IES. XELMÍREZ I
SANTIAGO DE COMPOSTELA
ECONOMÍA. PROGRAMACIÓN
CURRICULAR 4º ESO 1º BACHARELATO 2º BACHARELATO
CURSO 2016/2017
IES. XELMÍREZ I DEPARTAMENTO DE ECONOMÍA
1
ÍNDICE:
CAPÍTULO I. ECONOMÍA 4º ESO
4
1)INTRODUCIÓN
4
2) CONTRIBUCIÓN AO DESENVOLVEMENTO DAS COMPETENCIAS CLAVE
2.1) OBXETIVOS.-
2.1.1) OBXETIVOS XERAIS DA ESO
2.1.2) OBXETIVOS PARTICULARES.
2.2) TEMPORALIZACIÓN
2.3) PROGRAMACION DA MATERIA
2.3.1) CONTIDOS, CRITERIOS DE AVALIACIÓN, ESTÁNDARES
APRENDIZAXE
2.3.2) GRAO MÍNIMO DE CONSECUCIÓN DE CADA ESTANDAR
5
5
5
6
7
8
16
3) CONCRECIÓNS METODOLÓXICAS:
3.1) METODOLOXÍAS
3.2) VALORACIÓN DAS PROBAS AVALIABLES
22
23
4) MATERIAIS E RECURSOS
23
5) CRITERIOS DE AVALIACION E CUALIFICACIÓN
23
6) INDICADORES DO LOGRO PARA AVALIAR O PROCESO DE ENSINO
25
7) ORGANIZACIÓN DAS ACTIVIDADES DE SEGUIMENTO DE MATERIAS
PENDENTES
26
8) ORGANIZACIÓN DE PROCEDEMENTOS PARA ACREDITAR OS
COÑECEMENTOS
26
9) DESEÑO DA AVALIACION INICIAL
26
10) MEDIDAS DE ATENCION A DIVERSIDADE
27
11) ELEMENTOS TRANSVERSAIS
27
12) ACTIVIDADES COMPLEMENTARIAS
27
13) MECANISMOS DE REVISIÓN
28
14) PROGRAMACIÓN PARA ALUMNOS CON TDAH
28
IES. XELMÍREZ I DEPARTAMENTO DE ECONOMÍA
2
CAPÍTULO II. ECONOMÍA 1º BACHARELATO 29
1) INTRODUCIÓN 29
2) OBXECTIVOS
2.1. OBXECTIVOS PARTICULARES DE ECONOMÍA 1
29
30
3) PROGRAMACIÓN : ( contidos, criterios de avaliación, estándares de aprendizaxe
avaliables )
31
4) GRAO MÍNIMO DE CONSECUCIÓN DE CADA ESTANDAR E
INSTRUMENTOS DE AVALIACIÓN
41
5) TEMPORALIZACIÓN 45
6) CONCRECIÓNS METODOLÓXICAS 45
7) MATERIAIS E RECURSOS 46
8) CRITERIOS DE AVALIACIÓN E CUALIFICACIÓN 46
9) INDICADORES DO LOGRO PARA AVALIAR O PROCESO EDUCATIVO 48
10) ORGANIZACIÓN DE PROCEDEMENTOS PARA ACREDITAR OS
COÑECEMENTOS
49
11) DESEÑO DA AVALIACIÓN INICIAL 49
12) MEDIDAS DE ATENCIÓN A DIVERSIDADE 49
13) ELEMENTOS TRANSVERSAIS 49
14) ACTIVIDADES COMPLEMENTARIAS 49
15) MECANISMOS DE REVISIÓN E MODIFICACIÓN DA PROGRAMACIÓN 50
16) ENSINANZA DE ADULTOS. ADAPTACIÓN DA PROGRAMACIÓN 50
IES. XELMÍREZ I DEPARTAMENTO DE ECONOMÍA
3
CAPÍTULO III. ECONOMÍA DA EMPRESA 2º BACHARELATO 52
1) INTRODUCIÓN 52
2) OBXECTIVOS
2.1. OBXECTIVOS XERAIS DO BACHARELATO
2.2. OBXECTIVOS PARTICULARES DA ASIGNATURA
53
54
3) PROGRAMACIÓN : ( contidos, criterios de avaliación, estándares de aprendizaxe
avaliables )
54
4) GRAO MÍNIMO DE CONSECUCIÓN DE CADA ESTANDAR E
INSTRUMENTOS DE AVALIACIÓN
62
5) TEMPORALIZACIÓN 66
6) CONCRECIÓNS METODOLÓXICAS 67
7) MATERIAIS E RECURSOS 67
8) CRITERIOS DE AVALIACIÓN E CUALIFICACIÓN 67
9) INDICADORES DO LOGRO PARA AVALIAR O PROCESO EDUCATIVO 69
10) ORGANIZACIÓN DE PROCEDEMENTOS PARA ACREDITAR OS
COÑECEMENTOS
70
11) DESEÑO DA AVALIACIÓN INICIAL 70
12) MEDIDAS DE ATENCIÓN A DIVERSIDADE 70
13) ELEMENTOS TRANSVERSAIS 70
14) ACTIVIDADES COMPLEMENTARIAS 71
15) MENCANISMOS DE REVISIÓN E MODIFICACIÓN DA PROGRAMACIÓN
DIDÁCTICA
71
16) ANEXO. PROGRAMACIÓN ENSINANZAS ADULTOS
16.1. ADAPTACIÓN CRITERIOS CUALIFICACIÓN
16.2. RELACIÓN DE U.D. SEGÚN PROGRAMACIÓN LOE
72
74
17) PROGRAMACIÓN PARA ALUMNOS CON TDAH 85
IES. XELMÍREZ I DEPARTAMENTO DE ECONOMÍA
4
CAPÍTULO I. ECONOMÍA 4º E.S.O. 1) INTRODUCIÓN.-
A formación en economía faise necesaria nun contexto globalizado, no que as relacións entre os
axentes económicos e sociais son cada día máis complexas.
A consideración do comportamento económico das persoas na procura da satisfacción das súas
necesidades, así como da produción e da organización dos bens e os servizos necesarios, e da
distribución dos recursos escasos facilitan a compresión da realidade social.
Calquera persoa necesita coñecer as regras básicas que explican os acontecementos económicos
e a linguaxe específica utilizada por economistas e medios de comunicación para analizar eses
feitos.
O estudo da economía axuda a percibir e a coñecer o mundo, e posibilita analizar e afondar nas
relacións humanas, facilita a comprensión dos conceptos utilizados habitualmente na análise
económica e empresarial, serve para potenciar destrezas de razoamento, abstracción e
interrelación, e proporciona ferramentas para examinar de xeito crítico a sociedade. E contribúe
tamén a desenvolver a curiosidade intelectual, a capacidade analítica, o rigor e a amplitude de
perspectivas á hora de indagar no coñecemento de variables como o crecemento, a pobreza, a
educación, a saúde, a riqueza, o ambiente, etc. Proporciona importantes coñecementos
matemáticos e estatísticos, habilidades de comunicación oral e escrita para explicar e transmitir
ideas e conclusións, con argumentos e evidencias empíricas, sentido da ética e respecto polo ser
humano, así como unha intensa capacidade de traballo, tanto individual como en equipo.
O enfoque empregado pola economía na resolución dos problemas sociais distínguea das
restantes ciencias sociais.
A grande transcendencia social da economía queda reflectida na súa contribución ao fomento da
mellora na calidade de vida, ao progreso e ao benestar social. Os coñecementos económicos
teñen cada día mais valor, pola importancia de contar cunha cidadanía formada e pola relevancia
dunha boa administración dos recursos públicos, así como a súa contribución o sentido da iniciativa
e espírito emprendedor.
A asignatura de economía será impartida polo departamento de Economía do IES Xelmirez I de
Santiago de Compostela. Este departamento está composto por tres profesores. Dous profesores
imparten na quenda de diurno, nos cursos de 4º da ESO, 1º Bac. e 2º Bac; e unha profesora en
nocturno economía en
A materia de Economía de 4º da ESO distribúese en seis bloques:
Bloque 1 ("Ideas económicas básicas") recóllense aspectos relativos aos principios económicos, á
terminoloxía propia e á metodoloxía da ciencia económica.
Bloque 2 ("Economía e empresa") analízase o papel e o funcionamento do/da axente de empresas
na economía.
Bloque 3 ("Economía persoal") está dedicado ao estudo da transcendencia das decisións
económicas na vida das persoas.
Bloque 4 ("Economía e ingresos e gastos do Estado") repasa o papel estatal no funcionamento
económico a través da análise dos seus ingresos e gastos.
Bloque 5 ("Economía e tipos de xuro, inflación e desemprego") repásanse os aspectos máis
salientables da economía financeira e a súa repercusión na actividade económica e o nivel de
emprego.
IES. XELMÍREZ I DEPARTAMENTO DE ECONOMÍA
5
Bloque 6 ("Economía internacional" ) fai un breve repaso do funcionamento do sector exterior da
economía con especial fincapé nas repercusións da integración económica e a globalización
2) CONTRIBUCIÓN AO DESENVOLVEMENTO DAS COMPETENCIAS CLAVE.
2.1.) OBXECTIVOS.-
2.1.1) Obxectivos xerais da educación secundaria obrigatoria. (art.10, Dto. 86)
A educación secundaria obrigatoria contribuirá a desenvolver nos alumnos e nas alumnas as
capacidades que lles permitan:
a) Asumir responsablemente os seus deberes, coñecer e exercer os seus dereitos no respecto
ás demais persoas, practicar a tolerancia, a cooperación e a solidariedade entre as persoas e os
grupos, exercitarse no diálogo, afianzando os dereitos humanos e a igualdade de trato e de
oportunidades entre mulleres e homes, como valores comúns dunha sociedade plural, e prepararse
para o exercicio da cidadanía democrática.
b) Desenvolver e consolidar hábitos de disciplina, estudo e traballo individual e en equipo, como
condición necesaria para unha realización eficaz das tarefas da aprendizaxe e como medio de
desenvolvemento persoal.
c) Valorar e respectar a diferenza de sexos e a igualdade de dereitos e oportunidades entre
eles. Rexeitar a discriminación das persoas por razón de sexo ou por calquera outra condición ou
circunstancia persoal ou social. Rexeitar os estereotipos que supoñan discriminación entre homes
e mulleres, así como calquera manifestación de violencia contra a muller.
d) Fortalecer as súas capacidades afectivas en todos os ámbitos da personalidade e nas súas
relacións coas demais persoas, así como rexeitar a violencia, os prexuízos de calquera tipo e os
comportamentos sexistas, e resolver pacificamente os conflitos.
e) Desenvolver destrezas básicas na utilización das fontes de información, para adquirir novos
coñecementos con sentido crítico. Adquirir unha preparación básica no campo das tecnoloxías,
especialmente as da información e a comunicación.
f) Concibir o coñecemento científico como un saber integrado, que se estrutura en materias, así
como coñecer e aplicar os métodos para identificar os problemas en diversos campos do
coñecemento e da experiencia.
g) Desenvolver o espírito emprendedor e a confianza en si mesmo, a participación, o sentido
crítico, a iniciativa persoal e a capacidade para aprender a aprender, planificar, tomar decisións e
asumir responsabilidades.
h) Comprender e expresar con corrección, oralmente e por escrito, na lingua galega e na lingua
castelá, textos e mensaxes complexas, e iniciarse no coñecemento, na lectura e no estudo da
literatura.
i) Comprender e expresarse nunha ou máis linguas estranxeiras de maneira apropiada.
l) Coñecer, valorar e respectar os aspectos básicos da cultura e da historia propias e das outras
persoas, así como o patrimonio artístico e cultural. Coñecer mulleres e homes que realizaran
achegas importantes á cultura e á sociedade galega, ou a outras culturas do mundo.
m) Coñecer e aceptar o funcionamento do propio corpo e o das outras persoas, respectar as
diferenzas, afianzar os hábitos de coidado e saúde corporais, e incorporar a educación física e a
práctica do deporte para favorecer o desenvolvemento persoal e social. Coñecer e valorar a
dimensión humana da sexualidade en toda a súa diversidade. Valorar criticamente os hábitos
IES. XELMÍREZ I DEPARTAMENTO DE ECONOMÍA
6
sociais relacionados coa saúde, o consumo, o coidado dos seres vivos e o medio ambiente,
contribuíndo á súa conservación e á súa mellora.
n) Apreciar a creación artística e comprender a linguaxe das manifestacións artísticas,
utilizando diversos medios de expresión e representación.
ñ) Coñecer e valorar os aspectos básicos do patrimonio lingüístico, cultural, histórico e artístico
de Galicia, participar na súa conservación e na súa mellora, e respectar a diversidade lingüística e
cultural
como dereito dos pobos e das persoas, desenvolvendo actitudes de interese e respecto cara ao
exercicio deste dereito.
o) Coñecer e valorar a importancia do uso da lingua galega como elemento fundamental para o
mantemento da identidade de Galicia, e como medio de relación interpersoal e expresión de
riqueza cultural nun contexto plurilingüe, que permite a comunicación con outras linguas, en
especial coas pertencentes á comunidade lusófona.
2.1.2.) Obxectivos particulares da asignatura de Economía de 4º da ESO.-
Obx. EC. 1. Integrar o concepto de economía como ciencia doa elección. Identificar os principais
axentes económicos, a súa actuación y las relaciones entre eles. Valorar criticamente el impacto de
las acciones de los axentes económicos sobre el entorno.
Obx. EC.2. Adquirir y empregar vocabulario económico con precisión y rigor, de modo que permita
coñecer, valorar e interpretar la realidade económica y social que nos rodea.
Obx. EC.3. Describir la importancia da empresa e o emprendemento no proceso de creación de
riqueza dunha sociedade.
Obx. EC.4. Identificar as consecuencias das actividades empresariais para a propia empresa, os
seus traballadores e a sociedade no seu conxunto.
Obx. EC.5. Coñecer, controlar y xestionar as variables de ingresos e gastos dun orzamento persoal
e saber decidir con racionalidade entre distintas alternativas económicas da vida persoal e
relacionalas co benestar propio social.
Obx. EC.6. Analizar o papel do diñeiro no funcionamento da sociedade. Valorar o aforro como
medio para alcanzar os logros persoais.
Obx. EC.7. Explicar o papel do sector público, como garante do marco de actuación e como axente
económico. Valorar criticamente os efectos da súa actuación ou ausencia d actuación respecto da
igualdade e o benestar dunha sociedade.
Obx. EC.8. Diagnosticar los efectos de la inflación como elemento distorsionador das decisións que
toman os axentes económicos na sociedade.
Obx. EC.9. Analizar las características principais do mercado de traballo, as políticas de emprego e
valorar as oportunidades que presenta.
Obx. EC.10. Coñecer e valorar as ventaxas que supón o comercio internacional, así como os
costes que implica no desenvolvemento de algúns países..
Obx. EC.11. Buscar, seleccionar, comprender y valorar noticias económicas procedentes de
distintas fontes.
Obx. EC.12. Realizar tarefas en grupo e participar nos debates cunha actitude construtiva, crítica e
tolerante, fundamentando adecuadamente as opinións e valorando o diálogo como unha vía
necesaria para a solución dos problemas económicos
IES. XELMÍREZ I DEPARTAMENTO DE ECONOMÍA
7
2.2.) TEMPORALIZACIÓN
UNIDADES DIDÁCTICAS POR SESIÓNS:
UNIDADES
DIDÁCTICAS
DESCRIPCIÓN OBXECTIVOS TEMPORALIZACIÓN
UD1
UD2
A Economía. Ciencia útil
Producción e Crecemento
EC1, EC2,
EC11, EC12
6-8 sesións lectivas 1º
trimestre
6-8 Sesións lectivas 1º
trimestre
UD3
UD4
Mercados e Empresa
A Empresa e o seu contexto
EC1, EC2,
EC3, EC4,
EC11, EC12
8-10 Sesións lectivas 1º
trimestre.
8-10 sesións lectivas 1º
trimestre
UD5
UD6
UD7
Planificación Financeira
Saude Financeira
O diñeiro e as súas formas
EC2, EC5,
EC6, EC11,
EC12
8-10 sesións lectivas 2º
trimestre.
8-10 Sesións lectivas 2º
trimestre
6-8 sesións lectivas 2º
trimestre.
UD8
UD9
UD10
Produción e Prezos
O mercado de traballo.
As Contas do Estado
EC2, EC6,
EC7, EC8,
EC11, EC12
EC9
EC5
6-8 sesions lectivas 2º
trimestre
8-10 sesións lectivas 3º
trimestre
8-10 sesións lectivas 3º
trimestre
UD11
UD12
O Comercio Internacional e a UE.
A Globalización e os Desequilibrios
da Economía
EC2, EC10,
EC11, EC12
8-10 sesions lectivas 3º
trimestre.
4-6 sesións lectivas 3º
trimestre
IES. XELMÍREZ I DEPARTAMENTO DE ECONOMÍA
8
2.3.) PROGRAMACION DA MATERIA.-
As competencias clave establecidas no decreto 86/2015, Resolución do 27/7/15, e recollidas na
presente programación, desenvolveranse a través dos contidos das unidades didácticas do libro
de texto de Economía de 4º da ESO, da editorial Mc-Graw.
2.4.) PROGRAMACION 4º DA ESO. DECRETO 86/2015 DO 25 DE XUÑO.
Economía. 4º de ESO
Obxectivos Contidos Criterios de avaliación Estándares de
aprendizaxe
Competencias
clave
Bloque 1. Ideas económicas básicas
A
d
f
B1.1. Economía como
ciencia: actividade
económica e sociedade.
B1.2. Principios na toma de
decisións económicas.
B1.3. Escaseza, elección e
asignación de recursos.
Custo de oportunidade.
B1.1. Explicar a
economía como
ciencia social e
valorar o impacto
permanente das
decisións económicas
na vida das persoas.
ECB1.1.1. Recoñece a
escaseza de recursos e
a necesidade de elixir e
tomar decisións como
as claves dos problemas
básicos de calquera
economía, e comprende
que todas as eleccións
supoñen renunciar a
outras alternativas e que
todas as decisións teñen
consecuencias.
CCL
CSC
ECB1.1.2. Distingue
formas de analizar e
resolver problemas
económicos, e identifica
as súas vantaxes, os
seus inconvenientes e
as súas limitacións.
CAA
CD
F
h
o
B1.4. O método na
economía: modelos
económicos.
B1.5. Fronteira de
posibilidades de
produción.
B1.2. Identificar a
terminoloxía
económica básica e o
uso dos modelos
económicos, e
familiarizarse con
eles.
ECB1.2.1. Comprende e
utiliza correctamente
termos da área da
economía.
CCL
ECB1.2.2. Diferencia entre
economía positiva e
economía normativa.
CAA
CSC
ECB1.2.3. Representa e
analiza graficamente o
custo de oportunidade
mediante a fronteira de
posibilidades de
produción.
CD
CMCCT
A
f
e
B1.6. Proceso produtivo e
factores produtivos.
B1.7. Sectores da actividade
B1.3. Analizar as
características
principais do proceso
ECB2.2.1. Analiza os
tipos de factores
produtivos e as
relacións entre
CMCCT
CSC.
IES. XELMÍREZ I DEPARTAMENTO DE ECONOMÍA
9
Economía. 4º de ESO
Obxectivos Contidos Criterios de avaliación Estándares de
aprendizaxe
Competencias
clave
económica. produtivo. produtividade,
eficiencia e tecnoloxía.
ECB2.2.2. Identifica os
sectores económicos,
así como os seus retos
e as súas
oportunidades.
CD
CSC
Bloque 2. Economía e empresa
A
b
e
m
B2.1. A empresa e o/a
empresario/a.
B2.2. Elementos, funcións e
obxectivos da empresa.
B2.3. Clases de empresas.
B2.4. Formas xurídicas da
empresa.
B2.1. Describir os tipos
de empresas e as
formas xurídicas das
empresas, e
relacionar con cada
unha coas súas
esixencias de capital
e as
responsabilidades
legais dos/das
propietarios/as e
xestores/as, así como
as interrelacións das
empresas no seu
contorno inmediato.
ECB2.1.1. Distingue as
formas xurídicas das
empresas e relaciónaas
coas esixencias de
capital para a súa
constitución e coas
responsabilidades legais
para cada tipo.
CMCCT
CSIEE
ECB2.1.2. Identifica e
valora as formas
xurídicas de empresas
máis apropiadas en
cada caso, en función
das características
concretas, aplicando o
razoamento sobre
clasificación das
empresas.
CAA
CD
ECB2.1.3. Distingue os
tipos de empresas e de
empresarios/as que
actúan no seu ámbito,
así como a forma de
interactuar co seu
contorno máis próximo
e os efectos sociais e
ambientais, positivos e
negativos, que se
observan.
CSIEE
CSC
E
f
B2.7. Fontes de
financiamento das
empresas. Novas formas
de financiamento.
B2.3. Identificar as
fontes de
financiamento das
empresas.
ECB2.3.1. Explica as
posibilidades de
financiamento das
empresas e diferencia o
financiamento externo e
o interno, a curto e a
longo prazo, así como o
CCL
CD
CMCCT
IES. XELMÍREZ I DEPARTAMENTO DE ECONOMÍA
10
Economía. 4º de ESO
Obxectivos Contidos Criterios de avaliación Estándares de
aprendizaxe
Competencias
clave
custo de cada unha e
as implicacións na
marcha da empresa.
E
f
B2.8. Ingresos e custos da
empresa: clasificación.
B2.9. Resultados da
empresa.
B2.4. Determinar, para
un caso sinxelo, a
estrutura de ingresos
e custos dunha
empresa, calculando
o seu beneficio.
ECB2.4.2. Distingue os
ingresos e os custos
dunha empresa, calcula
o seu beneficio ou a
súa perda, aplicando
razoamentos
matemáticos, e
interpreta os
resultados.
CD
CMCCT
A
e
f
B2.10. Obrigas fiscais das
empresas.
B2.5. Diferenciar os
impostos que afectan
as empresas e a
importancia do
cumprimento das
obrigas fiscais.
