UNIVERSIDAD NACIONAL DEL CENTRO DE LA PROVINCIA DE BUENOS AIRES
Facultad de ciencias veterinarias
Caracterización de la mastitis bovina en la cuenca mar y sierras y puesta a punto de un
método de diagnóstico clínico para el control de la enfermedad y la obtención de leche de
alta calidad. Tesinista: Pablo Martín Purrán Tutor interno: Cristina Micheo
Tutor externo: Alejendro Stéfano
Espacio y tiempo:
El presente trabajo caracteriza la Mastitis Bovina en la Cuenca Mar y Sierras. Entre mayo del año 2000 y agosto del año 2001 se muestrearon 15 tambos distribuidos en los partidos de Tandil, Benito Juarez, Balcarce, Necochea, Lobería y Rauch.
Sobre 5000 vacas en ordeño, se llevó a cavo 2 muestreos en los que se evaluaron leche de tanque y muestras individuales. En todos los tambos se implementó el Método de Diagnóstico Clínico.
OBJETIVOS:
• Establecer la prevalencia e incidencia del o los distintos agentes causales de Mastitis Bovina en tambos de la Cuenca Mar y Sierras.
• Factores predisponentes comunes o no en los tambos estudiados para la presencia o ausencia de dichos agentes causales.
• Instaurar el método de diagnóstico clínico dentro de una rutina preestablecida como base de la prevención en la incidencia de la Mastitis Bovina en los rodeos lecheros.
MATERIALES Y MÉTODOS:
A -Caracterización de los tambos incluidos en el proyecto. B -Muestreo:
Leche de Tanque 10 % Vacas muestreadas aleatoriamente( vacas normales) Vacas con Mastitis Clínica Vacas con Mastitis Crónica Vacas con cuartos sospechosos Vacas con cuartos perdidos o para secar
C -Implementación del Método de Diagnóstico Clínico y su evaluación.
Patógenos de Mastitis:
• Patógenos Contagiosos:
Staphylococcus aureus y Streptococcus
agalactiae.
• Patógenos Ambientales:
Streptococcus spp, Staphylococcus spp,
Coliformes y Corynebacterium spp.
ESQUEMA DE MUESTREO:
1º muestreo 2º muestreo
Tanque completo Tanque completo Vacas normales(10 %) Vacas normales(10 %) Antibiogramas An tibiogramas
Vacas con Mast i t is Cl ín ica Vacas con Mast i t is Crón ica Vacas con cuartos sospechosos Vacas con cuartos para secar y cuar tos perdidos
TOMA DE MUESTRA: • TOMA DE MUESTRA DE LECHE DE TANQUE: Al final del ordeño en un recipiente estéril se recolectó de manera homogénea
la leche de tanque, el momento apropiado para extraerla tomándola del centro del volumen de leche y tapando el recipiente lo mas pronto posible para evitar su contaminación. Se envió refrigerada (0 a 4 ºC) no menos de 100ml para su examen dentro de las 24 hs con la identificación del tanque.
• MUESTRAS INDIVIDUALES: Se
utilizaron tubos estériles, rotulados con la identificación de la vaca, el estado clínico de la ubre y que cuartos fueron muestreados.
Luego de lavar, hacer el pre dip, despuntar y secar los pezones se procedió a la toma de muestra. Primero se desinfectan los pezones con alcohol 70º o con toallas con alcohol isopropilico (1 por pezón) comenzando por los mas alejados para terminar por los más cercanos. Luego extraemos la leche comenzando por el pezón más próximo, tomamos el tubo dándole una inclinación, se procede a obtener los chorros de leche que conformaran la muestra. Colocamos el tapón se lo envía refrigerado al laboratorio.
CUADRO 1: CARACTERIZACIÓN DE LOS TAMBOS INCLUIDOS EN EL PROYECTO.
TAMBOS 1º MUESTREO 2º MUESTREOINSTALACIONESTipo 93% con fosa, 7% sin fosa , 80%
espina de pescado.IGUAL
Línea 20% Línea Baja80% Línea Media
IGUAL
Nº Bajadas Media: 10 a 14 UO IGUALVc por mangadaNº Operarios Promedio: 1 c/ 6 UO IGUALIluminación Regular a Mala. IGUALRUTINA DE ORDEÑEAccesos Regular a Malo. Regular a Malo.Salidas Regular a Malo. Regular a Malo.Arreo Bueno (Tranquilo) Bueno (Tranquilo)Lavado de pezones En el 50% de los casos. En el 80% de los casos.Pre-dip. En el 30% de los casos. En el 80% de los casos.Despunte En el 70% de los casos. En el 80% de los casos.Secado(papel u otros) En el 40% de los casos. En el 70% de los casos.Sellado(total o parcial)delpezón.
