ERDI AROKO FILOSOFIA
K.a. 322. urtean: Aristoteles hil zen.K.o. 476 urtean: Erromatar Inperioaren eroraldia.
Filosofia Helenistikoa:
EPIKUREISMOA: Epikuro (K.a. 341-270)
ESTOIZISMOA: Zenon Citiumekoa (K.a. 300)Seneka (K.a. 4 – K.o. 65)
ESZEPTIZISMOA
- Filosofiaren kezka nagusia = kezka etikoa
Norberak salba dezala bere burua
K.a. 322. urtean: Aristoteles hil zen.K.o. 476 urtean: Erromatar Inperioaren eroraldia.
Filosofia Helenistikoa:
EPIKUREISMOA: Epikuro (K.a. 341-270)
• Zoriontasunaren sekretua irakatsi nahi dute.
• Zoriontasuna = Gozamena, Plazerra
• “Plazerra bizitza zoriontsuaren printzipioa eta xedea da”
K.a. 322. urtean: Aristoteles hil zen.K.o. 476 urtean: Erromatar Inperioaren eroraldia.
Filosofia Helenistikoa:
ESTOIZISMOA: Zenon Citiumekoa (K.a. 300) Seneka (K.a. 4 – K.o. 65)
• Naturarekin bat bizi.
• Natura, Kosmosa gobernatzen duen jainkotasunarekin bat eginez.
• Sustine et abstine = Paira eta uka ezazu zeure burua, uka itzazu gurak.
K.a. 322. urtean: Aristoteles hil zen.K.o. 476 urtean: Erromatar Inperioaren eroraldia.
Filosofia Helenistikoa:
ESZEPTIZISMOA:Gizakiak ezin du egia iritsi.
Patristika
Filosofiaren laguntza behar du kristautasunak:
• Dogma definitu behar duelako elizaren barne sortzen diren herexiaren aurrean.• Beren sinesteak kanpoko jendeari ulertarazteko.
Filosofia grekoa eta kristautasunaren arteko elkarguneak:
Platonek defenditu zuen ideien munduaren existentzia: sentimenezko munduaz haraindi dagoen mundu espirituala.
Platonek deskribatu zuen Demiurgo, munduaren kreatzailea, kristauek sinesten duten Jainko kreatzailearen antzekoa zen.
Ongiaren ideia, gainontzeko guztien sorburua, Jainko bakarreko ideiarekin parekatu daiteke.
Arimaren hilezkortasuna.
ERDI AROKO KULTURGUNEAK
ESKOLASTIKA
Filosofia kristauari “eskolastika” deitzen diogu, monastegi, katedral eta jauregietako eskoletan sortu zelako.
“Eskolastika” hitzarekin ere, ikastegietan garatutako pentsamendua izendatzen dugu
ESKOLASTIKA
Metodo eskolastikoa
Metodo horretan tesi bat defenditu behar zen aldeko arrazoiak azalduz eta, aldi berean, sor zitezkeen kontrako arrazoiak eta horiei aurre egiteko erantzunak proposatuz.
TESIA edo EZTABAIDATUTAKO GAIA
Planteatzen den baieztapena
Aldeko arrazoiak edo oinarriak
Arrazoibideen bidez iritsitakoak
Aginpideen argudioak
BIBLIA Patris Eclesiae
Elizaren Aitak
(Patristika)
Kontrako arrazoiak edo oinarriak
Horiek deuseztatzeko arrazoiak
Arrazoibideen bidez iritsitakoak
Aginpideen argudioak
BIBLIA Patris Eclesiae
Elizaren Aitak
(Patristika)
Filosofo batFilosofo bat
ERDI AROKO FILOSOFIAREN ARAZOAK
FILOSOFO NAGUSIAK:
• AGUSTIN HIPONAKOA (354-430)
• ANSELMO CANTERBURYKOA (1033-1109)
• AVERROES (1126-1198)
• TOMAS AQUINOKOA (1225-1274)
• GUILLERMO OCKHAMEKOA (1300-1350)
ERDI AROKO FILOSOFIAREN ARAZOAK
- Errealitatearen gaineko arazoa.
