SARE HIDROGRAFIKOA
UR BALIABIDEAK ETA BALDINTZATZAILEAK
UR BALIABIDEAK
IBAIAK URTEGIAK AINTZIRAK UBIDEAK AKUIFEROAK
Kantauri isurialdea
Mediterraneoisurialdea
Gizakiarentzako hornidura
Ureztatzea
Argindarra sortzeaUr gezazkoak
etaendorreikoak
InperialaLodosaBardeakTauste
Nafarroako U.
Kantaurialdekoeta
Pirinioko eremua
Ebroko beheragunea
ERLIEBETOPOGRAFIKOA
LITOLOGIA GIZAKIA LANDARETZA
BALIABIDEEN BALDINTZAZAILEAK
KLIMA
FAKTOREAK
-klima: leku euritsua eta hezea bada, ur emari haundia, aldiz leku lehorra bada ur emari txikia. Prezipitazio irregularrak baditu, emaria ere irregularra izango da. Mediterraneoan eta mediterranear kontinentalizatuan emari gutxiago, atlantikoan berriz alderantziz.
IBAI ERREGIMENA: urte osoko ur emaria kontrolatu eta gero bere batazbestekoa egiten da. hori, bat mailan jartzen da, eta gero hilabetez hilabete, maila horretik beiti edo goiti dagoen jarri behar da, honela grafikoa eginez,-euria: euri prezipitazioagatik iristen dira ibaira urak. a-ozeanikoa: neguan bitik gorako grafikoa, baina martxorarte mantendu edo azken hilabeteetan gorakada. Uda aldera berriro jaitsiera. (5) b-mediterranearra: udaberri, udazken eta neguan gorakada izango du, prezipitazioaren banaketagatik. c-Mediterranear kontinentalizatua: klima mediterranear kontinentalizaturekin konparatzen da. neguan euri gehiago eta udan berriz, zeroraino irits daiteke, ur emari txikiagatik. d-betikoa: lehorte oso luzea. Neguan bakarrik batazbestekotik gora, gainerakoan bataren azpitik.
Prof. ISAAC BUZO SÁNCHEZ
FAKTOREAK
Prof. ISAAC BUZO SÁNCHEZ
-elurretakoa: ibai horretako ura, elur prezipitaziotik etorri da. leku gutxitan aurki dezakegu, mendi altuetan soilik (2000m+), penintsulan Pirineotan. Berezitasun bezela, maximoak udan daudela( ekaina, uztaila, abuztua), elurrak urtu direlako, udazken eta neguan alderantziz ez delako urtutzen. (1)
-elur-euri: elur prezipitazioak emandako urari, euri prezipitazioek sortutakoa gehituko zaie. Maitza eta ekainean maximoak, baita, udazken eta neguan ere, nahiz eta hauek baxuagoak izan, euria bakarra izaten baita orduan. (2)
-euri-elur: euri prizipitazioetatik bilduko du ur gehiena, baina baita elurretatik ere. Neguan maximoak ematen dira, udazkenetik otsaila arte, gero martxo, apirila, maitza inguruan, beste maximoa. (3)
Elur erregimenekoak eta mistoak
Euri erregimenekoa
FAKTOREAK
-erliebea:aldapatsua bada, ibaiek higadura edo erauzketa lana egingo dute,hau da, mendiko partikulak, leku lauetara eraman (meandroak), hemen berriz, sedimentazio lana egingo da, partikulak pilatzea alegia (delta).
-lur mota : lur ezberdinekin, ezaugarri desberdinak. Kareharritsua bada, ura erra iragazten da, eta lurzorua idor geratzen da. Buztintsua bada aldiz, lurzoru iragazgaitza, eta ur emari handiko ibaiak sortzen ditu, guztiak arro horretan bihurtuz.
-landaretza : zenbat eta landareri handiagoa, ur emari handiagoko ibaiak, bestela emari txikikoak eta irregularrak, momentu batean prezipitazio handiak daudelako eta ez dagoelako landaretzarik kontrolatzeko.
-gizakia : urtegiak sortzen ditu(zentral hidroelektrikoak, nekazaritzarako...), ibaiaren ur emariak erregulatzen ditu, kanaleen bidez norabidea aldatu(ureztapenetarako). Eta trasbaseak ere egiten ditu, hau da, arro bateko urak beste batera eraman. Tajo-Sugura da egindakoa eta orain Ebrotik Murtziara egin nahi dute.
ISURIALDEAK
KANTABRIARRAK
-Laburrak
-Emaritsuak
-Erregularrak
- Ibaiak: Bidasoa, Nervión Nalón, Navia eta Sella.
Desembocadura del río NerviónFuente: Google. Maps
ATLANTIARRAK
-Galiziakoak: Miño, Tambre y Ulla. Kantabriakoak bezalakoak.
