BETI ETORTZEN ETAINOIZ IRISTEN EZ DENA
URTARRILA «NOW EUSKAL HERRIRA» OTSAILA GREZIAN JOKOAN DAGOENA MARTXOA 19. KORRIKA. UREPELETIKBILBORA APIRILA GORA GASTEIZ. HIRI ANITZ BATEN ALDE MAIATZA IRITSI AL DA ALDAKETA NAFARROARA? EKAINAEMAKUMEZKOEN MUNDUKO TXAPELKETA KANADAN UZTAILA KUBA ETA AEB-EN ARTEKO HARREMANA, EPELTZENABUZTUA ERREFUXIATUEN KRISIA IRAILA KATALUNIAKO PROZESUA URRIA BONNEMAISON ETA HERIOTZA DUINA,JOMUGAN AZAROA PARISKO ATENTATUAK ABENDUA HAUTESKUNDEAK ESTATU ESPAINIARREAN
www.gaur8.infomila leiho zabalik
2016ko urtarrilaren 2a | IX. urtea • 449. zbk.0,50 euro
Arduraduna: Amagoia Mujika Telleria. Erredakzioa: Oihana Llorente Arretxea, Aimar
Etxeberria Korta Argitaratzailea: Astero. Lege Gordailua: SS-77/07. Helbidea: Portuetxe 23-
2a. 20018 Donostia. P.K.: 1099. Tel.: 943 31 69 99 / Faxa: 943 31 69 98. e-posta:
[email protected]. Publizitatea: Euskal Prensa. Tel.: 94 424 72 06.mila leiho zabalik
Uribetxebarriaren heriotzakitzali zuen Puerta del Sol-ekoelkartasun argia 04
Grezian jokoan dagoena:arrazoia edo indarra izatea06
Korrika 19, Urepeletik Bilbora:Euskararen martxan helmugaabiapuntua da10
Marotok etorkinen aurka eginzuen botoak irabazteko, bainaGasteizko gizartea alkatearenaurka altxatu zen 12
Bide luzea dago egiteko oraindikNafarroan aldaketaren alde 14
Elkarrizketa: Leire Landa,Bartzelonako jokalaria 18
04
14
18
06
12
10
2016 | urtarrila | 2
GAUR8• 2 / 3
HEZKUNTZA, HIZKUNTZA POLITIKA ETA KULTURA SAILAK(HIZKUNTZA POLITIKARAKO SAILBURUORDETZAK) DIRUZ LAGUNDUA
Latinoamerikako ezkerra krisianeta Kubako irla gotorleku 20
Errefuxiatuen krisia: Europarenispilu iluna 22
Kataluniako prozesua:Deskonexioa kolokan 24
Bonnemaison auzia: Heriotzaaterabide askatzaile bakarradenean 26
«Charlie Hebdo»-ren aurkakoerasoarekin hasi zen urtea etaazaroaren 13ak gerra eraman zuenParisko bihotzera 28
Hauteskunde orokorrak Estatuespainiarrean: Olatutzarrenaroan sartu gara 30
20
22
24
26 28 30
Now Euskal Herrira!
Urtarrila izan ohida euskal presopolitikoen de-fentsan pertso-na gehien bilduohi dituen hila-
betea, urte hasierarekin bateraheltzen baita Bilbon egin ohiden manifestazio erraldoia. 2015ez zen salbuespena izan, 80.000lagunek, argi-izpi txikiak eskue-tan hartuta, egin baitzuten zitaBizkaiko hiriburuan, Sarerendeialdiari erantzunez.
Baina iragan urtean manifes-tazioaren aurretik atzeman ahalizan ziren presoekiko elkarta-sun keinuak; are gehiago, urteberriko kanpaikadekin baterairitsi ziren lehendabiziko elkar-tasun keinuak. Hauek, gainera,Madriletik etorri ziren; zehatza-go esateko, Madrilgo Puerta delSol-etik. Bertan ospatzen dutemadrildarrek urte berriaren eto-rrera, eta bertara begira daudeEstatu espainiarreko begi gehie-nak ere, mahatsak janez urte be-rrian noiz sartu esperoan. Hala,kanpai hotsak entzutearekin ba-tera, bertan agertu zen EuskalHerriko mapa bat, bi gezik ber-tara apuntatzen zutela; presoenherriratzearen aldeko ikurrakhartu zituen Estatu espainiarre-ko telebista gehienak.
Ekintzak segituan hartu zuenoihartzuna, sare sozialen bidezbatez ere. Gainera, ez zen lehe-nengo aldia presoekiko elkarta-sunak oihartzun handiko eki-men batean txokoa egitealortzen zuena, Sevillako giraldi-lla ahaztezinak kasu.
UMEAK, DISPERTSIOAREN BIKTIMA
2015 dispertsioaren 25. urteurre-naren urtea izan zen. Disper-tsioak hamaika aurpegi ditu, etahorietako bat baino ez da ume-ek pairatzen duten sufrikarioa.Izan espetxean jaio edo bizi di-relako, izan gurasoren bat ikusiezin dutelako edo izan bizitzaosoa errepidean igaro beharizan dutelako, guztiek pairatzendute, modu batera edo bestera,sakabanaketaren eragina. GA-RAk lau egoera ezberdin eman
zituen argitara, politika horrekumeengan duen eragina agerianutzi nahian.
Aner Petralandak, adibidez,bikotekidea eta semea dituAranjuezko espetxean. «Ez duguezer berezirik eskatzen, ezta za-plada bat ere bizkarrean, gureseme-alaben eta gurasoen esku-bideak errespetatzea baino ezdugu eskatzen», zion elkarrizke-tan. Maite Sanchezek, aldiz, bi-kotekidea zuen espetxean, due-la 17 urtetik. Umea zuten, etazioen hamaika urteren bueltanhasi zela egoeraren jabe egiten:«Aitaren figura egiten hastendira, gure kasuan espetxean, eta
hainbat galderei ezin erantzun-da gelditzen nintzen».
Iera Abadianok Portugalgo es-petxe batean du bikotekidea. Bialaba dituzte eta, espetxekoarauen ondorioz, urtean behinbaino ezin dute elkarrekin egon.«Egoera ankerrari aurpegi onaeta barre bat jartzen ahalegin-tzen gara», zioen elkarrizketan.Igor Igartuak, berriz, espetxeandauka bikotekidea, Estatu fran-tsesean. Seme bat dute, espetxe-an jaio zena, eta berak ezin duEstatu frantsesa zapaldu, hots,bikotekidea semearekin bisita-tu. «Bere ama ikusteko duenpoztasunak gainerako guztiabaino gehiago balio du», adiera-zi zuen.
«NOW EUSKAL HERRIRA»Euskal presoen eskubideen de-fentsan jende gehien biltzenduen mobilizazioa, berriz, urta-rrilaren 10ean iritsi zen. Sarekdeituta, 80.000 lagunek eginzuten bat Bilbon, sakabanaketa-ren aurkako aldarriak indar be-rezia hartu zuen manifestazio-
Lerroon azpian, Sarekdeituta Bilbon egin zenmanifestazioaren irudia.Eskuineko orrian, IosuUribetxebarriari azkenagurra emanzitzaionekoa. Luis JAUREGIALTZO - Gorka
RUBIO | ARGAZKI PRESS
EUSKAL PRESO POLITIKOAKIosu Uribetxebarriaren heriotzak itzali zuen urte berriarekinbatera Madrilgo Puerta del Sol-en piztutako elkartasun argia
Aimar Etxeberria Korta
Urte berriko kanpaikadekin batera iritsi ziren euskalpresoekiko lehenengo elkartasun keinuak: hauenherriratzea eskatzen zuen argi batek apaindu zuenPuerta del Sol-eko erlojua. Iosu Uribetxebarriarenheriotzak, berriz, agerian utzi zuen larriki gaixo daudenpresoak espetxean mantentzearen ankerkeria.
JENDARTEA / b
01
-urt
arri
la -
2016 | urtarrila | 2
GAUR8• 4 / 5
an. Makila argi-egileak eskue-tan, “Now Euskal Herrira” alda-rrikatu zuten milaka lagunek.Manifestazioa, baina, ez zen egi-terik izango berau aurrera era-mateko, borondatez, lanean jar-dun zuten horiz jantzitako 800petodunei esker izan ez balitz.
Ez zen ohiko manifestazioaizan; ez zen mobilizazioa puntubatean hasi eta bestean amaitu;espazio fisiko bat hartzea izanzen, literalki, Bilboko kaleetangertatu zena. Eta mobilizazioaez bazen ohikoa izan, egoera be-ra ere ez zen ohikoa izan Ger-man Rubenachentzat. 24 urtepreso igaro ostean, lehendabizi-ko aldia zuen euskal presoen es-kubideen alde egiten zen gisahorretako mobilizazio batean.
Martxelo Diaz GARAko kaze-tariarekin igaro zuen mobiliza-zio eguna Rubenachek: «Ederrada ikustea presoek eta euren se-nideek jaso duten elkartasunuholdea. Baina espero dezagunhurrengo urtean itzuli beharrikez izatea». Zoritxarrez, aurtenere Bilboko bidean jarri beharkoda Rubenach, hilaren 9rako dei-tu baitu manifestazioa Sarek.
GUARDIA ZIBILAREN «UZTA»Manifestazioa egin eta bi egune-ra agertu zen Estatu espainiarra-ren esku beltza euskal gizartea-ren aurka. Guardia Zibilakhamasei pertsona atxilotu zi-tuen –horien artean hamabi
abokatu–, eta 90.000 euroko za-kuaren jabe ere egin zen. Preso-ekiko elkartasun ekonomikoa-ren aurka eginiko sarekadanatzemandako dirutza –LABenegoitzatik eraman zutena– biegun lehenago Bilboko manifes-tazioan jasotakoa zen; legezkoeragile batek jasotako eta legez-ko sindikatu baten egoitzatikeramandako “uzta”.
Polizia operazioak izan zuenanakronismotik ere: Amaia Iz-ko, Eukene Jauregi eta Haizea Zi-lueta abokatuak Madrilen atxi-lotu zituzten, ezker abertzaleko35 kideren aurkako epaia haste-ko zain zeudela. Abokatuenatxiloketaren ondorioz, behin-behinean bertan behera geratuzen epaiketa.
Euskal eragile sozial, sindikaleta politikoen sarekadaren aur-kako erantzuna azkarra izan zeneta manifestazio nazionala dei-tu zuten astebururako Donos-
tian. LABek, bere aldetik, eurenBilboko egoitza «txiki eginda»utzi zutela salatu zuen; SarekGuardia Zibilak eramandako di-rua bueltatzeko eskatu zuen.
URIBETXEBARRIAREN HERIOTZA
Urte hasierako argi-izpi guztiakIosu Uribetxebarria heriotzare-kin itzali ziren. Arrasatearrarenheriotzak larriki gaixo daudenpresoak espetxean mantentzeakadierazten duen ankerkeria utzizuen agerian. Berak zazpi urteegin zituen espetxean larrikigaixorik, harik eta egoera la-rrian ospitaleratu zuten arte.Ospitalean gose greba bati ekinzion bere egoera salatu eta askeuzteko eskatzeko; askatasuna-ren aldeko borroka, ordea, nahibaino luzeagoa egin zitzaion.
Baldintzapeko askatasuna ja-soagatik ere bere aurkako suma-rioak irekitzen jarraitu zuen Es-tatu espainiarrak, bere azkenegunak kartzelan eman zitzanahaleginduz. Uribetxebarria,baina, etxean hil zen, bereen ar-tean, presiopean azkeneraino.
Urtarrila, beraz, bi mobiliza-zioekin amaitu zen; Uribetxeba-rriaren aldekoa bata, atxiloke-ten eta lapurretaren aurkakoabestea. Azken horretan presenteegon ziren atxilotuak eurak ere,atxilotu eta egun gutxira kaleanutzi baitzituzten gehienak.30.000 lagun elkartu ziren Do-nostia Gipuzkoako hiriburuan.
Sarek deituta, 80.000 lagunek egin zuten batBilbon euskal presoen eskubideen defentsan.Dispertsioaren 25. urteurrenean, politika horri amaiera ematea izan zen aldarri nagusia
2015
Manifestazioa egin eta bi egunera, beste hamasei pertsona espetxeratu eta 90.000 eurokozakuaren jabe egin zen Guardia Zibila,presoekiko elkartasun ekonomikoaren aurka joz
Grezian jokoan dagoena
hutsa
hutsa
02
-ots
aila
-
Urtarrilaren 25eanGreziako hautes-kundeak Syriza ez-kerreko koalizioerradikalak irabazizituen. Ordura arte
gobernu ardurak izandako al-derdiek emaitza oso txarrakizan zituzten hauteskundeotan.Troikak inposatutako progra-maren aurka egindako diskur-tsoa eta austeritatearen kontra-ko neurriak izan ziren Syrizarenarrakastaren gakoak. Berehalakoalizio gobernua adostu zuenSyrizak ANEL eskuineko alderdinazionalistarekin. Bi ziren elka-rren artean zituzten ezauga-rriak: austeritate politikarenaurkako eta burujabetza berres-kuratzearen aldeko jarrera, bate-tik, eta ordura arte gobernu ar-dura izan ez izana, bestetik.
Hauteskundeak egin aurretikjoko zelai berria marrazten hasizen Troika. Horrela, hauteskun-deak egin baino hiru egun lehe-nago Europako Banku Zentralakerabaki esanguratsua hartuzuen: estatu bonuen hilerokoerosketatik kanpo uztea Grezia-ko estatu bonuak. Erabakiak hu-rrengo Gobernuaren finantzazioahalmena erabat baldintzatzenzuen. Jukutriak ez zuen garaipe-na oztopatu, baina Gobernu be-rriak izango zuen giroa argi utzizuen. Alexis Tsiprasek hautes-kundeen biharamunean karguahartu zuen eta bi egun geroagoGobernu berria eratu zen. Mi-nistroen artean, ANELeko buruPanos Kammenos Defentsa mi-nistro postuan eta Yanis Varou-fakis Finantza ministro gisa.
Troikak ez zion ezta 100 egu-neko kortesiazko tartea ere utziGobernuari. Hauteskundeak pa-sa eta hamar egunera, otsaila-ren 4an, hasi zen erasoaldia. Eu-ropako Banku Zentralarenbigarren erabaki esanguratsua
iritsi zen: aurrerantzean Grezia-ko estatu bonuak berme gisaonartuko ez zituela-eta, herrial-deko bankuei likidezia berma-tzen zien lerroa eten zuen. Unehorretatik aurrera, negoziazioeta mehatxuen jokoa maisuki garatu zuen Troikak: itolarriraeraman eta azken unean arnas-teko aukera eman zion behineta berriro Greziako Gobernua-ri. Urte erdi pasa zuen horrela.
Ekainaren 22an euroaren gai-lurra egin zen. Bileraren hizpidenagusia Greziako egoera izanzen. Tsiprasek Greziari proposa-tutako ardatz nagusiak onartueta hilak 25ean proposamen bathelarazi zion Bruselako taldeari,Troika ordezkatzen zuen nego-ziazio taldeari, alegia. Taldeak Atenasek proposatutako planaerrefusatu zuen. Ezezko horrenondoren, Greziako Gobernuakerreferendum bat deitu zuenuztailaren 5erako. Greziako Go-
bernuaren eta Europar Batasu-neko erakundeen arteko kon-frontazioa gune gorenera iritsizen orduan: Gobernuak banke-txeetatik dirua ateratzeko mu-gak ezarri zituen, burtsak bereateak itxi zituen, NazioartekoDiru Funtsak Grezia ordainketaetenaldian zela iragarri zuen…
Erreferenduma Greziako Go-bernuak irabazi zuen: ezezkoakbotoen %61,31 lortu zituen%62,5eko parte hartzearekin.Hala ere, ondorengo negoziazio-etan hirugarren erreskate planbat onartzera behartuko zutenGrezia Europako erakundeek.Ematen zuen publikoak eginda-ko neurrietatik harago besteadostasun batzuk egon bazeu-dela, baina ez zen behintzat ezerezagutzera eman. Edozein kasu-tan, sortutako egoeraren irten-bidean, bi aldetan eman zen ba-naketa nabaria: NazioartekoDiru Funtsak Greziako zorra ez
zela jasangarria eta «arintze»bat beharrezkoa zela esan zuen,eta, Syrizaren aldean, bestalde,32 diputatuk plan berriarenkontra bozkatu zuten eta seiabstenitu egin ziren. Bozketarenondoren Gobernua moldatuzuen Tsiprasek. Azkenean, abuz-tuan sinatu zen hirugarrenerreskate plana eta jarraian hau-teskundeak deitu zituen Tsiprasberak zuen babes parlamentarioeskasa zela medio.
