Departamento de Xeografía e Historia: Iniciación á Actividade Emprendedora e Empresarial
1
DEPARTAMENTO DE CIENCIAS SOCIAS DO CPI PECALAMA
(TORDOIA)
PROGRAMACIÓN DE INICIACIÓN Á ACTIVIDADE EMPRENDEDORA
EEMPRESARIAL (4º ESO)
CURSO 2017 /18
Departamento de Xeografía e Historia: Iniciación á Actividade Emprendedora e Empresarial
2
ÍNDICE
1- INTRODUCIÓN E CONTEXTUALIZACIÓN
2.- A PROGRAMACIÓN DIDÁCTICA DENTRO DO PROXECTO EDUCATIVO DO CPI
PECALAMA
3.- A PROGRAMACIÓN DIDÁCTICA DENTRO DO PROXECTO LINGÜÍSTICO DO CENTRO
4.- PROFESORADO
5.- CAPACIDADES XERAIS
6.- ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE DE CADA COMPETENCIA. INDICADORES DE LOGRO
7.- RÚBRICAS
8.- TEMPORALIZACIÓN
9.- CONCRECIÓNS METODOLÓXICAS
10.- MATERIAIS E RECURSOS DIDÁCTICOS
11.- A AVALIACIÓN INICIAL E OS CRITERIOS DE AVALIACIÓN, CUALIFICACIÓN E
PROMOCIÓN DO ALUMNADO.
12.- MEDIDAS DE ATENCIÓN Á DIVERSIDADE
13.- PROBAS DE PENDENTES E ACTIVIDADES DE REFORZO
14.- ACTIVIDADES EXTRAESCOLARES
15.- PLAN LECTOR
16.- PLAN DAS TIC
17.- TEMAS TRANSVERSAIS
18.- AVALIACIÓN DA PROGRAMACIÓN
3
4
5
6
6
8
80
83
83
83
87
88
88
89
89
89
89
91
Departamento de Xeografía e Historia: Iniciación á Actividade Emprendedora e Empresarial
3
INTRODUCIÓN E CONTEXTUALIZACIÓN.
O espírito emprendedor é un concepto que abrangue valores persoais tales como a creatividade, a disposición positiva para a innovación e o cambio, a confianza en si mesmo/a, a motivación de logro, o liderado, a aceptación do fracaso como fonte de experiencia, e as actitudes de cooperación e de traballo en equipo. Todas as persoas terán que emprender na súa vida persoal e laboral, terán que innovar e procurar novas respostas, no mundo globalizado e cambiante ao que se enfrontan, aínda que non todas logran levar a cabo un proxecto empresarial propio.
Formar cidadáns e cidadás capaces de asumir riscos, ser innovadores/as, con posibilidade de negociación e pensamento estratéxico, e con capacidade para o emprendemento constitúe o reto desta materia. Inclúe aspectos teóricos e prácticos orientados a preparar o alumnado para unha cidadanía responsable e para a vida profesional; axuda ao coñecemento das actividades e das necesidades das persoas emprendedoras, persegue que poidan responsabilizarse da súa propia carreira e do seu camiño persoal de formación, e da toma das decisións clave na súa vida, ademais da posibilidade de crear un negocio propio ou actuar como innovadores/as no traballo dentro dunha organización.
A estrutura desta materia consta de tres grandes bloques: o primeiro, titulado "Autonomía persoal, liderado e innovación", está centrado na descrición das calidades e as destrezas persoais asociadas á iniciativa emprendedora, no repaso das decisións sobre o itinerario vital e a actuación como futuro/a traballador/a; no segundo bloque, "Proxecto de empresa", repásanse as principais áreas e funcións da empresa co obxecto de pór en marcha o proxecto empresarial xurdido da idea de negocio xerado previamente; e para finalizar, un bloque que baixo o título de "Finanzas" analiza as alternativas con que conta a empresa para elixir a súa forma xurídica, as fontes de financiamento do seu proxecto empresarial,a necesidade de planificar as necesidades financeiras e as obrigas fiscais e prever a evolución do negocio, garantindo a súa viabilidade.
Esta materia contribúe ao desenvolvemento, ademais, da competencia de sentido de iniciativa emprendedora e espírito emprendedor, que incide na consecución do benestar económico e social da comunidade, así como das competencias de comunicación lingüística e matemática, e das competencias básicas en ciencia e tecnoloxía, dixital, sociais e cívicas, e a competencia de aprender a aprender.
O Centro Público Integrado PECALAMA, de titularidade pública, atópase en Pontepedra,
Cabaleiros, Tordoia.
O alumnado procede fundamentalmente do propio concello de Tordoia, e principalmente
resposta a un patrón socioeconómico bastante homoxéneo, quedando encardinado a maioría deles nun
rango económico medio - baixo. Algo que debemos destacar é que non existe variedade cultural e
étnica, pois a totalidade de alumnos e alumnas son autóctonos, carecendo este ano de discentes foráneos.
Polo xeral estamos a falar dun centro moi tranquilo.
O número total de alumnos/as de secundaria é de 52, distribuídos da seguinte maneira:
Departamento de Xeografía e Historia: Iniciación á Actividade Emprendedora e Empresarial
4
ALUMNOS CURSO
1º CURSO 12
2º CURSO 12
3º CURSO 17
4º CURSO 11
Este centro goza de numerosas instalacións educativas, as cales son utilizadas polos distintos
departamentos para realizar as actividades académicas que procedan. É destacable a ambiciosa aposta
que o instituto está a acometer con respecto ás novas tecnoloxías; estamos a falar dun centro
educativo que dispón de unha aula de informática, e outras catro con pantalla interactiva. Doutra banda
disponse de distintos laboratorios: Física, Química e Ciencias Naturais; así mesmo temos dúas aula-taller,
unha para a materia de Tecnoloxías e outra para Debuxo; asemade hai unha aula específica para os
ensinos musicais; para as proxeccións adóitase utilizar a aula de audiovisuais, e temos a aula de usos
múltiples para distintas actividades. Para actividades deportivas cóntase cun ximnasio.
A PROGRAMACIÓN DIDÁCTICA DENTRO DO PROXECTO EDUCATIVO DO CPI PECALAMA
O C.P.I. Pecalama pretende constituírse como un espazo de convivencia e formación dos novos
alumnos, situados nun ambiente plural que ha de promover a participación, a tolerancia, a
solidariedade e o desenvolvemento intelectual desde unha perspectiva crítica e racional da cultura, a
sociedade e a ciencia dos nosos días.
As actividades que se desenvolven no centro irán en consonancia coa consecución dunha serie
de obxectivos:
1. Lograr o desenvolvemento social e individual do alumnado, tratando de que adquiran unha
formación reflexiva e crítica, adecuada para o mundo no que viven. Proponse unha educación que
contemple o desenvolvemento dos valores que poidan contribuír a reducir os riscos da crecente
desigualdade e exclusión social, e a favorecer o sentimento de identidade colectiva múltiple,
fomentando unha lealdade plural a diversas comunidades que viven na nosa cidade e territorio.
1.1. Promover o desenvolvemento da conciencia humana que, consecuentemente, debe asumir
unha actitude solidaria co dereito que teñen as xeracións futuras de gozar dos recursos que existen.
Neste sentido, hase de propiciar o respecto pola natureza, polo patrimonio natural e construído, pola
conservación e mellora dos espazos e recursos de uso común, comezando polo propio centro e a súa
contorna.
1.2. Contribuír a asumir unha conciencia social que recoñeza as desigualdades existentes na
sociedade, e o dereito que teñen todas as persoas á igualdade de oportunidades para
desenvolver as súas capacidades, tanto intelectuais como materiais.
Departamento de Xeografía e Historia: Iniciación á Actividade Emprendedora e Empresarial
5
1.3. Hase de fomentar unha conciencia de identidade que implica recoñecer e valorar diferenzas
individuais e colectivas, e dentro destas as comunidades de pertenza, rexeitando calquera
superioridade dun grupo, cultura ou nación sobre as demais. Se aposta por unha integración no contorno
social, fomentando a participación cívica no funcionamento cotián, e promovendo actividades escolares
máis aló dos recintos académicos.
1.4. Propiciar unha conciencia de xénero baseada na ética da igualdade, desde a que se
identifiquen e tómese partido contra as discriminacións das mulleres ou de calquera colectivo humano.
Hase de combater calquera tipo de comportamento sexista no centro.
1.5. Desenvolver un espazo de convivencia plural baseada na neutralidade, a tolerancia e a
non discriminación, para que todo o alumnado, tanto galego como inmigrante, sexa cal for a súa
relixión, idioma, etnia ou cultura, poidan atopar no centro o seu lugar común de formación.
1.6. Hase de contribuír ao desenvolvemento de hábitos de participación democrática do
alumnado, das familias e do profesorado na xestión democrática da vida escolar, revitalizando os
órganos colexiados de goberno, e moi especialmente os consellos de delegados, a ANPA, os órganos de
participación do profesorado e o consello escolar do centro.
2. En relación coa formación académica e científica do alumnado, temos que no centro
impártense tres niveles educativos claramente diferenciados, os tres obrigatorios un non obrigatorio:
infantil; e dous obrigatorio: Primaria e Secundaria. Polo que a este Departamento atinxe, somentes
traballamos no eido de Secundaria Obrigatoria.
2.1. A Educación Secundaria Obrigatoria ten unha natureza propia. A premisa básica da que
parte este período é a de ocuparse en desenvolver as capacidades que posúa cada persoa; as metas
comúns que se perseguen e que se basean na concreción do currículo establecido poderán non ser
acatadas por certo sector do alumnado, e pola contra, ser amplamente superadas por outro sector.
Devanditos sectores teñen o dereito a ser atendidos para aproveitar ao máximo as súas
capacidades e no suposto de deficiencias graves, o centro velará pola dotación dos medios de apoio,
materiais e persoais, que sexan necesarios para a atención educativa do alumnado que padeza ditas
deficiencias. Así mesmo hase de orientar aos mozos na elección de estudos para os que se considere
máis capacitados ou nos que mostre máis predisposición.
O tipo de actividades e procedementos que se utilizarán na ESO deberán favorecer o
desenvolvemento de aptitudes diversas.
A PROGRAMACIÓN DIDÁCTICA DENTRO DO PROXECTO LINGÜÍSTICO DO CENTRO
O proxecto lingüístico do CPI Pecalama cínguese ao decreto 79/2010 que recentemente se
puxo en marcha. Nel díllenos que, para a ESO as materias de Ciencias Sociais (Xeografía e Historia),
Ciencias da Natureza, Bioloxía e Xeoloxía han de impartirse en galego; a docencia en castelán
impartirase para as materias de Matemáticas, Física e Química, e Tecnoloxías; para o resto de
materias, garantirase un mesmo porcentaxe en ambos os idiomas. No entanto, para o caso das
Departamento de Xeografía e Historia: Iniciación á Actividade Emprendedora e Empresarial
6
materias de Lingua e Literatura Castelá, Lingua e Literatura Galega e idiomas estranxeiros, o idioma que
se ha de utilizar é o que corresponde.
PROFESORADO
A materia de Iniciación á Actividade Emprendedora e Empresarial vai ser impartida polo profesor de
Xeografía Historia
CAPACIDADES XERAIS
De conformidade cos obxectivos xerais especificados no Decreto 133/2007, do 5 de xullo, polo que se
regulan as ensinanzas da educación secundaria obrigatoria na Comunidade Autónoma de Galicia o
Departamento de Xeografía, Historia e Ciencias Sociais asume as seguintes tarefas:
DESENVOLVEMENTO DE CAPACIDADES NA ESO
Promover actitudes solidarias activas e respectuosas con outras comunidades, estados e culturas desde
o coñecemento de formar parte da comunidade galega de España, e da Unión Europea e doutras
entidades políticas, sociais e culturais, participando nelas con plena conciencia dos seus dereitos e
deberes.
Identificar os procesos e mecanismos básicos que rexen a realidade social e as interrelacións entre os
feitos políticos, económicos, sociais e culturais, utilizando este coñecemento para comprender o pasado
e as sociedades actuais; asumir que estas son o resultado de longos procesos de cambio e dunha
pluralidade de causas, e, o papel que xogan nelas todas as persoas, homes e as mulleres, e así mesmo,
analizar os problemas máis relevantes que se deducen dese estudo.
Identificar, localizar e analizar, a diferentes escalas, as características do medio físico e as interaccións
que os grupos sociais establecen con el na utilización do espazo e dos seus recursos, valorando as
consecuencias de tipo económico, social, político e ambiental destas.
Comprender que o territorio e a súa ordenación son o resultado da interacción das sociedades, ao longo da
historia, sobre o medio en que se desenvolven e organizan.
Identificar, localizar e comprender as características básicas da diversidade xeográfica do mundo,
das grandes áreas xeoeconómicas e os trazos físicos e humanos de Europa, España e Galicia.
Identificar e localizar no tempo e no espazo os procesos e acontecementos máis relevantes na historia
do mundo, de Europa, de España e de Galicia, identificando as súas causas e consecuencia, para adquirir
unha perspectiva global da evolución da humanidade, e para conseguir ser capaces de elaborar unha
interpretación dinámica desta que permita comprender a pluralidade de comunidades en que se
distribúen os seres humanos e, de xeito particular, a propia.
Departamento de Xeografía e Historia: Iniciación á Actividade Emprendedora e Empresarial
7
Valorar a diversidade cultural -puntos de vista, formas de vida, códigos morais- manifestando actitudes
de respecto e tolerancia por outras culturas e por opinións que non coinciden coas propias, sempre que
non sexan atentatorias contra a dignidade humana, sen renunciar por iso a un xuízo crítico sobre elas.
Comprender e identificar as novas necesidades sociais que se produciron a partir da revolución industrial
e a maneira en que inflúen na organización das paisaxes rurais e urbanas.
Coñecer os elementos técnicos básicos das manifestacións artísticas dentro da súa realidade socio-
cultural, para aprender así a valorar o patrimonio natural, histórico, cultural e artístico, asumindo a
responsabilidade que supón a súa conservación e apreciándoo como recurso para o enriquecemento
individual e colectivo.
Comprender a singularidade do patrimonio natural, histórico, cultural e lingüístico galego,
participando activamente na súa conservación e mellora.
Adquirir e empregar o vocabulario específico que ofrecen as ciencias sociais para que a súa incorporación
ao vocabulario habitual aumente a precisión no uso da linguaxe e enriqueza a comunicación.
Obter, comprender e relacionar información verbal, escrita, gráfica, icónica, estatística e cartográfica
procedente de fontes diversas, incluídas as que corresponden ao contorno físico e social, aos medios
de comunicación e ás tecnoloxías da información. Aprender a tratala de xeito autónomo e crítico de
acordo co fin perseguido, e comunicala aos demais de maneira organizada e intelixible.
Valorar a construción colectiva do coñecemento científico, recoñecendo o seu carácter provisional e
comparalo co coñecemento social.
Realizar tarefas en grupo e participar en debates cunha actitude construtiva, crítica e tolerante,
fundamentando adecuadamente as opinións e valorando o diálogo como unha vía necesaria para a
solución dos problemas humanos e sociais.
Resolver problemas e levar cabo estudos e investigacións escolares aplicando os instrumentos
conceptuais, as técnicas e os procedementos básicos da indagación característicos das ciencias sociais.
Coñecer o funcionamento das sociedades democráticas, apreciando os seus valores fundamentais e o
feito de que os dereitos e liberdades humanas constitúen un logro irrenunciable da humanidade e unha
condición necesaria para a paz. Ser capaz de denunciar, en consecuencia, actitudes e situacións
discriminatorias e inxustas, amosándose solidario cos pobos, grupos sociais e persoas privados dos seus
dereitos ou dos recursos económicos necesarios.
Procurar a comprensión da realidade social galega actual como unha realidade dinámica e cambiante que
se constrúe continuamente en contacto con outras sociedades e culturas. Asumir a necesidade de
ordenación do territorio desde criterios sustentables, respectando o patrimonio natural e construído e
recollendo, así mesmo, o panorama futuro que pode ofrecerse tras a análise destes presupostos.
Departamento de Xeografía e Historia: Iniciación á Actividade Emprendedora e Empresarial
8
ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE DE CADA COMPETENCIA. INDICADORES DE LOGRO
A programación pretende ser unha ferramenta que
facilite aos profesores as seguintes tarefas:
Planificar o seu traballo de forma eficaz.
Reflexionar sobre o proceso de aprendizaxe dos
alumnos.
Establecer pautas claras para a avaliación.
En relación coa PDA desenvolveuse un rigoroso
sistema de rúbricas para a avaliación. O conxunto
de materiais composto polas Programacións
Didácticas de Aula e as rúbricas para a
avaliación constitúe un apoio moi valioso para
orientar o traballo docente e facilitar a súa
aplicación na aula.
A Programación Didáctica de Aula que recolle este
documento está elaborada sobre o Real Decreto
1105/2014, de 26 de decembro de 2014, polo que
se establece o currículo básico da Educación
Secundaria Obrigatoria e do Bacharelato.
As competencias educativas do currículo
‹‹En liña coa Recomendación 2006/962/EC, do
Parlamento Europeo e do Consello, de 18 de
decembro de 2006, sobre as competencias crave
para a aprendizaxe permanente, este real decreto
baséase na potenciación da aprendizaxe por
competencias, integradas nos elementos
curriculares para propiciar unha renovación na
práctica docente e no proceso de ensino e
aprendizaxe. Proponse novos enfoques na
aprendizaxe e avaliación, que han de supor un
importante cambio nas tarefas que han de resolver
os alumnos e formulacións metodológicos
innovadores. A competencia supón unha
combinación de habilidades prácticas,
coñecementos, motivación, valores éticos, actitudes,
emocións, e outros compoñentes sociais e de
comportamento que se mobilizan conxuntamente
para lograr unha acción eficaz. Contémplanse, pois,
como coñecemento na práctica, un coñecemento
adquirido a través da participación activa en
prácticas sociais que, como tales, pódense
desenvolver tanto no contexto educativo formal, a
través do currículo, como nos contextos educativos
non formais e informais››.
‹‹Adóptase a denominación das competencias crave
definidas pola Unión Europea. Considérase que “as
competencias crave son aquelas que todas as
persoas precisan para a súa realización e
desenvolvemento persoal, así como para a
cidadanía activa, a inclusión social e o emprego”.
Identifícanse sete competencias crave esenciais
para o benestar das sociedades europeas, o
crecemento económico e a innovación, e
descríbense os coñecementos, as capacidades e as
actitudes esenciais vinculadas a cada unha de
elas››.
As competencias crave do currículo son as
seguintes:
Comunicación lingüística (CL).
Competencia matemática e competencias
básicas en ciencia e tecnoloxía (CMCT).
Competencia dixital (CD).
Aprender a aprender (AA).
Competencias sociais e cívicas (CSC).
Sentido de iniciativa e espírito emprendedor (IE).
Conciencia e expresións culturais (CEC).
Departamento de Xeografía e Historia: Iniciación á Actividade Emprendedora e Empresarial
9
Obxectivos curriculares da Educación Secundaria
a) Asumir responsablemente os seus deberes,
coñecer e exercer os seus dereitos no respecto
aos demais, practicar a tolerancia, a cooperación
e a solidariedade entre as persoas e grupos,
exercitarse no diálogo afianzando os dereitos
humanos e a igualdade de trato e de
oportunidades entre mulleres e homes, como
valores comúns dunha sociedade plural e
prepararse para o exercicio da cidadanía
democrática.
b) Desenvolver e consolidar hábitos de disciplina,
estudo e traballo individual e en equipo como
condición necesaria para unha realización eficaz
das tarefas da aprendizaxe e como medio de
desenvolvemento persoal.
c) Valorar e respectar a diferenza de sexos e a
igualdade de dereitos e oportunidades entre eles.
