GARAPENEAN DAUDEN FUTBOLARIEN EZAUGARRI ANTROPOMETRIKO ETA FISIOLOGIKOAK
Jakintza-arloa: Medikuntza
Egilea: SUSANA GIL OROZKO Urtea: 2003 Zuzendaria: JON IRAZUSTA ASTIAZARAN Unibertsitatea: UPV-EHU ISBN: 978-84-8438-225-6
Hitzaurrea Futbola ez zen nire kirola; egia esanda, ez zen bat ere nire kirola. Baina, gauzak datozen modura datoz eta hartu egin behar ditugu. Baina, behin hartuz gero, derrigorrezkoa dugu gustuz eta gogoz egitea. Nire betiko leloa da: “Zerbait egin egiten dut edo ez dut egiten, baina egitekotan ondo egina egon behar du (edo behintzat saiatuko naiz)”. Printzipio horretatik abiatu zen gure lana Getxoko Arenas Futbol Taldeko zuzendaritza guregana hurreratu zenenean eta gurekin lan egin nahi zutela esan zigutenean. Hara zer nolako aukera! Eta horrela egin genuen. Hiru denboraldietan zehar (1999tik 2002ra), urtean hiru aldiz, Medikuntza eta Odontologia Fakultatean dagoen Basurtuko Institutu Medikoko egoitza futbolariz bete genuen; eta horrez gain, Unibertsitateko atletismoko pista ere bai. Futbola taldekako kirola den moduan, guk ere taldekako lana egin genuen, eskerrak horri. Pisuak, altuerak, gantzak, diametroak, perimetroak, portzentajeak, somatotipoak, bizikletak, jauziak, abiadurak, konoak, iraupeneko frogak, laktatoak... eta jaiotza datak! aurkikuntzarik ezustekoenak izan baitzuen jarraipen mediatikorik handiena. Tesi honen inguruko ondorioak poztu egiten naute. Lehenengo, ikerlan honetatik argitaratu diren idazlanek zientziarentzako, kirolarentzako eta batez futbolarentzako lagungarri izango direla sinesten dudalako. Bigarren, futbolean egiten diren aukeraketa prozesuetan zeintzuk faktorek duten garrantzia jakiteko balio izan duelako. Hirugarren, gure lan-taldearen ikerkuntzaren ildoa markatu egin duelako. Izan ere, lan honen ondoren beste ikerlan batzuk jaio dira eta beste tesi batzuk ere bai. Laugarren, etorkizunerako proiektuak biztu dituelako kirolaren inguruan, futbolean eta azpimarratzekoak dira orain dauzkagun proiektuak emakumezkoen futbolaren arloan. Eta azkenik, poztu egiten nau gugana etorri ziren futbolari gazte batzuk elite mailara heldu direla jakiteak, bide horretan gure taldeak zer edo zelako eragina izan duelako ustean nagoelako; gainera, oraindik ere, batzuk helduko dira! Honengatik guztiarengatik argi dago gustura sentitzen naizela egin genuen lan honekin. Eta, garai batean futbola nire kirola ez bazen ere, onartu egin behar dut gaur egun badela; hori bai, beste kirol batzuen artean.
Susana Gil Orozko
Galdakaon, 2008ren ekainaren 16
eman ta zabal zazu
Universidad Euskal Herriko
del País Vasco Unibertsitatea MEDIKUNTZA ETA ODONTOLOGI FAKULTATEA
GARAPENEAN DAUDEN
FUTBOLARIEN EZAUGARRI
ANTROPOMETRIKO ETA
FISIOLOGIKOAK
Doktorego-tesia
SUSANA GIL OROZKO
2
2.003
3
ESKERRONAK
Honelako beharra amaitutzat eman eta gero, bazirudien eskerronak idaztea
askoz ere gauza sinpleagoa izango zela. Baina, momentua heldu denean, lan
honetan, modu baten edo bestean, parte hartu duten pertsona guztiak
izendatzea ez dela erreza konturatu naiz; eta, baliteke baten bat zerrenda
honetatik kanpo geratzea. Ez dadila inor, arren, atal honetan aipatua ez
egoteagatik mindua geratu.
Hasteko, Medikuntza eta Odontologi Fakultateko Fisiologiako Saileko
Juan Manuel Gandarias y Bajón eta Juan José Goiriena Irakasle Doktoreei
eskerrak eman nahi nieke ikerlan hau egitea onartzeagatik. Baita, Begoña Ochoa
Fisiologiako Saileko Zuzendariari ere, Luis Casis Katedradunari, eta bereziki
Fernando Ainz Katedradunari alor ezberdinetan laguntzeagatik.
Jon Irazusta Katedradunari, eta tesi honen zuzendariari, eskertu nahi
nioke; alde batetik, nigan hasiera-hasieratik erakutsi zuen konfiantzagatik, eta
bestetik, momentu ahuletan emandako animo guztiengatik; eta baita egindako
zuzenketa zorrotzengatik ere.
Era berean, Javier Gil Irakasleari, opatutako gomendio guztiengatik, eta
nola ez, eguneroko laguntzagatik.
Bestalde, eskertu nahi nieke Arenas Club de Getxo futbol taldeko
zuzendaritzari eta teknikariei; eta Bizkaiko Foru Aldundiko Bizkaia-Bizkaialde
Fundazioari. Horiek biak eta Euskal Herriko Unibertsitateak sinatutako
hitzarmenari ezker tesi hau ahalbidetu baitzen. Modu berean, nire eskerrik
zintzoenak parte hartu zuten futbolari guztiei eta euren gurasoei. Gazte hauen
laguntzarik gabe lan hau garatzea ezinezkoa bailitzatekeen.
4
Basurtuko Institutu Medikoko kideak diren: Jon Irazustari (“pausu-
markatzailea”), Javi Gil-i (“lasaitasuna”), Amaia Irazustari (“barrea”) eta Fátima
Ruiz-i (“ordena”), ikerlan honen sinatzailea ni banaiz ere, eurak ere lan honen
egileak dira. Denon artean egindako lana izan baita. Futbola taldekako kirola
den moduan ikerlan hau ere taldekako ariketa izan da. Momentu txarrak modu
alai batez aurrera eramatea posiblea izan da zuen adiskidetasunarekin.
Ez ditut ahaztu nahi laborategiko kideak: Axier, Adolfo, Gorka, Naiara,
Nerea, Leire, Ekaitz, Jaime eta Elena; beti laguntzeko prest zaudetelako. Mila
esker, denoi azken informatika-larrialdiko sorospenengatik.
Eskerronak ere Juan Bilbao Bioestatistikako Irakasle Doktoreari, zenbaki
guztiei, edo batzuei behintzat, zentzua emateagatik modu adierazgarri baten.
Euskal Herriko Unibertsitateko Kirol Zerbitzuari eskerrak eman nahi
nioke kirol-instalazioak uzteagatik.
Egoera on eta txar guztietan nirekin egoteagatik, eskertu nahi diet
etxekoei. Aitari, jarraitzeko eredua izan zelako, bizitzaren printzipioak erakutsi
zigulako, eta bere kirolarekiko zaletasunean sartu gintuelako. Bestetik Amari,
ez zait bururatzen hitz nahikorik, bere edozein-orduko eta edozein-momentuko
laguntza ezkertzeko, beragatik bukatuta baitago lan hau eta beste hainbat.
Ahizpa Marito, Andres, Ander eta Miren zuen animoengatik eta ematen
didazuen poztasunagatik. Joseba, eskerrak zuri, danagatik.
Eta azkenik, baina lehenak, nire larrosatsu Iruneri eta Aneri, eurak ere
lan honekin batera jaio eta hasi egin direlako. Nire laztanei lapurtutako
momentutsuetan dagoelako bukatua tesi hau, zuentzat dira kutunak,
dauzkadan gogorapenik (eta muxurik) goxoenak. Post-scrituma: Lan originala
bukatu eta gero jaio zareten Ibon eta Unai, noski zuentzat badira ere, nire
maiteak, nire laztanik goxoenak.
5
Josebari,
Nire proiektu guztietan sinestuteagatik, eta burutazio guztiak lortuteko emoten
dostazun animoa eta egin dozuzen ahaleginengatik, eta ez dira gitxi izan, batez ere
aspaldi honetan, zuri eskeini gure dotsut, Joseba, lan hau eta beste mila.
6
LABURDURAK
A.E.B. Ameriketako Estatu Batuak
A.C.G. Arenas Club de Getxo
B.I.M. Basurtuko Institutu Medikoa
E.J. Erorketa jauzia
G.A. Gorputz-adarretakoa
G.G.M. Gantzik gabeko masa
G.M.I. Gorputz masa indizea
G.R.E.C. Grupo Español de Cineantropometría
M.A.J. Mugimenduaren aurkako jauzia
M.J. Makurtutako jauzia
S.E. Subeskapularra
S.I. Suprailiakoa
VO2 Oxigeno kontsumoa
VO2 max. Oxigeno kontsumo maximoa
VO2 max. abs. Oxigeno kontsumo maximo absolutua
VO2 max. erl. Oxigeno kontsumo maximo erlatiboa
7
AURKIBIDEA
1. Sarrera 9
1.1. Futbola 9
1.1.1. Jokoa 9
1.1.2. Jokalariak 9
1.1.2.1. Postuak 11
1.1.2.2. Antropometria 12
1.1.2.3. Fisiologia eta errendimendua 13
1.1.2.3.1. Oxigeno kontsumo maximoa 13
1.1.2.3.2. Abiadura 14
1.1.2.3.3. Jauziak 14
1.2. Garapena 15
1.2.1. Hazkundea 15
1.2.2. Hazkundea eta ariketa fisikoa 17
2. Helburuak 20
3. Materiala eta Metodoak 23
3.1. Lagina 23
3.2. Materiala 26
3.3. Metodoak 27
3.3.1. Azterketa medikoa 27
3.3.1.1. Galdeketa 28
3.3.1.1.1. Datu orokorrak 28
3.3.1.1.2. Historia klinikoa 28
3.3.1.1.3. Kirol aurrekariak 28
3.3.1.2. Miaketa fisikoa 29
3.3.1.2.1. Sistema kardiobaskularra 29
3.3.1.2.2. Sistema muskulueskeletikoa 29
3.3.1.2.3. Antropometria eta gorputzaren osagaiak 29
3.3.1.2.4. Somatotipoa 34
8
3.3.2. Errendimendua 35
3.3.2.1. Astrand-en testa 35
3.3.2.2. Iraupeneko proba 36
3.3.2.3. Lasterketa laburrak 36
3.3.2.4. Jauziak 37
3.4. Estatistika 39
4. Emaitzak eta eztabaida 40
4.1. Futbolarien ezaugarri orokorrak 40
4.1.1. Azterketa medikoa 40
4.1.2. Kirol aurrekariak 42
4.2. Adin taldeen arteko ezberdintasunak 44
4.2.1. Ezberdintasun fisikoak 44
4.2.1.1. Ezberdintasun fisikoen emaitzak 44
4.2.1.1.1 Antropometria 44
4.2.1.1.2. Gantza 45
4.2.1.1.3. Gorputzaren osagaiak 49
4.2.1.1.4. Somatotipoa 52
4.2.1.2. Ezberdintasun fisikoen eztabaida 56
4.2.1.2.1. Antropometria 57
4.2.1.2.2. Gorputzaren osagaiak 59
4.2.1.2.3. Somatotipoa 63
4.2.1.2.4. Futbolarien eta populazio orokorraren
arteko konparaketa 67
4.2.2. Ezberdintasun fisiologikoak: Errendimendua 80
4.2.2.1. Erresistentzia 80
4.2.2.1.1. Astrand-en testa 83
4.2.2.1.2. Iraupeneko proba 89
4.2.2.1.3. Erresistentziaren eztabaida 105
4.2.2.2. Lasterketa laburrak 112
4.2.2.2.1. Lasterketa laburren emaitzak 112
4.2.2.2.1. Lasterketa laburren eztabaida 121
9
4.2.2.3. Jauziak 126
4.2.2.3.1. Jauzien emaitzak 126
4.2.2.3.2. Jauzien eztabaida 130
4.3. Maila batetik bestera pasatzen direnak 133
4.3.1. Maila batetik bestera pasatzen direnen emaitzak 133
4.3.2. Maila batetik bestera pasatzen direnen eztabaida 142
4.4. Postuen arteko ezberdintasunak 147
4.4.1. Postuen emaitzak 147
4.4.2. Postuen eztabaida 148
4.5. Jaiotza-datak 152
4.5.1. Jaiotza-daten emaitzak 152
4.5.1.1. Emaitza orokorrak 152
4.5.1.2. Jaiotza-datak adin taldeka 154
4.5.2. Jaiotza-daten eztabaida 159
5. Ondorioak 164
6. Bibliografia 166
7. Eranskinak 184
10
1. SARRERA
1.1. FUTBOLA
“Futbolak mundu osoan milioika jarraitzaile dauzka. Hauetariko askok aditutzat
ikusten dute euren burua, baina, horietako gutxik ikus dezakete kirol hau inolako
alderdikeriarik gabe. (...) Futbolaren denboraren analisiek, eta futbolarien ariketa
fisikoaren azterketek, neurri objektibo batzuk ematen dituzte; eta horrela, interpretazio
objektiboa egin daiteke. Horrez gain, analisi hau hobetu egiten da ariketa fisikoaren
datuekin batera azterketa fisiologikoak egiten direnean” (Ekblon, 1999).
1.1.1. JOKOA
Futbolariek partidetan egindako distantziei buruzko emaitza oso ezberdinak argitaratu
dira metodologia desberdinak erabili direlako. Hasiera batean futbolariek egindako
distantzia subjektiboki neurtzen zen. Horrela, Knowles eta Brooke-n ikerlaneko
jokalariek batez bestez 4.834 m egiten zituzten partidetan (1974). Aldiz, distantzia hori
11
9.800 m-koa zela zihoen Ekblom-ek 1986 urtean. Azken urteetan teknologien
aurrerakadarekin futbolarien distantziak neurtu eta aztertzeko bideo-analisiak eta
ordenadore-analisiak erabili dira. Alde adierazgarriak aurkitu dituzte taldeen artean
nahiz eta profesionalak izan. Esate baterako Hego Ameriketako talde profesionalek
Ingalaterrako “Premier League”-koek baino 1.5 km gutxiago egiten dute partidetan
(Drust eta lank., 1998). Toki bi horietako jokalariek egindako distantziak 8.638 ± 1.158
m eta 10.104 ± 703 m izan ziren, hurrenez hurren (Rienzi eta lank., 2000). Nolanahi ere,
gaur egun badirudi nahikoa adostuta dagoela futbolariek 8-11 km egiten dituztela
partida bakoitzean. Atezainek ordea, askoz ere distantzia laburragoa egiten dute, 4 km
inguru (Bangsbo eta lank., 1991; Ekblom, 1998; Reilly eta lank., 2000; Shephard, 1999;
Tumilty, 1993). Oso ikasketa gutxitan aztertu dute ez-eliteko futbolarien distantziak eta
are gutxiago futbolari gazteen partida batean egindako lana. Norvegiako junior talde
batetako jokalariek senior profesionalen antzeko distantzia korritzen zuten, 8.6-10.3 km
alegia (Helgerud eta lank., 2001). Jokalari batek partida ezberdinetan antzeko
distantziak egiten dituela ikusi dute; izan ere, partida batetik bestera 0.90-1.7 km-ko
ezberdintasuna behatu dute (Bangsbo, 2002; Bangsbo eta lank., 1991). Bestalde,
partidetako lehenengo erdian bigarrenean baino %5-9 distantzia luzeagoa egiten dute,
batez ere lehenengo 15 minutuetan eta azkeneko 15 minutuetan distantzia luzeenak
egiten direlako, baina erdialdeko 15 minututan distantzia berdina egiten da partidaren
lehenengo eta bigarren zatian (Bangsbo, 2002; Shephard, 1999; Tumilty, 1993).
Partidetan zein distantzia egiten duten jakiteaz gain, interesgarria da distantzia hori
zein intentsitatean egiten duten jakitea. Horrela, oinez %25-40 egiten dute, “footing”
egiten %30-37, abiadura submaximoan %20, sprintatzen %9-11 eta atzerantz %5-7
(Bangsbo 2002; Shephard, 1999; Reilly eta Thomas, 1991; Whitehead, 1975).
Ezberdintasun nabariak ikusi dira Danimarkako lehen eta bigarren mailako futbolarien
artean (Bangsbo, 2002). Era berean unibertsitateko futbolariek denboraren portzentaia
handiagoa igarotzen dute intentsitate baxuko ariketa egiten. Hau da, oinez ibiltzen
(%56) eta footing egiten (%30) eta denbora gutxiago sprintatzen (%3) Ali eta Farraly-k
adierazi zutenez (1991). Halaber, ezberdintasunak aurkitu dituzte eliteko profesional eta
ez “hain” eliteko profesionalen artean, azken hauek intentsitate gutxiagoko ariketak eta
sprint gutxiago egiten baitituzte (Mohr eta lank., 2003). Egindako distantziari begira,
jokalari profesionalek batez bestez 11 km-ko partida osoaren 8 km oinez edo abiadura
12
baxuan egiten dute, abiadura ertainean 1-1.5 km eta abiadura altuan eta sprintatzen km
bat inguru eta atzerantz kilometro erdia (Bangsbo, 2002). Era berean, eta aurrerago
ikusiko denez, jokalarien postuen arabera ariketen intentsitateak eta egindako
distantziak aldatzen dira.
Beraz, futbolean partidaren zatirik handienean intentsitate baxuko ariketak egiten
dituzte, ariketaren %90 aerobikoa izanik, eta intentsitate altuko ariketan partidaren
zatirik txikiena ematen dituzte, batez beste 7 minutu (Bangsbo eta lank., 1991).
1.1.2. JOKALARIAK
1.1.2.1. POSTUAK
Futbolean taktikak ezartzen lehenengoetarikoa Ingalaterrako Glasgow-ko Queen’s Park
A.F.C. futbol taldea izan zen. Ondo antolatuta zuten taldea atzelari bi, erdilari bi eta sei
aurrelariekin. Arraro samarra dirudien arren arrakasta itzela eduki zuten, 1867.
uztailetik 1875. urtarrilera ez zieten golik sartu eta! (Ekblom-en aipatua, 1999). Handik
aurrera gauzak aldatzen joan ziren eta gaur eguneko antolaketa taktikora heldu gara.
Ikerlari gehienek jokalarien lau postu deskribatzen dituzte: aurrelariak, erdilariak,
atzelariak eta atezainak, alegia (Casajus eta Aragones, 1997; Malina eta lank., 2000;
Reilly eta lank., 2000; Tumilty, 1993; Shephard, 1999; Wisloff eta lank., 1999). Beste
lan batzuetan alboko-atzelariak atzelariekin batera jarri beharrean talde ezberdintzat
hartu egiten dute (Davis eta lank., 1992; Di Salvo eta Pigozzi, 1998; Rienzi eta lank.,
2000). Postu ezberdinetako jokalariek oso lan taktiko ezberdina dute. Hortaz, erdilariek
partidetan distantzia luzeagoa egiten dute (11-11.5 km) aurrelari eta atzelariek baino
(Bangsbo eta lank., 1991; Rienzi eta lank., 2000), eta atezainek partidetan 4 km inguru
egiten dute (Bangsbo, 2002).
13
1.1.2.2. ANTROPOMETRIA
Elite eta nazioen selekzioetako futbolari profesional seniorren altuera batez beste 180-
185 cm-koa eta pisua 75-80 kg-koa da, jokalari guztiak kontuan hartzen direnean
(Bangsbo 1994; Bangsbo eta Mizuno, 1988; Caldarone eta lank., 1990; Coen eta lank.,
1998; Wisloff eta lank., 1998). Atezainak garaienak izaten dira, eta ondoren, atzelariak;
txikienak orokorrean erdilariak (Bangsbo, 1994; Reilly eta lank., 2001; Shephard,
1998). Bestalde, eliteko futbolariak zaharragoak, altuagoak eta astunagoak izaten dira
maila baxuagoko futbolariak baino (Casajus eta Aragones, 1997) baina hau ez da kasu
guztietan gertatzen (Cometti eta lank., 2001; Wisloff eta lank., 1998). Jokalari
gazteagoak, elitekoak barne, txikiagoak izaten dira. Esaterako, aurtengo F.I.F.A.-k
(Fédération Interationale de Football Association) antolatutako 17 urte-beherakoen
munduko txapelketan lehenengo lau taldeen batez besteko altuera 177.89 cm-koa izan
da eta pisua 71.71 kg, atezainak barne eta selekzio bakoitzaren 20 jokalariak kontutan
hartuta (http: www.fifa.com).
Somatotipoak gorputza deskribatzen du bere hiru osagaien bidez: endomorfia,
mesomorfia eta ektomorfia (Heath eta Carter, 1967). Lehen osagaiak edo endomorfiak
gantz kantitatea adierazten du; beraz, obesitatearen adierazletzat har daiteke. Bigarren
osagaiak edo mesomorfiak portzentaia muskulu-eskeletikoa adierazten du. Hirugarren
osagaiak edo ektomorfiak linealtasuna adierazten du, hau da, luzera-neurriak
zeharkakoak baino handiagoak direla.
Futbolarietan mesomorfia nagusi izaten da, somatotipo tipikoa eliteko jokalarietan
3-5-2.5 inguru dago (Rienzi eta lank., 1998; White eta lank., 1988). Mesomorfiaren
nagusitasuna haur kirolari gazteetatik ikusten da (Viviani eta Casagrande, 1993); hala
eta guztiz ere, haurretan ektomorfia handiagoa izaten da pertsona helduetan baino
(Malina eta lank., 2000). Horrela, ulertzekoa da futbolarien gorputzaren muskulu
portzentaia sedentarioena baino altuagoa izatea eta %62-ra ere hel daitekeela esan dute
(Rienzi eta lank., 1998; Reilly eta lank., 2000). Gantz portzentaia, berriz, pertsona
sedentarioena baino baxuagoa da; baina, distantzia luzeko kirolariena baino altuagoa
(Shephard 1998). Gantz kantitaterik aproposena zein den zaila da esatea, gantz
kantitatea kalkulatzeko hainbat teknika eta formula ezberdin erabili baitira. Horrela,
14
argitaratuta dauden gantz portzentaiak %7-19 tarte zabalean egon arren (Casajus eta
Aragones, 1997; Davis eta lank., 1992; Rico-Sanz eta lank., 1998; Rienzi eta lank.,
1998; Wittich eta lank., 2001), badirudi %10 inguruan dagoela gantz portzentajerik
egokiena (Shephard, 1998).
1.1.2.3. FISIOLOGIA ETA ERRENDIMENDUA
Aurretik adierazi dugunez futbolean intentsitate altuko eta baxuko ariketak egiten dira.
Partidaren zatirik handienean intentsitate baxuko ariketak egiten dira (oinez, footing
egiten etab) metabolismo aerobikoa erabiliz. Berriz, metabolismo anaerobikoak
partidaren zatirik laburrena betetzen du (sprint-ak, norabide aldaketa arinak,
“dribbling”-ak etab), baina, momenturik erabakigarrienak izaten dira. Jokaldi horietatik
arerioari baloia kentzea, baloi “galdu” bat irabaztea, gol bat sartzea... eta azken batean,
partida irabaztea etor daiteke eta. Futbolarien metabolismo aerobiko eta anaerobikoa,
eta errendimendua hurrengo ataletan aztertzen diren test-en bitartez neurtzen dira.
1.1.2.3.1. OXIGENO KONTSUMO MAXIMOA
Orokorrean esanda, erresistentzia aerobikoa oxigeno kontsumo maximoaren bidez
neurtzen da. Neurri horrek kirolarien metabolismo aerobikoz energia produzitzeko
gaitasuna adierazten du (Bangsbo eta Michalsik, 2002; Reilly eta lank., 2000; Wilmore
eta Costill, 1998). Teknika asko daude oxigeno kontsumo maximoa (VO2 max.)
neurtzeko, metodo zuzenak eta ez-zuzenak erabiltzen dira. Azken hauen artean
lehenetariko bat Astrand-en test ergometrikoa izan zen (Atrand eta Rodahl, 1986). Gaur
egun erabiltzen den test-a da eta bere baliagarritasuna probatuta dago (Macsween, 2001;
Kang eta lank., 2001; Stevens eta Sykes, 1996).
Eliteko futbolarien VO2 max.-a 55-70 ml·kg-1·min-1 -koa deskribatu dute (Apor
1988; Faina eta lank., 1988; Nowacki eta lank., 1988; Chatard, 1991; Puga, 1993; Reilly
eta Bangsbo, 1999), populazio sedentarioarena baino altuagoa baina iraupeneko
15
kirolariena baino baxuagoa (Reilly eta lank., 2000; Tumilty 1993). Alde nabaria aurkitu
dute maila ezberdinetako taldeen artean (Wisloff eta lank., 1998). Era berean, VO2 max.
ezberdin dute postu ezberdinetako jokalariek; besteak beste, erdilariek neurri altuena
izaten dute, neurririk baxuena atezainek, eta, hauen ondoren atzelariek (Davis eta lank.,
1992; Ekblom, 1999; Wisloff eta lank., 1998). Oraindik ez dago argi erdilariek
distantzia handia egin behar den postu horretan jokatzen duten euren erresistentzia (VO2
max.) hasieratik altua zelako, edo, erresistentzia handiago garatzen duten postu horretan
jokatzen dutelako (Bangsbo, 2002). Nolanahi ere, zelaiko jokalarien VO2 max. egokia
60ml·min-1·kg-1 eta 65ml·min-1·kg-1 artean dagoela aipatu dute ikerlariek (Shepard 1999;
Tumilty 1993).
1.1.2.3.2. ABIADURA
Abiadura ezinbesteko parametroa da futbolean. 10-50 m arteko test-ak erabili dituzte
abiadura neurtzeko. Futbolarien abiadura maximoa test-aren hasieratik 10-30 m arte
orokorrean 6-7 m·s-1-ekoa izaten da, eta 20 m eta 30 m artean abiadura gehitu egiten da
8.5 m·s-1 -raino (Rico-Sanz, 1997). Elite mailako futbolariak azkarragoak dira ez-
profesionalak baino (Bangsbo et lank., 1991; Cometti eta lank., 2001). Adinak ere badu
zerikusia, futbolari gazteagoak geldoagoak baitira (Dowson eta lank., 2002; Ekblom,
1998). Bestalde, aurrelariak azkarrenak (Ekblom, 1998) eta partidetan sprintatzen
distantziarik luzeena egiten dutenak (Rienzi eta lank., 2000) izaten dira. Atezainak, eta
gero erdilariak, dira jokalaririk geldoenak (Bangsbo, 2002).
1.1.2.3.3. JAUZIAK
Kirolarien indar explosiboa, batez ere behealdeko gorputz-adarretakoa, neurtzeko
jauzien test-ak erabiltzen dira. Ikerlan gehienetan hiru jauzi mota erabiltzen dira:
makurtutako jauzia (M.J.), mugimenduaren aurkako jauzia (M.A.J.) eta erorketa jauzia
(E.J.), ingelesez “squat jump”, “countermovement jump” eta “drop jump” izenez
ezagutzen dira, hurrenez hurren. Lehenengoak, hots M.J.k, behealdeko gorputz-
16
adarretako muskulu luzatzaileen indarra neurtzen du, bigarrenak (M.A.J) muskuluen
osagai erreaktiboa ere eta hirugarrenak (E.J.) muskuluen osagai elastiko-erreaktiboa
neurtzen du; horrela, jauzirik baxuena M.J. izaten da, altuena E.J. eta tartekoa M.A.J.
Futbolarietan erabili diren jauzien test-en neurriak nahikoak ezberdinak dira ikerlan
ezberdinetan ez direlako teknika berdinak erabiltzen. Dena dela, orokorrean eliteko
futbolari seniorrek 38-45 cm-ko jauziak ematen dituzte (Cometti eta lank., 2001; Rico-
Sanz, 1997; Tumilty 1993); baina, Wisloff eta lank.-ek 50-55cm jauziak ere neurtu
zituzten (1998). Ikerlan horretan aurrelariek eta atzelariek jauzi handiagoak egin
zituzten erdilariek baino (atezainak ez ziren aztertu). Bestalde, jokalari gazteagoek jauzi
txikiagoak ematen dituzte seniorrek baino (Dowson eta lank., 2002).
1.2. GARAPENA
1.2.1. HAZKUNDEA
Garapenean haurren altuerak eta pisuak lau aro jarraitzen dute jaiotzatik
heldutasunaraino: hazkunde arina lehen haurtzaroan, hazkunde geldoagoa haurtzaroaren
erdialdean, hazkunde arina nerabezaroaren hasieran eta hazkunde geldoa
heldutasuneraino. Bizitzaren lehen urteetaz gain hazkunderik handiena pubertatea
hasten denean ematen da; hau mutiletan, 14 urte inguruan gertatzen da, eta, altueraren
puntako abiadura (peak height velocity) deritzo. Nesketan, aldiz, hazkunde hau goizago
gertatzen da, 12 urte inguru. Altueraren puntako abiadura hori gertatzen den adina
altueraren puntako abiaduraren adina (age at peak height velocity) deitzen da. Mutilak,
hazkundearen azelerazio hau ematen den momentu horretan, batez beste urtean 10 cm
hazi eta 9.5 kg loditzen dira. Hurrengo urtean, berriz, 5 cm eta 6 kg inguru, eta
gainontzeko urteetan gutxiago hazten dira bai altueran eta baita pisuan ere; horrela, 17-
17
18 urterekin cm bat eta kilo bat bakarrik. Altuera eta pisuarekin batera gorputzaren beste
neurriak hazten dira, perimetroak eta diametroak, alegia. Muskuluaren joera berdina da.
Muskuluaren hazkunderik handiena pubertatean ematen da (Malina eta Bouchard, 1991;
Prader, 1984; Rogol, 2002; Rogol eta lank., 2002). Hazkundearen prozesu hau
hormonei ezker gertatzen da; esate baterako, testosterona eta beste hormona
androgeniko, hazkunde hormona, hormona tiroideoa, insulina eta abar-ei ezker (Rogol,
2002; Rogol eta lank., 2002). Inguruko egoera berdinetan, hau da, elikadura eta egoera
psiko-sozial berdinetan, badirudi genetikoki markatua dagoela hazkundea (Beunen eta
lank., 2000).
Adin kronologikoak gizaki batek jaiotzatik hasita dituen egunak, hileak edo urteak
neurtzen ditu. Adin biologikoak, berriz, gizaki horren heltze-maila neurtzen du. Adin
kronologikoa eta biologikoa batera joan daitezkeen arren, ez dira sinonimoak. Horrela,
egun berdinean jaiotako haur bik 14 urte betetzen duten egunean, nahiz eta haur biak
normalak izan, eta hazkunde normala jarraitu, biak ez dute zertan heltze-maila
berdinean egon, bata bestea baino aurreratuago egon baitaiteke. Heltze-maila hiru
modutan neur daiteke (Malina eta Bouchard, 1991): Lehenengo, hezur eta eskeletoaren
heltze-maila neurtuz adin eskeletikoa kalkula daiteke, anatomiaren alde batzuen
erradiografiak aztertuz, eskumuturrekoa batez ere (Beunen eta lank., 1981; Bouchard
eta lank., 1976). Bigarrenik, heltze sexuala neur daiteke hainbat teknika erabiliz,
esaterako: a) gazteen bigarren mailako sexu-karaktereak deskribatuz: adibidez, bularren
garapena eta ile pubikoarena; horrela, Tanner-en estadiajea egiten da (Tanner, 1962;
Feliu Rovira eta lank., 1991; De Ste Croix eta lank., 2002); b) barrabilen tamaina
orkiometro batez neurtzen da (Armstrong eta lank., 1995); c) Edota, odoleko (Hansen
eta lank., 1999; Mero eta lank., 1990; Juricskay eta Mezey, 1994) edo listuko
(Falgairette eta lank., 1991) testosterona mailak neurtuz. Hirugarrenik, gorputz-heltzea
(heltze somatikoa) kalkula daiteke altueraren puntako abiaduraren adinaren arabera,
honetarako luzetarako ikasketa beharrezkoa da, altueraren puntako abiadura hori noiz
gertatzen den jakiteko; hau da, hazkundearen azelerazio hori noiz ematen den jakiteko
(Iuliano-Burns eta lank., 2001; Malina, 1994).
Horrela, gazteak heltze-mailaren arabera sailkatzen dira: heltze ertaina (ingeleraz
average maturity) dute altueraren puntako abiaduraren adina 14.0 ± 0.9 urterekin
18
dutenak, heltze goiztiarra altueraren puntako abiadura aurrekoa baino goizago dutenak,
orokorrean gutxienez urte bat goizago, eta heltze berantiarra batez bestez gutxienez urte
bat beranduago dutenak (Malina eta Bouchard, 1991; Peña-Reyes eta lank., 2000;
Iuliano-Burns eta lank., 2001; Prader, 1984). Hiru talde hauen hazkundearen prozesua
modu berdintsuan gertatzen da, aldaketen sekuentzia berdina jarraituz, ezberdintasuna
aldaketa horiek noiz gertatzen diren datza: gazte batzuetan goizago eta beste batzuetan
beranduago gertatzen baitira.
1.2.2. HAZKUNDEA ETA ARIKETA FISIKOA
Haurtzaro eta nerabezaroan dauden aldaketa fisiko eta hormonal handiek,
errendimenduaren emaitza ezberdinak sortzen dituzte. Indar estatikoa (bizkarreko edo
eskuetako indarra, adibidez) mutiletan 13-14 urte arte linealki hazten da, eta hondoren,
nerabezaroan azelerazio nabaria dago. Beste indar mota bat, indar explosiboa adibidez,
jauziekin neur daiteke. Haurtzaroan jauzien emaitzak hobetzen doaz heldutasuneraino.
Jauzi horizontaletan nerabezaroan azelerazio bat dago, baina azelerazio hau ez da jauzi
bertikaletan hain nabaria. Bizkortasuna edo arintasuna (ingeleraz agility) bihurguneak
dituen distantzia ezberdinetako lasterketa arinekin neurtu ohi da. Test honetan
hobekuntza handia dago haurretan 5-8 urte artean; geroztik, hobekuntza badago ere,
astiro-astiro gertatzen da, inolako azeleraziorik gabe. Malgutasuna berriz, mutiletan
nahikoa egonkorra da 5 eta 8 urte artean, hondoren 13 urte arte gutxitu egiten da eta
handik aurrera hobetzen doa 18 urte arte. Era berean, oxigeno kontsumo maximo (VO2
max.) absolutua 16 urte arte handitzen doa gorputzaren masaren arabera handitzen baita,
eta batez ere gantzik gabeko masarena. VO2 max. hau altuera eta pisuaren
hazkundearekin paraleloki hazten da eta azelerazioa 14 urterekin gertatzen da. Baina,
pisuarekiko erlatibizatzen denean, hau da, ml·kg-1·min-1 unitateaz neurtzen denean, VO2
max.-a pubertarotik aurrera ez dela aldatzen ikusi da, nahiz eta erresistentziako probetan
hobekuntza nabaria egon. Horregatik idazle batzuek pisuarekiko erlatibizazio hori
zalantzan jartzen dute (Wilmore eta Costill, 1998).
19
Nerabezaroan altuerak, pisuak eta adinak, errendimenduan ematen diren
aldakuntzen zati baten eragileak dira, badirudi eraginik handiena heltze biologikoarena
dela (Rogol eta lank., 2000). Adin kronologiko berdina duten gazteen artean, heltze
goiztiarra dutenek, indar estatikoa, abiadura eta 500 m leuneko probako emaitza hobeak
dituzte (Beunen eta lank., 1984; Feliu Rovira eta lank., 1991). Bestalde, koordinazio
neuromuskularra behar den ariketetan, adibidez, jauziak eta lasterketa arinak
bihurguneekin, heltze maila berdineko gazteen artean hobeak dira zaharragoak direnak
(Beunen eta lank., 1997; Branta eta lank., 1984; Capela eta lank., 2003; Fragoso eta
lank., 2003).
Kirolean orokorrean, eta futbolean bereziki, taldeak eta txapelketak adin
kronologikoaren arabera egiten direnez, heltze-maila aurreratua duten gazte gehiago
dago adin kronologiko berdina duten gazte sedentarioen artean baino (Malina eta
Bielicki, 1996). Heltze somatiko (altuera, pisua, perimetroak, karaktere sexual
sekundarioak etab) aurreratuago duten gazteak dira (Baxter Jones eta lank., 1995; Dezan
eta lank., 2003; Hansen eta lank., 1999; Malina, 1994) eta baita hormonen aldetik
abaintaila dutenak ere; testosterona eta beste gonadetako hormona maila altuago
dutenak, besteak beste (Cacciari eta lank., 1989; Cacciari eta lank., 1989). Horrela,
futbolean heltze goiztiarra duten futolarien kopurua altua da, Malina eta lank.-ek
Portugaleko futbol talde batetako 15-16 urteko futbolarien artean %65 heltze goiztiarra
zutela esan zuten (2000).
Duela urte batzuk kirolak berak heltzean eragina zuela ustea zegoen; kirolean, eta
batez ere tamainak garrantzia handia duen kiroletan, futbola barne, heltze maila
aurreratuagoa zuten gazteak zeudelako (Juricskaay eta Mezey, 1994; Peña Reyes eta
lank., 1994). Baina, gaur egun gehiago onartzen den hipotesia aukeraketarena da. Hots,
heltze aurreratuago duten kirolariak, futbolariak kasu honetan, aukeratuak direla
tamainaz handiagoak izateaz gain, euren errendimendua hobeagoa baita hainbat proba
fisikoetan (Beunen eta lank., 1997; Capela eta lank., 2003; Feliu Rovira eta lank., 1991;
Fragoso eta lank., 2003; Jones eta lank., 2000; Malina eta Bouchard, 1991; Mero eta
lank., 1990). Aukeratze berezi hau batez ere postu berezi batzuetan gertatzen da, esate
baterako atezainak eta atzelarietan, Reilly eta lank.-ek 2000. urtean esan zuten modura.
Baxter Jones eta lank.-ek (1995) ere teori hau probatu zuten. Idazle hauen iritziz
20
entrenamenduek ez du hazkundea eta heltzea aldatzen, baizik eta gorputzaren tamaina
eta heltze-mailaren arabera aukeratzen direla kirolariak. Hala nola, gimnasia egiten
zutenak heltze berantiarra zuten, aldiz, igerilariek heltze goiztiarra.
Heltze-maila aurreratuago izateaz gain jaiotza dataren abantaila egon daiteke,
gehienbat pubertaro eta nerabezaroan hazkunde fisiko eta hobekuntza fisiologiko
handiak epe laburrean ematen diren adin horietan. Gainera, aipatutako faktore bi hauek
gehigarriak dira. Izan ere, urtearen lehengo hileetan jaiotako gazteen nagusitasuna
behatu dute futbolean (Helsen eta lank., 2000; Simmons eta Geoffre, 2001; Verhulst,
1992), tenisean (Baxter-Jones eta Helms, 1994; Dudink, 1994), cricket-ean (Edwards,
1994) eta hockey-ean ere (Boucher eta Mutimer, 1994). Bestalde, Helsen eta lank.-ek
2000. urtean egindako ikerlanean teoria hau bermatzen dute. Urtean futbolarien
banaketa jaiotze egunaren arabera Abuztuan izatetik Urtarrilera pasatu zen, eta aldaketa
hori egin zenean, ikusi zuten futbolari gehienak “kirol-urtearen” hasierakoak zirela:
Abuztutik Urrira (aldaketa egin baino lehen) eta Urtarriletik Martxora (aldaketa egin eta
gero).
Horretaz gain, urtearen hasieran edo amaieran jaiotako gazteen artean ez daude
abantaila fisiko eta fisiologikoak bakarrik, psikologiaren edo kognizioaren partetik ere
ezberdintasun nabariak egon baitaitezke (Baxter-Jones eta Helms, 1994; Dudink, 1994;
Helsen eta lank., 1998; Simmons eta Paull, 2001; Werner eta lank., 2000).
21
2. HELBURUAK
Futbola diru eta jarraitzaile gehien mugitzen dituen kirola da. Horretaz gain, ikerlan
gehien egiten den kirola dela badirudi ere bai. Hasierako ikerlanek futbolaren jokoa
aztertzen zuten batik bat. Hau garrantzitsua da, zeren eta jokalarien ezaugarriak
aztertzeko, lehengoz eta behin, jokoa deskribatu egin behar da. Azkeneko urteetan
futbolariak, fisikoki eta fisiologikoki aztertu izan ohi dira. Alde batetik, antropometria
eta somatotipoak kalkulatuz. Eta bestetik, errendimendua neurtu egin zaie test
ezberdinak erabiliz, laborategian ergometro eta beste zenbait gailuren bitartez, eta baita
zelaiko probak eginez ere.
Argitaratutako ikerlan gehienetan eliteko futbola aztertu da, parte hartzaileak
gehienetan elite edota profesional mailakoak izan direlako. Era berean, gehienetan
futbolari nagusiak aukeratu dira ikerlanetarako. Horrela, askoz ere informazio gutxiago
dago maila baxuko futbolariei buruz; eta, are gutxiago futbolari gazteei buruz, nahiz eta
hauek futbolarien artean portzentajerik altuena izan.
22
Horrela, tesi honen helburuak honako hauexek izan ziren:
1. Garapenean dauden futbolarien ezaugarriak ezagutzea eta ezaugarri
horiek urteetan zehar nola aldatzen diren aztertzea. Horretarako Arenas Club de
Getxoko (A.C.G.) bost taldek parte hartu zuten, kadete mailatik (14 urte) senior mailara.
14, 15, 16, 17 urteko eta 18-tik gorako taldeetan banaturik zeuden 241 futbolari aztertu
genituen. Lehenengo, fisikoki antropometria aztertuz: altuera, pisua, perimetroak eta
diametroak neurtu ziren, eta horrela, gorputzaren osagaiak eta somatotipoa kalkulatu.
Gero fisiologikoki, errendimendua test ezberdinekin neurtuz: oxigeno kontsumo
maximoa, erresistentzia, abiadura, bizkortasuna eta indar explosiboa, hain zuzen ere.
2. Aldagai antropometrikoek zer-nolako eragina duten errendimendu test
horietan jakitea. Futbolari talde osoaren aldagai antropometrikoen eta fisiologikoen
arteko korrelazioak egin ziren; eta, kasu batzuetan, aldagai batzuk kontrolatu ere, esate
baterako adina. Horrela, aldagai ezberdinek erresistentzian, abiaduran eta indar
explosiboan zuten eragina kalkulatu zen.