Hurrengo egunetan Syrizarenzatiketa gauzatu zen. Energiaministro ohi Panagiotis Lafaza-nisek eta beste 24 diputatuk He-rritar Batasuna sortu zuten. Fi-nantza ministro ohi YanisVaroufakis ez zen alderdi be-rrian sartu, baina kanpainarenazken egunean bere babesaeman zion. Iraileko hauteskun-deak Syrizak irabazi zituen be-rriro –lau eserleku galduz– etaANEL alderdiarekin gobernuakordioa berritu zuen. HerritarBatasunak, berriz, ez zuen boto-en %3ko langa gainditu eta eser-lekurik gabe gelditu zen Grezia-ko Parlamentuan.
Zenbait ondorioGrezian 2015ean bizitako proze-su politikoak hausnarketa asko-rako ematen du. Horietako ba-tzuk bildu ditugu jarraian.Europar Batasuna sortu zenetiklehen aldiz, estatu baten gober-nura europar establishment-etik kanpoko indar bat iritsi da es-treinakoz. Elementu horrekadierazten du Europa osoak,baina batez ere Greziak berak,bizi duen krisiaren sakontasu-na; era berean, krisia gainditze-ko Europak inposatutako politi-ken kontrako jarrera irmoaerakusten du. Ezker eraldatzaile-ak bere aukerak ondo lantzenbaditu hauteskundeak irabaz di-
Arrazoia izan ala indarra izan{ analisia } Isidro Esnaola
Ezkerraren proposamenakbiribilak izaten dira, bainaaskotan garrantzitsuenaahazten dute: programahoberena ere ez da ezer ezbadu atzetik indar nahikorikgauzatua izateko.
2016 | urtarrila | 2
GAUR8• 6 / 7
hutsa
hutsa
2015tzakeela ere frogatzen du, bai-
ta Europan bertan ere. Nahiz eta Greziako gobernu
koalizioa antinaturala irudituhasiera batean, adostasunalortu zuten bi indarrek buruja-betzaren aldarrikapen komu-na zuten oinarri. Kapitalarenaldeko Europar Batasunareneraikuntzak burujabetzarenbeharra ekarri du lehen plano-ra, ez bakarrik estaturik gabe-ko herrietan, baita jada esta-tua duten herrietan ere.Greziako krisiak botere eko-
nomikoaren gobernupeangaudela agerian utzi du. Fun-tsezko erabakiak botere eko-nomikoak inposatzen ditu etabotere politikoak ameto ema-ten du. Bien arteko loturainoiz baino agerikoagoa da kri-si honetan. Adibide garbienaMario Draghi bera da, egungoEuropako Banku Zentralekoburu gisa Greziako Gobernuarifinantzazioa moztu diona etagarai batean Golman Sachs bankuko Europako buru zene-an Greziako orduko kontuakfaltsutzeko laguntza emanzuena. Gobernu ekonomikobateratu horren aurrean, ezdugu ezkerreko indarren bata-sunik lortu.Botere ekonomikoaren adar
hertsatzailea finantza sistema bera da. Garrantzitsua da oso
hori kontuan hartzea, izan ere,diskurtsoetan defizita handi-tzera eta kredituak hartzeraerraz jotzen da. Zorrak, baina,noizbait bueltatu egin behardira; eta, orduan, finantza sis-temak bere indarra erakustendu. Ez da hain popularra zergaerreformaz aritzea, baina fi-nantza publikoak osatzekoezinbesteko modua da hori.Eta aberastasuna banatzekoa.Defizitera jotzeko aukerak proiektu zehatzekin lotuta jo-an behar du. Eskuineko inda-rrek ez dute finantza publikoorekaturik eduki behar; kredi-tuak hartzeko ez dute arazorik,finantza sistemak agintzenduena egiten baitute egoeraedozein delarik. Eta botereagaltzen badute, hurrengo go-bernuak erabat hipotekatuta-ko administrazioa jasoko due-nez, kezkatzeko arrazoirik ez.Greziako krisiarekin agerian
gelditu dira politika instituzio-nalaren mugak. Hauteskunde-ak irabaztea, gehiengoak osa-tzea eta gobernuak antolatzeaposiblea da, baita ezker erradi-kaleko koalizio batentzat ere.Zenbait arau eta politika alda-tzea ere bai, baina betiere sis-temaren oinarrizko jokoarauak ukitu gabe. Hori betiizan da horrela; sozialdemo-kraziaren ibilbide luzea da ho-
rren adibide garbiena. Halaere, batzuetan ahaztu egitendugu hori. Eraldaketa politi-koa bilatzen bada, programakgaratzea ezinbestekoa da, bai-na lanketa hori beste diskurtsosakonago batekin etengabeosatu behar da: sistema politi-ko-ekonomikoaren oinarrizkoarauak zalantzan jarri behardira. Afera, adibidez, euroa da,ez austeritate politikak.Modu berean, gauzak alda-
tzeko ez da nahikoa arrazoiaizatea. Ezkerreko indarrek as-kotan osatzen dituzte progra-ma biribilenak, hari guztiakondo hausnartuta eta elkarrenartean orbangabe josita. Gai-nera, datu eta arrazoiak bila-tzen dituzte beraien proposa-menak ahalik eta hobekienoinarritzeko. Proposamen biri-bilak izaten dira, baina asko-tan garrantzitsuena ahaztendute: programa hoberena ereez da ezer ez badu atzetik in-dar nahikoa gauzatua izateko.Arrazoia izatea garrantzitsuada, baina are garrantzitsuagoaindarra izatea. Eta indar nahi-korik ez denean, zenbait kon-tutan amore eman behar da kontu garrantzitsuenak aurre-ra ateratzeko. Bestela, bere ja-kindurian preso gera daitekeindar hori, eta, are okerrago,hutsaltasun politikoan.
Alexis Tsipras, Syrizakojarraitzaileekinurtarrilekohauteskundeen garaipenaospatzen. Aris MESSINIS | AFP
Urteak utzi dizkigunak
Apirilaren 25ean 7,9 gradu-
ko lurrikara bortitzak astin-
du zuen Nepal. Azpiegiturak
guztiz suntsitu eta 8.000
hildakotik gora eragin zi-
tuen lurrikarak. Astindu la-
tza pobreziak aurretik ere
gogor jipoitutako herrialde-
arentzat. Hilabete igaro ez
zenean, beste lurrikara ba-
tek, Richter eskalan 7,3 gra-
dukoa, kolpatu zuen berriro
Nepal. Katmandun ez ezik,
Indiako New Delhin eta
Bangladeshko Dhakan ere
atzeman zuten. Lurrikarak
Nepaleko azpiegiturak era-
bat suntsitu zituen. Geroz-
tik, bizi-baldintza gogorre-
tan ari dira aurrera egiten
hango herritarrak, mendial-
deko herrixketan bereziki.
Martxoaren 24an Bartzelona eta Düssel-
dorf arteko ibilbidea egiten zuen Ger-
manwings konpainiako hegazkin batek
Alpeen kontra jo zuen bortitz, Estatu
frantseseko lurretan. 144 bidaiari eta tri-
pulazioko sei kide zeramatzan hegazki-
netik ez zen inor bizirik atera. Istripua
gertatu eta bi egunera, aurpegi ilunez
eta erabat lur jota, kasuaz arduratzen
zen fiskal frantsesak espero gabeko be-
rria eman zuen komunikabideen aurrean: Andreas Lubitz 27 urteko kopilotuak a
naren inguruko informazioak eta zeresan handia eman zuen auziak. Gainera, istr
Germanwings konpainiako hegazkina zai
MUNDUARIARNASA ETENZION HEGAZKINISTRIPUA
LURRIKARAK NEPAL ASTINDU ZUENEKOA
Nepalgo herritarrei kostatu egin behar zaie lurrikarari buelta ematea. GAUR8
Urtarrilaren 7an, “Charlie Hebdo” aldizkariko zuzendaritza bilera bat egi-
ten ari zela, burua estalita eta beltzez jantzita zihoazen bi lagun erredak-
ziora sartu ziren kalaxnikov arma automatikoak eskuan. Hamabi lagun hil
zituzten, hamar kazetari eta bi polizia. Mundua kalera atera zen.
«CHARLIE HEBDO» JOPUNTUAN
Mundua kalera atera zen atentatua salatzeko. GAUR8
Bake prozesuaren baitan, Ko-
lonbiako Gobernuak eta FARC
Kolonbiako Indar Armatu Iraul-
tzaileak biktimen inguruko
puntua adostu eta aurkeztu
zuten Habanan. Humberto De
la Calle gobernuaren negozia-
tzaileak eta Ivan Marquez FAR-
Ceko ordezkariak sinatu zuten
70 orriko agiria. Egia, justizia,
erreparazioa eta gertatutako
ez errepikatzea adostu zuten
bi aldeek.
KOLONBIAKOGATAZKA ETA
BIKTIMAK
De la Calle eta Marquez. Adalberto ROQUE | AFP
2016 | urtarrila | 2
GAUR8• 8 / 9
Martxoaren 24an Bartzelona eta Düssel-
dorf arteko ibilbidea egiten zuen Ger-
manwings konpainiako hegazkin batek
Alpeen kontra jo zuen bortitz, Estatu
frantseseko lurretan. 144 bidaiari eta tri-
pulazioko sei kide zeramatzan hegazki-
netik ez zen inor bizirik atera. Istripua
gertatu eta bi egunera, aurpegi ilunez
eta erabat lur jota, kasuaz arduratzen
zen fiskal frantsesak espero gabeko be-
rria eman zuen komunikabideen aurrean: Andreas Lubitz 27 urteko kopilotuak apropos eragin zuen istripua. Berehala atera ziren argitara Lubitzen buru osasu-
naren inguruko informazioak eta zeresan handia eman zuen auziak. Gainera, istripuak eragin zuzena izan zuen hegazkinen barne segurtasuneko neurrietan.
Germanwings konpainiako hegazkina zaila zen toki batean erori zen eta erreskate lanak korapilatsuak izan ziren. Anne Christine POUJOULAT | AFP
Abenduan Parisen izandako
CPO21 goi bileran lehenen-
goz onartu dute 200 he-
rrialde inguruk nazioarte
mailako akordioa klima alda-
ketari aurre egiteko.
Hartara, konpromisoa hartu
dute karbono kontsumoa
murriztuko duen ekonomia
baten alde pausoak elkarre-
kin emateko. Akordioa lortu
duten agintariek irribarretsu
eman zuten akordioaren be-
rri, nahiz eta ez dituen iritzi
guztiak ase. Kritikoen ustez,
akordioak asko dauka diplo-
matikotik eta gutxi eragin-
kortasunetik. Bultzatzaileen
esanean, berriz, «mailu txiki
bat da, baina lan handia
egon dezakeela sinetsita
gaude». Ikusi egin behar.
PARIS COP21, KLIMARI BURUZKO GOI BILERA
Goi bilerako parte hartzaileek pozik ospatu zuten akordioa. Francois GUILLOT | AFP
Mario Draghi Europako Banku Zentraleko (EBZ) presidenteari protesta ma-
hai gainera igo zitzaion, parez pare. Apirilean EBZk hartutako neurrien be-
rri ematen ari zela, mahaira igo eta konfeti batzuk bota zizkion aktibista
batek, «amaitu EBZren diktadura» oihuka. Irudiak zeresana eman zuen.
DRAGHIRI PROTESTA PARE-PAREAN
Emakume aktibistak ez zuen Draghi ukitu ere egin, baina agintaria beldurtu egin zen. GAUR8
2015. urtean milioitik gora
izan dira Europara lurretik eta
itsasotik iritsitako errefuxia-
tuak. Aurrekaririk gabeko krisi
humanitarioa da: iritsitakoen
lautik bat haurrak dira eta lau
mila baino gehiago dira jada bi-
dean bizia galdu dutenak. Eu-
ropak 500 milioi biztanle ditu
eta agintariak errefuxiatu
uholdea nola kudeatu hausnar-
tzen ari dira orain. Borondatea
da gakoa.
MILIOITIKGORAERREFUXIATU
Errefuxiatuen lautik bat haurrak dira. Aris MESSINS | AFP
19. Korrika. Urepeletik Bilbora. Euskahaldun!
Antolatzaileek diotenez, 1980an, Oña-tiko Unibertsitatetik aterata egin zen le-hen ediziotik hona planetari buelta osoaemateko adina kilometro bete ditu Korri-kak. Eta, halere, Bilboko helmuga abia-puntua izan zen euskararentzat. «Kontuaekitea da» adierazi zuen Lorea Agirrek le-poraino betetako Areatzan, eguzkiak go-xatuta, egin zen ekitaldian. Berak idatzizuen mezua: «Auzia ez da izan ala ezizan. Nolako edo halako izan. Kontua ezda hori. Kontua ekitea da. Egitea. Egitenduguna gara. Izatea egitea da».«(…) Menpeko izateari utzi, eta ahal-
duntzea da kontua». “Euskahaldun” leloaizan du Korrika 19k, Agirrek aldarrikatubezala, euskaldun gisa ahaldundu behardelako herritar gisa ahalduntzeko. «Eus-kararen auzia politikoa da» eta «plazapublikoan jokatzen da».
HAMAIKA EGUN HAGITZ INTENTSU
Peio Iputxa eta Laida Etxemendi AEK-koirakasleak izan ziren lehenbiziko lekukoeramaileak. Bostak jotzeko bi minuturenfaltan, jada saltoka ari ziren oholtzan,irrikari ezin eutsiz. Kalean ere hala zebi-len jendea, “Denok Korrikara” kantarenerritmora, bakoitza bere urratsak gehituznorabide berari. «Urepeletik Bilbora abiadadin Korrika! (ber) Euskara da kanporaeta denok Korrikara». Abestia Oskorrirenmusika eta Gabriel Arestiren hitzak di-tuen “Sautrela”-n oinarritzen da. MikelLaboaren eta Xalbadorren “Herria etahizkuntza”-ren hitzak eta musika ere ba-ditu. Amaia Ezenarro, Andoni Tolosa,Asier Goieaskoetxea, Cedric Ilhardoy, Jojo
Bero sumatzen zen Korrikaren lekukoaBilbora ailegatzean. Hamar egun lehe-nago, martxoaren 19an, Urepelen hartueta eskuz esku ibili zuten lagun guztienizerdia, urduritasuna, negarra eta pozaitsatsita gelditu zitzaizkion. Bakoitza-
ren bizi puska bat.Xalbadorren herrian, bere ibilbideko hasierarik in-
dartsuenetakoa izan zuen AEKren ekimenak. Ez zenoraindik bertatik pasatua eta berezia izan zen pasatubakarrik ez, handik abiatzea. Zubia izaki, herritar au-nitzek hartu zuten Nafarroa Behereko Aldude harane-rako bidea euskarari bultzada emateko. Besta bat izanzen herria: musika, dantza, jana eta edana, giroa… Le-hen pausoak gogoz emateko onena.
EUSKARARENMARTXANHELMUGAABIAPUNTUA DA
Ezker-eskuin, Korrikaren abiatzeaUrepelen, martxa Auritzen barnaeta iritsierako besarkadak, nerbioguztiak askatuz, Bilbon.Bob EDME - Jagoba MANTEROLA - Raul
BOGAJO | ARGAZKI PRESS
Maider Iantzi Goienetxe
Korrika 19k martxaz bete du martxoa. Bertzebehin, herri osoa lasterka. Bertze behin, makinabat kilometro –2.500, zehazki–. Baina ez dadirudien bezain erraza, ez da «bertze behin».Horren erakusgarri, 29an Bilbora iritsi zeneanlekukoaren egurrari zerion beroa.