Rexeitar a discriminación das persoas por razón
de sexo ou por calquera outra condición ou
circunstancia persoal ou social. Rexeitar os
estereotipos que supoñan discriminación entre
homes e mulleres, así como calquera
manifestación de violencia contra a muller.
d) Fortalecer as súas capacidades afectivas en
todos os ámbitos da personalidade e nas súas
relacións cos demais, así como rexeitar a
violencia, os prexuízos de calquera tipo, os
comportamentos sexistas e resolver
pacificamente os conflitos.
e) Desenvolver destrezas básicas na utilización das
fontes de información para, con sentido crítico,
adquirir novos coñecementos. Adquirir unha
preparación básica no campo das tecnoloxías,
especialmente as da información e a
comunicación.
f) Concibir o coñecemento científico como un saber
integrado, que se estrutura en distintas
disciplinas, así como coñecer e aplicar os
métodos para identificar os problemas nos
diversos campos do coñecemento e da
experiencia.
g) Desenvolver o espírito emprendedor e a
confianza en si mesmo, a participación, o sentido
crítico, a iniciativa persoal e a capacidade para
aprender a aprender, planificar, tomar decisións
e asumir responsabilidades.
h) Comprender e expresar con corrección,
oralmente e por escrito, na lingua castelá e, si
houbela, na lingua cooficial da Comunidade
Autónoma, textos e mensaxes complexas, e
iniciarse no coñecemento, a lectura e o estudo
da literatura.
i) Comprender e expresarse nunha ou máis linguas
estranxeiras de maneira apropiada.
j) Coñecer, valorar e respectar os aspectos básicos
da cultura e a historia propias e dos demais, así
como o patrimonio artístico e cultural.
k) Coñecer e aceptar o funcionamento do propio
corpo e o dos outros, respectar as diferenzas,
afianzar os hábitos de coidado e saúde corporais
e incorporar a educación física e a práctica do
deporte para favorecer o desenvolvemento
persoal e social. Coñecer e valorar a dimensión
humana da sexualidade en toda a súa
diversidade. Valorar criticamente os hábitos
sociais relacionados coa saúde, o consumo, o
coidado dos seres vivos e o medio ambiente,
contribuíndo á súa conservación e mellora.
l) Apreciar a creación artística e comprender a
linguaxe das distintas manifestacións artísticas,
utilizando diversos medios de expresión e
representación.
Departamento de Xeografía e Historia: Iniciación á Actividade Emprendedora e Empresarial
10
A área de Iniciación á Actividade Emprendedora e Empresarial en 4.º de Educación Secundaria
O espírito emprendedor dentro da educación foi amplamente abordado desde
diversos enfoques. Aínda que se ligou a materias relacionadas co ámbito da
economía, cada vez máis implica relación do alumnado coa psicoloxía, a
socioloxía e a xestión. Trátase dun fenómeno humano que comprende un amplo
espectro de competencias, coñecementos e actitudes, calidades e valores.
Asumir riscos, ser innovador, ter dotes de persuasión, negociación e pensamento
estratéxico tamén se inclúen dentro das competencias que deben ser mobilizadas
na mocidade para contribuír a formar cidadáns dotados de capacidade para o
emprendemento. A resultas, o concepto de educación emprendedora ha de
abarcar competencias transversais pero ser definida en resultados de
aprendizaxe concretos e diferenciados por nivel educativo.
A competencia “sentido de iniciativa emprendedora e espírito emprendedor”,
asociada a esta materia incide non só na pura actividade económica senón na
contribución á sociedade por parte dos individuos, a inclusión social e o
aseguramento do benestar da comunidade.
Esta materia inclúe aspectos teóricos e prácticos orientados a preparar aos
mozos para unha cidadanía responsable e o mundo laboral. Axuda ao
coñecemento de quen son os emprendedores, que fan e que necesitan, pero
tamén a aprender a responsabilizarse da súa propia carreira e o seu camiño
persoal de formación e, en suma, das súas decisións craves na vida. Todo iso
sen esquecer os aspectos máis concretos relacionados coa posibilidade de
creación dun negocio propio ou de ser innovadores ou “intraemprendedores” no
seu traballo dentro dunha organización.
A materia de Iniciación á Actividade Emprendedora e Empresarial articúlase en
tres bloques:
Bloque 1. Autonomía persoal, liderado e innovación.
Bloque 2. Proxecto de empresa.
Bloque 3. Finanzas.
Departamento de Xeografía e Historia: Iniciación á Actividade Emprendedora e Empresarial
11
UNIDADE 1. O itinerario formativo e profesional
OBXECTIVOS CURRICULARES
a) Asumir responsablemente os seus deberes, coñecer e exercer os seus
dereitos no respecto aos demais, practicar a tolerancia, a cooperación e a
solidariedade entre as persoas e grupos, exercitarse no diálogo afianzando os
dereitos humanos e a igualdade de trato e de oportunidades entre mulleres e
homes, como valores comúns dunha sociedade plural e prepararse para o
exercicio da cidadanía democrática.
b) Desenvolver e consolidar hábitos de disciplina, estudo e traballo individual e
en equipo como condición necesaria para unha realización eficaz das tarefas
da aprendizaxe e como medio de desenvolvemento persoal.
e) Desenvolver destrezas básicas na utilización das fontes de información para,
con sentido crítico, adquirir novos coñecementos. Adquirir unha preparación
básica no campo das tecnoloxías, especialmente as da información e a
comunicación.
g) Desenvolver o espírito emprendedor e a confianza en si mesmo, a
participación, o sentido crítico, a iniciativa persoal e a capacidade para
aprender a aprender, planificar, tomar decisións e asumir responsabilidades.
h) Comprender e expresar con corrección, oralmente e por escrito, na lingua
castelá e, si houbela, na lingua cooficial da Comunidade Autónoma, textos e
mensaxes complexas, e iniciarse no coñecemento, a lectura e o estudo da
literatura.
PUNTO DE PARTIDA DA UNIDADE
Enfoque da unidade. Nesta unidade os alumnos coñecerán os itinerarios
formativo e profesional e como elixir cada un deles en función dos seus
gustos. Identificarán as súas propias calidades persoais, actitudes e
aspiracións e a formación que necesitarán para alcanzar as súas metas
profesionais. Recoñecerán o itinerario formativo necesario para
adquirir determinadas competencias e o itinerario profesional necesario
para adquirir determinadas competencias para o emprego. Organizarán
información para elixir un itinerario. Deseñarán proxectos de carreira
profesional e valorarán a opción do autoemprego. Aproximaranse ao mercado
laboral e ao proceso de procura de emprego. Como proxecto final
recompilarán a información que obtiveron ao longo da unidade para sacar
conclusións sobre as súas calidades persoais, actitudes e aspiracións.
Finalmente, analizarán unha empresa en Internet.
O que os alumnos xa coñecen. Os alumnos coñecen as súas propias
capacidades para realizar traballos sinxelos e para planificar e realizar
traballos en grupo. Diferencian entre sector laboral e profesión. Os alumnos
saben buscar información a través de Internet.
Previsión de dificultades. É posible que os alumnos atopen algunha
dificultade ao responder a cuestións relacionadas coa súa personalidade.
Poderían atopar dificultade á hora de aplicar a relación entre personalidade e
vocación. Previr para que fagan unha interpretación correcta sobre si mesmos
é importante para poder realizar correctamente as actividades propostas.
Departamento de Xeografía e Historia: Iniciación á Actividade Emprendedora e Empresarial
12
CONTIDOS CRITERIOS DE AVALIACIÓN CURRICULARES
CONTIDOS CURRICULARES 4.º ESO CONTIDOS DA UNIDADE
BLOQUE 1. AUTONOMÍA PERSOAL,
LIDERADO E INNOVACIÓN
Toma de decisións para a resolución de
problemas; responsabilidade e consecuencias.
Autonomía e autocoñecemento. A iniciativa
emprendedora e o empresario na sociedade.
Intereses, aptitudes e motivacións persoais
para a carreira profesional.
Itinerarios formativos e carreiras profesionais.
Proceso de procura de emprego en empresas
do sector. O autoemprego. O proceso de toma
de decisións sobre o itinerario persoal.
O autocoñecemento.
O itinerario formativo.
O itinerario profesional.
A elección dun itinerario.
O mercado laboral.
Identificación das calidades persoais, actitudes,
aspiracións e formación propias das persoas
emprendedoras.
Identificación do itinerario formativo, necesario para
adquirir determinadas competencias.
Identificación do itinerario profesional, necesario
para adquirir determinadas competencias para o
emprego.
Recoñecemento do perfil específico dun posto de
traballo.
Organización da información necesaria para elixir un
itinerario.
Deseño dun proxecto de carreira profesional
valorando a opción do autoemprego.
Aproximación ao proceso de procura de emprego.
Recoñecemento do autoemprego como alternativa
ao proceso de procura de traballo.
Análise dunha empresa en Internet.
B1-1. Describir as calidades persoais e destrezas asociadas
á iniciativa emprendedora, analizando os requirimentos dos
distintos postos de traballo e actividades empresariais.
B1-2. Tomar decisións sobre o itinerario vital propio,
comprendendo as posibilidades de emprego, autoemprego
e carreira profesional en relación coas habilidades persoais
e as alternativas de formación e aprendizaxe ao longo da
vida.
Departamento de Xeografía e Historia: Iniciación á Actividade Emprendedora e Empresarial
13
BLOQUE 1. AUTONOMÍA PERSOAL, LIDERADO E INNOVACIÓN
CRITERIOS DE AVALIACIÓN
CURRICULARES ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE INDICADORES DE LOGRO ACTIVIDADES COMPETENCIAS
B1-1. Describir as calidades persoais e
destrezas asociadas á iniciativa
emprendedora analizando os
requirimentos dos distintos postos de
traballo e actividades empresariais.
B1-1.1. Identifica as calidades persoais,
actitudes, aspiracións e formación
propias das persoas con iniciativa
emprendedora, describindo a actividade
dos empresarios e o seu rol na xeración
de traballo e benestar social.
Identifica as súas propias fortalezas e
debilidades e relaciónaas con aquilo
ao que se quere dedicar nun futuro.
Realiza unha análise da súa
personalidade, comportamento,
habilidades, aspiracións, logros
e metas.
Establece a relación entre
personalidade e vocación a partir do
modelo de Holland.
Páx. 7. Act. 1
Páx. 16. Act. 2
Páx. 17.
Acts. 3 e 5
Páx. 18.
Proxecto
CL
CD
AA
SC
IE B1-1.2. Investiga con medios telemáticos
as diferentes áreas de actividade
profesional da contorna, os tipos de
empresa que as desenvolven e os
diferentes postos de traballo en cada
unha delas razoando os requirimentos
para o desempeño profesional en cada
un deles.
Recoñece a importancia de coñecer
unha profesión que gusta.
Identifica os sectores laborais e as
profesións asociadas a el.
Utiliza Internet no proceso de procura
de emprego.
Páx. 11. Act. 2
Páx. 12. Act. 3
Páx. 16. Act. 2
Páx. 17. Act. 4
Páx. 19.
Aquí e agora
B1-2. Tomar decisións sobre o itinerario
vital propio comprendendo as
posibilidades de emprego, autoemprego
e carreira profesional en relación coas
habilidades persoais e as alternativas de
formación e aprendizaxe ao longo da
vida.
B1-2.1. Deseña un proxecto de carreira
profesional propia relacionando as
posibilidades da contorna coas calidades
e aspiracións persoais, valorando a
opción do autoemprego e a necesidade
de formación ao longo da vida.
Identifica as alternativas para elixir un
itinerario académico e profesional ao
terminar a ESO.
Recoñece un itinerario académico e
profesional.
Pág. 13. Act. 4
Páx. 16. Act. 1
SC
IE
Departamento de Xeografía e Historia: Iniciación á Actividade Emprendedora e Empresarial
14
OUTROS ELEMENTOS DA PROGRAMACIÓN
ORIENTACIÓNS
METODOLÓXICAS
MODELOS METODOLÓGICOS PRINCIPIOS METODOLÓGICOS AGRUPAMENTO
Modelo discursivo/expositivo.
Modelo experiencial.
Talleres.
Aprendizaxe cooperativa.
Traballo por tarefas.
Traballo por proxectos.
Outros.
Actividade e experimentación.
Participación.
Motivación.
Personalización.
Inclusión.
Interacción.
Significatividade.
Funcionalidade.
Globalización.
Avaliación formativa.
Outros.
Tarefas individuais.
Agrupamento flexible.
Parellas.
Pequeno grupo.
Gran grupo.
Grupo interclase.
Outros.
Departamento de Xeografía e Historia: Iniciación á Actividade Emprendedora e Empresarial
15
RECURSOS PARA
A AVALIACIÓN
PROCEDEMENTOS DE AVALIACIÓN INSTRUMENTOS PARA A AVALIACIÓN SISTEMA DE CUALIFICACIÓN
Observación directa do traballo diario.
Análise e valoración de tarefas
especialmente creadas para a avaliación.
Valoración cuantitativa do avance individual
(cualificacións).
Valoración cualitativa do avance individual
(anotacións e puntualizacións).
Valoración cuantitativa do avance colectivo.
Valoración cualitativa do avance colectivo.
Outros.
Observación directa.
Elemento de diagnóstico: rúbrica da
unidade.
Avaliación de contidos, probas
correspondentes á unidade.
Avaliación por competencias, probas
correspondentes á unidade.
Probas de avaliación externa.
Outros documentos gráficos ou textuais.
Debates e intervencións.
Proxectos persoais ou grupais.
Representacións e dramatizacións.
Elaboracións multimedia.
Outros.
Cualificación cuantitativa:
Nas probas de avaliación de contidos.
Cualificación cualitativa: terá como clave
para o diagnóstico a rúbrica correspondente á
unidade.
Probas de avaliación por competencias.
Observación directa.
Departamento de Xeografía e Historia: Iniciación á Actividade Emprendedora e Empresarial
16
CONTIDOS
TRANSVERSAIS
Comprensión lectora. A empresa en Internet é… Infojobs (páxina 19).
Expresión oral e escrita. Argumentar as razóns polas que é importante coñecer en que consiste e como funciona unha profesión que che gusta
(páxina 11). Facer unha pequena análise comparando a información de dúas ofertas de emprego (páxina 18).
Comunicación audiovisual. Proceso de reflexión sobre as túas expectativas futuras (páxina 7); táboa dos tipos de personalidade (páxina 8);
opcións ao terminar a ESO (páxina 9); competencias para o emprego, Ministerio de Educación, Cultura e Deporte (páxina 10); o perfil específico
dun posto de traballo (páxina 11); táboa das ocupacións (páxina 12); fases do proceso de elección dun itinerario académico e profesional
(páxina 13); proceso de autoanálisis para a procura de emprego (páxina 15); iniciación á actividade emprendedora e empresarial (páxina 15); O
nove presuposiciones sobre o emprendemento (páxina 8); Táboas explicativas: Xestión do tempo (páxina 12), As metas SMART (páxina 15).
O tratamento das tecnoloxías da información e da comunicación. Procura de información sobre un sector e as profesións que se asocian a
este (páxina 12). Procura de información sobre algunha alternativa concreta para elixir un itinerario académico e profesional ao terminar a ESO
(páxina 13). Procura en Internet dalgunha ocupación e a súa información relacionada (páxina 17).
Emprendemento. Coñecer que se pode facer si o que gusta é o comercio e a venda (páxina 11). Recoller información sobre dúas profesións e
sobre as súas tarefas e funcións (páxina 12). Autoevaluarse (páxina 17). Recompilar a información da unidade para sacar conclusións (páxina
18). Facer unha pequena análise comparando a información de dúas ofertas de emprego (páxina 18). Analizar o tipo de personalidade e de
habilidades emprendedoras do fundador de Infojobs (páxina 18).
Valores persoais. Quen es ti (páxinas 7 e 8); como che comportas (páxina 9); en que che consideras máis competente (10); cales son as túas
aspiracións, logros e metas (páxina 14).
Departamento de Xeografía e Historia: Iniciación á Actividade Emprendedora e Empresarial
17
UNIDADE 2. As relacións laborais
Obxectivos curriculares da Educación Secundaria
a. Asumir responsablemente os seus deberes, coñecer e exercer os seus
dereitos no respecto aos demais, practicar a tolerancia, a cooperación e a
solidariedade entre as persoas e grupos, exercitarse no diálogo afianzando os
dereitos humanos e a igualdade de trato e de oportunidades entre mulleres e
homes, como valores comúns dunha sociedade plural e prepararse para o
exercicio da cidadanía democrática.
b. Desenvolver e consolidar hábitos de disciplina, estudo e traballo individual e
en equipo como condición necesaria para unha realización eficaz das tarefas
da aprendizaxe e como medio de desenvolvemento persoal.
c. Valorar e respectar a diferenza de sexos e a igualdade de dereitos e
oportunidades entre eles. Rexeitar a discriminación das persoas por razón de
sexo ou por calquera outra condición ou circunstancia persoal ou social.
Rexeitar os estereotipos que supoñan discriminación entre homes e mulleres,
así como calquera manifestación de violencia contra a muller.
d. Fortalecer as súas capacidades afectivas en todos os ámbitos da
personalidade e nas súas relacións cos demais, así como rexeitar a violencia,
os prexuízos de calquera tipo, os comportamentos sexistas e resolver
pacificamente os conflitos.
e. Desenvolver destrezas básicas na utilización das fontes de información para,
con sentido crítico, adquirir novos coñecementos. Adquirir unha preparación
básica no campo das tecnoloxías, especialmente as da información e a
comunicación.
g. Desenvolver o espírito emprendedor e a confianza en si mesmo, a
participación, o sentido crítico, a iniciativa persoal e a capacidade para
aprender a aprender, planificar, tomar decisións e asumir responsabilidades.
k. Coñecer e aceptar o funcionamento do propio corpo e o dos outros, respectar
as diferenzas, afianzar os hábitos de coidado e saúde corporais e incorporar a
educación física e a práctica do deporte para favorecer o desenvolvemento
persoal e social. Coñecer e valorar a dimensión humana da sexualidade en
toda a súa diversidade. Valorar críticamente os hábitos sociais relacionados
coa saúde, o consumo, o coidado dos seres vivos e o medio ambiente,
contribuíndo á súa conservación e mellora.
Departamento de Xeografía e Historia: Iniciación á Actividade Emprendedora e Empresarial
18
PUNTO DE PARTIDA DA UNIDADE
Enfoque da unidade. Nesta unidade, os alumnos traballarán sobre o
concepto das relacións laborais. Traballarán sobre os contidos referentes ao
dereito do traballo, o contrato de traballo, a Seguridade Social e o
desemprego, así como os riscos laborais. Estes contidos e a súa aplicación
desenvolveranse conxuntamente, para lograr un saber máis profundo. Así
pois, identificarán a norma básica e as institucións que relacionan a empresas
e traballadores. Distinguirán dereitos e obrigacións que derivan do traballo e
dos contratos laborais. Describirán as bases da Seguridade Social. Por último,
identificarán riscos laborais xenerais e medidas de prevención.