-Ibaiak: Duero, Tajo, Guadiana y Guadalquivir .Arro zabala,luzeak bokalean emaritsuak.
MEDITERRANEARRAK
(Ter Llobregat, Francolí), (Turia, Júcar, Segura) (Guadalhorce, Almanzora). Laburrak,iregularrak,emari txikikoak Ebro ibaia ezik
Antolaketa eta kudeaketa
Arro hidrografikoa
Kudeaketa: Konfederazio hidrografikoa
Erkidegoartekoa
Erdidego barnekoa
Estatuak: Norte, Duero, Tajo, Guadiana,
Guadalquivir, Ebro, Segura, Jucar
Erkidegoak: interiores vascas, interiores gallegas,
cuenca sur, interiores catalanas, Baleares eta
Canarias.
Antolaketa
Prof. ISAAC BUZO SÁNCHEZ
Confederación Hidrográfica Norte: Miño
Confederación Hidrográfica Norte: Kantabriarrak
Prof. ISAAC BUZO SÁNCHEZ
Fuente: Confederación hidrográfica del Norte
GALIZIAKO KOSTALDEA
Prof. ISAAC BUZO SÁNCHEZ
DUEROKOA
Prof. ISAAC BUZO SÁNCHEZ
Fuente: Confederación hidrográfica del Duero
TAJOKOA
Prof. ISAAC BUZO SÁNCHEZ
GUADIANAKOA
Prof. ISAAC BUZO SÁNCHEZ
GUADALKIVIRREKOA
Prof. ISAAC BUZO SÁNCHEZ
Confederación Hidrográfica del Sur
Prof. ISAAC BUZO SÁNCHEZ
SEGURAKOA
Prof. ISAAC BUZO SÁNCHEZ
JUKARREKOA
Prof. ISAAC BUZO SÁNCHEZ
EBROKOA
Prof. ISAAC BUZO SÁNCHEZ
Ebro ibaiak, Kantabria, Gaztela-Leon, Euskal Autonomia Erkidegoa, Errioxa, Nafarroa, Aragoi eta Katalunia zeharkatzen ditu. Araba eta Burgos artean, muga naturala da. 930 kilometroko luzera du
eta 83.093 km2-k azalera.Ebroko sakon gunea izango genuke arro honen zatirik nagusiena eta ertzetan berriz
Kantabriar Mendikatea, Aurrepirineoa Kataluniako Kostaldeko Mendikateak eta Iberiar Sistemak mugatzen dute. Bertako klima nagusiki Mediterranear kontinentalizatua izango genuke.
Iturburua, lehen Fontibre zela uste zen, 880 metrora; gaur egun, ordea, Ebro ibaiaren iturburua Hijar ibaian kokatzen da, 1980 metrora. Ebro ibaiaren Deltak 7802 hektareako zabalera du, eta
bere barnean, Espainiako arroz landaketa nagusienak egiten dira. Gaur egun, gune natural honek natura parkea osatzen du 1983. urtetik.
KATALUNIAKO BARNEKOAK
Prof. ISAAC BUZO SÁNCHEZ
Fuente: Generalitat de Cataluña
KANARIAK ETA BALEARRAK
Prof. ISAAC BUZO SÁNCHEZ
Fuente: Wikipedia
AINTZIRAK
AINTZIRAK
ENDOGENOAK
EXOGENOAK
Tektonikoak
bolkanikoak
Glaziarrak
Karstikoak
Arreikoak
Kostaldekoak
Eolikoak
La Janda (Cádiz)
Campos de Calatrava (Ciudad Real)
Lagos pirenáicos; Sanabria
Lagunas de Ruidera (Ciudad Real)
Tablas de Daimiel (Ciudad Real)
Mar Menor, Albufera Valencia
Closes del Ampurdán
Prof. ISAAC BUZO SÁNCHEZ
KANTAURI ISURIALDEA
Kantauri isurialdeko ibaiak haran sakonetan sartuta joaten dira, ibilbide laburra dute eta arro txikia..
Ibilgua malda handikoa izaten dute; horregatik indar higagarri handikoak dira. Arro gehienak hartuak dituen baso sarriari esker ez da hortik kalte handirik sortzen.
Ibai hauetan euriak erregulatzen du ur emariaren erregimena, eta urte guztian barrena oso erregularrak dira, elikatzen dituzten euri ugari erregularrak direla medio. Ibai hauek 1.000 km2 inguruko azalera drainatzen dute, hau da, Nafarroako azaleraren % 10.
Isurialde honetako ibai nagusiak hauek dira:
Bidasoa, eta haren adarra, Ezkurra.
Urumea
Araxes eta
Leitzaran, Oriaren ibai-adarrak.