3. Aldagai antropometriko eta fisiologikoen artean zeintzuk diren
garrantzitsuak futbolari bat arrakastatsu izan dadin ikertzea. Horretarako, adin
talde batetik hurrengo adin taldera (zaharragora) pasatzeko aukeratuak ziren futbolariak
eta aukeratuak ez zirenen arteko konparaketa egin zen, antropometria eta fisiologiaren
aldetik.
4. Futbolariek betetzen duten postuen ezaugarriak azaldu eta euren arteko
konparaketak egitea. Futbolariak normalean jokatzen duen postuaren arabera sailkatu
ziren lau talde eginez: aurrelariak, erdilariak, atzelariak eta atezainak, alegia. Lau talde
hauen arteko ezberdintasunak aztertu eta postu bakoitzeko jokalarien perfila deskribatu
zen.
23
5. Futbolari guztien jaiotza-datak aztertzea. Futbolari guztien jaiotza-datari
begiratu zitzaion eta jaiotza-data horiek urtean zehar duten banaketa deskribatu. Horrez
gain, urtea seihilabete bitan banatu zen, seihilabete bakoitzean jaiotako futbolarien
ezaugarrien konparazioa eginez.
24
3. MATERIALA ETA METODOAK
3.1. LAGINA
Ikasketa honetan “Arenas Club de Getxo”-ko futbol taldeko (A.C.G.) 241 futbol
jokalarik parte hartu zuten. Jokalarien kopurua eta taldeak hondoko taula honetan ikus
daitezke.
Ikerlan honetako partehartzaileak
Taldea n Maila
Zugatzarte Kadete 48 Bizkaiko Liga
Arenas Kadete 54 Euskadiko Liga
Zugatzarte Gazteak 34 Bizkaiko Liga
Arenas Gazteak 52 Liga Nazionala
Arenas Senior 53 Espainiako Hirugarren maila
Guztira 241
3.1. Taula: Ikerlan honetan parte hartutako futbolarien kopurua, euren taldeak eta mailak
25
A.C.G.-ko futbol taldean jokatzeko futbolariak bi modutan aukeratzen dira: alde
batetik, A.C.G. bertoko, talde gazteagoko futbolariak aukeratuz; eta bestetik, inguruko
herri eta hirietako futbol taldeetako jokalariak ere aukeratzen dira. Aukeraketa hauek
A.C.G.-ko talde teknikoak egiten du. Teknikoak astero-astero partida eta
entrenamenduetan ikuskatzaile lanetan ibiltzen dira. Era berean, urtero apirila edo
maiatzean deialdiak antolatzen dituzte. Deialdi hauetan zenbait proba egiten dizkiete:
jaurtiketak, “dribbling”-ak, baloiaren kontrola, partidatxo bat eta abar.
Ikerlan hau egiteko, hiru denboralditan, bost futbol talde horietan azterketa fisikoak
eta proba fisiologikoak egin ziren. Denboraldi horiek 1999-2000, 2000-2001 eta 2001-
2002 izan ziren. 3.2. Taulan proba bakoitzean parte hartu zuen jokalarien kopurua
adierazita dator, denboraldietan banatuta eta hiru denboraldietakoak batera. Hiru
denboraldietako adin talde berdineko jokalariak batu egin ziren lagina handiago izan
zedin.
Emaitzak aztertzerakoan jokalarien kopurua proba ezberdinetan berdinak ez direla
ikus daiteke. Hau gertatu zen kasu batzuetan B.I.M.-en eta pistan egindako probak egun
ezberdinetan egin zirelako, eta jokalari batzuentzat etortzea ezinezkoa egin zitzaielako,
eta beste batzuetan berriz, adibidez lesionaturik zeudenean antropometria bakarrik egin
zitzaielako. Futbolarien erreferentzia-kopurua antropometria egin zuten jokalarien
kopurua hartuko da, probetan parte hartu zuten jokalari guztiei azterketa medikoa eta
antropometria egin baitzitzaien.
26
Parte hartzaileen kopurua
Denboraldiak Adin taldeak (urteak)
14 15 16 17 18+ Guztira
1. 15 20 16 19 20 90
2. 18 17 6 17 20 78
3. 15 17 12 16 13 73 Antropometria
Guztira 48 54 34 52 53 241
1. - - - - - -
2. 13 17 12 17 20 79
3. 11 14 10 11 13 59 Abiadura
Guztira 24 31 22 28 33 138
1. 11 20 16 19 20 86
2. 18 17 6 16 8 65
3. 14 16 12 15 13 70 Jauziak
Guztira 43 53 34 50 41 221
1. - - - - - -
2. 15 16 6 15 19 71
3. 14 17 12 16 13 72 Astrand-en testa
Guztira 29 33 18 31 32 143
1. 11 20 14 19 20 84
2. 17 16 12 17 20 82
3. 11 14 11 12 13 61 Iraupeneko proba
Guztira 39 50 37 48 53 227
3.2. Taula: Tesi honetan parte hartu zuten futbolarien kopurua adin taldeka. Proba
bakoitzean parte hartu zuen futbolarien kopurua adierazita dator, baita ere denboraldi
ezberdinetako futbolariak idatzi dira. 1.= 1999-2000 denboraldia, 2.= 2000-2001
denboraldia eta 3.= 2001-2002 denboraldia.
27
3.2. MATERIALA
Tesi hau burutzeko erabili genuen ekipamendua honako hauxe da:
• Litman fonendoskopioa (Alemania).
• Riester esfingomanometroa (Alemania).
• Cardiette Start 100 elektrokardiograma (Italia).
• Añó Sayol, SL balantza (Bartzelona).
• Añó Sayol, SL tallimetroa (Bartzelona).
• Lufkin neurtzeko zinta (Alemania).
• Campbell pakimetroa (Ingalaterra).
• Harpenden plikometroa edo tolesturen konpasa (Ingalaterra).
• Polar Elektro OY pultsometroak, interfaze-a eta ordenadorean datuak
aztertzeko programa (Finlandia).
• Ergojump® ukipen-plataforma, Bosco Systems (Italia).
• Seiko System S129 zelula fotoelektrikoak (Japonia).
• Monark 834 bizikleta ergometrikoa (Suedia).
28
3.3. METODOAK
Jokalari guztiei informazio zehatza eman ondoren Informatutako Baimena sinatzea
eskatu zitzaien, 18 urte beherakoen kasuan guraso edo tutoreek sinatu zuten (ikus I.
Eranskina).
Gurutzetako Etika Batzordeak ikerketa lan hau onartu egin zuen.
Probak inguruneko antzeko egoeran egin ziren. Alde batetik, galdeketa, azterketa
medikoa, antropometria, ergometria eta jauziak Euskal Herriko Unibertsitateko
Basurtuko Institutu Medikoan (B.I.M.). Bestetik, zelai probak, hots, lasterketa laburrak
eta luzeak Unibertsitateko atletismoko 400 metrotako pistan egin ziren (tartanean).
Azterketa guztiak abendu-urtarrilean egin ziren, jokalari gehienak ikasleak zirenez
Gabonetako oporraldia aprobetxatuz. Talde bakoitzak egun berean egin zuen korrika,
klimatologiaren aldetik jasan zitezkeen aldaketak ahalik eta gehien kontrolatzeko
asmoz. Jokalariek zeramaten arropa ere antzekoa zen: elastikoa, praka laburrak eta
korrika egiteko oinetakoak.
Iraupeneko probetako erritmoak, protokoloari zehazki eusteko, urte askotan
atletismoa praktikatu duen korrikalari batek ezarri eta kontrolatzen zituen (J.I.A), eta
futbolariak bere atzetik erritmoa, zehatz eta mehats, jarraitzen zuten.
3.3.1. AZTERKETA MEDIKOA
Futbolariek urtero futbolarien mutuan azterketa medikoa gainditzen dute. Hala eta
guztiz ere, proba fisiko hauek kontraindika zezakeen patologiarik ez zegoela ziurtatzeko
galdeketa eta azterketa mediko orokor bat egin zitzaien jokalari guztiei. Aurkikuntza
patologikoak zeuden kasuetan jokalaria mediku orokorrarengana edo pediatrarengana
bidali zen. Kanporatutako lagunak ez dira ikerlan honetan kontuan hartu.
29
3.3.1.1. GALDEKETA
3.3.1.1.1. DATU OROKORRAK
Datu orokorren artean jaiotza-data aldagaitzat erabili zen. Kalkulu estatistikoak egiteko
jaiotze-hilea erabili zen, eta baita ere jaiotako urtearen hiruhilea, lauhilea eta seihilea.
Horrela, urtea lau hiruhiletan banatu zen: urtarriletik martxora, apiriletik ekainera,
uztailatik irailera eta urritik abendura. Baita bi seihiletan ere: urtarriletik ekainera eta
uztailatik abendura. Bestalde, jokalarien adina hileetan ere erabili zen aldagai modura
eragiketak egiteko. Horretarako, jaiotza-datatik azterketa fisikoa egin zuten egunera
pasatu ziren hileak kontatu ziren.
3.3.1.1.2. HISTORIA KLINIKOA
Jokalariei euren aurrekari pertsonal eta familiarrei buruz galdetu zitzaien: gaixotasun
larriak, ebakuntzak, medikazioa, alergiak, ohiturak (tabakoa, alkohola) eta bat-bateko
heriotzako kasurik bazegoen, hain zuzen ere (ikus II. Eranskina).
3.3.1.1.3. KIROL AURREKARIAK
Jokalariei aurretik egindako eta momentu hartan egiten zuten kirolari eta iraupenari
buruz galdetu zitzaien. Gainera, futbolean zenbat urte zeramatzaten, astean zenbat aldiz
entrenatu eta zein postutan jokatzen zuten.
30
3.3.1.2. MIAKETA FISIKOA
3.3.1.2.1. SISTEMA KARDIOBASKULARRA
Jokalariei, ohatila batean etzanda zeudela, fonendoskopioa erabiliz birikiak eta bihotza
auskultatu zitzaien. Posizio hori aprobetxatuz tentsio arteriala neurtu zitzaien eta
ondoren ohizko 12 deribazioetako elektrokardiograma atera zen.
3.3.1.2.2. SISTEMA MUSKULOESKELETIKOA
Arazo muskuloeskeletikoen diagnostikoa egiteko oinak, belaunak, aldakak,
bizkarrezurra eta sorbaldak miatu egin ziren aurretik, atzetik eta alboetatik.
3.3.1.2.3. ANTROPOMETRIA ETA GORPUTZAREN OSAGAIAK
Gorputzaren osagaiak eta somatotipoa kalkulatzeko hartu ziren neurriak eta erabili ziren
kalkuluak G.R.E.C.-ek (Grupo Español de Cineantropometría) gomendatzen duen
moduan egin ziren (Esparza Ros, 1993).
Pisua: Jokalariak zutik eta geldirik plataformaren erdian jartzen ziren, gorputzaren
pisua oin bietan banatuta zutela. Horrela jokalari guztien pisua neurtu zen.
31
Altuera: Tallimetroarekin futbolarien altuera cm-tan neurtzen zen. Vertex
(buruaren punturik altuena) eta euste-planoaren arteko distantzia cm-tan neurtu zitzaien
futbolari guztiei. Futbolariak zutik eta geldirik jartzen ziren, oinak elkarren ondoan,
besoak gorputzarekiko paralelo eta ipurdia eta lepoa eskalaren kontra. Garrantzitsua zen
buruaren posizioa, jokalariaren begirada aurrerantz izan behar zuen eta burua
“Frankfort-en planoan” mantenduz. Honetarako irudizko lerro bat imajinatu behar da:
orbitaren behealdeko ertzetik kanpoko entzun-bidearen goialdera edo trago-ra, eta lerro
hau lurrarekiko paraleloa izan behar du. Kirolariak inspirazio sakon bat egiten zuenean
hartzen zen neurria.
Azal tolesturak: Azalaren eta gantz subkutaneoaren lodiera mm-tan neurtu zen
plikometroarekin. Puntu bakoitzean hiru neurketa egin ziren eta batezbesteko neurria
eman. Ezkerreko eskuaren erpuru eta hatz-erakuslearen artean azal tolestura hartzen
zen, eta azal biak eta gantz subkutaneoa altxatu tolestura sortu arte. Eskumarekin
konpasa edo plikometroa hartu eta tolesturaren 1-2 cm-tara jartzen zen, tolesturarekiko
perpendikularra. Neurketak konpasa jartzen zen momentutik 2 segundotara egin ziren.
Gorputzeko sei tokitan hartu ziren neurriak, denak gorputzaren eskumaldean:
Tolestura trizipitala: Besoaren goialdean, akromion eta erradioaren buruaren arteko
erdiko puntuan atzealdean hartzen zen tolestura hau. Tolesturaren norabidea bertikala
zen eta besoaren luzera-ardatzarekiko paraleloa.
Tolestura subeskapularra: Eskapularen behealdeko angeluaren azpian hartu zen
tolestura hau futbolarietan. Tolesturaren norabidea zeiharra edo oblikuoa zen. Horrela
behealderantz eta kanpoalderantz zihoan eta horizontalarekiko 45º-ko angeluarekin.
Tolestura suprailiakoa: Gandor iliakoaren gainean neurtu zen. Tolesturaren
norabidea zeiharra edo oblikuoa izan zen, azalaren berezko norabidea jarraituz.
Tolestura abdominala: Tolestura hau zilborraren eskumaldean hartzen zen, 2-3 cm-
tara. Tolestura bertikala zen, gorputzaren luzera-ardatzarekiko paraleloa.
32
Izterreko tolestura: Iztaiako tolestura eta belaun-hezurraren goialdeko mugaren
arteko erdiko puntuan neurtzen zen, izterraren aurrealdean.
Zangoko tolestura: Zangoaren barrualdean, zangoak perimetrorik handiena duen
tokian. Tolesturaren norabidea bertikala zen eta zangoaren luzera ardatzarekiko
paraleloa.
Tolestura hauekin guztiekin eragiketa batzuk egin ziren konparaketa estatistikoak
egiteko. Alde batetik, sei tolesturen batuketa egin zen. Eta bestetik, gorputz-adarretako
tolesturak (trizipitala + izterrekoa + zangokoa) eta enborreko tolesturak (subeskapularra
+ supriliakoa + abdominala) kalkulatu ziren. Era berean, gantz portzentaia kalkulatzeko,
mutilen kasuan (ikus aurrerago), erabiltzen den formulak lehen lau tolestura
indibidualak baino ez ditu kontutan hartzen, nesken formulak berriz seiak. Gaur egun
ikerkuntzan gantz portzentajeari baino garrantzi handiagoa ematen zaio tolestura
bakoitzari; eta batez ere, euren batuketei, horregatik ikerlan honetan sei tolestura hauek
erabili dira.
Izterreko eta zangoko tolesturak neurtzeko futbolariak jesarrita zeuden, belauna
90º-ko angeluarekin. Gainontzeko guztietarako futbolaria zutik zegoen.
Perimetroak: Neurtu nahi zen tokiaren inguruan zinta jartzen zen, sakatu gabe.
Luzetarako ardatzarekiko perpendikular. Besoko perimetroa neurtzeko futbolariak
jesarrita zeuden. Behealdeko perimetroak neurtzeko berriz jokalariak zutik zeuden.
Neurketak egin ziren perimetroak (cm-tan) honako hauek izan ziren:
Besoko perimetroa: Gantz tolestura trizipitalean neurtzen den toki berean, baina
kasu honetan atzealdean izan beharrean aurrealdean neurtu zen. Horretarako, besoa
flexionaturik (ukondoa 90º-ko flexioz) eta uzkurturik mantentzen zuten futbolariek.
Izterreko perimetroa: Izterraren erdialdean neurtu zitzaien iztaiko tolestura eta
belaun-hezurraren goialdeko mugaren arteko erdiko puntuan.
Zangoko perimetroa: Zangoak perimetrorik handiena zuen tokian neurtu zen.
33
Bestalde, perimetro zuzenduak (cm-tan) ere kalkulatu ziren, honetarako gorputz-
adarren perimetroari (cm-tan) toki horren gantz tolesturaren neurria (cm-tara pasatua)
kentzen zaio. Horrela hondoko hiru perimetro zuzenduak erabili ziren:
Besoko perimetro zuzendua = besoko perimetroa – gantz tolestura trizipitala
Izterreko perimetro zuzendua = izterreko perimetroa – izterreko gantz tolestura
Zangoko perimetro zuzendua = zangoko perimetroa – zangoko gantz tolestura.
Diametroak: Puntu biren artean zegoen distantzia neurtzen zen cm-tan.
Pakimetroaren adar biak neurtu nahi zen puntutan jartzen ziren. Lau tokitan neurtu ziren
perimetroak:
Humeroko diametro biepikondileoa edo ukondoko diametroa: Ukondoan
humeroaren epikondiloa eta epitroklearen arteko distantzia neurtu zen. Futbolariak
besoa aurrerantz eta horizontalean, ukondoa angelu zuzenean jartzen zuela.
Diametro biestiloideoa edo eskumuturreko diametroa: Eskumuturrean erradioaren
apofisi estiloidea eta kubitoarenaren arteko distantzia neurtuz.
Izterrezurreko diametro bikondileoa edo belauneko diametroa: Belaunean izter-
hezurraren barruko kondiloaren eta kanpoko kondiloaren arteko distantzia. Futbolaria
jesarrita zegoen eta belauna angelu zuzenean zeukan.
Diametro bimaleolarra edo orkatileko diametroa: Orkatilan maleolo tibiala eta
peronearen arteko distantzia neurtzen zen. Neurri honetarako ere futbolaria jesarrita
zegoen.
Irakurketaren eta ulermenaren erraztasunerako diametro hauek ukondoko,
eskumuturreko, belauneko eta orkatilako diametro izenekin aipatuko ditugu.
34
KALKULU ETA FORMULAK
Neurri hauek guztiak kontuan hartuta zenbait eragiketa eta formula erabili zen gorputz
masa indizea (G.M.I.), gantzik gabeko masa (G.G.M.) eta gorputzaren osagaiak (pisuak
eta horien portzentajeak) kalkulatzeko.
Gorputz masa indizea (G.M.I.)= pisua (kg)/altuera2 (m).
Gabeko masa (G.G.M.)= gorputzaren pisu osoa (kg) - gorputzaren gantz pisua
(kg).
Gantz portzentaia kalkulatzeko Faulkner-en formula erabili zen (1968):
Gantz portzentaia (%)= 4 azal tolesturen batuketa mm-tan (trizipitala +
subeskapularra + suprailiakoa + abdominala) x 0.153 + 5.783
Hezur Pisua (kg) kalkulatzeko Rocha-k aldatutako Von Döbeln-en formula erabili
zen (1974):
Hezur pisua (kg)= 3.02 x (altuera2 (m) x diametro estiloideoa (m) x izterrezurraren
diametro bikondileoa (m) x 400)0.712
Hondar pisua Würch-en proposamenetik atera dugu (1974):
Hondar pisua (kg) = Pisu osoa x 24.1/100
Muskulu pisua (kg) Matiegka-ren formulatik dator (1921):
Muskulu pisua = Pisu osoa - (Gantz Pisua + Hezur Pisua + Hondar Pisua)
Gantz pisua (kg) = Gantz Portzentaia x Pisua/100
Hezur portzentaia (%)= Hezur Pisua x 100/Pisu Osoa
Muskulu portzentaia (%)= Muskulu Pisua x 100/Pisu Osoa
35
3.3.1.2.4. SOMATOTIPOA
Aurreko neurriak kontutan harturik eta Heath eta Carter-en (1967) metodoa erabiliz,
jokalarien somatotipoaren hiru osagaiak kalkulatu ziren: endomorfia, mesomorfia eta
ektomorfia, hain zuzen ere. Hiru osagai hauek kalkulatzeko hondoko formulak
erabiltzen dira:
Endomorfia:
Endomorfia kalkulatzeko lehenengo X-ren balioa atera behar da. X hizkiak gantz
tolestura trizipitala (mm), subeskapularra (mm) eta suprailiakoaren (mm) batuketa
adierazten du. Eta X horren balioa hurrengo formulan jarri behar da:
E= -0.7182 + 0.1451X - 0.00068X2 + 0.000014X3
Endomorfia kalkulatzeko: Endomorfia= E x (170.18/altuera) egin behar da
Mesomorfia: 0.858U + 0.601F + 0.188B + 0.161P + 0.131H + 4.5
Non:
U = Humeroaren diametro biepikondileoa (cm)
F = Izterreko diametro bikondilarra (cm)
B = Besoaren perimetro zuzendua (cm) = besoaren perimetroa – gantz tolestura
trizipitala
P = Zangoaren perimetro zuzendua = zangoaren perimetroa – zangoko gantz
tolestura
H = altuera (cm)
36
Ektomorfia: Indize Ponderala (IP)-ren arabera ekuazio ezberdinak erabiltzen
dira:
IP = altuera/pisuaren erro kubikoa
Non:
IP= 40.75 baino handiago Ektomorfia = (IP x 0.732) – 28.58
IP= 40.75 eta 38.28 artean Ektomorfia = (IP x 0.463) – 17.63
IP= 38.28 baino txikiagoa Ektomorfia = 0.1
3.3.2. ERRENDIMENDUA
3.3.2.1. ASTRAND-EN TESTA
Jokalariei, bizikleta ergometrikoa eta pultsometroa erabiliz, Astrand-en testa egin
zitzaien (1986). Test honekin jokalari bakoitzaren oxigeno kontsumo ez-zuzena
balioetsi zen. Diseinatu zuten autoreen arabera test honekin pertsonaren ahalmen
aerobiko maximoa kalkula daiteke, egindako lana eta ariketaren bostgarren minutuan
edukitako maiztasun kardiakoa elkar lotuz (Astrand eta Rodahl, 1986). Horrela,
pertsonak 5 minutuz bizikleta ergometrikoan pedaleatu egiten du. Bizikletan sama bat
jartzen zaio, amaierako taupadak 125-170 tartean egon daitezen. Taupada horiek eta
karga (watiotan) kontutan hartuta Astrand-en Normograman aplikatu egiten da (III.
Eranskina) oxigeno kontsumo maximo ez-zuzena kalkulatuz (Astrand eta Rodahl,
1986). Emaitzak oxigeno kontsumo absolutua (l·min-1) eta oxigeno kontsumo erlatiboa
(ml·min-1·kg-1) modura eman ziren.
37
Bihotz maiztasun maximoa adinarekin gutxitu egiten denez emaitzei adinaren
zuzentze-faktore bat biderkatzen zaio: 15 urtekoentzat faktorea 1.10 da, 20 urtekoentzat
faktorea 1.05 da eta 25 urtekoentzat faktorea 1 da.
Arazo tekniko batzuk izan zirenez test hau bigarren eta hirugarren denboraldietan
egitea izan zen posible, horregatik test honetan parte hartu zuten jokalarien kopurua
baxuagoa da.
3.3.2.2. IRAUPENEKO PROBA
Jokalarien erresistentzia neurtzeko proba hau atletismoko pistan burutu zen. 800 m-tako
(pistan bira bi) serieak egin zituzten, serien artean minutu batetako atseden erdi-aktiboa
(zutik edo oinez astiro-astiro) hartuz. Gehienez zazpi serie egin zituzten futbolariek.
Serien abiadura gorakorra zen: 9, 10.5, 12, 13.5, 15, 16.5 eta 18 km/ordukoa serie
bakoitzean, hurrenez hurren. Jokalarientzat erritmoa jasanezina zenean edota euren
bihotz maiztasun maximo teorikoaren %95-ra heltzen zirenean gelditzen ziren. Bihotz
maiztasun maximoa 220-ri jokalari bakoitzaren adina kenduz kalkulatzen da. Serie eta
atseden tartean pultsometroen bidez taupadak neurtu eta gorde egiten ziren, informazio
hau gero interfaze baten bitartez ordenagailura sartu eta han prozesatu egiten zen.
Ikerlan honetarako serieak amaitzean zuten bihotz maiztasuna eta atseden minutuko
bihotz maiztasuna kontutan hartu ziren.
3.3.2.3. LASTERKETA LABURRAK
30 m leun
Jokalarien abiadura neurtzeko proba hau atletismoko pistan burutu zuten. Zelula
fotoelektrikoen bidez 30 m leunean burutzeko behar zuten denbora neurtu zen.
38
Jokalariak lehen zelula baino bost metro atzerago zegoen marratik hasten ziren korrika.
Jokalariek bazekiten bi zelulen arteko denbora zela neurtzen zena, beraz bi zelulen
artean bere abiadura maximoz korrika egin behar zuten.
30 m 10 konoekin (30 m+10 kono)
Proba honetan arintasuna edo bizkortasuna (ingeleraz agility) neurtzen zen. Horrela,
jokalarien abiadura eta sigi-saga mugimenduen abiadura neurtuz. Proba honetan 30
metrotan hiru metrotik hiru metrotara kono bat jarri zen, guztira 10 kono jarri ziren.
Neurketak aurreko proban bezala egin ziren. Konoren bat “saltatu” edo lurrera erortzean
proba baliogabetu eta berriro egin behar izan zuten.
Proba hauen aurretik lesioak ekiditeko jokalari guztiek beroketa egin zuten (10’
korrikaldi suabea eta luzaketa ariketak). Proba labur bi hauen artean atsedena hartzen
zuten 15-20’.
Proba bi hauek futbolariek banan-banan egin zituzten.
3.3.2.2. JAUZIAK
Bosco-ren ukipen plataforma baten bitartez futbolarien behealdeko gorputz-adarren
indarra neurtu egin zen. Plataformak pertsona airean dagoen denbora tartea neurtzen du,
baita oinak plataformarekin kontaktuan dauden denbora, horrela lortutako altuerak
kalkulatzen dira.
Indar mota ezberdinak neurtzeko hiru jauzi mota burutu zituzten futbolariek:
39
Makurtutako Jauzia (M.J.) (ingeleraz squat jump edo S.J.): Erdi makurtuta edo
“sentadilla” erdiko posizio batetatik hasten da (belaunak 90º-ko angeluko flexioarekin),
oinzolak lurrarekin kontaktuan, eskuak gerrian, jauzi bertikal bat ematen da. Eskuak
gerrian jarraitu behar dute momentu guztian. Jauzia zangoak zuzen daudela amaitzen
da. Test honekin jauziaren iraupena (s-tan) eta jauziaren altuera (cm-tan) lortzen ditugu,
eta horrela, behealdeko gorputz-adarren indar explosiboa.
Mugimenduaren Aurkako Jauzia (M.A.J.) (ingeleraz countermovement jump edo
C.M.J.): Kasu honetan indarra eta koordinazio neuromuskularra neurtzen da, muskuluen
luzapen-laburtze ziklotik ateratzen den energia elastikoa aprobetxatuz ematen da jauzia.
Zutik hasten da, gero belaunak 90º-tara flexionatu eta jarraian, gelditu gabe, jauzia
ematen da eskuak gerrian daudela. Emaitzak jauziaren iraupena (s-tan) eta jauziaren
altuera (cm-tan) dira
Erorketa Jauzia (E.J.) (ingeleraz drop jump edo D.J.): Altuera batetatik (40 cm)
salto egiten da plataformara, belaunak flexionatu eta jarraian jauzi bertikala egin,
eskuak gerrian daudela. Jauziaren iraupena (s-tan) eta jauziaren altuera (cm-tan)
neurtzen dira test honetan.
Jauzi hauetan teknika ondo jarraitzea derrigorrezkoa denez eta jokalari batzuentzat
zaila izan daitekeenez, jokalari bakoitzak mota bakoitzeko hiru jauzi egin zituen, eta
hiru horietatik jauzirik onena zen aukeratua.
40
3.4. ESTATISTIKA
Emaitzak SPSS 11. bertsioaren bitartez aztertu ziren. Kasu guztietan adierazgarritasun
estatistikoa p<0.05-n ezarri zen. Erabili ziren proba estatistikoak hauek dira:
• Estatistika deskriptiboa erabili zen batez besteko balioak eta desbiderapen
estandarrak adierazteko.
• Talde biren arteko ezberdintasunak aztertzeko student-en t-testa erabili zen.
• Talde bi baino gehiagoren arteko ezberdintasunak aztertzeko ANOVA testa
erabili zen. Bariantzaren arabera post-hoc test ezberdinak erabili ziren: Bariantza
berdinak zituztenean Scheffé-ren test-a aukeratu zen, eta, bariantza ezberdinak
zituztenean Games Howell-en test-a.
• Aldagaiak ez parametrikoetan Chi2 -ren testa erabili zen.
• Aldagai biren arteko erlazioak aztertzeko: Korrelazioak eta Pearson-en
korrelazio koefizientea (R) erabili ziren. Baita ere korrelazio partzialak egin ziren
aldagaiak kontrolatu nahi zirenean.
• Parametro kuantitatibo batean beste aldagaiek zuten eragina ikertzeko
erregresio logistika erabili zen.
41
4. EMAITZAK eta EZTABAIDA
4.1. FUTBOLARIEN EZAUGARRI
OROKORRAK
Arenas Club de Getxo-ko (A.C.G.) jokalariek parte hartu zuten ikerlan honetan.
Jokalariak bost talde eta maila ezberdinetakoak ziren: Zugatzarte Kadetea, Arenas
Kadetea, Zugatzarte Gazte Maila, Arenas Gazte Maila eta Seniorra, hain zuzen ere.
Hasierako parte hartzaileen kopurua 250 izan zen, baina ikerlanean 241 futbolarien
datuak erabili ziren.
4.1.1. AZTERKETA MEDIKOA
Azterketa medikoa arriskutsuak izan zitezkeen patologiak baztertzeko egin zen.
Patologiaren bat aurkituz gero, jokalariak mediku orokorrarengana edo pediatrarengana
joan ziren. Mediku orokorrak, pediatrak edo espezialistak baimentzen bazuen
42
futbolariak ikerlanean parte hartzen jarraitzen zuen. Tesi honen helburua ez zen emaitza
mediko horien azterketa zehatza egitea izan; eta horregatik, ez dira emaitza hauek
eztabaidatu. Baina, jokalarien kopurua aldatu zenez emaitza horiei gain-begirada ematea
egokia dela deritzogu: 1.-Hiru jokalarik izan zuten normala den baino tentsio arteriala
altuagoa. Horietatik bi medikuarengana joan zirenean tentsio arterial normalak izan
zuten. Berriz, hirugarren jokalariak ikerketa gehiago egiteko zain geratu zen. 2.-
Hamaika futbolarik izan zuten bihotzeko murmurioa, horietatik lau pediatrarengana joan
ziren. 3.- Birikietako auskultazioan hiru jokalarik sibilantziak izan zituzten arnas
aparatuaren gaixotasun birikoak zituztelako. 4.- Elektrokardiograman hiru jokalarik
aurkikuntza patologikoak izan zituzten: birpolarizazioaren arazoak batean, lehen
graduko blokeo aurikulobentrikularra beste jokalari batean eta atsedenaldiko
bigeminismoa hirugarrenean, hirurak kardiologoarengana joan ziren. 5.- Aurkikuntza
patologikorik ugarienak sistema muskulueskeletikoan aurkitu genituen. 15 futbolarik
izan zituzten bizkarrezurreko zifosia edo eskoliosia, horietatik lau futbolari jadanik
kontrolpean zeuden. Eta, azkenik, 14 urteko jokalari ikerlanetik baztertua izan zen
hazkunde arazoak zituelako eta tratamendu hormonala hartzen ari zelako. Horrela
ikerketarako 241 jokalarien datuak erabili genituen. Jokalarien ezaugarriak 4.1. Taulan
adierazita datoz.
Futbolarien ezaugarriak adin taldeka
Taldea N ADINA Taldearen
adina (1) Urteak jokatzen
B.b. d.s. (±) B.b. d.s (±)
Zugatzarte Kadete 48 14.66 0.23 14 7.25a 1.40
Arenas Kadete 54 15.49 0.33 15 7.39a 1.46
Zugatzarte Gazte Maila 34 16.83 0.60 16 7.95a 2.02
Arenas Gazte Maila 52 18.04 0.66 17 9.61b 1.91
Senior 53 21.50 1.91 18+ 12.63 2.94
Guztira 241 17.31 2.64 9.02 2.86
4.1. Taula: Futbolarien adin taldekako sailkapena. Azaltzen diren balioak batez
bestekoak (B.b.) eta desbiderapen estandarrak (d.s.) dira. a14, 15 eta 16 vs 17 eta 18+ urte, p<0.001. b17 vs 18+ urte, p<0.001.
43
(1) Futbol taldeen izenak erabiltzean nahasiak sor daitezkeenez taldeen izenak
aipatu beharrean talde bakoitzaren adina erabiliko da talde bakoitzari buruz
idazterakoan; horrela, beste ikerlan batzuekin konparaketak egiteko erraztasun
handiagoa lortuz.
Aurreko taulan ikus daiteke adinen arteko ezberdintasunak eta baita ere 18+ eta 17
urteko taldeek besteek baino urte gehiago zeramatzatela futbolean.
4.1.2. KIROL AURREKARIAK
Futbolariei aurretik parte hartu zuten kirolei buruz, eta, garai hartan egiten zuten kirolei
buruz galdetu zitzaien. Gutxienez astean behin kirola egiten zutenak hartu zen kontutan.
Kirol horien sailkapena 4.1 eta 4.2 Grafikoetan ikus daitezke.
Futbolariek aurretik egindako kirolak
4.1.Grafikoa: Futbolariek ikerketa honen aurretik egindako kirolak futbola eta futbitoz
gain (n=48). Atletismoa egin zutenak abiadura eta erresistentziazko probetan banatu
dira. Arte martzialetan judo, karate eta taekwondo sartzen dira.
Esku Pilota13%
Arte martzialak35%
Igeriketa19%
Erresistentzia9%
Abiadura9%
Erraketa kirolak11%
Surf4%
44
Futbolariek egiten zituzten kirolak
4.2. Grafikoa: Futbolariek ikerketa egin zen garaian egindako kirolak futbola eta
futbitoz gain (n=26). Erraketa kiroletan tenisa, frontenisa eta paddle-a sartzen dira..
Esku Pilota13%
Igeriketa6%
Footing13%
Erraketa kirolak43%
Mendiko Bizikleta13%
Mendia6%
Golf6%
45
4.2 ADIN TALDEEN ARTEKO
EZBERDINTASUNAK
Futbolariek, bost adin talde horietan banatuta, izan zituzten ezberdintasunak hurrengo
ataletan aztertuko dira. Lehenik, antropometria, gorputzaren osagaiekin eta
somatotipoarekin batera (ezberdintasun fisikoak). Ondoren, errendimendua neurtzeko
egin zitzaien proba fisikoen ezberdintasunak. Horien artean lehenengo erresistentzia
aztertu eta eztabaidatuko da (Astrand-en testa eta iraupeneko proba); gero, lasterketa
laburrak (30 m leun eta 30m 10 konoekin), eta azkenik, jauziak.
4.2.1. EZBERDINTASUN FISIKOAK
4.2.1.1. EZBERDINTASUN FISIKOEN EMAITZAK
4.2.1.1.1. ANTROPOMETRIA
Hurrengo 4.2. Taulan eta 4.3., 4.4., 4.5. eta 4.6. Grafikoetan futbolarien zenbait aldagai
antropometriko adierazten da. 14 urteko jokalarien altuera, pisua, G.M.I., hiru
perimetroak (besokoa, zangokoa eta izterrekoa), eta besoko eta izterreko diametro
zuzenduak beste gainontzeko taldeko kideena baino txikiagoak ziren. Aipaturiko neurri
hauek guztiak 15 urtekoetan txikiagoak ziren 17 eta 18+ adin taldeen aldean.
Diametroetan, berriz, ezberdintasun estatistikoki adierazgarriak egon ziren 14
urteko eta beste taldeko futbolarien artean, bakarrik. Futbolari hauen ukondo, eskumutur
eta orkatilako neurriak gainontzeko taldeena baino txikiagoak izan zituzten. Horrela,
neurri hauetan 16, 17 eta 18+ urteko jokalarien artean ez zen ezberdintasunik aurkitu.
46
Futbolarien zenbait ezaugarri antropometriko adin taldeka
Adin
Taldea Pisua (kg) Altuera (cm) G.M.I.
B.b. d.s. (±) B.b. d.s. (±) B.b. d.s. (±)
14 58.79a 9.18 169.35 a 8.47 20.40 a 2.09
15 67.29b 9.25 174.72b 6.75 22.01 2.53
16 72.57 7.35 176.70 6.35 23.25 2.18
17 74.22 9.51 177.49 7.17 23.50 2.12
18+ 73.88 9.51 179.20 5.02 22.99 1.16
4.2. Taula: Futbolarien sailkapena adin taldeka. Azaltzen diren balioak batez bestekoak
(B.b.) eta desbiderapen estandarrak (d.s.) dira.
. G.M.I.= Gorputz Masa Indizea. a14 vs gainontzeko talde guztiak, p<0.001. b15 vs 17 eta 18+ urte, p<0.05.
Futbolarien pisua eta altuera adin taldeka
4.3. Grafikoa: Futbolarien adin talde bakoitzeko altuera eta pisua. Azaltzen diren
balioak batez bestekoak eta desbiderapen estandarrak dira.
73,8874,2272,57
67,29b
58,79a
179,2177,49176,7174,72b
169,35a
40
50
60
70
80
90
100
14 15 16 17 18+
Adin taldea (urteak)
Pisu
a (k
g)
140
150
160
170
180
190
200
Altu
era
(cm
)
Pisua
Altuera
47
a14 vs gainontzeko talde guztiak, p<0.001. b15 vs 17 eta 18+ urte, p<0.05.
Futbolarien zenbait diametro adin taldeka
4.4. Grafikoa: Futbolarien adin talde bakoitzeko ukondoko, eskumuturreko, belauneko
eta orkatileko diametroak. Azaltzen diren balioak batez bestekoak eta desbiderapen
estandarrak dira. a14 vs gainontzeko talde guztiak, p<0.05.
5,565,595,585,575,36a
6,886,886,846,786,59a
9,89,869,859,859,59
7,257,67,617,537,29a
3
4
5
6
7
8
9
10
11
14 15 16 17 18+
Adin taldeak (urteak)
Diam
etro
ak (c
m)
eskumuturra
ukondoa
belauna
orkatila
48
Futbolarien perimetroak adin taldeka
4.5. Grafikoa: Futbolarien adin talde bakoitzeko besoko, izterreko eta zangoko
perimetroak. Azaltzen diren balioak batez bestekoak eta desbiderapen estandarrak dira. a14 urte vs gainontzeko talde guztiak, p<0.001. b15 vs 17 eta 18+ urte, p<0.05.
30,7830,8330,3929,29b
27,2a
56,6556,9356,2154,15b
50,62a
37,5238,0937,5736,76b34,92a
20
30
40
50
60
70
14 15 16 17 18+
Adin taldeak (urteak)
Peri
met
roak
(cm
)
besokoa
izterrekoa
zangokoa
49
Futbolarien perimetro zuzenduak adin taldeka
4.6. Grafikoa: Futbolarien adin talde bakoitzeko besoko, izterreko eta zangoko
perimetro zuzenduak. Azaltzen diren balioak batez bestekoak eta desbiderapen
estandarrak dira. a14 urte vs gainontzeko talde guztiak, p<0.001. b15 vs 17 eta 18+ urte, p<0.05 c15 vs 17, p<0.05
29,9129,8429,2929,29b27,2a
55,3855,4754,6554,15b
50,62a
36,8637,3336,5836,76c34,92a
20
30
40
50
60
70
14 15 16 17 18+
Adin taldeak (urteak)
Peri
met
roak
(cm
)
besokoa
izterrekoa
zangokoa
50
4.2.1.1.2. GANTZA
4.3. eta 4.4. Taulek eta 4.7. Grafikoek futbolarien gantz kantitatea adierazten dute adin
taldeka konparaketak eginez. Beste ikasketa batzuetan gorputz-adarretako gantza eta
enborreko gantza ezberdindu eta konparatu egiten direnez, ikerlan honetan ere gantza
banatu egin da. Alde batetik, gorputz-adarretakoa (G.A.) = trizipitala + izterrekoa +
zangokoa eta bestetik, enborreko gantza (E) = subeskapularra + suprailiakoa +
abdominala. Baita ere, enborreko eta gorputz-adarretako gantzen arteko erlazioa
ikusteko euren arteko zatiketa (E/G.A.) kalkulatu egin da (Malina eta lank., 1999;
Katzmarzyk eta lank., 1999). Era berean, konparaketak egiteko sei gantz tolesturen
batuketa erabili da.
4.3. Taulan ikus daitezke gantz tolestura bakoitzaren joera adin talde bakoitzean.
Jokalari gazteenek tolestura subeskapularra txikiena izan zuten eta adierazgarria izan
zen 16 eta 17 urteko futbolariekin konparatzean.
51
Futbolarien sei gantz tolesturak adin taldeka
Adin Taldea Trizipitala Subeskapularra Abdominala
B.b. d.s. (±) B.b. d.s. (±) B.b. d.s. (±)
14 10.39 3.96 7.53a 2.18 12.26 6.77
15 9.34 2.78 8.12 2.54 12.14 5.11
16 10.94 3.77 9.25 3.16 14.97 6.87
17 9.88 2.77 9.12 2.57 13.62 5.60
18+ 8.73c 2.39 8.60 1.54 11.67 3.78
Suprailiakoa Izterrekoa Zangokoa
14 6.90 2.87 15.07 6.64 10.09 4.39
15 7.05 2.59 13.73 3.93 8.37 2.40
16 8.38 3.47 15.60 6.22 9.25 3.37
17 7.47 2.92 14.57 5.05 7.58 b 2.08
18+ 6.60 1.71 12.71 4.72 6.55d 1.54
4.3. Taula: Futbolarien adin talde bakoitzeko sei tokietako gantz-tolesturak. Azaltzen
diren balioak batez bestekoak (B.b.) eta desbiderapen estandarrak (d.s.) dira. a14 vs 16 eta 17 urte, p<0.05. b17 vs 14 urte, p<0.05. c18+ vs 16 urte, p<0.05 d18+ vs 14, 15 eta 16 urte, p<0.05
Berriz, 18+ taldekoek izan zituzten tolesturarik txikienak toki guztietan, tolestura
subeskapularrean izan ezik. Gainera, futbolari nagusiek trizepsean gantz gutxiago izan
zuten 16 urteko jokalariak baino.
Ostera, 16 urteko jokalariek gantz kantitate handiagoa izan zuten tolestura guztietan
zangoan izan ezik. Estatistikoki adierazgarria izan zen 16 urteko eta 14 urteko
jokalarien arteko ezberdintasuna tolestura subeskapularrean. Halaber, 16 urteko eta 18+
taldekoen artekoa trizepsean.
