Os primeiros lingüistas que comezaron a comparar idiomas, no s. XIX, caeron na
conta de que un campo léxico como o dos nomes da familia ofrecía grandes
posibilidades para apoiar a tese do parentesco lingüístico.
Fíxate no seguinte cadro, no que cada columna representa unha lingua, e intenta
por ti mesmo establecer semellanzas (e tamén diferencias) entre as columnas.
Se o fas ben, verás que poderás, baseándote nos parecidos, agrupar varias linguas.
pai / padre
padre padre pare pére padre pater father Vater pati ατηρ(patér)
pitá aita
nai / madre
madre madre mare mére madre mater mother Mutter mati ατηρ(matér)
matá ama
fillo filho hijo fil fils figlio filius son Sohn syn ιος(huiós)
sunus semea
filla filha hija filla fille figlia filia daughter Tochter doceri υγατηρ
(thygatér)
duhitá alaba
irmán irmâo hermano germá frére fratello
frater brother Bruder brat ρατηρ(phratér
)
bhratá anaia / neba
irmá irmâ hermana germana soeur sorella soror sister Schwester
sestra ορ(eor)
svása arreba / ahizpa
Se o fixeches ben, os teus resultados deberán asemellarse ó que atoparás nas
seguintes diapositivas.
Nelas verás epígrafes que agrupan a varias columnas e que corresponden ó que denominamos “familias lingüísticas”.
Unha vez identificadas as familias, observa que existen parecidos entre os diversos
grupos, se ben menos marcados.
pai / padre
padre padre pare pére padre pater father Vater pati ατηρ(patér)
pitá aita
nai / madre
madre madre mare mére madre mater mother Mutter mati ατηρ(matér)
matá ama
fillo filho hijo fil fils figlio filius son Sohn syn ιος(huiós)
sunus semea
filla filha hija filla fille figlia filia daughter Tochter doceri υγατηρ
(thygatér)
duhitá alaba
irmán irmâo hermano germá frére fratello
frater brother Bruder brat ρατηρ(phratér
)
bhratá anaia / neba
irmá irmâ hermana germana soeur sorella soror sister Schwester
sestra ορ(eor)
svása arreba / ahizpa
pai / padre
padre padre pare pére padre pater father Vater pati ατηρ(patér)
pitá aita
nai / madre
madre madre mare mére madre mater mother Mutter mati ατηρ(matér)
matá ama
fillo filho hijo fil fils figlio filius son Sohn syn ιος(huiós)
sunus semea
filla filha hija filla fille figlia filia daughter Tochter doceri υγατηρ
(thygatér)
duhitá alaba
irmán irmâo hermano germá frére fratello
frater brother Bruder brat ρατηρ(phratér
)
bhratá anaia / neba
irmá irmâ hermana germana soeur sorella soror sister Schwester
sestra ορ(eor)
svása arreba / ahizpa
pai / padre
padre padre pare pére padre pater father Vater pati ατηρ(patér)
pitá aita
nai / madre
madre madre mare mére madre mater mother Mutter mati ατηρ(matér)
matá ama
fillo filho hijo fil fils figlio filius son Sohn syn ιος(huiós)
sunus semea
filla filha hija filla fille figlia filia daughter Tochter doceri υγατηρ
(thygatér)
duhitá alaba
irmán irmâo hermano germá frére fratello
frater brother Bruder brat ρατηρ(phratér
)
bhratá anaia / neba
irmá irmâ hermana germana soeur sorella soror sister Schwester
sestra ορ(eor)
svása arreba / ahizpa
pai / padre
padre padre pare pére padre pater father Vater pati ατηρ(patér)
pitá aita
nai / madre
madre madre mare mére madre mater mother Mutter mati ατηρ(matér)
matá ama
fillo filho hijo fil fils figlio filius son Sohn syn ιος(huiós)
sunus semea
filla filha hija filla fille figlia filia daughter Tochter doceri υγατηρ
(thygatér)
duhitá alaba
irmán irmâo hermano germá frére fratello
frater brother Bruder brat ρατηρ(phratér
)
bhratá anaia / neba
irmá irmâ hermana germana soeur sorella soror sister Schwester
sestra ορ(eor)
svása arreba / ahizpa
pai / padre
padre padre pare pére padre pater father Vater pati ατηρ(patér)
pitá aita
nai / madre
madre madre mare mére madre mater mother Mutter mati ατηρ(matér)
matá ama
fillo filho hijo fil fils figlio filius son Sohn syn ιος(huiós)
sunus semea
filla filha hija filla fille figlia filia daughter Tochter doceri υγατηρ
(thygatér)
duhitá alaba
irmán irmâo hermano germá frére fratello
frater brother Bruder brat ρατηρ(phratér
)
bhratá anaia / neba
irmá irmâ hermana germana soeur sorella soror sister Schwester
sestra ορ(eor)
svása arreba / ahizpa
pai / padre
padre padre pare pére padre pater father Vater pati ατηρ(patér)
pitá aita
nai / madre
madre madre mare mére madre mater mother Mutter mati ατηρ(matér)
matá ama
fillo filho hijo fil fils figlio filius son Sohn syn ιος(huiós)
sunus semea
filla filha hija filla fille figlia filia daughter Tochter doceri υγατηρ
(thygatér)
duhitá alaba
irmán irmâo hermano germá frére fratello
frater brother Bruder brat ρατηρ(phratér
)
bhratá anaia / neba
irmá irmâ hermana germana soeur sorella soror sister Schwester
sestra ορ(eor)
svása arreba / ahizpa
Todas as linguas das táboas anteriores (excepto o eusquera) forman parte do grupo
ou familia INDOEUROPEA.