O que os alumnos xa coñecen. Lvos alumnos coñecen os itinerarios
formativo e profesional e como elixir cada un deles en función dos seus
gustos. Identificaron as súas propias calidades persoais, actitudes e
aspiracións e a formación que necesitarán para alcanzar as súas metas
profesionais. Recoñecen o itinerario formativo necesario para adquirir
determinadas competencias e o itinerario profesional necesario para adquirir
determinadas competencias para o emprego. Organizaron a información para
elixir un itinerario. Han diseñado proxectos de carreira profesional e valorado a
opción do autoemprego. Aproximáronse ao mercado laboral e ao proceso de
procura de emprego. Como proxecto final, recompilaron a información que
obtiveron ao longo da unidade para sacar conclusións sobre as súas calidades
persoais, actitudes e aspiracións. Finalmente, analizaron unha empresa en
Internet.
Previsión de dificultades. É posible que existan dificultades á hora de
realizar os cuestionarios que se expoñen en Pásaos á acción e á hora de
extraer as súas conclusións no apartado dedicado ao Proxecto.
Departamento de Xeografía e Historia: Iniciación á Actividade Emprendedora e Empresarial
19
CONTIDOS CRITERIOS DE AVALIACIÓN CURRICULARES
CONTIDOS CURRICULARES 4.º ESO CONTIDOS DA UNIDADE
BLOQUE 1. AUTONOMÍA PERSOAL,
LIDERADO E INNOVACIÓN
Os dereitos e deberes do traballador. O dereito
do traballo.
Dereitos e deberes derivados da relación
laboral.
O contrato de traballo e a negociación
colectiva.
Seguridade Social. Sistema de protección.
Emprego e Desemprego.
Protección do traballador e beneficios sociais.
Os riscos laborais. Normas. Planificación da
protección na empresa.
O Dereito do traballo.
O traballo.
Dereitos e deberes básicos do traballador.
O contrato de traballo. Características básicas.
Modalidades de contratos de traballo.
A Seguridade Social e o desemprego.
As prestacións sociais.
O desemprego.
Os riscos laborais.
Dereitos e deberes básicos fronte aos riscos
laborais.
Riscos xerais. Factores de risco. Caídas, golpes e
atrapamientos. Risco eléctrico. Máquinas e
ferramentas. Riscos psicosociais. Medidas
preventivas básicas fronte a riscos psicosociais.
Síntomas de intoxicación. A actitude postural.
Trastornos músculo-esqueléticos por posturas
inadecuadas.
Identificación das características da relación laboral.
Coñecemento do obxecto e causa dun contrato: o
consentimento.
Interpretación dun contrato de traballo.
Distinción del tipo de contrato adecuado.
Cálculo do tempo de cobro do desemprego.
Localización do número da Seguridade Social no
cartón sanitario.
Preparación corporal e normas a seguir á hora de
B1-3. Actuar como un futuro traballador responsable
coñecendo os seus dereitos e deberes como tal, valorando
a acción do Estado e da Seguridade Social na protección da
persoa empregada así como comprendendo a necesidade
de protección dos riscos laborais.
Departamento de Xeografía e Historia: Iniciación á Actividade Emprendedora e Empresarial
20
estudar.
Realización dun breve cuestionario para ser
consciente do nivel de tensión que ten unha persoa.
Motivación por manter unha postura e actitudes sas
e correctas á hora de estudar.
Valoración do papel da Seguridade Social respecto
dos traballadores e empresarial.
Curiosidade por coñecer os distintos tipos de
contrato de traballo.
Departamento de Xeografía e Historia: Iniciación á Actividade Emprendedora e Empresarial
21
BLOQUE 1. AUTONOMÍA PERSOAL, LIDERADO E INNOVACIÓN
CRITERIOS DE AVALIACIÓN
CURRICULARES ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE INDICADORES DE LOGRO ACTIVIDADES COMPETENCIAS
B1-3. Actuar como un futuro traballador
responsable coñecendo os seus dereitos
e deberes como tal, valorando a acción
do Estado e da Seguridade Social na
protección da persoa empregada así
como comprendendo a necesidade de
protección dos riscos laborais.
B1-3.1. Identifica as normas e institucións
que interveñen nas relacións entre
persoas traballadoras e acodes
empresarias relacionándoas co
funcionamento do mercado de traballo.
Recoñece as normas e institucións
que interveñen na relación
traballador-empresario e relaciónaas
co funcionamento do mercado de
traballo.
Páx. 20.
Facémonos
preguntas
Páx. 21. Act. 1
Páx. 24.
Acts. 2 e 3
Páx. 26. Act. 4
Páx. 34.
Acts. 1 e 2
SC
IE
B1-3.2. Distingue os dereitos e
obrigacións que se derivan das relacións
laborais comprobándoos en contratos de
traballo e documentos de negociación
colectiva.
Realiza a distinción entre dereitos e
obrigacións derivados das relacións
laborais. Aplica este coñecemento en
supostos prácticos.
Páx. 22.
Cadro informativo
Páx. 27.
Cadros
informativos
Páx. 34.
Acts. 1, 2 e 3
Páx. 35. Act. 4
SC
IE
B1-3.3. Describe as bases do sistema da
Seguridade Social, así como as
obrigacións de persoas traballadoras e
acodes empresarias dentro deste,
valorando a súa acción protectora ante
as distintas continxencias cubertas e
describindo as prestacións mediante
procuras nas webs institucionais.
Explica as bases do sistema da
Seguridade Social e as obrigacións
dos traballadores e empresarios.
Valora a acción protectora da
Seguridade Social e busca
información a través de diversas
fontes para describir as prestacións
que ofrece.
Páx. 28.
Acts. 5, 6 e 7
Páx. 29.
Cadro informativo
Páx. 34.
Acts. 1 e 2
CL
SC
IE
Departamento de Xeografía e Historia: Iniciación á Actividade Emprendedora e Empresarial
22
BLOQUE 1. AUTONOMÍA PERSOAL, LIDERADO E INNOVACIÓN (CONTINUACIÓN)
CRITERIOS DE AVALIACIÓN
CURRICULARES ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE INDICADORES DE LOGRO ACTIVIDADES COMPETENCIAS
B1-3.4. Identifica as situacións de risco
laboral máis habituais nos sectores de
actividade económica máis relevantes na
contorna indicando os métodos de
prevención legalmente establecidos así
como as técnicas de primeiros auxilios
aplicables en caso de accidente ou dano.
Recoñece as situacións de risco
laboral máis habituais no traballo.
Sinala métodos de prevención
establecidos por lei e técnicas de
primeiros auxilios aplicables en caso
de accidente ou dano.
Páx. 29.
Cadro informativo
Páx. 30.
Figura 2.5.
Páx. 31.
Acts. 8 e 9
Páx. 34.
Acts. 1 e 2
Páx. 35. Act. 5
SC
IE
Departamento de Xeografía e Historia: Iniciación á Actividade Emprendedora e Empresarial
23
OUTROS ELEMENTOS DA PROGRAMACIÓN
ORIENTACIÓNS
METODOLÓXICAS
MODELOS METODOLÓGICOS PRINCIPIOS METODOLÓGICOS AGRUPAMENTO
Modelo discursivo/expositivo.
Modelo experiencial.
Talleres.
Aprendizaxe cooperativa.
Traballo por tarefas.
Traballo por proxectos.
Outros.
Actividade e experimentación.
Participación.
Motivación.
Personalización.
Inclusión.
Interacción.
Significatividade.
Funcionalidade.
Globalización.
Avaliación formativa.
Outros.
Tarefas individuais.
Agrupamento flexible.
Parellas.
Pequeno grupo.
Gran grupo.
Grupo interclase.
Outros.
Departamento de Xeografía e Historia: Iniciación á Actividade Emprendedora e Empresarial
24
RECURSOS PARA
A AVALIACIÓN
PROCEDEMENTOS DE AVALIACIÓN INSTRUMENTOS PARA A AVALIACIÓN SISTEMA DE CUALIFICACIÓN
Observación directa do traballo diario.
Análise e valoración de tarefas
especialmente creadas para a avaliación.
Valoración cuantitativa do avance individual
(cualificacións).
Valoración cualitativa do avance individual
(anotacións e puntualizacións).
Valoración cuantitativa do avance colectivo.
Valoración cualitativa do avance colectivo.
Outros.
Elemento de diagnóstico: rúbrica da
unidade.
Avaliación de contidos, probas
correspondentes á unidade.
Avaliación por competencias, probas
correspondentes á unidade.
Probas de avaliación externa.
Outros documentos gráficos ou textuais.
Debates e intervencións.
Proxectos persoais ou grupais.
Representacións e dramatizacións.
Elaboracións multimedia.
Outros.
Cualificación cuantitativa:
Probas de avaliación de contidos.
Cualificación cualitativa: terá como clave
para o diagnóstico a rúbrica correspondente á
unidade.
Probas de avaliación por competencias.
Observación directa.
Departamento de Xeografía e Historia: Iniciación á Actividade Emprendedora e Empresarial
25
CONTIDOS
TRANSVERSAIS
Comprensión lectora. A empresa en Internet é… Microsoft (páxina 37).
Expresión oral e escrita. Esquema de contidos. Repasa o esencial. Práctica (páxina 34). Amplía. Autoavalíate (páxina 35).
Comunicación audiovisual. Cadros informativos (páxinas 21, 22, 24, 27, 29, 31 e 32). Figuras explicativas de contido (páxina 21, 23, 24, 26 e
30).
O tratamento das tecnoloxías da información e da comunicación. Aquí e agora: A empresa en Internet é: http://www.microsoft.com.
Emprendemento. Identificar as características da relación laboral (páxina 22). Coñecer o obxecto e a causa dun contrato: o consentimento
(páxina 23). Elixir o tipo de contrato adecuado (páxina 25). Calcular durante canto tempo se cobrará o desemprego (páxina 28).
Valores persoais. Proxecto: O teu contrato en cinco pasos (páxina 36).
Departamento de Xeografía e Historia: Iniciación á Actividade Emprendedora e Empresarial
26
UNIDADE 3. A iniciativa emprendedora
Obxectivos curriculares da Educación Secundaria
a. Asumir responsablemente os seus deberes, coñecer e exercer os seus
dereitos no respecto aos demais, practicar a tolerancia, a cooperación e a
solidariedade entre as persoas e grupos, exercitarse no diálogo afianzando os
dereitos humanos e a igualdade de trato e de oportunidades entre mulleres e
homes, como valores comúns dunha sociedade plural e prepararse para o
exercicio da cidadanía democrática.
b. Desenvolver e consolidar hábitos de disciplina, estudo e traballo individual e
en equipo como condición necesaria para unha realización eficaz das tarefas
da aprendizaxe e como medio de desenvolvemento persoal.
c. Valorar e respectar a diferenza de sexos e a igualdade de dereitos e
oportunidades entre eles. Rexeitar a discriminación das persoas por razón de
sexo ou por calquera outra condición ou circunstancia persoal ou social.
Rexeitar os estereotipos que supoñan discriminación entre homes e mulleres,
así como calquera manifestación de violencia contra a muller.
e. Desenvolver destrezas básicas na utilización das fontes de información para,
con sentido crítico, adquirir novos coñecementos. Adquirir unha preparación
básica no campo das tecnoloxías, especialmente as da información e a
comunicación.
f. Concibir o coñecemento científico como un saber integrado, que se estrutura
en distintas disciplinas, así como coñecer e aplicar os métodos para identificar
os problemas nos diversos campos do coñecemento e da experiencia.
g. Desenvolver o espírito emprendedor e a confianza en si mesmo, a
participación, o sentido crítico, a iniciativa persoal e a capacidade para
aprender a aprender, planificar, tomar decisións e asumir responsabilidades.
h. Comprender e expresar con corrección, oralmente e por escrito, na lingua
castelá e, si houbela, na lingua cooficial da Comunidade Autónoma, textos e
mensaxes complexas, e iniciarse no coñecemento, a lectura e o estudo da
literatura.
k. Coñecer e aceptar o funcionamento do propio corpo e o dos outros, respectar
as diferenzas, afianzar os hábitos de coidado e saúde corporais e incorporar a
educación física e a práctica do deporte para favorecer o desenvolvemento
persoal e social. Coñecer e valorar a dimensión humana da sexualidade en
toda a súa diversidade. Valorar críticamente os hábitos sociais relacionados
coa saúde, o consumo, o coidado dos seres vivos e o medio ambiente,
contribuíndo á súa conservación e mellora.
Departamento de Xeografía e Historia: Iniciación á Actividade Emprendedora e Empresarial
27
PUNTO DE PARTIDA DA UNIDADE
Enfoque da unidade. Nesta unidade, os alumnos traballarán e estudarán
sobre os conceptos de emprendemento e sociedade e a súa interrelación.
Estudarán e comprenderán os valores e habilidades do emprendedor.
Coñecerán as habilidades necesarias para emprender. Diferenciarán entre
creatividade e innovación. Asociarán calidades persoais e sociais cun tipo de
liderado e describirán e comprenderán os principais tipos de negociación.
O que os alumnos xa coñecen. Os alumnos traballaron sobre o concepto
das relacións laborais. Tamén traballarán sobre os contidos referentes ao
dereito do traballo, o contrato de traballo, a Seguridade Social e o
desemprego, así como os riscos laborais. Estes contidos e a súa aplicación
desenvolveranse conxuntamente, para lograr un saber máis profundo. Así
pois, identifican a norma básica e as institucións que relacionan a empresas e
traballadores. Distinguen dereitos e obrigacións que derivan do traballo e dos
contratos laborais. Describiron as bases da Seguridade Social. Por último,
identificaron riscos laborais xenerais e medidas de prevención.
Previsión de dificultades. É posible que existan dificultades á hora de
realizar os cuestionarios que se expoñen en Pásaos á acción e á hora de
extraer as súas conclusións no apartado dedicado ao Proxecto.
Departamento de Xeografía e Historia: Iniciación á Actividade Emprendedora e Empresarial
28
CONTIDOS CRITERIOS DE AVALIACIÓN CURRICULARES
CONTIDOS CURRICULARES 4.º ESO CONTIDOS DA UNIDADE
BLOQUE 1. AUTONOMÍA PERSOAL,
LIDERADO E INNOVACIÓN
Autonomía e autocoñecemento. A iniciativa
emprendedora e o empresario na sociedade.
Intereses, aptitudes e motivacións persoais
para a carreira profesional.
Itinerarios formativos e carreiras profesionais.
Proceso de procura de emprego en empresas
do sector. O autoemprego. O proceso de toma
de decisións sobre o itinerario persoal.
O emprendemento e a sociedade.
Os valores e as habilidades do empresario.
As habilidades persoais. A creatividade e a
innovación. A responsabilidade. A autoestima. A
aversión ao risco. A tenacidade e o espírito de
superación.
As habilidades sociais. O liderado. A habilidade
negociadora.
Coñecemento das habilidades para emprender.
Reflexión sobre as empresas do a súa contorna.
Diferenciación entre creatividade e innovación.
Clasificación dalgúns tipos de innovación.
Asociación de calidades persoais e sociais cun tipo
de liderado.
Realización de exercicios mentais potenciadores da
autoestima.
Descrición e comprensión dos principais tipos de
negociación.
Motivación por coñecer como poden desenvolverse
as habilidades persoais e sociais.
B1-1. Describir as calidades persoais e destrezas asociadas
á iniciativa emprendedora analizando os requirimentos dos
distintos postos de traballou e actividades empresariais.
Departamento de Xeografía e Historia: Iniciación á Actividade Emprendedora e Empresarial
29
CONTIDOS CRITERIOS DE AVALIACIÓN CURRICULARES
CONTIDOS CURRICULARES 4.º ESO CONTIDOS DA UNIDADE
BLOQUE 2. PROXECTO DE EMPRESA
Avaliación da idea. A contorna, o rol social da
empresa.
O emprendemento e a sociedade.
Reflexión sobre as empresas do a súa contorna.
Diferenciación entre creatividade e innovación.
Clasificación dalgúns tipos de innovación.
Interese por coñecer as diferentes formas de
innovación.
B2-1. Crear un proxecto de empresa na aula describindo as
características internas e a súa relación coa contorna así
como a súa función social, identificando os elementos que
constitúen a súa rede loxística como provedores, clientes,
sistemas de produción e comercialización e redes de
almacenaxe entre outros.
Departamento de Xeografía e Historia: Iniciación á Actividade Emprendedora e Empresarial
30
BLOQUE 1. AUTONOMÍA PERSOAL, LIDERADO E INNOVACIÓN
CRITERIOS DE AVALIACIÓN
CURRICULARES ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE INDICADORES DE LOGRO ACTIVIDADES COMPETENCIAS
B1-1. Describir as calidades persoais e
destrezas asociadas á iniciativa
emprendedora analizando os
requirimentos dos distintos postos de
traballo e actividades empresariais.
B1-1.1. Identifica as calidades persoais,
actitudes, aspiracións e formación
propias das persoas con iniciativa
emprendedora, describindo a actividade
dos empresarios e o seu rol na xeración
de traballo e benestar social.
Sinala as habilidades sociais e
persoais dunha persoa con iniciativa
emprendedora. É capaz de aplicalas
en exercicios prácticos a si mesmo.
Páx. 40.
O empresario
intuitivo: o caso
de Imaginarium
Páx. 43. Act. 3
Páx. 45. Act. 4
Páx. 46.
Acts. 1, 4 e 5
Páx. 47. Act. 6
Páx. 49.
Habilidades
emprendedoras
CL
SC
IE
CD
AA
IE
BLOQUE 2. PROXECTO DE EMPRESA
CRITERIOS DE AVALIACIÓN
CURRICULARES ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE INDICADORES DE LOGRO ACTIVIDADES COMPETENCIAS
B2-1. Crear un proxecto de empresa na
aula describindo as características
internas e a súa relación coa contorna así
como a súa función social, identificando
os elementos que constitúen a súa rede
loxística como provedores, clientes,
sistemas de produción e comercialización
e redes de almacenaxe entre outros.
B2-1.1. Determina a oportunidade dun
proxecto de empresa identificando as
características e tomando parte na
actividade que esta desenvolve.
É capaz de entender a relación
existente entre emprendemento e
sociedade, a materialización das
ideas en proxectos beneficiosos para
a sociedade pola súa innovación e
utilidade.
Páx. 39. Act. 1
Páx. 41.
Saber facer
Páx. 43. Act. 2
Páx. 46.
Acts. 1, 2 e 3
IE
Departamento de Xeografía e Historia: Iniciación á Actividade Emprendedora e Empresarial
31
OUTROS ELEMENTOS DA PROGRAMACIÓN
ORIENTACIÓNS
METODOLÓXICAS
MODELOS METODOLÓGICOS PRINCIPIOS METODOLÓGICOS AGRUPAMENTO
Modelo discursivo/expositivo.
Modelo experiencial.
Talleres.
Aprendizaxe cooperativa.
Traballo por tarefas.
Traballo por proxectos.
Outros.
Actividade e experimentación.
Participación.
Motivación.
Personalización.
Inclusión.
Interacción.
Significatividade.
Funcionalidade.
Globalización.
Avaliación formativa.
Outros.
Tarefas individuais.
Agrupamento flexible.
Parellas.
Pequeno grupo.
Gran grupo.
Grupo interclase.
Outros.
Departamento de Xeografía e Historia: Iniciación á Actividade Emprendedora e Empresarial
32
RECURSOS PARA
A AVALIACIÓN
PROCEDEMENTOS DE AVALIACIÓN INSTRUMENTOS PARA A AVALIACIÓN SISTEMA DE CUALIFICACIÓN
Observación directa do traballo diario.
