-senvolve (desenvolverá) no salón de actos do pro-

pio museo. Deste xeito, e como nou-

tras ocasión Santiago Sierra ofrécenos un relato, unha historia que tenta dotar de sentido unha determinada percepción, amosando un-ha manifesta vontade de coñecemento, en certo sen-tido un desexo de por me-dio dunha análise disectiva

ofrecer un esquema inter-pretativo alternativo á vi-sión do poder. Unha liña que o sitúa nunha concep-ción da arte entendida co-mo modelo de acción e co-ñecemento.

O carácter social da obra de Santiago Sierra é unha constante na súa pro-dución, cómpre lembrar,

por exemplo, o seu proxec-to 3.000 agujeros, realizado en 2002 nun campo do concello andaluz de Vejer de la Frontera, no que reu-niu un fato de emigrantes africanos sen papeis e púxoos a cavar en pleno campo cadanseu burato do tamaño dun enterramento.

En Vigo, o artista tamén

utiliza unha estratexia se-mellante, empregando co-mo parte do proxecto xen-te allea á arte, facendo pro-tagonistas os traballadores que colocan as pezas, que deixan o refugallo da súa presenza e angueiras, ou ex-pondo o material comisa-do pola policía a delin-cuentes, as armas e obxec-

tos que fican alén da lei. Un encontro este coa lei

que tamén o levou a cabo con anterioridade, mais nun contexto social e poli-cial ben máis conflitivo cando en 2007 realizou un-ha intervención en Ciudad Juarez (México) escavan-do na terra furados en for-ma de letra de 20 metros de

lonxitude, buratos que aca-baban por evidenciar a pa-labra “Sumisión”. Un pro-xecto que implicaba a combustión de cada letra á que se prendería lume a unha hora fixada. É signifi-cativo que a performance fose impedida pola policía mexicana que a interpre-tou –ben, por certo- como unha aldraxe.

No caso do proxecto vi-gués, se é ben certo que o punto de vista social e ine-quívoco pola presenza da argumentación operaria, o certo é que acaba por sa-lientar máis desde un pers-pectiva plástica minimalis-ta, ficando a connotación social algo esvaída, sen, evi-dentemente, desaparecer de vez. En todo caso, o que é evidente é a vontade e a forza que en xeral a obra de Santiago Sierra deita, unha forza que reside nesa mes-tura de análise reflexiva e proposta de resistencia rea-lizada cun modelo de ac-ción e produción que pro-pende cara a unha visión da arte non como unha simple obra “comprometi-da” senón como unha com-plexa e posíbel vía emanci-patoria, unha vía que ta-mén é un problema de sen-sibilidade(s), como o título do proxecto que nos pre-senta se encarga de nos lembrar.

Tetrápodos de cemento Mostra de Santiago Sierra no MARCO

CARLOS L. BERNÁRDEZ

Tres momentos da mostra de Santiago Sierra no MARCO . // FOTOS: ELI REGUEIRA

A nova liña de mostras monográficas do MARCO terá continuidade a partir do mes do outubro coa obra do escultor galego Jorge Barbi (A Guarda, Pon-tevedra, 1950), presentando un novo proxecto comisariado por Juan de Nieves, unha exposi-ción que ocupará de novo todas as salas da planta baixa del MARCO. O obxectivo é pór de re-levo a obra dun artista ben reco-ñecido pola sólida traxectoria,

mais que en contadas ocasións realizou mostras da seu traballo nun proxecto individual. Se ben a mostra ofrecerá una ampla vi-sión da obra de Jorge Barbi, nes-te caso non se trata dunha re-trospectiva ao uso, senón dunha

revisión da súa produción dos últimos vinte anos a partir dos arquivos, case to-dos eles inéditos, nos que o artista leva moito tempo a traballar. Para a súa exposi-ción no MARCO, o punto

de partida constitúeno varias se-ries de fotografías realizadas nas últimas décadas, e unha coida-da escolma de pezas anteriores, de xeito que a partir de este conxunto se poidan establecer novas lecturas do seu traballo.

Exposicións monográficas

FARO DE VIGO XOVES, 4 DE XUÑO DE 2009ARTE III

Principia o MARCO un-ha nova liña expositiva coa súa primeira mostra mono-gráfica e faino cunha figura de altísimo nivel Santiago Sierra (Madrid, 1966). Unha exposición comisariada por Iñaki Martínez Antelo que se poderá visitar até o 27 de setembro. O artista realiza un proxecto especí-

fico para a planta baixa do museo vigués, que leva o tí-tulo de Instalación de 54 te-trápodos de cemento para dique e un epílogo sobre a sensibilidade policial e obreira, un título que é xa un argumento explicativo e que nos encamiña cara a unha lectura que combina aspectos formalmente mi-nimalistas cunha sensibili-dade de manifesto carácter social.

A mostra, que se inaugu-rou o Primeiro de Maio, Día Internacional do Traballo, e foi precedida por unha “ac-ción laboral” aberta ao pú-blico, que se desenvolveu os días 28, 29 e 30 de abril, consiste na instalación de 54 tetrápodos de cemento, realizada por un equipo de operarios, que non debía recoller nin limpar as pega-das do seu traballo, ficando estes testemuños á vista du-rante toda a duración da mostra. De por parte, o artis-ta liga as pezas á estrutura panóptica da antiga cadea que conserva o edificio, completando esta lectura policial e carceraria ao conseguir que a policía pre-sente no museo auténticos alixos incautados durante o período da mostra, unha acción que conforma o epí-logo da mostra e que se de-senvolve (desenvolverá) no salón de actos do pro-

pio museo. Deste xeito, e como nou-

tras ocasión Santiago Sierra ofrécenos un relato, unha historia que tenta dotar de sentido unha determinada percepción, amosando un-ha manifesta vontade de coñecemento, en certo sen-tido un desexo de por me-dio dunha análise disectiva

ofrecer un esquema inter-pretativo alternativo á vi-sión do poder. Unha liña que o sitúa nunha concep-ción da arte entendida co-mo modelo de acción e co-ñecemento.

O carácter social da obra de Santiago Sierra é unha constante na súa pro-dución, cómpre lembrar,

por exemplo, o seu proxec-to 3.000 agujeros, realizado en 2002 nun campo do concello andaluz de Vejer de la Frontera, no que reu-niu un fato de emigrantes africanos sen papeis e púxoos a cavar en pleno campo cadanseu burato do tamaño dun enterramento.

En Vigo, o artista tamén

utiliza unha estratexia se-mellante, empregando co-mo parte do proxecto xen-te allea á arte, facendo pro-tagonistas os traballadores que colocan as pezas, que deixan o refugallo da súa presenza e angueiras, ou ex-pondo o material comisa-do pola policía a delin-cuentes, as armas e obxec-

tos que fican alén da lei. Un encontro este coa lei

que tamén o levou a cabo con anterioridade, mais nun contexto social e poli-cial ben máis conflitivo cando en 2007 realizou un-ha intervención en Ciudad Juarez (México) escavan-do na terra furados en for-ma de letra de 20 metros de

lonxitude, buratos que aca-baban por evidenciar a pa-labra “Sumisión”. Un pro-xecto que implicaba a combustión de cada letra á que se prendería lume a unha hora fixada. É signifi-cativo que a performance fose impedida pola policía mexicana que a interpre-tou –ben, por certo- como unha aldraxe.

No caso do proxecto vi-gués, se é ben certo que o punto de vista social e ine-quívoco pola presenza da argumentación operaria, o certo é que acaba por sa-lientar máis desde un pers-pectiva plástica minimalis-ta, ficando a connotación social algo esvaída, sen, evi-dentemente, desaparecer de vez. En todo caso, o que é evidente é a vontade e a forza que en xeral a obra de Santiago Sierra deita, unha forza que reside nesa mes-tura de análise reflexiva e proposta de resistencia rea-lizada cun modelo de ac-ción e produción que pro-pende cara a unha visión da arte non como unha simple obra “comprometi-da” senón como unha com-plexa e posíbel vía emanci-patoria, unha vía que ta-mén é un problema de sen-sibilidade(s), como o título do proxecto que nos pre-senta se encarga de nos lembrar.

Tetrápodos de cemento Mostra de Santiago Sierra no MARCO

CARLOS L. BERNÁRDEZ

Tres momentos da mostra de Santiago Sierra no MARCO . // FOTOS: ELI REGUEIRA

A nova liña de mostras monográficas do MARCO terá continuidade a partir do mes do outubro coa obra do escultor galego Jorge Barbi (A Guarda, Pon-tevedra, 1950), presentando un novo proxecto comisariado por Juan de Nieves, unha exposi-ción que ocupará de novo todas as salas da planta baixa del MARCO. O obxectivo é pór de re-levo a obra dun artista ben reco-ñecido pola sólida traxectoria,

mais que en contadas ocasións realizou mostras da seu traballo nun proxecto individual. Se ben a mostra ofrecerá una ampla vi-sión da obra de Jorge Barbi, nes-te caso non se trata dunha re-trospectiva ao uso, senón dunha

revisión da súa produción dos últimos vinte anos a partir dos arquivos, case to-dos eles inéditos, nos que o artista leva moito tempo a traballar. Para a súa exposi-ción no MARCO, o punto

de partida constitúeno varias se-ries de fotografías realizadas nas últimas décadas, e unha coida-da escolma de pezas anteriores, de xeito que a partir de este conxunto se poidan establecer novas lecturas do seu traballo.

Exposicións monográficas

FARO DE VIGO XOVES, 4 DE XUÑO DE 2009ARTE III

FARO DE VIGO XOVES, 4 DE XUÑO DE 2009 LIBROSIV

A santidade habita o deserto é parte da tese de doutoramento do Profe-sor Ronaldo Amaral, na que realiza un estudo a fondo da haxiografía es-crita no século VII sobre a vida de San Frutuoso de Braga. A tese de parti-da é a consideración do contido presentado na haxiografía –ou relato so-bre a vida dun santo- non tanto no seu valor históri-co, senón máis ben como idealización do narrador do que debe ser un bo monxe asceta. Deste xei-to, a vida de San Frutuoso que se nos presenta, sen esquecer totalmente a parte real, sería funda-mentalmente unha ma-neira de facer propagan-da do anacoreta ideal co fin de servir de modelo ás xentes da época.

Para tal mester, a obra transpórtanos á Hispania visigoda e desde alí en-fróntanos dúas maneiras de entender a vida mo-nástica, representadas baixo as figuras de San Isidoro de Sevilla, por un-ha banda, e a do protago-nista, pola outra. Isidoro, representante das novas tendencias occidentais do momento, xorde apos-tando constantemente

na súa vida e obra por unha vida dos monxes en comunidade; Frutuo-so, pola contra, amósase como abandeirado dos ideais monásticos orien-tais, defensor do primiti-

vo monacato onde a vida cenobítica se converterá unicamente nunha pre-paración cara a vida ana-corética. E entre eles, o haxiógrafo, publicitario da época na apoloxía do

modelo oriental. Frutuoso debe ser un

eremita ideal, o que non implica, seguindo a tese de Amaral que realmente o fora. E é aquí, xa que lo-go, onde entra en xogo o imaxinario social, que determina o que un bo eremita debe ser. E de aí que, a pesar de ser un monxe que habita nas nosas terras, se refuxiase, como bo anacoreta, no deserto, segundo as fon-tes. Un deserto, que a xul-gar pola nosa xeografía, pouco debería ter de lu-gar real, senón máis ben de símbolo do locus ideal dun solitario, como lugar que anticipa e abre as portas do paraíso. Ou que visitara as montañas, símbolo do ascenso cara o citado paraíso.