ECB2.5.1. Identifica as
obrigas fiscais das
empresas segundo a
súa forma xurídica e as
actividades, e sinala o
funcionamento básico
dos impostos e as
principais diferenzas
entre eles.
CD
CMCCT
ECB2.5.2. Valora a
achega que para a
riqueza nacional supón
a carga impositiva que
soportan as empresas.
CSC
Bloque 3. Economía persoal
D
e
f
B3.1. Orzamento persoal.
Control de ingresos e
gastos.
B3.2. Xestión do orzamento.
Obxectivos e prioridades.
B3.1. Realizar un
orzamento persoal
distinguindo entre os
tipos de ingresos e
gastos, e controlar o
seu grao de
cumprimento e as
posibles necesidades
de adaptación.
ECB3.1.1. Elabora un
orzamento ou plan
financeiro persoal,
identificando os
ingresos e os gastos
integrantes, e realiza o
seu seguimento.
CAA
CD
CMCCT
ECB3.1.2. Utiliza
ferramentas
informáticas na
preparación e
desenvolvemento dun
orzamento ou plan
financeiro
personalizado.
CAA
CD
CMCCT
IES. XELMÍREZ I DEPARTAMENTO DE ECONOMÍA
11
Economía. 4º de ESO
Obxectivos Contidos Criterios de avaliación Estándares de
aprendizaxe
Competencias
clave
ECB3.1.3 Manexa
gráficos de análise que
permiten comparar
unha realidade
personalizada coas
previsións establecidas.
CAA
CD
CMCCT
A
d
m
B3.3. Planificación
económico-financeira:
necesidades económicas
nas etapas da vida.
B3.2. Decidir con
racionalidade ante as
alternativas
económicas da vida
persoal, e
relacionalas co
benestar propio e
social.
ECB3.2.1. Comprende as
necesidades de
planificación e do
manexo de asuntos
financeiros ao longo da
vida. Esa planificación
vincúlase á previsión
realizada en cada
etapa, de acordo coas
decisións tomadas e a
marcha da actividade
económica nacional.
CAA
CSIEE
A
f
B3.4. Aforro e
endebedamento. Os plans
de pensións.
B3.5. Risco e diversificación.
B3.3. Expresar unha
actitude positiva cara
ao aforro, e empregar
o aforro como medio
para alcanzar
diversos obxectivos.
ECB3.3.1. Recoñece
e explica a
relevancia do aforro
e do control do
gasto.
CAA
CSC
ECB3.3.2. Analiza as
vantaxes e
inconvenientes do
endebedamento,
valorando o risco e
seleccionando a
decisión máis axeitada
para cada momento.
CAA
CSC
A
b
e
f
g
B3.6. O diñeiro.
B3.7. Contratos financeiros:
contas e tarxetas de débito
e crédito.
B3.8. Relacións no mercado
financeiro: información e
negociación.
B3.9. Implicacións dos
contratos financeiros.
Dereitos e
responsabilidades dos/das
consumidores/as no
mercado financeiro.
B3.4. Recoñecer o
funcionamento básico
do diñeiro e
diferenciar os tipos de
contas bancarias e de
tarxetas emitidas
como medios de
pagamento, e valorar
a oportunidade do
seu uso con garantías
e responsabilidade.
ECB3.4.1. Comprende os
termos fundamentais e
describe o
funcionamento das
contas na operativa
bancaria.
CCL
CMCCT
ECB3.4.2. Valora e
comproba a necesidade
de interpretar as
cláusulas dos contratos
bancarios para coñecer
os dereitos e as obrigas
que se derivan delas,
así como a importancia
CCL
CAA
CD
IES. XELMÍREZ I DEPARTAMENTO DE ECONOMÍA
12
Economía. 4º de ESO
Obxectivos Contidos Criterios de avaliación Estándares de
aprendizaxe
Competencias
clave
de operar en condicións
de seguridade cando se
empregan
procedementos
telemáticos.
ECB3.4.3. Recoñece a
capacidade de
negociación coas
entidades financeiras e
analiza os
procedementos de
reclamación ante estas.
CAA
CD
ECB3.4.4. Identifica e
explica as modalidades
de tarxetas bancarias,
así como os elementos
e os procedementos
que garanten a
seguridade na súa
operativa.
CCL
CD
CMCCT
E
f
g
B3.10. O seguro como
medio para a cobertura de
riscos. Tipoloxía de
seguros.
B3.5. Coñecer o
concepto de seguro e
a súa finalidade.
ECB3.5.1. Identifica,
describe e clasifica os
tipos de seguros
segundo os riscos ou
as situacións adversas
nas etapas da vida.
CAA
CCL
CMCCT
Bloque 4. Economía e ingresos e gastos do Estado
A
b
e
f
g
ñ
B4.1. Orzamentos públicos:
ingresos e gastos do
Estado.
B4.1. Recoñecer e
analizar a
procedencia das
principais fontes de
ingresos e gastos do
Estado, e interpretar
gráficos onde se
amose esa
distribución.
ECB4.1.1. Identifica as
vías de onde proceden
os ingresos do Estado,
así como as principais
áreas dos gastos do
Estado, e comenta as
súas relacións.
CMCCT
CSC
ECB4.1.2. Analiza e
interpreta datos e
gráficos de contido
económico
relacionados cos
ingresos e os gastos do
Estado.
CD
CMCCT
ECB4.1.3. Distingue nos
ciclos económicos o CMCCT
IES. XELMÍREZ I DEPARTAMENTO DE ECONOMÍA
13
Economía. 4º de ESO
Obxectivos Contidos Criterios de avaliación Estándares de
aprendizaxe
Competencias
clave
comportamento dos
ingresos e dos gastos
públicos, así como os
efectos que se poden
producir ao longo do
tempo.
CSC
ECB4.1.4. Describe o
contido dos orzamentos
públicos e argumenta a
necesidade de prever
os ingresos e os
gastos, e controlar a
súa execución.
CCL
CSC
A
e
f
B4.2. A débeda pública e o
déficit público.
B4.2. Diferenciar e
explicar os conceptos
de débeda pública e
déficit público.
ECB4.2.1. Comprende e
expresa as diferenzas
entre os conceptos de
débeda pública e déficit
público, así como a
relación que se produce
entre eles.
CCL
CMCCT
A
c
d
e
f
B4.3. Desigualdades
económicas e distribución
da renda.
B4.3. Determinar o
impacto para a
sociedade da
desigualdade da
renda e estudar as
ferramentas de
redistribución da
renda.
ECB4.3.1. Coñece e
describe os efectos da
desigualdade da renda
e os instrumentos de
redistribución desta.
CCL
CMCCT
CSC
ECB4.3.2. Interpreta
gráficos representativos
da distribución da renda
CAA
CD
CMCCT
Bloque 5. Economía e tipos de xuro, inflación e desemprego
A
c
e
f
B5.1. Tipos de xuro.
B5.2. Inflación.
B5.3. Consecuencias dos
cambios nos tipos de xuro
e inflación.
B5.4. Desemprego:
clasificación e
consecuencias.
B5.1. Diferenciar as
magnitudes de tipos
de xuro, inflación e
desemprego, analizar
as relacións entre
elas e interpretar
datos e gráficos
vinculados con esas
magnitudes.
ECB5.1.1. Describe as
causas da inflación e
valora as súas
principais repercusións
económicas e sociais.
CCL
CSC
ECB5.1.2. Explica o
funcionamento dos
tipos de interese e as
consecuencias da súa
variación para a
marcha da economía.
CCL
CMCCT
CSC
ECB5.1.3. Valora e CD
IES. XELMÍREZ I DEPARTAMENTO DE ECONOMÍA
14
Economía. 4º de ESO
Obxectivos Contidos Criterios de avaliación Estándares de
aprendizaxe
Competencias
clave
interpreta datos e
gráficos de contido
económico
relacionados cos tipos
de xuro, inflación e
desemprego.
CMCCT
A
c
e
f
B5.5. Causas do
desemprego e políticas
contra o desemprego. O
desemprego en Galicia.
B5.6. Perspectivas da
ocupación.
B5.2. Valorar opcións
de políticas
macroeconómicas
para facer fronte ao
desemprego.
ECB5.2.1. Describe as
causas do desemprego
e valora as súas
principais repercusións
económicas e sociais.
CCL
CMCCT
CSC
ECB5.2.2. Analiza os
datos de desemprego
en España e as
políticas contra o
desemprego.
CD
CSC
ECB5.2.3. Investiga e
recoñece vieiros e
tendencias de
emprego.
CAA
CD
Bloque 6. Economía internacional
A
e
f
m
B6.1. Globalización
económica.
B6.2. Comercio
internacional.
B6.3. Integración económica
e monetaria europea.
B6.4. Economía e ambiente:
sustentabilidade.
B6.1. Valorar o impacto
da globalización
económica, do
comercio
internacional e dos
procesos de
integración
económica na
calidade de vida das
persoas e no
ambiente.
ECB6.1.1. Valora o grao
de interconexión das
economías de todos os
países do mundo e
aplica a perspectiva
global para emitir
xuízos críticos.
CAA
CSC
ECB6.1.2. Explica as
razóns que xustifican o
intercambio económico
entre países e que
inflúen nel.
CCL
CSC
ECB6.1.3. Analiza e
presenta
acontecementos
económicos
contemporáneos no
contexto da
globalización e o
comercio internacional.
CAA
CD
CSC
ECB6.1.4. Recoñece e
enumera vantaxes e
inconvenientes do
proceso de integración
CCL
CD
CSC
IES. XELMÍREZ I DEPARTAMENTO DE ECONOMÍA
15
Economía. 4º de ESO
Obxectivos Contidos Criterios de avaliación Estándares de
aprendizaxe
Competencias
clave
económica e monetaria
da Unión Europea.
ECB6.1.5. Reflexiona
sobre os problemas
ambientais e a súa
relación co impacto
económico
internacional, e analiza
as posibilidades dun
desenvolvemento
sustentable.
CAA
CSC
IES. XELMÍREZ I DEPARTAMENTO DE ECONOMÍA
16
2.3.2) GRAO MÍNIMO DE CONSECUCIÓN DE CADA ESTANDAR
ESTANDAR
AVALIABLE
GRAO MÍNIMO DE CONSECUACIÓN DE
CADA ESTANDAR
INSTRUMENTO DE AVALIACIÓN U.D
ECB1.1.1
ECB1.1.2
ECB1.2.1
ECB1.2.2
ECB1.2.3
ECB1.3.1
ECB1.3.2
BLOQUE 1
Comprender a escaseza de recursos
como limitación na toma de decisións e
valorar o coste da renuncia de outras
alternativas.
Plantexamento das tres preguntas claves
na economía ante a escaseza de recursos
e os modelos económicos como resposta
as preguntas.
Distinguir entre macroeconomía e
microeconomía
Valorar a relación entre o que é e o que
debe ser.
Representar a gráfica e explicar a
situación da máxima ocupación dos
recursos
Entender a propiedade dos factores
básicos de produción e a súa relación de
intercambio entre familias e as empresas
Coñecer as posibilidades de intercambio
entre as familias e as empresas.
Entender a gráfica da FPP e calcular os
custes de oportunidade.
Identificar os modelos definidos polas
respostas os problemas básicos.
Diferencias as decisións nunha empresa
hotelera e no sector do turismo.
Diferencias entre como é a realidade
económica e como debería ser.
Representa a grafica da FPP
Entender a importancia da propiedade
dos recursos productivos e papel que
xogan as familias no fluxo circular da
renda.
Representar o fluxo de renda
UD1
UD 2
IES. XELMÍREZ I DEPARTAMENTO DE ECONOMÍA
17
ESTANDAR
AVALIABLE
GRAO MÍNIMO DE CONSECUACIÓN DE
CADA ESTANDAR
INSTRUMENTO DE AVALIACIÓN U.D
ECB2.1.1.
ECB2.1.2.
ECB2.1.3.
ECB2.2.1.
ECB2.3.1
ECB2.4.1.
ECB2.4.2.
BLOQUE 2
Diferenciar as opcións xurídicas para la
constitución de empresas
Valorar as ventaxas e inconvenientes dos
distintos tipos de empresas para casos
concretos
Identifica as duas caras do mercado,
oferta, demanda e comprende a lei que
rixe o funcionamento.
Identificar a financiación da empresa e o
destiño e aplicación da mesma.
Elaboración dunha táboa de costes e
ingresos para a determinación do
beneficio
Coñecemento dos impostos como obrigas
fiscais para o financiar os servizos
públicos
Importancia do IS na riqueza nacional.
Procedemento de constitución dunha
empresa.
Cadro comparativo das características
da cada empresa
Representar gaficamente a relación de
intercambio comercial entre consumidor
e vendedor.
Diferenciar entre recursos propios e
alleos, tendo en conta o seu custe.
Representación gráfica das curvas de
costes
Exemplo de IRPF e de IS.
E consciente e coñece as principais
obrigas fiscais e sociais da empresa
UD3
UD4
IES. XELMÍREZ I DEPARTAMENTO DE ECONOMÍA
18
AVALIABLE
ESTANDAR
ECB3.1.1.
ECB3.1.2..
ECB3.1.3
ECB3.2.1.
ECB3.3.1.
ECB3.3.2.
ECB3.4.1.
ECB3.4.2.
ECB3.4.3.
ECB3.4.4.
ECB3.5.1.
GRAO MÍNIMO DE CONSECUACIÓN DE
CADA ESTANDAR
BLOQUE 3
Plan de tesorería persoal para trinta dias
Realiza unha folla excell
Gráfico dun plan de financiamento nunha
folla excell
Valorar a importancia da planificación
financeira para a toma de decisións
Importancia do aforro e o control do gasto
.
Valora as ventaxas e inconvenientes do
endebedamento e o risco na toma de
decisións
Coñece das formulas matemáticas da
capitalización bancaria.
Coñece do engano das preferentes como
mostra da historia bancaria deste pais.
Elementos de negociación cas entidades
financeiras.
Relación das tarxetas bancarias mais
utilizadas.
Coñece as posibilidades de contratos de
seguros que amparan o risco dos bancos
INSTRUMENTO DE AVALIACIÓN
Elaborar a través dunha folla excell un
orzamento persoal identificando os
ingresos e os gastos.
Coñece distintas ferramentas
informáticas e matemáticas na
elaboración dos orzamentos.
Sabe analizar os datos gráficos e extraer
conclusións.
E consciente da necesidade de levar a
cabo un control das finanzas, e de ter en
conta o futuro nas decisións.
Coñece as distintas posibilidades de
inversión diferenciando liquidez, risco e
rendabilidade.
Comprende a necesidade da avaliación
das débedas para conseguir seguridade
financeira.
Recoñece os distintos tipos de depósitos
bancarios e as operacións bancarias
habituais.
Mostra interese na necesidade de leer
os contratos financeiros antes de
firmalos
É consciente dos dereitos e obrigas dos
clientes nas relacións cos bancos.
Coñece do funcionamento dos distintos
tipos de tarxetas bancarias.
Relación dos seguros bancarios.
U.D
UD5
UD6
UD7
IES. XELMÍREZ I DEPARTAMENTO DE ECONOMÍA
19
ESTANDAR
AVALIABLE
GRAO MINIMO DE CONSECUACION DE
CADA ESTANDAR
INSTRUMENTO DE AVALIACION U.D
ECB4.1.1.
ECB4.1.2.
ECB4.1.3.
ECB4.2.1.
ECB4.2.2.
ECB4.2.3
BLOQUE 4.
Influencia da inflación na economía.
Variación dos tipos de interese e a política
monetaria.
Representar graficamente as variacións
da inflación, do tipo de interese e do
desemprego
Causas do desemprego
Políticas contra o desemprego.
Tendencias do mercado laboral
Recoñecer a inflación como unha das
principais variables macro.
Coñece o concepto de tipo de interese e
a súa relación ca marcha da economía.
Entende a relación entre as tres
variables.
Valora a relación entre emprego e
formación.
Entende a importancia do Estado na
oferta de oportunidades laborais.
Coñece dos cambios que estanse
producindo no mercado laboral.
Presentar exemplos de políticas sociais.
UD8
IES. XELMÍREZ I DEPARTAMENTO DE ECONOMÍA
20
ESTANDAR
AVALIABLE
GRAO MINIMO DE CONSECUACION
DE CADA ESTANDAR
INSTRUMENTO DE AVALIACION U.D
ECB5.1.1.
ECB5.1.2.
ECB5.1.3.
ECB5.1.4.
ECB5.2.1.
ECB5.3.1
ECB5.3.2
ECB5.3.3
BLOQUE 5
Coñecemento dos impostos e das taxas
como ingresos do Estado e a súa
distribución para os servizos públicos
Gastos e ingresos nos orzamentos
públicos.
Análise da recadación de impostos nos
diferentes momentos do ciclo económico
Elaboración dun orzamento publico
municipal por capítulos
A importancia do cumprimento da lei
orzamentaria na elaboración dos
orzamentos para evitar os
desequilibrios.
A desigualdade como obxectivo a
correxir polo Estado a través dos
orzamentos públicos
Analizar graficamente a participación da
Xunta nos ingresos do estado.
Analiza a distribución da riqueza
nacional por territorios
Explica as diferentes partidas de ingreso e
gasto do Estado
Analiza o orzamento do teu concello
Presenta unha noticia sobre a variación
dos ingresos públicos en función do ciclo
económico
Presentación dun orzamento municipal
Gráfica da evolución do déficit e da
débeda publica.
Presentar exemplos de políticas sociais.
Entender a corresponsabilidade fiscal do
territorio para a cohesión social.
Escala comparativa de aportación de cada
comunidade o PIB.
UD9
UD10
IES. XELMÍREZ I DEPARTAMENTO DE ECONOMÍA
21
ESTANDARES
AVLALIABLES
GRAO MÍNIMO DE CONSECUCIÓN
DE CADA ESTANDAR
INSTRUMENTOS DE AVALIACIÓN U.D.
ECB6.1.1.
ECB6.1.2.
ECB6.1.3..
ECB6.1.4.
ECB6.1.5.
BLOQUE 6.
Importancia da interconexión na
economía
Entende a escaseza de recursos e a
ventaxa relativa como xustificación
do intercambio comercial.
Os tratados de libre comercio
Evolución da renda media española
dende a entrada na UE.
Analiza a evolución da agricultura no
proceso de internacionalización a
través das variables dos prezos e do
comercio.
Coñece os procesos de integración
económica.
Elabora un gráfico da FPP co criterio
da ventaxa relativa de David Ricardo.
Coñece da evolución na integración
da UE.
Valora o crecemento de benestar de
España trala adhesión a UE.
Coñece o comercio de proximidade e
a súa situación fronte os centros
comerciais
UD11
UD12
IES. XELMÍREZ I DEPARTAMENTO DE ECONOMÍA
22
3) CONCRECIONS METODOLOXICAS.-
3.1) METODOLOXÍA.-
A asignatura de economía é unha materia nova e descoñecida para os alumnos. A diferencia de
outras asignaturas da Educación Secundaria Obrigatoria, a economía non precisa coñecementos
previos mais alá dos instrumentais das linguas e as matemáticas. É un feito a curiosidade dos
alumnos cando valoran a posibilidade de matricularse en economía. A pregunta que todos fan é:
¿en que consiste esta asignatura?
Pois ben, esta pregunta corrobora a necesidade dunha metodoloxía moi persoalizada para que o
alumno poida identificarse axiña cos obxetivos e os contidos da programación sin provocar ningún
rechazo os conceptos económicos.
Partirase da competencia inicial do alumno e indentificarase canto antes, por parte do profesor, a
diversidade que poida haber entre os alumnos, respecto dos ritmos e capacidades de traballo de
cada un deles.
As clases deberán ser moi participativas para o cal as explicacións de todas as unidades didácticas
terán que apoiarse en feitos de actualidade.
Cada UD terá unha serie de elementos a valorar para avaliar o grao de adquisición de
competencias por parte do alumno.
A metodoloxía de avaliación farase sobre os seguintes elementos:
A realización de tarefas (TI) e resolución de problemas así como a súa exposición oral (PO). Estas
tarefas quedarán reflexadas no caderno de clase (CC) de cada alumno.
A memorización comprensiva é un requisito básico para superar a asignatura. Os exames (PE) son
só instrumentos para a avaliación dos estándares de aprendizaxe. Para cada UD farase una proba
escrita (PE)
Outros instrumento de valoración son: a capacidade de análise de documentos (RU), a elaboración
de gráficos e taboas de datos (RU), ademáis dos comentarios dos textos das noticias de prensa
(RU) e a resolución de problemas e das cuestións das unidades didácticas (TI).
O alumno deberá mostrar interese (OA) pola asignatura que será valorada tamén a través da súa
actitude en clase, a capacidade de iniciativa e o traballo en grupo (TG), a forma de dirixirse o
profesor para establecer cuestións de interese.
Un elemento a valorar será a calidade na presentación dos traballos de clase.
IES. XELMÍREZ I DEPARTAMENTO DE ECONOMÍA
23
3.2.) TABOA DE VALORACION POR CADA UNIDADE DIDACTICA.-
Elementos avaliables
Ponderación
Calificación
1.- PROBA ESCRITA (PE) 7
2.- TAREFAS DE CLASE. (TI): 2
a) EXERCICIOS DA UD (TI) 0,3
b) ANALISE DAS NOTICIAS ECONOMICAS (RU) 0,2
c) ELABORACION DE TABOAS E GRAFICOS (TI) 0,5
d) CALIDADE NA PRESENTACION DE TRABALLOS (CC) 0,5
ACTITUDE (OA) E TRABALLO EN GRUPO (TG) 1
RECUPERACIONS
4) MATERIAIS E RECURSOS.-
Os materiais e recursos utilizados para impartir a asignatura de economía en 4º da ESO será o
libro de texto do alumno, o caderno de clase, e os documentos dos xornais que se entregaran nas
clases según a unidade didáctica que se este explicando en cada momento.