Sei tolesturen batuketak erabiliz, 4.7. Grafikoan eta 4.4. Taulan ikusten da aurretik
esan den bezala, 16 urteko jokalariek zutela gantz kopururik altuena. Baina, estatistikoki
52
adierazgarria 18+ taldeko kideekin konparatzean izan zen, bakarrik. Aldiz, kantitaterik
baxuena 18+ taldekoek izan zuten. Izan ere, talde honen G.A.-ko tolesturak 14 eta 16
urtetako jokalariena baino baxuagoa izan zen (estatistikoki adierazgarria).
Futbolarien gantz kopurua adin taldeka
4.7. Grafikoa: Futbolarien adin talde bakoitzeko gantzen kopurua sei tolesturak oinarri
bezala erabiliz. Gorputz-adarretako gantza= trizipitala + izterrekoa + zangokoa.
Enborreko gantza= subeskapularra + suprailiakoa + abdominala. Azaltzen diren balioak
batez bestekoak eta desbiderapen estandarrak dira. a16 vs 18+ urte, p<0.05. b18+ vs 14 eta 16 urte, p<0.05.
Enborreko eta gorputz-adarren arteko gantzen proportzioa adinarekin batera
aldatzen dela ikusten da. Estatistikoki adierazgarria da 14 urteko taldekidekoen
proportzio txikiagoa dela 16, 17 eta 18+-koena baino. Modu berean, 15 urtekoek
proportzio txikiagoa dute 18+ urteko futbolariek baino.
54,8962,2658,7762,26
76,01a
32,0435,79
31,4435,5628,01b
26,8830,2232,6127,3226,7
10
30
50
70
90
110
14 15 16 17 18+
Adin taldeak (urteak)
Gan
tz to
lest
urak
(mm
)
sei tolesturak
gorputzadarretakoak
enborrekoak
53
Futbolarien gantz kopurua adin taldeka
Adin
Taldea G.A.-ko gantza
Enborreko
Gantza
Sei tolesturen
batuketa E/G.A.
B.b. d.s. (±) B.b. d.s. (±) B.b. d.s. (±) B.b. d.s. (±)
14 35.56 14.21 26.70 11.30 62.26 24.70 0.7619 a 0.15
15 31.44 8.39 27.32 9.68 58.77 17.05 0.8673 b 0.16
16 35.79 12.8 32.61 12.83 76.01 c 27.24 0.9184 0.17
17 32.04 9.03 30.22 10.59 62.26 17.41 0.9678 0.23
18+ 28.01d 7.84 26.88 6.33 54.89 12.33 0.9951 0.23
4.4. Taula: Futbolarien adin talde bakoitzeko gantzen kopurua sei tolesturak oinarri
bezala erabiliz. G.A.-ko gantza= gorputz-adarretako gantza (trizipitala + izterrekoa +
zangokoa). E= Enborreko gantza (subeskapularra + suprailiakoa + abdominala).
E/G.A.= Enborreko gantza eta gorputz-adarretako gantzaren arteko zatiketa Azaltzen
diren balioak batez bestekoak (B.b.) eta desbiderapen estandarrak (d.s.) dira. a14 vs 16, 17 eta 18+ urte, p<0.05. b15 vs 18+ urte, p<0.05. c16 vs 18+ urte, p<0.05. d18+ vs 14 eta 16 urte, p<0.05.
4.2.1.1.3. GORPUTZAREN OSAGAIAK
Aurreko neurri antropometrikoetan sarreran azaldutako formulak aplikatuz, futbolari
guztien gorputzaren osagaiak aztertu ziren: muskulu, hezur, gantz eta hondar pisuak
(4.8. Grafikoan) eta portzentajeak (4.9. Grafikoan), alegia.
Gorputzaren osagaien pisuari buruz, eta 4.8. Grafikoari begiratuz, esan dezakegu
jokalari gazteenek gantz, hezur, muskulu eta hondar pisurik baxuenak izan zituztela. Era
berean, 15 urtekoek muskulu eta hondar pisu baxuagoa izan zuten 17 eta 18+ taldeko
futbolariekin konparatuz.
54
Futbolarien gorputzaren osagaien pisuak adin taldeka
8,328,939,17,795,36a
12,0912,0511,9311,746,59a
35,6635,3434,0431,63b
27,06
17,817,8817,4916,24b
7,29a
0
10
20
30
40
14 15 16 17 18+
Adin taldeak (urteak)
Pisu
a (k
g)
gantz
hezur
muskulu
hondar
4.8. Grafikoa: Futbolarien adin talde bakoitzeko gorputzaren lau osagaien pisuak
(hezur, gantz, muskulu eta hondar pisuak). Azaltzen diren balioak batez bestekoak eta
desbiderapen estandarrak dira. a14 vs gainontzeko talde guztiak, p<0.05 b15 vs 17 eta 18+ urte konparatuz, p<0.05
Gorputzaren lau osagaien pisuak, jokalarien pisua, altuera, diametro eta
perimetroekin erlazionaturik daudenez emaitza hauek logikoak dira. Horregatik
interesgarriagoa da gorputzaren osagaien portzentajeak aztertzea (4.9 Grafikoa).
Gantz portzentajean nabarmena da 16 urteko jokalarien artean portzentajerik
altuena ematen dela (%12.44 ± 2.45). Esan beharra dago, kasu honetan, ANOVA testa
esanguratsua izan zela (p= 0.026); baina, post-hoc test-ak erabiltzean ez zen
ezberdintasun estatistikorik agertu. Betalde, gantz portzentajerik baxuena nagusien
taldeko jokalariek izan zuten (%11.23 ± 1.10). Gantz portzentajeen kaxa-diagrama 4.10.
Grafikoan behatzen da. Grafiko horretan nabaritzen da talde guztien medianak %10-11
artean daudela, hau da, egokitzat hartzen dena. Baina, maila honetako futbolarientzat
komenigarri den %11-12 gantz portzentajeren goialdean, 16 urteko jokalari asko daude.
Ordea, 18+ adin taldeko kaxa eta bere eremuak askoz ere estuagoak dira.
55
Hezur portzentajeak 4.9. Grafikoan agertzen dira. 14 eta 15 adineko futbolariek
portzentajerik altuenak dituzte 16, 17 eta 18+ urteko jokalariekin konparatuz. Badirudi
hezur portzentaia 14 eta 16 adinetan zehar gutxitzen doala eta gero egonkortu egiten
dela. Balorerik baxuena helduen mailan agertzen da.
Muskulu portzentajea ere grafiko berdinean ikus daiteke. Hezur portzentajean
kontrakoa gertatzen da muskulu portzentaiarekin: 14 urtekoek dute muskulu
portzentajerik baxuena eta altuena, berriz, 18+ adineko futbolariak.
Futbolarien gorputzaren osagaien portzentajeak adin taldeka
4.9. Grafikoa: Futbolari adin talde bakoitzeko gorputzaren osagaien portzentajeak
(hezur, gantz eta muskulu portzentajeak). Hondar pisuaren portzentaia grafikotik
ezabatua izan da neurri hau beti %24.12 delako. Azaltzen diren balioak batez bestekoak
eta desbiderapen estandarrak dira. a14 eta 15 vs 16, 17 eta 18+ urte, p<0.05 b14 vs 15, 17 eta 18+ urte, p=0.01 c18+ vs 14, 15 eta 16 urte, p=0.01
11,45 11,39
12,4411,91
11,23
18,45a
17,57
16,49 16,29 16,34
45,98b 46,95
46,95 47,68 48,28c
10
15
20
14 15 16 17 18+
Adin taldea (urteak)
Gan
tz e
ta H
ezur
por
tzen
taia
k (%
)
30
35
40
45
50
Mus
kulu
Por
tzen
taia
(%)
gantz
hezur
muskulu
56
Futbolarien gantz portzentajeak adin taldeka
4.10. Grafikoa: Futbolarien adin talde bakoitzeko gantz portzentajeen kaxa-diagrama.
Adin talde bakoitzeko jokalarien %50-en balioak adin talde bakoitzeko kaxaren barruan
daude. Kaxaren barruan dagoen marrak mediana adierazten du. Kaxa bakoitzaren
goialdeko ertzak 75. pertzentila adierazten du eta behealdekoak 25. pertzentila. Kaxen
goialdean dagoen marrak (┬) muturreko balioa ez den balorerik altuena adierazten du.
Kaxen behealdean dagoen marra berriz, (⊥) muturreko balioa ez den balorerik baxuena
da.
Adin taldea (urteak)
1415161718+
Gan
tz p
ortz
enta
iak
(%)
22
20
18
16
14
12
10
8
57
4.2.1.1.4. SOMATOTIPOA
Talde bakoitzaren somatotipoaren osagaiak kalkulatu zirenean, hots, endomorfia,
mesomorfia eta ektomorfia, agertu ziren desberdintasunak 4.5. Taulan datoz.
Aipagarriena 14 urteko futbolarien ektomorfia altua izan zen (p<0.05). Bestalde,
nabarmena da jokalari nagusienek izan zutela endomorfiarik baxuena. Era berean, argi
dago endomorfia altuena 16 urteko jokalariek izan zutela.
Futbolarien somatotipoa adin taldeka
Adin Taldea Endomorfia mesomorfia Ektomorfia
B.b. d.s. (±) B.b. d.s. (±) B.b. d.s. (±)
14 2.46 0.96 4.12 0.82 3.40a 1.07
15 2.35 0.74 4.45 1.11 2.99 1.14
16 2.76 0.97 4.54 1.01 2.51 0.90
17 2.53 0.72 4.71 0.98 2.43 0.76
18+ 2.25 0.51 4.38 0.85 2.70 0.64
4.5. Taula: Futbolarien adin talde bakoitzeko somatotipoa. Azaltzen diren balioak batez
bestekoak (B.b.) eta desbiderapen estandarrak (d.s.) dira. a14 vs 16, 17 eta 18+ urte, p<0.05
58
4.2.1.2. EZBERDINTASUN FISIKOEN EZTABAIDA
Ikerlan honetan aztertutakoa adierazgarria iruditzen zaigu; lehenik, futbol jokalari
kopuru handia aztertu genuelako (241 futbol jokalari), horrez gainera, oinarri-futboleko
futbolariak izan zirelako. Orokorrean kirolariak aztertzen direnean hain kopuru handiak
lortzea zaila izaten da eta gehienetan ikerlanak eliteko kirolariekin egiten dira.
Eta bigarrenik, aztertutako adin tartea (14-20 urte) oso tarte garrantzitsua da,
pubertaro-ondorena, nerabezaroa eta heldutasuna barne baitauzka. Eboluzio-aldi hauek
ez-kirolarientzat garrantzitsuak badira ere, are gehiago futbolarientzat, adin horietan
aldaketa fisikoaz eta fisiologikoaz gain, futbolaria heldu egiten delako eta ikaste
prozesuko garapena ematen delako.
Gainera, ikerketa honetan futbolarien ezaugarririk garrantzitsuenak neurtu eta
aztertu ziren: alde fisikoa (antropometria, gorputzaren osagaiak eta somatotipoa) eta
fisiologikoa (abiadura, indarra, koordinazioa eta erresistentzia). Horrela, garapenean
dauden adin ezberdinetako futbolarien ezaugarriak neurtu eta ikertu ziren.
4.2.1.2.1. ANTROPOMETRIA
Adin ezberdinetako futbolari taldeen arteko neurri fisikoen konparaketa egitean, 14
urteko futbolariek txikiagoak izan zituzten beste adinetako futbolarien aldean; besteak
beste, altuera, pisua, G.M.I., hiru diametro (ukondokoa, eskumuturrekoa eta
orkatilakoa), hiru perimetroak (besokoa, izterrekoa eta zangokoa) eta besoko eta
izterreko perimetro zuzenduen neurriak.
Modu berean, 15 urtekoek, baina diametroetan izan ezik, joera berdina jarraitzen
zuten 17 eta 18+ urteko jokalarien aldean. Horrela, esan genezake 14 eta 15 adinekoak
tamainaz txikiagoak direla, eta beraz oraindik garapena amaitu gabe dutela. Adin
horretatik aurrera hazkundea eman bazen ere, urtean 1-2 cm-takoa baino ez zen izan.
Horrela, 16, 17 eta 18+ adinekoen artean ez dago ezberdintasun handirik; eta, esan
59
genezake, 16 urterekin helduen altuera, pisua, diametroak eta perimetroak lortzen
dituztela. Hazkunde-eredu hau populazio orokorreko mutilen pubertaro eta
nerabezaroan ere ematen da (Rogol eta lank., 2002; Rogol eta lank., 2000).
Diametroekin gertaera ezberdina agertzen zaigu; alde batetik, beste neurri
antropometrikoekin ez bezala, izterrezurreko diametro bikondilarrean (belaunean) ez da
aldaketarik ematen adin ezberdinetan zehar. Antzeko emaitza beste ikerlan batean
aurkitu zuten (Beunen eta lank., 1981). Cacciari eta lank.-ek (1990) esan zuten kirolak,
eta bereziki futbolak, epifisietako kartilagoak estimulatu egiten dituela, eta ondorioz
hezur horiek garapen eta hazkunde osoa goizago lortzen dutela.
Bestetik, 14 urtekoek dituzte eskumutur, belaun eta orkatileko diametrorik
txikienak; 15 urtekoek berriz, nagusien diametro berdintsuak dituzte. Hortaz, pentsa
dezakegu hezurren diametroak, hau da, ukondoko eta eskumuturreko estiloideek eta
orkatileko maleoloek arinago amaitzen dutela hazkundea. Altuera, pisua eta perimetroak
baino lehenago bai, behinik behin. Hau Cacciarik eta lank.-ek (1990) aipatutakoarekin
bat etor daiteke, kirolaren eraginez hezurren muturren epifisiak arinago ixten direla, eta
beraz hazkundea arinago amaitzen dutela.
Lan honetako futbolarien neurri antropometrikoak beste lan batzuetan agertzen
diren futbolarien emaitzekin konparatzea ez da erraza, sarritan adin taldeak beste modu
batean antolatuta daudelako. Baita ere, futbolari buruzko ikerlan askotan eliteko
futbolariak aztertzen dituztelako, eta gehienenetan, futbolari nagusiak.
Elite mailan (nazioetako selekzioetan) adibide batzuen batez besteko altuerak eta
pisuak honako hauexek dira: Danimarkan 183 cm eta 77 kg (Bangsbo eta Mizuno,
1988), Italian 183 cm eta 75.5 kg (Caldarone eta lank., 1990) eta Alemanian 183 cm eta
80 kg (Coen eta lank., 1998), hurrenez hurren. Gure lan honetako nagusien taldea
baxuagoa da altueran (179.20 cm), eta baita pisuan (73.88 kg) ere, elite mailako
futbolari europear horien aldean. Baina, Espainiako taldeekin konparaketa eginez,
selekzioko altuera eta pisua 177 cm eta 77 kg da, 1. mailako talde batena 179 cm eta 77
kg, 2. A mailako batena 175 cm eta 73 kg eta 2. B mailako batena 175 eta 72 kg.
Hortaz, eliteko futbolariak baino txikiagoak dira, baina, maila baxuetako futbolarien
60
aldean tarte handirik ez dago (Casajus eta Aragones, 1997).
Altuera eta pisuan ezberdintasunak ikusi dituzte maila ezberdinetako taldeen artean
ere bai, esate baterako, Hungariako maila ezberdinetako taldeen artean(Shephard,
1999). Baina, ez zituzten ezberdintasunik behatu lehen mailako Norvegiako taldeen
artean, nahiz eta sailkapeneko lehen eta azken taldeak izan (Wisloff eta lank., 1998).
Nagusien taldearen adinari begiratuz (senior taldea) lan honetakoak gazteagoak dira
(21.50 urte) aurreko Espainiako taldekoekin (24-26 urte) konparatzean; eta baita, talde
Europarrekin konparatzean ere (23.4-26.7 urte) (Bangsbo eta Mizuno, 1988; Caldarone
eta lank., 1990; Coen eta lank., 1998; Shephard, 1999; Wisloff eta lank., 1998). Elite
mailan jokatzeko adinik egokiena 24-tik 27-ra dela esan dute adituek (Shephard, 1999).
Hari beretik jarraituz, esan beharra dago, zailagoa dela jokalari gazteen neurriak
konparatzea, ikerlanetan gehienetan nazioetako selekzioetako emaitzak ematen baitira.
Horretaz gain, taldeak “under-15, under-16, under-17” eta abar izaten dira (Rico-Sanz,
1998); hau da, adin batetatik beherakoak, batez besteko adina aipatu gabe. Dena den,
gure jokalarien altuera eta pisua ikerketa horien neurrien antzekoak izan ziren (Di Salvo
eta Pigozzi, 1998; Malina eta lank., 2000).
Beraz antropometria laburtuz,
1. Futbolarietan hazkunde prozesu normala gertatzen da. 14 eta 15 urteko
futbolariak txikiagoak dira, eta 16 urteko futbolariek nagusien neurri antropometriko
antzekoak dituzte, populazio orokorrean gertatzen den modura.
2. Gorputz-adarretako diametroetan ezberdintasunik ez dago adinetan zehar,
baliteke ariketa fisikoaren eraginez epifisiak arinago ixten direlako, baina hau ezin dugu
frogatu.
3. Futbolariak populazio orokorreko gazteak baino handiagoak dira tamainaz,
ziur asko aukeraketa prozesu baten ondorioz. Genetikoki handienak edota heltze
61
goiztiarra dutenak aukeratuak izan daitezkeelako. Horretaz gain, aurrerago ikusiko
denez, urte berdinean jaiotakoen artean zaharrenak ere aukeratuak dira futbolean
aritzeko.
4. Nagusien mailan (18+ taldean) eliteko futbolariak baino txikiagoak, eta, baita
gazteagoak dira ere. Bestetik, futbolari gazteek beste futbolari gazteen tamaina dute.
5. Badirudi futbolarien artean hazkunde goiztiarra duten jokalari ugari dagoela.
4.2.1.2.2. GORPUTZAREN OSAGAIAK
GANTZA
Gantza neurtzea eta aztertzea garrantzitsua da, gantz kopuru altua izateak
errendimendua gutxitu egiten baitu. Horretaz gain, gantz kantitate handia edukitzeak,
nolabait, elikadura eta ariketa fisikoaren arteko desorekaren emaitza da; asko edo oker
jateagatik, edota ariketa fisiko gutxi egiteagatik.
Ikerlan honetako futbolari gazteenek gorputz-adarretako (trizipitala + izterrekoa +
zangokoa) tolesturetan neurririk handienak dituzte. Tolestura horietan neurririk
txikienak 17 eta 18+ taldeko futbolarietan ematen dira. Berriz, enborreko tolesturarik
(eskapulazpikoa + abdominala + suprailiakoa) handienak 16 urteko jokalarietan ematen
dira.
Pubertaro eta nerabezaroan gorputz-adarretako gantza gutxituz eta enborreko
azalazpiko gantza handituz doa heldutasuneraino (Malina eta lank, 1999; Roemmich eta
Rogol, 1999). Beraz ikerlan honetako futbolarien gantz tolesduren aldaketak 16 urte-
arte populazio orokorraren antzekoa da. Baina, 17 eta 18+ adin taldeetan ematen da
62
diferentzia, 17 eta batez ere 18+ taldeetan gorputz-adarretako (neurri handiago batean)
eta enborretako tolesturak gutxituz doaz. Horrela, enborreko eta gorputz-adarretako
tolesturen arteko proportzioa (E/G.A.) kalkulatu zenean populazio orokorrean bezala
adinarekin batera handituz zihoan (Malina eta lank., 1999; Katzmarzyk eta lank., 1999).
E/G.A. proportzioa handitzea populazio orokorrean enborreko gantz tolesturak
handitzen direlako izaten da (Baumgartner eta lank., 1989; Malina eta lank., 1999;
Katzmarzyk eta lank., 1999). Aldiz, futbolarien artean, gorputzadarretako, eta batez ere,
behealdeko gorputz-adarretako gantz tolesturak txikitzen doazelako izaten da, horrela,
E/G.A. proportzioa handituz doa. Populazio orokorrean, nerabezaroaren amaieran,
ematen den gantz metaketa, 17 eta 18+ adin taldeko futbolarietan ez gertatzea,
entrenamenduen eta partiden eraginagatik izan daiteke.
Behatutako futbolarien gantz tolesturak populazio orokorrekoak (Rosique, 1992)
baino txikiagoak ziren adin guztietan 16 urteko futbolarietan izan ezik. Talde horretan
populazio orokorrean ematen dien neurriak aurkitu ziren. Endomorfia ere txikiago zen
futbolarien talde guztietan (ikus aurrerago).
Era berean, praktika klinikoan erabiltzen diren, populazio orokorraren pertzentilen
taulekin konparatuz (Hernández eta lank., Orbegozo Fundazioa, 1988), futbol jokalarien
tolestura trizipitala 25 eta 50 pertzentilen artean zegoen.
Beraz, futbol jokalari hauek bere adineko populazioa baino gantz gutxiago dute, 16
urteko adin taldean izan ezik. Ariketa fisikoaren eragina gantzaren gutxitzean beste
ikerlan batzuetan ere ikusi dute (Malina eta Bouchard, 1991; Roemmich eta lank., 2000;
Van Lenthe eta lank., 1998). Halere, beste faktore batzuk eragina badute gantza
kopuruan, adibidez ingesta (Tucker eta lank., 1997). Eta baita heltze maila ere, heltze
goiztiarra duten gazteek enborreko gantz gehiago baitute (Deurenberg eta lank.,
1990;Beunen eta lank., 1982; Garcia Llop eta lank., 1990; Beunen eta lank., 1994).
Dena den, idazle guztiak ez daude azkeneko honekin adoz (Van Lenthe eta lank., 1996;
Vizmanos eta Marti-Henneberg, 2000).
Argitaratutako ikerlanen arabera, eliteko futbolarien sei tolesturen batuketa 50 mm
(selekzioa, 1. eta 2. B mailak) eta 53 mm dira (2. maila); beraz, lan honetako nagusiek
63
tolestura handiagoak dituzte (54.89 mm) maila altuago duten jokalariek baino (Casajús
eta Aragonés, 1997).
Hainbat gantz portzentaje neurri dago argitaratua, neurtu eta kalkulatzeko teknika
ezberdinak baitaude. Adibidez, gantz tolesturak erabiliz, futbolari profesionalen gantz
portzentajea %7-13 tartean kalkulatu da (Casajus eta Aragones, 1997; Davis eta lank,
1992; Rico-Sanz eta lank. 1998; Rienzi eta lank, 1998); aldiz, %6.9-19 tartean
erradiografi-absorptiometria erabiltzean (Wittich eta lank., 2001). Horregatik, beste
futbolari talde batzuen gantz kopuruarekin konparatzea ez da erraza. Aipatu diren
teknika ezberdin horietaz gain, gantz tolesturak erabiltzen direnean, toki anatomiko
ezberdinetako tolesturak har daitezkeelako. Gainera, formula ezberdinak erabili
daitezke, eta, literaturan 100 ekuazio baino gehiago erabili ohi dira (Bowers eta Fox,
1995). Lan honetan erabilitako formula (Faulkner, 1968) G.R.E.C.-ek (Grupo Español
de Cineantropometria) gomendatzen duena da, eta gaur egun, praktika klinikoan gehien
erabiltzen dena da kirol medikuntzako zerbitzuetan (Esparza Ros, 1993).
Oro har, %10 inguruan dago futbolerako gantz kopururik egokiena (Shephard,
1999). Ikerlan honetan batez besteko talde guztien gantz portzentajeak %10-12 tartean
egon ziren. Hau gantz kopuru egokitzat har daiteke maila honetako futbolean. Baina,
kontutan hartu behar da, eta batez ere ikasketa honi aplikazio praktikoa eman nahi
badiogu, jokalari asko %12 horren gainetik daudela; 16 urteko taldean batik bat. Hau
garrantzitsua da, gorputzean gantz gehiegi edukitzeak errendimendua gutxitu egiten
duelako (Ekblom, 1999); batez ere abiadura, erresistentzia, jauziak emateko gaitasuna
eta bizkortasunean, eta azken finean, futbolean (Mink eta lank., 2000; Wilmore eta
Costill, 1998).
Gantz batuketarik altuena 16 urtekoek izan zuen, eta gainera, 16 urteko jokalarien
gantz portzentajearen desbiderapen tipikoa ere handiagoa da. Tolestura abdominala eta
subeskapularra nerabezaroan handitu egiten da populazio orokorrean ere (Malina eta
lank., 1999). Beraz, baliteke aztertutako lehen hiru adin taldeetan gantzak populazio
orokorraren joera jarraitzea; hau da, metatzen joatea; batez ere enborrean. Eta, lehen
64
azaldu dugun moduan, 17 eta 18+ taldeetan populazio orokorrean ez bezala, gantza
gutxitzen joatea. Edota, beste azalpen bat ere egon liteke: izan daiteke gazteek adin
horretan “egun osoan” ariketa fisikoa egitetik beste bizimodu geldoago batetara
pasatzea, eta beraz, gastu kaloriko baxuago bat edukitzea, ingesta mantentzen den
bitartean. Nerabezaroan ariketa fisikoa gutxitu eta kalorien ingesta handitzen dela
luzetarako ikerketa batean ikusi dute (Van Lenthe eta lank., 1998).
Osagai ezberdinen pisuak kontutan hartzen baditugu, 14 urtekoek dauzkate pisurik
baxuenak lau osagaietan; ulertzekoa da emaitza hau, txikienak eta baxuenak baitira.
Portzentajeak aztertzerakoan gauzak pixka bat aldatzen dira: Aurretik luzeago
eztabaidatu den modura, gantz portzentajea ez da adin taldeetan ezberdina. Berriz, hezur
portzentajea 14 eta 15 urtekoen artean altuagoa da. era berean, muskulu portzentajea
adin horietan baxuagoa da.
Beraz gantza laburtuz,
1. 16 urte arte enborreko gantza gehituz doa eta gorputzadarretako gantza
gutxituz, populazio orokorrean gertatzen den bezala. Baina, 17 eta 18+ adin taldeetan
enborreko gantza gutxitzen doa; eta are gehiago gorputz-adarretakoa, bereziki,
behealdeko gorputz-adarretakoa.
2. 16 urteko futbolariek dute gantz kopururik altuena, aurretik esan den bezala
populazio orokorrean gertatzen den joera jarraitzen dutelako. Bestetik, adin honetan
bizitza geldoagoa daramatelako ere izan daiteke.
3. 16 urteko jokalariek izan ezik, beste adin taldekoek populazio orokorra baino
gantz gutxiago dute; baina, elite mailako futbolariek baino gehiago.
65
4. Futbolarien adin talde hauen gantz kopurua maila honetako errendimendurako
egokia da batez-bestez hartuta; baina, eguneroko praktikan gantzaren balioak
indibidualki hartu behar dira.
MUSKULUA ETA HEZURRA
Gorputzaren beste osagaiak muskulua eta hezurra, alegia, garrantzitsuak dira, batez
ere, bizitzaren aro honetan aldaketa nabarmenak ematen dira eta.
Pisuak kontutan hartzen baditugu 14 urteko futbolarietan, neurririk txikienak hartu
ziren altuera eta gorputz masarekin gertatzen zen bezala. Eta, 15 urteko jokalariek ere,
17 eta 18+ urteko futbolariek baino muskulu pisu txikiagoa izan zuten.
Portzentajeetan berriz, 14 eta 15 urtekoek dute hezur portzentajerik altuena, eta,
muskulu portzentajerik baxuena (14 urtekoak). Nagusien taldean muskulu portzentajerik
altuena agertzen da.
Pubertaroan, eta batez ere hazkundearen puntako abiadura eta gero, testosteronaren
eta hazkunde hormonaren eraginez, muskuluen tamaina handitzen da (Hulthen eta lank.,
2001; Rogol, 2002); eta horrekin batera, indarra (Round eta lank., 1999). Muskulu masa
gorputz pisua baino gehiago handitzen da, aldi berean gantza gutxitu egiten delako
(Rogol eta lank., 2000). Lan honetako futbolarietan ere gauza bera gertatzen da; 16
urterekin ez da gorputz pisua gehiago handitzen, baina bai muskulu portzentajea (16
urtekoak 18+koekin konparatuz ezberdintasun adierazgarria baitago). Dena den, zaila da
esatea, pubertaroan eta nerabezaroan ematen diren hormonen aldaketa konplexuen
eraginez, kirolaren eraginez edo bien eraginez handitzen den muskulu portzentajea.
18+ talde horren muskulu portzentajea (%48.28) eta pisua (35.66 kg) beste
ikerlanetako maila altuago duten jokalariena baino baxuagoak dira (%51-52 eta 37.5-
66
40.3 kg, hurrenez hurren) (Casajus eta Aragones, 1997; Villa eta lank., 2000). Eta baita
elitekoena (%62.2 ± 2.9) baino askoz baxuago ere bai (Reilly eta lank., 2000).
Beraz muskulua eta hezurra laburtuz,
1. Hezur eta muskulu pisuak 14 urteko jokalarietan dira txikienak.
2. Portzentajeak berriz 14 urteko jokalarietan hezurrarena altuena da eta
muskuluarena txikiena. Muskulu portzentajea adinarekin batera hazten da, garapenak
edota ariketa fisikoak eraginda.
4.2.1.2.3. SOMATOTIPOA
Somatotipoarekin gizaki bakoitzaren gorputzaren itxura azaltzen da, hiru osagaiez
eratuta dago: endomorfia (pertsonaren gantz kantitatearekin erlazionatuta dago),
mesomorfia (pertsonaren muskulutasunarekin erlazionaturik dago) eta ektomorfia
(pertsonaren “linealitateari” buruzkoa), hiru osagaiak zenbakiz ematen dira eta beti ere
orden horretan.
Ikerlan honetako futbolariek mesomorfia dute nagusi; beraz, mesomorfo orekatuak
dira. Salbuespena 14 urteko futbolarietan dago, ektomorfia altuagoa baitute; eta beraz,
ekto-mesomorfoak dira. Ektomorfia formula batez kalkulatzen da: altuera eta pisuaren
erro kubikoaren arteko zatiketaz. Ektomorfia altuago hori altuerarekiko pisu gutxiago
dutelako agertzen da, populazio orokorrean bezala (Malina eta Bouchard, 1991;
Rosique, 1992). Futbolari gazteetan ektomorfia altuak ere ikusi dituzte beste ikertzaile
batuzek (Viviani eta lank., 1993).
Bestetik, adin guztiak Bizkaiko populazioarekin konparatzean (Rosique, 1992)
ezberdintasun bakarra endomorfian dago; parametro hau futbolarietan txikiagoa baita
(ikus aurrerago).
67
Mesomorfia nagusi izatea ohikoa da kirol gehienetan, eta baita futbolean ere
(Ekblom, 1999; Reilly eta lank., 2000; Shephard, 1999). Mesomorfia, gainera,
errendimendu altuago batekin erlazionatu da (Bale eta lank., 1992). Horretaz gain,
ektomorfia handigoa duten futbolariek lesio gehiago jasatzen dituzte mesomorfoek
baino (Salokun, 1994).
Eliteko futbolariek mesomorfia neurri altuagoak dituzte, adibidez, 3.0-5.0-2.5
neurrietako somatotipoak behatu dira(White eta lank., 1988). Baina Espainiako ligako
2. A eta 2. B mailako talde biren somatotipoak 2.4-4.9-2.0 dira, ikerketa lan honen
futbolari nagusienen antzekoak, baina, berriro ere, mesomorfia txikiagorekin (Casajus
eta Aragones, 1997).
Beraz somatotipoa laburtuz,
1. Beraz, badirudi futbolari gazteenak ektomorfoagoak izan arren, 15 urtetik gora
mesomorfia (muskulutasuna) handitzen doala.
2. Futbolarietan populazio orokorrean baino endomorfia (gizentasuna) baxuagoa
ikusten da.
3. Maila honetako futbolariak mesomorfoak dira, baina ez elitekoak bezain
mesomorfoak.
68
4.2.1.2.4. FUTBOLARIEN ETA POPULAZIO OROKORRAREN
ARTEKO KONPARAKETA
Oraingo lan honen helburua adin ezberdinetako futbol jokalarien arteko parametro
fisiko eta fisiologikoak aztertzea izan zen. Gure helburu nagusia ez zen populazio
orokorrarekin dauden ezberdintasunak sakonki aztertzea; horregatik ez genuen gazte
talde sedentario bat talde kontroltzat hartu.
Nolanahi ere, populazio orokorra oinarritzat hartzen dituzten erreferentziazko
taulekin konparatu ditugu, futbolarien neurriak ikerketa batzuetan egin den bezala
(Baxter-Jones eta lank., 1995; Malina eta lank., 2000).
Adibidez, Estatu Batuetako populazio orokorreko hazkuntza taulak erreferentziatzat
erabiltzea gomendatzen du Osasunaren Munduko Erakundeak [World Health
Organization] (Malina eta lank., 2000; Malina-ren komunikazio pertsonala, 2003).
Horregatik, Estatu Batuetako Osasun eta Giza-Zerbitzuen Sailak 2000. urtean eratutako
haurren hazkuntzaren taulekin konparatuko ditugu ikerlan honen emaitzak
(www.cdc.gov/growthcharts, 2003.ean irakurrita). Horretarako, Ameriketako Estatu
Batuetako (A.E.B.) tauletatik mutilen altuera, pisua eta gorputz masa indizea (G.M.I.)
adierazten dituzten taulak erabiliko ditugu. 4.11., 4.12. eta 4.13. Grafikoetan ikerlan
honen futbolarien eta Ameriketako populazio orokorraren batez besteko balioak ematen
dira.
Grafiko horietan ikusten denez, futbolari gehienak Ameriketako gazteen batez
besteko balioen gainetik daude altueran, pisuan eta G.M.I.-ean; batez ere 14-17 adin
tartean. Adin horretatik aurrera futbolariak eta erreferentziazko neurriak berdintzen
doazela dirudi. Beraz, nagusien batez besteko neurriak populazio orokorraren antzekoak
dira, gazteetan ezberdintasun nabarmenak egon arren. Hau ulertzekoa da, heldutasunean
lortutako altuerak ez baitu haurrak pubertaroan eta nerabezaroan duen hazkunde
ereduarekin zerikusirik (Beunen eta lank., 1994; Gasser eta lank., 2001; Vizmanos eta
lank., 2001).
Pisua aztertzean adibidez, futbolarien 14, 15, 16 eta 17 adin taldeetako %70, %85,
%91 eta %67 daude erreferentziazko batezbestearen marraren gainetik, hurrenez hurren
69
(ikus 4.11 Grafikoa). Konparaketa mota berdina erabiliz, 4.12. Grafikoan ikus daiteke,
altueran ere futbolarien %60, %66, %61, eta %46 errefentziazkoak baino altuagoak
direla. Era berean, futbolarien adin talde bakoitzeko %32, %75, %97 eta %82 jokalarik
dute Ameriketako erreferentziazko G.M.I.-a baino balio altuagoa (4.13. Grafikoa).
Ikerlan honetan “18+ urte” izenburuarekin aipatzen ari garen taldea Senior taldea
zen, eta euren batez besteko adina 20.86 urte zen. Erreferentziazko taula amerikarrak 20
urtetatik beherako gazteen emaitzak ematen ditu, beraz ezin daitezke elkarrekin
konpara. Hala eta guztiz ere, Estatu Batuetako batez besteko marraren luzapena
asmatuko bagenu, futbolarien 18+ talde horren neurriak batez bestearen inguruan
egongo litzatekeela ematen du.
70
Futbolarien eta populazio orokorraren pisua
0
20
40
60
80
100
120
150 175 200 225 250 275 300 325 350
Hileak
Pisu
a (k
g)
14 urte 15 urte 16 urte 17 urte 18 + urte Populazio Orokorra
4.11. Taula: Futbolari guztien pisua (kg) eta adina (hileetan). Futbolariak adin taldeka
banatuta datoz. Populazio orokorraren batez besteko pisua marra batez iruditu da
(A.E.B.-koa, http: www.cdc.gov/growthcharts).
71
Futbolarien eta populazio orokorraren altuera
140
150
160
170
180
190
200
150 175 200 225 250 275 300 325 350
Hileak
Altu
era
(cm
)
14 urte 15 urte 16 urte 17 urte 18 + urte Populazio Orokorra
4.12. Taula: Futbolari guztien altuera (cm) eta adina (hileetan). Futbolariak adin taldeka
banatuta datoz. Populazio orokorraren batez besteko altuera marra batez iruditu da
(A.E.B.-koa, http:www.cdc.gov/growthcharts)
72
Futbolarien eta populazio orokorraren G.M.I.
15
20
25
30
35
150 175 200 225 250 275 300 325 350
Hileak
GM
I
14 urte 15 urte 16 urte 17 urte 18 + urte Populazio Orokorra
4.13. Taula: Futbolari guztien G.M.I. (gorputz masa indizea) eta adina (hileetan).
Futbolariak adin taldeka banatuta datoz. Populazio orokorraren batez besteko GMI
marra batez iruditu da (A.E.B.-koa, http: www.cdc.gov/growthcharts).
Hariarekin jarraituz, praktika klinikoan (pediatriako kontsultetan) erabiltzen diren
populazio orokorraren pertzentilen taulekin konpara ditzakegu gure emaitzak
(Hernández eta lank., Orbegozo Fundazioa, 1988). Kasu honetan ere, futbolariak 75 eta
90 pertzentilen tartean daude altueran, pisuan eta besoko perimetroan. Beraz, batez
besteko populazioa baino altuagoak dira eta gorputz masa handiago dute. Dena den,
azken konparaketa hau kontuz egin behar da taula hauek orain dela 20 urtekoak baitira.
Une honetan taula berriak eratzen ari dira baina oraindik argitaratu gabe daude.
73
Era berean, Euskal Herriko Unibertsitatean Rosique Dk-ak 1992. urtean egin zuen
Doktorego Tesiaren emaitzekin konparatzea zilegia deritzogu. Rosique Dk-ak
erabilitako teknika antropometriko berberak erabili dira futbolarien ikerlan honetan.
Gainera, populazio antzekoa bildu zuen, hots, Gernikaldekoa, ikastetxe publiko eta
pribatuetako ikasleak eta adin talde berdintsuetan sailkatu zituen (14 urtetatik 19-ra).
4.5. Taulan ikusten denez, futbolariak populazio orokorreko gazteak baino
handiagoak ziren, altuagoak ziren eta pisu, G.M.I, ukondoko eta belauneko diametro,
eta zangoko perimetro handiagoak zituzten. Salbuespena besoko perimetroan eman zen,
talde bietan neurri berdintsuak aurkitu ziren eta.
Trizeps-eko gantz tolesturan, zangokoan eta suprailiakoan futbolariek gantz
gutxiago izan zuten populazio orokorrekoek baino. Endomorfia ere baxuago zuten
jokalari guztiek. Era berean, 16 urteko jokalarien ektomorfia baxuagoa zen populazio
orokorrekoa baino (4.6. Taula). Kirolaren eraginaren ondorioz agertzen den gantz
kopuru txikiago hau oso interesgarria da osasunerako. Gantz kantitatea eta gaixotasun
kronikoen arteko erlazioa (gaixotasun kardiobaskularrak, diabetesa etab) aurretik
argitaratu egin da (Roemmich eta Rogol, 1999; Van Lenthe eta lank., 1998). Hortaz,
kirolaren garrantzia beste onura askoren artean gantzaren metaketa kontrolatzeko erabili
daitekeelako horrela, gaixotasun kronikoak ekiditeko.
74
Futbolarien eta populazio orokorraren arteko diferentzia antropometrikoak
Adina (urteak) Futbolariak Populazio orokorra
B.b. d.s. (±) B.b. d.s. (±)
14 58.79 9.18 56.95 10.24
15 67.29* 9.25 60.31 9.17
16 72.57* 7.35 65.41 8.66 Pisua (kg)
17 74.22* 9.51 70.23 10.27
14 169.35* 8.47 165.53 8.24
15 174.72* 6.75 168.17 7.20
16 176.70* 6.35 172.34 6.43 Altuera (cm)
17 177.49* 7.17 174.23 6.15
14 20.40 2.09 20.66 3.03
15 22.01 2.53 21.57 3.24
16 23.25* 2.18 21.99 2.47 G.M.I.
17 23.50 2.12 23.13 3.16
14 6.90* 0.38 6.36 0.52
15 6.78* 0.33 6.52 0.52
16 6.84 0.32 6.73 0.49
Ukondoko
diametroa (cm)
17 6.88* 0.47 6.68 0.39
14 9.59 0.4 9.67 0.88
15 9.85 0.43 9.79 0.85
16 9.85* 0.46 10.08 0.65
Belauneko
diametroa (cm)
17 9.86* 0.60 10.27 0.76
Jarraitzen du
75
Aurreko taularen jarraipena
Adina (urteak) Futbolariak Populazio orokorra
B.b. d.s. (±) B.b. d.s. (±)
14 27.20 2.48 26.87 3.04
15 29.29 2.70 27.97 2.63
16 30.39 1.93 28.66 2.64
Besoko
perimetroa (cm)
17 30.83 2.12 30.53 2.31
14 34.92* 2.59 34.60 3.36
15 36.76* 2.52 35.70 2.88
16 37.57* 2.74 36.57 2.52
Zangoko
perimetroa (cm)
17 38.09* 2.38 37.29 2.68
14 10.39* 3.96 12.31 1.63
15 9.34* 2.78 12.18 1.57
16 10.94 3.77 10.93 1.57
Gantz tolesd.
Trizipitala (mm)
17 9.88* 2.77 12.41 1.51
14 7.53* 2.87 12.31 1.63
15 8.12* 2.59 12.18 1.57
16 9.25 3.47 10.93 1.57
Eskapulazpiko
gantz tolesd.
(mm) 17 9.12* 2.92 12.41 1.51
14 6.90* 2.18 9.70 1.89
15 7.05* 2.54 9.00 1.90
16 8.38* 3.16 9.62 1.85
Gantz tolesd.
Suprailiakoa
(mm) 17 7.47* 2.57 12.29 1.86
4.5. Taula: Futbolarien eta populazio orokorraren (Doktorego-tesia Rosique, 1992,
EHU) zenbait aldagai antropometriko. Konparaketak adin taldeka eginak daude.
Azaltzen diren balioak batez bestekoak (B.b.) eta desbiderapen estandarrak (d.s.) dira.
G.M.I.= Gorputz Masa Indizea. *p<0.05.