Ao longo das páxinas da súa obra, Ronaldo Amaral desmonta a bio-grafía e abre camiño ó mito. En definitiva, unha documentada obra, por voltas para especialistas, sobre un monxe galego, que chega á nós desde terras brasileiras.

AMARAL, Ronaldo, A santidade habita o deserto, Ed. Toxosoutos, Noia, 2009, 273 páxinas

Historia e imaxinario colectivo

MARUXA GESTOSO ÁLVAREZ

Da Vita Sancti Fructuosi

Alfredo Ferreiro reú-ne na súa persoa dous talentos que non adoi-tan darse por xunto: a agudeza lectora como recoñecido crítico lite-rario galego e o alento creador como poeta. Na primeira faceta é unha das sinaturas de referencia en medios como o suplemento ProTexta, a revista Grial ou o moi aplaudido blog literario O Levan-tador de Minas, pero é no quefacer lírico onde Ferreiro leva andado un camiño máis des-continuo e, non por iso, menos intenso.

En efecto, o seu pri-meiro texto editado foi a plaquette A areia que transforma punhos e conversas (1995), coasi-nado co seu amigo o tamén poeta François Davó. A este caderno de versos se-guiríalle outro en solitario, A cidade engri-n a l d a d a (1997), for-mando am-bos parte dun proxecto de escrita cola-borativa naci-do a media-dos dos no-venta baixo o rubro de Ca-dernos de Azertyuiop.

O autor co-ruñés publica agora Metal central, poe-mario de ape-nas un par de ducias de composicións que, se-casí, abondan para pór de manifesto a súa ha-belencia versal. E é que a de Ferreiro é unha poesía metalúrxica, on-de o mundo dos metais constrúe un territorio parabólico no que o humano non se explica sen o concurso desa es-traña siderurxia que nos conforma e nos ro-dea.

Como en tempos re-cuados -e, tamén si, co-mo a propia cuberta do libro preanuncia en rapto visionario de Al-berto Esperante-, mulle-res e homes son vistos aquí como unha parti-cular especie de má-quinas nas que afunde, funde e se difunde o metal profundo. Unha vida, a nosa, que cobiza os metais preciosos, na que matamos e morre-mos a ferro, que perci-

be a arte como “chata-rra”, detritos non opera-tivos dun mundo no que só ten cabida o bri-llo da lámina metálica, as miserias do metal que nos goberna, como o Anel Único.

Desfilan así polo li-bro os mitos híbridos da balea mecánica (e metálica, xaora) na que nos perdemos como Xonás e mais as histo-rias das Idades de Ou-ro, Prata e Bronce como ciclos naturais da nosa propia caducidade, pe-ro tamén hai lugar para a orixe mistérica do ar-cano dos metais que metamorfosean dende a súa inorganicidade térrea e química, para o desexo de fusión das almas e dos corpos atal nas fundicións dos al-tos fornos, para o medo metálico e a fragua dos

días e das paixóns, mes-mo para a metafórica desaparición das má-quinas entre “suspiros de bielas” e “bombas agonizantes”, iniciando así o regreso “ao paraí-so/ pesado e puro/ da vida mineral”.

Alfredo Ferreiro, poe-ta do sector da densida-de, como moi acaida-mente o alcuma Xosé María Álvarez Cácca-mo no magnífico prólo-go á obra, achéganos a épica férrea dun impla-cable mundo fábrica e lémbranos, outra volta, que a poesía de noso posúe o segredo da enigmática alquimia que logra transmutar unha lingua de ferro en lingua de ouro.

FERREIRO, Alfredo, Metal central, Ed. Espiral Maior, A Coruña, 2009, 45 páxinas

Como é ben sabido po-los estudosos do noso pa-sado, os séculos baixome-dievais estiveron caracteri-zados por unha perda de peso político de Galiza no conxunto dos reinos que conformaban daquela a monarquía castelá. No bando dos perxudicados estaban os concellos e, sin-gularmente, a nobreza condal, avantaxada no seu propio solar polo alto cle-ro episcopal e ameazada desde abaixo pola presión dunha nobreza menor de cabaleiros, dispostos a me-drar ao abeiro dos prela-dos e da propia monar-quía.

O gran momento para esta nobreza de segunda categoría chegou durante o conflito civil que enfron-tou a Pedro I con Henri-que de Trastámara. Contra D. Pedro estaban a aristo-cracia castelá, reforzada coa axuda francesa, e ca-baleiros galegos, como os Andrade, que aspiraban a títulos e señoríos. Esta mu-danza de mentalidade no seo do grupo reitor expli-ca, na opinión de Correa Arias, a “traizón” dos Andra-de, concretamente de Fer-nando Pérez de Andrade “o Boo”, fronte ao sentir maioritario da nobreza ga-lega, dirixida pola liñaxe

dos Castro, e partidaria do rei lexítimo. Unha opción que implicaba tamén un-ha alianza estratéxica con Inglaterra e co rei Fernan-do I de Portugal fronte á aristocracia castelá e fron-te aos apoios ultrapirenai-cos desta.

Porén, esta opción atlantista e “reintegracio-

nista” con Portugal resul-tou derrotada, provocando o exilio do xefe da casa dos Castro no país irmán e a perda de peso político de Galiza: as dioceses e os cargos políticos importan-tes pasan a liñaxes forá-neas e ao seu carón me-dran en poder e riqueza os cabaleiros galegos gratifi-

cados con mercedes po-los servizos prestados na contenda, que constituirán a nova nobreza henriquis-ta.

Xosé Francisco Correa, bo coñecedor de todo o que vimos de sinalar, pre-séntanos unha análise das actividades dos señores destas centurias baixome-dievais á luz das mudan-zas sociopolíticas que se impoñen coa dinastía Tras-támara e tamén das altera-cións ideolóxicas que fan da mentalidade cabalei-resca un ingrediente mar-xinal da ideoloxía nobilia-ria. De certo que a orixina-lidade do enfoque meto-dolóxico global, onde se inclúen mentalidades, his-toria social e acontece-mentos políticos, constitúe de vez o aspecto máis rele-vante desta obra. Por todo o dito, parabéns; sexan sempre benvidos os libros referidos ao noso medioe-vo, unha xeira que, mesmo actualmente, segue a nos sorprender gratamente.

CORREA ARIAS, Xosé Francisco, A casa de Andrade 1160-1540. Nobreza, mentalidade e ideoloxía na Galicia baixomedieval, Ed.Toxosoutos, Noia, 2009, 761 páxinas

No solpor do ideal cabaleiresco

XOSÉ ANTONIO LÓPEZ TEIXEIRA

A casa de Andrade

Poesía metalúrxica Unha enigmática alquimia

ARMANDO REQUEIXO

FARO DE VIGO XOVES, 4 DE XUÑO DE 2009 LIBROSIV

A santidade habita o deserto é parte da tese de doutoramento do Profe-sor Ronaldo Amaral, na que realiza un estudo a fondo da haxiografía es-crita no século VII sobre a vida de San Frutuoso de Braga. A tese de parti-da é a consideración do contido presentado na haxiografía –ou relato so-bre a vida dun santo- non tanto no seu valor históri-co, senón máis ben como idealización do narrador do que debe ser un bo monxe asceta. Deste xei-to, a vida de San Frutuoso que se nos presenta, sen esquecer totalmente a parte real, sería funda-mentalmente unha ma-neira de facer propagan-da do anacoreta ideal co fin de servir de modelo ás xentes da época.

Para tal mester, a obra transpórtanos á Hispania visigoda e desde alí en-fróntanos dúas maneiras de entender a vida mo-nástica, representadas baixo as figuras de San Isidoro de Sevilla, por un-ha banda, e a do protago-nista, pola outra. Isidoro, representante das novas tendencias occidentais do momento, xorde apos-tando constantemente

na súa vida e obra por unha vida dos monxes en comunidade; Frutuo-so, pola contra, amósase como abandeirado dos ideais monásticos orien-tais, defensor do primiti-

vo monacato onde a vida cenobítica se converterá unicamente nunha pre-paración cara a vida ana-corética. E entre eles, o haxiógrafo, publicitario da época na apoloxía do

modelo oriental. Frutuoso debe ser un

eremita ideal, o que non implica, seguindo a tese de Amaral que realmente o fora. E é aquí, xa que lo-go, onde entra en xogo o imaxinario social, que determina o que un bo eremita debe ser. E de aí que, a pesar de ser un monxe que habita nas nosas terras, se refuxiase, como bo anacoreta, no deserto, segundo as fon-tes. Un deserto, que a xul-gar pola nosa xeografía, pouco debería ter de lu-gar real, senón máis ben de símbolo do locus ideal dun solitario, como lugar que anticipa e abre as portas do paraíso. Ou que visitara as montañas, símbolo do ascenso cara o citado paraíso.

Ao longo das páxinas da súa obra, Ronaldo Amaral desmonta a bio-grafía e abre camiño ó mito. En definitiva, unha documentada obra, por voltas para especialistas, sobre un monxe galego, que chega á nós desde terras brasileiras.

AMARAL, Ronaldo, A santidade habita o deserto, Ed. Toxosoutos, Noia, 2009, 273 páxinas

Historia e imaxinario colectivo

MARUXA GESTOSO ÁLVAREZ

Da Vita Sancti Fructuosi

Alfredo Ferreiro reú-ne na súa persoa dous talentos que non adoi-tan darse por xunto: a agudeza lectora como recoñecido crítico lite-rario galego e o alento creador como poeta. Na primeira faceta é unha das sinaturas de referencia en medios como o suplemento ProTexta, a revista Grial ou o moi aplaudido blog literario O Levan-tador de Minas, pero é no quefacer lírico onde Ferreiro leva andado un camiño máis des-continuo e, non por iso, menos intenso.

En efecto, o seu pri-meiro texto editado foi a plaquette A areia que transforma punhos e conversas (1995), coasi-nado co seu amigo o tamén poeta François Davó. A este caderno de versos se-guiríalle outro en solitario, A cidade engri-n a l d a d a (1997), for-mando am-bos parte dun proxecto de escrita cola-borativa naci-do a media-dos dos no-venta baixo o rubro de Ca-dernos de Azertyuiop.

O autor co-ruñés publica agora Metal central, poe-mario de ape-nas un par de ducias de composicións que, se-casí, abondan para pór de manifesto a súa ha-belencia versal. E é que a de Ferreiro é unha poesía metalúrxica, on-de o mundo dos metais constrúe un territorio parabólico no que o humano non se explica sen o concurso desa es-traña siderurxia que nos conforma e nos ro-dea.

Como en tempos re-cuados -e, tamén si, co-mo a propia cuberta do libro preanuncia en rapto visionario de Al-berto Esperante-, mulle-res e homes son vistos aquí como unha parti-cular especie de má-quinas nas que afunde, funde e se difunde o metal profundo. Unha vida, a nosa, que cobiza os metais preciosos, na que matamos e morre-mos a ferro, que perci-

be a arte como “chata-rra”, detritos non opera-tivos dun mundo no que só ten cabida o bri-llo da lámina metálica, as miserias do metal que nos goberna, como o Anel Único.