Dentro da actividade de fomento da lectura inclúese nesta programación o traballo sobre o
significado da globalización na economía e a súa incidencia no consumo. Este traballo farase a
través da lectura do libro de José Luís Sampedro titulado “el mercado y la globalización”
Dentro da U.D. de costes os alumnos traballarán una folla de cálculo na aula de informática do
centro, facendo cálculos e representando as gráficas das liñas de costes.
5) CRITERIOS DE AVALIACIÓN E CUALIFICACIÓN.-
A avaliación do curso de 4º da ESO farase polo sistema de avaliación continua, con tres sesións de
avaliación dacordo co calendario elaborado pola dirección do centro.
As sesións serán nas seguintes datas:
1ª sesión: 19 de decembro
2ª sesión: 27 de marzo
3º sesión: 22 de xuño
En cada sesión avaliarase os resultados acadados o longo do trimestre e será o resultado das
probas escrita (P.E.), do caderno de clase (C.C.) e da actitude (AC) e a súa colaboración (T.E.) cos
demais alumnos no transcurso das clases. Estas probas evalúanse a través dos instrumentos de
IES. XELMÍREZ I DEPARTAMENTO DE ECONOMÍA
24
avaliación que fixan un limite no apartado de Grao mínimo de consecución de cada estandar
avaliable. Este Grao Mínimo acredita o aprobado da asignatura e xustifica que o alumno alcanza a
o contido mínimo avaliable das unidades didácticas da programación académica.
a) Proba Escrita (P.E.) por Unidade Didáctica. Cada P.E. constará de 5 preguntas que
sumarán 10 puntos. O alumno terá que conseguir un mínimo de 28 puntos sobre un total de
40 para aprobar as probas escritas. Cada avaliación serán 4 probas escritas. 40 puntos
corresponde a unha nota de 7
b) O alumno sumaran ata 2 puntos das tarefas de clase recollidas no C.C. que serán o
resultado da valoración sobre as tarefas e a calidade da presentación dos traballos. O
Caderno de Clase (C.C.) aportara un máximo de 2 puntos a nota da avaliación.
c) En cada trimestre farase na clase unha proba de traballo en equipo. A actitude do alumno
respecto do seu comportamento individual e a súa colaboración no traballo en equipo terá
unha valoración de 1 punto.
IES. XELMÍREZ I DEPARTAMENTO DE ECONOMÍA
25
6) INDICADORES DO LOGRO PARA AVALIAR O PROCESO DE ENSINO.-
INDICADORES DO LOGRO DO PROCESO DE ENSINO 1 2 3 4
O nivel de dificultade foi adecuado as características do alumnado
Conseguiuse motivar para lograr a actividade intelectual do alumnado
Conseguiuse a participación activa de todo o alumnado
Adoptáronse as medidas curriculares adecuadas para atender os casos de TDAH
Adoptáronse as medidas organizativas adecuadas para atender os casos de TDAH
Atendeuse adecuadamente a diversidade do alumnado
Usáronse distintos instrumentos de avaliación
Dáse un peso real á observación do traballo na aula
Valorouse adecuadte o traballo colaborativo do alumnado dentro do grupo
INDICADORES DO LOGRO DA PRACTICA DOCENTE 1 2 3 4
Como norma xeral, fanse explicacións xerais para todo o alumnado
Ofrécense a cada alummno/a as explicacións inidividualizadas que precisa
Elabóranse actividades atendendo a diversidade
Elabóranse probas de avaliación adaptadas as necesidades do alumnado
Utilízanse distintas estratexias metodolóxicas en función dos temas a tratar
Combinase o traballo individual co traballo en equipo
Poténciase estratexias de animación á lectura
Incorpóranse as TIC aos procesos de ensino-aprendizaxe
Ofrécense ao alumnado de forma rápida os resultados das probas/traballos
Analízanse cos alumnos os aspectos mais significativos da corrección das
probas, traballos
Dásalle ao alumnado a posibilidade de visualizar e comentar os seus acertos
e erros
Avalíase a eficacia dos programas de apoio, reforzo, recuperación
IES. XELMÍREZ I DEPARTAMENTO DE ECONOMÍA
26
7) ORGANIZACION DE ACTIVIDADES DE SEGUIMENTO DE MATERIAS PENDENTES.
Para os alumnos con materias pendentes se elabora un plan de seguimento consistente na
realización dunha serie de traballos no primeiro trimestre que acrediten o coñecemento dos
contidos mínimos da asignatura pendente. Os traballos serán a realización de exercicios sobre os
contidos básicos das unidades didácticas da materia pendente.
8) ORGANIZACION DE PROCEDEMENTOS PARA ACREDITAR COÑECEMENTOS.-
O proceso de acreditación de coñecementos que seguirá esta programación é o seguinte:
1) Cada unidade didáctica ten un numero de sesións establecidas no apartado de
temporalización. Durante esas sesións o profesor explica os contidos das UD que vai
alternando con cuestións e actividades recollidas no libro de texto. O remate das sesións de
cada UD os alumnos fixan en grupo a data da P.E. e traballan sobre os exercicios da
Unidade no C.C. que correxirá o profesor. Estes traballos se lles devolven antes da data da
proba escrita cas correccións e anotacións personais a cada alumno.
2) Durante as sesións de clase o profesor ira valorando a actitude do alumno, a través da
súa participación en clase, das súas preguntas e propostas e das respostas a preguntas
que faga o profesor. Tamén é avaliable o “saber estar” na súa relación presencial na aula.
3) A valoración que o profesor faga dos dous apartados anteriores respecto da actitude e da
aptitude do alumno, será a nota proposta na sesión de avaliación.
9) DESEÑO DE AVALIACION INICIAL.-
Para a asignatura de economía de 4º da ESO, dado que é unha materia nova para o alumno, o que
supón unha base cero, abondaría con avaliar o grao de coñecemento e manexo de cálculo
aritmético, elaboración e comprensión de gráficas e manexo de follas de calculo. Esta proba
farase na primeira semana de curso. O resultado desta avaliación vai determinar o nivel inicial das
explicacións do profesor e os contidos mínimos da programación para a primeira avaliación.
IES. XELMÍREZ I DEPARTAMENTO DE ECONOMÍA
27
10) MEDIDAS DE ATENCION A DIVERSIDADE.
MEDIDAS ORDINARIAS
ORGANIZATIVAS CURRICULARES
Adecuación para algún alumno/a ou grupo da
estrutura organizativa do centro, ou da aula.
a) tempos diferenciados, horarios específicos
b) espazos diferenciados
c) materiais e recursos didácticos diferenciados
desdobramento de grupos
reforzo educativo
1) Adaptación metodolóxica para algún alumno
como traballo colaborativo en grupo heteroxeneo,
aprendizaxe por proxectos.
2) adaptación dos tempos e instrumentos de
avaliación para algún alumno
3) programa de reforzo para o alumno
4) programa específico repetidor da materia.
11) ELEMENTOS TRANSVERSAIS.-
Os elementos transversais a ter en conta na asignatura de economía son os seguintes:
CL: compresión lectora. Fundamental si partimos da necesidade de manexar a linguaxe da
economía para entender os acontecementos económicos.
EOE: expresión oral e escrita. Dentro dos estándares de aprendizaxe moi relacionados ca
economía está a planificación e o control. Enténdese a necesidade de facer da presentación dos
traballos un elemento esencial para o seu entendemento por terceiras persoas.
TIC: Tecnoloxía da información e da comunicación.
EMP: Emprendemento.
EC: Educación cívica.
12) ACTIVIDADES COMPLEMENTARIAS.-
A materia de economía é nova no curso de 4º da ESO e como tal, resultalles moi novedosa aos
alumnos. Por elo resulta conveniente realizar unha serie de actividade extraescolares que lles
permita visualizar a realidade que se lles presenta na aula.
Unha primeira proposta de actividades sería a realización de dúas visitas a empresas do sector
agrícola que lles permita coñecer o proceso produtivo e distributivo dos produtos a partir dos
factores produtivos.
Unha segunda actividade sería a visita a unha empresa do sector industrial no polígono
empresarial da cidade.
Unha terceira visita intentaríase a unha empresa de servicios do sector publico. Sería moi
interesante poder visitar un hospital. Aquí recollese importantes conceptos económicos como
orzamento publico, tributación fiscal, prestación de servizos, beneficio social.
IES. XELMÍREZ I DEPARTAMENTO DE ECONOMÍA
28
13) MECANISMOS DE REVISIÓN E MODIFICACION DA PROGRAMACION DIDACTICA.
Despois de cada avaliación farase unha reunión de departamento entre os profesores
responsables de asignatura para avaliar a aplicación da programación:
a) Contido impartido dacordo co calendario establecido na programación.
b) Estándares de aprendizaxe aplicados e mínimos conseguidos.
c) Instrumentos de avaliación utilizados.
d) Resposta da enquisa establecida no apartado “Indicadores do logro para avaliar o
proceso de ensino”
A efectos dunha correcta avaliación da programación, o xefe de departamento redactará un
informe de recomendación para as modificacións oportunas na programación que corrixan as
desviacións detectadas.
14) PROGRAMACION PARA ALUMNOS CON TDAH.
Estratexias expositivas. A memoria de traballo do alumnado con TDAH pode presentar algunhas dificultades: capacidade limitada, pola cantidade de información que pode reter simultaneamente, e escasa duración temporal na que se pode manter. Para compensar esta carencia, á hora de explicar, o profesorado debe ter en conta as seguintes estratexias: Antes de empezar, ha de asegurarse de que atende. Manter o contacto visual e permanecer cerca. Focalizar a atención nos conceptos “clave”. Utilizar estímulos visuais e modificar o ritmo da exposición, coas debidas pausas. Presentar a idea principal explicitamente ao principio da explicación. Implicala ou implicalo, promovendo a súa participación con preguntas sinxelas. Proporcionarlle un sistema de titoría dun compañeiro ou dunha compañeira que lle axude a revisar os puntos fundamentais da explicación. Situar ao alumno cerca do profesor, na primeira fila da aula. Exames ou probas escritas. Para mellorar o éxito das probas escritas é necesario: Utilizar diferentes formas e instrumentos de avaliación. Que os exames escritos sexan curtos e con preguntas breves, cerradas, claras e con vocabulario sinxelo. Complementar os exames escritos de forma oral, cando se observa que están incompletos. Alternar a forma de presentación das cuestións que ten que responder o alumnado (de forma oral, escrita ou coas novas tecnoloxías). Deixar máis tempo para os exames ou probas escritas, incluso dividilas en dúas sesións, e ser flexibles na súa duración.
IES. XELMÍREZ I DEPARTAMENTO DE ECONOMÍA
29
CAPÍTULO II. ECONOMÍA 1º BACHARELATO
1) INTRODUCIÓN A formación en economía faise necesaria nun contexto globalizado, no que as relacións entre os axentes económicos e sociais son cada día máis complexas. A consideración do comportamento económico das persoas na procura da satisfacción das súas necesidades, así como da produción e da organización dos bens e os servizos necesarios, e da distribución dos recursos escasos facilitan a compresión da realidade social. Calquera persoa necesita coñecer as regras básicas que explican os acontecementos económicos e a linguaxe específica utilizada por economistas e medios de comunicación para analizar eses feitos. O estudo da economía axuda a percibir e a coñecer o mundo, e posibilita analizar e afondar nas relacións humanas, facilita a comprensión dos conceptos utilizados habitualmente na análise económica e empresarial, serve para potenciar destrezas de razoamento, abstracción e interrelación, e proporciona ferramentas para examinar de xeito crítico a sociedade. Proporciona importantes coñecementos matemáticos e estatísticos, habilidades de comunicación oral e escrita para explicar e transmitir ideas e conclusións, con argumentos e evidencias empíricas, sentido da ética e respecto polo ser humano, así como unha intensa capacidade de traballo, tanto individual como en equipo. O enfoque empregado pola economía na resolución dos problemas sociais distínguea das restantes ciencias sociais. A materia de Economía de 1º de bacharelato emprega un esquema mixto de presentación, herdado de deseños curriculares anteriores e baseado principalmente na análise da economía como ciencia, do papel dos axentes económicos e do funcionamento das principais institucións económicas e os seus elementos. Estrutúrase en sete bloques: no primeiro abórdase a o principal problema orixe da ciencia económica, a economía e a escaseza, continuando coa organización da actividade económica para estudar a estrutura dos sistemas económicos; nun segundo bloque ("A actividade produtiva") descríbese a produción como principal actividade económica; no terceiro ("O mercado e o sistema de prezos") repásase a principal institución na fixación de prezos e asignación de recursos; o seguinte bloque ("A macroeconomía") céntrase na medición da actividade económica e no estudo do mercado de traballo; no quinto ("Aspectos financeiros da economía") faise un repaso da vertente financeira da actividade económica; o sexto ("O contexto internacional da economía") aborda a análise do sector exterior e dos fenómenos de integración económica e globalización; e, finalmente, no bloque titulado "Desequilibrios económicos e o papel do Estado na económica", reflexiónase sobre o carácter cíclico da actividade económica e o papel do Estado para mitigar e corrixir os desequilibrios xurdidos do funcionamento económico. 2) OBXECTIVOS DO BACHARELATO: O bacharelato contribuirá a desenvolver no alumnado as capacidades que lle permitan: a) Exercer a cidadanía democrática, desde unha perspectiva global, e adquirir unha conciencia cívica responsable, inspirada polos valores humanos e recoñecidos na Constitución española para a construción dunha sociedade xusta e equitativa que favoreza a sustentabilidade. b) Consolidar unha madureza persoal e social que lle permita actuar de forma responsable e autónoma e desenvolver o seu espírito crítico. Ser quen de prever e resolver pacificamente os conflitos persoais, familiares e sociais. c) Fomentar a igualdade efectiva de dereitos e oportunidades entre homes e mulleres, analizar e valorar criticamente as desigualdades e discriminacións existentes e, en particular, a violencia contra a muller, e impulsar a igualdade real e a non discriminación das persoas por calquera condición ou circunstancia persoal ou social, con atención especial ás persoas con discapacidade
IES. XELMÍREZ I DEPARTAMENTO DE ECONOMÍA
30
d) Afianzar os hábitos de lectura, estudo e disciplina, como condicións necesarias para o eficaz aproveitamento da aprendizaxe e como medio de desenvolvemento persoal. e) Dominar, tanto na súa expresión oral como na escrita, a lingua galega e a lingua castelá. f) Expresarse con fluidez e corrección nunha ou máis linguas estranxeiras. g) Utilizar con solvencia e responsabilidade as tecnoloxías da información e da comunicación. h) Coñecer e valorar criticamente as realidades do mundo contemporáneo, os seus antecedentes históricos e os principais factores da súa evolución. Participar de xeito solidario no desenvolvemento e na mellora do seu contorno social. i) Acceder aos coñecementos científicos e tecnolóxicos fundamentais, e dominar as habilidades básicas propias da modalidade elixida. l) Comprender os elementos e os procedementos fundamentais da investigación e dos métodos científicos. Coñecer e valorar de forma crítica a contribución da ciencia e da tecnoloxía ao cambio das condicións de vida, así como afianzar a sensibilidade e o respecto cara ao medio ambiente e a ordenación sustentable do territorio, con especial referencia ao territorio galego. m) Afianzar o espírito emprendedor con actitudes de creatividade, flexibilidade, iniciativa, traballo en equipo, confianza nun mesmo e sentido crítico. n) Desenvolver a sensibilidade artística e literaria, así como o criterio estético, como fontes de formación e enriquecemento cultural. ñ) Utilizar a educación física e o deporte para favorecer o desenvolvemento persoal e social, e impulsar condutas e hábitos saudables. o) Afianzar actitudes de respecto e prevención no ámbito da seguridade viaria. p) Valorar, respectar e afianzar o patrimonio material e inmaterial da sociedade, e contribuír á súa conservación e mellora no contexto dun mundo globalizado.
2.1 OBXECTIVOS PARTICULARES DE ECONOMÍA 1 1.- Identificar o ciclo da actividade económica. Distinguir sistemas económicos e formar un xuízo persoal acerca das vantaxes e inconvenientes de cada un deles. 2.- Manifestar o interese por coñecer e interpretar, con sentido crítico e solidario, os grandes problemas económicos actuais, en especial as desigualdades económicas e a sobreexplotación dos recursos naturais e os derivados da globalización da actividade económica. 3.- Relacionar feitos económicos significativos co contexto social, político, cultural e natural no que teñen lugar. Trasladar esta reflexión as situacións cotiáns. 4.- Describir o funcionamento do mercado, así como os seus límites, formulando un xuízo critico do sistema e do papel regulador do sector público. 5.- Formular xuízos persoais acerca de problemas económicos de actualidade. Comunicar as súas opinións argumentando con precisión e rigor, aceptando a discrepancia e os puntos de vista diferentes como vía de enriquecemento persoal. 6.- Interpretar as mensaxes, datos e informacións que aparecen nos medios de comunicación y/o internet sobre problemas económicos actuais, e contrastar as medidas correctoras de política económica que se propoñen. 7.- Analizar e valorar criticamente as repercusións do crecemento económico sobre o medio ambiente e calidade de vida das persoas.
IES. XELMÍREZ I DEPARTAMENTO DE ECONOMÍA
31
8.- Coñecer e comprender o uso e significado das principais magnitudes macroeconómicas como indicadores da situación económica dun país. 9.- Coñecer e comprender os rasgos característicos da situación e perspectivas da economía española e europea no contexto económico internacional. 10.- Entender o gasto publico como instrumento de xestión do Estado na economía. Analizar a estrutura orzamentaria dos concellos como instrumento de planificación de inversións e servizos. Departamento de Economía do IES Xelmírez I. Este departamento imparte as asignaturas de Economía en 4º da ESO, Economía de 1º Bac, e Economía da Empresa 2º Bac. Os responsables de estas asignaturas son os profesores: Andres Fariña, xefe de departamento. Imparte a asignatura de Economía de 1º Bac e Economía da Empresa 2º Bac. Beatriz Iñiguez, departamento de Historia, que imparte Economía 4º ESO. Ofelia Lopez, titular de FOL, imparte as Economías das ensinanzas de Adultos. No presente curso a matrícula de alumnos é a seguinte: Ensinanza Ordinaria: 4º ESO: grupo ECO1: 22 alumnos; grupo ECO2: 24 alumnos 1º Bac: grupo ECO1: 19 alumnos; grupo ECO2: 21 alumnos 2º Bac: grupo ECO1: 13 alumnos; grupo ECO2 : 19 alumnos Ensinanza Adultos: 1º curso B: 24 alumnos Lomce 2º curso B: 7 alumnos Loe + 14 alumnos Lomce 3) RELACIÓN DOS CONTIDOS DAS UNIDADES DIDÁCTICAS ESTABLECIDAS NA PROGRAMACIÓN.-
ECONOMÍA 1º BACHARELATO
Obxectivos Contidos Criterios de avaliación
Estándares de aprendizaxe
Competencias clave
Bloque 1. Economía e escaseza. A organización da actividade económica
i l
B1.1. Escaseza, elección e asignación de recursos. Custo de oportunidade.
B1.1. Explicar o problema da escaseza: recursos escasos e necesidades ilimitadas.
ECB1.1.1. Recoñece a escaseza e a correspondente necesidade de elixir entre decisións alternativas, como problema máis determinante para afrontar en todo sistema económico.
CAA CMCCT
a h i l
B1.2. Mecanismos de asignación de recursos. B1.3. Análise e comparación dos sistemas económicos.
B1.2. Observar os problemas económicos dunha sociedade, así como analizar e expresar unha valoración crítica das formas
ECB1.2.1. Analiza as respostas ás preguntas clave sobre a organización dos principais sistemas económicos.
CSC CMCCT CD
IES. XELMÍREZ I DEPARTAMENTO DE ECONOMÍA
32
ECONOMÍA 1º BACHARELATO
Obxectivos Contidos Criterios de avaliación
Estándares de aprendizaxe
Competencias clave
de resolución desde o punto de vista dos sistemas económicos.
ECB1.2.2. Relaciona, para a súa interpretación, os cambios máis recentes no escenario económico mundial coas circunstancias técnicas, económicas, sociais e políticas que os explican, a partir de casos concretos de análise.
CSC CD CAA
ECB1.2.3. Compara sistemas económicos, utilizando exemplos actuais do ámbito internacional.
CAA CD CSC
i l
B1.4. Economía como ciencia: actividade económica e sociedade. B1.5. Principios na toma de decisións económicas. B1.6. Modelos económicos. Economía positiva e normativa. B1.7. Información económica: interpretación de datos e gráficos.
B1.3. Comprender o método científico que se utiliza na área da economía, así como identificar as fases da investigación científica en economía e os modelos económicos.
ECB1.3.1. Distingue as proposicións económicas positivas das proposicións económicas normativas.
CAA CMCCT
ECB1.3.2. Interpreta os modelos de representación da realidade económica, e emprega os termos e a metodoloxía apropiados para analizar problemas económicos concretos.
CCL CMCCT CD
Bloque 2. A actividade produtiva
i l m p
B2.1. Proceso produtivo e factores de produción.
B2.1. Analizar as características principais do proceso produtivo.
ECB2.1.1. Expresa unha visión integral do funcionamento do sistema produtivo partindo do estudo da empresa e a súa participación en
CAA CCL CSC
IES. XELMÍREZ I DEPARTAMENTO DE ECONOMÍA
33
ECONOMÍA 1º BACHARELATO
Obxectivos Contidos Criterios de avaliación
Estándares de aprendizaxe
Competencias clave
sectores económicos, así como a súa conexión e interdependencia.
i l
B2.2. División técnica do traballo, produtividade e interdependencia.
B2.2. Explicar as razóns do proceso de división técnica do traballo.
ECB2.2.1. Relaciona o proceso de división técnica do traballo coa interdependencia económica nun contexto global.
CSC CMCCT
ECB2.2.2. Clasifica e define os factores produtivos, e describe as relacións entre produtividade, eficiencia e tecnoloxía.
CMCCT CCL
a h i l m
B2.3. Globalización: cambios no sistema produtivo ou na organización da produción.