90% Parcial 10% Total a 3/4 50% Parcial y 50% Total.
ORDEÑEColocación de pezoneras(con e/aire o sin e/aire)
Con e/aire el 60% Sin e/aire el 40%
Con e/aire el 40% Sin e/ aire el 60%
Ubicación de la UO(alineada o no alineada)
No alineada el 60%IGUAL
Sobreordeño Poco. Poco.Apoyo Poco. Poco.Manejo de las vacasproblema (Mastitis, calostro,etc..)
Malo. Regular.
CUADRO 1: CARACTERIZACIÓN DE LOS TAMBOS INCLUIDOS EN EL PROYECTO.
OTROSRegistros de Mastitis 50% SI 50% NO 80% SI 20% NORegistros de mantenimientode la máquina
20% SI 80% NO 30% SI 70% NO
Depilación de ubres NO. NOCorte de pelos de la cola 20% SI 80% NO 60% SI 40% NOControl de moscas NO SICOLOCACIÓN DE POMOS INTRAMAMARIOSDesinfección de punta depezón
20% SI 80% NOIGUAL
Limpieza de manos antesde la maniobra.
NO. NO
Tipo de cánula y tipo deinserción (parcial o total)
PARCIAL. PARCIAL
TIPO DE SISTEMAPastoril X XPastoril con encierre X XEstabuladoREPOSIÓN ANUAL% de vaquillonas queingresan al tambo.
15% al 20% 15% al 20%
ANALISIS VALOR DE REFERENCIA
I Recuen to de CélulasSomáticas (RCS)
200.000/ml
Técn ica deBreed
II Unidades formadoras decolon ias (UFC)
Menor a 10.000 UFC/ml
III Recuen to de Pasteur izaciónen
200 a 300 UFC/ml
Laborator io(RPL)
IV Recuen to de col i formes(E.col i )
Menor de 100 UFC/ml
V Cult ivos bact er iológi cos en leche de tanqueNiveles de UFC/ml en leche de tanque paralas dist in tas bacter ias de mast i ti s:
Leche de Tanque
Nivel Bajo* Moderado* Alto* Muy Alto*
0 a 1 1 a 200 200 a 400 > a 400
< a 50 50 a 150 150 a 250 > a 250
500 a 700 700 a 1200 1200 a 2000 > a 2000
< a 100 100 a 400 400 a 700 > a 700
< a 300 300 a 500 500 a 750 > a 750Staphylococcus
no-aureus* Laboratorio de Salud Animal de Wisconsin
Streptococcus
no-agalactiae
Coliformes
agalactiae
Staphylococcus
aureus
Tipo de bacteria
Streptococcus
IDENTIFICACIÓN DEL AGENTE: Medio base: Agar sangre o Agar sangre con 0,1% de esculina.
Incubación: 35 - 37º C
Lectura: a las 24 hs y a las 48 hs.
STAPHYLOCOCCUS STREPTOCOCCUS CORYNEBACTERIUMMorfologia decolonias.
1-2 mmamarillento a grisaceas(24 hs)
1 mm semejantes agotas de rocío
Colonias pequeñas (48 hsde incubación),opacas.
Hemólisis Aureus: Hemólisislimpia y estrecha ( beta)
Hemólisis clara (beta) overdosa (alfa) o noproducir la hemólisis..
Gram Cocos gram + enracimos
Cocos Gram + encadena
Bacilos pleomórficosGram +
Catalasa + - +Coagulasa Aureus: +
Coag negativo: -Camp Agalactiae :+
Dysgalactiae: -Uberis : -
Hidrólisis deesculina
Agalactiae: -Dysgalactiae: -Uberis: +
Hemólisis alfa: Hemólisis parcial, color verde parduzca alrededor de las colonias.
Hemólisis beta: Hemólisis total, zona clara hemolisada alrededor de las colonias.
Hemólisis gama: sin hemólisis.
MÉTODO DE DIAGNÓSTICO CLÍNICO El método de diagnóstico clínico se basa en el manejo clínico de la ubre del animal a través de la palpación de la misma y en el despunte de los primeros chorros, incorpora una rutina con una buena preparación de ubre basada en la limpieza y desinfección de los pezones previo al ordeñe (presellado), el diagnóstico de la Mastitis clínica y el posterior secado de los mismos. Centra la prevención y la disminución de la Mastitis Subclínica a través de un punto crítico que es el pomo al secado. Se procedió al secado de los cuartos que fueron detectados clínicamente por palpación como cuartos infectados, y que registraban repeticiones de casos clínicos.