Desfilan así polo li-bro os mitos híbridos da balea mecánica (e metálica, xaora) na que nos perdemos como Xonás e mais as histo-rias das Idades de Ou-ro, Prata e Bronce como ciclos naturais da nosa propia caducidade, pe-ro tamén hai lugar para a orixe mistérica do ar-cano dos metais que metamorfosean dende a súa inorganicidade térrea e química, para o desexo de fusión das almas e dos corpos atal nas fundicións dos al-tos fornos, para o medo metálico e a fragua dos

días e das paixóns, mes-mo para a metafórica desaparición das má-quinas entre “suspiros de bielas” e “bombas agonizantes”, iniciando así o regreso “ao paraí-so/ pesado e puro/ da vida mineral”.

Alfredo Ferreiro, poe-ta do sector da densida-de, como moi acaida-mente o alcuma Xosé María Álvarez Cácca-mo no magnífico prólo-go á obra, achéganos a épica férrea dun impla-cable mundo fábrica e lémbranos, outra volta, que a poesía de noso posúe o segredo da enigmática alquimia que logra transmutar unha lingua de ferro en lingua de ouro.

FERREIRO, Alfredo, Metal central, Ed. Espiral Maior, A Coruña, 2009, 45 páxinas

Como é ben sabido po-los estudosos do noso pa-sado, os séculos baixome-dievais estiveron caracteri-zados por unha perda de peso político de Galiza no conxunto dos reinos que conformaban daquela a monarquía castelá. No bando dos perxudicados estaban os concellos e, sin-gularmente, a nobreza condal, avantaxada no seu propio solar polo alto cle-ro episcopal e ameazada desde abaixo pola presión dunha nobreza menor de cabaleiros, dispostos a me-drar ao abeiro dos prela-dos e da propia monar-quía.

O gran momento para esta nobreza de segunda categoría chegou durante o conflito civil que enfron-tou a Pedro I con Henri-que de Trastámara. Contra D. Pedro estaban a aristo-cracia castelá, reforzada coa axuda francesa, e ca-baleiros galegos, como os Andrade, que aspiraban a títulos e señoríos. Esta mu-danza de mentalidade no seo do grupo reitor expli-ca, na opinión de Correa Arias, a “traizón” dos Andra-de, concretamente de Fer-nando Pérez de Andrade “o Boo”, fronte ao sentir maioritario da nobreza ga-lega, dirixida pola liñaxe

dos Castro, e partidaria do rei lexítimo. Unha opción que implicaba tamén un-ha alianza estratéxica con Inglaterra e co rei Fernan-do I de Portugal fronte á aristocracia castelá e fron-te aos apoios ultrapirenai-cos desta.

Porén, esta opción atlantista e “reintegracio-

nista” con Portugal resul-tou derrotada, provocando o exilio do xefe da casa dos Castro no país irmán e a perda de peso político de Galiza: as dioceses e os cargos políticos importan-tes pasan a liñaxes forá-neas e ao seu carón me-dran en poder e riqueza os cabaleiros galegos gratifi-

cados con mercedes po-los servizos prestados na contenda, que constituirán a nova nobreza henriquis-ta.

Xosé Francisco Correa, bo coñecedor de todo o que vimos de sinalar, pre-séntanos unha análise das actividades dos señores destas centurias baixome-dievais á luz das mudan-zas sociopolíticas que se impoñen coa dinastía Tras-támara e tamén das altera-cións ideolóxicas que fan da mentalidade cabalei-resca un ingrediente mar-xinal da ideoloxía nobilia-ria. De certo que a orixina-lidade do enfoque meto-dolóxico global, onde se inclúen mentalidades, his-toria social e acontece-mentos políticos, constitúe de vez o aspecto máis rele-vante desta obra. Por todo o dito, parabéns; sexan sempre benvidos os libros referidos ao noso medioe-vo, unha xeira que, mesmo actualmente, segue a nos sorprender gratamente.

CORREA ARIAS, Xosé Francisco, A casa de Andrade 1160-1540. Nobreza, mentalidade e ideoloxía na Galicia baixomedieval, Ed.Toxosoutos, Noia, 2009, 761 páxinas

No solpor do ideal cabaleiresco

XOSÉ ANTONIO LÓPEZ TEIXEIRA

A casa de Andrade

Poesía metalúrxica Unha enigmática alquimia

ARMANDO REQUEIXO

Quen son as patas deste peixiño ? Quen son as patas deste peixiño ? Quen son as patas deste peixiño ? Quen son as patas deste peixiño ? -Somos un grupo de tradutores, ilustradores,

maquetadores... que traballamos para outras editoras, e que levabamos tempo falando de que nos gustaría crear unha a nós. Eu, como pro-xecto de doutoramento, fixen o estudo de viabi-lidade dunha editora independente, sen subven-cións. O resultado foi que era totalmente inviá-bel, e que non daría máis que gastos [risos]. Pe-ro, vaia, unha vez que estaba feito o estudo, deci-dimos animarnos a sacar libros cando as circunstancias nolo permitisen.

-Aínda que sexa inviábel... -Aínda que sexa inviábel... -Aínda que sexa inviábel... -Aínda que sexa inviábel... -Aínda que o sexa, si. Porque do que se trata é

de facer libros que nos gosten, e este gústanos moito e é moi bonito. Feito o libro, é cando nos atopamos cos problemas.

-Cales? -Cales? -Cales? -Cales? -O principal é noso, porque todos traballa-

mos, e adicarlle á editora todo o tempo que nos gustaría é imposíbel. Outro problema grande son as cifras do libro: facelo cústache x euros; o libreiro ten que levar un 30 por cento; para que chegue ás librerías tes que gastar que se en men-saxería, que se en gasolina... E se existira unha cultura de consumo do libro, que che asegurara que se vai vender e que esas ganancias che van permitir sacar outro... pero o gran problema é a industria cultural, porque realmente as cifras non dan.

-Por que elixiron -Por que elixiron -Por que elixiron -Por que elixiron O incrible neno devorador O incrible neno devorador O incrible neno devorador O incrible neno devorador de librosde librosde librosde libros para botar a andar a editora? para botar a andar a editora? para botar a andar a editora? para botar a andar a editora?

-Nós temos un millón de proxectos en men-te, e un feixe de ganas de facelos, pero como che dicía, está o problema das cifras: até que punto imos investir miles de euros se temos dúbidas sobre se o mercado está preparado para absor-ber estes libros? Entón, entre os millóns de pro-xectos que tiñamos, este pareceunos o máis fac-tíbel, xa que o fixemos en colaboración con Har-per Collins, unha editora inglesa, o que nos facili-tou moito as cousas. Os demais libros que temos en proxecto levarán un pouco máis de tempo.

-Por que foi máis doado facelo? -Por que foi máis doado facelo? -Por que foi máis doado facelo? -Por que foi máis doado facelo? -O que se adoita é que a editora che ceda os

dereitos, e ti fas o resto do libro como queiras e onde queiras. Porén, neste caso, eles manteñen os dereitos: para a editora, este libro é como a pi-ta dos ovos de ouro, e, ademais, Oliver Jeffers, o autor, quere ter o control sobre todos os produ-

tos que se sacan co seu nome. Deste xeito, Har-per Collins ten os dereitos e o medio de produ-ción: fan os libros en China, e o único que tive-mos que facer foi facilitarlles a versión galega e mais as indicacións de como o queriamos: ta-pas duras, tipo de papel... Logo, eles encargáron-se de facelo e de traelo aquí. E a verdade, que al-guén se encargue da produción, iso facilita moi-tísimo as cousas. Agora, con outros proxectos, es-tamos a buscar imprentas aquí, e é un proceso moi bonito, pero longo e custoso.

-Este vén de China, logo...? -Este vén de China, logo...? -Este vén de China, logo...? -Este vén de China, logo...? -Os nenos de París e os libros de China [ri-

sos]. O de facelo alí... pois non nos gustaba moi-to a idea; gústanos traballar con imprentas de aquí, e ter máis control sobre o proceso. Á parte, está o feito de dislocar o traballo: a saber como

o fan, ou se o fan por catro pesos... Non vai moi-to coa nosa filosofía de empresa, pero non que-daba outra. E o libro tiña que saír en galego, por-que está a ser un boom en todas partes e en to-das as linguas, e a nosa non podía quedar atrás.

-O resto dos proxectos estarán tamén dirixi--O resto dos proxectos estarán tamén dirixi--O resto dos proxectos estarán tamén dirixi--O resto dos proxectos estarán tamén dirixi-dos aos nenos? dos aos nenos? dos aos nenos? dos aos nenos?

-Haberá de todo un pouco. Por exemplo, o próximo será un libro de extraterrestres, con moita retranca, e para adultos. O que si quere-mos é apostar sempre pola ilustración.

-E seguirán a publicar obras traducidas? -E seguirán a publicar obras traducidas? -E seguirán a publicar obras traducidas? -E seguirán a publicar obras traducidas? -En principio si, porque como che dicía, son

obras que nos gustan e que cremos que hai que verquelas ao galego. Pero tampouco é ningunha norma escrita, e estamos pensando en facer ta-mén cousas “made in Galiza”.

-Por que decidiron non ter subvencións? -Por que decidiron non ter subvencións? -Por que decidiron non ter subvencións? -Por que decidiron non ter subvencións? -Eu creo que as subvencións ao libro, tal e co-

mo están deseñadas agora mesmo, non axudan moito ao mundo editorial. Ten que habelas, por suposto, porque non existe unha cultura do libro

que permita que as editoras persistan. Pero dal-gunha forma, tal e como se conceden agora, son a pescada que morde a cola. É dicir; ti publicas libros porque che dan subvencións, e como che dan subvencións, tes que sacar un libro. Isto fai que se publique moitísimo, e ás veces con pou-co criterio. É necesario subvencionar as edito-ras, pero ao mellor con outros parámetros, de acordo cuns criterios de calidade, seguindo un-ha estratexia definida. Hai unha Lei do Libro, ma-rabillosa, pero está sobre o papel, e tal e como es-tán as cousas, semella que vai quedar aí nun re-cuncho. Esta lei está enfocada, precisamente, a promocionar os hábitos de lectura, que é onde creo que hai que traballar. Porque se ti creas lec-tores, estás a crear unha demanda, e deste xeito permitirás ás empresas editoras subsistir do que venden, que sería o ideal... A verdade é que é un-ha temártica moi complicada e eu realmente non teño moita idea, que acabamos de empe-zar. Pero si que vexo que non hai unha estratexia detrás desas subvencións. A nós claro que nos gustaría que nos axudasen economicamente, pero como Patas de Peixe está concibida como un hobby e sacaremos libros cando poidamos, tampouco é algo que nos preocupe moito.

-Tendo en conta, ademais, que o libro si que -Tendo en conta, ademais, que o libro si que -Tendo en conta, ademais, que o libro si que -Tendo en conta, ademais, que o libro si que está tendo saída... está tendo saída... está tendo saída... está tendo saída...