B2.3. Identificar os efectos da actividade empresarial para a sociedade e a vida das persoas.
ECB2.3.1. Analiza para explicar as repercusións da actividade das empresas, tanto nun ámbito próximo coma nun ámbito internacional.
CSIEE CCL
a h i m
B2.4. Empresa: obxectivos e funcións.
B2.4. Expresar os obxectivos e as funcións principais das empresas, utilizando referencias reais do ámbito próximo e transmitindo a utilidade que se xera coa súa actividade.
ECB2.4.1. Distingue e interpreta os obxectivos e as funcións das empresas.
CSIEE CAA
ECB2.4.2. Explica a función creadora de utilidade dos bens das empresas.
CD CCL
i l m
B2.5. Eficacia, eficiencia e efectividade. B2.6. Eficiencia na produción: eficiencia técnica e económica.
B2.5. Relacionar e distinguir a eficiencia técnica e a eficiencia económica.
ECB2.5.1. Determina e interpreta a eficiencia técnica e económica a partir dos casos formulados.
CD CMCCT
i B2.7. Custos de B2.6. Calcular e ECB2.6.1. Calcula, CMCCT
IES. XELMÍREZ I DEPARTAMENTO DE ECONOMÍA
34
ECONOMÍA 1º BACHARELATO
Obxectivos Contidos Criterios de avaliación
Estándares de aprendizaxe
Competencias clave
l m
produción. Cálculo e análise dos custos de produción e dos beneficios.
controlar os custos e os beneficios das empresas, e representar e interpretar gráficos relativos a eses conceptos.
clasifica e utiliza diversos tipos de custos, fixos e variables, totais, medios e marxinais, e representa e interpreta gráficos de custos.
CD
ECB2.6.2. Calcula, analiza e interpreta os beneficios dunha empresa a partir de supostos de ingresos e custos dun período.
CMCCT CD
i l m
B2.8. Función de produción.
B2.7. Analizar, representar e interpretar a función de produción dunha empresa a partir dun caso dado.
ECB2.7.1. Representa e interpreta gráficos de produción total, media e marxinal, a partir de supostos dados.
CMCCT CD
Bloque 3. O mercado e o sistema de prezos
i l m
B3.1. Curva de demanda. Movementos ao longo da curva de demanda e desprazamentos na curva de demanda. Elasticidade da demanda. B3.2. Curva de oferta. Movementos ao longo da curva de oferta e desprazamentos na curva da oferta. Elasticidade da oferta. B3.3. Equilibrio do mercado.
B3.1. Interpretar, a partir do funcionamento do mercado, as variacións en cantidades demandadas e ofertadas de bens e servizos en función de distintas variables.
ECB3.1.1. Representa graficamente os efectos das variacións das variables no funcionamento dos mercados.
CMCCT CD
ECB3.1.2. Define e expresa matematicamente as variables que determinan a oferta e a demanda.
CMCCT CCL
ECB3.1.3. Analiza as elasticidades de demanda e de oferta, interpretando os cambios en prezos e cantidades, así como os seus efectos sobre os ingresos totais.
CMCCT CD
IES. XELMÍREZ I DEPARTAMENTO DE ECONOMÍA
35
ECONOMÍA 1º BACHARELATO
Obxectivos Contidos Criterios de avaliación
Estándares de aprendizaxe
Competencias clave
a h i l m
B3.4. Estruturas de mercado e modelos de competencia. B3.5. Competencia perfecta. Competencia imperfecta. Monopolio. Oligopolio. Competencia monopolística.
B3.2. Analizar o funcionamento de mercados reais e observar as súas diferenzas cos modelos, así como as súas consecuencias para os/as consumidores/as, as empresas ou os estados.
ECB3.2.1. Analiza e compara o funcionamento dos tipos de mercados, e explica as súas diferenzas.
CMCCT CCL
ECB3.2.2. Aplica a análise dos tipos de mercados a casos reais identificados a partir da observación do ámbito máis inmediato.
CAA CSC
ECB3.2.3. Valora de forma crítica os efectos que se derivan sobre os axentes intervenientes nos diversos mercados.
CSC
Bloque 4. A macroeconomía
g h i l
B4.1. Macromagnitudes: produción. Renda. Gasto. B4.2. Equilibrio macroeconómico: demanda e oferta agregadas. B4.3. Inflación e tipos de xuro. B4.4. Os vínculos dos problemas macroeconómicos e a súa interrelación.
B4.1. Distinguir as principais magnitudes macroeconómicas, operar con elas e analizar as súas interrelacións, valorando os inconvenientes e as limitacións que presentan como indicadores da calidade de vida.
ECB4.1.1. Mide, interpreta e expresa as principais magnitudes macroeconómicas como indicadores da situación económica dun país.
CMCCT CD CSC CCL
ECB4.1.2. Relaciona as principais macromagnitudes e utilízaas para establecer comparacións con carácter global.
CAA CSC
ECB4.1.3. Analiza de forma crítica os indicadores estudados e valora o seu impacto, os seus efectos e as súas limitacións para medir a
CSC
IES. XELMÍREZ I DEPARTAMENTO DE ECONOMÍA
36
ECONOMÍA 1º BACHARELATO
Obxectivos Contidos Criterios de avaliación
Estándares de aprendizaxe
Competencias clave
calidade de vida.
g i l
B4.5. Indicadores do desenvolvemento da sociedade: as macromagnitudes e as súas limitacións.
B4.2. Interpretar datos e indicadores económicos básicos e a súa evolución.
ECB4.2.1. Utiliza e interpreta a información contida en táboas e gráficos de variables macroeconómicas e a súa evolución no tempo.
CMCCT CD
ECB4.2.2. Considera investigacións e publicacións económicas de referencia como fonte de datos específicos, e recoñece os métodos de estudo utilizados por economistas.
CAA CD
ECB4.2.3. Opera con variables económicas mediante aplicacións informáticas, analízaas e interprétaas, e presenta as súas valoracións de carácter persoal.
CD CMCCT
a h i l m
B4.6. Mercado de traballo. Desemprego: tipos e causas.
B4.3. Valorar a estrutura do mercado de traballo e a súa relación coa educación e a formación, analizando de xeito especial o desemprego.
ECB4.3.1. Examina e interpreta datos e gráficos de contido económico relacionados co mercado de traballo.
CMCCT CD
ECB4.3.2. Valora a relación da educación e a formación coas probabilidades de obter un emprego e mellores salarios.
CSC CAA
ECB4.3.3. Investiga CAA
IES. XELMÍREZ I DEPARTAMENTO DE ECONOMÍA
37
ECONOMÍA 1º BACHARELATO
Obxectivos Contidos Criterios de avaliación
Estándares de aprendizaxe
Competencias clave
e recoñece vieiros de ocupación e tendencias de emprego.
CD
a g h i l p
B4.7. Políticas contra o desemprego. O desemprego en Galicia.
B4.4. Estudar as opcións de políticas macroeconómicas para facer fronte á inflación e ao desemprego.
ECB4.4.1. Analiza os datos de inflación e desemprego en España e as alternativas para loitar contra o desemprego e a inflación.
CD CSIEE
Bloque 5. Aspectos financeiros da Economía
i l
B5.1. O diñeiro na economía: tipoloxía e funcionamento. B5.2. Proceso de creación do diñeiro.
B5.1. Recoñecer o proceso de creación do diñeiro, os cambios no seu valor e a forma en que estes se miden.
ECB5.1.1. Analiza e explica o funcionamento do diñeiro e do sistema financeiro nunha economía.
CSC CMCCT CD CCL
a d h i l
B5.3. Teorías explicativas da inflación.
B5.2. Describir as teorías explicativas sobre as causas da inflación e os seus efectos sobre os/as consumidores/as, as empresas e o conxunto da economía.
ECB5.2.1. Recoñece as causas da inflación e valora as súas repercusións económicas e sociais.
CSC CD
i l
B5.4. Sistema financeiro. Novas formas de financiamento.
B5.3. Explicar o funcionamento do sistema financeiro e coñecer as características dos seus principais produtos e mercados.
ECB5.3.1. Valora o papel do sistema financeiro como elemento canalizador do aforro ao investimento, e identifica os produtos e os mercados que o compoñen.
CAA CSC CD
a d h i l
B5.5. Política monetaria: instrumentos.
B5.4. Analizar os tipos de política monetaria.
ECB5.4.1. Razoa de forma crítica, en contextos reais, sobre as accións de política monetaria e o seu impacto económico e social.
CAA CMCCT CSC
IES. XELMÍREZ I DEPARTAMENTO DE ECONOMÍA
38
ECONOMÍA 1º BACHARELATO
Obxectivos Contidos Criterios de avaliación
Estándares de aprendizaxe
Competencias clave
i l a h i l
B5.6. Banco Central Europeo. B5.7. Mecanismos da oferta e demanda monetaria: efectos sobre os tipos de xuro.
B5.5. Identificar o papel do Banco Central Europeo e a estrutura da súa política monetaria.
ECB5.5.1. Identifica os obxectivos e a finalidade do Banco Central Europeo, e razoa sobre o seu papel e o seu funcionamento.
CSC CMCCT CD
ECB5.5.2. Describe os efectos das variacións dos tipos de xuro na economía.
CMCCT CCL
Bloque 6. O contexto internacional da economía
g i l
B6.1. Comercio internacional: causas e teorías. B6.2. Balanza de pagamentos, con especial referencia á española.
B6.1. Analizar os fluxos comerciais entre dúas economías.
ECB6.1.1. Identifica e describe os fluxos comerciais internacionais.
CSC CCL CMCCT
a i l
B6.3. Cooperación e integración económica. B6.4. Unión Europea (UE).
B6.2. Examinar os procesos de integración económica e describir os pasos que se produciron no caso da Unión Europea.
ECB6.2.1. Explica o proceso de cooperación e integración económica producido na Unión Europea, e reflexiona para valorar as repercusións e as implicacións para España nun contexto global.
CSC CCL
a b h i l p
B6.5. Globalización económica e financeira: causas e consecuencias. B6.6. Organismos económicos internacionais: mecanismos de regulación.
B6.3. Analizar e valorar as causas e as consecuencias da globalización económica, así como o papel dos organismos económicos internacionais na súa regulación.
ECB6.3.1. Expresa as razóns que xustifican o intercambio económico entre países.
CSC CCL
ECB6.3.2. Describe as implicacións e os efectos da globalización económica nos países e reflexiona sobre a necesidade da súa regulación e
CAA CD CMCCT CSC
IES. XELMÍREZ I DEPARTAMENTO DE ECONOMÍA
39
ECONOMÍA 1º BACHARELATO
Obxectivos Contidos Criterios de avaliación
Estándares de aprendizaxe
Competencias clave
da súa coordinación.
Bloque 7. Desequilibrios económicos e o papel do Estado na economía
a b c i l
B7.1. Ciclos económicos: crises na economía. B7.2. Políticas macroeconómicas de crecemento, estabilidade e desenvolvemento. B7.3. Ambiente: recurso sensible e escaso. B7.4. Pobreza e subdesenvolvemento: causas e posibles vías de solución.
B7.1. Reflexionar sobre o impacto do crecemento e as crises cíclicas na economía e os seus efectos na calidade de vida das persoas, o ambiente e a distribución da riqueza a nivel local e mundial.
ECB7.1.1. Identifica e analiza os factores e as variables que inflúen no crecemento económico, no desenvolvemento e na redistribución da renda.
CSC CMCCT CD
ECB7.1.2. Diferencia os conceptos de crecemento e de desenvolvemento.
CCL CMCCT
ECB7.1.3. Recoñece e explica as consecuencias do crecemento sobre a repartición da riqueza, sobre o ambiente e sobre a calidade de vida.
CSC CCL
ECB7.1.4. Analiza de forma práctica os modelos de desenvolvemento dos países emerxentes e as oportunidades que teñen os países en vías de desenvolvemento para crecer e progresar.
CAA CSC CD
ECB7.1.5. Reflexiona sobre os problemas ambientais e a súa relación co impacto económico internacional analizando as posibilidades dun
CSC CMCCT
IES. XELMÍREZ I DEPARTAMENTO DE ECONOMÍA
40
ECONOMÍA 1º BACHARELATO
Obxectivos Contidos Criterios de avaliación
Estándares de aprendizaxe
Competencias clave
desenvolvemento sustentable.
ECB7.1.6. Desenvolve actitudes positivas en relación co ambiente e valora a consideración da protección do ambiente na toma de decisións económicas.
CSC CAA
ECB7.1.7. Identifica os bens ambientais como factor de produción escaso, que proporciona inputs e recolle refugallos e residuos, o que supón valorar os custos asociados.
CSC CMCCT
ECB7.1.8. Recoñece a evolución cíclica da actividade económica, describe as fases, as representa graficamente e considera as súas consecuencias sociais.
CMCCT CSC
a c i l
B7.5. Política fiscal e orzamentos públicos. B7.6. O Estado na economía: funcións. B7.7. Os fallos do mercado e a intervención do sector público. B7.8. Redistribución de renda e riqueza: igualdade de oportunidades.
B7.2. Explicar e ilustrar con exemplos significativos as finalidades e as funcións do Estado nos sistemas de economía de mercado, e identificar os principais instrumentos que utiliza, valorando as vantaxes e os inconvenientes do
ECB7.2.1. Distingue e explica as funcións do Estado: fiscais, estabilizadoras, redistributivas, reguladoras e provedoras de bens e servizos públicos.
CCL CMCCT
ECB7.2.2. Identifica os principais fallos do mercado, as súas causas e os seus efectos para os axentes que
CSC CMCCT CD
IES. XELMÍREZ I DEPARTAMENTO DE ECONOMÍA
41
ECONOMÍA 1º BACHARELATO
Obxectivos Contidos Criterios de avaliación
Estándares de aprendizaxe
Competencias clave
seu papel na actividade económica.
interveñen na economía, e as opcións de actuación por parte do Estado.
ECB7.2.3. Clasifica e describe os elementos integrantes dos orzamentos públicos e argumenta a necesidade de prever os ingresos e os gastos, e controlar a súa execución.
CAA CMCCT CD
4) GRAO MÍNIMO DE CONSECUCIÓN DE CADA ESTANDAR.-
Estándares avaliables
Grao mínimo de consecución de cada estándar
Instrumentos de avaliación de cada estándar
U.D.
BLOQUE 1: ECONOMÍA
ECB1.1.1. Entende a economía como o estudo dos recursos escasos
Coñece a pirámide de Maslow e entende o seu significado
1
ECB1.2.1. Relaciona as resposta coa necesidade de buscar solucións a escaseza
Identifica as respostas ca forma de organización económica
1
ECB1.2.2. Valora a evolución dos sistemas económicos hacia un modelo de confluencia
Identifica o modelo mixto de mercado 2
ECB1.2.3. Coñece as vantaxes e desvantaxes dos modelos económicos
Realiza un cadro comparativo das características dos tipos de mercado
2
ECB1.3.1. Define a economía positiva e a economía normativa
Valora exemplos de economía positiva e normativa
1
ECB1.3.2. Coñece os modelos económicos como solución os problemas socias
Identifica cada modelo de mercado con un obxectivo prioritario
2
IES. XELMÍREZ I DEPARTAMENTO DE ECONOMÍA
42
Estándares avaliables
Grao mínimo de consecución de cada estándar avaliable.
Instrumentos de avaliación de cada estándar
U.D.
BLOQUE 2
ECB2.1.1. Coñece o funcionamento da empresa e o seu papel de coordinación económico
Representa o período medio de maduración
8
ECB2.2.1. Coñece o proceso de división do traballo
Identifica a coordinación da produción da empresa con outras actividades externas
8
ECB2.2.2. Coñece os factores produtivos Realiza o cálculo de produtividade dos factores
8
ECB2.3.1. Coñece a incidencia das actividade da empresa no entorno
Valora a repercusión do grao de externalización da produción
8
ECB2.4.1. Coñece a importancia da planificación da empresa
Combina conceptos de planificación como obxectivos e plans
8
ECB2.4.2. Coñece a importancia da función creativa no proceso produtivo da empresa
Identifica o concepto de valor engadido na produción
8
ECB2.5.1. Coñece as definicións de eficiencia
Calcula as eficiencias na utilización dos factores produtivos
8
ECB2.6.1. Coñece os tipos de custos da empresa
Representa graficamente os custos da empresa
8
ECB2.6.2. Coñece o concepto de Limiar de rendibilidade
Representa graficamente o limiar de rendibilidade
8
ECB2.7.1. Coñece o calculo do custo marxinal
Representación a gráfica do custo marxinal
8
Estándar avaliable
Grao mínimo de consecución de cada estándar
Instrumento de avaliación de cada estándar
U.D.
BLOQUE 3
ECB3.1.1. Coñece as variables que afectan as curvas de oferta e demanda
Representa a gráfica do prezo de equilibrio
3
ECB3.1.2 Coñece a función matemática das curvas de oferta e demanda
Representa graficamente as funcións matemáticas das curvas
3
ECB3.1.3 Coñece o concepto de elasticidade Aplica o cálculo de elasticidade a un exemplo concreto
3
ECB3.2.1. Coñece os distintos tipos de mercado según a oferta
Elabora un cadro comparativo entre os tipos de mercado de oferta
3
ECB3.2.2 identifica os tipos de mercado na economía
Exemplos de tipos de mercado 3
ECB3.2.3. Coñece o papel dos axentes no mercado
Representa o fluxo circular da renda
3
IES. XELMÍREZ I DEPARTAMENTO DE ECONOMÍA
43
Estándares avaliables
Grao mínimo de consecución de cada estándar
Instrumentos de avaliación de cada estándar
U.D.
Bloque 4: Macroeconomía
ECB4.1.1. Coñece os conceptos das variables macroeconómicas
Identifica a situación económica a través das variables macro
5
ECB4.1.2. Coñece a importancia das variables para o análises das economías
Elabora un cadro comparativo entre países
5
ECB4.1.3. Valora a idoneidade das variables para definir políticas de calidade de vida
Analiza a calidade de vida desde a mensaxe político das variables macro
5
ECB4.2.1. Coñece as fontes de información dos datos económicos históricos
Elabora un cadro ca evolución histórica da débeda pública.
5
ECB4.2.2. Valora a importancia dos datos históricos para a súa aplicación na economía
Analiza a importancia do crecemento no concepto de calidade de vida.
5
ECB4.2.3. Manexa Excel para elaboración de táboas históricas
Representación dunha táboa con datos macroeconómicos
ECB4.3.1. Coñece o concepto de mercado de traballo
Representa graficamente a evolución do emprego
ECB4.3.2 Coñece as estatísticas da contratación laboral en función do grao de formación
Representa graficamente a evolución da contratación en función da titulación académica
ECB4.3.3 Valora a incidencia das novas necesidades das empresas e a súa importancia nos perfís laborais
Analiza a demanda de traballo de traballo actual e a formación requirida.
ECB4.4.1. Coñece as causas e as consecuencias da inflación e do desemprego.
Elabora una comparativa histórica da evolución da inflación e do desemprego
Estándares avaliables
Grao mínimo de consecución de cada estándar
Instrumento de avaliación de cada estándar
U.D.
BLOQUE 5
ECB5.1.1. Coñece a evolución e formación do diñeiro
Expresa os distintos conceptos do diñeiro
5
ECB5.2.1. Relaciona as causas da inflación cas situación económica do país
Calcula o IPC 5
ECB5.3.1. Coñece o papel do sistema financeiro na economía
Elementos do sistema financeiro 5
ECB5.4.1. Coñece o significado da política monetaria
Relaciona a política monetaria ca capacidade de inversión das empresas
5
ECB5.5.1. Coñece as funcións do banco central europeo
Influencia do BCE na política monetaria española
5
ECB5.5.2. Coñece as repercusións do tipos de interese na marcha da economía
Gráfico ca evolución dos tipos de interese dende o ano 2000
5
IES. XELMÍREZ I DEPARTAMENTO DE ECONOMÍA
44
Estándares avaliables
Grao mínimo de consecución de cada estándar
Instrumento de avaliación de cada estándar
U.D.
BLOQUE 6
ECB6.1.1. Coñece o papel do comercio internacional no fluxo circular de renda
Medidas para o comercio internacional
11
ECB6.2.1. Coñece o comercio internacional na UE e a súa evolución
Analiza os distintos tipos de integración económica e as súas aplicacións no proceso da U.E.
11
ECB6.3.1. Coñece as razóns que xustifican o intercambio
Aplica a teoría da vantaxe relativa de David Ricardo
11
ECB6.3.2. Coñece o concepto de globalización como proceso de intercomunicación de mercados
Analiza as causas dos ciclos económicos
12
Estándares avaliables
Grao mínimo de consecución de cada estándar
Instrumentos de avaliación de cada estándar
U.D.