76
Futbolarien eta populazio orokorraren arteko somatotipoaren ezberdintasunak
Adina (urteak) Futbolariak Populazio orokorra
B.b. d.s. (±) B.b. d.s. (±)
14 2.46* 0.96 3.51 1.69
15 2.35* 0.74 3.22 1.40
16 2.76* 0.97 3.35 1.57 Endomorfia
17 2.53* 0.72 3.90 1.70
14 4.12 0.82 4.08 1.27
15 4.45 1.11 4.26 1.32
16 4.54 1.01 4.59 1.17 Mesomorfia
17 4.71 0.98 4.84 1.49
14 3.40 1.07 3.24 1.36
15 2.99 1.14 3.14 1.25
16 2.51* 0.90 2.84 1.16 Ektomorfia
17 2.43 0.76 2.53 1.21
4.6. Taula: Futbolarien eta populazio orokorraren (Doktorego-tesia Rosique, 1992,
EHU) somatotipoen ezberdintasunak. Konparaketak adin taldeka eginak daude.
Azaltzen diren balioak batez bestekoak (B.b.) eta desbiderapen estandarrak (d.s.) dira.
*p<0.05.
Horrela, futbolariak adin berdineko populazio orokorra baino handiagoak,
altuagoak eta sendoagoak direla ikusi dugu. Kirolari eta futbol jokalariak sedentarioak
baino altuago eta sendoagoak direla beste ikerketa batzuetan ere ikusi da (Malina, 1982;
Peña Reyes eta lank., 1994; Malina eta lank., 2000).
Ikerlariek urte askotan pentsatu zuten kirolak berak hazkundean eragin positiboa
zuela; eta kirolean zenbiltzatenak gehiago hazten zirela (Peña Reyes eta lank., 1994).
Gure futbolari eta sedentarioen artean besoaren diametroan bakarrik ezberdintasunik ez
77
aurkitzeak hipotesi hau berma dezake. Futbolean goialdeko gorputzadarrak ez dira
bereziki lantzen; beraz, beste neurriak kirolaren eraginez handitzen doazen heinean,
besoen neurriak, nahiz eta kirola egin, ez direla hazten esan genezake.
Teoria honekin Juricskaay eta Mezey-k (1994) egin zuten lana bat dator, 11 eta 14
urteko entrenatutako kirolariak ez-entrenatutako gazteekin konparatu zituzten. Altuera,
pisua eta gantza entrenatutako eta ez-entrenatutako gazteen artean berdinak ziren, adin
bietan. Aldiz, eskuetako indarra eta bizikletako proba maximoan entrenatutakoak
hobeak izan ziren, adin talde bietan. Halere, aurreko emaitza antropometriko horiek
arreta handiz hartu behar dira; entrenatutakoek igeriketa, atletismoa eta futbola egiten
zuten, eta hiru kirol hauetan antropometriarik egokienak oso ezberdinak direnez, batez
besteko emaitzak ematen direnean nagusitasunak berdindu daitezke.
Nolanahi ere, hipotesi hau azkeneko ikerketetan zalantzan jarri egin dute ikertzaile
askok. Ariketa fisikoak gorputzaren neurrietan, eta batez ere, hazkunde-abiaduran eta
hezurren heltzean eraginik ez duela ikusi dute (Baxter-Jones eta lank., 1999; Beunen eta
lank., 1992; Damsgaard eta lank., 2000; Daamsgarard eta lank., 2001; Malina eta
Bouchard, 1991; Malina, 1994; Roemmich eta lank., 2001); ez eta heldutasunean
lortzen den altuerarekin (Malina eta lank., 1997). Elikaduraren murrizketak ohikoak
diren kirolek bakarrik (gimnasia etab) hazkundean eragin negatiboa eduki dezaketela
esan dute ikertzaile batzuek (Baxter-Jones eta lank., 1999; Rogol, 2002; Roemmich eta
lank., 2001). Gainera, altueraren hazkunde-abiadura genetikoki kontrolatuta dago
(Beunen eta lank., 2000; Malina eta Bouchard, 1991).
Bestetik, kirolean (Malina eta Bielicki, 1996), eta batez ere kirolariaren tamainak
garrantzi handia duenean, futbolean adibidez, hazkunde goiztiarra duten jokalariak
aukeratu egiten dituzte entrenatzaile eta monitoreek (Baxter Jones eta lank., 1995;
Cacciari eta lank., 1989; Dezan eta lank., 2003; Malina, 1994; Malina eta lank., 2000);
baita ere adin talde horretan zaharrenak direnak [ikus sakonago aurrerago eztabaida]
(Hansen eta lank., 1999; Cacciari, 1990). Era berean, futbolaren barnean, tamaina
inportantea izan daitekeen posizioetan, hazkunde goiztiarra duten jokalariak aukeratuak
dira; adibidez, atezain eta aurrelarietan (Reilly eta lank., 2000).
78
Hau logikoa dirudi, heltze goiztiarra duten gazteek proba fisikoetan, batez ere
indarra eta abiadura neurtzen direnean, emaitza hobeak ematen baitituzte (Beunen eta
lank., 1997; Capela eta lank., 2003a; Capela eta lank., 2003b; Fragoso eta lank., 2003;
Jones eta lank., 2000; Mero eta lank., 1990).
Hazkundea edo garapena beranduago dutenak, berriz, baztertuak dira; bai
taldeetako teknikariek baztertzen dituztelako edo eurek euren burua baztertzen dutelako,
motibazioa galtzen dutelako (Jones eta lank., 2001) edota lesio gehiago izateko arriskua
dutelako (Roemmich eta Rogol, 1995; Shaffer, 1980).
Kirolean tamaina handiko kirolarien nagusitasun hori, kirolaren eraginagatik den,
edo kirolean parte hartzeko egiten den aukeraketaren eragina den argitzeko, ikasketa
longitudinalak eta transbertsalak egin dira. Horrez gain, gazteen heltze mailak neurtu
dira ere bai.
Adibidez, Hansen eta lank.-ek (1999) elite eta ez-eliteko futbol jokalariak
konparatu zituzten (10-12 urte hasieran, 3 urtetan). Elitekoak zaharragoak ziren,
barrabilen bolumen handiagoa zuten eta testosterona gehiago; beraz, helduagoak ziren.
Talde bietan testosterona haunditzen zioan urteetan zehar; esku, abdomen eta izterren
indarrarekin batera, eta batez ere, jauzien emaitzekin batera. Gainera, neurri hauetan
guztietan elitekoak hobeak ziren.
Baxter Jones eta lank-ek 1995.ean beste luzetarako ikerketa batean behatu zuten 8-
19 urteko futbolarien altuera estandarra zela, baina gorputz masa handiagoa zutela. Hau,
kirolaren eraginez muskuluaren hipertrofiagatik izan zitekeen arren, barrabilen tamaina
erreferentziazkoa baino handiagoa ere bazen; beraz, futbolariak helduagoak zirela
aipatzen zuten.
Era berean, Malina eta lank-ek (2000) 135 eliteko 10-17 urte arteko futbolarien
artean aurkitu zuten %65-ek hazkunde goiztiarra zutela, hezur adina (erradiografiaz)
adin kronologikoa baino aurreratuagoa baitzuten.
10-16 urte arteko 399 mutil aztertu zituzten 1990. urtean Cacciari eta lank.-ek,
horietatik 175 futbolari, eta gainontzekoak sedentarioak. 14-16 adineko futbolariak
79
altuagoak ziren; eta, diametro, pisu, eta perimetro handiagoak zituzten sedentarioak
baino. Baina, hezur adina kontutan hartzean ezberdintasunk desagertzen ziren. Ile
pubiko eta barrabilen bolumena ere handiagoa zen, adin kronologikoa kontutan hartuz
gero. Horrela, hezur adina konparatzean ez zegoen diferentziarik, eta beraz, jokalariek
hazkundea goiztiarra zutela aipatzen zuten egileek.
Hortaz, indar handien duen hipotesia “aukeraketa”-rena dela dirudi. Indarra eta
tamaina oso garrantzitsua den kirol honetan urte berdineko zaharrenak, eta batez ere
hazkunde goiztiarra dutenak, dira gehienetan aukeratuak direnak; batez ere, pubertaro
eta nerabezaroan, oraindik jokalarien arteko tamainaren diferentziak daudenean.
Horrela, ikerlan honetako futbolariak batez besteko neurrien gainetik egotea selekzio
prozesu baten ondoren agertzen dela dirudi. Genetikoki handienak aukeratzen direlako,
hazkundea goiztiarra dutenak, edota adin talde berdinean zaharrenak aukeratuak izaten
direlako (edo hirurak batera).
Ideia hau ere gure ikerlanean 14 urtetatik 15 urtetara pasatzeko egiten den azken
aukeraketaren emaitzek bermatzen dute [ikus aurrerago]. Teknikariek gure ikerlanaren
emaitzak jakin gabe talde batetik hurrengora pasatzeko futbolaririk altuenak, sendoenak,
azkarrenak eta zaharrenak aukeratu egin baitzituzten.
Futbolarien ikerlan honetan kritikagarria izan daiteke heltze mailak ez neurtzea;
baina, testosterona mailak eta erradiografiak ateratzea teknikoki ezinezkoa izan zen,
baliabideak direla eta. Bestetik, ezaugarri sexualak aztertzea oso zaila izan zitekeen,
zeren eta futbolari gazte hauentzat talde mediko batekin lan egiten zuten lehen aldia zen,
eta, horrek bakarrik, zailtasunak sortu zituen. Gainera, euren borondatez zetozen
gazteen ezaugarri sexualak aztertzeak arazoak sor zezakeen, futbolari askok parte ez
hartzea erabaki zezakeen; eta futbolari talde handi hau, eta berarekin ikerlana, murriztua
geratuko litzateke.
Heltze-mailak ez aztertu arren hazkunde-eredua azter daiteke ikerlan honetan. Mutil
gazteen pubertaroa altueraren puntako abiadura (ingeleraz peak height velocity)
gertatzen denean hasten da; hau da, hazkunderik handiena ematen den garaian, eta
cm/urteko unitateaz neurtzen da. Populazio orokorrean altueraren puntako abiadura
80
hori 8.2-10.2 cm/urteko izaten da eta 13.5-14.4 adin tartean gertatzen da (Gasser eta
lank., 2001; Iuliano-Burns eta lank., 2001; Malina eta Bouchard, 1991; Rogol, 2002).
Pisuaren puntako abiadura modu berean 14.2-14.5 adin tartean gertatzen da eta 8.8-9.8
kg/urtean izaten da (Malina eta Bouchard 1991). Hazkundearen abiaduraren arabera,
hau da, altueraren puntako abiadura zein adinetan gertatzen den arabera, gazteak
hazkunde goiztiarra (12.2-13.7 urte), batez bestekoa edo ertaina (13.4-14.8 urte) eta
berantiarretan (14.8-15.8 urte) banatzen dira (Beunen eta lank., 1994; Iuliano-Burns eta
lank., 2001; Malina and Bouchard, 1991).
Futbolarien ikerlan honetan 14 eta 15 adin taldeen arteko diferentzia 5.37 cm eta
8.5 kg da, eta 15 eta 16 adin taldeen artean 1.98 cm eta 5.28 kg. Beraz, badirudi
hazkundearen puntako abiadura hori jadanik pasatu dutela 14 urteko jokalariek;
altueran gutxienez. Horrela bada, hazkunde goiztiarra duten gazteen nagusitasun bat
dagoela esan genezake. Gainera, hazkunde goiztiarra duten gazteen hazkunde-eredu
berbera jarraitzen dute (Gasser eta lank., 2001). Lehen esan denez, hazkunde goiztiarra
duten kirolariak aukeratzea ohikoa da, tamaina garrantzitsua izan daitezkeen kiroletan
behintzat (Baxter Jones eta lank., 1995; Cacciari eta lank., 1989; Dezan eta lank., 2003;
Malina, 1994; Malina eta lank., 2000); hazkundea goiztiarra duten kirolariek hazkunde
berantiarra dutenak baino errendimendu hobeagoa baitute (Beunen eta lank., 1997;
Capela eta lank., 2003a; Capela eta lank., 2003b; Fragoso eta lank., 2003; Jones eta
lank., 2000; Mero eta lank., 1990).
81
4.2.2. EZBERDINTASUN FISIOLOGIKOAK:
ERRENDIMENDUA
Ikerlan honetan futbolarien errendimendua aztertzeko, proba fisiko batzuk egin zituzten.
Aurreko ataletan azaldu denez, alde batetik, erresistentzia neurtu zen modu bitan:
Astrand-en test zikloergometrikoa egin, eta oxigeno kontsumo maximo absolutua eta
erlatiboa kalkulatzeko, eta, atletismoko pistan iraupeneko proba bat eginez. Bestalde,
abiadura ere neurtu zen 30 m leun, eta, 30 m eta 10 konoetako probak burutuz. Azkenik,
indarra neurtzeko hiru jauzi mota egin zituzten jokalariek: Makurtutako Jauzia (M.J.),
Mugimenduaren Aurkako Jauzia (M.A.J.) eta Erorketa Jauzia (E.J.), alegia.
4.2.2.1. ERRESISTENTZIA
4.2.2.1.1. ASTRAND-EN TESTA
Futbolarien erresistentzia neurtzeko egin zitzaien lehenengo proba Astrand-en test
zikloergometrikoa izan zen. Test honekin oxigeno kontsumo maximoa absolutua (VO2
max. abs.) balioesten da; eta, oxigeno kontsumo maximo erlatiboa (VO2 max. erl.)
futbolari bakoitzaren pisuarekin erlatibizatzen denean. Neurri horien unitateak l·kg-1 eta
ml·kg-1·min-1 dira, hurrenez hurren.
Test honen emaitzak adin talde bakoitzean 4.14. Grafikoan ikus daitezke. VO2 max.
abs.-rik baxuenak 14 eta 15 urteko jokalarietan eman zen. 14 urteko futbolarien emaitza
beste guztiena baino baxuagoa izan zen. Era berean, 15 urteko jokalariena 17 eta 18+
taldekideena baino adierazgarriki baxuagoa.
VO2 max. erlatiboa adinetan zehar handitzen zihoan; baina, 18+ urteko futbolariak
eta 14 eta 16 urteko jokalariak konparatzean izan zen estatistikoki adierazgarria,
bakarrik.
82
Futbolarien oxigeno kontsumo maximoa Astrand-en test-a erabiliz
4.14. Grafikoa: Futbolarien adin talde bakoitzeko oxigeno kontsumo maximo absolutua
ezkerreko ardatzean (l·min-1) eta erlatiboa eskuineko ardatzean (ml·kg-1·min-1). Azaltzen
diren balioak batez bestekoak (B.b.) eta desbiderapen estandarrak (d.s.) dira.
VO2 max. absolutua: a14 urte vs gainontzeko talde guztiak, p<0.01 b15 urte vs 17 eta 18+ urte, p<0.01
VO2 max. erlatiboa:
c18+ urte vs 14 eta 16 urte, p<0.05.
Azkeneko urteetan oxigeno kontsumo maximoa gorputzaren masarekiko, hau da,
pisua (kg), hots, ml·kg-1·min-1 unitatez adieraziko genukeena, erlatibizatzearen ideia
zalantzan jarri dute hainbat idazlek (ikus aurrerago eztabaidan). Eta -0.75 eta -0.65
berretzaileak erabiltzea gomendatu dute; horrela, ml·kg-0.75·min-1eta ml·kg-0.65·min-1
unitateak erabiliz (Armstrong eta lank., 1995; Helgerud eta lank., 2001; Rogers eta
lank., 1995; Wisloff eta lank., 1998).
4.15. Grafikoan futbolari guztien oxigeno kontsumo maximo absolutua eta
pisuaren logaritmoen grafiko eta erregresio ekuazioa erakusten dira. Ekuazio horretan
“y” VO2 max. absolutua da eta “x” gorputzaren ml·kg-1·min-1 (kg); eta berretzailea, kasu
4,684,68
3,913,83a
3,13a
60,4453,8257,44
53,18
63,18c
0
2
4
6
8
14 15 16 17 18+
Adin taldea (urteak)
VO
2 m
ax a
bs (l
/min
)
30
40
50
60
70
80
VO
2 m
ax e
rl (m
l/min
/kg)
absolutua
erlatiboa
83
honetan, 1.06 izango litzateke eta horrela ml·kg-1·min-1 formula tradizionalera hobetu
doituko litzateke.
Jokalarien oxigeno kontsumo maximoa eta pisua
4.15. Grafikoa: Futbolari guztien pisua eta oxigeno kontsumo maximo absolutuaren
arteko erlazioa. Aldagai bi horien logaritmoak erabili dira. Grafikoan erregresio lerroa
eta ekuazioa adierazita datoz.
Dena den, talde bakoitzaren ekuazioa egitean ezberdintasunak agertu ziren:
14 urteko taldean: y = 0.6609x – 1.5721
15 urteko taldean: y = 0.9394x – 2.6218
16 urteko taldean: y = 0.8895x – 2.473
17 urteko taldean: y = 0.6725x – 1.3821
18+ urteko taldean: y = 1.2806x – 3.9815
Beraz, nahiko emaitza ezberdinak eman ziren taldeak banan-banan edo futbolari
guztiak batera kontuan hartuz gero. Talde osoan ml·kg-1·min-1 egokia litzateke; baina, 14
eta 17 urteko futbolarien taldeetan ml·kg-0.65·min-1 ondo legoke.
y = 1,1355x - 3,5141R2 = 0,4211
0
1
2
3
3 4 5
Pisuaren Ln
VO
2-re
n Ln
84
Horregatik, ikerlan honetan hiru oxigeno kontsumo erlatibo horiek ml·kg-1·min-1,
ml·kg-0.75·min-1eta ml·kg-0.65·min-1 kalkulatu ziren 4.7. Taulan adierazita datozen
modura.
Futbolarien oxigeno kontsumo maximoak modu ezberdinetan adin taldeka
Adin
Taldea l·min-1 ml·kg-1·min-1 ml·kg-0.75·min-1 ml·kg-0.67·min-1
B.b. d.s. (±) B.b. d.s. (±) B.b. d.s. (±) B.b. d.s. (±)
14 3.13 a 0.67 53.18 9.73 146.00 c 26.34 203.07 c 36.72
15 3.83 b 0.84 57.44 11.31 164.02 32.51 229.48 45.73
16 3.91 0.89 53.82 11.68 157.03 33.67 221.26 47.44
17 4.68 0.96 60.44 8.83 182.48 33.73 257.85 47.53
18+ 4.68 0.81 63.14 e 9.57 185.23 28.69 261.43 e 40.83
4.7. Taula: Futbolarien adin talde bakoitzeko oxigeno kontsumo maximoa
modu ezberdinetan adierazita. Azaltzen diren balioak batez bestekoak (B.b.) eta
desbiderapen estandarrak (d.s.) dira. a14 urte vs gainontzeko taldeak, p<0.001. b15 urte vs 17 eta 18+ urte, p<0.05. e18+ vs 14 eta 16 urte, p<0.001. c14 urte vs 17 eta 18+ urte, p<0.001.
Gorputz masarekin erlatibizatzen denean (ml·kg-1·min-1) ezberdintasun
adierazgarriak 18+ taldekoak, eta, 14 eta 16 urteko jokalarien artean bakarrik nabaritu
ziren. Aldiz, -0.75 berretzailea erabiltzean (ml·kg-0.75·min-1) 14 urteko jokalarien
oxigeno kontsumoa 17 eta 18+ taldekideena baino adierazgarriki baxuagoa zela adierazi
zen. Berriz, pisua -0.67 berretzailearekin adierazi zenean (ml·kg-0.67·min-1)
ezberdintasun horietaz gain 14 eta 17 urteko jokalarien artekoa ikusi zen.
VO2 MAXIMOA ETA BESTE ALDAGAIAK
Oxigeno kontsumo maximoa eta beste aldagai guztien arteko erlazioak ere aztertu ziren;
horretarako, korrelazio estatistikoak egin ziren, eta, Pearson-en korrelazio koefizientea
85
kalkulatu (R). Kalkulu estatistiko hauek egiteko futbolarien talde osoa hartu egin zen.
Gero, adinak eta beste aldagai batzuek eduki zezaketen eragina kontrolatzeko,
korrelazio partzialak erabili ziren; aldagai horiek banan-banan, eta denak batera,
kontrolatuz.
4.8. Taulan adierazita datorren modura, korrelazio positibo altua izan zuten VO2
max. absolutuak eta pisuak, hiru perimetroek, perimetro zuzenduek eta muskulu pisuak
(R= 0.507 - 0.644, p<0.001). Korrelaziorik altuena gantzik gabeko pisuak (pisua (kg)-
gantz pisua (kg)) izan zuen (R= 0.652, p<0.001).
Adinak, altuerak, G.M.I.-k, lau diametroek, muskulu portzentajeak eta
mesomorfiak VO2 max. absolutuarekin korrelazio positibo baxuagoa, baina estatistikoki
adierazgarria, izan zuten (R= 0.322 - 0.541, p<0.01).
Horrela, VO2 max. absolutua tamainarekin korrelazionaturik dagoela ikusten dugu.
Orain, tamainaren eragina soilik den, edo, adinak ekar ditzakeen beste aldaketen eragina
den bereizteko (aldaketa psikologikoak, teknikoak, entrenamenduak...), adina kontrolatu
genuen, korrelazio partzialen test estatistikoa erabiliz. Adina kontrolpean jarrita,
korrelazio partzialak egin zirenean, aldagai hauen eta VO2 max. absolutuaren arteko
korrelazioak oso gutxi aldatzen ziren. Adibidez, VO2 max. absolutua eta pisuaren arteko
korrelazioa R= 0.622 izatetik R= 0.592 izatera pasa zen (p<0.001). Beste modu batean
esanda, VO2 max. absolutuaren aldakuntzaren %38 pisuak azaltzen du; baina, adina
kontrolatzen denean portzentaia hori gutxi baino ez zen aldatu (%34).
Berriz, ektomorfiarekin korrelazio negatiboa agertu zen (R= -0.396, p<0.001); eta,
nahiz eta adina kontrolatu, ez zen hau aldatzen.
Berriz, oxigeno kontsumo absolutua adinarekin batera hazten zen (R= 0.462,
p<0.001), adinak aldakuntzaren %20.7 azaltzen zuen. Ordea, futbolarien tamaina
deskribatzen dituzten aldagaiak kontrolatzean portzentaia hori asko gutxitzen zen (4.8.
Taula). Adibidez, pisua kontrolpean jartzean VO2 max. absolutuaren aldakuntzaren
%7.5 adinak azaltzen zuen (pisua kontrolatu gabe %20.7 zen). Kontrolatuz gero
portzentaje hori gehien gutxitzen zuen faktorea gantzik gabeko masa (G.G.M.) da (%5);
86
hau da, G.G.M. izan daiteke VO2 max. absolutuarekin korrelaziorik altuena duen
aldagaia, adina edozein izanda ere.
Beraz, badirudi oxigeno kontsumo maximo absolutua adinarekin hazi egiten dela;
baina, batez ere, futbolarien gorputza hazi egiten delako. Garrantzirik handiena
gorputzaren pisua eta diametroak dute, eta, batez ere G.G.M.-ak.
Ikerlari gehienek, oraindik ere, oxigeno kontsumo maximoa pisuarekin
erlatibizatuta (ml·kg-1·min-1) adierazten dute. Berriz ere, aldagai ezberdinekin
korrelazioak egin genituen; logikoa denez, tamainarekin zerikusia zuten aldagaiek eta
VO2 max. erlazioaren artean korrelaziorik ez zegoen, jadanik pisuarekin erlatibizaturik
bazegoen eta.
Bestalde, gantzaren eta oxigeno kontsumo maximo erlatiboaren artean korrelazio
baxua, baina adierazgarria, aurkitu zen; hori bai, negatiboa. Sei gantz tolesturak, euren
batuketak, gantz portzentaia eta endomorfiaren korrelazioak VO2 max. erlatiboarekin
R= -0.243 eta R= -0.327 artean egon ziren, p<0.05. Adina kontrolatu zenean, aldiz,
aldaketa txikiak baino ez ziren agertu (ikus 4.8. Taulan).
Beraz, esan genezake, oxigeno kontsumo erlatiboa pisuarekiko erlatibizatuta
dagoenez ez dagoela tamaina deskribatzen duten aldagaiekin korrelaziorik. Berriz,
korrelazio negatiboa dago gantzarekin, eta hau ez dago adinarekin elkarlotuta.
Oxigeno kontsumo maximoa masarekin erlatibizatzen denean, baina -0.75 edota
-0.67 berretzaileekin, korrelazio baxuak, baina adierazgarriak, aurkitu ziren. G.M.I.,
hiru perimetroak eta zuzenduak, mesomorfia eta G.G.M. (R= 0.278 - 0.334, p<0.01) eta
ml·kg-1·min-1–rekin agertzen ez zirenak. Korrelazio hauek adina kontrolatzean, hein
batean, aldatzen ziren; hau da, adinak dakarren hazkundearen eraginagatik izan
zitezkeen. Adibide bat jarriz: izterreko perimetro zuzenduaren R= 0.322-etik (p<0.001),
adina kontrolatzean, R= 0.201 (p=0.017) izatera pasatu zen ml·kg-0.75·min-1-ren kasuan;
eta, R=0.456-etik 0.245-ra pasatu zen (p<0.001), ml·kg-0.67·min-1 erabili zenean.
87
88
Zenbait aldagaien arteko korrelazioak VO2 max. abs. (l·min-1) VO2max. erl. (ml·kg-1·min-1)
Adina kontr. Adina kontr.
Adina 0.462*** -0.086 0.282** 0.133
Pisua 0.622*** 0.592*** 0.069 -0.060
Altuera 0.441*** 0.323*** 0.025 -0.093
G.M.I. 0.541*** 0.469*** 0.071 -0.017
G.G.M. 0.652*** 0.560*** 0.088 0.099
Trizeps -0.101 -0.076 -0.322*** -0.318***
S.E. 0.209** 0.148 -0.199** -0.193**
Abdominala 0.087 0.074 -0.192* -0.206**
S.I. 0.067 0.075 -0.243** -0.244**
Izterrekoa -0.080 -0.093 -0.308*** -0.312*** Gan
tz T
oles
tura
k
Zangokoa -0.175* -0.092 -0.276** -0.222**
Besoko 0.604*** 0.519*** 0.113 0.002
Izterreko 0.608*** 0.509*** 0.119 0.006
Zangoko 0.579*** 0.526*** 0.117 0.034
Beso. Zuzen. 0.626*** 0.533*** 0.154 0.044
Izter. Zuzen. 0.640*** 0.534*** 0.161 0.037 Peri
met
roak
Zango. Zuzen. 0.601*** 0.532*** 0.147 0.062
Jarraitzen du
89
Aurreko taularen jarraipena VO2 max. abs. (l·min-1) VO2 max. erl. (ml·kg-1·min-1)
Adina kontr. Adina kontr.
Ukondo 0.397*** 0.375*** 0.040 0.001
Eskumutur 0.322*** 0.291*** 0.019 -0.003
Belauneko 0.407*** 0.387*** 0.079 -0.017
Dia
met
roak
Orkatileko 0.355*** 0.358*** 0.018 -0.032
Gantz 0.069 0.056 -0.244** -0.260**
Hezur -0.448*** -0.045 -0.890 0.017
%
Muskulu 0.386*** 0.261** 0.405*** 0.336***
Endomorfia 0.080 0.077 -0.269** -0.273**
Mesomorfia 0.380*** 0.134 0.146 0.123
Ektomorfia -0.396*** -0.167 -0.109 -0.048
4.8. Taula: Oxigeno kontsumoa eta aldagai antropometrikoen arteko korrelazio
koefizienteak futbolarien talde osoa hartuta. Emaitzak adina kontrolatu (Adina kontr.)
zenean ere adierazi dira. G.M.I.= Gorputz Masa Indizea. G.G.M.= Gantzik Gabeko
Masa. S.E.= Subeskapularra. S.I.= Suprailiakoa. Beso. Zuzen.= Besoko perimetro
zuzendua. Izter. Zuzen.= izterreko perimetro zuzendua. Zango. zuzen.= zangoko
perimetro zuzendua. %= Gorputzaren osagaien portzentajeak. *p<0.05, **p<0.01,
***p<0.001.
90
Oxigeno kontsumo maximoa abiadurarekin erlazionatu zenean korrelazio altua
agertu zen. Izan ere, VO2 max. absolutuaren erlazioa handiagoa zen VO2 max.
erlatiboarena baino. Korrelazio baxuagoak aurkitu ziren 30m+10 konoetako probarekin
(ikus 4.9. Taulan). Adinak parametro hauen arteko erlazioaren zati bat azaltzen zuen,
batez ere konoetako proban. Oxigeno kontsumo maximoa eta jauziek ere erlazionaturik
zeuden; eta erlazio honetan ere adinak eragina zuen, zati batean behintzat.
Zenbait aldagaien arteko korrelazioak
VO2 max. abs. (l·min-1) VO2 max. erl. (ml·kg-1·min-1)
Adina kontr. Adina kontr.
30 m leun -0.507*** -0.337** -0.374*** -0.257*
30m+10 kono -0.336** -0.089 -0.284 -0.114
M.J. 0.453*** 0.320** 0.234* 0.089
M.A.J. 0.509*** 0.385*** 0.390*** 0.316**
Jauz
iak
E.J. 0.465*** 0.304*** 0.356** 0.268**
4.9. Taula: Oxigeno kontsumoa eta aldagai fisiologikoen arteko korrelazio
koefizienteak futbolarien talde osoa hartuta. Emaitzak adina kontrolatu (Adina kontr.)
zenean ere adierazi dira. M.J.= Makurtutako Jauzia. M.A.J.= Mugimenduaren Aurkako
Jauzia. E.J.= Erorketa Jauzia. *p<0.05, **p<0.01, ***p<0.001.
91
4.2.2.1.2. IRAUPENEKO PROBA
Erresistentzia neurtzeko futbolariek bigarren proba bat burutu zuten. Abiadura
gorakorreko 800 m-ko serieak, serien artean minutu bateko atsedenaldia eginez.
Gehienez zazpi serie egin zituzten (guztira 5.600 m). Serietan eta atseden denboretan
bihotz maiztasuna pultsometro batez neurtu zitzaien. Emandako taupada kopurua serie
bakoitzaren amaierakoa eta atseden minutuaren amaierako taupadak dira. Futbolariek
korrika egiteari uzten zioten abiadura jasan ezin zutenean nekeak jota, edota, taupada
teoriko maximoaren %95ra heltzen zirenean.
Talde bakoitzeko bihotz maiztasun teoriko maximoa kalkula dezakegu hurrengo
formula erabiliz = 220-adina (Wilmore eta Costill, 1998). Horrela, azkeneko serieko
taupadak maximo horren zein portzentajea den kalkula dezakegu. Portzentaje hau
seigarren eta zazpigarren serietan talde guztietan %93-95 inguruan zegoen, beraz,
arretaz baina esan dezakegu, erresistentziako proba hau ia maximoa izan zela.
Proba honetan 4.10. Taulan ikusten denez, lehen 3 serieak jokalari guztiek burutu
zituzten, handik aurrera futbolarien kopurua murrizten doa. Murrizketa hau batez ere
jokalari gazteagoetan eman zen. Esate baterako, laugarren seriea 14 urteko jokalarien
%78ak burutu zuen, aldiz, 17 urteko %97ak. Nagusien taldean berriz, futbolarien
%60ak egin zuen zazpigarren seriea, eta 14 urtekoen artean bakarrik %7ak.
4.10. Taulako emaitzetan eta 4.16 grafikoan ikusten da serie berberean, hau da
abiadura berberean, futbolari gazteenek bihotz maiztasun altuago dutela eta nagusienek
baxuagoa. Emaitzak orokortuz, lehen bost serietan, eta euren atseden denboretan, 14
urtekoek 17 eta 18+ urteko futbolariek baino taupada gehiago izan zituzten. Bestalde,
15 urtekoek ere, lehen hiru serietan, 17 eta 18+ taldekideek baino bihotz maiztasun
altuagoa zuten; baina, laugarren serietik aurrera bakarrik 18+ taldekoek baino altuago.
Talde nagusieneko parte hartzaileek, orokorrean, 14, 15 eta 16 urteko gazteek baino
taupada gutxiago izan zituzten. Seigarren eta zazpigarren serietan, 16 urteko jokalariak
izan ezik, gainontzeko taldeetan ez zen ezberdintasun adierazgarririk aurkitu.
92
Futbolariek atletismoko pistan burututako iraupeneko proba
4.16. Grafikoa: Futbolarien adin talde bakoitzeko bihotz maiztasuna
(taupada/minutuko) serie bakoitzaren amaieran (S) eta atseden minutuaren amaieran
(A). Emaitzak talde bakoitzaren batez bestekoak dira.
80
100
120
140
160
180
200
S1 A1 S2 A2 S3 A3 S4 A4 S5 A5 S6 A6 S7 A7
Serietan eta Atsedenean
Biho
tz m
aizt
asun
a (t
aup/
min
)
14 15 16 17 18+
93
Futbolariek atletismoko pistan burututako iraupeneko probaren emaitzak
14(n=41) 15(n =51) 16(n =38)
B.b. d.s. (±) n % B.b. d.s. (±) n % B.b. d.s. (±) n %
S1 162.1a 13.1 41 100 157.2b 15.2 51 100 152.1c 12.2 38 100
A1 120.3 14.2 41 100 120.3 13.0 51 100 116.0 15.2 38 100
S2 171.9f 14.0 41 100 166.3b 14.1 51 100 161.2 14.1 38 100
A2 127.4 14.8 41 100 126.9b 16.3 51 100 124.2 13.3 38 100
S3 179.5h 13.3 41 100 176.5b 13.5 51 100 170.0 11.5 38 100
A3 133.7h 15.2 41 100 132.6b 16.3 51 100 130.8 14.0 38 100
S4 186.0h 11.8 38 92 182.5i 12.6 49 96 180.7 10.5 38 100
A4 141.4h 14.5 38 92 138.0i 15.7 49 96 139.2 13.8 38 100
S5 192.9h 11.5 32 78 187.2i 8.5 44 86 189.1 8.7 36 97
A5 148.6h 15.2 32 78 143.7i 15.7 44 86 145.3c 13.6 36 97
S6 193.2 12.8 11 26 192.9 7.0 25 49 194.5c 8.0 25 67
A6 155.0 20.0 11 26 152.1 12.2 25 49 155.5c 13.5 25 67
S7 189.1 10.2 3 7 195.2 5.3 8 15 196.8 8.0 8 21
R7 150.0 15.2 3 7 155.1 12.2 8 15 159.5 12.4 8 21
Jarraitzen du
94
Aurreko taularen jarraipena
17(n =48) 18+( n =53)
B.b. d.s. (±) n % B.b. d.s. (±) n %
S1 147.2d 10.2 48 100 138.2e 14.1 53 100
A1 113.2 12.3 48 100 99.3e 18.2 53 100
S2 157.5 10.3 48 100 150.5e 12.7 53 100
A2 119.0 14.5 48 100 107.2e 18.2 53 100
S3 165.4 9.4 48 100 159.4g 13.2 53 100
A3 123.9 12.2 48 100 115.6g 18.2 53 100
S4 175.3 9.9 48 100 169.4g 13.4 53 100
A4 129.3 14.2 48 100 122.5g 18.2 53 100
S5 183.2 9.3 47 97 179.6g 9.1 53 100
A5 138.4 13.1 47 97 134.2g 16.1 53 100
S6 189.5 7.2 36 75 186.1 8.2 48 90
A6 147.0 10.3 36 75 144.2 16.1 48 90
S7 192.1 3.3 13 27 189.3 7.1 31 60
R7 151.1 8.1 13 27 151.1 12.2 31 60
4.10. Taula: Serie (S) eta atseden denboren (A) amaieran neurtutako taupadak
(taupada/min). Azaltzen diren balioak batez bestekoak (B.b.) eta desbiderapen
estandarrak (d.s.) dira. Serie bakoitzean jarraitzen zuen jokalari kopurua (n) eta
portzentajeak (%) adierazita datoz.
a14 urte vs gainontzeko talde guztiak, p<0.05 b15 urte vs 17 eta 18+ urte, p<0.01 c16 urte vs 18+ urte, p<.0.01 d17 urte vs 18+ urte, p<0.01 e18+ urte vs gainontzeko talde guztiak, p<0.01 f14 urte vs 16, 17 eta 18+ urte, p<0.05 g18+ urte vs 14, 15 eta 16 urte, p<0.01 h14 urte vs 17 eta 18+ , p<0.05 i15 urte vs 18+ urte, p<0.01
95
SERIETAN JARRAITZEN DUTENAK ETA EZ DUTENAK
Ikusi denez, 4. serietik aurrera jokalari batzuk proba utzi izan behar zuten nekeagatik
edo euren taupada maximoen ingurura heldu zirelako. Datorren atalean, student-t testa
erabiliz, adin talde bakoitzean aldagai antropometriko eta fisiologikoak aztertuko dira,
korrika egiteari utzi zioten eta ez zioten futbolarien arteko diferentziak ezagutzeko.
4.11. Taulan sei gantz tolesturen batuketen emaitzak eta VO2 max. erlatiboarena
erakusten dira. Futbolarien adin talde guztietan, serieak burutu zituzten eta ez zituzten
arteko ezberdintasun adierazgarria da gantza; korrika egiten jarraitzen zutenen gantz
kopurua baxuagoa zen egoera gehienetan. Era berean, gantz portzentaia eta endomorfiak
joera berdina zuten.
Oxigeno kontsumo absolutuaren ezberdintasunak ikusi ziren adin bakoitzean talde
bi horien artean. Serietan jarraitzen zutenek balio altuagoak zeuzkaten eta.
Bestalde, abiadura (30 m leun eta konoetako proban) eta jauzietan korrika egiten
jarraitzen zutenak hobeagoak ziren, serieak bertan behera uzten zutenekin konparatuz
(ikus 4.12 Taula).
96
Iraupeneko probaren emaitzak. Proban jarraitzen zuten eta ez zutenen ezberdintasunak
Serieak Adina
(urteak)
Serietan
dauden
6 Gantz tolesturak
(mm)
VO2 max. erl
(ml·kg-1·min-1)
B.b. d.s. (±) B.b. d.s. (±)
106.13*** 11.31 37.84** 10.5 14 Ez
Bai 55.84 16.49 52.43 7.84
45.75 0.49 48.52 10.53 S4
15 Ez
Bai 59.13 16.80 58.96 11.46
76.41*** 28.86 47.52 11.13 14
Ez
Bai 54.65 15.32 53.01 8.06
50.90 13.20 47.79 7.49 15
Ez
Bai 59.84 16.96 59.41 11.43
114.00 8.5 31.10 9.9
S5
16 Ez
Bai 71.88 21.12 54.71 10.11
63.44 21.60 49.94 9.81 14
Ez
Bai 50.88 17.66 55.82 5.31
60.98 19.78 52.27 12.67 15
Ez
Bai 56.15 12.61 62.82** 8.39
43.62* 15.72 46.37 10.32 16
Ez
Bai 33.07 9.19 58.50 10.25
57.70 8.65 57.26* 2.53 17
Ez
Bai 58.57 13.26 63.68 6.83
55.78 10.01 62.83 11.02
S6
18+ Ez
Bai 54.80 12.64 63.23 9.58
Jarraitzen du
97
Aurreko taularen jarraipena
Serieak Adina
(urteak)
Serietan
dauden
6 Gantz tolesturak
(mm)
VO2 max. erl (ml·kg-
1·min-1)
B.b. d.s. (±) B.b. d.s. (±)
64.31* 21.41 - - 14
Ez
Bai 42.30 6.17 - -
60.64 19.44 57.0 13.49 15
Ez
Bai 59.34 15.61 64.90 5.01
78.26 22.40 50.12* 10.17 16
Ez
Bai 54.65 23.54 68.20 4.2
59.40 13.19 60.69* 6.04 17
Ez
Bai 55.77 8.38 66.74 6.86
S7
18+ Ez
Bai
57.37
53.26
13.06
11.73
59.28*
66.21
9.41
8.78
4.11 Taula: Laugarren (S4) serietik zazpigarrenera (S7) korrika egiten jarraitzen zuten
(Bai) eta jarraitzen ez duten (Ez) arteko ezberdintasunak. Azaltzen diren balioak batez
bestekoak (B.b.) eta desbiderapen estandarrak (d.s.) dira. *p<0.05, **p<0.01,
***p<0.001
98
Iraupeneko probaren emaitzak. Proban jarraitzen zuten eta ez zutenen ezberdintasunak
Adina
(urteak) Serieak
Serietan
dauden
30 m leun
(s)
30 m+10 kono
(s)
Jauziak: M.A.J.
(cm)
B.b. d.s. (±) B.b. d.s. (±) B.b. d.s. (±)
3.77 0.63 5.12 0.60 35.70 2.77 S4
Ez
Bai 3.99 0.25 4.98 0.31 37.58 5.00
4.11 0.35 5.04 0.43 34.56* 3.87 S5
Ez
Bai 3.95 0.25 4.97 0.32 38.32 4.84
4.04*** 0.27 5.03 0.34 36.44* 4.15 S6
Ez
Bai 3.74 0.26 4.81 0.33 39.88 5.78
- - - - 36.61 3.67
14
S7 Ez
Bai - - - - 37.23 7.16
3.69 0.23 4.83 0.19 50.70 0.56 S4
Ez
Bai 3.77 0.15 4.86 0.28 41.17 5.61
3.84 0.18 4.90 0.17 42.61 7.16 S5
Ez
Bai 3.76 0.16 4.84 0.29 41.38 5.64
3.79 0.16 4.82 0.33 41.11 5.39 S6
Ez
Bai 3.79 0.17 4.88 0.20 42.00 6.28
3.72 0.17 4.87 0.32 40.93 5.55
15
S7 Ez
Bai 3.71 0.20 4.73 0.12 38.93 5.23
Jarraitzen du
99
Aurreko taularen jarraipena
Adina
(urteak) Serieak
Serietan
dauden
30 m leun
(s)
30 m+10 kono
(s)
Jauziak: M.A.J.
(cm)
B.b. d.s. (±) B.b. d.s. (±) B.b. d.s. (±)
3.61 0.33 4.97 0.12 37.85 11.66 S5
Ez
Bai 3.69 0.17 4.84 0.32 41.39 4.74
3.73 0.20 4.82 0.36 38.04 6.13 S6
Ez
Bai 3.64 0.17 4.75 0.29 42.25 4.45
3.48 0.19 4.51 0.35 45.60 4.92
16
S7 Ez
Bai 3.42 0.21 4.41 0.34 43.25 3.86
3.66 0.18 4.81 0.49 43.50 5.24 17 S6
Ez
Bai 3.54 0.21 4.70 0.26 44.20 4.58
3.64*** 0.19 4.77* 0.33 44.44 4.81
S7
Ez
Bai 3.37 0.15 4.42 0.21 42.89 4.35
3.48 0.19 4.51 0.35 45.60 2.92 18 S7
Ez
Bai 3.42 0.21 4.41 0.34 42.83 3.67
4.12. Taula: Adin taldeen barnean iraupeneko proba jarraitzen ez duten (Ez) eta
jarraitzen duten (Bai) arteko ezberdintasunak abiadura eta jauzietan. Azaltzen diren
balioak batez bestekoak (B.b.) eta desbiderapen estandarrak (d.s.) dira. *p<0.05,
**p<0.01, ***p<0.001
100
BIHOTZ MAIZTASUNA ETA BESTE ALDAGAIAK
Iraupeneko proban, serie bakoitzeko eta atseden denboretako, bihotz maiztasuna eta
beste aldagai guztien arteko erlazioak ere aztertu ziren; horretarako, korrelazioak egin
ziren, eta, Pearson-en korrelazio koefizientea kalkulatu (R). Kalkulu estatistiko hauek
egiteko futbolarien talde osoa hartu egin zen. Ondoren, adinak, eta beste aldagai batzuek
eduki zezaketen eragina kontrolatzeko, korrelazio partzialak erabili ziren; aldagai
horiek banan-banan, eta, denak batera kontrolatuz.