MEDITERRANEOKO ISURIALDEA
Nafarroako ibai gehienek Mediterraneora isurtzen dute ura Ebro ibaiaren bitartez, izen bereko beheragunearen kolektore handia baita.
Ebro ibaiak 90 kilometro ditu Nafarroako mugapean; kilometro horietako asko Errioxako Komunitate Autonomoarekin muga administratiboa dira.
Nafarroako tartean Nafarroako ibai handien ekarpena hartzen du.Ibai hauek Nafarroako azalera gehiena drainatzen dute, hau da, 9.000 km2 inguru. Ibai hauek Ebroko ur emariari egiten dioten ekarpena 4.180 Hm3koa da, hau da, haren batez besteko emariaren %23.
Nafarroako hiru ibai handiak hauek dira:
Ega ibaia, Urederra eta Irantzu ibai-adarrekin.
Arga ibaia, Aragoiaren ibai-adarra. Haren adar nagusiak dira Arakil, Ultzama eta Elortz ibaiak.
Aragoi ibaia, eta haren adarrak: Eska, Irati (honi Zaraitzu, Urrobi eta Erro ibaiek ematen diote ura) eta Cidacos.
Eta Ebro ibaia, Nafarroa eta Errioxaren arteko muga, Nafarroako Erriberaren hegoaldean.
Ebro ibaia
Helburuak: 220 herri baino gehiago urez hornitzea, Iruña bera ere bai; denera 350.000 biztanle baino gehiago. Bere ibilbideko eskualdeetan kontsumo, industria eta nekazaritzarako dagoen ur defizita berdintzea; 57.713 ha ureztalur bihurtzea eta Nafarroak kontsumitu behar duen energiaren %6,5 produzitzea eta haren garabide sozioekonomikoa garatzea.
Ibilbidea: Nafarroako Ubidea Itoizko urtegian hasten da, Agoizko arroa kurritzen du Urrotz ondoraino. Erro ibaia eta Elortz ibaiko ibarra pasatzen ditu. Artederreta (el Carrascal) gurutzatuta Artaxoara buruz egiten du; handik Tafallara iritsi eta Nafarroa erdialdea pasatzen du. Aragoi ibaiaren ibarra eta Bardeetako ipar-mendebaldea pasatuta, Tuterako Erriberara iristen da eta Ebro gurutzatzen du. Montes del Cierzo mendiak inguratu eta Lorko aintziran du bukaera (Ablitasen).
Datu jakingarriak: Luzera osotara 145 km; enbor nagusi bat eta lau adar ditu: Artaxoa, Tafalla, Corella eta Ablitasera. Honako obrak hartzen ditu: 6 túunel, 12 sifoi, 2 akueduktu eta 4 erregulazio idoi Villavetan, Elon, Artaxoan eta Pitillasen.
ITOIZKO URTEGIA ETA NAFARROAKO UBIDEA
Nafarroako urtegiak
Nafarroako urtegiak gutxi dira eta garrantzi gutxikoak. Esakoa, Aragoi ibaian, da Nafarroako urtegi garrantzitsu bakarra, duen ur azaleragatik eta hartzen duen ur kopuruagatik. Urtegi honetako ura ureztatzeko erabiltzen da eta bai ur kiroletarako ere, halanola bela, wind-surf eta uretako eskia.
Beste urtegi aipagarri batzuk dira Allozkoa, salado ibaian; Eugikoa, Arga ibaian; Irabia, Irati ibaian eta Itoizkoa, hura ere Irati ibaian. Urtegi hauetako ura noiz ureztatzeko eta noiz edateko edo argindarra sortzeko erabiltzen da.
Añarbeko urtegia
Allozko urtegia
Irabiako urtegia
Eugiko urtegia
Esako urtegia
Ebro ibaia
Ebro ibaia
Arago
i iba
ia
Salad
o ib
aia
Arakil ibaia
Zara
itzu
ibai
a
Arga ibaia Irat
i iba
ia
Esk
a ib
aia
Itoizko urtegia
Cid
aco
s ib
aia
Arg
a ib
aia
Alham
a
ibai
aQ
ueile
s ib
aia
Ebro ibaia
NAFARROAKO AINTZIRAK
Nafarroan ez daude aintzira asko eta haien azalera ere ez da oso handia. Denak jatorri endorreikokoak dira eta Nafarroako hegoaldean egoten dira.
Hona nagusiak: Juncalekoa, Tafallako mugapean; Pitillaskoa; Lorko aintzira, Ablitasen; Pulguerkoa, Tutera ondoan, eta Las Cañasko aintzira Viana ondoan.
Aintzira gehienak gizonak eraldatuta daude ura hartu eta banatzeko gaitasuna handitzeko erreten eta uharken bidez.Aragoi ib
aia
JUNCAL
PITILLASLAS CAÑAS
LOREL PULGUER
Arg
a ibaia