BLOQUE 7: Desequilibrios económicos e o papel do Estado na economía
ECB7.1.1. Coñece o concepto de crecemento económico e os factores que o afectan
Desenvolve algúns dos factores que afectan o crecemento
12
ECB7.1.2. Diferencia os conceptos de crecemento e desenvolvemento
Analiza o crecemento a partir dos índices de desenvolvemento humano
12
ECB7.1.3. Valora os criterios de reparto da riqueza e a súa incidencia no nivel de vida
Elabora gráficos que relacionan crecemento e salarios
ECB7.1.4. Coñece os factores que determinan o desenvolvemento dos países emerxentes
Traballa cos factores que determinan o desenvolvemento e o subdesenvolvemento dos países
12
ECB7.1.5. Coñece os factores que relacionan a degradación do medio e o crecemento económico
Manexa os criterios da política europea de prevención do medio ambiente
12
ECB7.1.6. Coñece a importancia do crecemento sustentable
Manexa exemplos de políticas de protección do medio
ECB7.1.7. Coñece os custes e beneficios do desenvolvemento
Elabora cadro comparativo dos beneficios e os custes do desenvolvemento
12
ECB7.1.8. Coñece o proceso dos ciclos económicos
Valora as causas dos ciclos económicos e as políticas anticíclicas
12
ECB7.2.1. Coñece a importancia dos sector publico na economía
Realiza un cadro cas políticas que realiza o Estado na intervención da economía
9
ECB7.2.2. Coñece as funcións do estado na economía
Valora os beneficios das funcións do estado fronte a des regularización
9
ECB7.2.3. Coñece os orzamentos públicos e os seus elementos
Elabora e analiza o orzamento do seu concello
9
IES. XELMÍREZ I DEPARTAMENTO DE ECONOMÍA
45
5) TEMPORALIZACION.-
Unidade didáctica
Descripción das unidades didácticas
Nº de Sesións de 50 min
avaliación
1 INICIACIÓN A ECONOMÍA 12 1ª
2 OS SISTEMAS ECONOMICOS 12 1ª
9 O SECTOR PUBLICO NA ECONOMIA 14 1ª
3 A DINAMICA DOS MERCADOS 12 2ª
4 CLASES DE MERCADOS 10 2ª
5 O DIÑEIRO E OS MERCADOS FINANCEIROS 10 2ª
6 A INFLACIÓN 12 2ª
7 A POBOACIÓN 8 3ª
8 A PRODUCIÓN E A EMPRESA 10 3ª
10 A MEDICION DA ACTIVIDADE ECONOMICA 12 3ª
11 O CONTEXTO INTERNACIONAL DA ECONOMIA
6 3ª
12 DESENROLO, BENESTAR E POBREZA 6 3ª
6) CONCRECIÓNS METODOLÓXICAS.- METODOLOXÍA: Partimos duns alumnos que inician un novo ciclo educativo unha vez superado a ESO e toman as suas primeiras decisións cara a universidade ou a o seu mundo laboral. En calquera caso nun escenario novo cheo de incertidumes que eles perciben, propias da idade. A asignatura de Economía é para eles unha materia nova e descoñecida que na maioría dos casos esperan que non sexa un obstáculo maior que o que poden ser as materias instrumentais. A metodoloxía que se propón ten como obxectivo que o que resulta novo e descoñecido remate por ser interesante, ilustrativo, e necesario. Interesante porque descubren cuestións das que oian falar e non sabían cal era a súa explicación. Ilustrativo porque lles permita manexar uns conceptos que hoxe en dia están en todalas tertúlias e medios de comunicación, así como en moitas relacións cas institucións e as empresas. Necesario xa que hoxe en dia carecer de coñecementos económicos e mesmo financeiros imposibilítanos para unha actuación segura e correcta en moitos ordes da vida familiar, social ou laboral. Para elo, proponse como metodoloxía unha relación de traballo entre o profesor e o alumno, onde este ultimo terá que ir facendo un acopio de coñecementos teóricos e dar conta deles o profesor, a través dos traballos en clase. Os traballos serán nos termos seguintes:
a) Os coñecementos das unidades didácticas que os alumnos terán que traballar a modo de linguaxe.
b) Os traballos que o profesor indique na clase e que serán resoltos en base os coñecementos teóricos que manexa o alumno. Estes traballos serán sempre noticias ou reportaxes de prensa relacionados ca economía que os alumnos terán que analizar e identificar cos conceptos teóricos da clase.
c) Un terceiro elemento que conta na metodoloxía é o da resposta do alumno os traballos de exercicios e cuestións das U.D. medido en calidade e prazos
IES. XELMÍREZ I DEPARTAMENTO DE ECONOMÍA
46
O alumno terá que ir desenvolvendo o longo do curso un proxecto de emprendemento nas súas distinta fases. O proxecto terá como idea de negocio a explotación dun huerto onde o alumno terá que ir desenvolvendo todas as fases do proceso agrícola, en paralelo cas fases do proxecto empresarial. O traballo o desenvolven en equipo de catro alumnos elexidos entre eles onde un alumno actua como lider do grupo. O proxecto teran que presentalo e defendelo na clase en duas fases. A primeira no mes de febreiro, relativa o análise de mercado e plan de distribución do produto. E a segunda en maio relativa o análise de visibilidade económica. Facer posible na clase unhas condicións de traballo e relacións humanas que permitan acadar un grao de confianza necesario para que o alumno teña conciencia da súa responsabilidade e o mesmo tempo mellore na súa autoestima. Na medida do posible todos os alumnos deberan de expoñer e defender un tema diante dos seus compañeiros. 7) MATERIAIS E RECURSOS: O material didactico está formado polo: Libro de texto da editorial Anaya, Economía de 1º curso. Autor F.J. González Álvarez. ISBN 978-84-678-2742-2 Noticias periodísticas de economía que aporta o profesor para o seu análise. Textos de referencia a os contidos das unidades didácticas. Os ordenadores das clases de informática para a elaboración de táboas e gráficos. Proxector de aula para a exposición dos traballos. 8) CRITERIOS DE AVALIACIÓN E CUALIFICACIÓN: A avaliación dos alumnos de Economía constará de tres sesións da Comisión de Avaliación co seguinte calendario: 1) 1ª sesión de avaliación: 19 de decembro 2) 2ª sesión de avaliación: 27 de marzo 3) 3ª sesión de avaliación: 22 de xuño 1. Os referentes para a comprobación do grao de adquisición das competencias e o logro dos obxectivos da etapa nas avaliacións continua e final da materia, serán os criterios de avaliación e estándares de aprendizaxe que figuran na programación. 2. A avaliación da aprendizaxe do alumnado será continua e diferenciada segundo as unidades didácticas recollidas no cronograma da programación. Terá un carácter formativo e será un instrumento para a mellora tanto dos procesos de ensino como dos procesos de aprendizaxe. 3. Estableceranse as medidas máis adecuadas para que as condicións de realización das avaliacións, incluída a avaliación final de etapa, se adapten ás necesidades do alumnado, con necesidade específica de apoio educativo; estas adaptacións non se terán en conta en ningún caso para minorar as cualificacións obtidas. 4. O profesorado avaliará tanto as aprendizaxes do alumnado como os procesos de ensino. Os criterios a seguir son os seguintes: a) Para cada unidade didáctica farase unha proba escrita que comprobará o grao de consecución dos estándares de aprendizaxe. b) Cada alumno terá que presentar o caderno de clase (C.C.) cos exercicios de cada unidade didáctica para a súa corrección en cuestións de coñecementos, iniciativa e presentación. c) A presencia en clase así como a actitude do alumnos será un elemento avaliable nos termos de propostas, traballo en equipo, e comportamento 8.1.) PUNTUACION EN CADA SESION DE AVALIACIÓN: En cada sesión avaliarase os resultados acadados o longo do trimestre e será o resultado das probas escrita (P.E.), do caderno de clase (C.C.) e da actitude (AC) e a súa colaboración (T.E.) cos demais alumnos no transcurso das clases. Estas probas avalíanse a través dos instrumentos de avaliación que fixan un limite no apartado de Grao mínimo de consecución de cada estandar
IES. XELMÍREZ I DEPARTAMENTO DE ECONOMÍA
47
avaliable. Este Grao Mínimo acredita o aprobado da asignatura e xustifica que o alumno alcanza o contido mínimo avaliable das unidades didácticas da programación académica. a) Proba Escrita (P.E.) por Unidade Didáctica. Cada P.E. constará de 5 preguntas que sumarán 10 puntos. O alumno terá que conseguir un mínimo de 28 puntos sobre un total de 40 para aprobalas probas escritas (sempre a mesma proporción sen varia o número de probas). Cada avaliación consta, de media, de 4 probas escritas. 40 puntos corresponden a unha nota de 7. b) O alumno sumará ata 2 puntos polas tarefas de clase recollidas no C.C. que serán o resultado da valoración sobre as tarefas e a calidade da presentación dos traballos. O Caderno de Clase (C.C.) aportará un máximo de 2 puntos a nota da avaliación. c) En cada trimestre farase na clase unha proba especifica (a exposición dunha UD, a análise dunha noticia empresarial, un traballo en grupo). A actitude do alumno respecto do seu comportamento individual e a súa resposta a cada unha de estas tres probas terá unha valoración de 1 punto na nota da avaliación. Esta materia impartirase mediante a necesaria integración dos contidos económicos, científicos, e organizativos dando unha visión global e coordinada das cuestións mais importantes socio- económicas. O aprendizaxe debe basearse no saber facer. As unidades didácticas desta materia formúlanse cun enfoque interdisciplinar. O proceso de aprendizaxe programouse, baseándose na realización dunha serie de actividades de forma individual ou en grupo que pretende iniciar ó alumnado no proceso de autoaprendizaxe desenrolando capacidades de compresión e análise, de relación e manexo de información. Estas actividades complementaranse co explicacións do profesor ou profesora, con exposicións, supostos de simulación e debates do alumnado. Crear as condicións favorables para que o alumnado despregue unha actividade rica e diversa que lle permita a adquisición dos coñecementos e experiencias necesarios para o desenvolvemento dun consumidor responsable.
IES. XELMÍREZ I DEPARTAMENTO DE ECONOMÍA
48
9) INDICADORES DO LOGRO PARA AVALIAR O PROCESO DE ENSINO E A PRÁCTICA DOCENTE.- INDICADORES DO LOGRO DO PROCESO DE ENSINO 1 2 3 4
O nivel de dificultade foi adecuado as características do alumnado
Conseguiuse motivar para lograr a actividade intelectual do alumnado
Conseguiuse a participación activa de todo o alumnado
Adoptáronse as medidas curriculares adecuadas para os casos de TDAH
Adoptáronse as medidas organizativas adecuadas para os casos de TDAH
Atendeuse adecuadamente a diversidade do alumnado
Usáronse distintos instrumentos de avaliación
Dáse un peso real á observación do traballo na aula
Valorouse adecuadamente o traballo colaborativo do alumnado dentro do grupo
INDICADORES DO LOGRO DA PRACTICA DOCENTE 1 2 3 4
Como norma xeral, fanse explicacións xerais para todo o alumnado
Ofrécense a cada alummno/a as explicacións inidividualizadas que precisa
Elabóranse actividades atendendo a diversidade
Elabóranse probas de avaliación adaptadas as necesidades do alumnado
Utilízanse distintas estratexias metodolóxicas en función dos temas a tratar
Combinase o traballo individual co traballo en equipo
Poténciase estratexías de animación á lectura
Incorpóranse as TIC aos procesos de ensino-aprendizaxe
Ofrécense ao alumnado de forma rápida os resultados das probas/traballos
Analízanse cos alumnos os aspectos mais significativos da corrección das probas, traballos
Dásalle ao alumnado a posibilidade de visualizar e comentar os seus acertos e erros
Avalíase a eficacia dos programas de apoio, reforzo, recuperación
IES. XELMÍREZ I DEPARTAMENTO DE ECONOMÍA
49
10) ORGANIZACIÓN DE PROCEDEMENTOS PARA ACREDITAR COÑECEMENTOS.- Para os alumnos con materias pendentes se elabora un plan de seguimento consistente na realización dunha serie de traballos no primeiro trimestre que acrediten o coñecemento dos contidos mínimos da asignatura pendente. Os traballos serán a realización de exercicios sobre os contidos básicos das unidades didácticas da materia pendente. 11) DESEÑO DE AVALIACIÓN INICIAL. Os alumnos matriculados en 1º de economía estudan esta materia por primeira vez e polo tanto non procede unha avaliacion inicial da mesma. Pero si entende o departamento de economía a necesiadae de coñecer os resultados dás avaliacións inicias nas materias de matemáticas e lingoa castela e galega, dado o seu carácter instrumental básico para o correcto aprendizaxe 12) MEDIDAS DE ATENCIÓN A DIVERSIDADE.-
MEDIDAS ORDINARIAS
ORGANIZATIVAS CURRICULARES
Adecuación para algún alumno/a ou grupo da estructura organizativa do centro, ou da aula: a) tempos diferenciados, horarios específicos b) espazos diferenciados c) materiais e recursos didácticos diferenciados con desdobramento de grupos con reforzo educativo
1) Adaptación metodolóxica para algún alumno como traballo colaborativo en grupo heteroxeneo, aprendizaxe por proxectos. 2) Adaptación dos tempos e instrumentos de avaliación para algún alumno 3) Programa de reforzo para o alumno 4) Programa específico repetidor da materia.
13) ELEMENTOS TRANSVERSAIS: Os elementos transversais a ter en conta na asignatura de economía son os seguintes: CL: compresión lectora. Fundamental si partimos da necesidade de manexar a linguaxe da economía para entender os acontecementos económicos. EOE: expresión oral e escrita. Dentro dos estándares de aprendizaxe moi relacionados ca economía está a planificación e o control. Enténdese a necesidade de facer da presentación dos traballos un elemento esencial para o seu entendemento por terceiras persoas. TIC: Tecnoloxía da información e da comunicación. EMP: Emprendemento. EC: Educación cívica. 14) ACTIVIDADES COMPLEMENTARIAS.- Para os alumnos de 1º de economia se programana as seguintes actividades:
1) visita o Concello de santaigo de Compostela 2) visita o Parlamento de galicia.
Estas duas visitas relacionanase ca Unidade Didáctica 9. O Sector Público. O orzamento público. Elementos, proceso de elaboración e funcións. Para iniciar o alumnado no proceso de emprendemento, os alumnos de 1º de Economía terán que desenvolver as fases de elaboración dun proxecto empresarial. A idea de negocio fíxase na explotación dun huerto ecolóxico que terán que presentar e defender en clase ante os demais compañeiros de curso. O proxecto o farán en grupos de catro alumnos onde un actuará de lider do grupo. Este traballo puntuarase con 1 punto na 3ª avaliacion, no apartado de actitude.
IES. XELMÍREZ I DEPARTAMENTO DE ECONOMÍA
50
15) MECANISMOS DE REVISION E MODIFICACION DA PROGRAMACION DIDACTICA.-
Despois de cada avaliación farase unha reunión de departamento entre os profesores responsables de asignatura para avaliar a aplicación da programación: a) Contido impartido dacordo co calendario establecido na programación. b) Estándares de aprendizaxe aplicados e mínimos conseguidos. c) Instrumentos de avaliación utilizados. d) Resposta da enquisa establecida no apartado “Indicadores do logro para avaliar o proceso educativo. A efectos dunha correcta avaliación da programación, o xefe de departamento redactará un informe de recomendación para as modificacións oportunas na programación que corrixan as desviacións detectadas.
16) ENSINANZA DE ADULTOS.
16.1.) ADAPTACION DA PROGRAMACION LOMCE PARA A ENSINANZA DE ADULTOS.
Neste centro impártense ensinanzas para adultos e pola casuística do alumnado procede realizar
as modificacións necesarias para adaptar algúns apartados da programación ordinaria a casuística
do alumnado de adultos.
16.2.) CRITERIOS DE AVALIACIÓN E CUALIFICACIÓN:
A avaliación dos alumnos de Economía da Empresa na Ensinanza de Adultos constará de tres
sesións da Comisión de Avaliación co seguinte calendario:
1) 1ª sesión de avaliación: 21 de decembro
2) 2ª sesión de avaliación: 7 de abril
3) 3ª sesión de avaliación: 22 de xuño
1. Os referentes para a comprobación do grao de adquisición das competencias e o logro dos
obxectivos da etapa nas avaliacións continua e final da materia, serán os criterios de avaliación e
estándares de aprendizaxe que figuran na programación.
2. A avaliación da aprendizaxe do alumnado será continua e diferenciada segundo as unidades
didácticas recollidas no cronograma da programación. Terá un carácter formativo e será un
instrumento para a mellora tanto dos procesos de ensino como dos procesos de aprendizaxe.
3. Estableceranse as medidas mais adecuadas para que as condicións de realización das
avaliacións, incluída a avaliación final de etapa, se adapten ás necesidades do alumnado, con
necesidade específica de apoio educativo; estas adaptacións non se terán en conta en ningún caso
para minorar as cualificacións obtidas.
IES. XELMÍREZ I DEPARTAMENTO DE ECONOMÍA
51
4. O profesorado avaliará tanto as aprendizaxes do alumnado como os procesos de ensino. Os
criterios a seguir son os seguintes:
a) Para cada unidade didáctica farase unha proba escrita que comprobará o grao de consecución
dos estándares de aprendizaxe.
b) A presencia en clase así como a actitude do alumnos será un elemento avaliable nos termos de
propostas, traballo en equipo, e comportamento.
c) A resolución dos exercicos da unidade didáctica durante a clase en colaboración co profesor,
será un elemento que permita coñecer o grao de atención e aprendizaxe do alumno. Polo tanto o
profesor avaliará ditas prácticas.
16.3.) PUNTUACION EN CADA SESION DE AVALIACIÓN:
En cada sesión avaliarase os resultados acadados o longo do trimestre e será o resultado das probas escrita (P.E.) e da actitude (AC) e a súa colaboración (T.E.) cos demais alumnos no transcurso das clases. Estas probas avalíanse a través dos instrumentos de avaliación que fixan un límite no apartado de Grao mínimo de consecución de cada estandar avaliable. Este Grao Mínimo acredita o aprobado da asignatura e xustifica que o alumno alcanza o contido mínimo avaliable das unidades didácticas da programación académica.
a) Proba Escrita (P.E.) por Unidade Didáctica. Cada P.E. constará de 5 preguntas que sumarán 10
puntos. O alumno terá que conseguir un mínimo de 28 puntos sobre un total de 40 para aprobar as
probas escritas (sempre a mesma proporción se varia o número de probas). Cada avaliación
consta de media, de 4 probas escritas. A obtención dun total de 40 puntos nas probas escritas por
parte do alumno suporá una nota de 8.
b) En cada trimestre farase na clase unha proba especifica (a exposición dunha UD, a análise
dunha noticia empresarial, un traballo en grupo). A actitude do alumno respecto do seu
comportamento individual e a súa resposta a cada unha de estas tres probas terá unha valoración
de 1 punto na nota da avaliación.
16.4.) ACTIVIDADES COMPLEMENTARIAS.-
Esta programación non contempla ninguna actividade complementaria para alumnos do
bacharelato de Adultos.
IES. XELMÍREZ I DEPARTAMENTO DE ECONOMÍA
52
CAPÍTULO III. ECONOMÍA DA EMPRESA
1) INTRODUCIÓN.-
Economía da Empresa trata de explicar a realidade empresarial, como unha rama da economía
especializada nun determinado suxeito económico: a empresa. Trátase dunha ciencia que, por unha
banda, procura a explicación do fenómeno económico da empresa e, por outra, a actuación sobre ela
para alcanzar certos fins. A tendencia actual diríxese a tratar de converter esta disciplina nun corpo
de coñecementos interdisciplinarios que traten calquera problema que se formule na empresa.
Nesta materia traballaranse cuestións como a razón da existencia das empresas, as súas
características, os tipos de organización e de funcionamento, e os factores que inflúen na toma de
decisións.
A materia, que emprega un enfoque de presentación baseado na análise de distintas áreas e funcións
da empresa, estrutúrase nos bloques seguintes: "A empresa", no que se describen os seus elementos,
as súas funcións e os seus obxectivos; "Desenvolvemento da empresa", onde se fai unha análise das
decisións de dimensión e localización, e das estratexias de crecemento; "Organización e dirección da
empresa", no que se explica a planificación, a organización e a xestión dos recursos da empresa; "A
función produtiva", para analizar os procesos produtivos e a estructura de ingresos e custos derivada
deles; "A función comercial da empresa", que repasa as principais decisións da empresa na
comercialización dos seus produtos e/ou servizos; "A información na empresa", para comprender a
importancia de contar con datos e información relevante e precisa na toma de decisións e no
cumprimento das obrigas fiscais; e finalmente "A función financeira", onde se trata de analizar os
aspectos salientables das decisión de investimento e financiamento na empresa.
A empresa ten un significado social (crea emprego), canaliza a renda e, conseguintemente, constitúe
un elemento de redistribución da renda nacional. O desenvolvemento da actividade empresarial e a
acción do/da empresario/a deben estar guiados pola responsabilidade social e o comportamento ético,
máis alá da procura duns resultados.
A materia ha permitir o fomento dunha cultura e dun xeito de pensar empresarial, onde se exerciten e
medren a creatividade e o espírito de innovación, e se incentive a elaboración de reflexións persoais
e a toma de decisións fundamentadas, así como a concepción do erro como fonte de progreso e
aprendizaxe. Tamén ha contribuír ao desenvolvemento da competencia matemática e das
competencias básicas en ciencia e tecnoloxía, de comunicación lingüística e dixital, da capacidade de
aprender a aprender, e do sentido da iniciativa e o espírito emprendedor.
Departamento de Economía do IES Xelmírez I. Este departamento imparte as asignaturas de
Economía en 4º da ESO, Economía de 1º Bac, e Economía da Empresa 2º Bac. Os responsables de
estas asignaturas son os profesores:
Andres Fariña, xefe de departamento. Imparte a asignatura de Economía de 1º Bac e Economía da
Empresa 2º Bac.
Beatriz Iñiguez, departamento de Historia, que imparte Economía 4º ESO.
Ofelia Lopez, titular de FOL, imparte as Economías das ensinanzas de Adultos.