Oxigeno kontsumoa eta iraupeneko probako taupaden arteko korrelazioa egin
zenean, antzeko emaitzak eman ziren oxigeno kontsumo absolutua (l·min-1) eta hiru
motako oxigeno kontsumo erlatiboekin ere (ml·kg-1·min-1, ml·kg-0.75·min-1 eta ml·kg-
0.65·min-1). Korrelazio negatibo esanguratsuak agertu ziren aurreko lau aldagai hauek eta
lehenengo bost serie eta euren atsedeneko taupadekin ere (R= -0.477 eta -0.609 artean,
p<0.05). Korrelazio hauetan adinak zerikusirik ez zuen.
Aldiz, ez zen korrelaziorik aurkitu oxigeno kontsumoen eta seigarren eta
zazpigarren serieetako eta atseden denboretako bihotz maiztasunen artean.
Serieetako taupadek adinarekin erlazio negatiboa izan zuten, hots zaharrenek
taupada gutxiago zituzten. Aipagarria da serie geldoenetan korrelazio altuagoa zegoela
serie azkarrenetan baino (4.13. Taulan). Adibidez, adinak S1-eko taupaden
aldakuntzaren %26a eragiten zuen (R= -0.511, p<0.001) eta S7-ko taupaden
aldakuntzaren %13a bakarrik (R= -0.363, p<0.001).
Pisua ere bihotz maiztasunarekin korrelazionaturik zegoen, baina, hau ez zen adina
bezain nabaria, adibidez, lehenengo seriean R= -0.340, p<0.001 izan zen. Gainera, 5.
serietik 7.-era korrelazio hau desagertu zen.
Adinaren eragina zen, edo jokalarien tamainarena baztertzeko, pisua kontrolatzean
emaitzen aldaketak agertu ziren; baina, ez oso nabariak. Hala eta guztiz ere, nabaritasun
hau, berriz ere, lehenengo serietan eman zen. Lehengo seriean adina eta taupaden arteko
korrelazioa R= -0.511 bazen, pisua kontrolatzean R= -0.446-ra pasatu zen. Aldiz,
zazpigarren seriean R= -0.363-etik R= -0.336-ra. Beste modu batean esanda, adinak
101
taupaden aldaketaren %26a eragiten bazuen, pisua kontrolatzean %19a eragiten du serie
geldoenean, eta abiadura azkarrean %13-tik %11.2-ra pasatu zen.
Gantz tolesturek eragin negatiboa zuten, batez ere lehenengo bost serietan.
Tolesturarik eraginkorrenak gorputz-adarretakoak izan ziren. Gantzik gabeko masa
(G.G.M.) kontrolatzeak ez zuen informazio berririk erakutsi.
Lasterketa laburrak eta iraupeneko proba honetako taupaden artean korrelazio ahula
behatu zen lehenengo lau serietan bakar-bakarrik, eta erlazio hau badirudi adinaren
menpekoa zela. Korrelazio hauek negatiboak izan ziren taupada gutxiago zutenak
abiadurako probetan azkarrago zihoazelako.
Zenbait aldagaien arteko korrelazioak
S1 S2 S3
A.K. A.K. A.K.
Adina -0.528*** -0.094 -0.509*** -0.123 -0.478*** -0.211
Pisua -0.303*** -0.004 -0.342*** -0.156** -0.339*** -0.169*
Altuera -0.272*** -0.078 -0.272*** -0.100 -0.277*** -0.137*
G.M.I. -0.217** -0.0333 -0.271*** -0.089 -0.263*** -0.100
G.G.M. 0.102 0.100 0.089 0.067 0.099 0.089
Trizeps 0.256*** 0.217** 0.214*** 0.165* 0.228** 0.183**
S.E. 0.022 0.116 0.328*** 0.203 -0.008 0.076
Abdominal 0.0131 0.116 0.113 0.089 0.069 0.056
S.I. 0.115 0.083 0.089 0.088 0.065 0.031
Izterrekoa 0.260*** 0.236** 0.202** 0.171* 0.231** 0.205**
Gan
tz T
oles
tura
k
Zangokoa 0.349*** 0.212** 0.326*** 0.185** 0.314** 0.185**
Jarraitzen du
102
Aurreko taularen jarraipena
S1 S2 S3
A.K. A.K. A.K.
Besoko -0.292*** -0.103 -0.175** -0.175* -0.352*** -0.189**
Izterreko -0.266*** -0.057 -0.112 -0.089 -0.325*** -0.153*
Zangoko -0.170* -0.093 -0.099 -0.088 -0.280*** 0.109
Beso. Zuz. -0.325*** -0.134 -0.361*** -0.181** -0.366*** -0.199**
Izter. Zuz. -0.304*** -0.091 -0.328*** -0.143* -0.331*** -0.155* Peri
met
roak
Zango. Zuz. -0.210*** -0.054 -0.258*** -0.145 -0.276*** -0.145*
Ukondo -0.204** -0.127 -0.260*** -0.150* -0.264*** -0.191**
Eskumutur -0.171** -0.126 -0.215*** -0.078 -0.222** -0.182**
Belauneko -0.054 -0.038 -0.133 -0.012 0.078 0.099
Dia
met
roak
Orkatileko -0.125 -0.098 -0.160** -0.145 -0.263* 0.132
Gantz 0.159* 0.152* 0.099 0.098 0.105 0.094
Hezur 0.237** 0.111 0.264*** 0.177** 2.254*** 0.095 %
Muskulu -0.409*** -0.214** -0.372*** -0.307*** -0.371*** -0.192**
Endomorfia 0.200** 0.183** 0.102 0.100 0.159** 0.135*
Mesomorfia -0.051 -0.012 0.113 0.122 -0.127 -0.095
Ektomorfia 0.128 0.005 0.185* 0.172* 0.170* 0.083
4.13. Taula: Lehen hiru serieetako (S1, S2 eta S3) bihotz maiztasuna eta aldagai
antropometrikoen arteko korrelazio koefizienteak (R) futbolarien talde osoan. Emaitzak adina
kontrolatu (A.K.) zenean ere adierazi dira. G.M.I.= Gorputz Masa Indizea. G.G.M.= Gantzik
Gabeko Masa. S.E.= Subeskapularra. S.I.= Supriliakoa. Zuzen.= Zuzenduak. %= Portzentajeak.
*p<0.05, **p<0.01, ***p<0.001.
103
Zenbait aldagaien arteko korrelazioak
S1 S2 S3
A.K. A.K. A.K.
VO2 max. abs. -0.643*** -0.555*** -0.625*** -0.533*** -0.634*** -0.549***
VO2 max. erl. -0.609*** -0.567*** -0.590*** -0.537*** -0.596*** -0.545***
30 m leun 0.287*** 0.123 0.327** 0.108 0.281*** 0.099
30 m+10 kono 0.285*** 0.099 0.306*** 0.110 0.297*** 0.122
M.J. 0.076 0.067 0.121 0.093 -0.024 -0.012
M.A.J. 0.101 0.100 0.111 0.099 -0.055 -0.081
Jauz
iak
E.J. 0.099 0.067 0.078 0.067 -0.232 -0.115
4.14. Taula: Lehen hiru serieetako (S1, S2 eta S3) bihotz maiztasuna eta aldagai
fisiologikoen arteko korrelazio koefizienteak (R) futbolarien talde osoan. Emaitzak
adina kontrolatu (A.K.) zenean ere adierazi dira. M.J.= Makurtutako Jauzia. M.A.J.=
Mugimenduaren Aurkako Jauzia. E.J.= Erorketa Jauzia. *p<0.05, **p<0.01,
***p<0.001.
104
Zenbait aldagaien arteko korrelazioak
S4 S5 S6 S7
A.K. A.K. A.K. A.K.
Adina -0.467*** -0.046 -0.390*** 0.003 -0.280** -0.123 -0.404*** 0.108
Pisua -0.313*** -0.150* -0.320*** -0.190** -0.187* -0.099 -0.137 -0.056
Altuera -0.262*** -0.136* -0.298*** -0.196** -0.057 -0.019 -0.022 0.075
G.M.I. -0.231** -0.094 -0.213*** -0.105 -0.090 -0.81 -0.234 -0.171
G.G.M. 0.123 0.111 0.098 0.067 0.201 0.099 0.178 0.078
Gantz tolesturak:
Trizeps 0.186** 0.154* 0.135 -0.0104 0.113 0.099 0.043 0.020
S.E. -0.952 0.031 -0.047 0.017 0.018 0.079 -0.342 0.039
Abdom. 0.035 0.032 -0.024 -0.032 0.018 0.024 -0.003 -0.012
S.I. 0.035 0.012 -0.016 -0.045 0.033 0.013 0.007 -0.036
Izter 0.191** 0.172** 0.165* 0.145* 0.177* 0.161 0.033 0.002
Zango 0.242*** 0.119 0.203** 0.087 0.167 0.089 0.113 -0.025
Jarraitzen du
105
Aurreko taularen jarraipena
S4 S5 S6 S7
A.K. A.K. A.K. A.K
Perimetroak:
Besokoa -0.354*** -0.206** -0.349*** -0.228** -0.258** -0.187* -0.176 0.108.
Izterrekoa -0.288*** -0.167 -0.288*** -0.159* -0.149 -0.123 -0.067 0.067
Zangokoa -0.220** -0.108 -0.266*** -0.144* -0.134 -0.101 -0.137 -0.098
Beso. Zuz. -0.365*** -0.214** -0.358*** -0.233** -0.295** -0.220* -0.321 0.100
Izter. Zuz. -0.291*** -0.127 -0.258*** -0.155* -0.161 -0.098 -0.130 0.019
Zango. Zuz -0.247*** -0.121 -0.258*** -0.155* -0.111 -0.090 -0.012 0.076
Diametroak:
Ukondo -0.290*** -0.224** -0.308*** -0.251*** -0.288** -0.246** -0.277* -0.005
Eskumutur -0.186** -0.158** -0.192** -0.162* -0.213* -0.205* -0.198 -0.176
Belauneko -0.098 -0.086 -0.054 -0.043 0.0128 0.017 -0.057 -0.019
Orkatileko -0.115* -0.123 0.012 -0.094 -0.053 -0.087 0.070 0.087
Gorputzaren osagaiak (%):
Gantz 0.069 0.066 0.017 0.012 0.053 0.003 0.007 0.002
Hezur 0.223** 0.098 0.237** 0.133 0.098 -0.063 0.092 0.078
Muskulu -0.310*** -0.140* -0.276** -0.143 -0.199 0.091 0.034 0.012
Somatotipoa:
Endomo. 0.115 0.104 0.078 0.065 0.095 0.065 0.002 -0.036
Mesom. -0.149* -0.107 -0.094 -0.068 -0.181* -0.066 0.016 -0.139
Ektom. 0.141* 0.043 -0.112 0.032 -0.305* 0.054 -0.129 0.233
4.15. Taula: Azken lau serieetako (S4, S5, S6 eta S7) bihotz maiztasuna eta aldagai
antropometrikoen arteko korrelazio koefizienteak (R) futbolarien talde osoan. Emaitzak
adina kontrolatu (AK.) zenean ere adierazi dira. G.M.I.= Gorputz Masa Indizea.
G.G.M.= Gantzik Gabeko Masa. S.E.= Subeskapularra. Abdom.= abdominala, S.I.=
Supriliakoa. Zuz.= Zuzenduak. %= Portzentajeak. *p<0.05, **p<0.01, ***p<0.001.
106
Zenbait aldagaien arteko korrelazioak
S4 S5 S6 S7
A.K. A.K. A.K. A.K.
VO2 max. abs. -0.549*** -0.477*** -0.426*** -0.316** -0.305* -0.305 -0.131 0.050
VO2 max. erl. -0.516*** -0.477*** -0.471*** -0.407*** -0.296* -0.286* -0.160 0.014
30 m leun 0.263*** 0.066 0.244 0.201 0.145 0.041 -0.060 -0.138
30 m+10 kono 0.259*** 0.073 0.234 0.105 -0.005 -0.113 0.034 -0.067
M.J. -0.250 -0.119 -0.206 0.098 -0.015 -0.099 -0.233 -0.182
M.A.J. -0.280 -0.078 -0.242 -0.131 -0.145 -0.102 -0.123 -0.133
E.J. -0.276 0.156 -0.260 -0.160 -0.179 -0.124 -0.098 -0.143
4.16. Taula: Azken lau serieetako (S4, S5, S6 eta S7) bihotz maiztasuna eta aldagai
fisiologikoen arteko korrelazio koefizienteak (R) futbolarien talde osoan. Emaitzak
adina kontrolatu (A.K.) zenean ere adierazi dira. VO2 max. abs.= oxigeno kontsumo
maximo absolutua (l·min-1). VO2 max. erl.= oxigeno kontsumo maximo erlatiboa
(ml·kg-1·min-1). Jauziak: M.J.= Makurtutako Jauzia. M.A.J.= Mugimenduaren Aurkako
Jauzia. E.J.= Erorketa Jauzia. *p<0.05, **p<0.01, ***p<0.001.
107
4.2.2.1.3. ERRESISTENTZIAREN EZTABAIDA
Futbolean, nahiz eta jokaldirik garrantzitsuenak edo erabakigarrienak azkarrak izan;
hau da, metabolismo anaerobikoa dutenak, partida baten zatirik handiena, %90 alegia,
metabolismo aerobikoz egiten da (Tumilty, 1993; Shephard, 1999). Eliteko futbol
partidetan jokalariek 8-12 km egiten dituzte (Bansbo eta Lindquist, 1992; Reilly eta
lank., 2000). Gaur egun eliteko jokalariek denboraren %25 oinez egiten dute, %37
jogging egiten, %20 abiadura submaximoan, %11 sprintatzen eta %7 atzerantz
(Shepard, 1999).
Kirolarien gaitasun aerobikoa oxigeno kontsumoaren bitartez neurtzen da kirol
fisiologian. Modu zuzen batean egin daiteke, hau da, arnasketan hartzen den oxigenoa
gasometria zuzenaren bitartez neurtuz. Baina, ekipamendu konplexu eta garestia
beharrezkoa da, eta toki guztietan horrelako ekipamendurik ez dagoenez laborategi
askotan, eta, eguneroko praktikan, oxigeno kontsumoa neurtzeko metodo ez-zuzena
erabiltzen da, Astrand-en testa hain zuzen ere (Astrand eta Rodhal, 1986). Ikerlan hau
burutzeko oxigeno kontsumo ez-zuzena kalkulatu zen Astrand-en testa erabiliz. Test
honen mugak kontutan hartuta, adibidez %5-15ko akatsa sor dezakeela (Astrand eta
Rodhal, 1986), oraindik ere erabiltzen den testa da, bai ikerkuntzan baita kirol
medikuntzako zerbitzuetan ere. Azkeneko urteetako ikerketa batzuetan test honen
baliotasuna baieztatu dute (Macsween, 2001; Kang eta lank., 2001; Stevens eta Sykes,
1996).
Haurretan oxigeno kontsumo absolutua, hau da l·min-1-koa, adinarekin handituz doa
16-21 adineko artean maximora ailegatuz (Malina eta Bouchard, 1991; Wilmore eta
Costill, 1998, 412 horr.). Gure ikerlaneko 14 eta 15 urteko jokalarien oxigeno kontsumo
maximo absolutua beste taldeko jokalariena baino baxuagoa izan zen, beraz, adinarekin
batera hazten den parametroa dela esan genezake. Hau, Suitzako selekzio nazionalean
egindako luzetarako ikerketa (4 urte) lanarekin bat dator. Bertan, 15-17 urte tartean
eman ziren aldaketarik garrantzitsuenak indarrean, abiaduran eta erresistentziako
proban; eta, 17-23 urte tartean ez zen irabazirik aurkitu (Tschopp eta lank., 2003).
Ikerlan honetan bermatu egin da oxigeno kontsumoaren hazkuntza pisuarekin, edo
tamainarekin, erlazio handiagoa daukala adinarekin baino; hau beste ikerlan batzuetan
108
ere esan dute (Armstrong eta lank., 1991; Janz eta Mahoney, 1997; Kemper eta
Verchuur, 1981; Mota eta lank., 2002; Ruterfranz eta lank., 1982). Gainera, gorputzaren
masaren barnean gantzik gabeko masak garrantzirik handiena eduki dezakeela ikusi zen
futbolari talde honetan, beste lan batzuetan bezala (Janz eta lank., 1998; Malina eta
Bouchard, 1991). Berriz, gantz kopuruak oxigeno kontsumoan duen eragin negatiboa
erakutsi zen, beste idazle batzuek ere frogatu dutena (Armstrong eta Welsman, 2001;
Armstrong eta lank., 1999; Minck eta lank., 2000; Mota eta lank., 2002).
Izan ere, idazle batzuek, pisua eta gantza kontrolatzen denean, adinak eta heltzeak
eragina baduela ere aipatu dute (Armstrong eta Welsmann, 2001; Beunen eta lank.,
2002; Ekelund eta lank., 2001; Malina eta lank., 1997)
Oxigeno kontsumoa kirolariaren gorputz masa edo pisuaren menpekoa denez,
tradizionalki pisuarekin zatitu da, gorputz masa ezberdina duten pertsonak konpara ahal
izateko (Armstrong eta lank., 1995). Horregatik, emaitzak ml·min-1·kg-1-tan ematen dira
(oxigeno kontsumo erlatiboa); oraindik ere hori erabiltzen da kasu gehienetan (Bangsbo
eta Lindquist, 1992; Heil, 1997; Reilly eta lank., 2000), eta, idazle batzuek horrela
egitea gomendatzen dute (Shepard, 1999).
Baina, azkeneko urteetan gai honi buruzko eztabaida handia sortu egin da. Idazle
batzuen iritziz pisua erabiltzea, hau da, ml·kg-1·min-1 moduan adieraztea ez da egokia.
Idazle horiek proposatzen dute 0.67-ko potentzia (ml·m-2·min-1edo ml·kg-0.67·min-1)
erabiltzea gorputzaren azalera erabiltzen denean; eta 0.75 (ml·kg-0.75·min), gorputzaren
masa erabiltzean (Armstrong eta lank., 1995; Helgerud eta lank., 2001; Rogers eta lank.,
1995). Horrela, adinarekin batera ematen diren oxigeno kontsumoaren aldaketak hobeto
deskribatzen direla diote (Rogers eta lank., 1995). Eliteko futbolarien talde batetan ere
oxigeno kontsumo maximoa pisuarekin erlazionatzeko -0.75 berretzailea erabiltzea
egokiena dela esan dute (Wisloff eta lank., 1998).
Ikerlan honetan ere, oxigeno kontsumo maximoaren eta pisuaren logaritmoen
grafikoak egin ziren; eta, erregresio linealen ekuazioak kalkulatu, aldagai bien arteko
erlazioa hobeen doitzen zuen berretzailea kalkulatzeko. Futbolarien talde osoa hartu
egin zenean berretzailea 1.06 izan zen, beraz tradizionalki erabili den pisuagatik
109
biderketa ondo doituko litzateke. Berriz, talde bakoitzaren barnean kalkulu berbera
egitean: 14 urteko futbolari taldean berretzailea 0.66, 15 urtekoena 0.93, 16 urtekoena
0.88, 17 urtekoena 0.67 eta nagusien taldearena 1.28 izan ziren. Beraz, nahiko emaitza
hetereogeneoak adin taldeak kontutan hartu zirenean. Taldeen artean ezberdintasun
hauek beste lan batetan ere azaltzen dira (Rogers eta lank., 1995). Edozelan ere, Rogers
eta lank.-ek dioten bezala (1995), nahiz eta eztabaida handia egon eta berretzaile “berri”
hauek egokiak diruditen arren, oraindik ez dago adostasunik eta momentuz gorputz
masa-ren biderketa (ml·kg-1·min-1) erabiltzea egokiena da, horrela egiten da ikerketa
gehienetan eta horrelaxe erabili da lan honetan.
Idazle batzuen iritziz oxigeno kontsumoa pisuarekin erlatibizatzen denean
adinarekin ez da aldatzen (Wilmore eta Costill, 1998); baina, hau populazio orokorra
hartzean gertatzen da. Berriz, futbolari talde honetan adinarekin batera oxigeno
kontsumo maximo erlatiboa (ml·kg-1·min-1) handitzen doala ikusi zen, 16 urteko jokalari
taldean izan ezik. Estatistikoki adierazgarria 18+ taldekideak eta 14 eta 16 urtekoen
artean bakarrik izan arren, ikus daiteke urteetan zehar VO2 max. erlatiboa handitzen
doala (53.1 ml·kg-1·min-1-tik 63.1 ml·kg-1·min-1-ra). Gainera, oraindik esanguratsuagoak
izan ziren ezberdintasunak ml·kg-0.67·min-1 eta ml·kg-0.75·min-1 unitateak erabili
zirenean.
Beraz, aurretik azaldu denez, gorputzaren masa, eta batez ere, gantzik gabekoa
kontrolatzen denean, futbolari talde honetan adinak, eta ziur asko garrantzitsuago,
entrenamenduen eraginak, oxigeno kontsumo erlatiboa handitzen du; beste ikerlan
batzuetan ikusi den bezala (Armstrong eta Welsmann, 2001; Beunen eta lank., 2002;
Ekelund eta lank., 2001; Malina eta lank., 1997). Futbolariek, egindako iraupeneko
probetako emaitzek aipatutakoa bermatzen dute, futbolari gazteenek proportzio altuago
batean arinago uzten baitzioten korrika egiteari jokalari nagusiagoek baino.
Senior taldean aurkitu ziren oxigeno kontsumo erlatiboaren balioa, hots, 63.18 ±
9.57ml·min-1·kg-1 populazio orokorrarena baino altuagoa da (Rogers eta lank., 1995;
Wilmore eta Costill, 1998). Beste ikerlan batzuetan ikusi diren futbolarien antzekoa da;
baina, oro har, profesionalena baino baxuagoa. Atezainen VO2 max-a izan ezik oxigeno
kontsumo maximo erlatiboaren mailak 56-70ml·min-1·kg-1 artean egoten dira (Appor,
110
1988; Faina eta lank., 1988; Nowacki eta lank., 1988; Chatard, 1991; Puga, 1993; Reilly
eta Bangsbo, 1999).
Halaber, alde adierazgarria ikusi zen Norbegiako liga profesionalean geratu zen
lehen taldea eta azkeneko geratu zen taldearen artean (67.6ml·min-1·kg-1 vs 59.9ml·min-
1·kg-1 (Wisloff eta lank., 1998) eta Hungariako lehen eta laugarren taldeen artean
(Appor, 1988). Danimarkako ikerketa batean ez zuten ezberdintasunik aurkitu titular
ziren eta ez ziren taldekideen artean, azalpenetan denek batera entrenamendu berdina
egiten zutelako izan zitekeela adierazten zuten (Bangsbo 1994a); ordea, hiru talde
ingelesen jokalari titularrak eta erreserbakoen artean ezberdintasun ugari ikusi ziren,
horien artean erresistentzia aerobikoa (Dunbar eta Treasure, 2003).
Egokitzat 60ml·min-1·kg-1 (Tumilty, 1993) eta 65ml·min-1·kg-1 (Shephard, 1999)
neurriak eman dira. Hortaz, ikerlan honetako jokalari senior erresistentzia egokia dela
esan dezakegu. Hau garrantzitsua da, oxigeno kontsumo maximoa eta partidetan
egindako distantziaren artean korrelazio adierazgarria aurkitu baita (Helgerud eta lank.,
2001). Gainera, gaitasun aerobikoa bereziki entrenamenduetan landu egiten denean
errendimendua hobetzen da: partidaren intentsitatea, egindako distantzia, sprint-en
kopurua eta baloiarekin jokaldien kopurua handitzen dira (Helgerud eta lank., 2001).
Beraz, futbolean erresistentzia neurtzea, eta batez ere, entrenamenduetan lantzea,
ezinbesteko ezaugarria da.
Futbolari gazteagoen oxigeno kontsumoei buruzko ikerlan gutxiago dago. Horretaz
gain, zaila izan daitezke emaitzen konparaketak egitea. Neurriak hartzeko metodo
ezberdinak, adin ezberdinetan egindako taldeak, eta heltze mailak, eduki dezakeen
eraginetatik ezberdintasun handiak ager baitaitezke. Nolanahi ere, literaturan dauden
beste futbolari gazteen VO2 max.-en adibide batzuk aipatzeko: 14 urteko jokalarien
balioak 54.81 ± 0.72 ml·min-1·kg-1 eta 62.0 ± 2.0 ml·min-1·kg-1 artean daude (González
Aramendi eta Ainz, 1998; Jones eta Helms, 1993, hurrenez hurren) ikerlan honetakoa
berriz 53.18 ± 9.37 ml·min-1·kg-1 izan zen.
15 urteko jokalarien oxigeno kontsumo maximoak 53.37 ± 0.83 ml·min-1·kg-1
(González Aramendi eta Ainz, 1998) eta 59.0 ± 3.2ml·min-1·kg-1 (Leatt eta lank., 1987)
111
artean deskribatu dira; ikerlan honetako 15 urteko adin taldeko futbolariena tarte
horretan egon zen 57.44 ± 11.31ml·min-1·kg-1.
Bestalde, ikerlan honetako 16 urteko jokalarien batez besteko VO2 max.-a 53.82 ±
11.68 ml·min-1·kg-1 izan zen; beste egile batzuek neurri altuagoak aurkitu dituzte adin
honetan, 55.39 ± 0.69 ml·min-1·kg-1 eta 61.4 ± 4.0 ml·min-1·kg-1 artean, alegia (González
Aramendi eta Ainz, 1998; Janckovic eta lank., 1993; Jones eta Helms, 1993; Tumilty,
1993) .
Ikerlan honetako 17 urteko taldekideena 60.44 ± 8.83 ml·min-1·kg-1 izan zen, eta
Leatt eta lank.-ek (1987) adin berdineko jokalarien VO2 max.-a 57.7 ml·min-1·kg-1-koa
aurkitu zuten, eta, eliteko junior talde batena 58.1 ml·min-1·kg-1 izan zen (Helgerud eta
lank., 2001).
Beraz, gure futbolari gazteen VO2 max.-a argitaratutako beste balioen antzekoak,
gainetik, eta batez ere, azpitik daude. Ezberdintasun hauek, neurtzeko metodo eta
teknika ezberdinak erabiltzeaz gain, denboraldian zehar zein momentutan hartuta
dauden arabera ezberdina izan daitezke. Gainera, ikerlan guztietako futbolarien maila ez
da berdina izaten. Ikerlan askotako emaitzak elite edo nazioetako selekzioetako
jokalariena izaten dira, eta hortaz, kalitatearen aldetik alde handiak egon daitezke; ez
bakarrik futbolarien kalitatean, baizik eta entrenamendu eta partidetan ere.
Erresistentziako proban, adin taldeen artean, ezberdintasunik nabariena futbolariek
egindako distantzia izan zen, futbolari gazteenek serie (beraz kilometro) gutxiago egin
baitzituzten. Gainera, abiadura berberetan, bihotz maiztasun altuagoa izan zuten 14 eta
15 urtekoek beste hiru taldeek baino. Bestalde, 17 eta 18+ taldekideen taupadak berdin
antzekoak ziren. Haurretan gorputza eta bihotza txikiagoa da, eta baita bolumen
sistolikoa ere hau konpentsatzeko taupada gehiago sortzen dituzte. Urtean bihotz
maiztasun maximoa 0.5-1 gutxitzen da (Wilmore eta Costill, 1998).
Abiadura altuetan, hots, bosgarren serietik aurrera, ez zen adin arteko
ezberdintasunik ageri. Baliteke gazteen artean, abiadura horietan korrika egiten
jarraitzen dutenak, hobeen prestaturik daudenak izatea; bai genetikoki, bai
entrenamenduen aldetik ere. Azkeneko bi hauen artean zein duen garrantzirik handiena
112
ezin daiteke ikerlan honetatik atera talde kontrol sedentario bat beharrezkoa izango
litzateke eta.
Aipagarria da adin bakoitzean korrika egiten jarraitzeko faktore oso garrantzitsua,
oxigeno kontsumoaz gain noski, gantz kopurua izatea. Korrika egiteari uzten zioten eta
ez ziotenen artean ezberdintasun nabariak eta adierazgarriak ikusi baitziren. Jarraitzen
ez zutenen gantz kopurua altuagoa zen. Gantz kopuruaren eragin negatiboa iraupeneko
probetan, eta oxigeno kontsumoan, beste idazle batzuek ere frogatu dute (Armstrong eta
Welsman, 2001; Armstrong eta lank., 1999; Minck eta lank., 2000; Mota eta lank.,
2002).
Era berean, korrika egiten jarraitzen zutenak, talde nagusian izan ezik, azkarragoak
ziren 30 m leun eta 30 m konoetako probetan, eta, hobeagoak ziren jauzietan. Hemen
azalpen batzuk dira posible; alde batetik, izan daiteke gantzaren eraginagatik, hau da,
korrika egiten jarraitzen dutenak gantz gutxiago izaten dute, eta hortaz, abiadura eta
jauzietan hobeagoak izatea. Bestetik, izan daiteke adin horietan espezializazio zehatzik
ez ematea, eta erresistentzian hobeena dena, hobea izatea abiaduran eta potentzian ere
bai. Eta berriz ere esango dugu, hobeena izan daitekeela futbolari bat genetikoki
hobeena delako, edo entrenamenduen eragina hobeago jasotzen duelako, edo
entrenamenduak hobeto egiten dituelako. Hau ere gantzarekin erlazionaturik dago zeren
eta ondo entrenatuta dagoen futbolari bat ezin dezake gantz kantitate altua izan
elikaduraren aldetik oso gaizki ez badabil.
Beraz erresistentzia laburtuz,
1. Futbolari talde honetan VO2 max. absolutua adinarekin batera hazten da, baina
hau jokalarien tamainak duen eraginaren ondorioa da, batez ere gantzik gabeko
masarena.
2. VO2 max. erlatiboa ere adinarekin hazten da, baina ezin daiteke esan adinaren
edo entrenamenduen eragina den.
113
3. Oxigeno kontsumo maximo absolutua eta pisuaren arteko erregresio
ekuazioetan ateratzen diren berretzaileak ezberdinak dira talde bakoitzean eta talde
osoan. Talde osoa kontutan hartzean berretzailea 1 ingurukoa da. Beraz, pisuarekiko
erlatibizatzea egokia dela deritzogu.
4. Gantzak eragin negatiboa du erresistentziako proba bi hauetan.
5. Taupaden eta oxigeno kontsumo maximoa korrelazionaturik daude lehenengo
bost serietan, aldiz azkeneko serie azkarrenekin ez.
6. Serietan jarraitzen zuten eta ez zutenen arteko ezberdintasunik
adierazgarrienak oxigeno kontsumo maximoa eta gantz portzentajea izan ziren.
114
4.2.2.2. LASTERKETA LABURRAK
Futbolariek, abiadura neurtzeko, bi proba burutu zituzten: 30 m leuneko proba eta 30 m
baina 10 konoekin. Bigarren lasterketa honetan 30 metrotan konoak hiru metrotik hiru
metrora jarrita zeuden (guztira 10 kono), futbolariek konoak sigi-sagan inguratu behar
zituzten, horrela abiaduraz gain koordinazioa eta arintasuna/bizkortasuna (agility)
neurtu zitzaien.
Aurretik azaldu denez, ikerlan hau egiteko neurketa antropometrikoak eta
fisiologikoak hiru denboralditan, jarraituean, egin ziren. Lehenengo denboraldian
(1999-2000) abiadurako probetako denborak eskuzko kronometroz neurtu ziren,
gainontzeko bietan berriz zelula fotoelektrikoz. Lehenengo denboraldiko emaitza horiek
eduki ditzaketen akatsez gain, denbora elektronikoekin nahastea desegokia
deritzogunez, denboraldi horietako emaitzak saihestu egin dira. Beraz, hemen agertzen
diren emaitzak bigarren eta hirugarren denboraldikoak dira, 2000-2001 eta 2001-2002
denboraldikoak alegia.
4.2.2.2.1. LASTERKETA LABURREN EMAITZAK
30 m leun eta 30 m 10 konoetako (30 m+10 kono) probetako emaitzak 4.17 Grafikoan
eta 4.17 Taulan adierazita datoz. Lehen gauza nabaria da proba bi horien emaitza
ezberdinak direla. 30 m leuneko proban 14 urteko jokalariak izan ziren beste guztiak
baino geldoagoak. 15 urtekoak, 17 eta 18+ taldeko futbolariak baino geldoagoak. Eta
azkenik, 16 urteko futbolariak 18+ taldekoak baino astiroago joan ziren. Beraz, badirudi
abiadura handiago lortzen dela 16 urte bete arte; eta hortik aurrera, 17 eta 18+ urteko
jokalarien artean ez dagoela ezberdintasun adierazgarririk.
Aldiz, konoetako proban ezberdintasun adierazgarriak 18+ urteko futbolariek
erakutsi zuten, talde hauetako jokalariak beste guztiak baino azkarragoak izan ziren.
115
Bestalde, talde bakoitzean konoetako eta 30 m leuneko probak konparatzeko, hau
da, konoetan galtzen zuten denbora kalkulatzeko, konoetako probari 30 m leunekoa
kendu egin zitzaion. Emaitzak 4.17. Taulan agertzen dira. Taldeen artean ez zen
ezberdintasun adierazgarririk egon, baina nabaria izan daiteke 14 urteko eta 18+ urteko
jokalariek izan zutela galerarik baxuena.
Lasterketa laburretako emaitzak
Adin
Taldea 30 m leun (s) 30 m+10kono (s) Galera (s)
B.b. d.s. (±) B.b. d.s. (±) B.b. d.s. (±)
14 3.983a 0.263 4.987 0.480 1.003 0.229
15 3.777b 0.157 4.854 0.531 1.126 0.236
16 3.675c 0.172 4.776 0.735 1.111 0.352
17 3.567 0.215 4.730 0.743 1.118 0.294
18+ 3.453 0.210 4.459e 0.534 0.996 0.226
Guztira 3.675 0.272 4.742 0.318 1.063 0.270
4.17. Taula: Futbolarien adin talde bakoitzeko 30 m leun eta 30m+10 konoetako
lasterketetan neurtutako emaitzak. Denboren galera ere aipatzen da (30 m+10kono – 30
m leun). Azaltzen diren balioak batez bestekoak (B.b.) eta desbiderapen estandarrak
(d.s.) dira. a14 vs gainontzeko taldeak, p<0.001 b15 vs 17 eta 18+ urte, p<0.01 c16 vs 18+ urte, p<0.01 e18+ vs beste taldeak, p<0.01
116
Lasterketa laburretako emaitzak
4.17. Grafikoa: Futbolarien adin talde bakoitzeko 30 m leun lasterketetan neurtutako
emaitzak. Azaltzen diren balioak batez bestekoak eta desbiderapen estandarrak dira. a14 vs gainontzeko taldeak, p<0.001 b15 vs 17 eta 18+ urte, p<0.01 c16 vs 18+ urte, p<0.01 e18+ vs beste taldeak, p<0.01.
ABIADURA PROBAK ETA BESTE ALDAGAIAK
Lasterketa labur bi hauek eta beste aldagai guztien arteko erlazioak ere aztertu ziren.
Horretarako, korrelazioak egin ziren eta Pearson-en korrelazio koefizientea kalkulatu
(R). Kalkulu estatistiko hauek egiteko futbolarien talde osoa hartu egin zen. Gero,
adinak eta beste aldagai batzuek eduki zezaketen eragina kontrolatzeko, korrelazio
partzialak erabili ziren aldagai horiek banan-banan eta denak batera kontrolatuz.
30 m leun eta 30 m+10 konoetako probek korrelazio altua zuten (R= 0.671,
p<0.001). Horrela, konoetako probaren denboren aldakuntzaren %45ak 30 m leunetan
egindako denborak azaltzen zuen.
3,4533,5673,672c3,773b
3,983a
4,459e
4,734,7764,8544,987
3
3,5
4
4,5
5
5,5
14 15 16 17 18+
Adin taldeak (urteak)
Denb
ora
(s)
30m leun
30m+10 kono
117
Ondoko atalean lasterketa labur bakoitza eta beste aldagaien arteko erlazioa
aztertuko da (4.18 eta 4.19 Taulak).
30 m leun
30 m leuneko probaren denbora eta adina, izterreko perimetroa, muskulu pisua,
muskulu portzentaia eta gantzik gabeko masaren (G.G.M.) arteko R-a altua eta
negatiboa izan zen, hots, -0.507 eta -0.548 artean zegoen, p<0.001. Korrelaziorik
altuena izterreko perimetro zuzenduarekin agertu zen (R = -0.559, p<0.001).
30 m leuneko proba honek korrelazio negatibo baxuagoa, baina estatistikoki
adierazgarria, izan zuen pisuarekin, altuerarekin, G.M.I.rekin, perimetro guztiekin
(osoak eta zuzenduak) eta bi diametroekin (ukondokoa eta eskumuturrekoa) (R= -0.346
eta -0.459 artean, p<0.01).
Berriz, hainbat aldagairekin korrelazio positiboa izan zuen proba honek. Hau da,
aldagai horren neurria handiagoa zenean 30 m leuneko proba geldoagoa zen. Esate
baterako, proba hau eta gantzaren, hezur portzentajeren eta ektomorfiaren R-ak 0.211-
tik 0.372-ra izan ziren (p<0.01), positiboak. Aipagarria da, gantzen tolesturen artean,
korrelazioa, bakarrik, gorputz-adarretako gantzarekin egon zela; besteak beste, trizeps,
zangoko eta izterreko tolesturekin (R= 0.256, R= 0.211 eta R= 0.380, hurrenez hurren,
p<0.05).
Korrelazio hauetan guztietan, adinaren eragina argitzeko, korrelazio partzialak egin
ziren. Adina kontrolatzean, test honek pisuarekin, altuerarekin, G.M.I.rekin, eta
perimetroekin korrelazio txikiagoak izan zituen; baina, oraindik ere, estatistikoki
adierazgarriak. Gauza bera gertatzen zen, negatiboki korrelazionaturik zeuden, hezur
pisuarekin eta ektomorfiarekin.
Beraz, badirudi abiadurak eta gorputzaren tamainak, eta batez ere izterreko
muskuluarenak, erlazioa dutela. Eta, erlazio honetan adinak eragina badu ere, ez du
erlazio hori guztiz azaltzen.
118
Abiadura eta beste parametro fisiologikoen artean ere, korrelazio hauek aurkitu
ziren; adibidez, oxigeno kontsumo maximoarekin erlazionatzean. VO2 max.
Absolutuarekin R= R= -0.501 eta erlatiboarekin R= -0.396 izan ziren, p<0.001. Adina
kontrolatu zenean R biak txikitu ziren: R= -0.269 eta R= -0.228 izan ziren (p<0.05),
hurrenez hurren. Baita ere, izterreko perimetro zuzendua kontrolatu zenean korrelazioak
txikitu ziren; hots, R-ren balioak -0.204 eta -0.264 bihurtu ziren. Berriz, adina eta
izterreko perimetro zuzendua batera kontrolatu zirenean, ez zen korrelaziorik aurkitu
aldagai fisiologiko horien artean. Beraz badirudi, abiadura hobetzen den heinean
erresistentzi hobetzen dela. Baina hau, adinaren, edo muskuluaren tamainaren,
menpekoa den ezin dugu jakin.
Kontuan hartu behar da, abiadurako probetan korrelazio negatiboa izateak,
lasterketa horretan segundo gutxiago erabiltzea esan nahi duela; beraz, azkarrago joatea.
Beste modu batera esanda, hobekuntza adierazten du.
Abiadura eta jauzien artean ere korrelazio negatiboak aurkitu ziren (jauzi altuenak
azkarrago zihoazen). M.J., M.A.J. eta E.J.-en R-en balioak honako hauek izan ziren:
-0.440, -0.484 eta -0.434 (p<0.001), hurrenez hurren. Adina kontrolpean jarri zenean
korrelazio koefizienteak gutxitu ziren (R): -0.342ra, -0.408ra eta -0.311ra (p<0.01),
hurrenez hurren. Baina, izterreko perimetro zuzendua kontrolatu zenean, abiadura eta
jauzien arteko korrelazioa, adinaren kasuan baino gehiago gutxitu ziren (4.18. Taula).
Aldiz, adina eta izterreko perimetro zuzendua kontrolatzean, eta, izterreko perimetroa,
bakarrik, kontrolatu zenean, irten ziren balioak, antzekoa izan ziren: M.J.-ren R-a -0.228
(p=0.038), M.A.J. rena -0.315 (p=0.003) eta E.J.-rena -0.239 (p=0.025). Beraz, abiadura
eta jauzien artean dagoen erlazioan adinak eragina badu ere, muskuluen tamainak eragin
handiagoa du.
119
30 m+ 10 kono
Proba honek aurrekoarekin ezberdintasunak azaldu zituen. Aldagai guztiekin egon
ziren korrelazioak baxuagoak izan ziren. Proba hau eta altueraren, izterreko eta zangoko
diametroen, diametro zuzenduen, muskulu pisuaren, muskulu portzentajearen eta
gantzik gabeko masaren arteko korrelazioa -0.334 eta -0.356 artean zegoen (p<0.001).
Adinaren korrelazioa berriz, -0.475 (p<0.001) izan zen.
Bestalde, oxigeno kontsumo absolutu eta erlatiboa, eta baita hiru jauzi motekin ere,
modu baxu batean erlazionaturik zegoen 30 m+10 konoetako proba hau; hots, R=
-0.212 eta -0.336 artean zegoen (p<0.01).
Aldagai antropometriko eta fisiologiko hauek eta bizkortasun probaren erlazioa
adinaren menpekoa zen. Adina kontrolatu zenean korrelazioak desagertu baitziren.