-Pois si. A verdade é que o libro se vende de seu, porque é algo recioso, as ilustracións son in-críbeis e está moi ben feito. Ademais, o prezo co que saiu, 12 euros, axuda moito. Estamos moi contentos.

“Queremos publicar libros que nos gusten,

cando as circunstancias nolo permitan”

O mar editorial galego vén de recibir un novo peixiño: chámase Patas de Peixe, e xa ten un volume nas librerías, O

incrible neno devorador de libros, de Oliver Jeffers. Da súa adaptación ao galego encargáronse Óscar Villán, Antón

Suárez e Laura Sáez, quen -en nome do grupo de tradutores, ilustradores e demais profesionais que, por amor á arte,

levan adiante a aventura de fundar unha editora independente- conta a FARO DA CULTURA todas

as ilusións que teñen postas no proxecto.

FOTO: ELÍ REGUEIRA

Patas de Peixe

“Apostaremos

sempre polas

ilustracións,

para nenos

e adultos”

NATALIA ÁLVAREZ

FARO DE VIGO XOVES, 4 DE XUÑO DE 2009ENTREVISTA V

Quen son as patas deste peixiño ? Quen son as patas deste peixiño ? Quen son as patas deste peixiño ? Quen son as patas deste peixiño ? -Somos un grupo de tradutores, ilustradores,

maquetadores... que traballamos para outras editoras, e que levabamos tempo falando de que nos gustaría crear unha a nós. Eu, como pro-xecto de doutoramento, fixen o estudo de viabi-lidade dunha editora independente, sen subven-cións. O resultado foi que era totalmente inviá-bel, e que non daría máis que gastos [risos]. Pe-ro, vaia, unha vez que estaba feito o estudo, deci-dimos animarnos a sacar libros cando as circunstancias nolo permitisen.

-Aínda que sexa inviábel... -Aínda que sexa inviábel... -Aínda que sexa inviábel... -Aínda que sexa inviábel... -Aínda que o sexa, si. Porque do que se trata é

de facer libros que nos gosten, e este gústanos moito e é moi bonito. Feito o libro, é cando nos atopamos cos problemas.

-Cales? -Cales? -Cales? -Cales? -O principal é noso, porque todos traballa-

mos, e adicarlle á editora todo o tempo que nos gustaría é imposíbel. Outro problema grande son as cifras do libro: facelo cústache x euros; o libreiro ten que levar un 30 por cento; para que chegue ás librerías tes que gastar que se en men-saxería, que se en gasolina... E se existira unha cultura de consumo do libro, que che asegurara que se vai vender e que esas ganancias che van permitir sacar outro... pero o gran problema é a industria cultural, porque realmente as cifras non dan.

-Por que elixiron -Por que elixiron -Por que elixiron -Por que elixiron O incrible neno devorador O incrible neno devorador O incrible neno devorador O incrible neno devorador de librosde librosde librosde libros para botar a andar a editora? para botar a andar a editora? para botar a andar a editora? para botar a andar a editora?

-Nós temos un millón de proxectos en men-te, e un feixe de ganas de facelos, pero como che dicía, está o problema das cifras: até que punto imos investir miles de euros se temos dúbidas sobre se o mercado está preparado para absor-ber estes libros? Entón, entre os millóns de pro-xectos que tiñamos, este pareceunos o máis fac-tíbel, xa que o fixemos en colaboración con Har-per Collins, unha editora inglesa, o que nos facili-tou moito as cousas. Os demais libros que temos en proxecto levarán un pouco máis de tempo.

-Por que foi máis doado facelo? -Por que foi máis doado facelo? -Por que foi máis doado facelo? -Por que foi máis doado facelo? -O que se adoita é que a editora che ceda os

dereitos, e ti fas o resto do libro como queiras e onde queiras. Porén, neste caso, eles manteñen os dereitos: para a editora, este libro é como a pi-ta dos ovos de ouro, e, ademais, Oliver Jeffers, o autor, quere ter o control sobre todos os produ-

tos que se sacan co seu nome. Deste xeito, Har-per Collins ten os dereitos e o medio de produ-ción: fan os libros en China, e o único que tive-mos que facer foi facilitarlles a versión galega e mais as indicacións de como o queriamos: ta-pas duras, tipo de papel... Logo, eles encargáron-se de facelo e de traelo aquí. E a verdade, que al-guén se encargue da produción, iso facilita moi-tísimo as cousas. Agora, con outros proxectos, es-tamos a buscar imprentas aquí, e é un proceso moi bonito, pero longo e custoso.

-Este vén de China, logo...? -Este vén de China, logo...? -Este vén de China, logo...? -Este vén de China, logo...? -Os nenos de París e os libros de China [ri-

sos]. O de facelo alí... pois non nos gustaba moi-to a idea; gústanos traballar con imprentas de aquí, e ter máis control sobre o proceso. Á parte, está o feito de dislocar o traballo: a saber como

o fan, ou se o fan por catro pesos... Non vai moi-to coa nosa filosofía de empresa, pero non que-daba outra. E o libro tiña que saír en galego, por-que está a ser un boom en todas partes e en to-das as linguas, e a nosa non podía quedar atrás.

-O resto dos proxectos estarán tamén dirixi--O resto dos proxectos estarán tamén dirixi--O resto dos proxectos estarán tamén dirixi--O resto dos proxectos estarán tamén dirixi-dos aos nenos? dos aos nenos? dos aos nenos? dos aos nenos?

-Haberá de todo un pouco. Por exemplo, o próximo será un libro de extraterrestres, con moita retranca, e para adultos. O que si quere-mos é apostar sempre pola ilustración.

-E seguirán a publicar obras traducidas? -E seguirán a publicar obras traducidas? -E seguirán a publicar obras traducidas? -E seguirán a publicar obras traducidas? -En principio si, porque como che dicía, son

obras que nos gustan e que cremos que hai que verquelas ao galego. Pero tampouco é ningunha norma escrita, e estamos pensando en facer ta-mén cousas “made in Galiza”.

-Por que decidiron non ter subvencións? -Por que decidiron non ter subvencións? -Por que decidiron non ter subvencións? -Por que decidiron non ter subvencións? -Eu creo que as subvencións ao libro, tal e co-

mo están deseñadas agora mesmo, non axudan moito ao mundo editorial. Ten que habelas, por suposto, porque non existe unha cultura do libro

que permita que as editoras persistan. Pero dal-gunha forma, tal e como se conceden agora, son a pescada que morde a cola. É dicir; ti publicas libros porque che dan subvencións, e como che dan subvencións, tes que sacar un libro. Isto fai que se publique moitísimo, e ás veces con pou-co criterio. É necesario subvencionar as edito-ras, pero ao mellor con outros parámetros, de acordo cuns criterios de calidade, seguindo un-ha estratexia definida. Hai unha Lei do Libro, ma-rabillosa, pero está sobre o papel, e tal e como es-tán as cousas, semella que vai quedar aí nun re-cuncho. Esta lei está enfocada, precisamente, a promocionar os hábitos de lectura, que é onde creo que hai que traballar. Porque se ti creas lec-tores, estás a crear unha demanda, e deste xeito permitirás ás empresas editoras subsistir do que venden, que sería o ideal... A verdade é que é un-ha temártica moi complicada e eu realmente non teño moita idea, que acabamos de empe-zar. Pero si que vexo que non hai unha estratexia detrás desas subvencións. A nós claro que nos gustaría que nos axudasen economicamente, pero como Patas de Peixe está concibida como un hobby e sacaremos libros cando poidamos, tampouco é algo que nos preocupe moito.

-Tendo en conta, ademais, que o libro si que -Tendo en conta, ademais, que o libro si que -Tendo en conta, ademais, que o libro si que -Tendo en conta, ademais, que o libro si que está tendo saída... está tendo saída... está tendo saída... está tendo saída...

-Pois si. A verdade é que o libro se vende de seu, porque é algo recioso, as ilustracións son in-críbeis e está moi ben feito. Ademais, o prezo co que saiu, 12 euros, axuda moito. Estamos moi contentos.

“Queremos publicar libros que nos gusten,

cando as circunstancias nolo permitan”

O mar editorial galego vén de recibir un novo peixiño: chámase Patas de Peixe, e xa ten un volume nas librerías, O

incrible neno devorador de libros, de Oliver Jeffers. Da súa adaptación ao galego encargáronse Óscar Villán, Antón

Suárez e Laura Sáez, quen -en nome do grupo de tradutores, ilustradores e demais profesionais que, por amor á arte,

levan adiante a aventura de fundar unha editora independente- conta a FARO DA CULTURA todas

as ilusións que teñen postas no proxecto.

FOTO: ELÍ REGUEIRA

Patas de Peixe

“Apostaremos

sempre polas

ilustracións,

para nenos

e adultos”

NATALIA ÁLVAREZ

FARO DE VIGO XOVES, 4 DE XUÑO DE 2009ENTREVISTA V

FARO DE VIGO XOVES, 4 DE XUÑO DE 2009 LIBROSVI

Malia que o xénero poli-cial é facilmente reducible a un determinado número de pautas e convencións, segue satisfacendo as ansias lecto-ras, segue en plena forma, máis de moda que nunca, sobre todo a nivel cuantitati-vo. As enquisas sinalan que un de cada catro libros que se venden en España, co-rresponde a unha novela negra / policial. Un xénero estimado ata hai pouco co-mo menor, pero que hoxe reivindican autores moi im-portantes. Tamén en Galicia o xénero pasou a acaparar os andeis das librerías. E na nosa literatura non para de medrar, de ramificarse e pa-rir personaxes e sagas. Aí es-tán entre os nosos detectives máis famosos Frank Soutelo, Nivardo Castro, Sebastián Fa-raldo e a mesma Ana Can-deán. A todos eles uníuselles no ano 2007 Leo Caldas, o protagonista de Ollos de au-ga, unha das novelas gale-gas contemporáneas máis lidas, traducidas e premia-das. O seu autor, Domingo Vi-llar, que facía entón o debut literario, bota de novo man do personaxe Leo Caldas para intentar cativar o lector coa súa segunda achega, A praia dos afogados.

De novo unha pescuda policial, unha intriga que parte do achado do cadá-ver dun mariñeiro nunha praia de Panxón, coas mans atadas cunha brida de plás-tico e o rostro desfeito. Na vi-

la todos pensan que o mari-ñeiro, cun pasado tormento-so, se suicidou. Non é do mesmo parecer o inspector Leo Caldas que baseándose na indagación, na observa-ción, na intui-ción e nunha insólita perse-veranza, for-mula hipóte-ses, segue pis-tas, busca teste-muñas e non lle falta un chisco de sor-te. Ao final o necesario es-quema detecti-vesco ( orde – desorde - orde restaurada ) cúmprese, di-ríamos, por partida triple. O protagonista da novela en efecto, e a pe-sares de que unha tras outra semellan es-vaecerse as li-ñas da súa in-vestigación, re-

solve o enigma de tipo cri-minal que se nos narra nun-ha novela de estrutura pe-chada.