Análise e valoración de tarefas
especialmente creadas para a avaliación.
Valoración cuantitativa do avance individual
(cualificacións).
Valoración cualitativa do avance individual
(anotacións e puntualizacións).
Valoración cuantitativa do avance colectivo.
Valoración cualitativa do avance colectivo.
Outros.
Elemento de diagnóstico: rúbrica da
unidade.
Avaliación de contidos, probas
correspondentes á unidade.
Avaliación por competencias, probas
correspondentes á unidade.
Probas de avaliación externa.
Outros documentos gráficos ou textuais.
Debates e intervencións.
Proxectos persoais ou grupais.
Representacións e dramatizacións.
Elaboracións multimedia.
Outros.
Cualificación cuantitativa:
Probas de avaliación de contidos.
Cualificación cualitativa: terá como clave
para o diagnóstico a rúbrica correspondente á
unidade.
Probas de avaliación por competencias.
Observación directa.
Departamento de Xeografía e Historia: Iniciación á Actividade Emprendedora e Empresarial
33
CONTIDOS
TRANSVERSAIS
Comprensión lectora. A empresa en Internet é… ebay (páxina 49).
Expresión oral e escrita. Esquema de contidos. Repasa o esencial. Práctica. Amplía (páxina 46). Autoavalíate (páxina 47).
Comunicación audiovisual. Cadros informativos (páxinas 43 e 44). Figuras explicativas de contido (páxina 39, 41, 44 e 45).
O tratamento das tecnoloxías da información e da comunicación. Aquí e agora: A empresa en Internet é: http://www.ebay.es (páxina 49).
Procura de información en: http://lamenteesmaravillosa.com/clases-e-tipos-de-liderado (páxina 45).
Emprendemento. Clasificar as innovacións (páxina 41). Negociar e convencer (páxina 45).
Valores persoais. Proxecto: A análise morfolóxico (páxina 48).
Departamento de Xeografía e Historia: Iniciación á Actividade Emprendedora e Empresarial
34
UNIDADE 4. O proxecto emprendedor
Obxectivos curriculares da Educación Secundaria
a. Asumir responsablemente os seus deberes, coñecer e exercer os seus
dereitos no respecto aos demais, practicar a tolerancia, a cooperación e a
solidariedade entre as persoas e grupos, exercitarse no diálogo afianzando os
dereitos humanos e a igualdade de trato e de oportunidades entre mulleres e
homes, como valores comúns dunha sociedade plural e prepararse para o
exercicio da cidadanía democrática.
b. Desenvolver e consolidar hábitos de disciplina, estudo e traballo individual e
en equipo como condición necesaria para unha realización eficaz das tarefas
da aprendizaxe e como medio de desenvolvemento persoal.
c. Valorar e respectar a diferenza de sexos e a igualdade de dereitos e
oportunidades entre eles. Rexeitar a discriminación das persoas por razón de
sexo ou por calquera outra condición ou circunstancia persoal ou social.
Rexeitar os estereotipos que supoñan discriminación entre homes e mulleres,
así como calquera manifestación de violencia contra a muller.
d. Fortalecer as súas capacidades afectivas en todos os ámbitos da
personalidade e nas súas relacións cos demais, así como rexeitar a violencia,
os prexuízos de calquera tipo, os comportamentos sexistas e resolver
pacificamente os conflitos.
e. Desenvolver destrezas básicas na utilización das fontes de información para,
con sentido crítico, adquirir novos coñecementos. Adquirir unha preparación
básica no campo das tecnoloxías, especialmente as da información e a
comunicación.
f. Concibir o coñecemento científico como un saber integrado, que se estrutura
en distintas disciplinas, así como coñecer e aplicar os métodos para identificar
os problemas nos diversos campos do coñecemento e da experiencia.
g. Desenvolver o espírito emprendedor e a confianza en si mesmo, a
participación, o sentido crítico, a iniciativa persoal e a capacidade para
aprender a aprender, planificar, tomar decisións e asumir responsabilidades.
h. Comprender e expresar con corrección, oralmente e por escrito, na lingua
castelá e, si houbela, na lingua cooficial da Comunidade Autónoma, textos e
mensaxes complexas, e iniciarse no coñecemento, a lectura e o estudo da
literatura.
i. Comprender e expresarse nunha ou máis linguas estranxeiras de
maneira apropiada.
PUNTO DE PARTIDA DA UNIDADE
Enfoque da unidade. Nesta unidade, os alumnos centrarán os seus esforzos
en estudar e comprender conceptos como o de que é unha idea
emprendedora, que é unha empresa ou en que consiste un plan de empresa.
Desenvolverán o pensamento lateral e identificarán as fases de xeración de
ideas. Determinarán e describirán as funcións dunha empresa e describirán o
contido dun plan de empresa.
O que os alumnos xa coñecen. Os alumnos traballaron sobre os conceptos
de emprendemento e sociedade e a súa interrelación. Estudado e
comprendido os valores e habilidades do emprendedor. Coñecen as
habilidades necesarias para emprender. Saben diferenciar entre creatividade
e innovación. Asocian calidades persoais e sociais cun tipo de liderado e
poden describir e comprender os principais tipos de negociación.
Previsión de dificultades. É posible que existan dificultades á hora de
realizar os cuestionarios que se expoñen en Pásaos á acción e á hora de
extraer as súas conclusións no apartado dedicado ao Proxecto.
Departamento de Xeografía e Historia: Iniciación á Actividade Emprendedora e Empresarial
35
CONTIDOS CRITERIOS DE AVALIACIÓN CURRICULARES
CONTIDOS CURRICULARES 4.º ESO CONTIDOS DA UNIDADE
BLOQUE 1. AUTONOMÍA PERSOAL,
LIDERADO E INNOVACIÓN
Autonomía e autocoñecemento. A iniciativa
emprendedora e o empresario na sociedade.
Intereses, aptitudes e motivacións persoais
para a carreira profesional.
Itinerarios formativos e carreiras profesionais.
Proceso de procura de emprego en empresas
do sector. O autoemprego. O proceso de toma
de decisións sobre o itinerario persoal.
O emprendemento e a sociedade.
Os valores e as habilidades do empresario.
As habilidades persoais. A creatividade e a
innovación. A responsabilidade. A autoestima. A
aversión ao risco. A tenacidade e o espírito de
superación.
As habilidades sociais. O liderado. A habilidade
negociadora.
Coñecemento das habilidades para emprender.
Procura de información acerca das diferentes áreas
de actividade profesional da contorna, os tipos de
empresa que as desenvolven e os diferentes postos
de traballo en cada unha.
Motivación por coñecer como poden desenvolverse
as habilidades persoais e sociais.
B1-1. Describir as calidades persoais e destrezas asociadas
á iniciativa emprendedora analizando os requirimentos dos
distintos postos de traballou e actividades empresariais.
Departamento de Xeografía e Historia: Iniciación á Actividade Emprendedora e Empresarial
36
CONTIDOS CRITERIOS DE AVALIACIÓN CURRICULARES
CONTIDOS CURRICULARES 4.º ESO CONTIDOS DA UNIDADE
BLOQUE 2. PROXECTO DE EMPRESA
Avaliación da idea. A contorna, o rol social da
empresa.
Elementos e estrutura da empresa.
O plan de empresa.
Información na empresa. A información
contable. A información de recursos humanos.
Os documentos comerciais de cobro e pago. O
Arquivo.
As actividades na empresa. A función de
produción. A función comercial e de
mercadotecnia.
Axudas e apoio á creación de empresas.
A idea emprendedora.
O pensamento lateral.
Técnicas básicas para pensar de forma creativa.
Fases para xerar ideas de negocio.
A empresa.
Funcións básicas da empresa.
A organización da empresa. Organigramas básicos.
O plan de empresa. Características. A estrutura. A
idea e a súa descrición. A contorna e a empresa. A
empresa e os seus recursos. A creación e a posta
en marcha da empresa. A viabilidade.
Desenvolvemento do pensamiento lateral e
identificación das fases de xeración de ideas.
Descrición das funcións da empresa.
Identificación dos apartados básicos dun plan
emprendedor.
Avaliación previa da viabilidade da idea dun
negocio.
Curiosidade por coñecer os compoñentes e factores
que levan á existencia dunha idea emprendedora.
B2-1. Crear un proxecto de empresa na aula describindo as
características internas e a súa relación coa contorna así
como a súa función social, identificando os elementos que
constitúen a súa rede loxística como provedores, clientes,
sistemas de produción e comercialización e redes de
almacenaxe entre outros.
Departamento de Xeografía e Historia: Iniciación á Actividade Emprendedora e Empresarial
37
BLOQUE 1. AUTONOMÍA PERSOAL, LIDERADO E INNOVACIÓN
CRITERIOS DE AVALIACIÓN
CURRICULARES ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE INDICADORES DE LOGRO ACTIVIDADES COMPETENCIAS
B1-1. Describir as calidades persoais e
destrezas asociadas á iniciativa
emprendedora analizando os
requirimentos dos distintos postos de
traballo e actividades empresariais.
B1-1.1. Identifica as calidades persoais,
actitudes, aspiracións e formación
propias das persoas con iniciativa
emprendedora, describindo a actividade
dos empresarios e o seu rol na xeración
de traballo e benestar social.
Sinala as habilidades sociais e
persoais dunha persoa con iniciativa
emprendedora. É capaz de aplicalas
en exercicios prácticos a si mesmo.
Páx. 53.
Saber facer e
Técnicas básicas
para pensar de
forma creativa
Páx. 54. Act. 1
Páx. 67. Act. 5
CL
SC
IE
B1-1.2. Investiga con medios telemáticos
as diferentes áreas de actividade
profesional da contorna, os tipos de
empresa que as desenvolven e os
diferentes postos de traballo en cada
unha delas razoando os requirimentos
para o desempeño profesional en cada
un deles.
Busca información acerca das
diferentes áreas de actividade
profesional da contorna, os tipos de
empresa que as desenvolven e os
diferentes postos de traballo en cada
unha. Razoa que tipo de perfís son os
máis adecuados.
Páx. 55. Act. 4
Páx. 56.
Saber facer e
Pasa á acción
CD
AA
IE
Departamento de Xeografía e Historia: Iniciación á Actividade Emprendedora e Empresarial
38
BLOQUE 2. PROXECTO DE EMPRESA
CRITERIOS DE AVALIACIÓN
CURRICULARES ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE INDICADORES DE LOGRO ACTIVIDADES COMPETENCIAS
B2-1. Crear un proxecto de empresa na
aula describindo as características
internas e a súa relación coa contorna así
como a súa función social, identificando
os elementos que constitúen a súa rede
loxística como provedores, clientes,
sistemas de produción e comercialización
e redes de almacenaxe entre outros.
B2-1.1. Determina a oportunidade dun
proxecto de empresa identificando as
características e tomando parte na
actividade que esta desenvolve.
É capaz de entender a relación
existente entre emprendemento e
sociedade, a materialización das
ideas en proxectos beneficiosos para
a sociedade pola súa innovación e
utilidade.
Páx. 54.
Fases para xerar
ideas
Páx. 54.
Acts. 2 e 3
Páx. 63.
Acts. 6 e 7
Páx. 64.
Pasa á acción
Páx. 66.
Acts. 1 e 2
IE
B2-1.2. Identifica as características
internas e externas do proxecto de
empresa así como os elementos que
constitúen a rede desta: mercado,
provedores, clientes, sistemas de
produción e/ou comercialización,
almacenaxe, e outros.
Sinala as principais características
que ha de ter o proxecto ou idea de
empresa.
Páx. 58.
Información
básica do plan de
empresa
Páx. 59.
Saber facer
Páx. 63.
Acts. 6 e 7
Páx. 67. Act. 3
SC
IE
B2-1.3. Describe a relación do proxecto
de empresa co seu sector, a súa
estrutura organizativa e as funcións de
cada departamento identificando os
procedementos de traballo no
desenvolvemento do proceso produtivo
ou comercial.
Explica a relación do proxecto de
empresa co seu sector, a súa
estrutura organizativa e as funcións
de cada departamento identificando
os procedementos de traballo no
desenvolvemento do proceso
produtivo ou comercial.
Páx. 57.
Organigramas
básicos
e a ct.5
SC
IE
Departamento de Xeografía e Historia: Iniciación á Actividade Emprendedora e Empresarial
39
OUTROS ELEMENTOS DA PROGRAMACIÓN
ORIENTACIÓNS
METODOLÓXICAS
MODELOS METODOLÓGICOS PRINCIPIOS METODOLÓGICOS AGRUPAMENTO
Modelo discursivo/expositivo.
Modelo experiencial.
Talleres.
Aprendizaxe cooperativa.
Traballo por tarefas.
Traballo por proxectos.
Outros.
Actividade e experimentación.
Participación.
Motivación.
Personalización.
Inclusión.
Interacción.
Significatividade.
Funcionalidade.
Globalización.
Avaliación formativa.
Outros.
Tarefas individuais.
Agrupamento flexible.
Parellas.
Pequeno grupo.
Gran grupo.
Grupo interclase.
Outros.
Departamento de Xeografía e Historia: Iniciación á Actividade Emprendedora e Empresarial
40
RECURSOS PARA
A AVALIACIÓN
PROCEDEMENTOS DE AVALIACIÓN INSTRUMENTOS PARA A AVALIACIÓN SISTEMA DE CUALIFICACIÓN
Observación directa do traballo diario.
Análise e valoración de tarefas
especialmente creadas para a avaliación.
Valoración cuantitativa do avance individual
(cualificacións).
Valoración cualitativa do avance individual
(anotacións e puntualizacións).
Valoración cuantitativa do avance colectivo.
Valoración cualitativa do avance colectivo.
Outros.
Elemento de diagnóstico: rúbrica da
unidade.
Avaliación de contidos, probas
correspondentes á unidade.
Avaliación por competencias, probas
correspondentes á unidade.
Probas de avaliación externa.
Outros documentos gráficos ou textuais.
Debates e intervencións.
Proxectos persoais ou grupais.
Representacións e dramatizacións.
Elaboracións multimedia.
Outros.
Cualificación cuantitativa:
Probas de avaliación de contidos.
Cualificación cualitativa: terá como clave
para o diagnóstico a rúbrica correspondente á
unidade.
Probas de avaliación por competencias.
Observación directa.
Departamento de Xeografía e Historia: Iniciación á Actividade Emprendedora e Empresarial
41
CONTIDOS
TRANSVERSAIS
Comprensión lectora. A empresa en Internet é… tuenti (páxina 69).
Expresión oral e escrita. Esquema de contidos. Repasa o esencial. Práctica. Amplía (páxina 46). Autoavalíate (páxina 47).
Comunicación audiovisual. Cadros informativos (páxinas 43 e 44). Figuras explicativas de contido (páxina 39, 41, 44 e 45).
O tratamento das tecnoloxías da información e da comunicación. Aquí e agora: A empresa en Internet é: http://www.tuenti.es (páxina 69).
Procura de información a través do TIC sobre contidos da unidade (páxinas 61 e 67).
Emprendemento. Pensar distinto… (páxina 53). Pór en marcha unha empresa (páxina 59).
Valores persoais. Proxecto: Galería de famosos (páxina 68).
Departamento de Xeografía e Historia: Iniciación á Actividade Emprendedora e Empresarial
42
UNIDADE 5. O emprendemento e o mercado Obxectivos curriculares da Educación Secundaria
a. Asumir responsablemente os seus deberes, coñecer e exercer os seus
dereitos no respecto aos demais, practicar a tolerancia, a cooperación e a
solidariedade entre as persoas e grupos, exercitarse no diálogo afianzando os
dereitos humanos e a igualdade de trato e de oportunidades entre mulleres e
homes, como valores comúns dunha sociedade plural e prepararse para o
exercicio da cidadanía democrática.
b. Desenvolver e consolidar hábitos de disciplina, estudo e traballo individual e
en equipo como condición necesaria para unha realización eficaz das tarefas
da aprendizaxe e como medio de desenvolvemento persoal.
c. Valorar e respectar a diferenza de sexos e a igualdade de dereitos e
oportunidades entre eles. Rexeitar a discriminación das persoas por razón de
sexo ou por calquera outra condición ou circunstancia persoal ou social.
Rexeitar os estereotipos que supoñan discriminación entre homes e mulleres,
así como calquera manifestación de violencia contra a muller.
e. Desenvolver destrezas básicas na utilización das fontes de información para,
con sentido crítico, adquirir novos coñecementos. Adquirir unha preparación
básica no campo das tecnoloxías, especialmente as da información e a
comunicación.
f. Concibir o coñecemento científico como un saber integrado, que se estrutura
en distintas disciplinas, así como coñecer e aplicar os métodos para identificar
os problemas nos diversos campos do coñecemento e da experiencia.
g. Desenvolver o espírito emprendedor e a confianza en si mesmo, a
participación, o sentido crítico, a iniciativa persoal e a capacidade para
aprender a aprender, planificar, tomar decisións e asumir responsabilidades.
UNTO DE PARTIDA DA UNIDADE
Enfoque da unidade. Nesta unidade, os alumnos dedicarán o seu esforzo e a
súa atención en estudar a empresa e o mercado, os produtos e os servizos e
as bases da mercadotecnia. Diferenciarán os tipos de mercado segundo a
natureza do consumidor e o ámbito xeográfico. Identificarán os hábitos do
consumidor actual. Analizarán marcas comerciais e coñecerán as principais
variables de mercadotecnia.
O que os alumnos xa coñecen. Os alumnos centraron os seus esforzos en
estudar e comprender conceptos como o de que é unha idea emprendedora,
que é unha empresa ou en que consiste un plan de empresa. Desenvolveron
o pensamento lateral e identificado as fases de xeración de ideas. Poden
determinar e describir as funcións dunha empresa e describir o contido dun
plan de empresa.
Previsión de dificultades. É posible que existan dificultades á hora de
realizar os cuestionarios que se expoñen en Pásaos á acción e á hora de
extraer as súas conclusións no apartado dedicado ao Proxecto.
Departamento de Xeografía e Historia: Iniciación á Actividade Emprendedora e Empresarial
43
CONTIDOS CRITERIOS DE AVALIACIÓN CURRICULARES
CONTIDOS CURRICULARES 4.º ESO CONTIDOS DA UNIDADE
BLOQUE 1. AUTONOMÍA PERSOAL,
LIDERADO E INNOVACIÓN
Autonomía e autocoñecemento. A iniciativa
emprendedora e o empresario na sociedade.
Os valores e as habilidades do empresario.
As habilidades persoais. A creatividade e a
innovación. A responsabilidade. A autoestima. A
aversión ao risco. A tenacidade e o espírito de
superación.
As habilidades sociais. O liderado. A habilidade
negociadora.
Aplicación das habilidades sociais e persoais dunha
persoa con iniciativa emprendedora en casos
prácticos.
Motivación por coñecer as habilidades sociais e
persoais dunha persoa con iniciativa emprendedora.
B1-1. Describir as calidades persoais e destrezas asociadas
á iniciativa emprendedora analizando os requirimentos dos
distintos postos de traballou e actividades empresariais.
Departamento de Xeografía e Historia: Iniciación á Actividade Emprendedora e Empresarial
44
CONTIDOS CRITERIOS DE AVALIACIÓN CURRICULARES
CONTIDOS CURRICULARES 4.º ESO CONTIDOS DA UNIDADE
BLOQUE 2. PROXECTO DE EMPRESA
Elementos e estrutura da empresa.