Berriro ere, proba hau gantzarekin positiboki erlazionaturik zegoen (hau da gantza
gutxiago zutenek azkarrago burutu zuten proba hau); adina edozein izanda ere.
120
Zenbait aldagaien arteko korrelazioak
30 m leun (s) 30 m+10 kono (s)
Adina kontr. Adina kontr.
Adina -0.544*** -0.089 -0.475*** -0.034
Pisua -0.474*** -0.345*** -0.121** -0.010
Altuera -0.330** -0.256*** -0.221* -0.132
G.M.I. -0.346*** -0.269*** 0.092 -0.077
G.G.M. -0.510*** -0.321*** -0.227 -0.103
Trizeps 0.256*** 0.263 0.309** 0.306**
S.E. 0.165*** 0.107 0.064 0.228*
Abdominala 0.188 0.001 0.119 0.152
S.I. -0.039 0.009 0.149 0.133
Izterrekoa 0.211* 0.244* 0.302** 0.336*** Gan
tz T
oles
tura
k
Zangokoa 0.380** 0.315** 0.357*** 0.293**
Jarraitzen du
121
Aurreko taularen jarraipena
30 m leun (s) 30 m+10 kono (s)
Adina kontr. Adina kontr.
Besoko -0.401*** -0.392*** -0.204* -0.227
Izterreko -0.534*** -0.334** -0.208* -0.004
Zangoko -0.280*** -0.285*** -0.174* -0.013
Besoko Zuz. -0.454*** -0.279** -0.245* -0.061
Izter. Zuzen. -0.559*** -0.401*** -0.250* -0.047
Peri
met
roak
Zango. Zuzen. -0.373*** -0.243** -0.194* -0.051
Ukondo -0.198 -0060 -0.180* -0.089
Eskumutur -0.188 -0.110 -0.166* -0.125
Belauneko -0.114 -0.043 -0.133 -0.009
Dia
met
roak
Orkatileko -0.116 -0.026 -0.127 -0.097
Gantz 0.063 0.042 0.197* 0.234*
Hezur 0.372*** 0.205* 0.113 -0.086 %
Muskulu -0.517*** -0.379*** -0.351*** -0.138
Endomorfia 0.212* 0.209* 0.267** 0.287**
Mesomorfia -0.134 -0.114 -0.336 -0.052
Ektomorfia 0.181* 0.136 -0.284* -0.121
4.18. Taula: 30 m leun eta 30 m+10 konoetako proben eta aldagai antropometrikoen
arteko korrelazio koefizienteak (R) futbolarien talde osoan. Emaitzak adina kontrolatu
(Adina kontr.) zenean ere adierazi dira. G.M.I.= Gorputz Masa Indizea. G.G.M.=
Gantzik Gabeko Masa. S.E.= Subeskapularra. S.I.= Suprailiakoa. Zuzen.= Zuzenduak.
%= Portzentaia. *p<0.05, **p<0.01, ***p<0.001.
122
Zenbait aldagaien arteko korrelazioak
30 m leun (s) 30 m+10 kono (s)
Adina kontr. Adina kontr.
VO2 max. abs. -0.501*** -0.269* -0.336** -0.110
VO2 max. erl. -0.396*** -0.228* -0.284* -0.119
M.J. -0.440*** -0.342** -0.269* -0.164
M.A.J. -0.484*** -0.408*** -0.212* -0.118
Jauz
iak
E.J. -0.434*** -0.311** -0.228* -0.111
4.19. Taula: 30 m leun eta 30 m+10 konoetako proben eta aldagai fisiologikoen arteko
korrelazio koefizienteak (R) futbolarien talde osoan. Emaitzak adina kontrolatu (Adina
kontr.) zenean ere adierazi dira. VO2 max. abs.= oxigeno kontsumo maximo absolutua,
VO2 max. erl. = oxigeno kontsumo maximo erlatiboa. M.J.= Makurtutako Jauzia.
M.A.J.= Mugimenduaren Aurkako Jauzia. E.J.= Erorketa Jauzia. *p<0.05, **p<0.01,
***p<0.001.
123
4.2.2.2.2. LASTERKETA LABURREN EZTABAIDA
Partida baten zatirik nagusienean intentsitate baxuko ariketa egiten da. Intentsitate
baxuko eta intentsitate altuko ariketen arteko proportzioa egindako distantziaren
arabera, gutxi gora behera, bikoitza da (2.2:1) (Reilly eta Thomas, 1976). Partidaren
denbora kontuan hartzen denean, berriz, proportzioa askoz ere handiagoa da, 7:1 artekoa
(Mayhew eta Wenger, 1985). Lehen mailako Ingalaterrako futbol partidetan batez-
bestez 15 m-tako sprintak egiten dituzte, eta 90 segundoz behin (Reilly eta Thomas,
1976). Halere, denbora oso laburrean jokatzen den arren, partiden emaitza garrantzitsu
asko mugimendu arin eta laburrekin erabakitzen dira; eta beraz, ezinbestekoa da
futbolarien abiadura ezagutzea, eta batez ere, lantzea.
Ikerlan honetan abiadura hutsa, eta, abiadura eta arintasuna, neurtzen zuten proba
bien arteko korrelazioa altua izan zen (R= 0.671, p<0.001). Beste ikasketa batean
korrelazio baxuagoa aurkitu zen (R= 0.344), baina, bizkortasuna neurtzeko testa
ezberdina zen, T-test-a alegia. Test honetan kurba zabalagoak eman behar dituzte
futbolariek (Little eta Williams, 2003).
Ikasketa ugaritan gazteen abiadura, indarra eta beste mugitzeko gaitasunak
deskribatzen dituzten ezaugarriak, eta, hazkundea erlazionatu dituzte. Katzmarzyk eta
lank.-ek 1997.ean aipatzen zutenez, adin honetako aldaketa fisiko eta fisiologikoak ez
dira zailtasun bakarra gai honen inguruan; ikerlan ezberdinak aztertzen direnean,
metodo estatistiko ezberdinak erabiltzeak ere, aldaketa handiak ekar baititzake. Horrela,
pubertaroaren aurretik, hezur adinak gaitasun fisikoarekin erlaziorik ez duela, ikusi
zuten Rajic eta lank.-ek (1979). Baina, beste ikerlan gehienetan hezur-adina zela eragin
handien zuen aldagaia ikusi da. Hau, esate baterako pubertaro aurretik aurkitu da, 7-12
urteko 750 haurren artean egindako ikerlanean. Bertan, indarra (eskuetakoa eta
bizkarrekoa) batez ere gorputz masaren menpekoa zela ikusi zen. Mugitzeko gaitasuna
berriz (“motor fitness”): 35 yardetako sprinta, luzera jauzia, eta baloi jaurtiketa, gehien
bat adin eskeletikoaren menpekoa zen. Ondorioz, indarra eta koordinazioa behar diren
ariketak egiteko heltze biologikoa ezinbestekoa da. Eta heltze neuromuskularra, eta
honen ondorioz koordinazioa, heltze eskeletikoarekin batera datorrela zioten
Katzmarzyk eta lankideek (1997).
124
Pubertatean eta pubertaroaren ondoren, berriz, argiago ikusten da hezur-adinak,
adin kronologikoak baino eragin handiagoa duela (adin kronologikoaren eragina
ukatzen ez duen arren). Batez ere 14 eta 15 urteen artean abiaduran eta indarrean
(Capela eta lank., 2003a; Fragoso eta lank., 2003). Baina, beso eta bizkarreko indarrean,
altuera eta pisua dira garrantzitsuenak (Beunen eta lank., 1981).
Eskuetako eta izterretako indar isokinetikoaren eta jauzien emaitzak testosterona
mailekin batera garatzen dira, adinarekin zerikusirik ez duelarik, eliteko eta ez-eliteko
11 urteko futbolarietan (Hansen eta lank., 1999).
Edozelan ere, ikerlan honetako emaitzak ere aurreko hipotesi hauekin bat datoz. 14
urteko jokalariak beste guztiak baino geldoagoak ziren. Izan ere, 15 urtekoak, 17 eta
18+ urtekoak baino; eta 16 adin taldekoak, 18+ baino geldoagoak ziren. Beraz,
adinarekin batera abiadura hazten da 16 urte egin arte, horrez geroztik ez dago aldaketa
esanguratsurik. Antzeko emaitzak ere ikusi ziren Zelanda Berriko futboleko
selekzioetan (Dowson eta lank., 2002).
Adinaren eragina edo hazkunde fisikoarena zen bereiztu nahian korrelazioak egin
ziren, eta hauen ondoren, korrelazio partzialak aldagaiak kontrolatuz. Emaitzetan
abiadura eta zenbait parametro antropometriko erlazionaturik zeuden; adibidez, altuera,
pisua, G.M.I.-a eta batez ere muskulua. Konkretuki garrantzitsuena izterreko diametro
zuzendua izan zen. Antzeko emaitza beste ikerlan batzuetan ikusi da (Fragoso eta lank.,
2003; Mercier eta lank., 1992). Aldagai hauek guztiak adinarekin hazten dira, beraz
esan dezakegu abiadura eta hazkunde fisikoa, batez ere muskuluarena, erlazionaturik
daudela; seguruenik hormonak direla medio. Hormona horien artean testosterona izan
daiteke garrantzitsua, heltzea lortu arte hormona honen kantitatea hazi egiten baita
(Astrand eta Rodahl, 1986; Malina eta Bouchard, 1991; Wilmore eta Costill, 1998).
Hipotesi hau bermatzeko futbolari profesionalekin egindako ikerlana dago. Bertan
abiadura eta jauzietako emaitzak oinarrizko testosterona mailarekin erlazionatuta
aurkitu ziren (Bosco eta lank., 1996)
Baina, erlazio hau zenbait konplexuagoa da, zeren eta 30 m leuneko probaren
aldakuntzaren %31.2 izterreko perimetro zuzenduak eragiten bazuen adina
125
kontrolatzean %16ra pasatzen zen. Eta gainera 30 m leuneko proba eta adinaren arteko
korrelazioa altua zen (R= -0.544, p<0.001) eta izterreko perimetroa kontrolatzean
korrelazio hori gutxi aldatzen zen (R= 0.404, p<0.001). Beraz, adinak badu zerikusia,
baina, beste faktoreren batzuek ere zerikusia izan behar dute adinaz gain. Faktore
horietariko bat, lehen aipatu den, koordinazio neuromuskularra izan daiteke. Muskuluen
errendimendua nerbio sistemaren heltzearen arabera doa. Nerbioen heltzea amaitu ez
bada ezinezkoa da haurrak indar, potentzia eta trebetasun maximoa lortzea. Nerbio
motore askoren mielinizazioa ez da heltze sexuala lortu baino lehen agertzen, beraz
kontrol neurala mugaturik egongo da heltze sexuala bukatzen ez den arte (Wilmore eta
Costill, 1998). Horregatik, adin eta gorputzaren tamaina berdina, baina heltze goiztiarra
duen nerabeak heltze berantiarra duenak baino indar eta abiadura handiago du (Malina
eta Bouchard, 1991.).
30 m+10 konoetako probako emaitzak zertxobait ezberdinak dira, 18+ urteko
jokalariak ziren azkarrenak, beste gainerako guztiak baino. Gainera bizkortasuna,
altuerarekin, pisuarekin, muskulu portzentaiarekin, GGMrekin eta perimetroekin
erlazionaturik zegoen. Baina, erlazio hau gehien bat adinaren menpekoa zen, adina
kontrolatu zenenan adierazgarritasun guztia desagertu baitzen. Beraz, abiadura eta
arintasuna neurtzen dituen proba honetan, badirudi adina dela garrantzitsuena, eta ziur
asko adinak ekar dezakeen koordinazio neuromuskularraren hobekuntza. Izan ere,
arintasun probetan ezberdintasunak aurkitu dira adin eskeletiko berdineko, baina adin
kronologiko ezberdineko (14 eta 15 urteko), futbolarien artean (Capela eta lank., 2003a).
Dena den, zaila da esatea koordinazio neuromuskular hori adinaren eraginagatik
den bakarrik, edo, entrenamenduen eragina den. Zeren eta, beste faktore bat ere badago
nagusien taldean beste taldeetan gertatzen ez zena, eurak ziren egun gehiago entrenatzen
zutenak (4 egun astean) eta partida gehien jokatzen zituztenak.
Muskulu baten indarra muskulu horren zeharkako azaleraren arabera doa
(Armstrong eta lank., 2001). Hortaz, logikoa da abiadura proba bi hauetan izterreko
perimetro zuzendua garrantzitsuena izatea. Hau ikusita, badirudi interesgarria izango
litzatekeela behealdeko gorputzadarretako muskuluen, eta batez ere, izterreko
126
muskuluen (kuadrizepsa eta iskiotibialen) indarreko lan espezifikoa egitea (multi-
jauziak, pliometria, pesak etab...) futboleko entrenamenduetan.
Berriz ere gantz kantitatea errendimenduan, kasu honetan abiaduran, eragin
negatiboa duen parametroa da; beste ikerlan batzuetan ikusi den modura (Armstrong eta
lank., 2001; Hansen eta lank., 1999; Mink eta lank., 2000). Eta ez zegoen adinarekin
elkarloturik. Aipatzekoa da eragin negatiborik handiena behealdeko gorputzadarretako
gantz tolesturena zela. Bestalde, gantz portzentajeak ez zuen erlaziorik azaldu. Hau datu
interesgarria da, lan honetan erabili den gantz portzentaia kalkulatzeko formula
(Faulkner, 1968) praktika klinikoan erabili ohi dena da. Formula honetan, behealdeko
gorputzadarretako tolesturen neurriak ez dira kontutan hartzen, eta abiaduraren kasuan
ikusi dugunez, eragin negatiboa duten neurri garrantzitsu bi dira. Beraz, gure gomendioa
izango litzateke, alde batetik, sei tolestura hauek erabiltzea; eta bestetik, euren batuketak
edota banan-banan erabiltzea, gantz portzentaia soilik erabili beharrean.
Lan honetako nagusien eta jokalari gazteen 30 m leuneko proben emaitzak
argitaratutako beste lan batzuena, profesional eta elitekoak barne, baino azkarragoak
dira (Cometti eta lank., 2001; Rico-Sanz, 1997; Tumilty, 1993). Shephard-ek 1999.ean
ere aipatzen zuen ...”eliteko jokalarien 30 m-ko denbora 4 segundo baino baxuagoa da”.
Beraz, ikerlan honetako futbolari gazteenak ere eliteko talde horretan sartuko lirateke.
Baina, metodologiaren aldetik dauden ezberdintasunak aipatu behar dira. Lehenengo,
argitaratutako futbolari horien 30 m leunak batzuetan gelditik hasiak dira, eta ikerlan
honetako probak egiteko 5 m atzeragotik hasten ziren. Beraz, ikerlan honetako 30 m
horietako denbora “puntazko-abiaduratzat” har daiteke, erreakzio denboraren eraginik
gabe. Bigarren, argitaratutako beste emaitza batzuk futbol zelaian egindako
lasterketenak dira (belarrezko zelaietan edota sintetikoetan) futbolean jolasteko botak
jantzita; gure ikerlanean aldiz, korrika egiteko oinetakoekin eta atletismoko pistan egin
ziren. Beraz, hemen aipatzen diren emaitzak ezin dira beste batzuekin zeharo konparatu
metodologia ezberdinak erabili dira eta.
127
Beraz lasterketa laburrak laburtuz,
1. Abiadura (30 m leun) futbolarien tamainarekin erlazionaturik dago. Erlazio
handien duten aldagaiak izterreko perimetro zuzendua eta gorputzaren muskulua dira.
2. Abiadura eta pisua, altuera, G.M.I. eta beste aldagai batzuen arteko erlazioa
adinaren menpekoa da.
3. Berriz, izterreko perimetroa, muskulua eta gantzik gabeko masa eta
abiaduraren erlazioan, adinak eragina badu ere, ezin daiteke esan eragile bakarra denik.
4. Gantzak adinarekin elkarlotuta ez dagoen erlazio negatiboa du abiadurarekin
(gehien dutenak astiroago doaz). Erlazio hau batez ere behealdeko gorputzadarretako
gantzarekin gertatzen da.
5. Ektomorfiak eta hezur pisuak ere erlazio negatiboa dute abiadurarekin, baina,
adinaren menpekoa da.
6. Bizkortasunean (30m + 10 kono) berriz, adina da eragilerik garrantzitsuena,
hemen neurtu diren parametroen artean behintzat.
7. Eliteko futbolarien emaitzekin konparatzea zaila da erabili diren metodo eta
batez ere korrika egiteko lurzoruaren ezberdintasunegatik.
128
4.2.2.3. JAUZIAK
Futbolariek lan honetan, Bosco-ren plataforma erabiliz, hiru jauzi mota egin zituzten;
Makurtutako Jauzia (M.J.), Mugimenduaren Aurkako Jauzia (M.A.J.) eta Erorketa
Jauzia (E.J.), hurrenez hurren. Jauzi mota bakoitzeko jauzi bi egin zituzten, eta, jauzirik
onena aukeratu zen.
4.2.2.3.1. JAUZIEN EMAITZAK
Hurrengo grafikoetan ikusten denez, hiru jauzietan 14 urteko futbolariek jauzi txikienak
eman zituzten; bai altueran eta baita iraupenean ere. Horrez gain, M.J. jauzian 15
urtekoek, 17 eta 18+ urtekoek baino jauzi txikiagoa egin zuten.
Futbolarien hiru jauzien altuerak adin taldeka
4.18. Grafikoa: Adin talde bakoitzeko Makurtutako Jauzia (M.J.), Mugimenduaren
Aurkako Jauzia (M.A.J.), hau hizki etzanez, eta Erorketa Jauzien (E.J.) altuerak (cm).
Azaltzen diren balioak batez bestekoak (B.b.) eta desbiderapen estandarrak (d.s.) dira. a14 vs gainontzeko talde guztiak, p<0.05; M.J., M.A.J. eta E.J.-etan b15 vs 17 eta 18+ urte, p<0.05; M.J.-etan.
43,0342,6140,4639,67
36,12a
44,3444,27
41,7241,47 b
37,8 a
37,9241,81 42,5
44,6745,05
30
40
50
14 15 16 17 18+
Adin taldeak (urteak)
Jauz
ien
altu
erak
(cm
)
MJ
MAJ
EJ
129
Futbolarien hiru jauzien iraupenak adin taldeka
4.19. Grafikoa: Futbolarien adin talde bakoitzeko Makurtutako Jauzia (M.J.),
Mugimenduaren Aurkako Jauzia (M.A.J.), hau hizki etzanez, eta Erorketa Jauzien (E.J.)
iraupenak (ms). Azaltzen diren balioak batez bestekoak eta desbiderapen estandarrak
dira. a14 vs gainontzeko talde guztiak, p<0.05; M.J., M.A.J. eta E.J.-etan b15 vs 17 eta 18+ urte, p<0.05; M.J.-etan.
JAUZIAK ETA BESTE ALDAGAIAK
Jauzien emaitzekin, eta beste aldagai antropometriko eta fisiologikoekin ere,
korrelazioak eta korrelazio partzialak egin ziren. Hiru jauziek antzeko eredua jarraitzen
zuten. Korrelazio positibo altuena pisua, muskulu pisua, G.G.M., hiru perimetroak eta
perimetro zuzenduekin egon zen (R= 0.418 - 0.476, p<0.001); korrelaziorik altuena
jauziak eta zangoko perimetro zuzenduaren artekoa izan zen (R= 0.478, p<0.001).
Korrelazio baxuagoa aurkitu zen proba hau eta adinarekin, altuerarekin,
G.M.I.rekin, hezur pisuarekin, mesomorfiarekin eta ektomorfiarekin (R= 0.225 - 0.395,
p<0.01). Adina kontrolatu zenean, aldagai hauek jauzien aldakuntzan zuten eragina
zertxobait jaitsi zen, %5 - %7a gutxi gora behera.
600,43
590,31588,16573,97
567,35
541,5a
600,46
581,66579,66 b
555,86 a
555,04
582,79 587,06
602,12 605,08
500
600
14 15 16 17 18+
Adin taldeak (urteak)
Jauz
ien
irau
pena
k (m
s)
MJ
MAJ
EJ
130
Berriz ere, korrelazio negatiboa gantzarekin egon zen. Bereziki, izterreko eta
zangoko gantz tolesturekin, sei tolesturen batuketekin eta gorputzadarretako tolesturekin
(R= -0.225 eta R= -0.346 artean, p<0.01); baina ez enborreko gantzarekin. Emaitza
hauek adina edozein izanda ere gertatu zen.
M.J., M.A.J eta E.J. jauziak 30 m konoetako probarekin erlazionaturik zeuden (R= -
0.269, R= -0.212, eta R= -0.228, hurrenez hurren, p<0.05); baina, batez ere 30 m
leuneko probarekin (R= -0.459, R= -0.508 eta R= -0.459, p<0.01, hurrenez urren).
Adinak ere eragina bazuen ere, ez zuen aldakuntza guztia azaltzen (4.20. eta 4.21.
Tauletan).
Zenbait aldagaien arteko korrelazioak
M.J. M.A.J. E.J.
A.K. A.K. A.K.
Adina 0.334*** 0.213 0.295*** 0.203 0.333*** 0.231
Pisua 0.418*** 0.330*** 0.377*** 0.297*** 0.383*** 0.292***
Altuera 0.295** 0.216** 0.275*** 0.203** 0.213** 0.119
G.M.I. 0.395*** 0.283*** 0.317*** 0.246*** 0.377*** 0.308***
G.G.M. 0.458*** 0.374*** 0.427*** 0.346*** 0.406*** -0.206**
Trizeps -0.199* -0.174** -0.234** -0.212** -0.223** -0.200**
S.E. -0.089 -0.067 -0.110 -0.056 -0.143* -0.109
Abdominal -0.099 -0.032 -0.067 -0.065 -0.099 -0.067
S.I. -0.112 -0.076 -0.106 -0.100 -0.129 -0.198
Izterrekoa -0.225** -0.221** -0.221** -0.208** -0.229** -0.226** Gan
tz T
oles
tura
k
Zangokoa -0.346*** -0.271*** -0.354*** -0.289** -0.299*** -0.224**
131
Aurreko taularen jarraipena M.J. M.A.J. E.J.
A.K. A.K. A.K.
Besoko 0.430*** 0.345*** 0.369*** 0.286*** 0.373*** 0.281***
Izterreko 0.415*** 0.328*** 0.375*** 0.293*** 0.384*** 0.291***
Zangoko 0.437*** 0.381*** 0.386*** 0.332*** 0.384*** 0.327***
Beso. Zuz. 0.471*** 0.390*** 0.405*** 0.326*** 0.401*** 0.315***
Izter. Zuz. 0.456*** 0.373*** 0.413*** 0.335*** 0.407*** 0.318***
Peri
met
roak
Zango. Zuz. 0.478*** 0.418*** 0.427*** 0.368*** 0.408*** 0.347***
Ukondo 0.306*** 0.264*** 0.215** 0.171* 0.224** 0.181*
Eskumutur 0.302*** 0.281*** 0.202** 0.177* 0.175** 0.157*
Belauneko 0.146* 0.132** 0.189 0.178 0.200 0.189
Dia
met
roak
Orkatileko 0.212** 0.189** 0.154 0.145 0.187 0.188
Gantz -0.132 -0.122 -0.127 -0.122 -0.119 -0.100
Hezur -0.298*** -0.194** -0.299*** -0.210** -0.363*** -0.269** %
Muskulu 0.385*** -0.287*** 0.380*** -0.296*** 0.431*** 0.344***
Endomorfia -0.189 -0.176 -0.134 -0.129 -0.199 -0.176
Mesomorfia 0.292*** 0.274*** 0.207** 0.185** 0.281*** 0.273***
Ektomorfia 0.254*** -0.189*** -0.205** -0.143* -0.313*** -0.259***
4.20. Taula: Makurtutako Jauzia (M.J.), Mugimenduaren Aurkako Jauzia (M.A.J.) eta
Erorketa Jauzien (E.J.) altueren eta aldagai antropometrikoen arteko korrelazio
koefizienteak (R) futbolarien talde osoan. Emaitzak adina kontrolatu (Adina kontr.)
zenean ere adierazi dira. G.M.I. = Gorputz Masa Indizea. G.G.M. = Gantzik Gabeko
Masa. S.E.= Subeskapularra. SI= Suprailiakoa. Zuzen.= Zuzenduak. %= Portzentajeak.
*p<0.05, **p<0.01, ***p<0.001.
132
Zenbait aldagaien arteko korrelazioak
M.J. M.A.J. E.J.
A.K. A.K. A.K.
VO2 max. abs. 0.453*** 0.320 0.502*** 0.385*** 0.465*** 0.304**
VO2 max. erl. 0.234* 0.123 0.390*** 0.316** 0.356** 0.268*
30 m leun -0.440*** -0.342** -0.484*** -0.408** -0.434*** -0.311**
30 m+10 kono -0.261* -0.200 -0.209* -0.129 -0.226* -0.189
4.21. Taula: Makurtutako Jauzia (M.J.), Mugimenduaren Aurkako Jauzia (M.A.J.) eta
Erorketa Jauzien (E.J.) altueren eta aldagai fisiologikoen arteko korrelazio koefizienteak
(R) futbolarien talde osoan. Emaitzak adina kontrolatu (Adina kontr.) zenean ere
adierazi dira. VO2 max. abs.= oxigeno kontsumo maximo absolutua, VO2 max. erl. =
oxigeno kontsumo maximo erlatiboa. *p<0.05, **p<0.01, ***p<0.001.
4.2.2.3.2. JAUZIEN EZTABAIDA
Futbolean, jauzien mugimendua garrantzitsua da; ez bakarrik postu berezietan, atezain
eta aurrelarietan alegia, baizik eta edozein jokalarietan, baloi asko “buruaren gainetik”
jokatzen baitira. Bestalde, jauzi mota hauek gorputzaren, eta batez ere behealdeko
gorputzadarren indarraren adierazle modura erabili dira (Ekblom, 1999). Halere,
kontutan hartu behar da indarraz gain jauzietan muskulu ezberdinen uzkurketa eta
erlaxazio konplexuak ematen direla, eta hauen koordinazio neuromuskularra
beharrezkoa dela (Mc Ardle eta lank., 1991).
Hiru jauzietan estatistikoki adierazgarria izan zen 14 urteko jokalariek izan zituztela
baliorik txikienak. Horretaz gain, 15 urteko futbolarien jauziak, 17 eta 18+ taldekideena
baino txikiagoak ziren. Bestalde, estatistikoki adierazgarri ez izan arren, aipagarria da
17 eta 18+ taldeko jokalariek antzeko jauziak ematen dituztela; eta hauek, 16, 15 eta 14
133
urteko jokalariena baino altuagoak zirela. Gainera, ANOVA eta post-hoc testa Scheffe
egin beharrean DMS aukeratu izan bagenu, adierazgarritasun estatistikoak agertuko
lirateke.
Adinarekin (14-20 urte artean) populazio orokorraren jauzi bertikalaren balioak
hobetzen doaz (Malina eta Bouchard, 1991) eta Zelanda Berriko Selekzioko
futbolarietan (Dowson eta lank., 2002), Canadako selekzioan (Leatt eta lank., 1987) eta
Portugaleko Sporting taldeko 14 eta 16 urteko jokalarien artean ere (Capela, eta lank.,
2003a). Adinarekin ematen den hobekuntza hau hazkuntza fisikoaren eraginagatik
bakarrik ezin daiteke izan; faktore neuromuskularrek, hormonalek eta koordinazio
motorearen hobekuntzek ere zerikusia baitute (Van Praagh eta Dore, 2002).
Futbolarien tamaina, hau da, altuera, pisua, G.M.I. eta, batez ere, muskulua, eta
jauziek erlazioa zuten. Erlazio honetan adinak zerikusia bazuen ere, ez zuen erlazio osoa
azaltzen. Erlaziorik handiena gorputz-adarretako diametroekin egon zen, batez ere
zangoko neurriarekin. Hau beste ikerketa batean ere ikusi da (Fragoso eta lank., 2003).
Errendimendua neurtzeko erabili ziren aurreko aldagaietan bezala, gantzak
jauzietan ere, eragin negatiboa izan zuen; aurkikuntza hau ere beste ikerlan ezberdinetan
aurkitu da (Bale eta lank., 1992; Mink eta lank., 2000). Gorputz-adarretako gantz
tolesturak dira garrantzitsuak (trizipitala, izterrekoa eta zangokoa). Berriz, gantz
portzentaiak ez dirudi erlaziorik duenik, portzentaia hau kalkulatzeko erabiltzen den
formulagatik. Horrela, abiadurarekin gertatzen den moduan, gure gomendioa hauxe da:
kirolari baten gorputzaren gantza balioestean hobe litzatekeela gantz tolesturak
erabiltzea (banan bana edo batuketa eginez), formulak soilik erabili beharrean.
Jauzien eta abiadurako proben arteko erlazioa (R= -0.434 eta -0.448 artean,
leunetan) aurretik ere argitaratu egin da (McArdle eta lank., 1991; Young eta lank.,
2002). Ulertzekoa emaitza da, proba biek (abiadura eta jauziak) indarra eta koordinazioa
neurtzen baitute. Baina, konoetako proba eta jauzien arteko erlazioa txikiagoa zen
leuneko probarena baino. Mugimendu ezberdinak eta muskulu ezberdinak erabiltzen
dira proba hauetan, beraz, beste faktore neuromuskular eta baita tekniko batzuk ere
barne egon daitezke (Young eta lank., 2002).
134
Talde guztietan M.J. jauzia izan zen baxuena, gero M.A.J. eta altuena E.J. jauzia
izan zen. M.J. jauzia makurtutako posizio batetatik hasten da, eta, behealdeko
gorputzadarretako muskulu luzatzaileen uzkurketa neurtzen du. Berriz, M.A.J. jokalaria
zutik hasita makurtu egiten da (90º-ko belauneko flexioa) eta gero jauzia egiten du.
Orduan, muskuluen osagai elastikoak ere parte hartzen du. E.J.-ean muskuluen osagai
elastikoa eta erreaktiboak parte hartzen du, altuera batetatik salto egiten dutenean,
horregatik hau da jauzirik altuena (Rico Sanz, 1997).
Ikerlan honetan jauzietan neurtu ziren balioak Frantziako talde amateur baten eta
Zelanda berriko selekzioaren antzekoak dira (Cometti eta lank., 2001; Dowson eta lank.,
2002); eta, jokalari profesionalena baino baxuagoak, oro har (Ekblom, 1999; Tumilty,
1993; Wissloff eta lank., 1998). Izan ere, ikerlan batzuetako eliteko jokalarien baino
balio altuagoak ere eman dituzte gure jokalariek (Rico Sanz, 1997). Azken datu hau
logikarik gabekoa iruditzen zaigu, baliteke erabilitako metodoak eta neurtzeko gailuak
ezberdinak izan direlako.
Beraz jauziak laburtuz,
1. 14 urteko futbolariek jauzirik baxuenak eman zituzten. Gainontzeko taldeetan
antzeko jauziak eman ziren.
2. Korrelazio positiboa zegoen jauzien altuera eta futbolarien tamainarekin
(pisua, muskulua, G.G.M eta perimetroekin batez ere). Erlazio honetan adinak eragin
txikia zuen.
3. Gantzak, berriz ere, eragin negatiboa izan zuen aldagai hauetan.
4. Jauzien eta abiaduraren proben artean erlazioa bazegoen. Honetan ere adinak
eragin txikia izan zuen.
5. Futbolari hauen jauziak eliteko futbolariena baino baxuagoak, baina amateur
mailakoen antzekoak izan ziren.
135
4.3. MAILA BATETIK BESTERA PASATZEN
DIRENAK
Ikerlan honetan, Arenas Club de Getxoko (A.C.G.) 14 urtetik gorako futbolariak aztertu
ziren: Zugatzarte Kadetea, Arenas Kadetea, Zugatzarte Gazte Maila, Arenas Gazte
Maila eta Senior taldeak. Erraztasunerako 14, 15, 16, 17 eta 18+ urteko taldeak izenpetu
ditugu, hurrenez hurren. Talde bakoitza osatzeko, aurreko taldetik (talde gazteago),
edota, beste inguruko taldeetatik jokalariak aukeratzen dira. Aukeraketa-prozesu hau
A.C.G.-ko teknikariek egiten dute, urtero-urtero. Esan beharra dago, ikerlan hau egin
zen denboraldietan teknikariek gure proben emaitzak ez zekizkitela, beraz, euren
jakintza erabiliz egiten zuten futbolarien aukeraketa.
Honela, talde bakoitzetik urtearen amaieran futbolari batzuk aukeratuak dira,
hurrengo taldea osatzeko, eta, gainontzeko jokalariak baztertuak dira. Hauen artean
batzuk beste inguruko taldeetara doaz, eta beste batzuk, baliteke futbola uztea ere.
Ikasketaren atal honetan talde batetik hurrengora (nagusiagora) pasatu ziren eta ez
ziren futbolarien arteko diferentziak aztertzen dira. Irakurketa errazteko talde bi horiek
aukeratutakoak eta baztertuak/kanporatutakoak izendatuko ditugu. Talde bien arteko
konparazioa egiteko Student-en t-testa erabili zen, adierazgarritasun estatistikoa
p<0.05n ezarriz.
4.3.1.AUKERATUTAKO ETA
KANPORATUTAKOEN EMAITZAK
14 URTEKO TALDETIK 15 URTEKO TALDERA
14 urteko taldetik 15 urteko taldera pasatzeko 29 gazte aukeratuak izan ziren, eta beste
20-ak kanporatuak. Ondoren talde bi horien arteko ezberdintasun antropometrikoen eta
fisiologikoen Grafikoa eta Taulak adierazten dira. 4.20. Grafikoan ikusten denez,
aukeratutako jokalariak altuagoak izan ziren. Ukondo eta eskumuturreko diametro eta
136
hezur pisua ere handiagoa zuten (4.21. Grafikoa). Estatistikoki adierazgarria ez izan
arren aipatzekoa da aukeratutakoak ere astunagoak zirela.
Aukeratutako eta kanporatutako jokalarien ezaugarri antropometrikoak
4.20. Grafikoa: : 14 urteko taldetik 15 urteko taldera pasatzeko aukeratutako eta
kanporatutako jokalarien altuera (cm) eta pisua (kg). Azaltzen diren balioak batez
bestekoak eta desbiderapen estandarrak dira. *p=0.01.
172,13*
60,62
166,5
57,44
40
60
80
100
120
140
160
180
200
Altuera (cm) Pisua (kg)
AukeratutakoakKanporatutakoak
137
Aukeratutako eta kanporatutako jokalarien ezaugarri antropometrikoak
4.21. Grafika: 14 urteko taldetik 15 urteko taldera pasatzeko aukeratutako eta
kanporatutako jokalarien ukondoko eta eskumuturreko diametroak (cm) eta baita hezur
pisua ere (kg). Azaltzen diren balioak batez bestekoak eta desbiderapen estandarrak
dira. *p<0.05.
6,7*
5,47*
11,05* 10,27
5,26
6,48
4
6
8
10
12
14
Ukondoko Diametroa(cm)
EskumuturrekoDiametroa (cm)
Hezur Pisua (kg)
AukeratutakoakKanporatutakoak
138
Baita ere, 4.22. Grafikoan ikusten denez, aukeratutako jokalariek gantz gutxiago
zuten: gantz tolestura txikiagoak zituzten; ondorioz, sei tolesturen batuketa eta gorputz-
adarretako tolesturak. Era berean, endomorfia ere txikiagoa zen.
Aukeratutako eta kanporatutako jokalarien gantz tolesturak
4.22. Grafikoa: 14 urteko taldetik 15 urteko taldera pasatzeko aukeratutako eta
kanporatutako jokalarien gantz tolesturak mm-tan. Azaltzen diren balioak batez
bestekoak eta desbiderapen estandarrak dira. Tr= trizeps, Se= subeskapularra, Ab=
abdominala, Si=suprailiakoa, Iz= izterrekoa, Za= zangokoa. *p<0.05.
9,13*
13,54*
6,26*
11,26
7,23
9,67
11,73
17,7
8
14,08
8,15
11,69
5
10
15
20
25
30
35
Tr Se Ab Si Iz Za
AukeratutakoakKanporatutakoak
139
4.22. Taulan eta 4.23 Grafikoan ikusten denez, aukeratutako jokalariak azkarragoak
izan ziren 30 m leun eta 30m+10 kono probetan; baina, azken hau izan zen bakarrik
estatistikoki adierazgarria.
Aukeratutako eta kanporatutako jokalarien zenbait ezaugarri fisiologiko
Aukeratutakoak Kanporatutakoak p
B.b. d.s. (±) B.b. d.s. (±)
30 m leun 3.91 0.25 4.10 0.24 >0.05
30m+10kono 4.90 0.24 5.13 0.18 0.009
VO2 max. abs. (l·min-1) 3.36 0.57 2.84 0.70 0.041
VO2 max. erl.(ml·kg-1·min-1) 55.73 7.84 47.42 10.25 0.025
4.22. Taula: 14 urteko taldetik 15 urteko taldera pasatzeko aukeratutako eta
kanporatutako jokalarien zenbait 30 m leun eta 30m+10 konoetako proben emaitzak eta
oxigeno kontsumo maximoak (absolutua eta erlatiboa). Azaltzen diren balioak batez
bestekoak (B.b.) eta desbiderapen estandarrak (d.s.) dira.
Aukeratutako eta kanporatutako jokalarien abiadura eta bizkortasuna
*p<0.01
4.23. Taula: 14 urteko taldetik 15 urteko taldera pasatzeko aukeratutako eta
kanporatutako 30 m leun eta 30m+10 konoetako proben emaitzak. Azaltzen diren
balioak batez bestekoak eta desbiderapen estandarrak dira. *p<0.01
4,9*
3,914,1
5,13
3
4
5
6
30 m leun 30m+10 kono
AukeratutakoakKanporatutakoak
140
Era berean, oxigeno kontsumo maximo absolutu eta erlatibo hobeagoak izan
zituzten aukeratutako jokalariek, baztertuak izan zirenek baino (4.24. eta 4.25.
Grafikoak). Jauzietan, berriz, ez zen ezberdintasunik ikusi.
Aukeratutako eta kanporatutako jokalarien oxigeno maximo kontsumoak
4.24. eta 4.25. Grafikoak: 14 urteko taldetik 15 urteko taldera pasatzeko aukeratutako
eta kanporatutako jokalarien oxigeno maximo kontsumoa absolutua (ezkerraldean) eta
erlatiboa (eskumaldean). Azaltzen diren balioak batez bestekoak eta desbiderapen
estandarrak dira. *p<0.05
Jaiotza-datei begiratuz, 14 urteko talde honetan jokalarien %71.4 (n=35) lehenengo
seihilean jaio ziren eta %30 (n=14) bigarrenean. Jaiotzak seihile bitan banatzean,
aukeratutakoen %79.3 (n=23) lehenengo seihilean jaio zirela ikusi zen; aldiz,
kanporatutakoen %60 (n=12).
Adina beragatik, edo, adinak dakartzan aldaketa antropometriko edo fisiologikoen
eraginagatik (altuera, pisua, abiadura etab) aukeratuak ziren jakiteko, beste eragiketa bi
erabili ziren.
2,84*3,36
0
1
2
3
4
5
6
VO2 max. absolutua
KanporatutakoakAukeratutakoak
55,73*
47,72
30
40
50
60
70
VO2 max. erlatiboa
AukeratutakoakKanporatutakoak
141
1)-Altuera eta pisuaren medianak kalkulatu ziren: 170.45cm eta 59.05kg, hurrenez
hurren. Jokalariak medianatik gora edo behera zeuden arabera sailkatu ziren. Honelako
eragiketak beste ikerlan batzuetan ere erabili izan dira (Simmons eta Paull, 2001).
Taldeen arteko ezberdintasunak kalkulatzeko Chi2 test-a erabili zen. 4.23. Taulan
ikusten denez, estatistikoki adierazgarria izan zen bigarren seihileko kanporatutakoen
artean futbolari bat ere ez zela altueraren medianatik gora egon. Ordea, aukeratutako eta
lehenengo seihilekoen artean gehiengoa (%69.6a) zegoen medianatik gora.
Aukeratutako eta kanporatutako jokalariak altuera eta pisuaren medianen arabera
Altuera Pisua
Seihilea Behean Goian Behean Goian
1. 7(%30.4) 16(%69.6) 7(%30.4) 16(%69.6) Aukeratutakoak
2. 3(%50) 3(%50) 4(%66.7) 2(%33.3)
1. 6(%50) 6(%50) 6(%50) 6(%50) Kanporatutakoak
2. 8(%100)* 0(%0)* 7(%87.5) 1(%12.5)
4.18.Taula: 14 urteko taldetik 15 urteko taldera pasatzeko aukeratutako eta
kanporatutako jokalarien kopurua eta portzentaiak (parentesi artean) altuera (170.45cm)
eta pisuaren (59.05kg) medianatik gora edo behera zeuden arabera. Era berean,
jokalariak lehenengo edo bigarren seihilean jaioak ziren arabera banatuta daude.
*p<0.05.
2)-Baita ere jokalariak lau talde hauetan sailkatu egin ziren: A1)-aukeratutako eta
lehen seihilekoak (n=23), A2)-aukeratutako eta bigarren seihilekoak (n=6), A3)-
kanporatutako eta lehen sehilabetekoak (n=12) eta A4)-kanporatutako eta bigarren
seihilekoak (n=8). Lau talde hauen artean ezberdintasun antropometriko edo
fisiologikoak zeuden ikusteko aldagai guztiekin ANOVA test-a eta Scheffé post-hoc
test-ak erabili ziren.
4.24. Taulan orain aipatutako lau talde horien ezberdintasun adierazgarri eta
aipagarriak azaltzen dira. Aukeratutako eta lehen seihilekoak altuenak ziren; eta
txikienak kanporatutako eta bigarren seihilekoak. Bestalde, kanporatuen taldearen
barnean, urtearen hasierakoak, altuagoak ziren urtearen amaierakoak baino. Aldiz,
142
jaiotza-datei begiratzean, lehenengo seihilekoen taldean, aukeratutako eta
kanporatutakoen artean ez zen alde adierazgarririk egon, soilik 3 cm.
Ukondoko diametro eta hezur pisuarekin joera berdina zegoen, biak altuerarekin bat
datoz eta. Aukeratutako eta lehenengo seihilekoek neurri handiagoak zituzten,
kanporatutako eta bigarren seihilekoek baino. Gainera, kanporatutakoen taldean,
lehenengo seihilean jaioak, ukondoko diametro handiagoa zuten bigarren seihilekoek
baino.
Abiadurako 30 m leun eta 30m+10 kono-ko probetan, aukeratutako eta lehenengo
seihilean jaiotakoak azkarragoak ziren; kanporatutako talde bietako futbolariak baino.