Porén, A praia dos afoga-

dos adoece das mesmas ei-vas que Ollos de auga. Na presente entrega predomi-nan as convencións do xé-nero detectivesco en detri-mento doutro subxénero dentro da novela policial: a novela negra, unha fórmula narrativa máis rica e com-plexa, na que a resolución do enigma, deixa de ser o obxetivo principal, pasando a formar parte do primeiro plano o retrato crítico da so-ciedade e a introspeción psicolóxica do detective e

do sospeitoso. En A praia dos afogados hai certamente sus-pense, lectura doa-da, narratividade. Pero pouco máis. Leo Caldas é unha máquina de pensar, pero non evolucio-na, ao igual que o resto dos persona-xes, os ambientes, climas e costumes son só decorados externos. O estilo é áxil e claro, mais sen ningún flash de fantasía. Xa que lo-go, unha novela de consumo rápido que non vai máis alá diso que os in-gleses bautizaron como Whodunit? (Quen o fixo? )

VILLAR, Domingo, A praia dos afogados, Ed. Galaxia, Vigo, 2009, 504 páxinas

Novela pechada

FRANCISCO MARTÍNEZ BOUZAS

Whodunit?

Puntual como a primavera, vén ás no-sas mans un novo vo-lume dos Premios Li-terarios Minerva do 2008, Cun lirio branco no peito. Como todos os anos a colleita re-sulta vizosa e abre os nosos ollos polo asombro e o noso co-razón pola calidez dos textos que nos presenta o certame convocado polo cole-xio Peleteiro de San-tiago. Escritores moi novos, novísimos, ini-cian a súa andadura literaria ao abeiro deste galardón. O to-mo, precedido por un fermoso prólogo de Agustín Fernández Paz, está fermosamen-

te editado

po r Galaxia.

Na lírica notamos unha clara diversidade no trata-mento poemático. En primeiro lugar, Diana Iglesias Mato, que ob-tivo o primeiro pre-mio, vai delineando o seu mundo interior fustigado por emo-cións moi dolorosas. O seu verso inclínase cara á narratividade. Rosa C. Piñeiro Fariña domina a musicalida-de do verso. En “Ver-bas en vida” recorre aos lugares comúns da coloquialidade ben reelaborada. Ce-lia Parra Díaz practica unha poesía máis lú-dica, con acrósticos en posición inicial e final de verso, xogan-do aereamente coas palabras. Pablo Louri-do Fernández tamén aposta pola narrativi-dade; mentres que

Jaime Pereira Maroto pola concisión; Móni-ca Prieto Giráldez, po-lo discurso plural.

A prosa de Daniel Martínez Mariño, en “Catálogo Messier”, instálanos nun tema terríbel: o cancro que furta a vida dos que máis amamos, con pa-vorosa crueldade. Magnífico o estilo con que escribiu este conto. Tamén o segun-do premio, “Deslem-brado”, de Lorena Iglesias González, tra-ta dunha penosa en-fermidade, neste caso o alzeimer, que vai borrando o pasado e, portanto, a vida vivida para deixar paso a unha desolación sen perspectiva. O tercei-

ro premio,

“ O x o -guete”, de Amud, de Lorena Riveiro Rodrí-guez, sitúanos na ma-goada África, territo-rio devastado pola avareza das potencias coloniais que seguen lucrándose dela fo-mentando guerras fra-ticidas e roubando as súas materias primas. “A fronteira”, de Lucía López de Abajo Ló-pez, adéntrase na mente dun esquizo-frénico, esta vez des-de un curioso e ben trabado monólogo in-terior. A todos, para-béns. VV. AA., Cun libro branco no peito, Ed. Colexio Peleteiro, Santiago, 2009, 108 páxinas

Este ano, a AELG sor-prendeu a Elena Ponia-towska (París, 1932) e enga-diu á súa longa lista de pre-mios a estilográfica que a acredita como “Escritora Galega Universal”, un galar-dón destiñado a autores cuxa obra e personalidade conteñen “un alto contido ético e estético que os con-verte nun referente para o seu pobo”. Neste caso, unha autora nacida en Francia, descendente da nobreza polaca e afincada en Méxi-co, que aprendeu a lingua na que tan atenta-mente escribe cando xa falaba inglés e francés. Aprendeuna na infancia, das cria-das; porque era o idioma das clases baixas, dos que non tiñan voz; o que non pagaba a pena estudar na escola porque xa se aprendería de oílo na rúa: o es-pañol. Estes dez contos -cuxas tra-ducións ao gale-go realizaron ou-tros tantos mem-bros da AELG- pu-blicáronse por primeira vez en 1975, dentro da escolma titulada De noche, vienes.

Cunha mestu-ra de lirismo e iro-nía, biografía e de-

nuncia, a autora presenta un álbum de vívidas estam-pas, de ricas imaxes; ás ve-ces, debuxadas con diálo-gos precisos; outras, con ur-xencia de confesión, de

carta non enviada; outras, con beata cadencia de la-daíñas nas que, porén, late-xa o erotismo. Das historias desta crónica de vivencias -“despois de todo, a vida

dun é máis forte ca a dos demais”-, ex-tráese o retrato so-cial e afectivo dun-ha época en trans-formación -do rol feminino, da edu-cación, das xerar-quías-, na que se percibe o esgaza-mento entre a fide-lidade ás normas dun pasado aboca-do á decadencia e a busca dunha no-va identidade. O mundo das mulle-res, fundamental-mente das da bur-guesía, percíbese abafante, apegado aos obxectos, opre-sivo, ata certo pun-to sempre menor de idade, e contro-lado por estritos ri-tuais formais e reli-xiosos. Adestradas na sumisión e na

espera, reducidas a mero decorado -agás no escala-fón familiar, imperio do-méstico do seu poder-, manteñen as distancias (coas mulleres do servizo, cos homes, cos seus pro-pios desexos) e perpetúan o descoñecemento e os prexuízos. Mais, nos salóns e nos confesionarios, as se-ñoritas ben educadas “para esquecer o que non lles convén” tamén espertan á carnalidade e á concien-cia. Engaden tigres erectos ás súas coleccións de bibe-lots, convértense en prince-siñas que loitan polos opri-midos e, como dí a súa avoa, semella que gozan en “parecer bolxeviques”; es-cravizan vontades desde a pantalla do cine e, aínda que sexa nos hoteis tristes das despedidas, reúnense cos seus amantes. Desexan liberarse, coma deses mo-bles herdados e cariados pola couza dos que tanto custa desfacerse, das con-vencións. Non sempre é po-sible, porén, a enmenda dos erros do pasado. Nesta gale-ría de personaxes frustra-dos, ás veces traidores e ás veces vítimas desa entrega insensata que é o amor, moitos agardan inutilmen-te o que non chegará, o que nunca volve.

PONIATOWSKA, Elena, A filla do filósofo (trad. VV.AA), Ed. Galaxia, Vigo, 2009, 137 páxinas

Nun mundo abafante

DOLORES MARTÍNEZ TORRES

Vívidas estampas

Vizosa colleita

Novísimos escritores

ROMÁN RAÑA

FARO DE VIGO XOVES, 4 DE XUÑO DE 2009 LIBROSVI

Malia que o xénero poli-cial é facilmente reducible a un determinado número de pautas e convencións, segue satisfacendo as ansias lecto-ras, segue en plena forma, máis de moda que nunca, sobre todo a nivel cuantitati-vo. As enquisas sinalan que un de cada catro libros que se venden en España, co-rresponde a unha novela negra / policial. Un xénero estimado ata hai pouco co-mo menor, pero que hoxe reivindican autores moi im-portantes. Tamén en Galicia o xénero pasou a acaparar os andeis das librerías. E na nosa literatura non para de medrar, de ramificarse e pa-rir personaxes e sagas. Aí es-tán entre os nosos detectives máis famosos Frank Soutelo, Nivardo Castro, Sebastián Fa-raldo e a mesma Ana Can-deán. A todos eles uníuselles no ano 2007 Leo Caldas, o protagonista de Ollos de au-ga, unha das novelas gale-gas contemporáneas máis lidas, traducidas e premia-das. O seu autor, Domingo Vi-llar, que facía entón o debut literario, bota de novo man do personaxe Leo Caldas para intentar cativar o lector coa súa segunda achega, A praia dos afogados.

De novo unha pescuda policial, unha intriga que parte do achado do cadá-ver dun mariñeiro nunha praia de Panxón, coas mans atadas cunha brida de plás-tico e o rostro desfeito. Na vi-

la todos pensan que o mari-ñeiro, cun pasado tormento-so, se suicidou. Non é do mesmo parecer o inspector Leo Caldas que baseándose na indagación, na observa-ción, na intui-ción e nunha insólita perse-veranza, for-mula hipóte-ses, segue pis-tas, busca teste-muñas e non lle falta un chisco de sor-te. Ao final o necesario es-quema detecti-vesco ( orde – desorde - orde restaurada ) cúmprese, di-ríamos, por partida triple. O protagonista da novela en efecto, e a pe-sares de que unha tras outra semellan es-vaecerse as li-ñas da súa in-vestigación, re-

solve o enigma de tipo cri-minal que se nos narra nun-ha novela de estrutura pe-chada.

Porén, A praia dos afoga-

dos adoece das mesmas ei-vas que Ollos de auga. Na presente entrega predomi-nan as convencións do xé-nero detectivesco en detri-mento doutro subxénero dentro da novela policial: a novela negra, unha fórmula narrativa máis rica e com-plexa, na que a resolución do enigma, deixa de ser o obxetivo principal, pasando a formar parte do primeiro plano o retrato crítico da so-ciedade e a introspeción psicolóxica do detective e

do sospeitoso. En A praia dos afogados hai certamente sus-pense, lectura doa-da, narratividade. Pero pouco máis. Leo Caldas é unha máquina de pensar, pero non evolucio-na, ao igual que o resto dos persona-xes, os ambientes, climas e costumes son só decorados externos. O estilo é áxil e claro, mais sen ningún flash de fantasía. Xa que lo-go, unha novela de consumo rápido que non vai máis alá diso que os in-gleses bautizaron como Whodunit? (Quen o fixo? )

VILLAR, Domingo, A praia dos afogados, Ed. Galaxia, Vigo, 2009, 504 páxinas

Novela pechada

FRANCISCO MARTÍNEZ BOUZAS

Whodunit?

Puntual como a primavera, vén ás no-sas mans un novo vo-lume dos Premios Li-terarios Minerva do 2008, Cun lirio branco no peito. Como todos os anos a colleita re-sulta vizosa e abre os nosos ollos polo asombro e o noso co-razón pola calidez dos textos que nos presenta o certame convocado polo cole-xio Peleteiro de San-tiago. Escritores moi novos, novísimos, ini-cian a súa andadura literaria ao abeiro deste galardón. O to-mo, precedido por un fermoso prólogo de Agustín Fernández Paz, está fermosamen-

te editado

po r Galaxia.

Na lírica notamos unha clara diversidade no trata-mento poemático. En primeiro lugar, Diana Iglesias Mato, que ob-tivo o primeiro pre-mio, vai delineando o seu mundo interior fustigado por emo-cións moi dolorosas. O seu verso inclínase cara á narratividade. Rosa C. Piñeiro Fariña domina a musicalida-de do verso. En “Ver-bas en vida” recorre aos lugares comúns da coloquialidade ben reelaborada. Ce-lia Parra Díaz practica unha poesía máis lú-dica, con acrósticos en posición inicial e final de verso, xogan-do aereamente coas palabras. Pablo Louri-do Fernández tamén aposta pola narrativi-dade; mentres que

Jaime Pereira Maroto pola concisión; Móni-ca Prieto Giráldez, po-lo discurso plural.