200.000 <10.000 200/300 0 a 1 <50 500 a 700 <100 <300TBO FECHA Cel.SOMA. UFC RPL Strep.
agalactiaeStap.
aureusStrep.no
agalactiaeColiformes
totalesStap.noaureus
x ml x ml ufc/ml ufc/ml ufc/ml ufc/ml ufc/ml ufc/ml1 may-00 240.000 5.400 13 90 30 550 200 4702 may-00 140.000 7.000 140 0 38 950 4 2703 may-00 445.000 2.000 17 0 400 760 64 jun-00 500.000 8.000 76 1 60 1.100 83 8705 jun-00 550.000 12.700 54 0 0 1.280 14 1806 jun-00 170.000 9.700 130 0 140 450 0 4007 jun-00 220.000 1.200 3 40 0 280 175 1308 jun-00 380.000 2.100 166 0 20 980 31 4509 jun-00 328.000 5.700 68 0 120 820 38 1.330
10 jun-00 395.000 21.900 360 0 47 3.150 3.900 18011 jun-00 427.000 7.300 46 0 33 170 0 70012 jul-00 900.000 11.000 76 300 0 5.800 27 40013 jul-00 350.000 3.200 74 0 0 700 48 0
14 T 1 sep-00 391.000 5.400 27 0 30 1.300 1.150 28014 T 2 jul-00 670.000 6.000 21 120 18 850 10 18014 T 3 sep-00 188.000 3.900 10 0 62 1.960 10 290
15 jul-00 400.000 5.500 65 0 41 760 16 47016 oct-00 362.000 8.000 52 0 520 780 8 950
200.000 <10.000 200/300 0 a 1 <50 500 a 700 <100 <300TBO FECHA Cel.SOMA. UFC RPL Strep.
agalactiaeStap.
aureusStrep.no
agalactiaeColiformes
totalesStap.noaureus
x ml x ml ufc/ml ufc/ml ufc/ml ufc/ml ufc/ml ufc/ml1 ago-01 286.000 2.700 79 0 430 780 164 6702 mar-01 180.000 6.500 228 0 320 760 281 14003 mar-01 313.000 6.500 9 10 240 840 2 6304 jun-01 297.000 5.200 218 0 170 450 18 6805 abr-01 234.000 13.000 17 0 15 670 250 2906 mar-01 335.000 9.300 38 0 50 670 32 1.2007 jun-01 303.000 23.000 310 0 150 640 83 8408 ago-01 177.000 7.300 48 0 500 1.050 115 1.2009 ago-01 389.000 6.800 194 0 1.700 630 58 890
10 jul-01 635.000 13.000 79 0 800 1.730 22 95011 jun-01 143.000 5.900 160 0 60 870 11 34012 jul-01 544.000 4.800 440 0 700 4.100 72 1700
14 T 1 jun-01 390.000 18.000 22 0 140 710 70 38014 T 2 jul-01 319.000 2.500 48 0 300 950 46 50014 T 3 jun-01 284.000 6.200 15 0 10 260 5 290
16 feb-01 610.000 1.360 58 120 300 400 0 20018 mar-01 252.000 3.400 33 0 280 380 57 128019 ago-01 261.000 3.100 99 0 230 630 80 320
CUADRO 3: ANÁLISIS DE LECHE DE TANQUE
2º MUESTREO
CUADRO 2: ANÁLISIS DE LECHE DE TANQUE
1º MUESTREO
CUADRO 5:1º MUESTREO 2º MUESTREO
Promedio deRCS:
392.000 330.667
Promedio deUFC:
7.000 7.698
Promedio deRPL:
78 116
26 ,3
0 ,3
10 ,0
1 ,4
17 ,7
33 ,7
1 ,4 1 ,12 ,3
0 ,3 0 ,6 0 ,6 0 ,3
4 ,0
0,0
5,0
10,0
15,0
20,0
25,0
30,0
35,0
Ninguno S trepagalac t iae
S tap aureus S trep spp S tap spp C oryne spp S tap aureus yS trep spp
S tap aureus yS tap spp
S tap aureus yC oryne spp
S tap aureus,S trep spp yC oryne spp
S trep spp yS tap spp
S trep spp yC oryne spp
S trep spp,S tap spp yC oryne spp
S tap spp yC oryne spp
Gráfico 6: Microrganismos aislados en ubres normales
Ninguno Strep agalactiae Stap aureus
Strep spp Stap spp Coryne spp
Stap aureus y Strep spp Stap aureus y Stap spp Stap aureus y Coryne spp
Stap aureus, Strep spp y Coryne spp Strep spp y Stap spp Strep spp y Coryne spp
Strep spp, Stap spp y Coryne spp Stap spp y Coryne spp
68,0
0,5
6,3
2,7
6,5
12,8
0,21,5
0,5 1,0
0 ,0
10 ,0
20 ,0
30 ,0
40 ,0
50 ,0
60 ,0
70 ,0
Ninguno Str ep agalactiae Stap aur eus Str ep spp Stap spp Cor yne spp Levadur as Stap aur eus y Cor ynespp
Str ep spp y Cor yne spp Stap spp y Cor yne spp
Gráfico 7: Microrganismos aislados en ubres normales
Ninguno Strep agalactiae Stap aureus Strep spp
Stap spp Coryne spp Levaduras Stap aureus y Coryne spp
Strep spp y Coryne spp Stap spp y Coryne spp
Vacas normales del 1º muestreo n: 350
Vacas normales del 2º muestreo n:413
VACAS NORMALES DEL 1º MUESTREO.