As actividades na empresa. A función de
produción. A función comercial e de
mercadotecnia.
A empresa e o mercado.
O mercado: segundo o ámbito xeográfico e segundo
o tipo de comprador. Dimensión, hábitos do
consumidor e competencia.
Factores que determinan a decisión de compra:
psicolóxicos, económicos e sociais.
O estudo de mercado.
Os produtos e os servizos.
O ciclo de vida do produto: lanzamento, crecemento,
madurez e declive.
O catálogo de produtos. Claves dun catálogo de
produtos.
A marca comercial.
As bases da mercadotecnia.
O produto: segundo o cliente final, segundo a
frecuencia de compra e segundo a durabilidad.
O prezo como valor monetario do produto ou servizo
que o empresario ofrece ao mercado.
A distribución: intensiva, exclusiva e selectiva.
A comunicación como estratexia para dar a coñecer
o produto ou servizo e provocar a súa compra.
Distinción de mercados.
Cálculo de cotas de mercado.
Canalización da distribución.
Motivación por saber os intereses do consumidor.
B2-1. Crear un proxecto de empresa na aula describindo as
características internas e a súa relación coa contorna así
como a súa función social, identificando os elementos que
constitúen a súa rede loxística como provedores, clientes,
sistemas de produción e comercialización e redes de
almacenaxe entre outros.
Departamento de Xeografía e Historia: Iniciación á Actividade Emprendedora e Empresarial
45
BLOQUE 1. AUTONOMÍA PERSOAL, LIDERADO E INNOVACIÓN
CRITERIOS DE AVALIACIÓN
CURRICULARES ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE INDICADORES DE LOGRO ACTIVIDADES COMPETENCIAS
B1-1. Describir as calidades persoais e
destrezas asociadas á iniciativa
emprendedora analizando os
requirimentos dos distintos postos de
traballo e actividades empresariais.
B1-1.1. Identifica as calidades persoais,
actitudes, aspiracións e formación
propias das persoas con iniciativa
emprendedora, describindo a actividade
dos empresarios e o seu rol na xeración
de traballo e benestar social.
Sinala as habilidades sociais e
persoais dunha persoa con iniciativa
emprendedora. É capaz de aplicalas
en exercicios prácticos a si mesmo.
Páx. 83. Act. 7
Pág. 85.
Inciativa
emprendedora e
Habilidades
emprendedoras
CL
SC
IE
Departamento de Xeografía e Historia: Iniciación á Actividade Emprendedora e Empresarial
46
BLOQUE 2. PROXECTO DE EMPRESA
CRITERIOS DE AVALIACIÓN
CURRICULARES ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE INDICADORES DE LOGRO ACTIVIDADES COMPETENCIAS
B2-1. Crear un proxecto de empresa na
aula describindo as características
internas e a súa relación coa contorna así
como a súa función social, identificando
os elementos que constitúen a súa rede
loxística como provedores, clientes,
sistemas de produción e comercialización
e redes de almacenaxe entre outros.
B2-1.1. Determina a oportunidade dun
proxecto de empresa identificando as
características e tomando parte na
actividade que esta desenvolve.
É capaz de entender a relación
existente entre emprendemento e
sociedade, a materialización das
ideas en proxectos beneficiosos para
a sociedade pola súa innovación e
utilidade.
Páx. 82. Act. 6 IE
B2-1.2. Identifica as características
internas e externas do proxecto de
empresa así como os elementos que
constitúen a rede desta: mercado,
provedores, clientes, sistemas de
produción e/ou comercialización,
almacenaxe, e outros.
Sinala as principais características
que ha de ter o proxecto ou idea de
empresa.
Pág. 71.
Claves para
emprender e
figura 5.2.
Páx. 72.
Saber facer
Páx. 73.
Factores que
determinan a
decisión de
compra
Páx. 74.
Fases dun estudo
de mercado
Páx. 74.
Acts. 1 e 2
Páx. 81.
Saber facer e act.
5
Páx. 82. Act. 1
SC
IE
Departamento de Xeografía e Historia: Iniciación á Actividade Emprendedora e Empresarial
47
BLOQUE 2. PROXECTO DE EMPRESA (CONTINUACIÓN)
CRITERIOS DE AVALIACIÓN
CURRICULARES ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE INDICADORES DE LOGRO ACTIVIDADES COMPETENCIAS
B2-1.3. Describe a relación do proxecto
de empresa co seu sector, a súa
estrutura organizativa e as funcións de
cada departamento identificando os
procedementos de traballo no
desenvolvemento do proceso produtivo
ou comercial.
Explica a relación do proxecto de
empresa co seu sector, a súa
estrutura organizativa e as funcións
de cada departamento identificando
os procedementos de traballo no
desenvolvemento do proceso
produtivo ou comercial.
Páx. 77.
Claves dun
catálogo de
produtos
Páx. 78.
Acts. 3 e 4
Páx. 82.
Acts. 1, 2 e 3
SC
IE
Departamento de Xeografía e Historia: Iniciación á Actividade Emprendedora e Empresarial
48
OUTROS ELEMENTOS DA PROGRAMACIÓN
ORIENTACIÓNS
METODOLÓXICAS
MODELOS METODOLÓGICOS PRINCIPIOS METODOLÓGICOS AGRUPAMENTO
Modelo discursivo/expositivo.
Modelo experiencial.
Talleres.
Aprendizaxe cooperativa.
Traballo por tarefas.
Traballo por proxectos.
Outros.
Actividade e experimentación.
Participación.
Motivación.
Personalización.
Inclusión.
Interacción.
Significatividade.
Funcionalidade.
Globalización.
Avaliación formativa.
Outros.
Tarefas individuais.
Agrupamento flexible.
Parellas.
Pequeno grupo.
Gran grupo.
Grupo interclase.
Outros.
Departamento de Xeografía e Historia: Iniciación á Actividade Emprendedora e Empresarial
49
RECURSOS PARA
A AVALIACIÓN
PROCEDEMENTOS DE AVALIACIÓN INSTRUMENTOS PARA A AVALIACIÓN SISTEMA DE CUALIFICACIÓN
Observación directa do traballo diario.
Análise e valoración de tarefas
especialmente creadas para a avaliación.
Valoración cuantitativa do avance individual
(cualificacións).
Valoración cualitativa do avance individual
(anotacións e puntualizacións).
Valoración cuantitativa do avance colectivo.
Valoración cualitativa do avance colectivo.
Outros.
Elemento de diagnóstico: rúbrica da
unidade.
Avaliación de contidos, probas
correspondentes á unidade.
Avaliación por competencias, probas
correspondentes á unidade.
Probas de avaliación externa.
Outros documentos gráficos ou textuais.
Debates e intervencións.
Proxectos persoais ou grupais.
Representacións e dramatizacións.
Elaboracións multimedia.
Outros.
Cualificación cuantitativa:
Probas de avaliación de contidos.
Cualificación cualitativa: terá como clave
para o diagnóstico a rúbrica correspondente á
unidade.
Probas de avaliación por competencias.
Observación directa.
Departamento de Xeografía e Historia: Iniciación á Actividade Emprendedora e Empresarial
50
CONTIDOS
TRANSVERSAIS
Comprensión lectora. A empresa en Internet é… youtube (páxina 85).
Expresión oral e escrita. Esquema de contidos. Repasa o esencial. Práctica. Amplía (páxina 82). Autoavalíate (páxina 83).
Comunicación audiovisual. Caadros informativos (páxinas 73, 74 e 77). Figuras explicativas de contido (páxina 71, 72, 75, 78, 79 e 80).
O tratamento das tecnoloxías da información e da comunicación. Aquí e agora: A empresa en Internet é: http://www.youtube.com
(páxina 85). Procura de información a través do TIC sobre contidos da unidade (páxinas 74, 78, 82, 83, 84 e 85).
Emprendemento. Pensar distinto… (páxina 53). Pór en marcha unha empresa (páxina 59).
Valores persoais. Proxecto: Imanchín: unha técnica para xerar ideas e Algo para avaliar as ideas? Análise DAFO (páxina 84).
Departamento de Xeografía e Historia: Iniciación á Actividade Emprendedora e Empresarial
51
UNIDADE 6. A constitución da empresa
Obxectivos curriculares da Educación Secundaria
a. Asumir responsablemente os seus deberes, coñecer e exercer os seus
dereitos no respecto aos demais, practicar a tolerancia, a cooperación e a
solidariedade entre as persoas e grupos, exercitarse no diálogo afianzando os
dereitos humanos e a igualdade de trato e de oportunidades entre mulleres e
homes, como valores comúns dunha sociedade plural e prepararse para o
exercicio da cidadanía democrática.
b. Desenvolver e consolidar hábitos de disciplina, estudo e traballo individual e
en equipo como condición necesaria para unha realización eficaz das tarefas
da aprendizaxe e como medio de desenvolvemento persoal.
c. Valorar e respectar a diferenza de sexos e a igualdade de dereitos e
oportunidades entre eles. Rexeitar a discriminación das persoas por razón de
sexo ou por calquera outra condición ou circunstancia persoal ou social.
Rexeitar os estereotipos que supoñan discriminación entre homes e mulleres,
así como calquera manifestación de violencia contra a muller.
d. Fortalecer as súas capacidades afectivas en todos os ámbitos da
personalidade e nas súas relacións cos demais, así como rexeitar a violencia,
os prexuízos de calquera tipo, os comportamentos sexistas e resolver
pacificamente os conflitos.
e. Desenvolver destrezas básicas na utilización das fontes de información para,
con sentido crítico, adquirir novos coñecementos. Adquirir unha preparación
básica no campo das tecnoloxías, especialmente as da información e a
comunicación.
g. Desenvolver o espírito emprendedor e a confianza en si mesmo, a
participación, o sentido crítico, a iniciativa persoal e a capacidade para
aprender a aprender, planificar, tomar decisións e asumir responsabilidades.
h. Comprender e expresar con corrección, oralmente e por escrito, na lingua
castelá e, si houbela, na lingua cooficial da Comunidade Autónoma, textos e
mensaxes complexas, e iniciarse no coñecemento, a lectura e o estudo da
literatura.
i. Comprender e expresarse nunha ou máis linguas estranxeiras de
maneira apropiada.
k. Coñecer e aceptar o funcionamento do propio corpo e o dos outros, respectar
as diferenzas, afianzar os hábitos de coidado e saúde corporais e incorporar a
educación física e a práctica do deporte para favorecer o desenvolvemento
persoal e social. Coñecer e valorar a dimensión humana da sexualidade en
toda a súa diversidade. Valorar críticamente os hábitos sociais relacionados
coa saúde, o consumo, o coidado dos seres vivos e o medio ambiente,
contribuíndo á súa conservación e mellora.
Departamento de Xeografía e Historia: Iniciación á Actividade Emprendedora e Empresarial
PUNTO DE PARTIDA DA UNIDADE
Enfoque da unidade. Nesta unidade os alumnos centrarán os seus esforzos
no estudo dos tipos de empresa. Estudarán a elección da forma xurídica, os
principais trámites de posta en marcha da empresa e o apoio aos
emprendedores. Diferenciarán tipos de empresa. Identificarán os trámites
xerais para pór en marcha unha empresa e coñecerán medidas de apoio aos
emprendedores.
O que os alumnos xa coñecen. Os alumnos dedicaron o seu esforzo e a súa
atención en estudar a empresa e o mercado, os produtos e os servizos e as
bases da mercadotecnia. Poden diferenciar os tipos de mercado segundo a
natureza do consumidor e o ámbito xeográfico. Identifican os hábitos do
consumidor actual. Saben marcas comerciais e coñecen as principais
variables de mercadotecnia.
Previsión de dificultades. É posible que existan dificultades á hora de
realizar os cuestionarios que se expoñen en Pásaos á acción e á hora de
extraer as súas conclusións no apartado dedicado ao Proxecto.
Departamento de Xeografía e Historia: Iniciación á Actividade Emprendedora e Empresarial
CONTIDOS CRITERIOS DE AVALIACIÓN CURRICULARES
CONTIDOS CURRICULARES 4.º ESO CONTIDOS DA UNIDADE
BLOQUE 1. AUTONOMÍA PERSOAL,
LIDERADO E INNOVACIÓN
Autonomía e autocoñecemento. A iniciativa
emprendedora e o empresario na sociedade.
Intereses, aptitudes e motivacións persoais
para a carreira profesional.
O emprendemento e a sociedade.
Os valores e as habilidades do empresario.
As habilidades persoais. A creatividade e a
innovación. A responsabilidade. A autoestima. A
aversión ao risco. A tenacidade e o espírito de
superación.
As habilidades sociais. O liderado. A habilidade
negociadora.
Coñecemento das habilidades para emprender.
Procura de información acerca das diferentes áreas
de actividade profesional da contorna, os tipos de
empresa que as desenvolven e os diferentes postos
de traballo en cada unha.
Motivación por coñecer como poden desenvolverse
as habilidades persoais e sociais.
B1-1. Describir as calidades persoais e destrezas asociadas
á iniciativa emprendedora analizando os requirimentos dos
distintos postos de traballou e actividades empresariais.
Departamento de Xeografía e Historia: Iniciación á Actividade Emprendedora e Empresarial
CONTIDOS CRITERIOS DE AVALIACIÓN CURRICULARES
CONTIDOS CURRICULARES 4.º ESO CONTIDOS DA UNIDADE
BLOQUE 2. PROXECTO DE EMPRESA
Axudas e apoio á creación de empresas.
Empresas que melloran a sociedade.
Relación existente entre emprendemento e
sociedade.
Materialización de ideas en proxectos beneficiosos
para a sociedade.
Selección de información acerca de axudas para
emprendedores.
Curiosidade por coñecer os beneficios que achegan
as empresas á sociedade.
B2-1. Crear un proxecto de empresa na aula describindo as
características internas e a súa relación coa contorna así
como a súa función social, identificando os elementos que
constitúen a súa rede loxística como provedores, clientes,
sistemas de produción e comercialización e redes de
almacenaxe entre outros.
B2-3. Realizar actividades de produción e comercialización
propias do proxecto de empresa creado aplicando técnicas
de comunicación e traballo en equipo.
Departamento de Xeografía e Historia: Iniciación á Actividade Emprendedora e Empresarial
CONTIDOS CRITERIOS DE AVALIACIÓN CURRICULARES
CONTIDOS CURRICULARES 4.º ESO CONTIDOS DA UNIDADE
BLOQUE 3. FINANZAS
Tipos de empresa segundo a súa forma
xurídica.
A elección da forma xurídica.
Trámites de posta en marcha dunha empresa.
Os impostos que afectan as empresas. O
calendario fiscal.
Os tipos de empresa.
A persoa física e xurídica.
O empresario individual. Vantaxes e inconvenientes.
A sociedade limitada.
A sociedade anónima.
A cooperativa. Cooperativas de primeiro e segundo
grao.
A elección da forma xurídica.
Principais trámites de posta en marcha da empresa.
O apoio aos emprendedores.
A axuda á creación de empresas. Recursos básicos
para o emprendedor. Centros de apoio ao
emprendemento.
Diferenciación entre empresario individual e
autónomo.
Distinción entre sociedade anónima e sociedade
limitada.
Procura de exemplos de sociedades limitadas e
anónimas.
Curiosidade por coñecer as vantaxes e
inconvenientes do empresario individual.
B3-1. Describir as diferentes formas xurídicas das empresas
relacionando con cada unha delas as responsabilidades
legais dos seus propietarios e xestores así como coas
esixencias de capital.
B3-3. Comprender as necesidades da planificación
financeira e de negocio das empresas ligándoa á previsión
da marcha da actividade sectorial e económica nacional.
Departamento de Xeografía e Historia: Iniciación á Actividade Emprendedora e Empresarial
BLOQUE 1. AUTONOMÍA PERSOAL, LIDERADO E INNOVACIÓN
CRITERIOS DE AVALIACIÓN
CURRICULARES ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE INDICADORES DE LOGRO ACTIVIDADES COMPETENCIAS
B1-1. Describir as calidades persoais e
destrezas asociadas á iniciativa
emprendedora analizando os
requirimentos dos distintos postos de
traballo e actividades empresariais.
B1-1.1. Identifica as calidades persoais,
actitudes, aspiracións e formación
propias das persoas con iniciativa
emprendedora, describindo a actividade
dos empresarios e o seu rol na xeración
de traballo e benestar social.
Sinala as habilidades sociais e
persoais dunha persoa con iniciativa
emprendedora. É capaz de aplicalas
en exercicios prácticos a si mesmo.
Páx. 99.
Iniciativa
emprendedora e
Habilidades
emprendedoras
CL
SC
IE
BLOQUE 2. PROXECTO DE EMPRESA
CRITERIOS DE AVALIACIÓN
CURRICULARES ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE INDICADORES DE LOGRO ACTIVIDADES COMPETENCIAS
B2-1. Crear un proxecto de empresa na
aula describindo as características
internas e a súa relación coa contorna así
como a súa función social, identificando
os elementos que constitúen a súa rede
loxística como provedores, clientes,
sistemas de produción e comercialización
e redes de almacenaxe entre outros.
B2-1.1. Determina a oportunidade dun
proxecto de empresa identificando as
características e tomando parte na
actividade que esta desenvolve.
É capaz de entender a relación
existente entre emprendemento e
sociedade, a materialización das
ideas en proxectos beneficiosos para
a sociedade pola súa innovación e
utilidade.
Páx. 88.
Saber facer
Páx. 91. Exemplo
Páx. 92.
Acts. 4 e 5
Páx. 96.
Acts. 1 e 2
IE
B2-3. Realizar actividades de produción e
comercialización propias do proxecto de
empresa creado aplicando técnicas de
comunicación e traballo en equipo.
B2-3.3. Recompila datos sobre os
diferentes apoios á creación de empresas
tanto da contorna próxima como do
territorial, nacional ou europeo
seleccionando as posibilidades que se
axusten ao proxecto de empresa
exposto.
Selecciona información acerca das
diferentes axudas que hai para a
creación de empresas, tanto na súa
contorna próxima como no territorial,
nacional ou europeo.
Páx. 95.
Cadro informativo
e a ct.7
SC
IE
Departamento de Xeografía e Historia: Iniciación á Actividade Emprendedora e Empresarial
BLOQUE 3. FINANZAS
CRITERIOS DE AVALIACIÓN
CURRICULARES ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE INDICADORES DE LOGRO ACTIVIDADES COMPETENCIAS
B3-1. Describir as diferentes formas
xurídicas das empresas relacionando con
cada unha delas as responsabilidades
legais dos seus propietarios e xestores
así como coas esixencias de capital.
B3-1.1. Distingue as diferentes formas
xurídicas das empresas relacionándoo
coas esixencias de capital e
responsabilidades que é apropiado para
cada tipo.
Explica as diferentes formas xurídicas
que pode adoptar unha empresa
segundo a esixencia dec apital e as
responsabilidades.
Páx. 96. Act. 2
Páx. 97. Act. 5
Páx. 98.
Árbores de
decisón: proposta
de traballo
IE
B3-1.3. Valora as tarefas de apoio,
rexistro, control e fiscalización que
realizan as autoridades no proceso de
creación de empresas describindo os
trámites que se deben realizar.
Busca información acerca dos
diferentes trámites xerais que son
necesarios para a posta en marcha
dunha empresa ou negocio.
Páx. 94.
Cadro informativo
e a ct.6
Páx. 97.