03
-mar
txoa
-
2016 | urtarrila | 2
GAUR8• 10 / 11
2015
Bordagarai, Mattin Sorzabalbere eta Ma-xime Diribarnek osatutako taldea kantuaegiteko elkartu zen propio.
Doinu horien eta bertze makina batenlaguntzaz, hamaika eguneko bidaia eginzuten bi furgonetak Euskal Herria zehar-katuz, behin ere gelditu gabe. Horregatikibili ziren bi ibilgailu, batek gasolina har-tu edo konponketaren bat egin beharzuenean bertzeak segitzeko. Gibeletik be-ti izan zuten jendea, gau eta egun euska-raren aldeko lekukoari goian eutsiz. Adi-bidez, Durangon, aurtengo omenduak,Durangoko Azokak, bete zuen bere kilo-metroa Landako gunearen parean. Korri-kalarien buru, Gerediaga Elkarteko bi or-dezkari, Nerea Mujika eta Anton MariAldekoa-Otalora.
Bergaran, a ze zirrara Jose Luis Elkoroktestiguari heltzean. Alabaren eskutik har-tu eta txalo artean egin zuen laster, lanmundua euskalduntzen aitzindarietakoaden Elay enpresako langileekin. Enpresaduela 50 urte sortu zen Antzuolan etabultzatzaileetakoa izan zen Elkoro. Ezkerabertzaleko buruzagi historikoa iraileangelditu zen aske, azken bost urteetakokontrol telematikoa gibelean utzita.
ARABAKO ERRIOXA ETA NAFARROAKO ERRIBERAKorrikan luzeak izaten dira egunak –bai-ta gauak ere– eta gauza aunitz gertatzendira. Errate baterako, Ezkerraldean sar-tzean herritarren ahaleginez pixkanaka-pixkanaka euskara berreskuratzen ari de-la frogatzeko aukera izan zen. Bertan, etabertze leku ugaritan, ezinbestekoak diraBerbalagunen gisako ekimenak hizkun-
tza praktikatzeko. Korrikak erantzun bi-kaina izan zuen hemen, Zuian, Trebiñuneta Arabako Errioxan bezala. Arabarrekardoa baino hobeak direla erakutsi zu-ten, zailtasunak zailtasun euskararen al-de apustu eginez.
Zuiako Kuadrillan igarotako goiza ikus-garria izan zen elurtutako paisaiarenga-tik eta, batez ere, laster egin zuen jendea-rengatik. Galtza motzetan, nongoakdiren nabaritu zedin. Mendikate zurienmagalean giro intimoagoa sortu zen fur-gonetako lagunen eta korrikalari ausar-ten artean. Altubeko portua igan zutentinko eta ilusioz beteta. Ametzaga, Mur-gia, Izarra eta Abornikano bisitatu zituenAEKren ekimenak, etxe ederren artean,eta txoko bakoitzean opari bat jaso zuen:ume bizkiek martxa lehenbizikoz ikuszezaten haur-kotxea jiratu zuen aita, on-gi etorria eman zuen txalaparta, ezagutuez arren jendea elkarri muxuak bidal-tzen, ikastetxearen burdin hesian pilatu-tako haurren begirada...
Nafarroako Erriberako itzuliak Araba-koaren antza izan zuen, ez soilik paisaia-rengatik, baita “euskahaldunek” egitenduten ahaleginarengatik ere, hizkuntzaikasi dutenek eta ezin izan arren maitedutenek. Zortzigarren egunean nafar lau-tadetan barneratzean, azkenik, eguzkiaatera zen, egunetako hotz, euri, haize etaelurraren ondotik. Goxotasunak anima-tuta, dantza, jauzi, jolas eta irri arteanegin zuen aitzinera martxak. Ribafora-dan Errigorak hartu zuen makila, “Nafarhegoaldeko uzta euskarari puzka” leloa-rekin. Herri proiektu honek Euskal He-
rria eta lankidetza ditu oinarri, nafar he-goaldea ardatz, eta euskara ofiziala ezden gunean eragin nahi du.
INJEKZIOA TUTERAREN BIHOTZEAN
Ablitas eta Cascante artean Sasoia elkar-teko 60 bat erretiratuk erosi zuten kilo-metroa. Lasterkari fidelak dira hauek etabeti parte hartzen dute. Aurten Urepeleneta Burlatan ere egin dute laster, eta Tu-teran izan dira, Argia ikastolako ikasleakanimatzen. Hotzikara sartu zen gorpu-tzetan Erriberako hiriburua aldez aldezeharkatu eta bihotzaren erdian bertaninjekzio bat sartzean, energia eta indarraemateko ziztada, behar-beharrezkoa ber-tan euskaraz bizitzea ez dela batere erra-za kontuan hartuta.
Sofia eta Irati urduri eta ilusioz gainez-ka zeuden lekukoa hartzeko zain. Argiaikastolako ikasleok GARAri kontatu zio-ten beren hirian «ez dela euskara onar-tzen» eta «gaizki begiratzen» dietela eus-karaz solas egitean. Ez da beren amahizkuntza eta ikastolan bakarrik hitz egi-ten dute. «Guretzat euskara gutxi batzuksoilik egin dezakegun ahalegina da, ikas-tola pribatua baita eta ez baitago denonesku». Horregatik, euskarazko eskola pu-blikoa aldarrikatu zuten.
Musika aditzen da, badator martxa etabakoitzak bere lekua hartu du. Sofia etaIrati buruan kokatu dira eta jende trope-lak kalea hartu duenean “Tuteran ereeuskararen alde” aho batez oihuka, de-nak txaloka eta animatzen, euskararenaldeko haizearen txistua zabaldu da. Hel-muga abiapuntua da.
Apirilaren 18anmilaka lagun bil-du ziren Arabakohiriburuko erdi-gunean GoraGasteiz Eguna
ospatzeko. Jendea kalera aterazen askotariko kolorez osatuta-ko hiri bat aldarrikatzeko. Baina,zergatik antolatu zen aldarrika-pena eta festa batu zituen egunhori? Zer ari zen gertatzen Gas-teizen 7.000 lagun xenofobia-ren kontrako kalejira batean el-kartzeko? Erantzuna bilatzekoatzera begiratu beharra dago,2014ko udara, Javier Maroto al-kate ohia etorkinen aurkakomezuak plazaratzen hasi zenmomentura. «Aljeriar eta ma-grebtar gehienak gizarte lagun-tzetatik bizi dira Gasteizen»,esan zuen politikariak, elkarbi-zitzari hordago bat botaz. Eta halako hordago bat bota-
tzeak arrisku handiak ditu,zuhurtasunez jokatzen ez badu-zu galtzaile ateratzeko aukeraknabarmen ugaritzen baitira.Marotoren kasuan, lehen arazo-ak hordagoa bota eta gutxiraheldu ziren, uztailean bertan,Gasteizko Udaleko oposiziokohiru taldeek (EAJ, PSE eta EH Bil-du) Arabako SOS Arrazakeria etaOngi Etorri elkarteek aurkeztu-tako mozioa onartu zutenean.Aipatutako hiru taldeek «arraza-keria eta xenofobia babesten etabultzatzen dituzten diskurtsopolitikoak» gaitzetsi zituzten,eta «elkarbizitza demokratikoa-ren oinarriak kaltetzen dituzte-nen aurkako neurriak» hartzekoeskatu zieten EAEko epaileei. Hori izan zen, esaterako, SOS
Arrazakeriak egin zuena. Elkar-teak Marotoren aurkako diligen-tziak abiatzeko eskatu zion Ara-bako fiskal nagusiari, delituzantzuak ikusten zituelako alka-tearen adierazpenetan. Arrazaedo etnia arrazoiengatik gorro-toa bultzatzea eta pertsonenduintasunaren aurka jotzea ego-tzi zion elkarteak Marotori. Marotoren jokabideak hau-
tsak harrotu zituen politikarienartean ere. Juan Karlos Izagirre
Donostiako alkateak Marotokmagrebtarren inguruan esanda-koa gezurra zela nabarmenduzuen, eta PSEko Arabako buru-zagi Txarli Prietok «arrazista»deitu zion. «Hitler gasteiztarrabihurtu zaigu Maroto», salatuzuen gogor Araba Buru Batza-rreko presidente Xabier Agirrek.
LAGUNTZA JUSTUAGOAK PLATAFORMA
Uda amaitzerako eztabaida pil-pilean zen jada, eta urrian gizar-te laguntzak mugatzearen alde-ko plataforma bat sortuko zelairagarri zuen Javier Maroto be-rak, diru sarrerak bermatzekoerrentaren baldintzak estutzea
eskatu asmoz. Hilabete bat gero-ago Laguntza Justuagoak plata-forma aurkeztu zen. Bere helbu-rua: 30.000 sinadura biltzeaherri-ekimen legegile bat aurre-ra eramateko. Gizarte laguntzeiesker jasotako dirua EAEtik ate-ratzea debekatu nahi zuen pla-taformak ekimen horrekin, etalaguntzak jasotzeko legezko bi-zilekua izatea ere eskatzen zuen.Halaber, eskatzaileek ohiko bizi-toki bat izatea eta gizartearenaldeko lanak egitea ere eskatzenzuen laguntzak jasotzeko bal-dintza gisa. Gasteizko erdigunean lokal
bat alokatu eta EAEko hainbatudalerritara hurbildu ziren sina-durak jasotzeko plataformakokideak. Dena ekimenaren bul-tzatzaileek planifikatu bezalazioan, baina, orduan, GARAk us-tekabeko albiste bat ezagutarazizuen: Espainiako enplegu zerbi-tzua eta Gizarte Segurantza Pa-txi Gomez Laguntza Justuagoakplataformako bozeramaileaikertzen ari zen iruzurragatik.Hori gutxi ez eta Gora Gasteiz
Milaka lagun agertuziren Marotoren kontraGora Gasteiz Egunean.Eskuineko orrialdean,alkate ohia, burumakur,EAJko Gorka Urtaranalkate izendatu zutenudalbatzan.Raul BOGAJO | ARGAZKI PRESS
PP-REN ESTRATEGIAREN PORROTAMarotok etorkinen aurkako mezua zabaldu zuen botoakirabazteko, baina gizartea alkatearen kontra altxatu zen
Ion Salgado
Apirilaren 18an egin zen Gora Gasteiz Eguna. Jaigiroan, milaka kolorez osaturiko hiri bat aldarrikatu etaetorkinen eskubideak defendatu zituzten Gasteizkoerdigunean bildutakoek. Aipatutako ekimenak PPko Javier Maroto alkateak martxan jarritako kanpainabaztertzaileari erantzuna ematea zuen helburu.
JENDARTEA / b
04
-api
rila
-Gora Gasteiz. Hiri anitz baten alde
ekimena sortu zen etorkinenaurkako zurrumurruei aurreegiteko asmoz. Ekimenak La-guntza Justuagoak plataforma-ko kideek erabilitako datuak za-lantzan jarri eta etorkinak ezdirela laguntza sozialetik biziagerian utzi zuen, geroago Lan-bideko datuek berretsi bezala. Gasteiz hiri anitz eta atsegin
gisa aldarrikatu zuen Gora Gas-teizek azaroan plazaratutakomanifestuan: «Hiri justua etasolidarioa behar dugu, bere in-guruarekin harremanetan dago-en hiri plurala, bere helburuetengabe gisa ikastea, parteka-tzea eta elkartrukatzea duenaeta orden soziala, ekonomikoaeta politikoa elkar ezagutzekoproiektu multikultural eta hezi-tzaile batera bideratuta dagoe-na, bizikidetza eta denontzakoeskubide sozialak bermatuta di-tuena». Halaber, testua sinatuzutenek dei egin zuten «ilusio-an oinarritutako hiri positibohonen alde borrokatzera eta dis-kurtso interesatuei jaramonikez egitera». Gizarte berdintasu-na ere aldarrikatu zuen mani-festuak: «Nahi dugun hiria ba-bes sozialeko sisteman oinarritubehar da: eta oinarria norberaizan behar da, bere ezberdinta-sunekin eta bere aukerekin, gi-zartearen harmonia eta oreka-ren berme gisa. Sistema horrekgaur egungo zailtasun eta baz-tertze sozialaren arriskuaren
aurrean, ziurtatu behar du bizikalitate ona guztiontzat, gizarte-aren aurrerabidea ahalbidetuz».Hilabeteek aurrera egin eta
Gasteizko kaleetan tentsioahandituz joan zen, pintadak, sa-laketak, elkarretaratzeak... Apiri-lean bi gertaera nabarmen izanziren. Batetik, Laguntza Justua-goak plataformak, udal lizen-tziarik gabeko lokal batean jar-duten zuen elkarteak, 41.000sinadura aurkeztu zituen Lege-biltzarrean herri-ekimen legegi-le bat aurrera eramateko; beste-tik, Gora Gasteizek kolorez betezituen hiriko kaleak, arrazake-riaren kontra. Andre Mari Zuria-ren enparantzan bildutakoekmezu zehatz bat laga zioten Ma-rotori: denak ez du balio botoaklortzeko. Hori baitzen alkatea-ren helburua, ustez gizarte la-guntzetan egiten den iruzurraerabiltzea maiatzeko udal hau-teskundeak irabazteko.
Eta, egia esateko, lortu zuen.Bederatzi zinegotzi atera zituenPPk udal hauteskundeetan. EHBilduk sei zinegotzi lortu zituen,EAJk bost, PSEk lau, Hemen Gau-dek bi eta Irabazik bat. Emaitzakikusita, Maroto pozik agertu zenkomunikabideen aurrean. Bainaalaitasunak ez zuen asko iraun,gizarte eragileek akordio bat es-katu baitzuten PP udal gobernu-tik kanpo uzteko. Hala eskatuzuen Gora Gasteiz ekimenak,«adierazpenetik konpromisoe-tara eta konpromisoetatik ekin-tzetara» igarotzeko ordua zelanabarmenduz. «Udalaren burugasteiztar guztien eskubideekinkonpromiso sendoa duen per-tsona bat jartzeko akordioa es-katzen diegu alderdiei. Interespertsonalen zein alderdien inte-resen aurrean herritarren ongi-zatea jarriko duen pertsona bat.Defendatzen dugun eta harrosentiarazten gaituen hiri anitza-ri begirunea eskainiko dion per-tsona bat», adierazi zuen ekime-nak PPren jarrera «arduragabeeta su-emailea» kritikatuz. Jose Angel Cuerda alkate
ohiak, Blanca Urgell EAEko Kul-tura sailburu ohiak eta bestegasteiztar ezagun ugarik ereegin zuten bat Gora Gasteizekin,eta alderdiak hitz egiten hasi zi-ren Javier Maroto alboratzeko.Eztabaida ekainean amaitu zen,EH Bilduk eta EAJk Gorka Urta-ran jeltzalea alkate izendatzeaadostean. Akordioak PPren ha-serrea piztu zuen, eta Maroto-ren alderdiak elkarretaratze batere egin zuen Gasteizko udale-txearen aurrean. Marotoren al-deko eta kontrakoak batu zirenpoliziaz betetako Plaza Berrian.Marotoren porrota bikoitza
izan zen, gainera, Legebiltzarrakatzera bota baitzuen LaguntzaJustuagoak plataformak bultza-tutako ekimen legegilea. EAJ, EHBildu, PSE eta UPyDko legebil-tzarkideek botoak lortu nahian«herritarrak manipulatu» nahiizatea leporatu zieten PPri etaMarotori. PP bakarrik geratu zenproposamenaren defentsan, etagainontzeko alderdien «hipokri-sia» salatu zuen Laura Garridok.Alkate ohiak ez zuen ekimenapertsonalki defendatu, ordurakoLegebiltzarra utzita baitzuen.