GRÁFICO 8:
VACAS NORMALES DEL 2º MUESTREO.
GRÁFICO 9:
Aislamiento de patógenos contagiosos y ambientales.
Ninguno67%
Contagiosos8%
Ambientales25%
ContagiososAmbientales
Ninguno
Aislamiento de patógenos contagiosos y ambientales.
Ambientales60%
Contagiosos15%
Ninguno25%
ContagiososAmbientales
Ninguno
Gráfico 1: Aislamientos Puros de microrganismos
25 ,05
1 ,25
11 ,90
3 ,76
16 ,49
29 ,44
0 ,42 0 ,21 0 ,21 0 ,212 ,51
1 ,04 1 ,670 ,21 0 ,21 0 ,84 0 ,63 0 ,21
3 ,76
0,00
5,00
10,00
15,00
20,00
25,00
30,00
35,00
Negativo
Strept agalactiae
Staph aureus
Strept. spp
Staph. spp
Coryne spp
Coliform
es
E coli
Strep agalactiae
+ Strept. spp
Strep agalactie +
Staph. spp
Staph aureus +
Strept. spp
Staph aureus +
Staph. spp
Staph aureus +
Coryne spp
Staph aureus +
Strep. spp y
Coryne spp
Staph aureus +
Staph. spp y
Coryne spp
Strept. spp +
Staph spp
Strept. spp +
Coryne spp
Strept. spp+
Staph spp +
Coryne spp
Staph. spp +
Coryne spp
Negativo Strept agalactiae Staph aureusStrept. spp Staph. spp Coryne sppColiformes E coli Strep agalactiae + Strept. sppStrep agalactie + Staph. spp Staph aureus + Strept. spp Staph aureus + Staph. sppStaph aureus + Coryne spp Staph aureus + Strep. spp y Coryne spp Staph aureus + Staph. spp y Coryne sppStrept. spp + Staph spp Strept. spp + Coryne spp Strept. spp+ Staph spp + Coryne sppStaph. spp + Coryne spp
1º MUESTREO (VACAS TOTALES)
n :479
Gráfico 2: AISLAMIENTOS COMBINADOS
25,05
1,67
17,54
8,35
22,76
36,12
0,42 0,21 00,005,00
10,00
15,0020,00
25,0030,00
35,0040,00
Nega
tivo
Stre
pag
alacti
ae
Stap
hau
reus
Stre
p. sp
p
Stap
h. sp
p
Coryn
esp
p
Colifo
rmes
E co
li
Leva
dura
s
Negativo Strep agalactiae Staph aureusStrep. spp Staph. spp Coryne sppColiformes E coli Levaduras
1º MUESTREO (VACAS TOTALES)
Gráfico 4: AISLAMIENTOS COMBINADOS
66,01
0,65
8,933,49
7,63
16,12
0,00 0,00 0,20,00
10,00
20,00
30,00
40,00
50,00
60,00
70,00Ne
gativ
o
Stre
pag
alac
tiae
Stap
aur
eus
Stre
p. s
pp
Stap
. spp
Cor
yne
spp
Col
iform
es
E co
li
Leva
dura
s
Negativo Strep agalactiae Stap aureus Strep. spp Stap. sppCoryne spp Coliformes E coli Levaduras
2º MUESTREO (VACAS TOTALES)
COMPARACIÓN ENTRE AISLAMIENTOS COMBINADOS DEL 1º MUESTREO Y EL 2º
MUESTREO.