A prosa de Daniel Martínez Mariño, en “Catálogo Messier”, instálanos nun tema terríbel: o cancro que furta a vida dos que máis amamos, con pa-vorosa crueldade. Magnífico o estilo con que escribiu este conto. Tamén o segun-do premio, “Deslem-brado”, de Lorena Iglesias González, tra-ta dunha penosa en-fermidade, neste caso o alzeimer, que vai borrando o pasado e, portanto, a vida vivida para deixar paso a unha desolación sen perspectiva. O tercei-

ro premio,

“ O x o -guete”, de Amud, de Lorena Riveiro Rodrí-guez, sitúanos na ma-goada África, territo-rio devastado pola avareza das potencias coloniais que seguen lucrándose dela fo-mentando guerras fra-ticidas e roubando as súas materias primas. “A fronteira”, de Lucía López de Abajo Ló-pez, adéntrase na mente dun esquizo-frénico, esta vez des-de un curioso e ben trabado monólogo in-terior. A todos, para-béns. VV. AA., Cun libro branco no peito, Ed. Colexio Peleteiro, Santiago, 2009, 108 páxinas

Este ano, a AELG sor-prendeu a Elena Ponia-towska (París, 1932) e enga-diu á súa longa lista de pre-mios a estilográfica que a acredita como “Escritora Galega Universal”, un galar-dón destiñado a autores cuxa obra e personalidade conteñen “un alto contido ético e estético que os con-verte nun referente para o seu pobo”. Neste caso, unha autora nacida en Francia, descendente da nobreza polaca e afincada en Méxi-co, que aprendeu a lingua na que tan atenta-mente escribe cando xa falaba inglés e francés. Aprendeuna na infancia, das cria-das; porque era o idioma das clases baixas, dos que non tiñan voz; o que non pagaba a pena estudar na escola porque xa se aprendería de oílo na rúa: o es-pañol. Estes dez contos -cuxas tra-ducións ao gale-go realizaron ou-tros tantos mem-bros da AELG- pu-blicáronse por primeira vez en 1975, dentro da escolma titulada De noche, vienes.

Cunha mestu-ra de lirismo e iro-nía, biografía e de-

nuncia, a autora presenta un álbum de vívidas estam-pas, de ricas imaxes; ás ve-ces, debuxadas con diálo-gos precisos; outras, con ur-xencia de confesión, de

carta non enviada; outras, con beata cadencia de la-daíñas nas que, porén, late-xa o erotismo. Das historias desta crónica de vivencias -“despois de todo, a vida

dun é máis forte ca a dos demais”-, ex-tráese o retrato so-cial e afectivo dun-ha época en trans-formación -do rol feminino, da edu-cación, das xerar-quías-, na que se percibe o esgaza-mento entre a fide-lidade ás normas dun pasado aboca-do á decadencia e a busca dunha no-va identidade. O mundo das mulle-res, fundamental-mente das da bur-guesía, percíbese abafante, apegado aos obxectos, opre-sivo, ata certo pun-to sempre menor de idade, e contro-lado por estritos ri-tuais formais e reli-xiosos. Adestradas na sumisión e na

espera, reducidas a mero decorado -agás no escala-fón familiar, imperio do-méstico do seu poder-, manteñen as distancias (coas mulleres do servizo, cos homes, cos seus pro-pios desexos) e perpetúan o descoñecemento e os prexuízos. Mais, nos salóns e nos confesionarios, as se-ñoritas ben educadas “para esquecer o que non lles convén” tamén espertan á carnalidade e á concien-cia. Engaden tigres erectos ás súas coleccións de bibe-lots, convértense en prince-siñas que loitan polos opri-midos e, como dí a súa avoa, semella que gozan en “parecer bolxeviques”; es-cravizan vontades desde a pantalla do cine e, aínda que sexa nos hoteis tristes das despedidas, reúnense cos seus amantes. Desexan liberarse, coma deses mo-bles herdados e cariados pola couza dos que tanto custa desfacerse, das con-vencións. Non sempre é po-sible, porén, a enmenda dos erros do pasado. Nesta gale-ría de personaxes frustra-dos, ás veces traidores e ás veces vítimas desa entrega insensata que é o amor, moitos agardan inutilmen-te o que non chegará, o que nunca volve.

PONIATOWSKA, Elena, A filla do filósofo (trad. VV.AA), Ed. Galaxia, Vigo, 2009, 137 páxinas

Nun mundo abafante

DOLORES MARTÍNEZ TORRES

Vívidas estampas

Vizosa colleita

Novísimos escritores

ROMÁN RAÑA

FARO DE VIGO XOVES, 4 DE XUÑO DE 2009INFANTIL/XUVENIL VII

A pluma de Fina Ca-salderrey e as formas e cores de Manuel Uhía alíanse nas páxinas dun novo exemplar que destinado aos lec-tores mozos publica SM Xerme na coñecida serie “O barco de va-por.” O libro resulta atractivo dende o co-mezo. O misterio da Ca-sa do Pombal, ademais de lembrarnos outros títulos como O misterio dos fillos de Lúa, Lúas de nácara, O misterio na mochila de Alba, Cando a Terra esqueceu xirar ou O misterio do cemiterio vello, practi-camente asegura un bo anaco de lectura, xa que dende as primeiras páxinas atrapa o lector empregando ingre-dientes atractivos e substanciosos como una casa solitaria, so-bre a que recaen todo tipo de comentarios, ro-deada dun misterio in-quietante e a chegada dunha familia non me-nos estraña. A partir do capítulo sete dispárase os enigmas e as ilu-sións: manchas amare-las que tras ser limpa-das voltan a aparecer, sospeitosos ruídos, ver-

sos escritos nunha bal-dosa da cociña que é preciso descifrar e un cofre que contén a cla-ve do soño de dona Ro-sa e con el a axuda a moitos nenos que precisan acubillo.

Da mes-ma forma que o come-zo a lúa pinta de nácara as follas do ver-de carballo, así discorren os acontece-mentos agora reais, agora ficcionais e así remata a historia coa esperanza e coa satisfac-ción de po-der continuar un camino que xa se ten comezado e do que se agarda reco-ller froitos en forma de so-rrisos.

Ademais da temáti-ca de por si atractiva, na recepción da novela ten moito que dicir a linguaxe empregada: sinxela, como corres-

ponde á idade dos des-tinatariuos, intenciona-damente inxenua emu-lando os protagonistas, pero sen perder de vis-ta a función educativo-pedagóxica da literatu-ra, sobre todo, cando son nenos os que po-den recibir a mensaxe e son valores como a solidariedade, o altruís-

mo e o servizo aos demais os que guían a vi-da de determi-nadas persoas, ao mesmo tem-po que se tenta preservar o equilibrio natu-ral como lega-do valiosísimo para futuras xe-racións.

Todo un mundo de real fantasía posto diante do lector para que el pense, elixa e actúe! CASALDERREY, Fina, O misterio da Casa do Pombal (Ilustr. Manuel Uhía), Ed. SM/Xerme, Vigo, 2009, 79 páxinas

Un bo anaco de lectura

MARÍA NAVARRO

Da real fantasía

Unha fábula que ben podería estar tirada das 1001 noites, por to-do o que ten de exótico na súa ambientación e pola presenza dun gru-po de ladróns que ben lembran a Alí Babá e os seus compañeiros, é es-ta que chegou non hai moito ás nosas librarías grazas á tradución de Laura Almazán para o galego da obra de Paul Maar (Schweinfurt, Ale-maña, 1937) editada por Kalandraka co título O tesou-ro agochado.

Un libro dunha viaxe na procura dunha aventu-ra, na busca dun tesouro, que se conver-te tamén nun achegamento do protagonis-ta cara a si mesmo que ademais con-tén moitas das características dos libros de viaxes sobre todo no que atinxe á escri-ta, evocadora e solemne mais tamén vivaz e

dinámica, e aos perso-naxes, de personalida-des ben definidas que conseguen no remate da historia un beneficio afastado do material que os fai entenderse mellor ao tempo que ta-mén mellorar como

persoas. Nunha cidade de

Oriente vive Muhar o Pequeno un comer-ciante que vive namo-rado de Yasmina, unha rapaza materialista que rexeita a súa petición de casamento por ser el

moi pobre. Tras esta negación Muhar terá un soño sobre un tesouro ago-chado que fará que se poña a buscalo nada máis despertar e así, de atopa-lo, poder conse-guir o amor de Yasmina. Nesa viaxe, ademais de vivir aventu-ras, descubrirá un verdadeiro tesouro: descu-brir o auténtico amor, o que ca-rece de condi-cións e non precisa de ri-quezas para ser correspondido. E á súa volta, e para servir de

sentencia moralizante a esta fábula, a madurez do rapaz levará ao es-carmento para Yasmina e a imaxe dun fermoso futuro para Muhar.

É este un relato de ti-po clásico, cunha histo-ria moi ben contada e estruturada de maneira que atrapa ao lector, quen malia de seguro xa ter lido algunha ou-tra de semellantes ca-racterísticas fará unha lectura atenta e intere-sada por este percorri-do por Oriente. Un rela-to do que ademais de-bemos salientar tamén o seu estilo literario, que o afasta do libro entendido unicamente como un obxecto de di-vertimento, obsérvase unha clara intención de facer literatura que en ningún caso desterra o momento de lecer e de evasión de quen le, ao contrario, contribúe a aumentar a súa fascina-ción e facer aínda máis verosímil ese achega-mento a culturas tan di-ferentes da nosa.

MAAR, Paul, O tesouro agochado (Ilustr. Isabel Pin), Ed. Kalandraka, Pontevedra, 2009, 53 páxinas

Percorrido por Oriente

PAULA FERNÁNDEZ

Relato clásico

ANDEL DE NOVIDADES M. BLANCO RIVAS

Cabalos de vento Xavier Teniente/ Xosé Guillermo

Edicións Xerais. 40 euros

O fotógrafo Xavier Te-niente e o pintor Xosé Guillermo, recentemente desaparecido, desenvol-ven neste volume un iné-dito proxecto de creación vi-sual: o de reco-ller en fotogra-fía e debuxos a xornada dun curro. O resulta-do é este formi-dable e impac-tante volume, de coidada edi-

ción, onde as fotografías en branco e negro de Te-niente dialogan cos debu-xos e textos poéticos de Xosé Guillermo. Dende a

xuntanza das greas na ma-ñanciña, até as tarefas de bes-teiros e aloita-dores, este libro constitúe unha fermosa teste-muña sobre o mundo do ca-balo en Galicia.