No presente curso a matrícula de alumnos é a seguinte:
Ensinanza Ordinaria:
4º ESO: grupo ECO1: 22 alumnos; grupo ECO2: 24 alumnos
1º Bac : grupo ECO1: 19 alumnos; grupo ECO2: 21 alumnos
2º Bac : grupo ECO1: 13 alumnos; grupo ECO2 : 19 alumnos
Ensinanza Adultos:
1º curso B: 24 alumnos Lomce
2º curso B: 7 alumnos Loe + 14 alumnos Lomce
IES. XELMÍREZ I DEPARTAMENTO DE ECONOMÍA
53
2) OBXECTIVOS:
2.1.) OBXECTIVOS DO BACHARELATO:
O bacharelato contribuirá a desenvolver no alumnado as capacidades que lle permitan:
a) Exercer a cidadanía democrática, desde unha perspectiva global, e adquirir unha conciencia cívica responsable, inspirada polos valores humanos e recoñecidos na Constitución española para a construción dunha sociedade xusta e equitativa que favoreza a sustentabilidade.
b) Consolidar unha madureza persoal e social que lle permita actuar de forma responsable e autónoma e desenvolver o seu espírito crítico. Ser quen de prever e resolver pacificamente os conflitos persoais, familiares e sociais.
c) Fomentar a igualdade efectiva de dereitos e oportunidades entre homes e mulleres, analizar e valorar criticamente as desigualdades e discriminacións existentes e, en particular, a violencia contra a muller, e impulsar a igualdade real e a non discriminación das
persoas por calquera condición ou circunstancia persoal ou social, con atención especial ás persoas con discapacidade
d) Afianzar os hábitos de lectura, estudo e disciplina, como condicións necesarias para o eficaz aproveitamento da aprendizaxe e como medio de desenvolvemento persoal.
e) Dominar, tanto na súa expresión oral como na escrita, a lingua galega e a lingua castelá.
f) Expresarse con fluidez e corrección nunha ou máis linguas estranxeiras.
g) Utilizar con solvencia e responsabilidade as tecnoloxías da información e da comunicación.
h) Coñecer e valorar criticamente as realidades do mundo contemporáneo, os seus antecedentes históricos e os principais factores da súa evolución. Participar de xeito solidario no desenvolvemento e na mellora do seu contorno social.
i) Acceder aos coñecementos científicos e tecnolóxicos fundamentais, e dominar as habilidades básicas propias da modalidade elixida.
l) Comprender os elementos e os procedementos fundamentais da investigación e dos métodos científicos. Coñecer e valorar de forma crítica a contribución da ciencia e da tecnoloxía ao cambio das condicións de vida, así como afianzar a sensibilidade e o respecto cara ao medio ambiente e a ordenación sustentable do territorio, con especial referencia ao territorio galego.
m) Afianzar o espírito emprendedor con actitudes de creatividade, flexibilidade, iniciativa, traballo en equipo, confianza nun mesmo e sentido crítico.
n) Desenvolver a sensibilidade artística e literaria, así como o criterio estético, como fontes de formación e enriquecemento cultural.
ñ) Utilizar a educación física e o deporte para favorecer o desenvolvemento persoal e social, e
impulsar condutas e hábitos saudables.
IES. XELMÍREZ I DEPARTAMENTO DE ECONOMÍA
54
o) Afianzar actitudes de respecto e prevención no ámbito da seguridade viaria.
p) Valorar, respectar e afianzar o patrimonio material e inmaterial da sociedade, e contribuír á súa conservación e mellora no contexto dun mundo globalizado.
2.2.) OBXECTIVOS PARTICULARES DA ASIGNATURA:
Obx.EOE.1. Analizar as características máis relevantes dos distintos tipos de empresas e identificar os seus compoñentes, funcións, obxectivos, organización e as interpelacións que existen entre elas.
Obx.EOE.2. Apreciar el papel de las empresas en la satisfacción de necesidades de los consumidores y en el aumento de la calidade de vida y benestar, así como elaborar xuícios ou criterios persoais sobre as súas disfuncións. Recoñecer a empresa como motor do benestar colectivo, que debe asumir una responsabilidade social baseada en criterios éticos.
Obx.EOE.3. Valorar la importancia que para las empresas y la sociedade teñen a investigación, innovación, as tecnoloxías da información e comunicación e as redes sociais, así como a globalización económica en relación con a competitividade, o crecemento e a localización.
Obx.EOE.4. Analizar o funcionamento das organizacións e grupos en relación con a aparición e resolución de conflitos.
Obx.EOE.5. Tomar decisións a partir do análises de situacións reais ou imaxinarias, entre alternativas que se prantexan nas distintas áreas funcionais da empresa.
Obx.EOE.6. Analizar as distintas políticas de marketing que adoptan as empresas según os mercados aos que se dirixen, valorando los límites éticos que ditas políticas deben considerar. Comprender a necesidade de adoptar un marketing social para que os obxectivos das empresas sexan compatibles cos da sociedade, aumentando o seu benestar
Obx.EOE.7. Interpretar de modo xeneral estados de contas anuais das empresas, identificando os seus posibles desequilibrios económicos e financeiros e propoñer medidas correctoras.
Oxj.EOE.10. Afianzar o espírito emprendedor a través do fomento das cualidades emprendedoras e creativas.
3) PROGRAMACIÓN DA MATERIA.-
Economía da Empresa. 2º de bacharelato
Obxectivos Contidos Criterios de avaliación Estándares de aprendizaxe Competencias
Bloque 1. A empresa
a
d
i
l
m
B1.1. A empresa e o/a
empresario/a.
B1.2. Elementos, funcións
e obxectivos da empresa.
B1.3. Clases de empresas.
B1.4. Marco xurídico da
actividade empresarial.
B1.1. Describir e
interpretar os elementos
da empresa, as clases de
empresas e as súas
funcións na economía,
así como as formas
xurídicas que adoptan, e
relacionar con cada
unha as
responsabilidades legais
dos/das propietarios/as e
xestores/as, e as
EEB1.1.1. Distingue as formas
xurídicas das empresas e
relaciónaas coas esixencias de
capital e coas responsabilidades
para cada tipo.
CD
CMCCT
CSIE
EEB1.1.2. Identifica e valora as
formas xurídicas de empresa
máis apropiadas en cada caso en
función das características
concretas, aplicando o
razoamento sobre clasificación
das empresas.
CD
CMCCT
IES. XELMÍREZ I DEPARTAMENTO DE ECONOMÍA
55
Economía da Empresa. 2º de bacharelato
Obxectivos Contidos Criterios de avaliación Estándares de aprendizaxe Competencias
esixencias de capital. EEB1.1.3. Analiza, para un
determinado caso práctico, os
criterios de clasificación de
empresas: segundo a natureza da
actividade que desenvolven, a
súa dimensión, o nivel
tecnolóxico que alcanzan, o tipo
de mercado en que operan, a
fórmula xurídica que adoptan, e
o seu carácter público ou
privado.
CAA
CD
CMCCT
EEB1.1.4. Describe os
elementos da empresa en
relación coas funcións que
desenvolven e os obxectivos que
procuran dentro do sistema.
CCL
CSIEE
a
d
h
i
l
m
p
B1.5. Contorno da
empresa.
B1.6. Responsabilidade
social e ambiental da
empresa.
B1.7. Funcionamento e
creación de valor.
B1.2. Identificar e
analizar os trazos
principais do contorno
en que a empresa
desenvolve a súa
actividade e explicar, a
partir deles, as
estratexias e as
decisións adoptadas, e
as posibles implicacións
sociais e ambientais da
súa actividade.
EEB1.2.1. Identifica os tipos de
empresas e de empresarios/as
que actúan no seu contorno, así
como a forma de relacionar co
seu contorno máis próximo.
CD
CMCCT
CSC
CSIEE
EEB1.2.2. Analiza a relación
entre empresa, sociedade e
ambiente, e valora os efectos
positivos e negativos das
actuacións das empresas nas
esferas social e ambiental.
CD
CSC
CSIEE
EEB1.2.3. Analiza a actividade
das empresas como elemento
dinamizador de progreso,
estimando a súa creación de
valor para a sociedade e par
a a cidadanía.
CSC
CSIEE
Bloque 2. Desenvolvemento da empresa
D
i
l
m
B2.1. Localización e
dimensión empresarial.
B2.2. Estratexias de
crecemento interno e
externo.
B2.3. Pequenas e
medianas empresas:
estratexias de mercado.
B2.4. Importancia das
pequenas e medianas
empresas (PME) na
B2.1. Identificar e
analizar as estratexias
de crecemento e as
decisións tomadas polas
empresas, tendo en
consideración as
características do marco
global en que actúan.
EEB2.1.1. Describe e analiza os
factores que determinan a
localización e a dimensión
dunha empresa, e valora a
transcendencia futura para a
empresa desas decisións.
CCL
CMCCT
EEB2.1.2. Valora o crecemento
da empresa como estratexia
competitiva e relaciona as
economías de escala coa
dimensión óptima da empresa.
CD
CMCCT
CSIEE
IES. XELMÍREZ I DEPARTAMENTO DE ECONOMÍA
56
Economía da Empresa. 2º de bacharelato
Obxectivos Contidos Criterios de avaliación Estándares de aprendizaxe Competencias
economía.
B2.5.
Internacionalización,
competencia global e
tecnoloxía.
B2.6. Empresa
multinacional: aspectos
positivos e negativos do
seu funcionamento.
EEB2.1.3. Identifica e explica as
estratexias de especialización e
diversificación.
CCL
CMCCT
CSIEE
EEB2.1.4. Analiza as estratexias
de crecemento interno e externo
a partir de supostos concretos.
CAA
CD
CMCCT
EEB2.1.5. Examina o papel das
pequenas e das medianas
empresas no noso país, e valora
as súas estratexias e as súas
formas de actuar, así como as
súas vantaxes e os seus
inconvenientes.
CSC
CSIEE
EEB2.1.6. Describe as
características e as estratexias de
desenvolvemento da empresa
multinacional, e valora a
importancia da responsabilidade
social e ambiental.
CCL
CSC
CMCCT
EEB2.1.7. Estuda o impacto da
incorporación da innovación e
das novas tecnoloxías na
estratexia da empresa, e
relaciónao coa capacidade para
competir de xeito global.
CD
CMCCT
CSC
Bloque 3. Organización e dirección da empresa
d
i
l
m
p
B3.1. División técnica do
traballo e necesidade de
organización no mercado
actual.
B3.2. Funcións básicas da
dirección.
B3.3. Planificación e toma
de decisións estratéxicas.
B3.4. Organización
formal e informal da
empresa: deseño e análise
da súa estrutura.
B3.5. A xestión dos
recursos humanos e a súa
incidencia na motivación.
B3.6. Os conflitos de
intereses e as súas vías de
negociación.
B3.1. Explicar a
planificación, a
organización e a xestión
dos recursos dunha
empresa, valorando as
posibles modificacións
para realizar en función
do ámbito en que
desenvolve a súa
actividade e dos
obxectivos formulados.
EEB3.1.1. Reflexiona sobre a
división técnica do traballo nun
contexto global de
interdependencia económica
para valorar as súas
consecuencias sociais.
CMCCT
CSC
EEB3.1.2. Describe a estrutura
organizativa, o estilo de
dirección, as canles de
información e de comunicación,
o grao de participación na toma
de decisións e a organización
informal da empresa.
CCL
CMCCT
CSIEE
EEB3.1.3. Identifica a función
de cada área de actividade da
empresa (aprovisionamento,
produción e comercialización,
investimento e financiamento,
recursos humanos e
administrativa), así como as
súas interrelacións.
CD
CMCCT
CSIEE
IES. XELMÍREZ I DEPARTAMENTO DE ECONOMÍA
57
Economía da Empresa. 2º de bacharelato
Obxectivos Contidos Criterios de avaliación Estándares de aprendizaxe Competencias
EEB3.1.4. Investiga sobre a
organización nas empresas do
seu ámbito máis próximo e
identifica vantaxes e
inconvenientes, detecta
problemas para solucionar, e
describe propostas de mellora.
CAA
CD
CSC
CSIEE
EEB3.1.5. Aplica os seus
coñecementos a unha
organización concreta, para
detectar problemas e propor
melloras.
CAA
CMCCT
CSIEE
EEB3.1.6. Valora a importancia
dos recursos humanos nunha
empresa e analiza diferentes
maneiras de abordar a súa
xestión e a súa relación coa
motivación e a produtividade.
CAA
CSC
CSIEE
Bloque 4. A función produtiva
a
i
l
m
B4.1. Produción e proceso
produtivo.
B4.2. Función de
produción. Produtividade
e eficiencia
B4.3. Investigación,
desenvolvemento e
innovación (I+D+i) como
elementos clave para o
cambio tecnolóxico e a
mellora da
competitividade
empresarial.
B4.1. Analizar procesos
produtivos desde a
perspectiva da
eficiencia e a
produtividade, e
recoñecer a importancia
da I+D+i
EEB4.1.1. Realiza cálculos da
produtividade de distintos
factores e interpreta os
resultados obtidos, coñecendo
medios e alternativas de mellora
da produtividade nunha
empresa.
CD
CMCCT
EEB4.1.2. Analiza e valora a
relación entre a produtividade e
os salarios dos/das
traballadores/as.
CMCCT
CSC
EEB4.1.3. Reflexiona sobre a
importancia para a sociedade e
para a empresa da investigación
e da innovación tecnolóxica en
relación coa competitividade e o
crecemento.
CAA
CMCCT
CSC
i
l
m
B4.4. Custos:
clasificación e cálculo dos
custos na empresa.
B4.5. Cálculo e
interpretación do limiar de
rendibilidade da empresa.
B4.2. Determinar a
estrutura de ingresos e
custos dunha empresa,
calculando o seu
beneficio e o seu limiar
de rendibilidade, a partir
dun suposto formulado.
EEB4.2.1. Distingue os ingresos
e os custos dunha empresa,
calcula o seu beneficio ou a súa
perda xerados ao longo do
exercicio económico, aplicando
razoamentos matemáticos, e
interpreta os resultados.
CD
CMCCT
EEB4.2.2. Identifica e calcula os
tipos de custos, ingresos e
beneficios dunha empresa, e
represéntaos graficamente.
CD
CMCCT
IES. XELMÍREZ I DEPARTAMENTO DE ECONOMÍA
58
Economía da Empresa. 2º de bacharelato
Obxectivos Contidos Criterios de avaliación Estándares de aprendizaxe Competencias
EEB4.2.3. Calcula o limiar de
vendas (de rendibilidade)
necesario para a supervivencia
da empresa.
CD
CMCCT
EEB4.2.4. Analiza os métodos
custo beneficio e custo eficacia
como instrumentos de medida e
avaliación que axudan á toma de
decisións.
CMCCT
CSIEE
i
l
m
B4.6. Os inventarios da
empresa e os seus custos.
Modelos de xestión de
inventarios.
B4.3. Describir os
conceptos fundamentais
do ciclo de inventario e
manexar os modelos de
xestión.
EEB4.3.1. Identifica os custos
que xera o almacén e resolve
casos prácticos sobre o ciclo de
inventario.
CD
CMCCT
EEB4.3.2. Valora as existencias
en almacén mediante diferentes
métodos.
CD
CMCCT
EEB4.3.3. Valora a relación
entre o control de inventarios e a
produtividade e a eficiencia
nunha empresa.
CMCCT
CSIEE
Bloque 5. A función comercial da empresa
d
h
i
l
m
B5.1. Departamento
comercial da empresa
B5.2. Concepto e clases
de mercado.
B5.3. Técnicas de
investigación de
mercados.
B5.4. Comportamento
do/da consumidor/a e
segmentación de
mercados.
B5.5. Variables do
márketing-mix e
elaboración de estratexias.
B5.6. Estratexias de
márketing e ética
empresarial.
B5.7. Tecnoloxías da
información e das
comunicacións e
márketing.
B5.1. Analizar as
características do
mercado e explicar, de
acordo con elas, as
políticas de márketing
aplicadas por unha
empresa ante diferentes
situacións e obxectivos.
EEB5.1.1. Caracteriza un
mercado en función de
diferentes variables como, por
exemplo, o número de
competidores e o produto
vendido.
CSIEE
EEB5.1.2. Identifica e adapta a
cada caso concreto as estratexias
e os enfoques de márketing.
CAA
CD
CMCCT
EEB5.1.3. Interpreta e valora
estratexias de márketing,
incorporando nesa valoración
consideracións de carácter ético,
social e ambiental.
CD
CMCCT
CSC
CSIEE
EEB5.1.4. Comprende e explica
as fases e as etapas da
investigación de mercados.
CCL
CMCCT
EEB5.1.5. Aplica criterios e
estratexias de segmentación de
mercados en casos prácticos.
CD
CMCCT
IES. XELMÍREZ I DEPARTAMENTO DE ECONOMÍA
59
Economía da Empresa. 2º de bacharelato
Obxectivos Contidos Criterios de avaliación Estándares de aprendizaxe Competencias
EEB5.1.6. Analiza e valora as
oportunidades de innovación e
transformación do márketing
que xorden co desenvolvemento
das tecnoloxías da información
e da comunicación.
CD
CMCCT
CSC
EEB5.1.7. Describe a
organización e o funcionamento
do departamento comercial da
empresa.
CCL
CMCCT
EEB5.1.8. Determina as
necesidades da clientela en
relación coas características dos
produtos ou dos servizos
ofrecidos pola empresa.
CD
CMCCT
CSC
Bloque 6. A información na empresa
d
g
h
i
l
m
B6.1. Obrigas contables
da empresa.
B6.2. A composición do
patrimonio e a súa
valoración.
B6.3. Resultados da
empresa.
B6.4. As contas anuais e a
imaxe fiel.
B6.5. Elaboración do
balance e da conta de
perdas e ganancias.
B6.6. Análise e
interpretación da
información contable.
B6.1. Identificar os
datos máis salientables
do balance e da conta de
perdas e ganancias,
explicar o seu
significado, diagnosticar
a situación a partir da
información obtida e
propor medidas para a
súa mellora.
EEB6.1.1. Recoñece os
elementos patrimoniais e a
función que teñen asignada.
CMCCT
CSIEE
EEB6.1.2. Identifica, valora e
clasifica os bens, os dereitos e as
obrigas da empresa en masas
patrimoniais.
CMCCT
EEB6.1.3. Interpreta a
correspondencia entre os
investimentos e o seu
financiamento.
CAA
EEB6.1.4. Detecta posibles
desaxustes no equilibrio
patrimonial, na solvencia e no
apalancamento da empresa,
mediante a utilización de rateos.
CMCCT
EEB6.1.5. Propón medidas
correctoras axeitadas en caso de
se detectar desaxustes
patrimoniais ou financeiros.
CAA
CSIEE
EEB6.1.6. Recoñece a
importancia do dominio das
operacións matemáticas e dos
procedementos propios das
ciencias sociais como
ferramentas que facilitan a
solución de problemas
empresariais.
CMCCT
CD
IES. XELMÍREZ I DEPARTAMENTO DE ECONOMÍA
60
Economía da Empresa. 2º de bacharelato
Obxectivos Contidos Criterios de avaliación Estándares de aprendizaxe Competencias
EEB6.1.7. Recoñece a
conveniencia do equilibrio
económico, patrimonial e
financeiro da empresa.
CMCCT
CSIEE
EEB6.1.8. Valora a importancia
da información na toma de
decisións.
CAA
CSIEE
EEB6.1.9. Calcula o resultado
do exercicio económico da
empresa, empregando os
criterios de imputación
aplicables.
CD
CMCCT
EEB61.10. Identifica, interpreta
e clasifica os elementos do
resultado da empresa.
CD
CMCCT
CSIEE
a
c
d
h
i
l
m
B6.7. Fiscalidade
empresarial: principais
figuras impositivas e
elementos clave do súa
estrutura e do seu
funcionamento.
B6.2. Recoñecer a
importancia do
cumprimento das
obrigas fiscais e
explicar os impostos
que afectan as
empresas.
EEB6.2.1. Identifica as obrigas
fiscais das empresas segundo a
súa organización e a actividade
que desenvolvan.
CMCCT
CSIEE
EEB6.2.2. Describe o
funcionamento básico dos
impostos que recaen sobre as
empresas e destaca as principais
diferenzas entre eles.
CCL
CMCCT
EEB6.2.3. Valora a achega que
supón para a riqueza nacional a
carga impositiva que soportan as
empresas.
CSC
Bloque 7. A función financeira
d
g
i
l
m
B7.1. Estrutura
económica e financeira da
empresa.
B7.2. Concepto e clases
de investimento.
B7.3. Valoración e
selección de proxectos de
investimento.
B7.4. Fontes de
financiamento interno e
externo da empresa.
Novas formas de
financiamento.
B7.1. Valorar proxectos
de investimento,
xustificar razoadamente
a selección da
alternativa máis
vantaxosa, diferenciar
as posibles fontes de
financiamento nun
determinado suposto e
razoar a elección máis
axeitada.
EEB7.1.1. Coñece e enumera os
métodos estáticos (prazo de
recuperación) e dinámicos
(criterio do valor actual neto)
para seleccionar e valorar
investimentos.
CD
CSIEE
CMCCT
EEB7.1.2. Aplica métodos
estáticos (prazo de
recuperación) e dinámicos
(valor actual neto), nun suposto
concreto de selección de
alternativas de investimento
para unha empresa.
CD
CMCCT
IES. XELMÍREZ I DEPARTAMENTO DE ECONOMÍA
61
Economía da Empresa. 2º de bacharelato
Obxectivos Contidos Criterios de avaliación Estándares de aprendizaxe Competencias
B7.5. Ciclos da empresa.
B7.6. Período medio de
maduración.
EEB7.1.3. Explica as
posibilidades de financiamento
das empresas diferenciando o
externo e o interno, a curto e a
longo prazo, así como o custo de
cada un e as implicacións na
marcha da empresa.
CCL
CMCCT
EEB7.1.4. Analiza, nun suposto
concreto de financiamento
externo, as opcións posibles, os
seus custos e as variantes de
amortización.
CAA
CD
CMCCT
EEB7.1.5. Analiza e avalía, a
partir dunha necesidade
concreta, as posibilidades que
teñen as empresas de recorrer ao
mercado financeiro.
CAA
CMCCT
CSIEE
EEB7.1.6. Valora as fontes
externas e internas de
financiamento da empresa.
CMCCT
CSIEE
EEB7.1.7. Analiza e expresa as
opcións financeiras que mellor
se adaptan a un caso concreto de
necesidade financeira.
CAA
CMCCT
EEB7.1.8. Aplica os
coñecementos tecnolóxicos á
análise e á resolución de
supostos.
CD
CMCCT
EEB7.1.9. Identifica e describe
os ciclos da actividade da
empresa e as súas fases.
CCL
CMCCT
CSIEE
EEB7.1.10. Calcula, para un
determinado suposto práctico,
os períodos de maduración da
empresa, e distingue as súas
fases.