Acts. 3 e 4
SC
IE
B3-3. Comprender as necesidades da
planificación financeira e de negocio das
empresas ligándoa á previsión da marcha
da actividade sectorial e económica
nacional.
B3-3.3 Identifica as obrigacións fiscais
das empresas segundo a actividade
sinalando o funcionamento básico de
IAE, IVE, IRPF e IS indicando as
principais diferenzas entre eles e
valorando a achega.
Explica e diferencia as obrigacións
fiscais das empresas segundo a
actividade á que se dediquen e a
función dos principais impostos. Páx. 96. Act. 2 IE
Departamento de Xeografía e Historia: Iniciación á Actividade Emprendedora e Empresarial
OUTROS ELEMENTOS DA PROGRAMACIÓN
ORIENTACIÓNS
METODOLÓXICAS
MODELOS METODOLÓGICOS PRINCIPIOS METODOLÓGICOS AGRUPAMENTO
Modelo discursivo/expositivo.
Modelo experiencial.
Talleres.
Aprendizaxe cooperativa.
Traballo por tarefas.
Traballo por proxectos.
Outros.
Actividade e experimentación.
Participación.
Motivación.
Personalización.
Inclusión.
Interacción.
Significatividade.
Funcionalidade.
Globalización.
Avaliación formativa.
Outros.
Tarefas individuais.
Agrupamento flexible.
Parellas.
Pequeno grupo.
Gran grupo.
Grupo interclase.
Outros.
Departamento de Xeografía e Historia: Iniciación á Actividade Emprendedora e Empresarial
RECURSOS PARA
A AVALIACIÓN
PROCEDEMENTOS DE AVALIACIÓN INSTRUMENTOS PARA A AVALIACIÓN SISTEMA DE CUALIFICACIÓN
Observación directa do traballo diario.
Análise e valoración de tarefas
especialmente creadas para a avaliación.
Valoración cuantitativa do avance individual
(cualificacións).
Valoración cualitativa do avance individual
(anotacións e puntualizacións).
Valoración cuantitativa do avance colectivo.
Valoración cualitativa do avance colectivo.
Outros.
Elemento de diagnóstico: rúbrica da
unidade.
Avaliación de contidos, probas
correspondentes á unidade.
Avaliación por competencias, probas
correspondentes á unidade.
Probas de avaliación externa.
Outros documentos gráficos ou textuais.
Debates e intervencións.
Proxectos persoais ou grupais.
Representacións e dramatizacións.
Elaboracións multimedia.
Outros.
Cualificación cuantitativa:
Probas de avaliación de contidos.
Cualificación cualitativa: terá como clave
para o diagnóstico a rúbrica correspondente á
unidade.
Probas de avaliación por competencias.
Observación directa.
Departamento de Xeografía e Historia: Iniciación á Actividade Emprendedora e Empresarial
CONTIDOS
TRANSVERSAIS
Comprensión lectora. A empresa en Internet é… Facebook (páxina 99).
Expresión oral e escrita. Esquema de contidos. Repasa o esencial (páxina 96). Práctica. Amplía. Autoavalíate (páxina 97).
Comunicación audiovisual. Cadros informativos (páxinas 88, 89, 90, 92, 94, 95). Figuras explicativas de contido (páxina 87, 92).
O tratamento das tecnoloxías da información e da comunicación. Aquí e agora: A empresa en Internet é: http://www.facebook.com
(páxina 85). Procura de información a través do TIC sobre contidos da unidade (páxinas 89, 95, 97).
Emprendemento. Calcular a letra do DNI (páxina 88). Distinguir entre empresario individual ou autónomo (páxina 88). Elixir entre sociedade
anónima e sociedade limitada (páxina 91).
Valores persoais. Proxecto: Árbores de decisión e Algo para avaliar as ideas? (páxina 98).
Departamento de Xeografía e Historia: Iniciación á Actividade Emprendedora e Empresarial
UNIDADE 7. As fontes de financiamento
Obxectivos curriculares da Educación Secundaria
a. Asumir responsablemente os seus deberes, coñecer e exercer os seus
dereitos no respecto aos demais, practicar a tolerancia, a cooperación e a
solidariedade entre as persoas e grupos, exercitarse no diálogo afianzando os
dereitos humanos e a igualdade de trato e de oportunidades entre mulleres e
homes, como valores comúns dunha sociedade plural e prepararse para o
exercicio da cidadanía democrática.
b. Desenvolver e consolidar hábitos de disciplina, estudo e traballo individual e
en equipo como condición necesaria para unha realización eficaz das tarefas
da aprendizaxe e como medio de desenvolvemento persoal.
c. Valorar e respectar a diferenza de sexos e a igualdade de dereitos e
oportunidades entre eles. Rexeitar a discriminación das persoas por razón de
sexo ou por calquera outra condición ou circunstancia persoal ou social.
Rexeitar os estereotipos que supoñan discriminación entre homes e mulleres,
así como calquera manifestación de violencia contra a muller.
d. Fortalecer as súas capacidades afectivas en todos os ámbitos da
personalidade e nas súas relacións cos demais, así como rexeitar a violencia,
os prexuízos de calquera tipo, os comportamentos sexistas e resolver
pacificamente os conflitos.
e. Desenvolver destrezas básicas na utilización das fontes de información para,
con sentido crítico, adquirir novos coñecementos. Adquirir unha preparación
básica no campo das tecnoloxías, especialmente as da información e a
comunicación.
f. Concibir o coñecemento científico como un saber integrado, que se estrutura
en distintas disciplinas, así como coñecer e aplicar os métodos para identificar
os problemas nos diversos campos do coñecemento e da experiencia.
g. Desenvolver o espírito emprendedor e a confianza en si mesmo, a
participación, o sentido crítico, a iniciativa persoal e a capacidade para
aprender a aprender, planificar, tomar decisións e asumir responsabilidades.
h. Comprender e expresar con corrección, oralmente e por escrito, na lingua
castelá e, si houbela, na lingua cooficial da Comunidade Autónoma, textos e
mensaxes complexas, e iniciarse no coñecemento, a lectura e o estudo da
literatura.
i. Comprender e expresarse nunha ou máis linguas estranxeiras de
maneira apropiada.
j. Coñecer, valorar e respectar os aspectos básicos da cultura e a historia
propias e dos demais, así como o patrimonio artístico e cultural.
Departamento de Xeografía e Historia: Iniciación á Actividade Emprendedora e Empresarial
PUNTO DE PARTIDA DA UNIDADE
Enfoque da unidade. Nesta unidade, os alumnos traballarán e estudarán o
que son os recursos financeiros, os produtos de aforro e financiamento
básicos e en que consiste o financiamento para emprendedores. Identificarán
as fontes de financiamento propias e alleas para o emprendedor.
Determinarán criterios de selección dos principais produtos de aforro e
compararán entre financiamento de particulares e financiamento de pemes ou
emprendedores.
O que os alumnos xa coñecen. Lvos alumnos centraron os seus esforzos no
estudo dos tipos de empresa. Estudado a elección da forma xurídica, os
principais trámites de posta en marcha da empresa e o apoio aos
emprendedores. Diferencian tipos de empresa. Identifican os trámites xerais
para pór en marcha unha empresa e coñecen medidas de apoio aos
emprendedores.
Previsión de dificultades. É posible que existan dificultades á hora de
realizar os cuestionarios que se expoñen en Pásaos á acción e á hora de
extraer as súas conclusións no apartado dedicado ao Proxecto.
Departamento de Xeografía e Historia: Iniciación á Actividade Emprendedora e Empresarial
CONTIDOS CRITERIOS DE AVALIACIÓN CURRICULARES
CONTIDOS CURRICULARES 4.º ESO CONTIDOS DA UNIDADE
BLOQUE 1. AUTONOMÍA PERSOAL,
LIDERADO E INNOVACIÓN
Autonomía e autocoñecemento. A iniciativa
emprendedora e o empresario na sociedade.
Intereses, aptitudes e motivacións persoais
para a carreira profesional.
Os valores e as habilidades do empresario.
As habilidades persoais. A creatividade e a
innovación. A responsabilidade. A autoestima. A
aversión ao risco. A tenacidade e o espírito de
superación.
As habilidades sociais. O liderado. A habilidade
negociadora.
Aplicación das habilidades sociais e persoais dunha
persoa con iniciativa emprendedora en casos
prácticos.
B1-1. Describir as calidades persoais e destrezas asociadas
á iniciativa emprendedora analizando os requirimentos dos
distintos postos de traballo e actividades empresariais.
BLOQUE 2. PROXECTO DE EMPRESA
Axudas e apoio á creación de empresas.
Axudas e apoio á creación de empresas.
Selección de información acerca das diferentes
axudas que hai para a creación de empresas.
Curiosidade por coñecer os beneficios que achegan
as empresas á sociedade.
B2-3. Realizar actividades de produción e comercialización
propias do proxecto de empresa creado aplicando técnicas
de comunicación e traballo en equipo.
Departamento de Xeografía e Historia: Iniciación á Actividade Emprendedora e Empresarial
CONTIDOS CRITERIOS DE AVALIACIÓN CURRICULARES
CONTIDOS CURRICULARES 4.º ESO CONTIDOS DA UNIDADE
BLOQUE 3. FINANZAS
Fontes de financiamento das empresas.
Externas (bancos, axudas e subvencións,
crowdfunding) e internas (accionistas,
investidores, aplicación de beneficios).
Produtos financeiros e bancarios para pemes.
Comparación.
A planificación financeira das empresas.
Estudo de viabilidade económico-financeiro.
Proxección da actividade. Instrumentos de
análises. Cocientes básicos.
Os recursos financeiros.
As fontes de financiamento propias.
As fontes de financiamento alleas.
Os produtos de aforro e financiamento básicos.
Os depósitos a prazo ou imposicións a prazo fixo.
As contas á vista remuneradas.
Os préstamos e os créditos.
Financiamento para emprendedores.
O crowdfunding.
O playfunding.
O crowdlending.
O crowdsourcing.
O business angel.
Cálculo de intereses.
Explicación das diferentes fontes de financiamento
coas que contan os emprendedores.
Clasificación das diferentes fontes de financiamento.
Comparación entre préstamo e crédito.
Curiosidade por coñecer cales son as fontes de
financiamento actuais máis interesantes para os
emprendedores.
B3-1. Describir as diferentes formas xurídicas das empresas
relacionando con cada unha delas as responsabilidades
legais dos seus propietarios e xestores así como coa
esixencias de capital.
B3-2. Identificar as fontes de financiamento das empresas
propias de cada forma xurídica incluíndo as externas e
internas valorando as máis adecuadas para cada tipo e
momento no ciclo de vida da empresa.
B3-3. Comprender as necesidades da planificación
financeira e de negocio das empresas ligándoa á previsión
da marcha da actividade sectorial e económica nacional.
Departamento de Xeografía e Historia: Iniciación á Actividade Emprendedora e Empresarial
BLOQUE 1. AUTONOMÍA PERSOAL, LIDERADO E INNOVACIÓN
CRITERIOS DE AVALIACIÓN
CURRICULARES ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE INDICADORES DE LOGRO ACTIVIDADES COMPETENCIAS
B1-1. Describir as calidades persoais e
destrezas asociadas á iniciativa
emprendedora analizando os
requirimentos dos distintos postos de
traballo e actividades empresariais.
B1-1.1. Identifica as calidades persoais,
actitudes, aspiracións e formación
propias das persoas con iniciativa
emprendedora, describindo a actividade
dos empresarios e o seu rol na xeración
de traballo e benestar social.
Sinala as habilidades sociais e
persoais dunha persoa con iniciativa
emprendedora. É capaz de aplicalas
en exercicios prácticos a si mesmo.
Páx. 111.
Iniciativa
emprendedora e
Habilidades
emprendedoras
CL
SC
IE
BLOQUE 2. PROXECTO DE EMPRESA
CRITERIOS DE AVALIACIÓN
CURRICULARES ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE INDICADORES DE LOGRO ACTIVIDADES COMPETENCIAS
B2-3. Realizar actividades de produción e
comercialización propias do proxecto de
empresa creado aplicando técnicas de
comunicación e traballo en equipo.
B2-3.3. Recompila datos sobre os
diferentes apoios á creación de empresas
tanto da contorna próxima como do
territorial, nacional ou europeo
seleccionando as posibilidades que se
axusten ao proxecto de empresa
exposto.
Selecciona información acerca das
diferentes axudas que hai para a
creación de empresas, tanto na súa
contorna próxima como no territorial,
nacional ou europeo.
Páx. 105.
Exemplo
Páx. 106.
Exemplos
Páx. 107.
Exemplos, pasa á
acción e a ct.8
Páx. 108.
Acts. 1 e 2
Páx. 109.
Acts. 4 e 5
SC
IE
Departamento de Xeografía e Historia: Iniciación á Actividade Emprendedora e Empresarial
BLOQUE 3. FINANZAS
CRITERIOS DE AVALIACIÓN
CURRICULARES ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE INDICADORES DE LOGRO ACTIVIDADES COMPETENCIAS
B3-2. Identificar as fontes de
financiamento das empresas propias de
cada forma xurídica incluíndo as externas
e internas valorando as máis adecuadas
para cada tipo e momento no ciclo de
vida da empresa.
B3-2.2. Caracteriza de forma básica as
posibilidades de financiamento do día a
día das empresas diferenciando o
financiamento externo e interna, a curto e
a longo prazo así como o custo de cada
unha e as implicacións na marcha da
empresa.
Indica as características básicas das
opcións de financiamento que teñen
as empresas.
Páx. 102. Act. 1
Páx. 103.
Acts. 2 e 3
Páx. 103.
Saber facer
Páx. 104.
Acts. 4, 5 e 6
Páx. 105. Act. 7
Páx. 107. Act. 8
Páx. 108.
Acts. 1, 2 e 3
Páx. 109.
Acts. 4 e 5
IE
B3-3. Comprender as necesidades da
planificación financeira e de negocio das
empresas ligándoa á previsión da marcha
da actividade sectorial e económica
nacional.
B3-3.1. Presenta un estudo de
viabilidade económico financeiro a medio
prazo do proxecto de empresa aplicando
condiciones reais de produtos financeiros
analizados e previsións de vendas
segundo un estudo da contorna mediante
unha aplicación informática tipo folla de
cálculo manexando cocientes financeiros
básicos.
Realiza un caso práctico de
financiamento para estudar o seu
viabilidade económica-financeira.
Páx. 110.
Proxecto IE
Departamento de Xeografía e Historia: Iniciación á Actividade Emprendedora e Empresarial
BLOQUE 3. FINANZAS (CONTINUACIÓN)
CRITERIOS DE AVALIACIÓN
CURRICULARES ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE INDICADORES DE LOGRO ACTIVIDADES COMPETENCIAS
B3-3.2. Analiza os produtos financeiros
máis adecuados de entre as entidades
financeiras da contorna para cada tipo de
empresa valorando o custo e o risco de
cada un deles e seleccionando os máis
adecuado para o proxecto de empresa.
Estuda os produtos financeiros máis
apropiados para empresas da súa
contorna ou en casos prácticos.
Páx. 103.
Acts. 2 e 3
Páx. 104. Act. 5
Páx. 108. Act. 3
IE
Departamento de Xeografía e Historia: Iniciación á Actividade Emprendedora e Empresarial
OUTROS ELEMENTOS DA PROGRAMACIÓN
ORIENTACIÓNS
METODOLÓXICAS
MODELOS METODOLÓGICOS PRINCIPIOS METODOLÓGICOS AGRUPAMENTO
Modelo discursivo/expositivo.
Modelo experiencial.
Talleres.
Aprendizaxe cooperativa.
Traballo por tarefas.
Traballo por proxectos.
Outros.
Actividade e experimentación.
Participación.
Motivación.
Personalización.
Inclusión.
Interacción.
Significatividade.
Funcionalidade.
Globalización.
Avaliación formativa.
Outros.
Tarefas individuais.
Agrupamento flexible.
Parellas.
Pequeno grupo.
Gran grupo.
Grupo interclase.
Outros.
Departamento de Xeografía e Historia: Iniciación á Actividade Emprendedora e Empresarial
RECURSOS PARA
A AVALIACIÓN
PROCEDEMENTOS DE AVALIACIÓN INSTRUMENTOS PARA A AVALIACIÓN SISTEMA DE CUALIFICACIÓN
Observación directa do traballo diario.
Análise e valoración de tarefas
especialmente creadas para a avaliación.
Valoración cuantitativa do avance individual
(cualificacións).
Valoración cualitativa do avance individual
(anotacións e puntualizacións).
Valoración cuantitativa do avance colectivo.
Valoración cualitativa do avance colectivo.
Outros.
Elemento de diagnóstico: rúbrica da
unidade.
Avaliación de contidos, probas
correspondentes á unidade.
Avaliación por competencias, probas
correspondentes á unidade.
Probas de avaliación externa.
Outros documentos gráficos ou textuais.
Debates e intervencións.
Proxectos persoais ou grupais.
Representacións e dramatizacións.
Elaboracións multimedia.
Outros.
Cualificación cuantitativa:
Probas de avaliación de contidos.
Cualificación cualitativa: terá como clave
para o diagnóstico a rúbrica correspondente á
unidade.
Probas de avaliación por competencias.
Observación directa.
Departamento de Xeografía e Historia: Iniciación á Actividade Emprendedora e Empresarial
CONTIDOS
TRANSVERSAIS
Comprensión lectora. A empresa en Internet é…Lánzanos (páxina 111).
Expresión oral e escrita. Esquema de contidos. Repasa o esencial. Práctica (páxina 108). Amplía. Autoavalíate (páxina 109).
Comunicación audiovisual. Cadros informativos (páxinas 103 e 105). Figuras explicativas de contido (páxinas 101, 102, 104 e 106).
O tratamento das tecnoloxías da información e da comunicación. Aquí e agora: A empresa en Internet é: http://www.lanzanos.com
(páxina 111). Procura de información a través do TIC sobre contidos da unidade (páxinas 107, 109 e 111).
Emprendemento. Calcular os intereses (páxina 103).
Valores persoais. Proxecto: Necesidade de recursos (páxina 110).
Departamento de Xeografía e Historia: Iniciación á Actividade Emprendedora e Empresarial
UNIDADE 8. Os impostos
Obxectivos curriculares da Educación Secundaria
a. Asumir responsablemente os seus deberes, coñecer e exercer os seus
dereitos no respecto aos demais, practicar a tolerancia, a cooperación e a
solidariedade entre as persoas e grupos, exercitarse no diálogo afianzando os
dereitos humanos e a igualdade de trato e de oportunidades entre mulleres e
homes, como valores comúns dunha sociedade plural e prepararse para o
exercicio da cidadanía democrática.
b. Desenvolver e consolidar hábitos de disciplina, estudo e traballo individual e
en equipo como condición necesaria para unha realización eficaz das tarefas
da aprendizaxe e como medio de desenvolvemento persoal.
c. Valorar e respectar a diferenza de sexos e a igualdade de dereitos e
oportunidades entre eles. Rexeitar a discriminación das persoas por razón de
sexo ou por calquera outra condición ou circunstancia persoal ou social.