Gora Gasteiz ekimenak eta hainbat gasteiztarezagunek, Jose Angel Cuerda eta Blanca Urgelltartean, akordio bat adostea eskatu zieten udaltaldeei Javier Maroto alkate izan ez zedin
2015
Laguntza Justuagoak plataformak 41.000sinadura bildu zituen diru sarrerak bermatzekoerrentaren baldintzak estutzea eskatzeko, bainaEAEko Legebiltzarrak atzera bota zuen ekimena
2016 | urtarrila | 2
GAUR8• 12 / 13
Iritsi al da aldaketa Nafarroara?
hutsa
hutsa
05
-mai
atza
-
Maiatzean egin zi-ren foru eta udalhauteskundeekaldaketa ekarrizuten Nafarroa-ra. Hori ukaezina
da. Herrialdeko erakunde nagu-siak UPN edo PSNren eskuetanez egoteak ziklo berri bat irekizuen Nafarroan. Bai NafarroakoGobernuan, bai udal nagusietan(Iruñea, Tutera, Barañain, Liza-rra, Tafalla eta abar luze batean)alderdi desberdinen artekoakordioak gauzatu ziren lehen-dakari eta alkate berriak hauta-tzeko. Eta honekin batera, politi-kan modu berri batean aritzeko,ordura arte izandako bazterke-ria gainditzeko helburuarekin.Izan ere, Nafarroan gauza as-
ko daude aldatzeko UPNk (etaPSNk) egin duten urte luzeetakogestioaren ondoren. Sei hilabeteeskas baino ez darama aginteanUxue Barkosek (eta Joseba Asi-ronek, Eneko Larrartek, Oihane-der Indakoetxeak, Arturo Golda-razenak eta abar luze batek) etagauza asko daude egiteko. Laneskerga dute aurretik hamarka-detan Erregimenak eraiki ditue-nak zuzentzeko. Bai Nafarroako Gobernua, bai
udaletako taldeak osatzeko al-derdien arteko akordioak ados-tea beharrezkoa izan zen. Udale-tan errazagoa izan zen, alkateakberehala aukeratu behar izan zi-relako. Baina halere, negoziazio-ak egin behar izan ziren. Hitzarmen programatikoan
islatzen da Uxue Barkos lehen-dakaria izendatu eta Gobernuberriaren ildoak zehazten di-tuen konpromisoa. 72 orri ditudokumentuak, eta bertan, GeroaBai, EH Bildu, Ahal Dugu etaI-Eren eledunen sinadurak ager-tzen dira. Eta horrekin batera,lau alderdiek aldaketaren alde-ko akordioa lortu zuten data ere
bai: 2015eko uztailaren 17a. Hau-teskundeak maiatzaren 17anizan ziren. Bi hilabete beharizan zituzten, beraz, historiko-tzat jo zen akordio hori adoste-ko. Tartean sanferminak zirela. Hamaika bilera izan zituzten,
gehienak Nafarroako Parlamen-tuan, kazetari andana ateanzain zutelarik. Desadostasunanagusituko zela zirudien ba-tzuetan, Ahal Duguk Madrilenbaimena kolokan zuela zabal-tzen zenean, esaterako. Baina,azkenean, lau alderdien arteanardura nagusitu zen, eta UPNGobernutik kanpo utzi zuenakordioa sinatu zuten.Ildo politiko berria markatzen
du hitzarmen programatikoak.Lau urterako balioa du eta Go-
bernuaren jardueraren nondiknorakoak zehazten ditu. Halere, alderdiak ez ziren gai
izan hainbat gaitan adostasunalortzeko. Hitzarmenak tirabirakaztertzeko prozedura ezartzendu eta hilabeteotan izan ditugugai hauen gaineko polemikak.Hizkuntza politika eta euska-
raren lege berri baten beharrada adostasunik lortu ez den alorhorietako bat. Honekin lotuta,hezkuntzako hizkuntza ereduenarteko harremanak. UPNk etaPPk behin eta berriz errepika-tzen dute Uxue Barkosek zuzen-tzen duen Gobernua abertzaleadela, baina kontuan izan beharda Ahal Duguk eta I-Ek euskara-ri buruz duten iritzia eta GeroaBai eta EH Bilduk dutena ez di-
rela berdinak. Irakasle berriakkontratatzeko oposizioarendeialdian argi geratu zen bana-keta hau.Orotara, 320 irakasle plaza
deitzeko asmoa iragarri zuen Jo-se Luis Mendoza Hezkuntzakontseilariak. Horietatik 228euskara gaitasunarekin, eta soi-lik 92 gabe. Ustezko desorekahonen atzetik bazen arrazoi bat:ingelesez irakasteko ereduakgaztelania hutsezko ereduarengarapena eten duenez, gaztela-nia hutsez aritzen diren irakas-leen beharra txikia da, ez dagoe-lako ikasle nahikorik (euskaraedo ingelesa hautatzen dutegehienek). Horrekin batera, Es-tatuaren arau batengatik Nafa-rroak ezin du ingelesez aritzendiren irakasleen plazarik deitu. Gauzak horrela, Ahal Duguk
eta I-Ek UPN, PP eta PSNrekinbat egin zuten irakasleen oposi-zioaren aurka, euskara gehiegibaloratzen zela nabarmenduz.Uxue Barkosen Gobernuakorain arte izan duen kritikariklatzena izan da. Lehendakariakberak komunikazio akats larriakizan zituztela onartu zuen. «Ezdugu asmatu gauzak diren beza-la azaltzen», adierazi zuen. Zori-txarrez, ez da komunikazio alo-rrean Gobernuak izan duenhanka-sartze bakarra izan. Mendozak eman zituen azal-
penen ostean, Ahal Dugureneledun Laura Perezek kritikarenmaila apaldu zuen, baina I-Ekbereari eutsi zion gaztelaniazkoirakasleen eskubideen defentsasutsuan. CCOO sindikatuarenesku luzea ikusi zuten batzuek.Oposizio lanetara egokitze bi-
dean den UPN jo eta ke hasi zengai honekin, euskara inposatzealeporatuz Gobernuari. Horreta-rako, Nafarroan berebiziko inda-rra duen eskuin mediatikoarenlaguntza etengabea izan zen. To-
Bide luzea egiteko oraindik{ analisia } Martxelo Diaz Aristizabal
Maiatzaren 15ekohauteskundeek aldaketaekarri zuten Nafarroara. Laneskerga dute eskuinakutzitakoa konpontzeko.Abiadura ez dela nahikoadiote hainbat eragilek, bainahilabeteotan norabideaaldatzea lortu da.
2016 | urtarrila | 2
GAUR8• 14 / 15
hutsa
hutsa
2015temikoa bihurtu den sigla bat
erabili izan dute: PAI (Progra-ma de Aprendizaje en Ingles,delakoa). Ingelesa baztertu etaeuskara inposatu. Hori omenda UPNren ingurukoen arabe-ra Gobernu berriaren helburunagusia, nahiz eta Parlamen-tuan egin diren hamaika age-rralditan eta gurasoekin izan-dako bileretan ingelesezkoirakaskuntzaren aurka ez du-tela ezer behin eta berriz erre-pikatu. UPNk euskara ahultze-ko eta ingelesa indartzekokorrika eta presaka harturikoerabakiak (ingelesezko titulu-rik gabeko irakasleak ingelesezklaseak ematea, adibidez) izu-garrizko arazoa sortu du ira-kaskuntzan. Eta Gobernu honidagokio hori konpontzea.Kontseilari polemikorik izan
bada Barkosen Gobernuan,Mendoza izan da. PAI eta ira-kasleen oposizioaren aferazgain, Imanol Haranbururekingertatutako polemika ere piz-tu zuen. Honakoan, EH Bilduizan zen amorru bizian jarrizen bazkidea. Haranburu erdi mailako kargu baterako (Hiz-kuntza Eskoletako arduradun)izendatu zuten, baina eskuin
mediatikoak preso izan zelazabaldu eta gero, Mendozakatzera egin zuen eta izendape-na bertan behera utzi zuen.Hitzarmen programatikoakkrisi egoeretarako aurreikus-ten zuen bilera deitu zuten es-treinakoz, EH Bilduk eskatuta.Azkenik, auzia nolabait bidera-tu zen, baina afera larria zen,oinarrizko eskubideen urrake-ta baten aurrean ginelako.
Sinboloen garrantziaPolemikak polemika, Nafarro-ako Gobernuak sinbolismozbeteriko erabakiak hartu ditu,duela hiruzpalau urte pentsae-zinak zirenak. Adibidez, UxueBarkos lehendakariak Mikel
Zabalzaren hilketaren 30. ur-teurrenaren ekitaldian partehartzea. Edo Iberon 1936an fu-silatuen gorpuak berreskura-tzeko indusketan Gobernua-ren ordezkaritza ofizialaizatea. Edo erabaki berri denez,Vianako Printzearen sariaemateko ekitaldira errege es-painola ez gonbidatzea. Iruñeko Udalak ere horrela-
ko erabakiak hartu izan ditu:sanferminetan parte-hartzeabermatzeko prozesua martxanjarri, prozesioetan alderdi zibi-koa indartu edo Rodezno Kon-dearen plazaren izena alda-tzea, nahiz eta azken kasuhonetan eztabaida sutsua piz-tu zen bazkideen artean.Dena den, ezin da ukatu al-
derdien arteko polemikezharago ere izan direla Gober-nuaren aldeko esparru ideolo-gikoan kokatzen diren taldeenkritikak. Eta oso zorrotzak ba-tzuetan. Gai zalapartatsu ho-rietako bat izan da NafarroakoAdministrazioan dauden erdimailako funtzionarioak man-tentzea. Sindikatuek Uxue Bar-kosen Gobernuari leporatuizan diote ez diola ekin UPN-ren estruktura indargabetzea-
ri. Izan ere, urteen poderiozegitura klientelista boteretsuaantolatu zuen eskuinak Admi-nistrazioan. Honi heltzea Go-bernuaren betebeharretakobat izango da. UGTk eta CCO-Ok oraindik ere dirua jasotzeakritikatu da, kopurua nabar-men jaitsi bada ere. Norabideada hemen garrantzitsua.Diru kontuak ere arazo izan
dira. Gobernuak behin bainogehiagotan nabarmendu du UPNren gestioak kutxa publi-koa sosik gabe utzi duela. On-dorioz, diru nahikorik ez dagobehar guztietarako. Are gu-txiago, autobideetako ilunpe-ko dirusariak eta NafarroakoUbidea gisako azpiegiturek zu-loa handitzen dutenean. Horikonpontze aldera, erreformafiskala burutu berri dute. Sin-dikatuen iritziz, erdibidean ge-ratu dira. Euskalgintza ere kritikoa
izan da Gobernuarekin, beharadina diru ez duelako jaso. Ar-lo honetan ere norabidea alda-tu dela esan genezake, ordea.UPNk ez zien sosik emateneuskaltegiei, partida onartuaizan arren. Halakoak amaitudira.
Lau alderdiek (Geroa Bai,EH Bildu, Ahal Dugu etaI-E) lorturiko hitzarmenprogramatikoakzuzentzen du UxueBarkosen Gobernuarenjarduera. Antzekohitzarmenak sinatu diraudal nagusietan. Idoia ZABALETA | ARGAZKI
PRESS
Kasik 99 urte zituela hil
zen Marcelo Usabiaga mili-
ziano eta gudaria joan den
uztailean. Ordizian jaioa
zen arren, Hernanin egin
zuen bizimodua urte luzez.
Bere azken egunetaraino
jardun zuen bere azalean
sufritutako gerra konta-
tzen, «gerrak ez duelako
ezer onik ekartzen». Lau
aldiz izan zen atxilotua eta
21 urte eman zituen preso
kartzela desberdinetan. Hi-
rutan zauritu zuten balaz,
baina bizi osoa izan zuen
injustiziak salatzeko.
Urteak utzi dizkigunak
Abenduaren 19an jantzi zuen Beñat Gaztelumendik Gipuzkoako txapela Illunben 7.200 bertsozaleren a
AGURRA MARCELO USABIAGA GUDARIARI
Usabiaga, hil aurreko elkarrizketa batean. Jagoba MANTEROLA | ARGAZKI PRESS
Ekainean hil zen Periko Solabarria, 85 urte zituela. Ezker abertzaleko kide
historikoa eta militante nekaezina zen eta, osasunak baimendu zion neu-
rrian, azkenera arte kalean hainbat protestatan ibili zen. Barakaldon bizi
zen eta hainbat plataformarekin gogor lan egin zuen azkenera arte.
PERIKO SOLABARRIA, NEKAEZINA
Militantzia eredu nabarmena izan da Solabarria. Luis JAUREGIALTZO | ARGAZKI PRESS
Amianto mineral kantzerige-
noa enpresa eta etxebizitzetan
erabili izan da (oraindik ere era-
biltzen da zenbait tokitan), eta
hiltzaile isila izaten ari da, ba-
tez ere hura arnastuz biriketa-
ko minbizia sortzen duelako.
Aurtengo urtea ere ez da sa-
murra izan, azaroaren amaie-
ran dagoeneko hemeretzi bai-
tziren 2015ean amiantoaren
eraginez hildakoak. Albiste bai-
korrena epaitegietatik etorri
da; amiantoa zuen senarraren
arropa garbitzearen ondorioz
hildako emakumearen heriotza
aitortu dutelako.
HEMERETZI HILDAKO, AMIANTOZ
Amiantoaren aurkako protesta bat. GAUR8
2016 | urtarrila | 2
GAUR8• 16 / 17
Maiatzean abiatu zen Gipuzkoako Bertsolari Txapel-
keta eta abenduaren 19an iritsi zen azken geltokira,
Illunbeko finalera. Hirugarren finala Illunbeko plaza-
rentzat eta hirugarren finala Beñat Gaztelumendi
añorgatarrarentzat. Eta, hirugarrenean, bai, txapela
etxeratu zuen. Oholtzan zein oholtzatik behera hazi
den bertsolaria da añorgatarra, eta ibili behar duen
bidea gero eta argiago duena. Alaia Martinekin iritsi
zen buruz burukora eta erremate gogoangarria eman
zioten elkarlanean, belaunaldi berri baten erakusga-
rri. Jendetsua izan da Gipuzkoako Txapelketa eta
Illunbeko finalean 7.200 bertsozale bildu ziren.Abenduaren 19an jantzi zuen Beñat Gaztelumendik Gipuzkoako txapela Illunben 7.200 bertsozaleren aurrean. Jon URBE | ARGAZKI PRESS
BEÑATGAZTELUMENDIKGIPUZKOAKOTXAPELA
Zoritxarrez, urteari errepaso egiten dion GAUR8
honetan beste behin indarkeria matxistaren biktimei
tartetxoa eskaini beharrean gaude. Aurtengoan,
Euskal Herrian sei emakumek galdu dute bizia eta
makina bat izan dira indarkeria sexista euren azale-
an sufritu dutenak. Uda sasoian jaiz jantzitako kale-
ak bilakatu ziren indarkeria molde honen testigu, bai
eta gero eta oihartzun handiagoa duten protesta
ekitaldien agertoki ere. Gertatu zitekeenari aurre
hartu nahian jai batzorde edota eragile hainbatek jai
eremuan emakumeen aurkako indarkeria eragozteko
protokoloak onartu zituzten jaien atarian. Onartu eta
abian jarri. Ez zen nahikoa izan eraso hainbat saihes-
teko, baina bai herritarren kontzientzian eragin eta
salaketa kalera eramateko. Ondoko irudian, Iruñeko
Udaletxe plaza jendez gainezka ageri da. Jendetza
ez dago txupina noiz botako; hark abiatutako jaiak
eten eta eraso bat ozen salatzeko baizik.
INDARKERIA MATXISTAK BESTE SEI EMAKUMEREN HERIOTZA ERAGIN DU
Idoia ZABALETA | ARGAZKI PRESS
Mikel Urrutikoetxea zaratamarrarentzat urte biribila izan da. Bi txapela
jantzi ditu: lau t’erdikoa eta buruz burukoa. Buruz burukoa Aimar Olaizola-
ri irabazi zion, eta baziren 38 urte txapel hori ez zihoala Bizkaira. Lau t’er-
dikoa Irujoren parean jantzi zuen, eta Bizkaira eraman 62 urte eta gero.