CUADRO
BACTERIA % 1º muestreo % 2º muestreoNegativo 25,05 66,01Strep. agalactiae 1,65 0,65Sthap aureus 17,54 8,93Strep spp. 8,35 3,49Sthap spp. 22,75 7,63Coryne spp. 36,12 16,12Coliformes 0,42 0E coli 0,21 0Levaduras 0 0,2 10:
Gráfico 5: Comparación entre aislamientos combinados
25,05
1,65
17,54
8,35
22,75
36,12
0,42 0,21 0
66,01
0,65
8,93
3,497,63
16,12
0 0 0,20
10
20
30
40
50
60
70
Neg
ativ
o
Str
ep. a
gala
ctia
e
Sth
ap a
ureu
s
Str
ep s
pp.
Sth
ap s
pp.
Cor
yne
spp.
Col
iform
es
E co
li
Leva
dura
s
%
% 1º muestreo % 2º muestreo
CUADRO 7:Prevalencia Inicial
%Prevalencia Final
%Proporción en que
disminuyó (%)Streptococcus agalactiae 1.65 0,65 60Staphylococcus aureus 17,54 8,93 50Streptococcus spp 8,35 3,49 60Staphylococcus spp 22,75 7,63 66,5Corynebacteryum spp 36,12 16,12 55
VACAS CON MASTITIS CLÍNICA: (Ver cuadro 13, gráfico 10 y 11) Las vacas con Mastitis Clínica fueron muestreadas en el período
comprendido entre el comienzo del 1º muestreo y el fin del 2º
muestreo, siendo un total de 102.
Se pudo obtener de este grupo la Incidencia:
Patógenos ambientales 40 %
Patógenos Contagiosos 26 %
Ninguno 34 %
El Staphylococcus aureus fue el responsable de casi la totalidad
de las mastitis clínicas por patógenos contagiosos.
INCIDENCIA DE:
PATÓGENOS AMBIENTALES 48%
PATÓGENOS CONTAGIOSOS 23%
NINGUNO 29%
El Staphylococcus aureus fue el único patógeno contagiosoaislado (23%).
VACAS CON MASTITIS CRÓNICA (Ver cuadro 14, gráfico 12 y 13):
INCIDENCIA DE:
PATÓGENOS AMBIENTALES 47%
PATÓGENOS CONTAGIOSOS 23%
NINGUNO 30%
Nuevamente en mas del 20% de estos cuartos se identifico el Staphylococcus aureus y
entre el 3-4 % le correspondieron a Streptococcu agalactiae.
VACAS CON CUARTOS SOSPECHOSOS ( Ver cuadro 15, gráfico 14 y 15):
INCIDENCIA DE:
PATÓGENOS AMBIENTALES 35%
PATÓGENOS CONTAGIOSOS 26%
NINGUNO 39%
Mas de un 20% de los cuar tos sospechosos fueron posi t ivos a Staphyl ococcus aureus;
a l Streptococcus agalact iae le cor responde un 5% de estos cuar tos .
VACAS CON CUARTOS PARA SECAR Y CUARTOS PERDIDOS(Ver cuadro 16, gráfico 16 y 17):
VACAS MUAESTREADAS ALEATORIAMENTE DEL 1º MUESTREO (VACAS NORMALES)
26,3
0,3
10,0
1,4
17,7
33,7
1,4 1,12,3
0,3 0,6 0,6 0,3
4,0
0,0
5,0
10,0
15,0
20,0
25,0
30,0
35,0
Ninguno S trepagalac t iae
S tap aureus S trep spp S tap spp C oryne spp S tap aureus yS trep spp
S tap aureus yS tap spp
S tap aureus yC oryne spp
S tap aureus,S trep spp yC oryne spp
S trep spp yS tap spp
S trep spp yC oryne spp
S trep spp,S tap spp yC oryne spp
S tap spp yC oryne spp
Gráfico 6: Microrganismos aislados en ubres normales
Ninguno Strep agalactiae Stap aureus
Strep spp Stap spp Coryne spp
Stap aureus y Strep spp Stap aureus y Stap spp Stap aureus y Coryne spp
Stap aureus, Strep spp y Coryne spp Strep spp y Stap spp Strep spp y Coryne spp
Strep spp, Stap spp y Coryne spp Stap spp y Coryne spp
68,0
0,5
6,32,7
6,5
12,8
0,2 1,5 0,5 1,00,0
10,0
20,0
30,0
40,0
50,0
60,0
70,0
Ninguno Str ep agalactiae Stap aur eus Str ep spp Stap spp Cor yne spp Levadur as Stap aur eus y Cor ynespp
Str ep spp y Cor yne spp Stap spp y Cor yne spp
Gráfico 7: Microrganismos aislados en ubres normales
Ninguno Strep agalactiae Stap aureus Strep spp
Stap spp Coryne spp Levaduras Stap aureus y Coryne spp
Strep spp y Coryne spp Stap spp y Coryne spp
VACAS MUAESTREADAS ALEATORIAMENTE DEL 2º MUESTREO (VACAS NORMALES)
VACAS CON MASTITIS CLÍNICA: n ; 102
36,27
1,96
18,63
10,785,88
14,71
1,96 0,984,90
0,98 0,98 0,98 0,980,005,00
10,0015,00
20,0025,00
30,00
35,0040,00
Nin
guno
Str
ep a
gala
ctia
e
Sta
p au
reus
Str
ep s
pp
Sta
p sp
p
Cor
yne
spp
Col
iform
es
Leva
dura
s
Sta
p au
reus
y S
trep
spp
Sta
p au
reus
y S
tap
spp
Sta
p au
reus
y C
oryn
e sp
p
Str
ep s
pp y
Sta
p sp
p
Sta
p sp
p y
Cor
yne
spp
Gráfico 10: Microrganismos aislados en vacas con Mastitis Clínica.