Gainera, 30m+10 kono-ko proban, lasterketarik geldoenak kanporatutako eta lehenengo
seihilean jaiotakoek egin zituzten. Azken proba honetan, kanporatutakoen artean
lehenengo seihilekoek astiroago korritu zuten, bigarren seihilean jaiotakoek baino.
Bestalde, 4.24. Taulan ere ikusten denez, oxigeno kontsumoan ezberdintasun
nabariak daude. Kasu honetan, aukeratutako gazteenek izan zuten oxigeno kontsumo
erlatiborik altuena (60ml·kg-1·min-1); berriz, mailarik baxuena kanporatutako zaharrenek
izan zuten (46 ml·kg-1·min-1). Neurri hauek estatistikoki adierazgarriak ez izan arren,
lehen esan bezala aipagarriak badira.
Era berean, 14 urteko futbolari hauek hurrengo taldera pasatzeko (15 urteko taldera)
aldagai bakoitzak duen eragina ikusteko, erabili daitekeen eragiketa estatistikoa,
erregresio logistika da. Eragiketa honetan, aldagai ezberdinak banan-banan, eta gero,
batera, sartu egiten dira euren eragina ikusiz. Aldagai guztiak probatu eta gero, eraiki
zen erregresio modeloan hurrengo hau azaldu zen: talde biak hobeen ezberdintzen
zituzten aldagaiak altuera, 30 m+10 kono-ko proba eta oxigeno kontsumo erlatiboa
zirela. Modelo honek kanporatutako eta aukeratutako talde bien arteko
ezberdintasunaren %85.7 azaltzen zuen. Hiru aldagai horien artean aldagairik
adierazkorrena VO2 max.-a zela adierazi zen (p<0.05).
143
Aukeratutako eta kanporatutako jokalarien zenbait ezaugarri jaiotza-daten arabera
Taldea B.b. d.s.(±) Taldea B.b. d.s.(±)
A1 61.55 6.73 A1 11.36 0.97
A2 57.03 10.55 A2 10.60 0.98
K1 60.78 9.91 K1 10.85 1.34
Pisua (kg)
K2 52.42 6.12
Hezur pisua (kg)
K2 9.40 1.06
A1 173.32** 5.87 A1 3.89¥ 0.28
A2 167.98 6.54 A2 3.94 0.24
K1 170.20* 9.10 K1 4.07 0.26
Altuera (cm)
K2 160.93 4.57
30 m leun (s)
K2 4.10 0.33
A1 56.38 17.93 A1 4.90 0.21
A2 59.95 20.71 A2 4.93¥# 0.34
K1 71.40 23.07 K1 5.12 0.15
Tolesturen
Batuketa (mm)
K2 71.32 40.07
30 m+10 kono
(s)
K2 5.03 0.25
A1 6.78** 0.21 A1 54.41 7.99
A2 6.41 0.24 A2 60.37 6.07
K1 6.67₣ 0.45₣ K1 46.47 9.95
Ukondoko
diametroa (cm)
K2 6.20 0.29
VO2 erlatiboa
(ml·kg-1·min-1)
K2 53.33 13.47
4.24. Taula: 14 urteko jokalariak lau taldetan banatuta: A1=aukeratutako eta lehen
seihilean jaioak, A2=aukeratutako eta bigarren seihilekoak, K1=kanporatutako eta lehen
sehilekoak eta K2=kanporatutako eta bigarren seihilekoak. Azaltzen diren balioak batez
bestekoak (B.b.) eta desbiderapen estandarrak (d.s.) dira.
*A1 vs K2, p<0.05
**A1 vs K2, p<0.01 *K1 vs K2, p<0.05 ¥A1 vs K1 eta K2, p<0.05 #K1 vs K2, p<0.05
BESTE TALDEETAN AZALDUTAKO EZBERDINTASUNAK
Beste taldeetan, aukeratutako eta kanporatutako jokalarien artean, agertu zen
ezberdintasun estatistikoki adierazgarri bakarra, konoetako proban izan zen; 15 urte eta
baita 16 urteko jokalarien taldean ere, 4.26. Grafikoan ikus daitekeenez. 17 urteko
144
jokalarietan aukeratutakoek lasterketa hau arinago burutu zuten kanporatutakoek baino;
baina, ezberdintasuna ez zen estatistikoki adierazgarria izan.
Aukeratutako eta kanporatutako futbolarien arintasuneko proba adin talde ezberdinetan
4.26. Grafikoa: Talde batetik bestera pasatzeko aukeratutako eta kanporatutako
jokalarien arintasuneko proba (30m+10 kono). Azaltzen diren balioak batez bestekoak
eta desbiderapen estandarrak dira. *p<0.05.
4.3.2.AUKERATUTAKO ETA
KANPORATUTAKOEN EZTABAIDA
Aukeratutako eta kanporatutako 14 urteko jokalarien artean ezberdintasun
antropometriko eta fisiologikoak azaldu ziren. Garrantzitsua da ikerlan honetan, jokalari
guztiek entrenamendu berdina, eta batera, egiten zutela. Beraz, ezberdintasunak ezin
daitezke entrenamenduak sortutakoak izan; beste ikerlan batzuetan maila ezberdinetako
taldeak aztertzean gerta zitekeena (Reilly eta lank., 2000).
Aukeratutako jokalariak altuagoak eta handiagoak (ukondoko diametroa) ziren; eta
hezur pisu handiagoa zuten. Bestalde, aukeratutakoen pisu osoa ere handiagoa zen;
4,674,75*4,8*
4,825,024,98
2
3
4
5
6
15 16 17Adin taldeak (urteak)
AukeratutakoakKanporatutakoak
145
honek, estatistikoki adierazgarria ez izan arren, tamainaren garrantziaren hipotesia
bermatzen du.
Modu berean, Dezan eta lank.-ek (2003), 13 urteko futbolari Brasildar talde baten
antropometria aztertuz “titularrak”, ordezkoekin konparatuz, altuagoak eta astunagoak
zirela, eta, muskulu portzentaia altuagoa zutela azpimarratu zuten.
Bestalde, aukeratutako futbolariak gantz gutxiago zuten, hau beste idazle batzuk ere
ikusi dute (Reilly eta lank., 2000; Viviani eta lank., 1993). Gainera, aukeratutakoen
gehiengoaren gantz portzentaia %10-12 tartean zegoen; aldiz, kanporatutakoen artean
jokalari asko %12-tik gora zegoen. Gantz asko edukitzea errendimendu eskasarekin
erlazionatuta dago, zailagoa delako korrika egitea, driblatzea eta sprintatzea (Shephard,
1999).
Horretaz gain, aukeratutakoak azkarragoak ziren. Tumilty-k 1993.ean azaltzen
zuenez, futbol partida batean sprintatzen den denbora nahiz eta laburra izan (%8-13),
jokaldirik erabakigarrienak abiadura handitan ematen dira, eta beraz, ezinbesteko
ezaugarria da. Baina, ikerlan honetan batez ere arintasuna edo bizkortasuna ezaugarri
oso garrantzitsua dela erakutsi da; 30m +10kono-ko probako emaitza 14, 15 eta 16
urteko taldeetan errepikatzen baita. Bestalde, aukeratutakoek erresistentzia hobeagoa
zuten.
Emaitza hauek Reilly eta lank.-en (2000) ikerlanarekin bat datoz, lan hartan elite
eta ez-eliteko 15-16 urteko jokalariei azterketa antropometrikoa, fisiologikoa eta
psikologikoa egin zitzaien. Elitekoek gantz gutxiago zuten, indar aerobiko handiago eta
abaildura hobeto toleratzen zuten. Talde biak hobeen ezberdintzen zituzten aldagaiak
abiadura, arintasuna (sprinta + kurbak), ego-orientazioa eta antizipazioa izan ziren. Nola
nahi ere, ikerlan horretan kontutan hartu behar da, talde ezberdin bi aztertu zituztela,
entrenamendu eta partida mota eta kopuru diferenteekin, alegia. Bestalde, lan hartan,
parametro antropometrikoetan, ez zen alderik ikusten. Izan daiteke, 15 eta 16 urteko
jokalarietan altueran eta tamainan diferentzia handirik jadanik ez egotea, hazkunde
abiadurarik handiena 14 urterekin ematen baita (gure futbolarietan eman daitekeen
bezala).
146
Emaitza hauek guztiak oso interesgarriak dira, talde bakoitzaren barnean futbolari
guztiak batera entrenatzen baitzuten eta, orokorrean, entrenamendu berdinak egiten
zituzten futbolariek talde bakoitzaren barnean. Baina, hemen puntu eztabaidagarri
batetara hel gaitezke. Entrenamendu berdinak eta denak batera egin arren, gerta daiteke,
futbolari batzuk besteak baino gehiago saiatzea, eta talde berean intentsitate ezberdinez
entrenatzea.
Jaiotzaren eragina kontrolatzeko medianak erabili zirenean, bigarren seihilabeteko
kanporatutakoen artean ez futbolari “alturik” egon. Gainera, jaiotza eta aukeraketaren
arabera lau talde egin zirenean, aukeratua izateko altua izatea oso garrantzitsua zela
behatu zen.
Baina, altua izatea garrantzitsua bada ere, horrek bakarrik, ez zuen aukeraketa hori
segurtatzen. Hau da, altuera nahikoa edukita beste faktore batzuk ere badirela
beharrezkoak; adibidez, badirudi VO2 egokia izatea (baxua ez behintzat) ere
garrantzitsua dela, zeren eta aukeratutako eta bigarren seihilekoak izan zuten balorerik
altuena (60.37 ± 6.07 ml·kg-1·min-1). era berean, VO2-rik baxuena kanporatutako eta
lehen seihilekoek izan zuten (46.47 ± 9.95 ml·kg-1·min-1). Emaitza hauek estatistikoki
adierazgarriak ez izan arren oso nabarmenak dira kirol fisiologian. Bestalde, erregresio
modeloan VO2 max.-a zen aldagairik esanguratsuena.
Hortaz gain, hau da, tamaina eta oxigeno kontsumoaz gain, gantzak ere erlazioa
dauka. Kanporatutako eta aukeratutakoen artean ezberdintasun estatistikoa baitzegoen,
besteak beste, aukeratutakoek gantz gutxiago izan zuten.
Dena den, altuera eta abiadura adin hauetan korrelazionaturik daude (R= -0.525,
p<0.05). Modu berean, gantza eta abiadura (R= 0.345, p<0.05); eta baita, oxigeno
kontsumoa (R= -0.410, p= 0.01) korrelazionaturik daude ere bai.
Futbolari talde guztiak kontutan hartuta, aipatzekoa da 14 urteko jokalarietan
ematen direla ezberdintasun gehienak eta adierazgarrienak. Futbol talde honetan, eta 14
urteko adinean, bereziki bi egoera ematen dira: lehenik, adin horretan ematen da
hazkunde fisikorik handiena, esate baterako altueran 14 urte inguruan 8-9 cm urte baten
147
hasten dira (Malina eta Bouchard, 1991). Adin honetan altueraren hazkundeaz gain
gorputzaren beste osagaien hazkundea ere ematen da, batez ere muskuluarena,
hormonak direla medio (Malina eta Bouchard, 1991; Rogol eta lank., 1997). Eta
muskuluen hazkunde horrekin kirol honentzat abantaila izan daitezkeen beste aldaketa
fisiologikoak ere badakartza (indarra eta abiadura adibidez). Beraz, altuenak (eta
handienak) abantaila handiagoa izango dute lehenengo seihilean jaioak diren edo ez.
Bigarrenik, 14 urtetatik 15-ra pasatzen direnak pausu handia ematen dute. Aurretik
(aurreko mailetatik) selekzioa badago ere, adin honetan ematen da baherik handiena,
Bizkaian maila baxuko talde batetik (Zugatzarte Kadetea, ikerlan honetan 14 urteko
taldea deritzoguna), Euskal-Herriko maila altuko talde batetara pasatzeko (Arenas
Kadetea, ikerlan honetan 15 urteko taldea).
Gainontzeko taldeetan, konoetako proban bakarrik, diferentzia agertzea nabarmena
da. Aldagai honen garrantzia beste ikerlan batean ere ikusi da (Reilly eta lank., 2000).
Logikoena izango litzateke fisiologikoki hobeki prestatuta daudenak aukeratuak izatea,
baina Tschopp eta lank.-ek 2003. urtean emaitza berdina izan zuten. Hau azaltzea ez da
erraza. Izan daiteke, guk aztertu ez ditugun beste parametro batzuk izatea funtsezkoenak
14 urtetik gorakoenetan; adibidez, belauneko muskulu flexoreen indar handiagoa ikusi
zen 15-19 adineko profesionaletara pasatzen ziren futbolarien artean pasatu ez zirenekin
konparatzean (Tschopp eta lank., 2003) bestaldetik faktore psikologikoak ere
inportanteak izan daitezke.
Hortaz, aukeraketa prozesuak arretaz hartu beharko lirateke batez ere adin
erabakigarri horretan. Entrenatzaileak adin talde berdineko jokalarien artean zaharrenak,
edota hazkunde aurreratuagoa dutenak, hau da, hazkunde goiztiarra dutenak, aukeratzen
egon daitezkeelako. Eta, gazteago edo hazkunde berantiarra duten jokalariak, nahiz eta
talentudunak izan kanporatuak eta baztertuak izan daitezkeelako. Gainera, hazkunde
goiztiarra duten futbolariak euren egoera fisiko eta fisiologiko maximotik hurbil egon
daitezke eta hazkunde berantiarra dutenak maximo hau hazkunde amaitzean eduki
dezakete.
148
Beraz aukeratuak-kanporatuak laburtuz,
1. Ezberdintasun gehienak 14 urteko taldetik 15 urteko taldera pasatzeko
aukeratutako eta kanporatutako futbolarien artean ematen dira.
2. 14 urteko taldean aukeratuak direnak tamainaz handiagoak dira, baina gantz
gutxiago dute. Bestalde, azkarragoak dira eta oxigeno kontsumo maximo altuagoa dute.
3. Parametrorik garrantzitsuenak 14 urteko talde horretan altuera, 30m+10 kono-
ko proba eta batez ere oxigeno kontsumo maximoa izan ziren.
4. 15, 16 eta 17 urteko taldeko futbolarietan ere 30m+10kono-ko proba izan zen
erabakigarriena.
149
4.4. POSTUEN ARTEKO
EZBERDINTASUNAK
4.4.1. POSTUEN ARTEKO
DESBERDINTASUNAK
Ikerlan honetan parte hartu zuten jokalariak lau postutan sailkatu ziren. Guztira 55
aurrelari egon zen, 76 erdilari, 84 atzelari eta 27 atezain. Postu hauetan jokatzen zuten
jokalarien zenbait parametro 4.25. Taulan adierazten dira.
Altuenak eta astunenak atezainak izan ziren, eta, jokalaririk baxuenak erdilariak.
Gantz tolesturetan, gantz portzentajean eta endomorfian atezainek izan zituzten baliorik
altuenak, eta, aurrelariek gantz gutxien. Horrela, aurrelariek eduki zuten muskulu
portzentaiarik altuena eta mesomorfia baita ere, azken hau nahiz eta estatistikoki
adierazgarri ez izan.
Erresistentzian aurrelariak izan ziren onenak eta atezainak kaxkarrenak. Oxigeno
kontsumo maximoaren emaitzetan joera berdina eman zen, eta, baita iraupeneko
probetako taupadetan ere (serietan eta atseden denboretan). Gainera, atezainek askoz
arinago utzi egin zituzten serieak; esate baterako, zazpigarren seriea atezain batek
amaitu zuen (%4), eta 50 aurrelarik (%40); aldiz %31 erdilarik eta %22 atzelarik.
Abiaduran aurrelariak izan ziren azkarrenak proba bietan eta atezainak, berriz,
geldoenak.
Hiru jauzi motetan ere aurrelariak hoberenak izan ziren, eta, erdilariek eman
zituzten jauzirik txikienak. Ezberdintasun hau estatistikoki adierazgarria M.J. jauzian
bakarrik izan arren.
150
Futbolarien zenbait ezaugarri postuen arabera
Aurrelariak Erdilariak Atzelariak Atezainak
B.b. d.s. (±) B.b. d.s. (±) B.b. d.s. (±) B.b. d.s. (±)
Adina 17.61 2.58 17.20 2.40 17.27 2.67 17.63 2.37
Pisua (kg) 68.35 10.20 68.46 11.60 68.86 9.12 73.95 7.92
Altuera (cm) 174.83 7.84 174.4 7.76 175.47 7.60 179.56a 5.93
Gantza (mm) 52.65 b 12.96 62.55 22.96 62.83 19.55 67.15 7.55
Muskulu % 47.94c 1.39 46.94 1.72 47.02 1.62 46.90 1.83
VO2 max. erl. 62.40 10.63 57.71 9.82 58.55 9.48 48.41 d 11.14
30m leun (s) 3.51 e 0.30 3.68 0.27 3.70 0.22 3.82 0.27
30m kono (s) 4.55 f 0.33 4.72 0.30 4.74 0.31 4.96 0.36
M.J. (cm) 41.97 g 5.25 38.92 5.18 40.08 5.57 41.85 5.63
4.25. Taula: Futbolarien postuen zenbait aldagai antropometriko eta fisiologiko. Gantza
sei gantz tolesturen batuketa eran dago adierazita (mm-tan). Oxigeno kontsumo maximo
erlatiboaren (VO2 max. erl.) unitatea ml·kg-1·min-1 da. M.J.= makurtutako jauzia.
Azaltzen diren balioak batez bestekoak (B.b.) eta desbiderapen estandarrak (d.s.) dira.
aatezainak vs erdilariak, p<0.05. baurrelariak vs erdilariak, atzelariak eta atezainak, p<0.01. caurrelariak vs erdilariak eta atezainak p<0.001. datezainak vs aurrelariak, erdilariak eta atzelariak, p<0.01 eaurrelariak vs atzelariak eta atezainak, p<0.05. faurrelariak vs atezainak, p<0.05. gaurrelariak vs erdilariak, p<0.05.
Beraz, postu bakoitzaren emaitzak orokortuz; Aurrelariak: Gantz gutxien,
muskulu portzentai altuena zutenak, eta hoberenak abiaduran, erresistentzia, jauzietan.
Erdilariak: Baxuenak, jauzi txikienak egin zituzten futbolariak izan ziren. Atzelariak:
beste jokalarien parametroen arteko jokalariak izan ziren. Eta, atezainak, jokalaririk
garaienak, astunenak, gantz gehien izan zutenak. Atezainak ere jauzietan onak ziren,
baina okerrenak abiaduran eta erresistentzian
151
4.4.2. POSTUEN ARTEKO EZBERDINTASUNEN
EZTABAIDA
Futbolean taktikak ezartzen lehenengoetarikoa Ingalaterrako Glasgow-ko Queen’s
Park AFC futbol taldea izan zen. Ondo antolatuta zuten taldea; atzelari bi, erdilari bi eta
sei aurrelariekin. Arraro samarra dirudien arren arrakasta itzela eduki zuten; 1867.
uztailetik 1875. urtarrilera ez zieten golik sartu eta! (Ekblom, 1999). Handik aurrera
gauzak aldatzen joan ziren eta gaur eguneko antolaketa taktikora heldu gara.
Jokalarien postuak aztertzea zaila da, partidaren arabera, arerioaren arabera etab
postuak eta partidaren estrategia osoa aldatzen baitira. Ikerlan honetan lau postutan
sailkatu ziren jokalariak; aurrelari, erdilari, atzelari eta atezainetan, besteak beste.
Alboko atzelariak erdilariekin batera jarri ziren. Antolaketa hau da ikerketetan gehien
erabiltzen dena (Casajus eta Aragones, 1997; Malina eta lank.,. 2000; Reilly eta lank.,
2000; Tumilty 1993; Shepard 1999; Wisloff eta lank., 1999). Nahiz eta beste lan
batzuetan alboko atzelariak ere talde ezberdintzat hartu (Davis eta lank., 1992; Di Salvo
eta Pigozzi, 1998; Rienzi eta lank., 2000).
Jokalarien postuen arabera partida batean egindako lana oso ezberdina da.
Atezainek distantziarik laburrena korritzen dute, 4 km inguru (Ekblom, 1999).
Gainontzeko postuetako jokalariek distantzi luzeago egiten dute partidetan.
Distantziarik luzeena erdilariek egiten dute, normalean 9-13 km artean, aurrelariek 7-11
km eta atzelariek pixka bat gutxiago 7.7-11km (Ekblom 1999; Rienzi eta lank., 2000;
Reilly eta lank., 2000; Tumilty, 1993;). Ezberdintasun hauek gazteen futbolean ere
ematen da (Tumilty, 1993).
Postuen arteko ezberdintasunak beste lanetan ere argitaratu dira. Orokorrean,
atezainak garaienak eta astunenak izaten dira (Reilly, 1999; Davis eta lank., 1992) eta
gantz kopururik altuena dutenak (Casajus eta Aragones, 1997; Reilly, 1999; Davis eta
152
lank., 1992). Hau futbolari gazteetan (11-16 urte) ere deskribatu da (Malina eta lank.,
2000). Erdilariak berriz txikienak izaten dira (Reilly, 1999; Wisloff eta lank., 1998),
baina azken emaitza hau ez da beti baieztatzen (Reilly eta lank., 2000), batzuetan
aurrelariak izaten baitira baxuenak (Casajus eta Aragones, 1997).
Erresistentziarik baxuena (oxigeno kontsumoa eta iraupeneko probetako
errendimendua), aurretik ere ikusi denez, atezainena da (Davis eta lank., 1992; Reilly
eta lank., 1999; Tumilty, 1993). Atezainez gain, beste jokalarien oxigeno kontsumo
maximoa antzekoa dela ikusi da lan batzuetan (Shephard 1999, Reilly eta lank., 2000).
Beste batzuetan, berriz, erdilariek altuena dutela ikusi dute (Davis eta lank., 1992;
Ekblom 1999, 46. orr.; Wisloff eta lank., 1998). Aldiz, gure ikerlanean aurrelariek izan
zuten erresistentziarik hoberena; bai Astrand-en test ergometrikoan, bai iraupenezko
proban, ere. Raven eta lank.-ek ere 1975. urtean aurrelarien oxigeno kontsumoa
erdilariena baino altuagoa zela ikusi zuten.
Aurrelariak azkarrenak izatea, eta, jauzirik altuenak ematea, euren jokaldi
motetarako emaitza egokiak dira; beste ikerlanetan ere ikusi egin den modura (Wisloff
eta lank., 1998; Tumilty, 1993). Atezainek ere, mugimenduen abiadura eta arintasun
handia izan beharko lukete; baina, izan daiteke 30 m leunetako eta 30 m konoetako
probak eurek egiten dituzten mugimenduetarako oso espezifikoak ez izatea. Izan ere,
atezainen mugimenduak askoz ere laburragoak dira eta euren sprint-ak 1-12m-koak dira
(Ekblom 1999).
Beraz, badirudi atezainez gain, entrenamendu berdinak eta batera egin arren,
errendimenduari begira, aurrelariak hobeen prestatuta dauden jokalariak direla,
abiaduran, jauzietan eta baita erresistentzian ere. Honek hiru azalpen posible eduki
ditzake: lehenengoa, taldearen antolakuntza taktikoaren ondorioz, aurrelarien
entrenatutako eta korritutako distantziak luzeagoak izatea, eta horrela, aurrelari horiek
duten abiaduraz gain erresistentzia hobeagoa lortzea. Azalpen hau talde bakar bat
izango balitz posible litzateke baina bost talde ezberdinetako multzoan hau gertatzea
nahikoa zaila da. Bigarrenik: izan daiteke ere aurrelari izateko konpetentzia handia
taldeetan denez, futbolariek postu hau lortzeko entrenamenduetan eta partidetan (eta
baita futboleko entrenamentuetatik kanpo) ahalegin guztiak egitea eta horrek
153
erresistentzia hobetzea. Edo hirugarren, izan daiteke entrenatzaile eta teknikoek
aurrelari izateko hobeen prestatuta dauden jokalariak aukeratzea.
Beraz postuen arteko ezberdintasunak laburtuz,
1. Aurrelariak izan ziren errendimendurik onena izan zuten jokalariak. Baita ere
muskulu gehien eta gantz gutxien izan zutenak.
2. Atezainak, berriz, errendimendu proba hauetan emaitzarik okerrenak eman
zituztenak. Horrez gain, gantz gehiago zuten eta astunagoak ziren.
154
4.5. JAIOTZA-DATAK
4.5.1. JAITZA-DATEN EMAITZAK
4.5.1.1. EMAITZA OROKORRAK
Ikerlan honetan futbolarien jaiotze-datak ere aztertu ziren: euren jaiotze hilea eta
urteko zein seihilean eta zein hiruhilean jaio ziren aztertu ziren, besteak beste . 4.26.
Taula eta grafiketan jokalarien jaiotza-daten sailkapena agertzen da.
Futbolarien jaiotze-hileak adin taldeka
Hileak 14 15 16 17 18+ Denak
Urt 4(8.3) 6(11.3) 5(12.2) 9(17.3) 6(11.3) 30(12.1)
Ots 7(14.6) 8(15.1) 5(12.2) 2(3.8) 8(15.1) 30(12.1)
Mar 7(14.6) 2(3.8) 4(9.8) 5(9.6) 8(15.1) 26(10.5)
Api 9(18.8) 9(17) 5(12.2) 3(5.8) 9(17) 35(14.2)
Mai 4(8.3) 6(11.3) 5(12.2) 5(9.6) 1(1.9) 21(8.5)
Eka 4(8.3) 3(5.7) 2(4.9) 9(17.3) 7(13.2) 25(10.1)
Uzt 3(6.3) 5(9.4) 1(2.4) 3(5.8) 5(9.4) 17(6.9)
Abu 1(2.1) 3(5.7) 3(7.3) 3(5.8) 2(3.8) 12(4.9)
Ira 4(8.3) 4(9.4) 4(9.4) 4(7.7) 3(5.7) 19(7.7)
Urr 2(4.2) 4(5.7) 5(12.2) 2(3.8) 1(1.9) 14(5.7)
Aza 2(4.2) 3(7.5) 0(4.9) 3(5.8) 1(1.9) 9(3.6)
Abe 1(2.1) 0(0) 2(4.9) 4(7.7) 2(3.8) 9(3.6)
Guztira
48(100) 53(100) 41(100) 52(100) 53(100) 247(100)
4.26. Taula: Hilabete bakoitzean jaiotako futbolarien kopurua eta portzentaia parentesi artean adin
taldeka banatuta eta jokalari guztiak kontutan hartuta.
155
Jokalarien gehiengoa lehenengo seihilean jaioak ziren. 4.26 Taulan eta 4.27.
Grafikan ikusten denez. Futbolari guztiak kontutan hartuta %67.6-a lehenengo seihilean
jaioak ziren eta %32.4-a bigarrenean.
Urtea hiruhiletan banatzean lehen eta bigarren hiruhileen artean ez da
ezberdintasun nabarmenik ikusten, aldiz hirugarren eta laugarren hiruhileetan jaiotako
futbolarien kopurua baxuagoa dela argi geratzen da.
Futbolarien jaiotze-daten kopurua urtea bi seihiletan banatuta
4.27. Grafika: Futbolarien adin talde bakoitzeko jaiotza-daten portzentaiak lehenengo (urtarriletik
ekainera) eta bigarren (uztailetik abendura) seihiletan banatuta.
Futbolarien jaiotze-daten kopurua urtea lau hiruhiletan banatuta
Hiruhilea
k 14 15 16 17 18+ Denak
1. 17(35.4) 16(30.2) 14(34.1) 16(30.8) 22(41.5) 85(34.4)
2. 17(35.4) 18(34.0) 12(29.3) 17(32.7) 17(32.1) 81(32.8)
3. 9(18.8) 12(22.2) 8(19.5) 10(19.2) 10(18.9) 49(19.8)
4. 5(10.4) 7(13.2) 7(17.1) 9(17.3) 4(7.5) 32(13.0)
4.27. Taula: Futbolarien adin talde bakoitzeko jaiotza-daten kopurua eta portzentaiak (%) lehenengo
(urtarriletik martxoa), bigarren (apiriletik ekainera), hirugarren (uztailetik irailera) eta laugarren
(urritik abendura) hiruhiletan banatuta.
72,964,2 63,4 63,5
73,6
35,827,1
36,6 36,526,4
0
20
40
60
80
100
14 15 16 17 18+
Adin taldea (urteak)
Jaio
tzen
por
tzen
taia
k (%
)
Lehenengo
Bigarren
156
Futbolarien jaiotze-daten kopurua urtea lau hiruhiletan banatuta
4.28. Grafika: Futbolarien adin talde bakoitzeko jaiotza-daten portzentaiak lehenengo (urtarriletik
martxoa), bigarren (apiriletik ekainera), hirugarren (uztailetik irailera) eta laugarren (urritik
abendura) hiruhiletan banatuta.
4.5.1.2. JAIOTZA-DATAK ADIN TALDEKA
Hurrengo atalean adin talde bakoitzaren barnean lehenengo eta bigarren
seihilabetean jaiotako futbolarien ezberdintasun antropometriko eta fisiologikoak
aztertuko dira. Seihileen arteko ezberdintasunak aztertzeko Student-en t test-a erabili eta
adierazgarritasun estatistikoa p<0.05-n ezarri da.
14 URTEKO JOKALARIEN TALDEA
14 urteko jokalarietan lehenengo eta bigarren seihiletan jaiotakoen ezberdintasun
antropometriko nabarienak 4.28. Taulan adierazita daude. Taula horretan ikusten denez
urtearen lehen erdiko jokalariak altuagoak eta astunagoak ziren, eta beso eta zangoko
perimetro (baita zuzenduak ere) eta goialdeko gorputzadarren diametro handiagoak
zituzten. Halaber, hezur eta muskulu pisu handiagoak zituzten.
0
20
40
14 15 16 17 18+ Guztira
Adin taldea (urteak)
Jaio
tzen
por
tzen
taia
k (%
) Lehenengo
Bigarren
Hirugarren
Laugarren
157
14 urteko futbolarien ezberdintasunak jaiotza-dataren arabera
1. seihilea 2. seihilea p
b.b. d.s. (±) b.b. d.s. (±)
Pisua (kg) 61.29 7.83 54.40 7.83 0.009
Altuera (cm) 172.18 7.16 163.95 6.38 <0.001
Besoko perimetroa (cm) 27.82 2.04 26.20 2.44 0.022
Zangoko perimetroa (cm) 35.60 2.30 33.75 2.13 0.013
Besoko perimetro. zuzendua (cm) 26.77 1.98 25.08 2.35 0.014
Zangoko perimetro zuzendua (cm) 34.64 2.32 32.57 2.18 0.006
Ukondoko diametroa (cm) 6.74 0.31 6.29 0.28 <0.001
Eskumuturreko diametroa (cm) 5.48 0.29 5.15 0.34 0.020
Hezur pisua (kg) 11.18 1.12 9.91 1.16 0.001
Muskulu pisua(kg) 28.20 3.83 25.06 4.41 0.017
4.28. Taula: Lehen eta bigarren seihiletan jaiotako 14 urteko futbolarien zenbait ezaugarri
antropometriko eta fisiologiko. Azaltzen diren balioak batez bestekoak (B.b.) eta beren desbiderapen
estandarrak dira (d.s.).
15 URTEKO JOKALARIEN TALDEA
Talde honetan erresistentziako probetan agertu ziren ezberdintasunik
aipagarrienak: serie eta atseden denbora guztietan urtearen lehenengo erdian jaiotakoek
taupada gutxiago izan zituzten (4.29. Taula). Baita ere taula berdinean ikusten denez,
oxigeno kontsumo maximo erlatibo altuagoa izan zuten nahiz eta estatistikoki
adierazgarria ez zen izan. 15 urteko taldean berriz ez zen ezberdintasun antropometriko
adierazgarririk ikusi.
158
15 urteko futbolarien ezberdintasunak jaiotza-dataren arabera
1. seihilea 2. seihilea p
b.b. d.s. (±) b.b. d.s. (±)
Pisua (kg) 67.19 7.56 66.31 10.93 >0.05
Altuera (cm) 175.55 7.47 173.04 5.21 >0.05
VO2 max. erl 59.24 11.76 53.30 9.44 >0.05
1. seriea 153.42 15.34 163.58 11.90 0.021
1. atsedena 116.75 16.16 127.41 11.63 0.020
2. seriea 163.18 14.11 172.43 10.60 0.025
2. atsedena 122.00 15.04 132 15.89 0.029
3. seriea 172.12 13.08 182.56 11.00 0.008
3. atsedena 128.39 15.23 139.31 16.19 0.026
4. seriea 179.12 13.37 188.20 8.56 0.020
4. atsedena 135.81 15.61 143.46 13.50 >0.05
5. seriea 185.25 8.45 192.00 4.88 0.013
5. atsedena 140.48 5.94 163.58 11.90 >0.05
6. seriea 190.22 6.89 196.85 4.29 >0.05
6. atsedena 150.16 12.73 158.28 7.29 >0.05
7. seriea 194.00 6.20 197.66 2.00 >0.05
Irau
pene
ko p
roba
(tau
pada
·min
-1)
7. atsedena 152.20 10.78 159.33 16.68 >0.05
4.29. Taula: Lehen eta bigarren seihiletan jaiotako 15 urteko futbolarien zenbait ezaugarri.
Iraupeneko probaren balioak serie bakoitzaren amaieraren eta minutu bateko atseden denboraren
bihotz maiztasunaren (taupada·min-1) batez bestekoak (B.b.) eta beren desbiderapen estandarrak dira
(d.s.). VO2 max. Erl= Oxigeno kontsumo erlatiboa (ml·kg-1·min-1)
159
16 URTEKO JOKALARIEN TALDEA
16 urteko jokalarien taldean lehenengo seihiletan jaiotakoek gantz gehiago zuten
tolestura trizipitalean, izterrean eta zangoan, beraz gorputzadarretako tolesturen
batuketa ere altuagoa zen talde honetan. Horrela, lehenengo seihilekoek gantz pisu
handiagoa zuten eta endomorfia ere (ikus 4.30. Taula).
Bestalde, talde berdinean jokalari zaharrenen izterreko perimetro eta baita izterreko
perimetro zuzendua ere handiagoa izan zen.
16 urteko futbolarien ezberdintasunak jaiotza-dataren arabera
1. seihilea 2. seihilea p
b.b. d.s. (±) b.b. d.s. (±)
Pisua (kg) 74.21 7.62 69.99 6.17 >0.05
Altuera (cm) 176.63 6.28 176.81 6.73 >0.05
Tolestura trizipitala (mm) 12.00 3.42 9.21 3.79 0.034
Izterreko tolestura (mm) 17.31 6.18 12.83 5.41 0.039
Zangoko tolestura (mm) 10.20 3.55 7.70 2.46 0.033
Tolesturen batuketa (mm) 75.17 24.52 57.46 21.01 >0.05
G.A. tolestura (mm) 39.53 12.61 29.74 11.02 0.028
Gantz pisua (kg) 9.78 2.77 8.00 1.74 0.047
Endomorfia 3.02 0.98 2.34 0.82 0.044
Izterreko perimetroa (cm) 57.14 2.63 54.70 2.22 0.009
Izterreko perimetro zuzendua
(cm) 55.41 2.46 53.42 2.21 0.024
4.30. Taula: Lehen eta bigarren seihiletan jaiotako 16 urteko futbolarien zenbait ezaugarrien
ezberdintasunak. Azaltzen diren balioak batez bestekoak (B.b.) eta beren desbiderapen estandarrak
dira (d.s.). G.A. tolestura = gorputzadarretako gantz tolestura (trizipitala + izterrekoa + zangokoa)
160
17 URTEKO JOKALARIEN TALDEA
17 urteko jokalarien jaiotako seihilearen arabera aurkitu ziren ezberdintasun
antropometriko eta fisiologikoak 4.31. Taulan adierazten dira. Lehenengo seihilekoak
astunagoak ziren; izterreko eta zangoko perimetroa handiagoa zuten eta perimetro
zuzenduak ere. Baita ere, ukondo eta orkatiletako diametroak handiagoak ziren urtearen
hasierako seihilean jaiotakoen artean. Horrela, muskulu pisua handiagoa ere bazuten
bigarren seihilean jaiotakoek baino.
Era berean lehenengo seihilean jaio egin ziren talde honetako futbolariek
oxigeno kontsumo maximo erlatibo altuagoa izan zuten (nabarmena baina ez
estatistikoki adierazgarria).
17 urteko futbolarien ezberdintasunak jaiotza-dataren arabera
1. seihilea 2. seihilea p
b.b. d.s. (±) b.b. d.s. (±)
Pisua (kg) 76.40 9.97 70.44 7.45 0.028
Altuera (cm) 178.82 6.96 175.19 7.12 >0.05
Izterreko perimetroa (cm) 57.59 3.63 55.80 2.14 0.030
Zangoko perimetroa (cm) 38.76 2.53 36.91 1.57 0.020
Izterreko perimetroa zuzendua (cm) 56.10 3.35 54.39 2.02 0.049
Zangoko perimetro zuzendua (cm) 37.97 2.40 36.22 1.60 0.007
Ukondoko diametroa (cm) 7.01 0.50 6.66 0.30 0.009
Orkatileko diametroa (cm) 7.68 0.36 7.46 0.33 0.038
Muskulu pisua (kg) 36.34 4.23 33.60 3.66 0.023
VO2 max. erl (ml·kg-1·min-1) 61.65 8.47 57.49 9.49 >0.05
4.31. Taula: Lehen eta bigarren seihiletan jaiotako 17 urteko futbolarien zenbait ezaugarrien
ezberdintasunak. Azaltzen diren balioak batez bestekoak (B.b.) eta beren desbiderapen estandarrak
dira (d.s.).
161
18+ URTEKO JOKALARIEN TALDEA
Talde honetan emaitzak ezberdinak izan ziren, bigarren seihilean jaio ziren
futbolariek ukondo, belaun eta orkatiletako diametroak handiagoak zituzten lehenengo
seihilekoek baino (4.32. Taula). Horretaz gain, bigarren seihilekoek hiru jauzi motak
altuagoak eman zituzten.
18+ urteko futbolarien ezberdintasunak jaiotza-dataren arabera
1. seihilea 2. seihilea p
b.b. d.s. (±) b.b. d.s. (±)
Pisua (kg) 73.68 5.57 74.45 4.26 >0.05
Altuera (cm) 178.94 5.02 179.84 5.10 >0.05
Ukondoko diametroa (cm) 6.80 0.37 7.12 0.43 0.011
Belauneko diametroa (cm) 9.72 0.31 10.03 0.39 0.005
Orkatilako diametroa (cm) 7.47 0.30 7.66 0.31 0.050
MJ altuera (cm) 42.10 4.63 45.89 6.38 0.042
MAJ altuera (cm) 43.58 4.36 46.68 4.16 0.050
EJ altuera (cm) 43.97 7.42 48.67 4.94 0.044
4.32. Taula: Lehen eta bigarren seihiletan jaiotako 18+ urteko futbolarien zenbait ezaugarrien
ezberdintasunak. Azaltzen diren balioak batez bestekoak (B.b.) eta beren desbiderapen estandarrak
dira (d.s.). MJ= makurtutako jauzia, MAJ= mugimenduaren aurkako jauzia, EJ= erorketa jauzia.
4.5.2. JAIOTZA-DATEN EZTABAIDA
Ikerlan honetan urtearen lehenengo hilabetetan jaiotako futbolarien nagusitasuna
baieztatu zen. Adin talde desberdinetan %63.4 tik %73.6-ra lehenengo seihilean jaioak
baitziren. Portzentaiarik altuena 14 (%72.9) eta 18+ (%73.6) urteko taldeetan agertu
zen. Gainera laugarren hiruhilean futbolarien kopururik baxuena jaio zen, orotara %13-a
162
alegia. Hau nabariagoa izan zen berriz ere 14 urteko (%10) eta 18+ urteko (%7.5)
taldeetan. Aipatzeko emaitzak dira hauek zeren eta populazio orokorrean jaiotzak urtean
zehar modu homogeneoan ematen dira: Getxon adibidez 2001. urtean jaiotako haurren
%51.37-a lehenengo seihilean jaio zen eta bigarrenean %48.63 (internet: http:
www.eustat.es).
Beste nazio batzutan (Holanda, Belgika, Frantzia, Erresuma Batua) egindako
ikerlanetan ere “kirol-urtearen” lehenengo hiletako jokalarien nagusitasun hau ikusi da
batez ere indarra eta tamaina garrantzitsuak diren ariketetan, esate baterako futbol
(Helsen eta lank., 2000; Simmons eta Geoffrey, 2001; Verhulst, 1992), futbola eta
tenisa (Baxter-Jones eta Helms, 1994; Dudink, 1994), cricket (Edwards, 1994) eta
hockey-ean (Boucher eta Mutimer, 1994).
Helsen eta lank.-ek 2000. urtean Belgikan egindako lanarekin aurreko hau
gehiago indartzen zen: 1997. urtean futbolarien banaketa jaiotze egunaren arabera
Abuztuan izatetik Urtarrilera pasatu zen eta aldaketa hori egin zenean ere ikusi zuten
futbolari gehienak “kirol-urtearen” hasierakoak zirela: Abuztutik Urrira (aldaketa egin
baino lehen) eta Urtarriletik Martxora (aldaketa egin da gero). Bestalde, “kirol-urtearen”
bigarren seihilean jaiotakoen artean portzentai altuago batek kirola uzten zuen, eta
gainera adin gaztetatik: 12 urterekin alegia.
Banaketa heterogeneo hau azaltzeko hipotesi bi eman dira batik bat. Urtearen
hasierako jokalariak urtearen amaierako jokalarien aldean ia urte bateko ezberdintasuna
dute eta hau alde batetik, fisikoan (tamainan) ezberdintasunak sor ditzake eta
bestaldetik, urte bateko aldeak psikologiaren edo kognizioaren aldetik desberdintasunak
ekar ditzake ere (Baxter-Jones eta Helms, 1994; Dudink, 1994; Helsen eta lank., 1998;
Simmons eta Paull, 2001; Werner eta lank., 2000)
Gure ikerlanean urte kronologiko berdineko zaharrenek sikologiaren aldetik
duten abantaila ez zen aztertu, beraz ezin dezakegu horren eztabaidarik egin, baina
baliteke aldagai honek ere garrantzia izatea. Hau ikertzea ere interesgarria izango
litzateke lortutako hezkuntza maila eta jaiotza-dataren artean erlazioa aurkitu egin zen,
kurtso berdineko umeen artean urtearen amaieran jaio direnek desabantaila dute eta
(Dudink 1994). Aldiz, adin talde desberdinetako jokalari zaharrenek duten tamainak
zerikusi handia baduela berretsi zen, 14 urteko taldean lehenengo seihilean jaiotako
haurren altuera, pisua, diametroak eta perimetroak urtearen bigarren zatian jaiotakoena
163
baino handiagoak baitziren. Talde honetan ikusi zen alderik handiena adin horretan
hazkunderik handiena ematen baita (Malina eta Bouchard, 1991). 17 urteko jokalarien
artean ere antzeko joera aurkitu zen. Beraz badirudi futbolean jokalariaren tamaina
garrantzitsua denez (Reilly eta lank., 2001), urtearen hasierako jokalarien aukeraketa bat
badagoela eta urtearen amaierako jokalarien bazterketa.