MIKEL URRUTIKOETXEAK BI TXAPEL
Urrutikoetxea, pozik, lau t’erdiko txapelketa irabazi berritan. Aritz LOIOLA | ARGAZKI PRESS
Me n d e k op a r t i d a »etiketa ur-tean zeharbizpahirualdiz era-
biltzen duen kirolean, agerikoada hitzordu garrantzitsuak ezdirela falta. Futbola da, bai.Emakumezkoen futbola, hainzuzen ere. Liga amaiera estuak,final parekatuak edota play-offpilpiragarriak eskaintzen ditue-na, asko lau urtetan behin bes-terik ez badira jabetzen ere.2015ean asko izan dira lehen al-diz probatu dutenak, baita en-gantxatu direnak ere, Kanadanlehiatutako Munduko Txapelke-tari esker. Sei euskaldun egonziren bertan: Philippe BergerooFrantziako hautatzailea eta bostjokalari; Ainhoa Tirapu, IreneParedes, Eli Ibarra, Erika Vaz-quez eta GAUR8rekin hango es-perientziak gogoratu nahi izandituen Leire Landa.
Zaleontzat ezinbesteko hitzor-dua bada, ezin dut imajinatuere egin zer izango den jokalaribatentzat Munduko Txapelke-tan parte hartzea.Guretzat ere, unea heldu arte, ezda erraza. Imajinatu imajina-tzen duzu, baina zure izenadeialdian ikustean, MundukoTxapelketa benetan jokatu be-har duzula konturatzen zarene-an... Zeresanik ez bertan zaude-nean, lehiatzen. Futbolean biziizan dudan momenturik gorenada, dudarik ez. Gainera, nire ka-suan, zer-nolako urtea pasatunuen kontuan hartuta (belaune-an lesio larria jasan ondoren,Kanadara bidaiatu baino hilabe-te gutxi lehenago itzuli nintzenzelaira), are bereziagoa izan zen.Izan ere, nire izena entzun nue-nean, negarrez hasi nintzen.
Eta behin Kanadara helduta?Zu goi mailako taldeetan ibilizara, baina ez dakit aurretik horrelako zeozer bizi izanda-koa zinen...Ez, esperientzia bakarra da, nirebizitza osorako gordeko dudana.Egia da zu zure hotelean kon-tzentratzen zarela, egunerokolana egiten duzula... nolabaitdeskonektatu egiten duzu. Bai-
na zelaietako giroa ikustean,aurkariak, zenbat komunikabi-de, zer-nolako arreta... Eta kirolmaila bera, noski, exijentzia, jo-koa... Ez dago konparatzerik.
Kanadako Txapelketari eskeremakumezkoen futbolak seku-lako bultzada nabaritu du. Te-lebista audientziak, zelaietarahurbildutako jendetza, komu-nikabideen arreta... izugarriigo dira hainbat lekutan.Nik ere nabaritu dut. Lehen esandizudan bezala, Kanadan egonginen bitartean burbuila antze-ko batean bizi ginen. Hotela,lan-saioak, norgehiagokak..., zu-re lanarekin, egunerokotasuna-rekin, nahikoa daukazu. Gaine-ra, kirol mailan, sekulakoesperientzia bizi bai, baina ezgenuen geure helburua lortu,azken batean bederatzi puntutikbakarra lortu genuen, ez genuenlehen fasea gainditu talde politaizan arren... Esperientzia gazi-gozoa izan zen alde horretatik.Baina etxera heldu eta jendeakzoriondu egiten gintuen, esatenzigun ikusi gintuela... Bueltatze-an konturatu ginen zer-nolakooihartzuna izan zuen txapelke-tak, orokorrean hartuta, alde ba-tetik eta nola estimatu zuenhainbat jendek guk geuk egin-dako lana, bestetik. Komunika-bideetan, sare sozialetan..., bai,bultzada hori nabaritu da. Izanere, bitxikeria bezala kontatukodizut, kanpora jatera joan etapare bat aldiz pasatu zait zerbi-tzariak ezagutzea; hori ez zaitinoiz pasatu Munduko Txapel-ketaren aurretik.
Zoritxarrez, itsasaldien mo-duan, gora eta behera egitendute askotan mugimenduhauek.Horrela da, askotan olatua eto-rri bai baina ez dugu jakiten no-la mantendu hor gainean. Bainaoraingo honetan urrats bat egindugula uste dut. Adibide gisa,komunikabideek Espainiako se-lekzioari eskaintzen dioten arre-ta handiagoa.
Kanadatik bueltan egunkariorri eta irrati ordu asko eskainizizkizueten selekzioan biziizandako ekaitza zela-eta.
«Bueltatzeankonturatu ginen
zer-nolakooihartzuna eduki
zuentxapelketak»
LEIRELANDA
Hamarkada luze bat elitean aritu ondoren,
bizitzako ametsa bete zuen irundarrak
ekainean, Kanadan lehiatutako Munduko
Txapelketan parte hartuz.
Amaia U. Lasagabaster
BARTZELONAKO FUTBOLARIA
06
-eka
ina
-Emakumezkoen Munduko Futbol Txapelketa Kanadan
2016 | urtarrila | 2
GAUR8• 18 / 19
Egia esan, ez daukat argi ondoala gaizki egin genuen, hitz egi-teko unea zen edo ez... Baina ho-rrela suertatu zen.
Behintzat kasu egin zizueten.Zuek eskatutako hainbat alda-keta egon dira.Bai, egoera desberdina da orain.Lehen kontzentraziora joan gi-nenean denon artean hitz egingenuen, aurreko guztia ahaztubehar genuela adostuz, zerotikhasi, bide berri bati ekin. Guga-tik eta batez ere atzetik datozenbelaunaldiengatik.
Ez da aurrerabide bakarra izanazkenaldi honetan. LFPren in-teresa, kluben elkartea... Hain-bat mugimendu dago.Eta horrela jarrai dezala. NiOiartzunen hasi nintzenetikgauza asko aldatu dira, baina bi-de luzea daukagu aurretik etabadirudi etapa berri bati ekindiogula. Ideia berriak, ilusio be-rriak...; ekimen guztiek ez dutearrakasta lortuko beharbada,baina denak dira eskertzekoak.
Ilusionatuta ikusten zaitut. Ezduzu uste horiek guztiak, bes-teetan gertatu den bezala, teo-ria hutsean geratuko direla?Baliteke. Aurretik gertatu da,bai, beharbada gure itxarope-nak handiegiak zirelako, plante-amendu zehatz batzuentzakoune egokiena ez zelako edo be-netako borondaterik ez delakoegon. Baina arrakastarik gabekoasmoak ere beharrezkoak izatendira aurrera egiteko, nolabaite-ko oinarritzat har daitezke, hu-rrengo saiakeran akats berberakez egiteko edo nondik hasi be-har den jakiteko. Eta gainera,aurrerapenak egon egon dira,beti gehiago nahi badugu ere.Nik aldaketa handia ikusten dut,nabarmena. Nola lantzen dutentaldeek nesken futbola, nolazaintzen duten klubek... Lehenneskak gaueko 21.00etan entre-natzen ginen, mutilen alebintaldeak amaitu eta zelaia libra-tzen zenean. Egun, hori aldatuda. Eta horrekin batera metodo-logia, prestakuntza... Poliki doa,baina aurrera doa. Argi dagogauza asko lortu behar ditugulaoraindik, eta ez naiz sartzen gi-
zonezkoen futbolarekin konpa-raketan, ez nabilelako horretaz hitz egiten, gure eskubideez bai-zik. Bidea dago ibiltzeko, bainadagoeneko ibili ere ibili dugu.Neuk behintzat sekulako saltoaeman dut.
Emakumezkoen futbolaren al-deko apustu garbiena egin du-ten taldeetan jokatzeko aukeraizan duzu. Oiartzunen hasi etaBartzelonan amaitu arte Reale-an, Atleticon eta Athleticen ari-tu zara.Bai, sekulako zortea izan dut.Baina talde horietan ere ikustenda komentatu dugun bilakaera.Gaur egungo Atletico ez da nikezagutu nuena, orain apustu as-koz ere handiagoa egiten du. Etaorain dela urte batzuetako Bar-tzelona ez da gaur egungoa, osoprofesionalizatuta dagoelako,aurten gainera beste urrats bat
eman du. Egia esan, pribilegiatubat sentitzen naiz.
Errealitate hori, zoritxarrez, ezda maila osoarena.Ez, oraindik asko daude autobu-sean 20 ordu eman behar dituz-tenak partida bat jokatzeko. Bai-na talde xumeenetan ereeboluzio bat egon da. Berenneurrian, ahal duten neurrian,apustu bat egin dute eta geroeta sendoagoa da apustu hori.
Gakoa, beharbada, hor dago.Erantzukizuna beti egon dela,oso-osorik, kluben eskuetan.Ziur aski. Eta hau denon arteanegin behar dugu. Federazioek,erakundeek, klubek, jokalariek,komunikabideek... Bakoitzak be-re neurrian lan egin behar duaurrera egin nahi badugu. Etaziur nago denok ahalegintzenbagara lortuko dugula.
DATUAK Irunen orain
dela 29 urte jaioa, Leire
Landak Oiartzun, Real,
Atletico eta Athleticen
garatu du bere ibilbidea,
Bartzelonara heldu arte.
Ekainean Munduko
Txapelketan parte hartu
zuen, beste lau jokalari
euskaldunekin batera.
“Argazkiak: Gari GARAIALDE - GAUR8
2015
Kuba eta AEBen arteko harremana, epeltzen
matismoaren izenean, argi du AEBen es-trategiak aspaldi egin zuela porrot. Ho-rrek ez du esan nahi, inolaz ere, Obama AEBetako presidentea ez denik. Baina“Inperioaren” interesak Kubarekin harre-manak bideratuz hobeto defenda daitez-keela uste du; soft power deritzona.Raul Castrori berari ere egoera berriei
aurre egitea tokatu zaio, eta Kuban sako-neko aldaketa ekonomikoei hasieraeman behar izan die. «Sozialismoakiraungo badu beharrezko erreformak»,bere esanetan. Kubako presidentea, gai-nera, aspaldi konturatu zen Obamak EtxeZurian egingo zituen azken urteak apro-
Nelson Mandela Hegoafrikako aginta-ri ohiaren ehorzketa ekital-dian –2013ko abenduaren 12an–, So-wetoko Soccer City estadioan,Johannesburgen, bat egin zuten, bes-teak beste, Barack Obama presidente
estatubatuarrak eta Raul Castro Kubakoak. Bi aginta-riek elkarri eskua eman zioten eta ordura arte munduguztiaren ahotan zebilen sekretua irudi horrekin gor-puzten hasi zen: bi etsai historikoen arteko harremangaiztoak bideratzeko elkarrizketak bide onetik zihoa-zen.Kubako Eliza katolikoa aurreko urtetik ari zen lane-
an elkarrizketotan laguntzaile papera betez eta2013ko martxoan aita santu izendatu zuten Jorge Ma-rio Bergoglio argentinarrak bultzada berezia emanzien ezkutuko kontaktuoi. Hala ere, urtebete igaro be-har izan zen 2014ko abenduaren 17an Kubak eta Ame-riketako Estatu Batuek elkarrengandik 90 milia eska-sera dauden bi herrialdeen arteko harremanakberreskuratzeko prozesuaren hasiera iragarri arte.1961ean hautsi zituen harreman guztiak Washing-
tonek uhartearekin, Kubako Iraultzagatik mendekuahartzeko. 54 urteren bueltan zubi gehienak, eta batezere, garrantzitsuenak, ez dira berreraiki, amaitu berriden urtean aurrerapausoak eman diren arren. Lehen elkarrizketa ofizialek etorkinen auzia, bi-
daiena eta dibisena izan zituzten ardatz eta apirileanPanaman egindako Ameriketako Gailurra baliatu zu-ten Castrok eta Obamak prozesua berpizteko. Uztaile-an enbaxadak berrireki zituzten bi herrialdeek. Pasaden abenduan bien arteko posta zerbitzua eta merka-taritzako aire-bidaia zuzenak berrezartzeko akordioairagarri zuten. Obamak, gainera, Kuba zigortzen duenblokeoa bertan behera uzteko dei egin zion berriroerrepublikanoek kontrolpean duten Kongresuari.
Argi dago Obama eta Raul Castro agintean egon ezbalira ia ezinezkoa izango zela horrelako prozesubat hastea bera ere. Etxe Zuriaren maizterrak, prag-
LATINOAMERIKAKOEZKERRA KRISIANETA KUBAKO IRLAGOTORLEKUDabid Lazkanoiturburu
Latinoamerikako ezkerreko gobernuentzat ezda urte oparoa izan, ez Brasilen ez Argentinanezta Venezuelan ere. 2015 honetan bertan,ordea, AEBekin harremanak normalizatzen hasida Kuba. Argiak dira oso kubatarrak. Horregatikiraun du jada 56 urte Kubako Iraultzak.
07
-uzt
aila
-
2016 | urtarrila | 2
GAUR8• 20 / 21
2015
betxatu behar zituela, askoz zailagoaizango zitzaiolako bere osteko edozeinpresidenterekin hitz egitea, bai HillaryClinton bera presidente bihurtuz gero,bai, zeresanik ez, edozein hautagai erre-publikano presidente aukeratuz gero.Horrez gain, bere aukera geopolitikoa
ere baliatu du Kubak AEBen aurrean in-dartsu negoziatzen hasteko. Izan ere,Errusia eta Txinarekin harreman ezin ho-beak ditu Habanak eta hori Washingto-nek ere badaki, bere kalterako gainera.
Geopolitikak eta ekonomiak bat egitendute askotan, baita auzi honetan ere. As-paldian ohartarazi zuen Castrok Kubakosozialismoa ez dela «ez oparoa ezta sos-tengarria ere». 2000ko hamarkadan Ve-nezuelatik heldutako laguntzak, petrolioatartean, haizea eman zion Kubari, baina2008ko munduko krisiarekin batera gau-zak okertzen hasi ziren.Krisia garabidean diren herrietara hel-
tzean kolpe gogorra jaso zuen Habanak.2013an 1.000 milioi dolarretan murriztuzen Kubaren eta Venezuelaren artekomerkataritza trukea. 2014an %20 jaitsi
zen. Iazko daturik ez da, baina Venezuela-ko oposizioaren garaipenak arrazoiaeman die sagarrak saku batean soilik ezindirela gorde ohartarazten zutenei. Vene-zuelako oposizioak iragarri du jada Parla-mentuan duen gehiengoa erabiliko duelaaliatuei petrolioa merke saltzeko progra-mak edota petrolioa zerbitzuengatik tru-katzekoak bertan behera uzteko.Hugo Chavez Venezuelako presidentea
hiltzean aurreikusi ote zituen Kubak egunbere ondorengoek dituzten arazo politiko(eta ekonomiko) sakonak? Batek daki, bai-na azken urteetan gero eta nabariagoa zenLatinoamerikako ezkerra atzerapauso ba-ten atarian zela. Atzera egite hori bistangeratu da ez bakarrik chavismoak hautes-
kundeetan jasotako porrotarekin, baitaDilma Roussef Brasilgo presidenteak di-tuen arazoekin eta Argentinan eskuin li-beralak lortutako garaipenarekin ere. Ez-kerraren krisi horrek arrazoiekonomikoak ditu atzean (lehengaienprezioek –petrolioarenak barne– behea jodute), baina ekonomia da politikarenmuina eta kontinenteko gobernu aurrera-koiak “agortuta” baleude bezala agertzendira euren herrien aurrean, baita ideiaketa proiektuak berritzeko eta sendotzekoorduan ere. Rafael Correa Ekuadorko pre-sidenteak ere –batzuentzat Chavezen le-kukoa hartzeko hautagai sendoena zen–amore eman behar izan du eta ez da2017an hauteskundeetan aurkeztuko(2021ean bai agian?).Zailtasunak zailtasun, Kubak aurrera
darrai. Paradoxa dirudi 2015ean Latinoa-merikatik iritsi zaigun berri pozgarri ba-karra Kubatik etorri izana. Irla da Kuba etairla orok du berezitasun hori. Harago, Ku-baren berezitasuna bizirik irauteko duenabilezia, inteligentzia, da. 1959tik dirau bi-zirik. Baita ekaitz bortitzenen aurreanzein eguzki kiskalgarrienaren azpian ere.