Rexeitar os estereotipos que supoñan discriminación entre homes e mulleres,
así como calquera manifestación de violencia contra a muller.
d. Fortalecer as súas capacidades afectivas en todos os ámbitos da
personalidade e nas súas relacións cos demais, así como rexeitar a violencia,
os prexuízos de calquera tipo, os comportamentos sexistas e resolver
pacificamente os conflitos.
e. Desenvolver destrezas básicas na utilización das fontes de información para,
con sentido crítico, adquirir novos coñecementos. Adquirir unha preparación
básica no campo das tecnoloxías, especialmente as da información e a
comunicación.
f. Concibir o coñecemento científico como un saber integrado, que se estrutura
en distintas disciplinas, así como coñecer e aplicar os métodos para identificar
os problemas nos diversos campos do coñecemento e da experiencia.
g. Desenvolver o espírito emprendedor e a confianza en si mesmo, a
participación, o sentido crítico, a iniciativa persoal e a capacidade para
aprender a aprender, planificar, tomar decisións e asumir responsabilidades.
h. Comprender e expresar con corrección, oralmente e por escrito, na lingua
castelá e, si houbela, na lingua cooficial da Comunidade Autónoma, textos e
mensaxes complexas, e iniciarse no coñecemento, a lectura e o estudo da
literatura.
i. Comprender e expresarse nunha ou máis linguas estranxeiras de
maneira apropiada.
j. Coñecer, valorar e respectar os aspectos básicos da cultura e a historia
propias e dos demais, así como o patrimonio artístico e cultural.
k. Coñecer e aceptar o funcionamento do propio corpo e o dos outros, respectar
as diferenzas, afianzar os hábitos de coidado e saúde corporais e incorporar a
educación física e a práctica do deporte para favorecer o desenvolvemento
persoal e social. Coñecer e valorar a dimensión humana da sexualidade en
toda a súa diversidade. Valorar criticamente os hábitos sociais relacionados
coa saúde, o consumo, o coidado dos seres vivos e o medio ambiente,
contribuíndo á súa conservación e mellora.
l. Apreciar a creación artística e comprender a linguaxe das distintas
manifestacións artísticas, utilizando diversos medios de expresión e
representación.
Departamento de Xeografía e Historia: Iniciación á Actividade Emprendedora e Empresarial
72
PUNTO DE PARTIDA DA UNIDADE
Enfoque da unidade. Nesta unidade, os alumnos centraranse e traballarán
no concernente aos impostos do emprendedor. Identificarán os impostos
básicos que se aplican ás empresas e diferenciarán e describirán os tipos de
impostos que inflúen no funcionamento da empresa.
O que os alumnos xa coñecen. Os alumnos traballaron e estudado o que
son os recursos financeiros, os produtos de aforro e financiamento básicos e
en que consiste o financiamento para emprendedores. Identificaron as fontes
de financiamento propias e alleas para o emprendedor. Poden determinar
criterios de selección dos principais produtos de aforro e compararon entre
financiamento de particulares e financiamento de pemes ou emprendedores.
Previsión de dificultades. É posible que existan dificultades á hora de
realizar os cuestionarios que se expoñen en Pásaos á acción e á hora de
extraer as súas conclusións no apartado dedicado ao Proxecto.
73
CONTIDOS CRITERIOS DE AVALIACIÓN CURRICULARES
CONTIDOS CURRICULARES 4.º ESO CONTIDOS DA UNIDADE
BLOQUE 1. AUTONOMÍA PERSOAL,
LIDERADO E INNOVACIÓN
Autonomía e autocoñecemento. A iniciativa
emprendedora e o empresario na sociedade.
Intereses, aptitudes e motivacións persoais
para a carreira profesional.
Seguridade Social. Sistema de protección.
Emprego e Desemprego.
Os valores e as habilidades da persoa
emprendedora.
As habilidades persoais. A creatividade e a
innovación. A responsabilidade. A autoestima. A
aversión ao risco. A tenacidade e o espírito de
superación.
As habilidades sociais. O liderado. A habilidade
negociadora.
Aplicación das habilidades sociais e persoais dunha
persoa con iniciativa emprendedora en casos
prácticos.
Motivación por coñecer as habilidades sociais e
persoais dunha persoa con iniciativa emprendedora.
B1-1. Describir as calidades persoais e destrezas asociadas
á iniciativa emprendedora analizando os requirimentos dos
distintos postos de trabajo e actividades empresariais.
74
CONTIDOS CRITERIOS DE AVALIACIÓN CURRICULARES
CONTIDOS CURRICULARES 4.º ESO CONTIDOS DA UNIDADE
BLOQUE 3. FINANZAS
Tipos de empresa segundo a súa forma
xurídica.
A elección da forma xurídica.
Os impostos que afectan as empresas. O
calendario fiscal.
Os impostos do emprendedor.
O Imposto sobre Actividades Económicas.
O Imposto sobre o Valor Engadido.
O Imposto sobre a Renda das Persoas Físicas.
O Imposto sobre Sociedades.
Tipos impositivos do Imposto sobre Sociedades.
Outros impostos.
Uso do calendario fiscal.
Interpretación dunha factura.
Explicación das diferentes formas xurídicas que
pode adoptar unha empresa segundo a esixencia de
capital e as responsabilidades.
Explicación das diferentes obrigacións fiscais ás que
teñen que facer fronte unha empresa.
Explicación do funcionamento básico dos principais
impostos e as súas principais diferenzas.
Valoración da importancia da recadación impositiva
no sostemento dun país.
Curiosidade por coñecer que impostos recaen sobre
as persoas emprendedoras.
B3-1. Describir as diferentes formas xurídicas das empresas
relacionando con cada unha delas as responsabilidades
legais dos seus propietarios e xestores así como coas
esixencias de capital.
B3-3. Comprender as necesidades da planificación
financeira e de negocio das empresas ligándoa á previsión
da marcha da actividade sectorial e económica nacional.
75
BLOQUE 1. AUTONOMÍA PERSOAL, LIDERADO E INNOVACIÓN
CRITERIOS DE AVALIACIÓN
CURRICULARES ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE INDICADORES DE LOGRO ACTIVIDADES COMPETENCIAS
B1-1. Describir as calidades persoais e
destrezas asociadas á iniciativa
emprendedora analizando os
requirimentos dos distintos postos de
traballo e actividades empresariais.
B1-1.1. Identifica as calidades persoais,
actitudes, aspiracións e formación
propias das persoas con iniciativa
emprendedora, describindo a actividade
dos empresarios e o seu rol na xeración
de traballo e benestar social.
Sinala as habilidades sociais e
persoais dunha persoa con iniciativa
emprendedora. É capaz de aplicalas
en exercicios prácticos a si mesmo.
Páx. 123.
Iniciativa
emprendedora e
habilidades
emprendedoras
CL
SC
IE
76
BLOQUE 3. FINANZAS
CRITERIOS DE AVALIACIÓN
CURRICULARES ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE INDICADORES DE LOGRO ACTIVIDADES COMPETENCIAS
B3-1. Describir as diferentes formas
xurídicas das empresas relacionando con
cada unha delas as responsabilidades
legais dos seus propietarios e xestores
así como coas esixencias de capital.
B3-1.1. Distingue as diferentes formas
xurídicas das empresas relacionándoo
coas esixencias de capital e
responsabilidades que é apropiado para
cada tipo.
Explica as diferentes formas xurídicas
que pode adoptar unha empresa
segundo a esixencia de capital e as
responsabilidades. Páx. 121. Act. 5 IE
B3-3. Comprender as necesidades da
planificación financeira e de negocio das
empresas ligándoa á previsión da marcha
da actividade sectorial e económica
nacional.
B3-3.3 Identifica as obrigacións fiscais
das empresas segundo a actividade
sinalando o funcionamento básico de
IAE, IVE, IRPF e IS indicando as
principais diferenzas entre eles e
valorando a achega.
Explica as diferentes obrigacións
fiscais ás que ten que facer fronte
unha empresa. Explica en que
consiste o funcionamento básico dos
principais impostos e as súas
principais diferenzas.
Páx. 115.
Pasa á acción
Páx. 116.
Exemplo. e
acts. 3 e 4
Páx. 118.
Saber facer
e act. 5
Páx. 119.
Tipos de IVE
e acts. 6 e 7
Páxs. 120 e 121.
Acts. 1, 2 e 3
Páx. 121. Act. 4
Páx. 122.
Os tipos de IVE
IE
SC
77
OUTROS ELEMENTOS DA PROGRAMACIÓN
ORIENTACIÓNS
METODOLÓXICAS
MODELOS METODOLÓGICOS PRINCIPIOS METODOLÓGICOS AGRUPAMENTO
Modelo discursivo/expositivo.
Modelo experiencial.
Talleres.
Aprendizaxe cooperativa.
Traballo por tarefas.
Traballo por proxectos.
Outros.
Actividade e experimentación.
Participación.
Motivación.
Personalización.
Inclusión.
Interacción.
Significatividade.
Funcionalidade.
Globalización.
Avaliación formativa.
Outros.
Tarefas individuais.
Agrupamento flexible.
Parellas.
Pequeno grupo.
Gran grupo.
Grupo interclase.
Outros.
78
RECURSOS PARA
A AVALIACIÓN
PROCEDEMENTOS DE AVALIACIÓN INSTRUMENTOS PARA A AVALIACIÓN SISTEMA DE CUALIFICACIÓN
Observación directa do traballo diario.
Análise e valoración de tarefas
especialmente creadas para a avaliación.
Valoración cuantitativa do avance individual
(cualificacións).
Valoración cualitativa do avance individual
(anotacións e puntualizacións).
Valoración cuantitativa do avance colectivo.
Valoración cualitativa do avance colectivo.
Outros.
Elemento de diagnóstico: rúbrica da
unidade.
Avaliación de contidos, probas
correspondentes á unidade.
Avaliación por competencias, probas
correspondentes á unidade.
Probas de avaliación externa.
Outros documentos gráficos ou textuais.
Debates e intervencións.
Proxectos persoais ou grupais.
Representacións e dramatizacións.
Elaboracións multimedia.
Outros.
Cualificación cuantitativa:
Probas de avaliación de contidos.
Cualificación cualitativa: terá como clave
para o diagnóstico a rúbrica correspondente á
unidade.
Probas de avaliación por competencias.
Observación directa.
79
CONTIDOS
TRANSVERSAIS
Comprensión lectora. A empresa en Internet é…Yahoo! (páxina 123).
Expresión oral e escrita. Esquema de contidos. Repasa o esencial. Práctica (páxina 120). Amplía. Autoavalíate (páxina 121).
Comunicación audiovisual. Cadros informativos (páxinas 117 e 118). Figuras explicativas de contido (páxinas 114 e 116).
O tratamento das tecnoloxías da información e da comunicación. Aquí e agora: A empresa en Internet é: http://www.yahoo.com
(páxina 123). Procura de información a través do TIC sobre contidos da unidade (páxinas 120, 121 e 122).
Emprendemento. Usar o calendario fiscal (páxina 103).
Valores persoais. Proxecto: Interpretar unha factura (páxina 122).
80
RÚBRICAS
UNIDADE 1. O itinerario formativo e profesional
Estándares de aprendizaxe Niveis de adquisición Cualificación
(máximo 4) Etapa Indicadores de logro En vías de adquisición
(1) Adquirido (2) Avanzado (3) Excelente (4)
B1-1.1. Identifica as súas
propias fortalezas e
debilidades e
relaciónaas con
aquilo ao que se
quere dedicar nun
futuro.
Realiza unha análise
da súa
personalidade,
comportamento,
habilidades,
aspiracións, logros e
metas.
Establece a relación
entre personalidade
e vocación a partir
do modelo de
Holland.
Realiza os exercicios
encamiñados a
coñecerse pero sen
extraer conclusións.
Identifica as súas
calidades persoais,
actitudes, habilidades e
aspiracións e relaciónaas
con aquilo ao que lle
gustaría dedicarse no
futuro.
Mostra interese pola
relación entre
personalidade e vocación
e como unha debe influír
na outra. Identifica as
súas calidades persoais,
actitudes, habilidades e
aspiracións e relaciónaas
con aquilo ao que lle
gustaría dedicarse no
futuro. Explica a relación
entre realizar un traballo
vocacional e o benestar.
Exprésase cunha
linguaxe adecuada.
Aplica o modelo de
Holland para establecer a
relación entre
personalidade e vocación
e busca información
sobre el. Valora como
inflúe a personalidade na
vocación e recoñece a
conveniencia de enfocar
o itinerario cara á
vocación. Identifica as
súas calidades persoais,
actitudes, habilidades e
aspiracións e relaciónaas
con aquilo ao que lle
gustaría dedicarse no
futuro. Explica a relación
entre realizar un traballo
vocacional e o benestar.
Se expresa cunha
linguaxe adecuada e
engade exemplos ás
súas explicacións.
81
Estándares de aprendizaxe Niveis de adquisición Cualificación
(máximo 4) Etapa Indicadores de logro En vías de adquisición
(1) Adquirido (2) Avanzado (3) Excelente (4)
B1-1.2. Recoñece a
importancia de
coñecer unha
profesión que gusta.
Identifica os
sectores laborais e
as profesións
asociadas a el.
Utiliza Internet no
proceso de procura
de emprego.
Recoñece a importancia
de coñecer unha
profesión que gusta e
identifícaa.
Identifica o sector laboral
que lle gusta e busca as
profesións que se
asocian a el. Recoñece
que Internet é unha
ferramenta útil para a
procura e oferta de
emprego.
Interésase polo emprego
2.0. Identifica o sector
laboral que lle gusta e
busca as profesións que
se asocian a el.
Relaciona as calidades
persoais coas destrezas
asociadas a cada
profesión e trasládao á
súa situación persoal.
Recoñece que Internet é
unha ferramenta útil para
a procura e oferta de
emprego e identifica
algún dos portais de
procura de emprego.
Investiga a través de
Internet as diferentes
áreas de actividade
profesional do sector que
elixe, os tipos de
empresa que as
desenvolven e os
diferentes postos de
traballo en cada unha
delas. Relaciona os
requirimentos para o
desempeño profesional
en cadá un deles coas
súas calidades persoais.
Recoñece que Internet é
unha ferramenta útil para
a procura e oferta de
emprego e identifica
algún dos portais de
procura de emprego.
Valora a importancia de
ter as cousas claras á
hora de buscar emprego.
Exprésase utilizando
unha linguaxe adecuada
e engade exemplos.
82
Estándares de aprendizaxe Niveis de adquisición Cualificación
(máximo 4) Etapa Indicadores de logro En vías de adquisición
(1) Adquirido (2) Avanzado (3) Excelente (4)
B1-3.1. Identifica as
alternativas para
elixir un itinerario
académico e
profesional ao
terminar a ESO.
Recoñece un
itinerario e
profesional.
Recoñece os itinerarios
formativos e profesionais
pero necesita axuda para
interpretalos.
Recoñece e interpreta os
itinerarios formativos e
profesionais.
Relaciónaos son a súa
situación persoal e
explica cal seguiría.
Interésase pola
elaboración dos
itinerarios formativos e
profesionais. Identifica o
seu itinerario en función
da súa personalidade e
as súas calidades.
Deseña un proxecto de
carreira profesional
propia relacionando as
posibilidades da contorna
coas calidades e
aspiracións persoais
valorando a opción do
autoemprego e a
necesidade de formación
ao longo da vida.
Deseña un proxecto de
carreira profesional
propia e toma decisións
sobre o seu itinerario vital
propio; relaciona as
posibilidades da contorna
coas calidades e
aspiracións persoais
valorando a opción do
autoemprego e a
necesidade de formación
ao longo da vida. Busca
información en Internet
sobre o traballo que lle
gustaría desempeñar e
organiza esa información
para elaborar un
esquema que reflicta os
itinerarios a seguir.
Exprésase utilizando
unha linguaxe adecuada
acompañando as súas
explicacións con
exemplos e emitindo
xuízos críticos.
CUALIFICACIÓN GLOBAL (MÁXIMO 12)
CLAVE DE INTERPRETACIÓN: 3 A 4 PUNTOS: Insuficiente; 5 A 7 PUNTOS: Suficiente; 8 A 10 PUNTOS: Notable; 11 A 12 PUNTOS: Excelente.
83
TEMPORALIZACIÓN:
1ª TRIMESTRE: Temas do 1ao 3
2ª TRIMESTRE: Temas do 4 ao 6
3º TRIMESTRE: Temas 7 e 8
CRITERIOS METODOLÓXICOS XERAIS
A finalidade do sistema escolar nos niveis obrigatorios é a de proporcionar unha formación
cultural básica a toda a poboación e o mesmo tempo educar aos adolescentes nos valores democráticos
que fagan posible a súa participación consciente na sociedade da que forman parte.
A programación consta de diversos tipos de actividades:
Actividades iniciais ou de exploración de ideas. Convén facer explícitas as ideas previas do alumnado
como punto de partida para a construción de novos coñecementos e para que os e as estudantes podan
ser conscientes do seu progreso e, en consecuencia, podan potencialo.
Actividades de reestruturación. Actividades orais ou escritas coas que se pretende proporcionar nova
información que permitan superar as limitacións iniciais.
Actividades de aplicación. Son aquelas nas que o alumnado traslada os novos coñecementos adquiridos á
explicación dos novos problemas sociais, históricos e xeográficos cos que se enfronta.
Actividades de revisión e avaliación, con elas preténdese contrastar os progresos acadados desde as
actividades iniciais, facendo conscientes aos escolares da súa propia aprendizaxe.
MATERIAIS E RECURSOS DIDÁCTICOS.
O material básico para o traballo dos alumnos é o libro de texto de Iniciación á Actividade Emprendedora e
Empresaria da Ed. Santillana (Serie Emprende). Xunto a este instrumento os alumnos contarán tamén cos
seguintes materias: vídeos didácticos, coleccións de diapositivas, mapas murais históricos e xeográficos,
libros e guías didácticas adaptadas a este ciclo, documentos e textos.
A AVALIACIÓN INICIAL E CRITERIOS DE AVALIACIÓN
PROCEDEMENTOS E INSTRUMENTOS DE AVALIACIÓN
O sistema de avaliación está en consonancia cos cambios na metodoloxía. Os alumnos deben ter un papel
importante no proceso avaliador porque, coa súa participación poden percibir os avances da súa
aprendizaxe e deixarán de considerar a cualificación como un premio ou unha sanción. O proceso de
avaliación será o seguinte:
Avaliación inicial ou diagnóstica, para coñecer os conceptos dos alumnos que debemos corrixir e poder
personalizar a súa educación.
84
Avaliación formativa ou do proceso, na que se trata de avaliar o traballo cotián por medio dunha ficha de
observación e de exames. O caderno do alumno coverterase nun instrumento importante para este tipo
de avaliación no Primeiro Ciclo da ESO.
Avaliación sumativa ou global, onde se recollen as anotacións da ficha de observación, os resultados dos
exames e os traballos que realicen na casa.
Procedementos para a realización da avaliación inicial:
Na segunda quincena do mes de setembro, o Departamento pasará aos alumnos/as dos
diferentes cursos unha proba xeral de nivel onde mostren os seus coñecementos previos da
materia da área de CCSS, así como a súa capacidade para a expresión escrita, razoamento,..
As probas serán realizadas polo Departamento tendo en conta o material didáctico dos alumnos
e as programacións dos cursos anteriores.
Estas probas realizaranse seguindo o modelo das competencias. Entendemos por
competencias educativas o que dí o Real decreto 1631/2006 do 29 de decembro ( BOE do
5 de xaneiro de 2007) que establece que as competencias básicas son “aquelas que debe ter
desenvolto un xoven ou unha xoven ao finalizar o ensino secundario para poder conseguir a súa
realización personal, exercer a cidadanía activa, incorporarse á vida adulta de xeito satisfactorio e
ser capaz de desenvolver unha aprendizaxe permanente ao longo da vida.” Estas competencias son as
seguintes: comunicación lingüística, competencia matemática, competencia no coñecemento e
interacción co mundo físico, competencia dixital, competencia social e cidadá; competencia cultural e
artística, competencia para aprender a aprender e autonomía e iniciativa persoal.