CMCCT
CAA
CD
IES. XELMÍREZ I DEPARTAMENTO DE ECONOMÍA
62
4) GRAO MINIMO DE CONSECUCION DE CADA ESTANDAR E OS
INSTRUMENTOS DE AVALIACION.-
ESTANDARES GRAO MINIMO DE CONSECUCION DE CADA
ESTANDAR
INSTRUMENTOS DE AVALIACIÓN U.D.
EEB1.1.1. Clasificación dos tipos de empresa según a forma
xurídica.
Taboa que relacione as formas xurídicas e
os capitais necesarios
2
EEB1.1.2. Clasificación dos tipos de empresa según a forma
xurídica
Clasificación de empresas polo grao de
responsabilidade
2
EEB1.1.3. Clasificación dos tipos de empresa según a forma
xurídica
Clasificación en función da actividade,
dimensión, mercado
2
EEB1.1.4. Clasificación dos elementos dunha empresa e a súa
función
Departamentos dunha empresa 1
EEB1.2.1. Tipos de empresa na economía española Porcentaxe de cada tipo de empresa na
economia xeral
2
EEB1.2.2. Entende o concepto de Responsabilidade Social Casos de Responsabilidade Social no
entorno
2
EEB1.2.3. Coñece a importancia do papel da empresa no
emprego local
Numero de traballadores no polígono
empresarial
2
EEB2.1.1. Coñece os criterios para a localización e dimensión
da empresa
Manexa as estratexias de localización dunha
empresa.
3
EEB2.1.2 Coñece os conceptos de estratexía competitiva e
dimensión óptima. Relacionadas con a economía de
escala.
Representa graficamente unha economía de
escala
3
EEB2.1.3 Relaciona as estratexias para o crecemento da
empresa
Representa a matriz de Ansoff 3
EEB2.1.4. Presenta un caso de crecemento interno e externo Caso práctico sobre a matriz de Ansoff 3
EEB2.1.5. Coñece a importancia das pymes no texido
industrial
Coñece as ventaxas das pymes fronte a
grandes empresas
3
EEB2.1.6. Coñece as características da empresa multinacional Presenta un exemplo de expansión dunha
empresa
3
EEB2.1.7. Coñece da importancia da tecnoloxía no
crecemento da empresa
Grao de innovacion tecnolóxica da empresa
española
3
EEB3.1.1.
Coñece e define a función de organización dunha
empresa.
Valora a división do traballo nos
incrementos de produción.
4
IES. XELMÍREZ I DEPARTAMENTO DE ECONOMÍA
63
Estándares GRAO MINIMO DE CONSECUCION DE CADA
ESTANDAR
INSTRUMENTOS DE AVALIACIÓN U.D.
EEB3.1.2. Coñece as distintas estructuras de organización dunha
empresa
Clasifica os modelos de estructura
organizativa
4
EEB3.1.3. Distingue as distintas áreas de actividade dunha
empresa
Coñece as áreas e valora a súa interrelación 4
EEB3.1.4. Elabora a estrutura organizativa dunha empresa do
entrono
Presenta o organigrama dunha empresa 4
EEB3.1.5. Destaca as características da estrutura organizativa
dunha empresa do entorno.
Organigrama da empresa 4
EEB3.1.6. Coñece a importancia do departamento de RRHH Funcións do departamento de RRHH 5
EEB4.1.1. Coñece o concepto de productividade dos factores de
produción
Representa graficamente a curva de
productividade dun factor
6
EEB4.1.2. Analiza a través dunha gráfica a relación entre
productividade e salarios
grafica 6
EEB4.1.3. Valora a importancia da innovación tecnolóxica na
competitividade da empresa
Porcentaxe de inversión en I+D no PIB nos
derradeiros 10 anos
6
EEB4.2.1. Coñece a estructura de costes dunha empresa Sabe elaborar unha taboa de costes y
representala graficamente
6
EEB4.2.2. Diferencia os distintos tipos de coste dunha empresa Entende a información de cada coste en
relación as decisións empresariais.
6
EEB4.2.3. Coñece o calculo do limiar de rendabilidade e o seu
siñificado.
Representa a gráfica do limiar de
rendabilidade
6
EEB4.2.4. Coñece os métodos de cálculo de costes para a toma
de decisións
Aplica o método de coste beneficio 6
EEB4.3.1. Coñece os gastos de xestión de inventarios Realiza o cálculo do pedido óptimo 7
EEB4.3.2. Coñece os criterios de valoración das existencias en
almacén
Realiza o cálculo dos métodos de valoración
de existencias
7
EEB4.3.3. Clasificación e cálculo dos costes das existencias Comparación entre as valoracións dos
distintos métodos
7
IES. XELMÍREZ I DEPARTAMENTO DE ECONOMÍA
64
ESTANDARES GRAO DE COÑECEMENTO DE CADA
ESTANDAR
INSTRUMENTOS DE AVALIACIÓN U.D.
EEB5.1.1. Coñece os tipos de mercado en función das súas
variables
Clasificación dos mercados por variables 8
EEB5.1.2. Coñece os elementos do márketing mix Propón unha estratexia de márketing 8
EEB5.1.3. Valora a ética nas campañas publicitarias das
empresas
Analiza a mensaxe dun anuncio
publicitario
8
EEB5.1.4. Coñece as etapas da investigación de mercados Plan de análisis de mercado 8
EEB5.1.5. Coñece o concepto de segmentación de mercados Criterios de segmentación de mercados 8
EEB5.1.6. Ventaxas das TIC no márketing Aplicación da informática ao márketing 8
EEB5.1.7. Compoñentes e funcións do departamento de
márketing
Describe a organización dun departamento
de márketing
8
EEB5.1.8. Coñece a necesidade dun enfoque de mercado no
plan de márketing
Análise do consumidor na toma de
decisións en márketing
8
EEB6.1.1. Coñece os elementos patrimonias dunha empresa Coñece a función dos elementos patrimonias da empresa.
9
EEB6.1.2. Diferencia os conceptos de bens, dereitos e obrigacións Sabe calcular o patrimonio neto da empresa 9
EEB6.1.3. Coñece a relación entre inversión e financiamento Sabe representar as inversións e o financiamento
10
EEB6.1.4. Coñece a utilidade dos ratios no análise das empresas Calcula a situación da empresa a través de ratios
10
EEB.1.5. Identifica erros nas proporcionalidades patrimoniais e propón solucións.
Coñece unha suspensión de pagos 10
EEB6.1.6. Valora as operacións matemáticas como instrumentos de control da empresa
Cálculo de ratios 10
EEB.6.1.7 Coñece o equilibrio patrimonial, financeiro e económico Diferencia a utilidade de cada análise. 10
EEB6.1.8. Valora a importancia da contabilidade na toma de decisións
O balance como instrumento de análise 10
EEB6.1.9. Ordena a conta do PyG con criterios económicos Calcula o resultado económico da empresa 10
EEB6.1.10. Análise da conta de resultados para o cálculo económico e financeiro
Elaboración da conta de PyG para o análisis económico e financeiro
10
EEB6.2.1. Coñece as obrigas fiscais da empresa Cálculo dos elementos dun imposto 9
+EEB6.2.2. Coñece os elementos dun imposto Cálculo do imposto de sociedades 9
EEB6.2.3 Coñece a contribuciún dos impostos das empresas o PIB
Porcentaxe do IS nos ingresos do Estado 9
EEB7.1.1. Entende o concepto de valoración e equivalencia de capitales no tempo
Cálculo do valor do capital no tempo 11
IES. XELMÍREZ I DEPARTAMENTO DE ECONOMÍA
65
EEB7.1.2. Aplica os métodos de valoración de inversións en diferentes casos
Cálculo do VAN e TIR 11
EEB7.1.3. Coñece as fontes de financiamento da empresa Coste e selección das fontes de financiamento da empresa
11
EEB7.1.4. Coñece as fontes de financiamento externo da empresa Métodos de amortización do financiamento externo
11
EEB7.1.5. Coñece as opcións que presenta o mercado financeiro Exemplo de financiamento externo 11
EEB7.1.6. Coñece as diferencias entre financiamento interno e externo
Exemplo de financiamento interno 11
EEB7.1.7. Demostra coñecemento sobre os tipos de financiamento para a empresa
Presenta unha tabla coas distintas opcións de financiamento
11
EEB7.1.8. Resolve o cálculo do VAN a través dunha folla excell. Presenta a folla de cálculo dunha inversión 11
EEB7.1.9. Explica os periodos de explotación dunha empresa Calcula o periodo medio de maduración dunha empresa
11
EEB7.1.10. Coñece a importancia da valoración económica do PMM Calcula o PMM dunha empresa 11
IES. XELMÍREZ I DEPARTAMENTO DE ECONOMÍA
66
5)TEMPORALIZACIÓN.
UNIDADE DIDACTICA CONTIDOS AVALIACIÓN
UD. 1.
UD. 2.
UD. 3.
UD. 4.
UD. 5
EMPRESA E EMPRESARIO (10 SESIÓNS)
CLASES DE EMPRESAS (10 SESIÓNS)
ESTARATEXIA E DESENVOLVEMENTO EMPRESARIAL (10 SESIÓNS)
DIRECCIÓN E ORGANIZACIÓN DA EMPRESA. ( 10 SESIÓNS)
XESTION DE RR.HH. (8 SESIÓNS)
PRIMEIRA.
40 SESIÓNS = 10 SEMANAS
ATA O DIA 1 DE DECEMBRO.
Antes de rematar as clases do 1º trimestre. explicarase a UD 5
UD. 6
UD. 7.
UD. 8
AREA DE PRODUCIÓN (10 SESIÓNS)
ÁREA DE APROVISIONAMENTO (10 SESIÓNS)
ÁREA COMERCIAL. O MARKETING (8 SESIÓNS) ( quedan dúas sesións para o seguinte trimestre)
SEGUNDA
28 SESIÓNS = 7 SEMANAS
dende o 9.1. ata o 24.2.
UD. 8
UD 9
UD. 10
UD. 11
ÁREA COMERCIAL. . O MARKETING. (2 SESIÓNS)
ESTADOS FINANCEIROS DA EMPRESA E FISCALIDADE EMPRESARIAL (12 SESIONS)
ANALISE DOS ESTADOS FINANCEIROS DA EMPRESA (12 SESIONS)
A FUNCIÓN FINANCEIRA (10 SESIONS)
Dende o 2 ata 0 6.3.
dende o día 6.3. ata o 17.5.
IES. XELMÍREZ I DEPARTAMENTO DE ECONOMÍA
67
6) CONCRECIÓNS METODOLÓXICAS.-
Os alumnos matriculados en Economía da Empresa teñen inicialmente un claro interese polo mundo
da empresa e da economía, e marcan o seu itinerario académico para as licenciaturas de Económicas
ou Administración e Dirección de Empresas, e tamén, aínda que menos, para a licenciatura de
Dereito. Son alumnos que xa manexan unha linguaxe económica conseguida na asignatura de
Economía de 1º curso.
Polo tanto son alumnos interesados na materia como a súa futura especialización. É por elo que a
metodoloxía a implementar ten que fixar como obxectivo que os alumnos coñezan o final do curso
o funcionamento da empresa e os elementos que a conforman. A metodoloxía debe plantexar como
obxectivo que os alumnos valoren a importancia da organización dos elementos empresariais, a
definición da imprescindible estrutura organizativa para conseguir os obxectivos definidos na
planificación estratéxica da Dirección da Empresa.
O desenvolvemento da programación a longo das clases ira trasladando aos alumnos os distintos
departamentos que conforman unha empresa tipo. farase una análise da cada departamento que
explicara o profesor, e na medida do posible, apoiado na súa experiencia profesional e en traballos
de xestión empresarial publicados en prensa especializada.
Un obxectivo básico no proceso educativo é trasladarlle os alumnos unha curiosidade como
estimulo para provocar a motivación para aprender.
O programa da materia non é amplo, pero si débese traballar cunha cronoloxía que permita cumprir
con todas as Unidades Didácticas en explicación teórica e práctica, e por elo que non se programan
actividades extraescolares, salvo cuestións de modificacións legais en contratos ou tributación fiscal
que faría necesario a colaboración dun experto para que os alumnos visualicen ditas normativas.
Respecto da posibilidade da presencia de algunha diversidade no seguimento das clases por parte
dalgún alumno, faríase unha atención persoal a través dos controis individuais que garanten os
logros dos contidos mínimos establecidos na programación.
O tema contido na U.D. de RRHH será exposto e defendido oralmente polo alumno, ca axuda
dunha presentación en power-point.
Así mesmo, na U.D. das Inversións farase que os alumnos formen un equipo de traballo (G.T.) para
elaborar un proxecto onde utilicen os elementos de valoración e criterios de decisión da viabilidade
da inversión. Este traballo terá que ser presentado en folla excell.
7) MATERIAIS E RECURSOS
Utilización do libro de texto da editorial Mc. Graw- Hill con ISBN 978-84-486-0933-7
“Economía da Empresa 2º”
Material de prensa con referencia a noticias relacionadas cos contidos das Unidadides Didácticas.
Para modificacións lexislativas que afectan aos contidos da programación contaremos coa
colaboración de técnicos da Cámara de Comercio de Santiago de Compostela.
Para a elaboración de gráficas e táboas de cálculo dispoñemos das aulas de Informática do Centro.
8) CRITERIOS DE AVALIACIÓN E CUALIFICACIÓN:
A avaliación dos alumnos de Economía da Empresa constará de tres sesións da Comisión de
Avaliación co seguinte calendario:
1) 1ª sesión de avaliación : 1 de decembro
2) 2ª sesión de avaliación: 2 de marzo
3) 3ª sesión de avaliación: pendente
IES. XELMÍREZ I DEPARTAMENTO DE ECONOMÍA
68
1. Os referentes para a comprobación do grao de adquisición das competencias e o logro dos
obxectivos da etapa nas avaliacións continua e final da materia, serán os criterios de avaliación e
estándares de aprendizaxe que figuran na programación.
2. A avaliación da aprendizaxe do alumnado será continua e diferenciada segundo as unidades
didácticas recollidas no cronograma da programación. Terá un carácter formativo e será un
instrumento para a mellora tanto dos procesos de ensino como dos procesos de aprendizaxe.
3. Estableceranse as medidas máis adecuadas para que as condicións de realización das avaliacións,
incluída a avaliación final de etapa, se adapten ás necesidades do alumnado, con necesidade
específica de apoio educativo; estas adaptacións non se terán en conta en ningún caso para minorar
as cualificacións obtidas.
4. O profesorado avaliará tanto as aprendizaxes do alumnado como os procesos de ensino. Os
criterios a seguir son os seguintes:
a) Para cada unidade didáctica farase unha proba escrita que comprobará o grao de consecución dos
estándares de aprendizaxe.
b) Cada alumno terá que presentar o caderno de clase (C.C.) cos exercicios de cada unidade
didáctica para a súa corrección en cuestións de coñecementos, iniciativa e presentación.
c) A presencia en clase así como a actitude do alumnos será un elemento avaliable nos termos de
propostas, traballo en equipo, e comportamento
8.1.) PUNTUACION EN CADA SESION DE AVALIACIÓN:
En cada sesión avaliarase os resultados acadados o longo do trimestre e será o resultado das probas
escrita (P.E.), do caderno de clase (C.C.) e da actitude (AC) e a súa colaboración (T.E.) cos demais
alumnos no transcurso das clases. Estas probas avalíanse a través dos instrumentos de avaliación
que fixan un limite no apartado de Grao mínimo de consecución de cada estandar avaliable. Este
Grao Mínimo acredita o aprobado da asignatura e xustifica que o alumno alcanza o contido mínimo
avaliable das unidades didácticas da programación académica.
a) Proba Escrita (P.E.) por Unidade Didáctica. Cada P.E. constará de 5 preguntas que sumarán 10
puntos. O alumno terá que conseguir un mínimo de 28 puntos sobre un total de 40 para aprobar as
probas escritas (sempre a mesma proporción sen varia o numero de probas). Cada avaliación consta
, de media, de 4 probas escritas. 40 puntos corresponde a unha nota de 7.
b) O alumno sumará ata 2 puntos polas tarefas de clase recollidas no C.C. que serán o resultado da
valoración sobre as tarefas e a calidade da presentación dos traballos. O Caderno de Clase (C.C.)
aportara un máximo de 2 puntos a nota da avaliación.
c) En cada trimestre farase na clase unha proba especifica (a exposición dunha UD, a análise dunha
noticia empresarial, un traballo en grupo). A actitude do alumno respecto do seu comportamento
individual e a súa resposta a cada unha de estas tres probas terá unha valoración de 1 punto na nota
da avaliación.
IES. XELMÍREZ I DEPARTAMENTO DE ECONOMÍA
69
9)INDICADORES DO LOGRO PARA AVALIAR O PROCESO DE ENSINO.
INDICADORES DO LOGRO DO PROCESO DE ENSINO 1 2 3 4
O nivel de dificultade foi adecuado as características do alumnado
Conseguiuse motivar para lograr a actividade intelectual do alumnado
Conseguiuse a participación activa de todo o alumnado
Adoptáronse as medidas curriculares adecuadas para atender os casos de TDAH
Adoptáronse as medidas organizativas adecuadas para atender os casos de TDAH
Atendeuse adecuadamente a diversidade do alumnado
Usáronse distintos instrumentos de avaliación
Dáse un peso real á observación do traballo na aula
Valorouse adecuadamente o traballo colaborativo do alumnado dentro do grupo
INDICADORES DO LOGRO DA PRACTICA DOCENTE 1 2 3 4
Como norma xeral, fanse explicacións xerais para todo o alumnado
Ofrécense a cada alummno/a as explicacións inidividualizadas que precisa
Elabóranse actividades atendendo a diversidade
Elabóranse probas de avaliación adaptadas as necesidades do alumnado
Utilízanse distintas estratexias metodolóxicas en función dos temas a tratar
Combinase o traballo individual co traballo en equipo
Poténciase estratexías de animación á lectura
Incorpóranse as TIC aos procesos de ensino-aprendizaxe
Ofrécense ao alumnado de forma rápida os resultados das probas/traballos
Analízanse cos alumnos os aspectos mais significativos da corrección das probas,
traballos
Dásalle ao alumnado a posibilidade de visualizar e comentar os seus acertos e erros
Avalíase a eficacia dos programas de apoio, reforzo, recuperación
IES. XELMÍREZ I DEPARTAMENTO DE ECONOMÍA
70
10) ORGANIZACIÓN DE PROCEDEMENTOS PARA ACREDITAR COÑECEMENTOS.-
Para os alumnos con materias pendentes se elabora un plan de seguimento consistente na
realización dunha serie de traballos no primeiro trimestre que acrediten o coñecemento dos contidos
mínimos da asignatura pendente. Os traballos serán a realización de exercicios sobre os contidos
básicos das unidades didácticas da materia pendente.
11) DESEÑO DE AVALIACIÓN INICIAL.-
Os alumnos de 2º curso de Economía da Empresa proceden na súa meirande parte do primeiro curso de bacharelato, no propio instituto, e foron avaliados polo departamento de economía. Caso de haber unha incorporación procedente doutro centro faríase unha proba inicial a modo de entrevista para comprobar os coñecementos mínimos de conceptos económicos e manexo da linguaxe económica.
12) MEDIDAS DE ATENCION A DIVERSIDADE.-
MEDIDAS ORDINARIAS
ORGANIZATIVAS CURRICULARES
Adecuación para algún alumno/a ou grupo da estructura organizativa do centro, ou da aula:
a) tempos diferenciados, horarios específicos
b) espazos diferenciados
c) materiais e recursos didácticos diferenciados con desdobramento de grupos con reforzo educativo
1) Adaptación metodolóxica para algún alumno como traballo colaborativo en grupo heteroxeneo, aprendizaxe por proxectos.
2) Adaptación dos tempos e instrumentos de avaliación para algún alumno
3) Programa de reforzo para o alumno
4) Programa específico repetidor da materia.
13) ELEMENTOS TRANSVERSAIS:
Os elementos transversais a ter en conta na asignatura de economía son os seguintes:
CL: compresión lectora. Fundamental si partimos da necesidade de manexar a linguaxe da economía para entender os acontecementos económicos.
EOE: expresión oral e escrita. Dentro dos estándares de aprendizaxe moi relacionados ca economía está a planificación e o control. Enténdese a necesidade de facer da presentación dos traballos un elemento esencial para o seu entendemento por terceiras persoas.
TIC: Tecnoloxía da información e da comunicación.
EMP: Emprendemento.
EC: Educación cívica.
IES. XELMÍREZ I DEPARTAMENTO DE ECONOMÍA
71
14) ACTIVIDADES COMPLEMENTARIAS.-
Calquera saída do Centro cos alumnos de Economía, supón una perda de horas lectivas para outras asignaturas. O departamento de Economía non programa actividades extraescolares para os alumnos de 2º curso de Economia da Empresa, dado o axustado de programa de cara a data da avaliación final e a selectividade ou revalida.
Só en caso de modificacións da normativa legal que afecten o contido da programación, como pode ser reforma laboral, reforma tributaria, ou alguna innovación de xestión empresarial ou novos tipos de formas xurídicas, organizaríanse algunhas charlas no propio centro impartidos por expertos dalgun organismo empresarial como a Cámara de Comercio.
15) MECANISMOS DE REVISIÓN E MODIFICACIÓN DA PROGRAMACIÓN DIDÁCTICA.-
Despois de cada avaliación farase unha reunión de departamento entre os profesores responsables de asignatura para avaliar a aplicación da programación:
a) Contido impartido dacordo co calendario establecido na programación.
b) Estándares de aprendizaxe aplicados e mínimos conseguidos.
c) Instrumentos de avaliación utilizados.
d) Resposta da enquisa establecida no apartado “Indicadores do logro para avaliar o proceso de ensino”
A efectos dunha correcta avaliación da programación, o xefe de departamento redactará un informe de recomendación para as modificacións oportunas na programación que corrixan as desviacións detectadas.