Kubako kirol nagusia denbeisbolean ere hasi da sumatzenuhartearen eta AEBen artekoharremanen normalizazioa.Ezkerreko argazkian, Kubara itzuliberri den Alexei Ramirez jokalaria.Lerroon azpian, Raul Castro etaBarack Obama, Panamakogailurrean. AFP
Errefuxiatuen krisia, Europaren lotsa
hutsa
hutsa
08
-abu
ztu
a -
Zenbakiak izugarriakdira: Alemaniak mi-lioitik gora etorkinhartu ditu bere lu-rraldean 2015ean,eta ehunka milaka
dira Grezian eta Italian, bainabaita Balkanetako hainbat herri-tan ere, Europako iparralderanoiz iritsiko zain daudenak.Aurreko urteetan ere asko zi-
ren gerretatik eta txirotasunetikihesi Europara sartzen saiatzenzirenak. Tragedia ez da, beraz,2015eko kontua. Adibidez,2000tik 2014ra bitartean26.000 pertsona hil ziren itotaMediterraneo itsasoan. Zer alda-tu da, beraz? Udaberri Arabiarrabezala ezagutu genituen matxi-nadek arabiar herrialdeetakoerregimen zaharrak, gehienakdespotikoak, suntsitzen ahale-gindu ziren. Erregimenen eran-tzun bortitzen eta nazioartekopotentzien interesen eraginezmatxinadak gerra bilakatu zirenazkenerako.Libiako kasuan NATOk matxi-
noen esku utzi zuen Muammar Gaddafi koronela eta modurikbasatienean hil zuten Estatua-ren batasuna nola edo hala ber-matzen zuen agintari histori-koa. Garai bateko bere asmoiraultzaileengatik Europarenbarkamena lortu nahian, Afrikahegoalde eta ekialdetik helduta-ko etorkinak geldiarazteko ha-rresi bihurtu zuen bere herriakoronelak. Gaddafirekin batera,baina, Libiako Estatua, edo, gu-txienez, Estatu itxura zuen Li-bia, desagertu egin zen. Ordutikhona etorkinen patua negoziobilakatu da Libian elkarren aur-ka ari diren milizientzat.
Libiako harresia hautsita, Afri-kako etorkinen iritsiera –batezere mendebaldekoena– ekiditenduen bakarra, Estatu espainolak
Marokoko erregimenaren ezin-besteko laguntzarekin Ceutaneta Melillan kontzertina eta guz-ti altxatu zuena da.
Sirian, ordea, ez zen Libiakoegoera errepikatu. Errusia etaTxina eskarmentua hartuta zeu-den Gaddafiri gertatutakoarekineta ez zioten utzi Mendebaldea-ri Baxar al-Assaden aurka eraso-aldi militarra aurrera eramaten.Hasieratik Mendebaldeak Siria-ko erlategian sartzeko benetakogogorik izan ote duen zalantzahandiak daude. Buru-belarrisartu zirenak eskualdeko poten-tziak izan ziren. Iranek, AEBenokupazioa amaitu zenetik beremenpe den Irakek, eta LibanokoHezbollak bat egin dute Damas-korekin eta berauen laguntzarikgabe ezin da ulertu erregimenakjada lau urte luze iraun izana.Turkiak, Saudi Arabiak eta Qata-rrek, aldiz, bat egin zuten matxi-
natuekin eta hauek –eta ISIS tal-de jihadista– erregimena suntsi-tzekotan egon dira 2015. urtean,Errusiak gerran parte hartzeaerabaki duen arte.1975etik 1990era Libano guz-
tiz suntsitu zuen gerra gogoraekartzen duen Siriako egoerak:300.000 hildakotik gora eraginditu eta herritarren erdiak (11milioi lagun) etxetik ihes eginbehar izan du. 4 milioi ingurukinguruko herrietan aurkitu dutenolabaiteko babeslekua (2,2 mi-lioik Turkian, milioi batek Liba-non eta 600.000 inguruk Jorda-nian). Gehienek erregimenarenatzaparretatik egin dute ihes.Siria barnean bertan desplaza-
tutako herritarrak 7 milioitikgora dira. 3 milioi Latakia es-kualdean babestu dira, Al-Assa-den erregimenaren gotorle-kuan. Matxinoen erasoetatikihes egin duten herritarrak dira.ISISen sorrerarekin hirugarren
iheslari talde handi bat ere sor-tu da: kalifatoaren barrabaske-rietatik eta jihadisten aurkakobonbardaketetatik ihes egitenduten herritarrak.
Zeintzuk dira, ordea, SiriatikEuropara bidean direnak? De-netarik. Jaioterrira bueltatzekoaukerarik ikusten ez duten etainguruko herrialdeetan ahal be-zala bizirauten duten errefuxia-tuak, Siria barnean bizi direnherritarrak, asko klase ertaine-koak, eta Siriako egoera ekono-miko latza gerraren eraginezerabat gaiztotu dela ikusten du-ten profesionalak, irakasle etaikasleak, familiak... Eta, azkenik,ISISetik ihes egiten dutenak. Ha-la ere, aurten Turkiatik Balkane-tara bitarteko itsas bidaia arris-kutsua egin duten 700.000lagunetatik erdiak ere ez dira si-riarrak –herena izan daitezke,askok bidaia samurtzeko siria-rrak direla esaten dutelako–.Zer dela eta errefuxiatu uhol-
dea siriarrekin lotzeko saiakera?Siriako drama izan da ihesaldierraldoiaren akuilua. Siriarrenondoren Mediterraneoa zehar-katzen duen giza talde handiena afganiarrek osatzen dute etagehienak ez dira AEBek botere-an jarritako erregimenaren erre-presiotik ihesi: gerra irabazteardiren talibanen beldur dira. Ira-ken ere Sirian bizi den antzekoegoeran bizi dira asko, ISISeneta Bagdadeko erregimenarenartean erabat itota. Zentzu batean, horrenbestez,
guztiak dira siriarrak, baita Afri-kako ekialdean den Eritreakoegoera politiko ezin ankerrago-tik ihes egiten dutenak ere. Az-ken horiek, nigeriarrek eta su-dandarrek bezala, zaila duteAlepon jaiotako siriar beltzakdirela argudiatzeko. Uholde horigertu-gertutik pasatzen zela ba-
Europaren ispilu iluna{ analisia } Dabid Lazkanoiturburu
Europak ez du ezagutu2015eko errefuxiatu uholdeabezalakorik II. Mundu Gerrazgeroztik . Eta ez du etenikizan; ez soilik bizi dugun neguhasiera leunagatik, gaurkoa ezden auziak jauzi kuantitatiboaeta, batez ere, kualitatiboaegin duelako baizik.
2016 | urtarrila | 2
GAUR8• 22 / 23
hutsa
hutsa
2015
liatu asmoz gehitu zaizkien ko-sovarrek are zailago dute Euro-pako Iparraldeko babesa lor-tzea. Merkelen hitzetan ez diraerrefuxiatuak, etorkin hutsakbaizik. Gutxi balitz moduan.
Guztiak ez dira siriarrak, bai-na bost axola jaioterriak. Erre-fuxiatuena ez da gaurko kon-tua, baina badirudi Europafenomeno berri eta geldiezinbaten atarian dela. Ez da kopu-rua bakarrik. Ekialde Hurbilakeztanda egin du. Errua norenaden elkar aurpegiratzen ari diragobernu, politikari eta analis-tak. Gauzak zeuden bezala utzibehar zirela –usteltzen, alegia–diote kontserbadoreenek, bainabaita beren burua iraultzaile-tzat duten batzuek ere. Herrial-de horietako egoera ekonomikoeta soziala hobetu egin behardela diote besteek, hori nolaegin daitekeen zehaztu gabe.Gerraren aldekoak eta kontra-koak elkar muturka ari dira Eu-ropan barna.Ba nago ni, ordea, eztabaida
horiek ez dutela ezer balio ego-era berri honetan. Afrika gehie-nak bezala, Ekialde Hurbilaketa, oro har, arabiar herrialdeekporrot egin dute estatu iraun-korrak osatzeko orduan. Erruaez da beraiena izango –ditxo-sozko nazioarteko indarrak, be-ti ahulenak ahultzen!–, bainaberaiek dira errua errotik or-daintzen ari direnak. Eta mun-du globalizatu honetan ez dau-de prest etxean geratzeko,bonba bat noiz gainean erorikoedota esperantza faltaren amil-degian noiz ito. Europa duteetorkizun. Eta Europa zaharki-tuari dagokio erantzutea, egois-motik bada ere; edota itsuare-na egitea, bere irudirik ilunenaemanez. Errefuxiatuek begi au-rrean jarri dioten ispiluan.
Turkiatik Mediterraneoazeharkatu eta Balkanetanbarrena Europakoiparralderantz abiatudiren errefuxiatuak700.000 baino gehiagoizan dira 2015ean. AFP
Kataluniako prozesua
hutsa
hutsa
09
-ira
ila -
Iraila oso luzea izan da Kata-lunian. Bukatu ez den hila-betea dela esan daiteke,prozesuak arrastaka ekarriduena urte bukaera arte.Izan ere, iragan irailaren
27an gelditu zen denbora Kata-lunian, independentismoak iabi milioi boto lortu zituen hau-teskunde egun hartan. Junts pelSi eta CUPen arteko ezinezkoakordioak markatu du azken hi-ruhilekoa. Déjà vu sentsazioasaihestezina da, hasi zen bezalabukatu baita 2015. urtea. Azaro-aren 9ko kontsultaren arrakas-tarekin zer egin jakin gabe hasizen urtea, Convergenciak eta Es-querrak hauteskundeak deitze-ko ados jartzeko modua aurkitugabe. Eta irailaren 27ko emaitza-rekin berdin. Oraingoan Juntspel Si eta CUP dira independen-tismoak inoiz lortutako emaitzaonenekin probetxuzko zerbaitadosteko gai ez direnak. Labur-pen gisa esan daiteke gauza as-ko mugitu direla Katalunian, az-kenean leku berean bukatzeko.Azaroaren 9ko kontsulta eta
gero, Artur Mas presidenteak ze-rrenda bateratua exijitu zuenhauteskundeak berehala deitze-ko, prozesuaren bide orriakagintzen zuen bezala. Oriol Jun-queras ERCko buruak pultsuaeutsi eta bozak independentis-moaren zerrenda bateraturikgabe egitea defendatu zuen. Blo-keoa martxoan konpondu zen,baina prezio garestia ordaindubehar izan zuen prozesuak: hau-teskundeak azaroaren 9ko kon-tsultaren babesean egin ordez,irailera atzeratu ziren.Akordioa Masek, Junquerasek
eta erakunde independentisteksinatu zuten. Erakunde horiek,ANC Biltzar Nazional Katalanak,Omnium Culturalek eta AMI In-dependentziaren Aldeko Udale-rrien Elkarteak, sustatu zuten
ere orduz geroztik asko aipatueta oraindik indarrean sartu ezden bide orria. Esquerrak etaConvergenciak sinatu zuten erehemezortzi hilabetetan inde-pendentziara iristeko urratsakzehazten dituen testua. Orain-goz soilik paperean existitzenden bide orri hori Estatu berrikokonstituzioa onartzeko errefe-rendum batekin bukatzen da.Sei hilabeteko luzapenarekin
izanda ere, behin prozesuarenetorkizun hurbila argituta, hau-teskunde ziklo hirukoitzaren le-henengo etapan murgildu zenKatalunia: udal hauteskundeak.Orokorrean independentismoagaraile atera arren (CDCk etaERCk emaitza oso antzekoak lor-tu zituzten), maiatzaren 25ekobozek Katalunian utzi zuten ti-tular nagusia Bartzelonan AdaColauk lortutako garaipena izanzen. Podemosen eta ICV-EUiA-ren babesarekin, baina alder-
dien kontrolik gabe, Barcelonaen Comu hautagaitzak Bartzelo-nako Udala lapurtu zion Con-vergenciari, bide batez Katalu-niako hiriburua ezkerrerabiratuz. Abenduaren 20ko Es-painiako hauteskunde oroko-rrek baieztatu duten abisua izanzen maiatzekoa independentis-moarentzat: erabakitzeko esku-bidea sutsuki defendatu bainaestatu berria eraikitzea garbi ezduen ezkerrak pisu handia dau-ka oraindik Katalunian. Horrela iritsi zen uda, iraila-
ren 27rako iragarritako hautes-kundeen deialdia Masek noiz si-natuko zain. Baina ezer ez daerraza izan aurten prozesuaridagokionez. Uniorekin osatuta-ko CiU federazioa behingoz ber-tan behera utzi eta gero, Masekzerrenda bateratuaren proposa-mena berreskuratu zuen ezuste-koan, inork jada espero ez zue-nean. Ez zegoen Junquerasekin
sinatutako aurreakordioan, bai-na hauteskundeak aurreratzekoeskumena presidentearena dasoilik, eta Masek gogor jokatuzuen pribilegio horrekin. Hau-teskundeak, zerrenda bateratua-ren truke. Hitz batean, nahiagobada: xantaia.Eztabaida berriz parez pare
irekita, CUPek bere proposame-na jarri zuen mahai gainean:politikaririk gabeko zerrenda in-dependentista bakarra, hautes-kundeak benetan plebiszitubihurtzeko. Eta sei hilabete ge-roago boz konstituziogileak, al-derdi bakoitza bere zerrendare-kin. Esquerrak ontzat jo zuenproposamena, eta Omnium Cul-turalen inkesta zabal batek, in-dependentismoarentzako for-mula mesedegarriena balitzbezala aurkeztu. Baina Masek ezzuen ideia erosi eta aztertu gabebaztertu zuen proposamena,Jordi Sanchez ANCko presidenteberriaren laguntzarekin. CUPnegoziazio mahaitik altxatuzen; Esquerrak, aldiz, Masen for-mula onartu zuen azken mo-mentuan, hauteskunde deialdiabermatzeko modu bakarra bai-tzen. Horrela jaio zen Junts pelSi, ERCko, CDCko eta gizarte zi-bileko pertsona independenteugarik osatutako hautagaitza.Zerrendaburu bezala Raül Ro-meva ICV-EUiA eurodiputatuohia, eta, bere ondoan, ANCkoeta Omniumeko presidenteohiak: Carme Forcadell eta Mu-riel Casals. Mas laugarren pos-tuan, eta, Junqueras, bosgarre-nean. Hori bai, Masek jarraituzuen presidentegai izaten.Behin abuztuko parentesia
igarota, I27ko kanpainak hasieraberezia izan zuen indar inde-pendentistentzat: Diada. Aurre-ko hiru urteetako intentsitateaapur bat galduta ere, ANCk etaOmniumek ehunka mila lagun
Deskonexioa kolokan{ analisia } Beñat Zaldua
Hasi zuen bezala bukatu du2015. urtea independentismokatalanak. Duela hamabihilabete azaroaren 9kokontsultaren arrakastarekinzer egin ez zekiela zebilen.Orain, ordea, irailaren 27ko bimilioi botoak dira irtenbide bila dabiltzanak.