Polo tanto, somos falantes dunhas linguas emparentadas con outras moitas, espalladas
por un territorio que se extende desde Europa ata a India.
Pero, se as linguas romances, p. ex., proceden do latín e este forma parte da familia indoeuropea, ¿de onde procede o latín? Observa as seguintes diapositivas e
razoa.
cinco cinc cinque cinq
quinque
πένδε (pénde)
πέντε (pénte)
πйат (pyat)
(p’at)
पाँ��च (paa.nch
)
(pañça)
five fünf
fimf
-1500
-1000
-500
0
500
1000
Antigüidade
Antiguo Indioou Sánscrito
Grego
Latín
Gótico
Eslavoeclesiásticoantigo
Da diapositiva
anterior debiches
deducir que nos
podemos remontar atrás no
tempo ata as linguas que
están na orixe
evolutiva das nosas. Pero, ¿cal
será a lingua nai?
¿Qué criterio
aplicarías?
-2000
-1500
-1000
-500
0
500
1000
Antigüidade
Antiguo Indioou Sánscrito
Grego
Latín
Gótico
EslavoeclesiásticoantigoHetita
O criterio da antigüidade non é malo. Mais, ¿qué
pasa se aparecen
testemuños dunha
lingua máis antiga? Se
somos coherentes, deberiamos considerala
a lingua orixinaria
Para eliminar este problema, os lingüistas preferiron deixar de buscar a lingua orixinaria, aínda que debeu
existir: canto máis atrás imos no tempo, menos restos escritos imos topar. Conformámonos con
utilizar unha especie de fórmulas matemáticas. Así, o numeral do que tratabamos puido ter a forma
*penkwe.
A seguir verás un mapa coa extensión das linguas indoeuropeas na Antigüidade
Mais non só existe a familia indoeuropea no mundo.
Existen moitas familias máis, que poderás ver no seguinte mapa.
Observa a extensión da familia indoeuropea. ¿Cómo é, por comparación
ás demais?
Por certo, ¿Por qué cres que se chama “indoeuropea”?
Falado en:
Amplos territorios da Península de Anatolia
Actualmente extinto, conservado en inscricións
Imperio Hitita (s. XVII-XII), con extensión variable dentro do territorio
marcado
O GAÉLICO IRLANDÉS é falado en:
Rep. de Irlanda e Irlanda do Norte [R.U.] (1,8 millóns de falantes, o 20% nativos)
O GAÉLICO ESCOCÉS é falado en:
Escocia [R.U.] (58.000 falantes aprox.)
O GALÉS é falado en:
País de Gales [R.U.] (700.000 falantes)
O BRETÓN é falado en:
Rexión da Bretaña [Francia] (300.000 falantes, aprox.)
Falado nas súas dúas variantes (guego e tosco) en:
Albania, Serbia (a maioría en Kosovo), Montenegro, República de Macedonia, Grecia, Turquía e Italia.
Total de falantes:
6 millóns aproximadamente
O BÚLGARO é falado en:
Bulgaria e estados limítrofes (9 millóns de falantes)
O SERBOCROATA é falado en:
Serbia, Croacia, Bosnia-Herzegovina e Montenegro (6,5 millóns de falantes,
aprox.)