O segredo do humor Celestino Fernández de la Vega

Editorial Galaxia. 19 euros

Unha das obras funda-mentais do ensaio galego é O segredo do humor, pu-blicada en 1963. A achega de Fernández de la Vega, un dos introdu-tores en Galicia do pensamento de Heidegger, constitúe unha das aproxima-cións máis rigo-rosas a un tema f u n d a m e n t a l para a com-prensión do ser

humano e a súa relación co mundo. O humor póde-se considerar como un dos fenómenos caracterís-ticos da época moderna,

xa que a esen-cia do humoris-mo reside no subxectivismo moderno. O hu-morismo é ano-vador, cuestio-na todas as con-vención e arrís-case na singula-ridade

Negra sombra! Negra sombra! José Viale Moutinho

Edicións A Nosa Terra. 10 euros

Esta manchea de histo-rias comeza cun relato que chega setenta e catro anos despois de terse pro-ducido. Un asasino tenta, xa enfermo ter-minal, desfacer-se dos seus ho-rríbeis crimes. Xuntárase cos falanxistas de Tui nos días do 36 e con eles participou en mortes e tortu-ras sobre xentes

de esquerdas. Unha con-fesión que chega por me-dio de cartas para abrir con elas, de novo e sor-presivamente, a Historia.

José Viale Mou-tinho é Acadé-mico de Honra da Real Acade-mia Galega e autor de títulos como No país das Lágrimas ou Sombra do cavaleiro an-dante.

Tempo de centeo Xosé Fernández Ferreiro Edicións Xerais. 16,50 euros

Novela de posguerra, a acción de Tempo de cen-teo transcorre naquel pe-queno Ourense clerical dos anos corenta e cin-cuenta do pasa-do século, can-do todo eran miserias para o pobo. O perso-naxe principal é un adolescen-te que emigra da aldea á cida-de, onde se ve obrigado a tra-

ballar en diversos oficios para subsistir nun mundo represivo. Só un grande amor e a súa paixón polo cine lle dan o pulo nece-

sario para po-der soportar o noxo de cada día. Unha histo-ria amarga e realista da que emerxen todos os desexos hu-manos dun tempo escuro e desaventurado.

FARO DE VIGO XOVES, 4 DE XUÑO DE 2009INFANTIL/XUVENIL VII

A pluma de Fina Ca-salderrey e as formas e cores de Manuel Uhía alíanse nas páxinas dun novo exemplar que destinado aos lec-tores mozos publica SM Xerme na coñecida serie “O barco de va-por.” O libro resulta atractivo dende o co-mezo. O misterio da Ca-sa do Pombal, ademais de lembrarnos outros títulos como O misterio dos fillos de Lúa, Lúas de nácara, O misterio na mochila de Alba, Cando a Terra esqueceu xirar ou O misterio do cemiterio vello, practi-camente asegura un bo anaco de lectura, xa que dende as primeiras páxinas atrapa o lector empregando ingre-dientes atractivos e substanciosos como una casa solitaria, so-bre a que recaen todo tipo de comentarios, ro-deada dun misterio in-quietante e a chegada dunha familia non me-nos estraña. A partir do capítulo sete dispárase os enigmas e as ilu-sións: manchas amare-las que tras ser limpa-das voltan a aparecer, sospeitosos ruídos, ver-

sos escritos nunha bal-dosa da cociña que é preciso descifrar e un cofre que contén a cla-ve do soño de dona Ro-sa e con el a axuda a moitos nenos que precisan acubillo.

Da mes-ma forma que o come-zo a lúa pinta de nácara as follas do ver-de carballo, así discorren os acontece-mentos agora reais, agora ficcionais e así remata a historia coa esperanza e coa satisfac-ción de po-der continuar un camino que xa se ten comezado e do que se agarda reco-ller froitos en forma de so-rrisos.

Ademais da temáti-ca de por si atractiva, na recepción da novela ten moito que dicir a linguaxe empregada: sinxela, como corres-

ponde á idade dos des-tinatariuos, intenciona-damente inxenua emu-lando os protagonistas, pero sen perder de vis-ta a función educativo-pedagóxica da literatu-ra, sobre todo, cando son nenos os que po-den recibir a mensaxe e son valores como a solidariedade, o altruís-

mo e o servizo aos demais os que guían a vi-da de determi-nadas persoas, ao mesmo tem-po que se tenta preservar o equilibrio natu-ral como lega-do valiosísimo para futuras xe-racións.

Todo un mundo de real fantasía posto diante do lector para que el pense, elixa e actúe! CASALDERREY, Fina, O misterio da Casa do Pombal (Ilustr. Manuel Uhía), Ed. SM/Xerme, Vigo, 2009, 79 páxinas

Un bo anaco de lectura

MARÍA NAVARRO

Da real fantasía

Unha fábula que ben podería estar tirada das 1001 noites, por to-do o que ten de exótico na súa ambientación e pola presenza dun gru-po de ladróns que ben lembran a Alí Babá e os seus compañeiros, é es-ta que chegou non hai moito ás nosas librarías grazas á tradución de Laura Almazán para o galego da obra de Paul Maar (Schweinfurt, Ale-maña, 1937) editada por Kalandraka co título O tesou-ro agochado.

Un libro dunha viaxe na procura dunha aventu-ra, na busca dun tesouro, que se conver-te tamén nun achegamento do protagonis-ta cara a si mesmo que ademais con-tén moitas das características dos libros de viaxes sobre todo no que atinxe á escri-ta, evocadora e solemne mais tamén vivaz e

dinámica, e aos perso-naxes, de personalida-des ben definidas que conseguen no remate da historia un beneficio afastado do material que os fai entenderse mellor ao tempo que ta-mén mellorar como

persoas. Nunha cidade de

Oriente vive Muhar o Pequeno un comer-ciante que vive namo-rado de Yasmina, unha rapaza materialista que rexeita a súa petición de casamento por ser el

moi pobre. Tras esta negación Muhar terá un soño sobre un tesouro ago-chado que fará que se poña a buscalo nada máis despertar e así, de atopa-lo, poder conse-guir o amor de Yasmina. Nesa viaxe, ademais de vivir aventu-ras, descubrirá un verdadeiro tesouro: descu-brir o auténtico amor, o que ca-rece de condi-cións e non precisa de ri-quezas para ser correspondido. E á súa volta, e para servir de

sentencia moralizante a esta fábula, a madurez do rapaz levará ao es-carmento para Yasmina e a imaxe dun fermoso futuro para Muhar.

É este un relato de ti-po clásico, cunha histo-ria moi ben contada e estruturada de maneira que atrapa ao lector, quen malia de seguro xa ter lido algunha ou-tra de semellantes ca-racterísticas fará unha lectura atenta e intere-sada por este percorri-do por Oriente. Un rela-to do que ademais de-bemos salientar tamén o seu estilo literario, que o afasta do libro entendido unicamente como un obxecto de di-vertimento, obsérvase unha clara intención de facer literatura que en ningún caso desterra o momento de lecer e de evasión de quen le, ao contrario, contribúe a aumentar a súa fascina-ción e facer aínda máis verosímil ese achega-mento a culturas tan di-ferentes da nosa.

MAAR, Paul, O tesouro agochado (Ilustr. Isabel Pin), Ed. Kalandraka, Pontevedra, 2009, 53 páxinas

Percorrido por Oriente

PAULA FERNÁNDEZ

Relato clásico

ANDEL DE NOVIDADES M. BLANCO RIVAS

Cabalos de vento Xavier Teniente/ Xosé Guillermo

Edicións Xerais. 40 euros

O fotógrafo Xavier Te-niente e o pintor Xosé Guillermo, recentemente desaparecido, desenvol-ven neste volume un iné-dito proxecto de creación vi-sual: o de reco-ller en fotogra-fía e debuxos a xornada dun curro. O resulta-do é este formi-dable e impac-tante volume, de coidada edi-

ción, onde as fotografías en branco e negro de Te-niente dialogan cos debu-xos e textos poéticos de Xosé Guillermo. Dende a

xuntanza das greas na ma-ñanciña, até as tarefas de bes-teiros e aloita-dores, este libro constitúe unha fermosa teste-muña sobre o mundo do ca-balo en Galicia.

O segredo do humor Celestino Fernández de la Vega

Editorial Galaxia. 19 euros

Unha das obras funda-mentais do ensaio galego é O segredo do humor, pu-blicada en 1963. A achega de Fernández de la Vega, un dos introdu-tores en Galicia do pensamento de Heidegger, constitúe unha das aproxima-cións máis rigo-rosas a un tema f u n d a m e n t a l para a com-prensión do ser

humano e a súa relación co mundo. O humor póde-se considerar como un dos fenómenos caracterís-ticos da época moderna,

xa que a esen-cia do humoris-mo reside no subxectivismo moderno. O hu-morismo é ano-vador, cuestio-na todas as con-vención e arrís-case na singula-ridade

Negra sombra! Negra sombra! José Viale Moutinho

Edicións A Nosa Terra. 10 euros

Esta manchea de histo-rias comeza cun relato que chega setenta e catro anos despois de terse pro-ducido. Un asasino tenta, xa enfermo ter-minal, desfacer-se dos seus ho-rríbeis crimes. Xuntárase cos falanxistas de Tui nos días do 36 e con eles participou en mortes e tortu-ras sobre xentes

de esquerdas. Unha con-fesión que chega por me-dio de cartas para abrir con elas, de novo e sor-presivamente, a Historia.

José Viale Mou-tinho é Acadé-mico de Honra da Real Acade-mia Galega e autor de títulos como No país das Lágrimas ou Sombra do cavaleiro an-dante.

Tempo de centeo Xosé Fernández Ferreiro Edicións Xerais. 16,50 euros

Novela de posguerra, a acción de Tempo de cen-teo transcorre naquel pe-queno Ourense clerical dos anos corenta e cin-cuenta do pasa-do século, can-do todo eran miserias para o pobo. O perso-naxe principal é un adolescen-te que emigra da aldea á cida-de, onde se ve obrigado a tra-

ballar en diversos oficios para subsistir nun mundo represivo. Só un grande amor e a súa paixón polo cine lle dan o pulo nece-

sario para po-der soportar o noxo de cada día. Unha histo-ria amarga e realista da que emerxen todos os desexos hu-manos dun tempo escuro e desaventurado.

FARO DE VIGO XOVES, 4 DE XUÑO DE 2009 TEATROVIII

Podería ser Plymouth ou calquera outra das vi-las de Nova Inglaterra, esa vasta rexión con capital en Boston que agrupa te-rritorios nos que se asen-taron os colonos chega-dos no Mayflower, outros que foron despois e os seus descendentes. A saga fatal dos Mannon, unha vedraña familia de Nova Inglaterra enriquecida grazas ao comercio de ul-tramar, é ben similar á sa-ga dos Átridas, a vedraña familia de Micenas, que fixo correr ríos de tinta desde as súas primeiras aparicións en obras mile-narias como a Iliada, pero máis presentes se cabe na obra dramática de escri-tores insignes como Es-quilo, Sófocles ou Eurípi-des.

Electra é un deses per-sonaxes imperecedoiros, e seguramente nun tempo futuro que nin somos quen de imaxinar a súa traxedia perdurará, como nos anunciaba un perso-naxe da obra de Pepe San-chis, Pervertimento. Qui-zais porque na peripecia de figuras xa míticas co-mo as de Medea, Antígo-na, Edipo ou Helena vexa-mos recreados os grandes problemas do ser huma-no en tanto ser social. Ve-laí tal vez a razón de que unha e outra vez esa peri-pecia se teña recreado e reconstruído baixo o pris-ma de momentos especí-ficos na historia dos últi-mos dous mil anos. Fran-cis George Steiner, espe-cialista en literatura com-parada, dedicou un excelente estudio ao mito de Antígona, quizais unha das figuras máis emble-máticas da antigüidade clásica, convertida en sím-bolo da rebelión fronte á tiranía ou na defensa da identidade tribal.