2016 | urtarrila | 2
GAUR8• 24 / 25
hutsa
hutsa
2015
elkartu zituzten BartzelonakoMeridiana etorbidean, hautes-kundeetan gehiengo indepen-dentista zabala eskatzeko. In-dependentismoak propio eginzuen profil baxuko kanpaina,Junts pel Si-k gehienbat, partehartze handiak hauteskundee-tan kalte egin ziezaiokeela ja-kitun. Kanpaina zikina izanzen, aldiz, unionismoarena.Beldurra, Convergenciaren us-telkeria eta argumentu etni-zista neurririk gabe erabili zi-tuzten PPk, Ciutadansek, PSCketa Catalunya Si que es Pot-ek(Podemos eta ICV-EUiAk osa-tutako koalizioa, oraingo ho-netan Colauren babesik gabe).Presioen gainetik, 4.130.196
katalanek hartu zuten partehauteskundeetan. Diputatukopuruan independentismoaizan zen garaile nabarmena,Junts pel Si-k (1.628.714 boto)eta CUPek (337.794) 72 diputa-tu batu zituzten eta. Botoetan,aldiz, %47,8an gelditu ziren.Hauteskundeak irabazi zituenberaz independentismoak,baina ez plebiszitua. Eserle-kuen banaketak are gehiagonahastu zuen agertokia: JxSi-k62 lortu zituen eta CUPek 10.Unionistek 63. Hau da, Masekgobernatzeko ez du CUPenabstentzioarekin aski, gutxie-nez bere bi boto behar ditu.Egoera horrekin bukatu zen
irailaren 27a, eta egoera ber-din-berdinarekin bukatu daurtea. Tartean, JxSi eta CUPenarteko tirabirez betetako hiruhilabete. Convergenciak etaEsquerrak ez dute mahai gai-nean Masena ez den izen batonartzen presidente moduan,eta CUPek ez du onartzen Masgobernuburu gisa, orain artebehintzat. Programan horriburuz hitz erdirik jaso ezarren, kanpainan hamaika al-
diz esan zuten ez zutela Masinbestituko, eta bere horretaneusten diote hitzari.JxSi-k mahai gainean jarri
du jada bere azken eskaintza:Mas presidentetza kontseilukoburu, gizarterako larrialdi planxume baina bideragarri bat,eta, gehienbat, Parlamentuakazaroaren 9an onartutako des-konexio adierazpena indarre-an jartzeko konpromisoa. Au-zitegi Konstituzionalak bertanbehera utzitako adierazpenada Parlamentuak adostutakoa.Beraz, JxSi-k Espainiako Justi-zia desobeditzeko konpromi-soa hartuko luke legealdiamartxan jarriz gero.Eztabaidak CUPen barnean
sortzen duen banaketa ikusita,behin betikoa izan behar zuenerabakia hartzeko asanbladanazionala egin zuen alderdiindependentistak joan denabenduaren 27an Sabadellen.Akordioaren alde, Poble Lliureerakundeko kideak, prozesuabizirik mantentzeko inbesti-duraren alde bi boto eman dai-
tezkeela defendatzen dutenak.Kontra, Endavant erakundeko-ak, Mas inolaz ere inbestitzeaonartzen ez dutenak. Gidoilariumoretsuenak ere aurreikusiezin zezakeen azken bozketabatean 1.515 boto lortu zituz-ten akordioaren aldekoek etabeste 1.515 boto kontrakoek.Berdinketa. Agonia astebeteluzatu eta azkenean gaur, urta-rrilak 3, CUPeko Kontseilu Po-litikoak hartuko du erabakia.Azkenean akordioa onartzen
badute, datorren astean bertaneginen du Parlamentuak oso-ko bilkura inbestidura bozkatueta prozesua berpizten saia-tzeko. CUPek akordioa bazter-tuz gero, urtarrilaren 10ean,automatikoki, Masek hautes-kunde deialdia sinatu beharkodu. Unionismo osoak eskatzenditu jada martxoaren 6anegingo liratekeen hauteskun-de berriak. Lehenik eta behinPodemosek, abenduaren 20kohauteskunde orokorrak iraba-zi zituen alderdiak. Kasu hone-tan bai, Colauren babesarekin.
Junts pel Siren kanpainabukaerako ekitaldia,Bartzelonan, pasa denirailaren 25ean. Lluis GENE | AFP
Bonnemaison medikua eta heriotza duina, jomugan
zen, oraingoan Angerseko Auzitegian. Le-hen prozesuan bezala, oihartzun handiaizan zuen bigarrenak ere, are eta gehiagoune bertsuan hamar urte lehenago onar-tutako Bizitza Bukaerako Legearen –“Leo-netti legea” deiturikoa– erreforma ezta-baidatzen ari zirelako Senatuan.
Zaintza aringarrien zerbitzutik bertatikabiatutako salaketaren ondorioz atxilotuzuten unetik onartu zuen Bonnemaiso-nek sedaziorako sustantzia bereziak era-bili zituela sendaezinak ziren erien sufri-karioari aurre egiteko. Baina une bereanargi utzi zituen bi gauza: batetik, ez zuelahaiek hiltzea helburu, eta, bestetik, beraez zela eutanasiaren aldeko militantea.Jarrera hori defentsa ildotzat har ziteke-en, baina, kontuak kontu, posizio horrieutsi zion tinko epaileen aitzinean egin-dako interbentzio guztietan.
DEFENTSA ESTRATEGIA
Alta, bere abokatuek gogotik erabili zu-ten eutanasiaren gaia beren hitzartzee-tan eta hedabideei egindako adierazpe-netan. Aspalditik auzia Frantziakogizartean erabakizun dela baliatuta, de-fendatu zuten Bonnemaison, osasun zer-bitzuetan diharduten beste hainbat pro-fesional bezala, humanismoz blaitutakopertsona ausarta dela. Aldi berean, aspal-di erabakiak hartu behar zituzten haute-tsi eta arduradun politikoei beren ardu-rei ez erantzutea leporatu zieten.
Defentsa ildo eraginkorra zen jakitun,lekuko anitz ekarri zituzten, batzuk sonahandikoak gainera. Tartean, heriotzaarautuaren auzia ondo ezagutzen duten
Kantuaren inguruabar lazgarritik egoe-ra oso bestelakoan baldin bada ere,gaixoek, senideek eta osasungintzakoprofesionalek bizitzari amaiera duinabermatzeko atakan katramilatuta se-gitzen dute. Baita gizarteak berak ere,
lege moldaketek ez baitiote erabateko irtenbide gar-birik ematen eutanasiaren gaiari. Urrian, NicolasBonnemaison sendagilearen epaiketaren harira, gaiapil-pilean izan zen berriro.
2010 eta 2011 bitartean Baionako ospitalean hilzo-rian ziren zazpi pertsona pozoitzeaz akusaturik, be-rriro epaitu zuten Hazparneko medikua. 2014ko ekai-nean Paueko Auzitegiak errugabe jo ostean, fiskaltzakezarritako helegitea tarteko, epaiketa errepikatu egin
HERIOTZAATERABIDEASKATZAILEBAKARRA DENEAN
Ezkerrean, Bonnemaison 2011koirailaren 13an Paueko Auzitegitikirteten. Erdian, Baionako erietxekolankideak sendagileari elkartasunaadierazten 2015eko urrian.Eskuinean, Bonnemaison beraemaztearekin batera AngersekoAuzitegira sartzen. Pierre ANDRIEU | AFP / Nicolas MOLLO /
Jean-Sebastien EVRARD | AFP
Arantxa Manterola
«…irtenbiderik ez zen, onena hiltzea zela ohartunintzen». Anje Duhalderen abesti ezagunarenkonklusio tragikora iritsita, egunero heriotzarenate askatzailea jo eta jo ari dira makina bat pertsona. Nicolas Bonnemaison sendagilearenepaiketa zailtasun horien adierazle izan zen.
10 -
urr
ia -
2016 | urtarrila | 2
GAUR8• 26 / 27
2015
Bernard Kouchner eta Michele Delaunaymedikuak, biak ere ministro izandakoak.Biek ala biek argi utzi zuten beraientzatBonnemaison ez zela hiltzaile bat. JeanLeonettik, 2005etik indarrean zegoen bi-zitza amaierako legearen egileak, berriz,euskal sendagileak legearen kontra jar-dun zuela berretsi zuen, bertan jasotzendiren protokoloei muzin egin eta berariez zegozkion erabakiak hartu zituelako,mediku-egituren aburua bilatu gabe. Beren defentsa ildoa indartzeko, hilda-
ko pertsonen hainbat senideren testigan-tza ere entzun zen. Ataka «jasanezin»hartan emandako laguntza eskertu zio-ten Bonnemaisoni, bere ausardia eta gi-zatasuna goraipatuta. Zendutakoen fami-lien artean, halere, bazen akusaziopartikular gisa presente zegoen bat ereauzian. Beraiei deus esan gabe halakoerabateko deliberoa –hil arte substan-tziak ematearena, alegia– ez zuten bidez-ko jotzen.
ZIGOR «JASANEZINA»Hain zuzen ere, Angerseko bigarren epai-keta horretan, kasu horrengatik bakarrikzigortu zuten Bonnemaison, gainerakosei akusazioetatik absolbituz. Hala, urria-ren 24an, Angerseko Auzitegiak Françoi-se Iramuno «nahitara hil izanagatik», biurteko espetxe zigorra ezarri zion, betie-re espetxera joateko betebeharrik gabe(fiskalak bost urte eskatu zituen, lehenepaiketan bezala). Halako delitu baten-tzat bai fiskalaren eskaera bai zigorra be-ra ere horren arina izateak bistan utzizuen gaiaren konplexutasuna eta iritzi
publikoan zigor gogorra ezartzeak era-gingo lukeen egonezina. Abokatuak asebeteta agertu ziren eta
ez zuten helegiterik tartekatu, beren be-zeroa «behin epaitegien gurutze-bideaamaituta» lasaitu zelakoan. Alabaina,egun batzuk geroago, usteak ustel zirelaagerian geratu zen. Izan ere, urriaren 31n,Landetako baso bazter batean, korrikaegiten ari ziren bi lagunek konortea gal-duta aurkitu zuten 55 urteko sendagileohia bere autoaren barruan. Zigortu zu-tela onartzeko kapaz izan ez eta bere bu-ruaz beste egiten saiatu zen pilula oso to-xikoak hartuz eta autoko ihes-tutukogasak arnastuz.Oso larri eraman zuten Bordele ingu-
ruko erietxe batera. Aste batzuk pasata,lehen aldiz adierazpenak egin zituen“Sud-Ouest” egunkarian. «Hiltzaile izate-agatik, arinki bada ere, kondenatua iza-tea jasanezina egin zitzaidan», aitortuzuen, epaileen deliberoak psikoki jotautzi zuela nabarmenduta. Horrek eta lauurtez «pairatutako infernuaren nekeak»bera ere heriotza askatzailearen bideahartzera bultzatu zutela gaineratu zuen. Bazen gainera, bere zama handitzen
zuen beste alde bat, medikuntzan jardu-teko debekua, alegia. Medikuen Kolegio-tik kanporatua izana eramanezina egitenzitzaion. Halere, itxaropen apur bat baduorain, 2017an berriro onar dezaten eska-tzeko aukera izango baitu. Benoit Ducos-Ader eta Arnaud Dupin bere abokatuekzigor hori berrikusteko eskaera egina du-te jada, besteak beste, epaitegiaren ebaz-penak Medikuen Kolegiotik kaleratzeko
erabili zituzten argudio batzuk ezeztatudituela nabarmenduta.
LEGEAREN ZAIN ORAINDIK
Bonnemaison epaitzen zuten bitarteaneutanasiaren aukera edo era duinean hil-tzekoaren auzia gori-gorian jarri zuenbeste faktore bat ere izan zen: “Leonettilegearen” erreforma. François Hollandepresidenteak bere hauteskunde progra-man hartutako engaiamenduari jarraiki,eta ahalik eta adostasun gehien jostekoxedez, bi alderdi ezberdinetako diputa-tuei eman zien gai labainkorraren gaine-ko legea prestatzeko ardura. Bata, bere al-derdikoa (PS) –Alain Claeys – eta besteaLeonetti bera (LR). Asanblea Nazionalaren eta Senatuaren
arteko joan-etorriak ez dira xamurrakizan. Hasteko, erakunde bakoitzeangehiengo politikoak desberdinak dira(Asanblea Nazionalean ezkertiarrak na-gusi dira, eta, Senatuan, eskuinekoak),baina, egia esan, ideologi batekoen zeinbestekoen barnean ere jarrera nahasiakdira. Urriaren 29an, hainbat zehaztasuneginda, Senatuak testu bat onartu zueneta uneotan bi ganberen arteko batzordebat testu bateratu bat lantzen ari da, urteamaierarako prest izan beharko litzate-keena. Legearen erredakzio berrian hain-bat aurrerapauso eman diren arren (hilarterako sedazio sakona edota azken bo-rondateak betebeharrekoak izateko auke-ra, esaterako) eutanasia argiki bideratzenez delakoan, legeak berriro hutsuneak di-tuela salatu dutenak ere badira. Korapi-loa ez da oraindik askatu.
Parisko atentatuak
Frantziako hiriburuakbere irailaren 11 par-tikularra pairatu duamaitu berri den ur-tean. Hiru taldetanbanatutako Estatu Is-
lamikoko 11 jihadistek, ia guztiakjatorriz frantsesak edo belgika-rrak, izugarrizko sarraskia eraginzuten azaroaren 13ko gauean. Ezzen ordukoa urteko lehen erasojihadista. Eta iraganeko zeinegungo geopolitika frantsesa etamundu mailakoa kontuan har-tuta, ez dirudi, tamalez, azkenaizango denik.2015. urtea eraso jihadista ba-
tekin hasi zen Parisen eta besteeraso askoz ere larriago bate-kin –eta bere ondorio lazgarrie-kin– amaitu da. Salbuespen ego-eran eman dio ongi etorriaFrançois Hollanderen Gober-nuak urte berriari, gutxienezotsailera edo martxora arte, etapoliziak 24 orduz kontrolez esta-li ditu muga gehienak, baita Ipareta Hego Euskal Herria zatitzenduena ere.Azaroaren 13a, ostiral gaua. As-
teburu hasiera gehienetan beza-la, jendez gainezka daude Paris-ko erdiguneko kafetegi etajatetxeak. 2.000 pertsona ingu-ru Bataclan diskoteka ezagunerajoan dira Eagles of Death Metarock talde estatubatuarrarenkontzertura. France estadioan,berriz, Frantziako eta Alemania-ko selekzioen arteko lagunartekofutbol partidua ikusten ari diramilaka eta milaka zale, Hollandepresidentea bera tartean.
GERRARAKO PRESTATUTA
Lehergailuz jositako gerrikoakjantzita eta gerra fusilak eskue-tan, Siriako gerratik bueltanitzulitako gazteek tiro egitendiete afaltzen edota lagunartean zerbait hartzen daudenei. Le Pe-tit Cambodge jatetxea, La CasaNostra pizzeria eta Le Carilloneta La Belle Équipe tabernakodolez estaltzen dira bat-batean. Ordu berean futbol zelaian ez-
tanda handi bat entzuten da.Jihadista batek bere buruaz bes-te egin du barrura sartzeko saia-
keran. Beste bi gehiago ere eto-rriko dira bere atzetik. Ordurakopalkoan den Hollande presiden-tea estadiotik atera dute. Iraila-ren 11n Al-Qaedak bahitutakohegazkinek World Trade Centerezagunaren aurka jo zuteneanbunker batera eraman zuten Ge-orge W. Bush AEBetako presiden-tea. Horrelakorik ba ote da Pari-sen? Partidua, hori bai, arazorikgabe amaituko da, baina Alema-niako jokalariek gaua bertan iga-rotzea erabakitzen dute, badaez-pada ere.Izan ere, izua da nagusi Paris-
ko nuit ezagunean. Erasoaldibortitzena rock kontzertuan hel-
duko da. Jihadistak tiroka sar-tzen dira kontzertuan, Estatufrantsesak Sirian ISISen aurkahasi berri dituen bonbardaketaksalatuz eta mendekua aldarrika-tuz. Polizia Bataclan aretoan sar-tzean beren buruez beste egingodute jendartean erasotzaileek.Gau odoltsu hartan hildako 130lagunetatik (jihadistak kontuanhartu gabe) gehienak (80tik go-ra) bertan zeuden.Ordurako hilabete luzea zera-
man Armada frantsesak ISISekbere egin duen Siriako lurraldeabonbardatzen, eta ordurako eredozenaka zibil (tartean hamabihaur) hilak ziren hegazkin mili-tarretatik botatako lehergailufrantsesen eraginez.
AURREKARIAK
Samurra litzateke aurrekari-on-dorio logika hutsa aplikatzea ka-su honetan, samurregia agian.Egia da ezin direla ondorioak au-rrekariak kontuan hartu gabeulertu. Baina atentatu jihadistakez ziren hasi Estatu frantseseanHollandek irailean ISISen aurka
Poliziaren aurreanbesoak altxatzen ditugazte batek azaroaren13ko gau odoltsuan.Orduz geroztik,salbuespen egoera dagoindarrean Parisen etaEstatu frantses osoan. AFP
FRANTZIA, JIHADISTEN JOMUGAN«Charlie Hebdo»-ren aurkako erasoarekin hasi zen urteaeta azaroaren 13ak gerra eraman zuen Parisko bihotzera
Dabid Lazkanoiturburu
ISISen «otso bakartiek» Estatu frantsesa dutehelburu aspalditik, 2015 hasieratik nabarmendu den bezala. Baina azaroaren 13an Parisek pairatu zuen«eraso militarraren» ostean Siriako eta Irakeko gerraetxera iritsi zaien beldur dira asko. Etsaiak bertandaude, eta ezin zaie airetik eraso egin, Raqan bezala.