A avaliación inicial centrarase nas competencias lingüísticas, na matemática, na cultural e
artística, na competencia dixital e na interacción co mundo físico, evidentemente adaptadas aos contidos
específicos das áreas de Ciencias Sociais.
Ao comenzo de cada Unidade didáctica os membros do Departamento realizaran novas probas
iniciais, mais específicas, aos alumnos/as co fin de adaptar o seu traballo e a programación a realidade da
aula.
A avaliación na Secundaria Obrigatoria: Instrumentos, procedementos, criterios de corrección e
criterios de cualificación.
É necesario propor unha serie de aclaración co fin de unificar conceptos sobre este apartado tan
importante do proceso de ensino-aprendizaxe.
Enténdese por avaliación o proceso de toma de decisións mediante o análise da información
recollida. Segundo o momento en que se fai e a súa finalidade aceptamos a existencia de tres tipos:
inicial, formativa e sumativa.
Sobre a avaliación inicial xa fixemos fincapé no apartado anterior, pero agora debemos entrar na
avaliación formativa e sumativa. Estas prodúcense ao longo do curso de xeito continuo, se ben por ser
contidos nuns casos diferentes e noutros sen un carácter especificamente continuo, poden ser
85
parcelada. De aí que teñamos tres avaliacións que poden ser analizadas tanto en conxunto como
individualmente.
Para realizar un proceso avaliativo correcto debemos ter en conta os seguintes puntos:
1) Que criterios de avaliación temos ( con carácter xeral están recollidos nos correspondentes currículos).
2) Que instrumentos de avaliación vamos a utilizar ( as ferramentas: exercicios escritos, orais,
cadernos, actividades, traballos,…).
3) Que procedemento seguiremos con estes instrumentos (secuencia, temporalización). O resultado
destos instrumentos deben ser cualificados, xeralmente de forma numérica. Buscamos así ver o
grao de logro dos obxectivos previstos.
4) Para que o punto anterior teña sentido, necesitamos duns criterios tanto de corrección (en cada
instrumento de avaliación) como de cualificación explicitan as pautas a seguir despois da análise da
información recollida mediante os criterios de corrección: valor-ponderación- dos distintos aspectos a
avaliar, así como o valor- ponderación- dos distintos instrumentos de avaliación).
En consecuencia vamos a centrarnos nos Instrumentos de avaliación, procedementos de
avaliación e criterios de cualificación, xa que os criterios de avaliación aparecen junto coas
competencias e o procedemento de avaliación inicial aparece no epígrafe anterior.
Instrumentos de avaliación na secundaria
A cualificación do alumnado basearase nos seguintes instrumentos e en consonancia
coas Competencias Básicas, obxectivos (conceptuais, procedimentales e actitudinais) e principios
metodolóxicos desenvolvidos na programación da materia e concretados para iso nos criterios de
avaliación deseñados e en conformidade sempre coas súas capacidades.
a) Conceptos:
A comprensión e asimilación dos obxectivos conceptuais programados. Isto comprobarase a través
de:
• controis orais ou escritos,
• preguntas de clase,
• exercicios,
• seguimento continuado das lecturas encomendadas
• dedicación e interese polos contidos da materia.
b) Procedementos:
• Caderno de traballo.- Peza básica para supervisar o nivel de control de orde e
organización do alumno no Primeiro Ciclo da ESO. Controlásese tanto a súa limpa e
organizada resentación, como a realización nel de todas as tarefas encomendadas.
• Expresión oral e escrita.
86
• Lectura e traballo dos libros indicados durante o curso. Comprensión progresiva da lectura
de devanditos libros e realización correcta das actividades encomendadas en relación cos
mesmos.
• A consecución dos obxectivos procedimentais programados na materia, a través de
traballos, controis, lecturas e exercicios realizados en clase ou fóra dela, sempre en
relación cos criterios de avaliación programados.
c) Actitudes:
• Respecto entre os compañeiros.
• Limpeza do aula como lugar común.
• Coidado, organización e limpeza do seu propio material de traballo.
• Respecto ao profesor.
• Comportamento.
• Participación e interese na clase.
• Interese por aprender e adquirir as competencias básicas.
• Interese nas lecturas, nas súas actividades e na consecución dos obxectivos marcados
para o curso.
• O grao de consecución dos obxectivos actitudinais programados para a materia e,
por conseguinte, dos criterios de avaliación relacionados con eles.
Procedementos de avaliación na secundaria
Os instrumentos anteriormente descritos serán valorados nuns casos dun xeito continuo e
noutros dentro de cada unha das avaliacións.
O grao de interese e participación e o caderno de clase ten unha avaliación continuada,
valorando ou penalizando a súa evolución durante o curso. O Caderno de clase terase en conta no
Primeiro Ciclo da ESO.
O resto de instrumentos son utilizados con diferentes graos de intensidade en cada avaliación.
Como mínimo en cada avaliación utilizaremos os instrumentos do seguinte xeito:
1) Realizáranse como mínimo dúas probas escritas por avaliación.
2) Como mínimo dúas actividades por Unidade Didáctica. Poden ser en aula ou para casa.
3) Haberá como mínimo un traballo por avaliación. Entendemos por traballo todas aquelas
actividades que implican busca de información, planificación, organización e presentación. Estos traballos
poderán ser realizados en diferentes soportes (papel, soporte dixital, multimedia,….).
4) A plantilla de observación do profesor debe recoller en cada avaliación algún elemento avaliable sobre
intervención do alumno/a na clase, grao de interese, participación,…
87
As lecturas son voluntarias e como tal so poden ser avaliadas ao final do proceso. Serán un
máximo de tres ( unha por avaliación).
Criterios de corrección en secundaria
Os instrumentos antes citados serán corrixidos de forma númerica entre 0 e 10 puntos. Para
obter unha cualificación positiva o alumno/a deberá obter unha cualificación media mínima de 5 puntos
en cada uns dos instrumentos, agás as probas escritas que teñen unha corrección específica.
As probas escritas serán avaliadas a partir de 3 puntos e a nota media das mesmas para ser
consideradas positivas deben ter unha cualificación de 5 puntos ou mais.
CRITERIOS DE CUALIFICACIÓN EN SECUNDARIA.
En cada avaliación obteremos unha cualificación, resultado da corrección dos instrumentos
anteriormente citados e que dun xeito sumativo se expresa como segue:
Para cada avaliación:
Probas escritas + actividades + Actitude na Aula
Un alumno será avaliado negativamente cando:
a) O resultado do antes exposto sexa inferior a 5 puntos.
b) Cando un alumno/a non realice as actividades ou traballos de cada avaliación.
c) Cando un alumno/a non realice as probas escritas.
d) Cando un alumno/a non realice ningunha proba escrita, actividades ou traballos.
Aqueles alumnos/as que teñan unha avaliación negativa deberán facer probas de recuperación para
cada avaliación. Estas constarán de:
a) Recuperación das probas escritas.
b) Facer os traballos e actividades non realizadas durante a avaliación ou avaliadas
negativamente.
A nota da recuperación será:
- O resultado de: proba escrita + actividades
- O que quedara pendente de superar ( probas escritas e actividades) + o aprobado previamente
na avaliación.
Cualificación Final:
Media aritmética das avaliacións.
88
Aqueles alumnos/as que non acaden os 5 puntos terán unha proba extraordinaria no mes de setembro.
Si nesta proba acadan os 5 puntos ou mais será considerada superada a materia.
MEDIDAS DE ATENCIÓN Á DIVERSIDADE
A extensión da escolaridade obrigatoria e a estrutura da Educación Secundaria Obrigatoria intensifican a diversidade nos centros: aumentan as diferencias na orixe e traxectoria escolar do alumnado e varían, sobre todo, as expectativas ante o sistema educativo. Por isto é fundamental unha maior atención aos diversos intereses, capacidades e motivacións.
A presente programación contempla esta atención ás diferencias individuais dos alumnos en diversos planos: desde a programación dos contidos e as actividades e desde a selección dos materiais empregados.
A atención á diversidade na programación dos conceptos, procedementos e actitudes: Como se referiu anteriormente, o contido preséntase claramente diferenciado en dous niveis: a
información básica e os desenvolvementos monográficos. Esta diferenciación ou dobre nivel en que se estrutura cada tema permite administrar os contidos en diversas doses en función dos intereses, aprendizaxes previos e expectativas do alumnado. Aqueles contidos que non se consideran imprescindibles para a consecución dos obxectivos/capacidades por parte dos alumnos separan se dos que son esenciais mediante un tratamento diferenciado.
La atención á diversidade na programación das actividades: As actividades constitúen un excelente instrumento de atención ás diferencias individuais dos
alumnos. En función do nivel de dificultade, por un lado, e do tipo de obxectivos que persigan, por outro, pódense adaptar a diversas capacidades, diversos intereses e diversas motivacións. Atención á diversidade nos materiais utilizados. A selección dos materiais utilizados na aula ten tamén unha grande importancia á hora de atender ás diferencias individuais no conxunto dos alumnos e alumnas.
Como material esencial debe considerarse o libro base. O uso de materiais de reforzo ou ampliación, tales como os cadernos monográficos, permite atender á diversidade en función dos obxectivos que nos queiramos fixar. Por conseguinte, estableceremos unha serie de obxectivos que persigan a atención ás diferencias individuais dos alumnos e alumnas, e seleccionaremos os materiais curriculares complementarios que nos axuden a acadar eses obxectivos.
Por outra parte, este Departamento queda ao total dispor do Departamento de Orientación e da
Dirección do centro para colaborar en calqueira actividade que tanto un como a outra lle propoñan en
relación coa atención á diversidade.
PROBAS DE PENDENTES E ACTIVIDADES DE REFORZO
Non hai alumnado coa materia pendente.
89
ACTIVIDADES EXTRAESCOLARES
Aprioristicamente o Departamento de Ciencias Sociais. Xeografía e Historia do C.P.I. Pecalama e
encargado da docencia desta materia, non plantexa a celebración de ningunha actividade extraescolar
durante o presente curso. A pesar disto, non é óbvice para que si durante o devir do mesmo xurdiran
actividades puntuais, que se consideren de interese para o desenvolvemento educativo dos alumnos e
alumnas, serán realizadas previa aprobación do centro e do Consello Escolar. Asemade, os compoñentes
do Seminario tamén se comprometen, en aras a un ensino de calidade, a participar con cantas actividades
sexan planificadas polos outros Departamentos do centro.
PLAN LECTOR
O do Departamento de Ciencias Sociais, consciente da importancia que no proceso de ensinanza
aprendizaxe ten a correcta lectura comprensiva dos textos, tentará fomentar o hábito de lectura entre o
alumnado e, asemade, a capacidade lectora do mesmo. Para tal fin traballará dende unha tripla
perspectiva, a saber:
- Estableceremos unhas lecturas obrigatorias de libros e/ou textos (sobre as que os alumnos e alumnas
terán que facer pequenas tarefas)
.-Tentaremos que toda lectura que se realice nas aulas sexa levada a cabo polos discentes en voz alta.
-Asumiremos na súa integridade o proxecto lector que foi elaborado e aprobado no C.P.I. Pecalama.
PLAN DAS TIC
Conscientes da crecente importancia das Tic no proceso de ensinanza aprendizaxe, o Departamento de
Ciencias Sociais tentará impulsar o emprego das distintas ferramentas informáticas das que se dispón o
noso centro. Para elo utilizarase, cada sexa convinte, a aula tic coa que contamos no CPI Pecalama así como
a aula de informática (para procurar información, realizar repasos e para a redacción dos traballos que os
discentes deberán realizar ao longo do curso).
Paralelamente os membros deste departamento empregaremos diferentes materiais dixitais como apoio á
nosa labor explicativa. Ditos materias terán diferente procedencia pois se ben uns serán obtidos dende as
editorias outros serán de confección propia.
TEMAS TRANSVERSAIS
- Educación para a Paz. Os alumnos/as deben adquirir actitudes pacíficas e valorar positivamente o
coñecemento doutras culturas, etnias e relixións, apreciando tanto a propia liberdade como a dos demais.
Tamén fomentar o diálogo como vía na resolución de conflitos é un obxectivo básico da educación.
90
Análise dos conflictos bélicos e étnicos como feitos que deben ser evitados.
Estudo das transformacións e tensións nas relacións internacionais.
Estudo das organizacións supranacionais e das non gobernamentais na defensa da paz e a cooperación cos pobos máis desfavorecidos.
Elaboración de xuízos críticos sobre os acontecementos políticos, económicos e sociais.
Estudo da formación da democracia como forma de goberno en moitos países europeos ao longo da historia, dende Atenas Clásica ata o mundo actual.
Valoración da importancia dos dereitos humanos e da igualdade entre as persoas. - Educación ética e cívica. . Trátase dun tema esencial, cuxo tratamento estará sempre guiado polo
propósito da consecución de valores éticos baseados na democracia, a tolerancia e a participación cidadá.
Asemade, é necesario que estes valores contribúan a que valoren criticamente a realidade e, sobre todo,
consigan que fagan os seus comportamentos coherentes cos principio que teñan construído.
Estudo dos problemas éticos ao longo da historia especialmente os que atanguen ao mundo actual: carreira armamentística, desigualdades norte-sur, áreas dependentes, emigración, racismo, etc.
Análise do funcionamento das institucións democráticas galegas, españolas, europeas e internacionais.
Toma de conciencia dos proxectos éticos contemporáneos: dereitos humanos, pacifismo, feminismo, ecoloxismo, etc.
Elaboración de informes e participación en debates sobre cuestións problemáticas da vida cotiá que levan consigo posicións éticas diferenciadas: situacións de marxinalidade, violencia social, drogodependencia, etc.
Análise dos novos valores das sociedades postindustriais e da súa repercusión na calidade de vida.
Busca de actitudes cívicas e democráticas ante o coñecemento de situacións sociais conflitivas. - Educación para la igualdade de oportunidades entre ambos sexos. A discriminación en función do sexo
aparece nos máis variados ambientes. Pretendemos inculcar valores de respecto e tolerancia que eliminen
este tipo de diferenciación na sociedade en todos os ambientes, desde a familia ata o traballo. A escola
debe ter un papel activo na loita contra este tipo de discriminación. Particularmente, faise preciso evitar
expresións, modelos ou exemplos que leven unha carga de discriminación sexista así como aqueles
prexuízos, case sempre inconscientes, que poidan dar lugar a diferentes comportamentos e valoracións
segundo se trate de alumnos/as.
Estudio da loita da muller polos seus dereitos: voto, educación, traballo remunerado, etc.
Elaboración de análises críticas sobre a igualdade dos seres humanos.
Análise de fontes históricas sobre a vida e as actuacións das mulleres nas distintas etapas, acontecementos históricos e movementos artísticos: Exipto, Grecia, Roma, a Europa feudal e moderna, revolución francesa, revolución industrial, guerras mundiais, investigación científica, actuacións políticas, etc.
Elaboración de xuízos críticos sobre a marxinación da muller nalgunhas sociedades actuais. - Educación ambiental. O respecto e o coidado do entorno débese referir ao hábitat no que nos movemos.
Neste senso, o coidado debe partir do lugar máis concreto ao máis xeral.
Análise das consecuencias ambientais das actividades económicas.
Desenvolvemento de actitudes en prol dun desenvolvemento sostible e de prácticas de aforro enerxético.
Estudo da importancia do desenvolvemento e da utilización das enerxías renovables.
Realización de debates sobre as consecuencias medioambientais que poden derivarse de acontecementos políticos, económicos ou científicos: conflitos bélicos, explotación abusiva de recursos naturais, etc.
Estudio da historia de sociedades non occidentais en Asia, o mundo islámico, África e América Latina.
Realización de sinxelas investigacións sobre temas políticos e sociais referidos a estes pobos.
91
Elaboración de xuízos críticos ante feitos sociais de discriminación: os refuxiados, a inmigración, o integrismo relixioso, os conflictos étnicos, etc.
Análise crítico sobre o colonialismo e as súas repercusións actuais na pobreza dos países subdesenvolvidos.
Desenvolvemento de actitudes cívicas de tolerancia e respecto cara manifestacións culturais distintas das occidentais.
- Educación para a saúde e a educación sexual. Debemos crear no alumnado uns hábitos de saúde física e
mental que permitan un desenvolvemento persoal san, un aprecio do corpo e o seu benestar, unha mellora
calidade de vida e unhas relacións interpersoais baseadas no desenvolvemento da autoestima das persoas.
Neste senso, débese incidir especialmente nas negativas consecuencias do consumo de drogas, así como no
alcohol e no tabaco, por tratarse dun problema que está afectando a un gran número de rapaces.
En canto a educación sexual debe incidir tanto na afectividade como nos problemas de saúde que pode
comportar unha sexualidade non responsable. Sobre todo, é preciso darlles a coñecer a sexualidade en
canto a actividade de comunicación plena entre as persoas, cos seus aspectos sociais e psicolóxicos.
Estudo de enfermidades do presente e do pasado que teñen a súa orixe na falla de hixiene e protección.
- Educación viaria. Basicamente en dous medios: na cidade e na estrada. Trátase de inculcar condutas
respectuosas coas normas de circulación, expoñendo as consecuencias negativas que se poden derivar do
seu incumprimento.
Realización de debates sobre as consecuencias e repercusións das condutas contrarias ás normas de tráfico cando se trate os temas dos transportes.
- Educación para o consumidor. Nosa sociedade está baseada no consumo con campañas publicitarias moi
agresivas. Os alumnos/as aprenderán a valorar as súas necesidades para satisfacer aquelas que sexan
realmente necesarias.
Análise crítico sobre a sociedade de consumo que se desenvolve a partir do século XX. - Educación para o lecer. Dispoñer de oportunidades para disfrutar do ocio constitúe un dereito
fundamental que contribúe á mellora da calidade de vida xa que, entre outras, axuda a mellorar a
autonomía persoal en diversas facetas da vida diaria ( física, funcional, cognitiva, afectiva, social ).
Valoración dos beneficios que supoñen para o tempo de ocio coñecer a nosa riqueza medioambiental e os principais parques nacionais, naturais, reservas e monumentos naturais existentes.
Valoración do disfrute de gozar do noso patrimonio e artístico.
AVALIACIÓN DA PROGRAMACIÓN
A programación exposta constitúe un documento marco no que se definen uns medios didáctico –
educativos cos que se pretenden acadar unhas metas académicas. Como documento marco debe estar, e
estará, aberto ao seu estudo, análise e valoración ao longo do presente curso para así observar o seu grado
de adecuación e cumprimento. Durante as reunións que se desenvolverán semanalmente, o Departamento
comprobará a consecución do determinado no presente documento e irá tomando as medidas oportunas
para ir corrixindo as dificultades e desviacións que se podan propor durante o desenvolvemento da nosa
92
tarefa educativa. Ao final de curso, na derradeira reunión deste Departamento, desenvolverase un estudo
xeral do documento que agora se está a deseñar coa finalidade de adoptar as decisións máis convintes para
tentar camiñar cara a excelencia educativa .
Programación didáctica para as materias do Departamento de Xeografía e Historia do CPI Pecalama de
Tordoia para o curso 2017-18, proposta polo propio Departamento con data 11 de setembro de 2017.
Asdo. Francisco Pérez Otero
Xefe de Departamento