O ESLOVENO é falado en:
Eslovenia (2,2 millóns de falantes)
O POLACO é falado en:
Polonia e estados limítrofes (50 millóns de falantes, 38 en Polonia)
O CHECO é falado en:
Rep. Checa e estados limítrofes (12 millóns de falantes)
O ESLOVACO é falado en:
Eslovaquia e estados limítrofes (5,6 millóns de falantes)
O RUSO é falado en:
Rusia e estados da antiga URSS (260 millóns de falantes, 145 como
primeira lingua)
O UCRANIANO é falado en:
Ucrania (40 millóns de falantes)
O BIELORRUSO ou RUSO BLANCO é falado en:
Bielorrusia e rexións de Polonia (8 millóns de falantes)
O SÁNSCRITO é unha lingua extinguida, conservada nos Vedas ou
libros sagrados da relixión hindú. Evolucionou cara o HINDI/URDU
(segundo falemos da India ou Pakistán), que é falado por máis de
450 millóns de persoas
O NEPALÍ é falado en Nepal e a India por 35 millóns de persoas
O BENGALÍ é o idioma de 230 millóns de falantes en Bangladesh e a India
O AVÉSTICO é unha lingua extinguida conservada nos textos relixiosos do
zoroastrismo
O PERSA fálase en Irán, Afganistán e Taxikistán por 62 millóns de persoas
O PASHTOé a lingua de 50 millóns de falantes en Afganistán, Pakistán e a
India
India
Irán Pakistán
Afganistán
Taxikistán
Bangladesh
Nepal
Falado en:
Armenia, rexión de Nagorno-Karabakh (Azerbaixán) e zonas de Irán
Total de falantes:
7 millóns aproximadamente
O GREGO CLÁSICO é unha lingua amplamente conservada en textos, e expresión dunha das dúas civilizacións clásicas. A súa evolución deu lugar ó GREGO MODERNO, falado en Grecia e
a maior parte da illa de Chipre
Total de falantes:
12 millóns aproximadamente
O LETÓN é falado en:
Letonia (1,7 millóns de falantes)
O LITUANO é falado en:
Lituania (4 millóns de falantes)
Lingua extinguida no s. VII d. C. nas súas dúas variantes (A e B), que serviu de lingua de comunicación para o pobo de igual
nome, asentado no coñecido como Turquestán chino, ó noroeste do Himalaia
O ALEMÁN fálase principalmente en Alemania, Austria e Suiza por 90 millóns
de persoas (82 en Alemania)
O LUXEMBURGUÉS fálano 300.000 persoas en Luxemburgo, Alemania,
Francia e Bélxica
O HOLANDÉS ou NEERLANDÉS é falado en Holanda, Bélxica, Francia,
Indonesia e algúns estados das Antillas e norte de Sudamérica por 23 millóns de
persoas
O FLAMENCO é unha lixeira variante do HOLANDÉS, denominada así pola
comunidade de Flandes (6 millóns de habitantes), en Bélxica. O número de
falantes inclúese no holandés
O AFRIKAANS é unha lingua derivada do holandés falada por 14 millóns de
individuos en Sudáfrica e Namibia. É un exemplo de fala crioula
O INGLÉS fálano como lingua materna 309 millóns de persoas e 200 máis como segunda lingua, a maioría habitantes de países da Commonwealth. É a principal
lingua de relación internacional
O ISLANDÉS é empregado na illa de Islandia por 300.000 falantes
O DANÉS fálano 6 millóns de individuos en Dinamarca, Groenlandia e as Illas
Feroe
O NORUEGO, nas súas dúas variantes (nynorsk e bokmål) posúe 5 millóns de
falantes en Noruega
O SUECO úsano 11 millóns de persoas (9 deles nativos) en Suecia, Finlandia e algunhas comarcas de estados veciños
Debes considerar a relación de linguas precedente só como ilustración
O catálogo completo de todas as linguas indoeuropeas é inestable, en
primeiro lugar porque, como xa debes saber, a consideración dunha fala
como “lingua” ou “idioma” depende de factores non exclusivamente
lingüísticos: inflúe de maneira decisiva a ideoloxía de cadaquén, así como a
tradición dos propios estudios lingüísticos. Só así se pode explicar
que os idiomas nórdicos, entre os que existe unha boa intercomprensión, se
consideren como linguas diferenciadas, mentres que se fale do albanés como unha unidade, cando entre algunhas formas de guego e
outras de tosco se perde a comunicación