Abantaila horretaz gain 15 urteko, eta 17 urtekoen artean ziur asko ere,
lehenengo seihilean jaiotakoek erresistentzia hobeagoa izan zuten.
Bestalde, 16 urteko lehen seihileko jokalariek gantz kopuru altuagoa zuten, hau heltze
prozesuaren eraginagatik izan daiteke, adin horietan gantzen metaketa ematen baita
(Malina eta Bouchard, 1991).
Interesgarria da aurkikuntza honetan aukeraketa hau gaztetatik ematen dela.
Honetan gehiago sakontzeko Arenas Club de Getxoko (A.C.G.) haurren taldeen jaiotza-
datak aztertu eta 4.33. Taulako emaitzak aurkitu ziren. Ikusten denez 10 urtetik aurrera
gutxienez aukeraketa argia ematen da. Haur gazteagoetan ere hau gertatzen den
frogatzea ezinezkoa izan zen informaziorik ez geneukalako, baina interesgarria izango
litzateke zein adinetatik ematen den selekzio hau. Badirudi, hockey-an behintzat sei
urteko haurretan aukeraketa hau ere ematea (Boucher eta Mutimer, 1994).
A.C.G.-ko haurren jaiotza-datak
Taldea Adina (urteak) 1. seihiletako jaiotzak
Arenas Prealebinak 10 %61.5
Zugatzarte Alebinak 11 %72
Arenas Alebinak 12 %90
Zugatzarte Infantilak 13 %73.3
Arenas Infantilak 14 %54.5
4.33. Taula: A.C.G.-ko futbolari gazteen urtearen lehen seihiletan jaiotakoen portzentaiak.
164
Senior mailan ere urtearen hasieran jaiotakoak nagusi dira (%73.58) baina talde
honetan alderantziz bigarren seihilekoek izan zituzten diametro handiagoak. Baliteke
maila honetara heltzen direnak (jokalari kopuru txikia) aukeraketa prozesu guztiak
gainditzea hasiera batetik eta genetikoki handienak izan zirelako, izan ere bigarren
seihilean jaiotakoek altuera eta pisu handiagoa ere badute, nahiz eta hau estatistikoki
adierazgarria ez izan.
Talde guztietan lehenengo hiletan jaiotakoen nagusitasuna dago, ziur asko
tamainaz behintzat handiagoak direlako, horrez gainera talde batzuetan erresistentzia
hobeagoa ere badute. Baina ezin dezakegu zaharragoak izateak ekar dezakeen garapen
kognitiboa bazter. Ahalegin guztiak egin beharko lirateke aukeraketa prozesuak, eta are
garrantzitsuago, bazterketa prozesuak jokalari gazteetan gerta ez dadin eta guztiek
aukera berdinak eduki ditzaten.
Horretarako aukera batzuk egon daitezke baina legeak eta jokoaren sistema
aldatu beharko litzateke:
-Futbol taldeak, haurretan behintzat, urte bateko jokalariz osatu beharrean
jaiotzeko urtea seihile bitan banatu eta talde gehiago egin. Hau posiblea izango litzateke
gure herrialdeetan futbolean dabiltzan ume asko baitugu. Horrela, bide batez gaur egun
denbora gehiena aulkian dauden futbolariei aukera gehiago emango litzaieke.
-Taldeen batez-besteko adin txikiagoa derrigortu, horrela talde guztietan hilebete
ezberdinetako jokalariak egongo lirateke. Dena den, kasu honetan “iruzur” egitea erreza
litzateke: jokalari gazteak aulkian egon daitezkeelako, Belgikako esperientzian ikusi den
modura (Vaeyens eta Philippaerts, 2003).
-Canadan Hockey kirolean egiten denez hiru urtetik hiru urtera selekzioaren
“ebakitze-hilea” aldatuz joan, horrela jokalari guztiek ein batean abantaila izango lukete
momentu batetan edo bestean (Helsen eta lank., 2001).
Beraz jaiotza-data laburtuz,
1. Futbolari gehienak urtearen lehenengo seihilean jaioak dira (%67.7-a).
2. Urtea hiruhiletan banatzean futbolari gehienak lehen eta bigarren hiruhilean
jaioak dira, laugarren hiruhilean berriz jokalari gutxien jaio ziren, %13-a alegia.
165
3. Lehenengo seihileko futbolariak tamainaz handiagoak dira bigarrenekoak
baino, 18+ taldean izan ezik. Nagusien taldean bigarren seihilekoek dituzte diametrorik
handienak gorputzadarretan, altuera eta pisuan berriz ez da ezberdintasunik aurkitzen..
4. 15 urteko jokalarien artean lehenengo seihilean jaioak taupada gutxiago izan
zuten iraupeneko proban. Oxigeno kontsumo maximo erlatiboa ere 15 eta 17 urteko
futbolarietan altuagoa zen lehenengo seihilean jaio zirenen artean (nabarmena baina ez
estatistikoki adierazgarria).
5. Aukeraketa argi hau garrantzi handikoa da urtearen amaieran jaiotako haurrei
askoz ere aukera gutxiago ematen zaielako futbolean jokatzeko. Eta are gutxiago heltze
berantiarra baldin badute. Aukeraketa hau ekiditeko ahalegin guztiak egin beharko
lirateke.
166
5. ONDORIOAK
1. Ikerlan honetan aztertu diren adin ezberdinetako futbol jokalarien hazkunde
prozesua normala da, populazio orokorreko gazteen antzekoa. 14 eta 15 urteko
futbolariak oraindik hazkunde prozesuan daude. Prozesu hau asko moteltzen da 16
urterekin, adin horretako jokalariek nagusien tamaina berdintsua dute eta.
2. Futbolariak populazio orokorreko gazteak baino handiagoak eta astunagoak
dira. Ez dirudi kirolak hazkundean eragina duenik; baizik eta ezberdintasun hau
agertzea aukeraketa prozesu baten ondorioz. Badirudi genetikoki handienak direnak
aukeratuak direla, eta baita heltze goiztiarra dutenak ere. Horrez gain, urtearen hasieran
jaiotakoak ere aukeratuak dira. Beraz, hiru ezaugarri hauek dituen gazteak aukera
gehiago dauzka futbolean jolasten jarraitzeko, genetikoki txikiagoa, heltze berantiarra
edota urtearen amaieran jaioa dena baino. Garrantzitsua izango litzateke aukeraketa
desorekatu hau ekiditea, gazte guztiek aukera berdinak izan ditzaten.
3. Erresistentzia eta abiadura adinarekin batera hazten doaz, baina bakarrik
adinaren eragina den edo entrenamenduena ezin daiteke ikerlan honetatik argitu.
Jauzien potentzia, berriz, 15 urte arte bakarrik hobetzen da, geroztik hobekuntza
handirik gabe. Bizkortasuna (zigi-zaga-ren lasterketa) aldiz, heltze osoa lortzean
bakarrik hobetu zen (nagusien taldean); antza denez, koordinazio neuromuskular
zehatza eta osoa, heltzea amaitzen denean lortzen da.
167
4. Orokorrean futbolariek populazio orokorreko gazteek baino gantz gutxiago
izan zuten; hortaz, ariketa fisikoaren garrantzia obesitateari, eta, berarekin lotuta
datozen gaixotasunei aurre egiteko. 16 urteko jokalariek gantz kopururik altuena izan
zuten, populazio orokorreko adin berdineko gazteen modukoa. Izan daiteke adin edo
hazkunde garai horretako ezaugarria delako, edo, bizimodu sedentario batetara pasatzen
direlako.
5. Errendimenduan eragin handirik izan zuen faktorea gantz kantitatea izan zen.
Gantzak errendimendu proba guztietan eragin negatibo garrantzitsua izan baitzuen,
adina edozein izanda ere. Bestalde, eragin positiboa muskulu portzentajeak eta
muskuluen tamainak izan zuen, batez ere behealdeko gorputz-adarretakoak.
168
6. BIBLIOGRAFIA
Ali A, Farraly M (1991). A computer-video aided time motion analysis technique for
match analysis. J Sports Med Phys Fitness 31(1): 82-88.
Appor P (1988). Successful formulae for fitness training. Science and Football. Reilly
T, Lees A, Davis K eta Murphy WF argitaratzaileak. E & FN Spon argitaletxea.
London.
Armstrong N, Kirby BJ, McManus AM, Welsman JR (1995). Aerobic fitness of
prepubescent children. Ann Hum Biol 22(5): 427-441.
Armstrong N, Welsman JR (2001). Peak oxygen uptake in relation to growth and
maturation in 11- to 17- year old Hums. Eur J Appl Physiol 85(6): 546-551.
Armstrong N, Welsman JR, Chia MYH (2001). Short term power output in relation to
growth and maturation. Br J Sports Med 35: 118-124.
Armstrong N, Welsman JR, Nevill A, Kirby B (1999). Modeling growth and maturation
changes in peak oxygen uptake in 11-13 year olds. J Appl Physiol 87(6): 2230-
2236.
169
Armstrong N, Williams J, Balding J Gentle P, Kirby B (1991). The peak oxygen uptake
of British children with reference to age, sex and sexual maturity. Eur J Physiol
Occup Physiol 62(5): 369-375.
Astrand PO, Rodahl K (1986). Fisiología del trabajo físico. Panamericana argitaletxea.
Buenos Aires.
Bale P, Mayhew JL, Piper FC, Ball TE, Willman MK (1992). Biological and
performance variables in relation to age in male and female adolescent athletes.
J Sports Med Phys Fitness 32(2): 142-148.
Bangsbo J (1994). Energy demands in competitive soccer. J Sports Sci 12: S5-S12.
Bangsbo J (1994ª). The physiology of football with special reference to intense
intermittent exercise. Acta Physiol Scand 151: 1-156
Bangsbo J (2002). Entrenamiento de la condición física en el fútbol. Paidotribo
argitaletxea. 3. Edizioa. Bartzelona.
Bansbo J, Lindquist F (1992). Comparison of various exercise tests with endurance
performance during soccer in professional players. Int J Sports Med 13: 125-132
Bangsbo J, Michalsik L (2002). Assessment and physiological capacity of elite soccer
players. Science and Football IV-en. Spinks W, Reilly T, Murphy A
argitaratzaileak. Routledge argitaletxea. Cambridge.
Bangsbo J, Mizuno M (1988). Morphological and metabolic alterations in soccer
players with detraining and their relation to performance. Science and Football
Reilly T, Lees A, Davis K eta Murphy WF argitaratzaileak. E & FN Spon
argitaletxea. London.
Bansgbo J, Norregaard L, Thorsoe M (1991). Activity profile of competition soccer.
Can J Sport Sci. 16(2): 110-116.
170
Bansgbo J, Norregaard L, Thorsoe M (1992). The effect of carbohydrate diet on
intermittent exercise performance. Int J Sports Med 13: 152-157.
Baumgartner RN, Siervogel RM, Chumlea WC, Roche AF (1988). Associations
between plasma lipoprotein cholesterols, adiposity and adipose tissue
distribution during adolescence. Int J Obes 13(1): 31-41.
Baxter-Jones A, Goldstein H, HelmsP (1993). The development of aerobic power in
young athletes. J Appl Physiol 75(3): 1160-1167.
Baxter-Jones A, Helms P. (1994). Born too late to win?. Nature 370: 186.
Baxter-Jones ADG, Helms P, Mafulli N, Baines-Preece JC eta Preece M (1995).
Growth and development of male gymnasts, swimmers, soccer and tennis
players: a longitudinal study. Ann Hum Biol 22(5): 381-394.
Beunen G, Baxter-Jones AD, Mirwald RL, Thomis M, Lefevre J, Malina RM, Bailey
DA (2002). Intraindividual allometric development of aerobic power in 8- to 16-
year-old boys. Med Sci Sports Exerc 34(3): 503-510.
Beunen G, Malina RM, Lefevre J, Claessens AL, Renson R, Simons J, Maes H,
Vanreusel B, Lysens R (1994). Size, fatness and relative fat distributions of
males of contrasting maturity status during adolescence and as adults. Int J Obes
Relat Metab Disord 18(10): 670-678.
Beunen G, Malina RM, Ostyn M, Renson R, Simonds J, Van Gerven D (1982). Fatness
and skeletal maturity of Belgian boys 12 through 17 years of age. Am J Phys
Anthropol 59(4): 387-392.
Beunen G, Ostyn M, Simonds J, Renson R, Van Gerven D (1981). Chronological and
biological age as related to physical fitness in boys 12 to 19 years. Ann Hum Biol
4: 31-331.
171
Beunen G, Ostyn M, Simons J, Renson R, Claessens Al, Van den Eynde B, Lefevre J,
Vanreusel B, Malina RM, Van`t Hof MA (1997). Development and tracking in
fitness components: Leuven longitudinal study on lifestyle, fitness and health.
Int J Sports Med, 18 suppl 3: S171-178.
Beunen G, Thomis M, Maes HH, Loos R, Malina RM, Claessens AL, Vlietinck R
(2000). Genetic variance of adolescent growth in stature. Ann Hum Biol 27(2):
173-186.
Beunen G, Ostyn M, Simons R, Renson R, Van Gerven D (1981). Chronological and
biological age as related to physical fitness in boys 12 to 19 years. Ann Hum Biol
8(4): 321-331.
Beunen GP, Malina RM, Renson R, Simons J, Ostyn M, Lefevre J (1992). Physical
activity and growth, maturation and performance: a longitudinal study. Med Sci
Sports Exerc 24(5): 576-585.
Bosco C, Tihanyi J, Viru A (1996). Relationships between field fitness test and basal
serum testosterone and cortisol levels in soccer players. Clin Physiol 16(3): 317-
322.
Bouchard C, Malina RM, Hollmann W, Leblanc C (1976). Relationships between
skeletal maturity and submaximal working capacity in boys 8 to 18 years. Med
Sci Sports. 8(3): 186-190.
Boucher J, Mutimer B. (1994). The relative age phenomenon in sport: a replication and
extension with ice-hockey. Res Q Exerc Sport 65: 377-381
Bowers WR, Fox EL (1995). Fisiología del deporte. 3. edizioa. Panamericana
argitaletxea. Buenos Aires.
Branta C, Haubenstricker J, Seefeldt V (1984). Age changes in motor skills during
childhood and adolescence. Exerc Sport Sci Rev 12: 467-520.
172
Cacciari E, Mazzanti L, Tassinari D, Bergamaschi R, Magnani C, Ghini T, Tani G,
Drago E, Nanni G, Cobianchi C (1989). Growth and sport. J Endocrinol Invest
12 (suppl 3): 53-57.
Cacciari E, Mazzanti L, Tassinari D, Bergamaschi R, Magnani C, Zappulla F, Nanni G,
Cobianchi C, Ghini T, Pini R, Tani G (1990). Effects of sport (football) on
growth: auxological, anthropometric and hormonal aspects. Eur J Appl Physiol
61: 149-158.
Caldarione G, Teanquilli C, Giampietro M (1990). Assessment of nutritional state top
level football players. Sports medicine applied to football-en. G. Santilli
argitaletxea. Roma.
Capela C, Fragoso I, Vieira F, Charrua C, Gomes-Pereira J, Mil-Homes P (2003a).
Physical performance tests in young soccer players with reference to maturation.
Ahozko Komunikazioa. 5th World Congress on Science and Football. Lisboa.
Capela C, Fragoso I, Vieira F, Mil-Homes P (2003b). Soccer players during
adolescence: comparison of anthropometric and motor performance of different
maturational age groups. Ahozko Komunikazioa. 5th World Congress on
Science and Football. Lisboa.
Casajús JA, Aragonés MT (1997). Estudio cineantropométrico del futbolista profesional
español. Arch Med Dep 59: 177-184.
Chatard JC (1991). Physiological profile of the soccer player. Medicine and football:
The 10th Congress of Sports Medicine of the A.Z. St. Jan-en komunikazioa.
Brujas.
Coen B, Urhausen A, Coen G, Kindermann W (1998). A soccer specific fitness score.
Deuts Zeits Sportsmed 49: 187-191.
173
Cometti G, Maffiuletti NA, Poussion M, Chatard JC, Mafulli N (2001). Isokinetic
strength and anaerobic power of elite, subelite and amateur soccer players. Int J
Sport Med 22: 45-51.
Damsgaard R, Bencke J, Maththiesen G, Petersen JH, Muller J (2000). Is prepubertal
growth adversely affected by sport?. Med Sci Sports Exerc 32(10): 1698-1703.
Damsgaard R, Bencke J, Maththiesen G, Petersen JH, Muller J (2001). Body
proportions, body composition and pubertal development of children in
competitive sports. Scand J Med Sci Sports 11(1):54-60.
Davis JA, Brewer J, Atin D (1992). Pre-season physiological characteristics of English
first and second division soccer players. J Sports Sci 10: 541-547.
De-Ste-Croix MBA, Armstrong N, Welsman JR, Sharpe P (2002). Longitudinal
changes in isokinetic leg strength in 10-14 year olds. Ann Hum Biol 29(1): 50-
62.
Deurenberg P, Pieters JJ, Hautvast JG (1990). The assessment of the body fat
percentage by skinfold thickness measurements in childhood and young
adolescence. Br J Nutr 63(2): 293-303.
Dezan V, Sarraf T, Rodacki A; Silva da S (2003). Association between maturational
level and coach selection in young Brazilian soccer players. Posterra. 5th World
Congress on Science and Football. Lisboa.
Di Salvo V, Pigozzi F (1998). Physical training of football players based on their
positional rules in the team. Effects on performance-related factors. J Sports
Med Phys Fitness 38(4): 294-297.
Dowson MN, Cronin JB, Presland JD (2002). Anthropometric and physiological
differences between gender and age groups of New Zealand National soccer
players. Science and Football IV-en. Spinks, Reilly eta Murphy argitaratzaileak.
Routledge argitaletxea. Cambridge.
174
Drust B, Reilly T, Rienzi E (1998). Analysis of work rate in soccer. Sport Exerc Inj 4:
151-155.
Dudink A. (1994). Birth date and success. Nature 368: 592.
Dunbar J, Trasure D (2003). An analysis of fitness profiles as a function of playing
position and playing level in three English Premier League soccer clubs. Ahozko
komunikazioa. 5th World Congress on Science and Football. Lisboa.
Edwards S. (1994). Born too late to win?. Nature 370: 186.
Ekblom B (1986). Applied physiology of soccer. Sports Med 3: 56-61.
Ekblom B (1999). Manual de Ciencias del entrenamiento. Paidotribo editoriala.
Bartzelona.
Esparza Ros F (1993). Manual de cineantropometría. Monografías FEMEDE. Grupo
Español de Cineantropometría-k argitaratua. Madrid.
Faina M, Gallozzi C, Lupo S, Colli R, Sassi R eta Marini C (1988). Definition and
physiological profile of the soccer player. Science and Football. Reilly T, Lees
A, Davis K eta Murphy WF argitaratzaileak. E & FN Spon argitaletxea. London.
Falgairette G, Bedu M, Fellmann N, Van Praagh E, Coudert J (1991). Bio-energetic
profile in 144 boys aged from 6 to 15 years with special reference to sexual
maturation. Eur J Appl Physiol Occup Physiol 62(3): 151-156. 1991.
Faulkner JA (1968). Physiology of swimming and diving. Human Exercise Physiology.
Academic Press argitaletxea. Baltimore.
Feliu Rovira A, Albanell Peman M, Bestit Cartasona C, Baños Martinez F, Fernandez
Ballart J, Mart Hennerberg C (1991). Predicción de la capacidad física de
deportistas durante la pubertad: Análisis de futbolistas de alto rendimiento. Ann
Esp Pediatr 35(5): 323-326.
175
Fragoso I, Vieira F, Canto L, Mil-Homens P, Capela C, Oliveira N, Barroso A, Oliveira
Jr A (2003). The importance of chronological and maturational age on strength
and speed performance of soccer players during adolescence. Ahozko
Komunikazioa. 5th World Congress on Science and Football. Lisboa.
Garcia Llop LA, Ramada Benedito A, Rodriguez-Estecha P (1990). Relationship
between sexual maturation and subcutaneous fat. An Esp Pediatr 33(4): 349-
353.
Gasser T, Sheehy A, Molinari L, Largo RH (2001). Growth of early and late maturers.
Am J Hum Biol 28(3): 328-336.
Gauffin H, Ekstrand J, Arnesson L, Tropp H (1989). Vertical jump performance in
soccer players: a comparative study of two training program. J Hum Mov Studies
16: 159-176.
González Aramendi JM, Ainz González F (1998). Capacidad funcional aeróbica en
jugadores de fútbol adolescentes. Arch Med Deporte 65: 201-207.
Hansen L, Bangsbo J, Twisk J eta Klausen K (1999). Development of muscle strength
in relation to training level and testosterone in young male soccer players. J Appl
Physiol 87(3): 1141-1147.
Hansen L, Bansgbo J, Twisk J, Kalusen K (1999). Development of muscle strength in
relation to training level and testosterone in young male soccer pplayers. J Appl
Physiol 87(3): 1141-1147.
Heath BH, carter JEL (1967). A modified somatotype method. Am J Phys Antrop 27:
57-74.
Heil DP (1997). Body mass scaling of peak oxygen uptake in 20- to 79-yr-old adults.
Med Sci Sports Exerc 29: 1602-1608.
176
Helsen WF, Starkes JL, Van Winckel J (2000). Effect of change in selection year on
success in male soccer players. Am J Hum Biol 12: 729-735.
Helsen WF, Starkes JL, Van Winckel J. (1998). The influence of relative age on success
and dropout in male soccer players. Am J Hum Biol 10:791-798.
Helgerud J, Engen LC, Wisloff U, Hoff J (2001). Aerobic endurance improves soccer
performance. Med Sci Sports Exerc 33(11): 1925-1931.
Hernández M, Castellet J, Narvaiza JL, Rincón JM, Ruiz I, Sanchez E, Sobradillo B,
Zurimendi A (1988). Curvas y tablas de crecimiento. Fundación F. Orbegozo,
Bilbao. Garsi argitaletxea. Madrid.
http://www.cdc.gov/growthcharts
http://www.fifa.com
Hulthen L, Bengtsson B, Stbrant K, Hallberg L, Grimby G, Johannsson G (2002). GH is
needed for the maturation of muscle mass and strength in adolescents. J Clin
Endocrinol & Metab 86 (10): 4765-4770.
Iuliano-Burns S, Mirwald RL, Bailey D (2001). Timing and magnitude of peak height
velocity and peak tissuess velocities for early, average and late maturing boys
and girls. Am J Hum Biol 13: 1-8.
Janckovic A, Heimer N eta Matkivic BR (1993). Physiological profile of prospective
soccer players. Science and Football II-en. Reilly T, Clarys J eta Stibbe
argitaratzaileak. E & FN Spon argitaletxea. London.
Janz KF, Burns TL, Witt JD, Mahoney (1998). Longitudinal analysis of scaling VO2 for
differences in body size during puberty: The Muscatine Study. Med Sci Sport
Exerc 30(9): 1436-1444.
177
Janz KF, Mahoney LT (1997). Three-year follow up of changes in aerobic fitness
during puberty: the Muscatine study. Res Q Exerc Sport 68(1): 1-9.
Jones AD eta Helms P (1993). Cardiorespiratory fitness in young British soccer players.
Science and Footbal II-en. Reilly T, Clarys J eta Stibbe argitaratzaileak. E & FN
Spon argitaletxea. London.
Jones MA, Hitchen PJ, Stratton G (2000). The importance of considering biological
maturity when assessing physical fitness measures in girls and boys aged 10 to
16 years. Ann Hum Biol 27(1): 57-65.
Juricskay Z, Mezey B (1994). Effect of regular training on the anthropometric
parameters and urine steroids in childhood. Eur J App Physiol 68: 367-372.
Kang J, Chaloupka EC, Mastrangelo MA, Biren GB, Robertson RJ (2001).
Physiological comparisons among three maximal treadmill exercise protocols in
trained and untrained individuals. Eur J Appl Physiol 84(4):291-295.
Katzmaryk PT, Malina RM, Beunen GP (1997). The contribution of biological
maturation to strength and motor fitness of children. Ann Hum Biol 24(6): 493-
505.
Katzmarzyk PT, Pérusse L, Malina RM, Bouchard C (1999). Seven-year stability of
indicators of obesity and adipose tissue distribution in the Canadian population.
Am J Clin Nutr 69: 1123-1129.
Kemper HC, Verchuur R (1981). Maximal aerobic power in 13- to 14- year old
teenagers in relation to biological age. Int J Sports Med 2(2): 97-100.
Knowles JE, Brooke JD (1974). A movement analysis of player behavior in soccer
match performance. 8th Conference of the British Society of Sports Psychology.
Saldford.
178
Leatt P, Shephard RJ, eta Plyley MJ (1989). Specific muscular development in under-18
soccer players. J Sports Sci 5: 165-175.
Little T, Williams A (2003). Specificity of acceleration, maximum speed and agility in
profesional soccer players. Ahozko Komunikazioa. 5th World Congress on
Science and Football. Lisboa
Macsween A (2001). The reliability and validity of the Astrand nomogram and linear
extrapolation for deriving VO2 max from submaximal exercise data. J Sports
Med Phys Fitness 41(3): 312-317.
Mafulli N (1996).Children in sport: Towards the year 2000. Sports Exerc Inj 63: 96-
106.
Malina RM (1982). Physical growth and maturity characteristics of young athletes.
Children in sport-en. Magill RA, Ash MJ, Smoll FL argitaratzaileak..
Champaign IL: Hum Kinetics argitaletxea.
Malina RM (1994). Physical activity and training: effects on stature and the adolescent
growth spurt. Med Sci Sports Exerc 26(6): 759-766.
Malina RM, Beunen G, Lefevre J, Woynarowska B (1997). Maturity-associated
variations in peak oxygen uptake in active adolescent boys and girls. Ann Hum
Biol 24(1): 19-31.
Malina RM, Bielicki T (1996). Retrospective longitudinal growth study of boys and
girls active in sport. Acta Paediatr 85(5): 570-576.
Malina RM, Bouchard C (1991). Growth, maturation and physical activity. Human
Kinetics: Champaign
179
Malina RM, Koziel S, Bielicki (1999). Variation in subcutaneous adipose tissue
distribution associated with age, sex, and maturation. Am J Hum Biol 11: 189-
2000.
Malina RM, Woynarowska B, Bielicki T, Beunen G, Eweld D, Geithner CA, Huang
YC, Rogers DM (1997). Prospective and retrospective longitudinal studies of the
growth, maturation, and fitness of Polish youth active in sport. Int J Sports Med
18(3): S179-185.
Malina RM, Peña Reyes ME, Eisenmann JC, Horta L, Rodrigues J, Miller R (2000).
Height, mass and skeletal maturity of elite Portuguese soccer players aged 11-16
years. J Sports Sci 18: 685-693
Matiegka J (1921). The testing of physical efficiency. Am J Phys Antrop 4: 223-30
Mayhew SR, Wenger HA (1985). Time-motion analysis of player behavior in soccer
match performance. Paper presented at the 8th Conference, British Society of
Sports Psychology, Saldford.
Mc Ardle W, Katch FI, Katch VL (1991). Exercise physiology. Energy, nutrition and
Human performance. Lea & Febiger argitaletxea. London.
Mercier B, Mercier J, Granier P, Le Gallais D, Prefaut (1992). Maximal anaerobic
power: relationship to anthropometric characteristics during growth. Int J Sports
Med 13(1): 21-26.
Mink MR, Ruiter LM, Van Mechelen W, Kemper HCG, Twisk JWR (2000). Physical
fitness, body fatness and physical activity: The Amsterdam Growth and Health
Study. Am J Hum Biol 12:593-599.
Mero A, Kauhaunen H, Peltola E, Vuorimaa T, Komi PV (1990). J Sports Med Phys
Fitness 30(1):57-66.
180
Mohr M, Krustrup P, Bangsbo J (2003). Match performance of high-standard soccer
players with special reference to development of fatigue. J Sports Sci 21(7): 519-
528.
Mota J, Guerra S, Leandro C, Pinto A, Ribeiro J, Duarte JJ (2002). Association of
maturation, sex, and body fat in cardiorespiratory fitness. Am J Hum Biol 14:
707-712.
Nowacky PE, Cai DY, Buhl C, Krummelbein U (1988). Biological performance of
German soccer players tested with special ergometry and treadmill methods.
Science and Football. Reilly T, Lees A, Davis K eta Murphy WF
argitaratzaileak. E & FN Spon argitaletxea. London.
Peña Reyes ME, Cardenas-Baarahona E, Malina RM (1994). Growth, physique, and
skeletal maturation of soccer players 7-17 years of age. Humbiologia
Budapestinensis 25: 453-458.
Prader A (1984). Biomedical and endocrinological aspects of normal growth and
development. Human growth and development-en argitaratua. Borms J, Hauspie
R, Sand, Susanne eta Hebbelimk M argitaratzaileak. Plenum Press argitaletxea.
New York.
Puga R, Ramos J, Agostinho J, Lomba I, Costra O, Freitas F (1993). Physical profile of
a first divission professional soccer team. Science and Football II-en. Reilly T,
Clarys J eta Stibbe argitaratzaileak. E & FN Spon argitaletxea. London
Raven PB, Gettman LR, Pollock ML, Cooper KH (1976). A physiological evaluation of
professional soccer players. Br J Sports Med 10: 209-216.
Rajic MK, Brisson GR, Shepard RJ, Lavalleé H, Jequier JC, Masse R, Jequier S,
Lussier T, Labarre R (1979). Maturité osseuse et performance physique. Can J
Appl Sports Sci 4: 223-225.
181
Reilly T, Bangsbo J eta Franks A (2000). Anthropometric and physiological
predispositions for elite soccer. J Sports Sci 18: 669-683.
Reilly T, Thomas V (1976). A motion analysis of work-rate in different positional roles
in professional football match-play. J Hum Mov Studies 2: 87-97.
Rienzi E, Drust B, Reilly T, Carter JE, Martin A (2000). Investigation of
anthropometric and work-rate profiles of elite South American international
soccer players. J Sports Med Phys Fitness 40(2): 162-169.
Rico-Sanz J (1997). Evaluaciones del rendimiento en futbolistas. Arc Med Dep 59(14):
207-212.
Rico-Sanz J (1998). Body composition and nutritional assessments in soccer. Int J Sport
Nutrition 8: 113-123.
Rico-Sanz J, Frontera WR, Mole PA, Rivera MA, Rivera-Brown A, Meredith CN
(1998). Dietary and performance assessment of elite soccer players during a
period of intense training. Int J Sport Nutr 8(3): 230-40.
Rocha MSL (1975). Peso ósseo do brasileiro de ambos sexos de 17 a 25 años. Arquivos
de anatomía e antropología. Rio de Janeiro 445-51
Roemmich JN, Clark PA, Walter K, Patrie J, Weltman A, Rogol AD (2000). Pubertal
alterations in growth and body composition V. Energy expenditure, adiposity
and fat distribution. Am J Physiol Endocrinol Metab 279: E1426-1436.
Roemmich JN, Rogol AD (1999). Hormonal changes during puberty and their
relationship to fat distribution. Am J Hum Biol 11: 209-224.
Roemmich JN, Rogol AD (1995). Physiology of growth and development. Its
relationship to performance in the young athlete. Clin Sports Med 14(3): 483-
502.
182
Roemmich JN, Richmond RJ, Rogol AD (2001). Consequences of sports training
during puberty. J Endocrinol Invest 24(9): 708-715.
Rogers DM, Olson BL eta Wilmore JH (1995). Scaling for the VO2-to-size relationship
among children and adults. J Appl Physiol 79(3):958-967.
Rogol AD (2002). Androgens and puberty. Mol Cel Endocrinol 198: 25-29.
Rogol AD, Clark P, Roemmich J (2000). Growth and pubertal development in children
and adolescents: effects of diet and physical activity. Am J Clin Nutr 72(supl):
521S-528S.
Rogol AD, Roemmich JN, Clark PA (2002). Growth at puberty. J Adolescent Health.
31:192-200.
Rosique J (1992). Estudio transversal del crecimiento en escolares vizcaínos. La
variación antropométrica como componente de la estructura biológica de la
población . Doktore-tesia. Euskal Herriko Unibertsitaea. Leioa.
Round JM, Jones DA, Honour JW, Nevill AM (1999). Hormonal factors in the
development of differences in astrength between boys and girls during
adolescence: a longitudinal study. Ann Hum Biol 26(1): 49-62.
Rutenfranz J, Lange K, Seliger V, Ilmarinen J, Klimmer F, Kylian H, Ritenfranz M,
Ruppel M (1982). Maximal aerobic power affected by maturation and body
growth during childhood and adolescence. Eur J Paediatr 139(2): 106-112.
Salokun SO (1994). Minimizing injury rates in soccer through preselection of players
by somatotypes. J Sports Med Phys Fitness 34(1): 64-69.
Saltin B (1973). Metabolic fundamentals in exercise. Med Sci Sports Exer 5:137-146.
Simmons C, Geoffrey CP. (2001). Season-of-birth bias in association football. J Sports
Sci 19: 677-686.
183
Stevens N, Sykes K (1996). Aerobic fitness testing: an update. Occ Health 48(12): 436-
438.
Shaffer TE (1980). The uniqueness of the young athlete: introductory remarks. Am J
Sports Med 8(5): 370-371
Shephard RJ (1999). Biology and medicine of soccer: an update. J Sports Sci 17: 757-
786.
Tanner JM (1962). Growth and adolescence. Blacwell Scientific Publications
argitaletxea. Oxford.
Tschopp M, Held T, Marti B (2003). Four-year development of physiological factors of
junior elite soccer players aged between 15-19 years. 5th World Congress on
Science and Football. Ahozko komunikazioa. Lisboa.
Tucker LA, Seljaas GT, Hager RL (1997). Body fat percentage of children varies
according to their diet composition. J Am Diet Assoc 97(9): 981-986.
Tumilty D (1993). Physiological characteristics of elite soccer players. Sports Medicine
16(2): 80-96.
Tumilty D (1993). The relationship between physiological characteristics of junior
soccer players and performance in a game situation. Science and Football II-en.
Reilly T, Clarys J eta Stibbe argitaratzaileak. E & FN Spon argitaletxea. London.
Van Lenthe FJ, Van Mechelen W, Kemper HCG, Bertheke Post G (1998). Behavioral
variables and development of central pattern of body fat from adolescence into
adulthood in normal weight whites: the Amsterdam Growth and Helath Study.
Am J Clin Nutr 67: 846-852.
Van Lenthe FJ, Kemper HCG, Post G, Twisk JW, Welten DC, Snel (1996). Biological
maturation and the distribution of subcutaneous fat from adolescence into
184
adulthood: The Amsterdam Growth and Health Study. Int J Obes Relat Metab
Disord 20(2): 121-129.
Van Praagh E, Dore E (2002). Short-term muscle power during growth and maturation.
Sports Med 32(11): 701-728.
Verhulst J (1992). Seasonal birth distribution of west European soccer players: a
possible explanation. Med Hypotheses 38(4): 346-348.
Vaeyens R, Philippaerts R (2003). The “21-years-rule” influence on selection strategies
of Belgian 2nd and 3rd National league soccer teams. 5th World Congress on
Science and Footbal. Ahozko komunikazioa. Lisboa.
Villa JG, García-López J, Moreno C (2000). Influencia de una temporada en el perfil
cineantropométrico de futbolistas. Arch Med Dep 75: 9-20.
Viviani F, Casagrande G, Toniutto F (1993). The morphotype in a group of peripubertal
soccer players. J Sports Med Phys Fitness 33: 178-183.
Vizmanos B, Marti-Henneberg C, Cliville R, Moreno A, Fernandez-Ballart J (2001).
Age at pubertal onset affects the intensity and duration of pubertal growth peak
but not final height. Am J Hum Biol 13(3): 409-416.
Vizmanos B, Marti-Henneberg C (2000). Puberty begins with a characteristic
subcutaneous body fat mass in each sex. Eur J Clin Nutr 54(3): 203-208.
Von dobeln W (1964). Determination of body constituents. Occurrences, causes and
prevention of overnutritition-en. G Blix argitaletxea. Upsala.
White JE, Emery TM, Kane JL, Groves R, Risman AB (1988). Pre-season profiles of
professional soccer players. Science and Football Reilly T, Lees A, Davis K eta
Murphy WF argitaratzaileak. E & FN Spon argitaletxea. London.
Whitehead N (1988). Conditioning for sport. A & C Black argitaletxea. London.
185
Wilmore JH eta Costill DL (1998). Fisiolgía del esfuerzo y del deporte. Human
Kinetics. Paidotribo argitaletxea. Barcelona.
Wislof U, Helgerud J eta Hoof J (1998). Strength and endurance of elite soccer players.
Med Sci Sport Exerc 30(3): 462-467.
Wittich A, Oliveri MB, Rotemberg E eta Mautalen C (2001). Body composition of
professional football (soccer) players determined by dual X-ray absorptiometry.
J Clin Densitom 4(1):51-5.
Wurch A (1974). La femme et le sport. Medicine Sportive 5(1).
Young WB, James R, Montgomery (2002). Is muscle power related to running speed
with changes of direction?. J Sports Med Phys Fitness 42(3): 282-288.
186
I. Eranskina
187
eman ta zabal zazu
Universidad Euskal Herriko del País Vasco Unibertsitatea INSTITUTO MEDICO BASURTO
BASURTO MEDIKUNTZA INSTITUTUA
TITULO DEL PROYECTO: CARACTERISTICAS FISIOLOGICAS Y
ANTROPOMETRICAS EN JUGADORES DE FUTBOL EN CRECIMIENTO
Yo, D. ......................................................................................................, mayor
de edad, y con D.N.I. ......................................,
En caso de que el participante sea menor de edad, cuyo nombre
es……………………….deberá ser firmado por su padre/madre o tutor/a, con nombre
…………………………………………y D.N.I………………..
DECLARO:
Que he entendido la información que se me ha facilitado acerca del trabajo de
investigación en el que voy a tomar parte voluntariamente. Este es un estudio acerca de
las diferentes cualidades físicas y fisiológicas en los jugadores de fútbol. Las
intervenciones que se me van a realizar son:
Un cuestionario con preguntas sobre mis datos personales, enfermedades,
operaciones, lesiones, historial deportivo, síntomas etc.
1. Una exploración física de corazón, pulmón, sistema musculo-esquelético,
medidas de los pliegues de grasa, diámetros y perímetros corporales.
2. Una prueba de tres saltos
3. Una prueba de 5 minutos en una bicicleta cicloergométrica
CONSENTIMIENTO INFORMADO
188
4. Una prueba de fondo en la pista con series de 800m a una velocidad que se
incrementa y descansando un minuto entre las series, controlando las
pulsaciones con un pulsómetro.
He tenido la oportunidad de comentar y preguntar los detalles de dicha
información.
Entiendo que puedo abandonar el estudio en cualquier momento que yo crea
oportuno.
La persona investigadora me ha advertido de las posibles molestias, riesgos y
consecuencias derivadas de la inclusión en este trabajo.
También me ha indicado me ha indicado que todos los datos acerca de mi
persona son estrictamente confidenciales y no transferibles. Mis datos podrán ser única
y exclusivamente utilizados para fines científicos siempre y cuando se garantice el más
absoluto respeto a mi intimidad y anonimato.
Dado que entiendo todo lo anterior, CONSIENTO que se me incluya en el
citado estudio de investigación.
Firma del participante/padre/tutor en el estudio,
Firma del/a investigador/a,
En Leioa, a .......... de ......................................... de ……….
189
II: Eranskina
190
DATU PERTSONALAK:
ABIZENAK:
IZENA: DATA:
Jaiotza eguna: Adina:
Helbidea:
Telefonoa: Lanbidea:
Baimena: BAI EZ
1. HISTORIA KLINIKOA:
AURREKARI MEDIKOAK:
PERTSONALAK:
Diabetea: Ebakuntzak:
Hipertentsio arteriala: Alergiak:
Gaix. kardiobaskularrak: Medikazioa:
Birikako gaix.: Tabakoa:
Epilepsia: Alkohola (kantitatea):
Kolesterola:
Ariketa fisikoan sintomak:
FAMILIARRAK:
Diabetea:
Hipertentsio arteriala:
Gaix. kardiobaskularrak:
Birikako gaix.:
Bat-bateko heriotza:
OHARRAK:
191
KIROL AUREKARIAK:
Orainaldian: Egiten duen kirola/k:
Urte kopurua:
Postua/espezialitatea:
Entrenamentuak: egun/astean: Ordu/astean:
Jokalari/Erreserba: Km/aste: Km/hile:
beste kirolik:
Lehen: Egindako kirola:
Urte kopurua:
Postua/espezialitatea:
Entrenamentuak: egun/astean: Ordu/astean:
Jokalari/Erreserba: Km/aste: Km/hile:
beste kirolik:
192
2. MIAKETA FISIKOA:
ANTROPOMETRIA:
Pisua (kg): Altuera (cm):
Gantz tolesturak:
Trizipitala: Suprailiakoa:
Subeskapularra: Izterrekoa:
Abdominala: Zangokoa:
Perimetroak:
Besoa: Izterra: Zangoa:
Diametroak:
Ukondoa: Belauna:
Eskumuturra: Orkatila:
APARATU KARDIOBASKULARRA:
Atsedeneko bihotz maiztasuna:
Tentsio arteriala:
Bihotzeko auskultazioa:
Biriketako auskultazioa:
ECG:
SISTEMA USKULUESKELETIKOA:
Oinak: Sorbaldak:
Orkatilak: Dismetriak:
Belauna:
Aldakak: Bizakarhezura:
OHARRAK:
193
3. AZTERKETA FUNTZIONALA:
BOSCOREN PLATAFORMA:
Makurtutako jauzia:
Denbora (s):
Altuera (cm):
Mugimenduaren aurkako jauzia:
Denbora (s):
Altuera (cm):
Erorketa jauzia:
Ikumena (s)
Indarra (w/kg)
Denbora (s):
Altuera (cm):
ERGOMETRIA (Astrand-en testa):
Minutuak
Watioak
Taupadak
rpm
194
III: Eranskina
195
196