Ninguno Strep agalactiae Stap aureusStrep spp Stap spp Coryne sppColiformes Levaduras Stap aureus y Strep sppStap aureus y Stap spp Stap aureus y Coryne spp Strep spp y Stap sppStap spp y Coryne spp
VACAS CON MASTITIS CRÓNICA n : 30
30,0
20,0
13,3
10,0
16,7
3,3 3,3 3,3
0,0
5,0
10,0
15,0
20,0
25,0
30,0
Ninguno S tap aureus S trep spp S tap spp C oryne spp S tap aureus yC oryne spp
S trep spp yS tap spp
S tap spp yC oryne spp
Gráfico 13: Microrganismos aislados de vacas muestreadas con Mastitis Crónica
Ninguno S tap aureusS trep spp S tap sppC oryne spp S tap aureus y C oryne sppS trep spp y S tap spp S tap spp y C oryne spp
VACAS CON CUARTOS SOSPECHOSOS n :161
39,8
5,0
18,6
7,513,0
9,9
0,6 0,6 1,2 0,6 0,6 1,2 1,20,05,0
10,015,020,025,030,035,040,0
Nin
guno
Str
ep a
gala
ctia
e
Sta
p au
reus
Str
ep s
pp
Sta
p sp
p
Cor
yne
spp
Str
ep a
gala
ctie
y S
tap
spp
Sta
p au
reus
y S
trep
spp
Sta
p au
reus
y S
tap
spp
Sta
p au
reus
y C
oryn
e sp
p
Str
ep s
pp y
Sta
p sp
p
Str
ep s
pp y
Cor
yne
spp
Sta
p sp
p y
Cor
yne
spp
Gráfico 15: Microrganismos aislados a partir de cuartos de vacas sospechosas.
Ninguno Strep agalactiae Stap aureusStrep spp Stap spp Coryne sppStrep agalactie y Stap spp Stap aureus y Strep spp Stap aureus y Stap sppStap aureus y Coryne spp Strep spp y Stap spp Strep spp y Coryne sppStap spp y Coryne spp
Vacas con cuartos perdidos o para secar n : 49
34,78
2,17
13,04
4,35
10,87
21,74
2,17 2,17 2,174,35
2,17 2,174,35
0,00
5,00
10,00
15,00
20,00
25,00
30,00
35,00
Nin
guno
Str
ep a
gala
ctia
e
Sta
p au
reus
Str
ep s
pp
Sta
p sp
p
Cor
yne
spp
Leva
dura
s
Str
ep a
gala
ctia
e y
Str
ep s
pp
Sta
p au
reus
y S
trep
spp
Sta
p au
reus
y S
tap
Spp
Sta
p au
reus
, Sta
p sp
p y
Cor
yne
spp
Str
ep s
pp y
Sta
p sp
p
Sta
p sp
p y
Cor
yne
spp
Gráfico 17: Microrganismos aislados de cuartos perdidos y cuartos para secar.
Ninguno Strep agalactiae Stap aureusStrep spp Stap spp Coryne sppLevaduras Strep agalactiae y Strep spp Stap aureus y Strep sppStap aureus y Stap Spp Stap aureus, Stap spp y Coryne spp Strep spp y Stap sppStap spp y Coryne spp
GRÁFICO 11: Aislamiento de patógenos contagiosos y ambientales en vacas con
Mastitis Clínica.
Contagiosos26%
Ninguno34%
Ambientales40%
Contagiosos
Ambientales
Ninguno
GRÁFICO 12: Aislamiento de Patógenos contagiosos y ambientales en vacas con Mastitis Crónica.