Pero o conflito de Elec-tra é moito máis íntimo, pois está situado no inte-rior do ámbito familiar. Nas súas orixes, remónta-se a Tántalo, aquel que lo-go de escachizar a Pélope ofreceu o seu corpo coci-ñado aos deuses. Aí come-za unha xeira de conde-nas e maldicións que van coller unha dimensión notablemente tráxica co enfrontamento circular entre Atreo e Tiestes, que vai ter continuidade na loita entre curmáns: Aga-menón e Existo. Esa vella liorta familiar configura o que se coñece como a sa-ga dos Átridas, da mesma maneira que hai unha sa-ga Troiana ou unha saga Tebana, moi presentes na literatura dramática grega e posteriormente na uni-versal.

Eugene O’Neill non re-para, non obstante, neste tipo de lecturas e ofréce-nos unha triloxía na que segue a pauta marcada por Esquilo na súa Ores-tía, que tamén consta de tres pezas. Aquí son A vol-ta ao fogar, Os persegui-

dos e Os enmeigados, nas que podemos establecer un paralelismo preciso entre os Átridas e os Mannon, pois tamén aquí asistimos a unha volta ao fogar do guerreiro vitorio-so que acaba en morte, o que pola súa vez provoca unha xeira de vinganzas que, non obstante, van co-ñecer unha resolución ben diferente á que pro-pón Esquilo coa interven-ción de Atenea. O que en Esquilo se converte nun problema de Estado, que esixe deter dunha vez a vinganza permanente que reclaman as Erinias, con O’Neill acaba sendo un conflito interior sen re-solución, que só admite a reclusión como forma de penitencia. O peso dos crimes na conciencia im-pide que ningún dos per-sonaxes poida ter un futu-ro posible. Todo acaba en morte. As palabras case úl-timas de Electra “pecha as contras ben forte” son un símbolo da reclusión inte-rior en que se sume o per-sonaxe ao ter conciencia da catástrofe.

O’Neill sitúa aos Átri-das na fin da Guerra Civil que viven os Estados Uni-dos de América no século XIX. O xeneral vitorioso volve a unha casa na que agroman vellos conflitos familiares, nacidos da am-bición, o poder e o dese-xo. Conflitos nos que se mesturan as cousas do querer e que, coas ache-gas literarias de Sigmund Freud, adquiren unha no-va dimensión ata conver-ter en leitmotiv funda-mental da situación fatídi-ca os que se coñecen co-mo “conflito de Edipo” ou “conflito de Electra”. A obra adquire así unha di-mensión nova, pois as trai-zóns e os desamores con-trastan cos amores prohi-bidos e case enfermizos entre pais, fillos e irmáns. Esa lectura nova do vello conflito familiar dos Átri-das dálle ao conxunto un-ha dimensión tráxica qui-zais máis fonda e máis hu-mana. Un traxedia clásica reconvertida en traxedia contemporánea que nos chega da man dunha no-table tradución de Laura Sáez.

O’NEILL, Eugene, A Electra acáelle o loito, Vigo, Galaxia, 2009, 340 páxinas

Electra en Plymouth, MA

Estamos ante un dos autores máis importantes na literatura dra-mática contemporánea, unha figu-ra fundamental na primeira meta-de do século XX, que tamén con-tribuíu a renovar as letras e os escenarios de Nova York e dos Estados Uni-dos de América. Con el comeza a vaga realista de cerna social que tanta pegada vai deixar na creación escénica de expresión inglesa, e con el come-za tamén o que se coñece como drama psicolóxico, que afonda en

situacións conflitivas que mostra o penar interior de tantas xentes do común. Con Arthur Miller e con Tennessee Williams, O’Neill con-forma un trío máxico que explora

unha maneira de escribir para o teatro que aínda hoxe segue ten-do unha notable vixencia.

Con todo, O’Neill foi autor dun-ha obra variada. Atento ás novida-

des que chegaban de Europa ou ás achegas que se facían noutros campos das humanidades, pro-moveu coa súa obra o coñece-mento de tendencias coma o ex-

presionismo, o simbolismo ou o naturalismo sórdido, ao tempo que traballou por configurar unha lingua literaria menos afectada e máis plausible. Nesa aventura, par-

ticipou activamente no desenvol-vemento dos pequenos teatros, compañías coas que a escena norteamericana inicia unha xeira de renovación que se deixa sentir

ao longo dos anos vinte e trinta, tamén na conside-ración do teatro como medio de transformación social. Finalmente, O’Neill

vai ser un dos primeiros autores en ofrecer unha mirada crítica e distante fronte a aquel soño ame-ricano que xa se esvaecía coa cri-se do 29 ou na obra de Elmer Rice.

Eugene O’Neill

Ecos dunha historia milenaria

MV GARCÍA

FARO DE VIGO XOVES, 4 DE XUÑO DE 2009 TEATROVIII

Podería ser Plymouth ou calquera outra das vi-las de Nova Inglaterra, esa vasta rexión con capital en Boston que agrupa te-rritorios nos que se asen-taron os colonos chega-dos no Mayflower, outros que foron despois e os seus descendentes. A saga fatal dos Mannon, unha vedraña familia de Nova Inglaterra enriquecida grazas ao comercio de ul-tramar, é ben similar á sa-ga dos Átridas, a vedraña familia de Micenas, que fixo correr ríos de tinta desde as súas primeiras aparicións en obras mile-narias como a Iliada, pero máis presentes se cabe na obra dramática de escri-tores insignes como Es-quilo, Sófocles ou Eurípi-des.

Electra é un deses per-sonaxes imperecedoiros, e seguramente nun tempo futuro que nin somos quen de imaxinar a súa traxedia perdurará, como nos anunciaba un perso-naxe da obra de Pepe San-chis, Pervertimento. Qui-zais porque na peripecia de figuras xa míticas co-mo as de Medea, Antígo-na, Edipo ou Helena vexa-mos recreados os grandes problemas do ser huma-no en tanto ser social. Ve-laí tal vez a razón de que unha e outra vez esa peri-pecia se teña recreado e reconstruído baixo o pris-ma de momentos especí-ficos na historia dos últi-mos dous mil anos. Fran-cis George Steiner, espe-cialista en literatura com-parada, dedicou un excelente estudio ao mito de Antígona, quizais unha das figuras máis emble-máticas da antigüidade clásica, convertida en sím-bolo da rebelión fronte á tiranía ou na defensa da identidade tribal.

Pero o conflito de Elec-tra é moito máis íntimo, pois está situado no inte-rior do ámbito familiar. Nas súas orixes, remónta-se a Tántalo, aquel que lo-go de escachizar a Pélope ofreceu o seu corpo coci-ñado aos deuses. Aí come-za unha xeira de conde-nas e maldicións que van coller unha dimensión notablemente tráxica co enfrontamento circular entre Atreo e Tiestes, que vai ter continuidade na loita entre curmáns: Aga-menón e Existo. Esa vella liorta familiar configura o que se coñece como a sa-ga dos Átridas, da mesma maneira que hai unha sa-ga Troiana ou unha saga Tebana, moi presentes na literatura dramática grega e posteriormente na uni-versal.

Eugene O’Neill non re-para, non obstante, neste tipo de lecturas e ofréce-nos unha triloxía na que segue a pauta marcada por Esquilo na súa Ores-tía, que tamén consta de tres pezas. Aquí son A vol-ta ao fogar, Os persegui-

dos e Os enmeigados, nas que podemos establecer un paralelismo preciso entre os Átridas e os Mannon, pois tamén aquí asistimos a unha volta ao fogar do guerreiro vitorio-so que acaba en morte, o que pola súa vez provoca unha xeira de vinganzas que, non obstante, van co-ñecer unha resolución ben diferente á que pro-pón Esquilo coa interven-ción de Atenea. O que en Esquilo se converte nun problema de Estado, que esixe deter dunha vez a vinganza permanente que reclaman as Erinias, con O’Neill acaba sendo un conflito interior sen re-solución, que só admite a reclusión como forma de penitencia. O peso dos crimes na conciencia im-pide que ningún dos per-sonaxes poida ter un futu-ro posible. Todo acaba en morte. As palabras case úl-timas de Electra “pecha as contras ben forte” son un símbolo da reclusión inte-rior en que se sume o per-sonaxe ao ter conciencia da catástrofe.

O’Neill sitúa aos Átri-das na fin da Guerra Civil que viven os Estados Uni-dos de América no século XIX. O xeneral vitorioso volve a unha casa na que agroman vellos conflitos familiares, nacidos da am-bición, o poder e o dese-xo. Conflitos nos que se mesturan as cousas do querer e que, coas ache-gas literarias de Sigmund Freud, adquiren unha no-va dimensión ata conver-ter en leitmotiv funda-mental da situación fatídi-ca os que se coñecen co-mo “conflito de Edipo” ou “conflito de Electra”. A obra adquire así unha di-mensión nova, pois as trai-zóns e os desamores con-trastan cos amores prohi-bidos e case enfermizos entre pais, fillos e irmáns. Esa lectura nova do vello conflito familiar dos Átri-das dálle ao conxunto un-ha dimensión tráxica qui-zais máis fonda e máis hu-mana. Un traxedia clásica reconvertida en traxedia contemporánea que nos chega da man dunha no-table tradución de Laura Sáez.

O’NEILL, Eugene, A Electra acáelle o loito, Vigo, Galaxia, 2009, 340 páxinas

Electra en Plymouth, MA

Estamos ante un dos autores máis importantes na literatura dra-mática contemporánea, unha figu-ra fundamental na primeira meta-de do século XX, que tamén con-tribuíu a renovar as letras e os escenarios de Nova York e dos Estados Uni-dos de América. Con el comeza a vaga realista de cerna social que tanta pegada vai deixar na creación escénica de expresión inglesa, e con el come-za tamén o que se coñece como drama psicolóxico, que afonda en

situacións conflitivas que mostra o penar interior de tantas xentes do común. Con Arthur Miller e con Tennessee Williams, O’Neill con-forma un trío máxico que explora

unha maneira de escribir para o teatro que aínda hoxe segue ten-do unha notable vixencia.

Con todo, O’Neill foi autor dun-ha obra variada. Atento ás novida-

des que chegaban de Europa ou ás achegas que se facían noutros campos das humanidades, pro-moveu coa súa obra o coñece-mento de tendencias coma o ex-

presionismo, o simbolismo ou o naturalismo sórdido, ao tempo que traballou por configurar unha lingua literaria menos afectada e máis plausible. Nesa aventura, par-

ticipou activamente no desenvol-vemento dos pequenos teatros, compañías coas que a escena norteamericana inicia unha xeira de renovación que se deixa sentir

ao longo dos anos vinte e trinta, tamén na conside-ración do teatro como medio de transformación social. Finalmente, O’Neill

vai ser un dos primeiros autores en ofrecer unha mirada crítica e distante fronte a aquel soño ame-ricano que xa se esvaecía coa cri-se do 29 ou na obra de Elmer Rice.

Eugene O’Neill

Ecos dunha historia milenaria

MV GARCÍA