Kreatutako munduaz eta Jainkoa Kreatzaileaz aritu ziren: Nola da posiblea kreazioa? Nola demostratu daiteke Jainkoaren existentzia eta esentzia?
ERDI AROKO FILOSOFIAREN ARAZOAK
Ezagutzaren gaineko arazoa. Fede eta arrazoiaren arteko erlazioaz aritu ziren eta lau
proposamen desberdin aurki ditzakegu: 1.- Fedearen nagusigoa (Agustin Hiponakoa eta bere
eskola) 2.- Filosofiaren nagusigoa (Averroes) 3.- Bateragarritasuna eta autonomia (Tomas Aquinokoa) 4.- Elkarren artetik banatzea (Ockham)
ERDI AROKO FILOSOFIAREN ARAZOAK
Ezagutzaren gaineko arazoa.
Ezagutza razionalaren jatorria eta izateari buruz, hiru jarrera aurki ditzakegu:
1.- Jainkoaren argitzea edo iluminazioa. Eskola agustindarra.
2.- Sentimenezko esperientziatik abiaturiko abstrakzioa (Tomas Aquinokoa)
3.- Orokortzea. (Ockham)
Unibertsalen gaineko arazoa.
ERDI AROKO FILOSOFIAREN ARAZOAK
Ezagutzari lotuta dago arazo hau. Existitzen den guztia banakakoa eta zehatza bada, nola da posible gure ideiak unibertsalak eta abstraktuak izatea? Galdera horren aurrean lau erantzun proposatu zituzten: 1. Gehiegizko errealismoa (eskola agustindarra) 2. Kontzeptualismoa (Pedro Abelardo) 3. Neurrizko errealismoa (Tomas Aquinokoa) 4. Nominalismoa (Ockham)
Unibertsalen gaineko arazoa.
ERDI AROKO FILOSOFIAREN ARAZOAK
PLATON ARISTOTELES ERDI AROA
IDEIAK FORMAK UNIBERTSALAK
ERDI AROKO FILOSOFIAREN ARAZOAK
Unibertsalen gaineko arazoa.
GAUZA
EDO
EZAGUTZEN DUGUN
OBJEKTUA
IZENA
EZAUGARRIAK
ZER DA ERREALA DENA?
ERDI AROKO FILOSOFIAREN ARAZOAK
Unibertsalen gaineko arazoa.
universalia ante res
universalia post res
universalia in rebus unibertsalak gauzetan daude
unibertsalak gauzak eta ondorengoak dira
unibertsalak gauzak baino lehenagokoak dira
errealismoa
nominalismoa
Abelardo
ERDI AROKO FILOSOFIAREN ARAZOAK
Gizakiaren gaineko arazoa
Aztergaiak zirenarimaren izatea, bere hilezkortasuna eta bere erlazioa giza gorputzarekin
Arazo etikoa
ERDI AROKO FILOSOFIAREN ARAZOAK
Arau moralen jatorria eta izatea aztertu zituzten
NATURALISMOA (heterenomia morala)
Tomas Aquinokoa
KONBENTZIONALISMOA
(autonomia morala)
Guillermo Ockhamekoa
ERDI AROKO FILOSOFIAREN ARAZOAK
Arazo politikoa
Aztergaiak:Eliza eta Estatuaren arteko erlazioak, boterearen jatorria, legeen zerizana eta legeek lege naturalarekin duten erlazioa
ERDI AROKO FILOSOFIAREN ARAZOAK
Arazo politikoa
Estatua eta Elizaren arteko erlazioak
Estatua Elizaren menpe egon behar zela defendatzen zuena: Agustin Hiponakoaren pentsamenduan errotzen zen teokratismo politikoa.
Biek lege naturala errespetu beharra dutelarik, bien autonomia eta bien arteko osagarritasuna defendatzen zuena, (Tomas Aquinokoa)
Erabateko banatzea bien artekoa (Ockham).
ERDI AROKO FILOSOFIAREN KORRONTE NAGUSIAK
V-XIII mendeetan: AGUSTINISMO PLATONIKOA
XIII mendetik aurrera: TOMISMO ARISTOTELIKOA
XIV mendean: OCKHAMISMOA