Ambientales48%
Contagiosos23%
Ninguno29% Contagiosos
AmbientalesNinguno
GRÁFICO 14: Aislamiento de patógenos contagiosos y amabientales en vacas con
cuartos sospechosos.
Ambientales35%
Ninguno39%
Contagiosos26%
ContagiososAmbientalesNinguno
GRÁFICO 16: Aislamiento de Patógenos contagiosos y amabientales en vacas con cuartos perdidos y cuartos
para secar.
Contagiosos23%
Ambientales47%
Ninguno30%
ContagiososAmbientales
Ninguno
COMPARACIÓN ENTRE LAS DIFERENTES CATEGORIAS EVALUADAS.
CUADRO 17:Patógenos Vacas
normales 1ºmuestreo
Vacasnormales 2ºmuestreo
Vacas conMast Clínica
Vacas conMast Crónica
Vacas concuartos perdidoso para secar.
Vacassospechosas
Contagiosos 15% 8% 26% 23% 23% 26%Ambientales 60% 25% 40% 48% 47% 35%Ninguno 25% 67% 34% 29% 30% 39%
GRÁFICO 18: Comparación entre las diferentes categorias.
15% 8%26% 23% 23% 26%
60%
25%
40% 48% 47% 35%
25%
67%
34% 29% 30%39%
0%10%
20%30%
40%50%
60%70%
80%90%
100%
Vaca
sno
rmal
es 1
ºm
uest
reo
Vaca
sno
rmal
es 2
ºm
uest
reo
Vaca
s co
nM
ast C
línic
a
Vaca
s co
nM
ast C
róni
ca
Vaca
s co
ncu
arto
spe
rdid
os o
para
sec
ar.
Vaca
sso
spec
hosa
s
Contagiosos Ambientales Ninguno
ANTIBIOGRAMAS
SENSIDISCOS UTILIZADOS EN LOS ANTIBIOGRAMAS:CEF : Cefalotina 30ug OXA : Oxacilina 1ugPNB : Penicilina Novobiocina 30 ug AM : Ampicilina 10 ugPRL : Pirlimicina 2ug ERY : Erytromicina 15ug
GRÁFICO 19: Sensibilidada del Streptococcus agalactiae a los diferentes antimicrobianos.
100 100 100
54,5
90,9 81,8
27,3
45,5
9,118,2
9,1
63,6
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
C EF % P NB % P R L % P EN % OXA % AM % ER Y %
SENSIBLE RESISTENTE SENSIBILIDAD INTERMEDIA
Streptococcus agalactiaeCUADRO 18:
RESULTADO CEF CEF%
PNB PNB%
PRL PRL%
PEN PEN%
OXA OXA%
AM AM%
ERY ERY%
SENSIBLE 11 100 10 100 11 100 6 54,5 10 90,9 9 81,8 3 27,3RESISTENTE 0 0 1 0 0 0 5 45,5 1 9,1 2 18,2 1 9,1SENSIBILIDADINTERMEDIA
0 0 0 0 0 0 0 0,0 0 0,0 0 0,0 7 63,6
TOTAL 11 100 11 100 11 100 11 100 11 100 11 100 11 100
Staphylococcus aureusCUADRO 19:
RESULTADO CEF CEF%
PNB PNB%
PRL PRL%
PEN PEN%
OXA OXA%
AM AM%
ERY ERY%
SENSIBLE 57 98,3 54 91,5 47 79,7 19 32,2 42 93,3 38 74,5 24 48,0RESISTENTE 1 1,7 4 6,8 12 20,3 40 67,8 3 6,7 11 21,6 7 14,0SENSIBILIDADINTERMEDIA
0 0,0 1 1,7 0 0,0 0 0,0 0 0,0 2 3,9 19 38,0
TOTAL 58 100 59 100 59 100 59 100 45 100 51 100 50 100
GRÁFICO 20: Sensibilidad del Staphylococccus aureus a los diferentes antimicrobianos.
98,3 91,5 79,7
32,2
93,374,5
48,0
1,76,8
20,3
67,8
6,7
21,6
14,0
38,0
3,91,7
0%
20%
40%
60%
80%
100%
CEF % PNB % PRL % PEN % OXA % AM % ERY %
SENSIBLE RESISTENTE SENSIBILIDAD INTERMEDIA
Streptococcus sppCUADRO 20:
RESULTADO CEF CEF%
PNB PNB%
PRL PRL%
PEN PEN%
OXA OXA%
AM AM%
ERY ERY%
SENSIBLE 25 100 25 100 24 96,0 17 68,0 21 100 20 90,9 14 63,6RESISTENTE 0 0 0 0 1 4,0 8 32,0 0 0 2 9,1 1 4,5SENSIBILIDADINTERMEDIA
0 0 0 0 0 0,0 0 0,0 0 0 0 0,0 7 31,8
TOTAL 25 100 25 100 25 100 25 100 21 100 22 100 22 100
GRÁFICO 21: Sensiblidad del Streptococcus spp. a los diferentes antimicrobianos.