IES. XELMÍREZ I DEPARTAMENTO DE ECONOMÍA
72
16) PROGRAMACIÓN ENSINANZAS ADULTOS.-
No IES Xelmirez I coinciden neste curso en primeiro de bacharelato, alumnos LOE e alumnos LOMCE. Para os primeiros mantense a programación do curso pasado e adaptanse os criterios de cualificación aos aplicados na programación lomce.
A programación para os alumnos LOE se anexa no final desta programación.
16.1. ADAPTACION DA PROGRAMACION LOMCE PARA A ENSINANZA DE ADULTOS.-
Na introducción da programación xa se indicaba que neste centro impártense ensinanzas para adultos e polo tanto procede realizar as modificacións necesarias para adaptar algúns apartados da programación ordinaria a casuística do alumnado de adultos.
16.2.) CRITERIOS DE AVALIACIÓN E CUALIFICACIÓN:
A avaliación dos alumnos de Economía da Empresa na Ensinanza de Adultos constará de tres sesións da Comisión de Avaliación co seguinte calendario:
1) 1ª sesión de avaliación: 22 de decembro
2) 2ª sesión de avaliación: 7 de abril
3) 3ª sesión de avaliación: 22 de xuño
1. Os referentes para a comprobación do grao de adquisición das competencias e o logro dos obxectivos da etapa nas avaliacións continua e final da materia, serán os criterios de avaliación e estándares de aprendizaxe que figuran na programación.
2. A avaliación da aprendizaxe do alumnado será continua e diferenciada segundo as unidades didácticas recollidas no cronograma da programación. Terá un carácter formativo e será un instrumento para a mellora tanto dos procesos de ensino como dos procesos de aprendizaxe.
3. Estableceranse as medidas mais adecuadas para que as condicións de realización das avaliacións, incluída a avaliación final de etapa, se adapten ás necesidades do alumnado, con necesidade específica de apoio educativo; estas adaptacións non se terán en conta en ningún caso para minorar as cualificacións obtidas.
4. O profesorado avaliará tanto as aprendizaxes do alumnado como os procesos de ensino. Os criterios a seguir son os seguintes:
a) Para cada unidade didáctica farase unha proba escrita que comprobará o grao de consecución dos estándares de aprendizaxe.
b) A presencia en clase así como a actitude do alumnos será un elemento avaliable nos termos de propostas, traballo en equipo, e comportamento.
c) A resolución dos exercicos da unidade didáctica durante a clase en colaboración co profesor, será un elemento que permita coñecer o grao de atención e aprendizaxe do alumno. Polo tanto o profesor avaliará ditas prácticas.
IES. XELMÍREZ I DEPARTAMENTO DE ECONOMÍA
73
16.3.) PUNTUACIÓN EN CADA SESION DE AVALIACIÓN:
En cada sesión avaliarase os resultados acadados o longo do trimestre e será o resultado das
probas escrita (P.E.) e da actitude (AC) e a súa colaboración (T.E.) cos demais alumnos no
transcurso das clases. Estas probas avalíanse a través dos instrumentos de avaliación que fixan un
límite no apartado de Grao mínimo de consecución de cada estandar avaliable. Este Grao Mínimo
acredita o aprobado da asignatura e xustifica que o alumno alcanza o contido mínimo avaliable
das unidades didácticas da programación académica.
a) Proba Escrita (P.E.) por Unidade Didáctica. Cada P.E. constará de 5 preguntas que sumarán 10 puntos. O alumno terá que conseguir un mínimo de 28 puntos sobre un total de 40 para aprobar as probas escritas (sempre a mesma proporción se varia o número de probas). Cada avaliación consta de media, de 4 probas escritas. A obtención dun total de 40 puntos nas probas escritas por parte do alumno suporá una nota de 8.
b) En cada trimestre farase na clase unha proba especifica (a exposición dunha UD, a análise dunha noticia empresarial, un traballo en grupo). A actitude do alumno respecto do seu comportamento individual e a súa resposta a cada unha de estas tres probas terá unha valoración de 1 punto na nota da avaliación.
16.4.) ACTIVIDADES COMPLEMENTARIAS.-
Esta programación non contempla ninguna actividade complementaria para alumnos do bacharelato de Adultos.
IES. XELMÍREZ I DEPARTAMENTO DE ECONOMÍA
74
RELACIÓN DAS UNIDADES DIDÁCTICAS SEGÚN PROGRAMACIÓN LOE.
Unidade didáctica 1. A EMPRESA E O EMPRESARIO
OBXECTIVOS:
Comprender o concepto da empresa e o seu significado como axente económico necesario.
Identificar o entorno dentro do cal deben desenvolver a súa actividade os diferentes tipos de empresas
Destacar a relevancia social da empresa na actualidade
CONTIDOS CONCEPTUAIS
A Empresa:A empresa como unidade económica:
- Obxectivos da empresa. - Elementos da empresa. - Funcións
A influencia do entorno na empresa
- A empresa como sistema. - O entorno da empresa. - A responsabilidade social da
empresa
-O empresario como axente económico. As teorías sobre o empresario. As funcións do
empresario
Localización e dimensión da empresa
- Localización. Dimensión
- Globalización e internacionalización
- As PYMES
- A influencia de Internet na empresa
PROCEDEMENTOS:
- Recoñecemento dos elementos do entorno xeral das empresas
- Identificación dos elementos fundamentais da empresa
- Seguimento da relevancia social da empresa na actualidade
ACTITUDES
- Predisposición ó estudio dos obxectivos e das áreas da empresa
- Percepción da combinación dos diferentes obxectivos
- Recoñecemento da empresa como proveedora de rendas á sociedade
CONTIDOS MÍNIMOS
- Concepto de empresa e os seus elementos
- Explicar e definir os obxectivos da empresa
- Teorías sobre el empresario
- Entender a localización e dimensión da empresa como prioridades da mesma
- Diferencia entre PYME e multinacionais
IES. XELMÍREZ I DEPARTAMENTO DE ECONOMÍA
75
Unidade didáctica 2: CLASES DE EMPRESAS
OBXECTIVOS:
-Analizar as características máis relevantes dos diferentes tipos de empresas
- Manifestar iniciativa persoal, capacidade de organización e eficiencia nos traballos
- Habituarse a facer consultas bibliográficas
Utilizar vocabulario técnico adecuado
- Comprender a necesidade do Dereito Mercantil como lexislador da empresa
- Analizar a necesidade dun sistema fiscal como medio de financiamento do Estado
Coñecer os diferentes impostos que gravan a actividade empresarial e profesional
CONTIDOS CONCEPTUAIS:
-Lexislación Mercantil
-Obrigas e dereitos da empresa.
-Lexislación Fiscal
- Os tributos: clases
- Impostos: clases
Clases de empresas
Tipos de empreses segundo a súa forma xurídica
- Empresa individual
- Empresas sociedades
- Empresas de interese social
PROCEDEMENTOS:
- Clasificación das empresas segundo a súa forma xurídica
- Aplicación das características de cada forma xurídica nos casos que sexan prantexados
ACTITUDES:
- Interese para propoñer melloras e alternativas ás decisións tomadas
- Mostra de vontade para organizar o traballo en grupo
- Desexo para coordinar as tarefas
CONTIDOS
- Concienciación da importancia e do papel social dos impostos
- Saber diferenciar as empresas individuais e as sociedades
- Coñecer as diferencias entre as accións e as participacións
- De cada clase de empresas coñecer os seus órganos que a xestionan
- Diferenciar entre as sociedades personalistas e capitalistas
- Saber a repercusión que para a empresa teñen os distintos impostos
- Entender a importancia da empresa dentro do dereito mercantil
- Recoñecer os diferentes impostos e os seus elementos
IES. XELMÍREZ I DEPARTAMENTO DE ECONOMÍA
76
Unidade didáctica 3: ESTRATEXIA E DESENVOLVEMENTO EMPRESARIAL
OBXECTIVOS:
Entender o proceso de dirección estratéxica como o proceso de xestión para conseguir uns obxectivos
empresariais.
Recoñecer a vantaxe competitiva como fonte de creación de valor para a empresa, permitindo o seu
desenvolvemento e crecemento.
Identificar que o estudo da cadea de valor da empresa implica coñecer as posibilidades e as diferentes opcións que
ten a empresa á súa disposición para o seu crecemento.
CONTIDOS CONCEPTUAIS.
A estratexia empresarial.
As estratexias competitivas: a ventaxa competitiva e a creación de valor
O entorno da empresa
Estratexias de crecemento
Internacionalización. Multinacionais
As pequenas e medianas empresas.
A empresa e as tecnoloxías da información e da comunicación.
CONTIDOS MÍNIMOS
Que é a dirección estratéxica?
O proceso da dirección estratéxica
As estratexias competitivas: a vantaxe competitiva e a creación de valor
As estratexias competitivas
Análise do ámbito: o método DAFO
As forzas competitivas de Porter
Responsabilidade social da empresa
Estratexias de crecemento
Deslocalización
IES. XELMÍREZ I DEPARTAMENTO DE ECONOMÍA
77
Unidade didáctica 4: DIRECCIÓN E ORGANIZACIÓN DA EMPRESA
OBXECTIVOS:
- Describir o proceso de tomas de decisión na determinación da localización da empresa
- Identificar, en certos casos, a estrutura organizativa e a súa representación gráfica
- Manifestar iniciativa persoal, capacidade de organización nas tarefas a realizar
- Analizar as consecuencias que ten para o medio ambiente as decisións tomadas polos empresarios
CONTIDOS CONCEPTUAIS:
As funcións do proceso de dirección
- Función de planificación e as súas etapas
- Función de organización e as súas representacións
- Función de xestión
- Función de control
PROCEDEMENTOS:
- Identificación das decisión máis usuais da empresa
- Aplicación do proceso na toma de decisións
- Representación gráfica da estrutura organizativa e dos organigramas
ACTITUDES:
- Recoñecemento da necesidade da organización
- Responsabilidade para actuar racionalmente na toma de decisións
- Vontade para usar a terminoloxía axeitada
CONTIDOS MÍNIMOS:
- Definir a función de organización e as súas etapas
- Saber as características de todos os tipos das estruturas organizativas da empresa
- Recoñecer as vantaxes e os inconvenientes
- Entender a toma de decisións coma unha das tarefas máis importantes da dirección do empresario
- Saber realizar árbores de decisións en exercicios sinxelos
IES. XELMÍREZ I DEPARTAMENTO DE ECONOMÍA
78
Unidade didáctica 5: A XESTIÓN DOS RECURSOS HUMANOS
OBXECTIVOS:
- Coñecer os dereitos e as obrigas derivadas da relación laboral
- Tomar conciencia de que os conflictos colectivos deben ser compatibles co dereito da sociedade
- Identificar as características dunha xestión eficiente dos recursos humanos da empresa
CONTIDOS CONCEPTUAIS:
Funcións do departamento de recursos humanos
- Selección e contratación de persoal ( diferentes contratos)
- Administración de persoal
- Relacións laborais
- Formación de recursos humanos
As tecnoloxías da información e da comunicación aplicadas á xestión dos RR.HH
Seguridade e hixiene no traballo
PROCEDEMENTOS:
- Selección de traballo para casos concretos
- Identificación dos elementos básicos da documentación e xestión do persoal
- Traballo sobre ofertas de traballo específicas e identificación dos seus elementos
ACTITUDES:
- Interese por tomar decisións na area de RR.HH
-Intereses por identificar nos medios de comunicación as noticias das problemáticas laborais
- Vontade de traballo en equipo
CONTIDOS MÍNIMOS:
- Diferenciar os contratos en prácticas dos de formación
- Elaborar un C:V:
- Coñecer as partes máis importantes das nóminas
- Enumerar dereitos e obrigas dos traballadores
IES. XELMÍREZ I DEPARTAMENTO DE ECONOMÍA
79
Unidade didáctica 6: ÁREA DE PRODUCIÓN
OBXECTIVOS:
- Describir a actividade productiva da empresa como un subsistema empresarial
- Calcular e clasificar os diferentes tipos de costes
- Valorar a importancia que para as empresas ten a investigacións e as innovacións tecnolóxicas
- Mostrar actitude crítica ante os principias problemas que sobre o medio ambiente crea a actividade productiva
CONTIDOS CONCEPTUAIS:
Concepto de producción
- Factores de producción
A función de producción
- Eficiencia da producción. Productividade
Os custes da empresa
O umbral de rendibilidade
A xestión da producción
A calidade na empresa
A empresa e a protección do medio ambiente
PROCEDEMENTOS:
- Identificar os custes da empresa
- Estudiar os rendementos e a productividade
- Tomar decisións de producción o custes dependendo dos custes
- Identificar a relevancia da xestión de calidade
ACTITUDES:
- Consciencia da vontade de planificar e organizar a producción
- Interese pola problemática medio ambiental en relación coa producción
- Vontade de aprender asa técnicas básicas para planificar as tarefas productivas
CONTIDOS MÍNIMOS;
- Calcular a productividade da empresa a partir de certos datos de producción e utilización dos diferentes factores
de producción.
- Diferenciar os costes da empresa
Calcular e interpretar o punto morto
IES. XELMÍREZ I DEPARTAMENTO DE ECONOMÍA
80
Unidade didáctica 7: ÁREA DE APROVISIONAMENTO
OBXECTIVOS:
- Describir a actividade de aprovisionamento da empresa.
- Analizar a problemática derivada da xestión do almacén
- Determinar o pedido óptimo e aplicar as normas de valoración das existencias
CONTIDOS CONCEPTUAIS:
A función de aprovisionamento
A xestión de inventarios
- Modelo de pedido óptimo
- Modelo ABC
- Sistema JIT
Valoración das existencias
- Criterio FIFO
- Criterio PMP
PROCEDEMENTOS:
- Analizar os elementos dos sistemas de inventarios
- Identificar os obxectivos das áreas da empresa no que se refire á xestión das existencias
- Aplicar as normas de valoración do PXC
- Calcular e avaliar o punto de pedido en relación coa xestión de inventarios
ACTITUDES:
- Interese por desenvolver as tarefas de maneira dilixente
- Aplicar a terminoloxía adecuada
- Consultar referencias bibliográficas e de actualidade
CONTIDOS MÍNIMOS
- Diferenciar entre o ciclo de aprovisionamento dunha empresa comercial e productora
- Calcular o pedido óptimo
- Destacar as principais características dos modelos ABC e JIT
- Realizar el cálculo das existencias finais aplicando os criterios estudiados
IES. XELMÍREZ I DEPARTAMENTO DE ECONOMÍA
81
Unidade didáctica 8. ÁREA COMERCIAL . O MARKETING
OBXECTIVOS:
- Analizar o proceso de comercialización dos productos ou servicios.
- Comprender lo auténtico concepto do Marketing.
- Entender o Marketing como unha filosofía empresarial de satisfacción das necesidades do consumidor.
- Coñecer o funcionamento das diversas áreas que integran o Marketing.
- Saber aplicar as estratexias as nosas experiencias como consumidores/as.
CONTIDOS CONCEPTUAIS:
O departamento comercial
O mercado. Estudio do mercado
Segmentación de mercados
Concepto de Marketing. Elementos do Marketing
Plan de Marketing
As novas tecnoloxías
PROCEDEMENTOS:
- Descrición da actividade comercial da empresa
- Representación das fases da vida dun producto
- Estudio dos elementos das actividades de promoción
- Análise dos diferentes medios de publicidade
- Recoñecemento das diferentes técnicas de merchandising
ACTITUDES:
- Mostrar interese por tódalas estratexias de marketing das que nos vemos rodeados como consumidores e
consumidoras.
- Ser conscientes de tódolos medios empregados para captar nosa atención cara os productos.
- Analizar con espírito crítico os contidos tanto artísticos como formais dos diversos medios publicitarios.
- Saber debater con análise constructivo, sobre as vantaxes e inconvenientes de todas as novas ferramentas
comerciais.
- Actitude crítica ante as mensaxes publicitarias.
-Analizar os comportamentos consumistas indiscriminados.
CONTIDOS MÍNIMOS:
-O Marketing. e os seus elementos
-.Diferencias entre a demanda total e demanda da empresa
- Representar correctamente o ciclo de vida dun producto
IES. XELMÍREZ I DEPARTAMENTO DE ECONOMÍA
82
Unidade didáctica 9: OS ESTADOS FINANCEIROS DA EMPRESA
OBXECTIVOS:
- Coñecer os elementos integrantes do patrimonio da empresa
- Realizar traballos sobre a información contable con orde e rigor, aplicando o PXC
- Elaborar balances e contas de resultados
CONTIDOS CONCEPTUAIS:
O tratamento contable da información
Concepto de patrimonio empresarial
Elementos patrimoniais
Resultados da empresa
Plan Xeral Contable
Balance de situación
Conta de perdas e ganancia
A memoria e os estados financeiros
PROCEDEMENTOS:
- Obtención da información na empresa
- Utilización do PXC
- Verificación da información contable
- Elaboración de balances e contas de resultados segundo o modelo do PXC
- Interpretación e contraste dos datos analizados
ACTITUDES:
- Valoración positiva das novas tecnoloxías informáticas aplicadas na empresa.
- Concienciación do valor da empresa como xeradora de rendas.
- Uso e consulta do PXC nas operacións de rexistro da información contable.
- Hábito da revisión do cálculo e detección de erros.
CONTIDOS MÍNIMOS:
- Clasificar bens, dereitos e obrigas no balance da empresa.
- Diferencias os elementos patrimoniais de activo, pasivo e neto.
- Confeccionar o balance de situación dunha empresa e a conta de resultados.
IES. XELMÍREZ I DEPARTAMENTO DE ECONOMÍA
83
Unidade didáctica 10: ANÁLISE DOS ESTADOS FINANCEIROS DA EMPRESA
OBXECTIVOS:
- Analizar os estados financeiros dunha empresa aplicando todas as técnicas analíticas que permitan interpretar as
variacións na evolución da empresa.
- Habituarse a facer consultas persoais o documentais e trasmitir as respostas de maneira intelixible, utilizando o
vocabulario técnico adecuado.
- Estudiar a estructura económica e financeira da empresa e tomar decisións sobre melloras a aplicar.
CONTIDOS CONCEPTUAIS:
Introducción o análise de estados contables
Análise patrimonial: estructura e equilibrio
Análise financeiro: ratios financeiros
A tesourería da empresa e o cash-flow
PROCEDEMENTOS:
- Interpretación da información recollida no Balance
- Cálculo dos porcentaxes da importancia relativa das masas patrimoniais
- Representación gráfica do balance mediante as masas patrimoniais de activo e de pasivo
-Cálculo comparación e interpretación do fondo de maniobra
ACTITUDES:
- Interese por identificar as diferentes situacións patrimoniais dunha empresa.
- Vontade de realizar os cálculos correctos e verdadeiros.
- Valorar a precisión da información contable.
CONTIDOS MÍNIMOS:
- Aplicar as técnicas matemáticas para realizar unha análise patrimonial.
- Calcular o fondo de maniobra do balance e saber interpretar o seu resultado.
- Coñecer as situación patrimoniais nas que se pode atopar unha empresa.
IES. XELMÍREZ I DEPARTAMENTO DE ECONOMÍA
84
Unidade didáctica 11: AREA DE FINANCIAMENTO E INVERSION
OBXECTIVOS:
- Identificar e clasificar as fontes de financiamento dunha empresa.
- Definir o concepto de inversión e clasificalas pola súa tipoloxía.
- Aplicar os conceptos VAN e TIR para selección das inversión.s.
- Mostrar iniciativa na toma de decisións sobre inversións.
CONTIDOS CONCEPTUAIS:
As fontes de financiamento da empresa.
Custo e selección dunha fonte de financiamento.
A inversión.
Métodos de selección e valoración de inversións.
Os ciclos da empresa.
Período medio de maduración.
PROCEDEMENTOS:
- Identificación e clasificación das inversións.
- Aplicación dos criterios VAN e TIR a cada inversión e elección da mellor.
- Elaboración dun informe coas decisións tomadas.
- Calcular o período medio de maduración dunha empresa industrial e comercial.
ACTITUDES:
- Iniciativa e autonomía persoal.
- Hábito de revisión de cálculos e detección de erros.
- Interese por analizar o resultado final conseguido coa aplicación dos criterios VAN e TIR
- Valoración positiva das actividades de aprendizaxe.
CONTIDOS MÍNIMOS:
- Clasificar diferentes fontes de financiamento.
- Representar correctamente as características dunha inversión.
- Diferenciar entre métodos de selección estáticos e dinámicos e sabelos aplicar.
- Valorar a importancia do risco na selección de inversións.
IES. XELMÍREZ I DEPARTAMENTO DE ECONOMÍA
85
17) PROGRAMACION PARA ALUMNOS CON TDAH.
Estratexias expositivas. A memoria de traballo do alumnado con TDAH pode presentar algunhas dificultades: capacidade limitada, pola cantidade de información que pode reter simultaneamente, e escasa duración temporal na que se pode manter. Para compensar esta carencia, á hora de explicar, o profesorado debe ter en conta as seguintes estratexias: Antes de empezar, ha de asegurarse de que atende. Manter o contacto visual e permanecer cerca. Focalizar a atención nos conceptos “clave”. Utilizar estímulos visuais e modificar o ritmo da exposición, coas debidas pausas. Presentar a idea principal explicitamente ao principio da explicación. Implicala ou implicalo, promovendo a súa participación con preguntas sinxelas. Proporcionarlle un sistema de titoría dun compañeiro ou dunha compañeira que lle axude a revisar os puntos fundamentais da explicación. Situar ao alumno cerca do profesor, na primeira fila da aula. Exames ou probas escritas. Para mellorar o éxito das probas escritas é necesario: Utilizar diferentes formas e instrumentos de avaliación. Que os exames escritos sexan curtos e con preguntas breves, cerradas, claras e con vocabulario sinxelo. Complementar os exames escritos de forma oral, cando se observa que están incompletos. Alternar a forma de presentación das cuestións que ten que responder o alumnado (de forma oral, escrita ou coas novas tecnoloxías). Deixar máis tempo para os exames ou probas escritas, incluso dividilas en dúas sesións, e ser flexibles na súa duración.