MUNDUA /b
11 -
azar
oa -
2016 | urtarrila | 2
GAUR8• 28 / 29
ekitea erabaki zuenean. Abiadabiziko garaiotan ez da gogoeta-rako astirik izaten eta askok or-durako ahaztuta zuten urtea ha-si bezain laster, urtarrilaren 7an,bi anaia, frantsesak hauek ere,“Charlie Hebdo” astekari satirikoospetsuaren erredakzioan sartuzirela tiroka: bertako hamabi langile, tartean aldizkariko zu-zendaria bera eta Estatu frantse-seko lau karikaturagile famatue-netarikoak, hil zituzten.Aldizkaria jihadisten jo mu-
gan zen aspaldi eta islamistenkritika gogorrak jasotzen zituenMahomari buruzko irudi «irain-garriak» kaleratzeagatik. Eraso-tzaileen atzetik bi egun luzeeman ondoren inprimategi ba-ten aurkitu eta tiroz hil zituenazkenean Poliziak. Egun berean,anaien konplize bezala aurkeztuzen beste jihadista bat, jatorrizMalikoa, supermerkatu judutarbatean sartu zen: bertan zeude-nak bahitu eta lau bezero hil zi-tuen Poliziak bera hil aurretik.
«JE SUIS CHARLIE» KANPAINA
Bi erasoon ostean aste luzeakeman zituen gizarte frantsesakbere egonezina mamitzen. “Jesuis Charlie” kanpainak berakhautsak harrotu zituen hainbatsektoretan. Eta ez bakarrik elkar-tasunaren ibilbide bakarra age-rian uzten omen zuelako. Laiko-tasunaren, islamofobiaren etaeurozentrismoaren arteko mu-
gen inguruan ere eztabaida su-tsuak eman ziren.Urteak aurrera egin ahala era-
so edo eraso saiakera gehiagoizan ziren. Aipagarriena abuz-tuaren 21ekoa: jatorriz marokoa-rra zen gizon bat Amsterdam etaParis arteko Thalys abiadurahandiko trenean sartu zen gerraarmekin. Bidaiari talde batek, Af-ganistanetik bueltan zetozen hi-ru soldadu estatubatuar tartean,erasotzailea geldiaraztea lortuzuen, itxuraz izugarrizko sarras-kia izan zitekeena ekidinez.
«OTSO BAKARTIAK»Azaroaren 13ra arte erasotzaileguztiak, baita “Charlie Hebdo”astekariaren aurkako erasoaegin zutenak ere, “otso bakarti”gisa aurkeztu zituen poliziak.Termino horren jatorria Ameri-ketako Estatu Batuetan dago;hain zuzen, arraza zuriaren agin-te osoa aldarrikatzen duten ideo-
logo batzuek proposatutako tak-tika da, hau da, norbanako eraso-ak egitea, talde antolatu batenbaimen edo laguntza gabe.Egun, zuzen-zuzena ez den
arren, ideologia jihadistak bul-tzatuta baina beren kabuz eta as-kotan bakarrik erasoak egiten di-tuztenei ere aplikatzen zaieterminoa. Kontuan izan beharda ISIS berak ere sarri egin izandiela dei munduan sakabanatu-tako bere jarraitzaileei ahal du-ten eran eta unean eraso egindezaten. Abenduaren hasieranKaliforniako San Bernardino he-rrian sarraskia eragin zuen biko-te musulmanak horrela betezuen kalifatoaren agindua.
ONDO ANTOLATUTAKO TALDEA
Azaroaren 13koa guztiz desberdi-na izan zen, ordea. Han ez zego-en otso bakartirik, ondo antolatueta prestatutako ISISen koman-do bat baizik. Erasoa ahalik etamin gehien egiteko prestatuta zegoen. Aurreko egun eta hilabe-teetan Pariskoa bezalako sarras-kiak eraginak zituen ISIS berak,batik bat kontrolatzen dituen in-guruetatik gertu dauden herrial-deetan (Libano, Turkia...). Gehie-nak, hala ere, bonba erasoakizanak ziren.Konparaketa odoltsua eginez,
aurten Tunisian izandako bi era-soekin aldera daiteke Pariskoa,hau da, Bardo museoan eta Susa-ko hondartzan turisten aurkaegindako tiroketa indiskrimina-tuekin. Parisen gainera, eraso-tzaile gehiago izan ziren.Hollandek gerra deklaratu dio
ISISi, jihadistak edo “musulma-nen gerra santuan” ari direnakaspaldian gerran ez baleude be-zala. Hegazkin militar frantsesakjo eta su ari dira Siria eta Irakeneta asko beldur dira horrek ezote duen atentatu arriskua han-dituko. Siria eta Irak gerran diraaspaldi, eta, uneotan, gainera,nazioarteko potentzien artekogerra lurralde bilakatu dira. Be-rriena, ordea, honakoa da: Estatufrantsesa bere mugen barneanda gerran. Siriatik bueltan dato-zen ehunka gazte frantziarrenaurka, eta ez du banlieu edo baz-ter auzoetan esperantza galduduen gazteriaren inolako konpli-zitaterik. Gorrotoa baizik.
Azaroaren 13ra arte erasotzaile guztiak, baita«Charlie Hebdo»-ren aurkako erasoa eginzutenak ere, «otso bakartiak» ziren. Gau hartanondo prestatutako talde batek egin zuen eraso
2015
Estatu frantsesa bere mugen barnean da gerran Siriatik bueltan datozen ehunka gaztefrantziarren aurka, eta ez du bazter auzoetakogazteriaren konplizitaterik, gorrotoa baizik
Hauteskundeak Estatu espainiarrean
hutsa
hutsa
12 -
aben
dua
-
Espero gabeko emai-tza utzi omen duteabenduaren 20kohauteskundeek, etaare espero gabeagoaizan da Euskal He-
rrian gertatutakoa. Albiste onak,aurretik: azken bost urtetik ho-na, olatuak beti ezkerretik, etaerabakitzeko grinak hauspotu-rik, datoz gurera, bata bestearenatzean eta zein baino zein ha-rroago. Bilduk olatu ederra al-txarazi zuen 2011ko maiatzeaneta Amaiurrek berdindu ez ezikgainditu egin zuen urte berekoazaroan: 334.000 boto. Ahal Du-guk orain ezerezetik sortutakoolatua are ikaragarriagoa izanda: 397.000 boto. Astindu bikoi-tzaren neurgailu paregabea du-gu Donostia: glamour-ak, eskui-nak eta botere faktikoek sendodirauten arren, Bildu-Amaiureta Ahal Dugu indar bozkatue-nak izan dira ia jarraian, Gipuz-koako hiriburuak bere “gerrikogorriaren” antza hartuta.Ez dira txikiagoak barrualde-
ko olatuak. Duela bost urteinork gutxik iragarriko zuen Yo-landa Barcinaren tokian UxueBarkos egongo zela, Iruñeak EHBilduko alkatea izango zuela eta2015-2019 zikloan UPNren agin-tea ahuntzaren gauerdiko eztulaizango zela. Bitartean, hainbes-teko aparra utzi gabe Araba etaGasteiz ere zeharo aldatuta age-ri zaizkigu, naftalina usainarenordez kresal freskoarena dariela.
DenborakEz dira olatu berdinak, jakina,bakoitzak bere altuera, norabideeta ezaugarriak ditu. Denbore-tan ere aldea dago. Bat-batekoaizan zen Bilduren olatutzarra;gogoratu behar da Bilboko Area-tzan bildutako jendetzak hau-teskunde kanpaina abiatzen zen
gauerdian bertan jakin zuelaAuzitegi Konstituzionalak koali-zioaren zerrendak baimentzenzituela. Bat-batekoa ez, baina ja-torrian azkarra eta beroa ereizan zen Amaiurrena; hilabeteeskas igaro zen ETAk borroka ar-matua behin betiko uzten zuelairagarri zuenetik botoa ematekoaukera izan zen egunera arte.Mantsoago joan ziren mugitzenurak Nafarroa aldean. Eta geldo-ago oraindik Ahal Duguren ka-suan: itsasikara bost urtekohainbat burrunben ondorio da.Garaipen politikoak gizartean
sortutako baldintzen fruitu di-rela gero eta nabariago da. He-gemonia politikoa lortu aurre-tik, gizarte mailako hegemoniaeratzen dela ondorioztatu dutehainbat adituk. Nafarroan begibistakoa da sekuentzia hori.Erraz irabazi zituen Erregime-nak 2011ko bi hauteskundehaiek, baina 2012tik aurrera ka-
lean gauzak sakonki aldatzenhasi ziren: Barcinaren Gober-nuaren murrizketek, ustelkeriakasuek eta oinarrizko eskubide-en aurkako erasoek mobilizaziougari eta jendetsuak eragin zi-tuzten, ordura arte beti elkarribizkarra emanda jardun ohi zu-ten eragile aurrerakoiak bilduz.Uste berria eratzen joan zen gi-zartean, ia ohartu gabe: oso la-bur esanda, Nafarroa ez zenUPNk, PSNk, CENek eta abarrekaldarrikatzen zuten paradisua,gutxi batzuen poltsikoak bete-tzeko aukera paregabea baizik.Iritzi hori gizartean nagusi bila-katu ondoren, hautetsontzieta-ko iraulia heldu zen.Ahal Duguren arrakasta ere
behetik gora eta astiro joan damamitzen. Nafarroako aldaketa-rekin batera garatu dela dirudi,bai daten aldetik bai eta edukienaldetik ere. Krisiak begiak bor-tizki ireki dizkio herritar askori,
beren egoera propioa salatzekokalera aterarazi ditu, eta, horrek,aldi berean, orain arte engaina-tuta egon izanaren autokomen-tzimendua indartu du. M-15ekokanpaldi hura 2011n gertatuzen, eta lau urte pasata gorpuz-te politikorik ez zuela izango us-te zenean, hor etorri da eztanda,su baxuan egozten joan izan ba-litz bezala; orain, bada, osagaiguztiak nahastuta azaleratu dirabat-batean. “Hau ez da demo-krazia” bezalako kontzeptuak gi-zartean sustraitutako uste bila-katu direnean, nolabaitekonaturaltasunez sortu da hautes-kunde olatua. Horregatik, harri-garria izan badaiteke ere ola-tuak hartu duen indarra, ez dahain harrigarria azkenean ola-tua altxatu izana, gertatu denagertatzea.
Inflexioa, 2012an2011ko Madril aldeko danbadahark merezi baino oihartzun es-kasagoa izan zuen Euskal He-rrian. Ulergarria da, jakina, or-duan hemen irekitzen ari zenagertoki berriak arreta guztiabereganatzen zuelako eta egiaz-koa zelako: gertaera politiko his-toriko egiaztagarria genuen au-rrez aurre eta ez zalantzazbeteriko ameskeria. Areatzakosuaren ondoren, kea baino ez zi-rudien Puerta del Sol-eko hark.Urtebete geroago, Ahal Dugu
oraindik ez zen usaindu ere egi-ten eta Pablo Iglesias ‘‘La Tuer-ka’’-tik “La Sexta”-ra jauzitxoabaino ez zen ematen ari. BainaEuskal Herrian 2011ko bi haiekbaino are garrantzitsuagoa zenhauteskunde lehia genuen au-rrez aurre: Gasteizko Legebiltza-rrekoa. Oso laburtuta, bi aukerazituen EH Bilduk, bidea egitensegitzeko: jada trabatzen hasiazen baina oraindik indartsu ze-
Olatutzarren aroa{ analisia } Ramon Sola
2010etik honako Estatumailako bi gertaera politikoindartsuenak (Kataluniakoprozesua eta Podemos) ezziren gertatuko, ez behintzatduten izaerarekin, ezkerabertzaleak aro berria irekiizan ez balu. Horrek soseguaeman beharko lioke EH Bilduri.
2016 | urtarrila | 2
GAUR8• 30 / 31
hutsa
hutsa
2015goen gatazkaren konponbide-
aren agenda nabarmentzea(bere egutegi propioarekin,alegia) edo krisi ekonomikoa-ren ondorioz hedatzen ari zenezkerreko ildoa lehenestea (ka-lean nagusitzen ari zena, be-raz). Lehenaren alde egin zuen,hautagaien aukeraketak berakargi islatu zuenez. Eta emaitzatxukunak lortu bazituen ere,ez ziren izan aurreko urtekoa-ren parekoak: 277.923 hiru he-rrialdeetan, Estatu mailakohauteskundeetako 285.290 bo-toen azpitik. Ezkerrean konpe-tentziarik ez zenez, inor ez zenlarritu, baina orduan hasi zenazaleratzen EH Bilduk goia joazuela, agenda hark ezin zeza-keelako jende gehiago eraka-rri, ez behintzat estatuek beregarapena blokeatzen segitzenbazuten. Ordutik honako hiru urteo-
tako bilakaera inertziaren on-doriozkoa izan da. Hala, ezkerabertzalearen estrategia alda-keta ausartagatik izugarrizkogorakada azkarra izan zuenolatuak, gatazkaren konponbi-dearen itxaropenaren tsuna-miak, behin kostalde guztia zi-priztindu eta itxuraldatuondoren, atzera egin du eme-ki-emeki (bigarren astinaldi
baterako iniziatibarik ez daizan). Eta bitartean, abiaduraaskoz motelagoan abiatzen arizen «suminduen» gizarte mu-gimendu sakona itsasikaraitxura hartzen zihoan, gorabe-hera askorekin baina hedatzeneta hedatzen. Esan liteke nonbait bidean
gurutzatu egin direla gorantzzetorren Ahal Duguren olatuaeta apaltzen ari zen EH Bildu-rena, eta ur tanta askorentza-ko erraza izan dela batetik bes-terako jauzia ematea. Bestalde,iraganeko fideltasun politiko-en eredua agortuta, modakoindarraren boto-emaile izateagauza atsegina eta estimatuada; 2011n jada horrela bazen,2015ean are gehiago.
«Zutik Euskal Herria» Ez luke EH Bilduk etsipeneanerori beharko, ez eta malenko-nian ere, olatutzarren aro ho-nen aitzindari, duda izpirik ga-be, bera baita. 2009-2010eanezker abertzaleak hartutakoerabakiek mugitu dute guz-tien oinpeko lurra eta hortikari dira ateratzen fenomenopolitiko berri ezberdinak.Azken hauteskunde haueta-
tik aparte-edo geratzen den
beste aldagai bat ere txertatubehar da analisian: Katalunia-ko burujabetza prozesua, hauere lurrikara sakona, 2010. ur-te hartan sinestezina zena.Perspektiban jartzea zaila
bada ere, atzerako politika-fik-zioa erabiliz, erraz asko ulerdezakegu ez Kataluniako pro-zesua ez eta Ahal Dugurenegungo posizioa ere ez zirelahorren indartsuak izango Eus-kal Herrian armen bidezko tal-ka oraindik ere albistegietakoosagai nagusia izango balitz.Krisiak eragin handia izandaere, begi bistakoa da erabaki-tzeko eskubidearen aldeko al-darria Iglesiasen eskuliburutikzeharo alboraturik egongo ze-la baldin eta Podemosek Esta-tu osoan alderdi erabakitzailebilakatu nahi bazuen. Katalu-niako aldarrikapen demokrati-koak, bitartean, ETArekin lotu-ko zituzten Madrilgo botereezberdinek, gizartean gehien-goak lortzea oztopatuz.‘‘Zutik Euskal Herria’’-ren se-
me-alabatzat har ditzakegu,hortaz, bata zein bestea: Kata-luniako prozesua eta Ahal Du-gu. Izango ez dira ba euskalprozesua eta EH Bildu bera, bi-dean despistean-edo norabi-dea galtzen ez bada...
Ezkerrean, Amaiurkoordezkariak, 2011koazaroko arrakastaospatzen; eskuinean, AhalDuguk igaro berri dugunhauteskunde kanpainanBECen egindako ekitaldia. Jagoba MANTEROLA- Marisol
RAMIREZ | AFP
97
71
88
76
75
00
1
60
10
2