100 100 96,068,0
100 90,963,6
4,0
32,09,1
31,84,5
0%
50%
100%
CEF % PNB % PRL % PEN % OXA % AM % ERY %SENSIBLE RESISTENTE SENSIBILIDAD INTERMEDIA
GRÁFICO 22: Sensibilidad del Staphylococccus spp. a los diferentes antimicrobianos.
100 100 90,5
38,1
86,1 86,166,7
9,5
61,9
13,9 13,9
8,325,0
0%
20%
40%
60%
80%
100%
CEF % PNB % PRL % PEN % OXA % AM % ERY %
SENSIBLE RESISTENTE SENSIBILIDAD INTERMEDIA
Corynebacterium sppCUADRO 22:
RESULTADO CEF CEF%
PNB PNB%
PRL PRL%
PEN PEN%
OXA OXA%
AM AM%
ERY ERY%
SENSIBLE 36 100 36 100 36 100 26 76,5 22 81,5 27 100 21 77,8RESISTENTE 0 0 0 0 0 0 8 23,5 5 18,5 0 0 1 3,7SENSIBILIDADINTERMADIA
0 0 0 0 0 0 0 0,0 0 0,0 0 0 5 18,5
TOTAL 36 100 36 100 36 100 34 100 27 100 27 100 27 100
GRÁFICO 23: Sensibilidad del Corynebacterium spp. a las diferentes antimicrobianos.
100 100 10076,5 81,5
10077,8
23,5 18,5 3,718,5
0%
20%
40%
60%
80%
100%
CEF % PNB % PRL % PEN % OXA % AM % ERY %SENSIBLE RESISTENTE SENSIBILIDAD INTERMADIA
Staphylococcus sppCUADRO 21:
RESULTADO CEF CEF%
PNB PNB%
PRL PRL%
PEN PEN%
OXA OXA%
AM AM%
ERY ERY%
SENSIBLE 41 100 42 100 38 90,5 16 38,1 31 86,1 31 86,1 24 66,7RESISTENTE 0 0 0 0 4 9,5 26 61,9 5 13,9 5 13,9 3 8,3SENSIBILIDADINTERMEDIA
0 0 0 0 0 0,0 0 0,0 0 0,0 0 0,0 9 25,0
TOTAL 41 100 42 100 42 100 42 100 36 100 36 100 36 100,0
CONCLUSIONES: • Se concluye que los principales factores predisponentes a las
mastitis en los rodeos de la Cuenca Mar y Sierras son:
Falta de rutinas apropiadas y consistentes.
Ausencia de un ambiente apropiado para la vaca.
Necesidad de capacitar al personal.
Desconocimiento de los problemas que trae aparejado la
prolongación de la vida útil de los componentes de la
máquina y su falta de funcionamiento apropiado.
CONCLUSIONES: • La implementación de rut inas que eliminen o disminuyan el impacto en
la producción de los patógenos y la ut ilización de ant imicrobianos
específicos demostraron que la prevalencia e incidencia de los patógenos
contagiosos y ambientales disminuyeran en proporciones considerables .(
hasta en un 65%).
• Se debiera considerar en la magnitud se requiere el hábitat del animal,
debido a la importancia que demostraron tener los microorganismos
ambientales en nuestros sistemas y la necesidad de planificar e
implementar est rategias de prevención para mantener sanos nuestros
rodeos.
• Se debe ins ist ir en la capacitac ión del personal del tambo, eliminando
maniobras inapropiadas y despejando las dudas en su labor.
• Se debe realizar controles y mantenimiento per iódicos en el
equipamiento para ant iciparnos a problemas futuros.
CONCLUSIONES: • El Staphylococcus aureus es el patógeno contagioso predominante en los
rodeos lecheros de nuestra Cuenca, es importante ident ificar las vacas
problemas y tomar las medidas para evit ar la diseminación en cuartos
sanos. Fue aislado en el 20 % de los casos estudiados
( independientemente del punto de afección: Clínicas, Crónicas, Cuartos
sospechosos, Cuartos perdidos o para secar).
• El método de diagnóst ico clínico es una herramienta de fácil aplicación
para la ident ificación de cuartos problema y poder eliminar cuartos
infectados en ordeño.